ویکیپیدیا ckbwiki https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter میدیا تایبەت وتووێژ بەکارھێنەر لێدوانی بەکارھێنەر ویکیپیدیا لێدوانی ویکیپیدیا پەڕگە وتووێژی پەڕگە میدیاویکی وتووێژی میدیاویکی داڕێژە وتووێژی داڕێژە یارمەتی وتووێژی یارمەتی پۆل وتووێژی پۆل دەروازە لێدوانی دەروازە ویکیپرۆژە لێدوانی ویکیپرۆژە TimedText TimedText talk مۆدیوول لێدوانی مۆدیوول ئامراز وتووێژی ئامراز پێناسه‌ی ئامراز وتووێژی پێناسه‌ی ئامراز 0 36 969583 958674 2022-08-10T19:17:35Z Ahrir 41791 wikitext text/x-wiki {{نیشانەی وتاری ھەڵبژێردراو}} {{نامەی ڕوونکردنەوە|سەردەشت|‏سەردەشت (ڕوونکردنەوە)}} {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = سەردەشت | ناوی فەرمی = | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = سردشت | جۆری نیشتنگە = [[شار]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = چەند دیمەنێک لە سەردەشت.jpg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = لە چەپەوە بۆ ڕاست، لەسەرەوە: دیمەنی سەردەشت لە ڕێگای دەرەوەی شار، سەردەشت لە ڕێگای دەروەی شار، شەقامی ھیرۆشیما، کۆتاییی شەقامی کوردستان، گەڕەکی ئازادەگان، مەیدانی شەھیدانی ٧ی پووشپەڕ، ڕووبەڕووی پارکی ڕەزی جۆڵای | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = بەھەشتی کوردستان،<ref name="وەسوەکەل ھەواڵ" /><ref name="تەبیان" /> شاری ئاشتی<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanmedia.com/so/news/چالاکانی-مەدەنیی-کورد-خوازیاری-ناساندنی-شاری-سەردەشت-وەکوو-شاری-اشتین |سەردێڕ=چالاکانی مەدەنیی کورد خوازیاری ناساندنی شاری سەردەشت وەکوو \"شاری ئاشتی\"ـن |بڵاوکەرەوە=کوردستان میدیا |ڕێکەوت=٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٥ |ڕێکەوتی سەردان=٨ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdpa.net/so/news/دوای-ساڵ-کیمیاباران/-داوا-دەکرێت-سەردەشت-وەکوو-شاری-اشتی-بناسرێت |سەردێڕ=دوای ٢٨ساڵ کیمیاباران/ داوا دەکرێت سەردەشت وەکوو شاری ئاشتی بناسرێت |بڵاوکەرەوە=کوردپا |ڕێکەوت=٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٥ |ڕێکەوتی سەردان=٨ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=13|type=line|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=36.1568|frame-long=45.4764|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = نەخشەی شاری سەردەشت | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا | دەرزی نەخشە١ = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[ئێران]]دا |latd=36|latm=09|latNS=N |longd=45|longm=28|longEW=E | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[پێڕستی دەوڵەتانی جیھان|وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[پارێزگای ورمێ|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[شارستانی سەردەشت|سەردەشت]] | جۆری دابەشکراو٤ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٤ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی سەردەشت|ناوەندی]] | جۆری دابەشکراو٥ = | ناوی دابەشکراو٥ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = مێژوویی | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = شاری لەدایکبوونی [[زەردەشت]] یان شوێنک کە لەسەر دەشت ھەڵکەتووە <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = شارەوانی – ئەنجومەنی شار | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارەوانی | ناوی سەرۆک = کامیل ڕەسووڵی<ref>[https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/83208871/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428832913225&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Famp%2F83208871%2F%23aoh%3D16428832913225%26referrer%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.google.com%26amp_tf%3D%25D8%25A7%25D8%25B2%2520%25251%2524s خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا): ''شهردار جدید سردشت معرفی شد'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۲۵ بهمن ۱۳۹۷؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122203507/https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/83208871/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428832913225&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Famp%2F83208871%2F%23aoh%3D16428832913225%26referrer%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.google.com%26amp_tf%3D%25D8%25A7%25D8%25B2%2520%25251%2524s |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲ بهمن ۱۴۰۰.</ref><ref>[https://kurdpress.com/fa/news/18081/شهردار-شهر-سردشت-ابقا-شد/ خبرگزاری کردپرس: ''شهردار شهر سردشت ابقا شد'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۷ مهر ۱۴۰۰؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122203514/https://kurdpress.com/fa/news/18081/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D8%A8%D9%82%D8%A7-%D8%B4%D8%AF/ |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲ بهمن ۱۴۰۰.</ref><ref>[https://safheeghtesad.ir/hot-news/کمال-رسولی-شهردار-جدید-سردشت-کیست؟/ صفحه اقتصاد: ''کمال رسولی شهردار جدید سردشت کیست؟'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۸ مهر ۱۴۰۰؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220501204405/https://safheeghtesad.ir/hot-news/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ |date= ١ی ئایاری ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲۳ فروردین ۱۴۰۱.</ref> | سەرناوی سەرۆک١ = ئەندامانی ئەنجومەنی شار | ناوی سەرۆک١ = * لوقمان ڕۆستەمی (سەرۆک)<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.sardasht-ag.ir/fa/news/detail/acd8d082-80f6-eb11-9c31-000c29ce98b8/%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%81-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B4%D9%88 |سەردێڕ=با حضورفرماندار مراسم تحلیف اعضای دوره ششم شوراهای اسلامی شهرهای سردشت،ربط،میرآباد و نلاس، برگزار شد. (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=فەرمانداریی سەردەشت |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئایاری ٢٠٢٢}}</ref> * ئەمیر مەعرووفی * ڕامین ڕەسووڵی * ڕێباز حەسەنی * سیروان جەلالی | سەرناوی سەرۆک٢ = | ناوی سەرۆک٢ = <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٧٫٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٤٨٠ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٦٬٤١٢<ref name="ئامار">[https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/abadi/CN95_HouseholdPopulationVillage_04_r.xlsx سەرژمێریی گشتیی جەماوەر و خانووی ئێران لە ساڵی ٢٠١٦] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220325163822/https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/abadi/CN95_HouseholdPopulationVillage_04_r.xlsx |date=٢٥ی ئازاری ٢٠٢٢ }}</ref> | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦٤٠٠ | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = سەردەشتی | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = +٣:٣٠ | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = +٤:٣٠ | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = کۆدی پۆستەی ١ | کۆدی پۆستە = ٥٩٨٩١<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان = https://www.asandid.com/section/postal-code-west-west-azarbaijan|سەردێڕ= کد پستی استان آذربایجان غربی (بە فارسی)|بڵاوکەرەوە= asandid|ڕێکەوتی سەردان= ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}} </ref> | جۆری کۆدی پۆستە٢ = کۆدی پۆستەی ٢ | کۆدی پۆستە٢ = ٥٩٦١١<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان = https://pishro-sms.ir/%DA%A9%D8%AF%D9%BE%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C/%DA%A9%D8%AF%D9%BE%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7/|سەردێڕ= کدپستی آذربایجان غربی (بە فارسی)|بڵاوکەرەوە= pishro-sms|ڕێکەوت= ١ی ئابی ٢٠١٩|ڕێکەوتی سەردان= ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}} </ref> | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.sardasht-ag.ir/fa/home/index# فەرمانداریی سەردەشت] | پەراوێزەکان = }} '''سەردەشت''' شارێکە لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] کە لە باشووری ڕۆژاوای [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ئەو شارە ناوەندی [[شارستانی سەردەشت]]ە و یەکێک لە شارەکانی ناوچەی [[موکریان]] ھەژمار دەکرێت. سەردەشت لە نێوان سنووری [[ئێران]] و [[عێراق]] ھەڵکەوتووە و لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]] ھاوسنوورە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/news/ڤیدیۆ_هەواڵ-i345682 |سەردێڕ=گەشتێک لە بەهەشتێکی بزربوو بەناوی سەردەشت |بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی |ڕێکەوت=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}}</ref> ژمارەی دانیشتووانی ئەو شارە لە ساڵی ٢٠١٦، بەرامبەر لەگەڵ ٤٦٬٤١٢ کەس لە ١٢٬٥٥١ خێزاندا بووە.<ref name="ئامار" /> شارەکە لە سەردەمی [[کۆماری کوردستان]] و ھەروەھا لە دوای [[شۆڕشی ئیسلامیی ئێران]] بۆ ماوەیەک لەژێر دەستەڵاتی کورداندا بووە.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت٢" /><ref name="گۆڤاری تیشک" /> سەردەشت بەپێی ژمارەی دانیشتووان، ١١ەمین شاری پارێزگای ورمێ، ٢٣ەمین شاری ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ١٩٧ەمین شاری ئێرانە. خەڵکی سەردەشت [[کورد]]ن و بە [[کوردیی ناوەندی]] و شێوەزاری [[موکریانی]] دەدوێن. ھەروەھا زۆربەی خەڵکی شارەکە پەیڕەوی ئایینی [[ئیسلام]] و مەزھەبی [[شافعی|سوننەی شافعی]]ن.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/178176/1/شهرستان-سردشت در مورد سردشت در ویکی تابناک بیشتر بخوانید (بە فارسی)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211107164118/https://www.tabnak.ir/fa/tags/178176/1/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA |date= ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ }}</ref> سەردەشت لە قەراغی کێوی [[کێوی گردەسوور|گردەسوور]]، لەسەر زنجیرەچیاکانی [[زاگرۆس]] و لە نزیکی سەرچاوەیەکی ئاوی ھەڵکەوتووە. بەشێکی زۆری ئاوی خواردنەوە و ئاوی جووتیاریی شار لەو سەرچاوەیە دابین دەبێت کە ئاوەکەی لە کێوی گردەسوور و کێوە سنوورییەکانەوە دێتە خوار.<ref>ئیبراھی ئەفخەمی، مێژوو و ئەدەب و فەرھەنگی موکریان-بەشی دووەم، لاپەڕەی ٢٨٤، ١٣٧٣ی ھەتاوی</ref> سەردەشت خاوەنی ژینگە و سروشتێکی بەرچاوە کە بووەتە ھۆی ئەوەی کە نازناوی ''بەھەشتی کوردستان''ی پێبدرێت.<ref name="وەسوەکەل ھەواڵ" /><ref name="تەبیان" /> ئەو شارە بە کەشوھەوایەکی تاڕادەیەک سارد و فێنک، لە درێژەی ساڵدا بەفر و بارانبارینێکی زۆر دەیگرێتەوە و زۆر جاران لە ڕیزی یەکەمی بارینی پارێزگادا جێ دەگرێت.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت١" /> سەردەشت خاوەنی مێژووێکی کۆن و دێرینە کە کۆنترین ئاسەواری دۆزراو لەو شارە، مێژووکەی بۆ ٦ ھەزار ساڵ پێش زایین دەگەڕێتەوە.<ref name="مێژوو١ (ک. ک)" /><ref name="مێژوو٢ (ک. ک)" /><ref name="مێژوو٣ (ک. ک)" /> ئەو شارە لە ساڵی ١٩٨٧ی زایینی لەلایەن [[ڕژێمی بەعس]]ەوە کیمیاباران کرا. شاری سەردەشت کەوتووەتە باشووری شارەکانی [[پیرانشار]] و [[مەھاباد]] و ھەروەھا دەکەوێتە ڕۆژاوای [[بانە]] و باشووری ڕۆژاوای [[بۆکان]]. ھەروەھا سەردەشت دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی [[قەڵادزێ]] و [[پارێزگای سلێمانی]] لە ھەرێمی کوردستان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://raprsi.com/so/shar/sardasht |سەردێڕ=سەردەشت |بڵاوکەرەوە=ڕاپرسی |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}}</ref> شاری سەردەشت ١٢٠ کیلۆمەتر لە مەھاباد، ٢٢٥ کیلۆمەتر لە ورمێ، ٧٤٠ کیلۆمەتر لە [[تاران]]، ١٨٩ کیلۆمەتر لە [[ھەولێر]] و ٣٥ کیلۆمەتر لە قەڵادزێ دوورە.<ref>ئیبراھی ئەفخەمی، مێژوو و ئەدەب و فەرھەنگی موکریان-بەشی دووەم، لاپەڕەی ٢٨٦، ١٣٧٣ی ھەتاوی</ref> == وشەڕەتناسی == لەلایەن ھەندێک سەرچاوە دەگوترێت کە سەردەشت شوێنی لەدایکبوونی [[زەردەشت]]ە و لەو ناوەوە وەرگیراوە و دوای ھێرشی عەرەبە موسڵمانەکان لە زەردەشتەوە بۆ سەردەشت گۆڕاوە.<ref>ئیبراھیم ئەفخەمی، ساڵی ١٣٧٣ی ھەتاوی، مێژووی فەرھەنگ و وێژەی موکریان–بەرگی دووەم، لاپەڕەی ٢٨٦</ref><ref name="ایسنا ۲">[https://www-isna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.isna.ir/amp/8209-07642/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16429841014661&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F8209-07642%2F%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585-%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25B1%25D8%25A7-%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587-%25D8%25B2%25D8%25B1%25D8%25AA%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D9%2585%25D9%258A-%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2586%25D8%25AF خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): ''مردم كردستان سردشت را زادگاه زرتشت مي‌دانند'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۱۹ آذر ۱۳۸۲؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220124003313/https://www-isna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.isna.ir/amp/8209-07642/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16429841014661&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F8209-07642%2F%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585-%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25B1%25D8%25A7-%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587-%25D8%25B2%25D8%25B1%25D8%25AA%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D9%2585%25D9%258A-%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2586%25D8%25AF |date=٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}} بازدید در ۴ بهمن ۱۴۰۰.</ref> ھەندێکی دیکەش پێیان وایە ناوی سەردەشت لە دوو بەشی «سەر» و «دەشت» وەرگیرابێت، کە بە مانای دەشتێکە ھەتا زێی بچووک درێژەی ھەیە.<ref name="Bukan">{{بیرخستنەوەی وێب |archive-url=https://web.archive.org/web/20141129032201/http://bukanmukri.org/site-articlepage/sardasht/2-sardasht-fa.html |archive-date=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |ناونیشان=http://bukanmukri.org/site-articlepage/sardasht/2-sardasht-fa.html |سەردێڕ=ناساندنی سەردەشت |بڵاوکەرەوە=بۆکان موکری |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ {{زمانی بەستەر|fa}} |dead-url=yes |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20141129032201/http://bukanmukri.org/site-articlepage/sardasht/2-sardasht-fa.html}}</ref><ref name="ایسنا ۲" /> == مێژوو == === سەردەمی دێرین === سەردەشت لە سەردەمی پێش ئیسلامدا، لە باکووری ڕۆژاوای شوێنی ئێستای ھەڵکەوتبوو و نزیک بە سەرچاوەیەکی گەورە بوو. ناوێکی تری ئەم شارە ''نێزەڕۆ'' بوو کە خاوەنی پێنج بورج بوو. سەردەشت ناوچەیەکی مێژوویییە کە کۆمەڵێک شوێنی دێرینی پێش ئیسلام، ئێستاش لە ناوچەکە بوونیان ھەیە. لە نزیکی سەردەشت قەڵایەکی لێیە کە مێژووەکەی بۆ سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] دەگەڕێتەوە.<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://bukanmukri.org/site-articlepage/sardasht/2-sardasht-fa.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141129032201/http://bukanmukri.org/site-articlepage/sardasht/2-sardasht-fa.html |archive-date=2014-11-29 |access-date=2015-02-04}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129032201/http://bukanmukri.org/site-articlepage/sardasht/2-sardasht-fa.html |date=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤}}</ref> ھەروەھا لە نزیک چەند گوندی سەر بە سەردەشت، چەندین ئاسەواری مێژوویی دۆزراونەوە کە کۆنترینیان ئاسەواری دەستھاتوو لە پێنج ناوچەی پشکنینکراو لە تەپۆڵکەی باغی سەر بە سەردەشت بووە کە مێژووەکەی بۆ ٦ ھەزار ساڵی پێش زایین دەگەڕێتەوە.<ref name="مێژوو١ (ک. ک)">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanukurd.com/?p=11536 |سەردێڕ=دۆزرانەوە هەندێ بەڵگە و ئاسەواری هەزارەی یەکەمی پێش زایین لە ناوچەی باڵانی سەردەشت |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=١٧ی ئابی ٢٠١٦ |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref name="مێژوو٢ (ک. ک)">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanukurd.com/?p=5551 |سەردێڕ=لە سەردەشت ئاسەواری ٦ هەزار ساڵ لەوە پێش دۆزرایەوە |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref name="مێژوو٣ (ک. ک)">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanukurd.com/?p=5575 |سەردێڕ=دۆزرانه‌وه‌ی شوێنەواری ٨ هەزار ساڵە له سەردەشت |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === ھێرشی عوسمانییەکان === لە ساڵی ١٩٠٦ ھێزەکانی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|عوسمانی]] سەردەشتیان داگیرکرد و دواتر لە تشرینی دووەمی ١٩١٢، دوای [[ھێرشی عوسمانی بۆ سەر وڵاتی فارس (١٩٠٦)|داگیرکارییەکی شەش ساڵە]] لە شارەکە چوونە دەرەوە.<ref>{{Cite web |date=2016-05-16 |title=File 3154/1912 Pt 1-2 'Turco-Persian frontier: the position of Hawizeh; miscellaneous prints' |url=https://www.qdl.qa/en/universal-viewer/81055/vdc_100032533196.0x000002 |access-date=2021-03-19 |website=Qatar Digital Library |language=English}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220501204402/https://www.qdl.qa/en/universal-viewer/81055/vdc_100032533196.0x000002 |date= ١ی ئایاری ٢٠٢٢ }}</ref> خەڵکی سەردەشت ھەر وەک سەرجەم کوردەکان بەھۆی بیروڕای مەزھەبییەوە پەیوەندییەکی باشیان لەگەڵ عوسمانییەکان ھەبووە، بەڵام پێیان خۆش نەبووە شارەکەیان بچێتە ژێر خاکی دەوڵەتی عوسمانی. بۆیە ھەندێک لە خەڵکی ئەو شارە نامەیەکیان بۆ ئیمپراتۆرییەتیی عوسمانی نووسی کە دژایەتیی خۆیان بۆ چوونە ژێر دەسەڵاتی عوسمانی دەردەبڕی.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت١" /> === ھێرشی ڕووسەکان === لە دەستپێکی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]] ئەگەرچی دەوڵەتی ئێران بێلایەنی خۆی ڕاگەیاند، بەڵام بەھۆی لاوازیی سیستەمی حوکمڕانی و ھێزی دەوڵەتی دانی پێنەدرا. لە دوای [[ڕێککەوتننامەی ئەنگلۆ-ڕووسی|ڕێککەوتننامەی سەنت پیتەرزبورگ]]، ھێزەکانی [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسیا]] و [[شانشینی یەکگرتوو]] وڵاتی ئێرانیان لە باکوور، باشوور و ڕۆژاواوە داگیرکرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdpress.com/fa/news/29174/تنها-مقبره-برجامانده-از-حمله-روس-ها-به-سردشت-در-وادی-فراموشی-عثمان-عباسی/ |سەردێڕ=تنها مقبره برجامانده از حمله روس ها به سردشت در وادی فراموشی/عثمان عباسی (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=کوردپرێس |ڕێکەوت=١٥ی ئازاری ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ھێرشی ڕووسەکان [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] و بەشێک لە [[کوردستان]]ی گرتەوە کە یەکێک لەو شوێنانەی لەلایەن ڕووسەکانەوە داگیرکرا، سەردەشت بوو. ھێرش بۆ سەر ناوچەی سەردەشت لە دەوروبەری ساڵی ١٩١٦ ڕوویدا. ئەگەرچی لە ناوچەکانی وەتماناوێ و نەڵاس ھەندێک بەرگری لە بەرامبەر ڕووسەکانەوە کرا، بەڵام سەرئەنجام ھێزە ڕووسەکان دەگەنە ناو شار و داگیری دەکەن. ژمارەیەک لە خەڵکی شار بە گومانی ئەوەی کە شەڕێکی نێوان ڕووسەکان و عوسمانییەکانە و ئەوان لە کوشتاری ڕووسەکان بەدوورن، شاریان بەجێنەھێشت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://avaymarz.ir/تنها-مقبره-برجامانده-از-حمله-روس-ها-به-س/ |سەردێڕ=تنها مقبره برجامانده از حمله روس ها به سردشت در وادی فراموشی (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئاوای مەرز |ڕێکەوت=١٥ی ئازاری ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ڕووسەکان کە ئەو کات لە ناوچەدا بە «عەرووس» ناسرابوون، کاتی چوون بۆ شار ٥١ کەس لە خەڵکی ئاسایییان کوشت. یەکێک لەو کەسانە بە ناوی ''عەبدولکەریم قازی'' کە دادوەر بوو، لەلایەن ڕووسەکانەوە لەبەردەم ماڵەکەی بە شێوەیەکی نالەبار کوشترا. ئێستا گۆڕی عەبدولکەریم قازی تەنیا گۆڕە کە لەو کارەساتەوە ماوەتەوە و مەترسی لەناوچوونی بەھۆی بیناسازی لەسەرە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://sardashtpress.ir/2022/04/03/تنها-مقبره-برجامانده-از-حمله-روس-ها-به-س/ |سەردێڕ=تنها مقبره برجامانده از حمله روس ها به سردشت در وادی فراموشی (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=سەردەشت پرێس |ڕێکەوت=٣ی نیسانی ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === ھێرشی پشدەرییەکان === لە سەرەتای حکومڕانی [[ڕەزا شا]]، کاتێک کە ھۆزەکان تووشی بەڕێوەچوونی یاسای توند لەلایەن حکوومەتەوە بوون، دژایەتییان کرد و لە بەڕێوەبردنی یاساکان کشانەوە. ھەندێک لە ھۆزەکان لەبەر ڕاوەستان لە بەرامبەر حکوومەتدا، داوای یارمەتییان لە [[پشدەر]]ییەکان ویست. لە ساڵی ١٩١٩، ژمارەیەک لە مەنگوڕەکان بە یارمەتی و پاڵپشتیی پشدەرییەکان بە بیانووی خاوەن قەرزی لە ھەندێکان، ھاتنە شاری سەردەشت. لەو کاتدا ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی سەردەشت کوشتران، بریندار بوون و شارەکە بە تەواوی لە ئاگردا سووتا. فەرماندەی سەربازیی ئەو کاتی سەردەشت، ''عەلی ئەسغەرخانی پزیشکیان'' بوو کە نەیتوانی لە بەرامبەر پشدەرییەکاندا بەرگری بکات و ژمارەیەکی زۆر لە ھێزە سەربازییەکان کوشتران و ئەوانەی زیندووش مانەوە ناچار بە بەجێھێشتنی شارەکە بوون. لەو شەڕەدا لە ناوچەی مەرگی لە باشووری کوردستان ھەتا ناوچەی ئالانی سەردەشت بەشدارییان ھەبوو. پشدەرییەکان نزیکی یەک مانگ سەردەشتیان لەژێر دەستدا بوو. دوای ماوەیەک ڕەزا شا زانی کە بە زۆرەملی ناتوانێت پشدەرییەکان بدۆڕێنێت، بۆیە ڕێگای دانوستانی ھەڵبژارد کە پشدەرییەکان قبووڵیان کرد و ڕەزا شاش ''جێنەراڵ سەرتیپ سەیف ئەفشار''ی بە نوێنەرایەتیی خۆی ناردە ناوچەکە. دوای چەند ڕۆژان وتووێژ، حکوومەتی ئێران لە بەرامبەر زەوی و گوندەکانی پشدەرییەکان لە ئێران، پارەیەکی زۆری لیرە دانێ و مافی بەکارھێنانییان لە کوێستانەکانی ئێران لە ھاویندا پێدرا.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت٢" /> === ڕاپەڕینی مەلا خەلیل === لە ساڵەکانی ١٩٢٨ بۆ ١٩٢٩، کەسێک بە ناوی [[مەلا خەلیل گۆڕەمەری]] لە دژی قەدەغە و گۆڕینی [[جلی کوردی]] لەلایەن حکوومەتی ڕەزا شاوە ڕاپەری. ئەو لە ساڵی ١٨٨٠ لەدایکبوو و دواتر بووبە یەکێک لە دژبەرانی حکوومەتی ڕەزا شا. لە کۆتایییەکانی ١٩٢٨ لە دژی سیاسەتەکانی ڕەزا شا ڕاپەری و فتوای دەرکرد. ڕەزاشای پەھلەوی دەیھەویست لە چوارچێوەی سیاسەتی یەکنەتەوەکردن و مۆدێرنسازی، سەرجەم جلوبەرگی نەتەوەکانی ئێران یەک بخات و جۆرە جلوبەرگێکی دیاریکرد و سەپاندی، بەڵام لە کوردستاندا دژایەتیی ئەم سیاسەتە کولتوورییە کرا و مەلا خەلیل کە زانایەکی ئایینیی ناوچەی موکریان و سەردەشت بوو، بە فتوایەک دژایەتیی ئەو سیاسەتەی ڕاگەیاند و بە حەرام و کوفری لە قەڵەمدا و بەرەنگاربوونی ئەو سیاسەتەی بە واجب ڕاگەیاند. ئەوەبوو لە ساڵی ١٩٢٨، ڕاپەڕینێکی لێکەوتەوە و چەندین ناوچەی کوردستان لە موکریان کەوتنە دەستی ڕاپەڕیوەکان کە سەرکردەکەی خودی مەلا خەلیل بوو.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://sites.google.com/univsul.edu.iq/kurdistan-car/documents/فەتوای-مەلاخەلیل-گۆڕەمەری-لە-ساڵی-١٩٢٨-دژی-سیاسەتی-قەدەغەکردنی-جلی-کوردی-ل |سەردێڕ=فەتوای مەلاخەلیل گۆڕەمەری لە ساڵی ١٩٢٨، دژی سیاسەتی قەدەغەکردنی جلی کوردی لە ئێران |بڵاوکەرەوە=زانکۆی سلێمانی |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> تەواوی ھۆزەکانی مەنگوڕ و گەورکی مەھاباد و سەردەشت لەگەڵ مەلا خەلیل لە دژی یاسای [[کەشفی حیجاب]] و [[کڵاوی پەھلەوی]] یەکیان گرت. یەکەمین ھەنگاوی ئەوان لە دەستێکی ساڵی ١٩٢٩دا بوو کە تەلەگراف و تەلەفۆنی دەوڵەتییان لە نێوان مەھاباد و سەردەشتدا بچڕاند. دواتر لە دۆڵی «ئامێد» لە نێوان ''گوڵیار'' و ''دووسەید'' ھێرشیان کردە سەر ھێزەکانی حکوومەتی ناوەندی و شکستیان پێھێنان. دوایە مەلا خەلیل بە یارمەتیی ھێزەکانی سوارە و پیادەی مەنگوڕ و گەورک، ھێرشی کردە سەردەشت و ئەو شارەی گرتە ژێر دەست.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت٢" /> کاتێک ڕەزا شا نەیتوانی لەگەڵ مەلا خەلیل ڕێککەوێت، ڕێککەوتنی لەگەڵ ھەندێک لە ئاغاکانی مەنگوڕ لە دژی ڕاپەڕینی مەلا خەلیل ھەڵبژارد. پاش ماوەیەک ڕاپەڕینەکە سەرکوت کرا و بنکەی ڕاپەڕیوەکان کە دەکەوێتە ناوچەی سەردەشت، کەوتە دەست سوپا و مەلا خەلیل و ھەندێک لە ھاوڕێکانی ناچار بەرەو باشووری کوردستان کشانەوە. دواتر مەلا خەلیل لە ساڵی ١٩٥٥ کۆچی دوایی کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://pmnews.se/?p=29574 |سەردێڕ=ڕاپەرینی مەڵا خەلیکی میراوەو ئۆمەر پاشای قەلەرەشە، سەردار پشدەری |بڵاوکەرەوە=پی ئێم نیووز |ڕێکەوت=٤ی حوزەیرانی ٢٠١٣ |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === سەردەمی کۆماری کوردستان === {{ئەمانەش ببینە|کۆماری کوردستان}} ھۆزەکان و خەڵکی سەردەشت بەپێی ڕووداوەکانی پێشوو، لە پێش دامەزراندنی کۆماری کوردستان ئامادە بوون ھەتا دەست بە شۆڕش بکەن و بچنە ناو ھێزەکانی دژی دەوڵەتی ناوەندی. زۆربەی گەورەکانی گەل و سەرکردەکانی ھۆزەکان بێجگە لە چەند بوارێکی تایبەت، وەفاداریی خۆیان بۆ [[قازی محەممەد]] ڕاگەیاند. خەڵکی سەردەشتیش بوونە ھاوڕای کۆمار، کە ئەو سەردەمە لە سەردەشت بە «ساڵی دیموکرات» ناسراوە. ساڵی ١٩٤٦ی زایینی، ساڵی سەرھەڵدانی خەڵکی شار لە دژی [[حکوومەتی پەھلەوی]] بوو. [[بنەماڵەی بارزانی|بارزانییەکان]] لە باشووری کوردستان لە دوای سەرنەکەوتن، لە ڕێگای سەردەشتەوە دەھاتنە ناو ڕۆژھەڵاتی کوردستان و پەیوەندییان بە قازی محەممەدەوە دەکرد. حکوومەتی ئێران نامەیەکی بۆ سەرھەنگ پزیشکیان، فەرماندەی ئەو کاتی سەردەشت نووسی کە [[مەلا مستەفا بارزانی]] لە بیری یەکگرتن لەگەڵ کۆماری کوردستان دڵسارد بکاتەوە، بەڵام بە پێچەوانە مەلا مستەفا خۆی بە [[مەھاباد|شاری مەھاباد]] و قازی محەممەد گەیاند.<ref>قازی محەممەد و کۆمار لە ئاوێنەی بەڵگەکان - بێھزاد خۆشحاڵی - ٢٠٠١</ref> لە یەکەمین کۆنگرەی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە مەھاباد لە ڕێکەوتی ٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٤٥، سەردەشت ھیچ نوێنەرێکی نەبوو و بەشی ھۆزەکان و خەڵکی سەردەشت، ٨٠٠ کەس لە سوپای ١٢٬٧٥٠ کەسی کۆماری کوردستاندا بوو. ھێزەکانی سەربازگەی سەردەشت بە توندی لە بەرامبەر ھێزەکانی سەر بە کۆماری کوردستان بەرگرییان کرد و تەسلیمی ئەوان نەبوون. ھێزەکانی کۆماری کوردستان گەمارۆی سەردەشتیان دا و ڕێگای پەیوەندیی ھێزەکانی حکوومەتی ئێرانیان لە نێوان بانە و سەردەشت پچڕاند و دواتر ئەو ناوچەیە چوو ژێر دەسەڵاتی کۆماری کوردستان. فەرماندەی ئەو شارە لە کۆماری کوردستاندا ''زێرۆبیگ ھەرکی'' بوو. سەردەشت ھەتا کاتی ڕووخانی کۆماری کوردستان لە ئاخرەکانی ساڵی ١٩٤٦، لەژێر دەسەڵاتی ئەو کۆمارەدا بوو کە دواتر ھێزەکانی ئێران شارەکەیان داگیر کردەوە.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت٢">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.islahweb.org/ar/node/5033 |سەردێڕ=تاریخ و جغرافیای شهرستان سردشت - بخش دوم و پایانی (به فارسی) |بڵاوکەرەوە=جەماعەتی دەعوەت و ئیسلاحی سەردەشت |ڕێکەوت=٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === شۆڕشی ساڵی ١٩٧٩ === {{ئەمانەش ببینە|شۆڕشی ئیسلامیی ئێران}} ''شۆڕشی ئیسلامیی ئێران''<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://penus.krd/index.php/ckb/2018-04-02-19-18-18/item/1528-2019-03-06-10-54-55 |سەردێڕ=بەنوئەزیزی: شۆڕشی ئیسلامیی ئێران |بڵاوکەرەوە=پێنووس |ڕێکەوت=١ی حوزەیرانی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> یان ''شۆڕشی گەلانی ئێران''<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanmedia.com/so/news/ساڵەی-شۆڕشی-گەلانی-ێران-لە-ڕاگەیاندنە-اڵمانییەکان |سەردێڕ=٤٠ ساڵەی شۆڕشی گەلانی ئێران لە ڕاگەیاندنە ئاڵمانییەکان |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=١٣ی شوباتی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> بە یەکێک لە قۆناغە گرینگ و ڕووداوە مێژوویییە گەورەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوڕاست و جیھان دادەنرێت، کە بووە ھۆی گۆڕینی باری سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و سیستەمی حکومڕانی لە مێژووی ھاوچەرخی ئەو وڵاتە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://penus.krd/index.php/ckb/2018-04-02-19-12-28/item/977-2018-09-02-18-56-38 |سەردێڕ=سیاسەتی دەرەوەی ئێران لە قووڵاییی شۆڕشی ئیسلامییەوە |بڵاوکەرەوە=پێنووس |ڕێکەوت=٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> لە پاش سەرھەڵدانی شۆڕش و دروستبوونی ناڕەزایەتیی دژی [[محەممەدڕەزا شا]]، خەڵکی ناوچەکانی سەردەشت بە شێوەی جیاجیا بەشداریی ئەم شۆڕشەیان کرد. یەکێک لەو خۆپیشاندانە لە دژی [[ڕژێمی پەھلەوی]]، خۆپیشاندانی ١٤ی سەرماوەز بوو کە دوو مامۆستا بە تۆمەتی ھاندانی خەڵک لە دژی حکوومەتی پەھلەوی دەستبەسەر کران و خەڵکیش لە ناڕەزایی بە دەستبەسەرکردنی ئەو دوو مامۆستایە ڕژانە ناو شەقامەکان و خوازیاری ئازادکردنی دوو مامۆستاکە بوون. تانکێک بەناو خۆپیشاندەران دەکەوێت و تەقە دەکات کە خەڵک سەرەتا وەدەزانن ئەم گوللانە مەشقی و پلاستیکی دەبەن، بەڵام بە ڕژانی خوێنی ھەندێک لە خۆپیشاندەران دەزانن کە گوللەکان ڕاستین.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.sedayemoallem.ir/یادداشت/item/14331-14-آذر،-سردشت؛-پیشقراول-بودن-فرهنگیان-در-خلق-جنبش-های-مدنی |سەردێڕ=14 آذر، سردشت؛ پیشقراول بودن فرهنگیان در خلق جنبش های مدنی (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=دەنگی مامۆستا |ڕێکەوت=٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> [[عێزەدین حوسێنی|شێخ عێزەدین]] وەک یەکێک لە ڕێبەرانی شۆڕش لە کوردستان بە مەبەستی ھاندانی خەڵک سەردانی ئەم شارەی کرد. لە سەروبەندی شکستی دانوستانەکانی نێوان کورد و حکوومەتی ناوەندیی ئێران کە دوای ڕووخانی ڕژێمی شای ئێران دروست بوو،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.sharpress.net/all-detail.aspx?Jimare=185336 |سەردێڕ=گفتوگۆکانی کورد و شەرخوازیی کۆماری ئیسلامی ئێران |بڵاوکەرەوە=شارپرێس |ڕێکەوت=٢ی ئازاری ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> سەردەشت یەکێک بوو لەو ناچانەی دژی دەسەڵاتی خومەینی خەباتی چەکدرای تێدا ئەنجامدرا. دواتر شارەکە بۆ ماوەیەک لەژێر دەسەڵاتی کورداندا بوو و لەلایەن [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران]] و [[کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران]] بەڕێوەدەبردرا.<ref name="گۆڤاری تیشک">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://govartishk.com/conflicts/ |سەردێڕ=کێشەی خاک لەنێوان کورد و تورکی ئازەربایجانی لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا لە ئێراندا |بڵاوکەرەوە=گۆڤاری تیشک |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === شەڕی ئێران و عێراق === {{ئەمانەش ببینە|شەڕی ئێران و عێراق}} سەردەشت یەکێک لەو شوێنانەی نێوان شەڕی ٨ ساڵەی ئێران و عێراق بوو کە شارەکە و دەوروبەری زیانێکی زۆری بەرکەوت و ھەتا ئێستاش شوێنەوارەکانی ماوەتەوە. ئێران ئۆپەراسیۆنەکانی [[ئۆپەراسیۆنی فەتحی ٥|فەتحی ٥]]،<ref name="فارسنیوز" >{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان= https://www-farsnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.farsnews.ir/amp/13990805001107?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=16548456130992&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnews%2F13990805001107%2F%25D8%25A8%25D9%2588%25D9%2584%25D8%25AD%25D8%25B3%25D9%2586-%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AF%25D8%25A2%25D9%2588%25D8%25B1-%25D8%25B1%25D8%25B4%25D8%25A7%25D8%25AF%25D8%25AA%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2587-%25D8%25B1%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25D8%25AF%25D9%2581%25D8%25A7%25D8%25B9-%25D9%2585%25D9%2582%25D8%25AF%25D8%25B3-%25D8%25AA%25D8%25B5%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%258C%25D8%25B1|سەردێڕ= «بولحسن» یادآور رشادت‌های مردانه رزمندگان در دفاع مقدس+تصاویر (بە فارسی)| بڵاوکەرەوە= ھەواڵنێری فارس|ڕێکەوت= ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان= ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}</ref> [[ئۆپەراسیۆنی کەربەلای ١٠|کەربەلای ١٠]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان= https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/84050188/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=16548452032651&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fphoto%2F84050188%2F%25D8%25B9%25D9%2585%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25A8%25D9%2584%25D8%25A7%25DB%258C-%25DB%25B1%25DB%25B0|سەردێڕ= عملیات کربلای ۱۰ (بە فارسی)| بڵاوکەرەوە= ھەواڵنێری کۆماری ئیسلامی (ئیرنا)|ڕێکەوت= ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان= ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}</ref> و [[ئۆپەراسیۆنی بەیتی موقەدەسی ٢|بەیتی موقەدەسی ٢]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان= https://ihuo.ac.ir/233-%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-2.html|سەردێڕ= بیت المقدس ۲ (بە فارسی)| بڵاوکەرەوە= ihuo|ڕێکەوت= ٥ی ئازاری ٢٠١٩|ڕێکەوتی سەردان= ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}</ref> [[ئۆپەراسیۆنی بەیتی موقەدەسی ٣|بەیتی موقەدەسی ٣]]<ref name="فارسنیوز" /> و [[ئۆپەراسیۆنی بەیتی موقەدەسی ٦|بەیتی موقەدەسی ٦]]<ref name="فارسنیوز" /> لە ناوچەکانی نێوان سەردەشت و بانە بە ئامانجی گرتنی بەشێک لە خاکی [[قەزای ماوەت]] لە [[پارێزگای سلێمانی]] ئەنجامدا، کە ھەتا ئاستێکی کاتی ھێزە ئێرانییەکان سەرکەوتن. ھێزە عێراقییەکان لە ھەوڵی گرتنی سەردەشت سەرکەوتوو نەبوون، بەڵام توانیان ھەتا کێوی سنووریی بوڵفەت لە کێلێ پێشڕەوی بکەن و لەوێوە بە بەکارھێنانی تۆپخانە چەندین جار ناوەندی شاریان بۆردوومان کرد. بە ئامانجی گرتنەوەی ناوچە سنووریەکانی سەردەشت، ھێزەکانی ئێران ئۆپەراسیۆنی [[ئۆپەراسیۆنی نەسری ٥|نەسری ٥]]یان ئەنجامدا و ھەتا ڕادەیەک سەرکەوتن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان= https://www.isna.ir/news/99050100004/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%B5%D8%B1%DB%B5|سەردێڕ= مروری بر دستاوردهای عملیات «نصر۵» (بە فارسی)|بڵاوکەرەوە= ھەواڵنێری خوێندکارانی ئێران (ئیسنا)|ڕێکەوت= ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان= ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}</ref> ھەروەھا [[کیمیابارانی سەردەشت]] لە درێژەی ئەو شەڕەدا ڕوویدا کە زیانێکی زۆر بە سەردەشت و خەڵکی شارەکە کەوت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان= https://ku.mehrnews.com/news/32998/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D8%B4%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B4-%D9%A3%D9%A3-%D8%B3%D8%A7%DA%B5-%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8E%DA%98-%D9%86%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95|سەردێڕ= برینەکانی سەردەشت پاش ٣٣ ساڵ سارێژ نەبوونەتەوە|بڵاوکەرەوە= ئاژانسی ھەواڵی مێھر|ڕێکەوت= ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان= ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}</ref> === کیمیابارانی ساڵی ١٩٨٧ === {{ئەمانەش ببینە|کیمیابارانی سەردەشت}} لە ٧ی پووشپەڕی ساڵی ١٣٦٦ی ھەتاوی بەرامبەر بە ٢٨ی حوزەیرانی ١٩٨٧ی زایینی، کاتژمێری ٤٬٣٠ سەر لە ئێوارە ھێزە ئاسمانییەکانی [[ڕژێمی بەعس]] و فرۆکەوانەکانی ئەو سوپایە، بە گازی کیمیاوی شاری سەردەشت و گوندی [[ڕەشەھەرمێ]]یان<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304201045/http://nawendiashti.com/k/news.php?readmore=140 |archive-date=٤ی ئازاری ٢٠١٦ |ناونیشان=http://nawendiashti.com/k/news.php?readmore=140 |سەردێڕ=دۆسیەی کیمیابارانکردنی سەردەشت |ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی ئازاری ٢٠١١ |dead-url=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304201045/http://nawendiashti.com/k/news.php?readmore=140 |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٦}}</ref> کیمیاباران کرد. بەپێی ئەو کارەساتە، سەرەتا ١٠ مەدەنی گیانیان لە دەستدا و ٦٥٠ کەسیش بریندار بوون.<ref name="nti_sardasht_attack">{{Cite web |date=October 2003 |title=Iran Profile – Chemical Chronology 1987 |url=http://www.nti.org/e_research/profiles/Iran/Chemical/2340_2959.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070416101720/http://www.nti.org/e_research/profiles/Iran/Chemical/2340_2959.html <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date=2007-04-16 |access-date=2007-07-01 |publisher=Nuclear Threat Initiative}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070416101720/http://www.nti.org/e_research/profiles/Iran/Chemical/2340_2959.html |date=١٦ی نیسانی ٢٠٠٧ }}</ref> بەپێی ڕاپۆرە فەرمییەکان، لە ١٢٬٠٠٠ دانیشتوو، ٨٬٠٠٠ کەس تووشی مەترسی بوون. لە ٤٬٥٠٠ کەس کە پێویستیان بە ئاگادارییە پزیشکییەکان ھەبووە، ١٬٥٠٠ کەس بەستەری کران کە ٦٠٠ کەسیان بۆ تاران بردران. ٣٬٠٠٠ کەسی دیکە بە سەرپێیی درمان کران، کە زۆر یەکیان دواتر شاریان بەرەو گوندەکان بەجێھێشت و بە بەکارھێنانی دەرمانە خۆماڵییەکان ھەوڵی چاککردنەوەی خۆیان دا. سەرئەنجام دواتر ١٣٠ کەس گیانیان بەخت کرد.<ref>[http://www.odvcw.org/articleshow.php?id=114 هشت‌هزار و 24مصدوم شيميايي سردشت در آمار بنياد شهيد نيستند] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120125054707/http://www.odvcw.org/articleshow.php?id=114 |date=٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |archive-url=https://web.archive.org/web/20101206094322/http://www.chemical-victims.com/DesktopModules/Articles/ArticlesView.aspx?TabID=3961&Site=chemical&Lang=fa-IR&ItemID=5002&mid=17722 |archive-date=٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ |ناونیشان=http://www.chemical-victims.com/DesktopModules/Articles/ArticlesView.aspx?TabID=3961&Site=chemical&Lang=fa-IR&ItemID=5002&mid=17722 |سەردێڕ=کردستان آزمایشگاه سلاحهای شیمیایی |ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی ئازاری ٢٠١١ |dead-url=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101206094322/http://www.chemical-victims.com/DesktopModules/Articles/ArticlesView.aspx?TabID=3961&Site=chemical&Lang=fa-IR&ItemID=5002&mid=17722 |date= ٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠}}</ref> ئێستاش لەو شارەدا بەھۆی کیمیابارانەوە، ژمارەیەکی زۆر تووشی نەخۆشییەکانی کیمیایی بوون.<ref>[http://www.payvand.com/news/06/dec/1239.html Iranian Chemical Attacks Victims<!-- Bot generated title -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110522023927/http://www.payvand.com/news/06/dec/1239.html |date=٢٢ی ئایاری ٢٠١١ }}</ref> [[پەڕگە:محل اصابت بمب شیمیایی.jpg|وێنۆک|شوێنی کیمیاباران کراوی شاری سەردەشت]] [[پەڕگە:Photo18 2.jpg|وێنۆک|وێنەی چەند کیمیاوی کراوی شاری سەردەشت]] [[پەڕگە:Photo18 3.jpg|وێنۆک|وێنەی چەند کیمیاوی کراوی شاری سەردەشت]] [[پەڕگە:Sardashttt.jpg|وێنۆک|کیمیابارانی سەردەشت ٢٨ی حوزەیرانی ١٩٨٧]] [[پەڕگە:Sardasht 01.jpg|وێنۆک|کیمیابارانی سەردەشت ٢٨ی حوزەیرانی ١٩٨٧]] دادگای گشتیی تاران لە نیسانی ٢٠٠٤دا، حکوومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی بە پشتگیریکردن لە حکوومەتی [[سەددام حوسێن]]، بەرپرسی ئەو ھێرشە ناساند. لە ئەنجامی دادگاکەدا، حکوومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکان بە دانی ٦٠٠ ملیۆن دۆلار بە قوربانییەکان سزا درا.<ref name="tehrancourtruling">{{Cite news |url=http://www.payvand.com/news/04/apr/1184.html |title=Iran: Tehran's Public Court issues $600 million verdict against US to pay to Sardasht residents |date=2004-04-28 |publisher=Payvand |access-date=2007-07-01}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210709181342/http://www.payvand.com/news/04/apr/1184.html |date= ٩ی تەممووزی ٢٠٢١ }}</ref> پاش ئەم ڕووداوە، ئێران شاری سەردەشتی بە یەکەمین شار لە جیھان کە بە گازی کیمیایی بۆردوومانی کراوە ناساند.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |archive-url=https://web.archive.org/web/20150427063810/http://www.dsrc.ir/view/article.aspx?id=247 |archive-date=٢٧ی نیسانی ٢٠١٥ |ناونیشان=http://www.dsrc.ir/view/article.aspx?id=247 |سەردێڕ=هفتم تير، سالروز بمباران شیمیایی سردشت |ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی ئازاری ٢٠١١ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8907180286 |سەردێڕ=سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي براي قربانيان سردشت پيام صادر مي‌كند |ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی ئازاری ٢٠١١ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٤ی نیسانی ٢٠١٥ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150424003205/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8907180286}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150424003205/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8907180286 |date=٢٤ی نیسانی ٢٠١٥}}</ref> لەو جێیەوە کە سەردەشت ئامانجێکی سەربازی ھەژمار نەدەکرا، خەڵکی شارەکەش بۆ ھێرشەکە ئامادە نەبوون. شارەوانان بە ژیان لە سنوور و بەرەی شەڕ، لەگەڵ بۆردوومانەکانی عێراق ڕاھاتبوون. بەو جۆرە، خەڵک دواتر بە پزیشکەکانیان دەگوت کە نەیاندەزانی ئەوە بۆردوومانێکی کیمیایییە. بەھۆی وەشانی با، تەنانەت نەخۆشخانە و ناوەندە دەرمانییەکانیش ئاڵوودە بوون و ئەو ژمارە کەمە لە پزیشکان و پەرستارانەی لەوێ کاریان دەکرد، ناچار بوون کە شارەکە بەجێبھێڵن. دوو حەمامی گشتی بۆ دەرمانی قوربانییەکان بەکاردەھێنران و یەک وەرزشگای بچووک کرایە ناوەندێکی پزیشکیی ١٥٠ تەختی. لە چەند سەعاتی یەکەم نزیکی ٣٠ کەس کە زۆربەیان منداڵانی کەم تەمەن و بەساڵاچووان بوون، بەھۆی کێشەکانی توندی ھەناسەیی گیانیان بەخت کرد. لەناو ئەو ٤٬٥٠٠ نەخۆشەی کە پێویستیان بە ئاگادارییە پزیشکییەکان ھەبوو، ھەندێکیش لە ڕزگارکەران بوونیان ھەبوو.<ref>فرووتەن، عەباس. پێداچوونەوەی پزیشکیی شەڕی کیمیاییی عێراق. تاران، ئێران: زانکۆی زانستە پزیشکییەکانی بەقییەتوڵڵا، ٢٠٠٣، پەڕەی ١٨٣</ref> ھەتا ساڵی ٢٠٠٧، سەرجەم ١٣٠ کەس (١٠٩ خەڵکی مەدەنی، ٢١ چەکدار و ھتد) لە [[کیمیابارانی سەردەشت]] لە حوزەیرانی ١٩٨٧ گیانیان لە دەستدا. بیست کەس لە چەند سەعاتی یەکەم، دە کەس لە کاتی بردن بۆ شارەکانی دیکە و نزیکی ١٠٠ کەسی تر لە نەخۆشخانەکانی ئێران و ئەورووپا لە درێژەی مانگێک دواتر گیانیان بەخت کرد. لە نێوان ئەو خەڵکە مەدەنییەی کە گیانیان بەخت کرد، ٣٩ کەس تەمەنیان ژێر ١٨ ساڵ بوو، کە ١١ کەسیان ژێر ٥ ساڵ بوون. ھەروەھا سی و چوار ژن و کچ گیانیان لە دەستدا.<ref>Khateri S, Wangerin R. Denied Truths, the story of victims of chemical weapons in Iran, center for women and family affairs. 2008 , {{ISBN|978-600-5201-13-0}}</ref><ref>Khateri S. Victims of chemical weapons in Iran – an evaluation on health status of 45,000 Iranian victims of chemical warfare agents. Society for Chemical Weapons Victims Support (SCWVS) (www.scwvs.org), April 2003, {{ISBN|964-93602-5-5}}</ref> خەردەل وەکوو ھۆکارێک لێکنادرێتەوە کە ببێتە ھۆی مردن، بەڵکوو ھۆکارێکی لاوازکردنە و تەنیا ٣٪ بۆ ٥٪ دەبێتە ھۆی مردن. زۆر یەک لەو ٩٥٪ەی لە کیمیابارانی سەردەشت زیندوو مانەوە، لە درێژەی چەند ساڵی دواتر بە توندی تووشی کێشە و نەخۆشی جۆراوجۆر، وەکوو کێشەکانی توندی ھەناسەیی، ئازارەکانی چاو، کێشەکانی پێست و ھەروەھا ھەندێک کێشە لە سیستەمی بەرگری لەشی خۆیان بوون.<ref>Khateri S, Ghanei M, Soroush MR, Haines D. Effects of mustard gas exposure in paediatric patients. Long-term health status of mustard-exposed children, 14 years after chemical bombardment of Sardasht. J Burns & Wound Care [serial online] (http://www.journalofburnsandwounds.com {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180326201400/http://journalofburnsandwounds.com/ |date=٢٦ی ئازاری ٢٠١٨ }}), 2003;2(1):11</ref><ref>Ghanei M, Aslani J, Khateri S, Hamadanizadeh K. Public Health Status of the Civil Population of Sardasht 15 Years Following Large−Scale Wartime Exposure to Sulfur Mustard. J Burns &Surg Wound Care [serial online] 2003;2(1):7. Available from: URL: http://www.journalofburns.com {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220421014815/https://journalofburns.com/ |date=٢١ی نیسانی ٢٠٢٢ }} . Published March 11, 2003</ref> === سەردەمی ھەنووکە === سەردەشت لە سەدەی ٢١دا چەندین ڕووداو و نائارامی بەخۆیەوە بینیوە. ئەو شارە بووەتە شوێنێک بۆ تێکھەڵچوون و پێکدادان لە نێوان [[حیزبەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان|پارتە ئۆپۆزسیۆنە کوردەکان]] و [[سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی|چەکدارانی کۆماری ئیسلامیی ئێران]]، کە لەو چەندین ساڵانەدا چەندین تێکھەڵچوون لە سنووری سەردەشتدا ڕوویداوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdpa.net/so/news/سەردەشت/-لەەنجامی-تەقەی-کەسانی-نەناسراودا-ەندامی-سپای-پاسداران-کوژران |سەردێڕ=سەردەشت/ لەئەنجامی تەقەی کەسانی نەناسراودا ٤ ئەندامی سپای پاسداران کوژران |بڵاوکەرەوە=کوردپا |ڕێکەوت=٢٢ی ئابی ٢٠١٣ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanmedia.com/so/news/شوناسی-وژراو-و-بریندارانی-شەڕی-سەردەشت-روون-بۆوە |سەردێڕ=شوناسی كوژراو و بریندارانی شەڕی سەردەشت ڕوون بۆوە |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=٢٥ی ئابی ٢٠١٣ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://westganews.net/dreja.aspx?=hewal&jmara=19687&jor=1 |سەردێڕ=سەردەشت… پێکدادانێکی دیكه لە نێوانی پێشمەرگەکانی دیموکرات و سوپای پاسداران ڕوویدا |بڵاوکەرەوە=وێستگەنیووز |ڕێکەوت=١٨ی حوزەیرانی ٢٠١٦ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://nasnews.com/kurd/view.php?cat=4570 |سەردێڕ=لە پێکدادانێکدا لە سەردەشت پاسدارێک کوژرا |بڵاوکەرەوە=ناس نیووز |ڕێکەوت=٢٠ی ئابی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://esta.krd/104275/ |سەردێڕ=پێکدادانی چەکداری لەنێوان سوپای پاسداران و حزبێکی کوردیدا ڕوویداوە |بڵاوکەرەوە=ئێستا |ڕێکەوت=٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ھەروەھا لە سەردەشت ھەندێک کەس بەھۆی نەبوونی کاری گونجاو و ھەژاری، ڕوو لە کۆڵبەری دەکەن و ساڵانە سەدان [[کۆڵبەر]] لە سنوورەکانی سەردەشت گیانیان لەدەست دەدەن، بریندار دەبەن یان تووشی ڕووداوی نەخوازراو دەبن کە بریتین لە: تەقەکردن لەلایەن ھێزەکانی ئێران، بەربوونەوە لە بەرزایییەکان، کەوتنە ژێر ڕنوو، ڕەقبوون لە سەرمادا و چەندین ڕووداوی تر.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanhumanrights.org/ku/?p=7478 |سەردێڕ=کوژران و برینداربوونی سێ کۆڵبەر لە سەردەشت |بڵاوکەرەوە=کوردپا |ڕێکەوت=٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://hengaw.net/so/news/برینداربوونی-کۆڵبەر-لە-سنووری-شاری-سەردەشت |سەردێڕ=کۆڵبەرێکی گەنج لە ناوچە سنوورییەکانی سەردەشت کوژرا |بڵاوکەرەوە=تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان |ڕێکەوت=١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdpa.net/so/news/سەردەشت-دوو-کۆڵبەر-لە-سنووری-بێتووش-بەهۆی-بەربوونەوە-لە-بەرزایی-و-تەقەی-هێزە-نیزامییەکانی-حکوومەتی-بریندار-بوون |سەردێڕ=سەردەشت؛ دوو کۆڵبەر لە سنووری "بێتووش" بەهۆی بەربوونەوە لە بەرزایی و تەقەی هێزە نیزامییەکانی حکوومەتی بریندار بوون |بڵاوکەرەوە=کوردپا |ڕێکەوت=١٣ی ئابی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.rojikurd.net/mirovayeti/23859/ |سەردێڕ=کۆمەڵێک کۆڵبەر لە سەردەشت کەوتنە ژێر ڕنوو و یەکیان گیانی لە دەست داوە |بڵاوکەرەوە=ڕۆژی کورد |ڕێکەوت=٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> لە ٩ی ئایاری ٢٠١٥، خەڵکی سەردەشت لە دوای ڕووداوی ھۆتێلی تارای مەھاباد کە بوو ھۆی خۆکوژیی [[فەریناز خوسرەوانی]]، لە پاڵپشتیکردنی خەڵکی مەھاباد و ناڕەزایی لە بەرامبەر ئەو کارەساتەی ڕوویداوە خۆپیشاندانیان بەڕێوەبرد،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanmedia.com/so/news/راپۆرت/-پشتیوانیی-هاووڵاتییانی-کورد-لە-ناڕەزایەتییەکانی-شاری-مەهاباد-وێنه |سەردێڕ=راپۆرت/ پشتیوانیی هاووڵاتییانی کورد لە ناڕەزایەتییەکانی شاری مەهاباد +وێنه |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=١٠ی ئایاری ٢٠١٥ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> کە دواتر ھێزە ئەمنییەکان بڵاوەیان بە خۆپیشاندەران کرد و زیاتر لە ٣٠ کەسیان دەستبەسەر کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www-rudaw-net.cdn.ampproject.org/v/s/www.rudaw.net/sorani/kurdistan/100520152-amp?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16500539125657&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.rudaw.net%2Fsorani%2Fkurdistan%2F100520152 |سەردێڕ=لە سەردەشت ٣٠ کەس دەستگیرکراون |بڵاوکەرەوە=تۆڕی میدیاییی ڕووداو |ڕێکەوت=١٠ی ئایاری ٢٠١٥ |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> لە شەوی ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧ لە دوای ڕاگەیاندنی ئەنجامە سەرەتایییەکانی [[ڕێفراندۆمی سەربەخۆییی باشووری کوردستان (٢٠١٧)|ڕێفراندۆمی سەربەخۆییی باشووری کوردستان]]، سەردەشت یەکێک لەو شارانەی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بوو کە خەڵکەکەی بە مەبەستی پشتگیریکردن و خۆشحاڵی دەڕبرینی خۆیان لە سەرکەوتنی ئەنجامەکان ھاتنە شەقامەکان و دواتر ھێزە ئەمنییەکان ھەندێک لە کەسانی بەشداریان دەستبەسەر کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanmedia.com/so/news/ژمارەیەک-هاووڵاتیی-کورد-بە-بۆنەی-پشتگیری-کردن-لە-گشتپرسی-بۆ-سەربەخۆیی-کوردستان-دەستبەسەر-کراون |سەردێڕ=ژمارەیەک هاووڵاتیی کورد، بە بۆنەی پشتگیریکردن لە گشتپرسی بۆ سەربەخۆیی کوردستان دەستبەسەر کراون |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ھەروەھا لە ڕۆژی ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٧، دوو فڕۆکەی ئێرانی بە مەبەستی دژایەتیی ڕێفراندۆم و ترساندنی خەڵک، بەسەر ھێڵی سنووریی نێوان ڕۆژھەڵات و باشووری کوردستاندا فڕیبوون کە ئاسمانی سەردەشتیشی دەگەرتەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanhumanrights.org/fa/?p=4198 |سەردێڕ=خبر فوری: پرواز جنگنده‌های ارتش ایران در امتداد مرزهای اقلیم کُردستان/ همراه با تصویر (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان |ڕێکەوت=٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠١٨، سەردەشت یەکێک لە شارەکانی بەشداری [[مانگرتنی گشتیی ٢٠١٨ی ڕۆژھەڵاتی کوردستان|مانگرتنی گشتیی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] بوو کە دوکانداران و کاسبکارانی ئەو شارە شوێنی کاسبییەکان داخست.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://zaniary.com/blog/6233a320e57a2/مانگرتنی-گشتیی-Ù¢Ù%A0١٨ی-ڕۆژهەڵاتی-کوردستان |سەردێڕ=مانگرتنی گشتیی ٢٠١٨ی ڕۆژهەڵاتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=زانیاری |ڕێکەوت=١٧ی ئازاری ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ھەر وەک شارەکانی دیکە ھێزە ئەمنییەکان لە دوکاندارانی ئەو شارە بە شێوەی جۆراوجۆر ھەڕەشەیان کرد و ھەندێکیان دەستبەسەر کردن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://hengaw.net/so/news/مانگرتن-لە-دەیان-شاری-کوردستان-بەڕێوە-چوو-و-دەیان-کەسیش-دەسبەسەر-کران |سەردێڕ=مانگرتن لە دەیان شاری کوردستان بەڕێوە چوو و دەیان کەسیش دەسبەسەر کران |بڵاوکەرەوە=ھەنگاو |ڕێکەوت=١٢ی ئەیلوولی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> == جوگرافیا == سەردەشت لە تەنیشت کێوی گردەسوور و لەسەر [[زنجیرەچیاکانی زاگرۆس]] ھەڵکەوتووە. کێوەکانی [[قەندیل]] لە باکووری ڕۆژاوای ئەم شارەن. سەردەشت لە باکوور لەگەڵ [[پیرانشار]] و [[مەھاباد]]، لە ڕۆژھەڵات لەگەڵ [[بۆکان]]، لە باشووری ڕۆژھەڵات لەگەڵ [[بانە]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[قەڵادزێ]] و [[پارێزگای سلێمانی]] ھاوسنوورە. ھەروەھا سەردەشت ١٠٠ کیلۆمەتر سنووری لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]] ھەیە. ھەرێمی کوێستانی سەردەشت بە گەورەیی ١٦٦٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە دەبێت. ھەندێک لە کێوە بەرزەکانی سەردەشت لەخوارەوە نووسراون:<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://drkhezri.ir/DrRasoolKhezri/sardasht.aspx |سەردێڕ=وەشانی ئەرشیڤکراو |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٧ی شوباتی ٢٠١٥ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150207015345/http://drkhezri.ir/DrRasoolKhezri/sardasht.aspx |بەستەری شکاو=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150207015345/http://drkhezri.ir/DrRasoolKhezri/sardasht.aspx |date= ٧ی شوباتی ٢٠١٥}}</ref> * بوڵفەت * ھەوینە ماڵ (لە باشووری گوندی [[قەڵاتەڕەشێ]]) * زەردکە (لە [[ناوچەی ئالان]]) * سەری گۆم (لە پشتەوەی شاری [[میراوە]]) * تەرخان * ئیبراھیم جەلال * کێوی نستان * لەندی شێخان * داشان قەڵا * کاسە بەردین * حاجی ئیبراھیم * بەردە سپیان {{Geographic location |ناوی شار = شاری سەردەشت |باکوور = [[مەھاباد]] و [[پیرانشار]] |باکووری ڕۆژھەڵات = [[بۆکان]] |ڕۆژھەڵات = [[سەقز]] |باشووری ڕۆژھەڵات = [[کامیاران]] و [[قوروە]] |باشوور = [[بانە]] و [[مەریوان]] |باشووری ڕۆژاوا = [[ھەرێمی کوردستان]] |ڕۆژاوا = [[ھەرێمی کوردستان]] |باکووری ڕۆژاوا = [[ھەرێمی کوردستان]] |پەڕگە = Sardasht County.png }} == ھەرێم == سەردەشت بەپێی ھەرێمی جوگرافی، لە ھەرێمی سارد و کوێستانیدا ھەڵکەوتووە و بە بەرزایی ١٤٨٠ مەتر (٤٬٨٦٠ پێ)، ھەتا ڕادەیەک کەش و ھەوایەکی ساردی لە درێژەی ساڵدا ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.azmet.ir/in/page/climate.htm |سەردێڕ=کەشوھەوا، ھەرێم و سەرچاوە ئاوییەکانی پارێزگای ورمێ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی شوباتی ٢٠٢٢ |قاڵب=ئێکسڵ |بڵاوکەرەوە=کەشوھەواناسی پارێزگای ورمێ |زمان=فارسی}}</ref> سەردەشت یەکێک لە شارە پڕبارینەکانی پارێزگای ورمێیە و زۆر جاران زیاترین ئاستی بارینی لە ئاستی پارێزگادا بەدەستھێناوە. بارستەکانی ھەوا لەلای ڕۆژاوا و باکووری ڕۆژاواوە، ئەو شارە ھەر وەک ناوچەکانی تری پارێزگا دەگرێتەوە.<ref name="مێژوو و جوگرافیای سەردەشت١">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.islahweb.org/ar/node/5016 |سەردێڕ=تاریخ و جغرافیای شهرستان سردشت-بخش نخست (به فارسی) |بڵاوکەرەوە=جەماعەتی دەعوەت و ئیسلاحی سەردەشت |ڕێکەوت=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> کەش و ھەوای سەردەشت لە مانگەکانی ساڵدا بەم شێوەیە: {{Weather box |location = سەردەشت |metric first = yes |single line = yes |Jan record high C = ١٦ |Feb record high C = ١٣.٨ |Mar record high C = ٢١.١ |Apr record high C = ٢٧.٢ |May record high C = ٣٢.٠ |Jun record high C = ٣٥.٢ |Jul record high C = ٣٩.٦ |Aug record high C = ٣٨.٢ |Sep record high C = ٣٤.٤ |Oct record high C = ٢٩.٦ |Nov record high C = ٢٠.٠ |Dec record high C = ١٨.٠ |Jan high C = ١.٢ |Feb high C = ٢.٣ |Mar high C = ٧.٦ |Apr high C = ١٤.٨ |May high C = ٢٠.٥ |Jun high C = ٢٧.٠ |Jul high C = ٣١.٢ |Aug high C = ٣١.٠ |Sep high C = ٢٦.٦ |Oct high C = ١٩.٤ |Nov high C = ١٠.٤ |Dec high C = ٤.٨ |year high C = ١٦.٤٠ |Jan low C = &minus;٣.٥ |Feb low C = &minus;٣.١ |Mar low C = ١.٣ |Apr low C = ٧.١ |May low C = ١١.٨ |Jun low C = ١٧.٤ |Jul low C = ٢١.٢ |Aug low C = ٢٠.٨ |Sep low C = ١٧.١ |Oct low C = ١١.٥ |Nov low C = ٤.٣ |Dec low C = ٠.٥&minus; |year low C = ٨.٧٨ |Jan record low C = ٢٥&minus; |Feb record low C = ١٩.٦&minus; |Mar record low C = ١٦.٦&minus; |Apr record low C = ٢.٤&minus; |May record low C = ١.٨&minus; |Jun record low C = ٧.٨ |Jul record low C = ١٣.٠ |Aug record low C = ١١.٤ |Sep record low C = ٥.٨ |Oct record low C = ٢.٦ |Nov record low C = ٩.٢&minus; |Dec record low C = ١٢.٨&minus; |precipitation colour=green |Jan precipitation mm = ١٣٤.٦ |Feb precipitation mm = ١٠٨.٣ |Mar precipitation mm = ١٢٨.٢ |Apr precipitation mm = ١٢٤.٣ |May precipitation mm = ٥٠.٧ |Jun precipitation mm = ٤.٨ |Jul precipitation mm = ١.٨ |Aug precipitation mm = ١.١ |Sep precipitation mm = ٢.٨ |Oct precipitation mm = ٤١.٤ |Nov precipitation mm = ١١٨.٥ |Dec precipitation mm = ١٤٩.٥ |Jan precipitation days = ١١.٣ |Feb precipitation days = ٩.٩ |Mar precipitation days = ١٠.٨ |Apr precipitation days = ١٠.١ |May precipitation days = ٥.٩ |Jun precipitation days = ١.١ |Jul precipitation days = ٠.٥ |Aug precipitation days = ٠.٤ |Sep precipitation days = ٠.٧ |Oct precipitation days = ٤.٧ |Nov precipitation days = ٧.٨ |Dec precipitation days = ١٠.٢ |unit precipitation days = ١.٠ میلیمەتر |Jan humidity = ٧٣ |Feb humidity = ٦٨ |Mar humidity = ٦٢ |Apr humidity = ٥٤ |May humidity = ٤٤ |Jun humidity = ٣١ |Jul humidity = ٣١ |Aug humidity = ٢٩ |Sep humidity = ٢٩ |Oct humidity = ٤٤ |Nov humidity = ٥٩ |Dec humidity = ٦٨ |Jan sun = ١٣٣.٠ |Feb sun = ١٣٨.٤ |Mar sun = ١٨٤.٠ |Apr sun = ٢١٩.٢ |May sun = ٢٨٨.٣ |Jun sun = ٣٥٢.٨ |Jul sun = ٣٦٧.٧ |Aug sun = ٣٥٧.٥ |Sep sun = ٣١٢.٠ |Oct sun = ٢٤٨.٠ |Nov sun = ١٨٠.٧ |Dec sun = ١٢٩.٨ |source 1 = [http://irimo.ir/english/monthly&annual/admin2.asp?CODE=127 ئاماری وێستگەکانی سینۆپتیک] |date= تشرینی دووەمی ٢٠١١ }} == دانیشتووان == [[ژاک دێ مۆرگان]]، شوێنەوارناس و زەویناسی فەڕەنسی لە ساڵی ١٩٠٧ لە گەشتێکدا بۆ شاری سەردەشت، ئەو شارەی بە دانیشتووانی ١٬٥٠٠ کەسی ناساندووە. لە یەکەمین سەرژمێری لە ساڵی ١٩٥٦، ژمارەی دانیشتووانی ئەو شارە ٢٬٦٤٥ کەس بووە و لە ساڵی ١٩٧٦دا، ژمارەی دانیشتووانی گەیشتە ١٠٬٢٠٧ کەس کە لەچاو جاری پێشدا ٨٩٫٥ لە سەد زیادی کردبوو. بەپێی سەرژمێریی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ساڵی ٢٠١١دا، بە چوونە سەری ٨١٫١ لە سەدی ژمارەی دانیشتووانی گەیشتە ٤٢٬١٦٧ کەس لە ١٠٬٤٩١ خێزاندا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://sardashtcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4805&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |سەردێڕ=جمعیت سردشت در گذشته و حال (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=شارەوانیی سەردەشت |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی ئابی ٢٠١٥ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150105015731/http://www.sardashtcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4805&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ |dead-url=yes}}</ref> بەپێی ئاماری کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ساڵی ٢٠٠٦دا، شاری سەردەشت ٣٧٬١١٥ کەس دانیشتووی ھەبووە، بەڵام بە سەرجەم شارۆچکە و گوندەکانەوە دەگەیشتە ١٠٤٬١٤٦ کەس.<ref>{{IranCensus2006|04}}</ref> لە نوێترین سەرژمێری لە ساڵی ٢٠١٦دا، ژمارەی دانیشتووانی شاری سەردەشت بەرامبەر لەگەڵ ٤٦٬٤١٢ کەس لە ١٢٬٥٥١ خێزاندا بووە.<ref name="ئامار" /> {| class="wikitable" |- ! ڕیز || ژمارەی دانیشتووانی شار !! ژمارەی خێزانەکانی شار !! ژمارەی دانیشتووانی شارستان !! ژمارەی خێزانەکانی شارستان !! ساڵ |- | ١ || ١٬٥٠٠ || – || –{{تێبینی|ئەو کات سەردەشت شارستان نەبووە و وەکوو شارۆچکەیەک سەر بە مەھاباد بووە.}} || – || ١٩٠٧ |- | ٢ || ٢٬٦٤٥ || – || – || – || ١٩٥٦ |- | ٣ || ١٠٬٢٠٧ || – || – || – || ١٩٧٦ |- | ٤ || ١٧٬٨٧٧ || ٣٬١٩٠ || ٧٥٬٠٨٦ || ١٢٬٢٥٠ || ١٩٨٦ |- | ٥ || ٣٧٬١١٥ || ٨٬٢٢٤ || ١٠٤٬١٤٦ || ٢٠٬٤١٤ || ٢٠٠٦ |- | ٦ || ٤٢٬١٦٧ || ١٠٬٤٩١ || ١١١٬٥٩٠ || ٢٦٬٥٤٦ || ٢٠١١ |- | ٧ || ٤٦٬٤١٢ || ١٢٬٥٥١ || ١١٨٬٨٤٩ || ٣١٬٠٤٩ || ٢٠١٦ |} == مرۆڤناسی == === زمان === دانیشتووانی شاری سەردەشت ھەموویان لە خەڵکی [[کورد]] پێکدێن، کە بە زمانی [[کوردی]] و شێوەزاری [[سۆرانی]] و زاری [[موکریانی]] دەدوێن.<ref>https://anfpersian.com/znn/مرگ-ناخواسته-یک-دختر-کرد-در-سردشت-39362 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201029001832/https://anfpersian.com/znn/%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA-39362 |date=٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>[https://www.visitiran.ir/fa/destination/سردشت سردشت، ویزیت ایران] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211107184139/https://www.visitiran.ir/fa/destination/سردشت |date= ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> ھەڵبەت خەڵکی سەردەشت بە شێوەزارێکی ھەندێک جیاوازی موکریانی دەدوێن، کە نزیکایەتی لەگەڵ سۆرانیی ھەولێری و سۆرانیی بابانی لە باشووری کوردستاندا ھەیە. ھەروەھا ناوچەکانی ڕانیە و قەڵادزێش بەپێی زمان و فەرھەنگ لە سەردەشت و موکریان نزیکن.<ref name="ناساندنی شارستانی سەردەشت" /> {{نەخشەی کوردیی ناوەندی}} === ئایین === خەڵکی ئەم شارە [[موسڵمان]]ن و لە [[ئیسلامی سوننە]] و مەزھەبی [[شافعی]] پەیڕەوی دەکەن. ھەر چەند ھەندێک پێیان وایە سەردەشت شوێنی لەدایکبوونی زەردەشتە، بەڵام لە ئێستادا ھیچ کەسی ئەو شارە لە ئایینی [[ئایینی زەردەشتی|زەردەشتی]] پەیڕەوی ناکات.<ref name="ایسنا ۲" /> ھەروەھا لە مێژوودا کەمینەیەک لە پەیڕەوانی [[مێژووی جووەکان لە کوردستان|جوویەتی]] لە سەردەشت ژیانیان بەسەر دەبرد، کە دواتر بوونە موسڵمان و یان لە دوای دامەزراندنی ئیسرائیل کۆچیان کردە ئەو وڵاتە. لە بەھاری ١٩٤٩، کۆمەڵێک لە جوولەکەکانی سەردەشت بەرەو ئیسرائیل کۆچیان کرد. === ھۆزەکان === زۆربەی ھۆزەکانی ناوچەی سەردەشت لە ھۆزە [[موکری]]یەکان پێکدێن، کە بریتین لە: [[میراودەلی]]، [[گەورک]]، [[مەنگوڕ]]، [[بەریاجی]]، [[مڵکاری]]، [[مامش]]، [[بیگزادە]] و [[باپیرئاقایی]]. [[پەڕگە:Gawerk Lords in iranian kurdistan - urmia - sardasht-آغایان ایل گورک در سردشت و مهاباد 1900 میلادی.jpg|وێنۆک|پیاوەکانی ھۆزی [[گەورک]] و ھەواڵنێرە ئینگلیزییەکان لە سەردەشت و مەھاباد پێش جەنگی جیھانیی یەکەم لە ساڵە یەکەمەکانی سەدەی ١٩٠٠]] بەربڵاویی ھۆزەکانی سەردەشت بەم جۆرەیە:<ref name="ناساندنی شارستانی سەردەشت" /> * ھۆزی گەورک: شاری [[ڕەبەت]]، دەوروبەری پاراستان، سیسێر، ھەنداوێ، مەکڵاوێ، بریسوێ و دەوروبەری ڕێگای مەھاباد و بۆکان. * ھۆزی مەنگوڕ: ناوچەی [[میراوە]]، ئاڵوەتان، دۆڵەتوو، دارمەکەون، ئاڵاوان، سۆستان، گەرۆر، نێزێ و دەشتی وەزنێ. * ھۆزی بەریاجی و مڵکاری: سەردەشت، [[نەڵاس]]، بێوران، قەڵاتەڕەشێ، بێزیلە، بێشاسب، مەلاشێخ و مەزرا. * ھۆزی میراودەلی: ئالان، بێژوێ و بێتووش. * ھۆزی بیگزادە و باپیرئاقایی: سەردەشت، ئالان و شەڵماش. == ئابووری == === بازرگانی و سنوورەکان === سەردەشت سێ دەروازەی چالاکی سنووریی قاسمەڕەش، [[دەروازەی سنووریی کێلێ|کێلێ]] و بێژوێی لە [[ناوچەی ئالان]]دا ھەیە. ھەروەھا سەردەشت لە ڕێگای سنووری کێلێوە لەگەڵ ھەرێمی کوردستان پەیوەندی ھەیە کە بڕیار وایە ببێتە سنووری نێونەتەوەیی. سەردەشت بە ڕێگای ئاسفاڵتەوە ١٤ کیلۆمەتر و بە ڕێگای ئاسمانییەوە ٨ کیلۆمەتر لە ھێڵی سنووریی کێلێوە دوورە. بە کردنەوەی سنووری نێونەتەوەییی کێلێ، سەردەشت دەبێتە دەروازەی پەیوەندیی ئێران لە باکووری ڕۆژاوا و بە ھەرێمی کوردستان، تورکیا، سووریا و ھەرێمی دەریای ناوینەوە دەبەسترێتەوە.<ref name="ناساندنی شارستانی سەردەشت">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://web.archive.org/web/20140710142905/http://sardasht-mroad.ir/showpage.php?id=3 |سەردێڕ=معرفی شهرستان سردشت (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ڕێگا و شارسازی سەردەشت |ڕێکەوت=١٠ی تەممووزی ٢٠١٤ |ڕێکەوتی سەردان=١١ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> لە ئەیلوولی ٢٠٢١، سەرۆکی دەروازەی سنووریی کێلێ ئاماژەی بەوە کرد کە لە سەرەتای بەھارەوە ھەناردەکردنی شتومەکەکان لەو سنوورەوە گەیشتووەتە ٧٥ ملیۆن دۆلار و لە چاو ساڵی پێشوو ٢٠ لە سەد بەرز بووەتەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/news/ئێران-i401043 |سەردێڕ=هەناردە کردنی کاڵا لە دەروازەی سنووریی کێلەی سەردەشتەوە گەیشتە 75 ملیۆن دۆلار |بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی |ڕێکەوت=٢٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === ڕێژەی بێکاری === خەڵکی سەردەشت بە پیشە جۆراوجۆرەکانەوە سەرقاڵن، بەڵام ئەو شارە بە ٢٣٪ زۆرترین ڕێژەی بێکاری لە ئاستی پارێزگای ورمێدا ھەیە<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.ilna.news/بخش-آذربایجان-غربی-83/990844-سردشت-با-درصد-بالاترین-نرخ-بیکاری-را-در-آذربایجان-غربی-دارد |سەردێڕ=سردشت با ۲۳درصد بالاترین نرخ بیکاری ڕا در آذربایجان غربی دارد (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئیلنا |ڕێکەوت=٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.isna.ir/news/99081408714/سردشت-بالاترین-نرخ-بیکاری-آذربایجان-غربی-را-به-خود-اختصاص-داد |سەردێڕ=سردشت بالاترین نرخ بیکاری آذربایجان غربی را به خود اختصاص داد (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئیسنا |ڕێکەوت=٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> کە داخستنی سنوورەکان بە یەکێک لە ھۆکارەکانی بەرزبوونەوەی بێکاری لەو شارە دادەنرێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.asoyroj.com/farsi/detail.aspx?=hewal&jmara=15180&Jor=1 |سەردێڕ=انسداد مرزها در سردشت موجب افزایش نرخ بیکاری در این شهرستان شده است (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئاسۆی ڕۆژھەڵات |ڕێکەوت=٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> بەھۆی نەبوونی ھەلی کار و کێشەکانی ئابووری، ژمارەیەکی بەرچاو لە خەڵکی سەردەشت بەرەو دەرەوەی وڵات کۆچیان کردووە<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.asriran.com/fa/news/753801/نماینده-سردشت-در-مجلس-در-شهر-من-مردم-خانوادگی-مهاجرت-می-کنند-از-5-ماه-پیش-بیش-از-1000-نفر-مهاجرت-کرده-اند |سەردێڕ=انسدادنماینده سردشت در مجلس: در شهر من مردم خانوادگی مهاجرت می کنند/ از 5 ماه پیش بیش از 1000 نفر مهاجرت کرده اند (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=عەسری ئێران |ڕێکەوت=٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> یان ڕوویان کردووەتە کۆڵبەری.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.isna.ir/news/1400101208541/حسین-پور-چرا-باید-جوانان-سردشتی-کولبری-کنند |سەردێڕ=انسدادحسین پور: چرا باید جوانان سردشتی کولبری کنند؟ (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئیسنا |ڕێکەوت=٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === بەرھەمەکان === بەرھەمە سروشتییەکانی سەردەشت بریتین لە: [[ترێ ڕەشە]]،<ref name="ترێی ڕەشی سەردەشت (ک. ک)" /> [[ھەنگوین]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www-yjc-news.cdn.ampproject.org/v/s/www.yjc.news/fa/amp/news/3988046?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16508812200022&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.yjc.news%2Ffa%2Fnews%2F3988046 |سەردێڕ=تولید سالانه 500تن عسل مرغوب در سردشت (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ھەواڵنێرانی گەنج |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٢ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> [[ھەنجیر]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/83446330/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16508810470881&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F83446330%2F%25D8%25A8%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AC%25DB%258C%25D8%25B1-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25BA-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25A2%25D8%25BA%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25B4%25D8%25AF |سەردێڕ=برداشت انجیر از باغ‌های سردشت آغاز شد (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئیرنا |ڕێکەوت=٤ی ئابی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> [[گوێز]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www-yjc-news.cdn.ampproject.org/v/s/www.yjc.news/fa/amp/news/6665551?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16508805379259&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.yjc.news%2Ffa%2Fnews%2F6665551 |سەردێڕ=سردشت رتبه اول تولید گردو در آذربایجان غربی (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ھەواڵنێرانی گەنج |ڕێکەوت=١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> [[سماق]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/84478771/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16508814597034&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F84478771%2F%25D8%25B3%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2582-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2587-%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25B4%25D8%25AF |سەردێڕ=سماق سردشت روانه بازار شد (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ئیرنا |ڕێکەوت=٢١ی ئەیلوولی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> [[سێو]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://srusht.ir/?p=1285 |سەردێڕ=باغی سێو – باغ سیب |بڵاوکەرەوە=سروشت |ڕێکەوت=٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> و [[مێوژ]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://piranshahrrudaw.ir/?p=2356 |سەردێڕ=جشنواره انگور سیاه در سردشت آغاز بکار کرد |بڵاوکەرەوە=پیرانشار ڕووداو |ڕێکەوت=١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> سەردەشت ناوەندی بەرھەمھێنانی ترێ ڕەشەیە، نزیک بە ٥ ھەزار و ٥٠٠ ھێکتار باخی [[ترێ]] لە شاری سەردەشت بوونیان ھەیە کە بەشێوەی سروشتی ڕواون. ساڵانە ٣٥ ھەزار تۆن ترێ واتا ٩ لەسەدی ترێی پارێزگای ورمێ لەو شارە بەرھەم دەھێندرێت.<ref name="ترێی ڕەشی سەردەشت (ک. ک)">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdistanmedia.com/so/news/ترێی-ڕەشی-سەردەشت-بەختی-وەرزێڕانی-ڕەشتر-کردووە |سەردێڕ=ترێی ڕەشی سەردەشت بەختی وەرزێڕانی ڕەشتر کردووە |بڵاوکەرەوە=کوردستان و کورد |ڕێکەوت=٥ی ئەیلوولی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=٢٤ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ھەروەھا لە ساڵی ٢٠٢١، پێشبینی کرا کە بەرھەمھێنانی ترێ ڕەشەی ئەو شارە گەیشتووەتە ٥٠ ھەزار تۆن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://wishe.net/details.aspx?=hewal&jmare=122454&Jor=3 |سەردێڕ=بەرهەمی ئەمساڵی ترێی سەردەشت دەگاتە 50 هەزار تۆن |بڵاوکەرەوە=وشە |ڕێکەوت=٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=٢٤ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> بەپێی وتەی بەڕێوەبەری کشتوکاڵی سەردەشت لە ساڵی ٢٠٢١دا، ٥٠ لەسەدی دانیشتووانی سەردەشت بەشێوەی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ لە ڕیزی بەرھەمھێنەرانی [[ترێ ڕەشە]] دان و جۆرەکانی نەمامی ترێ ڕەشەی سەردەشت ڕەوانەی شار و پارێزگاکانی دیکەی ئێران و تەنانەت دەرەوەی وڵاتیش بۆ وێنە فەڕەنسا کراوە. ترێ ڕەشەی سەردەشت جیا لەوەی بەشێوەی خاو بەکار دەھێندرێت، ھاوکات بەرھەمەکانی وەک مێوژ، شیرە، دۆشاو، باسووق، ئاوی ترێ، دروستکردنی ڕۆن لە ناوکەکەی و ھەروەھا بۆ بەرھەمی دیکەش بەکار دێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=15467 |سەردێڕ=ترێ ڕەشە، بەختی جووتیارانی سەردەشتی ڕەشتر کردووە |بڵاوکەرەوە=ھاژە |ڕێکەوت=١٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=٢٤ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> == گەشتیاری == بەھۆی ژینگە و سروشتی سەردەشت، ئەو شارە لەگەڵ دەوروبەری بووەتە ناوچەیەکی گەشتیاری و زۆر جاران وەکوو «بەھەشتی کوردستان» ناوی لێدەبەن.<ref name="وەسوەکەل ھەواڵ">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.wswakl-hawal.lima-city.de/سەردەشت-بەهەشتی-کوردستان/ |سەردێڕ=سەردەشت بەھەشتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=وەسوەکەل ھەواڵ |ڕێکەوت=٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref><ref name="تەبیان">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=320263 |سەردێڕ=سەردەشت بەھەشتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=تەبیان |ڕێکەوت=٢٢ی ئایاری ٢٠١٦ |ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://ku-mehrnews-com.cdn.ampproject.org/v/s/ku.mehrnews.com/amp/39113/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16499363871740&csi=1&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fku.mehrnews.com%2Fnews%2F39113%2F%25D8%25B3%25DB%2595%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%2595%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25A8%25DB%2595%25D9%2587%25DB%2595%25D8%25B4%25D8%25AA%25DB%258C-%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%2595%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%258C-%25D8%25B4%25D9%2588%25DB%258E%25D9%2586%25DB%258E%25DA%25A9-%25DA%25A9%25DB%2595-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25AC%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25AF%25DB%2595%25D9%2586%25DB%2595%25D8%25AE%25D8%25B4%25DB%258E%25D9%2586%25DB%258E |سەردێڕ=سەردەشت، بەهەشتی کوردەواری/ شوێنێک کە سروشت جوانیی دەنەخشێنێ |بڵاوکەرەوە=ھەواڵنێری مێھر |ڕێکەوت=١٤ی ئەیلوولی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> بەپێی لێدوانی فەرمانداری پێشووی سەردەشت، لە دەستپێکی بەھاری ٢٠١٩ ھەتا سەرەتای ھاوینی ھەمان ساڵ، دەوروبەری ١٧٠٬٠٠٠ گەشتیار ھاتوونەتە سەردەشت کە ئەو ڕێژەیە لە چاو ساڵی پێشوو دوو ھێندە بووە و زۆربەی گەشتیارانیش خەڵکی ھەرێمی کوردستان و شوێنە جۆراوجۆرەکانی ئێران بوون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.iribnews.ir/fa/news/2475615/بازار-سردشت-گرم-از-حضور-گردشگران |سەردێڕ=بازار سردشت، گرم از حضور گردشگران (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ھەواڵنێری دەنگ و ڕەنگ |ڕێکەوت=١٥ی تەممووزی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ھەروەھا بەپێی وتەی سەرۆکی ڕێکخراوەی میراتی فەرھەنگی، گەشتیاری و کەلوپەلە دەستییەکانی سەردەشت، لە نەورۆزی ٢٠٢٢دا، سەردەشت میوانداری لە ١٢٬٧٥٠ گەشتیار کردووە کە ٣٬٠٤٥ کەسیان بۆ ماوەیەک لە شوێنە نیشتەجێبووەکانی شارستان گیرسانەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdpress.com/fa/news/29797/بازدید-بیش-از-١٢-هزار-نفر-از-جاذبه‌های-گردشگری-سردشت/ |سەردێڕ=بازدید بیش از ١٢ هزار نفر از جاذبه‌های گردشگری سردشت (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=کوردپرێس |ڕێکەوت=٢٩ی ئازاری ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === تاڤگەی شەڵماش === {{ئەمانەش ببینە|تاڤگەی شەڵماش}} [[پەڕگە:(((آبشار شلماش))) - panoramio.jpg|وێنۆک|دیمەنێکی تاڤگەی شەڵماش]] تاڤگەی شەڵماش یەکێک لە گرنگترین تاڤگەکانی پارێزگای ورمێیە کە لە شارستانی سەردەشت ھەڵکەوتووە. ئەم تاڤگەیە کە لە دۆڵێکی ئاوەدان و بە گژ و گیا و لە ناو دارستانێکی پڕ و سەرسەوزی نزیک شاری سەردەشتە و یەکێک لە لقەکانی ڕووباری [[زێی بچووک]] ھەژمار دەکرێت.<ref name="Daily">[http://www.iran-daily.com/News/122305.html "سەردەشت شارێکی دیمەنی"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210517085956/http://www.iran-daily.com/News/122305.html |date=١٧ی ئایاری ٢٠٢١ }}، ''ڕۆژنامەی ئێران'' (١٣ی تەممووزی ٢٠١٥)</ref><ref>[http://www.itto.org/tourismattractions/?sight=1878 "تاڤگەی شەڵماش"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160821171243/http://www.itto.org/tourismattractions/?sight=1878 |date=٢١ی ئابی ٢٠١٦ }}، گەشتیاریی ئێران و گەشتیاریی جیھان ئۆنڵاین. (٣٠ی تەممووزی ٢٠١٦)</ref> ئەم تاڤگەیە کە لە ڕاستیدا لە سێ تاڤگە پێکھاتووە، ئێستا وەکوو ھاوینەھەوار و سەیرانگەی لێھاتووە کە لە وەرزی گەرمادا ھەزران کەس ڕووی تێدەکەن. سێ تاڤگەکە لە دوای یەکن و یەکەمیان نزیکی ڕێگای سەرەکییە، بەڵام دووانی تر مەودایەکی زۆرتریان ھەیە و دەبێت بۆ بینینیان بەرەو خوارەوە بەڕێکەوت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/tv/کورتە_بەرنامە-i313639 |سەردێڕ=تاڤگەی شەڵماش شاری سه‌رده‌شت |بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی |ڕێکەوت=١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ڕێگای سەردەشت ھەتا تاڤگەی جوان و سەرنجڕاکێشی شەڵماش، ڕێگایەکی جوان و پڕ لە سەوزایی و دارستانە. ئەو ڕیگایە قیر کراوە و لە شاری سەردەشت بە ئۆتۆمۆبیلەوە ١٥ کیلۆمەتر دوورە کە دەکاتە ٢٠ خولەک.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.khaktv.net/all-detail.aspx?jimare=22127&type=komalayati |سەردێڕ=تاڤگەی شەڵماش+وێنە |بڵاوکەرەوە=خاک تیڤی |ڕێکەوت=٥ی تەممووزی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> لە ساڵی ٢٠١٨دا، تاڤگەی شەڵماش خرایە ناو ڕیزی ئاسەوارە سروشتییەکانی ئێران و وەکوو ٥ەمین ئاسەواری نیشتمانیی پارێزگای ورمێ تۆمارکرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://hawler.in/index.php/2017-12-28-23-20-20/item/4075-2018-06-26-06-45-35 |سەردێڕ=تاڤگەی شەڵماش چووە ڕیزی ئاسەوارە سروشتییەکانەوە |بڵاوکەرەوە=سایتی ھەولێر |ڕێکەوت=٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ساڵانە گەشتیارانێکی زۆر لە کوردستان، ئێران و تەنانەت جیھانیش ڕوو لەو تاڤگەیە دەکەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://ku-mehrnews-com.cdn.ampproject.org/v/s/ku.mehrnews.com/amp/27019/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=از%20%251%24s&aoh=16499334225973&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fku.mehrnews.com%2Fnews%2F27019%2F%25D8%25AA%25D8%25A7%25DA%25A4%25DA%25AF%25DB%2595%25DB%258C-%25D8%25B3%25DB%2595%25D8%25B1%25DB%2595%25D9%2586%25D8%25AC%25DA%2595%25D8%25A7%25DA%25A9%25DB%258E%25D8%25B4%25DB%258C-%25D8%25B4%25DB%2595%25DA%25B5%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B4-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B4%25D8%25AA%25DB%258C-%25D8%25AF%25DA%25B5%25DA%2595%25D9%2581%25DB%258E%25D9%2586%25DB%258C-%25D8%25B3%25DB%2595%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%2595%25D8%25B4%25D8%25AA |سەردێڕ=تاڤگەی سەرەنجڕاکێشی شەڵماش/ سروشتی دڵڕفێنی سەردەشت |بڵاوکەرەوە=ھەواڵنێری مێھر |ڕێکەوت=١٩ی حوزەیرانی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === تاڤگەی ڕەزگە === {{ئەمانەش ببینە|تاڤگەی ڕەزگە}} تاڤگەی ڕەزگە لە [[گوندستانی ئالان|ناوچەی ئالان]] لە ١٣ کیلۆمەتری باشووری شاری سەردەشت و لە قەراخ شەقامی نێوان سەردەشت و [[ڕەزگە، سەردەشت|ڕەزگە]] ھەڵکەوتووە. ئەم تاڤگەیە لە بەرزایی ١١٥٠ کیلۆمەتری لە ئاستی دەریا ھەڵکەوتووە و بە جۆری دوو پلیکانی لە سەرەوەی تەختەبەردە بەرزەکان دێتە خوار. لە باکووری تاڤگەی ڕەزگە و لە نزیک گوندی شەڵماش، ''تاڤگەی شەڵماش'' جێی گرتووە.<ref>[https://seeiran.ir/آبشار-رزگه/ آبشار رزگه | جاهای دیدنی ایران - سیری در ایران (بە فارسی)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210629032852/https://seeiran.ir/%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%B2%DA%AF%D9%87/ |date=٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢١ }}. سەردان لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢٢</ref> تاڤگەکە زیاتر لە ١٥ مەتر بەرزە<ref>[https://kurdpress.com/fa/news/29246/سردشت؛-قطعه-ای-از-بهشت-خیال-انگیز-زمین/ سردشت؛ قطعه ای از بهشت خیال انگیز زمین - کردپرس (بە فارسی)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220501204403/https://kurdpress.com/fa/news/29246/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D8%9B-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86/ |date= ١ی ئایاری ٢٠٢٢ }}. سەردان لە ١٣ی نیسانی ٢٠٢٢</ref> و لە وەرزی بەھاردا لە پڕئاوترین بارودۆخی خۆی دایە، بەڵام بەھۆی ساردی ھەوا باشترین کات بۆ سەردانی، کۆتایییەکانی بەھار ھەتا ناوەندەکانی پاییزە.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/26365-razageh-waterfall/ آبشار رزگه کجاست | عکس + آدرس و هر آنچه پیش از رفتن باید بدانید - کجارو (بە فارسی)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210624204426/https://www.kojaro.com/attraction/26365-razageh-waterfall/ |date=٢٤ی حوزەیرانی ٢٠٢١ }}. سەردان لە ١٣ی نیسانی ٢٠٢٢</ref> === چۆمی کەڵوێ === {{ئەمانەش ببینە|زێی بچووک|بەنداوی سەردەشت}} [[پەڕگە:گومه شین - panoramio.jpg|وێنۆک|دیمەنێکی چۆمی کەڵوێ لە ناوچەی گۆمەشین]] [[پەڕگە:Sardasht Dam.jpg|وێنۆک|بەنداوی سەردەشت]] چۆمی کەڵوێ بەشێک لە [[زێی بچووک]]ە بە درێژیی ٤٠٠ ھەتا ٤٤٠ کیلۆمەتر، کە لە باشووری کوردستان بەرەو ڕۆژھەڵاتی کوردستان دەڕوات و دواتر دەڕژێتە ناو [[بەنداوی دووکان]] و لەوێشەوە لەگەڵ [[دیجلە|ڕووباری دیجلە]] و [[کەنداوی فارس]] تێکەڵ دەبێتەوە. بەشێک لە سەرچاوەی ئاویی چۆمی کەڵوێ لە کێوەکانی باکووری ڕۆژاوای [[شارستانی پیرانشار|پیرانشار]] دەست پێدەکات و لە چەندین سەرچاوەوە وەکوو لاوین و بادین کە دەڕژێنە ناو تەنگەی گڕژاڵ، ئاو وەردەگرێت و بەرەو دەشتی کەڵوێ درێژەی دەبێت، ھەروەھا دواتر ئاوی ھەندێک سەرچاوەی دیکە وەکوو شەڵماش و ڕەزگە دەڕژێنە ناو ڕووبارەکە و دوای پێکھێنانی بەشێک لە ھێڵی [[سنووری ئێران و عێراق]] لە ناوچەی ئالاندا، دەچێتە ناو خاکی ھەرێمی کوردستان و لەگەڵ ئاوی بەنداوی دووکان تێکەڵ دەبێتەوە.<ref name="ناساندنی شارستانی سەردەشت" /> ئەم ڕووبارە بەھۆی ژینگە و سروشتی دەوروبەرییەوە بووەتە یەکێک لە ناوچە گەشتیارییەکانی شارستانی سەردەشت. ھەروەوھا [[بەنداوی سەردەشت]] لەسەر ئەم ڕووبارە ساز کراوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.rudaw.net/sorani/onair/tv/episodes/episode/your-rudaw-19092021/19092021105620 |سەردێڕ=دیمەنی بەنداوی کۆڵەسە لە سەردەشت |بڵاوکەرەوە=تۆڕی میدیاییی ڕووداو |ڕێکەوت=١٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === کانیاوی گڕاوان === {{ئەمانەش ببینە|کانیاوی گڕاوان}} [[پەڕگە:کانی گراوان (1).jpg|وێنۆک|کانیاوی گڕاوان]] [[پەڕگە:گراوان لای ره به ت gravan - panoramio.jpg|وێنۆک|کانیاوی گڕاوان لە زستاندا]] کانیاوی گڕاوان سەرچاوەیەکی ئاوی لە [[ناوچەی ڕەبەت]] لە شارستانی سەردەشتە کە بەھۆی تایبەتمەندیی دەرمانی و سروشتی سەرسەوزی دەوروبەری ناوبانگی ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=329303 |سەردێڕ=کانیاوێکی سه‌رسوڕهێنه‌ر له شاری سه‌رده‌شت |بڵاوکەرەوە=تەبیان |ڕێکەوت=٣١ی تەممووزی ٢٠١٦ |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}}</ref> گڕاوان لە دەشتێکی یەکدەست سەوز و سەرنجڕاکێش لە نزیک گوندی [[کانی گوێز]] لە مەودای دوو کیلۆمەتریی شاری [[ڕەبەت]] و لە دوازدە کیلۆمەتریی باکووری ڕۆژھەڵاتی شاری سەردەشت ھەڵکەوتووە کە خاوەن ئاوی کانیاوییە. ڕووباری [[زێی بچووک]] لە تەنیشت ئەو کانیاوە تێدەپەڕێت کە لە وەرزی بەھاردا یەکێک لە پڕئاوترین ڕووبارەکانی ناوچەیە. ئاوی ئەو کانیاوە دەڕژێتە ناو ڕووباری کەڵوێ کە بەشێک لە زێی بچووک دێتە ھەژمار.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/news/فەرهەنگی_هونەری_وەرزشی-i347141 |سەردێڕ=گڕاوانی ڕەبەت، سێحری سروشتی دڵڕفێن |بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی |ڕێکەوت=١٤ی ئابی ٢٠١٨ |ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> ھەروەھا گڕاوان کانیاوێکە ئاوەکەی کانزانییە و ھەڵگری خوێیە. ئەو کانیاوە ١٢٠٦ مەتر بەرزە لە ئاستی دەریا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.khaktv.net/all-detail.aspx?jimare=22098&type=farhang |سەردێڕ=کانی گڕاوان+وێنە |بڵاوکەرەوە=خاک تیڤی |ڕێکەوت=٥ی ئایاری ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> ڕۆژانە ژمارەیەکی زۆر گەشتیار لە شارەکانی ئێران، ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ھەروەھا باشووری کوردستان سەردانی ئەو کانیاوە دەکەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/180920197 |سەردێڕ=كانیی گڕاوان لە سەردەشت |بڵاوکەرەوە=تۆڕی میدیاییی ڕووداو |ڕێکەوت=١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}}</ref> === پردی قەڵاتاسیان === {{ئەمانەش ببینە|پردی قەڵاتاسیان}} پردی قەڵاتاسیان پردێکی مێژوویی لە [[نەبیاوە]] لە [[ناوچەی وەزنێ]]یە کە لە سەردەمی قاجاڕەکاندا ساز کراوە. ئەو پردە لەسەر ڕێگای کۆنی میراوە و مەھاباد لە بەشی باکووری ڕووباری زێی بچووک جێی گرتووە. ناوی ئەو پردە لە گوندی [[قەڵاتاسیان]]ەوە وەرگیراوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://mahabad.irib.ir/-/پل-قلاتاسیان |سەردێڕ=پل قلاتاسیان - نمایش محتوای تولیدات ویژه - صدا و سیمای مهاباد (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=دەنگ و ڕەنگی ناوەندی مەھاباد |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> پردی قەڵاتاسیان لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٠، وەکوو یەکێک لە [[ئاسەوارە نیشتمانییەکانی ئێران]] بە ژمارەی تۆمارکردنی ٢٩٢٢ ناسێندرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.islahweb.org/content/2013/9/9577/پل-تاریخی-قلاتاسیان-پردی-مێژویی-قهڵاتاسیان |سەردێڕ=پل تاریخی قلاتاسیان (پردی مێژوویی قه‌ڵاتاسیان) |بڵاوکەرەوە=جەماعەتی دەعوەت و ئیسلاحی سەردەشت |ڕێکەوت=١٤ی ئەیلوولی ٢٠١٣ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ئەو پردە یەکێک لە شوێنە گەشتیارییەکانی سەردەشت ھەژمار دەکرێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://fa.tripyar.com/iran/آذربایجان-غربی/سردشت/گردشگری/باستانی-و-تاریخی/ابنیه-های-تاریخی/پل-قلاتاسیان-سردشت.html |سەردێڕ=پل قلاتاسیان سردشت (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=وێبگەی گەشتیاریی ئێران |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> === حەمامی کۆن === {{ئەمانەش ببینە|حەمامی کۆن}} [[پەڕگە:حمام کهنه سردشت.jpg|وێنۆک|سەرەوەی حەمامی کۆنی سەردەشت]] حەمامی کۆن یان حەمامی بێستوون حەمامێکی مێژوویی لە سەردەشتە کە لە نزیکی پارکی شار لە ناوەندی ئەو شارەدا ھەڵکەوتووە. [[عەزیزخان موکری]] لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا فەرمانی سازکردنی ئەو حەمامەی دەرکرد. حەمامی کۆن لە ٢٠ی تەممووزی ١٩٨٨، وەکوو یەکێک لە ''ئاسەوارە نیشتمانییەکانی ئێران'' بە ژمارەی تۆمارکردنی ٢٠٦٠ ناسێندرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://seeiran.ir/حمام-بیستون-سردشت/ |سەردێڕ=حمام بیستون سردشت (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=seeiran |ڕێکەوت=٧ی ئایاری ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.kojaro.com/attraction/43924-bistoun-historical-bath/ |سەردێڕ=حمام تاریخی بیستون (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=kojaro |ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> ئەو حەمامە وەک شوێنێکی گەشتیاریی سەردەشت دادەنرێت و بڕیار وایە بکرێتە مۆزەخانەی مرۆڤناسی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://ctmehr.com/News/Index/4550 |سەردێڕ=حمام تاریخی بیستون سردشت استان آذربایجان غربی (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=ctmehr |ڕێکەوت=١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی نیسانی ٢٠٢٢}}</ref> == ڕێگاکان == شاری سەردەشت لەگەڵ شارەکانی [[بۆکان]]، [[ورمێ]]، [[مەھاباد]]، [[بانە]] و [[پیرانشار]] ڕیگای ھەیە. ھەروەھا شاری سەردەشت لە ڕێگای قەڵادزێوە لەگەڵ شارەکانی [[باشووری کوردستان]] پەیوەندی ھەیە. * ڕێگاکانی شاری سەردەشت لەگەڵ ھەندێک لە شارەکانی کوردستان و ئێران بریتین لە:<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://behrah.com/map.php |سەردێڕ=نقشه راهها و جاده های - ایران (بە فارسی) |بڵاوکەرەوە=behrah |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}}</ref> {{div col|3}} {| class="wikitable" |- ! شار!! وڵات!! ڕێگا (کیلۆمەتر) |- | [[قەڵادزێ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٣٥ |- | [[ڕانیە]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٦٥ |- | [[سەنگەسەر]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٥٠ |- | [[ژاراوە]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٤٥ |- | [[ھەولێر]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٨٩ |- | [[دھۆک]]|| {{ئاڵا|کوردستان}} || ٣٠٥ |- | [[سلێمانی]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٧٧ |- | [[کەرکووک]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٢١٨ |- | [[حاجی ئۆمەران]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٩٤ |- | [[وان]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٤٢٥ |- | [[ڕحا]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٧١٠ |- | [[قامیشلۆ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٥٣٨ |- | [[ورمێ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٢٢٥ |- | [[سێرۆ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٢٤٠ |- | [[بۆکان]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٤٥ |- | [[ڕەبەت]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٥ |- | [[ماکۆ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٤٤٠ |- | [[مەھاباد]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٢٠ |- | [[شنۆ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٤٠ |- | [[پیرانشار]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٨٥ |- | [[نەغەدە]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٢٥ |- | [[بانە]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٦٧ |- | [[سەقز]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ١٢٥ |- | [[بیجاڕ]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٢٦٥ |- | [[سنە]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٣١٦ |- | [[کرماشان]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٤٥٠ |- | [[ئیلام]] || {{ئاڵا|کوردستان}} || ٦٠٨ |- | [[تەورێز]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٣٤٠ |- | [[زەنگان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٤٢٨ |- | [[ھەمەدان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٤٤٣ |- | [[ئەردەوێڵ]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٥٤٧ |- | [[قەزوین]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٥٥١ |- | [[ئەراک]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٦١٢ |- | [[ڕەشت]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٦١٨ |- | [[خوڕەماوە]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٦٢٠ |- | [[کەرەج]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٦٥٣ |- | [[تاران]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٦٩٢ |- | [[قوم]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٧٠٦ |- | [[شەھری کورد]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٩٠٨ |- | [[ئەھواز]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٩٣٥ |- | [[ئەسفەھان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٩٣٧ |- | [[سمنان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٩٤٠ |- | [[ساری]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٩٨٠ |- | [[گورگان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١١٣٤ |- | [[یەزد]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١١٨٥ |- | [[یاسووج]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٢٤٦ |- | [[بووشێھر]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٤٠٠ |- | [[شیراز]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٤٢٠ |- | [[بوژنۆرد]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٤٤٥ |- | [[کرمان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٥٥٠ |- | [[مەشھەد]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٦١٢ |- | [[بیرجەند]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٧٠٠ |- | [[بەندەر عەباس]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ١٨٤٠ |- | [[زاھیدان]] || {{ئاڵا|ئێران}} || ٢٠٥٥ |} {{div col end}} تێرمیناڵی سەردەشت ھەموو ڕۆژێک لەگەڵ شارەکانی [[بۆکان]]، [[سەقز]]، [[بانە]]، [[ورمێ]]، [[مەھاباد]]، [[نەغەدە]]، [[پیرانشار]]، [[شنۆ]]، [[تەورێز]] و [[تاران]] ھاتوچۆی ھەیە. == کەسانی ناودار == ژمارەیەک لە کەسانی بەناوبانگی سەردەشت لە خوارەوە نووسراون: * [[ئیسماعیل سەردەشتی]] * [[خلە دەرزی]] * [[عەلامە بێتووشی]] * [[عەبدوڵڵا حەسەنزادە]] * [[عەزیزخان موکری]] * [[فەرەیدوون حەکیمزادە]] * [[مەلا ئاوارە]] * [[مەلا خەلیل گۆڕەمەری]] * [[مەلا کەریم فیدایی]] * [[یووسف عەباسزادە]] * جەلال حاجیزادە * کەریم حەداد * کەریم مەعرووفزادە * محەممەد کەریمیان * مستەفا نەقیب [[پەڕگە:Azizkhan Mukri Qajar.jpg|وێنۆک|عەزیزخان موکری]] == گەڕەکەکان == گەڕەکانی شاری سەردەشت بریتین لە:<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.kurdipedia.org/default.aspx?lng=1&data=9/N/wVnkDjO0FX/0/n1VqsIsZKwMhiy4wixkrAyGLLjCLGSsDIYsuNowrccDggPvwixkrAyGLLjCLGSsDIYsuMIsZKwMhiy4wixkrAyGLLiXz1qGIdZer5WEU5hzAJAUDsw+PYVdYhxeCoTiaF0zRMIsZKwMhiy4wixkrAyGLLjCLGSsDIYsuNfKMgyW65wxBUzU5myJiLyB6eVdGTwYJmTcoHgoaNtGHqDXKuaz63yHuUe0q9kAM5NkmWXghd4t7+yhs5DSU+hz4ECp9iGp13sqzmbhXrho7xU/Zzbjz0wJsHtJv8NcvwVM1OZsiYi8iFZGbBEMRP0NalvG1lE7IsIsZKwMhiy4wixkrAyGLLjCLGSsDIYsuLomzZT7zgFW4c82gUSuR9WHuUe0q9kAM5NkmWXghd4tv/VCkjHQxJ5+MME49Q5Uwm6EIqDVtOsjwixkrAyGLLjCLGSsDIYsuMIsZKwMhiy4pHAs1aLMvlT0oOQb2vFREsIsZKwMhiy4wixkrAyGLLjCLGSsDIYsuNLaOL3J2697T6/S+m/V2m7rgFBs4s47TuWhi9ahXlnCwixkrAyGLLjCLGSsDIYsuMIsZKwMhiy4wixkrAyGLLgM6tVAjKNsY+oewqP/VNZ1R8rRafWseIUqDpPFuGKU5AVM1OZsiYi8JLZacNSSFWt5iUJ13YEp67zWQ0pwBTJYh7lHtKvZADOTZJll4IXeLb/1QpIx0MSe3Xe4XbxpEC7rgFBs4s47TkJk4rdtAWJashcGi4WY3+vCLGSsDIYsuMIsZKwMhiy4wixkrAyGLLjyCtDxXi9/OpWEU5hzAJAU5BOUz0GW5NqFvkpeU9WRoTocBx/CZ1roqioIEfzDCMHM3PjnD4ICUcIsZKwMhiy4wixkrAyGLLjCLGSsDIYsuDyXlttCRMHv |سەردێڕ=سەردەشت |بڵاوکەرەوە=کوردیپێدیا |ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}}</ref> {{div col|3}} * کانی مەڕێ * بەردەقووچێ * دۆڵتانچک * بەری کەریزەی * ئاشان * ژێروو * بیمارستان * پادگان * سەرچاوێ * حەسارێ * داربەڕوو * سەر قەبران * گردەسوور * کوورپە * سابڵاغیان * نێزەڕۆ * مزگەوتی حاجی ڕەسووڵ شێخانی * تێرمیناڵ * مزگەوتی سوور * بەری کەوەنەی * خانەی فەقیران * شیرکەتی نەوت * سەر سەدێ * ئاشی موباشیری * کانی ساردێ * حەمامی کەوسەر * سەر سازمانێ * خانی حوسێن کەتیرە * شێر و خوورشید * فەرمانداری * ڕەزی جۆڵای * فەتعەلی زادە * چاکە چکۆلە * کانی خانی * کوورەخانەی میرزا وەھاب * شەبەکەی دوو * تەکیەی مەلامینە * جانبازان * فەدەک * ئازادەگان * فەرھەنگیان * شێوەبرایمە {{div col end}} == پەیوەندیی نێونەتەوەیی == === دەستە خوشک === [[پەڕگە:Ieper Grote Markt R01.jpg|وێنۆک|[[ئیپر]]؛ دەستە خوشکی سەردەشت]] [[پەڕگە:Night views from Mount Kogane01.jpg|وێنۆک|[[ھیرۆشیما]]؛ دەستە خوشکی سەردەشت]] [[پەڕگە:Halabja.jpg|وێنۆک|[[ھەڵەبجە]]؛ دەستە خوشکی سەردەشت]] سەردەشت لەگەڵ سێ شاران دەستە خوشکە کە بریتین لە: {|class="wikitable" |- !style="background: #E4AE30; color:#000000" | ئاڵا !style="background: #E4AE30; color:#000000" |شار !style="background: #E4AE30; color:#000000" |وڵات !style="background: #E4AE30; color:#000000" |ساڵی دەستە خوشکایەتی |-style="background: #FFFFFF; color:#000000" |[[پەڕگە:Flag of Belgium (civil).svg|25px]]||[[ئیپر]]||[[بەلجیکا]]||٢٠٠٥{{تێبینی|لە ساڵی ٢٠٠٥دا لە کۆبوونەیەکی باڵیۆزی ئێران لەگەڵ شارەوانی ئیپر، بەھۆی ئەوەی کە ھەر دوو شاری سەردەشت و ئیپر بوونەتە قوربانی چەکە کیمیایییەکان، پێشنیار کرا ببنە دەستە خوشکی یەکتری کە ئەم پێشنیارە لەلایەن شارەوانی ئیپرەوە پێشوازی لێکرا، بەڵام ھەتا ئێستاش بە فەرمی ئەو دوو شارە نەبوونە دەستە خوشک.}}<ref name="ایرنا ۲">[https://irna.ir/news/6324935/ خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا): ''استقبال شهردار "ایپر" بلژیک از خواهرخواندگی با شهر سردشت ایران'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۱۸ خرداد ۱۳۸۴؛] بازدید در ۳ بهمن ۱۴۰۰.</ref><ref name="مهر ۱">[https://www-mehrnews-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.mehrnews.com/amp/192686/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428908517367&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fnews%2F192686%2F%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2584-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25A7%25D9%258A%25D9%25BE%25D8%25B1-%25D8%25A8%25D9%2584%25DA%2598%25D9%258A%25D9%2583-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D9%258A-%25D8%25A8%25D8%25A7-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA خبرگزاری مهر: ''استقبال شهردار "ايپر" بلژيك از خواهرخواندگي با شهر سردشت'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۱۸ خرداد ۱۳۸۴؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122224440/https://www-mehrnews-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.mehrnews.com/amp/192686/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428908517367&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fnews%2F192686%2F%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2584-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25A7%25D9%258A%25D9%25BE%25D8%25B1-%25D8%25A8%25D9%2584%25DA%2598%25D9%258A%25D9%2583-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D9%258A-%25D8%25A8%25D8%25A7-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۳ بهمن ۱۴۰۰.</ref><ref name="ایسنا ۱">[https://www-isna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.isna.ir/amp/8403-07675/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428908517367&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F8403-07675%2F%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25A7%25D9%258A%25D9%25BE%25D8%25B1-%25D8%25A8%25D9%2584%25DA%2598%25D9%258A%25D9%2583-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2587%25D8%25B1-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D9%258A-%25D8%25A8%25D8%25A7-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2584-%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25AF خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): ''شهردار ايپر بلژيك از خواهر خواندگي با شهر سردشت استقبال كرد'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۱۸ خرداد ۱۳۸۴؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122224440/https://www-isna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.isna.ir/amp/8403-07675/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428908517367&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F8403-07675%2F%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25A7%25D9%258A%25D9%25BE%25D8%25B1-%25D8%25A8%25D9%2584%25DA%2598%25D9%258A%25D9%2583-%25D8%25A7%25D8%25B2-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2587%25D8%25B1-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D9%258A-%25D8%25A8%25D8%25A7-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2584-%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25AF |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢}} بازدید در ۳ بهمن ۱۴۰۰.</ref> |- |[[پەڕگە:Flag of Japan.svg|25px]]||[[ھیرۆشیما]]||[[ژاپۆن]]||٢٠٠٥<ref name="استانداری ۱">[https://www.ostan-ag.gov.ir/fa/news/print/2f829879-eb29-e911-9c14-000c29ce98b8/سردشت-وارث-تمدن-های-کهن-و-تاریخی-منطقه-با-قاب استانداری آذربایجان غربی: ''سردشت وارث تمدن‌های کهن و تاریخی منطقه با قابلیت‌های جهانی است'' (به فارسی)، نوشتۀ محمدمهدی شهریاری، نوشته‌شده در ۱۶ بهمن ۱۳۹۷؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220325163824/https://www.ostan-ag.gov.ir/fa/news/print/2f829879-eb29-e911-9c14-000c29ce98b8/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AB-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%82%D8%A7%D8%A8 |date=٢٥ی ئازاری ٢٠٢٢ }} بازدید در ۴ خرداد ۱۴۰۰.</ref><ref name="سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ۱">[https://www.air.ir/ZrqN3Rq سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: ''شركت دانش‌آموزان ایرانی در مراسم یادبود صلح هیروشیما'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۶؛]{{بەستەری مردوو|url=https://www.air.ir/ZrqN3Rq |date=حوزەیرانی ٢٠٢١}} بازدید در ۴ خرداد ۱۴۰۰.</ref><ref name="شعار سال ۱">[https://shoaresal.ir/fa/news/68875/سردشت-نخستین-شهر-قربانی-سلاح-شیمیایی-در-جهان سایت خبری-تحلیلی شعار سال: ''سردشت نخستین شهر قربانی سلاح شیمیایی در جهان'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۶؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210525122011/https://shoaresal.ir/fa/news/68875/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 |date=٢٥ی ئایاری ٢٠٢١ }} بازدید در ۴ خرداد ۱۴۰۰.</ref> |- |[[پەڕگە:Flag of Kurdistan.svg|25px]]||[[ھەڵەبجە]]||[[ھەرێمی کوردستان|کوردستان]]||٢٠١١{{تێبینی|لە سەرەتای کیمیابارانی سەردەشت و ھەڵەبجە، بەھۆی ھاوشێوەیان بە شێوەیەکی نافەرمی وەک دەستە خوشکی یەکتری داندران، بەڵام لە ساڵی ٢٠١١دا لە سەردانێکی شاندی ھەڵەبجەیی بۆ ساڵیادی کیمیابارانی سەردەشت بە ئەو شارە، شەقامێکی سەردەشت ناوی ھەڵەبجەی لەسەر داندرا و ھەروەھا بە فەرمی ئەو دوو شارە وەک دەستە خوشک دەستنیشان کران.}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://rwmal.net/19424/ |سەردێڕ=یادی کیمیابارانکردنی سەردەشت؛ دەستەخوشک و هاوزامی هەڵەبجە |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ |ڕێکەوت=٢٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ |بڵاوکەرەوە=ڕووماڵ}}</ref><ref name="ایران اینترنشنال ۱">[https://old.iranintl.com/فرهنگ-و-زندگی/پس-از-سه‌دهه-آژیر-خطر-همچنان-طنین‌انداز-است ایران اینترنشنال: ''پس از سه‌دهه آژیر خطر همچنان طنین‌انداز است'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۶ تیر ۱۳۹۷؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122184331/https://old.iranintl.com/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C/%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%87-%D8%A2%DA%98%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D9%87%D9%85%DA%86%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲ بهمن ۱۴۰۰.</ref><ref name="فارس ۱">[https://www-farsnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.farsnews.ir/amp/13941216001439?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428496522787&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnews%2F13941216001439%2F%25D8%25A8%25DA%2586%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D8%25A8%25DB%258C%25E2%2580%258C%25DA%25AF%25D9%2586%25D8%25A7%25D9%2587-%25D9%2586%25D8%25AE%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C%25D9%2586-%25D9%2582%25D8%25B1%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25A8%25D9%2585%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2585%25DB%258C%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25AD%25D9%2584%25D8%25A8%25DA%2586%25D9%2587-%25D9%2588-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA خبرگزاری فارس: ''بچه‌های بی‌گناه نخستین قربانیان بمباران شیمیایی حلبچه و سردشت'' (به فارسی)، نوشتۀ محمدمهدی شهریاری، نوشته‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۹۴؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122182612/https://www-farsnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.farsnews.ir/amp/13941216001439?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428496522787&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnews%2F13941216001439%2F%25D8%25A8%25DA%2586%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D8%25A8%25DB%258C%25E2%2580%258C%25DA%25AF%25D9%2586%25D8%25A7%25D9%2587-%25D9%2586%25D8%25AE%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C%25D9%2586-%25D9%2582%25D8%25B1%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25A8%25D9%2585%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2585%25DB%258C%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25AD%25D9%2584%25D8%25A8%25DA%2586%25D9%2587-%25D9%2588-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲ بهمن ۱۴۰۰.</ref> |} ڕۆژی سێشەممەی ٢٨ی حوزەیرانی ٢٠٠٥ (بەرامبەر لەگەڵ ٧ی پووشپەڕی ٢٧٠٥) بە بەشداریکردنی کۆمەڵێک ژاپۆنی لە شارەکانی [[ھیرۆشیما]] و [[ناگاساکی]]، شەقامێک لە شاری سەردەشت بە ناوی ''شەقامی ھیرۆشیما'' کرایەوە.<ref name="ایرنا ۱">[https://irna.ir/news/6324935/ خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا): ''یکی از خیابان‌های سردشت به نام «هیروشیما» نام‌گذاری شد'' (به فارسی)، نوشتۀ محمدمهدی شهریاری، نوشته‌شده در ۷ تیر ۱۳۸۴؛] بازدید در ۴ خرداد ۱۴۰۰.</ref> دواتر لە شاری ھیرۆشیماش شەقامێک بە ناوی ''شەقامی سەردەشت'' کرایەوە.<ref name="ایران ۱">[https://www.magiran.com/article/3684760 ''خیابانی در سردشت خیابانی در هیروشیما'' (به فارسی)، نوشته‌شده در روزنامۀ ایران، دو‌شنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶، شمارۀ ۶۶۸۱؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220501204409/https://www.magiran.com/article/3684760 |date= ١ی ئایاری ٢٠٢٢ }} بازدید در ۴ خرداد ۱۴۰۰.</ref> ھەروەھا شەقامێکی دیکە لە سەردەشت بە ناوی ''شەقامی ھەڵەبجە'' بوونی ھەیە و لە ھەڵەبجەش قوتابخانە و شەقامێک ناوی ''سەردەشت''ی لەسەر داندرا.<ref name="فارس ۲">[https://www-farsnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.farsnews.ir/amp/13941225001049?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428756557003&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnews%2F13941225001049%2F%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AD-%25D9%2586%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C%25D9%2586-%25D9%2585%25D8%25AF%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%2587-%25D9%2588-%25D8%25AE%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25D8%25AD%25D9%2584%25D8%25A8%25DA%2586%25D9%2587-%25D8%25B9%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2582-%25D8%25B9%25DA%25A9%25D8%25B3 خبرگزاری فارس: ''افتتاح نمادین مدرسه و خیابان سردشت در حلبچه عراق+عکس'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۲۵ اسفند ۱۳۹۴؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122182612/https://www-farsnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.farsnews.ir/amp/13941225001049?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16428756557003&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnews%2F13941225001049%2F%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AD-%25D9%2586%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C%25D9%2586-%25D9%2585%25D8%25AF%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%2587-%25D9%2588-%25D8%25AE%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25D8%25AD%25D9%2584%25D8%25A8%25DA%2586%25D9%2587-%25D8%25B9%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2582-%25D8%25B9%25DA%25A9%25D8%25B3 |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲ بهمن ۱۴۰۰.</ref><ref name="دانا ۱">[https://www.dana.ir/news/264447.html/نامگذاری-یکی-از-خیابان-های-حلبچه-به-نام-سردشت-دعوتنامه شبکه اطلاع‌رسانی دانا: ''نامگذاری یکی از خیابان های حلبچه به نام سردشت+دعوتنامه'' (به فارسی)، نوشته‌شده در ۲۲ اسفند ۱۳۹۳؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122182613/https://www.dana.ir/news/264447.html/%D9%86%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%84%D8%A8%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87 |date=٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ }} بازدید در ۲ بهمن ۱۴۰۰.</ref> لە ڕۆژی ٢٥ی شوباتی ٢٠٢١ شەقامێک لە [[تاران]] ھەڵکەوتوو لە شەستیی شەھید چەمران، سەرتر لە شەقامی باقرخان بە ناوی ''شەقامی سەردەشت'' کرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/news/فەرهەنگی_هونەری_وەرزشی-i391241 |سەردێڕ=شەقامێک لە تاران بە ناوی "سەردەشت" دەکرێ |ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ |ڕێکەوت=٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ |بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://kurdpress.com/ku/news/2120/شەقامێکی-تاران-ناوی-%22سەردەشت%22ی-لێنرا/ |سەردێڕ=شەقامێکی تاران ناوی سەردەشتی لێنرا |ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی حوزەیرانی ٢٠٢١ |ڕێکەوت=٢٥ی ئازاری ٢٠٢١ |بڵاوکەرەوە=کوردپرێس}}</ref> == پێشانگا == <gallery> پەڕگە:سەردەشت.jpg|شاری سەردەشت پەڕگە:سەردەشت١.jpg|دیمەنێکی سەردەشت پەڕگە:سردشت - panoramio.jpg|مەیدانی شەھیدانی ٧ی پووشپەڕ پەڕگە:Sardasht1.jpg|مەیدانی شەھیدانی ٧ی پووشپەڕی سەردەشت پەڕگە:Spring Nature of Sardasht - March 2007 (3 8601100100 L600).jpg|سەردەشت لە بەھاری ٢٠٠٧ پەڕگە:سەردەشت، زستانی ٢٠٢٢.jpg|سەردەشت لە زستانی ٢٠٢٢ پەڕگە:بمب شیمیایی.jpg|شوێنی کیمیاباران کراوی شاری سەردەشت پەڕگە:شاخەکانی سەردەشت.jpg|شاخەکانی دەور و پشتی سەردەشت </gallery> == ئەمانەش ببینە == * [[پێڕستی شارەکانی ئێران]] * [[پێڕستی شارەکانی کوردستان]] * [[پێڕستی شارەکانی پارێزگای ورمێ]] * [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] * [[پارێزگای ورمێ]] * [[شارستانی سەردەشت]] == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{Commons category|Sardasht}} * [http://www.sardasht-ag.ir/fa/home/index# وێبگەی فەرمانداریی سەردەشت] * [http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-sardasht19mar19,0,4513205,full.story?coll=la-home-headlines بۆمبارانی کیمیایی ئێستاش سەردەشت ئازار دەدات]{{بەستەری مردوو|url=http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-sardasht19mar19,0,4513205,full.story?coll=la-home-headlines |date=حوزەیرانی ٢٠٢١}} * [http://www.rferl.org/featuresarticle/2006/12/e448bece-def1-4c16-9051-75fa9552a4c8.html تێداچووانی لەبیرکراوی سەردەمی سەددام حوسێن لە چاوەڕێی داد] {{شارستانی سەردەشت}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{وتاری ھەڵبژێردراو|وەشان=٩٤٣٨٤٥|ڕێکەوت=١ی ئایاری ٢٠٢٢}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|پارێزگای ورمێ|موکریان}} [[پۆل:سەردەشت|*]] [[پۆل:شارستانی سەردەشت]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی شارستانی سەردەشت]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارەکانی ئێران]] [[پۆل:شارەکانی کوردستان]] [[پۆل:شارەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان‏]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] amvydcfw6zs5038yil7ce8gyy60amsq 0 274 969854 968244 2022-08-11T11:24:33Z Youniszarayan 27340 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = زەڕایەن | ناوی خۆماڵی = zarayan | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] | وێنە = زەڕایەن1.jpg | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = دیمەنی شارۆچکەی زەڕایەن | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = Kurdistan Region | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | دەرزی نەخشە١ = Iraq | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[عێراق]]دا | latd = 35 |latm = 18 |lats = 50.3 |latNS = N | longd = 45 |longm = 40 |longs = 08.2 |longEW = E | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |}}</ref>{{ھن}}{{ئاڵا|عێراق}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای سلێمانی|سلێمانی]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[قەزا]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[قەزای شارەزوور]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناحیە]] | ناوی دابەشکراو٣ = ناحیەی زەڕایەن | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = | ناوی سەرۆک = | سەرجەمی ڕووبەر کم = | بەرزایی م = ٥٦١ | دانیشتووان لە = |ژمارەی دانیشتووان = | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]] ([[سۆرانی]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[سوننە|سوننی]] [[شافعی]] | جۆری کۆدی ناوچە =}} [[پەڕگە:دیمەنێکی شارۆچکەی زەڕایەن.jpg|alt=دیمەنێکی زەڕایەن|وێنۆک|دیمەنێکی زەڕایەن]] '''زەرایەن''' کۆمەڵگایەکی زۆرەملێیە بوو لە ساڵی ١٩٧٨ ڕژێمی پێشووی [[سەدام|سەددام]] دروستی کرد بو ئەو گوندانەی ئەوبەری ئاوی [[سیروان]] لە نزیک شاری [[سلێمانی]] لە دەشتی [[شارەزوور]] دواتر کرایە ناوەندی ناحیەی زەڕایەن. [[پەڕگە:Zarayan2000.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی زەڕایەن لەساڵی ٢٠٠٠]] == مێژوو == [[پەڕگە:زەڕایەن.jpg|وێنۆک|زەڕایەن]] [[پەڕگە:Mawlawi18b.jpg|وێنۆک|پەیکەرەی مەولەوی لە مەیانێک لە شاری زەڕایەن.]] پاش دروستکردنی حکومەتی [[عێراق]]ی لە ساڵی ١٩٢٥ و لکاندنی [[باشووری کوردستان]] بە دەوڵەتی پاشایەتی ئەوسای عێراقەوە، دەستکرا بە دامەزراندنی دەزگا ئیدارییەکان لە عێراقدا، لە[[کوردستان]]یشدا چەند لیوا (پارێزگا) و قەزا و ناحیە دامەزرا. یەکێک لە ناحیەکان، ناحیەی وارماوا بوو لە گوندی چەمەرگە ئیدارەکەی دامەزرێنرا، سنورەکەشی ئەو کاتە پێکھاتبوو لە ناحیەی زەڕایەنی ئێستاو [[ھەڵەبجەی تازە]] و [[دەربەندیخان]] بە ھەموو دێھاتەکانییەوە. لە ساڵی ١٩٥٢ بەڕێوەبەرێتی ناحیەی وارماوا لە گوندی چەمەرگە گوێزرایەوە بۆ گوندی قلیجە تا ساڵی ١٩٥٨، لە ساڵی ١٩٥٢ تا ساڵی ١٩٥٥ [[شێخ نوری شێخ ساڵح]] بەڕێوەبەری ناحیە بووە. پێش شۆڕشی ١٤ی تەممووز لە ساڵی ١٩٥٨ بۆ ماوەیەکی کەم، بەڕێوەبەرێتی ناحیەکە گوێزرایەوە بۆ گوندی [[چنارە]] و ھەر بەناوی بەڕیوەبەرێتی ناحیەی وارماواوە بووە، لە ماوەی ساڵەکانی ١٩٥٥ تا ١٩٥٨ [[عەبدول جەبار زەنگەنە]] بەڕێوەبەری ناحیەی وارماوا بووە. لە پاش شۆڕشی ١٤ی تەممووزی ١٩٥٨ بەڕیوەبەرێتی ناحیەی وارماوا لە گوندی چنارەوە گوێزراوەتەوە بۆ دەربەندیخان و ناوەکەی گۆڕدراوە بۆ بەڕێوەبەرێتی ناحیەی دەربەندیخان. لە ساڵی ١٩٧٩ ناحیەکە گوێزراوەتەوە بۆ ئۆردوگای زۆرە ملێی زەڕایەن، کە لەلایەن حکومەتی عێراقەوە لە ساڵی ١٩٧٨ لەشێوەی ئۆردوگای زۆرەملێ لەدانیشتوانی گوندەکانی سەر سنوری عێراق-ئێران کەژمارەیان (٢٠)گوند بووە کە بەزەبری ھێز و سوپا و تانک ڕاگوێزران بۆ ئەم شارۆچکەیە کە ژمارەی ماڵەکانیان (١٢٥٠) ماڵ بوون. کەبریتیی بوون لەم گوندانە ([[گمە]]، [[پشتە]]، [[گڵێجاڵ|گڵیجاڵ]]، سەعداوا، [[قەڵپ]]، [[بەلەسۆ]]، [[چواردارانی سەروو]]، [[چواردارانی سەروو]]، [[کانی پاشا]]، [[کانی وەیسکێ|کانی وەیسکی]]، تۆوشکێ، [[مۆرتکە، دەربەندیخان|مۆرتکە]]، [[سەرشاتەی خواروو]]، [[سەرشاتەی سەروو]]، [[زارێن]] ، [[بەڕوێنی سەروو|بەڕوێن]]، [[بانی بۆڵان]]، لاوران)، بەڵام بەھۆی ئەوەی لەوکاتەدا بەشێک لەماڵەکانی گوندی ھۆرێن و کانی ژاڵە و سەرتەک ئاوارە بوون لەگوندەکانی چوارداران و بەلەسۆ و گڵێجاڵ و کانی ویسکێ و کانی پاشا دانیشتبوون ئەوانیش ھاتوونەتە ئۆردووگای زەڕایەن. ناحیەی زەڕایەن لە ساڵی ١٩٧٩ سەر بەقەزای دەربەندیخان بوو لە [[پارێزگای سلێمانی]]. بەگوێرەی بڕیاری وەزارەتی حوکمی محلی لەڕۆژی ١٦ی تشرینی یەکەمی ١٩٧٩ ناحیەی زەڕایەن پێکھێنراو بەپێی مەرسومی کۆماری ژمارە (٣١١) لەڕۆژی ٢٨ی حوزەیرانی ١٩٨٩ناوی ناحیەکە گۆڕا بۆ ناحیەی شارەزوور لەسەردەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان جارێکیتر ناوەکەی گۆڕا بۆ ناحیەی زەڕایەن لەساڵی ۲۰۰۰ بەبڕیارێک ناوی ناحیەی زەڕایەن گۆڕا بۆ ناحیەی وارماوا لەساڵی ۲۰۲۱ بەپێی بەیانی ژمارە ۳۳ی وەزارەتی ناوخۆ لەڕۆژی ۲۰۲۱/۱۰/۲۸ بڕیاردرا بەگۆڕینی ناوی ناحیەی وارماوا بۆ ناحیەی زەڕایەن. یەکەم بەڕێوەبەری ناحیە ناوی محەممەد یاسین بووە. لەدوای ڕاپەڕینی ئازاری ١٩٩١ تا ساڵی ١٩٩٥ لە ڕووی ئیدارییەوە بەسترابوەوە بە [[پارێزگای کەرکووک]]ەوە لەقەزای دەربەندیخان. لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی ئەنجومەنی وەزیرانی [[حکوومەتی ھەرێمی کوردستان]]، ناحیەی زەڕایەن لەڕووی ئیدارییەوە خرایە سەر [[قەزای شارەزوور]] لەپارێزگای سلێمانی. === یەکەم قوتابخانە === دوای دروستکردنی شارۆچکەی زەڕایەن لە ساڵی ١٩٧٨، یەکەم قوتابخانە کە دروستکرا ''قوتابخانەی ھەواران'' بوو. ئەم قوتابخانەیە بەفەرمی لە ٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٧٨ دەوامی تێداکرا و ئەمانەش بەڕێوەبەرانی قوتابخانەکە بوون: # ''مەحمود خورشید سلێمان'' لە ساڵی ١٩٧٨–١٩٧٩ # ''سەلوی محەممەد عومەر'' لە ساڵی ١٩٧٩–١٩٨٣ # ''فائیق مەجید ئەحمەد'' لە ساڵی ١٩٨٣–١٩٨٤ # ''ئەکرەم ساڵح فەتوڵڵا'' لە ساڵی ١٩٨٤–١٩٨٦ # ''سالار محەممەد ئەحمەد'' لە ساڵی ١٩٨٦–١٩٨٩ # ''مەحمود ساحب نەجمەدین'' لە ساڵی ١٩٨٩–١٩٩١ # ''عەلی محەممەد حەمەد سعید'' لە ساڵی ١٩٩١–٢٠٢٠ # ''عەبدولڕەحمان ئەمین عەزیز'' لە ساڵی ٢٠٢٠ ئەم قوتابخانەیە چەندین نەوەی پێگەیاندووە. مێژووی دامەزراندنی یەکەم خوێندنگای ناوەندی و ئامادەیی لە زەڕایەن دوای درووستبوونی زەڕایەن لە ساڵی ١٩٧٨ ھەر لەسەرەتاوە قوتابخانەی سەرەتایی تێداکرایەوە، بەڵام ھیچ خوێندنگایەکی ناوەندی و ئامادەیی تێدا نەبوو تا لە ساڵی ١٩٨٢ بۆیەکەمجار خوێندنگایەکی ناوەندی بەناوی (متوسط زراین للبنین) کرایەوە لەبینای قوتابخانەی کاروان ئێستا. لە ساڵی ١٩٨٦ خوێندنگای دواناوەندی بەناوی (ثانویة زراین للبنین) کرایەوە. لە ساڵی ١٩٩١ دواناوەندی زەڕایەنی کوڕان کرایەوە، دواتر لە ساڵی ٢٠٠٤ ناوەندی (کوردۆ) و لە ساڵی ٢٠٠٦ ناوەندی (نیشتیمان) لێ جیابووەتەوە. لە ساڵی ٢٠٠٨ بوەتە ئامادەیی شەھید سەرچڵ کوڕان. ھەروەھا ئامادەیی (نیشتیمان) ی کچانیش جیاکراوەتەوە. یەکەم بەڕێوەبەر ناوی (تاھر حەمەخان قادر) بووە لە ساڵی (١٩٨٢ تا ١٩٨٧) بەڕێوەبەر بووە. ناوی بەڕێوەبەرەکان: ١- تاھر حەمەخان قادر (١٩٨٢ تا ١٩٨٧) ٢- مھاباد فەرەج محەممەد (١٩٨٧ تا ١٩٩٠) ٣- عومەر ئەحمەد مەحمود (١٩٩٠ تا ١٩٩٢) ٤- عزەت عارف ئەحمەد (١٩٩٢ تا ١٩٩٥) ٥- ئیبراھیم ڕەشید فەرەج (١٩٩٥ تا ١٩٩٦) ٦- ئازاد عەبدوڵا سەعید (١٩٩٦ تا ١٩٩٧) ٧- مەحمود ئەحمەد کاکە (١٩٩٧ تا ٢٠٠٢) ٨- ئەحمەد حەمەکەریم ڕەحیم (٢٠٠٢ تا ٢٠٠٥) ٩- ئیبراھیم محەممەد عەزیز (٢٠٠٥ بەکاتی) ١٠- مەحمود حەمەئەمین (٢٠٠٥ – چەند مانگی) ١١- لقمان محەممەد قادر (٢٠٠٦ تا ٢٠٠٩) ١٢- سەباح فەتاح ئەحمەد (٢٠٠٩ تا ٢٠١١) ١٣- لقمان محەممەد قادر (٢٠١١ - ۲۰۲۰) ۱٤- ئیسماعیل ئەحمەد عەبدوڵا ( ۲۰۲۰ - تائێستا) == یەکەم مزگەوت == مزگەوتی کانی ئاسکان یەکەم مزگەوتی ناوچەکەیە لە ڕووی مێژوویی ناوچەکەوە و ساڵی ١٩٧٩ بنیاتنراوە بە ھەوڵ و ماندووبوونی مامۆستا مەلا محەمەدی تاوگۆزی و چەند کەسێکی دڵسۆزەوە بەقەبارەی ١٥×١٠ دواتر لە ساڵی ١٩٨٦ دا بەشیکی دیکەی بۆ زیادکراوە لەلایەن حاجی حەسەن باجەڵانەوە. دواتر لە ساڵی ٢٠١٤دا لەلایەن خێرخوازانەوە بەسەرپەرشتی محەممەد سۆفی محمود گڵیجاڵییەوە سەرلەنوێ بنیاتنراوەتەوە. یەکەم پیشنویژ و وتاربێژی مەلا فایەق قەڵپی بووە. دواتر بۆ ماوەی نزیکەی پینج مانگ مامۆستا مەلا محەمەدی سەرشاتە وتاربیژ بووە. دوای ئەویش بۆ چەند مانگیک مامۆستامەلا سەعیدی گڵێجاڵ وتاربێژ بووە. پاشان دووبارە مامۆستا مەلا فایەق گەڕاوەتەوە بۆ ھەمان مزگەوت و وەک وتاربێژ کاریکردووە. لە ساڵی ١٩٩٣یشەوە مامۆستامەلا مەحمودی تاوگۆزی وەک پیشنویژ و وتاربێژ دەستبەکاربووە تاکۆتایی ساڵی ٢٠١٥ و لەوکاتە بەدواشەوە مامۆستا مەلا محەمەدی کوڕی ئەو ئەرکەی گرتوەتە ئەستۆ و لە وتاربیژی بەردەوامە. ھەروەھا ئەم مامۆستایانە ھەریەکەو بۆ ماوەیەک وەک ئیمام لەوی کاریان کردووە: * م. مەلا ڕزگار * م. مەلا فەرھاد * م. مەلا قادر * م. شێخ حسێن شەمیرانی مزگەوتی کانی ئاسکان دەکەوێتە گەڕەکی ڕاپەڕین لە زەڕایەن. == ناوی زەڕایەن == لەسەر ناوی زەڕایەن چەند ڕایەکی جیاواز ھەیە، گەریدەی ناودار ([[کەریم زەند]]) دەڵێت: {{دەقی تایبەت|لە شوێنی زێڕ یان خاوەن زێڕەوە ھاتووە". لەبۆچونێکی تردا ھاتووە دەڵێت: ناوی زەڕایەن لەناوی ژنێکەوە ھاتووە، کە لەوناوچەیە ژیاوە ناوی زێڕین بووە.}} ھەروەھا لەبۆچوونێکی تردا ئاماژە بەم ناوە دەکات و دەڵێت "لەوناوچەیەدا کانییەک ھەبووە ناوی (کانی زێڕین) بووە دواتر ئەم ناوە گۆڕاوە بۆ زەڕایەن. لەبۆچوونێکی تردا ھاتووە لە ساڵی ١٩٧٨دا حکومەتی ڕژێمی بەعس ھاوڵاتیانی گوندەکانی ئەوبەری سیراونی گواستەوە، ئەو گوندانەی کە نزیکی زەڕایەن بوون ئەوانیشی گواستەوە بۆ (مجموعەی زەرایەن) واتا ئۆردوگای زەڕایەن ئەم ناوی زەڕایەنەش لەناوی گوندی (زەڕایەنی کۆن) وە ھاتووە کە نزیکی زەڕایەنە. == ئامارەکان == === ڕووبەری زەوی ناحیەی زەڕایەن === [[پەڕگە:دیمەنێکی زەڕایەن.jpg|alt=دیمەنێکی زەڕایەن|وێنۆک|دیمەنێکی زەڕایەن]] سەبارەت بەڕووبەری ناحیەی زەڕایەن بەدۆنم، بەپێی داتاکانی ساڵی٢٠١٢ دەرکەوتووە کۆی گشتی زەویە کشتوکاڵییەکان لەوەڕگاو دارستان(١١٤٠٩٤٬٥)دۆنم بووە لەنێوانیاندا بڕی ٥٢٢٧٧ دۆنم زەوی دێم وەبڕی ١٤٩٧٨دۆنم بەراوە وەبڕی ٦٥٢٨دۆنم بەردەڵانە واتە بێ کەڵکە ھەروەھا لەوەڕگاش ٢٨٩١٥دۆنم لەوەڕگایە وبڕی ١٠٨٦٠دۆنم دارستانی سروشتییەو بڕی ٥٠٠دۆنم دارستانی دەست کردە کەلە لایەن فەرمانگە پەیوەندی دارەکانەوە دروست کراوە، ھەروەھا بڕی(٧٨٬٥) دۆنم باخی بەراوە وەبڕی (٣٦)دۆنم ڕەزە واتە دێم. ژمارەی دانیشتوانی ناحیەی زەڕایەن بەپێی ئاماری ساڵی ٢٠١٧: (٤٩٩٧) خێزان و (٢٦٩٤٠) کەسە. بەم جۆرە دابەشبووە بە سەر شار و لادێدا: # ناوەندی ناحیەی [[ناحیەی زەڕایەن|زەڕایەن]]: ژمارەی خێزان(٣٤٣٦)، ژمارەی کەس (١٧٦٠٤). # گوندەکان: ژمارەی خێزان (١٥٦١)، ژمارەی کەس (٩٣٣٦). == جوگرافیا == === شوێنی ناحیەکە === [[پەڕگە:وێنەی شەقامێکی سەرەکی زەڕایەن.jpg|alt=شەقامێکی زەڕایەن|وێنۆک|شەقامێکی زەڕایەن]] [[پەڕگە:دیمەنی بازاڕی زەڕایەن.jpg|وێنۆک|دیمەنێکی بازاڕی زەڕایەن]] بەپێی بازنەکانی پانی دەکەوێتە نێوان (٣٥٬١٥–٣٥٬١٨)ـی باکور ھێڵەکانی درێژی (٤٥٬٣٩–٤٥٬٤٤)ـی خۆرھەڵات. [[پەڕگە:وێنەیەکی زەڕایەن لەساڵی ٢٠٠٠.png|وێنۆک|وێنەیەکی زەڕایەن لەساڵی ٢٠٠٠]] سەبارەت تۆبۆگرافیای ناحیەی زەڕایەن درێژییەکەی لە ڕۆژھەڵاتەوە بۆ ڕۆژاوا(٤٥)کم پانییەکەی(١٥–٢٠)کم وەبەرزییەکەی لەنێوان (٤٥٠–٦٠٠)م وەشاخەکانی ھەورامان و چوارتاو باڵامبۆدەوریان داوە لەباکوری ڕۆژئاواوە دەبەسترێتەوە بەدەشتی سلێمانی، ئەم دەشتە بە بەپیترین دەشت دادەنرێت لەھەرێمی کوردستاندا بەھۆی نیشتوی ڕووبارەکانەوە کە لەشاخەکاندا دێتە سەرئەم دەشتە ڕووباری تانجەرۆ و ئاوی زەڵم و چەقان و ڕووباری تابین لەبەشی ڕۆژئاوایەوە دەڕژێتە ناوی. === سنووری جوگرافی زەڕایەن === ناحیەی زەڕایەن دەکەوێتە باشوری ڕۆژھەڵاتی شاری سلێمانی بە دووری ٣٦ کیلۆمەتر. لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای [[سەیدسادق (قەزا)|سەیدسادقەوە]] چەمی تانجەرۆ لە یەکتریان جیادەکاتەوە. لە [[بەنداوی دەربەندیخان]] تادەگاتە گوندی قەرەگۆل لەوێدا ناحیەی تانجەرۆ ھاوسنورە لە گەڵیدا، لە خۆرئاواوە سنورەکەی درێژ دەبێتەوە بۆ گوندەکانی بناری قەرەداخ لە گوندی ئاوەکەڵەوە بەبنارەکەدا تێدەپەڕی تاگوندی چەم و ژاڵە لەوێشەوە دەپەڕێتەوە گوندی میرەدێ تا دەگاتە گوندەکانی کانی بەردینە و دەق. گوندەگانی سنوری ناحیەی زەڕایەن: {{Div col|cols=٤}} * [[زەڕایەن]](ناوەند) * [[ئالان]] * [[ئاوایی شێخ حسێن]] * [[ئاوەکەڵە]] * [[ئەحمەدئاوا، وارماوا]] * [[بەردەکەڕ، وارماوا]] * [[بیدەن]] * [[بێسەلمێن]] * [[تەپەکەڵ]] * [[تووەقوت]] * [[جەرداسنە]] * [[جۆلانە، وارماوا]] * [[چەم وژاڵە]] * [[حاسڵ]] * [[خەرجانە]] * [[داری قەلان]] * [[دسکەرە]] * [[دەق، وارماوا]] * [[زەلەڕەش]] * [[سارتکە، وارماوا]] * [[سێتەلانی خواروو]] * [[سێتەلانی سەروو]] * [[قلیجە]] * [[قەرەگۆلی خواروو]] * [[قەرەگۆلی سەروو]] * [[قەڵبەزە، وارماوا]] * [[کانی بەردینە، وارماوا]] * [[کانی توو، وارماوا]] * [[کانی کەوەی جوخ]] * [[کانی کەوەی کۆن]] * [[کانی کوێرە]] * [[کانی مرواری]] * [[کانی ھەمزە]] * [[کانی ھەنجیر، وارماوا]] * [[کانێسکان]] * [[کەڵەکاوی]] * [[کۆرەی خواروو]] * [[کۆرەی سەروو]] * [[کۆڵەبی، وارماوا]] * [[کۆمەڵگای نەسر]] * [[گەورەقەڵا، وارماوا]] * [[مالوانی ئیبراھیم کەریم]] * [[مالوانی حەمەی عەزیز]] * [[مالوانی ڕەشیدڕەمەزان]] * [[مەحمودخانی خواروو]] * [[مەحمودخانی سەروو]] * [[میرەدێ]] * [[یەخشی خواروو]] * [[یەخشی سەروو]] {{Div col end}} == شوێنەکان == === مزگەوتەکانی زەڕایەن === * مزگەوتی گەورە * [[مزگەوتی کانی ئاسکان]] * مزگەوتی مەولەوی * مزگەوتی شێخ ساحێب * مزگەوتی سەلاحەدین * مزگەوتی پیر خدری شاھۆ * مزگەوتی دەروازە * مزگەوتی مەحوی *مزگەوتی تەقوا === قوتابخانە و خوێندنگاکانی زەڕایەن === * [[قوتابخانەی ھەوارانی بنەڕەتی]] * قوتابخانەی کاروانی بنەڕەتی * قوتابخانەی دانای بنەڕەتی * قوتابخانەی کانی میل بنەڕەتی * قوتابخانەی کوردۆی بنەڕەتی کوڕان (٧–٩) * قوتابخانەی شەھید مامۆستا ستاری بنەڕەتی کچان (٧–٩) * ئامادەییی نیشتیمانی کچان * ئامادەییی شەھید سەرچڵی کوڕان == فەرمانگەکان == # بنکەی پۆلیسی دارستانی زەڕایەن # بنکەی پۆلیسی زەڕایەن # بنکەی پۆلیسی ھاتوچۆی زەڕایەن # بەڕێوەبەرێتیی ناحیەی زەڕایەن # سەرۆکایەتیی شارەوانیی زەڕایەن # فەرمانگەی ئاوی زەڕایەن # فەرمانگەی داراییی زەڕایەن # فەرمانگەی ڕۆشنبیری و ھونەریی زەڕایەن # فەرمانگەی کارتی نیشتیمانیی زەڕایەن # فەرمانگەی کارەبای زەڕایەن # کتێبخانەی زەڕایەن #مەڵبەندی تەندروستی شەهید دکتۆر چیا #کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق/ ناوەندی زەڕایەن #بنکەی ئاگرکوژێنەوەی زەڕایەن == گەڕەکەکان == # بەھار 302 # ڕاپەڕین 401 # ڕۆشنبیران 402 # زەڕایەنی کۆن 301 # مەولەوی == پەراوێزەکان == {{پەراوێزەکان}} == سەرچاوەکان == * ڕۆژنامەی کوردستانی نوێ، ژمارە (٢٢٣٧) لەڕۆژی ٢٩ی ئابی ٢٠٠٠، لاپەڕە (٥) * کتێبی (سلێمانی شارە گەشاوەکەم) بەرگی سێیەم، جەمال بابان، ئاسۆ بابان، ئومێد خالید، چاپی دووەم، ٢٠١٢، چاپخانەی ئاراس، ھەولێر * مەرسۆمی کۆماری، ژمارە(٣١١) لەڕۆژی ٢٨ی حوزەیرانی ١٩٨٩ * چاوپێکەوتن لەگەڵ کەسانی بەتەمەنی دانیشتوی زەڕایەن {{گوندەکانی قەزای شارەزوور}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|کوردستان}} [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی پارێزگای سلێمانی]] bcyinjp467vgi8pxix6dsf5rjq46j6s 0 393 969697 966875 2022-08-10T23:16:13Z Zamand Karim 40346 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شنۆ | ناوی فەرمی = اشنویە - Oshnavieh | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = <span style="color:#090;"> سید علوی </span> | | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = پەڕگە: Iran,ushnaviya - panoramio.jpg|وێنۆک | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = دیمەنی شارۆچکەی شنۆ | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=37.0397 |frame-long= 45.0983 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | دەرزی نەخشە١ = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[ئێران]]دا | دەرزی نەخشە٢ = Iran Kurdistan | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە٢ = | قەبارەی دەرزی نەخشە٢ = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە٢ = جێگەی لە [[پارێزگای کوردستاندا|پارێزگای سنە]]دا | latd = 37 |latm = 02 |lats = 23.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 54.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی شنۆ|ناوەندی شارستانی شنۆ]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[شارەدار]] | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٫٣٣٨ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٤١١ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣،٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شنۆ''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''اشنویە'')، شارۆچکەیەکە لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]، [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵاتی کوردستانە]]، لە ھەرێمی [[موکریان]] لە [[ئێران]] شنۆ ناوەندی [[شارستانی شنۆ]]یە و لە ٧٣ کیلۆمیتری ناوەندی شاری [[ورمێ]]وە دوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> ئەم شارۆچکەیە لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]]([[عێراق]])، لە باشوورەوە لەگەڵ [[پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[نەغەدە]]، لە باکوورەوە لەگەڵ [[ورمێ]] ھاوسنوورە. بەرزی شارۆچکەی شنۆ ١٤٧٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە و بەرزترین خاڵی لە باشووری ڕۆژھەڵات ٣٥٠٠ مەترە.<ref> https://web.archive.org/web/20141129031436/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/3-oshnavie-fa.html </ref> == ناو == * ناوی شنۆ لە سەردەمی کۆندا (ئاشنۆ) بووە کە زمانی کۆنی کلدانییە (ئاشنۆ، شێنۆ، ئای شێنۆ) کە بە واتای (قەڵا، قەڵا، تاوەر و قەڵا) دێت کە لە بەردی بەناوبانگی کیلێ شین دایە؛ ناوی ئەم شارە بە زمانی میخی "ئەشنۆد" ھاتووە. * ھەروەھا مێژوونووسان پێیان وایە شنۆ پێشتر "ئاشنە" بووە کە بە مانای ڕووەکێکی بۆنخۆش (دەواڵە) دەگەیەنێت و لەسەر دارەکانی دار [[توو]] و [[گوێز]] دەڕوێت، ھەروەھا لە نووسراوی کۆرش لە حاڵەتی "ئێشنۆناک"دا باسی لێوەکراوە، کە ھەمان ئەوەی ئەمڕۆیە شنۆیە و بە ڕواڵەت خەڵکەکەی، فیدیە و باجەکەیان بەخشی بە کۆرش. <ref> https://web.archive.org/web/20141129031436/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/3-oshnavie-fa.html </ref> == مێژوو == ئەو ناوچەیەی کە شاری شنۆی تێیدا ھەڵکەوتووە، مێژوویەکی دوور و درێژی ھەیە. ئەو بەرھەمانەی لە گردی دینخا و شاخە گەورە و بچوکەکانەوە بەدەست ھاتوون، ڕازاندنەوە و گۆڕی بێشومار کە پەیوەندییان بە ھەزاران ساڵ پێش [[مەسیح]]ەوە ھەیە، بەدەست ھاتوون. جوگرافیناسانی سەدەکانی سەرەتای [[ئیسلام]]ی شنۆیان وەک شارێکی بچووک لە خاکێکی بەپیتدا ناساندووە. شنۆ لەسەر ڕێڕەوی مێژوویی حەوزی [[ورمێ]] بۆ [[ڕەواندز]] بەسەر دەروازەی [[کێلەشین]] ھەڵکەوتووە. نەخشێکی [[ئورارتوو]] لە نزیکەی ٨٠٠ پێش زایین لە نزیک شارەکە بوونی ھەیە. دوای لەشکرکێشی مەغۆلەکان، شارەکە بۆ ساتێکی کورت بوو بە شوێنی دانیشتنی کەنیسەی نەستۆری.<ref> https://web.archive.org/web/20101125122612/http://cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=3580 </ref> جوگرافیناسانی سەدەی ناوەڕاست لە سەدەی دەیەمەوە نووسیویانە ئەم شارە قەبارەیەکی دادپەروەرانە، پەیوەست بە [[ورمێ]]، بەپیت و لەوەڕگەی باشی ھەبووە. [[کورد]]انی ھۆزی [[ھەزەبانی]] لە ھاویندا لەو ناوچەیە نیشتەجێ دەبوون و ئاژەڵەکانیان لەوەڕاند و بەرھەمەکانیان بۆ بەرھەمھێنان و قوماش لە شارەکە دەفرۆشت. ئەم شارە لە سەدەی دەیەمدا کەوتە ژێر دەسەڵاتی [[ڕەوەندی]] و بەردەوام بوو لە گەشەکردن. ھەروەھا شارەکە زانا و نەریتخوازانی پەروەردە دەکرد. [[ئیبن ئەسیری جزری]] لە ساڵی ١٢٠٥/٦ نووسیویەتی کە نوسرەت الدین ئەبوبەکری ئەلدیگوزیدەکان شارەکەی ڕادەستی فەرمانڕەوای [[مەراغە]](علائەددین قەرە سۆنقور) کردووە. لە ساڵی ١٢٢٦ شارەکە لە ژێر دەستی [[کورد]]انی ئیڤایەدا بوو تا لەلایەن جەلال ئەدین مینگبورنوەوە دەستی بەسەردا گیرا. لەسەردەمی ئیبن حقولدا [[کورد]] لەوێ نشینگەی ھەبووە و لە سەدەی چوارەمدا ئاژەڵ و ماڵات لەو شارەوە و شوێنەوارەکانی دەوروبەری ھەناردەی [[مووسڵ]] و بەلەد لە [[مێزۆپۆتامیا]] دەکرا، خاکەکەی بە بەپیتی و لەوەڕگەکانی بە زۆری ناسرابوو. یاقوت کە ئەو شارەی بینیوە باسی باخچە جوانەکانی دەکات. ساڵی ١٢٢٠/١ کاتێک یاقووت حەمەوی بە شارەکەدا تێپەڕی، شارەکە لە وێرانە بوو، بەڵام تا کاتی سەردانی [[حەمدوڵڵا موستەوفی]] ئاوەدانکرابووەوە. مستەوفی ئەو شارەی بە [[سوننە]] وەسف کرد، لە شارۆچکەیەکی گوندنشینی ١٢٠ گوندە و ساڵانە کۆی داھاتی بە بەھای ١٩ ھەزار و ٣٠٠ دینار بەرھەم دەھێنێت. لە ساڵی ١٨٤٠ لەلایەن گەشتیار فرایزەرەوە باسی ئەوە کرا کە شارەکە [[کورد]]انی زەرزا دانیشتووی تێدابووە، کە ڕەنگە بوونی ئەوان ھەر لە سەدەی ١٤دا لە شارەکەدا ھەبووبێت. لە سەدەی نۆزدەھەمدا ژمارەی دانیشتووانەکەی زۆربەیان [[کورد]] بوون لەگەڵ دانیشتووانێکی کەمی [[ئاشوورییەکان]] کە لە سەردەمی (کوشتاری سەیفۆ)دا لەناوچوون.<ref> لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمینھای خلافت شرقی. تھران: علمی و فرھنگی. ص. ۱۷۷. </ref> لە ساڵی ١٩٠٩ یەکسان بوو بە ساڵی ١٢٨٧ی کۆچی، شنۆ لەلایەن عوسمانییەکانەوە داگیرکرا و خەڵکەکەش لەلایەن ئەوانەوە سەربڕدرا. بوونی عوسمانییەکان و ڕووسەکان لەم ناوچەیەدا زیانی مرۆیی و دارایی بە خەڵکی شنۆ گەیاند. دوای ڕووسەکان نۆرەی [[ئاشوورییەکان]] ھات کە ھەڵیانکوتایە سەر ئەو شارە، کە ھیچ ڕەحمێکیان بە ژن و منداڵان نەدەکرد. شەڕی نێوان ئاشوورییەکان و عوسمانییەکان بەدوایدا برسێتییەکی توند بەدوای خۆیدا ھێنا لە ئەنجامدا خەڵک لە ترس و برسێتی ڕوویان لە [[مووسڵ]] و [[کەرکووک]] کرد. دوابەدوای ئەم ڕووداوانە لە ١٣ ھەزار کەسی شنۆ لەو سەردەمەدا تەنیا چەند سەد کەس مانەوە.<ref> https://web.archive.org/web/20141129031438/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/4-history-part1.html </ref> [[پەڕگە:Ismailsimitqu.jpg|وێنۆک|ڕاست|250px|تەرمی [[سمکۆ]] لە شارۆچکەی شنۆ]] کە [[جەنگی جیھانی یەکەم]] کۆتایی ھات [[سمکۆ]] وەک سەرکردەیەکی سیاسی ناوی دەرکرد و لەپێناو دامەزراندنی ئیدارەیەکی [[کورد]]یدا ساڵی ١٩١٩ شۆڕشی بەرپاکرد و گەلێ ناوچەی گرنگی خستە ژێر دەسەڵاتی خۆیەوە، ساڵی ١٩٢١ لە ئەنجامی لەشکرکێشییەکی گەورەی ھێزەکانی حکوومەتی [[ئێران]]دا، [[سمکۆ]] ناچار بوو پاشەکشێ بکات و پەنا بەرێتە بە [[تورکیا]]. ساڵی ١٩٢٤ بە بڕیارێکی لێبوردن گەڕایەوە [[ئێران]] و ساڵی ١٩٢٦ جارێکی تر شۆڕشی بەرپاکردەوە. بەڵام ئەمجارەشیان شۆڕشەکەی تێکشکاو ماوەیەک لە [[تورکیا]]دا بە دەستبەسەری مایەوە. پاش ئازادکردنی گەڕایەوە [[ئێران]] و ساڵی ١٩٣٠ بە پیلانێکی کاربەدەستانی [[ئێران]] لە شاری شنۆ کوژرا، بەمەش شۆڕشەکەی شکاک کۆتایی ھات کە یازدە ساڵ درێژەی کێشابوو.<ref> عاقلی، دکتر باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران. دوم. نشر گفتار باھمکاری نشر علم. ص. ۸۱۸. </ref> == جەنگی ئێران و عێراق == لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]، [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]] ھەندێک ناوچەی شنۆی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بۆردومان کرد،<ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref> لە ٢ی ئابی ١٩٨٨- بە بەکارھێنانی بۆمبی کیمیایی بەسەریاندا؛ و لە ئەنجامی ئەو ھێرشانەدا، نزیکەی ٢٧٠٠ کەس بریندار بوون.<ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دانیشتووان == ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارۆچکەیە بە پێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٣ یەکسان بووە بە ٧٠٠٣٠ کەس کە ٣٥٢٠٠ [[نێر]] و ٣٤٨٣٠ کەسیان [[مێ]] بوون. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٨ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە لەگەڵ گوندەکانی یەکسان بووە بە ٦٦ ھەزار کەس. بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٥ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە بۆ ٧٣٨٨٦ کەس زیادی کردووە، ئەمەش نیشاندەری گەشەی ساڵانەیە لە ماوەی ساڵانی ٢٠١٠-٢٠١٥دا لەسەدا ١٫٠٨ بووە. نزیکەی ٥٧٫٩٪ی کۆی دانیشتوانی شارستانەکە لە ناوچە [[شار]]ییەکان و ٤٢٫١٪ لە ناوچە [[گوند]]نشینەکان دەژین. == جوگرافیا == شارۆچکەی شنۆ بە تێکڕای بەرزی ٥٠٨٠ پێ یەکسانە بە ١٥٢٤ مەتر، درێژییەکەی ٤٥ پلە و ٦٠ خولەک و پانی ٣٧ پلە و ٢ خولەک و ٢٠ چرکەیە و جیاوازی کاتەکانی لەگەڵ [[تاران]] ٢٠ خولەک و ١٢ چرکەیە. لە باکوورەوە بە شارستانی ورمێ و لە ڕۆژھەڵاتەوە بە شارستانی نەغەدە و لە باشوورەوە بە شارستانی پیرانشار و لە ڕۆژئاوا بە [[ھەرێمی کوردستان]]([[عێراق]]) و [[باکووری کوردستان]]([[تورکیا]]) بەستراوەتەوە. == مرۆڤناسی == ھەموو دانیشتووانی شنۆ وەک ناوچەکانی تری [[موکریان]]، [[کورد]]ن و بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] بە [[زمانی کوردی]] قسە دەکەن. <ref name="شارەداری شنۆ">[http://www.shnocity.ir/page.php?2 معرفی شھرستان اشنویە - (ماڵپەڕی شارەداری شنۆ)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519231447/http://shnocity.ir/page.php?2 |date=١٩ی ئایاری ٢٠١١}}('''فارسی''')</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆلکە}} [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] ndqd8tsoo3e730znmanqznm2rernlot 969707 969697 2022-08-11T05:43:56Z MFTG 21816 گەڕاندنەوەی پێداچوونەوەی 969697 لە لایەن [[Special:Contributions/Zamand Karim|Zamand Karim]] ([[User talk:Zamand Karim|لێدوان]]) wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شنۆ | ناوی فەرمی = اشنویە - Oshnavieh | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = <span style="color:#090;"> سید علوی </span> | | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = پەڕگە: Iran,ushnaviya - panoramio.jpg|وێنۆک | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = دیمەنی شارۆچکەی شنۆ | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=37.0397 |frame-long= 45.0983 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | دەرزی نەخشە١ = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[ئێران]]دا | دەرزی نەخشە٢ = Iran Kurdistan | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە٢ = | قەبارەی دەرزی نەخشە٢ = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە٢ = جێگەی لە [[پارێزگای کوردستاندا|پارێزگای سنە]]دا | latd = 37 |latm = 02 |lats = 23.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 54.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی شنۆ|ناوەندی شارستانی شنۆ]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[شارەدار]] | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٫٣٣٨ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٤١١ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣،٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شنۆ''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''اشنویە''، [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Oshnavieh'') شارۆچکەیەکە لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]، [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵاتی کوردستانە]]، لە ھەرێمی [[موکریان]] لە [[ئێران]] شنۆ ناوەندی [[شارستانی شنۆ]]یە و لە ٧٣ کیلۆمیتری ناوەندی شاری [[ورمێ]]وە دوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> ئەم شارۆچکەیە لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]]([[عێراق]])، لە باشوورەوە لەگەڵ [[پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[نەغەدە]]، لە باکوورەوە لەگەڵ [[ورمێ]] ھاوسنوورە. بەرزی شارۆچکەی شنۆ ١٤٧٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە و بەرزترین خاڵی لە باشووری ڕۆژھەڵات ٣٥٠٠ مەترە.<ref> https://web.archive.org/web/20141129031436/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/3-oshnavie-fa.html </ref> == ناو == * ناوی شنۆ لە سەردەمی کۆندا (ئاشنۆ) بووە کە زمانی کۆنی کلدانییە (ئاشنۆ، شێنۆ، ئای شێنۆ) کە بە واتای (قەڵا، قەڵا، تاوەر و قەڵا) دێت کە لە بەردی بەناوبانگی کیلێ شین دایە؛ ناوی ئەم شارە بە زمانی میخی "ئەشنۆد" ھاتووە. * ھەروەھا مێژوونووسان پێیان وایە شنۆ پێشتر "ئاشنە" بووە کە بە مانای ڕووەکێکی بۆنخۆش (دەواڵە) دەگەیەنێت و لەسەر دارەکانی دار [[توو]] و [[گوێز]] دەڕوێت، ھەروەھا لە نووسراوی کۆرش لە حاڵەتی "ئێشنۆناک"دا باسی لێوەکراوە، کە ھەمان ئەوەی ئەمڕۆیە شنۆیە و بە ڕواڵەت خەڵکەکەی، فیدیە و باجەکەیان بەخشی بە کۆرش. <ref> https://web.archive.org/web/20141129031436/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/3-oshnavie-fa.html </ref> == مێژوو == ئەو ناوچەیەی کە شاری شنۆی تێیدا ھەڵکەوتووە، مێژوویەکی دوور و درێژی ھەیە. ئەو بەرھەمانەی لە گردی دینخا و شاخە گەورە و بچوکەکانەوە بەدەست ھاتوون، ڕازاندنەوە و گۆڕی بێشومار کە پەیوەندییان بە ھەزاران ساڵ پێش [[مەسیح]]ەوە ھەیە، بەدەست ھاتوون. جوگرافیناسانی سەدەکانی سەرەتای [[ئیسلام]]ی شنۆیان وەک شارێکی بچووک لە خاکێکی بەپیتدا ناساندووە. شنۆ لەسەر ڕێڕەوی مێژوویی حەوزی [[ورمێ]] بۆ [[ڕەواندز]] بەسەر دەروازەی [[کێلەشین]] ھەڵکەوتووە. نەخشێکی [[ئورارتوو]] لە نزیکەی ٨٠٠ پێش زایین لە نزیک شارەکە بوونی ھەیە. دوای لەشکرکێشی مەغۆلەکان، شارەکە بۆ ساتێکی کورت بوو بە شوێنی دانیشتنی کەنیسەی نەستۆری.<ref> https://web.archive.org/web/20101125122612/http://cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=3580 </ref> جوگرافیناسانی سەدەی ناوەڕاست لە سەدەی دەیەمەوە نووسیویانە ئەم شارە قەبارەیەکی دادپەروەرانە، پەیوەست بە [[ورمێ]]، بەپیت و لەوەڕگەی باشی ھەبووە. [[کورد]]انی ھۆزی [[ھەزەبانی]] لە ھاویندا لەو ناوچەیە نیشتەجێ دەبوون و ئاژەڵەکانیان لەوەڕاند و بەرھەمەکانیان بۆ بەرھەمھێنان و قوماش لە شارەکە دەفرۆشت. ئەم شارە لە سەدەی دەیەمدا کەوتە ژێر دەسەڵاتی [[ڕەوەندی]] و بەردەوام بوو لە گەشەکردن. ھەروەھا شارەکە زانا و نەریتخوازانی پەروەردە دەکرد. [[ئیبن ئەسیری جزری]] لە ساڵی ١٢٠٥/٦ نووسیویەتی کە نوسرەت الدین ئەبوبەکری ئەلدیگوزیدەکان شارەکەی ڕادەستی فەرمانڕەوای [[مەراغە]](علائەددین قەرە سۆنقور) کردووە. لە ساڵی ١٢٢٦ شارەکە لە ژێر دەستی [[کورد]]انی ئیڤایەدا بوو تا لەلایەن جەلال ئەدین مینگبورنوەوە دەستی بەسەردا گیرا. لەسەردەمی ئیبن حقولدا [[کورد]] لەوێ نشینگەی ھەبووە و لە سەدەی چوارەمدا ئاژەڵ و ماڵات لەو شارەوە و شوێنەوارەکانی دەوروبەری ھەناردەی [[مووسڵ]] و بەلەد لە [[مێزۆپۆتامیا]] دەکرا، خاکەکەی بە بەپیتی و لەوەڕگەکانی بە زۆری ناسرابوو. یاقوت کە ئەو شارەی بینیوە باسی باخچە جوانەکانی دەکات. ساڵی ١٢٢٠/١ کاتێک یاقووت حەمەوی بە شارەکەدا تێپەڕی، شارەکە لە وێرانە بوو، بەڵام تا کاتی سەردانی [[حەمدوڵڵا موستەوفی]] ئاوەدانکرابووەوە. مستەوفی ئەو شارەی بە [[سوننە]] وەسف کرد، لە شارۆچکەیەکی گوندنشینی ١٢٠ گوندە و ساڵانە کۆی داھاتی بە بەھای ١٩ ھەزار و ٣٠٠ دینار بەرھەم دەھێنێت. لە ساڵی ١٨٤٠ لەلایەن گەشتیار فرایزەرەوە باسی ئەوە کرا کە شارەکە [[کورد]]انی زەرزا دانیشتووی تێدابووە، کە ڕەنگە بوونی ئەوان ھەر لە سەدەی ١٤دا لە شارەکەدا ھەبووبێت. لە سەدەی نۆزدەھەمدا ژمارەی دانیشتووانەکەی زۆربەیان [[کورد]] بوون لەگەڵ دانیشتووانێکی کەمی [[ئاشوورییەکان]] کە لە سەردەمی (کوشتاری سەیفۆ)دا لەناوچوون.<ref> لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمینھای خلافت شرقی. تھران: علمی و فرھنگی. ص. ۱۷۷. </ref> لە ساڵی ١٩٠٩ یەکسان بوو بە ساڵی ١٢٨٧ی کۆچی، شنۆ لەلایەن عوسمانییەکانەوە داگیرکرا و خەڵکەکەش لەلایەن ئەوانەوە سەربڕدرا. بوونی عوسمانییەکان و ڕووسەکان لەم ناوچەیەدا زیانی مرۆیی و دارایی بە خەڵکی شنۆ گەیاند. دوای ڕووسەکان نۆرەی [[ئاشوورییەکان]] ھات کە ھەڵیانکوتایە سەر ئەو شارە، کە ھیچ ڕەحمێکیان بە ژن و منداڵان نەدەکرد. شەڕی نێوان ئاشوورییەکان و عوسمانییەکان بەدوایدا برسێتییەکی توند بەدوای خۆیدا ھێنا لە ئەنجامدا خەڵک لە ترس و برسێتی ڕوویان لە [[مووسڵ]] و [[کەرکووک]] کرد. دوابەدوای ئەم ڕووداوانە لە ١٣ ھەزار کەسی شنۆ لەو سەردەمەدا تەنیا چەند سەد کەس مانەوە.<ref> https://web.archive.org/web/20141129031438/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/4-history-part1.html </ref> [[پەڕگە:Ismailsimitqu.jpg|وێنۆک|ڕاست|250px|تەرمی [[سمکۆ]] لە شارۆچکەی شنۆ]] کە [[جەنگی جیھانی یەکەم]] کۆتایی ھات [[سمکۆ]] وەک سەرکردەیەکی سیاسی ناوی دەرکرد و لەپێناو دامەزراندنی ئیدارەیەکی [[کورد]]یدا ساڵی ١٩١٩ شۆڕشی بەرپاکرد و گەلێ ناوچەی گرنگی خستە ژێر دەسەڵاتی خۆیەوە، ساڵی ١٩٢١ لە ئەنجامی لەشکرکێشییەکی گەورەی ھێزەکانی حکوومەتی [[ئێران]]دا، [[سمکۆ]] ناچار بوو پاشەکشێ بکات و پەنا بەرێتە بە [[تورکیا]]. ساڵی ١٩٢٤ بە بڕیارێکی لێبوردن گەڕایەوە [[ئێران]] و ساڵی ١٩٢٦ جارێکی تر شۆڕشی بەرپاکردەوە. بەڵام ئەمجارەشیان شۆڕشەکەی تێکشکاو ماوەیەک لە [[تورکیا]]دا بە دەستبەسەری مایەوە. پاش ئازادکردنی گەڕایەوە [[ئێران]] و ساڵی ١٩٣٠ بە پیلانێکی کاربەدەستانی [[ئێران]] لە شاری شنۆ کوژرا، بەمەش شۆڕشەکەی شکاک کۆتایی ھات کە یازدە ساڵ درێژەی کێشابوو.<ref> عاقلی، دکتر باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران. دوم. نشر گفتار باھمکاری نشر علم. ص. ۸۱۸. </ref> == جەنگی ئێران و عێراق == لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]، [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]] ھەندێک ناوچەی شنۆی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بۆردومان کرد،<ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref> لە ٢ی ئابی ١٩٨٨- بە بەکارھێنانی بۆمبی کیمیایی بەسەریاندا؛ و لە ئەنجامی ئەو ھێرشانەدا، نزیکەی ٢٧٠٠ کەس بریندار بوون.<ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دانیشتووان == ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارۆچکەیە بە پێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٣ یەکسان بووە بە ٧٠٠٣٠ کەس کە ٣٥٢٠٠ [[نێر]] و ٣٤٨٣٠ کەسیان [[مێ]] بوون. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٨ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە لەگەڵ گوندەکانی یەکسان بووە بە ٦٦ ھەزار کەس. بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٥ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە بۆ ٧٣٨٨٦ کەس زیادی کردووە، ئەمەش نیشاندەری گەشەی ساڵانەیە لە ماوەی ساڵانی ٢٠١٠-٢٠١٥دا لەسەدا ١٫٠٨ بووە. نزیکەی ٥٧٫٩٪ی کۆی دانیشتوانی شارستانەکە لە ناوچە [[شار]]ییەکان و ٤٢٫١٪ لە ناوچە [[گوند]]نشینەکان دەژین. == جوگرافیا == شارۆچکەی شنۆ بە تێکڕای بەرزی ٥٠٨٠ پێ یەکسانە بە ١٥٢٤ مەتر، درێژییەکەی ٤٥ پلە و ٦٠ خولەک و پانی ٣٧ پلە و ٢ خولەک و ٢٠ چرکەیە و جیاوازی کاتەکانی لەگەڵ [[تاران]] ٢٠ خولەک و ١٢ چرکەیە. لە باکوورەوە بە شارستانی ورمێ و لە ڕۆژھەڵاتەوە بە شارستانی نەغەدە و لە باشوورەوە بە شارستانی پیرانشار و لە ڕۆژئاوا بە [[ھەرێمی کوردستان]]([[عێراق]]) و [[باکووری کوردستان]]([[تورکیا]]) بەستراوەتەوە. == مرۆڤناسی == ھەموو دانیشتووانی شنۆ وەک ناوچەکانی تری [[موکریان]]، [[کورد]]ن و بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] بە [[زمانی کوردی]] قسە دەکەن. <ref name="شارەداری شنۆ">[http://www.shnocity.ir/page.php?2 معرفی شھرستان اشنویە - (ماڵپەڕی شارەداری شنۆ)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519231447/http://shnocity.ir/page.php?2 |date=١٩ی ئایاری ٢٠١١}}('''فارسی''')</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆلکە}} [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] g2khdbahznvppddrbc0ib4favss08k9 969708 969707 2022-08-11T05:46:09Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شنۆ | ناوی فەرمی = اشنویە - Oshnavieh | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = <span style="color:#090;"> سید علوی </span> | | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = پەڕگە: Iran,ushnaviya - panoramio.jpg|وێنۆک | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = دیمەنی شارۆچکەی شنۆ | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=37.0397 |frame-long= 45.0983 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | دەرزی نەخشە١ = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[ئێران]]دا | دەرزی نەخشە٢ = Iran Kurdistan | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە٢ = | قەبارەی دەرزی نەخشە٢ = 300px | شرۆڤەی دەرزی نەخشە٢ = جێگەی لە [[پارێزگای کوردستاندا|پارێزگای سنە]]دا | latd = 37 |latm = 02 |lats = 23.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 54.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی شنۆ|ناوەندی شارستانی شنۆ]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[شارەدار]] | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٫٣٣٨ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٤١١ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣،٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شنۆ''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''اشنویە''، [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Oshnavieh'') شارۆچکەیەکە لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]، [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵاتی کوردستانە]]، لە ھەرێمی [[موکریان]] لە [[ئێران]] شنۆ ناوەندی [[شارستانی شنۆ]]یە و لە ٧٣ کیلۆمیتری ناوەندی شاری [[ورمێ]]وە دوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> ئەم شارۆچکەیە لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]]([[عێراق]])، لە باشوورەوە لەگەڵ [[پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[نەغەدە]]، لە باکوورەوە لەگەڵ [[ورمێ]] ھاوسنوورە. بەرزی شارۆچکەی شنۆ ١٤٧٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە و بەرزترین خاڵی لە باشووری ڕۆژھەڵات ٣٥٠٠ مەترە.<ref> https://web.archive.org/web/20141129031436/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/3-oshnavie-fa.html </ref> == ناو == * ناوی شنۆ لە سەردەمی کۆندا (ئاشنۆ) بووە کە زمانی کۆنی کلدانییە (ئاشنۆ، شێنۆ، ئای شێنۆ) کە بە واتای (قەڵا، قەڵا، تاوەر و قەڵا) دێت کە لە بەردی بەناوبانگی کیلێ شین دایە؛ ناوی ئەم شارە بە زمانی میخی "ئەشنۆد" ھاتووە. * ھەروەھا مێژوونووسان پێیان وایە شنۆ پێشتر "ئاشنە" بووە کە بە مانای ڕووەکێکی بۆنخۆش (دەواڵە) دەگەیەنێت و لەسەر دارەکانی دار [[توو]] و [[گوێز]] دەڕوێت، ھەروەھا لە نووسراوی کۆرش لە حاڵەتی "ئێشنۆناک"دا باسی لێوەکراوە، کە ھەمان ئەوەی ئەمڕۆیە شنۆیە و بە ڕواڵەت خەڵکەکەی، فیدیە و باجەکەیان بەخشی بە کۆرش. <ref> https://web.archive.org/web/20141129031436/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/3-oshnavie-fa.html </ref> == مێژوو == ئەو ناوچەیەی کە شاری شنۆی تێیدا ھەڵکەوتووە، مێژوویەکی دوور و درێژی ھەیە. ئەو بەرھەمانەی لە گردی دینخا و شاخە گەورە و بچوکەکانەوە بەدەست ھاتوون، ڕازاندنەوە و گۆڕی بێشومار کە پەیوەندییان بە ھەزاران ساڵ پێش [[مەسیح]]ەوە ھەیە، بەدەست ھاتوون. جوگرافیناسانی سەدەکانی سەرەتای [[ئیسلام]]ی شنۆیان وەک شارێکی بچووک لە خاکێکی بەپیتدا ناساندووە. شنۆ لەسەر ڕێڕەوی مێژوویی حەوزی [[ورمێ]] بۆ [[ڕەواندز]] بەسەر دەروازەی [[کێلەشین]] ھەڵکەوتووە. نەخشێکی [[ئورارتوو]] لە نزیکەی ٨٠٠ پێش زایین لە نزیک شارەکە بوونی ھەیە. دوای لەشکرکێشی مەغۆلەکان، شارەکە بۆ ساتێکی کورت بوو بە شوێنی دانیشتنی کەنیسەی نەستۆری.<ref> https://web.archive.org/web/20101125122612/http://cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=3580 </ref> جوگرافیناسانی سەدەی ناوەڕاست لە سەدەی دەیەمەوە نووسیویانە ئەم شارە قەبارەیەکی دادپەروەرانە، پەیوەست بە [[ورمێ]]، بەپیت و لەوەڕگەی باشی ھەبووە. [[کورد]]انی ھۆزی [[ھەزەبانی]] لە ھاویندا لەو ناوچەیە نیشتەجێ دەبوون و ئاژەڵەکانیان لەوەڕاند و بەرھەمەکانیان بۆ بەرھەمھێنان و قوماش لە شارەکە دەفرۆشت. ئەم شارە لە سەدەی دەیەمدا کەوتە ژێر دەسەڵاتی [[ڕەوەندی]] و بەردەوام بوو لە گەشەکردن. ھەروەھا شارەکە زانا و نەریتخوازانی پەروەردە دەکرد. [[ئیبن ئەسیری جزری]] لە ساڵی ١٢٠٥/٦ نووسیویەتی کە نوسرەت الدین ئەبوبەکری ئەلدیگوزیدەکان شارەکەی ڕادەستی فەرمانڕەوای [[مەراغە]](علائەددین قەرە سۆنقور) کردووە. لە ساڵی ١٢٢٦ شارەکە لە ژێر دەستی [[کورد]]انی ئیڤایەدا بوو تا لەلایەن جەلال ئەدین مینگبورنوەوە دەستی بەسەردا گیرا. لەسەردەمی ئیبن حقولدا [[کورد]] لەوێ نشینگەی ھەبووە و لە سەدەی چوارەمدا ئاژەڵ و ماڵات لەو شارەوە و شوێنەوارەکانی دەوروبەری ھەناردەی [[مووسڵ]] و بەلەد لە [[مێزۆپۆتامیا]] دەکرا، خاکەکەی بە بەپیتی و لەوەڕگەکانی بە زۆری ناسرابوو. یاقوت کە ئەو شارەی بینیوە باسی باخچە جوانەکانی دەکات. ساڵی ١٢٢٠/١ کاتێک یاقووت حەمەوی بە شارەکەدا تێپەڕی، شارەکە لە وێرانە بوو، بەڵام تا کاتی سەردانی [[حەمدوڵڵا موستەوفی]] ئاوەدانکرابووەوە. مستەوفی ئەو شارەی بە [[سوننە]] وەسف کرد، لە شارۆچکەیەکی گوندنشینی ١٢٠ گوندە و ساڵانە کۆی داھاتی بە بەھای ١٩ ھەزار و ٣٠٠ دینار بەرھەم دەھێنێت. لە ساڵی ١٨٤٠ لەلایەن گەشتیار فرایزەرەوە باسی ئەوە کرا کە شارەکە [[کورد]]انی زەرزا دانیشتووی تێدابووە، کە ڕەنگە بوونی ئەوان ھەر لە سەدەی ١٤دا لە شارەکەدا ھەبووبێت. لە سەدەی نۆزدەھەمدا ژمارەی دانیشتووانەکەی زۆربەیان [[کورد]] بوون لەگەڵ دانیشتووانێکی کەمی [[ئاشوورییەکان]] کە لە سەردەمی (کوشتاری سەیفۆ)دا لەناوچوون.<ref> لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمینھای خلافت شرقی. تھران: علمی و فرھنگی. ص. ۱۷۷. </ref> لە ساڵی ١٩٠٩ یەکسان بوو بە ساڵی ١٢٨٧ی کۆچی، شنۆ لەلایەن عوسمانییەکانەوە داگیرکرا و خەڵکەکەش لەلایەن ئەوانەوە سەربڕدرا. بوونی عوسمانییەکان و ڕووسەکان لەم ناوچەیەدا زیانی مرۆیی و دارایی بە خەڵکی شنۆ گەیاند. دوای ڕووسەکان نۆرەی [[ئاشوورییەکان]] ھات کە ھەڵیانکوتایە سەر ئەو شارە، کە ھیچ ڕەحمێکیان بە ژن و منداڵان نەدەکرد. شەڕی نێوان ئاشوورییەکان و عوسمانییەکان بەدوایدا برسێتییەکی توند بەدوای خۆیدا ھێنا لە ئەنجامدا خەڵک لە ترس و برسێتی ڕوویان لە [[مووسڵ]] و [[کەرکووک]] کرد. دوابەدوای ئەم ڕووداوانە لە ١٣ ھەزار کەسی شنۆ لەو سەردەمەدا تەنیا چەند سەد کەس مانەوە.<ref> https://web.archive.org/web/20141129031438/http://bukanmukri.org/site-articlepage/oshnavieh/4-history-part1.html </ref> [[پەڕگە:Ismailsimitqu.jpg|وێنۆک|ڕاست|250px|تەرمی [[سمکۆ]] لە شارۆچکەی شنۆ]] کە [[جەنگی جیھانی یەکەم]] کۆتایی ھات [[سمکۆ]] وەک سەرکردەیەکی سیاسی ناوی دەرکرد و لەپێناو دامەزراندنی ئیدارەیەکی [[کورد]]یدا ساڵی ١٩١٩ شۆڕشی بەرپاکرد و گەلێ ناوچەی گرنگی خستە ژێر دەسەڵاتی خۆیەوە، ساڵی ١٩٢١ لە ئەنجامی لەشکرکێشییەکی گەورەی ھێزەکانی حکوومەتی [[ئێران]]دا، [[سمکۆ]] ناچار بوو پاشەکشێ بکات و پەنا بەرێتە بە [[تورکیا]]. ساڵی ١٩٢٤ بە بڕیارێکی لێبوردن گەڕایەوە [[ئێران]] و ساڵی ١٩٢٦ جارێکی تر شۆڕشی بەرپاکردەوە. بەڵام ئەمجارەشیان شۆڕشەکەی تێکشکاو ماوەیەک لە [[تورکیا]]دا بە دەستبەسەری مایەوە. پاش ئازادکردنی گەڕایەوە [[ئێران]] و ساڵی ١٩٣٠ بە پیلانێکی کاربەدەستانی [[ئێران]] لە شاری شنۆ کوژرا، بەمەش شۆڕشەکەی شکاک کۆتایی ھات کە یازدە ساڵ درێژەی کێشابوو.<ref> عاقلی، دکتر باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران. دوم. نشر گفتار باھمکاری نشر علم. ص. ۸۱۸. </ref> == جەنگی ئێران و عێراق == لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]، [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]] ھەندێک ناوچەی شنۆی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بۆردومان کرد،<ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref> لە ٢ی ئابی ١٩٨٨- بە بەکارھێنانی بۆمبی کیمیایی بەسەریاندا؛ و لە ئەنجامی ئەو ھێرشانەدا، نزیکەی ٢٧٠٠ کەس بریندار بوون.<ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دانیشتووان == ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارۆچکەیە بە پێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٣ یەکسان بووە بە ٧٠٠٣٠ کەس کە ٣٥٢٠٠ [[نێر]] و ٣٤٨٣٠ کەسیان [[مێ]] بوون. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٨ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە لەگەڵ گوندەکانی یەکسان بووە بە ٦٦ ھەزار کەس. بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٥ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە بۆ ٧٣٨٨٦ کەس زیادی کردووە، ئەمەش نیشاندەری گەشەی ساڵانەیە لە ماوەی ساڵانی ٢٠١٠-٢٠١٥دا لەسەدا ١٫٠٨ بووە. نزیکەی ٥٧٫٩٪ی کۆی دانیشتوانی شارستانەکە لە ناوچە [[شار]]ییەکان و ٤٢٫١٪ لە ناوچە [[گوند]]نشینەکان دەژین. == جوگرافیا == شارۆچکەی شنۆ بە تێکڕای بەرزی ٥٠٨٠ پێ یەکسانە بە ١٥٢٤ مەتر، درێژییەکەی ٤٥ پلە و ٦٠ خولەک و پانی ٣٧ پلە و ٢ خولەک و ٢٠ چرکەیە و جیاوازی کاتەکانی لەگەڵ [[تاران]] ٢٠ خولەک و ١٢ چرکەیە. لە باکوورەوە بە شارستانی ورمێ و لە ڕۆژھەڵاتەوە بە شارستانی نەغەدە و لە باشوورەوە بە شارستانی پیرانشار و لە ڕۆژئاوا بە [[ھەرێمی کوردستان]]([[عێراق]]) و [[باکووری کوردستان]]([[تورکیا]]) بەستراوەتەوە. == مرۆڤناسی == ھەموو دانیشتووانی شنۆ وەک ناوچەکانی تری [[موکریان]]، [[کورد]]ن و بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] بە [[زمانی کوردی]] قسە دەکەن. <ref name="شارەداری شنۆ">[http://www.shnocity.ir/page.php?2 معرفی شھرستان اشنویە - (ماڵپەڕی شارەداری شنۆ)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519231447/http://shnocity.ir/page.php?2 |date=١٩ی ئایاری ٢٠١١}}('''فارسی''')</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 083o780b8k9au1ix6rc0727eoo9u549 0 591 969501 969406 2022-08-10T12:03:38Z Mehnaz Hamad 51677 wikitext text/x-wiki {{وتاری ھەڵبژێردراوی پێشوو}} {{کەسایەتی ئایینی | ناو = موحەممەد کوڕی عەبدوڵڵا | وێنە = Mohammad SAV.svg | قەبارەی وێنە =200px | alt = | لێدوان = پێغەمبەر موحەممەد | نازناو = «ئەحمەد، ئەبووقاسم، ئەبووتەییب، پێغەمبەری گەڕانەوە، پێغەمبەری بەزەیی، پێشەوای بەنی ئادەم، خۆشەویستی ڕەحمان، موختار، مستەفا، موجتەبا، سادق، مەسدووق، ئەمین، خاوەن شەفاعەت و پێگەی بەرز، خاوەن چاکە و پلەی بڵند، خاوەن تاج و میعراج، پێشەوای لە خواترسان، پێشەوای نێردراوان، پێغەمبەری نەخوێندەوار، پێغەمبەری خوا، دوایین پێغەمبەر، پێغەمبەری مەزن، چرایەکی ڕووناک، نوور، میھرەبان،.... ھتد» | مێژووی لەدایکبوون = ١٢ی ڕەبیعولئەوەل ٥٢ی پێش کۆچی / [[نیسان]] [[٥٧١]]ز | شوێنی لەدایکبوون = [[مەککە]] | مێژووی کۆچی دوایی = ڕەبیعولئەوەل [[١١]]ی کۆچی / [[حوزەیران]] [[٦٣٢]]ز | شوێنی کۆچی دوایی = [[مەدینە]] | ڕێزلێنراوە بە = [[ئیسلام]] | مێژووی ناردن = [[ڕەمەزان (مانگ)|ڕەمەزان]] ١٢ پ. ک / [[ئاب]] [[٦١١]]ز | شوێنی ناردن = ئەشکەوتی حەراء لە [[مەککە]] | شوێنگەی سەرەکی = حوجرەی عائیشە لە [[مزگەوتی پێغەمبەر]] لە [[مەدینە]] | مێژووی یادەوەری = ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ھەموو ساڵێکی کۆچیی | ھێماکان = [[قورئان]] | شەفیعە بۆ =بەگشتی بۆ ھەموو خەڵکی بەتایبەتیش بۆ ئیمانداران | نەژاد = لە [[عەرەب]]ە لە [[قوڕەیش]] لە نەوەی [[ئیسماعیل]] کوڕی [[ئیبراھیم]]{{ھن}}'''دایکی''' [[ئامینە کچی وەھب]]{{ھن}}'''باوکی''' [[عەبدوڵڵا کوڕی عەبدول موتەلیب]]{{ھن}}'''دایکی بە شیری''' حەلیمە سەعدی، و سۆیبە{{ھن}}'''باوکی بە شیری''' حارس کوڕی عەبدول عیز{{ھن}}{{ھن}}'''خوشک و براکانی بە شیری''' [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب]] (مامی)، و ئەبووسەلەمە کوڕی عەبدئەسەد، و ئەبووسوفیان کوڕی حارس (کوڕی مامی)، و عەبدوڵڵا کوڕی حارس، و شەیما کچی حارس، و ئەنیسە کچی حارس{{ھن}}'''خێزانەکانی''' [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، و سوودە کچی زمعە، و [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]]، و حەفسە کچی عومەر، و زەینەب کچی خزیمە، و ئوم سەلەمە، وزەینەب کچی جەحش، و جوبریە کچی حارس، و ماریە قبتی، و ئوم حەبیبە، و سەفییە کچی حەیی، و مەیموونە کچی حارس{{ھن}}'''کوڕەکانی''' قاسم، و عەبدوڵڵا، وئیبراھیم{{ھن}}'''کچەکانی''' زەینەب، و ڕوقەیە، و ئوم کەلسوم، و فاتیمە | مۆر = }} '''موحەممەدی کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەڵیب''' (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] :أَبُو الْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْد الله بْن عَبْد المُطَّلِب بْن ھَاشِم‎؛ لەدایکبووی ٢٢ی نیسانی ٥٧١–٨ی حوزەیرانی ٦٣٢)، [[موسڵمانان]] بە پێغەمبەری خوای دادەنێن<ref>'''^''' لە قورئان: مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا، سوورەتی ئەحزاب، ئایەتی: 40.</ref> بۆ ھەموو مرۆڤایەتی جنۆکە، تاوەکوو خەڵک بگەڕێنێتەوە بۆ [[یەکتاپەرستی]] و پەرستنی خوا لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]]، و لەو باوەڕەدان کە کۆتا پێغەمبەر و باشترینی دروستکراوانی خوایە و پێشەوای مرۆڤە، باوەڕیان وایە پارێزراوە لەهەڵەکردن،<ref>{{Cite web|title=عصمة النبي صلّى الله عليه وآله وسلّم|url=https://research.rafed.net/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9/98-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/2841-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%91%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%91%D9%85|access-date=2021-10-10|website=research.rafed.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=عصمة الرسول – صلى الله عليه وسلم -|url=http://www.saaid.net/mohamed/sh/18.htm|access-date=2021-10-10|website=www.saaid.net}}</ref> لەگەڵ ناوھێنانیدا دەڵێن {{عەرەبی|«صلی اللە علیە وسلم»}} واتە «دروودی خوای لێبێت»، کە لە [[قورئان]] و سوننەتدا ئەوە ھاتووە، وایان لێدەکات سڵاواتی لەسەر بدەن.<ref>{{Cite web|title=حكم الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام عند ذكره|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/7645/حكم-الصلاة-على-النبي-عليه-الصلاة-والسلام-عند-ذكره|access-date=2021-07-08|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> شوێنەوارێکی زۆری لەسەر موسڵمانان بەجێهێشتووە، زۆر بەگەورەیان داناوە و شوێنی فەرمانەکان و شێوازی ژیان و پەرستشی کەوتوون، وتە و کردار و سیفەتەکانیان پاراستووە لە کتێبەکانی سیرە و فەرموودە، و یادی لەدایکبوونی دەکەنەوە لەمانگی ڕەبیعول ئەوەل لە هەموو ساڵێکدا.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=متى ولد النبي بالميلادي والهجري ؟ .. تعرف على آراء العلماء|url=https://www.elbalad.news/4787299|access-date=2021-10-10|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> لە دایک بووە لە [[مەککە]] لە مانگی ڕەبیعولئەولی [[ساڵی فیل]]، بەرامبەر ساڵی ٥٧٠ یان ٥٧١ی [[زایینی]]،<ref>ژیاننامەی پێغەمبەر، ئەکرەم زیاء عەمری.</ref> پێش ئەوەی لەدایک بێت باوکی کۆچی دواییی کردووە و ھەر لە مناڵیشدا دایکی لەدەست دەدات، پەروەردە دەبێت لای [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم]] باپیرەی پاشان لای [[ئەبو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب]] مامی، لەو ماوەیەدا خەریکی شوانی دەبێت، پاشان [[بازرگانی]] دەکات، لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا ژیانی ھاوسەری پێک ھێناوە لەگەڵ [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، کە دایکی ھەموو مناڵەکانی بووە بێجگە لە ئیبراھیم. لە پێش [[ئیسلام]]دا حەنیفی بووە و خوای پەرستووە لەسەر ڕیبازی [[ئیبراھیم]] و پەرستنی بتی ڕەتکردووەتەوە کە لەو کاتانەدا بەربڵاوبووە لە [[مەککە]]دا، [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە نیگای خوای پێ گەیشتووە کاتێک لە تەمەنی چل ساڵیدا بووە، سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،<ref>{{Cite web|title=(6) الدعوة في مرحلتها السرية - السيرة النبوية|url=https://ar.islamway.net/article/79171|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پاشان دە ساڵی تری لە مەککە بەسەر برد بە بانگکردنی خەڵکەکەی و بازرگانەکان و سەردانکەرانی کەعبە کە دەھاتنە مەککە، لە ساڵی ٦٢٢ز کۆچی کرد بۆ شاری [[مەدینە]] کە ناودەبرا بە یەسرب، دوای ئەوەی گەورەکانی [[قوڕەیش]] کەوتنە پیلان گێڕان لێی و بانگەوازەکەیان ڕەت دەکردەوە، دە ساڵی کۆتایی ژیانی لە مەدینە بەسەر برد بە بانگەوازی ئیسلامی، و بناغەی دەوڵەتی ئیسلامیی دانا، کە دواتر فراوان بوو و مەککە و ھەموو شار و ھۆزە عەرەبییەکانی گرتەوە، و بۆ یەکەم جار عەرەبی یەکخست لەسەر یەک ئایینی یەکتاپەرستی و لە دەوڵەتێکی یەکگرتوودا،<ref>"Muhmmad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world</ref><ref name="Lapidus 2002 pp 0">سەیری سەرچاوەکان بکە: * Holt (1977a), p.57 * Lapidus (2002), pp 0.31 and 32</ref> بانگەشەی بۆ دورکەوتنەوە لە ڕەگەزپەرستی و وەلانانی دەمارگیری هۆزایەتی کرد.<ref>{{Cite web|last=حبايبه|first=صمود|title=مناهضة التمييز العنصري ما بين الحقيقة والوهم|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/3/31/مناهضة-التمييز-العنصري-ما-بين-الحقيقة|access-date=2021-10-10|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-19|title=الإسلام و نبذ العنصرية|url=https://islamonline.net/الإسلام-و-نبذ-العنصرية/|access-date=2021-10-10|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-01-14|title=لا عنصرية في الإسلام|url=http://www.alukah.net/sharia/0/97456/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=العنصرية في الاسلام {{!}} سيدنا محمد|url=https://muhammad-pbuh.com/2011/09/08/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%86%d8%b5%d8%b1%d9%8a%d8%a9-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/|access-date=2021-10-10|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقف الإسلام من التمييز العنصري|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/3285/%D9%85%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D9%8A%D9%8A%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A|access-date=2021-10-10|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> == سەرچاوەکانی ژیاننامەی == لەبەر ئەوەی کەسایەتییەکی کاریگەرە لە مێژوودا، بۆیە ژیان و کاروبار و بیروباوەڕی بە شێوەیەکی بەرفراوان لێدوانی لەسەر کراوە لەلایەن لایەنگران و نەیارەکانی بە درێژایی سەدەکان. [[موسڵمانان]] لە کۆن و نوێدا گرنگییان داوە بە ژیاننامەکەی بەوەی بە پەیڕەوێکی کرداری دادەنرێت بۆ [[ئیسلام]]، زانایانی ئیسلام دانراوی زۆریان لەسەر داناوە و ھەموو شتێکی پەیوەندیداریان پێوەی نوسیوەتەوە.<ref>{{Cite web|title=أهم مصادر السيرة النبوية - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14184/|access-date=2021-09-14|website=www.islamweb.net}}</ref> === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان بە گرنگترین سەرچاوە دادەنرێت بۆ زانینی ژیاننامەی محەممەد]] [[قورئان]] بە سەرچاوەیەکی سەرەکیی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەد،<ref name="محمد أنور-القرآن">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص1-31، مجمع الملك فهد.</ref> دێرینترن و باوەڕپێکراوترین سەرچاوەی ژیاننامەی پێغەمبەرە، لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی محەممەد خۆی و ھەموو موسڵمانان یەک نوسخەی قورئان کۆیان دەکاتەوە لەگەڵ جیاوازی کۆمەڵە ئیسلامییەکاندا،<ref name="السباعي1">السيرة النبوية دروس وعبر، مصطفى السباعي، ص22-29، المكتب الإسلامي.</ref><ref name="دراسة مصادر السيرة">[http://www.albadri.info/books/madkhal/index.htm دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304062422/http://albadri.info/books/madkhal/index.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٧}}</ref> لەگەڵ ئەوەی قورئان ھەموو ژیاننامەی محەممەد لە خۆناگرێت، بەڵام چەند ئاماژەدانێکی تیایە بۆ ژیانی بە دەربڕینی ئاشکرا بێت یان بە ئاماژەدان. ھەندێک لە سیفەتەکانی باسکراوە لەگەڵ [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگەکانی]] پێغەمبەرێتی، ڕەوشت و تایبەتمەندییەکانی، و باری دەروونی، و ھەندێک شت لە بارەی غەزاکانییەوە باسکراوە.<ref>{{Cite web|date=2019-11-14|title=منزلة الرسول ﷺ في القرآن الكريم|url=https://islamonline.net/منزلة-الرسول-في-القرآن-الكريم/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القرآن في حياة الرسول صلى الله عليه وسلم - خالد سعد النجار|url=https://ar.islamway.net/article/12603|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=رسول الله صلى الله عليه وسلم في القرآن الكريم {{!}} موقع نبي الرحمة|url=http://mercyprophet.org/mul/ar/node/2415|access-date=2021-07-08|website=mercyprophet.org}}</ref> لەقورئاندا ٢٨٠ ئایەت باسی غەزاکان دەکات کە دەکاتە ڕێژەی (٪٤،٦٥) ی قورئان، هەندێکیان بە ئاماژە باسیان کردووە و هەندێکیان ڕاستەوخۆ، وەک [[جەنگی بەدر|غەزای بەدر]]، [[جەنگی ئوحود|غەزای ئوحود]]، [[غەزای خەندەق]]، [[سوڵحی حودەیبییە]]، [[غەزای خەیبەر]] و [[فەتحی مەککە]].<ref>{{Cite web|title=الغزوات المذكورة في القرآن - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://islamweb.net/ar/fatwa/79914/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الغزوات الواردة في القرآن|url=http://www.iid-quran.com/Statistics/NumQu20.php|access-date=2021-10-10|website=www.iid-quran.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ما هى الغزوات التى ذكر اسمها فى القران الكريم - إسألنا|url=https://www.isalna.com/437053/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.isalna.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=konouz.com|title=الغزوات التي ذكرت في القرآن الكريم - من كنوز القرآن الكريم : -|url=http://konouz.com//ar/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%83%D9%86%D9%88%D8%B2/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85.s.8.12800/|access-date=2021-10-10|website=konouz.com|language=ar}}</ref> بۆ نموونە [[ئەحزاب|سوورەتی ئەحزاب]] باسی ژیانی پێغەمبەر دەکات لەگەڵ خێزان و هاوەڵەکانی، و وردەکاری زۆری تێدایە دەربارەی غەزای خەندەق.<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی ئەحزاب</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - أسباب النزول - سورة الأحزاب- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=351&idto=363&bk_no=63&ID=378|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=admin|title=سبب نزول سورة الممتحنة إسلام ويب {{!}} كنج كونج|url=https://wikiarticle.xyz/?s=%D8%B3%D8%A8%D8%A8+%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84+%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A9+%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88%D9%8A%D8%A8|access-date=2021-10-10|language=en-US}}</ref> === کتێبی فەرموودە === {{سەرەکی|فەرموودە}} ژیاننامەی پێغەمبەر بەشێکی فراوانی گرتووە لە کتێبەکانی [[فەرموودە]]دا،<ref>{{Cite web|title=دراسات في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://waqfeya.net/book.php?bid=2582|access-date=2021-09-15|website=waqfeya.net}}</ref> ھەموو ئەوانەی کتێبیان لە فەرموودەدا داناوە، بەش و دەروازەی تایبەتیان داناوە لەسەر ژیانی پێغەمبەر محەممەد، و بانگەوازەکەی، و ھاوەڵەکانی، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕووداوانە بەپێی کات ڕیزبەند نەکراوان، لەبەرئەوەی ئەوان مەبەستیان کۆکردنەوەی وتەکانی محەممەد و کردار و فەرمان و حوکمەکانی بووە.<ref>فقه السيرة، محمد سعيد رمضان البوطي، ص21، دار الفكر، ط1978.</ref> بەشێک لە ژیاننامەکەی لەو کێبانەدا هاتووە بەمەبەستی بەڵگە هێنانەوە بۆ حوکمی شەرعی، بەم هۆیەوە زۆر بەوردی باس نەکراوە و تەنیا گێرانەوەی هەندێک هەواڵ بووە بەپێی ڕێبازی فەرموودەناسان.<ref>{{Cite web|title=أول من كتب في السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/أول_من_كتب_في_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19538|title=مصادر تلقي السيرة النبوية والعناية بها عبر القرون الثلاثة الأولى|language=ar}}</ref> زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەرئەوەی کە ناودارترین و دێرینترین کتێب لەبارەی ھەواڵی ژیاننامەی پێغەمبەرەوە [[موەتتەئی مالیک|موەتتەئی مالیکە]]، کە کۆمەڵێک فەرموودەی دەربارەی ژیاننامە و سیفاتەکانی پێغەمبەر هێناوە و باسێکی تایبەتی جیهادی کردووە.<ref>{{Cite web|date=2018-11-25|title=نظرة سريعة للموطأ|url=http://www.alukah.net/sharia/0/130861/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-03|title=سيرة كتاب.. موطأ الإمام مالك مَن السبب فى تأليفه|url=https://www.youm7.com/story/2021/5/3/سيرة-كتاب-موطأ-الإمام-مالك-مَن-السبب-فى-تأليفه/5302198|access-date=2021-09-15|website=اليوم السابع}}</ref> پاشان [[سەحیحی بوخاری]] باسی چەند لایەنێکی کردووە پێش پێغەمبەرایەتی و دوای دابەزینی سروش، کتێبێکی تایبەت کردووە بە غەزاکانی و جیهاد، بەشێکی زۆر لەسیفاتەکانی و بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی باسکردووە، کەدەکاتە دەیەکی کتێبەکەی.<ref>{{Cite web|title=صحيح البخاري - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16729/|access-date=2021-09-15|website=www.islamweb.net}}</ref> و دواتر [[سەحیحی موسلیم]] کە بەشێکی زۆریان لە ژیانی محەممەد باسکردووە.<ref>{{Cite web|date=2017-07-20|title=صحيح مسلم (ط. طيبة) - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://web.archive.org/web/20170720183400/http://waqfeya.com/book.php?bid=1763|access-date=2021-09-15|website=web.archive.org}}</ref> ھەروەھا ھەریەکە لە [[ئەبووداوود]]،<ref>{{Cite web|title=أبو داود السجستاني - طريق الإسلام|url=https://ar.islamway.net/scholar/802/أبو-داود-السجستاني|access-date=2021-09-16|website=ar.islamway.net}}</ref> [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]،<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الإمام أحمد بن حنبل|url=https://www.islamstory.com/ar/artical/21843/الإمام_أحمد|access-date=2021-09-16|website=www.islamstory.com|language=ar}}</ref>[[ئیبن ماجە]]،<ref>{{Cite web|date=2017-05-29|title=تعرف على ابن ماجه القزويني صاحب كتاب "السنن"|url=https://www.alarabiya.net/culture-and-art/2017/05/29/تعرف-على-ابن-ماجه-القزويني-صاحب-كتاب-السنن-|access-date=2021-09-16|website=العربية|language=ar}}</ref> و [[ترمزی]]، بەھەمان شێوە بەشێکی کتێبەکانیان تەرخان کردووە بۆ ژیانامەی پێغەمبەر بەڵام بە جیاوازی لە شێوەی ڕێکخستن و ڕیزبەندیدا.<ref>{{Cite web|title=كتاب فقه السيرة النبوية مع موجز لتاريخ الخلافة الراشدة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/23657|access-date=2021-09-15|website=al-maktaba.org}}</ref> === کتێبەکانی ژیاننامە (سیرە) === {{سەرەکی|ژیاننامە}} کتێبەکانی سیرە و ژیاننامە لە قۆناغێکی دواتر لە نوسیەوەی [[فەرموودە]] نوسراون، ھاوەڵەکان گرنگییان دەدا بە گێڕانەوەی ژیاننامەکەی بە زارەکی، یەکەم کەس کە گرنگی دا بە نووسینەوەی ژیاننامەکەیدا [[عوروە کوڕی زوبەیر]] بوو. پاشان [[ئەبان کوڕی عوسمان]] (مردن ١٠٥کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2013-01-23|title=Chapter 2: Saqifa, The First Manifestations|url=https://www.al-islam.org/origins-and-early-development-shia-islam-sayyid-husayn-muhammad-jafari/chapter-2-saqifa-first|access-date=2021-09-16|website=Al-Islam.org|language=en}}</ref> پاشان وەھاب کوری مونەبی (مردن ١١٠ کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2020-05-09|title=موقع قصة الإسلام {{!}} إشراف الدكتور راغب السرجاني|url=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref> پاشان [[شوڕەحەبیل کوری سەعید]] (مردن ١٢٣کۆچی)<ref>{{Cite web|title=ص339 - كتاب الجرح والتعديل لابن أبي حاتم - شرحبيل - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/2170/1924|access-date=2021-09-16|website=al-maktaba.org}}</ref> و لە دواتریش [[ئیبن شیھابی زوھری]] (مردن ١٢٤کۆچی)<ref>{{Cite web|date=2020-03-19|title=ابن شهاب الزهري معلومات عن الفقيه المؤرخ أول من دون العلم|url=https://www.i7lm.com/ابن-شهاب-الزهري/|access-date=2021-09-16|website=موقع احلم|language=ar}}</ref> بەڵام بەشی زۆری نووسینەکانیان لە ناوچوون، نەگەیشتوون بە ئێمە، جگە لە چەند پاشماوەیەکی پەرتەوازە کە لەلایەن محەممەد کوڕی جەریری تەبەرییە گێردراوەتەوە.<ref>{{Cite web|date=2010-12-16|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101216172028/http://islamicfeqh.com/books/SIREH/Hp-sireh-a.htm|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=‮سعيد‬‎ ‮الجوماني‬‎|url=https://brill.com/view/book/9789004462922/back-1.xml|title=‮قائمة المصادر والمراجع‬‎|last2=‮كونراد‬‎ ‮هيرشلر‬‎|date=2021-06-15|publisher=Brill|isbn=978-90-04-46292-2}}</ref> لە دواتردا [[محەممەد کوڕی ئیسحاق]] دێت لە نووسینەوەی ژیاننامەی محەممەددا بە تەواوی و شارەزایان بە ڕاسترین کتێبی سیرەی دادەنێن لەو سەردەمەدا.<ref>{{Cite web|date=2015-04-13|title=كتب الدلائل والشمائل والخصائص|url=http://www.alukah.net/sharia/0/85074/|access-date=2021-07-08|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-09-22|title=مصنفات ومناهج للتعريف بحياة الرسول ﷺ|url=https://islamonline.net/مصنفات-ومناهج-للتعريف-بحياة-الرسول/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref> کتێبەکەی بە ئێمە نەگەیشتووە بەڵام [[ئیبن هیشام]] (مردن ٢١٨ کۆچی) هەستاوە بە گێرانەوەی کتێبەکەی بە پوختکراوەیی کە ناسراوە بە [[سیرەی ئیبن هیشام.]]<ref>{{Cite web|title=ابن هشام السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/ابن_هشام_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-06|title=نبذة عن السيرة النبوية لابن هشام|url=https://mqaall.com/prophetic-biography-ibn-hisham/|access-date=2021-10-10|website=مقال|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19487|title=السيرة النبوية لابن هشام|language=ar}}</ref> [[محەممەد کوڕی جەریر تەبەری|تەبەری]] (مردووی ٣١٠ی کؤچی) لە مێژووەکەیدا بەشێوەیەکەی سەرەکی پشتی بە گێڕانەوەکانی ئیبن ئیسحاق بەستووە.<ref>{{Cite web|title=المدخل إلى دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي ـ الباب الثالث : تعريف بالموسوعات التاريخية وأصولها ومصنفيها ـ الفصل الثاني: تراجم أصحاب الموسوعات التاريخية التي اعتمد عليها ابن أبي الحديد ـ أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (ت310هـ)|url=https://www.albadri.info/books/madkhal/madkhal48.htm|access-date=2021-10-10|website=www.albadri.info}}</ref><ref>موارد السيرة النبوية في تاريخ الطبري : من المولد حتى الهجرة للحبشة,[https://search.emarefa.net/ar/search?append=PERSON_FILTER_AR_NAME_ss%3A%22%D8%B7%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%22 طه جميل أحمد],[https://search.emarefa.net/ar/search?append=SOURCE_s%3A%22%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9+%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8%22 مجلة كلية الآداب].</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=تأريخ الرسل والملوك لمحمد جرير الطبري|url=https://muslim-nafahat.net/seera_023/|access-date=2021-10-10|website=نفحات من علوم المسلم|language=ar}}</ref> === کتێبەکانی شەمائل و دەلائل === {{سەرەکی|زانستی شەمائیل}} بە سەرچاوەیەکی بنەڕەتی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەددا،<ref name="محمد أنور-الشمائل">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص31-39، مجمع الملك فهد.</ref> ئەمانەش ئەو کتێبانەن کە دانەرەکانیان گرنگییان داوە بە باسی محەممەد و خوو ڕەوشت و سیفەتەکانی، و ھەڵسوکەوتی لە شەو و ڕۆژدا.<ref name="ReferenceE">السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص21-52، مكتبة العلوم والحكم، ط1993.</ref> زانستی شەمائیل جێگای گرینگی پێدانی زانایانی موسڵمان بووە، و یەکێک بووە لە بابەتەکانی کتێبەکان فەرموودە، دواتر زانایان کتێبی تایبەتیان لەسەر نوسیووە، [[ئەبول بەختەری]] (مردووی ٢٠٠ی کۆچی) یەکەم کەسە کتێبی لەسەر شەمائیل نوسیووە بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر [[ئەبول حەسەن مەدائینی]] (مردووی ٢٢٤ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر کتێبی شەمائیلە محەممەدیەکان ی [[ترمزی]]، دواتر [[داوود کوڕی عەلی زاھیری|داوود کوڕی عەلی ئەسفەهانی]] (مردووی ٢٧٠ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الشمائل المحمدية}}،<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە21-52، مكتبة العلوم والحكم</ref> دواتر [[قازی ئیسماعیل مالیکی]] (مردووی ٢٨٢ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الأخلاق النبوية}}، دواتر [[ئیبن فارس]] (مردووی ٢٩٥ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|أخلاق النبي}}، و چەندانی تر لەسەردەمەکانی دواتردا.<ref>مصادر السيرة النبوية وتقويمها، فاروق حمادة، لاپەڕە ٣٦-٤٤، دار الثقافة،١٩٨٠</ref> ھەروەھا '''کتێبەکانی دەلائل''' بە یەکێکی تر لە سەرچاوە بنەڕەتییەکانی ژیاننامەکەی دادەنرێن،<ref name="ReferenceE"/><ref>منتهى السول على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول، عبد الله بن سعيد محمد عبادي اللحجي، ج1، ص31-32، دار طوق النجاة، ط1998.</ref> ئەمەش ئەو کتێبانە دەگرێتەوە کە بەڵگە و نیشانەکانی پێغەمبەرایەتیی محەممەد دەسەلمێنێت بەپێی بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]. زۆر کتێب لەم بوارەدا دانراون و ناودارترینییان بەڵگەکانی پێغەمبەرێتی بەیھقییە. هەروەها بوخاری و موسلیم بەشێک لە کتێبەکەیان تایبەت کردووە بە بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی. === سەرچاوەکانی تر === ھەروەھا چەندین جۆری تر سەرچاوە ھەیە، وەک کتێبەکانی تەفسیری [[قورئان]] و ھۆکانی ھاتنە خوارەوە.<ref name=":1">السيرة من موقع المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية التابع لوزارة الأوقاف المصريةنسخة محفوظة 08 يناير 2009 على موقع واي باك مشين.</ref> بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری زانایانی ئیسلامی پشت بە ڕاڤە و لێکدانەوەکانی سەدەکانی سەرەتایی سەرھەڵدانی ئایینی ئیسلام دەبەستن، لە ناویشیان ئەو ئایەتانەی پەیوەندی بە ژیانی پێغەمبەری ئیسلامەوە ھەیە. لە نموونەی ئەو کتێبانەش تفسیری [[ئیبن کەسیر]]، تەفسیری تەبەری، و ھەروەھا تەفسیری قورتوبی.<ref name=":1" /> جگە لەو کتێبە مێژوویانەی بە شێوەیەکی گشتی گرینگی بە ڕووداوە مێژووییەکان داوە وەک تاری تەبەری و تاریخی [[ئیبن خەلدوون]]، ھەروەھا ئەو سەرچاوانەی جیا لە زمانی عەرەبی نوسراونەتەوە.<ref>Philip K. Hitti, History of the Arabs, 10th edition (1970), p.112.</ref><ref>Seeing Islam as others saw it: a survey and evaluation of Christian, Jewish, Robert G. Hoyland p.22 '''^'''</ref> == کورتەیەکی مێژوویی == {{ئیسلام}} [[پەڕگە:Map of Arabia 600 AD-ar.svg|ڕاست|وێنۆک|گرینگترین هۆزە عەرەبیەکان لە نیمچە دورگەی عەرەب]] لە '''ڕووی سیاسییەوە'''، [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] لێک ھەڵوەشابوو، نە دەوڵەتێک یەکی دەخست و نە حکوومەتێک بەڕێوەی دەبرد، دەوڵەتە دێرینەکانی کە لە [[یەمەن]] و [[نەجد]] و دەورووبەری [[عێراق]] و [[شام]] بوون لێک ھەڵوەشابوون، و ژیانی کۆچەری دەستی بەسەر شارەکانی [[حیجاز|حیجازدا]] گرتبوو، و ھۆزەکان یەکەی سەرەکیی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون.<ref>{{Cite web|title=كيف كانت الأوضاع السياسية في شبه جزيرة العرب قبل الإسلام|url=https://mawdoo3.com/كيف_كانت_الأوضاع_السياسية_في_شبه_جزيرة_العرب_قبل_الإسلام|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=المحرر|title=موجز الحالة السياسية عند العرب قبل الإسلام {{!}} سجل التاريخ|url=https://cal.al-7awza.org/hist/topic/556|access-date=2021-07-08|language=ar}}</ref> و کاروبارەکانی مەککە لە ڕێگای [[دارول نەدوە]] بەڕێوەدەبرا. لە شاری مەدینە بە شێوەیەکی گشتیی بەردەوام کێشە و ناکۆکی لە نێوان ئەوس و خەزرەج ھەبوو.<ref name=":2">{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> [[دەوڵەتی مەنازرە]] لە [[حارەبشا|حیرە]] و دەوڵەتی [[غەساسینە]] لە [[شام]] لەلایەن [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|فارس]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ڕۆمەکان]] ڕێگە بەگەشەیان درابوو، بۆ ئەوەی ببنە ڕێگر لەبەردەم فراوانخوازی عەرەبەکان. فارسەکان دەوڵەتی مەنازیرەیان هەشت ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی ڕوخاند.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-10-10|website=www.islamweb.net}}</ref> لە '''ڕووی ئابوورییەوە'''، دەشتەکییە عەرەبەکان پشتیان بە شوانکارەیی و کۆچکردن دەبەست بۆ ئەو ناوچانەی ئاویان لێیە، ئەمەش ببووە ھۆی شەڕ بۆ دەستکەوتنی پێداویستییەکان، بەڵام لە شارەکاندا چالاکی [[بازرگانی]] و [[وەرزێری|کشتوکاڵی]] و [[پیشەسازی]] ھەبوو، [[مەککە]] چالاکی بازرگانی تێیدا باڵادەست بوو و ڕێگەی بازرگانی نێوان [[شام]] و [[یەمەن]]ی بەڕێوە دەبرد، و سوودی لە پایە ئاینییەکەی وەردەگرت بۆ پاراستنی کاروانە بازرگانیەکان.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=مكة المكرمة قبل البعثة النبوية|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%A9|access-date=2021-10-10|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٧-٨٢، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> بەڵام [[مەدینە]] کشتوکاڵ تێیدا لەبرەودا بوو بەھۆی باخی [[میوە]] و [[خورما]] و [[ترێ|ترێوە]].<ref name=":2"/><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص77-82، مكتبة العبيكان، ط2005</ref> عەرەب دیناری [[بیزەنتی]] و درھەمی فارسییان بەکاردەھێنا لە ئاڵوگۆڕی بازرگانیدا، بەڵام لە ڕووی پیشەسازییەوە [[مەدینە]] ناسرابوو بە داڕشتنی جوانکاریی [[زێڕ]] و [[زیو]]، لەگەڵ دروستکردنی شمشێر و تیر و ڕم و زرێپۆش، ھەروەھا لە شارە عەرەبییەکاندا ئاسەنگەری و زەڕەنگەری و پێست خۆشکردن و چنین پەرەی سەند، ھەروەھا عەرەب چەند جۆرێک مامەڵەی دارایییان دەزانی وەک قەرز و ڕەھن و باج. لە '''ڕووی ئایینییەوە'''، [[بت پەرستی]] [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] گرتبوویەوە بە شێوەیەکی گشتی،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص20-25.</ref> کۆمەڵە خواوەندێکیان دەپەرست دروست کرابوون لە بەرد و تەختە، ژمارەیان دەگەیشتە ٣٦٠ بت لە دەوری [[کەعبە]]، ئەو ھۆزانە دەیانپەرستن کە دەھاتن بۆ [[حەج]] و [[قوربانی]] و نەزریان بۆ دەکردن،<ref name=":2"/> گەورەترینیان کۆنترینیان بتی (هوبەل) بوو کە قوڕەیش و کینانە دەیانپەرست هەروەها بتی (عووزا) شیان دەپەرست، و بتی (مەنات) هوزەیل و خوزاعە دەیانپەرست، هۆزی سەقیف بتی (لات) یان دەپەرست.<ref>المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، بەرگی ١١، لاپەڕە ٢٥٣</ref> لەگەڵ ئەمانەشدا چەند دروشمێکیان لە پاشماوەی ئایینی [[ئیبراھیم]] بۆ مابوویەوە وەک بەرز ڕاگرتنی کەعبە، و سەردان کردنی، و [[حەج]] و [[عومرە]]، لە ھەمان کاتدا چەند تاکێک ھەبوون کە لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] بوون بە تەنھا و ناسرابوون بە حەنەفییەکان،<ref>{{Cite web|title=تجلّيات «الحنيفية» في مكة قبل الإسلام|url=https://www.makkawi.com/Article/497/%D8%AA%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%86%D9%8A%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%85%D9%83%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.makkawi.com|language=ar}}</ref> ھەروەھا چەند ئایینێکی تر ھەبوو بە شێوەیکی دیاریکراو وەک [[جوو|جوولەکە]] لە [[یەمەن]] و [[مەدینە]]، و [[مەسیحییەت]] لە نەجران و حیرە و دەوروبەری [[شام]]، و ھەروەھا بڵاوبونەوەیەکی دیاریکراوی [[ئایینی زەردەشتی|ئاگرپەرستی]] ھەبوو کە لە [[ئێران|ئێرانەوە]] ھاتبوون.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة الدينية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16539/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> == نەژادی == {{سەیری ئەمەش بکە|داڕێژە:درەختی نەژادی محەممەد}} {{محەممەد}} [[پەڕگە:آباء وأمهات النبي.png|ڕاست|وێنۆک|ڕەجەڵکی پێغەمبەر]] ئەبوول قاسم محەممەدی کوڕی عەبدولڵای کوڕی [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم|عەبدولموتەڵیب]] کوڕی [[عەبدولمەنناف کوڕی قوسەی|عەبدولمەنناف]] کوڕی قوسەیی کوڕی کیلابی کوڕی موڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالیبی کوڕی فیھری کوڕی مالیکی کوڕی نەزڕی کوڕی کینانەی کوڕی خوزیمەی کوڕی مودرکەی کوڕی ئیلیاسی کوڕی مزەڕی کوڕی نزاری کوڕی مەعدی کوڕی عەدنانە (تائێرە زانایان کۆدەنگن)، لەگەڵ ئەوەی سەلمێنراوە دەچێتەوە سەر نەسەبی ئیسماعیلی کوڕی [[ئیبراھیم]].<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=نَسبُ الحبيب المصطفى ﷺ ويوم ميلاده|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/11/10/نسب-الحبيب-المصطفى-ويوم-ميلاده|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=النسب النبوي الشريف|url=https://www.alkhaleej.ae/ملحق/النسب-النبوي-الشريف|access-date=2021-07-08|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ھیچ لقێک نییە لە [[قوڕەیش]]دا کە نزیکایەتی لەگەڵ محەممەددا نەبێت،<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە لە سەحیحی بوخارییدا</ref> و [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە خوا ھەڵیبژاردووە لە باشترین ھۆز و پشت و نەسەبدا.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص69-102، دار الفكر المعاصر، ط1991</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|خرجتُ من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم إلى أن ولدني أبي وأمّي}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث ( خرجت من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم ... ) من الشريعة للآجري|url=https://islamarchive.cc/H_443985|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (من لەئادەمەوە تاوەکوو دایک و باوکم لەهاوسەرگیریەوە لەدایکبووم، لە داوێنپیسی لەدایک نەبووم). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل، واصطفى قريشًا من كنانة، واصطفى من قريش بني هاشم، واصطفاني من بني هاشم}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل ، واصطفى قريشا من كنانة ... ) من صحيح مسلم|url=https://islamarchive.cc/Hadith_190849|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (خوای گەورە کینانەی لە منداڵەکانی ئیسماعلدا هەڵبژاردووە، و قوڕەیشی لە کینانەدا هەڵبژاردووە، و بەنی هاشمی لە قوڕەیشدا هەڵبژاردووە، منیشی لە بەنی هاشمدا هەڵبژاردووە). گوتووشیەتی ({{عەرەبی|نحن بنو النضر بن كنانة لا نقفو أمنا ولا ننتفي من أبينا}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/79916|access-date=2021-10-10|website=www.dorar.net}}</ref> واتا (ئێمەی بەنوو نەزر تۆمەتی داوێن پیسی نادەینە پاڵ دایکمان، و خۆمان لە بابمان بێبەری ناکەین). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله كلمة تعالى خلق الخلق، فجعلني في خير فِرَقِهم، وخير الفرقتين، ثم تخيَّر القبائل فجعلني في خير قبيلة، ثم تخيَّر البيوت فجعلني في خير بيوتهم، فأنا خيرُهم نفسًا، وخيرُهم بيتًا}})<ref>{{Cite web|title=حديث العباس بن عبدالمطلب - سنن الترمذي|url=https://dorar.net/h/0774d1e09b668fd24ff7cb1f3ef3096a|access-date=2021-10-10|website=dorar.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-اقتضاء الصراط المستقيم-12b-4|url=https://www.alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=153367|access-date=2021-10-10|website=www.alathar.net}}</ref> واتا: (خوای گەورە دروستکراوەکانی دروستکردووە منی لە باشترین کۆمەڵەیان داناوە، دواتر لەتیرەکان منی لە باشترین تیرە داناوە، و دواتر لەماڵەکان منی لە باشترین ماڵدا داناوە). * '''باوکی'''؛ عەبدولڵای کوڕی عەبدولموتەڵیب بووە، دایکی فاتیمەی کچی عەمری کوڕی عائیزی کوڕی عیمران کوڕی مەخزوومی کوڕی یەقەزەی کوڕی موڕڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالب بووە.<ref>جامع الأحاديث، السيوطي، فەرموودەی ژمارە ٤٤٤٣٢.</ref><ref>لروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٢-٣٤.</ref> عەبدوڵڵا چاکترین کوڕەکانی باوکی بووە و لێبوردەترین و نزیکترینیان بووە لێوەی، و بچووکترینیان بووە،<ref name=":3">جامع الأحاديث، السيوطي، رقم:44432.</ref><ref>جمهرة أنساب أمهات النبي صلى الله عليه وآله وسلم، الحسين بن حيدر الهاشمي، ص1-58.</ref> نازناوی سەربڕدراوە بەهۆی ئەوەی باوکی سەد حوشتری بۆ سەربڕی لەجیاتی ئەو نەزرەی کە کردبووی.<ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح والد النبي صلى الله عليه وسلم - موقع مثال|url=http://www.methaal.com/articles/index?id=2054|access-date=2021-10-10|website=www.methaal.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح أبو النبي :: قصص السيرة النبوية مصورة للاطفال ⋆ تطبيق حكايات بالعربي|url=https://www.belarabyapps.com/BelarabyStories/قصة-عبدالله-الذبيح/|access-date=2021-10-10|website=بالعربي نتعلم|language=ar}}</ref> * '''دایکی'''؛ ئامینەی کچی وەھب کوڕی عەبد مەناف کوڕی زوھرە کوڕی کیلاب بووە، لەو سەردەمەدا باشترین ژنی قوڕەیش بووە لە نەسەب و شوێندا، و باوکی پێشەوای بەنی زەھرە بووە لە نەسەب و شەرەفدا،<ref name=":3" /> و باوکی سەرۆک و باشترینی بەنوو زوهرە بووە لەو کاتەدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە ١-٤٨</ref> *'''مام و پورەکانی:''' [[عەبباس کوڕی عەبدولموتەلیب|عەبباس]]، [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب|حەمزە]]، زوبەیر، حارس، غەیداق، قوسەم، عەبدول کەعبە، موقەوەم، جەحل، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب،]] [[ئەبوو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب|ئەبوو تاڵیب]] و زیرار.<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، تحقيق: محمد علوي المالكي، لاپەڕە ١٣٠-١٣٩، دار المنهاج، ٢٠٠٥</ref> پوورەکانی عاتیکە، ئومیمە، ئەروا، ئوم حەکیم، بەڕڕە و سەفییە. حەمزە و عەباس و سەفییە موسڵمان بوون.<ref>السيرة النبوية، ابن حبان، لاپەڕە ١-٦٣</ref><ref>الأنوار المحمدية من المواهب اللدنية، يوسف النبهاني، لاپەڕە ١٥٩-١٦٣، المطبعة الأدبية، بيروت، ١٨٩٢</ref> == ژیانی لە پێش بانگەواز == === لەدایکبوونی === [[پەڕگە:Mecca from Jabal Nur.JPG|ڕاست|وێنۆک|250px|دیمەنێکی مەککە لەسەر شاخی نوورەوە]] کاتێک عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەلیب گەیشتە تەمەنی هەژدە ساڵی باوکی خوازبێنی ئامینەی کچی وەهبی بۆ کرد لەمامی وهەیب کوڕی عەبدول مەناف کەلەلای ئەوان دەژیا.<ref>مختصر الجامع في السيرة النبوية، سميرة زايد، بەرگی ١ ، لاپەڕە ١٠٣-١١٠، المطبعة العلمية، ١٩٩٥</ref> عەبدوڵڵا لەمەککە گواستیەوە و ئامینە بە پێغەمبەر دووگیان بوو. ئامینە دەیگووت کاتێک پێغەمبەر لەزگیدا بووە پێی گوتراوە ({{عەرەبی|إنّك قد حملت بسيّد هذه الأمّة، فإذا وقعَ على الأرض فقولي "أعيذه بالواحد من شرِّ كل حاسد"، ثم سمّيه "محمدًا}})<ref>لطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ١، لاپەڕە ٩٤-١٠٨، دار صادر،بيروت.</ref> واتا (تۆ گەورەی ئەم ئوممەتەت لە زگدایە، کاتێک لەدایکبوو بڵێ بە خوای تاک و تەنیا دەیپارێزم لە خراپەی هەموو چاوپیسێک، و دواتر ناوی بنێ محەممەد). عەبدوڵڵا بەمەبەستی بازرگانی بەرەو شام بەڕێکەوت مانگێک بەنەخۆشی لە مەدینە مایەوە و دواتر مرد.<ref>أعلام النبوة، أبو الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي، لاپەڕە ٢٤٠، دار الكتاب العربي، ١٩٨٧</ref> لەو کاتەدا تەمەنی پێغەمبەر دوو مانگ لە زگی ئامینەدا(بەپێی بۆچوونی زۆربەی زانایان)، لەدوای خۆی پێنج حوشتر ڕانە مەڕێک و بەندەیەکی بەناوی بەرەکە کە [[کونیە|کونیەکەی]] ئوم ئەیمەن بوو بەجێهێشت.<ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، بەرگی ١، لاپەڕە ٣٢٧-٣٢٨</ref><ref>السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، علي بن برهان الدين الحلبي، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٨، دار المعرفة.</ref> [[پەڕگە:مكتبة مكة المكرمة.jpg|وێنۆک|شوێنی لەدایکبوونی '''پێغەمبەر محەممەد''' لەدۆڵی ئەبوو تاڵیب.]] پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژووییەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بەشی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٣٥}}</ref> بەشێکی دیکە دەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە، و بەشێکی دیکە دیکە دەڵێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە دەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەڵام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات<ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref> و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/سبب-تسميته-صلى-الله-عليه-وسلم-باسم-محمد|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref> لەهەندێک گێڕانەوەدا هاتووە بە خەتەنکراویی لەدایکبووە،<ref>الاستيعاب في معرفة الأصحاب،ابن عبد البر، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠-١٧</ref> بەڵام گێڕانەوەی ڕاست ئەوەیە عەبدول موتەلیب لەڕۆژی حەوتەمدا خەتەنەی کردووە و خوانێکی بۆ ڕێکخستووە.<ref>الروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٧٨-٢٩٦</ref> دایکی گوتبووی ئەو ناخۆشی و لاوازی و قورساییانەی بەسەردا نەهاتووە کە بەسەر ژنانی دووگیاندا دێن،<ref>الشفا بتعريف حقوق المصطفى، القاضي عياض، بەرگی ١، لاپەڕە ١٦٧-١٦٨، دار الفكر،بيروت، ١٩٨٨</ref> و کاتێک لەدایکبووە ڕوەوە قیبلە لەدایکبووە سەری بەرزکردبوەوە بەرەو ئاسمان، پەنجەکانی قوچاندبوون وەک ئەوەی تەحیات بخوێنێ.<ref>مستدرك الحاكم ، بەرگی ٣، لاپەڕە ٣٢٧</ref><ref>دلائل النبوة، البيهقي، بەرگی ٥، لاپەڕە ٣٥٤</ref> هەروەها لەکاتی لەدایکبوونیدا وەک ئەوە وابووە نورێک لێوەی دەرچوبێت کە کۆشکەکانی شامی ڕوناک کردۆتەوە.<ref>رواه ابن تيمية في الردّ على البكري، عن العرباض بن سارية، فەرموودەی ژمارە ٦١</ref> ئوم عوسمان کچی ئەبول عاس دەڵێت: ({{عەرەبی|حضرتُ ولادة رسول الله صلى الله عليه وسلم، فرأيت البيتَ حين وضع قد امتلأ نورًا، ورأيت النجوم تدنو حتى ظننتُ أنها ستقعَ عليّ}})<ref>{{Cite web|date=2019-11-09|title=في الذكرى العطرة.. معجزات رافقت مولد النبي (ص) - المصريون|url=https://almesryoon.com/Section_439/%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B7%D8%B1%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5_1273041|access-date=2021-10-10|website=almesryoon.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المعجزة المنتظرة فى ذكرى المولد النبوى!|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/News/131762/59/461090/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%D8%B1%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89.aspx|access-date=2021-10-10|website=الأهرام اليومي|language=ar}}</ref> واتا (لە کاتی لەدایکبوونی پێغەمبەردا مزگەوتی حەڕامم بینی پڕبوبوو لە نوور و ڕوناکی، و ئەستێرەکانم دیتن نیزیک دەبونەوە وامزانی بەسەرمدا دەکەون). کاتێک لەدایکبووە مژدەیان بە عەبدول موتەلیب داو زۆر پێی خۆشحاڵ بوو، و بردیە ناو کەعبە و سوپاسی خوای کرد و گووتی: ({{عەرەبی|ليكوننّ لابني هذا شأن}})<ref>{{Cite web|title=موسوعة الحديث|url=http://hadith.islam-db.com/narrators-hadith/2884/%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87|access-date=2021-10-10|website=hadith.islam-db.com}}</ref> واتا (ئەم کوڕەم پلە و پایەیەکی گەورەی دەبێت). جوولەکە زانی کە محەممەد لەدایکبووە، [[حەسان کوڕی سابت]] دەڵێت: ({{عەرەبی|والله إني لغلام يفعة، ابن سبع سنين أو ثمان، أعقل كل ما سمعت، إذ سمعت يهوديًا يصرخ بأعلى صوته على أطمة بيثرب: يا معشر يهود، حتى إذا اجتمعوا إليه، قالوا له: ويلك ما لك؟ قال: طلع الليلة نجم أحمد الذي ولد به}})<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية - ط دار المعرفة - ابن هشام الحميري - کتابخانه مدرسه فقاهت|url=http://lib.eshia.ir/44821/1/159|access-date=2021-10-10|website=lib.eshia.ir|language=fa}}</ref> واتا (من منداڵ بووم، حەوت یان هەشت ساڵ دەبووم، دەمزانی چ دەگوزەرێ، گوێم لە جوولەکەیەک بوو لەسەر بەرزایەکی مەدینە دەیگووت: هۆ کۆمەڵی جوولەکە، ئەوانیش کۆبونەوە و گووتیان چی ڕویداوە؟ گووتی: ئەمشەو ئەستێرەی لەدایکبوونی ئەحمەد دەرکەوتووە).<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(رِوَايَةُ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ مَوْلِدِهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%b1%d9%90%d9%88%d9%8e%d8%a7%d9%8a%d9%8e%d8%a9%d9%8f-%d8%ad%d9%8e%d8%b3%d9%91%d9%8e%d8%a7%d9%86%d9%8e-%d8%a8%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%ab%d9%8e%d8%a7%d8%a8%d9%90%d8%aa%d9%8d%d8%8c-%d8%b9%d9%8e%d9%86/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref> === پەروەردە بوونی === دوای دایکی یەکەم کەس [[سوەیبە]] بەندەی [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] شیری پێدا،<ref>{{Cite web|title=من هم مرضعات النبي الثلاثة ؟|url=https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2016/12/10/998224.html|access-date=2021-10-10|website=دنيا الوطن|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=من الذي ربى الرسول|url=https://mawdoo3.com/من_الذي_ربى_الرسول|access-date=2021-09-19|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48.</ref> کە بە هۆی مژدەی لەدایکبوونی پێغەمبەر ئازادی کردبوو، بوخاری دەگێڕێتەوە لە عوڕوەی کوڕی زوبەیرەوە ({{عەرەبی|لما مات أبو لهب رآه بعض أهله بمنامه، قال له: ماذا لقيت؟ قال أبو لهب: لم ألقَ بعدكم (أي لم ألقَ بعدكم خيرًا) غير أني سُقيت في هذه بعتاقتي ثويبة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/4227|access-date=2021-10-10|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=لمن يتمشدق ويتجرأ على صحيح البخاري|url=https://www.naseemalsham.com/fatwas/view/56389|access-date=2021-10-10|website=نسيم الشام|language=ar}}</ref> واتا: (کاتێک [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] مرد، کەسوکارەکەی لەخەودا دیتیان، پێیان گووت توشی چ بووی؟ گووتی توشی هیچ شتێکی باش نەبووم، تەنیا ئەوە نەبێت ئاوم پێدراوە بەهۆی ئازادکردنی سوەیبە). ئوم ئەیمەن لەباوەشی دەگرت تاوەکوو گەورەبوو،<ref>السيرة النبوية عرض وقائع وتحليل أحداث، علي الصلابي، لاپەڕە ١٤-٩٦</ref> پێغەمبەر پێی دەگووت دایە، و کاتێک تەماشای دەکرد دەیگووت ئەوە پاشماوەی بنەماڵەکەمە.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ٨، لاپەڕە ٢٢٤، دار صادر، بيروت.</ref> دوای لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام تەنھا بۆ ماوەیەکی کەم لای دایکی مایەوە تا ئەو کاتەی دایەنێکیان بۆ دۆزییەوە، ئەمەش بەھۆی ئەوەبوو یەکێک لە خوونەریتی خێزانە دەوڵەمەندەکانی قورەیش ناردنە دەرەوەی منداڵەکانیان بوو بۆ بیابان نشینیی، بەمەبەستی ئەوەی دووربن لە نەخۆشی و لە ئاوھەوایەکی تەندروست گەشە بکەن.<ref>هاشم یحی الملاح، کتێبی مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای ڕاشدین، لا١٠٤–١٠٥</ref> سوەیبە لەھەمانکاتدا شیری خۆیداوەتە کوڕەکەی خۆی بەناوی مەسروح و ھەروەھا ئەبوو سەلەمەی مەخزوومی، ھەمزەی کوڕی عبدولموتەڵیب کە دواتر ئەم سێ کەسە بوونە برای شیری پێغەمبەر،<ref>ابن قيم الجوزية:زاد العماد، ج1، لا36</ref><ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، ج1، ص327-328.</ref><ref>ابن سعد :الطبقات، ج1، لا108</ref> پاشان بردیانە لای [[حەلیمەی سەعدیە]] و ئەو گرتییە خۆی،<ref>{{Cite web|date=2020-07-06|title=من هي مرضعة النبي محمد|url=https://e3arabi.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/%d9%85%d9%86-%d9%87%d9%8a-%d9%85%d8%b1%d8%b6%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af/|access-date=2021-10-11|website=e3arabi - إي عربي|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية، ابن هشام، بەرگی ٢، لاپەڕە ٢٩٥-٢٩٨، تحقيق: طه عبد الرؤوف سعد، دار الجيل، بيروت، ١٩٩٠</ref> و لەگەڵ عەبدوڵڵای کوڕی شیری پێدەدا لە [[بیابانی بەنی سەعد]]، مێردەکەی ناوی حارس کوڕی عەبدول عوزا بوو، دوو کچی هەبوو بەناوی ئەنیسە و حوزافە کەپێشی دەگوترا شەیما، لەگەڵ دایکی ئەویش بەشداری دەکرد لەبەخێوکردنی.<ref>{{Cite web|date=2020-08-15|title=قصة حليمة السعدية مرضعة الرسول.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/8/15/قصة-حليمة-السعدية-مرضعة-الرسول-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4929734|access-date=2021-10-11|website=اليوم السابع}}</ref> زانایانی سیرە کۆکن لەسەر ئەوەی لەو ساڵەدا بیابانی بەنی سەعد بەهۆی وشکەساڵیەوە دەیناڵاند، بەڵام کاتێک پێغەمبەر هات زەویەکانی حەلیمە سەوز بوون و گوانی ماڵاتەکەی پڕبوون لەشیر.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە ٦٩-١٠٢، دار الفكر المعاصر، ١١٩٩١</ref> دوو ساڵ لەلای حەلیمە ماوەیەوە تاوەکوو لەشیر چۆوە، و چەند مانگ جارێک دەیھێنایەوە بۆ لای دایکی. پاش ئەوەی جارێکی دیکە حەلیمە دایکی پێغەمبەر ڕازی دەکات بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی دیکەش لەلایان بمێنێتەوە، بەهۆی ترس لەپەتایەک لەمەککەدا بڵاوبوەتەوە، و بەهۆی بەرەکەتی پێغەمبەر بۆیە ئامینە ڕازیبوو.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48</ref> ھەندێک دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە چوار ساڵ لەلای حەلیمە ماوەتەوە،<ref name="ReferenceF">السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref> بەڵام ئەوەی زیاتر زانایان و مێژوونوسان لەسەری کۆکن ئەوەیە کە ماوەی پێنج ساڵ پێغەمبەر لەلای حەلیمەی سەعدی ماوەتەوە ئەویش بەھۆی ئەو فەرموودەیەی کە پێغەمبەر باس لە شانازیکردن بە وەرگرتنی شێوازی ئاخاوتنی لە خێڵی بەنی سەعد و کاری شوانی لەگەڵ برا شیرییەکەی دا دەکات.لەتەمەنی چوار یان پێنج ساڵی سنگی لەتکرا، کەچەند جارێکی تریش دووبارە بۆتەوە، بەم هۆیەوە حەلیمە گێڕایەوە بۆ لای دایکی.<ref>{{Cite web|title=ما فعلت حليمة السعدية بعد حادثة شق الصدر - موقع المختصر|url=https://www.almukhtsir.com/8436/%D9%85%D8%A7-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D8%B1|access-date=2021-10-11|website=www.almukhtsir.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=حادثة شق صدر النبي صلى الله علية وسلم|url=https://moga5.yoo7.com/t1701-topic|access-date=2021-10-11|website=moga5.yoo7.com|language=ar}}</ref> موسلیم ئەو ڕوداوەی گێڕاوەتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان، فأخذه فصرعه فشق عن قلبه فاستخرج القلب، فاستخرج منه علقة، فقال: هذا حظ الشيطان منك. ثم غسله في طست من ذهب بماء زمزم، ثم لأمه (جمعه وضم بعضه إلى بعض) ثم أعاده في مكانه، وجاء الغلمان يسعون إلى أمه (مرضعته) فقالوا: إن محمدًا قد قُتل، فاستقبلوه وهو منتقع اللون. قال أنس: وقد كنت أرى أثر ذلك المخيط في صدره.}})<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(حَدِيثُ الْمَلَكَيْنِ اللَّذَيْنِ شَقَّا بَطْنَهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%ad%d9%8e%d8%af%d9%90%d9%8a%d8%ab%d9%8f-%d8%a7%d9%84%d9%92%d9%85%d9%8e%d9%84%d9%8e%d9%83%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%91%d9%8e%d8%b0%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%b4/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>رواه مسلم في صحيحه، عن أنس بن مالك، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠١،</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/5827|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-01-19|title=شرح حديث: أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان|url=http://www.alukah.net/sharia/0/111770/|access-date=2021-10-11|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref> واتا:<blockquote>کاتێک محەممەد لەگەڵ منداڵان یاری دەکرد جوبرەئیل هات بۆلای، و خستیە سەر زەوی و سینگی لەت کرد و دڵی دەرهێنا، پارچەیەکی لەدڵی دەرهێنا و گووتی ئەمە بەشی شەیتانە، دواتر لەتەشتێکی زێڕدا بەئاوی [[زەمزەم]] شوشتی، دواتر بۆیەکی هێنایەوە و دڵی خستەوە جێگای خۆی، منداڵەکان ڕایانکردە لای دایەنەکەی و گووتیان محەممەد کوژراوە، و بەڕەنگی چڕژاوی گەڕایەوە، ئەنەس دەڵێت: شوێنەواری ئەو هێڵەم لەسەر سینگی دەدیت.</blockquote>لە تەمەنی شەش ساڵیدا بوو کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد،<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، لاپەڕە ١-٣</ref><ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، بەرگێ ٢، لاپەڕە ٨٣-٩٨ دار السيرة، بيروت، ١٩٩٥</ref> لەکاتی گەڕانەوەیان لەسەردان کردنی خاڵوانیان لە بەنی نەجار، و گۆڕەکەی لەشوێنێکە پێیدەگوترێت ئەبوا.<ref>نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، لاپەڕە ٧-٢١، دار المعرفة، ٢٠٠٤</ref> پاشان عەبدول موتەلیبی باپیرەی بردیە لای خۆی تا لەگەڵ منداڵەکانیدا بژی، و کاتێک لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو عەبدول موتەلیب کۆچی دوایی کرد لە مەککە،<ref name="ReferenceG">نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref><ref>السيرة النبوية، أبو فارس، ص101.</ref> و پێش مردنی ئەبو تالیبی کوڕی ڕاسپارد بە پەروەردەی محەممەد.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص83-98، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> === لاویەتی === مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لەسەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە درھەم یان دینار) بۆ یارمەتیدانی مامی<ref>السيرة النبوية سير وعبر،مصطفى السباعي، لاپەڕە ١٣-٢٩، المكتب الإسلامي.</ref>، دەڵێت ({{عەرەبی|ما بعث الله نبيًا إلا رعى الغنم. فقال أصحابه: وأنت؟ فقال: نعم، كنت أرعاها على قراريط (أجزاء من الدراهم والدنانير) لأهل مكة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/118739|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=»الإجابة على الأسئلة العقائدية »مركز الأبحاث العقائدية|url=http://old.aqaed.com/faq/8391/|access-date=2021-10-11|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێکی نەناردووە شوانی نەکردبێت، هاوەڵەکانی گووتیان تۆش کردووتە؟ گووتی بەڵێ منیش شوانیم بۆ خەڵکی مەککە کردووە بەرامبەر چەند قیڕاتێک.<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - فتح الباري شرح صحيح البخاري - كتاب الإجارة - باب رعي الغنم على قراريط- الجزء رقم2|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=4118&idto=4119&bk_no=52&ID=1422|access-date=2021-10-11|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»،<ref>{{Cite web|title=هل رسول الله يعمل راعي أغنام عند قريش يا سفهاء !!|url=https://www.yahosein.com/vb/node/153358|access-date=2021-10-11|website=منتديات يا حسين|language=ar}}</ref> کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، کاتێک گەیشتنە [[بوسڕا]] چوون بۆلای ڕاهیبێک بەناوی [[بەحیرا]]،<ref>{{Cite web|title=علامات نبوة "محمد".. هكذا عرفها راهب.. وحذر من أن يعرف بها اليهود|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1010047/علامات-نبوة-محمد-هكذا-عرفها-راهب-وحذر-من-أن-يعرف-بها-اليهود|access-date=2021-10-11|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> کە زانا بوو لەئینجیلدا سەیری محەممەدی دەکرد و تێیڕادەما، دواتر بە ئەبوو تاڵیبی گووت ({{عەرەبی|ارجع بابن أخيك إلى بلدك واحذر عليه اليهود فوالله إن رأوه أو عرفوا منه الذي أعرف ليبغنه عنتًا، فإنه كائن لابن أخيك شأن عظيم نجده في كتبنا وما ورثنا من آبائنا}})<ref>{{Cite web|title=هل كان بحيرا الراهب موحدًا وهل كان إنجيله الذي وجد فيه صفة خاتم النبوة محرفًا - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/249691/%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8B%D8%A7-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D9%81%D9%8A%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%8B%D8%A7|access-date=2021-10-11|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (هذا سيد العالمين هذا رسول رب العالمين هذا يبعثه الله رحمة ... ) من دلائل النبوة لأبي نعيم الأصبهاني|url=https://islamarchive.cc/H_556401|access-date=2021-10-11|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: برازایەکەت بگەڕێنەوە بۆ شارەکەت ئاگات لەجوولەکە بێت هیچی لێنەکەن، سوێند بەخوا ئەگەر ئەوەی من دەربارەی محەممەد دەیزانم ئەوان بیزانن ئەوا دەیکوژن ئێمە لەکتێبەکانمان و قسەی باب باپیرانمان پلە و پایەکەی دەزانیین. لەمەککە ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref name="ReferenceG"/> بەوە ناسراوە هەرگیز کڕنووشی بۆ بتەکان نەبردووە سەرەڕای بڵاویان لەناو قوڕەیشدا،<ref>{{Cite web|date=2018-11-20|title=في ذكرى مولد النبي العطرة.. الرسول محمد أعظم الشخصيات في تاريخ الإنسانية.. ومفكر يهودي: دعا لنبذ العنصرية والعصبية القبلية|url=https://www.elbalad.news/3579496|access-date=2021-10-12|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> و بەشداری گاڵتەو گەپی گەنجەکانی نەکردووە،<ref>{{Cite web|title=الأسوة الحسنة - الأهرام اليومي|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/NewsPrint/680733.aspx|access-date=2021-10-12|website=gate.ahram.org.eg}}</ref> بەڵکوو لەگەڵ گەورەکان بەشداری جەنگەکانی کردووە و یارمەتی داون،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣١٩-٣٣٢</ref> لەتەمەنی چواردە ساڵیدا [[جەنگی فیجار]] لەنێوان کینانە و [[قەیسی عەیلان]] ڕویدا،<ref>{{Cite web|date=2020-08-24|title=حروب الفجار الأربعة فى الجاهلية|url=https://www.abhath.net/حروب-الفجار-الأربعة-فى-الجاهلية/|access-date=2021-10-12|website=شبكة الأبحاث العربية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=http://www.almerja.com/reading.php?idm=66636|access-date=2021-10-12|website=المرجع الالكتروني للمعلوماتية}}</ref> پێغەمبەر لەگەڵ قوڕەیش کە بەشێک بوون لە کینانە بەشداری کردووە، بەرامبەرەکانیان بریتی بوون لە تیرەکانی [[هەوازن]]، [[غەتەفان]]، [[سولەیم]]، [[عەدوان]]، [[فەهم]] و چەندانی تر لە تیرە قەیسییەکان،<ref>{{Cite web|title=حرب الفِجَار وشهود النبيﷺ لها - وِلادةُ خيرِ الأَنام ﷺ إلى بَيْعةُ العَقبةِ الأولى.|url=https://ar.islamway.net/article/79865|access-date=2021-10-12|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پێغەمبەر دەربارەی ئەو جەنگە دەڵێت ({{عەرەبی|قد حضرته مع عمومتي، ورميت فيه بأسهم، وما أحب أني لم أكن فعلت}})<ref>{{Cite web|title=فصل: ذكر حضور رسول الله حرب الفجار{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89%20**/%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%20%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%B1%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%20/i54&d54791&c&p1|access-date=2021-10-12|website=www.al-eman.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص16 - كتاب ما شاع ولم يثبت في السيرة النبوية - اشتراكه صلى الله عليه وسلم في حرب الفجار - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/33458/16|access-date=2021-10-12|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم بەشداریم لەو جەنگەدا کردووە و تیرم هاویشتووە، پێشم خۆشنییە بەشداریم نەکردبا. هەروەها دەڵێت ({{عەرەبی|كنت أنبل على أعمامي}})<ref>{{Cite web|title=تعريب سيد المرسلين - جعفر الهادي - مکتبة مدرسة الفقاهة|url=http://ar.lib.eshia.ir/86688/1/244|access-date=2021-10-12|website=ar.lib.eshia.ir|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=8 - فترة الشَباب في حياة النبيّ الاكرم|url=http://old.aqaed.com/ahlulbait/books/sayd-sayd1/a17.html|access-date=2021-10-12|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم تیرم دەهاویشت. وەدەشڵێت ({{عەرەبی| ما سرني أني لم أشهده إنهم تعدوا على قومي عرضوا عليهم أن يدفعوا إليهم البراض صاحبهم فأبوا}})<ref>{{Cite web|title=محمد رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - حياته و سيرته - Page 7 - Wattpad|url=https://www.wattpad.com/465698131-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%88|access-date=2021-10-12|website=www.wattpad.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=https://areq.net/m/%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1.html|access-date=2021-10-12|website=areq.net}}</ref> واتا: پێم خۆشنییە بەشدار نەبوبام ئەوان دەستدرێژیان کردە سەر گەلەکەم، سەرەڕای ئەوەی گەلکەم پێشنیازی ڕادەستکردنەوە بەڕڕاز_کەسێک بوو لەکینانە پیاوێکی کوشتبوو بەهۆی ئەوەوە جەنگی فیجار هەڵگیرسا_ یان کردبووە. بەشداری کردووە لە [[هاوپەیمانیەتی فزول]]،<ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=ما هو حلف الفضول ؟|url=https://almoheet.net/ما-هو-حلف-الفضول-؟/|access-date=2021-10-12|website=موسوعة المحيط|language=ar}}</ref> ڕێککەوتننامەیەک بوو قوڕەیش لەماڵی عەبدوڵڵا کوڕی جودعان لەمەککە بەستبوویان، ڕێککەوتبوون لەسەر پاراستنی کەسانی لاواز و ستەملێکراو.<ref>{{Cite web|date=2019-07-05|title=حلف الفضول - حروف عربي|url=https://horofar.com/%D8%AD%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84|access-date=2021-10-12|website=حروف عربي موسوعة المحتوي العربي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف الفضول - منار الإسلام|url=https://www.islamanar.com/%d8%ad%d9%84%d9%81-%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%b6%d9%88%d9%84/|access-date=2021-10-12|language=ar}}</ref> دەربارەی دەڵێت: ({{عەرەبی|لقد شهدتُ في دار عبد الله بن جدعان حِلفًا، لو دُعيت به في الإسلام لأجبتُ}})<ref>{{Cite web|title=لقد شهدتُ مع عمومتي حلفاً !|url=https://www.al-watan.com/news-details/id/265817/لقد-شهدتُ-مع-عمومتي-حلفاً-|access-date=2021-10-12|website=Al-Watan|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف المطيبين وحلف الفضول .. ودروس في العمل الجماعي|url=http://www.saaid.net/Minute/266.htm|access-date=2021-10-12|website=www.saaid.net}}</ref> واتا: لەماڵی عەبدوڵڵای کوڕی جودعان بەشداریم لە هاوپەیمانیەتیەک کرد، ئەگەر لەئیسلامدا داوای بەشداریم لێبکەن بەشدار دەبم.<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/149778|access-date=2021-10-12|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/134245|access-date=2021-10-12|website=www.dorar.net}}</ref> ماوەیەک بەر لە دابەزینی سروش بۆ پێغەمبەر، بەهۆی لافاوەوە دیوارەکانی کەعبە داڕوخان، بۆیە خەڵکی مەککە بڕیاریاندا دوبارە کەعبە نوێبکەنەوە،<ref>{{Cite web|title=الكعبة المشرفة.. بيت الله الحرام|url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/9/6/الكعبة-المشرفة|access-date=2021-10-12|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=النبي (ص) وإعادة بناء الكعبة المشرفة (9)|url=http://www.hajij.com/ar/articles/religious-articles-viewpoints/item/1416-------9|access-date=2021-10-12|website=www.hajij.com|language=ar-aa}}</ref> لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکییەکی زۆر کەوتە نێوان ھۆزەکانی مەککە، بەھۆی ئەوەی ھەریەکەیان ھەوڵی دەدا ھۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی، ئەم ناکۆیییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە [[مزگەوتی حەرام]] کۆبوونەوە<ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/مكتبة-الحرم-ومكان-ولادة-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref> دواجار گەیشتنە ڕێکەوتنێک ھەرکەسێک یەکەم کەس لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە ئەو دەکەن بە ناوبژیوانی خۆیان و بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت،<ref>{{Cite web|title=يوم حمل الحجر الأسود|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%8A%D9%88%D9%85-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ئەوەبوو پێغەمبەر محەممەد ھاتە ژوورەوە، بەھۆی ناوبانگی لە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە، ھەموویان ڕازی بوون لەسەر بڕیار و قسەکانی،<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت: قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> و گووتیان: ({{عەرەبی|هذا الأمينُ، قد رَضينا بما يقضي بيننا}})<ref>{{Cite web|title=سيرة ابن إسحاق - محمد بن إسحاق بن يسار - ج ٢ - الصفحة ٨٧|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3661_%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%86-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%D8%AC-%D9%A2/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_37|access-date=2021-10-12|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref> واتا: ئەوە ئەمینە هات ڕازین ببێ بەناوبژیوان.<ref>{{Cite web|title=النبي هو الذی وضع الحجر الاسود في موضعه|url=https://arabic.tebyan.net/index.aspx?pid=152520|access-date=2021-10-12|website=arabic.tebyan.net}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/شبابه_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref> ئەمەش بووە ھۆی چارەسەرکردنی کێشەکە، زانایان و شوێنکەوتوانی ئایینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێھاتوویی پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە.<ref name=":0"/><ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ., دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=الرشد في التفكير والتصرف وأثره في الحياة|url=https://www.alshareyah.com/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%A9-%D9%88%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/21-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%88%D9%82%D9%81%D8%A7%D8%AA/2564-2021-05-05-00-01-34|access-date=2021-10-12|website=www.alshareyah.com|language=ar-aa}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرَّسول صلى الله عليه وسلم القدوة في الأمَانَة|url=https://dorar.net/akhlaq/124|access-date=2021-10-12|website=dorar.net|language=ar}}</ref> === ھاوسەرگیری لەگەڵ خەدیجە === {{سەرەکی|خەدیجە کچی خووەیلید}} [[پەڕگە:Khadija tomb.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەو گومەزەی لەسەر گۆڕی خەدیجە دروستکرابوو]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، ژنێکی بازرگانی شاری [[مەککە]] بوو،<ref name="ReferenceG"/> ڕێزلێگیراو و خاوەنی پارە و سامان بوو،<ref>{{Cite web|title=خديجة بنت خويلد|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> کچی خوەیلد ی کوڕی ئەسەدی کوری عبدالعزی کوڕی قصی بوو. دایکی فاتیمەی کچی زائدە کوڕی ئەسام کوڕی عامری کوڕی لوئەی بوو، خەدیجە پێش ئەوەی شوو بە پێغەمبەر بکات دوو شووی دیکەی کردبوو.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص105-125، دار السيرة، بيروت، ط1995</ref> سەرچاوە مێژووییەکان ئاماژە بەوەدەکەن لە ناو خانەوادەکەی شکۆمەند و خاوەن پلە و پایە بووە سەروەت و سامانی خۆی ھەبوو لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوە مێژووییەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەوەیان ڕووننەکردووەتەوە خەدیجە چۆن ئەو ماڵ و سامانەی دەستکەوتووە بەڵام بەشێک لە سەرچاوەکان دەلێن بەھۆی بارزگانییەوە توانیویەتی گەشە بە سەروەت و سامانەکەی بکات.<ref name=":0" /> کاتیک ھەواڵی دەست پاکی محەممەد گەیشت پێی، ناردی بە شوێن محەممەدا و پێشنیاری خستە بەردەمی کە بەشداری بکات لە بازرگانییەکەیدا بۆ [[شام]]،<ref>أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن الأثير الجزري، ج1، ص1337-1338.</ref> محەممەد ڕازی بوو و دەرچوو بۆ شام و شتومەکی کڕی، لە گەشتەکەیدا خزمەتکارێکی لەگەڵ بوو بەناوی مەیسەرە، کاتێک گەشتنە شام لە بازاڕی بوسڕا لەژێر سێبەری دارێک دانیشت کە لە نزیک [[سەومەعە|سەومەعەی]] ڕ‌اهیبێک بوو بەناوی [[نەستوڕا]]،<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، بەرگی ١،لاپەڕە ٧١، مؤسسة عز الدين، بيروت، ١٩٨٦</ref> ڕاهیبەکە بە مەیسەرەی گووت ({{عەرەبی|ما نزل تحت هذه الشجرة قطّ إلا نبيّ}})<ref>ثقات ابن حبان، ابن حبان، بەرگی ١، لاپەڕە ٤٧</ref><ref>{{Cite book|url=https://ketabonline.com/ar/books/1311/read?part=1&page=123&index=819046/819081|title=الموسوعة في صحيح السيرة النبوية - العهد المكي {{!}} مجلد 1 {{!}} صفحة 118 {{!}} مولد رسول الله الرحمة المهداة صل|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عظيمات|url=http://www.alfaseeh.net/vb/showthread.php?t=19082|access-date=2021-10-14|website=www.alfaseeh.net}}</ref> واتا: تەنیا پێغەمبەران لەژێر سێبەری ئەم دارەدا دانیشتوون، مەیسەرە کاتێک گەرما بەتین دەبوو دەیبینی دوو فریشتە سێبەر بۆ پێغەمبەر و حوشترەکەی دەکەن،<ref>{{Cite web|title=قصة ام المؤمنين خديجه رضي الله عنها مع الرسول الكريم|url=https://tamimi.own0.com/t6163-topic|access-date=2021-10-14|website=tamimi.own0.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتابات في الميزان / لنعرف خديجة عليها السلام!!|url=http://www.kitabat.info/print.php?id=154581|access-date=2021-10-14|website=www.kitabat.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص81 - كتاب سيرة ابن اسحاق السير والمغازي - حديث خديجة ابنة خويلد - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/9862/84|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> کاتێک گەڕایەوە بۆ مەککە قازانجێکی زۆری کردبوو دوو ئەوەندەی جارانی پێشوو،<ref>{{Cite web|title=تاجر النبي في مال خديجة.. فحقق أرباحًا ما لم يحققها غيره في 40 سنة|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1027608/تاجر-النبي-في-مال-خديجة-فحقق-أرباحًا-ما-لم-يحققها-غيره-في-40-سنة|access-date=2021-10-14|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> مەیسەرەی خزمەتکاریش ئەو شتانەی بۆ خەدیجە گێڕایەوە کە بەسەریان هاتووە، بۆیە لە دوای گەڕانەوەکەی لە شام خەدیجە پێشنیاری ھاوسەرگیری خستە بەردەمی لەڕێی نەفیسە کچی مەنییە،<ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، ج1، ص114، عالم الكتب، بيروت، ط1996.</ref> محەممەدیش ڕازی بوو و داواکەی خستە بەردەم مامەکانی، ئەبوو تاڵیبی مامی لەگەڵی چوو خوازبێنی بۆ کرد لە عەمری کوڕی ئەسەدی مامی و مارەییەیەکەی بیست حوشتر بوو،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣٦١</ref> خەدیجەی خواست کاتێک لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بوو خەدیجە لە تەمەنی ٤٠ ساڵیدا یان ھەندێک دەڵێن ئەویش لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بووە.<ref>{{Cite web|date=2016-09-22|title=زواج النبي من السيدة خديجة رضي الله عنها|url=https://www.alsirah.com/زواج-النبي-من-السيدة-خديجة-رضي-الله-عنه/|access-date=2021-07-08|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كيف تزوج النبي صلى الله عليه وسلم من خديجة - الإسلام سؤال وجواب|url=https://islamqa.info/ar/answers/34550/كيف-تزوج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-من-خديجة|access-date=2021-07-08|website=islamqa.info|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=زواج النبي صلى الله عليه وسلم بخديجة ـ رضي الله عنها ـ - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/156056/زواج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-بخديجة-ـ-رضي-الله-عنها-ـ|access-date=2021-07-08|website=www.islamweb.net}}</ref> خەدیجە یەکەم ژنی محەممەدە و تاوەکوو لەژیاندا مابوو ژنی تری نەهێناوە،<ref>{{Cite web|title=أول امرأة تزوجها رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد خديجة|url=http://www.sahaba.rasoolona.com/Al-Awael/484/%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9|access-date=2021-10-14|website=www.sahaba.rasoolona.com}}</ref> دوای ئەوەی بیست و پێنج ساڵ لەلای مایەوە پازدە ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی و دە ساڵ دوای پێغەمبەرایەتی،<ref>{{Cite web|title=ما هي أول امرأة تزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ؟|url=https://ejaaba.com/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%8A-%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-10-14|website=ejaaba.com}}</ref> و دایکی ھەموو منداڵەکانی بوو بێجگە لە ئیبراھیم کە دایکی ئەو ماریە قیبتی بوو، مناڵەکانی تری قاسم و عەبدوڵڵا و زەینەب و ئوم کەلسوم و فاتمە بوون.<ref>{{Cite web|last=سعيد|first=مريم|date=2020-09-28|title=اسماء ابناء الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://www.fekera.com/94104/اسماء-ابناء-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم/|access-date=2021-10-14|website=موقع فكرة|language=ar}}</ref> قاسم و عەبدولڵا لە سەردەمی نەفامیدا مردن بەڵام ھەموو کچەکانی موسڵمان بوون و لە گەڵیدا کۆچیان کرد بۆ مەدینە، بەڵام ھەموویان ھێشتا پێغەمبەر لە ژیاندا بوو مردن بێجگە لە فاتیمە.<ref>{{Cite web|title=الحكمة من موت أبناء الرسول الذكور|url=https://www.almrsal.com/post/924895|access-date=2021-10-14|website=المرسال|language=ar}}</ref> === مژدەکان لە نزیکبوونەوەی ناردنی === [[موسڵمانان]] لەو بڕوایەدان کە خوا ھەر پێغەمبەرێکی ناردبێت بەڵێنی لێوەرگرتووە کە بە نەتەوەکەی بڵێت باوەڕ بە دوایین پێغەمبەر بھێنن کە محەممەدە و سەری بخەن،<ref>[http://www.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=49&ID=265 لە تەفسیری ئیبن کەسیر، سورەتی ئەنعام]</ref> و محەممەد خۆی فەرموویەتی: ({{عەرەبی|أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم}}) واتا: من بانگەوازی ئیبڕاھیمی باوکمم، مژدەکەی عیسام،<ref>دەقی فەرموودەکە؛ «أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم»</ref> ھەروەھا لە کتێبەکانی سیرەدا ھاتووە کەوا حاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] و قەشە مەسیحییەکانی ناو [[عەرەب]] باسیان لە ھاتنی پێغەمبەر محەممەد کردووە پێش ناردنی کاتێک کاتەکەی نزیک بووەتەوە.<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-01-17|title=كيف أخبرت الكتب السماوية عن النبي (ص) وشريعته؟|url=https://ar.hawzahnews.com/news/352732/كيف-أخبرت-الكتب-السماوية-عن-النبي-ص-وشريعته|access-date=2021-07-08|website=وكالة أنباء الحوزة|language=ar}}</ref> فاڵگرەوە عەرەبەکان لە جنۆکە شەیتانەکانەوە زانیایان کە بەدزیەوە گوێیان دەگرت و هەواڵەکانیان لەئاسمانەوە دەهێنا پێش ئەوەی ڕێگریان لێبکیرێت. قەشە مەسیحییەکان و حاخامە جوولەکەکان لە کتێبەکانیان سیفەتی خۆی سیفەتی کاتی هاتنیان دەزانی،<ref>{{Cite web|title=بعض صفات النبي الموعود {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/11307/|access-date=2021-10-14|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-10-14|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> و پێغەمبەرەکانیان بەڵێنیان لێوەرگرتبوون کاتێک هات باوەڕی پێبێنن.<ref>{{Cite web|title=من أوصاف الرسول في التوراة والإنجيل -2-|url=https://islamsyria.com/site/show_articles/9266|access-date=2021-10-14|website=islamsyria.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=صفات النبي (صلى الله عليه وآله) في التوراة - مركز الأبحاث العقائدية|url=https://www.aqaed.com/faq/1666/|access-date=2021-10-14|website=www.aqaed.com}}</ref> ئیبن عەبباس دەڵێت ({{عەرەبی|كانت يهود خيبر تقاتل غطفان فلمّا التقوا هُزمت يهود خيبر فعاذت اليهود بهذا الدعاء فقالت «اللهم إنا نسألك بحقّ محمد النبيّ الأميّ الذي وعدتنا أن تخرجه لنا في آخر الزمان إلا نصرتنا عليهم»، فكانوا إذا التَقَوا، دعوا بهذا الدعاء فهزموا غطفان، فلما بُعث النبي صلى الله عليه وسلم كفروا به فأنزل الله ﴿وَكَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ﴾}}<ref>{{Cite book|last=بكر/السيوطي|first=جلال الدين عبد الرحمن بن أبي|url=https://books.google.iq/books?id=jzdMDwAAQBAJ&pg=PT169&lpg=PT169&dq%253D%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2584%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2591%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D9%2587%25D9%258F%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D9%2581%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B0%25D8%25AA%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%252B%25C2%25AB%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%25D9%2585%252B%25D8%25A5%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25A3%25D9%2584%25D9%2583%252B%25D8%25A8%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2591%252B%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25AF%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A3%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B0%25D9%258A%252B%25D9%2588%25D8%25B9%25D8%25AF%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25A3%25D9%2586%252B%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2587%252B%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2581%25D9%258A%252B%25D8%25A2%25D8%25AE%25D8%25B1%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D8%25A5%25D9%2584%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B5%25D8%25B1%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2585%25C2%25BB%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2583%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A5%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2582%25D9%258E%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%258C%252B%25D8%25AF%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%258F%25D8%25B9%25D8%25AB%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%252B%25D8%25B5%25D9%2584%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%252B%25D9%2588%25D8%25B3%25D9%2584%25D9%2585%252B%25D9%2583%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%252B%25D9%2581%25D8%25A3%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25EF%25B4%25BF%25D9%2588%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2592%252B%25D9%2585%25D9%2590%25D9%2586%252B%25D9%2582%25D9%258E%25D8%25A8%25D9%2592%25D9%2584%25D9%258F%252B%25D9%258A%25D9%258E%25D8%25B3%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%2590%25D8%25AD%25D9%258F%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D8%25B9%25D9%258E%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2591%25D8%25B0%25D9%2590%25D9%258A%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D9%2583%25D9|title=تفسير السيوطي (الدر المنثور في التفسير بالمأثور) 1-7 ج1|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-3001-3|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص5 - شرح كتاب قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة - الكلام على حديث ابن عباس في معنى استفتاح اليهود على الذين كفروا - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32403/296|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: جوولەکەکانی خەیبەر جەنگیان لەگەڵ غەتەفان دەکرد کاتێک بەیەک گەیشتن جوولەکەکانی خەیبەر دۆڕان، و جوولەکەکان ئەم دوعایەیان کرد؛ خوایە ئێمە داوات لێدەکەین بەحەقی پێغەمبەر محەممەدی ڕاستگۆ کە بەڵێنت داوە بۆمانی بنێری سەرمان بخەی بەسەریاندا، بۆیە کاتێک گەیشتن بەغەتەفان ئەو دوعایەیان کرد و لێیان بردنەوە، کاتێک پێغەمبەر وەحی بۆ هات باوەڕیان پێنەکرد، خوای گەورە ئایەتی دابەزاند (ئەوان لەپێشدا بە پێغەمبەر هەڕەشەیان لە بێباوەڕان دەکرد بەڵام کاتێک هات باوەڕیان پێنەهێنا). لەباسی موسڵمان بوونی [[سەلمانی فارسی]] دەڵێت یەکێک لەڕاهیبەکان پێیگووتوە: ({{عەرەبی|قد أظلّ زمان نبي، مبعوث بدين إبراهيم يخرج بأرض العرب، مهاجره إلى الأرض بين حرّتين بينهما نخل، به علامات لا تخفى، يأكل الهديّة ولا يأكل الصّدقة، بين كتفيه خاتم النبوة، فإن استطعت أن تلحق بتلك البلاد فافعل}})<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=iMR9DwAAQBAJ&pg=PT726&lpg=PT726&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=JFDqO8C8LS&sig=ACfU3U0b7_r4XN8EyZYXaVMZ0AtDNkB_SQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgLEAM|title=البداية والنهاية 1-8 مع الفهارس ج1: البداية والنهاية 1/8 - لونان|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-2781-5|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - هداية الحيارى في أجوبة اليهود والنصارى - القسم الأول في أجوبة المسائل - المسألة الثانية فيما لو اختاروا الكفر - قصة إسلام سلمان الفارسي - سلمان يلحق بقس عمورية- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=115&ID=20|access-date=2021-10-15|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> واتا: سەردەمی پێغەمبەرێک نیزیک بۆتەوە، بەدینی ئیبراهیم نێردراوە لەوڵاتی عەرەب دەردەکەوێت، کۆچدەکات بۆ زەوییەک لەنێوان دوو چیا دایە و خورمای لێدەچێندرێت، چەند نیشانەیەکی هەیە؛ دیاری وەردەگرێت بەڵام خێر وەرناگرێت، لەنێوان شانەکانی مۆری پێغەمبەرایەتی هەیە، ئەگەر بتوانی بگەی بەو وڵاتە ئەو پێی بگە.<ref>{{Cite book|last=عويص|first=د إيهاب|url=https://books.google.iq/books?id=5go0EAAAQBAJ&pg=PT522&lpg=PT522&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=yvBiBZtnkj&sig=ACfU3U1CKp3m8DCTd5EtjLjM0lFiXWA6aw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgNEAM|title=كهولة قبل البلوغ|publisher=ٌرواية|isbn=978-603-90437-5-1|language=ar}}</ref> [[عامر کوڕی ڕەبیعە]] دەڵێت: ({{عەرەبی|سمعت زيد بن عمرو بن نفيل يقول أنا أنتظر نبيًا من ولد إسماعيل ثم من بني عبد المطلب بن هاشم ولا أراني أدركه، وأنا أؤمن به وأصدّقه وأشهد أنه نبيّ، فإن طالت بك مدة فرأيته فأقرئه مني السّلام، وسأخبرك ما نعته حتى لا يخفى عليك. قلت: هلمّ. قال: هو رجل ليس بالقصير ولا بالطويل ولا بكثير الشعر ولا بقليله وليست تفارق عينيه حمرة وخاتم النبوة بين كتفيه، واسمه أحمد، وهذا البلد مولده ومبعثه، ثم يخرجه قومه منها، ويكرهون ما جاء به حتى يهاجر إلى يثرب فيظهر أمره، فإيّاك أن تخدع عنه فإني طفت البلاد كلها أطلب دين إبراهيم، فكل من أسأل من اليهود والنصارى والمجوس يقولون "هذا الدين وراءك" وينعتونه مثل ما نعته لك ويقولون "لم يبق نبي غيره}})<ref>{{Cite web|title=تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج ١٩ - الصفحة ٥٠٤|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3175_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%AC-%D9%A1%D9%A9/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_504|access-date=2021-10-16|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الاسلامية : أعـلام النبوة|url=https://taghrib.com/ar/library/print/406/19|access-date=2021-10-16|website=taghrib.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول صلى الله عليه وسلم|url=http://w11a.weebly.com/157516041585158716081604-158916041609-1575160416041607-1593160416101607-1608158716041605.html|access-date=2021-10-16|website=عظماء في التاريخ الاسلامي}}</ref> واتا: گوێم لە [[عەمر کوڕی نوفەیل]] بوو دەیگووت چاوەڕێی پێغەمبەرێک دەکەم لەنەوەی ئیسماعیل، دواتر لەنەوەی عەبدول موتەڵیب کوڕی هاشم و وانازانم پێیبگەم، من باوەڕم پێی هێناوە و بەڕاستی دادەنێم و شایەتی دەدەم پێغەمبەرە، ئەگەر تەمەنت درێژ بوو و پێی گەیشتی لەمنەوە سەلامی لێبکە، و سیفاتەکانیت پێدەڵێم تاوەکوو لێت تێکنەچێ. گووتم: پێم بڵێ. گووتی: پیاوێکە نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، پرچی نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، سورایی هەمیشە لەچاوەکانیدا هەیە و مۆری پێغەمبەرایەتی لەنێوان شانەکانیەتی، ناوی ئەحمەدە و ئەو وڵاتەی ئێرە شوێنی لەدایکبوون و ناردنیەتی، دواتر گەلەکەی لە وڵات دەریدەکەن و ڕقیان لە بەرنامەکەیەتی، ئینجا کۆچدەکات بۆ مەدینە و سەردەکەوێت، ئاگات لێبێت لێت تێکنەچێت من هەموو وڵاتان گەڕاوم بەدوای دینی ئیبراهیم، پرسیارم لەهەر جوولەکە و مەسیحی و ئاگرپەرستێک کردبێت گووتویانە: بگەڕێوە لەوەڵاتی تۆ سەرهەڵدەدا، بەو شێوەیەی بۆم وەسف کردی ئاوا بۆیان وەسف کردووم و دەیانگووت تەنیا ئەو پێغەمبەرە ماوە بنێردرێت.<ref>{{Cite web|title=زيد بن عمرو بن نفيل العدوي - The Hadith Transmitters Encyclopedia|url=http://hadithtransmitters.hawramani.com/%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D9%81%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%8A/|access-date=2021-10-16|website=hadithtransmitters.hawramani.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الباب السابع عشر فيما هجست به النفوس من إلهام العقول بنبوته عليه السلام، الباب الثامن عشر في مبادىء نسبه وطهارة مولده صلى الله عليه وسلم - أعلام النبوة للماوردي|url=http://islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/2Siyer/pg_005_0010.htm|access-date=2021-10-16|website=islamilimleri.com}}</ref> محەممەد پێش پێغەمبەرایەتی چەند شتێکی دەبینی لەوانە ({{عەرەبی|إني لأعرف حجرًا بمكة كان يسلّم علي قبل أن أُبعث، إني لأعرفه الآن}})<ref>{{Cite web|date=2020-07-21|title=تسليم الحجر عليه صلى الله عليه و سلم|url=http://jeridety.com/ar/170292|access-date=2021-10-16|website=جريدتي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المطلب الحادي عشر: تسليم الحجر|url=https://dorar.net/aqadia/2067|access-date=2021-10-16|website=dorar.net|language=ar}}</ref> واتا: من بەردێک دەزانم لەمەککە پێش پێغەمبەرایەتی سەلامی لێدەکردم، ئێستا دەیناسمەوە.<ref>{{Cite web|date=2017-02-14|title=باب فضل نسب النبي ﷺ ، وتسليم الحجر عليه قبل النبوة|url=https://muslim.lna.io/2267/|access-date=2021-10-16|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ عبد المحسن العباد-صحيح مسلم-254-5|url=http://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=243110|access-date=2021-10-16|website=alathar.net}}</ref> ئەگەر ویستبای دەست بەئاو بگەیەنێت دوور دەکەوەتەوە تاوەکوو ماڵەکانی مەککە وندەبوون و دەچوو بۆ شیو و دۆڵەکانی دەوری مەککە، بەلای هەر دار یان بەردێکدا تێپەڕیبا دەیگووت «سەلامت لێبێت ئەی پێغەمبەری خوا»،<ref>{{Cite web|title=حجرُ يسلم على رسول الله - شبكة الشفاء العالمية|url=https://www.ashefaa.complay.php/?catsmktba=21586|access-date=2021-10-16|website=حجرُ يسلم على رسول الله|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=سلام الحجر على النبي - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/202255/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A|access-date=2021-10-16|website=www.islamweb.net}}</ref> سەیری لای ڕاست و چەپی خۆیدەکرد تەنیا بەرد و داری دەبینی، ئەو بارودۆخە بەردەوام بوو تاوەکوو جبرەئیل هات بۆلای لە [[ئەشکەوتی حیرا]].<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٣، لاپەڕە ٥-٣٣</ref> == ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ == === دابەزینی سروش === [[پەڕگە:Cave Hira.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەشکەوتی حیرا]] کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حیڕا <ref name="ReferenceF" /> دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق المختوم (كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی دەبرد و مانگێک تیایدا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref name=":4" /><ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref> یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> [[عائیشە]] بەسەرهاتی دابەزینی سروش دەگێڕێتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أول ما بدأ به رسول الله صلى الله عليه وسلم من الوحي الرؤيا الصالحة في النوم، فكان لا يرى رؤيا إلا جاءت مثل فلق الصبح، ثم حُبب إليه الخلاء، وكان يخلو بغار حراء، فيتحنّث فيه الليالي ذوات العدد قبل أن ينزع إلى أهله، ويتزوّد لذلك، ثم يرجع إلى خديجة فيتزود لمثلها، حتى جاءه الحقّ وهو في غار حراء، فجاءه المَلك فقال: اقرأ، قال: ما أنا بقاريء. قال: فأخذني فغطّني حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، قلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثانية حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، فقلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثالثة، ثم أرسلني فقال:{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥}} فرجع بها رسول الله صلى الله عليه وسلم يرجف فؤاده، فدخل على خديجة بنت خويلد رضي الله عنها فقال: زمّلوني زملّوني، فزمّلوه حتى ذهب عنه الروع، فقال لخديجة وأخبرها الخبر: لقد خشيت على نفسي. فقالت خديجة: كلا والله ما يخزيك الله أبدًا، إنك لتصل الرّحم، وتحمل الكلّ، وتكسب المعدوم، وتُقرِي الضيف، وتُعين على نوائب الحقّ. فانطلقت به خديجة حتى أتت به ورقة بن نوفل بن أسد بن عبد العزى، ابن عم خديجة، وكان امرءًا تنصّر في الجاهلية، وكان يكتب الكتاب العبراني، فيكتب من الإنجيل بالعبرانية ما شاء الله أن يكتب، وكان شيخًا كبيرًا قد عمي، فقالت له خديجة: يا ابن عمّ، اسمع من ابن أخيك. فقال له ورقة: يا ابن أخي ماذا ترى؟ فأخبره رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر ما رأى، فقاله له ورقة: هذا الناموس الذي نزل الله به على موسى، يا ليتني فيها جذع، ليتني أكون حيًا إذ يُخرجك قومك، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أوَمخرجيّ هم؟ قال: نعم، لم يأتِ رجل قطّ بمثل ما جئتَ به إلا عُودِي، وإن يدركني يومك أنصرك نصرًا مؤزرًا}})<ref>{{Cite web|title=بدء الوحي إِلى رسول الله صلى الله عليه وسلم|url=http://www.saaid.net/Doat/binbulihed/271.htm|access-date=2021-10-18|website=www.saaid.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-11-13|title=بدء الوحي|url=http://www.alukah.net/sharia/0/35963/|access-date=2021-10-18|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-02-04|title=باب بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://muslim.lna.io/195/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إنكار أحاديث بدء الوحي|url=http://www.bayanelislam.net/Suspicion.aspx?id=03-02-0032&value=&type=|access-date=2021-10-18|website=www.bayanelislam.net}}</ref> واتا:<blockquote>پێغەمبەر سەرەتا خەونی ڕاستی دەبینی، هەر خەونێکی دیتبا وەک بەری بەیان دەهاتە دی، دواتر خەڵوەتی لەلا خۆشەویستکرا و خەڵوەتی دەکرد لە ئەشکەوتی حیڕا، و چەند شەوێک تێیدا دەماوە بەندایەتی دەکرد پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆلای خێزانەکەی، بۆئەوەی کەلوپەلی پێویست لەگەڵ خۆی ببات، لەسەر ئەو کارە بەردەوامبوو تاوەکوو وەحی بۆهات لەئەشکەوتی حیڕادا، جوبرەئیل هات بۆلای و پێیگووت: بخوێنە، ئەویش گووتی: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: بخوێنە، گووتم: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: جاری سێیەم بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: {{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی=بخوێنە بەناوی ئەو خوایەی دروستی کردووی، مرۆڤی لە خوێنپارەیەک دروستکردووە، بخوێنە خوای تۆ بەخشندەترینە، ئەو خوایەی بەهۆی پێنووس مرۆڤی فێرکردووە، فێری ئەو شتانەی کردووە کە نەیزانیوە}}. پێغەمبەر بە ترسێکی زۆرەوە گەڕایەوە ماڵەوە و بە خەدیجەی گووت: دامبپۆشن دامبپۆشن، دایانپۆشی تاوەکوو ترسەکەی نەما، بەخەدیجەی گووت ج ڕویداوە و پێی گووت لەژیانی خۆم ترسام، خەدیجە گووتی: سوێند بەخوای گەورە هەرگیز خوا سەرشۆڕت ناکات، تۆ خزمایەتی بەجێدەهێنی، یارمەتی بێتوانایان دەدەی، هاوکاری کەسانی هەژار دەکەی، ماف بۆ خەڵکی دەگێڕیەوە. خەدیجە لەگەڵ خۆی بردی بۆلای [[وەرەقە کوڕی نەوفەل]] کە ئامۆزای خەدیجە بوو، لەنەفامیدا ببوو بە مەسیحی، ئەوەندەی خوا ویستی لەسەربێت ئینجیلی بەعیبری دەنووسی، پیاوێکی پیربوو بینایی لەدەستدابوو. خەدیجە گووتی: ئەی ئامۆزاکەم گوێ لەبرازاکەت بگرە بزانە دەڵێ چی، وەرەقە گووتی کوڕە برا دەڵێی چی؟ پێغەمبەر ئەوەی دیتبووی بۆی گێڕایەوە، وەرەقە پێیگووت: ئەوە هەر ئەو شتەیە کەبۆ مووسا دابەزیوە، خۆزگە گەنج و بەتوانا دەبووم کاتێکک گەلەکەت دەرتدەکەن، پێغەمبەر گووتی: ئەوان دەرمدەکەن؟ وەرەقە گووتی: بەڵێ، هەر کەسێک شتێکی وەک ئەوەی تۆی هێنابێت دوژمنایەتی کراوە، خۆئەگەر لەکاتەدا زیندووبم زۆر چاک سەرتدەخەم).<ref>{{Cite web|title=ص193 - كتاب التعريف بالإسلام - بدأ الوحي - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/144/198|access-date=2021-10-16|website=al-maktaba.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=حديث عن بدء الوحى من صحيح البخاري (7 أحاديث)|url=https://www.al-hamdoulillah.com/ar/hadith/bukhari/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%AF%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%89.html|access-date=2021-10-16|website=www.al-hamdoulillah.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=د. علي محمّد الصلابيّ - الحلقة التاسعة (9): نزول الوحي على سيِّد الخلق محمد صلى الله عليه وسلم|url=https://resalapost.com/2019/10/30/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%84%d9%82%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%a7%d8%b3%d8%b9%d8%a9-9-%d9%86%d8%b2%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%b9%d9%84%d9%89-%d8%b3%d9%8a%d9%91%d9%90%d8%af-%d8%a7/|access-date=2021-10-16|website=رسالة بوست|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتاب بدء الوحي (028) {{!}} الموقع الرسمي لمعالي الشيخ عبد الكريم بن عبد الله الخضير - حفظه الله تعالى -|url=https://shkhudheir.com/scientific-lesson/258618227|access-date=2021-10-16|website=shkhudheir.com}}</ref></blockquote>[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]] ابن ئیسحاق دەڵێت: یەکەم جار جوبرائیل لە خەودا هاتووەتە لای پێغەمبەر ،{{تێبینی|بەشێک لە سەرچاوەکان بە پێچەوانەی ئەو گێرانەوەی ئێستا هەیە ڕەتی دەکەنەوە لە کاتی دابەزینی نیگا (وەحی) پێغەمبەر لە باری خەوودابووبێت بە ئاگا بووە بەڵام ئەمە جێگای بایەخی نەبووە زۆرینە لە سەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر لە باری خەودا بووە ، بەهۆی ئەوەی خەوبینینی پێغەمبرە خەوی ساڵح بووە و دەهاتە دی .|group=تێبینیی}} دەگێڕێتەوە پێغەمبەر وتی لە کاتی خەودا هات بۆلام ، پێی وتم بخوێنە ، وتم خوێندەواریم نیە جارێکی دیکە گەڕایەوە و هەمان شتی دووبارە کردەوە ، ووتی بخوێنە ، منیش وتم خوێندەواریم نیە پاشان ئەم ئایەتەی گووت .{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی= بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون}}.<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref> ئەمەش یەکەم ئایەتی [[قورئان]] بوو کە دابەزی بۆی .<ref name=":0" /> لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات،<ref>{{Cite web|title=فصل: مطلب أول سورة نزلت وفترة الوحي وسببها:{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.net/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%8A%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8%20%D8%A3%D9%88%D9%84%20%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9%20%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%20%D9%88%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A%20%D9%88%D8%B3%D8%A8%D8%A8%D9%87%D8%A7:/i543&d898010&c&p1|access-date=2021-10-18|website=www.al-eman.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A|access-date=2021-10-18|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> گوتراوە چل ڕۆژ یان کەمتر،<ref>{{Cite web|title=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|url=https://www.withprophet.com/ar/%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%87-_20124|access-date=2021-10-18|website=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|language=ar}}</ref> گوتراوە شەش مانگ،<ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي عن النبي صلى الله عليه وسلم|url=http://midad.com/article/203243|access-date=2021-10-18|website=مداد|language=ar}}</ref> گوتراوە نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە،<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية (9)..عودة الوحي بعد إنقطاعه والدروس المستفادة - وضوح الاخبارى|url=https://boldnews.net/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%d9%8a%d8%a9-9-%d8%b9%d9%88%d8%af%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a5%d9%86%d9%82%d8%b7%d8%a7%d8%b9/|access-date=2021-10-18|language=ar}}</ref> تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد. دەربارەی چۆنیەتی دابەزینی وەحی پێغەمبەر دەڵێت: ({{عەرەبی|أحيانًا في مثل صلصلة الجرس، فهو أشده عليّ فيفصم عني وقد وعيت ما قال، وأحيانًا يتمثل لي الملك رجلاً فيكلمني فأعي ما يقول}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/72226|access-date=2021-10-18|website=www.dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموقع الرسمي لسماحة الشيخ عبدالله بن عبدالرحمن الجبرين - رحمه الله -|url=https://www.ibn-jebreen.com/books/7-101-6989-6157-32177.html|access-date=2021-10-18|website=www.ibn-jebreen.com}}</ref> واتا: هەندێک جار وەک زرینگانەوەی زەنگێک هەستی پێدەکەم کە لەهەموو شێوەکان لەلام گرانترە، دەنگەکە نامێنێت و من ئەوەم لەبەرکردووە کە گووتویەتی، هەندێکجار فریشتەیەک لەشێوەی مرۆڤێک دێت بۆلام و قسەم لەگەڵ دەکات.<ref>{{Cite web|title=الباحث القرآني|url=https://tafsir.app/ibn-katheer/42/2|access-date=2021-10-18|website=tafsir.app}}</ref><ref>{{Cite web|title=شرح حديث أحْيانًا يَأْتِيني مِثْلَ صَلْصَلَة الجَرَس|url=https://islamic-content.com/hadeeth/1826|access-date=2021-10-18|website=islamic-content.com|language=ar-SA}}</ref> عائیشە دەڵێت: ({{عەرەبی|ولقد رأيتُه ينزل عليه الوحي في اليوم الشديد البرد، فيفصِم عنه، وإنَّ جبينه ليتفصَّد عرقًا}})<ref>{{Cite web|date=2017-01-27|title=كيف كان بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://bukhari.lna.io/37/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح البخاري|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إبتداء الوحي|url=https://ibadhiyah.tripod.com/hadith/chapter2.html|access-date=2021-10-18|website=ibadhiyah.tripod.com}}</ref> واتا: لەڕۆژی زۆر ساردی زستاندا بینیومە وەحی بۆ دادەبەزێت، کاتێک تەواو دەبێت ڕومەتەکانی عارەقیان لێدەچۆڕێتەوە.<ref>{{Cite web|title=في كيفية إتيان الوحي إلى النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّم وشِدَّته عليه {{!}} الموقع الرسمي لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس حفظه الله|url=https://ferkous.com/home/?q=nabawiya-1-15|access-date=2021-10-18|website=ferkous.com}}</ref> هەر لەو ماوەیەدا بۆدووەم جار سینگی لەتکرا.<ref>{{Cite web|date=2019-06-02|title=العالم الخفى.. النبى محمد والملائكة.. كم مرة شق الملائكة صدر النبى؟.. فقهاء: 3 مرات آخرها قبل رحلة الإسراء والمعراج.. شق الصدر عملية بسيطة لقدرات جبريل التى منحها له الله|url=https://www.youm7.com/story/2019/6/2/العالم-الخفى-النبى-محمد-والملائكة-كم-مرة-شق-الملائكة-صدر/4269219|access-date=2021-10-18|website=اليوم السابع}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|url=https://www.withprophet.com/ar/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%A9-4-%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%87|access-date=2021-10-18|website=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|language=ar}}</ref> === سەرەتای بانگەواز === [[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]] موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|أنا رسولُ من أدركتُ حيًا، ومن يولد بعدي}}) واتا: من پێغەمبەر هەموو زیندوانم و پێغەمبەری ئەوانەشم دوای من لەدایک دەبن، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref> و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو کە تەمەنی دە ساڵ بوو<ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بەپێی گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەید کوڕی حاریسە|زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) [[ئەبووحەنیفە|ئەبوو حەنیفە]] دەڵێت: ئەبوبەکر یەکەم پیاو بوو باوەڕی پێهێنا، وعەلی یەکەم منداڵ بوو باوەڕی پێهێنا، و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کەموسڵمان بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] موسڵمانبوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون. محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد<ref name="ReferenceH">فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن ئەنجامدانی دوو ڕکات بەیانیان و دوو ڕکات لەشەواندا، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبوونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref> و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد دەگەیشتن. کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی [[ماڵی ئەڕقەم|ئەڕقەمی کوڕی ئەبو ئەڕقەمی]] بۆ ھەڵبژاردن تا تیایدا کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref name="ReferenceH"/><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref> === بانگەواز بە ئاشکرا === دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب دەڵێت: ({{عەرەبی|لما نزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» جمع رسول الله ﷺ قرابته، فاجتمع له ثلاثون رجلاً، فأكلوا وشربوا، فقال لهم: من يضمن عني ديني ومواعيدي ويكون معي في الجنة ويكون خليفتي في أهلي؟ فقال علي: أنا}})<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - مسند الإمام أحمد - مسند العشرة المبشرين بالجنة - مسند الخلفاء الراشدين - ومن مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه- الجزء رقم1|url=https://www.islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=6&ID=841|access-date=2021-11-25|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.quran7m.com/searchResults/026214.html|access-date=2021-11-25|website=www.quran7m.com}}</ref> واتا: کاتێک ئایەتی ''خزمە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە دابەزی، پێغەمبەر کەسە نزیکەکانی کۆکردەوە، سی کەس کۆبونەوە نان و ئاویان خوارد، پێغەمبەر گووتی کێ زەمانەتی دینەکەم دەکات لەگەڵ منە لەبەهەشت و دەبێتە جێگرەوەی من لەناو خێزانەکەمدا: عەلی کوڕی ئەبو تاڵیب گووتی من.''<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الجهر بالدعوة .. وأنذر عشيرتك الأقربين|url=https://islamstory.com/ar/artical/3406641/cat-%D8%B1%D8%AC%D8%A8|access-date=2021-11-25|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> <blockquote>[[ئیبن عەبباس]] دەڵێت {{عەرەبی|لمّا أنزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» صعد رسول الله ﷺ على الصّفا فقال: يا معشر قريش! فقالت قريش: مالك يا محمد؟ قال: أرأيتم لو أخبرتكم أن خيلاً بسفح هذا الجبل أكنتم تصدقونني؟ قالوا: نعم، أنت عندنا غير متَّهم، وما جربنا عليك كذبًا قطّ. قال: فإنّي نذيرٌ لكم بين يدي عذابٍ شديدٍ، يا بني عبد المطلب! يا بني عبد مناف! يا بني زهرة! إنّ الله أمرني أن أُنذر عشيرتي الأقربين، وإنّي لا أملك لكم من الدنيا منفعة ولا من الآخرة نصيبًا، إلا أن تقولوا لا إله إلا الله. فقال أبو لهب: تبًا لك سائر اليوم، ألهذا جمعتنا؟ فأنزل الله تبارك وتعالى «تبت يدا أبي لهب وتب»}}<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title="وأنذر عشيرتك الأقربين" النبى يصدح بالرسالة.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/9/9/وأنذر-عشيرتك-الأقربين-النبى-يصدح-بالرسالة-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4967884|access-date=2022-02-16|website=اليوم السابع}}</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> واتا: کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٢٦|ئایەت=٢١٤|ژمارە=١|کوردی=خزم و کەسە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە}}دابەزی پێغەمبەر چووە سەر چیای سەفا و گووتی: ئەی قوڕەیش، قوڕەیش گوتتیان چیبووە ئەی محەممەد؟ ەویش گووتی ئەگەر پێتان بڵێم لەپشت ئەو شاخەوە سوپایەک هەیە و دەیەوێت بەسەرتاندا بدات بڕوام پێدەکەن؟ گوتییان بەڵێ، تۆ لەلای ئێمە کەسێکی پاکی و هەرگیز درۆمان لێنەبیستووی. پێغەمبەر گووتی کەواتە من نێردراوم بۆ لاتان تاوەکوو لەسزایەکی بە ئازار ڕزگارتان بکەم. ئەی بەنو عەبدولموتەلیب، ئەی بەنوو عەبدمەناف، ئەی بەنوو زوهرە خوا فەرمانی پێکردووم خزمە نزیکەکانم ئاگادار بکەمەوە، من لەلای خوا هیچ سودێکتان پێناگەیەنم، ئەگەر شایەتی نەدەن کە هیچ خوایەک شایەنی پەرستن نییە جگە لە ئەڵڵا، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] گووتی دەستت بە بڕین چێ هەر بۆ ئەوە کۆت کردووینەوە؟ خوای گەورە ئایەتی {{قورئان|سوورەت=١١١|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=لەناوچێ هەردوو دەستی ئەبوو لەهەب، وە لەناویشچوو}} دابەزاند.<ref>{{Cite web|title=تفسير وأنذر عشيرتك الأقربين [ الشعراء: 214]|url=https://surahquran.com/aya-tafsir-214-26.html|access-date=2022-02-16|website=surahquran.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-03-17|title=في قوله تعالى: وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.alukah.net/sharia/0/113765/|access-date=2022-02-16|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القران الكريم {{!}}وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ|url=https://www.alro7.net/ayaq.php?langg=arabic&aya=214&sourid=26|access-date=2022-02-16|website=www.alro7.net}}</ref> </blockquote>بەپێی ڕیوایەتێکی زوھری ئیبن عەباس دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>،بەڵام زۆربەی موفەسیر و نوسەرانی سیرە دەڵێن دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانی هەر لەسەرەتای باگەوازی ئیسلامەوە دەستی پێکرد.<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی2، لاپەڕە92-163.</ref> لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش گوتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و گوتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان گوت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە موسڵمانبوون، و بڕیاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک موسڵمان بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان دەدا. [[ئیبن مەسعوود]] دەڵێت: حەوت کەس لە مەککەدا موسڵمان بوونی خۆیان ئاشکرا کرد: ئەوانیش پێغەمبەر، ئەبووبەکر، [[بیلالی حەبەشی]]، خەبابی کوڕی ئەرەت، سوهەیبی ڕۆمی، عەماری کوڕی یاسر و سومەیە کچی خەیات، هەرچی پێغەمبەر و ئەبووبەکرن ئەوا هۆزەکانیان دەیان پاراستن، بەڵام ئەوانی تر بەرگی ئاسنیان لەبەردەکرا و لەبەر خۆری بیابان دادەندران، و [[ئەبوو جەهل]] هات و سومەیەی بە ڕمێک کوشت.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=سيرة رسول الله صل الله عليه وسلم|url=https://njmsyria.com/%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%b1%d8%b3%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85/|access-date=2022-03-19|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref><ref>الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، بەرگی٤، لاپەڕە ٣٣٥.</ref><ref>{{Cite web|title=ص13 - كتاب شرح سنن ابن ماجة الراجحي - شرح حديث كان أول من أظهر إسلامه سبعة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32167/138|access-date=2022-03-19|website=al-maktaba.org}}</ref> هەتاوەکوو پێغەمبەریش پارێزراو نەبوو لە دژایەتی قوڕەیش،<ref>{{Cite web|title=مقاطعة بني هاشم|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D9%8A-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85|access-date=2022-03-19|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=البداية والنهاية/الجزء الثالث/فصل اجتراء قريش على رسول الله بعد وفاة عمه أبي طالب - ويكي مصدر|url=https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB/%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B9%D8%AF_%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D9%87_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8|access-date=2022-03-19|website=ar.wikisource.org|language=ar}}</ref> عەبدوڵڵای کوڕی عەمری کوڕی عاس دەگێڕێتەوە دەڵێت: لەو کاتەی پێغەمبەر نوێژی لە نزیک کەعبە دەکرد [[عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت]] هات و شانی پێغەمبەری گرت و جلەکەی لەملی هاڵاند و ویستی بیخنکێنێت، لەو کاتەدا ئەبووبەکر هات و لەپێغەمبەری دورخستەوە و گووتی: ئایا کەسێک دەکوژن کە دەڵێت خوای من تەنیا ئەڵڵایە و ئایەت و نیشانەی لەلای خواوە بۆ هێناون.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن عمرو بن العاص، ژمارە: 4815.</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-15|title=الذي دافع عن النبي صلى الله عليه وسلم عندما خنقه عقبة بن أبي معيط وهو يصلي هو|url=https://www.wizviral.com/%d8%a7%d9%84%d8%b0%d9%8a-%d8%af%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d8%b5%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85-%d8%b9-2/|access-date=2022-03-19|website=www.wizviral.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عقبة بن أبي معيط|url=https://www.alanba.com.kw/130049|access-date=2022-03-19|website=https://www.alanba.com.kw|language=ar-kw}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith|access-date=2022-03-19|website=dorar.net|language=ar}}</ref> زۆرترین ئەو کەسانەی دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانیان دەکرد بریتیبوون لە: ئەبوو جەهل، ئەبوو لەهەب، ئەسوەد کوڕی عەبد یەغوس، حارس کوڕی قەیس کوڕی عەدی، وەلید کوڕی موغەیڕە، ئومەییە کوڕی خەلەف و عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> تا کار گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر دووعایان لێبکات و بڵێ: ئەی خوای گەورە تۆڵە لە ئەبوو جەهل، و عوتەبەی کوڕی ڕەبیعە، و شەیبەی کوڕی ڕەبیعە، و وەلیدی کوڕی عوتبە،و ئومەیەی کوڕی خەلەف،و عوقبەی کوڕی ئەبوو موعەیت و عیمارەی کوڕی وەلید بکەیتەوە.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن مسعود، ژمارە: 520.</ref><ref>{{Cite web|title=السيرة الحلبية - الحلبي - ج ١ - الصفحة ٤٧٠|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3746_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_469|access-date=2022-03-19|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-صحيح مسلم-06b-4|url=https://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=112965|access-date=2022-03-19|website=alathar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qaala Rasul Allah (saw) - Comprehensive Hadith Database - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم|url=http://qaalarasulallah.com/hadithView.php?ID=511|access-date=2022-03-19|website=qaalarasulallah.com}}</ref> قوڕەیش هەوڵیاندا لەڕێگەی گفتوگۆوە محەممەد لەئیسلام پاشگەز بکەنەوە، عوتبەی کوڕی ڕەبیعەیان بۆ ئەو مەبەستە نارد کەیەکێک بوو لە سەرکردەکانی قوڕەیش، کاتێک گوێی لەقورئان بوو گەڕایەوە و بەقوڕەیشی گوت: بەقسەم بکەن واز لەو پیاوە بێنن هەرچی دەڵێت، سوێند بەخوا ئەوەی کەدەیڵێت داهاتوویەکی گەورەی دەبێت، خۆئەگەر عەرەب بەسەریدا سەرکەوتن ئەوا کەسانی تر کارەکەیان بۆ کردوون، بەڵام خۆئەگەر سەرکەوت بەسەر عەرەبدا ئەوا دەسەڵات و سەربەرزی ئەو دەسەڵات و سەربەری ئێوەیە.<ref>{{Cite web|title=حوار عتبه بن ربيعه مع رسول الله صلى الله عليه وسلم - ملة إبراهيم|url=http://www.melatibrahim.com/all/hwar|access-date=2022-03-19|website=www.melatibrahim.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقع هدى القرآن الإلكتروني|url=https://www.hodaalquran.com/details.php?id=1814|access-date=2022-03-19|website=www.hodaalquran.com}}</ref> دواتر زۆر هەوڵیان لەگەڵدا سامان و سەرکردایەتییان خستە بەردەست بەڵام هەموو جارێک ڕەتیدەکردەوە.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە 62-85، دار الفكر المعاصر، 2006.</ref> لەو کاتەدا محەممەد لەژێر پارێزراوی ئەبوو تالیبی مامیدا بوو، بۆیە قوڕەیش چەندین وەفدیان دەنارد بۆ لای و زۆر گلەییان لێدەکرد،<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی 2، لاپەڕە 92-163</ref> تاوەکوو دژایەتی کردنی زیاتری قەومەکەی قورسبوو بەلایەوە و بەمحەممەدی گوت: برازای خۆم ئەوە خزمان هاتوون و ئەوە و ئەوەیان گوتووە، خۆم و خۆشت بپارێزە و داوای شتێک مەکە کە نەخۆم نەخۆت نەتوانین هەڵبگرین، ئەوەی کە خزمەکانت پێیان ناخۆشە مەیڵێ. پێغەمبەر وایزانی کە مامی چیتر پاڵپشتی ناکات و دەیداتە دەست قوڕەیش، و چیتر توانای پاراستنی نەماوە، لەو کاتەدا پێغەمبەر قسە بەناوبانگەکەی کرد و گوتی:'''ئەی مامە ئەگەر خۆر لەسەر شانی ڕاستم دانێن، مانگیش لەسەر شانی چەپم دانێن، واز لەو ئیسلامە ناهێنم تاوەکوو خوای گەورە سەریدەخات یان لەپێناویدا دەمرم'''.<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=bC5tDwAAQBAJ&pg=PT117&lpg=PT117&dq=%D9%8A%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%91%D8%8C+%D9%84%D9%88+%D9%88%D9%8F%D8%B6%D8%B9%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A7+%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%AA%D9%8F+%D9%87%D8%B0%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1+%D8%AD%D8%AA%D9%89+%D9%8A%D8%B8%D9%87%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A3%D9%88+%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%83+%D9%81%D9%8A+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87&source=bl&ots=jcY0pnbsBU&sig=ACfU3U3MjZYYPsPHuimIBbgaaPVAkAUcJw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi37Lj3otL2AhWIQ_EDHe1eDEkQ6AF6BAgtEAM|title=السيرة النبوية لابن كثير|date=2011-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-4445-4|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية|url=https://dorar.net/h/e4072577709e235f592188b95489d5c7|access-date=2022-03-19|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=490117&yearquarter=20163|access-date=2022-03-19|website=alwatan.kuwait.tt}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} لو وضعوا الشمس في يميني والقمر في يساري|url=https://islamstory.com/ar/artical/20879/%D9%84%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D9%81%D9%89-%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%89|access-date=2022-03-19|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> دواتر محەممەد گریا، ئەبوو تاڵیب گوتی: برازای خۆم بەردەوام بە و ئەوەی پێت خۆشە بیکە، سوێند بەخوا هەرگیز ناتدەم بەدەستەوە.<ref>{{Cite journal|last=غشي|first=يحيى بن محمد|date=2015|title=دلائل النبوة:, القرآن الكريم: انشقاق القمر|url=http://dx.doi.org/10.54246/1548-008-002-003|journal=مجلة الواحات للبحوث والدراسات|pages=879|doi=10.54246/1548-008-002-003}}</ref><ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، بەرگی 1، لاپەڕە 163، عالم الكتب، بيروت، 1996.</ref> === کۆچکردن بۆ حەبەشە === {{سەرەکی|کۆچکردن بۆ حەبەشە}} [[پەڕگە:LocationAksumiteEmpire.png|وێنۆک|250px|شوێنی شانشینی حەبەشە کە موسڵمانان کۆچیان بۆ کرد لە دوای ئازاردانیان.]]کاتێک نەھامەتی زیادی کرد لەسەر [[موسڵمانان]] پێغەمبەر محەممەد ڕێگەی پێدان کە کۆچ بکەن بۆ [[حەبەشە]] لە ساڵی ٦١٥ز بۆ لای پاشا [[نەجاشی|ئەسحەمەی نەجاشی]] لەبەرئەوەی ستەمی لە کەس نەدەکرد، پێغەمبەر گوتی: زەوی حەبەشە پاشایەکی لێیە لەلای ئەو کەس ستەمی لێناکرێت تاوەکوو ئەو کاتەی خوای گەورە دەروتان لێدەکاتەوە.<ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/13256/|access-date=2022-03-21|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=بها ملك لا يُظلَم عنده أحد - موقع تيار الإصلاح|url=https://www.noslih.com/article/%D8%A8%D9%87%D8%A7+%D9%85%D9%84%D9%83+%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D9%8F%D8%B8%D9%84%D9%8E%D9%85+%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%87+%D8%A3%D8%AD%D8%AF|access-date=2022-03-21|website=www.noslih.com}}</ref> سەرەتا ١١ پیاو و ٤ ژن کۆچیان کرد<ref>فتح الباري، ابن حجر العسقلاني، بەرگی 7، لاپەڕە 188-189.</ref> لەسەرویانەوە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] و خێزانەکەی،<ref>سيرة ابن هشام، بەرگی 1، لاپەڕە 321-340.</ref> لەمانگی رەجەبی ساڵی پێنجی پێغەمبەرایەتی.<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە 168-181، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> ڕۆشتنی ئەوانە لەشەودا بوو بەنهێنی چوونە سەر دەریا بۆ بەندەری شعێبە، لەو کاتەدا دوو کەشتی دەڕۆشتن بۆ حەبەشە و ئەوانیش لەگەڵ ئەو دوو کەشتییە ڕۆشتن، کە ئەمە یەکەم کۆچککردنە لەئیسلامدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> دواتر نزیکەی ٨٠ پیاو و ژنی تر کۆچیان کرد بۆ حەبەشە، کە بەکۆچی دووەمی حەبەشە ناسراوە. لەدوای کۆکردن بۆ حەبەشە و بەدیاریکراوی لەرەمەزاندا، پێغەمبەر چووە حەرەم و دەستی بەنوێژ کرد، لەنوێژەکەدا [[نەجم|سوورەتی نەجمی]] خوێند، پێشتر ئەوانە گوێیان لەقورئان نەبوبوو و بەردەوام بوون لەدروستکردنی ژاوەژاو لەکاتی قورئان خوێندندا،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٥٣|ئایەت=٦٢|ژمارە=١|کوردی=کڕنوش ببەن بۆ خوای گەورە و هەر ئەو بپەرستن}}<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی نەجم، ئایەتی ٦٢</ref> خوێند و سوجدەی برد، هەموو ئەو قوڕەیشیانەی ئامادەبوون لە نزیک کەعبە سوجدەیان برد،<ref>رواه البخاري في صحيحه، عن عبد الله بن مسعود، ژمارە : 1070.</ref> تەنیا کەسێکی پیر نەبیت کە مشتە خۆڵێکی هەڵگرت و گوتی ئەوەندە بەسە،<ref>رواه أحمد بن حنبل في مسنده، عن عبد الله بن مسعود، بەرگی 5، لاپەڕە307، وصححه أحمد شاكر.</ref> بەم هۆیەوە بڵاوبۆوە کەوا قورەیش موسڵمانبوون.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=قصة الهجرة الى الحبشة|url=https://njmsyria.com/%d9%82%d8%b5%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%87%d8%ac%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a8%d8%b4%d8%a9/|access-date=2022-03-21|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref> کاتێک دەنگۆی موسڵمانبوونی قورەیش بڵاوبۆوە بەشێک لەوانەی کۆچیان کردبوو گەڕانەوە بۆ مەککە، بەڵام دەرکەوت و هەواڵەکە ڕاست نییە، بۆیە بەشاراوەیی چوونە ناو مەککە و هەندێکیان لەژێر پارێزراوی کەسێکدا چوونە ناو مەککە دواتر گەڕانەوە بۆ حەبەشە و بەشێکی تری موسڵمانانیان لەگەڵ دەرچوو،<ref>{{Cite web|title=باب هجرة أصحاب رسول الله، من مكة إلى أرض الحبشة - البداية والنهاية، ط. دار إحياء التراث العربي|url=http://www.islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/3Tarih/pg_006_0060.htm|access-date=2022-03-21|website=www.islamilimleri.com}}</ref> ئەمەش کۆچکردنی دووەمە بۆ حەبەشە، بەم شێوەیە هەموو ئەو پیاوانەی کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە ٨٣ پیاوبوون. کاتێک قورەیش بینی هاوەڵانی محەممەد لە حەبەشە پارێزراون عەبدوڵڵای کوڕی رەبیعە و عەمری کوڕی عاسیان بە چەند دیاریەکەوە نارد بۆلای [[نەجاشی]] بەو مەبەستەی موسڵمانان دەربکات لەوڵاتەکەی، نەجاشی موسڵمانەکانی بانگکرد و جەعفەری کوڕی ئەبوو تالیب بەرگری لە موسڵمانان دەکرد، و بەشێک لە [[مەریەم (سوورەت)| سوورەتی مەریەمی]] بۆ خوێندنەوە، نەجاشی و پیاوە ئاینییەکان گریان دوای گوێگرتن لەقورئان، دواتر نەجاشی گوتی: '''ئەو قورئانە و ئەوەی پێغەمبەر عیسا هێناویەتی لەیەک شوێنەوە هاتوون، بڕۆن سویند بەخوا هەرگیز موسڵمانەکانتان نادەم بەدەستەوە'''.<ref>{{Cite web|title=موسوعة التاريخ الإسلامي - محمد هادي اليوسفي - ج ١ - الصفحة ٥٨٣|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3656_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_565|access-date=2022-03-21|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة دروس وعبر|url=https://www.djazairess.com/djazairnews/44393|access-date=2022-03-21|website=جزايرس}}</ref> دواتر زۆربەی ئەوانەی کۆچیانکردبوو بۆ حەبەشە ڕۆیشتن بۆ مەدینە دوای ئەوەی [[ئیسلام]] لە مەدینەدا جێگیر بوو، هەندێکیان مانەوە تا دوای فەتحی خەیبەر ساڵی ٧ی کۆجی.<ref>{{Cite web|title=دراسات وبحوث / هجرة الرسول(صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ‏و سلم) وبناء الدَّولة والمجتمع الإسلاميِّين قراءة تحليليَّة نقديَّة في شبهات المستشرقين|url=http://iicss.iq/?id=11&sid=838|access-date=2022-03-21|website=المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية}}</ref> === گەمارۆدانی بەنی ھاشم === کاتێک قوڕەیش زانییان موسڵمانان پارێزراون لای نەجاشی حەبەشە، و دوای ئەوەی [[عومەر کوڕی خەتتاب]] و [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] ئیسلام بوون، و [[ئیسلام]] بڵاوئەبوویەوە لە نێو ھۆزەکاندا، ئەمە زۆربوو بەلایانەوە، کۆبوونەوە بۆ کوشتنی پیغەمبەر، قسەیان لەگەڵ بەنی ھاشم کرد و داوایان کرد بیدەن بە دەستەوە، ئەوانیش ڕازی نەبوون، و کاتێک قوڕەیش ئەمەیان زانی گەمارۆی بەنی ھاشمیان دا بەوەی کەس تێکەڵیان نەبێت و لەگەڵیان دانەنیشێت و ھیچ مامەڵەیەکیان لەگەڵ نەکات تا محەممەد ئەدەن بە دەستەوە. بۆ ئەمەش نوسراوێکیان نوسی و بە کەعبەدا ھەڵیان واسی. دواتر پێنج لە سەرکردەکانی [[قوڕەیش]] ھەوڵیاندا کۆتایی بەو گەمارۆیە بھێنن، پاشان ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد لە ڕەمەزان یان شەوالی دەیەم ساڵی پێغەمبەرایەتی (٣ ساڵ پێش کۆچی)، قوڕەیش نەیانئەتوانی ئازاری پێغەمبەر بدەن ھەتا ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد، پاشان خەدیجەی خێزانی کۆچی دوایی کرد، پێغەمبەر زۆر خەمبار بوو بۆ لە دەستدانی مامی و ھاوسەرەکەی لەبەر ئەوە ئەو ساڵ ناونرا ساڵی دڵتەنگی. === دەرچوون بۆ تائیف === [[پەڕگە:Taifroad.jpg|وێنۆک|250px|شاخی شاری تائیف]] کاتێک قوڕەیش ئازاریان توند کرد لەسەر محەممەد و ھاوەڵەکانی دوای وەفاتی ئەبوتالیب مامی، محەممەد دەرچوو بۆ [[تائیف]] و داوای لێکردن بێنە ناو ئیسلامەوە، بەڵام ئەوان زۆر بە توندی ڕەتیان دایەوە و ڕازی نەبوون، پاشان محەممەد تائیفی بە جێ ھێشت و بە خەمباری گەڕایەوە بۆ مەککە لەبەرئەوەی کەس لە خەڵکی تائیف نەھاتن بە دەم بانگەوازەکەیەوە. === ئیسرا و میعراج === [[پەڕگە:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 1.JPG|وێنۆک|250px|مزگەوتی ئەقسا]] لە دوای گەشتەکەی [[تائیف]]، ڕووداوی ئیسرا و میعراج یان شەوڕەو ڕوویدا بەپێی [[بیروباوەڕی ئیسلامی]]، [[موسڵمانان]] بە [[سوننە]] و [[شیعە]]وە لەو باوەڕەدان، ئەم گەشتە لە [[مزگەوتی حەرام]]ەوە بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] واتە شاری بیت المقدس بە سواری بوراق و بە ھاوەڵی [[جبرەییل|جوبرەیل]]، لەوێ دابەزیوە و نوێژی کردووە، پاشان ئەو شەوە لە بیت المقدسەوە ڕۆیشتووە بۆ ئاسمانی دنیا، و لەوێ [[ئادەم]]ی بینیوە وسڵاوی لێکردوە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، ھەر لە ئاسمان بەدیداری [[یەحیا]] و [[عیسا]] و [[یوسف]] و [[ئیدریس]] و [[ھاروون]] و [[موسا]] و [[ئیبراھیم]] گەیشتووە، پاشان بوراقەکە بەرزی کردۆتەوە بۆ لای [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]]، و [[نوێژ]]ەکان لەو شەوەدا فەڕز کراون. بەپێی ڕای [[ئیبن ئیسحاق]] خوا تەنھا ئیسرای بە ڕۆحی پێغەمبەر کردووە، یان گەشتێکی ڕۆحی بووە، لە ھەمان کاتدا ھەندێ لە مێژوو ناسان وایدەبینن کە محەممەد بە ڕۆح و جەستەشی سەفەری کردووە. ھەر لەو ڕۆژەدا محەممەد بە ھۆزەکەی ڕاگەیاند بەڵام بە درۆیان خستەوە، باوەڕیان پێ نەکرد تەنھا ئەوان نەبێت کە باوەڕیان بە بانگەوازەکەی کردبوو وەک [[ئەبوبەکر]]. === بەیعەتی عەقەبەی یەکەم و دووەم === محەممەد لە وەرزی حەجدا بانگەوازی ھۆزە عەرەبەکانی دەکرد بۆ لای خوا، و لە ساڵی ١١ی پێغەمبەرایەتیدا بوو کە شەش لاوی یەسریب ([[مەدینە]]) ھاتن بۆ مەککە لە وەرزی حەجدا، و ئەو لاوانە بەڵێنیان بە پێغەمبەردا کە پەیامەکەی بگەیەننە ھۆزەکانیان لە کاتێکدا لای عەقەبە بوون، و لە وەرزی داھاتووی حەجدا، دوانزە پیاو ھاتن، پێغەمبەر بینینی و ئەوانیش موبایەعەیان داپێی ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبەی یەکەم ناسراوە؛ و لەوەرزی سێیەمی حەجدا لە ساڵی ١٣ی پێغەمبەرایەتی، ساڵی ٦٢٢ز نزیکەی حەفتا کەسێک لە موسڵمانانی یەسرب (مەدینە) ھاتن بۆ حەج، و کە گەیشتنە مەککە پەیوەندی نھێنیان بە محەممەدەوە کرد و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی محەممەد و ھاوڕێکانی کۆچ بکەن بۆ مەدینە ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبی دووەم ناسراوە. === کۆچکردن بۆ مەدینە === لە دوای بەیعەتی عەقەبەی دووەم، بارودۆخەکە توند بوو لەسەر [[موسڵمانان]]، پێغەمبەر ڕێگەی بە موسڵمانان دا کە کۆچ بکەن بۆ [[مەدینە]]، و لە [[مەککە]] تەنیا پێغەمبەر و [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] مانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی لاواز بوون و توانای کۆچکردنیان نەبوو. کاتێک [[قوڕەیش]] دەرچوونی موسڵمانانیان بینی، ترسان محەممەدیش دەربچێت، لە [[دارول نەدوە|دارولنەدوە]] کۆ بوونەوە، و بڕیاری کوشتنی محەممەدیان دا، [[جبرەییل|جوبڕەئیل]] ئەم ھەواڵەی گەیاند بە پێغەمبەر و پێی ڕاگەیاند لە شوێنەکەی نەخەوێت، محەممەد فەرمانی بە عەلی کرد بخەوێت لە جێگەکەی تا ئەمانەتەکانی لایەتی بیگەڕێنێتەوە پاشان بڕوات بە دوایاندا، پاش ئەوە پێغەمبەر چووە لای [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و بەیەکەوە کۆچیان کرد و لە ڕۆژی [[دووشەممە]] دەی ڕەبیعولئەووەڵی ٦٢٢ز محەممەد خۆی چووە مەدینەوە لەگەڵ ئەبووبەکری ھاوەڵی، و پشتیوانان پێشوازییەکی گەرمیان لێ کرد. خەلیفە [[عومەری کوڕی خەتاب]] ئەم بۆنەیەی کرد بە سەرەتای مێژووی ئیسلامی، بەڵام موحەڕڕەمی کرد بە سەرەتای [[ڕۆژژمێری کۆچیی]] لە جیاتی ڕەبیعولئەووەڵ لەبەر ئەوەی ویستی کۆچەکە لە موحەڕڕەمدا دەستی پێ کرد، بەڵام [[شیعە]] لەو بڕوایەدان کە ڕۆژژمێری کۆچی ھەر لە سەردەمی محەممەددا دانراوە. == ژیانی لە مەدینە == === دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی === [[پەڕگە:Mescidi nebevi.JPG|وێنۆک|مزگەوتی پێغەمبەر]] یەکەم ھەنگاوی محەممەد لە [[مەدینە]] فەرمانی پێکردن بە کردنەوەی مزگەوت کە ناسراوە بە [[مزگەوتی پێغەمبەر]]، جێگەکەی بۆ ھەڵبژارد و دەستیان کرد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە. مەدینە لە پێش گەیشتنی پێغەمبەر بەدەست ناکۆکی سەد ساڵەوە دەیناڵاند لە نێوان ھۆزە جیاوازەکانیدا، سەرکردەکانی مەدینە ھەستیان ئەکرد پێویستیان بە سەرکردەیەکی یەکگرتوو ھەیە کە پەیوەندیەکانیان ڕێک بخات و ناکۆکی نێوانیان نەھێڵێت، ئەمەش وای لێکردن محەممەد قبوڵ بکەن وەک سەرکردەی مەدینە و پاڵپشتی و پارێزگاری لە خۆی و کۆچکردووە موسڵمانەکان بکەن؛ و محەممەد برایەتی خستە نێوان [[کۆچکردووان]] و [[پشتیوانان]]، ھەر پشتیوانێک کۆچکردوویەکی ھەڵبژارد تا برای بێت و لەماڵەیدا بمێنێتەوە ئەمەش لە ھەنگاوێکدا بوو بۆ دروستکردنی پەیوەندی بەھێزی کۆمەڵایەتی لە نێوانیاندا و بۆ سڕینەوە ئەو دەمارگیریەی لە نێویاندا بوو. بەم شیوەیە پشتیوانان ماڵ و سەروەتیان بەش کرد لەگەڵ کۆچکردووەکانی برایاندا. ھەروەھا محەممەد سەنەدێکی نوسیوە کە ناسرا بە دەستوری مەدینە، و لە سەنەدی ڕێکەوتنی نێوان ھۆز و تیرە جیاوازەکانی ناو مەدینە دەچوو و ئەرک و مافەکانی دانیشتوانی مەدینە دیاری کرا، و سەنەدەکە ٥٢ بەندی لە خۆگرتبوو، بیست و پێنج بەندیان تایبەت بوو بە کاروبارە تایبەتەکانی [[موسڵمانان]] بیست و حەوتیان پەیوەست بوون بە پەیوەندی نێوان موسڵمانان و خاوەن [[ئایین]] و دیانەتەکانی تر، و ئەم دەستورە ڕێگەی دەدا بە خاوەن ئاینەکانی تر لەگەڵ موسڵمانان بژین بە سەربەستی، ھەروەھا باس لە ھاوپەیمانی ھۆزە جیاوازەکان کرا بوو کاتێک مەدینە بکەوێتە بەر ھێرش، و دڵنیای سەربەخۆیی دارایی ھەر ھۆزێکی تیا دووپات کرابوویەوە. زۆربەی بت پەرستەکانی مەدینە [[ئیسلام]] بوون، تەنانەت سەرکردە گەورەکانیان وەک [[سەعدی کوڕی موعاز]]، تەنھا کەمایەتییەک مانەوە لەسەر [[بت پەرستی]] کە ئەوانیش کاریگەریان دیار نەبوو. === سەرەتای ناکۆکیی سەربازی === لەگەڵ سەرەتای بوونی موسڵمانان لە مەدینە، خاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] لە بەنی قەریزە و بەنی قینقاع و بەنی نەزیر دەستیان کرد بە دوژمنایەتی محەممەد، و ھەندێک لە پیاوەکانی ئەوس و خەزرەج چوونە پاڵیان ئەوانەی لە سەرەوە خۆیان بە [[ئیسلام]] دەردەخست و پێچەوانەی ئەوەیان دەشاردەوە، ناونران بە دوو ڕووەکان، لە دوای ئەوە خوا فەرمانی جەنگی بە پێغەمبەر محەممەد کرد،<ref>ئەحمەد کوڕی حەنبەل ڕیوایەتی کردووە لە موسنەدەکەیدا.</ref> دەستی کرد بە ناردنی نوێنەر و سریە، چووە غەزاوە و شەڕی کرد خۆی و ھاوەڵەکانی، ژمارەی ئەو غەزایانەی خۆی بۆی دەرچوو ٢٧ غەزا بوو، لە ٩ غەزایاندا خۆی جەنگاوە، و ژمارەی سریەکانی ٤٧ سریەیە، و لە ھەموو ئەو غەزایانەیە محەممەد بە دەستی خۆی کەسی نەکووشتوە تەنھا ئەبی کوڕی خەلەف نەبێت. یەکەمی سریەکان [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] بوو، لە مانگی ڕەمەزان لە سەری حەوتەم مانگی کۆچییدا، سی پیاو لە کۆچگردووان دەرچوون، ڕێگەیان لە کاروانێکی [[قوڕەیش]] گرت، بەڵام شەڕ ڕووی نەدا لە نێوانیان، پاشان سریەی عوبەیدەی کوڕی حاریس، و سریەی [[سەعد کوڕی ئەبوو وەقاس|سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] ڕوویاندا، پاشان لە مانگی سەفەری سەری دوانزەیەم مانگی کۆچییدا، پێغەمبەر محەممەد دەرچوو بۆ یەکەم غەزا کە ئەویش غەزای ودان بوو، پاشان غەزاکانی بوات و عەشیرە و بەدری یەکەم ڕوویاندا. لە ١٧ی ڕەمەزانی ساڵی ٢ی کۆچی بەرامبەر ئازاری ٦٢٤ز، غەزای [[جەنگی بەدر|بەدری گەورە]] ڕوویدا، و بە سەرکەوتنی موسڵمانان جەنگەکە کۆتایی پێ ھات، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا ١٤ کەس لە موسڵمانان کوژران، و ٧٠ کەس لە بێ باوەڕەکان کوژران کە ئەبو جەھلیان لە نێودا بوو، و ٧٠ی تریان بە دیل گیران، ١٦ کەسیان لێ موسڵمان بوو، پاشن لە دواتردا محەممەد یەھوودەکانی بەنی قینقاعی کردە دەرەوە لە غەزای بەنی قینقاع، دوای ئەوەی گەمارۆی دان بەڵام وازی لێھێنان بێ ئەوەی بیان کوژێت فەرمانی پێ کردن بڕۆنە دەرەوە لە مەدینە. قوڕەیش ھەوڵیاندا تۆڵەی غەزای بەدر بکەنەوە، دەرچوون لەگەڵ ژمارەیەک ھۆزەکاندا بە ٣٠٠٠ جەنگاوەر و ٢٠٠ سوارچاک و ٣٠٠٠ ووشترەوە، و لەو کاتانە [[ئەبووسوفیان کوڕی حەرب]] سەرکردایەتی ئەکردن، و کاتێک ھەواڵەکە گەیشت بە محەممەد خۆیان ئامادەکرد و پاشان دەرچوون، و غەزای ئوحد دەستی پێکرد لە ٧ی شەوالی ساڵی ٣ی کۆچی، سەرەتا شەڕەکە لە بەرژەوەندی موسڵمانان بوو، ڕم ھاوێژەکان وایانزانی شەڕەکە کۆتای پێ ھاتووە، بێ فەرمانی پێغەمبەریان کرد و شوێنەکەیان چۆڵ کرد، [[خالید کوڕی وەلید]] ئەوەی قۆستەوە و ھاوسەنگی جەنگەکە گۆڕا بە بەرژەوەندی قوڕەیش، و ئازارێکی زۆریان بە موسڵمانان گەیاند و لەم شەڕەدا حەممزەی مامی پێغەمبەر کوژرا. لە ٨ی شەوال محەممەد دەرچوو بۆ غەزای حەمڕا لئەسەد بەڵام بێ ڕوودانی جەنگ گەڕایەوە بۆ مەدینە، لە کاتێکی دواتردا غەزای بەنی نەزیڕ ڕوویدا لەگەڵ یەھوودەکانی بەنی نەزیر دوای ئەوەی غەدریان کرد بە شکاندنی پەیماننامەکە و ھەوڵی کوشتنی پێغەمبەریان دا. === گەمارۆدانی مەدینە === دوای ئەوەی بەنی نەزیر کرانە دەرەوە لە مەدینە و ڕۆیشتن بەرەو [[خەیبەر]]، خەڵکیان نارد بۆ لای قوڕەیش و ھانیان دان بۆ شەڕکردن لەگەڵ محەممەد، ڕێکەوتن لەگەڵیان، [[قوڕەیش]] ٤٠٠٠ کەس و ٣٠٠ سوارچاکیان کۆکردەوە، کۆمەڵێکی تریش لە ھۆزەکان چوونە پاڵیان و ھەموویان نزیکەی ١٠٬٠٠٠ کەس بوون و ناونران بە ئەحزاب، و سەرکردەکەیان ئەبووسوفیان بوو، لە ئەنجامدا شەڕی خەندەق یان شەڕی ئەحزاب کەوتەوە، لە شەوالی ساڵی ٥ی کۆچییدا، و کاتێک محەممەد بە ھەواڵەکەی زانی بە ڕاوێژکردن بە سەلمانی فارسی ھەستان بە ھەڵکەندنی خەندەق لە شارەکەدا، و قوڕەیش و ئەحزابەکانی لەگەڵیان بوون گەمارۆیەکی توندی شارەکەیان دا، تا ڕەشەبایەکی توند ھات بە سەر سەربازگەکانی ئەحزابدا و چۆڵیان کرد. پاشان موسڵمانان لە غەزای بەنی قەریزەدا، گەمارۆی بەنی قەریزەیان دا تا خۆیان دا بە دەستەوە. === ڕێکەوتنی حودەیبیە === لە مانگی زیلعەقدەی ساڵی ٦کۆچی بەرامبەر ٦٢٨زاینی، محەممەد فەرمانی کرد بە شوێنکەوتووەکانی ئامادەکاری بکەن بۆ مەناسکی [[عومرە]] لە [[مەککە]]، دوای ئەوەی لە خەونیدا بینی خۆی و ھاوەڵەکانی چوونە مزگەوتی حەرامەوە، ڕۆژی دووشەممە دەرچوون بە بێ چەک تەنھا چەکی گەشتیار نەبێت، و کاتێک قوڕەیش بەوەیان زانی، بڕیاریان دا نەھێڵن بچێتە کەعبەوە، ٢٠٠ سوارچاکیان بە سەرکردایەتی خالیدی کوڕی وەلید نارد بۆ ڕێگەی سەرەکی مەککە، بەڵام محەممەد ڕێگەیەکی سەختتری ھەڵبژاردبوو بۆ ئەوەی ڕووبەڕوویان نەبێتەوە، تا گەیشتە حودەیبیە لە دووری ٩ میل لە مەککەوە، پاشان ووتوێژ کەوتەوە لە نێوان موسڵمانان و قوڕەیشدا. لە ئەنجامدا ڕێکەوتنی حودەیبیە کەوتەوە و ڕێکەوتن لەسەرئەوەی موسڵمانان ئەو ساڵە عومرە نەکەن و ساڵی دواتر بگەڕێنەوە، ھەروەھا موسڵمان ھەر یەکێک بگەڕێننەوە ئەگەر بێ مۆڵەت لە مەککەوە بڕوات بۆ ناویان، بەڵام قوڕەیش ئەوە ناگەڕێننەوە ئەگەر لە مەدینەوە بڕوات بۆ ناو ئەوان، و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ئەم پەیماننامەیە ماوەی ١٠ ساڵ کاری پێ بکرێت. لە ئەنجامی ئەم ڕێکەوتنەدا، محەممەد ھەستا بە ناردنی نوێنەر بۆلای پاشاکانی جیھان، و بانگی کردن بۆ ئیسلام بوون، یەکەم پەیامبەری نارد بۆلای نەجاشی پاشای [[حەبەشە]]، کاتێک نوسراوەکەی پێ گەیشت، خستیە سەر چاوی و ھاتە سەر زەوی بۆی، [[موسڵمان]] بوو، و پەیامبەری نارد بۆ لای قەیسەر ھەرقلی پاشای ڕۆم، و بۆ لای کیسرای پاشای فارس، کە نووسراوەکەی دڕاند، ھەروەھا پەیامبەری نارد بۆ لای مقوقسی پاشای [[میسر]]، ھەروەھا چەندین نوێنەری تری نارد. === غەزای خەیبەر و مۆتە === دوای ئەوەی لای قوڕەیشی ئاسایش کرد بە ھۆی حودەیبییەوە، محەممەد ویستی لە یەھوود بپرسێتەوە لەبەرئەوەی ھۆزەکانیان کۆکردەوە لە شەڕی ئەحزابدا، لە مانگی موحەڕەمی ساڵی ٧ی ک دەرچوو لە غەزای خەیبەردا، بە شێوەیەکی نھێنی، یەھوودی بە ھەواڵەکەیان زانی و خۆیان بۆ ئامادەکرد، و موسڵمان ڕۆیشتن قەڵا لە دوای قەڵا فەتحیان ئەکرد، و محەممەد ئەیویست یەھوود دەربکات لە خەیبەر بەڵام لەگەڵیان ڕێکەوت لەسەر ئەوەی ساڵانە نیوەی بەروبوومەکەیان بدەن بە موسڵمانان. پاشان دوای ٨ مانگ، محەممەد لە زیلعوقدەی ساڵی ٧ک، دەرچوو بۆ عومرە بەو پێیەی لە ڕێکەوتنی حودەیبیە ڕێکەوتبوون لەسەری لەگەڵ قوڕەیشدا. لە جەمادی یەکەمی ساڵی ٨ک، غەزای مۆتە ڕوویدا لە باشووری [[ئوردن]]، کە ھۆکەی کوژرانی پەیامبەرەکەی پێغەمبەر بوو کە ناربووی بۆ پاشای بەسڕە تا بانگی بکات بۆ ئیسلام، محەممەد سوپایەکی ٣٠٠٠ کەسی نارد و لە بەرامبەریاندا سوپای ڕۆم ھەبوو بە سەرکردایەتی ھەرقل و ١٠٠٬٠٠٠ جەنگاوەرەوە، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا موسڵمانان کشانەوە. === فەتحی مەککە === لە ئەنجامەکانی ڕێکەوتنی حودەیبیە، ھۆزی خزاعە ھاتنە ھاوپەیمانییەکەی محەممەدەوە، و بەنوبەکر چوونە ھاوپەیمانییەکەی قوڕەیشەوە، و بەنی بەکر و خزاعە شەڕ و کوشتاری سەردەمی نەزانی لە نێوانیاندا بوو، ماوەیەک بە ئیسلامەوە سەرگەرم بووبوون و پاشان شەڕ لەنێوانیان دەستی پێکردەوە، و [[قوڕەیش]] یارمەتی بەنوبەکریان دا، بەمەش کۆتایی بە ڕێکەوتنەکەیان لەگەڵ [[موسڵمانان]] ھات، پێغەمبەر محەممەد سوپای کۆکردەوە و نزیکەی ١٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ڕێکەوتن لە ١٠ی ڕەمەزانی ساڵی ٩ک، و چوونە [[مەککە]]وە و فەتحیان کرد، و سوپاکە گەیشتە [[کەعبە]]، چوونە مزگەوتەکەوە، و ئەو ٣٦٠ بتەی لە دەوری ماڵەکە بوو ڕوخاندیان. === ناکۆکی لەگەڵ ھۆزە عەرەبییەکان === ماوەیەکی کەم دوای فەتحی مەککە، ھۆزەکانی ھوزان و سەقیف و لەگەڵ ھەندێکی بەنی ھیلال ڕێکەوتن لەسەر شەڕکردن لەگەڵ موسڵمانان، کاتێک محەممەد ئەوەی بیست دەرچوو لە [[مەککە]] لە '''غەزای حەنین'''دا لە ڕۆژی شەممە ٦ی شەوالی ساڵی ٨ک، و ١٢٬٠٠٠ جەنگاوەر لەگەڵی دەرچوون، و موسڵمانان لە ئەنجامدا سەرکەوتن و زۆربەی ھۆزی ھوزان ھەڵھاتن بۆ تائیف. دوای غەزای حەنین و لە ھەمان کاتدا، محەممەد بەرەو [[تائیف]] ڕۆیشت بۆ دەرکردنی ھوزان و سەقیف، و غەزای تائیف ڕوویدا لە نێوانیان، سوپای ئیسلامی گەمارۆیان دان ماوەی ٤٠ ڕۆژ، پاشان وازیان لێ ھێنان. لە ڕەجەبی ساڵی ٩ک، غەزای تەبوک ڕوویدا کە دوایین غەزای پیغەمبەر محەممەد بوو، دوای ئەوەی ھەواڵیان پێ گەیشت لە وڵاتی ڕۆمەوە کە پاشای ڕۆم و ھاوپەیمانە عەررەبەکانی، سوپایەکیان پێک ھێناوە بۆ ھێرش بردنە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، موسڵمانان سوپایەکیان پێک ھێنا لە ٣٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ھاوڕێیەتی ١٠٬٠٠٠ سوارچاک، بەڵام لەبەر دووری ڕێگەکاکە و توندی گەرماکە تووشی سەختی بوون و کە گەیشتنە تەبووک، ٢٠ شەو تیایا مانەوە، و کاتێک ڕۆمان و ھاوپەیمانەکانیان ھەواڵی کشانی سوپای ئیسلامییان بیست ترسان و جیابوونەوە لە ناو سنووری وڵاتەکەیان، و موسڵمانان تەبووکیان بە جێ ھێشت، و گەڕانەوە بەرەو [[مەدینە]] لە ڕەمەزانی ساڵی ٩ک. لە دوای ئەوە، وەفدێکی سەقیف ھاتن بۆ مەدینە و [[ئیسلام]] بوون، ھەروەھا چەندین وەفد لە ھۆزە عەرەبیەکانەوە ئەھاتن بۆ مەدینە و ئیسلام بوونی خۆیان ڕائەگەیاند و نزیکەی ٧٠ وەفد ھاتن لە نێوان ساڵەکانی ٩ک و ١٠کدا، بە شێوەیەک کە ساڵی ٩ک ناونرا بە ساڵی وەفدەکان. === حەجی ماڵاوایی === لە زیلعەقدەی ساڵی ١٠ک، پێغەمبەر محەممەد ویستی [[حەج]] بە ئەنجام بگەیەنێت، دوای ئەوەی ٩ ساڵی لە مەدینە بەسەربرد بێ ئەوەی حەج بکات، مەدینە زۆر دڵخۆش بوون پێی، و ناونرا بە حەجی ماڵاوایی یان حەجی ئیسلام، لەبەرئەوەی ماڵاوایی لە خەڵک کرد تێیدا و دوایین حەجی بوو، و لەبەرئەوەی باسی ئەو شتانەی بۆ کردن کە حەرام یان حەڵاڵن، لە ڕۆژی ٢٥ی زیلعەقدەی ساڵی ١٠کۆچی، محەممەد دەرچوو بەرەو [[مەککە]] لەگەڵ نزیکەی ١٠٠٬٠٠٠ موسڵمانی ژن و پیاودا. چووە مەککەوە لە ڕۆژی یەکشەممە ٤ی زیلحەجە، و چووە مزگەوتی حەرامەوە، دوای ئەوەی مەناسیکەکانی حەجی ئەنجامدا، ووتاری حەجی ماڵاوایی دا. لەم ھەڵوێستەدا و لەسەر شاخی عەرەفە، ئەم ئایەتە [[قورئان]]ییە دابەزی {{قورئان|سوورەت=٥|ئایەت=٣|ژمارە=١|کوردی=ئەمڕۆ ئاین و بەرنامەکەتانم بەکۆتایی گەیاند و نازو نیعمەتی خۆمم بۆ تەواو کردن و ڕازیم بەوەی کە ئیسلام ببێتە بەرنامەو دین و ئاینتان}}<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٣</ref> لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] باوەڕیان وایە ئەم ئایەتە لە کاتێکی تردا دابەزیووە. == کۆچی دوایی == [[پەڕگە:Mrs Aisha room.jpg|وێنۆک|250px|شوێنی حوجرەی پێغەمبەر، کە پێغەمبەر و ئەبووبەکر و عومەری تیا نێژراوە]] یەکەم شت کە پێغەمبەر محەممەد زانی کاتی وەفاتی نزیک بۆتەوە ئەوە بوو کە لە فەتحی مەککەدا سورەتی نەسری بۆ دابەزی {{قورئان|سوورەت=١١٠|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=کاتێ یارمەتی و کۆمەکی خوا دێت، شاری مەککە ڕزگار دەکرێت و دەرگای ئازادی واڵا دەکرێت}}.<ref>سورەتی نەسر، ئایەتی ١</ref> لە کۆتاییەکانی مانگی سەفەری ساڵی ١١ی کۆچی، محەممەد توشی تایەکی بەھێز بوو، و نەخۆشییەکەی لێی توند بوو، و مۆڵەتی لە خێزانەکانی وەرگرت تا لە ماڵی [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]] بمێنێتەوە. و پێغەمبەر نوێژی بە موسڵمانان دەکرد کاتێک نەخۆش بوو ١١ ڕۆژ و کاتێک نەخۆشییەکەی بە تەواوی قورس بوو فەرمانی بە [[ئەبووبەکر]] کرد نویژیان پێ بکات، و ١٣ ڕۆژ دوای نەخۆشییەکەی کۆچی دوایی کرد لە ڕۆژی دووشەممە ڕەیبعولئەوەلی ساڵی ١١ی کۆچی و لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا کە ئەم ڕێکەوتەش بەرامبەرە لەگەڵ ٨ی حوزەیرانی ٦٣٢ز، لە ماڵی عائشە نێژرا لە تەنیشت [[مزگەوتی پێغەمبەر]]. === پاش وەفاتی === لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر محەممەد [[موسڵمانان]] جیاواز بوون لەسەر ئەو کەسەی جێ نشینی بێت، کۆمەڵێک موسڵمانان کۆ بوونەوە لە سەقیفەی بەنی ساعدە، سەعدی کوڕی عوبادە خۆی پاڵاوت بۆ ئەو مەبەستە و پشتیوانان پشتگیریان کرد، لە ھەمان کاتدا [[عومەری کوڕی خەتتاب]] [[ئەبوبەکر]]ی سدیقی دەستنیشانکرد بۆ ئەو مەبەستە، بەپێی ئەوەی کۆچکردووەکان لە پێشترن بۆ جێ نشینی، ئەمەش پشتگیری ھەموو موسڵمانانی لەسەر بوو کە لەویا کۆ بووبونەوە، لە ھەمان کاتدا کۆمەڵێک لەو موسڵمانانەی کە لەو کاتەدا سەرگەرمی کفن و دفنی پێغەمبەر بوون دوایی ناڕازیبوون، سووربوون لەسەر ئەوەی [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] جێ نشین بێت لەبەر ئەو نزیکایەتیەی ھەیەتی لەگەڵ پێغەمبەر.<ref>{{Cite web |url=http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |title=تۆڕی شیعەی جیھانی |access-date=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |archive-date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> دوای جێگیر بوونی دۆخەکە بۆ ئەبوبەکر، ئیشی کرد لەسەر پارستنی [[ئیسلام]] و دژایەتی کردنی ئەوانەی لە ئیسلام پاشگەز بوونەوە پاش کۆچی دوایی پێغەمبەر، و ھەروەھا ئەوانەی لەناوبرد کە بانگەوازی پێغەمبەرایتیان ئەکرد، ئەمەش ناسراوە بە شەڕی ڕەدە؛ و ئەبوبەکر ھەستا بە ناردنی ھێزی سەربازی بۆ ناوچە جیاوازەکان. لە سەردەمی دووەم جێ نشیندا [[عومەری کوڕی خەتاب]] و تەنھا لە ماوەی دە ساڵدا [[وڵاتی نێوان دوو ڕووبار]] و وڵاتی [[فارس]] و [[شام]] و [[میسر]] فەتح کرا و دەوڵەتی [[خەلافەتی ڕاشدین]] دامەزرا. == موعجیزەکانی == موسڵمانان ھەموو لەو باوەڕەدان، کە گەورەترین موعجیزەی پێغەمبەر محەممەد قورئانە، پاشان زۆربەیان موعجیزەی تر دەسەلمێنن کە لە کتێبەکانی فەرموودەدا ھاتووە. === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|220px|وێنۆک|کۆنترین نوسخەی قورئان]] بەپێی بیروباوەری [[موسڵمانان]]، [[قورئان]] موعجیزەی سەرەکی پێغەمبەر محەممەدە کە بە درێژایی سەردەمەکان کەس نەیتوانیووە ھاوشێوەی ئەوە بھێنێت لەگەڵ ئەو تەحەدایەی لە قورئاندا ھاتووە،{{قورئان|سوورەت=١٧|ئایەت=٨٨|ژمارە=١|کوردی=ئەی محمد پێیان بڵێ: سوێند بە خوا ئەگەر ھەموو ئادەمیزادو پەریەکان کۆ ببنەوەو (ھەوڵی بەردەوام بدەن تا) قورئانێکی وەکو ئەمە دانێن و بیھێننە (مەیدان) ناتوانن کاری وابکەن و ناتوانن لە وێنەی بھێنن، ئەگەر چی ھەموو لایەکیان ببنە پشتگیرو یارمەتیدەری یەکتر}}.<ref>سورەتی ئیسرا، ئایەتی ٨٨</ref> بە زۆری ئیعجازی قورئان لە ڕەوانبێژی و ڕوون بێژییەکەیاتی، و ئیعجازی زمانەوانی یەکەم و گرنگترین ھۆکارەکانی ئیعجازی قورئانە، کە چەندیین ڕوو دەگرێتەوە، لەوانە باشی دانانەکەی و کۆبوونەوەی وشە و ڕەوانبێژییەکانی، و ئەو وێنە ڕێکخستنە سەیر و شێوازە نامۆیەی کە جیاوازە لە شێوازی قسەکردنی [[عەرەب]] و پەیڕەوەکانی ڕێکخستن و داڕشتنی کە لە پێش و دوایدا ھاوشێوەی نەبووە. لە ڕووەکانی تری ئیعجازەکەی ئەو ھەواڵانەیە کە لە پەنھاندا ھاتووە، و ھەوألی سەدەکانی ڕابردوو و پێشینەکان، و لەم دواییانەدا بزوتنەوەیەک دروست بووە باوەڕیان بە [[ئیعجازی زانستی]] ھەیە لە قورئاندا، و ئەو ئایەتانە ڕوون دەکاتەوە کە بیرۆکە زانستییەکانی ئاشکرا نەبوون تەنھا دوای ماوەیەکی دوور و درێژ نەبێت لە دەرکەوتنی قورئان. [[پەڕگە:Rima_Ariadaeus-1.jpg|وێنۆک|250px|ھێڵێک لەسەر ڕووی مانگ لەلایەن گرووپی پۆلۆ ١٠ گیراوە، زانایانی موسڵمانان لەو باوەڕەدان لە ئەنجامی موعجیزەی [[لەتبوونی مانگ]]ەوە دروست بووە.{{بەڵگە}}]] === لەتکردنی مانگ === موسڵمانانی [[سوننە]] کۆن لەسەر ئەوەی موعجیزەی لەتکردنی مانگ ڕوویداوە بۆ پێغەمبەر محەممەد وەک یەکێک لە موعجیزە تاکەکان، ئەمەش لە پێش کۆچکردندا بووە بۆ [[مەدینە]]، عەبدوڵڵا کوری مەسعود ئەڵێت؛ مانگ بوو بە دوو لەتەوە لەسەردەمی پێغەمبەردا بە شێکی لەسەر شاخەکە و بەشێکی ئەولاتر، پێغەمبەر ووتی شایەت بن، ھاوەڵ دانەرەکان ووتیان ئەمە جادووە. لەمەشدا ئایەتێکی قورئان ھاتۆتە خوارەوە، {{قورئان|سوورەت=٥٤|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=ڕۆژی قیامەت نزیک بۆتەوە و مانگیش لەت بوو}}.<ref>سورەتی قەمەر، ئایەتی ١</ref> === دەربارەی جیھانی نادیار === لەو ھەواڵانەی پێغەمبەر دەربارەی جیھانی نادیار ھەیبوو، ڕۆژی غەزای بەدر بوو، و ھەواڵەکانی دەربارەی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی ئەبوتالیب بەوەی کە خوا ئاشتی پێ دەخاتە نێوان دوو کۆمەڵەی موسڵمانان، و ھەواڵی دەربارەی ئەوەی فاتیمەی کچی یەکەم کەس دەبێت لە خیزانەکەی بە دواییدا وەفات دەکات، ھەروەھا ھەواڵ و زانیاری دەربارەی چەندیین ڕووداوی تر داوە. === ھاتنی ئاو لە نێوان پەنجەکانی === کتێبەکانی فەرموودە و ژیاننامە باسی ڕووداوی دەرچوونی ئاو دەکەن لە نێوان پەنجەکانی پێغەمبەر محەممەدەوە و لە پێش ئەو بۆ ھیچ کەسێک ڕووی نەداوە، و لە چەند جێگەیەکدا ئەمە دووبارە بۆتەوە، و تەنانەت زانایانی موسڵمانان ئەو ئاوە بە باشترین ئاو دەژمێرن. === قسەکردنی لەگەڵ گیانەوەر و بێ گیاندا === لە نموونەی ئەمەش بیستنی دەنگی تەسبیحی چەو بووە لە دەستییدا، و ھەروەھا سڵاو لێکردنی لەلایەن درەخت و بەردەوە پیش ئەوەی بنێردرێت بە پێغەمبەر، و ڕۆیشتنی درەخت بۆی، و ناڵەی قەدی ئەو درەختەی ووتاری لەسەر ئەدا کاتێک مینبەرەکەی بۆ دروستکرا، لە ئامێزی گرت و قسەی بۆ کرد، و لە موعجیزەکانی لەگەڵ گیانەوەراندا، بەسەرھاتی ئەو ووشترەیە کە سکاڵای کرد لە زۆری ئیش و کەمی ئالەف، ھەروەھا چەندین ڕووداو و بەسەرھاتی تر. ھاوکات لەگەڵ ئەم موعجیزانەدا پێغەمبەر محەممەد چەندیین موعجیزەی تری ھەیە لە چاککردنەوەی نەخۆش و بەرەکەت و ڕووداو و بەسەرھاتی تر… == ژیانی تایبەتی == === خێزانەکانی === خێزانەکانی محەممەد لە ئیسلامدا بە دایکەکانی باوەرداران ناسراون، و لە ژمارەی خێزانەکانییدا جیاوازی ھەیە لەسەر دوو ووتە، یەکێکیان ئەڵێت دوانزەن یان یانزەن، و ھۆی جیاوازیەکەش لە ماریە قبتییدایە، ئەوەی لەسەری ڕێکەوتوون لە یانزە خێزانەکەی، شەشیان قوڕەیشین، ئەوانیش؛ [[خەدیجە کچی خووەیلید|خەدیجە کچی خوەیلد]]، [[سەودە کچی زەمعە]]، [[عائیشە]] کچی ئەبووبەکر، [[حەفسە کچی عومەر]]، [[ئوم سەلەمە]]، [[ئوم حەبیبە]]. خێزانە عەرەبییەکانی لە بێجگە لە قوڕەیش چوارن، ئەوانیش؛ [[زەینەب کچی جەحش]]، [[جویریە کچی حارس]]، [[زەینەب کچی خوزیمە]]، [[مەیموونە کچی حارس]]، و یەکێکیان عەرەب نیە ئەویش [[سەفییە کچی حویەی]] لە بەنی ئیسرائیلە، و [[ماریە قبتی]] ئەمێنێتەوە کە لە [[میسر]]ەوەیە، و کاتێک محەممەد خۆی لە ژیاندا بووە دووان لە خێزانەکانی وەفاتییان کرد ئەوانیش خەدیجە کچی خوەیلد و زەینەب کچی خوزیمە بوون. === مناڵەکانی === محەممەد سێ کوڕ و چوار کچی ھەبووە، دایکی ھەموویان خەدیجە کچی خوەیلد بوو بێجگە لە ئیبراھیم ئەو لە ماریە بوو، و ھەموو مناڵەکانی خۆی لە ژیاندا بوو وەفاتیان کرد بێجگە لە فاتیمە، مناڵە کوڕەکانی ئەمانە بوون؛ قاسم (کە بووە بە نازناو بۆی (ئەبووقاسم) و لە تەمەنی دوو ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە) و عەبدوڵڵا و ئیبراھیم (ساڵ و نیوێک لە مەدینە ژیا)، مناڵە کچەکانی ئەمانەبوون؛ زەینەب و ڕوقیە و ئوم کەلسوم و فاتیمە، بەڵام [[شیعە]] فاتیمە بە تەنھا کچی محەممەد دادەنێن، و سێ کچەکەی تر دەڵێن تەنھا لە ماڵی پێغەمبەردا گەورەبوون، و لە ڕاستیشدا ئەوان کچی ھالە کچی خوەیلدی خوشکی خەدیجە بوون، زەینەب پێش کۆچ ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ ئەبووعاس کوڕی ڕەبیع، بەڵام ڕوقیە و ئوم کەلسوم خێزانی ھاوسەرییان لەگەڵ [[عوسمان کوڕی عەفان]] پێک ھێنا یەک لە دوای یەکتر، و فاتیمە ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] لە نێوان ھەردوو غەزای بەدر و ئوحود، و ھیچ کام لە کچەکانی مناڵیان نەبوو تەنھا فاتیمە نەبێت، و مناڵەکانی حەسەن و حوسەین و زەینەب و ئوم کەلسوم بوون. === موالی و خزمەتکارەکانی === محەممەد چەند موالییەکی ھەبوو، لەوانە؛ [[زەید کوڕی حاریسە|زەید کوری حاریسە]] (پێغەمبەر لە خۆی گرتبوو پێش [[ئیسلام]]) و کورەکەی ئوسامە، و سوبان کوری بجدد و ئەبوھیند، و ئەبولبابە، و ئەبوڕافع، و لە ژنان ماریە قبتی بوو (لەگەڵ بوونی جیاوازی لەسەر ئەوەی کردوویەتی بە خیزانی یان نا) و ڕیحان کچی زەید، و خزمەتکارەکانی ئەنەسی کوری مالیک بو ھەروەھا ئەمانەش خزمەتیان ئەکرد، بیلال کوری ڕەباح، عەبدوڵلا کوری مەسعوود و ئەبووزڕی غەفاری و ئەوانی تر. === شێوەی === موسڵمانان ھەستاون بە کۆکردنەوەی ئەوەی وەسفی پێغەمبەرەکەیان ئەکات کە لە ھاوەڵەکانەوە بە میرات بۆیان ماوەتەوە لە کتێبەکانی شەمائلدا، و ناودارترینی ئەم کتێبانەش شەمائلی محەممەدییە کە [[ترمزی]] دایناوە، و فەرموودەیەکی زۆری داناوە لە وەسفی پێغەمبەردا؛<ref>کتێبی لشمائل المحمدیة لە نوسینی الحافظ الترمذی لاپەڕە ٢–١٤</ref> * '''جەستەی''': بەشکۆ و بەرز بووە،<ref name="ReferenceA">لە سیوتی گێردراوەتەوە لە کتێبی الجامع الصغیر لە هند بن ابی هالە وەرگیراوە بە ژمارە:٦٤٩٣</ref> نە بەرز بووە و نە کورت،<ref>رواه ابن كثير في البداية والنهاية عن أبي هريرة، ج6، ص21.</ref> بەڵام لە بەرزییەوە نزیک بووە، ڕەنگی گوڵی بووە،<ref name="ReferenceA"/> نە سپی بووە نە ئەسمەر.<ref>لە سەحیحی بوخاری گێردراوەتەوە لە ئەنەسی کوری مالیکەوە بە ژمارە:٣٥٤٧</ref> * '''سەر و قژی''': سەری گەورە بووە، سەری بەرز، و قژی زۆر ڕەش بووە،<ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البدایە والنھایە گێراویتیەوە لە ئەبو ھورەرەش وەرگیراوە بەشی ٦ لاپەڕە ٢١.</ref> قژی نە لوول بووە و نەخاو، کاتێک وەفاتی کردووە لە سەر و ڕیشیدا ٢٠ تاڵی سپی نەبووە.<ref name="ReferenceB">رواه ابن عبد البر في كتابه الاستذكار عن علي بن أبي طالب، ج7، ص336.</ref><ref name="ReferenceD">رواه البخاري في صحيحه عن أنس بن مالك، رقم: 3547.</ref><ref name="ReferenceD"/> * '''دەست و قۆڵی''': قۆڵی درێژ بووە، زۆر موودار بووە، دەست و قاچی ئەستوور بووە، پەلەکانی درێژ و جومگەکانی بەھێز بووە.<ref name="ar.wikipedia.org">https://ar.wikipedia.org/wiki/وصف_النبي_محمد</ref> * '''شان و سنگ و سکی''': شانەکانی فراوان بوون، زۆر موودار بووە و سنگی بەرز بووە، و سنگی پان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Depictions_of_Muhammad</ref> * '''نیشانەی پێغەمبەرایەتی''': نیشانەیەکی سوور وەک ھێلکەی کۆتر، یان وەک ھیلال، چەند موویەکی کۆبووەوەی تیابووە لە نێوان شانییدا، و ئەمەش لە نیشانەکانی پێغەمبەرایەتی بووە بەپێی بیروباوەری موسڵمانان.<ref>ھەیسمی گێراوێتیەوە لە کتێبی مجمع الزوائد لە سەلمانی فارسی وەرگیراوە لە بەشی ٩ لاپەرە ٣٤٣.</ref> * '''ڕووخسار و ناوچەوانی''': ڕووخساری ڕیک بووە، زۆر بە تەواوی بازنەیی نەبووە، ناوچەوانی فراوان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البداية والنهاية گێراوێتیەوە لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی ٦، لاپەڕە ٢١.</ref> * '''چاو و برۆی''': چاوی زۆر ڕەش بووە، لە سپیاییەکەیدا سووری ھەبووە، و چاوەکانی زۆر فراوان بووە، و برۆکانی بەھێز و کەوانەیی بووە، و بە نەرمی بە یەک گەیشت بوونەوە.<ref name="ReferenceB"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>رواه مسلم في صحيحه عن جابر بن سمرة، رقم:2339.</ref> * '''لوت و دەمی''': لووتی ڕێک بووە، و دەمی گەورە بووە، و دانەکانی ناسک و ڕێک بوون.<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابر بن سمرەوە، بە ژمارە:'''٢٣٣٩'''.</ref><ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/محمد</ref> * '''قاچەکانی''': قاچەکانی گەورە بوون، ھەموو پێی لەسەر زەوی دادەنا<ref>ئیبن کەسیر گێراوێتیەوە لە کتێبی البداية والنهاية لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی شەشەم لاپەڕە ٢١.</ref><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابری کوری سمرەوە، بە ژمارە :٢٣٣٩.</ref> [[پەڕگە:4025 Istanbul - Topkapi - Sbirciando da finestra sala reliquie - Foto G. Dall'Orto 27-5-2006.jpg|وێنۆک|220px|ئەو ژوورەی پۆشاکی پێغەمبەری لێیە لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئیستەنبوڵ، [[تورکیا]]]] === پێداویستی و ئاسارەکانی === لە خووی پێغەمبەر بوو کە ناوی شتومەک و چەک و پێویستییەکانی ئەنا،<ref>کتێبی إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، بەشی ٢، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> ناوی ئاڵاکەی عیقاب بوو، و ناوی شمشێرەکەی شەڕی پێ ئەکرد زولفەقار بوو، و ھەروەھا شمشێری تری ھەبوو وەک ڕسوب و قەزیب، و ناوی کەوانەکەی کتوم بوو، و ووشترەکەی ناوی قەسوا بوو، بەو شێوەیە ھەموو شتەکانی ناو نابوو، و موسڵمانان زۆر لە کەرەستەکانیان پاراست ووە بە درێژایی مێژوو، لە [[میسر]] لە مزگەوتێک ئاسەواری پێغەمبەر ھەبوو لە باشووری [[قاھیرە]]، تا کاتی فەتحی [[عوسمانی]] ساڵی ١٥١٧ز، کاتێک [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی عوسمانی چووە قاھیرەوە، ھەموو ئاسەوارەکانی پیغەمبەری لەگەڵ خۆی برد بۆ [[ئەستەنبوڵ]]، و ھەتا ئێستا لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئەستەنبوڵ پارێزراون.<ref>کتێبی:إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، '''بەشی دووەم'''، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> بەڵام ئەوەی لە ئاسەواری پێغەمبەر بوو لە [[مەککە]] و [[مەدینە]]، موسڵمانان پاراست بوویان تا کاتی دەرکەوتنی بزوتنەوەی وەھابی لە نەجد لە سەردەمی [[خەلافەتی عوسمانی]]، کە وەھابییەکان دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر حیجازدا، زۆربەی ئاسەوارەکانی پێغەمبەریان لەناوبرد بە بانگەوازی ترسی دروست بوونی ھاوەڵ دانان،<ref>'''جريدة الحجاز:''' جدل حول تدمير الوهابية لما تبقّى من آثار إسلامية - فؤاد المشاط تاريخ الوصول 7 يوليو 2011. نسخة محفوظة03 نوفمبر 2012 على موقع واي باك مشين.</ref>، ئەمەش وایکرد زۆربەی زانایانی [[سوننە]] و [[شیعە]] بانگەوازی پێویست بوونی پارێزگارییان کرد بۆ ئەوەی کە ماوەتەوە و ڕێگە نەدریت لەناو ببرێت<ref>'''صحيفة عكاظ:''' مفتي مصر: الآثار النبوية عظيمة القيمة وتمثل تاريخ الإسلام تاريخ الوصول 7 يوليو 2011.نسخة محفوظة 24 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.</ref><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص2، دار بيرسان.</ref><ref name="ReferenceC">'''علي الطالقاني. معهد الإمام الشيرازي الدولي للدراسات:'''توصيات ومقترحات لمعالجة هدم الآثار، تاريخ الوصول 21 يوليو2011. نسخة محفوظة 15 أغسطس 2018 على موقع واي باك مشين.</ref> لەو ئاسارانەی ڕوخێنران؛ مزگەوتی بەنی قەڕیزە بوو، کە پێغەمبەر محەممەد تێیدا نوێژی کرد کاتی گەمارۆدانی بەنی قەڕیزە لەبەر خیانەتەکەیان، مزگەوتی ئەبووبەکری سدیق، و شوینی لە دایکبوونی محەممەد، و شوێنی ژیانی لە مەککە، و باخی ھاوەڵ سەلمانی فارسی، و ماڵی ھاوەڵ [[ئەبوو ئەیووبی ئەنساری|ئەبوو ئەیووبی ئەنساڕی]]، و بیری عەینول زەرقا، و بیری ئەریس و بیری حاء.<ref name="ReferenceC"/><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص182-183، دار بيرسان.</ref><ref>نصيحة لأخواننا علماء نجد، يوسف الرفاعي، ص12.</ref> == تێڕوانینەکان لەسەر کەسایەتیی محەممەد == === تێڕوانینی موسڵمانان === بەپێی زانیارییە ئیسلامییەکان، محەممەد بەڕێزترین دروستکراو و پێشەوای ھەموو مرۆڤایەتییە، و دوایین پێغەمبەری خوایە، باوەڕبوون پێی و باوەڕ بە پێغەمبەرێتییەکەی پێویستە لەسەر ھەموو [[موسڵمانان]] و باوەڕ بە بێ ئەوە تەواو نابێت و [[ئیسلام]] ڕاست نابێت لەگەڵ ئەم بڕوایەدا نەبێت، گوێڕایەڵ بوون بۆی و ڕازی بوون بە فەرمانەکانی پێویستە لەسەریان، بەوەی کە گوێڕایەڵییە بۆ خوا؛ و پەیڕەوکردنی ڕەوشتەکانی. ئیسلام خۆشویستنی محەممەد بە یەکێک لە ئوسوڵەکانی ئیسلام و یەکێک لە مەرجەکانی ڕاستی باوەڕ دادەنێت، موسڵمانان ڕێزێکی زۆریان لێناوە، و بە ڕێژەیەکی زۆر مناڵەکانیان بە ناوی محەممەد ناو دەنێن، کە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن، محەممەد بەربڵاوترین ناوە لە جیھاندا، و زۆرترین ناو بووە بۆ ناونانی لەدایکبووە نوێکان لە [[بەریتانیا]] ساڵی [[٢٠٠٩]]. زۆربەی موسڵمانان لە ھەموو وڵاتە ئیسلامییەکاندا ڕاھاتوون بە ئاھەنگ گێڕان بە یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر محەممەد لە سەدەی شەشی کۆچی بەرامبەر دوانزەی زایینییەوە، کۆڕ ئەبەستن بۆ گوێگرتن لە ژیاننامەکەی، و سەڵاوەتدان لەسەری، و گوێگرتن لە وەسفەکانی، لە ھەمان کاتدا شوێنکەوتوانی [[سوننە|ئەھلی سونەو جەماعە]] ئەم بۆنەیە قبوڵ ناکەن و بە دروستکراوی ئەزانن، موسڵمانان ناوی محەممەد جیادەکەنەوە بەوەی لەگەڵ ناوھێنانییدا دەڵێن «پێشەوامان محەممەد (سیدنا محمد)» یان «پێغەمبەری خوا (رسول اللە)» یان «نەبی» و لە دوای ناوەکەی سەڵاواتی لەسەر ئەدەن و ئەڵێن؛ «صلّی اللە علیە وسلّم» واتە؛ «دروودی خوای لێبێت». === تێڕوانینی یەھوودی === نەریتێک ھەیە لەناو یەھوودییدا، دان ئەنێن بە بوونی پێغەمبەری بێجگە لە یەھوودییەکان، خوا ناردوونی بۆ ڕێنمایی کردنی میللەتەکانیان، لەوانە؛ بلعام و ئەیووب کە عییبری نەبوون، تێڕاونینی زانا گەورەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] جیاوازییەکی گەورەیان تێدایە دەرباری پێغەمبەر محەممەد، زانای یەھوودی نسنائیل کوڕی فیوومی ئەڵێت، خوا پێغەمبەری ناردووە کە پەیامەکانیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئەو بیروباوەڕانەی بۆ پێغەمبەرەکانی یەھوودی ناردووە، فیوومی محەممەد بە پێغەمبەرێکی ڕاستگۆ دادەنێت بەڵام پەیامەکەی تایبەت بە [عەرەب] ئەزانێت بە شێوەکی تایبەت و بۆ یەھوودی دانانێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ [[تەورات]] یەک ناگرێتەوە.<ref>The Bustan al-Ukul, by Nathanael ibn al-Fayyumi, edited and translated by David Levine, Columbia University Oriental Studies Vol. VI, p. 105</ref><ref>''Gan ha-Sekhalim'', ed. Kafih (Jerusalem, 1984), ch. 6.</ref> ئەوەی تێبینی دەکرێت تێڕوانینی فیوومی قبوڵێکی فراوان نەکراوە لە نێو یەھوودەکانی سەردەمەکەییدا. موسا کوڕی مەیموون یەکێک لە گرنگترین لاھووتییەکانی یەھوودە لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا وای ئەبینێت کە محەممەد ھەندێک لە بنەماکانی یەھوودی ھەڵبژاردووە لە پەیامەکەیدا و پەرستشی تری بۆ زیاد کردووە، و مەیمون محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆ دادەنێت و بانگەوازی پێغەمبەرایەتییەکەی بە ناڕاست ئەزانێت لەبەر ئەوەی پێچەوانەی نەرێتی تەوراتی یەھوودییە، ھەروەھا بوونی پێغەمبەرێکی نەخوێندەوار بەوە دادەنێت کە ناتوانێت بگاتە پلەی پێغەمبەر.<ref>[http://www.aishdas.org/student/navi.htm Prophet: True or False?], Gil Student</ref><ref>[http://www.myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml Jewish Views on Islam] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318060224/http://myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml |date=١٨ی ئازاری ٢٠١٥}}, Marc B. Shapiro</ref> === تێڕوانینی مەسیحییەت === [[پەڕگە:Dante and Virgil Meet Muhammad and His Son-in-law, Ali in Hell.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی [[دانتێ ئەلیگیێری|دانتێ]] و [[ڤێرجیل|ڤیرجیل]] لە دۆزەخدا محەممەد و [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب]] دەبینن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا مەسیحییەکان ئیسلامیان بە بیدعەت دادەنا.]] یوحنا دیمەشقی کە یەکەم مەسیحییە ڕای خۆی دابێت لەسەر محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆی دادەنێت،<ref>[http://orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx St. John of Damascus’s Critique of Islam], Orthodox Christian Information Centre</ref> بەڵام لەگەڵ ئەوەی ڕای ڕۆژھەڵاتییەکان لەسەر محەممەد کرانەوەیەکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کاتێک خەلیفەی [[خەلافەتی عەباسی|عەبباسی]] مەھدی لە بەتریرکی نساتڕە تیمۆساسی پرسی دەربارەی محەممەد، وەڵامی دایەوە؛ «لەسەر ڕێگەی پێغەمبەران ئەڕۆیشت»،<ref>[http://books.google.com/books?id=E6SIe0ommuYC&pg=PA169 Modern Western Christian theological understandings of Muslims since the Second Vatican council], Mahmut Aydin</ref> بەڵام پیکدادانەکانی دواتری نێوانیان لەگەڵ موسڵماناندا لە [[ئەندەلوس]] و [[فەلەستین]] بووە بە ھۆی دەرکەوتنی ئاڕاستەیەکی ڕەخنەگر لە ئیسلام و ئەم ئاڕاستەیە تاوی سەند، دوای شەڕەکانی [[ئەورووپا]] لەگەڵ [[عوسمانییەکان]]. بەتایبەت لای [[پرۆستانت]]ەکان. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا [[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیکەکان]] ئیسلامیان بە جۆرێک لە بیدعەت دادەنا و لە ڕەدی محمەممەددا بەرھەمیان داناوە.<ref name="Quinn2008">{{cite book|last=Quinn|first=Frederick|title=The Sum of All Heresies: The Image of Islam in Western Thought|date=2008|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195325638|location=[[New York City|New York]]|pages=17–54|chapter=The Prophet as Antichrist and Arab Lucifer (Early Times to 1600)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PAF5py-2Oi0C&pg=PA17}}</ref> ئەم تێڕوانینە لە سەدەکانی دواتردا بەتایبەت لەدوای ڕێنێسانس گۆڕا. بەرگریکەرەکانی [[کاسۆلیک]] لەسەرەتای سەدەی بیست وەسفی محەممەد دەکەن بەوەی چاکسازێکی کۆمەڵایەتییە، و ھیلیر بیلوک یەکێک لە دیارترینی ئەو کاسۆلیکە بەرگەریکارانیەە لە سەرەتای سەدەی بیستدا، ستایشی پەیامی پێغەمبەر محەممەدی کرد لەبەرئەو جێگە تایبەتەی بۆ [[مەسیح]] و مەریمی دایکی دایناوە. لەکاتی بەستنی کۆمەڵگەی ڤاتیکانی دووەمەوە دەنگێک دروست بوو لەناو کەنیسەی کاسۆلیکی بانگی ئەوە ئەکات کە دان بنرێت بە پیغەمبەرێتی محەممەد لە ژێر ئاکارە مەسیحییەکاندا ئەمەش بۆ دروستکردنی فرسەتێکی گەورەتری گفتوگۆ لەگەڵ ئیسلام. === تێڕوانینی ڕۆژئاوا === ڕەخنەگر و لێکۆڵەرەوەی سوری ‹ڕەنا قەبانی› ئەڵێت؛ لە سەدەکانی ناوەڕاستدا شەڕ تەنھا لە نێوان [[ئیسلام]] و [[ئەورووپا]]دا تەنھا لەو ناکۆکییە سەربازییەدا نەبووە کە لە [[تورکیا]] یان [[ئیسپانیا]] ڕوویانداوە، بەڵکو جەنگێکی ڕۆشنبیریش ھەبووە، لە سەدەی دوانزەیەمەوە ئەورووپا سووربوون لەسەرئەوەی ئیسلام وەک شارستانیەتیێک قبوڵ نەکەن بەڵکو وەک ھێزێکی دژ وەریانگرتووە، ئەمەش بوو بە ھۆی بڵاوبوونەوەی نەزانی و وونبونی وردبینی لە وەرگێڕانەکاندا و دروستکردنی ئەفسانە و ئارەزووی دژانە، کە بوو بەھۆی بەرھەم ھاتنی ئەدەبێکی دژ بە ئیسلام، کە یەکێک لە ڕووەکانی ئەوە بوو پێغەمبەر محەممەد دوژمنی مەسیحە.<ref>ئەفسانەکانی ئەورووپا لەسەر ڕۆژھەڵات، ڕەنا قەبانی.</ref> لەگەڵ سەردەمی ڕوناکبیری لە سەدەی حەڤدەدا و دەرکەوتنی پەیوەندی بازرگانی تایبەت لە نێوان [[ئەورووپا]] و [[دەوڵەتی عوسمانی]]یدا، لەگەڵ ئەو سەردانانەی بازرگان و ئەوروپییەکان پێی ھەستان بۆ شارەکانی ڕۆژھەڵات بیرکردنەوەیان دەربارەی ئیسلام و پێغەمبەر گۆڕانی بەسەردا ھات، ئەورووپا بەرھەمێکی نوێیان بە جێھێشت، ئەدیب و شاعیرە ڕۆژئاواییەکان دەستیان کرد بە وەسفی پیغەمبەر و ستایش کردنی، بەڵام ھەندێک لەسەر بیروباوەڕە کۆنەکانی سەردەمی ناوەڕاست مانەوە دەربارەی ئیسلام و ئەمەش بەردەوام بوو ھەتا [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، و تا لە ئەنجامی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ڕووداوەکانی ١١ی ئەیلوولدا]] شەپۆلی [[ئیسلامۆفۆبیا]] بەرز بوویەوە، ئەمەش بەھۆی تێکەڵ کردنی ڕەفتاری توندڕەوە ئیسلامییەکان لەگەڵ پەیامی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی.<ref>[http://www.alyaumonline.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss پێگەی ئەمڕۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917095025/http://www.alyaum.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ }},.</ref><ref>[http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm جەزیرە نێت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019075329/http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm |date=١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}.</ref> نووسەری یەھوودی [[مایکل ھارت]] لە دانانی کتێبی مەزنترین ١٠٠ کەسایەتی مێژوودا، پێغەمبەر محەممەدی داناوە بە بە مەزنترین کەس بەو بڕوایەی «کە تەنھا کەسە لە مێژوودا بە تەواوی سەرکەوتوو بووە لەسەر ئاستی ئایینی و دونیایی و دەڵێت محەممەد کاریگەرییەکی گەورەی لە دەروونی [[موسڵمانان]] بە جێھێشتووە، ئەمەش دەردەکەوێت لە یادکردنەوە و شوێن پێ ھەڵگرتنییاندا لە شێوازی ژیان و پەرستشەکانی، و ھەروەھا لە ھەستانیان بە لەبەرکردنی ووتە و ھەڵس وکەوت و سیفەتەکانی».<ref>١٠٠ نەمرەکە [[مایکل ھارت]]</ref><ref>[https://archive.org/stream/MichaelHartRankingOfThe100GreatMuhammadNumber1/Michael+Hart+Ranking+of+the+100+Great++Muhammad+Number+1_djvu.txt Full text of "Michael Hart Ranking Of The 100 Great Muhammad Number 1]" لە [[وەیباک مەشین]] ەوە پارێزراوە</ref> === تێڕوانینەکانی تر === * [[ئایینی بابی|بابی]] و [[بەھائی]] و [[ئەحمەدی]]، محەممەد بە یەکێک لە پێغەمبەرەکان دادەنێن، بەڵام بە دوا پێغەمبەری دانانێن، و بەپێی ڕای ئەوان لە دوای محەممەد باب و بەھاء و غوڵام ئەحمەد قادیانی ھەیە. * لە دیانەتی سیلیما، محەممەد بە یەکێک لە قەدیسییەکان دانراوە (کەنیسەی کاسۆلیکی) * ناناک دامەزرێنەری دیانەتی سیخی بە یەکێک لە پیغەمبەرەکانی براھمای دادەنێت.<ref>Peter Teed (1992), p.424</ref> * کەنیسەی یەسوع مەسیح، بە یەکێک لە چاکسازەکانی دادەنێت وەک [[کۆنفووشیوس]] و [[سوقرات]] و [[ئەفلاتوون]] و ئەوانی تر، و پاداشتیان لای خوا وردەگرنەوە لە بەر بەھا ڕەوشتییەکانیان، و بانگەوازەکەیان بۆ ڕوناککردنەوە و ھێنانەدی ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن لە نیو خەڵکدا.<ref>[http://www.lds.org/portal/site/LDSOrg/menuitem.b12f9d18fae655bb69095bd3e44916a0/?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad - James A. Toronto].</ref> == ئەمانەش ببینە == {{col-begin}} {{col-1-of-3}} * [[فەرموودە]] * [[قورئان]] * [[ئیسلام]] * [[کۆڵەکەکانی ئیسلام|پایەکانی ئیسلام]] {{col-2-of-3}} * [[عەبدولموتەلیب کوڕی ھاشم]] *[[خەلافەتی ڕاشدین]] * [[خەلاقەتی ئەمەوی]] * [[خەلافەتی عەبباسی]] * [[خەلافەتی عوسمانی]] {{col-2-of-3}} * [[ئەبووبەکر]] * [[عومەر کوڕی خەتتاب]] * [[عوسمان کوڕی عەفان]] * [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] {{col-end}} == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} * [http://tanzil.net/#trans/ku.asan/54:1 سایتی تەنزیل] * ژیانی پێغەمبەری خوا لە قورئان و سوننەتدا، نوسینی/ محەممەد مەلا فائق شارەزووری * وێکپیدیای عەرەبی * [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] == بەستەرە دەرەکییەکان == {{بەستەری پرۆژە خوشکەکان|محەممەد|d=Q9458|c=محمد بن عبد الله|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|n=no|s=no|b=no}} *{{Curlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Prophets/Muhammed}} * [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0550 محەممەد]، لە ''زانستنامەی ئۆکسفۆردی جیھانی ئیسلامی'' * وتاری [http://www.britannica.com/eb/article-9105853/Muhammad محەممەد] لە ''زانستنامەی سەرھێڵی بریتانیکا'' {{Navboxes |title = وتارە پەیوەندیدارەکان بە محەممەد |list = {{محەممەد٢|state=expanded}} {{پێغەمبەران بەپێی قورئان}} {{باب و باپیرانی محەممەد |state=autocollapse}} {{بابەتەکانی ئیسلام}} }} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|قورئان|محەممەد|مێژووی ئیسلام|مەککە|مەدینە}} [[پۆل:محەممەد| ]] [[پۆل:ئەھل ئەلبەیت]] [[پۆل:ئەھل ئەلکیسائ]] [[پۆل:ئیسلام]] [[پۆل:پێغەمبەرە عەرەبەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەککە]] [[پۆل:دامەزرێنەرانی ئایینەکان]] [[پۆل:دیپلۆماتەکان]] [[پۆل:ڕابەرە ئاینییە ئیسلامییەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:سیاسەتمەندارە عەرەبەکان]] [[پۆل:عەرەبە موسڵمانەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٦ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:فەرمانڕەواکانی سەدەی ٧ەم لە ئاسیا]] [[پۆل:قوڕەیش]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ٥٧٠]] [[پۆل:مردووانی ٦٣٢]] [[پۆل:مەدینە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی ھەوڵی تیرۆریان دراوە]] c0w3l8pr9f6du88o21utk96zfc80cn1 969507 969501 2022-08-10T12:11:47Z Sakura emad 42467 ناوی محەممەد پەسەندکراوە تکایە سەرەتا وتووێژ بکە پێش گۆڕینی wikitext text/x-wiki {{وتاری ھەڵبژێردراوی پێشوو}} {{کەسایەتی ئایینی | ناو = محەممەد کوڕی عەبدوڵڵا | وێنە = Mohammad SAV.svg | قەبارەی وێنە =200px | alt = | لێدوان = پێغەمبەر محەممەد | نازناو = «ئەحمەد، ئەبووقاسم، ئەبووتەییب، پێغەمبەری گەڕانەوە، پێغەمبەری بەزەیی، پێشەوای بەنی ئادەم، خۆشەویستی ڕەحمان، موختار، مستەفا، موجتەبا، سادق، مەسدووق، ئەمین، خاوەن شەفاعەت و پێگەی بەرز، خاوەن چاکە و پلەی بڵند، خاوەن تاج و میعراج، پێشەوای لە خواترسان، پێشەوای نێردراوان، پێغەمبەری نەخوێندەوار، پێغەمبەری خوا، دوایین پێغەمبەر، پێغەمبەری مەزن، چرایەکی ڕووناک، نوور، میھرەبان،.... ھتد» | مێژووی لەدایکبوون = ١٢ی ڕەبیعولئەوەل ٥٢ی پێش کۆچی / [[نیسان]] [[٥٧١]]ز | شوێنی لەدایکبوون = [[مەککە]] | مێژووی کۆچی دوایی = ڕەبیعولئەوەل [[١١]]ی کۆچی / [[حوزەیران]] [[٦٣٢]]ز | شوێنی کۆچی دوایی = [[مەدینە]] | ڕێزلێنراوە بە = [[ئیسلام]] | مێژووی ناردن = [[ڕەمەزان (مانگ)|ڕەمەزان]] ١٢ پ. ک / [[ئاب]] [[٦١١]]ز | شوێنی ناردن = ئەشکەوتی حەراء لە [[مەککە]] | شوێنگەی سەرەکی = حوجرەی عائیشە لە [[مزگەوتی پێغەمبەر]] لە [[مەدینە]] | مێژووی یادەوەری = ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ھەموو ساڵێکی کۆچیی | ھێماکان = [[قورئان]] | شەفیعە بۆ =بەگشتی بۆ ھەموو خەڵکی بەتایبەتیش بۆ ئیمانداران | نەژاد = لە [[عەرەب]]ە لە [[قوڕەیش]] لە نەوەی [[ئیسماعیل]] کوڕی [[ئیبراھیم]]{{ھن}}'''دایکی''' [[ئامینە کچی وەھب]]{{ھن}}'''باوکی''' [[عەبدوڵڵا کوڕی عەبدول موتەلیب]]{{ھن}}'''دایکی بە شیری''' حەلیمە سەعدی، و سۆیبە{{ھن}}'''باوکی بە شیری''' حارس کوڕی عەبدول عیز{{ھن}}{{ھن}}'''خوشک و براکانی بە شیری''' [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب]] (مامی)، و ئەبووسەلەمە کوڕی عەبدئەسەد، و ئەبووسوفیان کوڕی حارس (کوڕی مامی)، و عەبدوڵڵا کوڕی حارس، و شەیما کچی حارس، و ئەنیسە کچی حارس{{ھن}}'''خێزانەکانی''' [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، و سوودە کچی زمعە، و [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]]، و حەفسە کچی عومەر، و زەینەب کچی خزیمە، و ئوم سەلەمە، وزەینەب کچی جەحش، و جوبریە کچی حارس، و ماریە قبتی، و ئوم حەبیبە، و سەفییە کچی حەیی، و مەیموونە کچی حارس{{ھن}}'''کوڕەکانی''' قاسم، و عەبدوڵڵا، وئیبراھیم{{ھن}}'''کچەکانی''' زەینەب، و ڕوقەیە، و ئوم کەلسوم، و فاتیمە | مۆر = }} '''محەممەدی کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەڵیب''' (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] :أَبُو الْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْد الله بْن عَبْد المُطَّلِب بْن ھَاشِم‎؛ لەدایکبووی ٢٢ی نیسانی ٥٧١–٨ی حوزەیرانی ٦٣٢)، [[موسڵمانان]] بە پێغەمبەری خوای دادەنێن<ref>'''^''' لە قورئان: مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا، سوورەتی ئەحزاب، ئایەتی: 40.</ref> بۆ ھەموو مرۆڤایەتی جنۆکە، تاوەکوو خەڵک بگەڕێنێتەوە بۆ [[یەکتاپەرستی]] و پەرستنی خوا لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]]، و لەو باوەڕەدان کە کۆتا پێغەمبەر و باشترینی دروستکراوانی خوایە و پێشەوای مرۆڤە، باوەڕیان وایە پارێزراوە لەهەڵەکردن،<ref>{{Cite web|title=عصمة النبي صلّى الله عليه وآله وسلّم|url=https://research.rafed.net/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9/98-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/2841-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%91%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%91%D9%85|access-date=2021-10-10|website=research.rafed.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=عصمة الرسول – صلى الله عليه وسلم -|url=http://www.saaid.net/mohamed/sh/18.htm|access-date=2021-10-10|website=www.saaid.net}}</ref> لەگەڵ ناوھێنانیدا دەڵێن {{عەرەبی|«صلی اللە علیە وسلم»}} واتە «دروودی خوای لێبێت»، کە لە [[قورئان]] و سوننەتدا ئەوە ھاتووە، وایان لێدەکات سڵاواتی لەسەر بدەن.<ref>{{Cite web|title=حكم الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام عند ذكره|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/7645/حكم-الصلاة-على-النبي-عليه-الصلاة-والسلام-عند-ذكره|access-date=2021-07-08|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> شوێنەوارێکی زۆری لەسەر موسڵمانان بەجێهێشتووە، زۆر بەگەورەیان داناوە و شوێنی فەرمانەکان و شێوازی ژیان و پەرستشی کەوتوون، وتە و کردار و سیفەتەکانیان پاراستووە لە کتێبەکانی سیرە و فەرموودە، و یادی لەدایکبوونی دەکەنەوە لەمانگی ڕەبیعول ئەوەل لە هەموو ساڵێکدا.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=متى ولد النبي بالميلادي والهجري ؟ .. تعرف على آراء العلماء|url=https://www.elbalad.news/4787299|access-date=2021-10-10|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> لە دایک بووە لە [[مەککە]] لە مانگی ڕەبیعولئەولی [[ساڵی فیل]]، بەرامبەر ساڵی ٥٧٠ یان ٥٧١ی [[زایینی]]،<ref>ژیاننامەی پێغەمبەر، ئەکرەم زیاء عەمری.</ref> پێش ئەوەی لەدایک بێت باوکی کۆچی دواییی کردووە و ھەر لە مناڵیشدا دایکی لەدەست دەدات، پەروەردە دەبێت لای [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم]] باپیرەی پاشان لای [[ئەبو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب]] مامی، لەو ماوەیەدا خەریکی شوانی دەبێت، پاشان [[بازرگانی]] دەکات، لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا ژیانی ھاوسەری پێک ھێناوە لەگەڵ [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، کە دایکی ھەموو مناڵەکانی بووە بێجگە لە ئیبراھیم. لە پێش [[ئیسلام]]دا حەنیفی بووە و خوای پەرستووە لەسەر ڕیبازی [[ئیبراھیم]] و پەرستنی بتی ڕەتکردووەتەوە کە لەو کاتانەدا بەربڵاوبووە لە [[مەککە]]دا، [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە نیگای خوای پێ گەیشتووە کاتێک لە تەمەنی چل ساڵیدا بووە، سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،<ref>{{Cite web|title=(6) الدعوة في مرحلتها السرية - السيرة النبوية|url=https://ar.islamway.net/article/79171|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پاشان دە ساڵی تری لە مەککە بەسەر برد بە بانگکردنی خەڵکەکەی و بازرگانەکان و سەردانکەرانی کەعبە کە دەھاتنە مەککە، لە ساڵی ٦٢٢ز کۆچی کرد بۆ شاری [[مەدینە]] کە ناودەبرا بە یەسرب، دوای ئەوەی گەورەکانی [[قوڕەیش]] کەوتنە پیلان گێڕان لێی و بانگەوازەکەیان ڕەت دەکردەوە، دە ساڵی کۆتایی ژیانی لە مەدینە بەسەر برد بە بانگەوازی ئیسلامی، و بناغەی دەوڵەتی ئیسلامیی دانا، کە دواتر فراوان بوو و مەککە و ھەموو شار و ھۆزە عەرەبییەکانی گرتەوە، و بۆ یەکەم جار عەرەبی یەکخست لەسەر یەک ئایینی یەکتاپەرستی و لە دەوڵەتێکی یەکگرتوودا،<ref>"Muhmmad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world</ref><ref name="Lapidus 2002 pp 0">سەیری سەرچاوەکان بکە: * Holt (1977a), p.57 * Lapidus (2002), pp 0.31 and 32</ref> بانگەشەی بۆ دورکەوتنەوە لە ڕەگەزپەرستی و وەلانانی دەمارگیری هۆزایەتی کرد.<ref>{{Cite web|last=حبايبه|first=صمود|title=مناهضة التمييز العنصري ما بين الحقيقة والوهم|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/3/31/مناهضة-التمييز-العنصري-ما-بين-الحقيقة|access-date=2021-10-10|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-19|title=الإسلام و نبذ العنصرية|url=https://islamonline.net/الإسلام-و-نبذ-العنصرية/|access-date=2021-10-10|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-01-14|title=لا عنصرية في الإسلام|url=http://www.alukah.net/sharia/0/97456/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=العنصرية في الاسلام {{!}} سيدنا محمد|url=https://muhammad-pbuh.com/2011/09/08/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%86%d8%b5%d8%b1%d9%8a%d8%a9-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/|access-date=2021-10-10|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقف الإسلام من التمييز العنصري|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/3285/%D9%85%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D9%8A%D9%8A%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A|access-date=2021-10-10|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> == سەرچاوەکانی ژیاننامەی == لەبەر ئەوەی کەسایەتییەکی کاریگەرە لە مێژوودا، بۆیە ژیان و کاروبار و بیروباوەڕی بە شێوەیەکی بەرفراوان لێدوانی لەسەر کراوە لەلایەن لایەنگران و نەیارەکانی بە درێژایی سەدەکان. [[موسڵمانان]] لە کۆن و نوێدا گرنگییان داوە بە ژیاننامەکەی بەوەی بە پەیڕەوێکی کرداری دادەنرێت بۆ [[ئیسلام]]، زانایانی ئیسلام دانراوی زۆریان لەسەر داناوە و ھەموو شتێکی پەیوەندیداریان پێوەی نوسیوەتەوە.<ref>{{Cite web|title=أهم مصادر السيرة النبوية - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14184/|access-date=2021-09-14|website=www.islamweb.net}}</ref> === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان بە گرنگترین سەرچاوە دادەنرێت بۆ زانینی ژیاننامەی محەممەد]] [[قورئان]] بە سەرچاوەیەکی سەرەکیی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەد،<ref name="محمد أنور-القرآن">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص1-31، مجمع الملك فهد.</ref> دێرینترن و باوەڕپێکراوترین سەرچاوەی ژیاننامەی پێغەمبەرە، لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی محەممەد خۆی و ھەموو موسڵمانان یەک نوسخەی قورئان کۆیان دەکاتەوە لەگەڵ جیاوازی کۆمەڵە ئیسلامییەکاندا،<ref name="السباعي1">السيرة النبوية دروس وعبر، مصطفى السباعي، ص22-29، المكتب الإسلامي.</ref><ref name="دراسة مصادر السيرة">[http://www.albadri.info/books/madkhal/index.htm دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304062422/http://albadri.info/books/madkhal/index.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٧}}</ref> لەگەڵ ئەوەی قورئان ھەموو ژیاننامەی محەممەد لە خۆناگرێت، بەڵام چەند ئاماژەدانێکی تیایە بۆ ژیانی بە دەربڕینی ئاشکرا بێت یان بە ئاماژەدان. ھەندێک لە سیفەتەکانی باسکراوە لەگەڵ [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگەکانی]] پێغەمبەرێتی، ڕەوشت و تایبەتمەندییەکانی، و باری دەروونی، و ھەندێک شت لە بارەی غەزاکانییەوە باسکراوە.<ref>{{Cite web|date=2019-11-14|title=منزلة الرسول ﷺ في القرآن الكريم|url=https://islamonline.net/منزلة-الرسول-في-القرآن-الكريم/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القرآن في حياة الرسول صلى الله عليه وسلم - خالد سعد النجار|url=https://ar.islamway.net/article/12603|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=رسول الله صلى الله عليه وسلم في القرآن الكريم {{!}} موقع نبي الرحمة|url=http://mercyprophet.org/mul/ar/node/2415|access-date=2021-07-08|website=mercyprophet.org}}</ref> لەقورئاندا ٢٨٠ ئایەت باسی غەزاکان دەکات کە دەکاتە ڕێژەی (٪٤،٦٥) ی قورئان، هەندێکیان بە ئاماژە باسیان کردووە و هەندێکیان ڕاستەوخۆ، وەک [[جەنگی بەدر|غەزای بەدر]]، [[جەنگی ئوحود|غەزای ئوحود]]، [[غەزای خەندەق]]، [[سوڵحی حودەیبییە]]، [[غەزای خەیبەر]] و [[فەتحی مەککە]].<ref>{{Cite web|title=الغزوات المذكورة في القرآن - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://islamweb.net/ar/fatwa/79914/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الغزوات الواردة في القرآن|url=http://www.iid-quran.com/Statistics/NumQu20.php|access-date=2021-10-10|website=www.iid-quran.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ما هى الغزوات التى ذكر اسمها فى القران الكريم - إسألنا|url=https://www.isalna.com/437053/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.isalna.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=konouz.com|title=الغزوات التي ذكرت في القرآن الكريم - من كنوز القرآن الكريم : -|url=http://konouz.com//ar/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%83%D9%86%D9%88%D8%B2/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85.s.8.12800/|access-date=2021-10-10|website=konouz.com|language=ar}}</ref> بۆ نموونە [[ئەحزاب|سوورەتی ئەحزاب]] باسی ژیانی پێغەمبەر دەکات لەگەڵ خێزان و هاوەڵەکانی، و وردەکاری زۆری تێدایە دەربارەی غەزای خەندەق.<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی ئەحزاب</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - أسباب النزول - سورة الأحزاب- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=351&idto=363&bk_no=63&ID=378|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=admin|title=سبب نزول سورة الممتحنة إسلام ويب {{!}} كنج كونج|url=https://wikiarticle.xyz/?s=%D8%B3%D8%A8%D8%A8+%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84+%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A9+%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88%D9%8A%D8%A8|access-date=2021-10-10|language=en-US}}</ref> === کتێبی فەرموودە === {{سەرەکی|فەرموودە}} ژیاننامەی پێغەمبەر بەشێکی فراوانی گرتووە لە کتێبەکانی [[فەرموودە]]دا،<ref>{{Cite web|title=دراسات في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://waqfeya.net/book.php?bid=2582|access-date=2021-09-15|website=waqfeya.net}}</ref> ھەموو ئەوانەی کتێبیان لە فەرموودەدا داناوە، بەش و دەروازەی تایبەتیان داناوە لەسەر ژیانی پێغەمبەر محەممەد، و بانگەوازەکەی، و ھاوەڵەکانی، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕووداوانە بەپێی کات ڕیزبەند نەکراوان، لەبەرئەوەی ئەوان مەبەستیان کۆکردنەوەی وتەکانی محەممەد و کردار و فەرمان و حوکمەکانی بووە.<ref>فقه السيرة، محمد سعيد رمضان البوطي، ص21، دار الفكر، ط1978.</ref> بەشێک لە ژیاننامەکەی لەو کێبانەدا هاتووە بەمەبەستی بەڵگە هێنانەوە بۆ حوکمی شەرعی، بەم هۆیەوە زۆر بەوردی باس نەکراوە و تەنیا گێرانەوەی هەندێک هەواڵ بووە بەپێی ڕێبازی فەرموودەناسان.<ref>{{Cite web|title=أول من كتب في السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/أول_من_كتب_في_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19538|title=مصادر تلقي السيرة النبوية والعناية بها عبر القرون الثلاثة الأولى|language=ar}}</ref> زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەرئەوەی کە ناودارترین و دێرینترین کتێب لەبارەی ھەواڵی ژیاننامەی پێغەمبەرەوە [[موەتتەئی مالیک|موەتتەئی مالیکە]]، کە کۆمەڵێک فەرموودەی دەربارەی ژیاننامە و سیفاتەکانی پێغەمبەر هێناوە و باسێکی تایبەتی جیهادی کردووە.<ref>{{Cite web|date=2018-11-25|title=نظرة سريعة للموطأ|url=http://www.alukah.net/sharia/0/130861/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-03|title=سيرة كتاب.. موطأ الإمام مالك مَن السبب فى تأليفه|url=https://www.youm7.com/story/2021/5/3/سيرة-كتاب-موطأ-الإمام-مالك-مَن-السبب-فى-تأليفه/5302198|access-date=2021-09-15|website=اليوم السابع}}</ref> پاشان [[سەحیحی بوخاری]] باسی چەند لایەنێکی کردووە پێش پێغەمبەرایەتی و دوای دابەزینی سروش، کتێبێکی تایبەت کردووە بە غەزاکانی و جیهاد، بەشێکی زۆر لەسیفاتەکانی و بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی باسکردووە، کەدەکاتە دەیەکی کتێبەکەی.<ref>{{Cite web|title=صحيح البخاري - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16729/|access-date=2021-09-15|website=www.islamweb.net}}</ref> و دواتر [[سەحیحی موسلیم]] کە بەشێکی زۆریان لە ژیانی محەممەد باسکردووە.<ref>{{Cite web|date=2017-07-20|title=صحيح مسلم (ط. طيبة) - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://web.archive.org/web/20170720183400/http://waqfeya.com/book.php?bid=1763|access-date=2021-09-15|website=web.archive.org}}</ref> ھەروەھا ھەریەکە لە [[ئەبووداوود]]،<ref>{{Cite web|title=أبو داود السجستاني - طريق الإسلام|url=https://ar.islamway.net/scholar/802/أبو-داود-السجستاني|access-date=2021-09-16|website=ar.islamway.net}}</ref> [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]،<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الإمام أحمد بن حنبل|url=https://www.islamstory.com/ar/artical/21843/الإمام_أحمد|access-date=2021-09-16|website=www.islamstory.com|language=ar}}</ref>[[ئیبن ماجە]]،<ref>{{Cite web|date=2017-05-29|title=تعرف على ابن ماجه القزويني صاحب كتاب "السنن"|url=https://www.alarabiya.net/culture-and-art/2017/05/29/تعرف-على-ابن-ماجه-القزويني-صاحب-كتاب-السنن-|access-date=2021-09-16|website=العربية|language=ar}}</ref> و [[ترمزی]]، بەھەمان شێوە بەشێکی کتێبەکانیان تەرخان کردووە بۆ ژیانامەی پێغەمبەر بەڵام بە جیاوازی لە شێوەی ڕێکخستن و ڕیزبەندیدا.<ref>{{Cite web|title=كتاب فقه السيرة النبوية مع موجز لتاريخ الخلافة الراشدة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/23657|access-date=2021-09-15|website=al-maktaba.org}}</ref> === کتێبەکانی ژیاننامە (سیرە) === {{سەرەکی|ژیاننامە}} کتێبەکانی سیرە و ژیاننامە لە قۆناغێکی دواتر لە نوسیەوەی [[فەرموودە]] نوسراون، ھاوەڵەکان گرنگییان دەدا بە گێڕانەوەی ژیاننامەکەی بە زارەکی، یەکەم کەس کە گرنگی دا بە نووسینەوەی ژیاننامەکەیدا [[عوروە کوڕی زوبەیر]] بوو. پاشان [[ئەبان کوڕی عوسمان]] (مردن ١٠٥کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2013-01-23|title=Chapter 2: Saqifa, The First Manifestations|url=https://www.al-islam.org/origins-and-early-development-shia-islam-sayyid-husayn-muhammad-jafari/chapter-2-saqifa-first|access-date=2021-09-16|website=Al-Islam.org|language=en}}</ref> پاشان وەھاب کوری مونەبی (مردن ١١٠ کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2020-05-09|title=موقع قصة الإسلام {{!}} إشراف الدكتور راغب السرجاني|url=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref> پاشان [[شوڕەحەبیل کوری سەعید]] (مردن ١٢٣کۆچی)<ref>{{Cite web|title=ص339 - كتاب الجرح والتعديل لابن أبي حاتم - شرحبيل - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/2170/1924|access-date=2021-09-16|website=al-maktaba.org}}</ref> و لە دواتریش [[ئیبن شیھابی زوھری]] (مردن ١٢٤کۆچی)<ref>{{Cite web|date=2020-03-19|title=ابن شهاب الزهري معلومات عن الفقيه المؤرخ أول من دون العلم|url=https://www.i7lm.com/ابن-شهاب-الزهري/|access-date=2021-09-16|website=موقع احلم|language=ar}}</ref> بەڵام بەشی زۆری نووسینەکانیان لە ناوچوون، نەگەیشتوون بە ئێمە، جگە لە چەند پاشماوەیەکی پەرتەوازە کە لەلایەن محەممەد کوڕی جەریری تەبەرییە گێردراوەتەوە.<ref>{{Cite web|date=2010-12-16|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101216172028/http://islamicfeqh.com/books/SIREH/Hp-sireh-a.htm|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=‮سعيد‬‎ ‮الجوماني‬‎|url=https://brill.com/view/book/9789004462922/back-1.xml|title=‮قائمة المصادر والمراجع‬‎|last2=‮كونراد‬‎ ‮هيرشلر‬‎|date=2021-06-15|publisher=Brill|isbn=978-90-04-46292-2}}</ref> لە دواتردا [[محەممەد کوڕی ئیسحاق]] دێت لە نووسینەوەی ژیاننامەی محەممەددا بە تەواوی و شارەزایان بە ڕاسترین کتێبی سیرەی دادەنێن لەو سەردەمەدا.<ref>{{Cite web|date=2015-04-13|title=كتب الدلائل والشمائل والخصائص|url=http://www.alukah.net/sharia/0/85074/|access-date=2021-07-08|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-09-22|title=مصنفات ومناهج للتعريف بحياة الرسول ﷺ|url=https://islamonline.net/مصنفات-ومناهج-للتعريف-بحياة-الرسول/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref> کتێبەکەی بە ئێمە نەگەیشتووە بەڵام [[ئیبن هیشام]] (مردن ٢١٨ کۆچی) هەستاوە بە گێرانەوەی کتێبەکەی بە پوختکراوەیی کە ناسراوە بە [[سیرەی ئیبن هیشام.]]<ref>{{Cite web|title=ابن هشام السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/ابن_هشام_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-06|title=نبذة عن السيرة النبوية لابن هشام|url=https://mqaall.com/prophetic-biography-ibn-hisham/|access-date=2021-10-10|website=مقال|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19487|title=السيرة النبوية لابن هشام|language=ar}}</ref> [[محەممەد کوڕی جەریر تەبەری|تەبەری]] (مردووی ٣١٠ی کؤچی) لە مێژووەکەیدا بەشێوەیەکەی سەرەکی پشتی بە گێڕانەوەکانی ئیبن ئیسحاق بەستووە.<ref>{{Cite web|title=المدخل إلى دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي ـ الباب الثالث : تعريف بالموسوعات التاريخية وأصولها ومصنفيها ـ الفصل الثاني: تراجم أصحاب الموسوعات التاريخية التي اعتمد عليها ابن أبي الحديد ـ أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (ت310هـ)|url=https://www.albadri.info/books/madkhal/madkhal48.htm|access-date=2021-10-10|website=www.albadri.info}}</ref><ref>موارد السيرة النبوية في تاريخ الطبري : من المولد حتى الهجرة للحبشة,[https://search.emarefa.net/ar/search?append=PERSON_FILTER_AR_NAME_ss%3A%22%D8%B7%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%22 طه جميل أحمد],[https://search.emarefa.net/ar/search?append=SOURCE_s%3A%22%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9+%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8%22 مجلة كلية الآداب].</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=تأريخ الرسل والملوك لمحمد جرير الطبري|url=https://muslim-nafahat.net/seera_023/|access-date=2021-10-10|website=نفحات من علوم المسلم|language=ar}}</ref> === کتێبەکانی شەمائل و دەلائل === {{سەرەکی|زانستی شەمائیل}} بە سەرچاوەیەکی بنەڕەتی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەددا،<ref name="محمد أنور-الشمائل">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص31-39، مجمع الملك فهد.</ref> ئەمانەش ئەو کتێبانەن کە دانەرەکانیان گرنگییان داوە بە باسی محەممەد و خوو ڕەوشت و سیفەتەکانی، و ھەڵسوکەوتی لە شەو و ڕۆژدا.<ref name="ReferenceE">السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص21-52، مكتبة العلوم والحكم، ط1993.</ref> زانستی شەمائیل جێگای گرینگی پێدانی زانایانی موسڵمان بووە، و یەکێک بووە لە بابەتەکانی کتێبەکان فەرموودە، دواتر زانایان کتێبی تایبەتیان لەسەر نوسیووە، [[ئەبول بەختەری]] (مردووی ٢٠٠ی کۆچی) یەکەم کەسە کتێبی لەسەر شەمائیل نوسیووە بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر [[ئەبول حەسەن مەدائینی]] (مردووی ٢٢٤ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر کتێبی شەمائیلە محەممەدیەکان ی [[ترمزی]]، دواتر [[داوود کوڕی عەلی زاھیری|داوود کوڕی عەلی ئەسفەهانی]] (مردووی ٢٧٠ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الشمائل المحمدية}}،<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە21-52، مكتبة العلوم والحكم</ref> دواتر [[قازی ئیسماعیل مالیکی]] (مردووی ٢٨٢ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الأخلاق النبوية}}، دواتر [[ئیبن فارس]] (مردووی ٢٩٥ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|أخلاق النبي}}، و چەندانی تر لەسەردەمەکانی دواتردا.<ref>مصادر السيرة النبوية وتقويمها، فاروق حمادة، لاپەڕە ٣٦-٤٤، دار الثقافة،١٩٨٠</ref> ھەروەھا '''کتێبەکانی دەلائل''' بە یەکێکی تر لە سەرچاوە بنەڕەتییەکانی ژیاننامەکەی دادەنرێن،<ref name="ReferenceE"/><ref>منتهى السول على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول، عبد الله بن سعيد محمد عبادي اللحجي، ج1، ص31-32، دار طوق النجاة، ط1998.</ref> ئەمەش ئەو کتێبانە دەگرێتەوە کە بەڵگە و نیشانەکانی پێغەمبەرایەتیی محەممەد دەسەلمێنێت بەپێی بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]. زۆر کتێب لەم بوارەدا دانراون و ناودارترینییان بەڵگەکانی پێغەمبەرێتی بەیھقییە. هەروەها بوخاری و موسلیم بەشێک لە کتێبەکەیان تایبەت کردووە بە بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی. === سەرچاوەکانی تر === ھەروەھا چەندین جۆری تر سەرچاوە ھەیە، وەک کتێبەکانی تەفسیری [[قورئان]] و ھۆکانی ھاتنە خوارەوە.<ref name=":1">السيرة من موقع المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية التابع لوزارة الأوقاف المصريةنسخة محفوظة 08 يناير 2009 على موقع واي باك مشين.</ref> بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری زانایانی ئیسلامی پشت بە ڕاڤە و لێکدانەوەکانی سەدەکانی سەرەتایی سەرھەڵدانی ئایینی ئیسلام دەبەستن، لە ناویشیان ئەو ئایەتانەی پەیوەندی بە ژیانی پێغەمبەری ئیسلامەوە ھەیە. لە نموونەی ئەو کتێبانەش تفسیری [[ئیبن کەسیر]]، تەفسیری تەبەری، و ھەروەھا تەفسیری قورتوبی.<ref name=":1" /> جگە لەو کتێبە مێژوویانەی بە شێوەیەکی گشتی گرینگی بە ڕووداوە مێژووییەکان داوە وەک تاری تەبەری و تاریخی [[ئیبن خەلدوون]]، ھەروەھا ئەو سەرچاوانەی جیا لە زمانی عەرەبی نوسراونەتەوە.<ref>Philip K. Hitti, History of the Arabs, 10th edition (1970), p.112.</ref><ref>Seeing Islam as others saw it: a survey and evaluation of Christian, Jewish, Robert G. Hoyland p.22 '''^'''</ref> == کورتەیەکی مێژوویی == {{ئیسلام}} [[پەڕگە:Map of Arabia 600 AD-ar.svg|ڕاست|وێنۆک|گرینگترین هۆزە عەرەبیەکان لە نیمچە دورگەی عەرەب]] لە '''ڕووی سیاسییەوە'''، [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] لێک ھەڵوەشابوو، نە دەوڵەتێک یەکی دەخست و نە حکوومەتێک بەڕێوەی دەبرد، دەوڵەتە دێرینەکانی کە لە [[یەمەن]] و [[نەجد]] و دەورووبەری [[عێراق]] و [[شام]] بوون لێک ھەڵوەشابوون، و ژیانی کۆچەری دەستی بەسەر شارەکانی [[حیجاز|حیجازدا]] گرتبوو، و ھۆزەکان یەکەی سەرەکیی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون.<ref>{{Cite web|title=كيف كانت الأوضاع السياسية في شبه جزيرة العرب قبل الإسلام|url=https://mawdoo3.com/كيف_كانت_الأوضاع_السياسية_في_شبه_جزيرة_العرب_قبل_الإسلام|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=المحرر|title=موجز الحالة السياسية عند العرب قبل الإسلام {{!}} سجل التاريخ|url=https://cal.al-7awza.org/hist/topic/556|access-date=2021-07-08|language=ar}}</ref> و کاروبارەکانی مەککە لە ڕێگای [[دارول نەدوە]] بەڕێوەدەبرا. لە شاری مەدینە بە شێوەیەکی گشتیی بەردەوام کێشە و ناکۆکی لە نێوان ئەوس و خەزرەج ھەبوو.<ref name=":2">{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> [[دەوڵەتی مەنازرە]] لە [[حارەبشا|حیرە]] و دەوڵەتی [[غەساسینە]] لە [[شام]] لەلایەن [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|فارس]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ڕۆمەکان]] ڕێگە بەگەشەیان درابوو، بۆ ئەوەی ببنە ڕێگر لەبەردەم فراوانخوازی عەرەبەکان. فارسەکان دەوڵەتی مەنازیرەیان هەشت ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی ڕوخاند.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-10-10|website=www.islamweb.net}}</ref> لە '''ڕووی ئابوورییەوە'''، دەشتەکییە عەرەبەکان پشتیان بە شوانکارەیی و کۆچکردن دەبەست بۆ ئەو ناوچانەی ئاویان لێیە، ئەمەش ببووە ھۆی شەڕ بۆ دەستکەوتنی پێداویستییەکان، بەڵام لە شارەکاندا چالاکی [[بازرگانی]] و [[وەرزێری|کشتوکاڵی]] و [[پیشەسازی]] ھەبوو، [[مەککە]] چالاکی بازرگانی تێیدا باڵادەست بوو و ڕێگەی بازرگانی نێوان [[شام]] و [[یەمەن]]ی بەڕێوە دەبرد، و سوودی لە پایە ئاینییەکەی وەردەگرت بۆ پاراستنی کاروانە بازرگانیەکان.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=مكة المكرمة قبل البعثة النبوية|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%A9|access-date=2021-10-10|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٧-٨٢، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> بەڵام [[مەدینە]] کشتوکاڵ تێیدا لەبرەودا بوو بەھۆی باخی [[میوە]] و [[خورما]] و [[ترێ|ترێوە]].<ref name=":2"/><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص77-82، مكتبة العبيكان، ط2005</ref> عەرەب دیناری [[بیزەنتی]] و درھەمی فارسییان بەکاردەھێنا لە ئاڵوگۆڕی بازرگانیدا، بەڵام لە ڕووی پیشەسازییەوە [[مەدینە]] ناسرابوو بە داڕشتنی جوانکاریی [[زێڕ]] و [[زیو]]، لەگەڵ دروستکردنی شمشێر و تیر و ڕم و زرێپۆش، ھەروەھا لە شارە عەرەبییەکاندا ئاسەنگەری و زەڕەنگەری و پێست خۆشکردن و چنین پەرەی سەند، ھەروەھا عەرەب چەند جۆرێک مامەڵەی دارایییان دەزانی وەک قەرز و ڕەھن و باج. لە '''ڕووی ئایینییەوە'''، [[بت پەرستی]] [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] گرتبوویەوە بە شێوەیەکی گشتی،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص20-25.</ref> کۆمەڵە خواوەندێکیان دەپەرست دروست کرابوون لە بەرد و تەختە، ژمارەیان دەگەیشتە ٣٦٠ بت لە دەوری [[کەعبە]]، ئەو ھۆزانە دەیانپەرستن کە دەھاتن بۆ [[حەج]] و [[قوربانی]] و نەزریان بۆ دەکردن،<ref name=":2"/> گەورەترینیان کۆنترینیان بتی (هوبەل) بوو کە قوڕەیش و کینانە دەیانپەرست هەروەها بتی (عووزا) شیان دەپەرست، و بتی (مەنات) هوزەیل و خوزاعە دەیانپەرست، هۆزی سەقیف بتی (لات) یان دەپەرست.<ref>المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، بەرگی ١١، لاپەڕە ٢٥٣</ref> لەگەڵ ئەمانەشدا چەند دروشمێکیان لە پاشماوەی ئایینی [[ئیبراھیم]] بۆ مابوویەوە وەک بەرز ڕاگرتنی کەعبە، و سەردان کردنی، و [[حەج]] و [[عومرە]]، لە ھەمان کاتدا چەند تاکێک ھەبوون کە لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] بوون بە تەنھا و ناسرابوون بە حەنەفییەکان،<ref>{{Cite web|title=تجلّيات «الحنيفية» في مكة قبل الإسلام|url=https://www.makkawi.com/Article/497/%D8%AA%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%86%D9%8A%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%85%D9%83%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.makkawi.com|language=ar}}</ref> ھەروەھا چەند ئایینێکی تر ھەبوو بە شێوەیکی دیاریکراو وەک [[جوو|جوولەکە]] لە [[یەمەن]] و [[مەدینە]]، و [[مەسیحییەت]] لە نەجران و حیرە و دەوروبەری [[شام]]، و ھەروەھا بڵاوبونەوەیەکی دیاریکراوی [[ئایینی زەردەشتی|ئاگرپەرستی]] ھەبوو کە لە [[ئێران|ئێرانەوە]] ھاتبوون.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة الدينية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16539/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> == نەژادی == {{سەیری ئەمەش بکە|داڕێژە:درەختی نەژادی محەممەد}} {{محەممەد}} [[پەڕگە:آباء وأمهات النبي.png|ڕاست|وێنۆک|ڕەجەڵکی پێغەمبەر]] ئەبوول قاسم محەممەدی کوڕی عەبدولڵای کوڕی [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم|عەبدولموتەڵیب]] کوڕی [[عەبدولمەنناف کوڕی قوسەی|عەبدولمەنناف]] کوڕی قوسەیی کوڕی کیلابی کوڕی موڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالیبی کوڕی فیھری کوڕی مالیکی کوڕی نەزڕی کوڕی کینانەی کوڕی خوزیمەی کوڕی مودرکەی کوڕی ئیلیاسی کوڕی مزەڕی کوڕی نزاری کوڕی مەعدی کوڕی عەدنانە (تائێرە زانایان کۆدەنگن)، لەگەڵ ئەوەی سەلمێنراوە دەچێتەوە سەر نەسەبی ئیسماعیلی کوڕی [[ئیبراھیم]].<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=نَسبُ الحبيب المصطفى ﷺ ويوم ميلاده|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/11/10/نسب-الحبيب-المصطفى-ويوم-ميلاده|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=النسب النبوي الشريف|url=https://www.alkhaleej.ae/ملحق/النسب-النبوي-الشريف|access-date=2021-07-08|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ھیچ لقێک نییە لە [[قوڕەیش]]دا کە نزیکایەتی لەگەڵ محەممەددا نەبێت،<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە لە سەحیحی بوخارییدا</ref> و [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە خوا ھەڵیبژاردووە لە باشترین ھۆز و پشت و نەسەبدا.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص69-102، دار الفكر المعاصر، ط1991</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|خرجتُ من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم إلى أن ولدني أبي وأمّي}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث ( خرجت من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم ... ) من الشريعة للآجري|url=https://islamarchive.cc/H_443985|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (من لەئادەمەوە تاوەکوو دایک و باوکم لەهاوسەرگیریەوە لەدایکبووم، لە داوێنپیسی لەدایک نەبووم). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل، واصطفى قريشًا من كنانة، واصطفى من قريش بني هاشم، واصطفاني من بني هاشم}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل ، واصطفى قريشا من كنانة ... ) من صحيح مسلم|url=https://islamarchive.cc/Hadith_190849|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (خوای گەورە کینانەی لە منداڵەکانی ئیسماعلدا هەڵبژاردووە، و قوڕەیشی لە کینانەدا هەڵبژاردووە، و بەنی هاشمی لە قوڕەیشدا هەڵبژاردووە، منیشی لە بەنی هاشمدا هەڵبژاردووە). گوتووشیەتی ({{عەرەبی|نحن بنو النضر بن كنانة لا نقفو أمنا ولا ننتفي من أبينا}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/79916|access-date=2021-10-10|website=www.dorar.net}}</ref> واتا (ئێمەی بەنوو نەزر تۆمەتی داوێن پیسی نادەینە پاڵ دایکمان، و خۆمان لە بابمان بێبەری ناکەین). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله كلمة تعالى خلق الخلق، فجعلني في خير فِرَقِهم، وخير الفرقتين، ثم تخيَّر القبائل فجعلني في خير قبيلة، ثم تخيَّر البيوت فجعلني في خير بيوتهم، فأنا خيرُهم نفسًا، وخيرُهم بيتًا}})<ref>{{Cite web|title=حديث العباس بن عبدالمطلب - سنن الترمذي|url=https://dorar.net/h/0774d1e09b668fd24ff7cb1f3ef3096a|access-date=2021-10-10|website=dorar.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-اقتضاء الصراط المستقيم-12b-4|url=https://www.alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=153367|access-date=2021-10-10|website=www.alathar.net}}</ref> واتا: (خوای گەورە دروستکراوەکانی دروستکردووە منی لە باشترین کۆمەڵەیان داناوە، دواتر لەتیرەکان منی لە باشترین تیرە داناوە، و دواتر لەماڵەکان منی لە باشترین ماڵدا داناوە). * '''باوکی'''؛ عەبدولڵای کوڕی عەبدولموتەڵیب بووە، دایکی فاتیمەی کچی عەمری کوڕی عائیزی کوڕی عیمران کوڕی مەخزوومی کوڕی یەقەزەی کوڕی موڕڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالب بووە.<ref>جامع الأحاديث، السيوطي، فەرموودەی ژمارە ٤٤٤٣٢.</ref><ref>لروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٢-٣٤.</ref> عەبدوڵڵا چاکترین کوڕەکانی باوکی بووە و لێبوردەترین و نزیکترینیان بووە لێوەی، و بچووکترینیان بووە،<ref name=":3">جامع الأحاديث، السيوطي، رقم:44432.</ref><ref>جمهرة أنساب أمهات النبي صلى الله عليه وآله وسلم، الحسين بن حيدر الهاشمي، ص1-58.</ref> نازناوی سەربڕدراوە بەهۆی ئەوەی باوکی سەد حوشتری بۆ سەربڕی لەجیاتی ئەو نەزرەی کە کردبووی.<ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح والد النبي صلى الله عليه وسلم - موقع مثال|url=http://www.methaal.com/articles/index?id=2054|access-date=2021-10-10|website=www.methaal.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح أبو النبي :: قصص السيرة النبوية مصورة للاطفال ⋆ تطبيق حكايات بالعربي|url=https://www.belarabyapps.com/BelarabyStories/قصة-عبدالله-الذبيح/|access-date=2021-10-10|website=بالعربي نتعلم|language=ar}}</ref> * '''دایکی'''؛ ئامینەی کچی وەھب کوڕی عەبد مەناف کوڕی زوھرە کوڕی کیلاب بووە، لەو سەردەمەدا باشترین ژنی قوڕەیش بووە لە نەسەب و شوێندا، و باوکی پێشەوای بەنی زەھرە بووە لە نەسەب و شەرەفدا،<ref name=":3" /> و باوکی سەرۆک و باشترینی بەنوو زوهرە بووە لەو کاتەدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە ١-٤٨</ref> *'''مام و پورەکانی:''' [[عەبباس کوڕی عەبدولموتەلیب|عەبباس]]، [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب|حەمزە]]، زوبەیر، حارس، غەیداق، قوسەم، عەبدول کەعبە، موقەوەم، جەحل، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب،]] [[ئەبوو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب|ئەبوو تاڵیب]] و زیرار.<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، تحقيق: محمد علوي المالكي، لاپەڕە ١٣٠-١٣٩، دار المنهاج، ٢٠٠٥</ref> پوورەکانی عاتیکە، ئومیمە، ئەروا، ئوم حەکیم، بەڕڕە و سەفییە. حەمزە و عەباس و سەفییە موسڵمان بوون.<ref>السيرة النبوية، ابن حبان، لاپەڕە ١-٦٣</ref><ref>الأنوار المحمدية من المواهب اللدنية، يوسف النبهاني، لاپەڕە ١٥٩-١٦٣، المطبعة الأدبية، بيروت، ١٨٩٢</ref> == ژیانی لە پێش بانگەواز == === لەدایکبوونی === [[پەڕگە:Mecca from Jabal Nur.JPG|ڕاست|وێنۆک|250px|دیمەنێکی مەککە لەسەر شاخی نوورەوە]] کاتێک عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەلیب گەیشتە تەمەنی هەژدە ساڵی باوکی خوازبێنی ئامینەی کچی وەهبی بۆ کرد لەمامی وهەیب کوڕی عەبدول مەناف کەلەلای ئەوان دەژیا.<ref>مختصر الجامع في السيرة النبوية، سميرة زايد، بەرگی ١ ، لاپەڕە ١٠٣-١١٠، المطبعة العلمية، ١٩٩٥</ref> عەبدوڵڵا لەمەککە گواستیەوە و ئامینە بە پێغەمبەر دووگیان بوو. ئامینە دەیگووت کاتێک پێغەمبەر لەزگیدا بووە پێی گوتراوە ({{عەرەبی|إنّك قد حملت بسيّد هذه الأمّة، فإذا وقعَ على الأرض فقولي "أعيذه بالواحد من شرِّ كل حاسد"، ثم سمّيه "محمدًا}})<ref>لطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ١، لاپەڕە ٩٤-١٠٨، دار صادر،بيروت.</ref> واتا (تۆ گەورەی ئەم ئوممەتەت لە زگدایە، کاتێک لەدایکبوو بڵێ بە خوای تاک و تەنیا دەیپارێزم لە خراپەی هەموو چاوپیسێک، و دواتر ناوی بنێ محەممەد). عەبدوڵڵا بەمەبەستی بازرگانی بەرەو شام بەڕێکەوت مانگێک بەنەخۆشی لە مەدینە مایەوە و دواتر مرد.<ref>أعلام النبوة، أبو الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي، لاپەڕە ٢٤٠، دار الكتاب العربي، ١٩٨٧</ref> لەو کاتەدا تەمەنی پێغەمبەر دوو مانگ لە زگی ئامینەدا(بەپێی بۆچوونی زۆربەی زانایان)، لەدوای خۆی پێنج حوشتر ڕانە مەڕێک و بەندەیەکی بەناوی بەرەکە کە [[کونیە|کونیەکەی]] ئوم ئەیمەن بوو بەجێهێشت.<ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، بەرگی ١، لاپەڕە ٣٢٧-٣٢٨</ref><ref>السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، علي بن برهان الدين الحلبي، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٨، دار المعرفة.</ref> [[پەڕگە:مكتبة مكة المكرمة.jpg|وێنۆک|شوێنی لەدایکبوونی '''پێغەمبەر محەممەد''' لەدۆڵی ئەبوو تاڵیب.]] پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژووییەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بەشی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٣٥}}</ref> بەشێکی دیکە دەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە، و بەشێکی دیکە دیکە دەڵێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە دەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەڵام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات<ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref> و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/سبب-تسميته-صلى-الله-عليه-وسلم-باسم-محمد|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref> لەهەندێک گێڕانەوەدا هاتووە بە خەتەنکراویی لەدایکبووە،<ref>الاستيعاب في معرفة الأصحاب،ابن عبد البر، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠-١٧</ref> بەڵام گێڕانەوەی ڕاست ئەوەیە عەبدول موتەلیب لەڕۆژی حەوتەمدا خەتەنەی کردووە و خوانێکی بۆ ڕێکخستووە.<ref>الروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٧٨-٢٩٦</ref> دایکی گوتبووی ئەو ناخۆشی و لاوازی و قورساییانەی بەسەردا نەهاتووە کە بەسەر ژنانی دووگیاندا دێن،<ref>الشفا بتعريف حقوق المصطفى، القاضي عياض، بەرگی ١، لاپەڕە ١٦٧-١٦٨، دار الفكر،بيروت، ١٩٨٨</ref> و کاتێک لەدایکبووە ڕوەوە قیبلە لەدایکبووە سەری بەرزکردبوەوە بەرەو ئاسمان، پەنجەکانی قوچاندبوون وەک ئەوەی تەحیات بخوێنێ.<ref>مستدرك الحاكم ، بەرگی ٣، لاپەڕە ٣٢٧</ref><ref>دلائل النبوة، البيهقي، بەرگی ٥، لاپەڕە ٣٥٤</ref> هەروەها لەکاتی لەدایکبوونیدا وەک ئەوە وابووە نورێک لێوەی دەرچوبێت کە کۆشکەکانی شامی ڕوناک کردۆتەوە.<ref>رواه ابن تيمية في الردّ على البكري، عن العرباض بن سارية، فەرموودەی ژمارە ٦١</ref> ئوم عوسمان کچی ئەبول عاس دەڵێت: ({{عەرەبی|حضرتُ ولادة رسول الله صلى الله عليه وسلم، فرأيت البيتَ حين وضع قد امتلأ نورًا، ورأيت النجوم تدنو حتى ظننتُ أنها ستقعَ عليّ}})<ref>{{Cite web|date=2019-11-09|title=في الذكرى العطرة.. معجزات رافقت مولد النبي (ص) - المصريون|url=https://almesryoon.com/Section_439/%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B7%D8%B1%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5_1273041|access-date=2021-10-10|website=almesryoon.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المعجزة المنتظرة فى ذكرى المولد النبوى!|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/News/131762/59/461090/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%D8%B1%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89.aspx|access-date=2021-10-10|website=الأهرام اليومي|language=ar}}</ref> واتا (لە کاتی لەدایکبوونی پێغەمبەردا مزگەوتی حەڕامم بینی پڕبوبوو لە نوور و ڕوناکی، و ئەستێرەکانم دیتن نیزیک دەبونەوە وامزانی بەسەرمدا دەکەون). کاتێک لەدایکبووە مژدەیان بە عەبدول موتەلیب داو زۆر پێی خۆشحاڵ بوو، و بردیە ناو کەعبە و سوپاسی خوای کرد و گووتی: ({{عەرەبی|ليكوننّ لابني هذا شأن}})<ref>{{Cite web|title=موسوعة الحديث|url=http://hadith.islam-db.com/narrators-hadith/2884/%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87|access-date=2021-10-10|website=hadith.islam-db.com}}</ref> واتا (ئەم کوڕەم پلە و پایەیەکی گەورەی دەبێت). جوولەکە زانی کە محەممەد لەدایکبووە، [[حەسان کوڕی سابت]] دەڵێت: ({{عەرەبی|والله إني لغلام يفعة، ابن سبع سنين أو ثمان، أعقل كل ما سمعت، إذ سمعت يهوديًا يصرخ بأعلى صوته على أطمة بيثرب: يا معشر يهود، حتى إذا اجتمعوا إليه، قالوا له: ويلك ما لك؟ قال: طلع الليلة نجم أحمد الذي ولد به}})<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية - ط دار المعرفة - ابن هشام الحميري - کتابخانه مدرسه فقاهت|url=http://lib.eshia.ir/44821/1/159|access-date=2021-10-10|website=lib.eshia.ir|language=fa}}</ref> واتا (من منداڵ بووم، حەوت یان هەشت ساڵ دەبووم، دەمزانی چ دەگوزەرێ، گوێم لە جوولەکەیەک بوو لەسەر بەرزایەکی مەدینە دەیگووت: هۆ کۆمەڵی جوولەکە، ئەوانیش کۆبونەوە و گووتیان چی ڕویداوە؟ گووتی: ئەمشەو ئەستێرەی لەدایکبوونی ئەحمەد دەرکەوتووە).<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(رِوَايَةُ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ مَوْلِدِهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%b1%d9%90%d9%88%d9%8e%d8%a7%d9%8a%d9%8e%d8%a9%d9%8f-%d8%ad%d9%8e%d8%b3%d9%91%d9%8e%d8%a7%d9%86%d9%8e-%d8%a8%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%ab%d9%8e%d8%a7%d8%a8%d9%90%d8%aa%d9%8d%d8%8c-%d8%b9%d9%8e%d9%86/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref> === پەروەردە بوونی === دوای دایکی یەکەم کەس [[سوەیبە]] بەندەی [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] شیری پێدا،<ref>{{Cite web|title=من هم مرضعات النبي الثلاثة ؟|url=https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2016/12/10/998224.html|access-date=2021-10-10|website=دنيا الوطن|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=من الذي ربى الرسول|url=https://mawdoo3.com/من_الذي_ربى_الرسول|access-date=2021-09-19|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48.</ref> کە بە هۆی مژدەی لەدایکبوونی پێغەمبەر ئازادی کردبوو، بوخاری دەگێڕێتەوە لە عوڕوەی کوڕی زوبەیرەوە ({{عەرەبی|لما مات أبو لهب رآه بعض أهله بمنامه، قال له: ماذا لقيت؟ قال أبو لهب: لم ألقَ بعدكم (أي لم ألقَ بعدكم خيرًا) غير أني سُقيت في هذه بعتاقتي ثويبة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/4227|access-date=2021-10-10|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=لمن يتمشدق ويتجرأ على صحيح البخاري|url=https://www.naseemalsham.com/fatwas/view/56389|access-date=2021-10-10|website=نسيم الشام|language=ar}}</ref> واتا: (کاتێک [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] مرد، کەسوکارەکەی لەخەودا دیتیان، پێیان گووت توشی چ بووی؟ گووتی توشی هیچ شتێکی باش نەبووم، تەنیا ئەوە نەبێت ئاوم پێدراوە بەهۆی ئازادکردنی سوەیبە). ئوم ئەیمەن لەباوەشی دەگرت تاوەکوو گەورەبوو،<ref>السيرة النبوية عرض وقائع وتحليل أحداث، علي الصلابي، لاپەڕە ١٤-٩٦</ref> پێغەمبەر پێی دەگووت دایە، و کاتێک تەماشای دەکرد دەیگووت ئەوە پاشماوەی بنەماڵەکەمە.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ٨، لاپەڕە ٢٢٤، دار صادر، بيروت.</ref> دوای لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام تەنھا بۆ ماوەیەکی کەم لای دایکی مایەوە تا ئەو کاتەی دایەنێکیان بۆ دۆزییەوە، ئەمەش بەھۆی ئەوەبوو یەکێک لە خوونەریتی خێزانە دەوڵەمەندەکانی قورەیش ناردنە دەرەوەی منداڵەکانیان بوو بۆ بیابان نشینیی، بەمەبەستی ئەوەی دووربن لە نەخۆشی و لە ئاوھەوایەکی تەندروست گەشە بکەن.<ref>هاشم یحی الملاح، کتێبی مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای ڕاشدین، لا١٠٤–١٠٥</ref> سوەیبە لەھەمانکاتدا شیری خۆیداوەتە کوڕەکەی خۆی بەناوی مەسروح و ھەروەھا ئەبوو سەلەمەی مەخزوومی، ھەمزەی کوڕی عبدولموتەڵیب کە دواتر ئەم سێ کەسە بوونە برای شیری پێغەمبەر،<ref>ابن قيم الجوزية:زاد العماد، ج1، لا36</ref><ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، ج1، ص327-328.</ref><ref>ابن سعد :الطبقات، ج1، لا108</ref> پاشان بردیانە لای [[حەلیمەی سەعدیە]] و ئەو گرتییە خۆی،<ref>{{Cite web|date=2020-07-06|title=من هي مرضعة النبي محمد|url=https://e3arabi.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/%d9%85%d9%86-%d9%87%d9%8a-%d9%85%d8%b1%d8%b6%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af/|access-date=2021-10-11|website=e3arabi - إي عربي|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية، ابن هشام، بەرگی ٢، لاپەڕە ٢٩٥-٢٩٨، تحقيق: طه عبد الرؤوف سعد، دار الجيل، بيروت، ١٩٩٠</ref> و لەگەڵ عەبدوڵڵای کوڕی شیری پێدەدا لە [[بیابانی بەنی سەعد]]، مێردەکەی ناوی حارس کوڕی عەبدول عوزا بوو، دوو کچی هەبوو بەناوی ئەنیسە و حوزافە کەپێشی دەگوترا شەیما، لەگەڵ دایکی ئەویش بەشداری دەکرد لەبەخێوکردنی.<ref>{{Cite web|date=2020-08-15|title=قصة حليمة السعدية مرضعة الرسول.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/8/15/قصة-حليمة-السعدية-مرضعة-الرسول-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4929734|access-date=2021-10-11|website=اليوم السابع}}</ref> زانایانی سیرە کۆکن لەسەر ئەوەی لەو ساڵەدا بیابانی بەنی سەعد بەهۆی وشکەساڵیەوە دەیناڵاند، بەڵام کاتێک پێغەمبەر هات زەویەکانی حەلیمە سەوز بوون و گوانی ماڵاتەکەی پڕبوون لەشیر.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە ٦٩-١٠٢، دار الفكر المعاصر، ١١٩٩١</ref> دوو ساڵ لەلای حەلیمە ماوەیەوە تاوەکوو لەشیر چۆوە، و چەند مانگ جارێک دەیھێنایەوە بۆ لای دایکی. پاش ئەوەی جارێکی دیکە حەلیمە دایکی پێغەمبەر ڕازی دەکات بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی دیکەش لەلایان بمێنێتەوە، بەهۆی ترس لەپەتایەک لەمەککەدا بڵاوبوەتەوە، و بەهۆی بەرەکەتی پێغەمبەر بۆیە ئامینە ڕازیبوو.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48</ref> ھەندێک دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە چوار ساڵ لەلای حەلیمە ماوەتەوە،<ref name="ReferenceF">السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref> بەڵام ئەوەی زیاتر زانایان و مێژوونوسان لەسەری کۆکن ئەوەیە کە ماوەی پێنج ساڵ پێغەمبەر لەلای حەلیمەی سەعدی ماوەتەوە ئەویش بەھۆی ئەو فەرموودەیەی کە پێغەمبەر باس لە شانازیکردن بە وەرگرتنی شێوازی ئاخاوتنی لە خێڵی بەنی سەعد و کاری شوانی لەگەڵ برا شیرییەکەی دا دەکات.لەتەمەنی چوار یان پێنج ساڵی سنگی لەتکرا، کەچەند جارێکی تریش دووبارە بۆتەوە، بەم هۆیەوە حەلیمە گێڕایەوە بۆ لای دایکی.<ref>{{Cite web|title=ما فعلت حليمة السعدية بعد حادثة شق الصدر - موقع المختصر|url=https://www.almukhtsir.com/8436/%D9%85%D8%A7-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D8%B1|access-date=2021-10-11|website=www.almukhtsir.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=حادثة شق صدر النبي صلى الله علية وسلم|url=https://moga5.yoo7.com/t1701-topic|access-date=2021-10-11|website=moga5.yoo7.com|language=ar}}</ref> موسلیم ئەو ڕوداوەی گێڕاوەتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان، فأخذه فصرعه فشق عن قلبه فاستخرج القلب، فاستخرج منه علقة، فقال: هذا حظ الشيطان منك. ثم غسله في طست من ذهب بماء زمزم، ثم لأمه (جمعه وضم بعضه إلى بعض) ثم أعاده في مكانه، وجاء الغلمان يسعون إلى أمه (مرضعته) فقالوا: إن محمدًا قد قُتل، فاستقبلوه وهو منتقع اللون. قال أنس: وقد كنت أرى أثر ذلك المخيط في صدره.}})<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(حَدِيثُ الْمَلَكَيْنِ اللَّذَيْنِ شَقَّا بَطْنَهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%ad%d9%8e%d8%af%d9%90%d9%8a%d8%ab%d9%8f-%d8%a7%d9%84%d9%92%d9%85%d9%8e%d9%84%d9%8e%d9%83%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%91%d9%8e%d8%b0%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%b4/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>رواه مسلم في صحيحه، عن أنس بن مالك، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠١،</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/5827|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-01-19|title=شرح حديث: أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان|url=http://www.alukah.net/sharia/0/111770/|access-date=2021-10-11|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref> واتا:<blockquote>کاتێک محەممەد لەگەڵ منداڵان یاری دەکرد جوبرەئیل هات بۆلای، و خستیە سەر زەوی و سینگی لەت کرد و دڵی دەرهێنا، پارچەیەکی لەدڵی دەرهێنا و گووتی ئەمە بەشی شەیتانە، دواتر لەتەشتێکی زێڕدا بەئاوی [[زەمزەم]] شوشتی، دواتر بۆیەکی هێنایەوە و دڵی خستەوە جێگای خۆی، منداڵەکان ڕایانکردە لای دایەنەکەی و گووتیان محەممەد کوژراوە، و بەڕەنگی چڕژاوی گەڕایەوە، ئەنەس دەڵێت: شوێنەواری ئەو هێڵەم لەسەر سینگی دەدیت.</blockquote>لە تەمەنی شەش ساڵیدا بوو کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد،<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، لاپەڕە ١-٣</ref><ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، بەرگێ ٢، لاپەڕە ٨٣-٩٨ دار السيرة، بيروت، ١٩٩٥</ref> لەکاتی گەڕانەوەیان لەسەردان کردنی خاڵوانیان لە بەنی نەجار، و گۆڕەکەی لەشوێنێکە پێیدەگوترێت ئەبوا.<ref>نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، لاپەڕە ٧-٢١، دار المعرفة، ٢٠٠٤</ref> پاشان عەبدول موتەلیبی باپیرەی بردیە لای خۆی تا لەگەڵ منداڵەکانیدا بژی، و کاتێک لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو عەبدول موتەلیب کۆچی دوایی کرد لە مەککە،<ref name="ReferenceG">نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref><ref>السيرة النبوية، أبو فارس، ص101.</ref> و پێش مردنی ئەبو تالیبی کوڕی ڕاسپارد بە پەروەردەی محەممەد.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص83-98، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> === لاویەتی === مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لەسەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە درھەم یان دینار) بۆ یارمەتیدانی مامی<ref>السيرة النبوية سير وعبر،مصطفى السباعي، لاپەڕە ١٣-٢٩، المكتب الإسلامي.</ref>، دەڵێت ({{عەرەبی|ما بعث الله نبيًا إلا رعى الغنم. فقال أصحابه: وأنت؟ فقال: نعم، كنت أرعاها على قراريط (أجزاء من الدراهم والدنانير) لأهل مكة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/118739|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=»الإجابة على الأسئلة العقائدية »مركز الأبحاث العقائدية|url=http://old.aqaed.com/faq/8391/|access-date=2021-10-11|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێکی نەناردووە شوانی نەکردبێت، هاوەڵەکانی گووتیان تۆش کردووتە؟ گووتی بەڵێ منیش شوانیم بۆ خەڵکی مەککە کردووە بەرامبەر چەند قیڕاتێک.<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - فتح الباري شرح صحيح البخاري - كتاب الإجارة - باب رعي الغنم على قراريط- الجزء رقم2|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=4118&idto=4119&bk_no=52&ID=1422|access-date=2021-10-11|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»،<ref>{{Cite web|title=هل رسول الله يعمل راعي أغنام عند قريش يا سفهاء !!|url=https://www.yahosein.com/vb/node/153358|access-date=2021-10-11|website=منتديات يا حسين|language=ar}}</ref> کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، کاتێک گەیشتنە [[بوسڕا]] چوون بۆلای ڕاهیبێک بەناوی [[بەحیرا]]،<ref>{{Cite web|title=علامات نبوة "محمد".. هكذا عرفها راهب.. وحذر من أن يعرف بها اليهود|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1010047/علامات-نبوة-محمد-هكذا-عرفها-راهب-وحذر-من-أن-يعرف-بها-اليهود|access-date=2021-10-11|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> کە زانا بوو لەئینجیلدا سەیری محەممەدی دەکرد و تێیڕادەما، دواتر بە ئەبوو تاڵیبی گووت ({{عەرەبی|ارجع بابن أخيك إلى بلدك واحذر عليه اليهود فوالله إن رأوه أو عرفوا منه الذي أعرف ليبغنه عنتًا، فإنه كائن لابن أخيك شأن عظيم نجده في كتبنا وما ورثنا من آبائنا}})<ref>{{Cite web|title=هل كان بحيرا الراهب موحدًا وهل كان إنجيله الذي وجد فيه صفة خاتم النبوة محرفًا - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/249691/%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8B%D8%A7-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D9%81%D9%8A%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%8B%D8%A7|access-date=2021-10-11|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (هذا سيد العالمين هذا رسول رب العالمين هذا يبعثه الله رحمة ... ) من دلائل النبوة لأبي نعيم الأصبهاني|url=https://islamarchive.cc/H_556401|access-date=2021-10-11|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: برازایەکەت بگەڕێنەوە بۆ شارەکەت ئاگات لەجوولەکە بێت هیچی لێنەکەن، سوێند بەخوا ئەگەر ئەوەی من دەربارەی محەممەد دەیزانم ئەوان بیزانن ئەوا دەیکوژن ئێمە لەکتێبەکانمان و قسەی باب باپیرانمان پلە و پایەکەی دەزانیین. لەمەککە ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref name="ReferenceG"/> بەوە ناسراوە هەرگیز کڕنووشی بۆ بتەکان نەبردووە سەرەڕای بڵاویان لەناو قوڕەیشدا،<ref>{{Cite web|date=2018-11-20|title=في ذكرى مولد النبي العطرة.. الرسول محمد أعظم الشخصيات في تاريخ الإنسانية.. ومفكر يهودي: دعا لنبذ العنصرية والعصبية القبلية|url=https://www.elbalad.news/3579496|access-date=2021-10-12|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> و بەشداری گاڵتەو گەپی گەنجەکانی نەکردووە،<ref>{{Cite web|title=الأسوة الحسنة - الأهرام اليومي|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/NewsPrint/680733.aspx|access-date=2021-10-12|website=gate.ahram.org.eg}}</ref> بەڵکوو لەگەڵ گەورەکان بەشداری جەنگەکانی کردووە و یارمەتی داون،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣١٩-٣٣٢</ref> لەتەمەنی چواردە ساڵیدا [[جەنگی فیجار]] لەنێوان کینانە و [[قەیسی عەیلان]] ڕویدا،<ref>{{Cite web|date=2020-08-24|title=حروب الفجار الأربعة فى الجاهلية|url=https://www.abhath.net/حروب-الفجار-الأربعة-فى-الجاهلية/|access-date=2021-10-12|website=شبكة الأبحاث العربية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=http://www.almerja.com/reading.php?idm=66636|access-date=2021-10-12|website=المرجع الالكتروني للمعلوماتية}}</ref> پێغەمبەر لەگەڵ قوڕەیش کە بەشێک بوون لە کینانە بەشداری کردووە، بەرامبەرەکانیان بریتی بوون لە تیرەکانی [[هەوازن]]، [[غەتەفان]]، [[سولەیم]]، [[عەدوان]]، [[فەهم]] و چەندانی تر لە تیرە قەیسییەکان،<ref>{{Cite web|title=حرب الفِجَار وشهود النبيﷺ لها - وِلادةُ خيرِ الأَنام ﷺ إلى بَيْعةُ العَقبةِ الأولى.|url=https://ar.islamway.net/article/79865|access-date=2021-10-12|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پێغەمبەر دەربارەی ئەو جەنگە دەڵێت ({{عەرەبی|قد حضرته مع عمومتي، ورميت فيه بأسهم، وما أحب أني لم أكن فعلت}})<ref>{{Cite web|title=فصل: ذكر حضور رسول الله حرب الفجار{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89%20**/%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%20%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%B1%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%20/i54&d54791&c&p1|access-date=2021-10-12|website=www.al-eman.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص16 - كتاب ما شاع ولم يثبت في السيرة النبوية - اشتراكه صلى الله عليه وسلم في حرب الفجار - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/33458/16|access-date=2021-10-12|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم بەشداریم لەو جەنگەدا کردووە و تیرم هاویشتووە، پێشم خۆشنییە بەشداریم نەکردبا. هەروەها دەڵێت ({{عەرەبی|كنت أنبل على أعمامي}})<ref>{{Cite web|title=تعريب سيد المرسلين - جعفر الهادي - مکتبة مدرسة الفقاهة|url=http://ar.lib.eshia.ir/86688/1/244|access-date=2021-10-12|website=ar.lib.eshia.ir|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=8 - فترة الشَباب في حياة النبيّ الاكرم|url=http://old.aqaed.com/ahlulbait/books/sayd-sayd1/a17.html|access-date=2021-10-12|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم تیرم دەهاویشت. وەدەشڵێت ({{عەرەبی| ما سرني أني لم أشهده إنهم تعدوا على قومي عرضوا عليهم أن يدفعوا إليهم البراض صاحبهم فأبوا}})<ref>{{Cite web|title=محمد رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - حياته و سيرته - Page 7 - Wattpad|url=https://www.wattpad.com/465698131-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%88|access-date=2021-10-12|website=www.wattpad.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=https://areq.net/m/%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1.html|access-date=2021-10-12|website=areq.net}}</ref> واتا: پێم خۆشنییە بەشدار نەبوبام ئەوان دەستدرێژیان کردە سەر گەلەکەم، سەرەڕای ئەوەی گەلکەم پێشنیازی ڕادەستکردنەوە بەڕڕاز_کەسێک بوو لەکینانە پیاوێکی کوشتبوو بەهۆی ئەوەوە جەنگی فیجار هەڵگیرسا_ یان کردبووە. بەشداری کردووە لە [[هاوپەیمانیەتی فزول]]،<ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=ما هو حلف الفضول ؟|url=https://almoheet.net/ما-هو-حلف-الفضول-؟/|access-date=2021-10-12|website=موسوعة المحيط|language=ar}}</ref> ڕێککەوتننامەیەک بوو قوڕەیش لەماڵی عەبدوڵڵا کوڕی جودعان لەمەککە بەستبوویان، ڕێککەوتبوون لەسەر پاراستنی کەسانی لاواز و ستەملێکراو.<ref>{{Cite web|date=2019-07-05|title=حلف الفضول - حروف عربي|url=https://horofar.com/%D8%AD%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84|access-date=2021-10-12|website=حروف عربي موسوعة المحتوي العربي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف الفضول - منار الإسلام|url=https://www.islamanar.com/%d8%ad%d9%84%d9%81-%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%b6%d9%88%d9%84/|access-date=2021-10-12|language=ar}}</ref> دەربارەی دەڵێت: ({{عەرەبی|لقد شهدتُ في دار عبد الله بن جدعان حِلفًا، لو دُعيت به في الإسلام لأجبتُ}})<ref>{{Cite web|title=لقد شهدتُ مع عمومتي حلفاً !|url=https://www.al-watan.com/news-details/id/265817/لقد-شهدتُ-مع-عمومتي-حلفاً-|access-date=2021-10-12|website=Al-Watan|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف المطيبين وحلف الفضول .. ودروس في العمل الجماعي|url=http://www.saaid.net/Minute/266.htm|access-date=2021-10-12|website=www.saaid.net}}</ref> واتا: لەماڵی عەبدوڵڵای کوڕی جودعان بەشداریم لە هاوپەیمانیەتیەک کرد، ئەگەر لەئیسلامدا داوای بەشداریم لێبکەن بەشدار دەبم.<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/149778|access-date=2021-10-12|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/134245|access-date=2021-10-12|website=www.dorar.net}}</ref> ماوەیەک بەر لە دابەزینی سروش بۆ پێغەمبەر، بەهۆی لافاوەوە دیوارەکانی کەعبە داڕوخان، بۆیە خەڵکی مەککە بڕیاریاندا دوبارە کەعبە نوێبکەنەوە،<ref>{{Cite web|title=الكعبة المشرفة.. بيت الله الحرام|url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/9/6/الكعبة-المشرفة|access-date=2021-10-12|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=النبي (ص) وإعادة بناء الكعبة المشرفة (9)|url=http://www.hajij.com/ar/articles/religious-articles-viewpoints/item/1416-------9|access-date=2021-10-12|website=www.hajij.com|language=ar-aa}}</ref> لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکییەکی زۆر کەوتە نێوان ھۆزەکانی مەککە، بەھۆی ئەوەی ھەریەکەیان ھەوڵی دەدا ھۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی، ئەم ناکۆیییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە [[مزگەوتی حەرام]] کۆبوونەوە<ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/مكتبة-الحرم-ومكان-ولادة-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref> دواجار گەیشتنە ڕێکەوتنێک ھەرکەسێک یەکەم کەس لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە ئەو دەکەن بە ناوبژیوانی خۆیان و بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت،<ref>{{Cite web|title=يوم حمل الحجر الأسود|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%8A%D9%88%D9%85-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ئەوەبوو پێغەمبەر محەممەد ھاتە ژوورەوە، بەھۆی ناوبانگی لە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە، ھەموویان ڕازی بوون لەسەر بڕیار و قسەکانی،<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت: قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> و گووتیان: ({{عەرەبی|هذا الأمينُ، قد رَضينا بما يقضي بيننا}})<ref>{{Cite web|title=سيرة ابن إسحاق - محمد بن إسحاق بن يسار - ج ٢ - الصفحة ٨٧|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3661_%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%86-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%D8%AC-%D9%A2/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_37|access-date=2021-10-12|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref> واتا: ئەوە ئەمینە هات ڕازین ببێ بەناوبژیوان.<ref>{{Cite web|title=النبي هو الذی وضع الحجر الاسود في موضعه|url=https://arabic.tebyan.net/index.aspx?pid=152520|access-date=2021-10-12|website=arabic.tebyan.net}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/شبابه_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref> ئەمەش بووە ھۆی چارەسەرکردنی کێشەکە، زانایان و شوێنکەوتوانی ئایینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێھاتوویی پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە.<ref name=":0"/><ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ., دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=الرشد في التفكير والتصرف وأثره في الحياة|url=https://www.alshareyah.com/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%A9-%D9%88%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/21-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%88%D9%82%D9%81%D8%A7%D8%AA/2564-2021-05-05-00-01-34|access-date=2021-10-12|website=www.alshareyah.com|language=ar-aa}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرَّسول صلى الله عليه وسلم القدوة في الأمَانَة|url=https://dorar.net/akhlaq/124|access-date=2021-10-12|website=dorar.net|language=ar}}</ref> === ھاوسەرگیری لەگەڵ خەدیجە === {{سەرەکی|خەدیجە کچی خووەیلید}} [[پەڕگە:Khadija tomb.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەو گومەزەی لەسەر گۆڕی خەدیجە دروستکرابوو]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، ژنێکی بازرگانی شاری [[مەککە]] بوو،<ref name="ReferenceG"/> ڕێزلێگیراو و خاوەنی پارە و سامان بوو،<ref>{{Cite web|title=خديجة بنت خويلد|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> کچی خوەیلد ی کوڕی ئەسەدی کوری عبدالعزی کوڕی قصی بوو. دایکی فاتیمەی کچی زائدە کوڕی ئەسام کوڕی عامری کوڕی لوئەی بوو، خەدیجە پێش ئەوەی شوو بە پێغەمبەر بکات دوو شووی دیکەی کردبوو.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص105-125، دار السيرة، بيروت، ط1995</ref> سەرچاوە مێژووییەکان ئاماژە بەوەدەکەن لە ناو خانەوادەکەی شکۆمەند و خاوەن پلە و پایە بووە سەروەت و سامانی خۆی ھەبوو لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوە مێژووییەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەوەیان ڕووننەکردووەتەوە خەدیجە چۆن ئەو ماڵ و سامانەی دەستکەوتووە بەڵام بەشێک لە سەرچاوەکان دەلێن بەھۆی بارزگانییەوە توانیویەتی گەشە بە سەروەت و سامانەکەی بکات.<ref name=":0" /> کاتیک ھەواڵی دەست پاکی محەممەد گەیشت پێی، ناردی بە شوێن محەممەدا و پێشنیاری خستە بەردەمی کە بەشداری بکات لە بازرگانییەکەیدا بۆ [[شام]]،<ref>أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن الأثير الجزري، ج1، ص1337-1338.</ref> محەممەد ڕازی بوو و دەرچوو بۆ شام و شتومەکی کڕی، لە گەشتەکەیدا خزمەتکارێکی لەگەڵ بوو بەناوی مەیسەرە، کاتێک گەشتنە شام لە بازاڕی بوسڕا لەژێر سێبەری دارێک دانیشت کە لە نزیک [[سەومەعە|سەومەعەی]] ڕ‌اهیبێک بوو بەناوی [[نەستوڕا]]،<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، بەرگی ١،لاپەڕە ٧١، مؤسسة عز الدين، بيروت، ١٩٨٦</ref> ڕاهیبەکە بە مەیسەرەی گووت ({{عەرەبی|ما نزل تحت هذه الشجرة قطّ إلا نبيّ}})<ref>ثقات ابن حبان، ابن حبان، بەرگی ١، لاپەڕە ٤٧</ref><ref>{{Cite book|url=https://ketabonline.com/ar/books/1311/read?part=1&page=123&index=819046/819081|title=الموسوعة في صحيح السيرة النبوية - العهد المكي {{!}} مجلد 1 {{!}} صفحة 118 {{!}} مولد رسول الله الرحمة المهداة صل|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عظيمات|url=http://www.alfaseeh.net/vb/showthread.php?t=19082|access-date=2021-10-14|website=www.alfaseeh.net}}</ref> واتا: تەنیا پێغەمبەران لەژێر سێبەری ئەم دارەدا دانیشتوون، مەیسەرە کاتێک گەرما بەتین دەبوو دەیبینی دوو فریشتە سێبەر بۆ پێغەمبەر و حوشترەکەی دەکەن،<ref>{{Cite web|title=قصة ام المؤمنين خديجه رضي الله عنها مع الرسول الكريم|url=https://tamimi.own0.com/t6163-topic|access-date=2021-10-14|website=tamimi.own0.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتابات في الميزان / لنعرف خديجة عليها السلام!!|url=http://www.kitabat.info/print.php?id=154581|access-date=2021-10-14|website=www.kitabat.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص81 - كتاب سيرة ابن اسحاق السير والمغازي - حديث خديجة ابنة خويلد - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/9862/84|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> کاتێک گەڕایەوە بۆ مەککە قازانجێکی زۆری کردبوو دوو ئەوەندەی جارانی پێشوو،<ref>{{Cite web|title=تاجر النبي في مال خديجة.. فحقق أرباحًا ما لم يحققها غيره في 40 سنة|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1027608/تاجر-النبي-في-مال-خديجة-فحقق-أرباحًا-ما-لم-يحققها-غيره-في-40-سنة|access-date=2021-10-14|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> مەیسەرەی خزمەتکاریش ئەو شتانەی بۆ خەدیجە گێڕایەوە کە بەسەریان هاتووە، بۆیە لە دوای گەڕانەوەکەی لە شام خەدیجە پێشنیاری ھاوسەرگیری خستە بەردەمی لەڕێی نەفیسە کچی مەنییە،<ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، ج1، ص114، عالم الكتب، بيروت، ط1996.</ref> محەممەدیش ڕازی بوو و داواکەی خستە بەردەم مامەکانی، ئەبوو تاڵیبی مامی لەگەڵی چوو خوازبێنی بۆ کرد لە عەمری کوڕی ئەسەدی مامی و مارەییەیەکەی بیست حوشتر بوو،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣٦١</ref> خەدیجەی خواست کاتێک لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بوو خەدیجە لە تەمەنی ٤٠ ساڵیدا یان ھەندێک دەڵێن ئەویش لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بووە.<ref>{{Cite web|date=2016-09-22|title=زواج النبي من السيدة خديجة رضي الله عنها|url=https://www.alsirah.com/زواج-النبي-من-السيدة-خديجة-رضي-الله-عنه/|access-date=2021-07-08|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كيف تزوج النبي صلى الله عليه وسلم من خديجة - الإسلام سؤال وجواب|url=https://islamqa.info/ar/answers/34550/كيف-تزوج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-من-خديجة|access-date=2021-07-08|website=islamqa.info|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=زواج النبي صلى الله عليه وسلم بخديجة ـ رضي الله عنها ـ - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/156056/زواج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-بخديجة-ـ-رضي-الله-عنها-ـ|access-date=2021-07-08|website=www.islamweb.net}}</ref> خەدیجە یەکەم ژنی محەممەدە و تاوەکوو لەژیاندا مابوو ژنی تری نەهێناوە،<ref>{{Cite web|title=أول امرأة تزوجها رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد خديجة|url=http://www.sahaba.rasoolona.com/Al-Awael/484/%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9|access-date=2021-10-14|website=www.sahaba.rasoolona.com}}</ref> دوای ئەوەی بیست و پێنج ساڵ لەلای مایەوە پازدە ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی و دە ساڵ دوای پێغەمبەرایەتی،<ref>{{Cite web|title=ما هي أول امرأة تزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ؟|url=https://ejaaba.com/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%8A-%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-10-14|website=ejaaba.com}}</ref> و دایکی ھەموو منداڵەکانی بوو بێجگە لە ئیبراھیم کە دایکی ئەو ماریە قیبتی بوو، مناڵەکانی تری قاسم و عەبدوڵڵا و زەینەب و ئوم کەلسوم و فاتمە بوون.<ref>{{Cite web|last=سعيد|first=مريم|date=2020-09-28|title=اسماء ابناء الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://www.fekera.com/94104/اسماء-ابناء-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم/|access-date=2021-10-14|website=موقع فكرة|language=ar}}</ref> قاسم و عەبدولڵا لە سەردەمی نەفامیدا مردن بەڵام ھەموو کچەکانی موسڵمان بوون و لە گەڵیدا کۆچیان کرد بۆ مەدینە، بەڵام ھەموویان ھێشتا پێغەمبەر لە ژیاندا بوو مردن بێجگە لە فاتیمە.<ref>{{Cite web|title=الحكمة من موت أبناء الرسول الذكور|url=https://www.almrsal.com/post/924895|access-date=2021-10-14|website=المرسال|language=ar}}</ref> === مژدەکان لە نزیکبوونەوەی ناردنی === [[موسڵمانان]] لەو بڕوایەدان کە خوا ھەر پێغەمبەرێکی ناردبێت بەڵێنی لێوەرگرتووە کە بە نەتەوەکەی بڵێت باوەڕ بە دوایین پێغەمبەر بھێنن کە محەممەدە و سەری بخەن،<ref>[http://www.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=49&ID=265 لە تەفسیری ئیبن کەسیر، سورەتی ئەنعام]</ref> و محەممەد خۆی فەرموویەتی: ({{عەرەبی|أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم}}) واتا: من بانگەوازی ئیبڕاھیمی باوکمم، مژدەکەی عیسام،<ref>دەقی فەرموودەکە؛ «أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم»</ref> ھەروەھا لە کتێبەکانی سیرەدا ھاتووە کەوا حاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] و قەشە مەسیحییەکانی ناو [[عەرەب]] باسیان لە ھاتنی پێغەمبەر محەممەد کردووە پێش ناردنی کاتێک کاتەکەی نزیک بووەتەوە.<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-01-17|title=كيف أخبرت الكتب السماوية عن النبي (ص) وشريعته؟|url=https://ar.hawzahnews.com/news/352732/كيف-أخبرت-الكتب-السماوية-عن-النبي-ص-وشريعته|access-date=2021-07-08|website=وكالة أنباء الحوزة|language=ar}}</ref> فاڵگرەوە عەرەبەکان لە جنۆکە شەیتانەکانەوە زانیایان کە بەدزیەوە گوێیان دەگرت و هەواڵەکانیان لەئاسمانەوە دەهێنا پێش ئەوەی ڕێگریان لێبکیرێت. قەشە مەسیحییەکان و حاخامە جوولەکەکان لە کتێبەکانیان سیفەتی خۆی سیفەتی کاتی هاتنیان دەزانی،<ref>{{Cite web|title=بعض صفات النبي الموعود {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/11307/|access-date=2021-10-14|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-10-14|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> و پێغەمبەرەکانیان بەڵێنیان لێوەرگرتبوون کاتێک هات باوەڕی پێبێنن.<ref>{{Cite web|title=من أوصاف الرسول في التوراة والإنجيل -2-|url=https://islamsyria.com/site/show_articles/9266|access-date=2021-10-14|website=islamsyria.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=صفات النبي (صلى الله عليه وآله) في التوراة - مركز الأبحاث العقائدية|url=https://www.aqaed.com/faq/1666/|access-date=2021-10-14|website=www.aqaed.com}}</ref> ئیبن عەبباس دەڵێت ({{عەرەبی|كانت يهود خيبر تقاتل غطفان فلمّا التقوا هُزمت يهود خيبر فعاذت اليهود بهذا الدعاء فقالت «اللهم إنا نسألك بحقّ محمد النبيّ الأميّ الذي وعدتنا أن تخرجه لنا في آخر الزمان إلا نصرتنا عليهم»، فكانوا إذا التَقَوا، دعوا بهذا الدعاء فهزموا غطفان، فلما بُعث النبي صلى الله عليه وسلم كفروا به فأنزل الله ﴿وَكَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ﴾}}<ref>{{Cite book|last=بكر/السيوطي|first=جلال الدين عبد الرحمن بن أبي|url=https://books.google.iq/books?id=jzdMDwAAQBAJ&pg=PT169&lpg=PT169&dq%253D%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2584%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2591%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D9%2587%25D9%258F%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D9%2581%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B0%25D8%25AA%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%252B%25C2%25AB%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%25D9%2585%252B%25D8%25A5%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25A3%25D9%2584%25D9%2583%252B%25D8%25A8%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2591%252B%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25AF%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A3%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B0%25D9%258A%252B%25D9%2588%25D8%25B9%25D8%25AF%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25A3%25D9%2586%252B%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2587%252B%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2581%25D9%258A%252B%25D8%25A2%25D8%25AE%25D8%25B1%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D8%25A5%25D9%2584%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B5%25D8%25B1%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2585%25C2%25BB%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2583%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A5%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2582%25D9%258E%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%258C%252B%25D8%25AF%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%258F%25D8%25B9%25D8%25AB%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%252B%25D8%25B5%25D9%2584%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%252B%25D9%2588%25D8%25B3%25D9%2584%25D9%2585%252B%25D9%2583%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%252B%25D9%2581%25D8%25A3%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25EF%25B4%25BF%25D9%2588%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2592%252B%25D9%2585%25D9%2590%25D9%2586%252B%25D9%2582%25D9%258E%25D8%25A8%25D9%2592%25D9%2584%25D9%258F%252B%25D9%258A%25D9%258E%25D8%25B3%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%2590%25D8%25AD%25D9%258F%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D8%25B9%25D9%258E%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2591%25D8%25B0%25D9%2590%25D9%258A%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D9%2583%25D9|title=تفسير السيوطي (الدر المنثور في التفسير بالمأثور) 1-7 ج1|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-3001-3|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص5 - شرح كتاب قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة - الكلام على حديث ابن عباس في معنى استفتاح اليهود على الذين كفروا - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32403/296|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: جوولەکەکانی خەیبەر جەنگیان لەگەڵ غەتەفان دەکرد کاتێک بەیەک گەیشتن جوولەکەکانی خەیبەر دۆڕان، و جوولەکەکان ئەم دوعایەیان کرد؛ خوایە ئێمە داوات لێدەکەین بەحەقی پێغەمبەر محەممەدی ڕاستگۆ کە بەڵێنت داوە بۆمانی بنێری سەرمان بخەی بەسەریاندا، بۆیە کاتێک گەیشتن بەغەتەفان ئەو دوعایەیان کرد و لێیان بردنەوە، کاتێک پێغەمبەر وەحی بۆ هات باوەڕیان پێنەکرد، خوای گەورە ئایەتی دابەزاند (ئەوان لەپێشدا بە پێغەمبەر هەڕەشەیان لە بێباوەڕان دەکرد بەڵام کاتێک هات باوەڕیان پێنەهێنا). لەباسی موسڵمان بوونی [[سەلمانی فارسی]] دەڵێت یەکێک لەڕاهیبەکان پێیگووتوە: ({{عەرەبی|قد أظلّ زمان نبي، مبعوث بدين إبراهيم يخرج بأرض العرب، مهاجره إلى الأرض بين حرّتين بينهما نخل، به علامات لا تخفى، يأكل الهديّة ولا يأكل الصّدقة، بين كتفيه خاتم النبوة، فإن استطعت أن تلحق بتلك البلاد فافعل}})<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=iMR9DwAAQBAJ&pg=PT726&lpg=PT726&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=JFDqO8C8LS&sig=ACfU3U0b7_r4XN8EyZYXaVMZ0AtDNkB_SQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgLEAM|title=البداية والنهاية 1-8 مع الفهارس ج1: البداية والنهاية 1/8 - لونان|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-2781-5|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - هداية الحيارى في أجوبة اليهود والنصارى - القسم الأول في أجوبة المسائل - المسألة الثانية فيما لو اختاروا الكفر - قصة إسلام سلمان الفارسي - سلمان يلحق بقس عمورية- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=115&ID=20|access-date=2021-10-15|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> واتا: سەردەمی پێغەمبەرێک نیزیک بۆتەوە، بەدینی ئیبراهیم نێردراوە لەوڵاتی عەرەب دەردەکەوێت، کۆچدەکات بۆ زەوییەک لەنێوان دوو چیا دایە و خورمای لێدەچێندرێت، چەند نیشانەیەکی هەیە؛ دیاری وەردەگرێت بەڵام خێر وەرناگرێت، لەنێوان شانەکانی مۆری پێغەمبەرایەتی هەیە، ئەگەر بتوانی بگەی بەو وڵاتە ئەو پێی بگە.<ref>{{Cite book|last=عويص|first=د إيهاب|url=https://books.google.iq/books?id=5go0EAAAQBAJ&pg=PT522&lpg=PT522&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=yvBiBZtnkj&sig=ACfU3U1CKp3m8DCTd5EtjLjM0lFiXWA6aw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgNEAM|title=كهولة قبل البلوغ|publisher=ٌرواية|isbn=978-603-90437-5-1|language=ar}}</ref> [[عامر کوڕی ڕەبیعە]] دەڵێت: ({{عەرەبی|سمعت زيد بن عمرو بن نفيل يقول أنا أنتظر نبيًا من ولد إسماعيل ثم من بني عبد المطلب بن هاشم ولا أراني أدركه، وأنا أؤمن به وأصدّقه وأشهد أنه نبيّ، فإن طالت بك مدة فرأيته فأقرئه مني السّلام، وسأخبرك ما نعته حتى لا يخفى عليك. قلت: هلمّ. قال: هو رجل ليس بالقصير ولا بالطويل ولا بكثير الشعر ولا بقليله وليست تفارق عينيه حمرة وخاتم النبوة بين كتفيه، واسمه أحمد، وهذا البلد مولده ومبعثه، ثم يخرجه قومه منها، ويكرهون ما جاء به حتى يهاجر إلى يثرب فيظهر أمره، فإيّاك أن تخدع عنه فإني طفت البلاد كلها أطلب دين إبراهيم، فكل من أسأل من اليهود والنصارى والمجوس يقولون "هذا الدين وراءك" وينعتونه مثل ما نعته لك ويقولون "لم يبق نبي غيره}})<ref>{{Cite web|title=تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج ١٩ - الصفحة ٥٠٤|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3175_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%AC-%D9%A1%D9%A9/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_504|access-date=2021-10-16|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الاسلامية : أعـلام النبوة|url=https://taghrib.com/ar/library/print/406/19|access-date=2021-10-16|website=taghrib.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول صلى الله عليه وسلم|url=http://w11a.weebly.com/157516041585158716081604-158916041609-1575160416041607-1593160416101607-1608158716041605.html|access-date=2021-10-16|website=عظماء في التاريخ الاسلامي}}</ref> واتا: گوێم لە [[عەمر کوڕی نوفەیل]] بوو دەیگووت چاوەڕێی پێغەمبەرێک دەکەم لەنەوەی ئیسماعیل، دواتر لەنەوەی عەبدول موتەڵیب کوڕی هاشم و وانازانم پێیبگەم، من باوەڕم پێی هێناوە و بەڕاستی دادەنێم و شایەتی دەدەم پێغەمبەرە، ئەگەر تەمەنت درێژ بوو و پێی گەیشتی لەمنەوە سەلامی لێبکە، و سیفاتەکانیت پێدەڵێم تاوەکوو لێت تێکنەچێ. گووتم: پێم بڵێ. گووتی: پیاوێکە نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، پرچی نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، سورایی هەمیشە لەچاوەکانیدا هەیە و مۆری پێغەمبەرایەتی لەنێوان شانەکانیەتی، ناوی ئەحمەدە و ئەو وڵاتەی ئێرە شوێنی لەدایکبوون و ناردنیەتی، دواتر گەلەکەی لە وڵات دەریدەکەن و ڕقیان لە بەرنامەکەیەتی، ئینجا کۆچدەکات بۆ مەدینە و سەردەکەوێت، ئاگات لێبێت لێت تێکنەچێت من هەموو وڵاتان گەڕاوم بەدوای دینی ئیبراهیم، پرسیارم لەهەر جوولەکە و مەسیحی و ئاگرپەرستێک کردبێت گووتویانە: بگەڕێوە لەوەڵاتی تۆ سەرهەڵدەدا، بەو شێوەیەی بۆم وەسف کردی ئاوا بۆیان وەسف کردووم و دەیانگووت تەنیا ئەو پێغەمبەرە ماوە بنێردرێت.<ref>{{Cite web|title=زيد بن عمرو بن نفيل العدوي - The Hadith Transmitters Encyclopedia|url=http://hadithtransmitters.hawramani.com/%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D9%81%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%8A/|access-date=2021-10-16|website=hadithtransmitters.hawramani.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الباب السابع عشر فيما هجست به النفوس من إلهام العقول بنبوته عليه السلام، الباب الثامن عشر في مبادىء نسبه وطهارة مولده صلى الله عليه وسلم - أعلام النبوة للماوردي|url=http://islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/2Siyer/pg_005_0010.htm|access-date=2021-10-16|website=islamilimleri.com}}</ref> محەممەد پێش پێغەمبەرایەتی چەند شتێکی دەبینی لەوانە ({{عەرەبی|إني لأعرف حجرًا بمكة كان يسلّم علي قبل أن أُبعث، إني لأعرفه الآن}})<ref>{{Cite web|date=2020-07-21|title=تسليم الحجر عليه صلى الله عليه و سلم|url=http://jeridety.com/ar/170292|access-date=2021-10-16|website=جريدتي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المطلب الحادي عشر: تسليم الحجر|url=https://dorar.net/aqadia/2067|access-date=2021-10-16|website=dorar.net|language=ar}}</ref> واتا: من بەردێک دەزانم لەمەککە پێش پێغەمبەرایەتی سەلامی لێدەکردم، ئێستا دەیناسمەوە.<ref>{{Cite web|date=2017-02-14|title=باب فضل نسب النبي ﷺ ، وتسليم الحجر عليه قبل النبوة|url=https://muslim.lna.io/2267/|access-date=2021-10-16|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ عبد المحسن العباد-صحيح مسلم-254-5|url=http://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=243110|access-date=2021-10-16|website=alathar.net}}</ref> ئەگەر ویستبای دەست بەئاو بگەیەنێت دوور دەکەوەتەوە تاوەکوو ماڵەکانی مەککە وندەبوون و دەچوو بۆ شیو و دۆڵەکانی دەوری مەککە، بەلای هەر دار یان بەردێکدا تێپەڕیبا دەیگووت «سەلامت لێبێت ئەی پێغەمبەری خوا»،<ref>{{Cite web|title=حجرُ يسلم على رسول الله - شبكة الشفاء العالمية|url=https://www.ashefaa.complay.php/?catsmktba=21586|access-date=2021-10-16|website=حجرُ يسلم على رسول الله|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=سلام الحجر على النبي - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/202255/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A|access-date=2021-10-16|website=www.islamweb.net}}</ref> سەیری لای ڕاست و چەپی خۆیدەکرد تەنیا بەرد و داری دەبینی، ئەو بارودۆخە بەردەوام بوو تاوەکوو جبرەئیل هات بۆلای لە [[ئەشکەوتی حیرا]].<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٣، لاپەڕە ٥-٣٣</ref> == ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ == === دابەزینی سروش === [[پەڕگە:Cave Hira.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەشکەوتی حیرا]] کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حیڕا <ref name="ReferenceF" /> دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق المختوم (كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی دەبرد و مانگێک تیایدا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref name=":4" /><ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref> یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> [[عائیشە]] بەسەرهاتی دابەزینی سروش دەگێڕێتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أول ما بدأ به رسول الله صلى الله عليه وسلم من الوحي الرؤيا الصالحة في النوم، فكان لا يرى رؤيا إلا جاءت مثل فلق الصبح، ثم حُبب إليه الخلاء، وكان يخلو بغار حراء، فيتحنّث فيه الليالي ذوات العدد قبل أن ينزع إلى أهله، ويتزوّد لذلك، ثم يرجع إلى خديجة فيتزود لمثلها، حتى جاءه الحقّ وهو في غار حراء، فجاءه المَلك فقال: اقرأ، قال: ما أنا بقاريء. قال: فأخذني فغطّني حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، قلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثانية حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، فقلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثالثة، ثم أرسلني فقال:{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥}} فرجع بها رسول الله صلى الله عليه وسلم يرجف فؤاده، فدخل على خديجة بنت خويلد رضي الله عنها فقال: زمّلوني زملّوني، فزمّلوه حتى ذهب عنه الروع، فقال لخديجة وأخبرها الخبر: لقد خشيت على نفسي. فقالت خديجة: كلا والله ما يخزيك الله أبدًا، إنك لتصل الرّحم، وتحمل الكلّ، وتكسب المعدوم، وتُقرِي الضيف، وتُعين على نوائب الحقّ. فانطلقت به خديجة حتى أتت به ورقة بن نوفل بن أسد بن عبد العزى، ابن عم خديجة، وكان امرءًا تنصّر في الجاهلية، وكان يكتب الكتاب العبراني، فيكتب من الإنجيل بالعبرانية ما شاء الله أن يكتب، وكان شيخًا كبيرًا قد عمي، فقالت له خديجة: يا ابن عمّ، اسمع من ابن أخيك. فقال له ورقة: يا ابن أخي ماذا ترى؟ فأخبره رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر ما رأى، فقاله له ورقة: هذا الناموس الذي نزل الله به على موسى، يا ليتني فيها جذع، ليتني أكون حيًا إذ يُخرجك قومك، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أوَمخرجيّ هم؟ قال: نعم، لم يأتِ رجل قطّ بمثل ما جئتَ به إلا عُودِي، وإن يدركني يومك أنصرك نصرًا مؤزرًا}})<ref>{{Cite web|title=بدء الوحي إِلى رسول الله صلى الله عليه وسلم|url=http://www.saaid.net/Doat/binbulihed/271.htm|access-date=2021-10-18|website=www.saaid.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-11-13|title=بدء الوحي|url=http://www.alukah.net/sharia/0/35963/|access-date=2021-10-18|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-02-04|title=باب بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://muslim.lna.io/195/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إنكار أحاديث بدء الوحي|url=http://www.bayanelislam.net/Suspicion.aspx?id=03-02-0032&value=&type=|access-date=2021-10-18|website=www.bayanelislam.net}}</ref> واتا:<blockquote>پێغەمبەر سەرەتا خەونی ڕاستی دەبینی، هەر خەونێکی دیتبا وەک بەری بەیان دەهاتە دی، دواتر خەڵوەتی لەلا خۆشەویستکرا و خەڵوەتی دەکرد لە ئەشکەوتی حیڕا، و چەند شەوێک تێیدا دەماوە بەندایەتی دەکرد پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆلای خێزانەکەی، بۆئەوەی کەلوپەلی پێویست لەگەڵ خۆی ببات، لەسەر ئەو کارە بەردەوامبوو تاوەکوو وەحی بۆهات لەئەشکەوتی حیڕادا، جوبرەئیل هات بۆلای و پێیگووت: بخوێنە، ئەویش گووتی: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: بخوێنە، گووتم: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: جاری سێیەم بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: {{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی=بخوێنە بەناوی ئەو خوایەی دروستی کردووی، مرۆڤی لە خوێنپارەیەک دروستکردووە، بخوێنە خوای تۆ بەخشندەترینە، ئەو خوایەی بەهۆی پێنووس مرۆڤی فێرکردووە، فێری ئەو شتانەی کردووە کە نەیزانیوە}}. پێغەمبەر بە ترسێکی زۆرەوە گەڕایەوە ماڵەوە و بە خەدیجەی گووت: دامبپۆشن دامبپۆشن، دایانپۆشی تاوەکوو ترسەکەی نەما، بەخەدیجەی گووت ج ڕویداوە و پێی گووت لەژیانی خۆم ترسام، خەدیجە گووتی: سوێند بەخوای گەورە هەرگیز خوا سەرشۆڕت ناکات، تۆ خزمایەتی بەجێدەهێنی، یارمەتی بێتوانایان دەدەی، هاوکاری کەسانی هەژار دەکەی، ماف بۆ خەڵکی دەگێڕیەوە. خەدیجە لەگەڵ خۆی بردی بۆلای [[وەرەقە کوڕی نەوفەل]] کە ئامۆزای خەدیجە بوو، لەنەفامیدا ببوو بە مەسیحی، ئەوەندەی خوا ویستی لەسەربێت ئینجیلی بەعیبری دەنووسی، پیاوێکی پیربوو بینایی لەدەستدابوو. خەدیجە گووتی: ئەی ئامۆزاکەم گوێ لەبرازاکەت بگرە بزانە دەڵێ چی، وەرەقە گووتی کوڕە برا دەڵێی چی؟ پێغەمبەر ئەوەی دیتبووی بۆی گێڕایەوە، وەرەقە پێیگووت: ئەوە هەر ئەو شتەیە کەبۆ مووسا دابەزیوە، خۆزگە گەنج و بەتوانا دەبووم کاتێکک گەلەکەت دەرتدەکەن، پێغەمبەر گووتی: ئەوان دەرمدەکەن؟ وەرەقە گووتی: بەڵێ، هەر کەسێک شتێکی وەک ئەوەی تۆی هێنابێت دوژمنایەتی کراوە، خۆئەگەر لەکاتەدا زیندووبم زۆر چاک سەرتدەخەم).<ref>{{Cite web|title=ص193 - كتاب التعريف بالإسلام - بدأ الوحي - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/144/198|access-date=2021-10-16|website=al-maktaba.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=حديث عن بدء الوحى من صحيح البخاري (7 أحاديث)|url=https://www.al-hamdoulillah.com/ar/hadith/bukhari/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%AF%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%89.html|access-date=2021-10-16|website=www.al-hamdoulillah.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=د. علي محمّد الصلابيّ - الحلقة التاسعة (9): نزول الوحي على سيِّد الخلق محمد صلى الله عليه وسلم|url=https://resalapost.com/2019/10/30/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%84%d9%82%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%a7%d8%b3%d8%b9%d8%a9-9-%d9%86%d8%b2%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%b9%d9%84%d9%89-%d8%b3%d9%8a%d9%91%d9%90%d8%af-%d8%a7/|access-date=2021-10-16|website=رسالة بوست|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتاب بدء الوحي (028) {{!}} الموقع الرسمي لمعالي الشيخ عبد الكريم بن عبد الله الخضير - حفظه الله تعالى -|url=https://shkhudheir.com/scientific-lesson/258618227|access-date=2021-10-16|website=shkhudheir.com}}</ref></blockquote>[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]] ابن ئیسحاق دەڵێت: یەکەم جار جوبرائیل لە خەودا هاتووەتە لای پێغەمبەر ،{{تێبینی|بەشێک لە سەرچاوەکان بە پێچەوانەی ئەو گێرانەوەی ئێستا هەیە ڕەتی دەکەنەوە لە کاتی دابەزینی نیگا (وەحی) پێغەمبەر لە باری خەوودابووبێت بە ئاگا بووە بەڵام ئەمە جێگای بایەخی نەبووە زۆرینە لە سەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر لە باری خەودا بووە ، بەهۆی ئەوەی خەوبینینی پێغەمبرە خەوی ساڵح بووە و دەهاتە دی .|group=تێبینیی}} دەگێڕێتەوە پێغەمبەر وتی لە کاتی خەودا هات بۆلام ، پێی وتم بخوێنە ، وتم خوێندەواریم نیە جارێکی دیکە گەڕایەوە و هەمان شتی دووبارە کردەوە ، ووتی بخوێنە ، منیش وتم خوێندەواریم نیە پاشان ئەم ئایەتەی گووت .{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی= بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون}}.<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref> ئەمەش یەکەم ئایەتی [[قورئان]] بوو کە دابەزی بۆی .<ref name=":0" /> لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات،<ref>{{Cite web|title=فصل: مطلب أول سورة نزلت وفترة الوحي وسببها:{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.net/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%8A%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8%20%D8%A3%D9%88%D9%84%20%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9%20%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%20%D9%88%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A%20%D9%88%D8%B3%D8%A8%D8%A8%D9%87%D8%A7:/i543&d898010&c&p1|access-date=2021-10-18|website=www.al-eman.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A|access-date=2021-10-18|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> گوتراوە چل ڕۆژ یان کەمتر،<ref>{{Cite web|title=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|url=https://www.withprophet.com/ar/%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%87-_20124|access-date=2021-10-18|website=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|language=ar}}</ref> گوتراوە شەش مانگ،<ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي عن النبي صلى الله عليه وسلم|url=http://midad.com/article/203243|access-date=2021-10-18|website=مداد|language=ar}}</ref> گوتراوە نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە،<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية (9)..عودة الوحي بعد إنقطاعه والدروس المستفادة - وضوح الاخبارى|url=https://boldnews.net/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%d9%8a%d8%a9-9-%d8%b9%d9%88%d8%af%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a5%d9%86%d9%82%d8%b7%d8%a7%d8%b9/|access-date=2021-10-18|language=ar}}</ref> تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد. دەربارەی چۆنیەتی دابەزینی وەحی پێغەمبەر دەڵێت: ({{عەرەبی|أحيانًا في مثل صلصلة الجرس، فهو أشده عليّ فيفصم عني وقد وعيت ما قال، وأحيانًا يتمثل لي الملك رجلاً فيكلمني فأعي ما يقول}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/72226|access-date=2021-10-18|website=www.dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموقع الرسمي لسماحة الشيخ عبدالله بن عبدالرحمن الجبرين - رحمه الله -|url=https://www.ibn-jebreen.com/books/7-101-6989-6157-32177.html|access-date=2021-10-18|website=www.ibn-jebreen.com}}</ref> واتا: هەندێک جار وەک زرینگانەوەی زەنگێک هەستی پێدەکەم کە لەهەموو شێوەکان لەلام گرانترە، دەنگەکە نامێنێت و من ئەوەم لەبەرکردووە کە گووتویەتی، هەندێکجار فریشتەیەک لەشێوەی مرۆڤێک دێت بۆلام و قسەم لەگەڵ دەکات.<ref>{{Cite web|title=الباحث القرآني|url=https://tafsir.app/ibn-katheer/42/2|access-date=2021-10-18|website=tafsir.app}}</ref><ref>{{Cite web|title=شرح حديث أحْيانًا يَأْتِيني مِثْلَ صَلْصَلَة الجَرَس|url=https://islamic-content.com/hadeeth/1826|access-date=2021-10-18|website=islamic-content.com|language=ar-SA}}</ref> عائیشە دەڵێت: ({{عەرەبی|ولقد رأيتُه ينزل عليه الوحي في اليوم الشديد البرد، فيفصِم عنه، وإنَّ جبينه ليتفصَّد عرقًا}})<ref>{{Cite web|date=2017-01-27|title=كيف كان بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://bukhari.lna.io/37/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح البخاري|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إبتداء الوحي|url=https://ibadhiyah.tripod.com/hadith/chapter2.html|access-date=2021-10-18|website=ibadhiyah.tripod.com}}</ref> واتا: لەڕۆژی زۆر ساردی زستاندا بینیومە وەحی بۆ دادەبەزێت، کاتێک تەواو دەبێت ڕومەتەکانی عارەقیان لێدەچۆڕێتەوە.<ref>{{Cite web|title=في كيفية إتيان الوحي إلى النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّم وشِدَّته عليه {{!}} الموقع الرسمي لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس حفظه الله|url=https://ferkous.com/home/?q=nabawiya-1-15|access-date=2021-10-18|website=ferkous.com}}</ref> هەر لەو ماوەیەدا بۆدووەم جار سینگی لەتکرا.<ref>{{Cite web|date=2019-06-02|title=العالم الخفى.. النبى محمد والملائكة.. كم مرة شق الملائكة صدر النبى؟.. فقهاء: 3 مرات آخرها قبل رحلة الإسراء والمعراج.. شق الصدر عملية بسيطة لقدرات جبريل التى منحها له الله|url=https://www.youm7.com/story/2019/6/2/العالم-الخفى-النبى-محمد-والملائكة-كم-مرة-شق-الملائكة-صدر/4269219|access-date=2021-10-18|website=اليوم السابع}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|url=https://www.withprophet.com/ar/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%A9-4-%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%87|access-date=2021-10-18|website=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|language=ar}}</ref> === سەرەتای بانگەواز === [[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]] موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|أنا رسولُ من أدركتُ حيًا، ومن يولد بعدي}}) واتا: من پێغەمبەر هەموو زیندوانم و پێغەمبەری ئەوانەشم دوای من لەدایک دەبن، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref> و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو کە تەمەنی دە ساڵ بوو<ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بەپێی گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەید کوڕی حاریسە|زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) [[ئەبووحەنیفە|ئەبوو حەنیفە]] دەڵێت: ئەبوبەکر یەکەم پیاو بوو باوەڕی پێهێنا، وعەلی یەکەم منداڵ بوو باوەڕی پێهێنا، و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کەموسڵمان بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] موسڵمانبوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون. محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد<ref name="ReferenceH">فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن ئەنجامدانی دوو ڕکات بەیانیان و دوو ڕکات لەشەواندا، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبوونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref> و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد دەگەیشتن. کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی [[ماڵی ئەڕقەم|ئەڕقەمی کوڕی ئەبو ئەڕقەمی]] بۆ ھەڵبژاردن تا تیایدا کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref name="ReferenceH"/><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref> === بانگەواز بە ئاشکرا === دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب دەڵێت: ({{عەرەبی|لما نزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» جمع رسول الله ﷺ قرابته، فاجتمع له ثلاثون رجلاً، فأكلوا وشربوا، فقال لهم: من يضمن عني ديني ومواعيدي ويكون معي في الجنة ويكون خليفتي في أهلي؟ فقال علي: أنا}})<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - مسند الإمام أحمد - مسند العشرة المبشرين بالجنة - مسند الخلفاء الراشدين - ومن مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه- الجزء رقم1|url=https://www.islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=6&ID=841|access-date=2021-11-25|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.quran7m.com/searchResults/026214.html|access-date=2021-11-25|website=www.quran7m.com}}</ref> واتا: کاتێک ئایەتی ''خزمە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە دابەزی، پێغەمبەر کەسە نزیکەکانی کۆکردەوە، سی کەس کۆبونەوە نان و ئاویان خوارد، پێغەمبەر گووتی کێ زەمانەتی دینەکەم دەکات لەگەڵ منە لەبەهەشت و دەبێتە جێگرەوەی من لەناو خێزانەکەمدا: عەلی کوڕی ئەبو تاڵیب گووتی من.''<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الجهر بالدعوة .. وأنذر عشيرتك الأقربين|url=https://islamstory.com/ar/artical/3406641/cat-%D8%B1%D8%AC%D8%A8|access-date=2021-11-25|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> <blockquote>[[ئیبن عەبباس]] دەڵێت {{عەرەبی|لمّا أنزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» صعد رسول الله ﷺ على الصّفا فقال: يا معشر قريش! فقالت قريش: مالك يا محمد؟ قال: أرأيتم لو أخبرتكم أن خيلاً بسفح هذا الجبل أكنتم تصدقونني؟ قالوا: نعم، أنت عندنا غير متَّهم، وما جربنا عليك كذبًا قطّ. قال: فإنّي نذيرٌ لكم بين يدي عذابٍ شديدٍ، يا بني عبد المطلب! يا بني عبد مناف! يا بني زهرة! إنّ الله أمرني أن أُنذر عشيرتي الأقربين، وإنّي لا أملك لكم من الدنيا منفعة ولا من الآخرة نصيبًا، إلا أن تقولوا لا إله إلا الله. فقال أبو لهب: تبًا لك سائر اليوم، ألهذا جمعتنا؟ فأنزل الله تبارك وتعالى «تبت يدا أبي لهب وتب»}}<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title="وأنذر عشيرتك الأقربين" النبى يصدح بالرسالة.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/9/9/وأنذر-عشيرتك-الأقربين-النبى-يصدح-بالرسالة-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4967884|access-date=2022-02-16|website=اليوم السابع}}</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> واتا: کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٢٦|ئایەت=٢١٤|ژمارە=١|کوردی=خزم و کەسە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە}}دابەزی پێغەمبەر چووە سەر چیای سەفا و گووتی: ئەی قوڕەیش، قوڕەیش گوتتیان چیبووە ئەی محەممەد؟ ەویش گووتی ئەگەر پێتان بڵێم لەپشت ئەو شاخەوە سوپایەک هەیە و دەیەوێت بەسەرتاندا بدات بڕوام پێدەکەن؟ گوتییان بەڵێ، تۆ لەلای ئێمە کەسێکی پاکی و هەرگیز درۆمان لێنەبیستووی. پێغەمبەر گووتی کەواتە من نێردراوم بۆ لاتان تاوەکوو لەسزایەکی بە ئازار ڕزگارتان بکەم. ئەی بەنو عەبدولموتەلیب، ئەی بەنوو عەبدمەناف، ئەی بەنوو زوهرە خوا فەرمانی پێکردووم خزمە نزیکەکانم ئاگادار بکەمەوە، من لەلای خوا هیچ سودێکتان پێناگەیەنم، ئەگەر شایەتی نەدەن کە هیچ خوایەک شایەنی پەرستن نییە جگە لە ئەڵڵا، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] گووتی دەستت بە بڕین چێ هەر بۆ ئەوە کۆت کردووینەوە؟ خوای گەورە ئایەتی {{قورئان|سوورەت=١١١|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=لەناوچێ هەردوو دەستی ئەبوو لەهەب، وە لەناویشچوو}} دابەزاند.<ref>{{Cite web|title=تفسير وأنذر عشيرتك الأقربين [ الشعراء: 214]|url=https://surahquran.com/aya-tafsir-214-26.html|access-date=2022-02-16|website=surahquran.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-03-17|title=في قوله تعالى: وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.alukah.net/sharia/0/113765/|access-date=2022-02-16|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القران الكريم {{!}}وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ|url=https://www.alro7.net/ayaq.php?langg=arabic&aya=214&sourid=26|access-date=2022-02-16|website=www.alro7.net}}</ref> </blockquote>بەپێی ڕیوایەتێکی زوھری ئیبن عەباس دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>،بەڵام زۆربەی موفەسیر و نوسەرانی سیرە دەڵێن دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانی هەر لەسەرەتای باگەوازی ئیسلامەوە دەستی پێکرد.<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی2، لاپەڕە92-163.</ref> لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش گوتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و گوتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان گوت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە موسڵمانبوون، و بڕیاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک موسڵمان بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان دەدا. [[ئیبن مەسعوود]] دەڵێت: حەوت کەس لە مەککەدا موسڵمان بوونی خۆیان ئاشکرا کرد: ئەوانیش پێغەمبەر، ئەبووبەکر، [[بیلالی حەبەشی]]، خەبابی کوڕی ئەرەت، سوهەیبی ڕۆمی، عەماری کوڕی یاسر و سومەیە کچی خەیات، هەرچی پێغەمبەر و ئەبووبەکرن ئەوا هۆزەکانیان دەیان پاراستن، بەڵام ئەوانی تر بەرگی ئاسنیان لەبەردەکرا و لەبەر خۆری بیابان دادەندران، و [[ئەبوو جەهل]] هات و سومەیەی بە ڕمێک کوشت.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=سيرة رسول الله صل الله عليه وسلم|url=https://njmsyria.com/%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%b1%d8%b3%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85/|access-date=2022-03-19|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref><ref>الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، بەرگی٤، لاپەڕە ٣٣٥.</ref><ref>{{Cite web|title=ص13 - كتاب شرح سنن ابن ماجة الراجحي - شرح حديث كان أول من أظهر إسلامه سبعة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32167/138|access-date=2022-03-19|website=al-maktaba.org}}</ref> هەتاوەکوو پێغەمبەریش پارێزراو نەبوو لە دژایەتی قوڕەیش،<ref>{{Cite web|title=مقاطعة بني هاشم|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D9%8A-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85|access-date=2022-03-19|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=البداية والنهاية/الجزء الثالث/فصل اجتراء قريش على رسول الله بعد وفاة عمه أبي طالب - ويكي مصدر|url=https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB/%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B9%D8%AF_%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D9%87_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8|access-date=2022-03-19|website=ar.wikisource.org|language=ar}}</ref> عەبدوڵڵای کوڕی عەمری کوڕی عاس دەگێڕێتەوە دەڵێت: لەو کاتەی پێغەمبەر نوێژی لە نزیک کەعبە دەکرد [[عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت]] هات و شانی پێغەمبەری گرت و جلەکەی لەملی هاڵاند و ویستی بیخنکێنێت، لەو کاتەدا ئەبووبەکر هات و لەپێغەمبەری دورخستەوە و گووتی: ئایا کەسێک دەکوژن کە دەڵێت خوای من تەنیا ئەڵڵایە و ئایەت و نیشانەی لەلای خواوە بۆ هێناون.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن عمرو بن العاص، ژمارە: 4815.</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-15|title=الذي دافع عن النبي صلى الله عليه وسلم عندما خنقه عقبة بن أبي معيط وهو يصلي هو|url=https://www.wizviral.com/%d8%a7%d9%84%d8%b0%d9%8a-%d8%af%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d8%b5%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85-%d8%b9-2/|access-date=2022-03-19|website=www.wizviral.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عقبة بن أبي معيط|url=https://www.alanba.com.kw/130049|access-date=2022-03-19|website=https://www.alanba.com.kw|language=ar-kw}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith|access-date=2022-03-19|website=dorar.net|language=ar}}</ref> زۆرترین ئەو کەسانەی دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانیان دەکرد بریتیبوون لە: ئەبوو جەهل، ئەبوو لەهەب، ئەسوەد کوڕی عەبد یەغوس، حارس کوڕی قەیس کوڕی عەدی، وەلید کوڕی موغەیڕە، ئومەییە کوڕی خەلەف و عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> تا کار گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر دووعایان لێبکات و بڵێ: ئەی خوای گەورە تۆڵە لە ئەبوو جەهل، و عوتەبەی کوڕی ڕەبیعە، و شەیبەی کوڕی ڕەبیعە، و وەلیدی کوڕی عوتبە،و ئومەیەی کوڕی خەلەف،و عوقبەی کوڕی ئەبوو موعەیت و عیمارەی کوڕی وەلید بکەیتەوە.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن مسعود، ژمارە: 520.</ref><ref>{{Cite web|title=السيرة الحلبية - الحلبي - ج ١ - الصفحة ٤٧٠|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3746_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_469|access-date=2022-03-19|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-صحيح مسلم-06b-4|url=https://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=112965|access-date=2022-03-19|website=alathar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qaala Rasul Allah (saw) - Comprehensive Hadith Database - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم|url=http://qaalarasulallah.com/hadithView.php?ID=511|access-date=2022-03-19|website=qaalarasulallah.com}}</ref> قوڕەیش هەوڵیاندا لەڕێگەی گفتوگۆوە محەممەد لەئیسلام پاشگەز بکەنەوە، عوتبەی کوڕی ڕەبیعەیان بۆ ئەو مەبەستە نارد کەیەکێک بوو لە سەرکردەکانی قوڕەیش، کاتێک گوێی لەقورئان بوو گەڕایەوە و بەقوڕەیشی گوت: بەقسەم بکەن واز لەو پیاوە بێنن هەرچی دەڵێت، سوێند بەخوا ئەوەی کەدەیڵێت داهاتوویەکی گەورەی دەبێت، خۆئەگەر عەرەب بەسەریدا سەرکەوتن ئەوا کەسانی تر کارەکەیان بۆ کردوون، بەڵام خۆئەگەر سەرکەوت بەسەر عەرەبدا ئەوا دەسەڵات و سەربەرزی ئەو دەسەڵات و سەربەری ئێوەیە.<ref>{{Cite web|title=حوار عتبه بن ربيعه مع رسول الله صلى الله عليه وسلم - ملة إبراهيم|url=http://www.melatibrahim.com/all/hwar|access-date=2022-03-19|website=www.melatibrahim.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقع هدى القرآن الإلكتروني|url=https://www.hodaalquran.com/details.php?id=1814|access-date=2022-03-19|website=www.hodaalquran.com}}</ref> دواتر زۆر هەوڵیان لەگەڵدا سامان و سەرکردایەتییان خستە بەردەست بەڵام هەموو جارێک ڕەتیدەکردەوە.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە 62-85، دار الفكر المعاصر، 2006.</ref> لەو کاتەدا محەممەد لەژێر پارێزراوی ئەبوو تالیبی مامیدا بوو، بۆیە قوڕەیش چەندین وەفدیان دەنارد بۆ لای و زۆر گلەییان لێدەکرد،<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی 2، لاپەڕە 92-163</ref> تاوەکوو دژایەتی کردنی زیاتری قەومەکەی قورسبوو بەلایەوە و بەمحەممەدی گوت: برازای خۆم ئەوە خزمان هاتوون و ئەوە و ئەوەیان گوتووە، خۆم و خۆشت بپارێزە و داوای شتێک مەکە کە نەخۆم نەخۆت نەتوانین هەڵبگرین، ئەوەی کە خزمەکانت پێیان ناخۆشە مەیڵێ. پێغەمبەر وایزانی کە مامی چیتر پاڵپشتی ناکات و دەیداتە دەست قوڕەیش، و چیتر توانای پاراستنی نەماوە، لەو کاتەدا پێغەمبەر قسە بەناوبانگەکەی کرد و گوتی:'''ئەی مامە ئەگەر خۆر لەسەر شانی ڕاستم دانێن، مانگیش لەسەر شانی چەپم دانێن، واز لەو ئیسلامە ناهێنم تاوەکوو خوای گەورە سەریدەخات یان لەپێناویدا دەمرم'''.<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=bC5tDwAAQBAJ&pg=PT117&lpg=PT117&dq=%D9%8A%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%91%D8%8C+%D9%84%D9%88+%D9%88%D9%8F%D8%B6%D8%B9%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A7+%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%AA%D9%8F+%D9%87%D8%B0%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1+%D8%AD%D8%AA%D9%89+%D9%8A%D8%B8%D9%87%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A3%D9%88+%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%83+%D9%81%D9%8A+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87&source=bl&ots=jcY0pnbsBU&sig=ACfU3U3MjZYYPsPHuimIBbgaaPVAkAUcJw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi37Lj3otL2AhWIQ_EDHe1eDEkQ6AF6BAgtEAM|title=السيرة النبوية لابن كثير|date=2011-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-4445-4|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية|url=https://dorar.net/h/e4072577709e235f592188b95489d5c7|access-date=2022-03-19|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=490117&yearquarter=20163|access-date=2022-03-19|website=alwatan.kuwait.tt}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} لو وضعوا الشمس في يميني والقمر في يساري|url=https://islamstory.com/ar/artical/20879/%D9%84%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D9%81%D9%89-%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%89|access-date=2022-03-19|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> دواتر محەممەد گریا، ئەبوو تاڵیب گوتی: برازای خۆم بەردەوام بە و ئەوەی پێت خۆشە بیکە، سوێند بەخوا هەرگیز ناتدەم بەدەستەوە.<ref>{{Cite journal|last=غشي|first=يحيى بن محمد|date=2015|title=دلائل النبوة:, القرآن الكريم: انشقاق القمر|url=http://dx.doi.org/10.54246/1548-008-002-003|journal=مجلة الواحات للبحوث والدراسات|pages=879|doi=10.54246/1548-008-002-003}}</ref><ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، بەرگی 1، لاپەڕە 163، عالم الكتب، بيروت، 1996.</ref> === کۆچکردن بۆ حەبەشە === {{سەرەکی|کۆچکردن بۆ حەبەشە}} [[پەڕگە:LocationAksumiteEmpire.png|وێنۆک|250px|شوێنی شانشینی حەبەشە کە موسڵمانان کۆچیان بۆ کرد لە دوای ئازاردانیان.]]کاتێک نەھامەتی زیادی کرد لەسەر [[موسڵمانان]] پێغەمبەر محەممەد ڕێگەی پێدان کە کۆچ بکەن بۆ [[حەبەشە]] لە ساڵی ٦١٥ز بۆ لای پاشا [[نەجاشی|ئەسحەمەی نەجاشی]] لەبەرئەوەی ستەمی لە کەس نەدەکرد، پێغەمبەر گوتی: زەوی حەبەشە پاشایەکی لێیە لەلای ئەو کەس ستەمی لێناکرێت تاوەکوو ئەو کاتەی خوای گەورە دەروتان لێدەکاتەوە.<ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/13256/|access-date=2022-03-21|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=بها ملك لا يُظلَم عنده أحد - موقع تيار الإصلاح|url=https://www.noslih.com/article/%D8%A8%D9%87%D8%A7+%D9%85%D9%84%D9%83+%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D9%8F%D8%B8%D9%84%D9%8E%D9%85+%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%87+%D8%A3%D8%AD%D8%AF|access-date=2022-03-21|website=www.noslih.com}}</ref> سەرەتا ١١ پیاو و ٤ ژن کۆچیان کرد<ref>فتح الباري، ابن حجر العسقلاني، بەرگی 7، لاپەڕە 188-189.</ref> لەسەرویانەوە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] و خێزانەکەی،<ref>سيرة ابن هشام، بەرگی 1، لاپەڕە 321-340.</ref> لەمانگی رەجەبی ساڵی پێنجی پێغەمبەرایەتی.<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە 168-181، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> ڕۆشتنی ئەوانە لەشەودا بوو بەنهێنی چوونە سەر دەریا بۆ بەندەری شعێبە، لەو کاتەدا دوو کەشتی دەڕۆشتن بۆ حەبەشە و ئەوانیش لەگەڵ ئەو دوو کەشتییە ڕۆشتن، کە ئەمە یەکەم کۆچککردنە لەئیسلامدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> دواتر نزیکەی ٨٠ پیاو و ژنی تر کۆچیان کرد بۆ حەبەشە، کە بەکۆچی دووەمی حەبەشە ناسراوە. لەدوای کۆکردن بۆ حەبەشە و بەدیاریکراوی لەرەمەزاندا، پێغەمبەر چووە حەرەم و دەستی بەنوێژ کرد، لەنوێژەکەدا [[نەجم|سوورەتی نەجمی]] خوێند، پێشتر ئەوانە گوێیان لەقورئان نەبوبوو و بەردەوام بوون لەدروستکردنی ژاوەژاو لەکاتی قورئان خوێندندا،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٥٣|ئایەت=٦٢|ژمارە=١|کوردی=کڕنوش ببەن بۆ خوای گەورە و هەر ئەو بپەرستن}}<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی نەجم، ئایەتی ٦٢</ref> خوێند و سوجدەی برد، هەموو ئەو قوڕەیشیانەی ئامادەبوون لە نزیک کەعبە سوجدەیان برد،<ref>رواه البخاري في صحيحه، عن عبد الله بن مسعود، ژمارە : 1070.</ref> تەنیا کەسێکی پیر نەبیت کە مشتە خۆڵێکی هەڵگرت و گوتی ئەوەندە بەسە،<ref>رواه أحمد بن حنبل في مسنده، عن عبد الله بن مسعود، بەرگی 5، لاپەڕە307، وصححه أحمد شاكر.</ref> بەم هۆیەوە بڵاوبۆوە کەوا قورەیش موسڵمانبوون.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=قصة الهجرة الى الحبشة|url=https://njmsyria.com/%d9%82%d8%b5%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%87%d8%ac%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a8%d8%b4%d8%a9/|access-date=2022-03-21|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref> کاتێک دەنگۆی موسڵمانبوونی قورەیش بڵاوبۆوە بەشێک لەوانەی کۆچیان کردبوو گەڕانەوە بۆ مەککە، بەڵام دەرکەوت و هەواڵەکە ڕاست نییە، بۆیە بەشاراوەیی چوونە ناو مەککە و هەندێکیان لەژێر پارێزراوی کەسێکدا چوونە ناو مەککە دواتر گەڕانەوە بۆ حەبەشە و بەشێکی تری موسڵمانانیان لەگەڵ دەرچوو،<ref>{{Cite web|title=باب هجرة أصحاب رسول الله، من مكة إلى أرض الحبشة - البداية والنهاية، ط. دار إحياء التراث العربي|url=http://www.islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/3Tarih/pg_006_0060.htm|access-date=2022-03-21|website=www.islamilimleri.com}}</ref> ئەمەش کۆچکردنی دووەمە بۆ حەبەشە، بەم شێوەیە هەموو ئەو پیاوانەی کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە ٨٣ پیاوبوون. کاتێک قورەیش بینی هاوەڵانی محەممەد لە حەبەشە پارێزراون عەبدوڵڵای کوڕی رەبیعە و عەمری کوڕی عاسیان بە چەند دیاریەکەوە نارد بۆلای [[نەجاشی]] بەو مەبەستەی موسڵمانان دەربکات لەوڵاتەکەی، نەجاشی موسڵمانەکانی بانگکرد و جەعفەری کوڕی ئەبوو تالیب بەرگری لە موسڵمانان دەکرد، و بەشێک لە [[مەریەم (سوورەت)| سوورەتی مەریەمی]] بۆ خوێندنەوە، نەجاشی و پیاوە ئاینییەکان گریان دوای گوێگرتن لەقورئان، دواتر نەجاشی گوتی: '''ئەو قورئانە و ئەوەی پێغەمبەر عیسا هێناویەتی لەیەک شوێنەوە هاتوون، بڕۆن سویند بەخوا هەرگیز موسڵمانەکانتان نادەم بەدەستەوە'''.<ref>{{Cite web|title=موسوعة التاريخ الإسلامي - محمد هادي اليوسفي - ج ١ - الصفحة ٥٨٣|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3656_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_565|access-date=2022-03-21|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة دروس وعبر|url=https://www.djazairess.com/djazairnews/44393|access-date=2022-03-21|website=جزايرس}}</ref> دواتر زۆربەی ئەوانەی کۆچیانکردبوو بۆ حەبەشە ڕۆیشتن بۆ مەدینە دوای ئەوەی [[ئیسلام]] لە مەدینەدا جێگیر بوو، هەندێکیان مانەوە تا دوای فەتحی خەیبەر ساڵی ٧ی کۆجی.<ref>{{Cite web|title=دراسات وبحوث / هجرة الرسول(صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ‏و سلم) وبناء الدَّولة والمجتمع الإسلاميِّين قراءة تحليليَّة نقديَّة في شبهات المستشرقين|url=http://iicss.iq/?id=11&sid=838|access-date=2022-03-21|website=المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية}}</ref> === گەمارۆدانی بەنی ھاشم === کاتێک قوڕەیش زانییان موسڵمانان پارێزراون لای نەجاشی حەبەشە، و دوای ئەوەی [[عومەر کوڕی خەتتاب]] و [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] ئیسلام بوون، و [[ئیسلام]] بڵاوئەبوویەوە لە نێو ھۆزەکاندا، ئەمە زۆربوو بەلایانەوە، کۆبوونەوە بۆ کوشتنی پیغەمبەر، قسەیان لەگەڵ بەنی ھاشم کرد و داوایان کرد بیدەن بە دەستەوە، ئەوانیش ڕازی نەبوون، و کاتێک قوڕەیش ئەمەیان زانی گەمارۆی بەنی ھاشمیان دا بەوەی کەس تێکەڵیان نەبێت و لەگەڵیان دانەنیشێت و ھیچ مامەڵەیەکیان لەگەڵ نەکات تا محەممەد ئەدەن بە دەستەوە. بۆ ئەمەش نوسراوێکیان نوسی و بە کەعبەدا ھەڵیان واسی. دواتر پێنج لە سەرکردەکانی [[قوڕەیش]] ھەوڵیاندا کۆتایی بەو گەمارۆیە بھێنن، پاشان ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد لە ڕەمەزان یان شەوالی دەیەم ساڵی پێغەمبەرایەتی (٣ ساڵ پێش کۆچی)، قوڕەیش نەیانئەتوانی ئازاری پێغەمبەر بدەن ھەتا ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد، پاشان خەدیجەی خێزانی کۆچی دوایی کرد، پێغەمبەر زۆر خەمبار بوو بۆ لە دەستدانی مامی و ھاوسەرەکەی لەبەر ئەوە ئەو ساڵ ناونرا ساڵی دڵتەنگی. === دەرچوون بۆ تائیف === [[پەڕگە:Taifroad.jpg|وێنۆک|250px|شاخی شاری تائیف]] کاتێک قوڕەیش ئازاریان توند کرد لەسەر محەممەد و ھاوەڵەکانی دوای وەفاتی ئەبوتالیب مامی، محەممەد دەرچوو بۆ [[تائیف]] و داوای لێکردن بێنە ناو ئیسلامەوە، بەڵام ئەوان زۆر بە توندی ڕەتیان دایەوە و ڕازی نەبوون، پاشان محەممەد تائیفی بە جێ ھێشت و بە خەمباری گەڕایەوە بۆ مەککە لەبەرئەوەی کەس لە خەڵکی تائیف نەھاتن بە دەم بانگەوازەکەیەوە. === ئیسرا و میعراج === [[پەڕگە:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 1.JPG|وێنۆک|250px|مزگەوتی ئەقسا]] لە دوای گەشتەکەی [[تائیف]]، ڕووداوی ئیسرا و میعراج یان شەوڕەو ڕوویدا بەپێی [[بیروباوەڕی ئیسلامی]]، [[موسڵمانان]] بە [[سوننە]] و [[شیعە]]وە لەو باوەڕەدان، ئەم گەشتە لە [[مزگەوتی حەرام]]ەوە بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] واتە شاری بیت المقدس بە سواری بوراق و بە ھاوەڵی [[جبرەییل|جوبرەیل]]، لەوێ دابەزیوە و نوێژی کردووە، پاشان ئەو شەوە لە بیت المقدسەوە ڕۆیشتووە بۆ ئاسمانی دنیا، و لەوێ [[ئادەم]]ی بینیوە وسڵاوی لێکردوە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، ھەر لە ئاسمان بەدیداری [[یەحیا]] و [[عیسا]] و [[یوسف]] و [[ئیدریس]] و [[ھاروون]] و [[موسا]] و [[ئیبراھیم]] گەیشتووە، پاشان بوراقەکە بەرزی کردۆتەوە بۆ لای [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]]، و [[نوێژ]]ەکان لەو شەوەدا فەڕز کراون. بەپێی ڕای [[ئیبن ئیسحاق]] خوا تەنھا ئیسرای بە ڕۆحی پێغەمبەر کردووە، یان گەشتێکی ڕۆحی بووە، لە ھەمان کاتدا ھەندێ لە مێژوو ناسان وایدەبینن کە محەممەد بە ڕۆح و جەستەشی سەفەری کردووە. ھەر لەو ڕۆژەدا محەممەد بە ھۆزەکەی ڕاگەیاند بەڵام بە درۆیان خستەوە، باوەڕیان پێ نەکرد تەنھا ئەوان نەبێت کە باوەڕیان بە بانگەوازەکەی کردبوو وەک [[ئەبوبەکر]]. === بەیعەتی عەقەبەی یەکەم و دووەم === محەممەد لە وەرزی حەجدا بانگەوازی ھۆزە عەرەبەکانی دەکرد بۆ لای خوا، و لە ساڵی ١١ی پێغەمبەرایەتیدا بوو کە شەش لاوی یەسریب ([[مەدینە]]) ھاتن بۆ مەککە لە وەرزی حەجدا، و ئەو لاوانە بەڵێنیان بە پێغەمبەردا کە پەیامەکەی بگەیەننە ھۆزەکانیان لە کاتێکدا لای عەقەبە بوون، و لە وەرزی داھاتووی حەجدا، دوانزە پیاو ھاتن، پێغەمبەر بینینی و ئەوانیش موبایەعەیان داپێی ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبەی یەکەم ناسراوە؛ و لەوەرزی سێیەمی حەجدا لە ساڵی ١٣ی پێغەمبەرایەتی، ساڵی ٦٢٢ز نزیکەی حەفتا کەسێک لە موسڵمانانی یەسرب (مەدینە) ھاتن بۆ حەج، و کە گەیشتنە مەککە پەیوەندی نھێنیان بە محەممەدەوە کرد و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی محەممەد و ھاوڕێکانی کۆچ بکەن بۆ مەدینە ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبی دووەم ناسراوە. === کۆچکردن بۆ مەدینە === لە دوای بەیعەتی عەقەبەی دووەم، بارودۆخەکە توند بوو لەسەر [[موسڵمانان]]، پێغەمبەر ڕێگەی بە موسڵمانان دا کە کۆچ بکەن بۆ [[مەدینە]]، و لە [[مەککە]] تەنیا پێغەمبەر و [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] مانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی لاواز بوون و توانای کۆچکردنیان نەبوو. کاتێک [[قوڕەیش]] دەرچوونی موسڵمانانیان بینی، ترسان محەممەدیش دەربچێت، لە [[دارول نەدوە|دارولنەدوە]] کۆ بوونەوە، و بڕیاری کوشتنی محەممەدیان دا، [[جبرەییل|جوبڕەئیل]] ئەم ھەواڵەی گەیاند بە پێغەمبەر و پێی ڕاگەیاند لە شوێنەکەی نەخەوێت، محەممەد فەرمانی بە عەلی کرد بخەوێت لە جێگەکەی تا ئەمانەتەکانی لایەتی بیگەڕێنێتەوە پاشان بڕوات بە دوایاندا، پاش ئەوە پێغەمبەر چووە لای [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و بەیەکەوە کۆچیان کرد و لە ڕۆژی [[دووشەممە]] دەی ڕەبیعولئەووەڵی ٦٢٢ز محەممەد خۆی چووە مەدینەوە لەگەڵ ئەبووبەکری ھاوەڵی، و پشتیوانان پێشوازییەکی گەرمیان لێ کرد. خەلیفە [[عومەری کوڕی خەتاب]] ئەم بۆنەیەی کرد بە سەرەتای مێژووی ئیسلامی، بەڵام موحەڕڕەمی کرد بە سەرەتای [[ڕۆژژمێری کۆچیی]] لە جیاتی ڕەبیعولئەووەڵ لەبەر ئەوەی ویستی کۆچەکە لە موحەڕڕەمدا دەستی پێ کرد، بەڵام [[شیعە]] لەو بڕوایەدان کە ڕۆژژمێری کۆچی ھەر لە سەردەمی محەممەددا دانراوە. == ژیانی لە مەدینە == === دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی === [[پەڕگە:Mescidi nebevi.JPG|وێنۆک|مزگەوتی پێغەمبەر]] یەکەم ھەنگاوی محەممەد لە [[مەدینە]] فەرمانی پێکردن بە کردنەوەی مزگەوت کە ناسراوە بە [[مزگەوتی پێغەمبەر]]، جێگەکەی بۆ ھەڵبژارد و دەستیان کرد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە. مەدینە لە پێش گەیشتنی پێغەمبەر بەدەست ناکۆکی سەد ساڵەوە دەیناڵاند لە نێوان ھۆزە جیاوازەکانیدا، سەرکردەکانی مەدینە ھەستیان ئەکرد پێویستیان بە سەرکردەیەکی یەکگرتوو ھەیە کە پەیوەندیەکانیان ڕێک بخات و ناکۆکی نێوانیان نەھێڵێت، ئەمەش وای لێکردن محەممەد قبوڵ بکەن وەک سەرکردەی مەدینە و پاڵپشتی و پارێزگاری لە خۆی و کۆچکردووە موسڵمانەکان بکەن؛ و محەممەد برایەتی خستە نێوان [[کۆچکردووان]] و [[پشتیوانان]]، ھەر پشتیوانێک کۆچکردوویەکی ھەڵبژارد تا برای بێت و لەماڵەیدا بمێنێتەوە ئەمەش لە ھەنگاوێکدا بوو بۆ دروستکردنی پەیوەندی بەھێزی کۆمەڵایەتی لە نێوانیاندا و بۆ سڕینەوە ئەو دەمارگیریەی لە نێویاندا بوو. بەم شیوەیە پشتیوانان ماڵ و سەروەتیان بەش کرد لەگەڵ کۆچکردووەکانی برایاندا. ھەروەھا محەممەد سەنەدێکی نوسیوە کە ناسرا بە دەستوری مەدینە، و لە سەنەدی ڕێکەوتنی نێوان ھۆز و تیرە جیاوازەکانی ناو مەدینە دەچوو و ئەرک و مافەکانی دانیشتوانی مەدینە دیاری کرا، و سەنەدەکە ٥٢ بەندی لە خۆگرتبوو، بیست و پێنج بەندیان تایبەت بوو بە کاروبارە تایبەتەکانی [[موسڵمانان]] بیست و حەوتیان پەیوەست بوون بە پەیوەندی نێوان موسڵمانان و خاوەن [[ئایین]] و دیانەتەکانی تر، و ئەم دەستورە ڕێگەی دەدا بە خاوەن ئاینەکانی تر لەگەڵ موسڵمانان بژین بە سەربەستی، ھەروەھا باس لە ھاوپەیمانی ھۆزە جیاوازەکان کرا بوو کاتێک مەدینە بکەوێتە بەر ھێرش، و دڵنیای سەربەخۆیی دارایی ھەر ھۆزێکی تیا دووپات کرابوویەوە. زۆربەی بت پەرستەکانی مەدینە [[ئیسلام]] بوون، تەنانەت سەرکردە گەورەکانیان وەک [[سەعدی کوڕی موعاز]]، تەنھا کەمایەتییەک مانەوە لەسەر [[بت پەرستی]] کە ئەوانیش کاریگەریان دیار نەبوو. === سەرەتای ناکۆکیی سەربازی === لەگەڵ سەرەتای بوونی موسڵمانان لە مەدینە، خاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] لە بەنی قەریزە و بەنی قینقاع و بەنی نەزیر دەستیان کرد بە دوژمنایەتی محەممەد، و ھەندێک لە پیاوەکانی ئەوس و خەزرەج چوونە پاڵیان ئەوانەی لە سەرەوە خۆیان بە [[ئیسلام]] دەردەخست و پێچەوانەی ئەوەیان دەشاردەوە، ناونران بە دوو ڕووەکان، لە دوای ئەوە خوا فەرمانی جەنگی بە پێغەمبەر محەممەد کرد،<ref>ئەحمەد کوڕی حەنبەل ڕیوایەتی کردووە لە موسنەدەکەیدا.</ref> دەستی کرد بە ناردنی نوێنەر و سریە، چووە غەزاوە و شەڕی کرد خۆی و ھاوەڵەکانی، ژمارەی ئەو غەزایانەی خۆی بۆی دەرچوو ٢٧ غەزا بوو، لە ٩ غەزایاندا خۆی جەنگاوە، و ژمارەی سریەکانی ٤٧ سریەیە، و لە ھەموو ئەو غەزایانەیە محەممەد بە دەستی خۆی کەسی نەکووشتوە تەنھا ئەبی کوڕی خەلەف نەبێت. یەکەمی سریەکان [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] بوو، لە مانگی ڕەمەزان لە سەری حەوتەم مانگی کۆچییدا، سی پیاو لە کۆچگردووان دەرچوون، ڕێگەیان لە کاروانێکی [[قوڕەیش]] گرت، بەڵام شەڕ ڕووی نەدا لە نێوانیان، پاشان سریەی عوبەیدەی کوڕی حاریس، و سریەی [[سەعد کوڕی ئەبوو وەقاس|سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] ڕوویاندا، پاشان لە مانگی سەفەری سەری دوانزەیەم مانگی کۆچییدا، پێغەمبەر محەممەد دەرچوو بۆ یەکەم غەزا کە ئەویش غەزای ودان بوو، پاشان غەزاکانی بوات و عەشیرە و بەدری یەکەم ڕوویاندا. لە ١٧ی ڕەمەزانی ساڵی ٢ی کۆچی بەرامبەر ئازاری ٦٢٤ز، غەزای [[جەنگی بەدر|بەدری گەورە]] ڕوویدا، و بە سەرکەوتنی موسڵمانان جەنگەکە کۆتایی پێ ھات، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا ١٤ کەس لە موسڵمانان کوژران، و ٧٠ کەس لە بێ باوەڕەکان کوژران کە ئەبو جەھلیان لە نێودا بوو، و ٧٠ی تریان بە دیل گیران، ١٦ کەسیان لێ موسڵمان بوو، پاشن لە دواتردا محەممەد یەھوودەکانی بەنی قینقاعی کردە دەرەوە لە غەزای بەنی قینقاع، دوای ئەوەی گەمارۆی دان بەڵام وازی لێھێنان بێ ئەوەی بیان کوژێت فەرمانی پێ کردن بڕۆنە دەرەوە لە مەدینە. قوڕەیش ھەوڵیاندا تۆڵەی غەزای بەدر بکەنەوە، دەرچوون لەگەڵ ژمارەیەک ھۆزەکاندا بە ٣٠٠٠ جەنگاوەر و ٢٠٠ سوارچاک و ٣٠٠٠ ووشترەوە، و لەو کاتانە [[ئەبووسوفیان کوڕی حەرب]] سەرکردایەتی ئەکردن، و کاتێک ھەواڵەکە گەیشت بە محەممەد خۆیان ئامادەکرد و پاشان دەرچوون، و غەزای ئوحد دەستی پێکرد لە ٧ی شەوالی ساڵی ٣ی کۆچی، سەرەتا شەڕەکە لە بەرژەوەندی موسڵمانان بوو، ڕم ھاوێژەکان وایانزانی شەڕەکە کۆتای پێ ھاتووە، بێ فەرمانی پێغەمبەریان کرد و شوێنەکەیان چۆڵ کرد، [[خالید کوڕی وەلید]] ئەوەی قۆستەوە و ھاوسەنگی جەنگەکە گۆڕا بە بەرژەوەندی قوڕەیش، و ئازارێکی زۆریان بە موسڵمانان گەیاند و لەم شەڕەدا حەممزەی مامی پێغەمبەر کوژرا. لە ٨ی شەوال محەممەد دەرچوو بۆ غەزای حەمڕا لئەسەد بەڵام بێ ڕوودانی جەنگ گەڕایەوە بۆ مەدینە، لە کاتێکی دواتردا غەزای بەنی نەزیڕ ڕوویدا لەگەڵ یەھوودەکانی بەنی نەزیر دوای ئەوەی غەدریان کرد بە شکاندنی پەیماننامەکە و ھەوڵی کوشتنی پێغەمبەریان دا. === گەمارۆدانی مەدینە === دوای ئەوەی بەنی نەزیر کرانە دەرەوە لە مەدینە و ڕۆیشتن بەرەو [[خەیبەر]]، خەڵکیان نارد بۆ لای قوڕەیش و ھانیان دان بۆ شەڕکردن لەگەڵ محەممەد، ڕێکەوتن لەگەڵیان، [[قوڕەیش]] ٤٠٠٠ کەس و ٣٠٠ سوارچاکیان کۆکردەوە، کۆمەڵێکی تریش لە ھۆزەکان چوونە پاڵیان و ھەموویان نزیکەی ١٠٬٠٠٠ کەس بوون و ناونران بە ئەحزاب، و سەرکردەکەیان ئەبووسوفیان بوو، لە ئەنجامدا شەڕی خەندەق یان شەڕی ئەحزاب کەوتەوە، لە شەوالی ساڵی ٥ی کۆچییدا، و کاتێک محەممەد بە ھەواڵەکەی زانی بە ڕاوێژکردن بە سەلمانی فارسی ھەستان بە ھەڵکەندنی خەندەق لە شارەکەدا، و قوڕەیش و ئەحزابەکانی لەگەڵیان بوون گەمارۆیەکی توندی شارەکەیان دا، تا ڕەشەبایەکی توند ھات بە سەر سەربازگەکانی ئەحزابدا و چۆڵیان کرد. پاشان موسڵمانان لە غەزای بەنی قەریزەدا، گەمارۆی بەنی قەریزەیان دا تا خۆیان دا بە دەستەوە. === ڕێکەوتنی حودەیبیە === لە مانگی زیلعەقدەی ساڵی ٦کۆچی بەرامبەر ٦٢٨زاینی، محەممەد فەرمانی کرد بە شوێنکەوتووەکانی ئامادەکاری بکەن بۆ مەناسکی [[عومرە]] لە [[مەککە]]، دوای ئەوەی لە خەونیدا بینی خۆی و ھاوەڵەکانی چوونە مزگەوتی حەرامەوە، ڕۆژی دووشەممە دەرچوون بە بێ چەک تەنھا چەکی گەشتیار نەبێت، و کاتێک قوڕەیش بەوەیان زانی، بڕیاریان دا نەھێڵن بچێتە کەعبەوە، ٢٠٠ سوارچاکیان بە سەرکردایەتی خالیدی کوڕی وەلید نارد بۆ ڕێگەی سەرەکی مەککە، بەڵام محەممەد ڕێگەیەکی سەختتری ھەڵبژاردبوو بۆ ئەوەی ڕووبەڕوویان نەبێتەوە، تا گەیشتە حودەیبیە لە دووری ٩ میل لە مەککەوە، پاشان ووتوێژ کەوتەوە لە نێوان موسڵمانان و قوڕەیشدا. لە ئەنجامدا ڕێکەوتنی حودەیبیە کەوتەوە و ڕێکەوتن لەسەرئەوەی موسڵمانان ئەو ساڵە عومرە نەکەن و ساڵی دواتر بگەڕێنەوە، ھەروەھا موسڵمان ھەر یەکێک بگەڕێننەوە ئەگەر بێ مۆڵەت لە مەککەوە بڕوات بۆ ناویان، بەڵام قوڕەیش ئەوە ناگەڕێننەوە ئەگەر لە مەدینەوە بڕوات بۆ ناو ئەوان، و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ئەم پەیماننامەیە ماوەی ١٠ ساڵ کاری پێ بکرێت. لە ئەنجامی ئەم ڕێکەوتنەدا، محەممەد ھەستا بە ناردنی نوێنەر بۆلای پاشاکانی جیھان، و بانگی کردن بۆ ئیسلام بوون، یەکەم پەیامبەری نارد بۆلای نەجاشی پاشای [[حەبەشە]]، کاتێک نوسراوەکەی پێ گەیشت، خستیە سەر چاوی و ھاتە سەر زەوی بۆی، [[موسڵمان]] بوو، و پەیامبەری نارد بۆ لای قەیسەر ھەرقلی پاشای ڕۆم، و بۆ لای کیسرای پاشای فارس، کە نووسراوەکەی دڕاند، ھەروەھا پەیامبەری نارد بۆ لای مقوقسی پاشای [[میسر]]، ھەروەھا چەندین نوێنەری تری نارد. === غەزای خەیبەر و مۆتە === دوای ئەوەی لای قوڕەیشی ئاسایش کرد بە ھۆی حودەیبییەوە، محەممەد ویستی لە یەھوود بپرسێتەوە لەبەرئەوەی ھۆزەکانیان کۆکردەوە لە شەڕی ئەحزابدا، لە مانگی موحەڕەمی ساڵی ٧ی ک دەرچوو لە غەزای خەیبەردا، بە شێوەیەکی نھێنی، یەھوودی بە ھەواڵەکەیان زانی و خۆیان بۆ ئامادەکرد، و موسڵمان ڕۆیشتن قەڵا لە دوای قەڵا فەتحیان ئەکرد، و محەممەد ئەیویست یەھوود دەربکات لە خەیبەر بەڵام لەگەڵیان ڕێکەوت لەسەر ئەوەی ساڵانە نیوەی بەروبوومەکەیان بدەن بە موسڵمانان. پاشان دوای ٨ مانگ، محەممەد لە زیلعوقدەی ساڵی ٧ک، دەرچوو بۆ عومرە بەو پێیەی لە ڕێکەوتنی حودەیبیە ڕێکەوتبوون لەسەری لەگەڵ قوڕەیشدا. لە جەمادی یەکەمی ساڵی ٨ک، غەزای مۆتە ڕوویدا لە باشووری [[ئوردن]]، کە ھۆکەی کوژرانی پەیامبەرەکەی پێغەمبەر بوو کە ناربووی بۆ پاشای بەسڕە تا بانگی بکات بۆ ئیسلام، محەممەد سوپایەکی ٣٠٠٠ کەسی نارد و لە بەرامبەریاندا سوپای ڕۆم ھەبوو بە سەرکردایەتی ھەرقل و ١٠٠٬٠٠٠ جەنگاوەرەوە، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا موسڵمانان کشانەوە. === فەتحی مەککە === لە ئەنجامەکانی ڕێکەوتنی حودەیبیە، ھۆزی خزاعە ھاتنە ھاوپەیمانییەکەی محەممەدەوە، و بەنوبەکر چوونە ھاوپەیمانییەکەی قوڕەیشەوە، و بەنی بەکر و خزاعە شەڕ و کوشتاری سەردەمی نەزانی لە نێوانیاندا بوو، ماوەیەک بە ئیسلامەوە سەرگەرم بووبوون و پاشان شەڕ لەنێوانیان دەستی پێکردەوە، و [[قوڕەیش]] یارمەتی بەنوبەکریان دا، بەمەش کۆتایی بە ڕێکەوتنەکەیان لەگەڵ [[موسڵمانان]] ھات، پێغەمبەر محەممەد سوپای کۆکردەوە و نزیکەی ١٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ڕێکەوتن لە ١٠ی ڕەمەزانی ساڵی ٩ک، و چوونە [[مەککە]]وە و فەتحیان کرد، و سوپاکە گەیشتە [[کەعبە]]، چوونە مزگەوتەکەوە، و ئەو ٣٦٠ بتەی لە دەوری ماڵەکە بوو ڕوخاندیان. === ناکۆکی لەگەڵ ھۆزە عەرەبییەکان === ماوەیەکی کەم دوای فەتحی مەککە، ھۆزەکانی ھوزان و سەقیف و لەگەڵ ھەندێکی بەنی ھیلال ڕێکەوتن لەسەر شەڕکردن لەگەڵ موسڵمانان، کاتێک محەممەد ئەوەی بیست دەرچوو لە [[مەککە]] لە '''غەزای حەنین'''دا لە ڕۆژی شەممە ٦ی شەوالی ساڵی ٨ک، و ١٢٬٠٠٠ جەنگاوەر لەگەڵی دەرچوون، و موسڵمانان لە ئەنجامدا سەرکەوتن و زۆربەی ھۆزی ھوزان ھەڵھاتن بۆ تائیف. دوای غەزای حەنین و لە ھەمان کاتدا، محەممەد بەرەو [[تائیف]] ڕۆیشت بۆ دەرکردنی ھوزان و سەقیف، و غەزای تائیف ڕوویدا لە نێوانیان، سوپای ئیسلامی گەمارۆیان دان ماوەی ٤٠ ڕۆژ، پاشان وازیان لێ ھێنان. لە ڕەجەبی ساڵی ٩ک، غەزای تەبوک ڕوویدا کە دوایین غەزای پیغەمبەر محەممەد بوو، دوای ئەوەی ھەواڵیان پێ گەیشت لە وڵاتی ڕۆمەوە کە پاشای ڕۆم و ھاوپەیمانە عەررەبەکانی، سوپایەکیان پێک ھێناوە بۆ ھێرش بردنە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، موسڵمانان سوپایەکیان پێک ھێنا لە ٣٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ھاوڕێیەتی ١٠٬٠٠٠ سوارچاک، بەڵام لەبەر دووری ڕێگەکاکە و توندی گەرماکە تووشی سەختی بوون و کە گەیشتنە تەبووک، ٢٠ شەو تیایا مانەوە، و کاتێک ڕۆمان و ھاوپەیمانەکانیان ھەواڵی کشانی سوپای ئیسلامییان بیست ترسان و جیابوونەوە لە ناو سنووری وڵاتەکەیان، و موسڵمانان تەبووکیان بە جێ ھێشت، و گەڕانەوە بەرەو [[مەدینە]] لە ڕەمەزانی ساڵی ٩ک. لە دوای ئەوە، وەفدێکی سەقیف ھاتن بۆ مەدینە و [[ئیسلام]] بوون، ھەروەھا چەندین وەفد لە ھۆزە عەرەبیەکانەوە ئەھاتن بۆ مەدینە و ئیسلام بوونی خۆیان ڕائەگەیاند و نزیکەی ٧٠ وەفد ھاتن لە نێوان ساڵەکانی ٩ک و ١٠کدا، بە شێوەیەک کە ساڵی ٩ک ناونرا بە ساڵی وەفدەکان. === حەجی ماڵاوایی === لە زیلعەقدەی ساڵی ١٠ک، پێغەمبەر محەممەد ویستی [[حەج]] بە ئەنجام بگەیەنێت، دوای ئەوەی ٩ ساڵی لە مەدینە بەسەربرد بێ ئەوەی حەج بکات، مەدینە زۆر دڵخۆش بوون پێی، و ناونرا بە حەجی ماڵاوایی یان حەجی ئیسلام، لەبەرئەوەی ماڵاوایی لە خەڵک کرد تێیدا و دوایین حەجی بوو، و لەبەرئەوەی باسی ئەو شتانەی بۆ کردن کە حەرام یان حەڵاڵن، لە ڕۆژی ٢٥ی زیلعەقدەی ساڵی ١٠کۆچی، محەممەد دەرچوو بەرەو [[مەککە]] لەگەڵ نزیکەی ١٠٠٬٠٠٠ موسڵمانی ژن و پیاودا. چووە مەککەوە لە ڕۆژی یەکشەممە ٤ی زیلحەجە، و چووە مزگەوتی حەرامەوە، دوای ئەوەی مەناسیکەکانی حەجی ئەنجامدا، ووتاری حەجی ماڵاوایی دا. لەم ھەڵوێستەدا و لەسەر شاخی عەرەفە، ئەم ئایەتە [[قورئان]]ییە دابەزی {{قورئان|سوورەت=٥|ئایەت=٣|ژمارە=١|کوردی=ئەمڕۆ ئاین و بەرنامەکەتانم بەکۆتایی گەیاند و نازو نیعمەتی خۆمم بۆ تەواو کردن و ڕازیم بەوەی کە ئیسلام ببێتە بەرنامەو دین و ئاینتان}}<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٣</ref> لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] باوەڕیان وایە ئەم ئایەتە لە کاتێکی تردا دابەزیووە. == کۆچی دوایی == [[پەڕگە:Mrs Aisha room.jpg|وێنۆک|250px|شوێنی حوجرەی پێغەمبەر، کە پێغەمبەر و ئەبووبەکر و عومەری تیا نێژراوە]] یەکەم شت کە پێغەمبەر محەممەد زانی کاتی وەفاتی نزیک بۆتەوە ئەوە بوو کە لە فەتحی مەککەدا سورەتی نەسری بۆ دابەزی {{قورئان|سوورەت=١١٠|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=کاتێ یارمەتی و کۆمەکی خوا دێت، شاری مەککە ڕزگار دەکرێت و دەرگای ئازادی واڵا دەکرێت}}.<ref>سورەتی نەسر، ئایەتی ١</ref> لە کۆتاییەکانی مانگی سەفەری ساڵی ١١ی کۆچی، محەممەد توشی تایەکی بەھێز بوو، و نەخۆشییەکەی لێی توند بوو، و مۆڵەتی لە خێزانەکانی وەرگرت تا لە ماڵی [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]] بمێنێتەوە. و پێغەمبەر نوێژی بە موسڵمانان دەکرد کاتێک نەخۆش بوو ١١ ڕۆژ و کاتێک نەخۆشییەکەی بە تەواوی قورس بوو فەرمانی بە [[ئەبووبەکر]] کرد نویژیان پێ بکات، و ١٣ ڕۆژ دوای نەخۆشییەکەی کۆچی دوایی کرد لە ڕۆژی دووشەممە ڕەیبعولئەوەلی ساڵی ١١ی کۆچی و لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا کە ئەم ڕێکەوتەش بەرامبەرە لەگەڵ ٨ی حوزەیرانی ٦٣٢ز، لە ماڵی عائشە نێژرا لە تەنیشت [[مزگەوتی پێغەمبەر]]. === پاش وەفاتی === لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر محەممەد [[موسڵمانان]] جیاواز بوون لەسەر ئەو کەسەی جێ نشینی بێت، کۆمەڵێک موسڵمانان کۆ بوونەوە لە سەقیفەی بەنی ساعدە، سەعدی کوڕی عوبادە خۆی پاڵاوت بۆ ئەو مەبەستە و پشتیوانان پشتگیریان کرد، لە ھەمان کاتدا [[عومەری کوڕی خەتتاب]] [[ئەبوبەکر]]ی سدیقی دەستنیشانکرد بۆ ئەو مەبەستە، بەپێی ئەوەی کۆچکردووەکان لە پێشترن بۆ جێ نشینی، ئەمەش پشتگیری ھەموو موسڵمانانی لەسەر بوو کە لەویا کۆ بووبونەوە، لە ھەمان کاتدا کۆمەڵێک لەو موسڵمانانەی کە لەو کاتەدا سەرگەرمی کفن و دفنی پێغەمبەر بوون دوایی ناڕازیبوون، سووربوون لەسەر ئەوەی [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] جێ نشین بێت لەبەر ئەو نزیکایەتیەی ھەیەتی لەگەڵ پێغەمبەر.<ref>{{Cite web |url=http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |title=تۆڕی شیعەی جیھانی |access-date=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |archive-date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> دوای جێگیر بوونی دۆخەکە بۆ ئەبوبەکر، ئیشی کرد لەسەر پارستنی [[ئیسلام]] و دژایەتی کردنی ئەوانەی لە ئیسلام پاشگەز بوونەوە پاش کۆچی دوایی پێغەمبەر، و ھەروەھا ئەوانەی لەناوبرد کە بانگەوازی پێغەمبەرایتیان ئەکرد، ئەمەش ناسراوە بە شەڕی ڕەدە؛ و ئەبوبەکر ھەستا بە ناردنی ھێزی سەربازی بۆ ناوچە جیاوازەکان. لە سەردەمی دووەم جێ نشیندا [[عومەری کوڕی خەتاب]] و تەنھا لە ماوەی دە ساڵدا [[وڵاتی نێوان دوو ڕووبار]] و وڵاتی [[فارس]] و [[شام]] و [[میسر]] فەتح کرا و دەوڵەتی [[خەلافەتی ڕاشدین]] دامەزرا. == موعجیزەکانی == موسڵمانان ھەموو لەو باوەڕەدان، کە گەورەترین موعجیزەی پێغەمبەر محەممەد قورئانە، پاشان زۆربەیان موعجیزەی تر دەسەلمێنن کە لە کتێبەکانی فەرموودەدا ھاتووە. === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|220px|وێنۆک|کۆنترین نوسخەی قورئان]] بەپێی بیروباوەری [[موسڵمانان]]، [[قورئان]] موعجیزەی سەرەکی پێغەمبەر محەممەدە کە بە درێژایی سەردەمەکان کەس نەیتوانیووە ھاوشێوەی ئەوە بھێنێت لەگەڵ ئەو تەحەدایەی لە قورئاندا ھاتووە،{{قورئان|سوورەت=١٧|ئایەت=٨٨|ژمارە=١|کوردی=ئەی محمد پێیان بڵێ: سوێند بە خوا ئەگەر ھەموو ئادەمیزادو پەریەکان کۆ ببنەوەو (ھەوڵی بەردەوام بدەن تا) قورئانێکی وەکو ئەمە دانێن و بیھێننە (مەیدان) ناتوانن کاری وابکەن و ناتوانن لە وێنەی بھێنن، ئەگەر چی ھەموو لایەکیان ببنە پشتگیرو یارمەتیدەری یەکتر}}.<ref>سورەتی ئیسرا، ئایەتی ٨٨</ref> بە زۆری ئیعجازی قورئان لە ڕەوانبێژی و ڕوون بێژییەکەیاتی، و ئیعجازی زمانەوانی یەکەم و گرنگترین ھۆکارەکانی ئیعجازی قورئانە، کە چەندیین ڕوو دەگرێتەوە، لەوانە باشی دانانەکەی و کۆبوونەوەی وشە و ڕەوانبێژییەکانی، و ئەو وێنە ڕێکخستنە سەیر و شێوازە نامۆیەی کە جیاوازە لە شێوازی قسەکردنی [[عەرەب]] و پەیڕەوەکانی ڕێکخستن و داڕشتنی کە لە پێش و دوایدا ھاوشێوەی نەبووە. لە ڕووەکانی تری ئیعجازەکەی ئەو ھەواڵانەیە کە لە پەنھاندا ھاتووە، و ھەوألی سەدەکانی ڕابردوو و پێشینەکان، و لەم دواییانەدا بزوتنەوەیەک دروست بووە باوەڕیان بە [[ئیعجازی زانستی]] ھەیە لە قورئاندا، و ئەو ئایەتانە ڕوون دەکاتەوە کە بیرۆکە زانستییەکانی ئاشکرا نەبوون تەنھا دوای ماوەیەکی دوور و درێژ نەبێت لە دەرکەوتنی قورئان. [[پەڕگە:Rima_Ariadaeus-1.jpg|وێنۆک|250px|ھێڵێک لەسەر ڕووی مانگ لەلایەن گرووپی پۆلۆ ١٠ گیراوە، زانایانی موسڵمانان لەو باوەڕەدان لە ئەنجامی موعجیزەی [[لەتبوونی مانگ]]ەوە دروست بووە.{{بەڵگە}}]] === لەتکردنی مانگ === موسڵمانانی [[سوننە]] کۆن لەسەر ئەوەی موعجیزەی لەتکردنی مانگ ڕوویداوە بۆ پێغەمبەر محەممەد وەک یەکێک لە موعجیزە تاکەکان، ئەمەش لە پێش کۆچکردندا بووە بۆ [[مەدینە]]، عەبدوڵڵا کوری مەسعود ئەڵێت؛ مانگ بوو بە دوو لەتەوە لەسەردەمی پێغەمبەردا بە شێکی لەسەر شاخەکە و بەشێکی ئەولاتر، پێغەمبەر ووتی شایەت بن، ھاوەڵ دانەرەکان ووتیان ئەمە جادووە. لەمەشدا ئایەتێکی قورئان ھاتۆتە خوارەوە، {{قورئان|سوورەت=٥٤|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=ڕۆژی قیامەت نزیک بۆتەوە و مانگیش لەت بوو}}.<ref>سورەتی قەمەر، ئایەتی ١</ref> === دەربارەی جیھانی نادیار === لەو ھەواڵانەی پێغەمبەر دەربارەی جیھانی نادیار ھەیبوو، ڕۆژی غەزای بەدر بوو، و ھەواڵەکانی دەربارەی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی ئەبوتالیب بەوەی کە خوا ئاشتی پێ دەخاتە نێوان دوو کۆمەڵەی موسڵمانان، و ھەواڵی دەربارەی ئەوەی فاتیمەی کچی یەکەم کەس دەبێت لە خیزانەکەی بە دواییدا وەفات دەکات، ھەروەھا ھەواڵ و زانیاری دەربارەی چەندیین ڕووداوی تر داوە. === ھاتنی ئاو لە نێوان پەنجەکانی === کتێبەکانی فەرموودە و ژیاننامە باسی ڕووداوی دەرچوونی ئاو دەکەن لە نێوان پەنجەکانی پێغەمبەر محەممەدەوە و لە پێش ئەو بۆ ھیچ کەسێک ڕووی نەداوە، و لە چەند جێگەیەکدا ئەمە دووبارە بۆتەوە، و تەنانەت زانایانی موسڵمانان ئەو ئاوە بە باشترین ئاو دەژمێرن. === قسەکردنی لەگەڵ گیانەوەر و بێ گیاندا === لە نموونەی ئەمەش بیستنی دەنگی تەسبیحی چەو بووە لە دەستییدا، و ھەروەھا سڵاو لێکردنی لەلایەن درەخت و بەردەوە پیش ئەوەی بنێردرێت بە پێغەمبەر، و ڕۆیشتنی درەخت بۆی، و ناڵەی قەدی ئەو درەختەی ووتاری لەسەر ئەدا کاتێک مینبەرەکەی بۆ دروستکرا، لە ئامێزی گرت و قسەی بۆ کرد، و لە موعجیزەکانی لەگەڵ گیانەوەراندا، بەسەرھاتی ئەو ووشترەیە کە سکاڵای کرد لە زۆری ئیش و کەمی ئالەف، ھەروەھا چەندین ڕووداو و بەسەرھاتی تر. ھاوکات لەگەڵ ئەم موعجیزانەدا پێغەمبەر محەممەد چەندیین موعجیزەی تری ھەیە لە چاککردنەوەی نەخۆش و بەرەکەت و ڕووداو و بەسەرھاتی تر… == ژیانی تایبەتی == === خێزانەکانی === خێزانەکانی محەممەد لە ئیسلامدا بە دایکەکانی باوەرداران ناسراون، و لە ژمارەی خێزانەکانییدا جیاوازی ھەیە لەسەر دوو ووتە، یەکێکیان ئەڵێت دوانزەن یان یانزەن، و ھۆی جیاوازیەکەش لە ماریە قبتییدایە، ئەوەی لەسەری ڕێکەوتوون لە یانزە خێزانەکەی، شەشیان قوڕەیشین، ئەوانیش؛ [[خەدیجە کچی خووەیلید|خەدیجە کچی خوەیلد]]، [[سەودە کچی زەمعە]]، [[عائیشە]] کچی ئەبووبەکر، [[حەفسە کچی عومەر]]، [[ئوم سەلەمە]]، [[ئوم حەبیبە]]. خێزانە عەرەبییەکانی لە بێجگە لە قوڕەیش چوارن، ئەوانیش؛ [[زەینەب کچی جەحش]]، [[جویریە کچی حارس]]، [[زەینەب کچی خوزیمە]]، [[مەیموونە کچی حارس]]، و یەکێکیان عەرەب نیە ئەویش [[سەفییە کچی حویەی]] لە بەنی ئیسرائیلە، و [[ماریە قبتی]] ئەمێنێتەوە کە لە [[میسر]]ەوەیە، و کاتێک محەممەد خۆی لە ژیاندا بووە دووان لە خێزانەکانی وەفاتییان کرد ئەوانیش خەدیجە کچی خوەیلد و زەینەب کچی خوزیمە بوون. === مناڵەکانی === محەممەد سێ کوڕ و چوار کچی ھەبووە، دایکی ھەموویان خەدیجە کچی خوەیلد بوو بێجگە لە ئیبراھیم ئەو لە ماریە بوو، و ھەموو مناڵەکانی خۆی لە ژیاندا بوو وەفاتیان کرد بێجگە لە فاتیمە، مناڵە کوڕەکانی ئەمانە بوون؛ قاسم (کە بووە بە نازناو بۆی (ئەبووقاسم) و لە تەمەنی دوو ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە) و عەبدوڵڵا و ئیبراھیم (ساڵ و نیوێک لە مەدینە ژیا)، مناڵە کچەکانی ئەمانەبوون؛ زەینەب و ڕوقیە و ئوم کەلسوم و فاتیمە، بەڵام [[شیعە]] فاتیمە بە تەنھا کچی محەممەد دادەنێن، و سێ کچەکەی تر دەڵێن تەنھا لە ماڵی پێغەمبەردا گەورەبوون، و لە ڕاستیشدا ئەوان کچی ھالە کچی خوەیلدی خوشکی خەدیجە بوون، زەینەب پێش کۆچ ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ ئەبووعاس کوڕی ڕەبیع، بەڵام ڕوقیە و ئوم کەلسوم خێزانی ھاوسەرییان لەگەڵ [[عوسمان کوڕی عەفان]] پێک ھێنا یەک لە دوای یەکتر، و فاتیمە ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] لە نێوان ھەردوو غەزای بەدر و ئوحود، و ھیچ کام لە کچەکانی مناڵیان نەبوو تەنھا فاتیمە نەبێت، و مناڵەکانی حەسەن و حوسەین و زەینەب و ئوم کەلسوم بوون. === موالی و خزمەتکارەکانی === محەممەد چەند موالییەکی ھەبوو، لەوانە؛ [[زەید کوڕی حاریسە|زەید کوری حاریسە]] (پێغەمبەر لە خۆی گرتبوو پێش [[ئیسلام]]) و کورەکەی ئوسامە، و سوبان کوری بجدد و ئەبوھیند، و ئەبولبابە، و ئەبوڕافع، و لە ژنان ماریە قبتی بوو (لەگەڵ بوونی جیاوازی لەسەر ئەوەی کردوویەتی بە خیزانی یان نا) و ڕیحان کچی زەید، و خزمەتکارەکانی ئەنەسی کوری مالیک بو ھەروەھا ئەمانەش خزمەتیان ئەکرد، بیلال کوری ڕەباح، عەبدوڵلا کوری مەسعوود و ئەبووزڕی غەفاری و ئەوانی تر. === شێوەی === موسڵمانان ھەستاون بە کۆکردنەوەی ئەوەی وەسفی پێغەمبەرەکەیان ئەکات کە لە ھاوەڵەکانەوە بە میرات بۆیان ماوەتەوە لە کتێبەکانی شەمائلدا، و ناودارترینی ئەم کتێبانەش شەمائلی محەممەدییە کە [[ترمزی]] دایناوە، و فەرموودەیەکی زۆری داناوە لە وەسفی پێغەمبەردا؛<ref>کتێبی لشمائل المحمدیة لە نوسینی الحافظ الترمذی لاپەڕە ٢–١٤</ref> * '''جەستەی''': بەشکۆ و بەرز بووە،<ref name="ReferenceA">لە سیوتی گێردراوەتەوە لە کتێبی الجامع الصغیر لە هند بن ابی هالە وەرگیراوە بە ژمارە:٦٤٩٣</ref> نە بەرز بووە و نە کورت،<ref>رواه ابن كثير في البداية والنهاية عن أبي هريرة، ج6، ص21.</ref> بەڵام لە بەرزییەوە نزیک بووە، ڕەنگی گوڵی بووە،<ref name="ReferenceA"/> نە سپی بووە نە ئەسمەر.<ref>لە سەحیحی بوخاری گێردراوەتەوە لە ئەنەسی کوری مالیکەوە بە ژمارە:٣٥٤٧</ref> * '''سەر و قژی''': سەری گەورە بووە، سەری بەرز، و قژی زۆر ڕەش بووە،<ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البدایە والنھایە گێراویتیەوە لە ئەبو ھورەرەش وەرگیراوە بەشی ٦ لاپەڕە ٢١.</ref> قژی نە لوول بووە و نەخاو، کاتێک وەفاتی کردووە لە سەر و ڕیشیدا ٢٠ تاڵی سپی نەبووە.<ref name="ReferenceB">رواه ابن عبد البر في كتابه الاستذكار عن علي بن أبي طالب، ج7، ص336.</ref><ref name="ReferenceD">رواه البخاري في صحيحه عن أنس بن مالك، رقم: 3547.</ref><ref name="ReferenceD"/> * '''دەست و قۆڵی''': قۆڵی درێژ بووە، زۆر موودار بووە، دەست و قاچی ئەستوور بووە، پەلەکانی درێژ و جومگەکانی بەھێز بووە.<ref name="ar.wikipedia.org">https://ar.wikipedia.org/wiki/وصف_النبي_محمد</ref> * '''شان و سنگ و سکی''': شانەکانی فراوان بوون، زۆر موودار بووە و سنگی بەرز بووە، و سنگی پان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Depictions_of_Muhammad</ref> * '''نیشانەی پێغەمبەرایەتی''': نیشانەیەکی سوور وەک ھێلکەی کۆتر، یان وەک ھیلال، چەند موویەکی کۆبووەوەی تیابووە لە نێوان شانییدا، و ئەمەش لە نیشانەکانی پێغەمبەرایەتی بووە بەپێی بیروباوەری موسڵمانان.<ref>ھەیسمی گێراوێتیەوە لە کتێبی مجمع الزوائد لە سەلمانی فارسی وەرگیراوە لە بەشی ٩ لاپەرە ٣٤٣.</ref> * '''ڕووخسار و ناوچەوانی''': ڕووخساری ڕیک بووە، زۆر بە تەواوی بازنەیی نەبووە، ناوچەوانی فراوان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البداية والنهاية گێراوێتیەوە لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی ٦، لاپەڕە ٢١.</ref> * '''چاو و برۆی''': چاوی زۆر ڕەش بووە، لە سپیاییەکەیدا سووری ھەبووە، و چاوەکانی زۆر فراوان بووە، و برۆکانی بەھێز و کەوانەیی بووە، و بە نەرمی بە یەک گەیشت بوونەوە.<ref name="ReferenceB"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>رواه مسلم في صحيحه عن جابر بن سمرة، رقم:2339.</ref> * '''لوت و دەمی''': لووتی ڕێک بووە، و دەمی گەورە بووە، و دانەکانی ناسک و ڕێک بوون.<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابر بن سمرەوە، بە ژمارە:'''٢٣٣٩'''.</ref><ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/محمد</ref> * '''قاچەکانی''': قاچەکانی گەورە بوون، ھەموو پێی لەسەر زەوی دادەنا<ref>ئیبن کەسیر گێراوێتیەوە لە کتێبی البداية والنهاية لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی شەشەم لاپەڕە ٢١.</ref><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابری کوری سمرەوە، بە ژمارە :٢٣٣٩.</ref> [[پەڕگە:4025 Istanbul - Topkapi - Sbirciando da finestra sala reliquie - Foto G. Dall'Orto 27-5-2006.jpg|وێنۆک|220px|ئەو ژوورەی پۆشاکی پێغەمبەری لێیە لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئیستەنبوڵ، [[تورکیا]]]] === پێداویستی و ئاسارەکانی === لە خووی پێغەمبەر بوو کە ناوی شتومەک و چەک و پێویستییەکانی ئەنا،<ref>کتێبی إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، بەشی ٢، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> ناوی ئاڵاکەی عیقاب بوو، و ناوی شمشێرەکەی شەڕی پێ ئەکرد زولفەقار بوو، و ھەروەھا شمشێری تری ھەبوو وەک ڕسوب و قەزیب، و ناوی کەوانەکەی کتوم بوو، و ووشترەکەی ناوی قەسوا بوو، بەو شێوەیە ھەموو شتەکانی ناو نابوو، و موسڵمانان زۆر لە کەرەستەکانیان پاراست ووە بە درێژایی مێژوو، لە [[میسر]] لە مزگەوتێک ئاسەواری پێغەمبەر ھەبوو لە باشووری [[قاھیرە]]، تا کاتی فەتحی [[عوسمانی]] ساڵی ١٥١٧ز، کاتێک [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی عوسمانی چووە قاھیرەوە، ھەموو ئاسەوارەکانی پیغەمبەری لەگەڵ خۆی برد بۆ [[ئەستەنبوڵ]]، و ھەتا ئێستا لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئەستەنبوڵ پارێزراون.<ref>کتێبی:إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، '''بەشی دووەم'''، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> بەڵام ئەوەی لە ئاسەواری پێغەمبەر بوو لە [[مەککە]] و [[مەدینە]]، موسڵمانان پاراست بوویان تا کاتی دەرکەوتنی بزوتنەوەی وەھابی لە نەجد لە سەردەمی [[خەلافەتی عوسمانی]]، کە وەھابییەکان دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر حیجازدا، زۆربەی ئاسەوارەکانی پێغەمبەریان لەناوبرد بە بانگەوازی ترسی دروست بوونی ھاوەڵ دانان،<ref>'''جريدة الحجاز:''' جدل حول تدمير الوهابية لما تبقّى من آثار إسلامية - فؤاد المشاط تاريخ الوصول 7 يوليو 2011. نسخة محفوظة03 نوفمبر 2012 على موقع واي باك مشين.</ref>، ئەمەش وایکرد زۆربەی زانایانی [[سوننە]] و [[شیعە]] بانگەوازی پێویست بوونی پارێزگارییان کرد بۆ ئەوەی کە ماوەتەوە و ڕێگە نەدریت لەناو ببرێت<ref>'''صحيفة عكاظ:''' مفتي مصر: الآثار النبوية عظيمة القيمة وتمثل تاريخ الإسلام تاريخ الوصول 7 يوليو 2011.نسخة محفوظة 24 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.</ref><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص2، دار بيرسان.</ref><ref name="ReferenceC">'''علي الطالقاني. معهد الإمام الشيرازي الدولي للدراسات:'''توصيات ومقترحات لمعالجة هدم الآثار، تاريخ الوصول 21 يوليو2011. نسخة محفوظة 15 أغسطس 2018 على موقع واي باك مشين.</ref> لەو ئاسارانەی ڕوخێنران؛ مزگەوتی بەنی قەڕیزە بوو، کە پێغەمبەر محەممەد تێیدا نوێژی کرد کاتی گەمارۆدانی بەنی قەڕیزە لەبەر خیانەتەکەیان، مزگەوتی ئەبووبەکری سدیق، و شوینی لە دایکبوونی محەممەد، و شوێنی ژیانی لە مەککە، و باخی ھاوەڵ سەلمانی فارسی، و ماڵی ھاوەڵ [[ئەبوو ئەیووبی ئەنساری|ئەبوو ئەیووبی ئەنساڕی]]، و بیری عەینول زەرقا، و بیری ئەریس و بیری حاء.<ref name="ReferenceC"/><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص182-183، دار بيرسان.</ref><ref>نصيحة لأخواننا علماء نجد، يوسف الرفاعي، ص12.</ref> == تێڕوانینەکان لەسەر کەسایەتیی محەممەد == === تێڕوانینی موسڵمانان === بەپێی زانیارییە ئیسلامییەکان، محەممەد بەڕێزترین دروستکراو و پێشەوای ھەموو مرۆڤایەتییە، و دوایین پێغەمبەری خوایە، باوەڕبوون پێی و باوەڕ بە پێغەمبەرێتییەکەی پێویستە لەسەر ھەموو [[موسڵمانان]] و باوەڕ بە بێ ئەوە تەواو نابێت و [[ئیسلام]] ڕاست نابێت لەگەڵ ئەم بڕوایەدا نەبێت، گوێڕایەڵ بوون بۆی و ڕازی بوون بە فەرمانەکانی پێویستە لەسەریان، بەوەی کە گوێڕایەڵییە بۆ خوا؛ و پەیڕەوکردنی ڕەوشتەکانی. ئیسلام خۆشویستنی محەممەد بە یەکێک لە ئوسوڵەکانی ئیسلام و یەکێک لە مەرجەکانی ڕاستی باوەڕ دادەنێت، موسڵمانان ڕێزێکی زۆریان لێناوە، و بە ڕێژەیەکی زۆر مناڵەکانیان بە ناوی محەممەد ناو دەنێن، کە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن، محەممەد بەربڵاوترین ناوە لە جیھاندا، و زۆرترین ناو بووە بۆ ناونانی لەدایکبووە نوێکان لە [[بەریتانیا]] ساڵی [[٢٠٠٩]]. زۆربەی موسڵمانان لە ھەموو وڵاتە ئیسلامییەکاندا ڕاھاتوون بە ئاھەنگ گێڕان بە یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر محەممەد لە سەدەی شەشی کۆچی بەرامبەر دوانزەی زایینییەوە، کۆڕ ئەبەستن بۆ گوێگرتن لە ژیاننامەکەی، و سەڵاوەتدان لەسەری، و گوێگرتن لە وەسفەکانی، لە ھەمان کاتدا شوێنکەوتوانی [[سوننە|ئەھلی سونەو جەماعە]] ئەم بۆنەیە قبوڵ ناکەن و بە دروستکراوی ئەزانن، موسڵمانان ناوی محەممەد جیادەکەنەوە بەوەی لەگەڵ ناوھێنانییدا دەڵێن «پێشەوامان محەممەد (سیدنا محمد)» یان «پێغەمبەری خوا (رسول اللە)» یان «نەبی» و لە دوای ناوەکەی سەڵاواتی لەسەر ئەدەن و ئەڵێن؛ «صلّی اللە علیە وسلّم» واتە؛ «دروودی خوای لێبێت». === تێڕوانینی یەھوودی === نەریتێک ھەیە لەناو یەھوودییدا، دان ئەنێن بە بوونی پێغەمبەری بێجگە لە یەھوودییەکان، خوا ناردوونی بۆ ڕێنمایی کردنی میللەتەکانیان، لەوانە؛ بلعام و ئەیووب کە عییبری نەبوون، تێڕاونینی زانا گەورەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] جیاوازییەکی گەورەیان تێدایە دەرباری پێغەمبەر محەممەد، زانای یەھوودی نسنائیل کوڕی فیوومی ئەڵێت، خوا پێغەمبەری ناردووە کە پەیامەکانیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئەو بیروباوەڕانەی بۆ پێغەمبەرەکانی یەھوودی ناردووە، فیوومی محەممەد بە پێغەمبەرێکی ڕاستگۆ دادەنێت بەڵام پەیامەکەی تایبەت بە [عەرەب] ئەزانێت بە شێوەکی تایبەت و بۆ یەھوودی دانانێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ [[تەورات]] یەک ناگرێتەوە.<ref>The Bustan al-Ukul, by Nathanael ibn al-Fayyumi, edited and translated by David Levine, Columbia University Oriental Studies Vol. VI, p. 105</ref><ref>''Gan ha-Sekhalim'', ed. Kafih (Jerusalem, 1984), ch. 6.</ref> ئەوەی تێبینی دەکرێت تێڕوانینی فیوومی قبوڵێکی فراوان نەکراوە لە نێو یەھوودەکانی سەردەمەکەییدا. موسا کوڕی مەیموون یەکێک لە گرنگترین لاھووتییەکانی یەھوودە لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا وای ئەبینێت کە محەممەد ھەندێک لە بنەماکانی یەھوودی ھەڵبژاردووە لە پەیامەکەیدا و پەرستشی تری بۆ زیاد کردووە، و مەیمون محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆ دادەنێت و بانگەوازی پێغەمبەرایەتییەکەی بە ناڕاست ئەزانێت لەبەر ئەوەی پێچەوانەی نەرێتی تەوراتی یەھوودییە، ھەروەھا بوونی پێغەمبەرێکی نەخوێندەوار بەوە دادەنێت کە ناتوانێت بگاتە پلەی پێغەمبەر.<ref>[http://www.aishdas.org/student/navi.htm Prophet: True or False?], Gil Student</ref><ref>[http://www.myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml Jewish Views on Islam] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318060224/http://myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml |date=١٨ی ئازاری ٢٠١٥}}, Marc B. Shapiro</ref> === تێڕوانینی مەسیحییەت === [[پەڕگە:Dante and Virgil Meet Muhammad and His Son-in-law, Ali in Hell.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی [[دانتێ ئەلیگیێری|دانتێ]] و [[ڤێرجیل|ڤیرجیل]] لە دۆزەخدا محەممەد و [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب]] دەبینن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا مەسیحییەکان ئیسلامیان بە بیدعەت دادەنا.]] یوحنا دیمەشقی کە یەکەم مەسیحییە ڕای خۆی دابێت لەسەر محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆی دادەنێت،<ref>[http://orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx St. John of Damascus’s Critique of Islam], Orthodox Christian Information Centre</ref> بەڵام لەگەڵ ئەوەی ڕای ڕۆژھەڵاتییەکان لەسەر محەممەد کرانەوەیەکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کاتێک خەلیفەی [[خەلافەتی عەباسی|عەبباسی]] مەھدی لە بەتریرکی نساتڕە تیمۆساسی پرسی دەربارەی محەممەد، وەڵامی دایەوە؛ «لەسەر ڕێگەی پێغەمبەران ئەڕۆیشت»،<ref>[http://books.google.com/books?id=E6SIe0ommuYC&pg=PA169 Modern Western Christian theological understandings of Muslims since the Second Vatican council], Mahmut Aydin</ref> بەڵام پیکدادانەکانی دواتری نێوانیان لەگەڵ موسڵماناندا لە [[ئەندەلوس]] و [[فەلەستین]] بووە بە ھۆی دەرکەوتنی ئاڕاستەیەکی ڕەخنەگر لە ئیسلام و ئەم ئاڕاستەیە تاوی سەند، دوای شەڕەکانی [[ئەورووپا]] لەگەڵ [[عوسمانییەکان]]. بەتایبەت لای [[پرۆستانت]]ەکان. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا [[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیکەکان]] ئیسلامیان بە جۆرێک لە بیدعەت دادەنا و لە ڕەدی محمەممەددا بەرھەمیان داناوە.<ref name="Quinn2008">{{cite book|last=Quinn|first=Frederick|title=The Sum of All Heresies: The Image of Islam in Western Thought|date=2008|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195325638|location=[[New York City|New York]]|pages=17–54|chapter=The Prophet as Antichrist and Arab Lucifer (Early Times to 1600)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PAF5py-2Oi0C&pg=PA17}}</ref> ئەم تێڕوانینە لە سەدەکانی دواتردا بەتایبەت لەدوای ڕێنێسانس گۆڕا. بەرگریکەرەکانی [[کاسۆلیک]] لەسەرەتای سەدەی بیست وەسفی محەممەد دەکەن بەوەی چاکسازێکی کۆمەڵایەتییە، و ھیلیر بیلوک یەکێک لە دیارترینی ئەو کاسۆلیکە بەرگەریکارانیەە لە سەرەتای سەدەی بیستدا، ستایشی پەیامی پێغەمبەر محەممەدی کرد لەبەرئەو جێگە تایبەتەی بۆ [[مەسیح]] و مەریمی دایکی دایناوە. لەکاتی بەستنی کۆمەڵگەی ڤاتیکانی دووەمەوە دەنگێک دروست بوو لەناو کەنیسەی کاسۆلیکی بانگی ئەوە ئەکات کە دان بنرێت بە پیغەمبەرێتی محەممەد لە ژێر ئاکارە مەسیحییەکاندا ئەمەش بۆ دروستکردنی فرسەتێکی گەورەتری گفتوگۆ لەگەڵ ئیسلام. === تێڕوانینی ڕۆژئاوا === ڕەخنەگر و لێکۆڵەرەوەی سوری ‹ڕەنا قەبانی› ئەڵێت؛ لە سەدەکانی ناوەڕاستدا شەڕ تەنھا لە نێوان [[ئیسلام]] و [[ئەورووپا]]دا تەنھا لەو ناکۆکییە سەربازییەدا نەبووە کە لە [[تورکیا]] یان [[ئیسپانیا]] ڕوویانداوە، بەڵکو جەنگێکی ڕۆشنبیریش ھەبووە، لە سەدەی دوانزەیەمەوە ئەورووپا سووربوون لەسەرئەوەی ئیسلام وەک شارستانیەتیێک قبوڵ نەکەن بەڵکو وەک ھێزێکی دژ وەریانگرتووە، ئەمەش بوو بە ھۆی بڵاوبوونەوەی نەزانی و وونبونی وردبینی لە وەرگێڕانەکاندا و دروستکردنی ئەفسانە و ئارەزووی دژانە، کە بوو بەھۆی بەرھەم ھاتنی ئەدەبێکی دژ بە ئیسلام، کە یەکێک لە ڕووەکانی ئەوە بوو پێغەمبەر محەممەد دوژمنی مەسیحە.<ref>ئەفسانەکانی ئەورووپا لەسەر ڕۆژھەڵات، ڕەنا قەبانی.</ref> لەگەڵ سەردەمی ڕوناکبیری لە سەدەی حەڤدەدا و دەرکەوتنی پەیوەندی بازرگانی تایبەت لە نێوان [[ئەورووپا]] و [[دەوڵەتی عوسمانی]]یدا، لەگەڵ ئەو سەردانانەی بازرگان و ئەوروپییەکان پێی ھەستان بۆ شارەکانی ڕۆژھەڵات بیرکردنەوەیان دەربارەی ئیسلام و پێغەمبەر گۆڕانی بەسەردا ھات، ئەورووپا بەرھەمێکی نوێیان بە جێھێشت، ئەدیب و شاعیرە ڕۆژئاواییەکان دەستیان کرد بە وەسفی پیغەمبەر و ستایش کردنی، بەڵام ھەندێک لەسەر بیروباوەڕە کۆنەکانی سەردەمی ناوەڕاست مانەوە دەربارەی ئیسلام و ئەمەش بەردەوام بوو ھەتا [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، و تا لە ئەنجامی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ڕووداوەکانی ١١ی ئەیلوولدا]] شەپۆلی [[ئیسلامۆفۆبیا]] بەرز بوویەوە، ئەمەش بەھۆی تێکەڵ کردنی ڕەفتاری توندڕەوە ئیسلامییەکان لەگەڵ پەیامی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی.<ref>[http://www.alyaumonline.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss پێگەی ئەمڕۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917095025/http://www.alyaum.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ }},.</ref><ref>[http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm جەزیرە نێت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019075329/http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm |date=١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}.</ref> نووسەری یەھوودی [[مایکل ھارت]] لە دانانی کتێبی مەزنترین ١٠٠ کەسایەتی مێژوودا، پێغەمبەر محەممەدی داناوە بە بە مەزنترین کەس بەو بڕوایەی «کە تەنھا کەسە لە مێژوودا بە تەواوی سەرکەوتوو بووە لەسەر ئاستی ئایینی و دونیایی و دەڵێت محەممەد کاریگەرییەکی گەورەی لە دەروونی [[موسڵمانان]] بە جێھێشتووە، ئەمەش دەردەکەوێت لە یادکردنەوە و شوێن پێ ھەڵگرتنییاندا لە شێوازی ژیان و پەرستشەکانی، و ھەروەھا لە ھەستانیان بە لەبەرکردنی ووتە و ھەڵس وکەوت و سیفەتەکانی».<ref>١٠٠ نەمرەکە [[مایکل ھارت]]</ref><ref>[https://archive.org/stream/MichaelHartRankingOfThe100GreatMuhammadNumber1/Michael+Hart+Ranking+of+the+100+Great++Muhammad+Number+1_djvu.txt Full text of "Michael Hart Ranking Of The 100 Great Muhammad Number 1]" لە [[وەیباک مەشین]] ەوە پارێزراوە</ref> === تێڕوانینەکانی تر === * [[ئایینی بابی|بابی]] و [[بەھائی]] و [[ئەحمەدی]]، محەممەد بە یەکێک لە پێغەمبەرەکان دادەنێن، بەڵام بە دوا پێغەمبەری دانانێن، و بەپێی ڕای ئەوان لە دوای محەممەد باب و بەھاء و غوڵام ئەحمەد قادیانی ھەیە. * لە دیانەتی سیلیما، محەممەد بە یەکێک لە قەدیسییەکان دانراوە (کەنیسەی کاسۆلیکی) * ناناک دامەزرێنەری دیانەتی سیخی بە یەکێک لە پیغەمبەرەکانی براھمای دادەنێت.<ref>Peter Teed (1992), p.424</ref> * کەنیسەی یەسوع مەسیح، بە یەکێک لە چاکسازەکانی دادەنێت وەک [[کۆنفووشیوس]] و [[سوقرات]] و [[ئەفلاتوون]] و ئەوانی تر، و پاداشتیان لای خوا وردەگرنەوە لە بەر بەھا ڕەوشتییەکانیان، و بانگەوازەکەیان بۆ ڕوناککردنەوە و ھێنانەدی ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن لە نیو خەڵکدا.<ref>[http://www.lds.org/portal/site/LDSOrg/menuitem.b12f9d18fae655bb69095bd3e44916a0/?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad - James A. Toronto].</ref> == ئەمانەش ببینە == {{col-begin}} {{col-1-of-3}} * [[فەرموودە]] * [[قورئان]] * [[ئیسلام]] * [[کۆڵەکەکانی ئیسلام|پایەکانی ئیسلام]] {{col-2-of-3}} * [[عەبدولموتەلیب کوڕی ھاشم]] *[[خەلافەتی ڕاشدین]] * [[خەلاقەتی ئەمەوی]] * [[خەلافەتی عەبباسی]] * [[خەلافەتی عوسمانی]] {{col-2-of-3}} * [[ئەبووبەکر]] * [[عومەر کوڕی خەتتاب]] * [[عوسمان کوڕی عەفان]] * [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] {{col-end}} == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} * [http://tanzil.net/#trans/ku.asan/54:1 سایتی تەنزیل] * ژیانی پێغەمبەری خوا لە قورئان و سوننەتدا، نوسینی/ محەممەد مەلا فائق شارەزووری * وێکپیدیای عەرەبی * [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] == بەستەرە دەرەکییەکان == {{بەستەری پرۆژە خوشکەکان|محەممەد|d=Q9458|c=محمد بن عبد الله|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|n=no|s=no|b=no}} *{{Curlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Prophets/Muhammed}} * [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0550 محەممەد]، لە ''زانستنامەی ئۆکسفۆردی جیھانی ئیسلامی'' * وتاری [http://www.britannica.com/eb/article-9105853/Muhammad محەممەد] لە ''زانستنامەی سەرھێڵی بریتانیکا'' {{Navboxes |title = وتارە پەیوەندیدارەکان بە محەممەد |list = {{محەممەد٢|state=expanded}} {{پێغەمبەران بەپێی قورئان}} {{باب و باپیرانی محەممەد |state=autocollapse}} {{بابەتەکانی ئیسلام}} }} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|قورئان|محەممەد|مێژووی ئیسلام|مەککە|مەدینە}} [[پۆل:محەممەد| ]] [[پۆل:ئەھل ئەلبەیت]] [[پۆل:ئەھل ئەلکیسائ]] [[پۆل:ئیسلام]] [[پۆل:پێغەمبەرە عەرەبەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەککە]] [[پۆل:دامەزرێنەرانی ئایینەکان]] [[پۆل:دیپلۆماتەکان]] [[پۆل:ڕابەرە ئاینییە ئیسلامییەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:سیاسەتمەندارە عەرەبەکان]] [[پۆل:عەرەبە موسڵمانەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٦ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:فەرمانڕەواکانی سەدەی ٧ەم لە ئاسیا]] [[پۆل:قوڕەیش]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ٥٧٠]] [[پۆل:مردووانی ٦٣٢]] [[پۆل:مەدینە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی ھەوڵی تیرۆریان دراوە]] 7ql6sl0zdisaaqiadutyuxbwocujrus 969508 969507 2022-08-10T12:16:11Z Mehnaz Hamad 51677 wikitext text/x-wiki {{وتاری ھەڵبژێردراوی پێشوو}} {{کەسایەتی ئایینی | ناو = محەممەد کوڕی عەبدوڵڵا | وێنە = Mohammad SAV.svg | قەبارەی وێنە =200px | alt = | لێدوان = پێغەمبەر محەممەد | نازناو = «ئەحمەد، ئەبووقاسم، ئەبووتەییب، پێغەمبەری گەڕانەوە، پێغەمبەری بەزەیی، پێشەوای بەنی ئادەم، خۆشەویستی ڕەحمان، موختار، مستەفا، موجتەبا، سادق، مەسدووق، ئەمین، خاوەن شەفاعەت و پێگەی بەرز، خاوەن چاکە و پلەی بڵند، خاوەن تاج و میعراج، پێشەوای لە خواترسان، پێشەوای نێردراوان، پێغەمبەری نەخوێندەوار، پێغەمبەری خوا، دوایین پێغەمبەر، پێغەمبەری مەزن، چرایەکی ڕووناک، نوور، میھرەبان،.... ھتد» | مێژووی لەدایکبوون = ١٢ی ڕەبیعولئەوەل ٥٢ی پێش کۆچی / [[نیسان]] [[٥٧١]]ز | شوێنی لەدایکبوون = [[مەککە]] | مێژووی کۆچی دوایی = ڕەبیعولئەوەل [[١١]]ی کۆچی / [[حوزەیران]] [[٦٣٢]]ز | شوێنی کۆچی دوایی = [[مەدینە]] | ڕێزلێنراوە بە = [[ئیسلام]] | مێژووی ناردن = [[ڕەمەزان (مانگ)|ڕەمەزان]] ١٢ پ. ک / [[ئاب]] [[٦١١]]ز | شوێنی ناردن = ئەشکەوتی حەراء لە [[مەککە]] | شوێنگەی سەرەکی = حوجرەی عائیشە لە [[مزگەوتی پێغەمبەر]] لە [[مەدینە]] | مێژووی یادەوەری = ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ھەموو ساڵێکی کۆچیی | ھێماکان = [[قورئان]] | شەفیعە بۆ =بەگشتی بۆ ھەموو خەڵکی بەتایبەتیش بۆ ئیمانداران | نەژاد = لە [[عەرەب]]ە لە [[قوڕەیش]] لە نەوەی [[ئیسماعیل]] کوڕی [[ئیبراھیم]]{{ھن}}'''دایکی''' [[ئامینە کچی وەھب]]{{ھن}}'''باوکی''' [[عەبدوڵڵا کوڕی عەبدول موتەلیب]]{{ھن}}'''دایکی بە شیری''' حەلیمە سەعدی، و سۆیبە{{ھن}}'''باوکی بە شیری''' حارس کوڕی عەبدول عیز{{ھن}}{{ھن}}'''خوشک و براکانی بە شیری''' [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب]] (مامی)، و ئەبووسەلەمە کوڕی عەبدئەسەد، و ئەبووسوفیان کوڕی حارس (کوڕی مامی)، و عەبدوڵڵا کوڕی حارس، و شەیما کچی حارس، و ئەنیسە کچی حارس{{ھن}}'''خێزانەکانی''' [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، و سوودە کچی زمعە، و [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]]، و حەفسە کچی عومەر، و زەینەب کچی خزیمە، و ئوم سەلەمە، وزەینەب کچی جەحش، و جوبریە کچی حارس، و ماریە قبتی، و ئوم حەبیبە، و سەفییە کچی حەیی، و مەیموونە کچی حارس{{ھن}}'''کوڕەکانی''' قاسم، و عەبدوڵڵا، وئیبراھیم{{ھن}}'''کچەکانی''' زەینەب، و ڕوقەیە، و ئوم کەلسوم، و فاتیمە | مۆر = }} '''محەممەدی کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەڵیب''' (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] :أَبُو الْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْد الله بْن عَبْد المُطَّلِب بْن ھَاشِم‎؛ لەدایکبووی ٢٢ی نیسانی ٥٧١–٨ی حوزەیرانی ٦٣٢)، [[موسڵمانان]] بە پێغەمبەری خوای دادەنێن<ref>'''^''' لە قورئان: مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا، سوورەتی ئەحزاب، ئایەتی: 40.</ref> بۆ ھەموو مرۆڤایەتی جنۆکە، تاوەکوو خەڵک بگەڕێنێتەوە بۆ [[یەکتاپەرستی]] و پەرستنی خوا لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]]، و لەو باوەڕەدان کە کۆتا پێغەمبەر و باشترینی دروستکراوانی خوایە و پێشەوای مرۆڤە، باوەڕیان وایە پارێزراوە لەهەڵەکردن،<ref>{{Cite web|title=عصمة النبي صلّى الله عليه وآله وسلّم|url=https://research.rafed.net/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9/98-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/2841-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%91%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%91%D9%85|access-date=2021-10-10|website=research.rafed.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=عصمة الرسول – صلى الله عليه وسلم -|url=http://www.saaid.net/mohamed/sh/18.htm|access-date=2021-10-10|website=www.saaid.net}}</ref> لەگەڵ ناوھێنانیدا دەڵێن {{عەرەبی|«صلی اللە علیە وسلم»}} واتە «دروودی خوای لێبێت»، کە لە [[قورئان]] و سوننەتدا ئەوە ھاتووە، وایان لێدەکات سڵاواتی لەسەر بدەن.<ref>{{Cite web|title=حكم الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام عند ذكره|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/7645/حكم-الصلاة-على-النبي-عليه-الصلاة-والسلام-عند-ذكره|access-date=2021-07-08|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> شوێنەوارێکی زۆری لەسەر موسڵمانان بەجێهێشتووە، زۆر بەگەورەیان داناوە و شوێنی فەرمانەکان و شێوازی ژیان و پەرستشی کەوتوون، وتە و کردار و سیفەتەکانیان پاراستووە لە کتێبەکانی سیرە و فەرموودە، و یادی لەدایکبوونی دەکەنەوە لەمانگی ڕەبیعول ئەوەل لە هەموو ساڵێکدا.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=متى ولد النبي بالميلادي والهجري ؟ .. تعرف على آراء العلماء|url=https://www.elbalad.news/4787299|access-date=2021-10-10|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> لە دایک بووە لە [[مەککە]] لە مانگی ڕەبیعولئەولی [[ساڵی فیل]]، بەرامبەر ساڵی ٥٧٠ یان ٥٧١ی [[زایینی]]،<ref>ژیاننامەی پێغەمبەر، ئەکرەم زیاء عەمری.</ref> پێش ئەوەی لەدایک بێت باوکی کۆچی دواییی کردووە و ھەر لە مناڵیشدا دایکی لەدەست دەدات، پەروەردە دەبێت لای [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم]] باپیرەی پاشان لای [[ئەبو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب]] مامی، لەو ماوەیەدا خەریکی شوانی دەبێت، پاشان [[بازرگانی]] دەکات، لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا ژیانی ھاوسەری پێک ھێناوە لەگەڵ [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، کە دایکی ھەموو مناڵەکانی بووە بێجگە لە ئیبراھیم. لە پێش [[ئیسلام]]دا حەنیفی بووە و خوای پەرستووە لەسەر ڕیبازی [[ئیبراھیم]] و پەرستنی بتی ڕەتکردووەتەوە کە لەو کاتانەدا بەربڵاوبووە لە [[مەککە]]دا، [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە نیگای خوای پێ گەیشتووە کاتێک لە تەمەنی چل ساڵیدا بووە، سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،<ref>{{Cite web|title=(6) الدعوة في مرحلتها السرية - السيرة النبوية|url=https://ar.islamway.net/article/79171|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پاشان دە ساڵی تری لە مەککە بەسەر برد بە بانگکردنی خەڵکەکەی و بازرگانەکان و سەردانکەرانی کەعبە کە دەھاتنە مەککە، لە ساڵی ٦٢٢ز کۆچی کرد بۆ شاری [[مەدینە]] کە ناودەبرا بە یەسرب، دوای ئەوەی گەورەکانی [[قوڕەیش]] کەوتنە پیلان گێڕان لێی و بانگەوازەکەیان ڕەت دەکردەوە، دە ساڵی کۆتایی ژیانی لە مەدینە بەسەر برد بە بانگەوازی ئیسلامی، و بناغەی دەوڵەتی ئیسلامیی دانا، کە دواتر فراوان بوو و مەککە و ھەموو شار و ھۆزە عەرەبییەکانی گرتەوە، و بۆ یەکەم جار عەرەبی یەکخست لەسەر یەک ئایینی یەکتاپەرستی و لە دەوڵەتێکی یەکگرتوودا،<ref>"Muhmmad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world</ref><ref name="Lapidus 2002 pp 0">سەیری سەرچاوەکان بکە: * Holt (1977a), p.57 * Lapidus (2002), pp 0.31 and 32</ref> بانگەشەی بۆ دورکەوتنەوە لە ڕەگەزپەرستی و وەلانانی دەمارگیری هۆزایەتی کرد.<ref>{{Cite web|last=حبايبه|first=صمود|title=مناهضة التمييز العنصري ما بين الحقيقة والوهم|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/3/31/مناهضة-التمييز-العنصري-ما-بين-الحقيقة|access-date=2021-10-10|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-19|title=الإسلام و نبذ العنصرية|url=https://islamonline.net/الإسلام-و-نبذ-العنصرية/|access-date=2021-10-10|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-01-14|title=لا عنصرية في الإسلام|url=http://www.alukah.net/sharia/0/97456/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=العنصرية في الاسلام {{!}} سيدنا محمد|url=https://muhammad-pbuh.com/2011/09/08/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%86%d8%b5%d8%b1%d9%8a%d8%a9-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/|access-date=2021-10-10|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقف الإسلام من التمييز العنصري|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/3285/%D9%85%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D9%8A%D9%8A%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A|access-date=2021-10-10|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> == سەرچاوەکانی ژیاننامەی == لەبەر ئەوەی کەسایەتییەکی کاریگەرە لە مێژوودا، بۆیە ژیان و کاروبار و بیروباوەڕی بە شێوەیەکی بەرفراوان لێدوانی لەسەر کراوە لەلایەن لایەنگران و نەیارەکانی بە درێژایی سەدەکان. [[موسڵمانان]] لە کۆن و نوێدا گرنگییان داوە بە ژیاننامەکەی بەوەی بە پەیڕەوێکی کرداری دادەنرێت بۆ [[ئیسلام]]، زانایانی ئیسلام دانراوی زۆریان لەسەر داناوە و ھەموو شتێکی پەیوەندیداریان پێوەی نوسیوەتەوە.<ref>{{Cite web|title=أهم مصادر السيرة النبوية - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14184/|access-date=2021-09-14|website=www.islamweb.net}}</ref> === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان بە گرنگترین سەرچاوە دادەنرێت بۆ زانینی ژیاننامەی محەممەد]] [[قورئان]] بە سەرچاوەیەکی سەرەکیی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەد،<ref name="محمد أنور-القرآن">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص1-31، مجمع الملك فهد.</ref> دێرینترن و باوەڕپێکراوترین سەرچاوەی ژیاننامەی پێغەمبەرە، لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی محەممەد خۆی و ھەموو موسڵمانان یەک نوسخەی قورئان کۆیان دەکاتەوە لەگەڵ جیاوازی کۆمەڵە ئیسلامییەکاندا،<ref name="السباعي1">السيرة النبوية دروس وعبر، مصطفى السباعي، ص22-29، المكتب الإسلامي.</ref><ref name="دراسة مصادر السيرة">[http://www.albadri.info/books/madkhal/index.htm دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304062422/http://albadri.info/books/madkhal/index.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٧}}</ref> لەگەڵ ئەوەی قورئان ھەموو ژیاننامەی محەممەد لە خۆناگرێت، بەڵام چەند ئاماژەدانێکی تیایە بۆ ژیانی بە دەربڕینی ئاشکرا بێت یان بە ئاماژەدان. ھەندێک لە سیفەتەکانی باسکراوە لەگەڵ [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگەکانی]] پێغەمبەرێتی، ڕەوشت و تایبەتمەندییەکانی، و باری دەروونی، و ھەندێک شت لە بارەی غەزاکانییەوە باسکراوە.<ref>{{Cite web|date=2019-11-14|title=منزلة الرسول ﷺ في القرآن الكريم|url=https://islamonline.net/منزلة-الرسول-في-القرآن-الكريم/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القرآن في حياة الرسول صلى الله عليه وسلم - خالد سعد النجار|url=https://ar.islamway.net/article/12603|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=رسول الله صلى الله عليه وسلم في القرآن الكريم {{!}} موقع نبي الرحمة|url=http://mercyprophet.org/mul/ar/node/2415|access-date=2021-07-08|website=mercyprophet.org}}</ref> لەقورئاندا ٢٨٠ ئایەت باسی غەزاکان دەکات کە دەکاتە ڕێژەی (٪٤،٦٥) ی قورئان، هەندێکیان بە ئاماژە باسیان کردووە و هەندێکیان ڕاستەوخۆ، وەک [[جەنگی بەدر|غەزای بەدر]]، [[جەنگی ئوحود|غەزای ئوحود]]، [[غەزای خەندەق]]، [[سوڵحی حودەیبییە]]، [[غەزای خەیبەر]] و [[فەتحی مەککە]].<ref>{{Cite web|title=الغزوات المذكورة في القرآن - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://islamweb.net/ar/fatwa/79914/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الغزوات الواردة في القرآن|url=http://www.iid-quran.com/Statistics/NumQu20.php|access-date=2021-10-10|website=www.iid-quran.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ما هى الغزوات التى ذكر اسمها فى القران الكريم - إسألنا|url=https://www.isalna.com/437053/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.isalna.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=konouz.com|title=الغزوات التي ذكرت في القرآن الكريم - من كنوز القرآن الكريم : -|url=http://konouz.com//ar/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%83%D9%86%D9%88%D8%B2/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85.s.8.12800/|access-date=2021-10-10|website=konouz.com|language=ar}}</ref> بۆ نموونە [[ئەحزاب|سوورەتی ئەحزاب]] باسی ژیانی پێغەمبەر دەکات لەگەڵ خێزان و هاوەڵەکانی، و وردەکاری زۆری تێدایە دەربارەی غەزای خەندەق.<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی ئەحزاب</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - أسباب النزول - سورة الأحزاب- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=351&idto=363&bk_no=63&ID=378|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=admin|title=سبب نزول سورة الممتحنة إسلام ويب {{!}} كنج كونج|url=https://wikiarticle.xyz/?s=%D8%B3%D8%A8%D8%A8+%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84+%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A9+%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88%D9%8A%D8%A8|access-date=2021-10-10|language=en-US}}</ref> === کتێبی فەرموودە === {{سەرەکی|فەرموودە}} ژیاننامەی پێغەمبەر بەشێکی فراوانی گرتووە لە کتێبەکانی [[فەرموودە]]دا،<ref>{{Cite web|title=دراسات في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://waqfeya.net/book.php?bid=2582|access-date=2021-09-15|website=waqfeya.net}}</ref> ھەموو ئەوانەی کتێبیان لە فەرموودەدا داناوە، بەش و دەروازەی تایبەتیان داناوە لەسەر ژیانی پێغەمبەر محەممەد، و بانگەوازەکەی، و ھاوەڵەکانی، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕووداوانە بەپێی کات ڕیزبەند نەکراوان، لەبەرئەوەی ئەوان مەبەستیان کۆکردنەوەی وتەکانی محەممەد و کردار و فەرمان و حوکمەکانی بووە.<ref>فقه السيرة، محمد سعيد رمضان البوطي، ص21، دار الفكر، ط1978.</ref> بەشێک لە ژیاننامەکەی لەو کێبانەدا هاتووە بەمەبەستی بەڵگە هێنانەوە بۆ حوکمی شەرعی، بەم هۆیەوە زۆر بەوردی باس نەکراوە و تەنیا گێرانەوەی هەندێک هەواڵ بووە بەپێی ڕێبازی فەرموودەناسان.<ref>{{Cite web|title=أول من كتب في السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/أول_من_كتب_في_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19538|title=مصادر تلقي السيرة النبوية والعناية بها عبر القرون الثلاثة الأولى|language=ar}}</ref> زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەرئەوەی کە ناودارترین و دێرینترین کتێب لەبارەی ھەواڵی ژیاننامەی پێغەمبەرەوە [[موەتتەئی مالیک|موەتتەئی مالیکە]]، کە کۆمەڵێک فەرموودەی دەربارەی ژیاننامە و سیفاتەکانی پێغەمبەر هێناوە و باسێکی تایبەتی جیهادی کردووە.<ref>{{Cite web|date=2018-11-25|title=نظرة سريعة للموطأ|url=http://www.alukah.net/sharia/0/130861/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-03|title=سيرة كتاب.. موطأ الإمام مالك مَن السبب فى تأليفه|url=https://www.youm7.com/story/2021/5/3/سيرة-كتاب-موطأ-الإمام-مالك-مَن-السبب-فى-تأليفه/5302198|access-date=2021-09-15|website=اليوم السابع}}</ref> پاشان [[سەحیحی بوخاری]] باسی چەند لایەنێکی کردووە پێش پێغەمبەرایەتی و دوای دابەزینی سروش، کتێبێکی تایبەت کردووە بە غەزاکانی و جیهاد، بەشێکی زۆر لەسیفاتەکانی و بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی باسکردووە، کەدەکاتە دەیەکی کتێبەکەی.<ref>{{Cite web|title=صحيح البخاري - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16729/|access-date=2021-09-15|website=www.islamweb.net}}</ref> و دواتر [[سەحیحی موسلیم]] کە بەشێکی زۆریان لە ژیانی محەممەد باسکردووە.<ref>{{Cite web|date=2017-07-20|title=صحيح مسلم (ط. طيبة) - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://web.archive.org/web/20170720183400/http://waqfeya.com/book.php?bid=1763|access-date=2021-09-15|website=web.archive.org}}</ref> ھەروەھا ھەریەکە لە [[ئەبووداوود]]،<ref>{{Cite web|title=أبو داود السجستاني - طريق الإسلام|url=https://ar.islamway.net/scholar/802/أبو-داود-السجستاني|access-date=2021-09-16|website=ar.islamway.net}}</ref> [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]،<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الإمام أحمد بن حنبل|url=https://www.islamstory.com/ar/artical/21843/الإمام_أحمد|access-date=2021-09-16|website=www.islamstory.com|language=ar}}</ref>[[ئیبن ماجە]]،<ref>{{Cite web|date=2017-05-29|title=تعرف على ابن ماجه القزويني صاحب كتاب "السنن"|url=https://www.alarabiya.net/culture-and-art/2017/05/29/تعرف-على-ابن-ماجه-القزويني-صاحب-كتاب-السنن-|access-date=2021-09-16|website=العربية|language=ar}}</ref> و [[ترمزی]]، بەھەمان شێوە بەشێکی کتێبەکانیان تەرخان کردووە بۆ ژیانامەی پێغەمبەر بەڵام بە جیاوازی لە شێوەی ڕێکخستن و ڕیزبەندیدا.<ref>{{Cite web|title=كتاب فقه السيرة النبوية مع موجز لتاريخ الخلافة الراشدة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/23657|access-date=2021-09-15|website=al-maktaba.org}}</ref> === کتێبەکانی ژیاننامە (سیرە) === {{سەرەکی|ژیاننامە}} کتێبەکانی سیرە و ژیاننامە لە قۆناغێکی دواتر لە نوسیەوەی [[فەرموودە]] نوسراون، ھاوەڵەکان گرنگییان دەدا بە گێڕانەوەی ژیاننامەکەی بە زارەکی، یەکەم کەس کە گرنگی دا بە نووسینەوەی ژیاننامەکەیدا [[عوروە کوڕی زوبەیر]] بوو. پاشان [[ئەبان کوڕی عوسمان]] (مردن ١٠٥کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2013-01-23|title=Chapter 2: Saqifa, The First Manifestations|url=https://www.al-islam.org/origins-and-early-development-shia-islam-sayyid-husayn-muhammad-jafari/chapter-2-saqifa-first|access-date=2021-09-16|website=Al-Islam.org|language=en}}</ref> پاشان وەھاب کوری مونەبی (مردن ١١٠ کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2020-05-09|title=موقع قصة الإسلام {{!}} إشراف الدكتور راغب السرجاني|url=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref> پاشان [[شوڕەحەبیل کوری سەعید]] (مردن ١٢٣کۆچی)<ref>{{Cite web|title=ص339 - كتاب الجرح والتعديل لابن أبي حاتم - شرحبيل - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/2170/1924|access-date=2021-09-16|website=al-maktaba.org}}</ref> و لە دواتریش [[ئیبن شیھابی زوھری]] (مردن ١٢٤کۆچی)<ref>{{Cite web|date=2020-03-19|title=ابن شهاب الزهري معلومات عن الفقيه المؤرخ أول من دون العلم|url=https://www.i7lm.com/ابن-شهاب-الزهري/|access-date=2021-09-16|website=موقع احلم|language=ar}}</ref> بەڵام بەشی زۆری نووسینەکانیان لە ناوچوون، نەگەیشتوون بە ئێمە، جگە لە چەند پاشماوەیەکی پەرتەوازە کە لەلایەن محەممەد کوڕی جەریری تەبەرییە گێردراوەتەوە.<ref>{{Cite web|date=2010-12-16|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101216172028/http://islamicfeqh.com/books/SIREH/Hp-sireh-a.htm|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=‮سعيد‬‎ ‮الجوماني‬‎|url=https://brill.com/view/book/9789004462922/back-1.xml|title=‮قائمة المصادر والمراجع‬‎|last2=‮كونراد‬‎ ‮هيرشلر‬‎|date=2021-06-15|publisher=Brill|isbn=978-90-04-46292-2}}</ref> لە دواتردا [[محەممەد کوڕی ئیسحاق]] دێت لە نووسینەوەی ژیاننامەی محەممەددا بە تەواوی و شارەزایان بە ڕاسترین کتێبی سیرەی دادەنێن لەو سەردەمەدا.<ref>{{Cite web|date=2015-04-13|title=كتب الدلائل والشمائل والخصائص|url=http://www.alukah.net/sharia/0/85074/|access-date=2021-07-08|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-09-22|title=مصنفات ومناهج للتعريف بحياة الرسول ﷺ|url=https://islamonline.net/مصنفات-ومناهج-للتعريف-بحياة-الرسول/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref> کتێبەکەی بە ئێمە نەگەیشتووە بەڵام [[ئیبن هیشام]] (مردن ٢١٨ کۆچی) هەستاوە بە گێرانەوەی کتێبەکەی بە پوختکراوەیی کە ناسراوە بە [[سیرەی ئیبن هیشام.]]<ref>{{Cite web|title=ابن هشام السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/ابن_هشام_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-06|title=نبذة عن السيرة النبوية لابن هشام|url=https://mqaall.com/prophetic-biography-ibn-hisham/|access-date=2021-10-10|website=مقال|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19487|title=السيرة النبوية لابن هشام|language=ar}}</ref> [[محەممەد کوڕی جەریر تەبەری|تەبەری]] (مردووی ٣١٠ی کؤچی) لە مێژووەکەیدا بەشێوەیەکەی سەرەکی پشتی بە گێڕانەوەکانی ئیبن ئیسحاق بەستووە.<ref>{{Cite web|title=المدخل إلى دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي ـ الباب الثالث : تعريف بالموسوعات التاريخية وأصولها ومصنفيها ـ الفصل الثاني: تراجم أصحاب الموسوعات التاريخية التي اعتمد عليها ابن أبي الحديد ـ أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (ت310هـ)|url=https://www.albadri.info/books/madkhal/madkhal48.htm|access-date=2021-10-10|website=www.albadri.info}}</ref><ref>موارد السيرة النبوية في تاريخ الطبري : من المولد حتى الهجرة للحبشة,[https://search.emarefa.net/ar/search?append=PERSON_FILTER_AR_NAME_ss%3A%22%D8%B7%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%22 طه جميل أحمد],[https://search.emarefa.net/ar/search?append=SOURCE_s%3A%22%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9+%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8%22 مجلة كلية الآداب].</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=تأريخ الرسل والملوك لمحمد جرير الطبري|url=https://muslim-nafahat.net/seera_023/|access-date=2021-10-10|website=نفحات من علوم المسلم|language=ar}}</ref> === کتێبەکانی شەمائل و دەلائل === {{سەرەکی|زانستی شەمائیل}} بە سەرچاوەیەکی بنەڕەتی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەددا،<ref name="محمد أنور-الشمائل">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص31-39، مجمع الملك فهد.</ref> ئەمانەش ئەو کتێبانەن کە دانەرەکانیان گرنگییان داوە بە باسی محەممەد و خوو ڕەوشت و سیفەتەکانی، و ھەڵسوکەوتی لە شەو و ڕۆژدا.<ref name="ReferenceE">السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص21-52، مكتبة العلوم والحكم، ط1993.</ref> زانستی شەمائیل جێگای گرینگی پێدانی زانایانی موسڵمان بووە، و یەکێک بووە لە بابەتەکانی کتێبەکان فەرموودە، دواتر زانایان کتێبی تایبەتیان لەسەر نوسیووە، [[ئەبول بەختەری]] (مردووی ٢٠٠ی کۆچی) یەکەم کەسە کتێبی لەسەر شەمائیل نوسیووە بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر [[ئەبول حەسەن مەدائینی]] (مردووی ٢٢٤ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر کتێبی شەمائیلە محەممەدیەکان ی [[ترمزی]]، دواتر [[داوود کوڕی عەلی زاھیری|داوود کوڕی عەلی ئەسفەهانی]] (مردووی ٢٧٠ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الشمائل المحمدية}}،<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە21-52، مكتبة العلوم والحكم</ref> دواتر [[قازی ئیسماعیل مالیکی]] (مردووی ٢٨٢ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الأخلاق النبوية}}، دواتر [[ئیبن فارس]] (مردووی ٢٩٥ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|أخلاق النبي}}، و چەندانی تر لەسەردەمەکانی دواتردا.<ref>مصادر السيرة النبوية وتقويمها، فاروق حمادة، لاپەڕە ٣٦-٤٤، دار الثقافة،١٩٨٠</ref> ھەروەھا '''کتێبەکانی دەلائل''' بە یەکێکی تر لە سەرچاوە بنەڕەتییەکانی ژیاننامەکەی دادەنرێن،<ref name="ReferenceE"/><ref>منتهى السول على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول، عبد الله بن سعيد محمد عبادي اللحجي، ج1، ص31-32، دار طوق النجاة، ط1998.</ref> ئەمەش ئەو کتێبانە دەگرێتەوە کە بەڵگە و نیشانەکانی پێغەمبەرایەتیی محەممەد دەسەلمێنێت بەپێی بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]. زۆر کتێب لەم بوارەدا دانراون و ناودارترینییان بەڵگەکانی پێغەمبەرێتی بەیھقییە. هەروەها بوخاری و موسلیم بەشێک لە کتێبەکەیان تایبەت کردووە بە بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی. === سەرچاوەکانی تر === ھەروەھا چەندین جۆری تر سەرچاوە ھەیە، وەک کتێبەکانی تەفسیری [[قورئان]] و ھۆکانی ھاتنە خوارەوە.<ref name=":1">السيرة من موقع المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية التابع لوزارة الأوقاف المصريةنسخة محفوظة 08 يناير 2009 على موقع واي باك مشين.</ref> بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری زانایانی ئیسلامی پشت بە ڕاڤە و لێکدانەوەکانی سەدەکانی سەرەتایی سەرھەڵدانی ئایینی ئیسلام دەبەستن، لە ناویشیان ئەو ئایەتانەی پەیوەندی بە ژیانی پێغەمبەری ئیسلامەوە ھەیە. لە نموونەی ئەو کتێبانەش تفسیری [[ئیبن کەسیر]]، تەفسیری تەبەری، و ھەروەھا تەفسیری قورتوبی.<ref name=":1" /> جگە لەو کتێبە مێژوویانەی بە شێوەیەکی گشتی گرینگی بە ڕووداوە مێژووییەکان داوە وەک تاری تەبەری و تاریخی [[ئیبن خەلدوون]]، ھەروەھا ئەو سەرچاوانەی جیا لە زمانی عەرەبی نوسراونەتەوە.<ref>Philip K. Hitti, History of the Arabs, 10th edition (1970), p.112.</ref><ref>Seeing Islam as others saw it: a survey and evaluation of Christian, Jewish, Robert G. Hoyland p.22 '''^'''</ref> == کورتەیەکی مێژوویی == {{ئیسلام}} [[پەڕگە:Map of Arabia 600 AD-ar.svg|ڕاست|وێنۆک|گرینگترین هۆزە عەرەبیەکان لە نیمچە دورگەی عەرەب]] لە '''ڕووی سیاسییەوە'''، [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] لێک ھەڵوەشابوو، نە دەوڵەتێک یەکی دەخست و نە حکوومەتێک بەڕێوەی دەبرد، دەوڵەتە دێرینەکانی کە لە [[یەمەن]] و [[نەجد]] و دەورووبەری [[عێراق]] و [[شام]] بوون لێک ھەڵوەشابوون، و ژیانی کۆچەری دەستی بەسەر شارەکانی [[حیجاز|حیجازدا]] گرتبوو، و ھۆزەکان یەکەی سەرەکیی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون.<ref>{{Cite web|title=كيف كانت الأوضاع السياسية في شبه جزيرة العرب قبل الإسلام|url=https://mawdoo3.com/كيف_كانت_الأوضاع_السياسية_في_شبه_جزيرة_العرب_قبل_الإسلام|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=المحرر|title=موجز الحالة السياسية عند العرب قبل الإسلام {{!}} سجل التاريخ|url=https://cal.al-7awza.org/hist/topic/556|access-date=2021-07-08|language=ar}}</ref> و کاروبارەکانی مەککە لە ڕێگای [[دارول نەدوە]] بەڕێوەدەبرا. لە شاری مەدینە بە شێوەیەکی گشتیی بەردەوام کێشە و ناکۆکی لە نێوان ئەوس و خەزرەج ھەبوو.<ref name=":2">{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> [[دەوڵەتی مەنازرە]] لە [[حارەبشا|حیرە]] و دەوڵەتی [[غەساسینە]] لە [[شام]] لەلایەن [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|فارس]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ڕۆمەکان]] ڕێگە بەگەشەیان درابوو، بۆ ئەوەی ببنە ڕێگر لەبەردەم فراوانخوازی عەرەبەکان. فارسەکان دەوڵەتی مەنازیرەیان هەشت ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی ڕوخاند.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-10-10|website=www.islamweb.net}}</ref> لە '''ڕووی ئابوورییەوە'''، دەشتەکییە عەرەبەکان پشتیان بە شوانکارەیی و کۆچکردن دەبەست بۆ ئەو ناوچانەی ئاویان لێیە، ئەمەش ببووە ھۆی شەڕ بۆ دەستکەوتنی پێداویستییەکان، بەڵام لە شارەکاندا چالاکی [[بازرگانی]] و [[وەرزێری|کشتوکاڵی]] و [[پیشەسازی]] ھەبوو، [[مەککە]] چالاکی بازرگانی تێیدا باڵادەست بوو و ڕێگەی بازرگانی نێوان [[شام]] و [[یەمەن]]ی بەڕێوە دەبرد، و سوودی لە پایە ئاینییەکەی وەردەگرت بۆ پاراستنی کاروانە بازرگانیەکان.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=مكة المكرمة قبل البعثة النبوية|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%A9|access-date=2021-10-10|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٧-٨٢، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> بەڵام [[مەدینە]] کشتوکاڵ تێیدا لەبرەودا بوو بەھۆی باخی [[میوە]] و [[خورما]] و [[ترێ|ترێوە]].<ref name=":2"/><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص77-82، مكتبة العبيكان، ط2005</ref> عەرەب دیناری [[بیزەنتی]] و درھەمی فارسییان بەکاردەھێنا لە ئاڵوگۆڕی بازرگانیدا، بەڵام لە ڕووی پیشەسازییەوە [[مەدینە]] ناسرابوو بە داڕشتنی جوانکاریی [[زێڕ]] و [[زیو]]، لەگەڵ دروستکردنی شمشێر و تیر و ڕم و زرێپۆش، ھەروەھا لە شارە عەرەبییەکاندا ئاسەنگەری و زەڕەنگەری و پێست خۆشکردن و چنین پەرەی سەند، ھەروەھا عەرەب چەند جۆرێک مامەڵەی دارایییان دەزانی وەک قەرز و ڕەھن و باج. لە '''ڕووی ئایینییەوە'''، [[بت پەرستی]] [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] گرتبوویەوە بە شێوەیەکی گشتی،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص20-25.</ref> کۆمەڵە خواوەندێکیان دەپەرست دروست کرابوون لە بەرد و تەختە، ژمارەیان دەگەیشتە ٣٦٠ بت لە دەوری [[کەعبە]]، ئەو ھۆزانە دەیانپەرستن کە دەھاتن بۆ [[حەج]] و [[قوربانی]] و نەزریان بۆ دەکردن،<ref name=":2"/> گەورەترینیان کۆنترینیان بتی (هوبەل) بوو کە قوڕەیش و کینانە دەیانپەرست هەروەها بتی (عووزا) شیان دەپەرست، و بتی (مەنات) هوزەیل و خوزاعە دەیانپەرست، هۆزی سەقیف بتی (لات) یان دەپەرست.<ref>المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، بەرگی ١١، لاپەڕە ٢٥٣</ref> لەگەڵ ئەمانەشدا چەند دروشمێکیان لە پاشماوەی ئایینی [[ئیبراھیم]] بۆ مابوویەوە وەک بەرز ڕاگرتنی کەعبە، و سەردان کردنی، و [[حەج]] و [[عومرە]]، لە ھەمان کاتدا چەند تاکێک ھەبوون کە لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] بوون بە تەنھا و ناسرابوون بە حەنەفییەکان،<ref>{{Cite web|title=تجلّيات «الحنيفية» في مكة قبل الإسلام|url=https://www.makkawi.com/Article/497/%D8%AA%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%86%D9%8A%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%85%D9%83%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.makkawi.com|language=ar}}</ref> ھەروەھا چەند ئایینێکی تر ھەبوو بە شێوەیکی دیاریکراو وەک [[جوو|جوولەکە]] لە [[یەمەن]] و [[مەدینە]]، و [[مەسیحییەت]] لە نەجران و حیرە و دەوروبەری [[شام]]، و ھەروەھا بڵاوبونەوەیەکی دیاریکراوی [[ئایینی زەردەشتی|ئاگرپەرستی]] ھەبوو کە لە [[ئێران|ئێرانەوە]] ھاتبوون.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة الدينية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16539/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> == نەژادی == {{سەیری ئەمەش بکە|داڕێژە:درەختی نەژادی محەممەد}} {{محەممەد}} [[پەڕگە:آباء وأمهات النبي.png|ڕاست|وێنۆک|ڕەجەڵکی پێغەمبەر]] ئەبوول قاسم محەممەدی کوڕی عەبدولڵای کوڕی [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم|عەبدولموتەڵیب]] کوڕی [[عەبدولمەنناف کوڕی قوسەی|عەبدولمەنناف]] کوڕی قوسەیی کوڕی کیلابی کوڕی موڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالیبی کوڕی فیھری کوڕی مالیکی کوڕی نەزڕی کوڕی کینانەی کوڕی خوزیمەی کوڕی مودرکەی کوڕی ئیلیاسی کوڕی مزەڕی کوڕی نزاری کوڕی مەعدی کوڕی عەدنانە (تائێرە زانایان کۆدەنگن)، لەگەڵ ئەوەی سەلمێنراوە دەچێتەوە سەر نەسەبی ئیسماعیلی کوڕی [[ئیبراھیم]].<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=نَسبُ الحبيب المصطفى ﷺ ويوم ميلاده|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/11/10/نسب-الحبيب-المصطفى-ويوم-ميلاده|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=النسب النبوي الشريف|url=https://www.alkhaleej.ae/ملحق/النسب-النبوي-الشريف|access-date=2021-07-08|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ھیچ لقێک نییە لە [[قوڕەیش]]دا کە نزیکایەتی لەگەڵ محەممەددا نەبێت،<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە لە سەحیحی بوخارییدا</ref> و [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە خوا ھەڵیبژاردووە لە باشترین ھۆز و پشت و نەسەبدا.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص69-102، دار الفكر المعاصر، ط1991</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|خرجتُ من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم إلى أن ولدني أبي وأمّي}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث ( خرجت من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم ... ) من الشريعة للآجري|url=https://islamarchive.cc/H_443985|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (من لەئادەمەوە تاوەکوو دایک و باوکم لەهاوسەرگیریەوە لەدایکبووم، لە داوێنپیسی لەدایک نەبووم). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل، واصطفى قريشًا من كنانة، واصطفى من قريش بني هاشم، واصطفاني من بني هاشم}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل ، واصطفى قريشا من كنانة ... ) من صحيح مسلم|url=https://islamarchive.cc/Hadith_190849|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (خوای گەورە کینانەی لە منداڵەکانی ئیسماعلدا هەڵبژاردووە، و قوڕەیشی لە کینانەدا هەڵبژاردووە، و بەنی هاشمی لە قوڕەیشدا هەڵبژاردووە، منیشی لە بەنی هاشمدا هەڵبژاردووە). گوتووشیەتی ({{عەرەبی|نحن بنو النضر بن كنانة لا نقفو أمنا ولا ننتفي من أبينا}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/79916|access-date=2021-10-10|website=www.dorar.net}}</ref> واتا (ئێمەی بەنوو نەزر تۆمەتی داوێن پیسی نادەینە پاڵ دایکمان، و خۆمان لە بابمان بێبەری ناکەین). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله كلمة تعالى خلق الخلق، فجعلني في خير فِرَقِهم، وخير الفرقتين، ثم تخيَّر القبائل فجعلني في خير قبيلة، ثم تخيَّر البيوت فجعلني في خير بيوتهم، فأنا خيرُهم نفسًا، وخيرُهم بيتًا}})<ref>{{Cite web|title=حديث العباس بن عبدالمطلب - سنن الترمذي|url=https://dorar.net/h/0774d1e09b668fd24ff7cb1f3ef3096a|access-date=2021-10-10|website=dorar.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-اقتضاء الصراط المستقيم-12b-4|url=https://www.alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=153367|access-date=2021-10-10|website=www.alathar.net}}</ref> واتا: (خوای گەورە دروستکراوەکانی دروستکردووە منی لە باشترین کۆمەڵەیان داناوە، دواتر لەتیرەکان منی لە باشترین تیرە داناوە، و دواتر لەماڵەکان منی لە باشترین ماڵدا داناوە). * '''باوکی'''؛ عەبدولڵای کوڕی عەبدولموتەڵیب بووە، دایکی فاتیمەی کچی عەمری کوڕی عائیزی کوڕی عیمران کوڕی مەخزوومی کوڕی یەقەزەی کوڕی موڕڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالب بووە.<ref>جامع الأحاديث، السيوطي، فەرموودەی ژمارە ٤٤٤٣٢.</ref><ref>لروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٢-٣٤.</ref> عەبدوڵڵا چاکترین کوڕەکانی باوکی بووە و لێبوردەترین و نزیکترینیان بووە لێوەی، و بچووکترینیان بووە،<ref name=":3">جامع الأحاديث، السيوطي، رقم:44432.</ref><ref>جمهرة أنساب أمهات النبي صلى الله عليه وآله وسلم، الحسين بن حيدر الهاشمي، ص1-58.</ref> نازناوی سەربڕدراوە بەهۆی ئەوەی باوکی سەد حوشتری بۆ سەربڕی لەجیاتی ئەو نەزرەی کە کردبووی.<ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح والد النبي صلى الله عليه وسلم - موقع مثال|url=http://www.methaal.com/articles/index?id=2054|access-date=2021-10-10|website=www.methaal.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح أبو النبي :: قصص السيرة النبوية مصورة للاطفال ⋆ تطبيق حكايات بالعربي|url=https://www.belarabyapps.com/BelarabyStories/قصة-عبدالله-الذبيح/|access-date=2021-10-10|website=بالعربي نتعلم|language=ar}}</ref> * '''دایکی'''؛ ئامینەی کچی وەھب کوڕی عەبد مەناف کوڕی زوھرە کوڕی کیلاب بووە، لەو سەردەمەدا باشترین ژنی قوڕەیش بووە لە نەسەب و شوێندا، و باوکی پێشەوای بەنی زەھرە بووە لە نەسەب و شەرەفدا،<ref name=":3" /> و باوکی سەرۆک و باشترینی بەنوو زوهرە بووە لەو کاتەدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە ١-٤٨</ref> *'''مام و پورەکانی:''' [[عەبباس کوڕی عەبدولموتەلیب|عەبباس]]، [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب|حەمزە]]، زوبەیر، حارس، غەیداق، قوسەم، عەبدول کەعبە، موقەوەم، جەحل، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب،]] [[ئەبوو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب|ئەبوو تاڵیب]] و زیرار.<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، تحقيق: محمد علوي المالكي، لاپەڕە ١٣٠-١٣٩، دار المنهاج، ٢٠٠٥</ref> پوورەکانی عاتیکە، ئومیمە، ئەروا، ئوم حەکیم، بەڕڕە و سەفییە. حەمزە و عەباس و سەفییە موسڵمان بوون.<ref>السيرة النبوية، ابن حبان، لاپەڕە ١-٦٣</ref><ref>الأنوار المحمدية من المواهب اللدنية، يوسف النبهاني، لاپەڕە ١٥٩-١٦٣، المطبعة الأدبية، بيروت، ١٨٩٢</ref> == ژیانی لە پێش بانگەواز == === لەدایکبوونی === [[پەڕگە:Mecca from Jabal Nur.JPG|ڕاست|وێنۆک|250px|دیمەنێکی مەککە لەسەر شاخی نوورەوە]] کاتێک عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەلیب گەیشتە تەمەنی هەژدە ساڵی باوکی خوازبێنی ئامینەی کچی وەهبی بۆ کرد لەمامی وهەیب کوڕی عەبدول مەناف کەلەلای ئەوان دەژیا.<ref>مختصر الجامع في السيرة النبوية، سميرة زايد، بەرگی ١ ، لاپەڕە ١٠٣-١١٠، المطبعة العلمية، ١٩٩٥</ref> عەبدوڵڵا لەمەککە گواستیەوە و ئامینە بە پێغەمبەر دووگیان بوو. ئامینە دەیگووت کاتێک پێغەمبەر لەزگیدا بووە پێی گوتراوە ({{عەرەبی|إنّك قد حملت بسيّد هذه الأمّة، فإذا وقعَ على الأرض فقولي "أعيذه بالواحد من شرِّ كل حاسد"، ثم سمّيه "محمدًا}})<ref>لطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ١، لاپەڕە ٩٤-١٠٨، دار صادر،بيروت.</ref> واتا (تۆ گەورەی ئەم ئوممەتەت لە زگدایە، کاتێک لەدایکبوو بڵێ بە خوای تاک و تەنیا دەیپارێزم لە خراپەی هەموو چاوپیسێک، و دواتر ناوی بنێ محەممەد). عەبدوڵڵا بەمەبەستی بازرگانی بەرەو شام بەڕێکەوت مانگێک بەنەخۆشی لە مەدینە مایەوە و دواتر مرد.<ref>أعلام النبوة، أبو الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي، لاپەڕە ٢٤٠، دار الكتاب العربي، ١٩٨٧</ref> لەو کاتەدا تەمەنی پێغەمبەر دوو مانگ لە زگی ئامینەدا(بەپێی بۆچوونی زۆربەی زانایان)، لەدوای خۆی پێنج حوشتر ڕانە مەڕێک و بەندەیەکی بەناوی بەرەکە کە [[کونیە|کونیەکەی]] ئوم ئەیمەن بوو بەجێهێشت.<ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، بەرگی ١، لاپەڕە ٣٢٧-٣٢٨</ref><ref>السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، علي بن برهان الدين الحلبي، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٨، دار المعرفة.</ref> [[پەڕگە:مكتبة مكة المكرمة.jpg|وێنۆک|شوێنی لەدایکبوونی '''پێغەمبەر محەممەد''' لەدۆڵی ئەبوو تاڵیب.]] پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژووییەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بەشی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٣٥}}</ref> بەشێکی دیکە دەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە، و بەشێکی دیکە دیکە دەڵێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە دەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەڵام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات<ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref> و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/سبب-تسميته-صلى-الله-عليه-وسلم-باسم-محمد|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref> لەهەندێک گێڕانەوەدا هاتووە بە خەتەنکراویی لەدایکبووە،<ref>الاستيعاب في معرفة الأصحاب،ابن عبد البر، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠-١٧</ref> بەڵام گێڕانەوەی ڕاست ئەوەیە عەبدول موتەلیب لەڕۆژی حەوتەمدا خەتەنەی کردووە و خوانێکی بۆ ڕێکخستووە.<ref>الروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٧٨-٢٩٦</ref> دایکی گوتبووی ئەو ناخۆشی و لاوازی و قورساییانەی بەسەردا نەهاتووە کە بەسەر ژنانی دووگیاندا دێن،<ref>الشفا بتعريف حقوق المصطفى، القاضي عياض، بەرگی ١، لاپەڕە ١٦٧-١٦٨، دار الفكر،بيروت، ١٩٨٨</ref> و کاتێک لەدایکبووە ڕوەوە قیبلە لەدایکبووە سەری بەرزکردبوەوە بەرەو ئاسمان، پەنجەکانی قوچاندبوون وەک ئەوەی تەحیات بخوێنێ.<ref>مستدرك الحاكم ، بەرگی ٣، لاپەڕە ٣٢٧</ref><ref>دلائل النبوة، البيهقي، بەرگی ٥، لاپەڕە ٣٥٤</ref> هەروەها لەکاتی لەدایکبوونیدا وەک ئەوە وابووە نورێک لێوەی دەرچوبێت کە کۆشکەکانی شامی ڕوناک کردۆتەوە.<ref>رواه ابن تيمية في الردّ على البكري، عن العرباض بن سارية، فەرموودەی ژمارە ٦١</ref> ئوم عوسمان کچی ئەبول عاس دەڵێت: ({{عەرەبی|حضرتُ ولادة رسول الله صلى الله عليه وسلم، فرأيت البيتَ حين وضع قد امتلأ نورًا، ورأيت النجوم تدنو حتى ظننتُ أنها ستقعَ عليّ}})<ref>{{Cite web|date=2019-11-09|title=في الذكرى العطرة.. معجزات رافقت مولد النبي (ص) - المصريون|url=https://almesryoon.com/Section_439/%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B7%D8%B1%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5_1273041|access-date=2021-10-10|website=almesryoon.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المعجزة المنتظرة فى ذكرى المولد النبوى!|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/News/131762/59/461090/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%D8%B1%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89.aspx|access-date=2021-10-10|website=الأهرام اليومي|language=ar}}</ref> واتا (لە کاتی لەدایکبوونی پێغەمبەردا مزگەوتی حەڕامم بینی پڕبوبوو لە نوور و ڕوناکی، و ئەستێرەکانم دیتن نیزیک دەبونەوە وامزانی بەسەرمدا دەکەون). کاتێک لەدایکبووە مژدەیان بە عەبدول موتەلیب داو زۆر پێی خۆشحاڵ بوو، و بردیە ناو کەعبە و سوپاسی خوای کرد و گووتی: ({{عەرەبی|ليكوننّ لابني هذا شأن}})<ref>{{Cite web|title=موسوعة الحديث|url=http://hadith.islam-db.com/narrators-hadith/2884/%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87|access-date=2021-10-10|website=hadith.islam-db.com}}</ref> واتا (ئەم کوڕەم پلە و پایەیەکی گەورەی دەبێت). جوولەکە زانی کە محەممەد لەدایکبووە، [[حەسان کوڕی سابت]] دەڵێت: ({{عەرەبی|والله إني لغلام يفعة، ابن سبع سنين أو ثمان، أعقل كل ما سمعت، إذ سمعت يهوديًا يصرخ بأعلى صوته على أطمة بيثرب: يا معشر يهود، حتى إذا اجتمعوا إليه، قالوا له: ويلك ما لك؟ قال: طلع الليلة نجم أحمد الذي ولد به}})<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية - ط دار المعرفة - ابن هشام الحميري - کتابخانه مدرسه فقاهت|url=http://lib.eshia.ir/44821/1/159|access-date=2021-10-10|website=lib.eshia.ir|language=fa}}</ref> واتا (من منداڵ بووم، حەوت یان هەشت ساڵ دەبووم، دەمزانی چ دەگوزەرێ، گوێم لە جوولەکەیەک بوو لەسەر بەرزایەکی مەدینە دەیگووت: هۆ کۆمەڵی جوولەکە، ئەوانیش کۆبونەوە و گووتیان چی ڕویداوە؟ گووتی: ئەمشەو ئەستێرەی لەدایکبوونی ئەحمەد دەرکەوتووە).<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(رِوَايَةُ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ مَوْلِدِهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%b1%d9%90%d9%88%d9%8e%d8%a7%d9%8a%d9%8e%d8%a9%d9%8f-%d8%ad%d9%8e%d8%b3%d9%91%d9%8e%d8%a7%d9%86%d9%8e-%d8%a8%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%ab%d9%8e%d8%a7%d8%a8%d9%90%d8%aa%d9%8d%d8%8c-%d8%b9%d9%8e%d9%86/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref> === پەروەردە بوونی === دوای دایکی یەکەم کەس [[سوەیبە]] بەندەی [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] شیری پێدا،<ref>{{Cite web|title=من هم مرضعات النبي الثلاثة ؟|url=https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2016/12/10/998224.html|access-date=2021-10-10|website=دنيا الوطن|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=من الذي ربى الرسول|url=https://mawdoo3.com/من_الذي_ربى_الرسول|access-date=2021-09-19|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48.</ref> کە بە هۆی مژدەی لەدایکبوونی پێغەمبەر ئازادی کردبوو، بوخاری دەگێڕێتەوە لە عوڕوەی کوڕی زوبەیرەوە ({{عەرەبی|لما مات أبو لهب رآه بعض أهله بمنامه، قال له: ماذا لقيت؟ قال أبو لهب: لم ألقَ بعدكم (أي لم ألقَ بعدكم خيرًا) غير أني سُقيت في هذه بعتاقتي ثويبة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/4227|access-date=2021-10-10|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=لمن يتمشدق ويتجرأ على صحيح البخاري|url=https://www.naseemalsham.com/fatwas/view/56389|access-date=2021-10-10|website=نسيم الشام|language=ar}}</ref> واتا: (کاتێک [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] مرد، کەسوکارەکەی لەخەودا دیتیان، پێیان گووت توشی چ بووی؟ گووتی توشی هیچ شتێکی باش نەبووم، تەنیا ئەوە نەبێت ئاوم پێدراوە بەهۆی ئازادکردنی سوەیبە). ئوم ئەیمەن لەباوەشی دەگرت تاوەکوو گەورەبوو،<ref>السيرة النبوية عرض وقائع وتحليل أحداث، علي الصلابي، لاپەڕە ١٤-٩٦</ref> پێغەمبەر پێی دەگووت دایە، و کاتێک تەماشای دەکرد دەیگووت ئەوە پاشماوەی بنەماڵەکەمە.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ٨، لاپەڕە ٢٢٤، دار صادر، بيروت.</ref> دوای لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام تەنھا بۆ ماوەیەکی کەم لای دایکی مایەوە تا ئەو کاتەی دایەنێکیان بۆ دۆزییەوە، ئەمەش بەھۆی ئەوەبوو یەکێک لە خوونەریتی خێزانە دەوڵەمەندەکانی قورەیش ناردنە دەرەوەی منداڵەکانیان بوو بۆ بیابان نشینیی، بەمەبەستی ئەوەی دووربن لە نەخۆشی و لە ئاوھەوایەکی تەندروست گەشە بکەن.<ref>هاشم یحی الملاح، کتێبی مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای ڕاشدین، لا١٠٤–١٠٥</ref> سوەیبە لەھەمانکاتدا شیری خۆیداوەتە کوڕەکەی خۆی بەناوی مەسروح و ھەروەھا ئەبوو سەلەمەی مەخزوومی، ھەمزەی کوڕی عبدولموتەڵیب کە دواتر ئەم سێ کەسە بوونە برای شیری پێغەمبەر،<ref>ابن قيم الجوزية:زاد العماد، ج1، لا36</ref><ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، ج1، ص327-328.</ref><ref>ابن سعد :الطبقات، ج1، لا108</ref> پاشان بردیانە لای [[حەلیمەی سەعدیە]] و ئەو گرتییە خۆی،<ref>{{Cite web|date=2020-07-06|title=من هي مرضعة النبي محمد|url=https://e3arabi.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/%d9%85%d9%86-%d9%87%d9%8a-%d9%85%d8%b1%d8%b6%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af/|access-date=2021-10-11|website=e3arabi - إي عربي|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية، ابن هشام، بەرگی ٢، لاپەڕە ٢٩٥-٢٩٨، تحقيق: طه عبد الرؤوف سعد، دار الجيل، بيروت، ١٩٩٠</ref> و لەگەڵ عەبدوڵڵای کوڕی شیری پێدەدا لە [[بیابانی بەنی سەعد]]، مێردەکەی ناوی حارس کوڕی عەبدول عوزا بوو، دوو کچی هەبوو بەناوی ئەنیسە و حوزافە کەپێشی دەگوترا شەیما، لەگەڵ دایکی ئەویش بەشداری دەکرد لەبەخێوکردنی.<ref>{{Cite web|date=2020-08-15|title=قصة حليمة السعدية مرضعة الرسول.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/8/15/قصة-حليمة-السعدية-مرضعة-الرسول-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4929734|access-date=2021-10-11|website=اليوم السابع}}</ref> زانایانی سیرە کۆکن لەسەر ئەوەی لەو ساڵەدا بیابانی بەنی سەعد بەهۆی وشکەساڵیەوە دەیناڵاند، بەڵام کاتێک پێغەمبەر هات زەویەکانی حەلیمە سەوز بوون و گوانی ماڵاتەکەی پڕبوون لەشیر.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە ٦٩-١٠٢، دار الفكر المعاصر، ١١٩٩١</ref> دوو ساڵ لەلای حەلیمە ماوەیەوە تاوەکوو لەشیر چۆوە، و چەند مانگ جارێک دەیھێنایەوە بۆ لای دایکی. پاش ئەوەی جارێکی دیکە حەلیمە دایکی پێغەمبەر ڕازی دەکات بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی دیکەش لەلایان بمێنێتەوە، بەهۆی ترس لەپەتایەک لەمەککەدا بڵاوبوەتەوە، و بەهۆی بەرەکەتی پێغەمبەر بۆیە ئامینە ڕازیبوو.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48</ref> ھەندێک دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە چوار ساڵ لەلای حەلیمە ماوەتەوە،<ref name="ReferenceF">السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref> بەڵام ئەوەی زیاتر زانایان و مێژوونوسان لەسەری کۆکن ئەوەیە کە ماوەی پێنج ساڵ پێغەمبەر لەلای حەلیمەی سەعدی ماوەتەوە ئەویش بەھۆی ئەو فەرموودەیەی کە پێغەمبەر باس لە شانازیکردن بە وەرگرتنی شێوازی ئاخاوتنی لە خێڵی بەنی سەعد و کاری شوانی لەگەڵ برا شیرییەکەی دا دەکات.لەتەمەنی چوار یان پێنج ساڵی سنگی لەتکرا، کەچەند جارێکی تریش دووبارە بۆتەوە، بەم هۆیەوە حەلیمە گێڕایەوە بۆ لای دایکی.<ref>{{Cite web|title=ما فعلت حليمة السعدية بعد حادثة شق الصدر - موقع المختصر|url=https://www.almukhtsir.com/8436/%D9%85%D8%A7-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D8%B1|access-date=2021-10-11|website=www.almukhtsir.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=حادثة شق صدر النبي صلى الله علية وسلم|url=https://moga5.yoo7.com/t1701-topic|access-date=2021-10-11|website=moga5.yoo7.com|language=ar}}</ref> موسلیم ئەو ڕوداوەی گێڕاوەتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان، فأخذه فصرعه فشق عن قلبه فاستخرج القلب، فاستخرج منه علقة، فقال: هذا حظ الشيطان منك. ثم غسله في طست من ذهب بماء زمزم، ثم لأمه (جمعه وضم بعضه إلى بعض) ثم أعاده في مكانه، وجاء الغلمان يسعون إلى أمه (مرضعته) فقالوا: إن محمدًا قد قُتل، فاستقبلوه وهو منتقع اللون. قال أنس: وقد كنت أرى أثر ذلك المخيط في صدره.}})<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(حَدِيثُ الْمَلَكَيْنِ اللَّذَيْنِ شَقَّا بَطْنَهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%ad%d9%8e%d8%af%d9%90%d9%8a%d8%ab%d9%8f-%d8%a7%d9%84%d9%92%d9%85%d9%8e%d9%84%d9%8e%d9%83%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%91%d9%8e%d8%b0%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%b4/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>رواه مسلم في صحيحه، عن أنس بن مالك، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠١،</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/5827|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-01-19|title=شرح حديث: أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان|url=http://www.alukah.net/sharia/0/111770/|access-date=2021-10-11|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref> واتا:<blockquote>کاتێک محەممەد لەگەڵ منداڵان یاری دەکرد جوبرەئیل هات بۆلای، و خستیە سەر زەوی و سینگی لەت کرد و دڵی دەرهێنا، پارچەیەکی لەدڵی دەرهێنا و گووتی ئەمە بەشی شەیتانە، دواتر لەتەشتێکی زێڕدا بەئاوی [[زەمزەم]] شوشتی، دواتر بۆیەکی هێنایەوە و دڵی خستەوە جێگای خۆی، منداڵەکان ڕایانکردە لای دایەنەکەی و گووتیان محەممەد کوژراوە، و بەڕەنگی چڕژاوی گەڕایەوە، ئەنەس دەڵێت: شوێنەواری ئەو هێڵەم لەسەر سینگی دەدیت.</blockquote>لە تەمەنی شەش ساڵیدا بوو کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد،<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، لاپەڕە ١-٣</ref><ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، بەرگێ ٢، لاپەڕە ٨٣-٩٨ دار السيرة، بيروت، ١٩٩٥</ref> لەکاتی گەڕانەوەیان لەسەردان کردنی خاڵوانیان لە بەنی نەجار، و گۆڕەکەی لەشوێنێکە پێیدەگوترێت ئەبوا.<ref>نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، لاپەڕە ٧-٢١، دار المعرفة، ٢٠٠٤</ref> پاشان عەبدول موتەلیبی باپیرەی بردیە لای خۆی تا لەگەڵ منداڵەکانیدا بژی، و کاتێک لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو عەبدول موتەلیب کۆچی دوایی کرد لە مەککە،<ref name="ReferenceG">نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref><ref>السيرة النبوية، أبو فارس، ص101.</ref> و پێش مردنی ئەبو تالیبی کوڕی ڕاسپارد بە پەروەردەی محەممەد.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص83-98، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> === لاویەتی === مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لەسەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە درھەم یان دینار) بۆ یارمەتیدانی مامی<ref>السيرة النبوية سير وعبر،مصطفى السباعي، لاپەڕە ١٣-٢٩، المكتب الإسلامي.</ref>، دەڵێت ({{عەرەبی|ما بعث الله نبيًا إلا رعى الغنم. فقال أصحابه: وأنت؟ فقال: نعم، كنت أرعاها على قراريط (أجزاء من الدراهم والدنانير) لأهل مكة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/118739|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=»الإجابة على الأسئلة العقائدية »مركز الأبحاث العقائدية|url=http://old.aqaed.com/faq/8391/|access-date=2021-10-11|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێکی نەناردووە شوانی نەکردبێت، هاوەڵەکانی گووتیان تۆش کردووتە؟ گووتی بەڵێ منیش شوانیم بۆ خەڵکی مەککە کردووە بەرامبەر چەند قیڕاتێک.<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - فتح الباري شرح صحيح البخاري - كتاب الإجارة - باب رعي الغنم على قراريط- الجزء رقم2|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=4118&idto=4119&bk_no=52&ID=1422|access-date=2021-10-11|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»،<ref>{{Cite web|title=هل رسول الله يعمل راعي أغنام عند قريش يا سفهاء !!|url=https://www.yahosein.com/vb/node/153358|access-date=2021-10-11|website=منتديات يا حسين|language=ar}}</ref> کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، کاتێک گەیشتنە [[بوسڕا]] چوون بۆلای ڕاهیبێک بەناوی [[بەحیرا]]،<ref>{{Cite web|title=علامات نبوة "محمد".. هكذا عرفها راهب.. وحذر من أن يعرف بها اليهود|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1010047/علامات-نبوة-محمد-هكذا-عرفها-راهب-وحذر-من-أن-يعرف-بها-اليهود|access-date=2021-10-11|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> کە زانا بوو لەئینجیلدا سەیری محەممەدی دەکرد و تێیڕادەما، دواتر بە ئەبوو تاڵیبی گووت ({{عەرەبی|ارجع بابن أخيك إلى بلدك واحذر عليه اليهود فوالله إن رأوه أو عرفوا منه الذي أعرف ليبغنه عنتًا، فإنه كائن لابن أخيك شأن عظيم نجده في كتبنا وما ورثنا من آبائنا}})<ref>{{Cite web|title=هل كان بحيرا الراهب موحدًا وهل كان إنجيله الذي وجد فيه صفة خاتم النبوة محرفًا - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/249691/%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8B%D8%A7-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D9%81%D9%8A%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%8B%D8%A7|access-date=2021-10-11|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (هذا سيد العالمين هذا رسول رب العالمين هذا يبعثه الله رحمة ... ) من دلائل النبوة لأبي نعيم الأصبهاني|url=https://islamarchive.cc/H_556401|access-date=2021-10-11|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: برازایەکەت بگەڕێنەوە بۆ شارەکەت ئاگات لەجوولەکە بێت هیچی لێنەکەن، سوێند بەخوا ئەگەر ئەوەی من دەربارەی محەممەد دەیزانم ئەوان بیزانن ئەوا دەیکوژن ئێمە لەکتێبەکانمان و قسەی باب باپیرانمان پلە و پایەکەی دەزانیین. لەمەککە ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref name="ReferenceG"/> بەوە ناسراوە هەرگیز کڕنووشی بۆ بتەکان نەبردووە سەرەڕای بڵاویان لەناو قوڕەیشدا،<ref>{{Cite web|date=2018-11-20|title=في ذكرى مولد النبي العطرة.. الرسول محمد أعظم الشخصيات في تاريخ الإنسانية.. ومفكر يهودي: دعا لنبذ العنصرية والعصبية القبلية|url=https://www.elbalad.news/3579496|access-date=2021-10-12|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> و بەشداری گاڵتەو گەپی گەنجەکانی نەکردووە،<ref>{{Cite web|title=الأسوة الحسنة - الأهرام اليومي|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/NewsPrint/680733.aspx|access-date=2021-10-12|website=gate.ahram.org.eg}}</ref> بەڵکوو لەگەڵ گەورەکان بەشداری جەنگەکانی کردووە و یارمەتی داون،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣١٩-٣٣٢</ref> لەتەمەنی چواردە ساڵیدا [[جەنگی فیجار]] لەنێوان کینانە و [[قەیسی عەیلان]] ڕویدا،<ref>{{Cite web|date=2020-08-24|title=حروب الفجار الأربعة فى الجاهلية|url=https://www.abhath.net/حروب-الفجار-الأربعة-فى-الجاهلية/|access-date=2021-10-12|website=شبكة الأبحاث العربية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=http://www.almerja.com/reading.php?idm=66636|access-date=2021-10-12|website=المرجع الالكتروني للمعلوماتية}}</ref> پێغەمبەر لەگەڵ قوڕەیش کە بەشێک بوون لە کینانە بەشداری کردووە، بەرامبەرەکانیان بریتی بوون لە تیرەکانی [[هەوازن]]، [[غەتەفان]]، [[سولەیم]]، [[عەدوان]]، [[فەهم]] و چەندانی تر لە تیرە قەیسییەکان،<ref>{{Cite web|title=حرب الفِجَار وشهود النبيﷺ لها - وِلادةُ خيرِ الأَنام ﷺ إلى بَيْعةُ العَقبةِ الأولى.|url=https://ar.islamway.net/article/79865|access-date=2021-10-12|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پێغەمبەر دەربارەی ئەو جەنگە دەڵێت ({{عەرەبی|قد حضرته مع عمومتي، ورميت فيه بأسهم، وما أحب أني لم أكن فعلت}})<ref>{{Cite web|title=فصل: ذكر حضور رسول الله حرب الفجار{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89%20**/%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%20%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%B1%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%20/i54&d54791&c&p1|access-date=2021-10-12|website=www.al-eman.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص16 - كتاب ما شاع ولم يثبت في السيرة النبوية - اشتراكه صلى الله عليه وسلم في حرب الفجار - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/33458/16|access-date=2021-10-12|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم بەشداریم لەو جەنگەدا کردووە و تیرم هاویشتووە، پێشم خۆشنییە بەشداریم نەکردبا. هەروەها دەڵێت ({{عەرەبی|كنت أنبل على أعمامي}})<ref>{{Cite web|title=تعريب سيد المرسلين - جعفر الهادي - مکتبة مدرسة الفقاهة|url=http://ar.lib.eshia.ir/86688/1/244|access-date=2021-10-12|website=ar.lib.eshia.ir|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=8 - فترة الشَباب في حياة النبيّ الاكرم|url=http://old.aqaed.com/ahlulbait/books/sayd-sayd1/a17.html|access-date=2021-10-12|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم تیرم دەهاویشت. وەدەشڵێت ({{عەرەبی| ما سرني أني لم أشهده إنهم تعدوا على قومي عرضوا عليهم أن يدفعوا إليهم البراض صاحبهم فأبوا}})<ref>{{Cite web|title=محمد رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - حياته و سيرته - Page 7 - Wattpad|url=https://www.wattpad.com/465698131-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%88|access-date=2021-10-12|website=www.wattpad.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=https://areq.net/m/%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1.html|access-date=2021-10-12|website=areq.net}}</ref> واتا: پێم خۆشنییە بەشدار نەبوبام ئەوان دەستدرێژیان کردە سەر گەلەکەم، سەرەڕای ئەوەی گەلکەم پێشنیازی ڕادەستکردنەوە بەڕڕاز_کەسێک بوو لەکینانە پیاوێکی کوشتبوو بەهۆی ئەوەوە جەنگی فیجار هەڵگیرسا_ یان کردبووە. بەشداری کردووە لە [[هاوپەیمانیەتی فزول]]،<ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=ما هو حلف الفضول ؟|url=https://almoheet.net/ما-هو-حلف-الفضول-؟/|access-date=2021-10-12|website=موسوعة المحيط|language=ar}}</ref> ڕێککەوتننامەیەک بوو قوڕەیش لەماڵی عەبدوڵڵا کوڕی جودعان لەمەککە بەستبوویان، ڕێککەوتبوون لەسەر پاراستنی کەسانی لاواز و ستەملێکراو.<ref>{{Cite web|date=2019-07-05|title=حلف الفضول - حروف عربي|url=https://horofar.com/%D8%AD%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84|access-date=2021-10-12|website=حروف عربي موسوعة المحتوي العربي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف الفضول - منار الإسلام|url=https://www.islamanar.com/%d8%ad%d9%84%d9%81-%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%b6%d9%88%d9%84/|access-date=2021-10-12|language=ar}}</ref> دەربارەی دەڵێت: ({{عەرەبی|لقد شهدتُ في دار عبد الله بن جدعان حِلفًا، لو دُعيت به في الإسلام لأجبتُ}})<ref>{{Cite web|title=لقد شهدتُ مع عمومتي حلفاً !|url=https://www.al-watan.com/news-details/id/265817/لقد-شهدتُ-مع-عمومتي-حلفاً-|access-date=2021-10-12|website=Al-Watan|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف المطيبين وحلف الفضول .. ودروس في العمل الجماعي|url=http://www.saaid.net/Minute/266.htm|access-date=2021-10-12|website=www.saaid.net}}</ref> واتا: لەماڵی عەبدوڵڵای کوڕی جودعان بەشداریم لە هاوپەیمانیەتیەک کرد، ئەگەر لەئیسلامدا داوای بەشداریم لێبکەن بەشدار دەبم.<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/149778|access-date=2021-10-12|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/134245|access-date=2021-10-12|website=www.dorar.net}}</ref> ماوەیەک بەر لە دابەزینی سروش بۆ پێغەمبەر، بەهۆی لافاوەوە دیوارەکانی کەعبە داڕوخان، بۆیە خەڵکی مەککە بڕیاریاندا دوبارە کەعبە نوێبکەنەوە،<ref>{{Cite web|title=الكعبة المشرفة.. بيت الله الحرام|url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/9/6/الكعبة-المشرفة|access-date=2021-10-12|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=النبي (ص) وإعادة بناء الكعبة المشرفة (9)|url=http://www.hajij.com/ar/articles/religious-articles-viewpoints/item/1416-------9|access-date=2021-10-12|website=www.hajij.com|language=ar-aa}}</ref> لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکییەکی زۆر کەوتە نێوان ھۆزەکانی مەککە، بەھۆی ئەوەی ھەریەکەیان ھەوڵی دەدا ھۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی، ئەم ناکۆیییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە [[مزگەوتی حەرام]] کۆبوونەوە<ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/مكتبة-الحرم-ومكان-ولادة-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref> دواجار گەیشتنە ڕێکەوتنێک ھەرکەسێک یەکەم کەس لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە ئەو دەکەن بە ناوبژیوانی خۆیان و بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت،<ref>{{Cite web|title=يوم حمل الحجر الأسود|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%8A%D9%88%D9%85-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ئەوەبوو پێغەمبەر محەممەد ھاتە ژوورەوە، بەھۆی ناوبانگی لە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە، ھەموویان ڕازی بوون لەسەر بڕیار و قسەکانی،<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت: قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> و گووتیان: ({{عەرەبی|هذا الأمينُ، قد رَضينا بما يقضي بيننا}})<ref>{{Cite web|title=سيرة ابن إسحاق - محمد بن إسحاق بن يسار - ج ٢ - الصفحة ٨٧|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3661_%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%86-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%D8%AC-%D9%A2/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_37|access-date=2021-10-12|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref> واتا: ئەوە ئەمینە هات ڕازین ببێ بەناوبژیوان.<ref>{{Cite web|title=النبي هو الذی وضع الحجر الاسود في موضعه|url=https://arabic.tebyan.net/index.aspx?pid=152520|access-date=2021-10-12|website=arabic.tebyan.net}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/شبابه_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref> ئەمەش بووە ھۆی چارەسەرکردنی کێشەکە، زانایان و شوێنکەوتوانی ئایینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێھاتوویی پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە.<ref name=":0"/><ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ., دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=الرشد في التفكير والتصرف وأثره في الحياة|url=https://www.alshareyah.com/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%A9-%D9%88%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/21-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%88%D9%82%D9%81%D8%A7%D8%AA/2564-2021-05-05-00-01-34|access-date=2021-10-12|website=www.alshareyah.com|language=ar-aa}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرَّسول صلى الله عليه وسلم القدوة في الأمَانَة|url=https://dorar.net/akhlaq/124|access-date=2021-10-12|website=dorar.net|language=ar}}</ref> === ھاوسەرگیری لەگەڵ خەدیجە === {{سەرەکی|خەدیجە کچی خووەیلید}} [[پەڕگە:Khadija tomb.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەو گومەزەی لەسەر گۆڕی خەدیجە دروستکرابوو]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، ژنێکی بازرگانی شاری [[مەککە]] بوو،<ref name="ReferenceG"/> ڕێزلێگیراو و خاوەنی پارە و سامان بوو،<ref>{{Cite web|title=خديجة بنت خويلد|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> کچی خوەیلد ی کوڕی ئەسەدی کوری عبدالعزی کوڕی قصی بوو. دایکی فاتیمەی کچی زائدە کوڕی ئەسام کوڕی عامری کوڕی لوئەی بوو، خەدیجە پێش ئەوەی شوو بە پێغەمبەر بکات دوو شووی دیکەی کردبوو.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص105-125، دار السيرة، بيروت، ط1995</ref> سەرچاوە مێژووییەکان ئاماژە بەوەدەکەن لە ناو خانەوادەکەی شکۆمەند و خاوەن پلە و پایە بووە سەروەت و سامانی خۆی ھەبوو لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوە مێژووییەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەوەیان ڕووننەکردووەتەوە خەدیجە چۆن ئەو ماڵ و سامانەی دەستکەوتووە بەڵام بەشێک لە سەرچاوەکان دەلێن بەھۆی بارزگانییەوە توانیویەتی گەشە بە سەروەت و سامانەکەی بکات.<ref name=":0" /> کاتیک ھەواڵی دەست پاکی محەممەد گەیشت پێی، ناردی بە شوێن محەممەدا و پێشنیاری خستە بەردەمی کە بەشداری بکات لە بازرگانییەکەیدا بۆ [[شام]]،<ref>أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن الأثير الجزري، ج1، ص1337-1338.</ref> محەممەد ڕازی بوو و دەرچوو بۆ شام و شتومەکی کڕی، لە گەشتەکەیدا خزمەتکارێکی لەگەڵ بوو بەناوی مەیسەرە، کاتێک گەشتنە شام لە بازاڕی بوسڕا لەژێر سێبەری دارێک دانیشت کە لە نزیک [[سەومەعە|سەومەعەی]] ڕ‌اهیبێک بوو بەناوی [[نەستوڕا]]،<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، بەرگی ١،لاپەڕە ٧١، مؤسسة عز الدين، بيروت، ١٩٨٦</ref> ڕاهیبەکە بە مەیسەرەی گووت ({{عەرەبی|ما نزل تحت هذه الشجرة قطّ إلا نبيّ}})<ref>ثقات ابن حبان، ابن حبان، بەرگی ١، لاپەڕە ٤٧</ref><ref>{{Cite book|url=https://ketabonline.com/ar/books/1311/read?part=1&page=123&index=819046/819081|title=الموسوعة في صحيح السيرة النبوية - العهد المكي {{!}} مجلد 1 {{!}} صفحة 118 {{!}} مولد رسول الله الرحمة المهداة صل|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عظيمات|url=http://www.alfaseeh.net/vb/showthread.php?t=19082|access-date=2021-10-14|website=www.alfaseeh.net}}</ref> واتا: تەنیا پێغەمبەران لەژێر سێبەری ئەم دارەدا دانیشتوون، مەیسەرە کاتێک گەرما بەتین دەبوو دەیبینی دوو فریشتە سێبەر بۆ پێغەمبەر و حوشترەکەی دەکەن،<ref>{{Cite web|title=قصة ام المؤمنين خديجه رضي الله عنها مع الرسول الكريم|url=https://tamimi.own0.com/t6163-topic|access-date=2021-10-14|website=tamimi.own0.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتابات في الميزان / لنعرف خديجة عليها السلام!!|url=http://www.kitabat.info/print.php?id=154581|access-date=2021-10-14|website=www.kitabat.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص81 - كتاب سيرة ابن اسحاق السير والمغازي - حديث خديجة ابنة خويلد - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/9862/84|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> کاتێک گەڕایەوە بۆ مەککە قازانجێکی زۆری کردبوو دوو ئەوەندەی جارانی پێشوو،<ref>{{Cite web|title=تاجر النبي في مال خديجة.. فحقق أرباحًا ما لم يحققها غيره في 40 سنة|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1027608/تاجر-النبي-في-مال-خديجة-فحقق-أرباحًا-ما-لم-يحققها-غيره-في-40-سنة|access-date=2021-10-14|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> مەیسەرەی خزمەتکاریش ئەو شتانەی بۆ خەدیجە گێڕایەوە کە بەسەریان هاتووە، بۆیە لە دوای گەڕانەوەکەی لە شام خەدیجە پێشنیاری ھاوسەرگیری خستە بەردەمی لەڕێی نەفیسە کچی مەنییە،<ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، ج1، ص114، عالم الكتب، بيروت، ط1996.</ref> محەممەدیش ڕازی بوو و داواکەی خستە بەردەم مامەکانی، ئەبوو تاڵیبی مامی لەگەڵی چوو خوازبێنی بۆ کرد لە عەمری کوڕی ئەسەدی مامی و مارەییەیەکەی بیست حوشتر بوو،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣٦١</ref> خەدیجەی خواست کاتێک لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بوو خەدیجە لە تەمەنی ٤٠ ساڵیدا یان ھەندێک دەڵێن ئەویش لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بووە.<ref>{{Cite web|date=2016-09-22|title=زواج النبي من السيدة خديجة رضي الله عنها|url=https://www.alsirah.com/زواج-النبي-من-السيدة-خديجة-رضي-الله-عنه/|access-date=2021-07-08|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كيف تزوج النبي صلى الله عليه وسلم من خديجة - الإسلام سؤال وجواب|url=https://islamqa.info/ar/answers/34550/كيف-تزوج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-من-خديجة|access-date=2021-07-08|website=islamqa.info|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=زواج النبي صلى الله عليه وسلم بخديجة ـ رضي الله عنها ـ - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/156056/زواج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-بخديجة-ـ-رضي-الله-عنها-ـ|access-date=2021-07-08|website=www.islamweb.net}}</ref> خەدیجە یەکەم ژنی محەممەدە و تاوەکوو لەژیاندا مابوو ژنی تری نەهێناوە،<ref>{{Cite web|title=أول امرأة تزوجها رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد خديجة|url=http://www.sahaba.rasoolona.com/Al-Awael/484/%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9|access-date=2021-10-14|website=www.sahaba.rasoolona.com}}</ref> دوای ئەوەی بیست و پێنج ساڵ لەلای مایەوە پازدە ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی و دە ساڵ دوای پێغەمبەرایەتی،<ref>{{Cite web|title=ما هي أول امرأة تزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ؟|url=https://ejaaba.com/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%8A-%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-10-14|website=ejaaba.com}}</ref> و دایکی ھەموو منداڵەکانی بوو بێجگە لە ئیبراھیم کە دایکی ئەو ماریە قیبتی بوو، مناڵەکانی تری قاسم و عەبدوڵڵا و زەینەب و ئوم کەلسوم و فاتمە بوون.<ref>{{Cite web|last=سعيد|first=مريم|date=2020-09-28|title=اسماء ابناء الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://www.fekera.com/94104/اسماء-ابناء-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم/|access-date=2021-10-14|website=موقع فكرة|language=ar}}</ref> قاسم و عەبدولڵا لە سەردەمی نەفامیدا مردن بەڵام ھەموو کچەکانی موسڵمان بوون و لە گەڵیدا کۆچیان کرد بۆ مەدینە، بەڵام ھەموویان ھێشتا پێغەمبەر لە ژیاندا بوو مردن بێجگە لە فاتیمە.<ref>{{Cite web|title=الحكمة من موت أبناء الرسول الذكور|url=https://www.almrsal.com/post/924895|access-date=2021-10-14|website=المرسال|language=ar}}</ref> === مژدەکان لە نزیکبوونەوەی ناردنی === [[موسڵمانان]] لەو بڕوایەدان کە خوا ھەر پێغەمبەرێکی ناردبێت بەڵێنی لێوەرگرتووە کە بە نەتەوەکەی بڵێت باوەڕ بە دوایین پێغەمبەر بھێنن کە محەممەدە و سەری بخەن،<ref>[http://www.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=49&ID=265 لە تەفسیری ئیبن کەسیر، سورەتی ئەنعام]</ref> و محەممەد خۆی فەرموویەتی: ({{عەرەبی|أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم}}) واتا: من بانگەوازی ئیبڕاھیمی باوکمم، مژدەکەی عیسام،<ref>دەقی فەرموودەکە؛ «أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم»</ref> ھەروەھا لە کتێبەکانی سیرەدا ھاتووە کەوا حاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] و قەشە مەسیحییەکانی ناو [[عەرەب]] باسیان لە ھاتنی پێغەمبەر محەممەد کردووە پێش ناردنی کاتێک کاتەکەی نزیک بووەتەوە.<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-01-17|title=كيف أخبرت الكتب السماوية عن النبي (ص) وشريعته؟|url=https://ar.hawzahnews.com/news/352732/كيف-أخبرت-الكتب-السماوية-عن-النبي-ص-وشريعته|access-date=2021-07-08|website=وكالة أنباء الحوزة|language=ar}}</ref> فاڵگرەوە عەرەبەکان لە جنۆکە شەیتانەکانەوە زانیایان کە بەدزیەوە گوێیان دەگرت و هەواڵەکانیان لەئاسمانەوە دەهێنا پێش ئەوەی ڕێگریان لێبکیرێت. قەشە مەسیحییەکان و حاخامە جوولەکەکان لە کتێبەکانیان سیفەتی خۆی سیفەتی کاتی هاتنیان دەزانی،<ref>{{Cite web|title=بعض صفات النبي الموعود {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/11307/|access-date=2021-10-14|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-10-14|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> و پێغەمبەرەکانیان بەڵێنیان لێوەرگرتبوون کاتێک هات باوەڕی پێبێنن.<ref>{{Cite web|title=من أوصاف الرسول في التوراة والإنجيل -2-|url=https://islamsyria.com/site/show_articles/9266|access-date=2021-10-14|website=islamsyria.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=صفات النبي (صلى الله عليه وآله) في التوراة - مركز الأبحاث العقائدية|url=https://www.aqaed.com/faq/1666/|access-date=2021-10-14|website=www.aqaed.com}}</ref> ئیبن عەبباس دەڵێت ({{عەرەبی|كانت يهود خيبر تقاتل غطفان فلمّا التقوا هُزمت يهود خيبر فعاذت اليهود بهذا الدعاء فقالت «اللهم إنا نسألك بحقّ محمد النبيّ الأميّ الذي وعدتنا أن تخرجه لنا في آخر الزمان إلا نصرتنا عليهم»، فكانوا إذا التَقَوا، دعوا بهذا الدعاء فهزموا غطفان، فلما بُعث النبي صلى الله عليه وسلم كفروا به فأنزل الله ﴿وَكَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ﴾}}<ref>{{Cite book|last=بكر/السيوطي|first=جلال الدين عبد الرحمن بن أبي|url=https://books.google.iq/books?id=jzdMDwAAQBAJ&pg=PT169&lpg=PT169&dq%253D%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2584%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2591%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D9%2587%25D9%258F%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D9%2581%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B0%25D8%25AA%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%252B%25C2%25AB%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%25D9%2585%252B%25D8%25A5%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25A3%25D9%2584%25D9%2583%252B%25D8%25A8%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2591%252B%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25AF%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A3%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B0%25D9%258A%252B%25D9%2588%25D8%25B9%25D8%25AF%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25A3%25D9%2586%252B%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2587%252B%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2581%25D9%258A%252B%25D8%25A2%25D8%25AE%25D8%25B1%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D8%25A5%25D9%2584%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B5%25D8%25B1%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2585%25C2%25BB%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2583%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A5%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2582%25D9%258E%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%258C%252B%25D8%25AF%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%258F%25D8%25B9%25D8%25AB%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%252B%25D8%25B5%25D9%2584%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%252B%25D9%2588%25D8%25B3%25D9%2584%25D9%2585%252B%25D9%2583%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%252B%25D9%2581%25D8%25A3%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25EF%25B4%25BF%25D9%2588%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2592%252B%25D9%2585%25D9%2590%25D9%2586%252B%25D9%2582%25D9%258E%25D8%25A8%25D9%2592%25D9%2584%25D9%258F%252B%25D9%258A%25D9%258E%25D8%25B3%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%2590%25D8%25AD%25D9%258F%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D8%25B9%25D9%258E%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2591%25D8%25B0%25D9%2590%25D9%258A%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D9%2583%25D9|title=تفسير السيوطي (الدر المنثور في التفسير بالمأثور) 1-7 ج1|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-3001-3|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص5 - شرح كتاب قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة - الكلام على حديث ابن عباس في معنى استفتاح اليهود على الذين كفروا - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32403/296|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: جوولەکەکانی خەیبەر جەنگیان لەگەڵ غەتەفان دەکرد کاتێک بەیەک گەیشتن جوولەکەکانی خەیبەر دۆڕان، و جوولەکەکان ئەم دوعایەیان کرد؛ خوایە ئێمە داوات لێدەکەین بەحەقی پێغەمبەر محەممەدی ڕاستگۆ کە بەڵێنت داوە بۆمانی بنێری سەرمان بخەی بەسەریاندا، بۆیە کاتێک گەیشتن بەغەتەفان ئەو دوعایەیان کرد و لێیان بردنەوە، کاتێک پێغەمبەر وەحی بۆ هات باوەڕیان پێنەکرد، خوای گەورە ئایەتی دابەزاند (ئەوان لەپێشدا بە پێغەمبەر هەڕەشەیان لە بێباوەڕان دەکرد بەڵام کاتێک هات باوەڕیان پێنەهێنا). لەباسی موسڵمان بوونی [[سەلمانی فارسی]] دەڵێت یەکێک لەڕاهیبەکان پێیگووتوە: ({{عەرەبی|قد أظلّ زمان نبي، مبعوث بدين إبراهيم يخرج بأرض العرب، مهاجره إلى الأرض بين حرّتين بينهما نخل، به علامات لا تخفى، يأكل الهديّة ولا يأكل الصّدقة، بين كتفيه خاتم النبوة، فإن استطعت أن تلحق بتلك البلاد فافعل}})<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=iMR9DwAAQBAJ&pg=PT726&lpg=PT726&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=JFDqO8C8LS&sig=ACfU3U0b7_r4XN8EyZYXaVMZ0AtDNkB_SQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgLEAM|title=البداية والنهاية 1-8 مع الفهارس ج1: البداية والنهاية 1/8 - لونان|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-2781-5|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - هداية الحيارى في أجوبة اليهود والنصارى - القسم الأول في أجوبة المسائل - المسألة الثانية فيما لو اختاروا الكفر - قصة إسلام سلمان الفارسي - سلمان يلحق بقس عمورية- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=115&ID=20|access-date=2021-10-15|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> واتا: سەردەمی پێغەمبەرێک نیزیک بۆتەوە، بەدینی ئیبراهیم نێردراوە لەوڵاتی عەرەب دەردەکەوێت، کۆچدەکات بۆ زەوییەک لەنێوان دوو چیا دایە و خورمای لێدەچێندرێت، چەند نیشانەیەکی هەیە؛ دیاری وەردەگرێت بەڵام خێر وەرناگرێت، لەنێوان شانەکانی مۆری پێغەمبەرایەتی هەیە، ئەگەر بتوانی بگەی بەو وڵاتە ئەو پێی بگە.<ref>{{Cite book|last=عويص|first=د إيهاب|url=https://books.google.iq/books?id=5go0EAAAQBAJ&pg=PT522&lpg=PT522&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=yvBiBZtnkj&sig=ACfU3U1CKp3m8DCTd5EtjLjM0lFiXWA6aw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgNEAM|title=كهولة قبل البلوغ|publisher=ٌرواية|isbn=978-603-90437-5-1|language=ar}}</ref> [[عامر کوڕی ڕەبیعە]] دەڵێت: ({{عەرەبی|سمعت زيد بن عمرو بن نفيل يقول أنا أنتظر نبيًا من ولد إسماعيل ثم من بني عبد المطلب بن هاشم ولا أراني أدركه، وأنا أؤمن به وأصدّقه وأشهد أنه نبيّ، فإن طالت بك مدة فرأيته فأقرئه مني السّلام، وسأخبرك ما نعته حتى لا يخفى عليك. قلت: هلمّ. قال: هو رجل ليس بالقصير ولا بالطويل ولا بكثير الشعر ولا بقليله وليست تفارق عينيه حمرة وخاتم النبوة بين كتفيه، واسمه أحمد، وهذا البلد مولده ومبعثه، ثم يخرجه قومه منها، ويكرهون ما جاء به حتى يهاجر إلى يثرب فيظهر أمره، فإيّاك أن تخدع عنه فإني طفت البلاد كلها أطلب دين إبراهيم، فكل من أسأل من اليهود والنصارى والمجوس يقولون "هذا الدين وراءك" وينعتونه مثل ما نعته لك ويقولون "لم يبق نبي غيره}})<ref>{{Cite web|title=تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج ١٩ - الصفحة ٥٠٤|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3175_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%AC-%D9%A1%D9%A9/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_504|access-date=2021-10-16|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الاسلامية : أعـلام النبوة|url=https://taghrib.com/ar/library/print/406/19|access-date=2021-10-16|website=taghrib.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول صلى الله عليه وسلم|url=http://w11a.weebly.com/157516041585158716081604-158916041609-1575160416041607-1593160416101607-1608158716041605.html|access-date=2021-10-16|website=عظماء في التاريخ الاسلامي}}</ref> واتا: گوێم لە [[عەمر کوڕی نوفەیل]] بوو دەیگووت چاوەڕێی پێغەمبەرێک دەکەم لەنەوەی ئیسماعیل، دواتر لەنەوەی عەبدول موتەڵیب کوڕی هاشم و وانازانم پێیبگەم، من باوەڕم پێی هێناوە و بەڕاستی دادەنێم و شایەتی دەدەم پێغەمبەرە، ئەگەر تەمەنت درێژ بوو و پێی گەیشتی لەمنەوە سەلامی لێبکە، و سیفاتەکانیت پێدەڵێم تاوەکوو لێت تێکنەچێ. گووتم: پێم بڵێ. گووتی: پیاوێکە نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، پرچی نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، سورایی هەمیشە لەچاوەکانیدا هەیە و مۆری پێغەمبەرایەتی لەنێوان شانەکانیەتی، ناوی ئەحمەدە و ئەو وڵاتەی ئێرە شوێنی لەدایکبوون و ناردنیەتی، دواتر گەلەکەی لە وڵات دەریدەکەن و ڕقیان لە بەرنامەکەیەتی، ئینجا کۆچدەکات بۆ مەدینە و سەردەکەوێت، ئاگات لێبێت لێت تێکنەچێت من هەموو وڵاتان گەڕاوم بەدوای دینی ئیبراهیم، پرسیارم لەهەر جوولەکە و مەسیحی و ئاگرپەرستێک کردبێت گووتویانە: بگەڕێوە لەوەڵاتی تۆ سەرهەڵدەدا، بەو شێوەیەی بۆم وەسف کردی ئاوا بۆیان وەسف کردووم و دەیانگووت تەنیا ئەو پێغەمبەرە ماوە بنێردرێت.<ref>{{Cite web|title=زيد بن عمرو بن نفيل العدوي - The Hadith Transmitters Encyclopedia|url=http://hadithtransmitters.hawramani.com/%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D9%81%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%8A/|access-date=2021-10-16|website=hadithtransmitters.hawramani.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الباب السابع عشر فيما هجست به النفوس من إلهام العقول بنبوته عليه السلام، الباب الثامن عشر في مبادىء نسبه وطهارة مولده صلى الله عليه وسلم - أعلام النبوة للماوردي|url=http://islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/2Siyer/pg_005_0010.htm|access-date=2021-10-16|website=islamilimleri.com}}</ref> محەممەد پێش پێغەمبەرایەتی چەند شتێکی دەبینی لەوانە ({{عەرەبی|إني لأعرف حجرًا بمكة كان يسلّم علي قبل أن أُبعث، إني لأعرفه الآن}})<ref>{{Cite web|date=2020-07-21|title=تسليم الحجر عليه صلى الله عليه و سلم|url=http://jeridety.com/ar/170292|access-date=2021-10-16|website=جريدتي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المطلب الحادي عشر: تسليم الحجر|url=https://dorar.net/aqadia/2067|access-date=2021-10-16|website=dorar.net|language=ar}}</ref> واتا: من بەردێک دەزانم لەمەککە پێش پێغەمبەرایەتی سەلامی لێدەکردم، ئێستا دەیناسمەوە.<ref>{{Cite web|date=2017-02-14|title=باب فضل نسب النبي ﷺ ، وتسليم الحجر عليه قبل النبوة|url=https://muslim.lna.io/2267/|access-date=2021-10-16|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ عبد المحسن العباد-صحيح مسلم-254-5|url=http://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=243110|access-date=2021-10-16|website=alathar.net}}</ref> ئەگەر ویستبای دەست بەئاو بگەیەنێت دوور دەکەوەتەوە تاوەکوو ماڵەکانی مەککە وندەبوون و دەچوو بۆ شیو و دۆڵەکانی دەوری مەککە، بەلای هەر دار یان بەردێکدا تێپەڕیبا دەیگووت «سەلامت لێبێت ئەی پێغەمبەری خوا»،<ref>{{Cite web|title=حجرُ يسلم على رسول الله - شبكة الشفاء العالمية|url=https://www.ashefaa.complay.php/?catsmktba=21586|access-date=2021-10-16|website=حجرُ يسلم على رسول الله|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=سلام الحجر على النبي - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/202255/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A|access-date=2021-10-16|website=www.islamweb.net}}</ref> سەیری لای ڕاست و چەپی خۆیدەکرد تەنیا بەرد و داری دەبینی، ئەو بارودۆخە بەردەوام بوو تاوەکوو جبرەئیل هات بۆلای لە [[ئەشکەوتی حیرا]].<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٣، لاپەڕە ٥-٣٣</ref> == ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ == === دابەزینی سروش === [[پەڕگە:Cave Hira.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەشکەوتی حیرا]] کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حیڕا <ref name="ReferenceF" /> دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق المختوم (كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی دەبرد و مانگێک تیایدا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref name=":4" /><ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref> یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> [[عائیشە]] بەسەرهاتی دابەزینی سروش دەگێڕێتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أول ما بدأ به رسول الله صلى الله عليه وسلم من الوحي الرؤيا الصالحة في النوم، فكان لا يرى رؤيا إلا جاءت مثل فلق الصبح، ثم حُبب إليه الخلاء، وكان يخلو بغار حراء، فيتحنّث فيه الليالي ذوات العدد قبل أن ينزع إلى أهله، ويتزوّد لذلك، ثم يرجع إلى خديجة فيتزود لمثلها، حتى جاءه الحقّ وهو في غار حراء، فجاءه المَلك فقال: اقرأ، قال: ما أنا بقاريء. قال: فأخذني فغطّني حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، قلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثانية حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، فقلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثالثة، ثم أرسلني فقال:{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥}} فرجع بها رسول الله صلى الله عليه وسلم يرجف فؤاده، فدخل على خديجة بنت خويلد رضي الله عنها فقال: زمّلوني زملّوني، فزمّلوه حتى ذهب عنه الروع، فقال لخديجة وأخبرها الخبر: لقد خشيت على نفسي. فقالت خديجة: كلا والله ما يخزيك الله أبدًا، إنك لتصل الرّحم، وتحمل الكلّ، وتكسب المعدوم، وتُقرِي الضيف، وتُعين على نوائب الحقّ. فانطلقت به خديجة حتى أتت به ورقة بن نوفل بن أسد بن عبد العزى، ابن عم خديجة، وكان امرءًا تنصّر في الجاهلية، وكان يكتب الكتاب العبراني، فيكتب من الإنجيل بالعبرانية ما شاء الله أن يكتب، وكان شيخًا كبيرًا قد عمي، فقالت له خديجة: يا ابن عمّ، اسمع من ابن أخيك. فقال له ورقة: يا ابن أخي ماذا ترى؟ فأخبره رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر ما رأى، فقاله له ورقة: هذا الناموس الذي نزل الله به على موسى، يا ليتني فيها جذع، ليتني أكون حيًا إذ يُخرجك قومك، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أوَمخرجيّ هم؟ قال: نعم، لم يأتِ رجل قطّ بمثل ما جئتَ به إلا عُودِي، وإن يدركني يومك أنصرك نصرًا مؤزرًا}})<ref>{{Cite web|title=بدء الوحي إِلى رسول الله صلى الله عليه وسلم|url=http://www.saaid.net/Doat/binbulihed/271.htm|access-date=2021-10-18|website=www.saaid.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-11-13|title=بدء الوحي|url=http://www.alukah.net/sharia/0/35963/|access-date=2021-10-18|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-02-04|title=باب بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://muslim.lna.io/195/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إنكار أحاديث بدء الوحي|url=http://www.bayanelislam.net/Suspicion.aspx?id=03-02-0032&value=&type=|access-date=2021-10-18|website=www.bayanelislam.net}}</ref> واتا:<blockquote>پێغەمبەر سەرەتا خەونی ڕاستی دەبینی، هەر خەونێکی دیتبا وەک بەری بەیان دەهاتە دی، دواتر خەڵوەتی لەلا خۆشەویستکرا و خەڵوەتی دەکرد لە ئەشکەوتی حیڕا، و چەند شەوێک تێیدا دەماوە بەندایەتی دەکرد پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆلای خێزانەکەی، بۆئەوەی کەلوپەلی پێویست لەگەڵ خۆی ببات، لەسەر ئەو کارە بەردەوامبوو تاوەکوو وەحی بۆهات لەئەشکەوتی حیڕادا، جوبرەئیل هات بۆلای و پێیگووت: بخوێنە، ئەویش گووتی: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: بخوێنە، گووتم: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: جاری سێیەم بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: {{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی=بخوێنە بەناوی ئەو خوایەی دروستی کردووی، مرۆڤی لە خوێنپارەیەک دروستکردووە، بخوێنە خوای تۆ بەخشندەترینە، ئەو خوایەی بەهۆی پێنووس مرۆڤی فێرکردووە، فێری ئەو شتانەی کردووە کە نەیزانیوە}}. پێغەمبەر بە ترسێکی زۆرەوە گەڕایەوە ماڵەوە و بە خەدیجەی گووت: دامبپۆشن دامبپۆشن، دایانپۆشی تاوەکوو ترسەکەی نەما، بەخەدیجەی گووت ج ڕویداوە و پێی گووت لەژیانی خۆم ترسام، خەدیجە گووتی: سوێند بەخوای گەورە هەرگیز خوا سەرشۆڕت ناکات، تۆ خزمایەتی بەجێدەهێنی، یارمەتی بێتوانایان دەدەی، هاوکاری کەسانی هەژار دەکەی، ماف بۆ خەڵکی دەگێڕیەوە. خەدیجە لەگەڵ خۆی بردی بۆلای [[وەرەقە کوڕی نەوفەل]] کە ئامۆزای خەدیجە بوو، لەنەفامیدا ببوو بە مەسیحی، ئەوەندەی خوا ویستی لەسەربێت ئینجیلی بەعیبری دەنووسی، پیاوێکی پیربوو بینایی لەدەستدابوو. خەدیجە گووتی: ئەی ئامۆزاکەم گوێ لەبرازاکەت بگرە بزانە دەڵێ چی، وەرەقە گووتی کوڕە برا دەڵێی چی؟ پێغەمبەر ئەوەی دیتبووی بۆی گێڕایەوە، وەرەقە پێیگووت: ئەوە هەر ئەو شتەیە کەبۆ مووسا دابەزیوە، خۆزگە گەنج و بەتوانا دەبووم کاتێکک گەلەکەت دەرتدەکەن، پێغەمبەر گووتی: ئەوان دەرمدەکەن؟ وەرەقە گووتی: بەڵێ، هەر کەسێک شتێکی وەک ئەوەی تۆی هێنابێت دوژمنایەتی کراوە، خۆئەگەر لەکاتەدا زیندووبم زۆر چاک سەرتدەخەم).<ref>{{Cite web|title=ص193 - كتاب التعريف بالإسلام - بدأ الوحي - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/144/198|access-date=2021-10-16|website=al-maktaba.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=حديث عن بدء الوحى من صحيح البخاري (7 أحاديث)|url=https://www.al-hamdoulillah.com/ar/hadith/bukhari/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%AF%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%89.html|access-date=2021-10-16|website=www.al-hamdoulillah.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=د. علي محمّد الصلابيّ - الحلقة التاسعة (9): نزول الوحي على سيِّد الخلق محمد صلى الله عليه وسلم|url=https://resalapost.com/2019/10/30/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%84%d9%82%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%a7%d8%b3%d8%b9%d8%a9-9-%d9%86%d8%b2%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%b9%d9%84%d9%89-%d8%b3%d9%8a%d9%91%d9%90%d8%af-%d8%a7/|access-date=2021-10-16|website=رسالة بوست|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتاب بدء الوحي (028) {{!}} الموقع الرسمي لمعالي الشيخ عبد الكريم بن عبد الله الخضير - حفظه الله تعالى -|url=https://shkhudheir.com/scientific-lesson/258618227|access-date=2021-10-16|website=shkhudheir.com}}</ref></blockquote>[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]] ابن ئیسحاق دەڵێت: یەکەم جار جوبرائیل لە خەودا هاتووەتە لای پێغەمبەر ،{{تێبینی|بەشێک لە سەرچاوەکان بە پێچەوانەی ئەو گێرانەوەی ئێستا هەیە ڕەتی دەکەنەوە لە کاتی دابەزینی نیگا (وەحی) پێغەمبەر لە باری خەوودابووبێت بە ئاگا بووە بەڵام ئەمە جێگای بایەخی نەبووە زۆرینە لە سەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر لە باری خەودا بووە ، بەهۆی ئەوەی خەوبینینی پێغەمبرە خەوی ساڵح بووە و دەهاتە دی .|group=تێبینیی}} دەگێڕێتەوە پێغەمبەر وتی لە کاتی خەودا هات بۆلام ، پێی وتم بخوێنە ، وتم خوێندەواریم نیە جارێکی دیکە گەڕایەوە و هەمان شتی دووبارە کردەوە ، ووتی بخوێنە ، منیش وتم خوێندەواریم نیە پاشان ئەم ئایەتەی گووت .{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی= بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون}}.<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref> ئەمەش یەکەم ئایەتی [[قورئان]] بوو کە دابەزی بۆی .<ref name=":0" /> لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات،<ref>{{Cite web|title=فصل: مطلب أول سورة نزلت وفترة الوحي وسببها:{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.net/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%8A%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8%20%D8%A3%D9%88%D9%84%20%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9%20%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%20%D9%88%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A%20%D9%88%D8%B3%D8%A8%D8%A8%D9%87%D8%A7:/i543&d898010&c&p1|access-date=2021-10-18|website=www.al-eman.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A|access-date=2021-10-18|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> گوتراوە چل ڕۆژ یان کەمتر،<ref>{{Cite web|title=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|url=https://www.withprophet.com/ar/%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%87-_20124|access-date=2021-10-18|website=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|language=ar}}</ref> گوتراوە شەش مانگ،<ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي عن النبي صلى الله عليه وسلم|url=http://midad.com/article/203243|access-date=2021-10-18|website=مداد|language=ar}}</ref> گوتراوە نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە،<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية (9)..عودة الوحي بعد إنقطاعه والدروس المستفادة - وضوح الاخبارى|url=https://boldnews.net/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%d9%8a%d8%a9-9-%d8%b9%d9%88%d8%af%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a5%d9%86%d9%82%d8%b7%d8%a7%d8%b9/|access-date=2021-10-18|language=ar}}</ref> تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد. دەربارەی چۆنیەتی دابەزینی وەحی پێغەمبەر دەڵێت: ({{عەرەبی|أحيانًا في مثل صلصلة الجرس، فهو أشده عليّ فيفصم عني وقد وعيت ما قال، وأحيانًا يتمثل لي الملك رجلاً فيكلمني فأعي ما يقول}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/72226|access-date=2021-10-18|website=www.dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموقع الرسمي لسماحة الشيخ عبدالله بن عبدالرحمن الجبرين - رحمه الله -|url=https://www.ibn-jebreen.com/books/7-101-6989-6157-32177.html|access-date=2021-10-18|website=www.ibn-jebreen.com}}</ref> واتا: هەندێک جار وەک زرینگانەوەی زەنگێک هەستی پێدەکەم کە لەهەموو شێوەکان لەلام گرانترە، دەنگەکە نامێنێت و من ئەوەم لەبەرکردووە کە گووتویەتی، هەندێکجار فریشتەیەک لەشێوەی مرۆڤێک دێت بۆلام و قسەم لەگەڵ دەکات.<ref>{{Cite web|title=الباحث القرآني|url=https://tafsir.app/ibn-katheer/42/2|access-date=2021-10-18|website=tafsir.app}}</ref><ref>{{Cite web|title=شرح حديث أحْيانًا يَأْتِيني مِثْلَ صَلْصَلَة الجَرَس|url=https://islamic-content.com/hadeeth/1826|access-date=2021-10-18|website=islamic-content.com|language=ar-SA}}</ref> عائیشە دەڵێت: ({{عەرەبی|ولقد رأيتُه ينزل عليه الوحي في اليوم الشديد البرد، فيفصِم عنه، وإنَّ جبينه ليتفصَّد عرقًا}})<ref>{{Cite web|date=2017-01-27|title=كيف كان بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://bukhari.lna.io/37/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح البخاري|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إبتداء الوحي|url=https://ibadhiyah.tripod.com/hadith/chapter2.html|access-date=2021-10-18|website=ibadhiyah.tripod.com}}</ref> واتا: لەڕۆژی زۆر ساردی زستاندا بینیومە وەحی بۆ دادەبەزێت، کاتێک تەواو دەبێت ڕومەتەکانی عارەقیان لێدەچۆڕێتەوە.<ref>{{Cite web|title=في كيفية إتيان الوحي إلى النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّم وشِدَّته عليه {{!}} الموقع الرسمي لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس حفظه الله|url=https://ferkous.com/home/?q=nabawiya-1-15|access-date=2021-10-18|website=ferkous.com}}</ref> هەر لەو ماوەیەدا بۆدووەم جار سینگی لەتکرا.<ref>{{Cite web|date=2019-06-02|title=العالم الخفى.. النبى محمد والملائكة.. كم مرة شق الملائكة صدر النبى؟.. فقهاء: 3 مرات آخرها قبل رحلة الإسراء والمعراج.. شق الصدر عملية بسيطة لقدرات جبريل التى منحها له الله|url=https://www.youm7.com/story/2019/6/2/العالم-الخفى-النبى-محمد-والملائكة-كم-مرة-شق-الملائكة-صدر/4269219|access-date=2021-10-18|website=اليوم السابع}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|url=https://www.withprophet.com/ar/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%A9-4-%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%87|access-date=2021-10-18|website=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|language=ar}}</ref> === سەرەتای بانگەواز === [[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]] موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|أنا رسولُ من أدركتُ حيًا، ومن يولد بعدي}}) واتا: من پێغەمبەر هەموو زیندوانم و پێغەمبەری ئەوانەشم دوای من لەدایک دەبن، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref> و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو کە تەمەنی دە ساڵ بوو<ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بەپێی گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەید کوڕی حاریسە|زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) [[ئەبووحەنیفە|ئەبوو حەنیفە]] دەڵێت: ئەبوبەکر یەکەم پیاو بوو باوەڕی پێهێنا، وعەلی یەکەم منداڵ بوو باوەڕی پێهێنا، و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کەموسڵمان بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] موسڵمانبوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون. محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد<ref name="ReferenceH">فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن ئەنجامدانی دوو ڕکات بەیانیان و دوو ڕکات لەشەواندا، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبوونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref> و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد دەگەیشتن. کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی [[ماڵی ئەڕقەم|ئەڕقەمی کوڕی ئەبو ئەڕقەمی]] بۆ ھەڵبژاردن تا تیایدا کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref name="ReferenceH"/><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref> === بانگەواز بە ئاشکرا === دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب دەڵێت: ({{عەرەبی|لما نزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» جمع رسول الله ﷺ قرابته، فاجتمع له ثلاثون رجلاً، فأكلوا وشربوا، فقال لهم: من يضمن عني ديني ومواعيدي ويكون معي في الجنة ويكون خليفتي في أهلي؟ فقال علي: أنا}})<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - مسند الإمام أحمد - مسند العشرة المبشرين بالجنة - مسند الخلفاء الراشدين - ومن مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه- الجزء رقم1|url=https://www.islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=6&ID=841|access-date=2021-11-25|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.quran7m.com/searchResults/026214.html|access-date=2021-11-25|website=www.quran7m.com}}</ref> واتا: کاتێک ئایەتی ''خزمە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە دابەزی، پێغەمبەر کەسە نزیکەکانی کۆکردەوە، سی کەس کۆبونەوە نان و ئاویان خوارد، پێغەمبەر گووتی کێ زەمانەتی دینەکەم دەکات لەگەڵ منە لەبەهەشت و دەبێتە جێگرەوەی من لەناو خێزانەکەمدا: عەلی کوڕی ئەبو تاڵیب گووتی من.''<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الجهر بالدعوة .. وأنذر عشيرتك الأقربين|url=https://islamstory.com/ar/artical/3406641/cat-%D8%B1%D8%AC%D8%A8|access-date=2021-11-25|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> <blockquote>[[ئیبن عەبباس]] دەڵێت {{عەرەبی|لمّا أنزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» صعد رسول الله ﷺ على الصّفا فقال: يا معشر قريش! فقالت قريش: مالك يا محمد؟ قال: أرأيتم لو أخبرتكم أن خيلاً بسفح هذا الجبل أكنتم تصدقونني؟ قالوا: نعم، أنت عندنا غير متَّهم، وما جربنا عليك كذبًا قطّ. قال: فإنّي نذيرٌ لكم بين يدي عذابٍ شديدٍ، يا بني عبد المطلب! يا بني عبد مناف! يا بني زهرة! إنّ الله أمرني أن أُنذر عشيرتي الأقربين، وإنّي لا أملك لكم من الدنيا منفعة ولا من الآخرة نصيبًا، إلا أن تقولوا لا إله إلا الله. فقال أبو لهب: تبًا لك سائر اليوم، ألهذا جمعتنا؟ فأنزل الله تبارك وتعالى «تبت يدا أبي لهب وتب»}}<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title="وأنذر عشيرتك الأقربين" النبى يصدح بالرسالة.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/9/9/وأنذر-عشيرتك-الأقربين-النبى-يصدح-بالرسالة-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4967884|access-date=2022-02-16|website=اليوم السابع}}</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> واتا: کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٢٦|ئایەت=٢١٤|ژمارە=١|کوردی=خزم و کەسە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە}}دابەزی پێغەمبەر چووە سەر چیای سەفا و گووتی: ئەی قوڕەیش، قوڕەیش گوتتیان چیبووە ئەی محەممەد؟ ەویش گووتی ئەگەر پێتان بڵێم لەپشت ئەو شاخەوە سوپایەک هەیە و دەیەوێت بەسەرتاندا بدات بڕوام پێدەکەن؟ گوتییان بەڵێ، تۆ لەلای ئێمە کەسێکی پاکی و هەرگیز درۆمان لێنەبیستووی. پێغەمبەر گووتی کەواتە من نێردراوم بۆ لاتان تاوەکوو لەسزایەکی بە ئازار ڕزگارتان بکەم. ئەی بەنو عەبدولموتەلیب، ئەی بەنوو عەبدمەناف، ئەی بەنوو زوهرە خوا فەرمانی پێکردووم خزمە نزیکەکانم ئاگادار بکەمەوە، من لەلای خوا هیچ سودێکتان پێناگەیەنم، ئەگەر شایەتی نەدەن کە هیچ خوایەک شایەنی پەرستن نییە جگە لە ئەڵڵا، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] گووتی دەستت بە بڕین چێ هەر بۆ ئەوە کۆت کردووینەوە؟ خوای گەورە ئایەتی {{قورئان|سوورەت=١١١|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=لەناوچێ هەردوو دەستی ئەبوو لەهەب، وە لەناویشچوو}} دابەزاند.<ref>{{Cite web|title=تفسير وأنذر عشيرتك الأقربين [ الشعراء: 214]|url=https://surahquran.com/aya-tafsir-214-26.html|access-date=2022-02-16|website=surahquran.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-03-17|title=في قوله تعالى: وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.alukah.net/sharia/0/113765/|access-date=2022-02-16|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القران الكريم {{!}}وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ|url=https://www.alro7.net/ayaq.php?langg=arabic&aya=214&sourid=26|access-date=2022-02-16|website=www.alro7.net}}</ref> </blockquote>بەپێی ڕیوایەتێکی زوھری ئیبن عەباس دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>،بەڵام زۆربەی موفەسیر و نوسەرانی سیرە دەڵێن دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانی هەر لەسەرەتای باگەوازی ئیسلامەوە دەستی پێکرد.<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی2، لاپەڕە92-163.</ref> لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش گوتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و گوتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان گوت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە موسڵمانبوون، و بڕیاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک موسڵمان بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان دەدا. [[ئیبن مەسعوود]] دەڵێت: حەوت کەس لە مەککەدا موسڵمان بوونی خۆیان ئاشکرا کرد: ئەوانیش پێغەمبەر، ئەبووبەکر، [[بیلالی حەبەشی]]، خەبابی کوڕی ئەرەت، سوهەیبی ڕۆمی، عەماری کوڕی یاسر و سومەیە کچی خەیات، هەرچی پێغەمبەر و ئەبووبەکرن ئەوا هۆزەکانیان دەیان پاراستن، بەڵام ئەوانی تر بەرگی ئاسنیان لەبەردەکرا و لەبەر خۆری بیابان دادەندران، و [[ئەبوو جەهل]] هات و سومەیەی بە ڕمێک کوشت.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=سيرة رسول الله صل الله عليه وسلم|url=https://njmsyria.com/%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%b1%d8%b3%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85/|access-date=2022-03-19|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref><ref>الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، بەرگی٤، لاپەڕە ٣٣٥.</ref><ref>{{Cite web|title=ص13 - كتاب شرح سنن ابن ماجة الراجحي - شرح حديث كان أول من أظهر إسلامه سبعة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32167/138|access-date=2022-03-19|website=al-maktaba.org}}</ref> هەتاوەکوو پێغەمبەریش پارێزراو نەبوو لە دژایەتی قوڕەیش،<ref>{{Cite web|title=مقاطعة بني هاشم|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D9%8A-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85|access-date=2022-03-19|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=البداية والنهاية/الجزء الثالث/فصل اجتراء قريش على رسول الله بعد وفاة عمه أبي طالب - ويكي مصدر|url=https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB/%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B9%D8%AF_%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D9%87_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8|access-date=2022-03-19|website=ar.wikisource.org|language=ar}}</ref> عەبدوڵڵای کوڕی عەمری کوڕی عاس دەگێڕێتەوە دەڵێت: لەو کاتەی پێغەمبەر نوێژی لە نزیک کەعبە دەکرد [[عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت]] هات و شانی پێغەمبەری گرت و جلەکەی لەملی هاڵاند و ویستی بیخنکێنێت، لەو کاتەدا ئەبووبەکر هات و لەپێغەمبەری دورخستەوە و گووتی: ئایا کەسێک دەکوژن کە دەڵێت خوای من تەنیا ئەڵڵایە و ئایەت و نیشانەی لەلای خواوە بۆ هێناون.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن عمرو بن العاص، ژمارە: 4815.</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-15|title=الذي دافع عن النبي صلى الله عليه وسلم عندما خنقه عقبة بن أبي معيط وهو يصلي هو|url=https://www.wizviral.com/%d8%a7%d9%84%d8%b0%d9%8a-%d8%af%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d8%b5%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85-%d8%b9-2/|access-date=2022-03-19|website=www.wizviral.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عقبة بن أبي معيط|url=https://www.alanba.com.kw/130049|access-date=2022-03-19|website=https://www.alanba.com.kw|language=ar-kw}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith|access-date=2022-03-19|website=dorar.net|language=ar}}</ref> زۆرترین ئەو کەسانەی دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانیان دەکرد بریتیبوون لە: ئەبوو جەهل، ئەبوو لەهەب، ئەسوەد کوڕی عەبد یەغوس، حارس کوڕی قەیس کوڕی عەدی، وەلید کوڕی موغەیڕە، ئومەییە کوڕی خەلەف و عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> تا کار گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر دووعایان لێبکات و بڵێ: ئەی خوای گەورە تۆڵە لە ئەبوو جەهل، و عوتەبەی کوڕی ڕەبیعە، و شەیبەی کوڕی ڕەبیعە، و وەلیدی کوڕی عوتبە،و ئومەیەی کوڕی خەلەف،و عوقبەی کوڕی ئەبوو موعەیت و عیمارەی کوڕی وەلید بکەیتەوە.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن مسعود، ژمارە: 520.</ref><ref>{{Cite web|title=السيرة الحلبية - الحلبي - ج ١ - الصفحة ٤٧٠|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3746_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_469|access-date=2022-03-19|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-صحيح مسلم-06b-4|url=https://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=112965|access-date=2022-03-19|website=alathar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qaala Rasul Allah (saw) - Comprehensive Hadith Database - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم|url=http://qaalarasulallah.com/hadithView.php?ID=511|access-date=2022-03-19|website=qaalarasulallah.com}}</ref> قوڕەیش هەوڵیاندا لەڕێگەی گفتوگۆوە محەممەد لەئیسلام پاشگەز بکەنەوە، عوتبەی کوڕی ڕەبیعەیان بۆ ئەو مەبەستە نارد کەیەکێک بوو لە سەرکردەکانی قوڕەیش، کاتێک گوێی لەقورئان بوو گەڕایەوە و بەقوڕەیشی گوت: بەقسەم بکەن واز لەو پیاوە بێنن هەرچی دەڵێت، سوێند بەخوا ئەوەی کەدەیڵێت داهاتوویەکی گەورەی دەبێت، خۆئەگەر عەرەب بەسەریدا سەرکەوتن ئەوا کەسانی تر کارەکەیان بۆ کردوون، بەڵام خۆئەگەر سەرکەوت بەسەر عەرەبدا ئەوا دەسەڵات و سەربەرزی ئەو دەسەڵات و سەربەری ئێوەیە.<ref>{{Cite web|title=حوار عتبه بن ربيعه مع رسول الله صلى الله عليه وسلم - ملة إبراهيم|url=http://www.melatibrahim.com/all/hwar|access-date=2022-03-19|website=www.melatibrahim.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقع هدى القرآن الإلكتروني|url=https://www.hodaalquran.com/details.php?id=1814|access-date=2022-03-19|website=www.hodaalquran.com}}</ref> دواتر زۆر هەوڵیان لەگەڵدا سامان و سەرکردایەتییان خستە بەردەست بەڵام هەموو جارێک ڕەتیدەکردەوە.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە 62-85، دار الفكر المعاصر، 2006.</ref> لەو کاتەدا محەممەد لەژێر پارێزراوی ئەبوو تالیبی مامیدا بوو، بۆیە قوڕەیش چەندین وەفدیان دەنارد بۆ لای و زۆر گلەییان لێدەکرد،<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی 2، لاپەڕە 92-163</ref> تاوەکوو دژایەتی کردنی زیاتری قەومەکەی قورسبوو بەلایەوە و بەمحەممەدی گوت: برازای خۆم ئەوە خزمان هاتوون و ئەوە و ئەوەیان گوتووە، خۆم و خۆشت بپارێزە و داوای شتێک مەکە کە نەخۆم نەخۆت نەتوانین هەڵبگرین، ئەوەی کە خزمەکانت پێیان ناخۆشە مەیڵێ. پێغەمبەر وایزانی کە مامی چیتر پاڵپشتی ناکات و دەیداتە دەست قوڕەیش، و چیتر توانای پاراستنی نەماوە، لەو کاتەدا پێغەمبەر قسە بەناوبانگەکەی کرد و گوتی:'''ئەی مامە ئەگەر خۆر لەسەر شانی ڕاستم دانێن، مانگیش لەسەر شانی چەپم دانێن، واز لەو ئیسلامە ناهێنم تاوەکوو خوای گەورە سەریدەخات یان لەپێناویدا دەمرم'''.<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=bC5tDwAAQBAJ&pg=PT117&lpg=PT117&dq=%D9%8A%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%91%D8%8C+%D9%84%D9%88+%D9%88%D9%8F%D8%B6%D8%B9%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A7+%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%AA%D9%8F+%D9%87%D8%B0%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1+%D8%AD%D8%AA%D9%89+%D9%8A%D8%B8%D9%87%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A3%D9%88+%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%83+%D9%81%D9%8A+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87&source=bl&ots=jcY0pnbsBU&sig=ACfU3U3MjZYYPsPHuimIBbgaaPVAkAUcJw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi37Lj3otL2AhWIQ_EDHe1eDEkQ6AF6BAgtEAM|title=السيرة النبوية لابن كثير|date=2011-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-4445-4|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية|url=https://dorar.net/h/e4072577709e235f592188b95489d5c7|access-date=2022-03-19|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=490117&yearquarter=20163|access-date=2022-03-19|website=alwatan.kuwait.tt}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} لو وضعوا الشمس في يميني والقمر في يساري|url=https://islamstory.com/ar/artical/20879/%D9%84%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D9%81%D9%89-%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%89|access-date=2022-03-19|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> دواتر محەممەد گریا، ئەبوو تاڵیب گوتی: برازای خۆم بەردەوام بە و ئەوەی پێت خۆشە بیکە، سوێند بەخوا هەرگیز ناتدەم بەدەستەوە.<ref>{{Cite journal|last=غشي|first=يحيى بن محمد|date=2015|title=دلائل النبوة:, القرآن الكريم: انشقاق القمر|url=http://dx.doi.org/10.54246/1548-008-002-003|journal=مجلة الواحات للبحوث والدراسات|pages=879|doi=10.54246/1548-008-002-003}}</ref><ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، بەرگی 1، لاپەڕە 163، عالم الكتب، بيروت، 1996.</ref> === کۆچکردن بۆ حەبەشە === {{سەرەکی|کۆچکردن بۆ حەبەشە}} [[پەڕگە:LocationAksumiteEmpire.png|وێنۆک|250px|شوێنی شانشینی حەبەشە کە موسڵمانان کۆچیان بۆ کرد لە دوای ئازاردانیان.]]کاتێک نەھامەتی زیادی کرد لەسەر [[موسڵمانان]] پێغەمبەر محەممەد ڕێگەی پێدان کە کۆچ بکەن بۆ [[حەبەشە]] لە ساڵی ٦١٥ز بۆ لای پاشا [[نەجاشی|ئەسحەمەی نەجاشی]] لەبەرئەوەی ستەمی لە کەس نەدەکرد، پێغەمبەر گوتی: زەوی حەبەشە پاشایەکی لێیە لەلای ئەو کەس ستەمی لێناکرێت تاوەکوو ئەو کاتەی خوای گەورە دەروتان لێدەکاتەوە.<ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/13256/|access-date=2022-03-21|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=بها ملك لا يُظلَم عنده أحد - موقع تيار الإصلاح|url=https://www.noslih.com/article/%D8%A8%D9%87%D8%A7+%D9%85%D9%84%D9%83+%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D9%8F%D8%B8%D9%84%D9%8E%D9%85+%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%87+%D8%A3%D8%AD%D8%AF|access-date=2022-03-21|website=www.noslih.com}}</ref> سەرەتا ١١ پیاو و ٤ ژن کۆچیان کرد<ref>فتح الباري، ابن حجر العسقلاني، بەرگی 7، لاپەڕە 188-189.</ref> لەسەرویانەوە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] و خێزانەکەی،<ref>سيرة ابن هشام، بەرگی 1، لاپەڕە 321-340.</ref> لەمانگی رەجەبی ساڵی پێنجی پێغەمبەرایەتی.<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە 168-181، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> ڕۆشتنی ئەوانە لەشەودا بوو بەنهێنی چوونە سەر دەریا بۆ بەندەری شعێبە، لەو کاتەدا دوو کەشتی دەڕۆشتن بۆ حەبەشە و ئەوانیش لەگەڵ ئەو دوو کەشتییە ڕۆشتن، کە ئەمە یەکەم کۆچککردنە لەئیسلامدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> دواتر نزیکەی ٨٠ پیاو و ژنی تر کۆچیان کرد بۆ حەبەشە، کە بەکۆچی دووەمی حەبەشە ناسراوە. لەدوای کۆکردن بۆ حەبەشە و بەدیاریکراوی لەرەمەزاندا، پێغەمبەر چووە حەرەم و دەستی بەنوێژ کرد، لەنوێژەکەدا [[نەجم|سوورەتی نەجمی]] خوێند، پێشتر ئەوانە گوێیان لەقورئان نەبوبوو و بەردەوام بوون لەدروستکردنی ژاوەژاو لەکاتی قورئان خوێندندا،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٥٣|ئایەت=٦٢|ژمارە=١|کوردی=کڕنوش ببەن بۆ خوای گەورە و هەر ئەو بپەرستن}}<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی نەجم، ئایەتی ٦٢</ref> خوێند و سوجدەی برد، هەموو ئەو قوڕەیشیانەی ئامادەبوون لە نزیک کەعبە سوجدەیان برد،<ref>رواه البخاري في صحيحه، عن عبد الله بن مسعود، ژمارە : 1070.</ref> تەنیا کەسێکی پیر نەبیت کە مشتە خۆڵێکی هەڵگرت و گوتی ئەوەندە بەسە،<ref>رواه أحمد بن حنبل في مسنده، عن عبد الله بن مسعود، بەرگی 5، لاپەڕە307، وصححه أحمد شاكر.</ref> بەم هۆیەوە بڵاوبۆوە کەوا قورەیش موسڵمانبوون.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=قصة الهجرة الى الحبشة|url=https://njmsyria.com/%d9%82%d8%b5%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%87%d8%ac%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a8%d8%b4%d8%a9/|access-date=2022-03-21|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref> کاتێک دەنگۆی موسڵمانبوونی قورەیش بڵاوبۆوە بەشێک لەوانەی کۆچیان کردبوو گەڕانەوە بۆ مەککە، بەڵام دەرکەوت و هەواڵەکە ڕاست نییە، بۆیە بەشاراوەیی چوونە ناو مەککە و هەندێکیان لەژێر پارێزراوی کەسێکدا چوونە ناو مەککە دواتر گەڕانەوە بۆ حەبەشە و بەشێکی تری موسڵمانانیان لەگەڵ دەرچوو،<ref>{{Cite web|title=باب هجرة أصحاب رسول الله، من مكة إلى أرض الحبشة - البداية والنهاية، ط. دار إحياء التراث العربي|url=http://www.islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/3Tarih/pg_006_0060.htm|access-date=2022-03-21|website=www.islamilimleri.com}}</ref> ئەمەش کۆچکردنی دووەمە بۆ حەبەشە، بەم شێوەیە هەموو ئەو پیاوانەی کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە ٨٣ پیاوبوون. کاتێک قورەیش بینی هاوەڵانی محەممەد لە حەبەشە پارێزراون عەبدوڵڵای کوڕی رەبیعە و عەمری کوڕی عاسیان بە چەند دیاریەکەوە نارد بۆلای [[نەجاشی]] بەو مەبەستەی موسڵمانان دەربکات لەوڵاتەکەی، نەجاشی موسڵمانەکانی بانگکرد و جەعفەری کوڕی ئەبوو تالیب بەرگری لە موسڵمانان دەکرد، و بەشێک لە [[مەریەم (سوورەت)| سوورەتی مەریەمی]] بۆ خوێندنەوە، نەجاشی و پیاوە ئاینییەکان گریان دوای گوێگرتن لەقورئان، دواتر نەجاشی گوتی: '''ئەو قورئانە و ئەوەی پێغەمبەر عیسا هێناویەتی لەیەک شوێنەوە هاتوون، بڕۆن سویند بەخوا هەرگیز موسڵمانەکانتان نادەم بەدەستەوە'''.<ref>{{Cite web|title=موسوعة التاريخ الإسلامي - محمد هادي اليوسفي - ج ١ - الصفحة ٥٨٣|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3656_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_565|access-date=2022-03-21|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة دروس وعبر|url=https://www.djazairess.com/djazairnews/44393|access-date=2022-03-21|website=جزايرس}}</ref> دواتر زۆربەی ئەوانەی کۆچیانکردبوو بۆ حەبەشە ڕۆیشتن بۆ مەدینە دوای ئەوەی [[ئیسلام]] لە مەدینەدا جێگیر بوو، هەندێکیان مانەوە تا دوای فەتحی خەیبەر ساڵی ٧ی کۆجی.<ref>{{Cite web|title=دراسات وبحوث / هجرة الرسول(صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ‏و سلم) وبناء الدَّولة والمجتمع الإسلاميِّين قراءة تحليليَّة نقديَّة في شبهات المستشرقين|url=http://iicss.iq/?id=11&sid=838|access-date=2022-03-21|website=المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية}}</ref> === گەمارۆدانی بەنی ھاشم === کاتێک قوڕەیش زانییان موسڵمانان پارێزراون لای نەجاشی حەبەشە، و دوای ئەوەی [[عومەر کوڕی خەتتاب]] و [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] ئیسلام بوون، و [[ئیسلام]] بڵاوئەبوویەوە لە نێو ھۆزەکاندا، ئەمە زۆربوو بەلایانەوە، کۆبوونەوە بۆ کوشتنی پیغەمبەر، قسەیان لەگەڵ بەنی ھاشم کرد و داوایان کرد بیدەن بە دەستەوە، ئەوانیش ڕازی نەبوون، و کاتێک قوڕەیش ئەمەیان زانی گەمارۆی بەنی ھاشمیان دا بەوەی کەس تێکەڵیان نەبێت و لەگەڵیان دانەنیشێت و ھیچ مامەڵەیەکیان لەگەڵ نەکات تا محەممەد ئەدەن بە دەستەوە. بۆ ئەمەش نوسراوێکیان نوسی و بە کەعبەدا ھەڵیان واسی. دواتر پێنج لە سەرکردەکانی [[قوڕەیش]] ھەوڵیاندا کۆتایی بەو گەمارۆیە بھێنن، پاشان ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد لە ڕەمەزان یان شەوالی دەیەم ساڵی پێغەمبەرایەتی (٣ ساڵ پێش کۆچی)، قوڕەیش نەیانئەتوانی ئازاری پێغەمبەر بدەن ھەتا ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد، پاشان خەدیجەی خێزانی کۆچی دوایی کرد، پێغەمبەر زۆر خەمبار بوو بۆ لە دەستدانی مامی و ھاوسەرەکەی لەبەر ئەوە ئەو ساڵ ناونرا ساڵی دڵتەنگی. === دەرچوون بۆ تائیف === [[پەڕگە:Taifroad.jpg|وێنۆک|250px|شاخی شاری تائیف]] کاتێک قوڕەیش ئازاریان توند کرد لەسەر محەممەد و ھاوەڵەکانی دوای وەفاتی ئەبوتالیب مامی، محەممەد دەرچوو بۆ [[تائیف]] و داوای لێکردن بێنە ناو ئیسلامەوە، بەڵام ئەوان زۆر بە توندی ڕەتیان دایەوە و ڕازی نەبوون، پاشان محەممەد تائیفی بە جێ ھێشت و بە خەمباری گەڕایەوە بۆ مەککە لەبەرئەوەی کەس لە خەڵکی تائیف نەھاتن بە دەم بانگەوازەکەیەوە. === ئیسرا و میعراج === [[پەڕگە:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 1.JPG|وێنۆک|250px|مزگەوتی ئەقسا]] لە دوای گەشتەکەی [[تائیف]]، ڕووداوی ئیسرا و میعراج یان شەوڕەو ڕوویدا بەپێی [[بیروباوەڕی ئیسلامی]]، [[موسڵمانان]] بە [[سوننە]] و [[شیعە]]وە لەو باوەڕەدان، ئەم گەشتە لە [[مزگەوتی حەرام]]ەوە بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] واتە شاری بیت المقدس بە سواری بوراق و بە ھاوەڵی [[جبرەییل|جوبرەیل]]، لەوێ دابەزیوە و نوێژی کردووە، پاشان ئەو شەوە لە بیت المقدسەوە ڕۆیشتووە بۆ ئاسمانی دنیا، و لەوێ [[ئادەم]]ی بینیوە وسڵاوی لێکردوە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، ھەر لە ئاسمان بەدیداری [[یەحیا]] و [[عیسا]] و [[یوسف]] و [[ئیدریس]] و [[ھاروون]] و [[موسا]] و [[ئیبراھیم]] گەیشتووە، پاشان بوراقەکە بەرزی کردۆتەوە بۆ لای [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]]، و [[نوێژ]]ەکان لەو شەوەدا فەڕز کراون. بەپێی ڕای [[ئیبن ئیسحاق]] خوا تەنھا ئیسرای بە ڕۆحی پێغەمبەر کردووە، یان گەشتێکی ڕۆحی بووە، لە ھەمان کاتدا ھەندێ لە مێژوو ناسان وایدەبینن کە محەممەد بە ڕۆح و جەستەشی سەفەری کردووە. ھەر لەو ڕۆژەدا محەممەد بە ھۆزەکەی ڕاگەیاند بەڵام بە درۆیان خستەوە، باوەڕیان پێ نەکرد تەنھا ئەوان نەبێت کە باوەڕیان بە بانگەوازەکەی کردبوو وەک [[ئەبوبەکر]]. === بەیعەتی عەقەبەی یەکەم و دووەم === محەممەد لە وەرزی حەجدا بانگەوازی ھۆزە عەرەبەکانی دەکرد بۆ لای خوا، و لە ساڵی ١١ی پێغەمبەرایەتیدا بوو کە شەش لاوی یەسریب ([[مەدینە]]) ھاتن بۆ مەککە لە وەرزی حەجدا، و ئەو لاوانە بەڵێنیان بە پێغەمبەردا کە پەیامەکەی بگەیەننە ھۆزەکانیان لە کاتێکدا لای عەقەبە بوون، و لە وەرزی داھاتووی حەجدا، دوانزە پیاو ھاتن، پێغەمبەر بینینی و ئەوانیش موبایەعەیان داپێی ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبەی یەکەم ناسراوە؛ و لەوەرزی سێیەمی حەجدا لە ساڵی ١٣ی پێغەمبەرایەتی، ساڵی ٦٢٢ز نزیکەی حەفتا کەسێک لە موسڵمانانی یەسرب (مەدینە) ھاتن بۆ حەج، و کە گەیشتنە مەککە پەیوەندی نھێنیان بە محەممەدەوە کرد و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی محەممەد و ھاوڕێکانی کۆچ بکەن بۆ مەدینە ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبی دووەم ناسراوە. === کۆچکردن بۆ مەدینە === لە دوای بەیعەتی عەقەبەی دووەم، بارودۆخەکە توند بوو لەسەر [[موسڵمانان]]، پێغەمبەر ڕێگەی بە موسڵمانان دا کە کۆچ بکەن بۆ [[مەدینە]]، و لە [[مەککە]] تەنیا پێغەمبەر و [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] مانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی لاواز بوون و توانای کۆچکردنیان نەبوو. کاتێک [[قوڕەیش]] دەرچوونی موسڵمانانیان بینی، ترسان محەممەدیش دەربچێت، لە [[دارول نەدوە|دارولنەدوە]] کۆ بوونەوە، و بڕیاری کوشتنی محەممەدیان دا، [[جبرەییل|جوبڕەئیل]] ئەم ھەواڵەی گەیاند بە پێغەمبەر و پێی ڕاگەیاند لە شوێنەکەی نەخەوێت، محەممەد فەرمانی بە عەلی کرد بخەوێت لە جێگەکەی تا ئەمانەتەکانی لایەتی بیگەڕێنێتەوە پاشان بڕوات بە دوایاندا، پاش ئەوە پێغەمبەر چووە لای [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و بەیەکەوە کۆچیان کرد و لە ڕۆژی [[دووشەممە]] دەی ڕەبیعولئەووەڵی ٦٢٢ز محەممەد خۆی چووە مەدینەوە لەگەڵ ئەبووبەکری ھاوەڵی، و پشتیوانان پێشوازییەکی گەرمیان لێ کرد. خەلیفە [[عومەری کوڕی خەتاب]] ئەم بۆنەیەی کرد بە سەرەتای مێژووی ئیسلامی، بەڵام موحەڕڕەمی کرد بە سەرەتای [[ڕۆژژمێری کۆچیی]] لە جیاتی ڕەبیعولئەووەڵ لەبەر ئەوەی ویستی کۆچەکە لە موحەڕڕەمدا دەستی پێ کرد، بەڵام [[شیعە]] لەو بڕوایەدان کە ڕۆژژمێری کۆچی ھەر لە سەردەمی محەممەددا دانراوە. == ژیانی لە مەدینە == === دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی === [[پەڕگە:Mescidi nebevi.JPG|وێنۆک|مزگەوتی پێغەمبەر]] یەکەم ھەنگاوی محەممەد لە [[مەدینە]] فەرمانی پێکردن بە کردنەوەی مزگەوت کە ناسراوە بە [[مزگەوتی پێغەمبەر]]، جێگەکەی بۆ ھەڵبژارد و دەستیان کرد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە. مەدینە لە پێش گەیشتنی پێغەمبەر بەدەست ناکۆکی سەد ساڵەوە دەیناڵاند لە نێوان ھۆزە جیاوازەکانیدا، سەرکردەکانی مەدینە ھەستیان ئەکرد پێویستیان بە سەرکردەیەکی یەکگرتوو ھەیە کە پەیوەندیەکانیان ڕێک بخات و ناکۆکی نێوانیان نەھێڵێت، ئەمەش وای لێکردن محەممەد قبوڵ بکەن وەک سەرکردەی مەدینە و پاڵپشتی و پارێزگاری لە خۆی و کۆچکردووە موسڵمانەکان بکەن؛ و محەممەد برایەتی خستە نێوان [[کۆچکردووان]] و [[پشتیوانان]]، ھەر پشتیوانێک کۆچکردوویەکی ھەڵبژارد تا برای بێت و لەماڵەیدا بمێنێتەوە ئەمەش لە ھەنگاوێکدا بوو بۆ دروستکردنی پەیوەندی بەھێزی کۆمەڵایەتی لە نێوانیاندا و بۆ سڕینەوە ئەو دەمارگیریەی لە نێویاندا بوو. بەم شیوەیە پشتیوانان ماڵ و سەروەتیان بەش کرد لەگەڵ کۆچکردووەکانی برایاندا. ھەروەھا محەممەد سەنەدێکی نوسیوە کە ناسرا بە دەستوری مەدینە، و لە سەنەدی ڕێکەوتنی نێوان ھۆز و تیرە جیاوازەکانی ناو مەدینە دەچوو و ئەرک و مافەکانی دانیشتوانی مەدینە دیاری کرا، و سەنەدەکە ٥٢ بەندی لە خۆگرتبوو، بیست و پێنج بەندیان تایبەت بوو بە کاروبارە تایبەتەکانی [[موسڵمانان]] بیست و حەوتیان پەیوەست بوون بە پەیوەندی نێوان موسڵمانان و خاوەن [[ئایین]] و دیانەتەکانی تر، و ئەم دەستورە ڕێگەی دەدا بە خاوەن ئاینەکانی تر لەگەڵ موسڵمانان بژین بە سەربەستی، ھەروەھا باس لە ھاوپەیمانی ھۆزە جیاوازەکان کرا بوو کاتێک مەدینە بکەوێتە بەر ھێرش، و دڵنیای سەربەخۆیی دارایی ھەر ھۆزێکی تیا دووپات کرابوویەوە. زۆربەی بت پەرستەکانی مەدینە [[ئیسلام]] بوون، تەنانەت سەرکردە گەورەکانیان وەک [[سەعدی کوڕی موعاز]]، تەنھا کەمایەتییەک مانەوە لەسەر [[بت پەرستی]] کە ئەوانیش کاریگەریان دیار نەبوو. === سەرەتای ناکۆکیی سەربازی === لەگەڵ سەرەتای بوونی موسڵمانان لە مەدینە، خاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] لە بەنی قەریزە و بەنی قینقاع و بەنی نەزیر دەستیان کرد بە دوژمنایەتی محەممەد، و ھەندێک لە پیاوەکانی ئەوس و خەزرەج چوونە پاڵیان ئەوانەی لە سەرەوە خۆیان بە [[ئیسلام]] دەردەخست و پێچەوانەی ئەوەیان دەشاردەوە، ناونران بە دوو ڕووەکان، لە دوای ئەوە خوا فەرمانی جەنگی بە پێغەمبەر محەممەد کرد،<ref>ئەحمەد کوڕی حەنبەل ڕیوایەتی کردووە لە موسنەدەکەیدا.</ref> دەستی کرد بە ناردنی نوێنەر و سریە، چووە غەزاوە و شەڕی کرد خۆی و ھاوەڵەکانی، ژمارەی ئەو غەزایانەی خۆی بۆی دەرچوو ٢٧ غەزا بوو، لە ٩ غەزایاندا خۆی جەنگاوە، و ژمارەی سریەکانی ٤٧ سریەیە، و لە ھەموو ئەو غەزایانەیە محەممەد بە دەستی خۆی کەسی نەکووشتوە تەنھا ئەبی کوڕی خەلەف نەبێت. یەکەمی سریەکان [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] بوو، لە مانگی ڕەمەزان لە سەری حەوتەم مانگی کۆچییدا، سی پیاو لە کۆچگردووان دەرچوون، ڕێگەیان لە کاروانێکی [[قوڕەیش]] گرت، بەڵام شەڕ ڕووی نەدا لە نێوانیان، پاشان سریەی عوبەیدەی کوڕی حاریس، و سریەی [[سەعد کوڕی ئەبوو وەقاس|سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] ڕوویاندا، پاشان لە مانگی سەفەری سەری دوانزەیەم مانگی کۆچییدا، پێغەمبەر محەممەد دەرچوو بۆ یەکەم غەزا کە ئەویش غەزای ودان بوو، پاشان غەزاکانی بوات و عەشیرە و بەدری یەکەم ڕوویاندا. لە ١٧ی ڕەمەزانی ساڵی ٢ی کۆچی بەرامبەر ئازاری ٦٢٤ز، غەزای [[جەنگی بەدر|بەدری گەورە]] ڕوویدا، و بە سەرکەوتنی موسڵمانان جەنگەکە کۆتایی پێ ھات، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا ١٤ کەس لە موسڵمانان کوژران، و ٧٠ کەس لە بێ باوەڕەکان کوژران کە ئەبو جەھلیان لە نێودا بوو، و ٧٠ی تریان بە دیل گیران، ١٦ کەسیان لێ موسڵمان بوو، پاشن لە دواتردا محەممەد یەھوودەکانی بەنی قینقاعی کردە دەرەوە لە غەزای بەنی قینقاع، دوای ئەوەی گەمارۆی دان بەڵام وازی لێھێنان بێ ئەوەی بیان کوژێت فەرمانی پێ کردن بڕۆنە دەرەوە لە مەدینە. قوڕەیش ھەوڵیاندا تۆڵەی غەزای بەدر بکەنەوە، دەرچوون لەگەڵ ژمارەیەک ھۆزەکاندا بە ٣٠٠٠ جەنگاوەر و ٢٠٠ سوارچاک و ٣٠٠٠ ووشترەوە، و لەو کاتانە [[ئەبووسوفیان کوڕی حەرب]] سەرکردایەتی ئەکردن، و کاتێک ھەواڵەکە گەیشت بە محەممەد خۆیان ئامادەکرد و پاشان دەرچوون، و غەزای ئوحد دەستی پێکرد لە ٧ی شەوالی ساڵی ٣ی کۆچی، سەرەتا شەڕەکە لە بەرژەوەندی موسڵمانان بوو، ڕم ھاوێژەکان وایانزانی شەڕەکە کۆتای پێ ھاتووە، بێ فەرمانی پێغەمبەریان کرد و شوێنەکەیان چۆڵ کرد، [[خالید کوڕی وەلید]] ئەوەی قۆستەوە و ھاوسەنگی جەنگەکە گۆڕا بە بەرژەوەندی قوڕەیش، و ئازارێکی زۆریان بە موسڵمانان گەیاند و لەم شەڕەدا حەممزەی مامی پێغەمبەر کوژرا. لە ٨ی شەوال محەممەد دەرچوو بۆ غەزای حەمڕا لئەسەد بەڵام بێ ڕوودانی جەنگ گەڕایەوە بۆ مەدینە، لە کاتێکی دواتردا غەزای بەنی نەزیڕ ڕوویدا لەگەڵ یەھوودەکانی بەنی نەزیر دوای ئەوەی غەدریان کرد بە شکاندنی پەیماننامەکە و ھەوڵی کوشتنی پێغەمبەریان دا. === گەمارۆدانی مەدینە === دوای ئەوەی بەنی نەزیر کرانە دەرەوە لە مەدینە و ڕۆیشتن بەرەو [[خەیبەر]]، خەڵکیان نارد بۆ لای قوڕەیش و ھانیان دان بۆ شەڕکردن لەگەڵ محەممەد، ڕێکەوتن لەگەڵیان، [[قوڕەیش]] ٤٠٠٠ کەس و ٣٠٠ سوارچاکیان کۆکردەوە، کۆمەڵێکی تریش لە ھۆزەکان چوونە پاڵیان و ھەموویان نزیکەی ١٠٬٠٠٠ کەس بوون و ناونران بە ئەحزاب، و سەرکردەکەیان ئەبووسوفیان بوو، لە ئەنجامدا شەڕی خەندەق یان شەڕی ئەحزاب کەوتەوە، لە شەوالی ساڵی ٥ی کۆچییدا، و کاتێک محەممەد بە ھەواڵەکەی زانی بە ڕاوێژکردن بە سەلمانی فارسی ھەستان بە ھەڵکەندنی خەندەق لە شارەکەدا، و قوڕەیش و ئەحزابەکانی لەگەڵیان بوون گەمارۆیەکی توندی شارەکەیان دا، تا ڕەشەبایەکی توند ھات بە سەر سەربازگەکانی ئەحزابدا و چۆڵیان کرد. پاشان موسڵمانان لە غەزای بەنی قەریزەدا، گەمارۆی بەنی قەریزەیان دا تا خۆیان دا بە دەستەوە. === ڕێکەوتنی حودەیبیە === لە مانگی زیلعەقدەی ساڵی ٦کۆچی بەرامبەر ٦٢٨زاینی، محەممەد فەرمانی کرد بە شوێنکەوتووەکانی ئامادەکاری بکەن بۆ مەناسکی [[عومرە]] لە [[مەککە]]، دوای ئەوەی لە خەونیدا بینی خۆی و ھاوەڵەکانی چوونە مزگەوتی حەرامەوە، ڕۆژی دووشەممە دەرچوون بە بێ چەک تەنھا چەکی گەشتیار نەبێت، و کاتێک قوڕەیش بەوەیان زانی، بڕیاریان دا نەھێڵن بچێتە کەعبەوە، ٢٠٠ سوارچاکیان بە سەرکردایەتی خالیدی کوڕی وەلید نارد بۆ ڕێگەی سەرەکی مەککە، بەڵام محەممەد ڕێگەیەکی سەختتری ھەڵبژاردبوو بۆ ئەوەی ڕووبەڕوویان نەبێتەوە، تا گەیشتە حودەیبیە لە دووری ٩ میل لە مەککەوە، پاشان ووتوێژ کەوتەوە لە نێوان موسڵمانان و قوڕەیشدا. لە ئەنجامدا ڕێکەوتنی حودەیبیە کەوتەوە و ڕێکەوتن لەسەرئەوەی موسڵمانان ئەو ساڵە عومرە نەکەن و ساڵی دواتر بگەڕێنەوە، ھەروەھا موسڵمان ھەر یەکێک بگەڕێننەوە ئەگەر بێ مۆڵەت لە مەککەوە بڕوات بۆ ناویان، بەڵام قوڕەیش ئەوە ناگەڕێننەوە ئەگەر لە مەدینەوە بڕوات بۆ ناو ئەوان، و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ئەم پەیماننامەیە ماوەی ١٠ ساڵ کاری پێ بکرێت. لە ئەنجامی ئەم ڕێکەوتنەدا، محەممەد ھەستا بە ناردنی نوێنەر بۆلای پاشاکانی جیھان، و بانگی کردن بۆ ئیسلام بوون، یەکەم پەیامبەری نارد بۆلای نەجاشی پاشای [[حەبەشە]]، کاتێک نوسراوەکەی پێ گەیشت، خستیە سەر چاوی و ھاتە سەر زەوی بۆی، [[موسڵمان]] بوو، و پەیامبەری نارد بۆ لای قەیسەر ھەرقلی پاشای ڕۆم، و بۆ لای کیسرای پاشای فارس، کە نووسراوەکەی دڕاند، ھەروەھا پەیامبەری نارد بۆ لای مقوقسی پاشای [[میسر]]، ھەروەھا چەندین نوێنەری تری نارد. === غەزای خەیبەر و مۆتە === دوای ئەوەی لای قوڕەیشی ئاسایش کرد بە ھۆی حودەیبییەوە، محەممەد ویستی لە یەھوود بپرسێتەوە لەبەرئەوەی ھۆزەکانیان کۆکردەوە لە شەڕی ئەحزابدا، لە مانگی موحەڕەمی ساڵی ٧ی ک دەرچوو لە غەزای خەیبەردا، بە شێوەیەکی نھێنی، یەھوودی بە ھەواڵەکەیان زانی و خۆیان بۆ ئامادەکرد، و موسڵمان ڕۆیشتن قەڵا لە دوای قەڵا فەتحیان ئەکرد، و محەممەد ئەیویست یەھوود دەربکات لە خەیبەر بەڵام لەگەڵیان ڕێکەوت لەسەر ئەوەی ساڵانە نیوەی بەروبوومەکەیان بدەن بە موسڵمانان. پاشان دوای ٨ مانگ، محەممەد لە زیلعوقدەی ساڵی ٧ک، دەرچوو بۆ عومرە بەو پێیەی لە ڕێکەوتنی حودەیبیە ڕێکەوتبوون لەسەری لەگەڵ قوڕەیشدا. لە جەمادی یەکەمی ساڵی ٨ک، غەزای مۆتە ڕوویدا لە باشووری [[ئوردن]]، کە ھۆکەی کوژرانی پەیامبەرەکەی پێغەمبەر بوو کە ناربووی بۆ پاشای بەسڕە تا بانگی بکات بۆ ئیسلام، محەممەد سوپایەکی ٣٠٠٠ کەسی نارد و لە بەرامبەریاندا سوپای ڕۆم ھەبوو بە سەرکردایەتی ھەرقل و ١٠٠٬٠٠٠ جەنگاوەرەوە، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا موسڵمانان کشانەوە. === فەتحی مەککە === لە ئەنجامەکانی ڕێکەوتنی حودەیبیە، ھۆزی خزاعە ھاتنە ھاوپەیمانییەکەی محەممەدەوە، و بەنوبەکر چوونە ھاوپەیمانییەکەی قوڕەیشەوە، و بەنی بەکر و خزاعە شەڕ و کوشتاری سەردەمی نەزانی لە نێوانیاندا بوو، ماوەیەک بە ئیسلامەوە سەرگەرم بووبوون و پاشان شەڕ لەنێوانیان دەستی پێکردەوە، و [[قوڕەیش]] یارمەتی بەنوبەکریان دا، بەمەش کۆتایی بە ڕێکەوتنەکەیان لەگەڵ [[موسڵمانان]] ھات، پێغەمبەر محەممەد سوپای کۆکردەوە و نزیکەی ١٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ڕێکەوتن لە ١٠ی ڕەمەزانی ساڵی ٩ک، و چوونە [[مەککە]]وە و فەتحیان کرد، و سوپاکە گەیشتە [[کەعبە]]، چوونە مزگەوتەکەوە، و ئەو ٣٦٠ بتەی لە دەوری ماڵەکە بوو ڕوخاندیان. === ناکۆکی لەگەڵ ھۆزە عەرەبییەکان === ماوەیەکی کەم دوای فەتحی مەککە، ھۆزەکانی ھوزان و سەقیف و لەگەڵ ھەندێکی بەنی ھیلال ڕێکەوتن لەسەر شەڕکردن لەگەڵ موسڵمانان، کاتێک محەممەد ئەوەی بیست دەرچوو لە [[مەککە]] لە '''غەزای حەنین'''دا لە ڕۆژی شەممە ٦ی شەوالی ساڵی ٨ک، و ١٢٬٠٠٠ جەنگاوەر لەگەڵی دەرچوون، و موسڵمانان لە ئەنجامدا سەرکەوتن و زۆربەی ھۆزی ھوزان ھەڵھاتن بۆ تائیف. دوای غەزای حەنین و لە ھەمان کاتدا، محەممەد بەرەو [[تائیف]] ڕۆیشت بۆ دەرکردنی ھوزان و سەقیف، و غەزای تائیف ڕوویدا لە نێوانیان، سوپای ئیسلامی گەمارۆیان دان ماوەی ٤٠ ڕۆژ، پاشان وازیان لێ ھێنان. لە ڕەجەبی ساڵی ٩ک، غەزای تەبوک ڕوویدا کە دوایین غەزای پیغەمبەر محەممەد بوو، دوای ئەوەی ھەواڵیان پێ گەیشت لە وڵاتی ڕۆمەوە کە پاشای ڕۆم و ھاوپەیمانە عەررەبەکانی، سوپایەکیان پێک ھێناوە بۆ ھێرش بردنە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، موسڵمانان سوپایەکیان پێک ھێنا لە ٣٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ھاوڕێیەتی ١٠٬٠٠٠ سوارچاک، بەڵام لەبەر دووری ڕێگەکاکە و توندی گەرماکە تووشی سەختی بوون و کە گەیشتنە تەبووک، ٢٠ شەو تیایا مانەوە، و کاتێک ڕۆمان و ھاوپەیمانەکانیان ھەواڵی کشانی سوپای ئیسلامییان بیست ترسان و جیابوونەوە لە ناو سنووری وڵاتەکەیان، و موسڵمانان تەبووکیان بە جێ ھێشت، و گەڕانەوە بەرەو [[مەدینە]] لە ڕەمەزانی ساڵی ٩ک. لە دوای ئەوە، وەفدێکی سەقیف ھاتن بۆ مەدینە و [[ئیسلام]] بوون، ھەروەھا چەندین وەفد لە ھۆزە عەرەبیەکانەوە ئەھاتن بۆ مەدینە و ئیسلام بوونی خۆیان ڕائەگەیاند و نزیکەی ٧٠ وەفد ھاتن لە نێوان ساڵەکانی ٩ک و ١٠کدا، بە شێوەیەک کە ساڵی ٩ک ناونرا بە ساڵی وەفدەکان. === حەجی ماڵاوایی === لە زیلعەقدەی ساڵی ١٠ک، پێغەمبەر محەممەد ویستی [[حەج]] بە ئەنجام بگەیەنێت، دوای ئەوەی ٩ ساڵی لە مەدینە بەسەربرد بێ ئەوەی حەج بکات، مەدینە زۆر دڵخۆش بوون پێی، و ناونرا بە حەجی ماڵاوایی یان حەجی ئیسلام، لەبەرئەوەی ماڵاوایی لە خەڵک کرد تێیدا و دوایین حەجی بوو، و لەبەرئەوەی باسی ئەو شتانەی بۆ کردن کە حەرام یان حەڵاڵن، لە ڕۆژی ٢٥ی زیلعەقدەی ساڵی ١٠کۆچی، محەممەد دەرچوو بەرەو [[مەککە]] لەگەڵ نزیکەی ١٠٠٬٠٠٠ موسڵمانی ژن و پیاودا. چووە مەککەوە لە ڕۆژی یەکشەممە ٤ی زیلحەجە، و چووە مزگەوتی حەرامەوە، دوای ئەوەی مەناسیکەکانی حەجی ئەنجامدا، ووتاری حەجی ماڵاوایی دا. لەم ھەڵوێستەدا و لەسەر شاخی عەرەفە، ئەم ئایەتە [[قورئان]]ییە دابەزی {{قورئان|سوورەت=٥|ئایەت=٣|ژمارە=١|کوردی=ئەمڕۆ ئاین و بەرنامەکەتانم بەکۆتایی گەیاند و نازو نیعمەتی خۆمم بۆ تەواو کردن و ڕازیم بەوەی کە ئیسلام ببێتە بەرنامەو دین و ئاینتان}}<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٣</ref> لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] باوەڕیان وایە ئەم ئایەتە لە کاتێکی تردا دابەزیووە. == کۆچی دوایی == [[پەڕگە:Mrs Aisha room.jpg|وێنۆک|250px|شوێنی حوجرەی پێغەمبەر، کە پێغەمبەر و ئەبووبەکر و عومەری تیا نێژراوە]] یەکەم شت کە پێغەمبەر محەممەد زانی کاتی وەفاتی نزیک بۆتەوە ئەوە بوو کە لە فەتحی مەککەدا سورەتی نەسری بۆ دابەزی {{قورئان|سوورەت=١١٠|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=کاتێ یارمەتی و کۆمەکی خوا دێت، شاری مەککە ڕزگار دەکرێت و دەرگای ئازادی واڵا دەکرێت}}.<ref>سورەتی نەسر، ئایەتی ١</ref> لە کۆتاییەکانی مانگی سەفەری ساڵی ١١ی کۆچی، محەممەد توشی تایەکی بەھێز بوو، و نەخۆشییەکەی لێی توند بوو، و مۆڵەتی لە خێزانەکانی وەرگرت تا لە ماڵی [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]] بمێنێتەوە. و پێغەمبەر نوێژی بە موسڵمانان دەکرد کاتێک نەخۆش بوو ١١ ڕۆژ و کاتێک نەخۆشییەکەی بە تەواوی قورس بوو فەرمانی بە [[ئەبووبەکر]] کرد نویژیان پێ بکات، و ١٣ ڕۆژ دوای نەخۆشییەکەی کۆچی دوایی کرد لە ڕۆژی دووشەممە ڕەیبعولئەوەلی ساڵی ١١ی کۆچی و لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا کە ئەم ڕێکەوتەش بەرامبەرە لەگەڵ ٨ی حوزەیرانی ٦٣٢ز، لە ماڵی عائشە نێژرا لە تەنیشت [[مزگەوتی پێغەمبەر]]. === پاش وەفاتی === لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر محەممەد [[موسڵمانان]] جیاواز بوون لەسەر ئەو کەسەی جێ نشینی بێت، کۆمەڵێک موسڵمانان کۆ بوونەوە لە سەقیفەی بەنی ساعدە، سەعدی کوڕی عوبادە خۆی پاڵاوت بۆ ئەو مەبەستە و پشتیوانان پشتگیریان کرد، لە ھەمان کاتدا [[عومەری کوڕی خەتتاب]] [[ئەبوبەکر]]ی سدیقی دەستنیشانکرد بۆ ئەو مەبەستە، بەپێی ئەوەی کۆچکردووەکان لە پێشترن بۆ جێ نشینی، ئەمەش پشتگیری ھەموو موسڵمانانی لەسەر بوو کە لەویا کۆ بووبونەوە، لە ھەمان کاتدا کۆمەڵێک لەو موسڵمانانەی کە لەو کاتەدا سەرگەرمی کفن و دفنی پێغەمبەر بوون دوایی ناڕازیبوون، سووربوون لەسەر ئەوەی [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] جێ نشین بێت لەبەر ئەو نزیکایەتیەی ھەیەتی لەگەڵ پێغەمبەر.<ref>{{Cite web |url=http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |title=تۆڕی شیعەی جیھانی |access-date=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |archive-date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> دوای جێگیر بوونی دۆخەکە بۆ ئەبوبەکر، ئیشی کرد لەسەر پارستنی [[ئیسلام]] و دژایەتی کردنی ئەوانەی لە ئیسلام پاشگەز بوونەوە پاش کۆچی دوایی پێغەمبەر، و ھەروەھا ئەوانەی لەناوبرد کە بانگەوازی پێغەمبەرایتیان ئەکرد، ئەمەش ناسراوە بە شەڕی ڕەدە؛ و ئەبوبەکر ھەستا بە ناردنی ھێزی سەربازی بۆ ناوچە جیاوازەکان. لە سەردەمی دووەم جێ نشیندا [[عومەری کوڕی خەتاب]] و تەنھا لە ماوەی دە ساڵدا [[وڵاتی نێوان دوو ڕووبار]] و وڵاتی [[فارس]] و [[شام]] و [[میسر]] فەتح کرا و دەوڵەتی [[خەلافەتی ڕاشدین]] دامەزرا. == موعجیزەکانی == موسڵمانان ھەموو لەو باوەڕەدان، کە گەورەترین موعجیزەی پێغەمبەر محەممەد قورئانە، پاشان زۆربەیان موعجیزەی تر دەسەلمێنن کە لە کتێبەکانی فەرموودەدا ھاتووە. === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|220px|وێنۆک|کۆنترین نوسخەی قورئان]] بەپێی بیروباوەری [[موسڵمانان]]، [[قورئان]] موعجیزەی سەرەکی پێغەمبەر محەممەدە کە بە درێژایی سەردەمەکان کەس نەیتوانیووە ھاوشێوەی ئەوە بھێنێت لەگەڵ ئەو تەحەدایەی لە قورئاندا ھاتووە،{{قورئان|سوورەت=١٧|ئایەت=٨٨|ژمارە=١|کوردی=ئەی محمد پێیان بڵێ: سوێند بە خوا ئەگەر ھەموو ئادەمیزادو پەریەکان کۆ ببنەوەو (ھەوڵی بەردەوام بدەن تا) قورئانێکی وەکو ئەمە دانێن و بیھێننە (مەیدان) ناتوانن کاری وابکەن و ناتوانن لە وێنەی بھێنن، ئەگەر چی ھەموو لایەکیان ببنە پشتگیرو یارمەتیدەری یەکتر}}.<ref>سورەتی ئیسرا، ئایەتی ٨٨</ref> بە زۆری ئیعجازی قورئان لە ڕەوانبێژی و ڕوون بێژییەکەیاتی، و ئیعجازی زمانەوانی یەکەم و گرنگترین ھۆکارەکانی ئیعجازی قورئانە، کە چەندیین ڕوو دەگرێتەوە، لەوانە باشی دانانەکەی و کۆبوونەوەی وشە و ڕەوانبێژییەکانی، و ئەو وێنە ڕێکخستنە سەیر و شێوازە نامۆیەی کە جیاوازە لە شێوازی قسەکردنی [[عەرەب]] و پەیڕەوەکانی ڕێکخستن و داڕشتنی کە لە پێش و دوایدا ھاوشێوەی نەبووە. لە ڕووەکانی تری ئیعجازەکەی ئەو ھەواڵانەیە کە لە پەنھاندا ھاتووە، و ھەوألی سەدەکانی ڕابردوو و پێشینەکان، و لەم دواییانەدا بزوتنەوەیەک دروست بووە باوەڕیان بە [[ئیعجازی زانستی]] ھەیە لە قورئاندا، و ئەو ئایەتانە ڕوون دەکاتەوە کە بیرۆکە زانستییەکانی ئاشکرا نەبوون تەنھا دوای ماوەیەکی دوور و درێژ نەبێت لە دەرکەوتنی قورئان. [[پەڕگە:Rima_Ariadaeus-1.jpg|وێنۆک|250px|ھێڵێک لەسەر ڕووی مانگ لەلایەن گرووپی پۆلۆ ١٠ گیراوە، زانایانی موسڵمانان لەو باوەڕەدان لە ئەنجامی موعجیزەی [[لەتبوونی مانگ]]ەوە دروست بووە.{{بەڵگە}}]] === لەتکردنی مانگ === موسڵمانانی [[سوننە]] کۆن لەسەر ئەوەی موعجیزەی لەتکردنی مانگ ڕوویداوە بۆ پێغەمبەر محەممەد وەک یەکێک لە موعجیزە تاکەکان، ئەمەش لە پێش کۆچکردندا بووە بۆ [[مەدینە]]، عەبدوڵڵا کوری مەسعود ئەڵێت؛ مانگ بوو بە دوو لەتەوە لەسەردەمی پێغەمبەردا بە شێکی لەسەر شاخەکە و بەشێکی ئەولاتر، پێغەمبەر ووتی شایەت بن، ھاوەڵ دانەرەکان ووتیان ئەمە جادووە. لەمەشدا ئایەتێکی قورئان ھاتۆتە خوارەوە، {{قورئان|سوورەت=٥٤|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=ڕۆژی قیامەت نزیک بۆتەوە و مانگیش لەت بوو}}.<ref>سورەتی قەمەر، ئایەتی ١</ref> === دەربارەی جیھانی نادیار === لەو ھەواڵانەی پێغەمبەر دەربارەی جیھانی نادیار ھەیبوو، ڕۆژی غەزای بەدر بوو، و ھەواڵەکانی دەربارەی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی ئەبوتالیب بەوەی کە خوا ئاشتی پێ دەخاتە نێوان دوو کۆمەڵەی موسڵمانان، و ھەواڵی دەربارەی ئەوەی فاتیمەی کچی یەکەم کەس دەبێت لە خیزانەکەی بە دواییدا وەفات دەکات، ھەروەھا ھەواڵ و زانیاری دەربارەی چەندیین ڕووداوی تر داوە. === ھاتنی ئاو لە نێوان پەنجەکانی === کتێبەکانی فەرموودە و ژیاننامە باسی ڕووداوی دەرچوونی ئاو دەکەن لە نێوان پەنجەکانی پێغەمبەر محەممەدەوە و لە پێش ئەو بۆ ھیچ کەسێک ڕووی نەداوە، و لە چەند جێگەیەکدا ئەمە دووبارە بۆتەوە، و تەنانەت زانایانی موسڵمانان ئەو ئاوە بە باشترین ئاو دەژمێرن. === قسەکردنی لەگەڵ گیانەوەر و بێ گیاندا === لە نموونەی ئەمەش بیستنی دەنگی تەسبیحی چەو بووە لە دەستییدا، و ھەروەھا سڵاو لێکردنی لەلایەن درەخت و بەردەوە پیش ئەوەی بنێردرێت بە پێغەمبەر، و ڕۆیشتنی درەخت بۆی، و ناڵەی قەدی ئەو درەختەی ووتاری لەسەر ئەدا کاتێک مینبەرەکەی بۆ دروستکرا، لە ئامێزی گرت و قسەی بۆ کرد، و لە موعجیزەکانی لەگەڵ گیانەوەراندا، بەسەرھاتی ئەو ووشترەیە کە سکاڵای کرد لە زۆری ئیش و کەمی ئالەف، ھەروەھا چەندین ڕووداو و بەسەرھاتی تر. ھاوکات لەگەڵ ئەم موعجیزانەدا پێغەمبەر محەممەد چەندیین موعجیزەی تری ھەیە لە چاککردنەوەی نەخۆش و بەرەکەت و ڕووداو و بەسەرھاتی تر… == ژیانی تایبەتی == === خێزانەکانی === خێزانەکانی محەممەد لە ئیسلامدا بە دایکەکانی باوەرداران ناسراون، و لە ژمارەی خێزانەکانییدا جیاوازی ھەیە لەسەر دوو ووتە، یەکێکیان ئەڵێت دوانزەن یان یانزەن، و ھۆی جیاوازیەکەش لە ماریە قبتییدایە، ئەوەی لەسەری ڕێکەوتوون لە یانزە خێزانەکەی، شەشیان قوڕەیشین، ئەوانیش؛ [[خەدیجە کچی خووەیلید|خەدیجە کچی خوەیلد]]، [[سەودە کچی زەمعە]]، [[عائیشە]] کچی ئەبووبەکر، [[حەفسە کچی عومەر]]، [[ئوم سەلەمە]]، [[ئوم حەبیبە]]. خێزانە عەرەبییەکانی لە بێجگە لە قوڕەیش چوارن، ئەوانیش؛ [[زەینەب کچی جەحش]]، [[جویریە کچی حارس]]، [[زەینەب کچی خوزیمە]]، [[مەیموونە کچی حارس]]، و یەکێکیان عەرەب نیە ئەویش [[سەفییە کچی حویەی]] لە بەنی ئیسرائیلە، و [[ماریە قبتی]] ئەمێنێتەوە کە لە [[میسر]]ەوەیە، و کاتێک محەممەد خۆی لە ژیاندا بووە دووان لە خێزانەکانی وەفاتییان کرد ئەوانیش خەدیجە کچی خوەیلد و زەینەب کچی خوزیمە بوون. === مناڵەکانی === محەممەد سێ کوڕ و چوار کچی ھەبووە، دایکی ھەموویان خەدیجە کچی خوەیلد بوو بێجگە لە ئیبراھیم ئەو لە ماریە بوو، و ھەموو مناڵەکانی خۆی لە ژیاندا بوو وەفاتیان کرد بێجگە لە فاتیمە، مناڵە کوڕەکانی ئەمانە بوون؛ قاسم (کە بووە بە نازناو بۆی (ئەبووقاسم) و لە تەمەنی دوو ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە) و عەبدوڵڵا و ئیبراھیم (ساڵ و نیوێک لە مەدینە ژیا)، مناڵە کچەکانی ئەمانەبوون؛ زەینەب و ڕوقیە و ئوم کەلسوم و فاتیمە، بەڵام [[شیعە]] فاتیمە بە تەنھا کچی محەممەد دادەنێن، و سێ کچەکەی تر دەڵێن تەنھا لە ماڵی پێغەمبەردا گەورەبوون، و لە ڕاستیشدا ئەوان کچی ھالە کچی خوەیلدی خوشکی خەدیجە بوون، زەینەب پێش کۆچ ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ ئەبووعاس کوڕی ڕەبیع، بەڵام ڕوقیە و ئوم کەلسوم خێزانی ھاوسەرییان لەگەڵ [[عوسمان کوڕی عەفان]] پێک ھێنا یەک لە دوای یەکتر، و فاتیمە ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] لە نێوان ھەردوو غەزای بەدر و ئوحود، و ھیچ کام لە کچەکانی مناڵیان نەبوو تەنھا فاتیمە نەبێت، و مناڵەکانی حەسەن و حوسەین و زەینەب و ئوم کەلسوم بوون. === موالی و خزمەتکارەکانی === محەممەد چەند موالییەکی ھەبوو، لەوانە؛ [[زەید کوڕی حاریسە|زەید کوری حاریسە]] (پێغەمبەر لە خۆی گرتبوو پێش [[ئیسلام]]) و کورەکەی ئوسامە، و سوبان کوری بجدد و ئەبوھیند، و ئەبولبابە، و ئەبوڕافع، و لە ژنان ماریە قبتی بوو (لەگەڵ بوونی جیاوازی لەسەر ئەوەی کردوویەتی بە خیزانی یان نا) و ڕیحان کچی زەید، و خزمەتکارەکانی ئەنەسی کوری مالیک بو ھەروەھا ئەمانەش خزمەتیان ئەکرد، بیلال کوری ڕەباح، عەبدوڵلا کوری مەسعوود و ئەبووزڕی غەفاری و ئەوانی تر. === شێوەی === موسڵمانان ھەستاون بە کۆکردنەوەی ئەوەی وەسفی پێغەمبەرەکەیان ئەکات کە لە ھاوەڵەکانەوە بە میرات بۆیان ماوەتەوە لە کتێبەکانی شەمائلدا، و ناودارترینی ئەم کتێبانەش شەمائلی محەممەدییە کە [[ترمزی]] دایناوە، و فەرموودەیەکی زۆری داناوە لە وەسفی پێغەمبەردا؛<ref>کتێبی لشمائل المحمدیة لە نوسینی الحافظ الترمذی لاپەڕە ٢–١٤</ref> * '''جەستەی''': بەشکۆ و بەرز بووە،<ref name="ReferenceA">لە سیوتی گێردراوەتەوە لە کتێبی الجامع الصغیر لە هند بن ابی هالە وەرگیراوە بە ژمارە:٦٤٩٣</ref> نە بەرز بووە و نە کورت،<ref>رواه ابن كثير في البداية والنهاية عن أبي هريرة، ج6، ص21.</ref> بەڵام لە بەرزییەوە نزیک بووە، ڕەنگی گوڵی بووە،<ref name="ReferenceA"/> نە سپی بووە نە ئەسمەر.<ref>لە سەحیحی بوخاری گێردراوەتەوە لە ئەنەسی کوری مالیکەوە بە ژمارە:٣٥٤٧</ref> * '''سەر و قژی''': سەری گەورە بووە، سەری بەرز، و قژی زۆر ڕەش بووە،<ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البدایە والنھایە گێراویتیەوە لە ئەبو ھورەرەش وەرگیراوە بەشی ٦ لاپەڕە ٢١.</ref> قژی نە لوول بووە و نەخاو، کاتێک وەفاتی کردووە لە سەر و ڕیشیدا ٢٠ تاڵی سپی نەبووە.<ref name="ReferenceB">رواه ابن عبد البر في كتابه الاستذكار عن علي بن أبي طالب، ج7، ص336.</ref><ref name="ReferenceD">رواه البخاري في صحيحه عن أنس بن مالك، رقم: 3547.</ref><ref name="ReferenceD"/> * '''دەست و قۆڵی''': قۆڵی درێژ بووە، زۆر موودار بووە، دەست و قاچی ئەستوور بووە، پەلەکانی درێژ و جومگەکانی بەھێز بووە.<ref name="ar.wikipedia.org">https://ar.wikipedia.org/wiki/وصف_النبي_محمد</ref> * '''شان و سنگ و سکی''': شانەکانی فراوان بوون، زۆر موودار بووە و سنگی بەرز بووە، و سنگی پان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Depictions_of_Muhammad</ref> * '''نیشانەی پێغەمبەرایەتی''': نیشانەیەکی سوور وەک ھێلکەی کۆتر، یان وەک ھیلال، چەند موویەکی کۆبووەوەی تیابووە لە نێوان شانییدا، و ئەمەش لە نیشانەکانی پێغەمبەرایەتی بووە بەپێی بیروباوەری موسڵمانان.<ref>ھەیسمی گێراوێتیەوە لە کتێبی مجمع الزوائد لە سەلمانی فارسی وەرگیراوە لە بەشی ٩ لاپەرە ٣٤٣.</ref> * '''ڕووخسار و ناوچەوانی''': ڕووخساری ڕیک بووە، زۆر بە تەواوی بازنەیی نەبووە، ناوچەوانی فراوان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البداية والنهاية گێراوێتیەوە لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی ٦، لاپەڕە ٢١.</ref> * '''چاو و برۆی''': چاوی زۆر ڕەش بووە، لە سپیاییەکەیدا سووری ھەبووە، و چاوەکانی زۆر فراوان بووە، و برۆکانی بەھێز و کەوانەیی بووە، و بە نەرمی بە یەک گەیشت بوونەوە.<ref name="ReferenceB"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>رواه مسلم في صحيحه عن جابر بن سمرة، رقم:2339.</ref> * '''لوت و دەمی''': لووتی ڕێک بووە، و دەمی گەورە بووە، و دانەکانی ناسک و ڕێک بوون.<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابر بن سمرەوە، بە ژمارە:'''٢٣٣٩'''.</ref><ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/محمد</ref> * '''قاچەکانی''': قاچەکانی گەورە بوون، ھەموو پێی لەسەر زەوی دادەنا<ref>ئیبن کەسیر گێراوێتیەوە لە کتێبی البداية والنهاية لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی شەشەم لاپەڕە ٢١.</ref><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابری کوری سمرەوە، بە ژمارە :٢٣٣٩.</ref> [[پەڕگە:4025 Istanbul - Topkapi - Sbirciando da finestra sala reliquie - Foto G. Dall'Orto 27-5-2006.jpg|وێنۆک|220px|ئەو ژوورەی پۆشاکی پێغەمبەری لێیە لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئیستەنبوڵ، [[تورکیا]]]] === پێداویستی و ئاسارەکانی === لە خووی پێغەمبەر بوو کە ناوی شتومەک و چەک و پێویستییەکانی ئەنا،<ref>کتێبی إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، بەشی ٢، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> ناوی ئاڵاکەی عیقاب بوو، و ناوی شمشێرەکەی شەڕی پێ ئەکرد زولفەقار بوو، و ھەروەھا شمشێری تری ھەبوو وەک ڕسوب و قەزیب، و ناوی کەوانەکەی کتوم بوو، و ووشترەکەی ناوی قەسوا بوو، بەو شێوەیە ھەموو شتەکانی ناو نابوو، و موسڵمانان زۆر لە کەرەستەکانیان پاراست ووە بە درێژایی مێژوو، لە [[میسر]] لە مزگەوتێک ئاسەواری پێغەمبەر ھەبوو لە باشووری [[قاھیرە]]، تا کاتی فەتحی [[عوسمانی]] ساڵی ١٥١٧ز، کاتێک [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی عوسمانی چووە قاھیرەوە، ھەموو ئاسەوارەکانی پیغەمبەری لەگەڵ خۆی برد بۆ [[ئەستەنبوڵ]]، و ھەتا ئێستا لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئەستەنبوڵ پارێزراون.<ref>کتێبی:إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، '''بەشی دووەم'''، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> بەڵام ئەوەی لە ئاسەواری پێغەمبەر بوو لە [[مەککە]] و [[مەدینە]]، موسڵمانان پاراست بوویان تا کاتی دەرکەوتنی بزوتنەوەی وەھابی لە نەجد لە سەردەمی [[خەلافەتی عوسمانی]]، کە وەھابییەکان دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر حیجازدا، زۆربەی ئاسەوارەکانی پێغەمبەریان لەناوبرد بە بانگەوازی ترسی دروست بوونی ھاوەڵ دانان،<ref>'''جريدة الحجاز:''' جدل حول تدمير الوهابية لما تبقّى من آثار إسلامية - فؤاد المشاط تاريخ الوصول 7 يوليو 2011. نسخة محفوظة03 نوفمبر 2012 على موقع واي باك مشين.</ref>، ئەمەش وایکرد زۆربەی زانایانی [[سوننە]] و [[شیعە]] بانگەوازی پێویست بوونی پارێزگارییان کرد بۆ ئەوەی کە ماوەتەوە و ڕێگە نەدریت لەناو ببرێت<ref>'''صحيفة عكاظ:''' مفتي مصر: الآثار النبوية عظيمة القيمة وتمثل تاريخ الإسلام تاريخ الوصول 7 يوليو 2011.نسخة محفوظة 24 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.</ref><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص2، دار بيرسان.</ref><ref name="ReferenceC">'''علي الطالقاني. معهد الإمام الشيرازي الدولي للدراسات:'''توصيات ومقترحات لمعالجة هدم الآثار، تاريخ الوصول 21 يوليو2011. نسخة محفوظة 15 أغسطس 2018 على موقع واي باك مشين.</ref> لەو ئاسارانەی ڕوخێنران؛ مزگەوتی بەنی قەڕیزە بوو، کە پێغەمبەر محەممەد تێیدا نوێژی کرد کاتی گەمارۆدانی بەنی قەڕیزە لەبەر خیانەتەکەیان، مزگەوتی ئەبووبەکری سدیق، و شوینی لە دایکبوونی محەممەد، و شوێنی ژیانی لە مەککە، و باخی ھاوەڵ سەلمانی فارسی، و ماڵی ھاوەڵ [[ئەبوو ئەیووبی ئەنساری|ئەبوو ئەیووبی ئەنساڕی]]، و بیری عەینول زەرقا، و بیری ئەریس و بیری حاء.<ref name="ReferenceC"/><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص182-183، دار بيرسان.</ref><ref>نصيحة لأخواننا علماء نجد، يوسف الرفاعي، ص12.</ref> == تێڕوانینەکان لەسەر کەسایەتیی موحەممەد == === تێڕوانینی موسڵمانان === بەپێی زانیارییە ئیسلامییەکان، موحەممەد بەڕێزترین دروستکراو و پێشەوای ھەموو مرۆڤایەتییە، و دوایین پێغەمبەری خوایە، باوەڕبوون پێی و باوەڕ بە پێغەمبەرێتییەکەی پێویستە لەسەر ھەموو [[موسڵمانان]] و باوەڕ بە بێ ئەوە تەواو نابێت و [[ئیسلام]] ڕاست نابێت لەگەڵ ئەم بڕوایەدا نەبێت، گوێڕایەڵ بوون بۆی و ڕازی بوون بە فەرمانەکانی پێویستە لەسەریان، بەوەی کە گوێڕایەڵییە بۆ خوا؛ و پەیڕەوکردنی ڕەوشتەکانی. ئیسلام خۆشویستنی موحەممەد بە یەکێک لە ئوسوڵەکانی ئیسلام و یەکێک لە مەرجەکانی ڕاستی باوەڕ دادەنێت، موسڵمانان ڕێزێکی زۆریان لێناوە، و بە ڕێژەیەکی زۆر مناڵەکانیان بە ناوی موحەممەد ناو دەنێن، کە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن، موحەممەد بەربڵاوترین ناوە لە جیھاندا، و زۆرترین ناو بووە بۆ ناونانی لەدایکبووە نوێکان لە [[بەریتانیا]] ساڵی [[٢٠٠٩]]. زۆربەی موسڵمانان لە ھەموو وڵاتە ئیسلامییەکاندا ڕاھاتوون بە ئاھەنگ گێڕان بە یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر موحەممەد لە سەدەی شەشی کۆچی بەرامبەر دوانزەی زایینییەوە، کۆڕ ئەبەستن بۆ گوێگرتن لە ژیاننامەکەی، و سەڵاوەتدان لەسەری، و گوێگرتن لە وەسفەکانی، لە ھەمان کاتدا شوێنکەوتوانی [[سوننە|ئەھلی سونەو جەماعە]] ئەم بۆنەیە قبوڵ ناکەن و بە دروستکراوی ئەزانن، موسڵمانان ناوی موحەممەد جیادەکەنەوە بەوەی لەگەڵ ناوھێنانییدا دەڵێن «پێشەوامان موحەممەد (سیدنا محمد)» یان «پێغەمبەری خوا (رسول اللە)» یان «نەبی» و لە دوای ناوەکەی سەڵاواتی لەسەر ئەدەن و ئەڵێن؛ «صلّی اللە علیە وسلّم» واتە؛ «دروودی خوای لێبێت». === تێڕوانینی یەھوودی === نەریتێک ھەیە لەناو یەھوودییدا، دان ئەنێن بە بوونی پێغەمبەری بێجگە لە یەھوودییەکان، خوا ناردوونی بۆ ڕێنمایی کردنی میللەتەکانیان، لەوانە؛ بلعام و ئەیووب کە عییبری نەبوون، تێڕاونینی زانا گەورەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] جیاوازییەکی گەورەیان تێدایە دەرباری پێغەمبەر موحەممەد، زانای یەھوودی نسنائیل کوڕی فیوومی ئەڵێت، خوا پێغەمبەری ناردووە کە پەیامەکانیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئەو بیروباوەڕانەی بۆ پێغەمبەرەکانی یەھوودی ناردووە، فیوومی موحەممەد بە پێغەمبەرێکی ڕاستگۆ دادەنێت بەڵام پەیامەکەی تایبەت بە [عەرەب] ئەزانێت بە شێوەکی تایبەت و بۆ یەھوودی دانانێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ [[تەورات]] یەک ناگرێتەوە.<ref>The Bustan al-Ukul, by Nathanael ibn al-Fayyumi, edited and translated by David Levine, Columbia University Oriental Studies Vol. VI, p. 105</ref><ref>''Gan ha-Sekhalim'', ed. Kafih (Jerusalem, 1984), ch. 6.</ref> ئەوەی تێبینی دەکرێت تێڕوانینی فیوومی قبوڵێکی فراوان نەکراوە لە نێو یەھوودەکانی سەردەمەکەییدا. موسا کوڕی مەیموون یەکێک لە گرنگترین لاھووتییەکانی یەھوودە لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا وای ئەبینێت کە موحەممەد ھەندێک لە بنەماکانی یەھوودی ھەڵبژاردووە لە پەیامەکەیدا و پەرستشی تری بۆ زیاد کردووە، و مەیمون موحەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆ دادەنێت و بانگەوازی پێغەمبەرایەتییەکەی بە ناڕاست ئەزانێت لەبەر ئەوەی پێچەوانەی نەرێتی تەوراتی یەھوودییە، ھەروەھا بوونی پێغەمبەرێکی نەخوێندەوار بەوە دادەنێت کە ناتوانێت بگاتە پلەی پێغەمبەر.<ref>[http://www.aishdas.org/student/navi.htm Prophet: True or False?], Gil Student</ref><ref>[http://www.myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml Jewish Views on Islam] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318060224/http://myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml |date=١٨ی ئازاری ٢٠١٥}}, Marc B. Shapiro</ref> === تێڕوانینی مەسیحییەت === [[پەڕگە:Dante and Virgil Meet Muhammad and His Son-in-law, Ali in Hell.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی [[دانتێ ئەلیگیێری|دانتێ]] و [[ڤێرجیل|ڤیرجیل]] لە دۆزەخدا موحەممەد و [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب]] دەبینن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا مەسیحییەکان ئیسلامیان بە بیدعەت دادەنا.]] یوحنا دیمەشقی کە یەکەم مەسیحییە ڕای خۆی دابێت لەسەر موحەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆی دادەنێت،<ref>[http://orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx St. John of Damascus’s Critique of Islam], Orthodox Christian Information Centre</ref> بەڵام لەگەڵ ئەوەی ڕای ڕۆژھەڵاتییەکان لەسەر موحەممەد کرانەوەیەکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کاتێک خەلیفەی [[خەلافەتی عەباسی|عەبباسی]] مەھدی لە بەتریرکی نساتڕە تیمۆساسی پرسی دەربارەی موحەممەد، وەڵامی دایەوە؛ «لەسەر ڕێگەی پێغەمبەران ئەڕۆیشت»،<ref>[http://books.google.com/books?id=E6SIe0ommuYC&pg=PA169 Modern Western Christian theological understandings of Muslims since the Second Vatican council], Mahmut Aydin</ref> بەڵام پیکدادانەکانی دواتری نێوانیان لەگەڵ موسڵماناندا لە [[ئەندەلوس]] و [[فەلەستین]] بووە بە ھۆی دەرکەوتنی ئاڕاستەیەکی ڕەخنەگر لە ئیسلام و ئەم ئاڕاستەیە تاوی سەند، دوای شەڕەکانی [[ئەورووپا]] لەگەڵ [[عوسمانییەکان]]. بەتایبەت لای [[پرۆستانت]]ەکان. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا [[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیکەکان]] ئیسلامیان بە جۆرێک لە بیدعەت دادەنا و لە ڕەدی موحەممەددا بەرھەمیان داناوە.<ref name="Quinn2008">{{cite book|last=Quinn|first=Frederick|title=The Sum of All Heresies: The Image of Islam in Western Thought|date=2008|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195325638|location=[[New York City|New York]]|pages=17–54|chapter=The Prophet as Antichrist and Arab Lucifer (Early Times to 1600)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PAF5py-2Oi0C&pg=PA17}}</ref> ئەم تێڕوانینە لە سەدەکانی دواتردا بەتایبەت لەدوای ڕێنێسانس گۆڕا. بەرگریکەرەکانی [[کاسۆلیک]] لەسەرەتای سەدەی بیست وەسفی موحەممەد دەکەن بەوەی چاکسازێکی کۆمەڵایەتییە، و ھیلیر بیلوک یەکێک لە دیارترینی ئەو کاسۆلیکە بەرگەریکارانیەە لە سەرەتای سەدەی بیستدا، ستایشی پەیامی پێغەمبەر موحەممەدی کرد لەبەرئەو جێگە تایبەتەی بۆ [[مەسیح]] و مەریمی دایکی دایناوە. لەکاتی بەستنی کۆمەڵگەی ڤاتیکانی دووەمەوە دەنگێک دروست بوو لەناو کەنیسەی کاسۆلیکی بانگی ئەوە ئەکات کە دان بنرێت بە پیغەمبەرێتی موحەممەد لە ژێر ئاکارە مەسیحییەکاندا ئەمەش بۆ دروستکردنی فرسەتێکی گەورەتری گفتوگۆ لەگەڵ ئیسلام. === تێڕوانینی ڕۆژئاوا === ڕەخنەگر و لێکۆڵەرەوەی سوری ‹ڕەنا قەبانی› ئەڵێت؛ لە سەدەکانی ناوەڕاستدا شەڕ تەنھا لە نێوان [[ئیسلام]] و [[ئەورووپا]]دا تەنھا لەو ناکۆکییە سەربازییەدا نەبووە کە لە [[تورکیا]] یان [[ئیسپانیا]] ڕوویانداوە، بەڵکو جەنگێکی ڕۆشنبیریش ھەبووە، لە سەدەی دوانزەیەمەوە ئەورووپا سووربوون لەسەرئەوەی ئیسلام وەک شارستانیەتیێک قبوڵ نەکەن بەڵکو وەک ھێزێکی دژ وەریانگرتووە، ئەمەش بوو بە ھۆی بڵاوبوونەوەی نەزانی و وونبونی وردبینی لە وەرگێڕانەکاندا و دروستکردنی ئەفسانە و ئارەزووی دژانە، کە بوو بەھۆی بەرھەم ھاتنی ئەدەبێکی دژ بە ئیسلام، کە یەکێک لە ڕووەکانی ئەوە بوو پێغەمبەر موحەممەد دوژمنی مەسیحە.<ref>ئەفسانەکانی ئەورووپا لەسەر ڕۆژھەڵات، ڕەنا قەبانی.</ref> لەگەڵ سەردەمی ڕوناکبیری لە سەدەی حەڤدەدا و دەرکەوتنی پەیوەندی بازرگانی تایبەت لە نێوان [[ئەورووپا]] و [[دەوڵەتی عوسمانی]]یدا، لەگەڵ ئەو سەردانانەی بازرگان و ئەوروپییەکان پێی ھەستان بۆ شارەکانی ڕۆژھەڵات بیرکردنەوەیان دەربارەی ئیسلام و پێغەمبەر گۆڕانی بەسەردا ھات، ئەورووپا بەرھەمێکی نوێیان بە جێھێشت، ئەدیب و شاعیرە ڕۆژئاواییەکان دەستیان کرد بە وەسفی پیغەمبەر و ستایش کردنی، بەڵام ھەندێک لەسەر بیروباوەڕە کۆنەکانی سەردەمی ناوەڕاست مانەوە دەربارەی ئیسلام و ئەمەش بەردەوام بوو ھەتا [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، و تا لە ئەنجامی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ڕووداوەکانی ١١ی ئەیلوولدا]] شەپۆلی [[ئیسلامۆفۆبیا]] بەرز بوویەوە، ئەمەش بەھۆی تێکەڵ کردنی ڕەفتاری توندڕەوە ئیسلامییەکان لەگەڵ پەیامی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی.<ref>[http://www.alyaumonline.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss پێگەی ئەمڕۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917095025/http://www.alyaum.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ }},.</ref><ref>[http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm جەزیرە نێت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019075329/http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm |date=١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}.</ref> نووسەری یەھوودی [[مایکل ھارت]] لە دانانی کتێبی مەزنترین ١٠٠ کەسایەتی مێژوودا، پێغەمبەر موحەممەدی داناوە بە بە مەزنترین کەس بەو بڕوایەی «کە تەنھا کەسە لە مێژوودا بە تەواوی سەرکەوتوو بووە لەسەر ئاستی ئایینی و دونیایی و دەڵێت موحەممەد کاریگەرییەکی گەورەی لە دەروونی [[موسڵمانان]] بە جێھێشتووە، ئەمەش دەردەکەوێت لە یادکردنەوە و شوێن پێ ھەڵگرتنییاندا لە شێوازی ژیان و پەرستشەکانی، و ھەروەھا لە ھەستانیان بە لەبەرکردنی ووتە و ھەڵس وکەوت و سیفەتەکانی».<ref>١٠٠ نەمرەکە [[مایکل ھارت]]</ref><ref>[https://archive.org/stream/MichaelHartRankingOfThe100GreatMuhammadNumber1/Michael+Hart+Ranking+of+the+100+Great++Muhammad+Number+1_djvu.txt Full text of "Michael Hart Ranking Of The 100 Great Muhammad Number 1]" لە [[وەیباک مەشین]] ەوە پارێزراوە</ref> === تێڕوانینەکانی تر === * [[ئایینی بابی|بابی]] و [[بەھائی]] و [[ئەحمەدی]]، موحەممەد بە یەکێک لە پێغەمبەرەکان دادەنێن، بەڵام بە دوا پێغەمبەری دانانێن، و بەپێی ڕای ئەوان لە دوای موحەممەد باب و بەھاء و غوڵام ئەحمەد قادیانی ھەیە. * لە دیانەتی سیلیما، موحەممەد بە یەکێک لە قەدیسییەکان دانراوە (کەنیسەی کاسۆلیکی) * ناناک دامەزرێنەری دیانەتی سیخی بە یەکێک لە پیغەمبەرەکانی براھمای دادەنێت.<ref>Peter Teed (1992), p.424</ref> * کەنیسەی یەسوع مەسیح، بە یەکێک لە چاکسازەکانی دادەنێت وەک [[کۆنفووشیوس]] و [[سوقرات]] و [[ئەفلاتوون]] و ئەوانی تر، و پاداشتیان لای خوا وردەگرنەوە لە بەر بەھا ڕەوشتییەکانیان، و بانگەوازەکەیان بۆ ڕوناککردنەوە و ھێنانەدی ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن لە نیو خەڵکدا.<ref>[http://www.lds.org/portal/site/LDSOrg/menuitem.b12f9d18fae655bb69095bd3e44916a0/?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad - James A. Toronto].</ref> == ئەمانەش ببینە == {{col-begin}} {{col-1-of-3}} * [[فەرموودە]] * [[قورئان]] * [[ئیسلام]] * [[کۆڵەکەکانی ئیسلام|پایەکانی ئیسلام]] {{col-2-of-3}} * [[عەبدولموتەلیب کوڕی ھاشم]] *[[خەلافەتی ڕاشدین]] * [[خەلاقەتی ئەمەوی]] * [[خەلافەتی عەبباسی]] * [[خەلافەتی عوسمانی]] {{col-2-of-3}} * [[ئەبووبەکر]] * [[عومەر کوڕی خەتتاب]] * [[عوسمان کوڕی عەفان]] * [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] {{col-end}} == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} * [http://tanzil.net/#trans/ku.asan/54:1 سایتی تەنزیل] * ژیانی پێغەمبەری خوا لە قورئان و سوننەتدا، نوسینی/ محەممەد مەلا فائق شارەزووری * وێکپیدیای عەرەبی * [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] == بەستەرە دەرەکییەکان == {{بەستەری پرۆژە خوشکەکان|محەممەد|d=Q9458|c=محمد بن عبد الله|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|n=no|s=no|b=no}} *{{Curlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Prophets/Muhammed}} * [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0550 محەممەد]، لە ''زانستنامەی ئۆکسفۆردی جیھانی ئیسلامی'' * وتاری [http://www.britannica.com/eb/article-9105853/Muhammad محەممەد] لە ''زانستنامەی سەرھێڵی بریتانیکا'' {{Navboxes |title = وتارە پەیوەندیدارەکان بە محەممەد |list = {{محەممەد٢|state=expanded}} {{پێغەمبەران بەپێی قورئان}} {{باب و باپیرانی محەممەد |state=autocollapse}} {{بابەتەکانی ئیسلام}} }} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|قورئان|محەممەد|مێژووی ئیسلام|مەککە|مەدینە}} [[پۆل:محەممەد| ]] [[پۆل:ئەھل ئەلبەیت]] [[پۆل:ئەھل ئەلکیسائ]] [[پۆل:ئیسلام]] [[پۆل:پێغەمبەرە عەرەبەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەککە]] [[پۆل:دامەزرێنەرانی ئایینەکان]] [[پۆل:دیپلۆماتەکان]] [[پۆل:ڕابەرە ئاینییە ئیسلامییەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:سیاسەتمەندارە عەرەبەکان]] [[پۆل:عەرەبە موسڵمانەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٦ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:فەرمانڕەواکانی سەدەی ٧ەم لە ئاسیا]] [[پۆل:قوڕەیش]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ٥٧٠]] [[پۆل:مردووانی ٦٣٢]] [[پۆل:مەدینە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی ھەوڵی تیرۆریان دراوە]] ayr61xb2ool4sih20u3ts1tib2m43ie 969509 969508 2022-08-10T12:17:13Z Sakura emad 42467 پێداچوونەوەی 969507ی گەڕاندەوە بۆ پێداچوونەوەی [[Special:Contributions/Sakura emad|Sakura emad]] ([[en:User:BrandonXLF/Restorer|گەڕاندنەوە]]) wikitext text/x-wiki {{وتاری ھەڵبژێردراوی پێشوو}} {{کەسایەتی ئایینی | ناو = محەممەد کوڕی عەبدوڵڵا | وێنە = Mohammad SAV.svg | قەبارەی وێنە =200px | alt = | لێدوان = پێغەمبەر محەممەد | نازناو = «ئەحمەد، ئەبووقاسم، ئەبووتەییب، پێغەمبەری گەڕانەوە، پێغەمبەری بەزەیی، پێشەوای بەنی ئادەم، خۆشەویستی ڕەحمان، موختار، مستەفا، موجتەبا، سادق، مەسدووق، ئەمین، خاوەن شەفاعەت و پێگەی بەرز، خاوەن چاکە و پلەی بڵند، خاوەن تاج و میعراج، پێشەوای لە خواترسان، پێشەوای نێردراوان، پێغەمبەری نەخوێندەوار، پێغەمبەری خوا، دوایین پێغەمبەر، پێغەمبەری مەزن، چرایەکی ڕووناک، نوور، میھرەبان،.... ھتد» | مێژووی لەدایکبوون = ١٢ی ڕەبیعولئەوەل ٥٢ی پێش کۆچی / [[نیسان]] [[٥٧١]]ز | شوێنی لەدایکبوون = [[مەککە]] | مێژووی کۆچی دوایی = ڕەبیعولئەوەل [[١١]]ی کۆچی / [[حوزەیران]] [[٦٣٢]]ز | شوێنی کۆچی دوایی = [[مەدینە]] | ڕێزلێنراوە بە = [[ئیسلام]] | مێژووی ناردن = [[ڕەمەزان (مانگ)|ڕەمەزان]] ١٢ پ. ک / [[ئاب]] [[٦١١]]ز | شوێنی ناردن = ئەشکەوتی حەراء لە [[مەککە]] | شوێنگەی سەرەکی = حوجرەی عائیشە لە [[مزگەوتی پێغەمبەر]] لە [[مەدینە]] | مێژووی یادەوەری = ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ھەموو ساڵێکی کۆچیی | ھێماکان = [[قورئان]] | شەفیعە بۆ =بەگشتی بۆ ھەموو خەڵکی بەتایبەتیش بۆ ئیمانداران | نەژاد = لە [[عەرەب]]ە لە [[قوڕەیش]] لە نەوەی [[ئیسماعیل]] کوڕی [[ئیبراھیم]]{{ھن}}'''دایکی''' [[ئامینە کچی وەھب]]{{ھن}}'''باوکی''' [[عەبدوڵڵا کوڕی عەبدول موتەلیب]]{{ھن}}'''دایکی بە شیری''' حەلیمە سەعدی، و سۆیبە{{ھن}}'''باوکی بە شیری''' حارس کوڕی عەبدول عیز{{ھن}}{{ھن}}'''خوشک و براکانی بە شیری''' [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب]] (مامی)، و ئەبووسەلەمە کوڕی عەبدئەسەد، و ئەبووسوفیان کوڕی حارس (کوڕی مامی)، و عەبدوڵڵا کوڕی حارس، و شەیما کچی حارس، و ئەنیسە کچی حارس{{ھن}}'''خێزانەکانی''' [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، و سوودە کچی زمعە، و [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]]، و حەفسە کچی عومەر، و زەینەب کچی خزیمە، و ئوم سەلەمە، وزەینەب کچی جەحش، و جوبریە کچی حارس، و ماریە قبتی، و ئوم حەبیبە، و سەفییە کچی حەیی، و مەیموونە کچی حارس{{ھن}}'''کوڕەکانی''' قاسم، و عەبدوڵڵا، وئیبراھیم{{ھن}}'''کچەکانی''' زەینەب، و ڕوقەیە، و ئوم کەلسوم، و فاتیمە | مۆر = }} '''محەممەدی کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەڵیب''' (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] :أَبُو الْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْد الله بْن عَبْد المُطَّلِب بْن ھَاشِم‎؛ لەدایکبووی ٢٢ی نیسانی ٥٧١–٨ی حوزەیرانی ٦٣٢)، [[موسڵمانان]] بە پێغەمبەری خوای دادەنێن<ref>'''^''' لە قورئان: مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا، سوورەتی ئەحزاب، ئایەتی: 40.</ref> بۆ ھەموو مرۆڤایەتی جنۆکە، تاوەکوو خەڵک بگەڕێنێتەوە بۆ [[یەکتاپەرستی]] و پەرستنی خوا لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]]، و لەو باوەڕەدان کە کۆتا پێغەمبەر و باشترینی دروستکراوانی خوایە و پێشەوای مرۆڤە، باوەڕیان وایە پارێزراوە لەهەڵەکردن،<ref>{{Cite web|title=عصمة النبي صلّى الله عليه وآله وسلّم|url=https://research.rafed.net/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9/98-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/2841-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%91%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%91%D9%85|access-date=2021-10-10|website=research.rafed.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=عصمة الرسول – صلى الله عليه وسلم -|url=http://www.saaid.net/mohamed/sh/18.htm|access-date=2021-10-10|website=www.saaid.net}}</ref> لەگەڵ ناوھێنانیدا دەڵێن {{عەرەبی|«صلی اللە علیە وسلم»}} واتە «دروودی خوای لێبێت»، کە لە [[قورئان]] و سوننەتدا ئەوە ھاتووە، وایان لێدەکات سڵاواتی لەسەر بدەن.<ref>{{Cite web|title=حكم الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام عند ذكره|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/7645/حكم-الصلاة-على-النبي-عليه-الصلاة-والسلام-عند-ذكره|access-date=2021-07-08|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> شوێنەوارێکی زۆری لەسەر موسڵمانان بەجێهێشتووە، زۆر بەگەورەیان داناوە و شوێنی فەرمانەکان و شێوازی ژیان و پەرستشی کەوتوون، وتە و کردار و سیفەتەکانیان پاراستووە لە کتێبەکانی سیرە و فەرموودە، و یادی لەدایکبوونی دەکەنەوە لەمانگی ڕەبیعول ئەوەل لە هەموو ساڵێکدا.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=متى ولد النبي بالميلادي والهجري ؟ .. تعرف على آراء العلماء|url=https://www.elbalad.news/4787299|access-date=2021-10-10|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> لە دایک بووە لە [[مەککە]] لە مانگی ڕەبیعولئەولی [[ساڵی فیل]]، بەرامبەر ساڵی ٥٧٠ یان ٥٧١ی [[زایینی]]،<ref>ژیاننامەی پێغەمبەر، ئەکرەم زیاء عەمری.</ref> پێش ئەوەی لەدایک بێت باوکی کۆچی دواییی کردووە و ھەر لە مناڵیشدا دایکی لەدەست دەدات، پەروەردە دەبێت لای [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم]] باپیرەی پاشان لای [[ئەبو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب]] مامی، لەو ماوەیەدا خەریکی شوانی دەبێت، پاشان [[بازرگانی]] دەکات، لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا ژیانی ھاوسەری پێک ھێناوە لەگەڵ [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، کە دایکی ھەموو مناڵەکانی بووە بێجگە لە ئیبراھیم. لە پێش [[ئیسلام]]دا حەنیفی بووە و خوای پەرستووە لەسەر ڕیبازی [[ئیبراھیم]] و پەرستنی بتی ڕەتکردووەتەوە کە لەو کاتانەدا بەربڵاوبووە لە [[مەککە]]دا، [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە نیگای خوای پێ گەیشتووە کاتێک لە تەمەنی چل ساڵیدا بووە، سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،<ref>{{Cite web|title=(6) الدعوة في مرحلتها السرية - السيرة النبوية|url=https://ar.islamway.net/article/79171|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پاشان دە ساڵی تری لە مەککە بەسەر برد بە بانگکردنی خەڵکەکەی و بازرگانەکان و سەردانکەرانی کەعبە کە دەھاتنە مەککە، لە ساڵی ٦٢٢ز کۆچی کرد بۆ شاری [[مەدینە]] کە ناودەبرا بە یەسرب، دوای ئەوەی گەورەکانی [[قوڕەیش]] کەوتنە پیلان گێڕان لێی و بانگەوازەکەیان ڕەت دەکردەوە، دە ساڵی کۆتایی ژیانی لە مەدینە بەسەر برد بە بانگەوازی ئیسلامی، و بناغەی دەوڵەتی ئیسلامیی دانا، کە دواتر فراوان بوو و مەککە و ھەموو شار و ھۆزە عەرەبییەکانی گرتەوە، و بۆ یەکەم جار عەرەبی یەکخست لەسەر یەک ئایینی یەکتاپەرستی و لە دەوڵەتێکی یەکگرتوودا،<ref>"Muhmmad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world</ref><ref name="Lapidus 2002 pp 0">سەیری سەرچاوەکان بکە: * Holt (1977a), p.57 * Lapidus (2002), pp 0.31 and 32</ref> بانگەشەی بۆ دورکەوتنەوە لە ڕەگەزپەرستی و وەلانانی دەمارگیری هۆزایەتی کرد.<ref>{{Cite web|last=حبايبه|first=صمود|title=مناهضة التمييز العنصري ما بين الحقيقة والوهم|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/3/31/مناهضة-التمييز-العنصري-ما-بين-الحقيقة|access-date=2021-10-10|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-19|title=الإسلام و نبذ العنصرية|url=https://islamonline.net/الإسلام-و-نبذ-العنصرية/|access-date=2021-10-10|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-01-14|title=لا عنصرية في الإسلام|url=http://www.alukah.net/sharia/0/97456/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=العنصرية في الاسلام {{!}} سيدنا محمد|url=https://muhammad-pbuh.com/2011/09/08/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%86%d8%b5%d8%b1%d9%8a%d8%a9-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/|access-date=2021-10-10|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقف الإسلام من التمييز العنصري|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/3285/%D9%85%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D9%8A%D9%8A%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A|access-date=2021-10-10|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> == سەرچاوەکانی ژیاننامەی == لەبەر ئەوەی کەسایەتییەکی کاریگەرە لە مێژوودا، بۆیە ژیان و کاروبار و بیروباوەڕی بە شێوەیەکی بەرفراوان لێدوانی لەسەر کراوە لەلایەن لایەنگران و نەیارەکانی بە درێژایی سەدەکان. [[موسڵمانان]] لە کۆن و نوێدا گرنگییان داوە بە ژیاننامەکەی بەوەی بە پەیڕەوێکی کرداری دادەنرێت بۆ [[ئیسلام]]، زانایانی ئیسلام دانراوی زۆریان لەسەر داناوە و ھەموو شتێکی پەیوەندیداریان پێوەی نوسیوەتەوە.<ref>{{Cite web|title=أهم مصادر السيرة النبوية - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14184/|access-date=2021-09-14|website=www.islamweb.net}}</ref> === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان بە گرنگترین سەرچاوە دادەنرێت بۆ زانینی ژیاننامەی محەممەد]] [[قورئان]] بە سەرچاوەیەکی سەرەکیی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەد،<ref name="محمد أنور-القرآن">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص1-31، مجمع الملك فهد.</ref> دێرینترن و باوەڕپێکراوترین سەرچاوەی ژیاننامەی پێغەمبەرە، لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی محەممەد خۆی و ھەموو موسڵمانان یەک نوسخەی قورئان کۆیان دەکاتەوە لەگەڵ جیاوازی کۆمەڵە ئیسلامییەکاندا،<ref name="السباعي1">السيرة النبوية دروس وعبر، مصطفى السباعي، ص22-29، المكتب الإسلامي.</ref><ref name="دراسة مصادر السيرة">[http://www.albadri.info/books/madkhal/index.htm دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304062422/http://albadri.info/books/madkhal/index.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٧}}</ref> لەگەڵ ئەوەی قورئان ھەموو ژیاننامەی محەممەد لە خۆناگرێت، بەڵام چەند ئاماژەدانێکی تیایە بۆ ژیانی بە دەربڕینی ئاشکرا بێت یان بە ئاماژەدان. ھەندێک لە سیفەتەکانی باسکراوە لەگەڵ [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگەکانی]] پێغەمبەرێتی، ڕەوشت و تایبەتمەندییەکانی، و باری دەروونی، و ھەندێک شت لە بارەی غەزاکانییەوە باسکراوە.<ref>{{Cite web|date=2019-11-14|title=منزلة الرسول ﷺ في القرآن الكريم|url=https://islamonline.net/منزلة-الرسول-في-القرآن-الكريم/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القرآن في حياة الرسول صلى الله عليه وسلم - خالد سعد النجار|url=https://ar.islamway.net/article/12603|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=رسول الله صلى الله عليه وسلم في القرآن الكريم {{!}} موقع نبي الرحمة|url=http://mercyprophet.org/mul/ar/node/2415|access-date=2021-07-08|website=mercyprophet.org}}</ref> لەقورئاندا ٢٨٠ ئایەت باسی غەزاکان دەکات کە دەکاتە ڕێژەی (٪٤،٦٥) ی قورئان، هەندێکیان بە ئاماژە باسیان کردووە و هەندێکیان ڕاستەوخۆ، وەک [[جەنگی بەدر|غەزای بەدر]]، [[جەنگی ئوحود|غەزای ئوحود]]، [[غەزای خەندەق]]، [[سوڵحی حودەیبییە]]، [[غەزای خەیبەر]] و [[فەتحی مەککە]].<ref>{{Cite web|title=الغزوات المذكورة في القرآن - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://islamweb.net/ar/fatwa/79914/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الغزوات الواردة في القرآن|url=http://www.iid-quran.com/Statistics/NumQu20.php|access-date=2021-10-10|website=www.iid-quran.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ما هى الغزوات التى ذكر اسمها فى القران الكريم - إسألنا|url=https://www.isalna.com/437053/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.isalna.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=konouz.com|title=الغزوات التي ذكرت في القرآن الكريم - من كنوز القرآن الكريم : -|url=http://konouz.com//ar/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%83%D9%86%D9%88%D8%B2/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85.s.8.12800/|access-date=2021-10-10|website=konouz.com|language=ar}}</ref> بۆ نموونە [[ئەحزاب|سوورەتی ئەحزاب]] باسی ژیانی پێغەمبەر دەکات لەگەڵ خێزان و هاوەڵەکانی، و وردەکاری زۆری تێدایە دەربارەی غەزای خەندەق.<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی ئەحزاب</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - أسباب النزول - سورة الأحزاب- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=351&idto=363&bk_no=63&ID=378|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=admin|title=سبب نزول سورة الممتحنة إسلام ويب {{!}} كنج كونج|url=https://wikiarticle.xyz/?s=%D8%B3%D8%A8%D8%A8+%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84+%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A9+%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88%D9%8A%D8%A8|access-date=2021-10-10|language=en-US}}</ref> === کتێبی فەرموودە === {{سەرەکی|فەرموودە}} ژیاننامەی پێغەمبەر بەشێکی فراوانی گرتووە لە کتێبەکانی [[فەرموودە]]دا،<ref>{{Cite web|title=دراسات في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://waqfeya.net/book.php?bid=2582|access-date=2021-09-15|website=waqfeya.net}}</ref> ھەموو ئەوانەی کتێبیان لە فەرموودەدا داناوە، بەش و دەروازەی تایبەتیان داناوە لەسەر ژیانی پێغەمبەر محەممەد، و بانگەوازەکەی، و ھاوەڵەکانی، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕووداوانە بەپێی کات ڕیزبەند نەکراوان، لەبەرئەوەی ئەوان مەبەستیان کۆکردنەوەی وتەکانی محەممەد و کردار و فەرمان و حوکمەکانی بووە.<ref>فقه السيرة، محمد سعيد رمضان البوطي، ص21، دار الفكر، ط1978.</ref> بەشێک لە ژیاننامەکەی لەو کێبانەدا هاتووە بەمەبەستی بەڵگە هێنانەوە بۆ حوکمی شەرعی، بەم هۆیەوە زۆر بەوردی باس نەکراوە و تەنیا گێرانەوەی هەندێک هەواڵ بووە بەپێی ڕێبازی فەرموودەناسان.<ref>{{Cite web|title=أول من كتب في السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/أول_من_كتب_في_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19538|title=مصادر تلقي السيرة النبوية والعناية بها عبر القرون الثلاثة الأولى|language=ar}}</ref> زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەرئەوەی کە ناودارترین و دێرینترین کتێب لەبارەی ھەواڵی ژیاننامەی پێغەمبەرەوە [[موەتتەئی مالیک|موەتتەئی مالیکە]]، کە کۆمەڵێک فەرموودەی دەربارەی ژیاننامە و سیفاتەکانی پێغەمبەر هێناوە و باسێکی تایبەتی جیهادی کردووە.<ref>{{Cite web|date=2018-11-25|title=نظرة سريعة للموطأ|url=http://www.alukah.net/sharia/0/130861/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-03|title=سيرة كتاب.. موطأ الإمام مالك مَن السبب فى تأليفه|url=https://www.youm7.com/story/2021/5/3/سيرة-كتاب-موطأ-الإمام-مالك-مَن-السبب-فى-تأليفه/5302198|access-date=2021-09-15|website=اليوم السابع}}</ref> پاشان [[سەحیحی بوخاری]] باسی چەند لایەنێکی کردووە پێش پێغەمبەرایەتی و دوای دابەزینی سروش، کتێبێکی تایبەت کردووە بە غەزاکانی و جیهاد، بەشێکی زۆر لەسیفاتەکانی و بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی باسکردووە، کەدەکاتە دەیەکی کتێبەکەی.<ref>{{Cite web|title=صحيح البخاري - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16729/|access-date=2021-09-15|website=www.islamweb.net}}</ref> و دواتر [[سەحیحی موسلیم]] کە بەشێکی زۆریان لە ژیانی محەممەد باسکردووە.<ref>{{Cite web|date=2017-07-20|title=صحيح مسلم (ط. طيبة) - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://web.archive.org/web/20170720183400/http://waqfeya.com/book.php?bid=1763|access-date=2021-09-15|website=web.archive.org}}</ref> ھەروەھا ھەریەکە لە [[ئەبووداوود]]،<ref>{{Cite web|title=أبو داود السجستاني - طريق الإسلام|url=https://ar.islamway.net/scholar/802/أبو-داود-السجستاني|access-date=2021-09-16|website=ar.islamway.net}}</ref> [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]،<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الإمام أحمد بن حنبل|url=https://www.islamstory.com/ar/artical/21843/الإمام_أحمد|access-date=2021-09-16|website=www.islamstory.com|language=ar}}</ref>[[ئیبن ماجە]]،<ref>{{Cite web|date=2017-05-29|title=تعرف على ابن ماجه القزويني صاحب كتاب "السنن"|url=https://www.alarabiya.net/culture-and-art/2017/05/29/تعرف-على-ابن-ماجه-القزويني-صاحب-كتاب-السنن-|access-date=2021-09-16|website=العربية|language=ar}}</ref> و [[ترمزی]]، بەھەمان شێوە بەشێکی کتێبەکانیان تەرخان کردووە بۆ ژیانامەی پێغەمبەر بەڵام بە جیاوازی لە شێوەی ڕێکخستن و ڕیزبەندیدا.<ref>{{Cite web|title=كتاب فقه السيرة النبوية مع موجز لتاريخ الخلافة الراشدة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/23657|access-date=2021-09-15|website=al-maktaba.org}}</ref> === کتێبەکانی ژیاننامە (سیرە) === {{سەرەکی|ژیاننامە}} کتێبەکانی سیرە و ژیاننامە لە قۆناغێکی دواتر لە نوسیەوەی [[فەرموودە]] نوسراون، ھاوەڵەکان گرنگییان دەدا بە گێڕانەوەی ژیاننامەکەی بە زارەکی، یەکەم کەس کە گرنگی دا بە نووسینەوەی ژیاننامەکەیدا [[عوروە کوڕی زوبەیر]] بوو. پاشان [[ئەبان کوڕی عوسمان]] (مردن ١٠٥کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2013-01-23|title=Chapter 2: Saqifa, The First Manifestations|url=https://www.al-islam.org/origins-and-early-development-shia-islam-sayyid-husayn-muhammad-jafari/chapter-2-saqifa-first|access-date=2021-09-16|website=Al-Islam.org|language=en}}</ref> پاشان وەھاب کوری مونەبی (مردن ١١٠ کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2020-05-09|title=موقع قصة الإسلام {{!}} إشراف الدكتور راغب السرجاني|url=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref> پاشان [[شوڕەحەبیل کوری سەعید]] (مردن ١٢٣کۆچی)<ref>{{Cite web|title=ص339 - كتاب الجرح والتعديل لابن أبي حاتم - شرحبيل - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/2170/1924|access-date=2021-09-16|website=al-maktaba.org}}</ref> و لە دواتریش [[ئیبن شیھابی زوھری]] (مردن ١٢٤کۆچی)<ref>{{Cite web|date=2020-03-19|title=ابن شهاب الزهري معلومات عن الفقيه المؤرخ أول من دون العلم|url=https://www.i7lm.com/ابن-شهاب-الزهري/|access-date=2021-09-16|website=موقع احلم|language=ar}}</ref> بەڵام بەشی زۆری نووسینەکانیان لە ناوچوون، نەگەیشتوون بە ئێمە، جگە لە چەند پاشماوەیەکی پەرتەوازە کە لەلایەن محەممەد کوڕی جەریری تەبەرییە گێردراوەتەوە.<ref>{{Cite web|date=2010-12-16|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101216172028/http://islamicfeqh.com/books/SIREH/Hp-sireh-a.htm|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=‮سعيد‬‎ ‮الجوماني‬‎|url=https://brill.com/view/book/9789004462922/back-1.xml|title=‮قائمة المصادر والمراجع‬‎|last2=‮كونراد‬‎ ‮هيرشلر‬‎|date=2021-06-15|publisher=Brill|isbn=978-90-04-46292-2}}</ref> لە دواتردا [[محەممەد کوڕی ئیسحاق]] دێت لە نووسینەوەی ژیاننامەی محەممەددا بە تەواوی و شارەزایان بە ڕاسترین کتێبی سیرەی دادەنێن لەو سەردەمەدا.<ref>{{Cite web|date=2015-04-13|title=كتب الدلائل والشمائل والخصائص|url=http://www.alukah.net/sharia/0/85074/|access-date=2021-07-08|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-09-22|title=مصنفات ومناهج للتعريف بحياة الرسول ﷺ|url=https://islamonline.net/مصنفات-ومناهج-للتعريف-بحياة-الرسول/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref> کتێبەکەی بە ئێمە نەگەیشتووە بەڵام [[ئیبن هیشام]] (مردن ٢١٨ کۆچی) هەستاوە بە گێرانەوەی کتێبەکەی بە پوختکراوەیی کە ناسراوە بە [[سیرەی ئیبن هیشام.]]<ref>{{Cite web|title=ابن هشام السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/ابن_هشام_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-06|title=نبذة عن السيرة النبوية لابن هشام|url=https://mqaall.com/prophetic-biography-ibn-hisham/|access-date=2021-10-10|website=مقال|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19487|title=السيرة النبوية لابن هشام|language=ar}}</ref> [[محەممەد کوڕی جەریر تەبەری|تەبەری]] (مردووی ٣١٠ی کؤچی) لە مێژووەکەیدا بەشێوەیەکەی سەرەکی پشتی بە گێڕانەوەکانی ئیبن ئیسحاق بەستووە.<ref>{{Cite web|title=المدخل إلى دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي ـ الباب الثالث : تعريف بالموسوعات التاريخية وأصولها ومصنفيها ـ الفصل الثاني: تراجم أصحاب الموسوعات التاريخية التي اعتمد عليها ابن أبي الحديد ـ أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (ت310هـ)|url=https://www.albadri.info/books/madkhal/madkhal48.htm|access-date=2021-10-10|website=www.albadri.info}}</ref><ref>موارد السيرة النبوية في تاريخ الطبري : من المولد حتى الهجرة للحبشة,[https://search.emarefa.net/ar/search?append=PERSON_FILTER_AR_NAME_ss%3A%22%D8%B7%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%22 طه جميل أحمد],[https://search.emarefa.net/ar/search?append=SOURCE_s%3A%22%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9+%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8%22 مجلة كلية الآداب].</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=تأريخ الرسل والملوك لمحمد جرير الطبري|url=https://muslim-nafahat.net/seera_023/|access-date=2021-10-10|website=نفحات من علوم المسلم|language=ar}}</ref> === کتێبەکانی شەمائل و دەلائل === {{سەرەکی|زانستی شەمائیل}} بە سەرچاوەیەکی بنەڕەتی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەددا،<ref name="محمد أنور-الشمائل">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص31-39، مجمع الملك فهد.</ref> ئەمانەش ئەو کتێبانەن کە دانەرەکانیان گرنگییان داوە بە باسی محەممەد و خوو ڕەوشت و سیفەتەکانی، و ھەڵسوکەوتی لە شەو و ڕۆژدا.<ref name="ReferenceE">السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص21-52، مكتبة العلوم والحكم، ط1993.</ref> زانستی شەمائیل جێگای گرینگی پێدانی زانایانی موسڵمان بووە، و یەکێک بووە لە بابەتەکانی کتێبەکان فەرموودە، دواتر زانایان کتێبی تایبەتیان لەسەر نوسیووە، [[ئەبول بەختەری]] (مردووی ٢٠٠ی کۆچی) یەکەم کەسە کتێبی لەسەر شەمائیل نوسیووە بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر [[ئەبول حەسەن مەدائینی]] (مردووی ٢٢٤ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر کتێبی شەمائیلە محەممەدیەکان ی [[ترمزی]]، دواتر [[داوود کوڕی عەلی زاھیری|داوود کوڕی عەلی ئەسفەهانی]] (مردووی ٢٧٠ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الشمائل المحمدية}}،<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە21-52، مكتبة العلوم والحكم</ref> دواتر [[قازی ئیسماعیل مالیکی]] (مردووی ٢٨٢ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الأخلاق النبوية}}، دواتر [[ئیبن فارس]] (مردووی ٢٩٥ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|أخلاق النبي}}، و چەندانی تر لەسەردەمەکانی دواتردا.<ref>مصادر السيرة النبوية وتقويمها، فاروق حمادة، لاپەڕە ٣٦-٤٤، دار الثقافة،١٩٨٠</ref> ھەروەھا '''کتێبەکانی دەلائل''' بە یەکێکی تر لە سەرچاوە بنەڕەتییەکانی ژیاننامەکەی دادەنرێن،<ref name="ReferenceE"/><ref>منتهى السول على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول، عبد الله بن سعيد محمد عبادي اللحجي، ج1، ص31-32، دار طوق النجاة، ط1998.</ref> ئەمەش ئەو کتێبانە دەگرێتەوە کە بەڵگە و نیشانەکانی پێغەمبەرایەتیی محەممەد دەسەلمێنێت بەپێی بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]. زۆر کتێب لەم بوارەدا دانراون و ناودارترینییان بەڵگەکانی پێغەمبەرێتی بەیھقییە. هەروەها بوخاری و موسلیم بەشێک لە کتێبەکەیان تایبەت کردووە بە بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی. === سەرچاوەکانی تر === ھەروەھا چەندین جۆری تر سەرچاوە ھەیە، وەک کتێبەکانی تەفسیری [[قورئان]] و ھۆکانی ھاتنە خوارەوە.<ref name=":1">السيرة من موقع المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية التابع لوزارة الأوقاف المصريةنسخة محفوظة 08 يناير 2009 على موقع واي باك مشين.</ref> بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری زانایانی ئیسلامی پشت بە ڕاڤە و لێکدانەوەکانی سەدەکانی سەرەتایی سەرھەڵدانی ئایینی ئیسلام دەبەستن، لە ناویشیان ئەو ئایەتانەی پەیوەندی بە ژیانی پێغەمبەری ئیسلامەوە ھەیە. لە نموونەی ئەو کتێبانەش تفسیری [[ئیبن کەسیر]]، تەفسیری تەبەری، و ھەروەھا تەفسیری قورتوبی.<ref name=":1" /> جگە لەو کتێبە مێژوویانەی بە شێوەیەکی گشتی گرینگی بە ڕووداوە مێژووییەکان داوە وەک تاری تەبەری و تاریخی [[ئیبن خەلدوون]]، ھەروەھا ئەو سەرچاوانەی جیا لە زمانی عەرەبی نوسراونەتەوە.<ref>Philip K. Hitti, History of the Arabs, 10th edition (1970), p.112.</ref><ref>Seeing Islam as others saw it: a survey and evaluation of Christian, Jewish, Robert G. Hoyland p.22 '''^'''</ref> == کورتەیەکی مێژوویی == {{ئیسلام}} [[پەڕگە:Map of Arabia 600 AD-ar.svg|ڕاست|وێنۆک|گرینگترین هۆزە عەرەبیەکان لە نیمچە دورگەی عەرەب]] لە '''ڕووی سیاسییەوە'''، [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] لێک ھەڵوەشابوو، نە دەوڵەتێک یەکی دەخست و نە حکوومەتێک بەڕێوەی دەبرد، دەوڵەتە دێرینەکانی کە لە [[یەمەن]] و [[نەجد]] و دەورووبەری [[عێراق]] و [[شام]] بوون لێک ھەڵوەشابوون، و ژیانی کۆچەری دەستی بەسەر شارەکانی [[حیجاز|حیجازدا]] گرتبوو، و ھۆزەکان یەکەی سەرەکیی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون.<ref>{{Cite web|title=كيف كانت الأوضاع السياسية في شبه جزيرة العرب قبل الإسلام|url=https://mawdoo3.com/كيف_كانت_الأوضاع_السياسية_في_شبه_جزيرة_العرب_قبل_الإسلام|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=المحرر|title=موجز الحالة السياسية عند العرب قبل الإسلام {{!}} سجل التاريخ|url=https://cal.al-7awza.org/hist/topic/556|access-date=2021-07-08|language=ar}}</ref> و کاروبارەکانی مەککە لە ڕێگای [[دارول نەدوە]] بەڕێوەدەبرا. لە شاری مەدینە بە شێوەیەکی گشتیی بەردەوام کێشە و ناکۆکی لە نێوان ئەوس و خەزرەج ھەبوو.<ref name=":2">{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> [[دەوڵەتی مەنازرە]] لە [[حارەبشا|حیرە]] و دەوڵەتی [[غەساسینە]] لە [[شام]] لەلایەن [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|فارس]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ڕۆمەکان]] ڕێگە بەگەشەیان درابوو، بۆ ئەوەی ببنە ڕێگر لەبەردەم فراوانخوازی عەرەبەکان. فارسەکان دەوڵەتی مەنازیرەیان هەشت ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی ڕوخاند.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-10-10|website=www.islamweb.net}}</ref> لە '''ڕووی ئابوورییەوە'''، دەشتەکییە عەرەبەکان پشتیان بە شوانکارەیی و کۆچکردن دەبەست بۆ ئەو ناوچانەی ئاویان لێیە، ئەمەش ببووە ھۆی شەڕ بۆ دەستکەوتنی پێداویستییەکان، بەڵام لە شارەکاندا چالاکی [[بازرگانی]] و [[وەرزێری|کشتوکاڵی]] و [[پیشەسازی]] ھەبوو، [[مەککە]] چالاکی بازرگانی تێیدا باڵادەست بوو و ڕێگەی بازرگانی نێوان [[شام]] و [[یەمەن]]ی بەڕێوە دەبرد، و سوودی لە پایە ئاینییەکەی وەردەگرت بۆ پاراستنی کاروانە بازرگانیەکان.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=مكة المكرمة قبل البعثة النبوية|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%A9|access-date=2021-10-10|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٧-٨٢، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> بەڵام [[مەدینە]] کشتوکاڵ تێیدا لەبرەودا بوو بەھۆی باخی [[میوە]] و [[خورما]] و [[ترێ|ترێوە]].<ref name=":2"/><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص77-82، مكتبة العبيكان، ط2005</ref> عەرەب دیناری [[بیزەنتی]] و درھەمی فارسییان بەکاردەھێنا لە ئاڵوگۆڕی بازرگانیدا، بەڵام لە ڕووی پیشەسازییەوە [[مەدینە]] ناسرابوو بە داڕشتنی جوانکاریی [[زێڕ]] و [[زیو]]، لەگەڵ دروستکردنی شمشێر و تیر و ڕم و زرێپۆش، ھەروەھا لە شارە عەرەبییەکاندا ئاسەنگەری و زەڕەنگەری و پێست خۆشکردن و چنین پەرەی سەند، ھەروەھا عەرەب چەند جۆرێک مامەڵەی دارایییان دەزانی وەک قەرز و ڕەھن و باج. لە '''ڕووی ئایینییەوە'''، [[بت پەرستی]] [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] گرتبوویەوە بە شێوەیەکی گشتی،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص20-25.</ref> کۆمەڵە خواوەندێکیان دەپەرست دروست کرابوون لە بەرد و تەختە، ژمارەیان دەگەیشتە ٣٦٠ بت لە دەوری [[کەعبە]]، ئەو ھۆزانە دەیانپەرستن کە دەھاتن بۆ [[حەج]] و [[قوربانی]] و نەزریان بۆ دەکردن،<ref name=":2"/> گەورەترینیان کۆنترینیان بتی (هوبەل) بوو کە قوڕەیش و کینانە دەیانپەرست هەروەها بتی (عووزا) شیان دەپەرست، و بتی (مەنات) هوزەیل و خوزاعە دەیانپەرست، هۆزی سەقیف بتی (لات) یان دەپەرست.<ref>المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، بەرگی ١١، لاپەڕە ٢٥٣</ref> لەگەڵ ئەمانەشدا چەند دروشمێکیان لە پاشماوەی ئایینی [[ئیبراھیم]] بۆ مابوویەوە وەک بەرز ڕاگرتنی کەعبە، و سەردان کردنی، و [[حەج]] و [[عومرە]]، لە ھەمان کاتدا چەند تاکێک ھەبوون کە لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] بوون بە تەنھا و ناسرابوون بە حەنەفییەکان،<ref>{{Cite web|title=تجلّيات «الحنيفية» في مكة قبل الإسلام|url=https://www.makkawi.com/Article/497/%D8%AA%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%86%D9%8A%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%85%D9%83%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.makkawi.com|language=ar}}</ref> ھەروەھا چەند ئایینێکی تر ھەبوو بە شێوەیکی دیاریکراو وەک [[جوو|جوولەکە]] لە [[یەمەن]] و [[مەدینە]]، و [[مەسیحییەت]] لە نەجران و حیرە و دەوروبەری [[شام]]، و ھەروەھا بڵاوبونەوەیەکی دیاریکراوی [[ئایینی زەردەشتی|ئاگرپەرستی]] ھەبوو کە لە [[ئێران|ئێرانەوە]] ھاتبوون.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة الدينية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16539/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> == نەژادی == {{سەیری ئەمەش بکە|داڕێژە:درەختی نەژادی محەممەد}} {{محەممەد}} [[پەڕگە:آباء وأمهات النبي.png|ڕاست|وێنۆک|ڕەجەڵکی پێغەمبەر]] ئەبوول قاسم محەممەدی کوڕی عەبدولڵای کوڕی [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم|عەبدولموتەڵیب]] کوڕی [[عەبدولمەنناف کوڕی قوسەی|عەبدولمەنناف]] کوڕی قوسەیی کوڕی کیلابی کوڕی موڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالیبی کوڕی فیھری کوڕی مالیکی کوڕی نەزڕی کوڕی کینانەی کوڕی خوزیمەی کوڕی مودرکەی کوڕی ئیلیاسی کوڕی مزەڕی کوڕی نزاری کوڕی مەعدی کوڕی عەدنانە (تائێرە زانایان کۆدەنگن)، لەگەڵ ئەوەی سەلمێنراوە دەچێتەوە سەر نەسەبی ئیسماعیلی کوڕی [[ئیبراھیم]].<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=نَسبُ الحبيب المصطفى ﷺ ويوم ميلاده|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/11/10/نسب-الحبيب-المصطفى-ويوم-ميلاده|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=النسب النبوي الشريف|url=https://www.alkhaleej.ae/ملحق/النسب-النبوي-الشريف|access-date=2021-07-08|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ھیچ لقێک نییە لە [[قوڕەیش]]دا کە نزیکایەتی لەگەڵ محەممەددا نەبێت،<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە لە سەحیحی بوخارییدا</ref> و [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە خوا ھەڵیبژاردووە لە باشترین ھۆز و پشت و نەسەبدا.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص69-102، دار الفكر المعاصر، ط1991</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|خرجتُ من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم إلى أن ولدني أبي وأمّي}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث ( خرجت من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم ... ) من الشريعة للآجري|url=https://islamarchive.cc/H_443985|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (من لەئادەمەوە تاوەکوو دایک و باوکم لەهاوسەرگیریەوە لەدایکبووم، لە داوێنپیسی لەدایک نەبووم). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل، واصطفى قريشًا من كنانة، واصطفى من قريش بني هاشم، واصطفاني من بني هاشم}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل ، واصطفى قريشا من كنانة ... ) من صحيح مسلم|url=https://islamarchive.cc/Hadith_190849|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (خوای گەورە کینانەی لە منداڵەکانی ئیسماعلدا هەڵبژاردووە، و قوڕەیشی لە کینانەدا هەڵبژاردووە، و بەنی هاشمی لە قوڕەیشدا هەڵبژاردووە، منیشی لە بەنی هاشمدا هەڵبژاردووە). گوتووشیەتی ({{عەرەبی|نحن بنو النضر بن كنانة لا نقفو أمنا ولا ننتفي من أبينا}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/79916|access-date=2021-10-10|website=www.dorar.net}}</ref> واتا (ئێمەی بەنوو نەزر تۆمەتی داوێن پیسی نادەینە پاڵ دایکمان، و خۆمان لە بابمان بێبەری ناکەین). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله كلمة تعالى خلق الخلق، فجعلني في خير فِرَقِهم، وخير الفرقتين، ثم تخيَّر القبائل فجعلني في خير قبيلة، ثم تخيَّر البيوت فجعلني في خير بيوتهم، فأنا خيرُهم نفسًا، وخيرُهم بيتًا}})<ref>{{Cite web|title=حديث العباس بن عبدالمطلب - سنن الترمذي|url=https://dorar.net/h/0774d1e09b668fd24ff7cb1f3ef3096a|access-date=2021-10-10|website=dorar.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-اقتضاء الصراط المستقيم-12b-4|url=https://www.alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=153367|access-date=2021-10-10|website=www.alathar.net}}</ref> واتا: (خوای گەورە دروستکراوەکانی دروستکردووە منی لە باشترین کۆمەڵەیان داناوە، دواتر لەتیرەکان منی لە باشترین تیرە داناوە، و دواتر لەماڵەکان منی لە باشترین ماڵدا داناوە). * '''باوکی'''؛ عەبدولڵای کوڕی عەبدولموتەڵیب بووە، دایکی فاتیمەی کچی عەمری کوڕی عائیزی کوڕی عیمران کوڕی مەخزوومی کوڕی یەقەزەی کوڕی موڕڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالب بووە.<ref>جامع الأحاديث، السيوطي، فەرموودەی ژمارە ٤٤٤٣٢.</ref><ref>لروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٢-٣٤.</ref> عەبدوڵڵا چاکترین کوڕەکانی باوکی بووە و لێبوردەترین و نزیکترینیان بووە لێوەی، و بچووکترینیان بووە،<ref name=":3">جامع الأحاديث، السيوطي، رقم:44432.</ref><ref>جمهرة أنساب أمهات النبي صلى الله عليه وآله وسلم، الحسين بن حيدر الهاشمي، ص1-58.</ref> نازناوی سەربڕدراوە بەهۆی ئەوەی باوکی سەد حوشتری بۆ سەربڕی لەجیاتی ئەو نەزرەی کە کردبووی.<ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح والد النبي صلى الله عليه وسلم - موقع مثال|url=http://www.methaal.com/articles/index?id=2054|access-date=2021-10-10|website=www.methaal.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح أبو النبي :: قصص السيرة النبوية مصورة للاطفال ⋆ تطبيق حكايات بالعربي|url=https://www.belarabyapps.com/BelarabyStories/قصة-عبدالله-الذبيح/|access-date=2021-10-10|website=بالعربي نتعلم|language=ar}}</ref> * '''دایکی'''؛ ئامینەی کچی وەھب کوڕی عەبد مەناف کوڕی زوھرە کوڕی کیلاب بووە، لەو سەردەمەدا باشترین ژنی قوڕەیش بووە لە نەسەب و شوێندا، و باوکی پێشەوای بەنی زەھرە بووە لە نەسەب و شەرەفدا،<ref name=":3" /> و باوکی سەرۆک و باشترینی بەنوو زوهرە بووە لەو کاتەدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە ١-٤٨</ref> *'''مام و پورەکانی:''' [[عەبباس کوڕی عەبدولموتەلیب|عەبباس]]، [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب|حەمزە]]، زوبەیر، حارس، غەیداق، قوسەم، عەبدول کەعبە، موقەوەم، جەحل، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب،]] [[ئەبوو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب|ئەبوو تاڵیب]] و زیرار.<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، تحقيق: محمد علوي المالكي، لاپەڕە ١٣٠-١٣٩، دار المنهاج، ٢٠٠٥</ref> پوورەکانی عاتیکە، ئومیمە، ئەروا، ئوم حەکیم، بەڕڕە و سەفییە. حەمزە و عەباس و سەفییە موسڵمان بوون.<ref>السيرة النبوية، ابن حبان، لاپەڕە ١-٦٣</ref><ref>الأنوار المحمدية من المواهب اللدنية، يوسف النبهاني، لاپەڕە ١٥٩-١٦٣، المطبعة الأدبية، بيروت، ١٨٩٢</ref> == ژیانی لە پێش بانگەواز == === لەدایکبوونی === [[پەڕگە:Mecca from Jabal Nur.JPG|ڕاست|وێنۆک|250px|دیمەنێکی مەککە لەسەر شاخی نوورەوە]] کاتێک عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەلیب گەیشتە تەمەنی هەژدە ساڵی باوکی خوازبێنی ئامینەی کچی وەهبی بۆ کرد لەمامی وهەیب کوڕی عەبدول مەناف کەلەلای ئەوان دەژیا.<ref>مختصر الجامع في السيرة النبوية، سميرة زايد، بەرگی ١ ، لاپەڕە ١٠٣-١١٠، المطبعة العلمية، ١٩٩٥</ref> عەبدوڵڵا لەمەککە گواستیەوە و ئامینە بە پێغەمبەر دووگیان بوو. ئامینە دەیگووت کاتێک پێغەمبەر لەزگیدا بووە پێی گوتراوە ({{عەرەبی|إنّك قد حملت بسيّد هذه الأمّة، فإذا وقعَ على الأرض فقولي "أعيذه بالواحد من شرِّ كل حاسد"، ثم سمّيه "محمدًا}})<ref>لطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ١، لاپەڕە ٩٤-١٠٨، دار صادر،بيروت.</ref> واتا (تۆ گەورەی ئەم ئوممەتەت لە زگدایە، کاتێک لەدایکبوو بڵێ بە خوای تاک و تەنیا دەیپارێزم لە خراپەی هەموو چاوپیسێک، و دواتر ناوی بنێ محەممەد). عەبدوڵڵا بەمەبەستی بازرگانی بەرەو شام بەڕێکەوت مانگێک بەنەخۆشی لە مەدینە مایەوە و دواتر مرد.<ref>أعلام النبوة، أبو الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي، لاپەڕە ٢٤٠، دار الكتاب العربي، ١٩٨٧</ref> لەو کاتەدا تەمەنی پێغەمبەر دوو مانگ لە زگی ئامینەدا(بەپێی بۆچوونی زۆربەی زانایان)، لەدوای خۆی پێنج حوشتر ڕانە مەڕێک و بەندەیەکی بەناوی بەرەکە کە [[کونیە|کونیەکەی]] ئوم ئەیمەن بوو بەجێهێشت.<ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، بەرگی ١، لاپەڕە ٣٢٧-٣٢٨</ref><ref>السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، علي بن برهان الدين الحلبي، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٨، دار المعرفة.</ref> [[پەڕگە:مكتبة مكة المكرمة.jpg|وێنۆک|شوێنی لەدایکبوونی '''پێغەمبەر محەممەد''' لەدۆڵی ئەبوو تاڵیب.]] پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژووییەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بەشی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٣٥}}</ref> بەشێکی دیکە دەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە، و بەشێکی دیکە دیکە دەڵێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە دەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەڵام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات<ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref> و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/سبب-تسميته-صلى-الله-عليه-وسلم-باسم-محمد|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref> لەهەندێک گێڕانەوەدا هاتووە بە خەتەنکراویی لەدایکبووە،<ref>الاستيعاب في معرفة الأصحاب،ابن عبد البر، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠-١٧</ref> بەڵام گێڕانەوەی ڕاست ئەوەیە عەبدول موتەلیب لەڕۆژی حەوتەمدا خەتەنەی کردووە و خوانێکی بۆ ڕێکخستووە.<ref>الروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٧٨-٢٩٦</ref> دایکی گوتبووی ئەو ناخۆشی و لاوازی و قورساییانەی بەسەردا نەهاتووە کە بەسەر ژنانی دووگیاندا دێن،<ref>الشفا بتعريف حقوق المصطفى، القاضي عياض، بەرگی ١، لاپەڕە ١٦٧-١٦٨، دار الفكر،بيروت، ١٩٨٨</ref> و کاتێک لەدایکبووە ڕوەوە قیبلە لەدایکبووە سەری بەرزکردبوەوە بەرەو ئاسمان، پەنجەکانی قوچاندبوون وەک ئەوەی تەحیات بخوێنێ.<ref>مستدرك الحاكم ، بەرگی ٣، لاپەڕە ٣٢٧</ref><ref>دلائل النبوة، البيهقي، بەرگی ٥، لاپەڕە ٣٥٤</ref> هەروەها لەکاتی لەدایکبوونیدا وەک ئەوە وابووە نورێک لێوەی دەرچوبێت کە کۆشکەکانی شامی ڕوناک کردۆتەوە.<ref>رواه ابن تيمية في الردّ على البكري، عن العرباض بن سارية، فەرموودەی ژمارە ٦١</ref> ئوم عوسمان کچی ئەبول عاس دەڵێت: ({{عەرەبی|حضرتُ ولادة رسول الله صلى الله عليه وسلم، فرأيت البيتَ حين وضع قد امتلأ نورًا، ورأيت النجوم تدنو حتى ظننتُ أنها ستقعَ عليّ}})<ref>{{Cite web|date=2019-11-09|title=في الذكرى العطرة.. معجزات رافقت مولد النبي (ص) - المصريون|url=https://almesryoon.com/Section_439/%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B7%D8%B1%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5_1273041|access-date=2021-10-10|website=almesryoon.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المعجزة المنتظرة فى ذكرى المولد النبوى!|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/News/131762/59/461090/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%D8%B1%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89.aspx|access-date=2021-10-10|website=الأهرام اليومي|language=ar}}</ref> واتا (لە کاتی لەدایکبوونی پێغەمبەردا مزگەوتی حەڕامم بینی پڕبوبوو لە نوور و ڕوناکی، و ئەستێرەکانم دیتن نیزیک دەبونەوە وامزانی بەسەرمدا دەکەون). کاتێک لەدایکبووە مژدەیان بە عەبدول موتەلیب داو زۆر پێی خۆشحاڵ بوو، و بردیە ناو کەعبە و سوپاسی خوای کرد و گووتی: ({{عەرەبی|ليكوننّ لابني هذا شأن}})<ref>{{Cite web|title=موسوعة الحديث|url=http://hadith.islam-db.com/narrators-hadith/2884/%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87|access-date=2021-10-10|website=hadith.islam-db.com}}</ref> واتا (ئەم کوڕەم پلە و پایەیەکی گەورەی دەبێت). جوولەکە زانی کە محەممەد لەدایکبووە، [[حەسان کوڕی سابت]] دەڵێت: ({{عەرەبی|والله إني لغلام يفعة، ابن سبع سنين أو ثمان، أعقل كل ما سمعت، إذ سمعت يهوديًا يصرخ بأعلى صوته على أطمة بيثرب: يا معشر يهود، حتى إذا اجتمعوا إليه، قالوا له: ويلك ما لك؟ قال: طلع الليلة نجم أحمد الذي ولد به}})<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية - ط دار المعرفة - ابن هشام الحميري - کتابخانه مدرسه فقاهت|url=http://lib.eshia.ir/44821/1/159|access-date=2021-10-10|website=lib.eshia.ir|language=fa}}</ref> واتا (من منداڵ بووم، حەوت یان هەشت ساڵ دەبووم، دەمزانی چ دەگوزەرێ، گوێم لە جوولەکەیەک بوو لەسەر بەرزایەکی مەدینە دەیگووت: هۆ کۆمەڵی جوولەکە، ئەوانیش کۆبونەوە و گووتیان چی ڕویداوە؟ گووتی: ئەمشەو ئەستێرەی لەدایکبوونی ئەحمەد دەرکەوتووە).<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(رِوَايَةُ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ مَوْلِدِهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%b1%d9%90%d9%88%d9%8e%d8%a7%d9%8a%d9%8e%d8%a9%d9%8f-%d8%ad%d9%8e%d8%b3%d9%91%d9%8e%d8%a7%d9%86%d9%8e-%d8%a8%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%ab%d9%8e%d8%a7%d8%a8%d9%90%d8%aa%d9%8d%d8%8c-%d8%b9%d9%8e%d9%86/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref> === پەروەردە بوونی === دوای دایکی یەکەم کەس [[سوەیبە]] بەندەی [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] شیری پێدا،<ref>{{Cite web|title=من هم مرضعات النبي الثلاثة ؟|url=https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2016/12/10/998224.html|access-date=2021-10-10|website=دنيا الوطن|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=من الذي ربى الرسول|url=https://mawdoo3.com/من_الذي_ربى_الرسول|access-date=2021-09-19|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48.</ref> کە بە هۆی مژدەی لەدایکبوونی پێغەمبەر ئازادی کردبوو، بوخاری دەگێڕێتەوە لە عوڕوەی کوڕی زوبەیرەوە ({{عەرەبی|لما مات أبو لهب رآه بعض أهله بمنامه، قال له: ماذا لقيت؟ قال أبو لهب: لم ألقَ بعدكم (أي لم ألقَ بعدكم خيرًا) غير أني سُقيت في هذه بعتاقتي ثويبة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/4227|access-date=2021-10-10|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=لمن يتمشدق ويتجرأ على صحيح البخاري|url=https://www.naseemalsham.com/fatwas/view/56389|access-date=2021-10-10|website=نسيم الشام|language=ar}}</ref> واتا: (کاتێک [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] مرد، کەسوکارەکەی لەخەودا دیتیان، پێیان گووت توشی چ بووی؟ گووتی توشی هیچ شتێکی باش نەبووم، تەنیا ئەوە نەبێت ئاوم پێدراوە بەهۆی ئازادکردنی سوەیبە). ئوم ئەیمەن لەباوەشی دەگرت تاوەکوو گەورەبوو،<ref>السيرة النبوية عرض وقائع وتحليل أحداث، علي الصلابي، لاپەڕە ١٤-٩٦</ref> پێغەمبەر پێی دەگووت دایە، و کاتێک تەماشای دەکرد دەیگووت ئەوە پاشماوەی بنەماڵەکەمە.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ٨، لاپەڕە ٢٢٤، دار صادر، بيروت.</ref> دوای لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام تەنھا بۆ ماوەیەکی کەم لای دایکی مایەوە تا ئەو کاتەی دایەنێکیان بۆ دۆزییەوە، ئەمەش بەھۆی ئەوەبوو یەکێک لە خوونەریتی خێزانە دەوڵەمەندەکانی قورەیش ناردنە دەرەوەی منداڵەکانیان بوو بۆ بیابان نشینیی، بەمەبەستی ئەوەی دووربن لە نەخۆشی و لە ئاوھەوایەکی تەندروست گەشە بکەن.<ref>هاشم یحی الملاح، کتێبی مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای ڕاشدین، لا١٠٤–١٠٥</ref> سوەیبە لەھەمانکاتدا شیری خۆیداوەتە کوڕەکەی خۆی بەناوی مەسروح و ھەروەھا ئەبوو سەلەمەی مەخزوومی، ھەمزەی کوڕی عبدولموتەڵیب کە دواتر ئەم سێ کەسە بوونە برای شیری پێغەمبەر،<ref>ابن قيم الجوزية:زاد العماد، ج1، لا36</ref><ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، ج1، ص327-328.</ref><ref>ابن سعد :الطبقات، ج1، لا108</ref> پاشان بردیانە لای [[حەلیمەی سەعدیە]] و ئەو گرتییە خۆی،<ref>{{Cite web|date=2020-07-06|title=من هي مرضعة النبي محمد|url=https://e3arabi.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/%d9%85%d9%86-%d9%87%d9%8a-%d9%85%d8%b1%d8%b6%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af/|access-date=2021-10-11|website=e3arabi - إي عربي|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية، ابن هشام، بەرگی ٢، لاپەڕە ٢٩٥-٢٩٨، تحقيق: طه عبد الرؤوف سعد، دار الجيل، بيروت، ١٩٩٠</ref> و لەگەڵ عەبدوڵڵای کوڕی شیری پێدەدا لە [[بیابانی بەنی سەعد]]، مێردەکەی ناوی حارس کوڕی عەبدول عوزا بوو، دوو کچی هەبوو بەناوی ئەنیسە و حوزافە کەپێشی دەگوترا شەیما، لەگەڵ دایکی ئەویش بەشداری دەکرد لەبەخێوکردنی.<ref>{{Cite web|date=2020-08-15|title=قصة حليمة السعدية مرضعة الرسول.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/8/15/قصة-حليمة-السعدية-مرضعة-الرسول-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4929734|access-date=2021-10-11|website=اليوم السابع}}</ref> زانایانی سیرە کۆکن لەسەر ئەوەی لەو ساڵەدا بیابانی بەنی سەعد بەهۆی وشکەساڵیەوە دەیناڵاند، بەڵام کاتێک پێغەمبەر هات زەویەکانی حەلیمە سەوز بوون و گوانی ماڵاتەکەی پڕبوون لەشیر.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە ٦٩-١٠٢، دار الفكر المعاصر، ١١٩٩١</ref> دوو ساڵ لەلای حەلیمە ماوەیەوە تاوەکوو لەشیر چۆوە، و چەند مانگ جارێک دەیھێنایەوە بۆ لای دایکی. پاش ئەوەی جارێکی دیکە حەلیمە دایکی پێغەمبەر ڕازی دەکات بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی دیکەش لەلایان بمێنێتەوە، بەهۆی ترس لەپەتایەک لەمەککەدا بڵاوبوەتەوە، و بەهۆی بەرەکەتی پێغەمبەر بۆیە ئامینە ڕازیبوو.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48</ref> ھەندێک دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە چوار ساڵ لەلای حەلیمە ماوەتەوە،<ref name="ReferenceF">السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref> بەڵام ئەوەی زیاتر زانایان و مێژوونوسان لەسەری کۆکن ئەوەیە کە ماوەی پێنج ساڵ پێغەمبەر لەلای حەلیمەی سەعدی ماوەتەوە ئەویش بەھۆی ئەو فەرموودەیەی کە پێغەمبەر باس لە شانازیکردن بە وەرگرتنی شێوازی ئاخاوتنی لە خێڵی بەنی سەعد و کاری شوانی لەگەڵ برا شیرییەکەی دا دەکات.لەتەمەنی چوار یان پێنج ساڵی سنگی لەتکرا، کەچەند جارێکی تریش دووبارە بۆتەوە، بەم هۆیەوە حەلیمە گێڕایەوە بۆ لای دایکی.<ref>{{Cite web|title=ما فعلت حليمة السعدية بعد حادثة شق الصدر - موقع المختصر|url=https://www.almukhtsir.com/8436/%D9%85%D8%A7-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D8%B1|access-date=2021-10-11|website=www.almukhtsir.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=حادثة شق صدر النبي صلى الله علية وسلم|url=https://moga5.yoo7.com/t1701-topic|access-date=2021-10-11|website=moga5.yoo7.com|language=ar}}</ref> موسلیم ئەو ڕوداوەی گێڕاوەتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان، فأخذه فصرعه فشق عن قلبه فاستخرج القلب، فاستخرج منه علقة، فقال: هذا حظ الشيطان منك. ثم غسله في طست من ذهب بماء زمزم، ثم لأمه (جمعه وضم بعضه إلى بعض) ثم أعاده في مكانه، وجاء الغلمان يسعون إلى أمه (مرضعته) فقالوا: إن محمدًا قد قُتل، فاستقبلوه وهو منتقع اللون. قال أنس: وقد كنت أرى أثر ذلك المخيط في صدره.}})<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(حَدِيثُ الْمَلَكَيْنِ اللَّذَيْنِ شَقَّا بَطْنَهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%ad%d9%8e%d8%af%d9%90%d9%8a%d8%ab%d9%8f-%d8%a7%d9%84%d9%92%d9%85%d9%8e%d9%84%d9%8e%d9%83%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%91%d9%8e%d8%b0%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%b4/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>رواه مسلم في صحيحه، عن أنس بن مالك، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠١،</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/5827|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-01-19|title=شرح حديث: أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان|url=http://www.alukah.net/sharia/0/111770/|access-date=2021-10-11|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref> واتا:<blockquote>کاتێک محەممەد لەگەڵ منداڵان یاری دەکرد جوبرەئیل هات بۆلای، و خستیە سەر زەوی و سینگی لەت کرد و دڵی دەرهێنا، پارچەیەکی لەدڵی دەرهێنا و گووتی ئەمە بەشی شەیتانە، دواتر لەتەشتێکی زێڕدا بەئاوی [[زەمزەم]] شوشتی، دواتر بۆیەکی هێنایەوە و دڵی خستەوە جێگای خۆی، منداڵەکان ڕایانکردە لای دایەنەکەی و گووتیان محەممەد کوژراوە، و بەڕەنگی چڕژاوی گەڕایەوە، ئەنەس دەڵێت: شوێنەواری ئەو هێڵەم لەسەر سینگی دەدیت.</blockquote>لە تەمەنی شەش ساڵیدا بوو کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد،<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، لاپەڕە ١-٣</ref><ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، بەرگێ ٢، لاپەڕە ٨٣-٩٨ دار السيرة، بيروت، ١٩٩٥</ref> لەکاتی گەڕانەوەیان لەسەردان کردنی خاڵوانیان لە بەنی نەجار، و گۆڕەکەی لەشوێنێکە پێیدەگوترێت ئەبوا.<ref>نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، لاپەڕە ٧-٢١، دار المعرفة، ٢٠٠٤</ref> پاشان عەبدول موتەلیبی باپیرەی بردیە لای خۆی تا لەگەڵ منداڵەکانیدا بژی، و کاتێک لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو عەبدول موتەلیب کۆچی دوایی کرد لە مەککە،<ref name="ReferenceG">نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref><ref>السيرة النبوية، أبو فارس، ص101.</ref> و پێش مردنی ئەبو تالیبی کوڕی ڕاسپارد بە پەروەردەی محەممەد.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص83-98، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> === لاویەتی === مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لەسەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە درھەم یان دینار) بۆ یارمەتیدانی مامی<ref>السيرة النبوية سير وعبر،مصطفى السباعي، لاپەڕە ١٣-٢٩، المكتب الإسلامي.</ref>، دەڵێت ({{عەرەبی|ما بعث الله نبيًا إلا رعى الغنم. فقال أصحابه: وأنت؟ فقال: نعم، كنت أرعاها على قراريط (أجزاء من الدراهم والدنانير) لأهل مكة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/118739|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=»الإجابة على الأسئلة العقائدية »مركز الأبحاث العقائدية|url=http://old.aqaed.com/faq/8391/|access-date=2021-10-11|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێکی نەناردووە شوانی نەکردبێت، هاوەڵەکانی گووتیان تۆش کردووتە؟ گووتی بەڵێ منیش شوانیم بۆ خەڵکی مەککە کردووە بەرامبەر چەند قیڕاتێک.<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - فتح الباري شرح صحيح البخاري - كتاب الإجارة - باب رعي الغنم على قراريط- الجزء رقم2|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=4118&idto=4119&bk_no=52&ID=1422|access-date=2021-10-11|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»،<ref>{{Cite web|title=هل رسول الله يعمل راعي أغنام عند قريش يا سفهاء !!|url=https://www.yahosein.com/vb/node/153358|access-date=2021-10-11|website=منتديات يا حسين|language=ar}}</ref> کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، کاتێک گەیشتنە [[بوسڕا]] چوون بۆلای ڕاهیبێک بەناوی [[بەحیرا]]،<ref>{{Cite web|title=علامات نبوة "محمد".. هكذا عرفها راهب.. وحذر من أن يعرف بها اليهود|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1010047/علامات-نبوة-محمد-هكذا-عرفها-راهب-وحذر-من-أن-يعرف-بها-اليهود|access-date=2021-10-11|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> کە زانا بوو لەئینجیلدا سەیری محەممەدی دەکرد و تێیڕادەما، دواتر بە ئەبوو تاڵیبی گووت ({{عەرەبی|ارجع بابن أخيك إلى بلدك واحذر عليه اليهود فوالله إن رأوه أو عرفوا منه الذي أعرف ليبغنه عنتًا، فإنه كائن لابن أخيك شأن عظيم نجده في كتبنا وما ورثنا من آبائنا}})<ref>{{Cite web|title=هل كان بحيرا الراهب موحدًا وهل كان إنجيله الذي وجد فيه صفة خاتم النبوة محرفًا - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/249691/%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8B%D8%A7-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D9%81%D9%8A%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%8B%D8%A7|access-date=2021-10-11|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (هذا سيد العالمين هذا رسول رب العالمين هذا يبعثه الله رحمة ... ) من دلائل النبوة لأبي نعيم الأصبهاني|url=https://islamarchive.cc/H_556401|access-date=2021-10-11|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: برازایەکەت بگەڕێنەوە بۆ شارەکەت ئاگات لەجوولەکە بێت هیچی لێنەکەن، سوێند بەخوا ئەگەر ئەوەی من دەربارەی محەممەد دەیزانم ئەوان بیزانن ئەوا دەیکوژن ئێمە لەکتێبەکانمان و قسەی باب باپیرانمان پلە و پایەکەی دەزانیین. لەمەککە ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref name="ReferenceG"/> بەوە ناسراوە هەرگیز کڕنووشی بۆ بتەکان نەبردووە سەرەڕای بڵاویان لەناو قوڕەیشدا،<ref>{{Cite web|date=2018-11-20|title=في ذكرى مولد النبي العطرة.. الرسول محمد أعظم الشخصيات في تاريخ الإنسانية.. ومفكر يهودي: دعا لنبذ العنصرية والعصبية القبلية|url=https://www.elbalad.news/3579496|access-date=2021-10-12|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> و بەشداری گاڵتەو گەپی گەنجەکانی نەکردووە،<ref>{{Cite web|title=الأسوة الحسنة - الأهرام اليومي|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/NewsPrint/680733.aspx|access-date=2021-10-12|website=gate.ahram.org.eg}}</ref> بەڵکوو لەگەڵ گەورەکان بەشداری جەنگەکانی کردووە و یارمەتی داون،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣١٩-٣٣٢</ref> لەتەمەنی چواردە ساڵیدا [[جەنگی فیجار]] لەنێوان کینانە و [[قەیسی عەیلان]] ڕویدا،<ref>{{Cite web|date=2020-08-24|title=حروب الفجار الأربعة فى الجاهلية|url=https://www.abhath.net/حروب-الفجار-الأربعة-فى-الجاهلية/|access-date=2021-10-12|website=شبكة الأبحاث العربية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=http://www.almerja.com/reading.php?idm=66636|access-date=2021-10-12|website=المرجع الالكتروني للمعلوماتية}}</ref> پێغەمبەر لەگەڵ قوڕەیش کە بەشێک بوون لە کینانە بەشداری کردووە، بەرامبەرەکانیان بریتی بوون لە تیرەکانی [[هەوازن]]، [[غەتەفان]]، [[سولەیم]]، [[عەدوان]]، [[فەهم]] و چەندانی تر لە تیرە قەیسییەکان،<ref>{{Cite web|title=حرب الفِجَار وشهود النبيﷺ لها - وِلادةُ خيرِ الأَنام ﷺ إلى بَيْعةُ العَقبةِ الأولى.|url=https://ar.islamway.net/article/79865|access-date=2021-10-12|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پێغەمبەر دەربارەی ئەو جەنگە دەڵێت ({{عەرەبی|قد حضرته مع عمومتي، ورميت فيه بأسهم، وما أحب أني لم أكن فعلت}})<ref>{{Cite web|title=فصل: ذكر حضور رسول الله حرب الفجار{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89%20**/%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%20%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%B1%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%20/i54&d54791&c&p1|access-date=2021-10-12|website=www.al-eman.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص16 - كتاب ما شاع ولم يثبت في السيرة النبوية - اشتراكه صلى الله عليه وسلم في حرب الفجار - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/33458/16|access-date=2021-10-12|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم بەشداریم لەو جەنگەدا کردووە و تیرم هاویشتووە، پێشم خۆشنییە بەشداریم نەکردبا. هەروەها دەڵێت ({{عەرەبی|كنت أنبل على أعمامي}})<ref>{{Cite web|title=تعريب سيد المرسلين - جعفر الهادي - مکتبة مدرسة الفقاهة|url=http://ar.lib.eshia.ir/86688/1/244|access-date=2021-10-12|website=ar.lib.eshia.ir|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=8 - فترة الشَباب في حياة النبيّ الاكرم|url=http://old.aqaed.com/ahlulbait/books/sayd-sayd1/a17.html|access-date=2021-10-12|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم تیرم دەهاویشت. وەدەشڵێت ({{عەرەبی| ما سرني أني لم أشهده إنهم تعدوا على قومي عرضوا عليهم أن يدفعوا إليهم البراض صاحبهم فأبوا}})<ref>{{Cite web|title=محمد رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - حياته و سيرته - Page 7 - Wattpad|url=https://www.wattpad.com/465698131-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%88|access-date=2021-10-12|website=www.wattpad.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=https://areq.net/m/%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1.html|access-date=2021-10-12|website=areq.net}}</ref> واتا: پێم خۆشنییە بەشدار نەبوبام ئەوان دەستدرێژیان کردە سەر گەلەکەم، سەرەڕای ئەوەی گەلکەم پێشنیازی ڕادەستکردنەوە بەڕڕاز_کەسێک بوو لەکینانە پیاوێکی کوشتبوو بەهۆی ئەوەوە جەنگی فیجار هەڵگیرسا_ یان کردبووە. بەشداری کردووە لە [[هاوپەیمانیەتی فزول]]،<ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=ما هو حلف الفضول ؟|url=https://almoheet.net/ما-هو-حلف-الفضول-؟/|access-date=2021-10-12|website=موسوعة المحيط|language=ar}}</ref> ڕێککەوتننامەیەک بوو قوڕەیش لەماڵی عەبدوڵڵا کوڕی جودعان لەمەککە بەستبوویان، ڕێککەوتبوون لەسەر پاراستنی کەسانی لاواز و ستەملێکراو.<ref>{{Cite web|date=2019-07-05|title=حلف الفضول - حروف عربي|url=https://horofar.com/%D8%AD%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84|access-date=2021-10-12|website=حروف عربي موسوعة المحتوي العربي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف الفضول - منار الإسلام|url=https://www.islamanar.com/%d8%ad%d9%84%d9%81-%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%b6%d9%88%d9%84/|access-date=2021-10-12|language=ar}}</ref> دەربارەی دەڵێت: ({{عەرەبی|لقد شهدتُ في دار عبد الله بن جدعان حِلفًا، لو دُعيت به في الإسلام لأجبتُ}})<ref>{{Cite web|title=لقد شهدتُ مع عمومتي حلفاً !|url=https://www.al-watan.com/news-details/id/265817/لقد-شهدتُ-مع-عمومتي-حلفاً-|access-date=2021-10-12|website=Al-Watan|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف المطيبين وحلف الفضول .. ودروس في العمل الجماعي|url=http://www.saaid.net/Minute/266.htm|access-date=2021-10-12|website=www.saaid.net}}</ref> واتا: لەماڵی عەبدوڵڵای کوڕی جودعان بەشداریم لە هاوپەیمانیەتیەک کرد، ئەگەر لەئیسلامدا داوای بەشداریم لێبکەن بەشدار دەبم.<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/149778|access-date=2021-10-12|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/134245|access-date=2021-10-12|website=www.dorar.net}}</ref> ماوەیەک بەر لە دابەزینی سروش بۆ پێغەمبەر، بەهۆی لافاوەوە دیوارەکانی کەعبە داڕوخان، بۆیە خەڵکی مەککە بڕیاریاندا دوبارە کەعبە نوێبکەنەوە،<ref>{{Cite web|title=الكعبة المشرفة.. بيت الله الحرام|url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/9/6/الكعبة-المشرفة|access-date=2021-10-12|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=النبي (ص) وإعادة بناء الكعبة المشرفة (9)|url=http://www.hajij.com/ar/articles/religious-articles-viewpoints/item/1416-------9|access-date=2021-10-12|website=www.hajij.com|language=ar-aa}}</ref> لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکییەکی زۆر کەوتە نێوان ھۆزەکانی مەککە، بەھۆی ئەوەی ھەریەکەیان ھەوڵی دەدا ھۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی، ئەم ناکۆیییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە [[مزگەوتی حەرام]] کۆبوونەوە<ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/مكتبة-الحرم-ومكان-ولادة-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref> دواجار گەیشتنە ڕێکەوتنێک ھەرکەسێک یەکەم کەس لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە ئەو دەکەن بە ناوبژیوانی خۆیان و بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت،<ref>{{Cite web|title=يوم حمل الحجر الأسود|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%8A%D9%88%D9%85-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ئەوەبوو پێغەمبەر محەممەد ھاتە ژوورەوە، بەھۆی ناوبانگی لە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە، ھەموویان ڕازی بوون لەسەر بڕیار و قسەکانی،<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت: قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> و گووتیان: ({{عەرەبی|هذا الأمينُ، قد رَضينا بما يقضي بيننا}})<ref>{{Cite web|title=سيرة ابن إسحاق - محمد بن إسحاق بن يسار - ج ٢ - الصفحة ٨٧|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3661_%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%86-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%D8%AC-%D9%A2/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_37|access-date=2021-10-12|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref> واتا: ئەوە ئەمینە هات ڕازین ببێ بەناوبژیوان.<ref>{{Cite web|title=النبي هو الذی وضع الحجر الاسود في موضعه|url=https://arabic.tebyan.net/index.aspx?pid=152520|access-date=2021-10-12|website=arabic.tebyan.net}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/شبابه_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref> ئەمەش بووە ھۆی چارەسەرکردنی کێشەکە، زانایان و شوێنکەوتوانی ئایینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێھاتوویی پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە.<ref name=":0"/><ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ., دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=الرشد في التفكير والتصرف وأثره في الحياة|url=https://www.alshareyah.com/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%A9-%D9%88%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/21-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%88%D9%82%D9%81%D8%A7%D8%AA/2564-2021-05-05-00-01-34|access-date=2021-10-12|website=www.alshareyah.com|language=ar-aa}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرَّسول صلى الله عليه وسلم القدوة في الأمَانَة|url=https://dorar.net/akhlaq/124|access-date=2021-10-12|website=dorar.net|language=ar}}</ref> === ھاوسەرگیری لەگەڵ خەدیجە === {{سەرەکی|خەدیجە کچی خووەیلید}} [[پەڕگە:Khadija tomb.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەو گومەزەی لەسەر گۆڕی خەدیجە دروستکرابوو]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، ژنێکی بازرگانی شاری [[مەککە]] بوو،<ref name="ReferenceG"/> ڕێزلێگیراو و خاوەنی پارە و سامان بوو،<ref>{{Cite web|title=خديجة بنت خويلد|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> کچی خوەیلد ی کوڕی ئەسەدی کوری عبدالعزی کوڕی قصی بوو. دایکی فاتیمەی کچی زائدە کوڕی ئەسام کوڕی عامری کوڕی لوئەی بوو، خەدیجە پێش ئەوەی شوو بە پێغەمبەر بکات دوو شووی دیکەی کردبوو.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص105-125، دار السيرة، بيروت، ط1995</ref> سەرچاوە مێژووییەکان ئاماژە بەوەدەکەن لە ناو خانەوادەکەی شکۆمەند و خاوەن پلە و پایە بووە سەروەت و سامانی خۆی ھەبوو لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوە مێژووییەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەوەیان ڕووننەکردووەتەوە خەدیجە چۆن ئەو ماڵ و سامانەی دەستکەوتووە بەڵام بەشێک لە سەرچاوەکان دەلێن بەھۆی بارزگانییەوە توانیویەتی گەشە بە سەروەت و سامانەکەی بکات.<ref name=":0" /> کاتیک ھەواڵی دەست پاکی محەممەد گەیشت پێی، ناردی بە شوێن محەممەدا و پێشنیاری خستە بەردەمی کە بەشداری بکات لە بازرگانییەکەیدا بۆ [[شام]]،<ref>أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن الأثير الجزري، ج1، ص1337-1338.</ref> محەممەد ڕازی بوو و دەرچوو بۆ شام و شتومەکی کڕی، لە گەشتەکەیدا خزمەتکارێکی لەگەڵ بوو بەناوی مەیسەرە، کاتێک گەشتنە شام لە بازاڕی بوسڕا لەژێر سێبەری دارێک دانیشت کە لە نزیک [[سەومەعە|سەومەعەی]] ڕ‌اهیبێک بوو بەناوی [[نەستوڕا]]،<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، بەرگی ١،لاپەڕە ٧١، مؤسسة عز الدين، بيروت، ١٩٨٦</ref> ڕاهیبەکە بە مەیسەرەی گووت ({{عەرەبی|ما نزل تحت هذه الشجرة قطّ إلا نبيّ}})<ref>ثقات ابن حبان، ابن حبان، بەرگی ١، لاپەڕە ٤٧</ref><ref>{{Cite book|url=https://ketabonline.com/ar/books/1311/read?part=1&page=123&index=819046/819081|title=الموسوعة في صحيح السيرة النبوية - العهد المكي {{!}} مجلد 1 {{!}} صفحة 118 {{!}} مولد رسول الله الرحمة المهداة صل|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عظيمات|url=http://www.alfaseeh.net/vb/showthread.php?t=19082|access-date=2021-10-14|website=www.alfaseeh.net}}</ref> واتا: تەنیا پێغەمبەران لەژێر سێبەری ئەم دارەدا دانیشتوون، مەیسەرە کاتێک گەرما بەتین دەبوو دەیبینی دوو فریشتە سێبەر بۆ پێغەمبەر و حوشترەکەی دەکەن،<ref>{{Cite web|title=قصة ام المؤمنين خديجه رضي الله عنها مع الرسول الكريم|url=https://tamimi.own0.com/t6163-topic|access-date=2021-10-14|website=tamimi.own0.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتابات في الميزان / لنعرف خديجة عليها السلام!!|url=http://www.kitabat.info/print.php?id=154581|access-date=2021-10-14|website=www.kitabat.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص81 - كتاب سيرة ابن اسحاق السير والمغازي - حديث خديجة ابنة خويلد - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/9862/84|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> کاتێک گەڕایەوە بۆ مەککە قازانجێکی زۆری کردبوو دوو ئەوەندەی جارانی پێشوو،<ref>{{Cite web|title=تاجر النبي في مال خديجة.. فحقق أرباحًا ما لم يحققها غيره في 40 سنة|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1027608/تاجر-النبي-في-مال-خديجة-فحقق-أرباحًا-ما-لم-يحققها-غيره-في-40-سنة|access-date=2021-10-14|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> مەیسەرەی خزمەتکاریش ئەو شتانەی بۆ خەدیجە گێڕایەوە کە بەسەریان هاتووە، بۆیە لە دوای گەڕانەوەکەی لە شام خەدیجە پێشنیاری ھاوسەرگیری خستە بەردەمی لەڕێی نەفیسە کچی مەنییە،<ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، ج1، ص114، عالم الكتب، بيروت، ط1996.</ref> محەممەدیش ڕازی بوو و داواکەی خستە بەردەم مامەکانی، ئەبوو تاڵیبی مامی لەگەڵی چوو خوازبێنی بۆ کرد لە عەمری کوڕی ئەسەدی مامی و مارەییەیەکەی بیست حوشتر بوو،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣٦١</ref> خەدیجەی خواست کاتێک لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بوو خەدیجە لە تەمەنی ٤٠ ساڵیدا یان ھەندێک دەڵێن ئەویش لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بووە.<ref>{{Cite web|date=2016-09-22|title=زواج النبي من السيدة خديجة رضي الله عنها|url=https://www.alsirah.com/زواج-النبي-من-السيدة-خديجة-رضي-الله-عنه/|access-date=2021-07-08|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كيف تزوج النبي صلى الله عليه وسلم من خديجة - الإسلام سؤال وجواب|url=https://islamqa.info/ar/answers/34550/كيف-تزوج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-من-خديجة|access-date=2021-07-08|website=islamqa.info|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=زواج النبي صلى الله عليه وسلم بخديجة ـ رضي الله عنها ـ - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/156056/زواج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-بخديجة-ـ-رضي-الله-عنها-ـ|access-date=2021-07-08|website=www.islamweb.net}}</ref> خەدیجە یەکەم ژنی محەممەدە و تاوەکوو لەژیاندا مابوو ژنی تری نەهێناوە،<ref>{{Cite web|title=أول امرأة تزوجها رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد خديجة|url=http://www.sahaba.rasoolona.com/Al-Awael/484/%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9|access-date=2021-10-14|website=www.sahaba.rasoolona.com}}</ref> دوای ئەوەی بیست و پێنج ساڵ لەلای مایەوە پازدە ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی و دە ساڵ دوای پێغەمبەرایەتی،<ref>{{Cite web|title=ما هي أول امرأة تزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ؟|url=https://ejaaba.com/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%8A-%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-10-14|website=ejaaba.com}}</ref> و دایکی ھەموو منداڵەکانی بوو بێجگە لە ئیبراھیم کە دایکی ئەو ماریە قیبتی بوو، مناڵەکانی تری قاسم و عەبدوڵڵا و زەینەب و ئوم کەلسوم و فاتمە بوون.<ref>{{Cite web|last=سعيد|first=مريم|date=2020-09-28|title=اسماء ابناء الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://www.fekera.com/94104/اسماء-ابناء-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم/|access-date=2021-10-14|website=موقع فكرة|language=ar}}</ref> قاسم و عەبدولڵا لە سەردەمی نەفامیدا مردن بەڵام ھەموو کچەکانی موسڵمان بوون و لە گەڵیدا کۆچیان کرد بۆ مەدینە، بەڵام ھەموویان ھێشتا پێغەمبەر لە ژیاندا بوو مردن بێجگە لە فاتیمە.<ref>{{Cite web|title=الحكمة من موت أبناء الرسول الذكور|url=https://www.almrsal.com/post/924895|access-date=2021-10-14|website=المرسال|language=ar}}</ref> === مژدەکان لە نزیکبوونەوەی ناردنی === [[موسڵمانان]] لەو بڕوایەدان کە خوا ھەر پێغەمبەرێکی ناردبێت بەڵێنی لێوەرگرتووە کە بە نەتەوەکەی بڵێت باوەڕ بە دوایین پێغەمبەر بھێنن کە محەممەدە و سەری بخەن،<ref>[http://www.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=49&ID=265 لە تەفسیری ئیبن کەسیر، سورەتی ئەنعام]</ref> و محەممەد خۆی فەرموویەتی: ({{عەرەبی|أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم}}) واتا: من بانگەوازی ئیبڕاھیمی باوکمم، مژدەکەی عیسام،<ref>دەقی فەرموودەکە؛ «أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم»</ref> ھەروەھا لە کتێبەکانی سیرەدا ھاتووە کەوا حاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] و قەشە مەسیحییەکانی ناو [[عەرەب]] باسیان لە ھاتنی پێغەمبەر محەممەد کردووە پێش ناردنی کاتێک کاتەکەی نزیک بووەتەوە.<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-01-17|title=كيف أخبرت الكتب السماوية عن النبي (ص) وشريعته؟|url=https://ar.hawzahnews.com/news/352732/كيف-أخبرت-الكتب-السماوية-عن-النبي-ص-وشريعته|access-date=2021-07-08|website=وكالة أنباء الحوزة|language=ar}}</ref> فاڵگرەوە عەرەبەکان لە جنۆکە شەیتانەکانەوە زانیایان کە بەدزیەوە گوێیان دەگرت و هەواڵەکانیان لەئاسمانەوە دەهێنا پێش ئەوەی ڕێگریان لێبکیرێت. قەشە مەسیحییەکان و حاخامە جوولەکەکان لە کتێبەکانیان سیفەتی خۆی سیفەتی کاتی هاتنیان دەزانی،<ref>{{Cite web|title=بعض صفات النبي الموعود {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/11307/|access-date=2021-10-14|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-10-14|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> و پێغەمبەرەکانیان بەڵێنیان لێوەرگرتبوون کاتێک هات باوەڕی پێبێنن.<ref>{{Cite web|title=من أوصاف الرسول في التوراة والإنجيل -2-|url=https://islamsyria.com/site/show_articles/9266|access-date=2021-10-14|website=islamsyria.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=صفات النبي (صلى الله عليه وآله) في التوراة - مركز الأبحاث العقائدية|url=https://www.aqaed.com/faq/1666/|access-date=2021-10-14|website=www.aqaed.com}}</ref> ئیبن عەبباس دەڵێت ({{عەرەبی|كانت يهود خيبر تقاتل غطفان فلمّا التقوا هُزمت يهود خيبر فعاذت اليهود بهذا الدعاء فقالت «اللهم إنا نسألك بحقّ محمد النبيّ الأميّ الذي وعدتنا أن تخرجه لنا في آخر الزمان إلا نصرتنا عليهم»، فكانوا إذا التَقَوا، دعوا بهذا الدعاء فهزموا غطفان، فلما بُعث النبي صلى الله عليه وسلم كفروا به فأنزل الله ﴿وَكَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ﴾}}<ref>{{Cite book|last=بكر/السيوطي|first=جلال الدين عبد الرحمن بن أبي|url=https://books.google.iq/books?id=jzdMDwAAQBAJ&pg=PT169&lpg=PT169&dq%253D%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2584%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2591%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D9%2587%25D9%258F%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D9%2581%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B0%25D8%25AA%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%252B%25C2%25AB%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%25D9%2585%252B%25D8%25A5%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25A3%25D9%2584%25D9%2583%252B%25D8%25A8%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2591%252B%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25AF%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A3%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B0%25D9%258A%252B%25D9%2588%25D8%25B9%25D8%25AF%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25A3%25D9%2586%252B%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2587%252B%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2581%25D9%258A%252B%25D8%25A2%25D8%25AE%25D8%25B1%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D8%25A5%25D9%2584%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B5%25D8%25B1%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2585%25C2%25BB%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2583%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A5%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2582%25D9%258E%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%258C%252B%25D8%25AF%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%258F%25D8%25B9%25D8%25AB%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%252B%25D8%25B5%25D9%2584%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%252B%25D9%2588%25D8%25B3%25D9%2584%25D9%2585%252B%25D9%2583%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%252B%25D9%2581%25D8%25A3%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25EF%25B4%25BF%25D9%2588%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2592%252B%25D9%2585%25D9%2590%25D9%2586%252B%25D9%2582%25D9%258E%25D8%25A8%25D9%2592%25D9%2584%25D9%258F%252B%25D9%258A%25D9%258E%25D8%25B3%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%2590%25D8%25AD%25D9%258F%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D8%25B9%25D9%258E%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2591%25D8%25B0%25D9%2590%25D9%258A%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D9%2583%25D9|title=تفسير السيوطي (الدر المنثور في التفسير بالمأثور) 1-7 ج1|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-3001-3|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص5 - شرح كتاب قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة - الكلام على حديث ابن عباس في معنى استفتاح اليهود على الذين كفروا - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32403/296|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: جوولەکەکانی خەیبەر جەنگیان لەگەڵ غەتەفان دەکرد کاتێک بەیەک گەیشتن جوولەکەکانی خەیبەر دۆڕان، و جوولەکەکان ئەم دوعایەیان کرد؛ خوایە ئێمە داوات لێدەکەین بەحەقی پێغەمبەر محەممەدی ڕاستگۆ کە بەڵێنت داوە بۆمانی بنێری سەرمان بخەی بەسەریاندا، بۆیە کاتێک گەیشتن بەغەتەفان ئەو دوعایەیان کرد و لێیان بردنەوە، کاتێک پێغەمبەر وەحی بۆ هات باوەڕیان پێنەکرد، خوای گەورە ئایەتی دابەزاند (ئەوان لەپێشدا بە پێغەمبەر هەڕەشەیان لە بێباوەڕان دەکرد بەڵام کاتێک هات باوەڕیان پێنەهێنا). لەباسی موسڵمان بوونی [[سەلمانی فارسی]] دەڵێت یەکێک لەڕاهیبەکان پێیگووتوە: ({{عەرەبی|قد أظلّ زمان نبي، مبعوث بدين إبراهيم يخرج بأرض العرب، مهاجره إلى الأرض بين حرّتين بينهما نخل، به علامات لا تخفى، يأكل الهديّة ولا يأكل الصّدقة، بين كتفيه خاتم النبوة، فإن استطعت أن تلحق بتلك البلاد فافعل}})<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=iMR9DwAAQBAJ&pg=PT726&lpg=PT726&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=JFDqO8C8LS&sig=ACfU3U0b7_r4XN8EyZYXaVMZ0AtDNkB_SQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgLEAM|title=البداية والنهاية 1-8 مع الفهارس ج1: البداية والنهاية 1/8 - لونان|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-2781-5|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - هداية الحيارى في أجوبة اليهود والنصارى - القسم الأول في أجوبة المسائل - المسألة الثانية فيما لو اختاروا الكفر - قصة إسلام سلمان الفارسي - سلمان يلحق بقس عمورية- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=115&ID=20|access-date=2021-10-15|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> واتا: سەردەمی پێغەمبەرێک نیزیک بۆتەوە، بەدینی ئیبراهیم نێردراوە لەوڵاتی عەرەب دەردەکەوێت، کۆچدەکات بۆ زەوییەک لەنێوان دوو چیا دایە و خورمای لێدەچێندرێت، چەند نیشانەیەکی هەیە؛ دیاری وەردەگرێت بەڵام خێر وەرناگرێت، لەنێوان شانەکانی مۆری پێغەمبەرایەتی هەیە، ئەگەر بتوانی بگەی بەو وڵاتە ئەو پێی بگە.<ref>{{Cite book|last=عويص|first=د إيهاب|url=https://books.google.iq/books?id=5go0EAAAQBAJ&pg=PT522&lpg=PT522&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=yvBiBZtnkj&sig=ACfU3U1CKp3m8DCTd5EtjLjM0lFiXWA6aw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgNEAM|title=كهولة قبل البلوغ|publisher=ٌرواية|isbn=978-603-90437-5-1|language=ar}}</ref> [[عامر کوڕی ڕەبیعە]] دەڵێت: ({{عەرەبی|سمعت زيد بن عمرو بن نفيل يقول أنا أنتظر نبيًا من ولد إسماعيل ثم من بني عبد المطلب بن هاشم ولا أراني أدركه، وأنا أؤمن به وأصدّقه وأشهد أنه نبيّ، فإن طالت بك مدة فرأيته فأقرئه مني السّلام، وسأخبرك ما نعته حتى لا يخفى عليك. قلت: هلمّ. قال: هو رجل ليس بالقصير ولا بالطويل ولا بكثير الشعر ولا بقليله وليست تفارق عينيه حمرة وخاتم النبوة بين كتفيه، واسمه أحمد، وهذا البلد مولده ومبعثه، ثم يخرجه قومه منها، ويكرهون ما جاء به حتى يهاجر إلى يثرب فيظهر أمره، فإيّاك أن تخدع عنه فإني طفت البلاد كلها أطلب دين إبراهيم، فكل من أسأل من اليهود والنصارى والمجوس يقولون "هذا الدين وراءك" وينعتونه مثل ما نعته لك ويقولون "لم يبق نبي غيره}})<ref>{{Cite web|title=تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج ١٩ - الصفحة ٥٠٤|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3175_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%AC-%D9%A1%D9%A9/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_504|access-date=2021-10-16|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الاسلامية : أعـلام النبوة|url=https://taghrib.com/ar/library/print/406/19|access-date=2021-10-16|website=taghrib.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول صلى الله عليه وسلم|url=http://w11a.weebly.com/157516041585158716081604-158916041609-1575160416041607-1593160416101607-1608158716041605.html|access-date=2021-10-16|website=عظماء في التاريخ الاسلامي}}</ref> واتا: گوێم لە [[عەمر کوڕی نوفەیل]] بوو دەیگووت چاوەڕێی پێغەمبەرێک دەکەم لەنەوەی ئیسماعیل، دواتر لەنەوەی عەبدول موتەڵیب کوڕی هاشم و وانازانم پێیبگەم، من باوەڕم پێی هێناوە و بەڕاستی دادەنێم و شایەتی دەدەم پێغەمبەرە، ئەگەر تەمەنت درێژ بوو و پێی گەیشتی لەمنەوە سەلامی لێبکە، و سیفاتەکانیت پێدەڵێم تاوەکوو لێت تێکنەچێ. گووتم: پێم بڵێ. گووتی: پیاوێکە نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، پرچی نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، سورایی هەمیشە لەچاوەکانیدا هەیە و مۆری پێغەمبەرایەتی لەنێوان شانەکانیەتی، ناوی ئەحمەدە و ئەو وڵاتەی ئێرە شوێنی لەدایکبوون و ناردنیەتی، دواتر گەلەکەی لە وڵات دەریدەکەن و ڕقیان لە بەرنامەکەیەتی، ئینجا کۆچدەکات بۆ مەدینە و سەردەکەوێت، ئاگات لێبێت لێت تێکنەچێت من هەموو وڵاتان گەڕاوم بەدوای دینی ئیبراهیم، پرسیارم لەهەر جوولەکە و مەسیحی و ئاگرپەرستێک کردبێت گووتویانە: بگەڕێوە لەوەڵاتی تۆ سەرهەڵدەدا، بەو شێوەیەی بۆم وەسف کردی ئاوا بۆیان وەسف کردووم و دەیانگووت تەنیا ئەو پێغەمبەرە ماوە بنێردرێت.<ref>{{Cite web|title=زيد بن عمرو بن نفيل العدوي - The Hadith Transmitters Encyclopedia|url=http://hadithtransmitters.hawramani.com/%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D9%81%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%8A/|access-date=2021-10-16|website=hadithtransmitters.hawramani.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الباب السابع عشر فيما هجست به النفوس من إلهام العقول بنبوته عليه السلام، الباب الثامن عشر في مبادىء نسبه وطهارة مولده صلى الله عليه وسلم - أعلام النبوة للماوردي|url=http://islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/2Siyer/pg_005_0010.htm|access-date=2021-10-16|website=islamilimleri.com}}</ref> محەممەد پێش پێغەمبەرایەتی چەند شتێکی دەبینی لەوانە ({{عەرەبی|إني لأعرف حجرًا بمكة كان يسلّم علي قبل أن أُبعث، إني لأعرفه الآن}})<ref>{{Cite web|date=2020-07-21|title=تسليم الحجر عليه صلى الله عليه و سلم|url=http://jeridety.com/ar/170292|access-date=2021-10-16|website=جريدتي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المطلب الحادي عشر: تسليم الحجر|url=https://dorar.net/aqadia/2067|access-date=2021-10-16|website=dorar.net|language=ar}}</ref> واتا: من بەردێک دەزانم لەمەککە پێش پێغەمبەرایەتی سەلامی لێدەکردم، ئێستا دەیناسمەوە.<ref>{{Cite web|date=2017-02-14|title=باب فضل نسب النبي ﷺ ، وتسليم الحجر عليه قبل النبوة|url=https://muslim.lna.io/2267/|access-date=2021-10-16|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ عبد المحسن العباد-صحيح مسلم-254-5|url=http://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=243110|access-date=2021-10-16|website=alathar.net}}</ref> ئەگەر ویستبای دەست بەئاو بگەیەنێت دوور دەکەوەتەوە تاوەکوو ماڵەکانی مەککە وندەبوون و دەچوو بۆ شیو و دۆڵەکانی دەوری مەککە، بەلای هەر دار یان بەردێکدا تێپەڕیبا دەیگووت «سەلامت لێبێت ئەی پێغەمبەری خوا»،<ref>{{Cite web|title=حجرُ يسلم على رسول الله - شبكة الشفاء العالمية|url=https://www.ashefaa.complay.php/?catsmktba=21586|access-date=2021-10-16|website=حجرُ يسلم على رسول الله|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=سلام الحجر على النبي - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/202255/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A|access-date=2021-10-16|website=www.islamweb.net}}</ref> سەیری لای ڕاست و چەپی خۆیدەکرد تەنیا بەرد و داری دەبینی، ئەو بارودۆخە بەردەوام بوو تاوەکوو جبرەئیل هات بۆلای لە [[ئەشکەوتی حیرا]].<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٣، لاپەڕە ٥-٣٣</ref> == ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ == === دابەزینی سروش === [[پەڕگە:Cave Hira.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەشکەوتی حیرا]] کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حیڕا <ref name="ReferenceF" /> دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق المختوم (كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی دەبرد و مانگێک تیایدا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref name=":4" /><ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref> یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> [[عائیشە]] بەسەرهاتی دابەزینی سروش دەگێڕێتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أول ما بدأ به رسول الله صلى الله عليه وسلم من الوحي الرؤيا الصالحة في النوم، فكان لا يرى رؤيا إلا جاءت مثل فلق الصبح، ثم حُبب إليه الخلاء، وكان يخلو بغار حراء، فيتحنّث فيه الليالي ذوات العدد قبل أن ينزع إلى أهله، ويتزوّد لذلك، ثم يرجع إلى خديجة فيتزود لمثلها، حتى جاءه الحقّ وهو في غار حراء، فجاءه المَلك فقال: اقرأ، قال: ما أنا بقاريء. قال: فأخذني فغطّني حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، قلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثانية حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، فقلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثالثة، ثم أرسلني فقال:{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥}} فرجع بها رسول الله صلى الله عليه وسلم يرجف فؤاده، فدخل على خديجة بنت خويلد رضي الله عنها فقال: زمّلوني زملّوني، فزمّلوه حتى ذهب عنه الروع، فقال لخديجة وأخبرها الخبر: لقد خشيت على نفسي. فقالت خديجة: كلا والله ما يخزيك الله أبدًا، إنك لتصل الرّحم، وتحمل الكلّ، وتكسب المعدوم، وتُقرِي الضيف، وتُعين على نوائب الحقّ. فانطلقت به خديجة حتى أتت به ورقة بن نوفل بن أسد بن عبد العزى، ابن عم خديجة، وكان امرءًا تنصّر في الجاهلية، وكان يكتب الكتاب العبراني، فيكتب من الإنجيل بالعبرانية ما شاء الله أن يكتب، وكان شيخًا كبيرًا قد عمي، فقالت له خديجة: يا ابن عمّ، اسمع من ابن أخيك. فقال له ورقة: يا ابن أخي ماذا ترى؟ فأخبره رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر ما رأى، فقاله له ورقة: هذا الناموس الذي نزل الله به على موسى، يا ليتني فيها جذع، ليتني أكون حيًا إذ يُخرجك قومك، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أوَمخرجيّ هم؟ قال: نعم، لم يأتِ رجل قطّ بمثل ما جئتَ به إلا عُودِي، وإن يدركني يومك أنصرك نصرًا مؤزرًا}})<ref>{{Cite web|title=بدء الوحي إِلى رسول الله صلى الله عليه وسلم|url=http://www.saaid.net/Doat/binbulihed/271.htm|access-date=2021-10-18|website=www.saaid.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-11-13|title=بدء الوحي|url=http://www.alukah.net/sharia/0/35963/|access-date=2021-10-18|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-02-04|title=باب بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://muslim.lna.io/195/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إنكار أحاديث بدء الوحي|url=http://www.bayanelislam.net/Suspicion.aspx?id=03-02-0032&value=&type=|access-date=2021-10-18|website=www.bayanelislam.net}}</ref> واتا:<blockquote>پێغەمبەر سەرەتا خەونی ڕاستی دەبینی، هەر خەونێکی دیتبا وەک بەری بەیان دەهاتە دی، دواتر خەڵوەتی لەلا خۆشەویستکرا و خەڵوەتی دەکرد لە ئەشکەوتی حیڕا، و چەند شەوێک تێیدا دەماوە بەندایەتی دەکرد پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆلای خێزانەکەی، بۆئەوەی کەلوپەلی پێویست لەگەڵ خۆی ببات، لەسەر ئەو کارە بەردەوامبوو تاوەکوو وەحی بۆهات لەئەشکەوتی حیڕادا، جوبرەئیل هات بۆلای و پێیگووت: بخوێنە، ئەویش گووتی: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: بخوێنە، گووتم: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: جاری سێیەم بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: {{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی=بخوێنە بەناوی ئەو خوایەی دروستی کردووی، مرۆڤی لە خوێنپارەیەک دروستکردووە، بخوێنە خوای تۆ بەخشندەترینە، ئەو خوایەی بەهۆی پێنووس مرۆڤی فێرکردووە، فێری ئەو شتانەی کردووە کە نەیزانیوە}}. پێغەمبەر بە ترسێکی زۆرەوە گەڕایەوە ماڵەوە و بە خەدیجەی گووت: دامبپۆشن دامبپۆشن، دایانپۆشی تاوەکوو ترسەکەی نەما، بەخەدیجەی گووت ج ڕویداوە و پێی گووت لەژیانی خۆم ترسام، خەدیجە گووتی: سوێند بەخوای گەورە هەرگیز خوا سەرشۆڕت ناکات، تۆ خزمایەتی بەجێدەهێنی، یارمەتی بێتوانایان دەدەی، هاوکاری کەسانی هەژار دەکەی، ماف بۆ خەڵکی دەگێڕیەوە. خەدیجە لەگەڵ خۆی بردی بۆلای [[وەرەقە کوڕی نەوفەل]] کە ئامۆزای خەدیجە بوو، لەنەفامیدا ببوو بە مەسیحی، ئەوەندەی خوا ویستی لەسەربێت ئینجیلی بەعیبری دەنووسی، پیاوێکی پیربوو بینایی لەدەستدابوو. خەدیجە گووتی: ئەی ئامۆزاکەم گوێ لەبرازاکەت بگرە بزانە دەڵێ چی، وەرەقە گووتی کوڕە برا دەڵێی چی؟ پێغەمبەر ئەوەی دیتبووی بۆی گێڕایەوە، وەرەقە پێیگووت: ئەوە هەر ئەو شتەیە کەبۆ مووسا دابەزیوە، خۆزگە گەنج و بەتوانا دەبووم کاتێکک گەلەکەت دەرتدەکەن، پێغەمبەر گووتی: ئەوان دەرمدەکەن؟ وەرەقە گووتی: بەڵێ، هەر کەسێک شتێکی وەک ئەوەی تۆی هێنابێت دوژمنایەتی کراوە، خۆئەگەر لەکاتەدا زیندووبم زۆر چاک سەرتدەخەم).<ref>{{Cite web|title=ص193 - كتاب التعريف بالإسلام - بدأ الوحي - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/144/198|access-date=2021-10-16|website=al-maktaba.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=حديث عن بدء الوحى من صحيح البخاري (7 أحاديث)|url=https://www.al-hamdoulillah.com/ar/hadith/bukhari/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%AF%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%89.html|access-date=2021-10-16|website=www.al-hamdoulillah.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=د. علي محمّد الصلابيّ - الحلقة التاسعة (9): نزول الوحي على سيِّد الخلق محمد صلى الله عليه وسلم|url=https://resalapost.com/2019/10/30/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%84%d9%82%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%a7%d8%b3%d8%b9%d8%a9-9-%d9%86%d8%b2%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%b9%d9%84%d9%89-%d8%b3%d9%8a%d9%91%d9%90%d8%af-%d8%a7/|access-date=2021-10-16|website=رسالة بوست|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتاب بدء الوحي (028) {{!}} الموقع الرسمي لمعالي الشيخ عبد الكريم بن عبد الله الخضير - حفظه الله تعالى -|url=https://shkhudheir.com/scientific-lesson/258618227|access-date=2021-10-16|website=shkhudheir.com}}</ref></blockquote>[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]] ابن ئیسحاق دەڵێت: یەکەم جار جوبرائیل لە خەودا هاتووەتە لای پێغەمبەر ،{{تێبینی|بەشێک لە سەرچاوەکان بە پێچەوانەی ئەو گێرانەوەی ئێستا هەیە ڕەتی دەکەنەوە لە کاتی دابەزینی نیگا (وەحی) پێغەمبەر لە باری خەوودابووبێت بە ئاگا بووە بەڵام ئەمە جێگای بایەخی نەبووە زۆرینە لە سەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر لە باری خەودا بووە ، بەهۆی ئەوەی خەوبینینی پێغەمبرە خەوی ساڵح بووە و دەهاتە دی .|group=تێبینیی}} دەگێڕێتەوە پێغەمبەر وتی لە کاتی خەودا هات بۆلام ، پێی وتم بخوێنە ، وتم خوێندەواریم نیە جارێکی دیکە گەڕایەوە و هەمان شتی دووبارە کردەوە ، ووتی بخوێنە ، منیش وتم خوێندەواریم نیە پاشان ئەم ئایەتەی گووت .{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی= بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون}}.<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref> ئەمەش یەکەم ئایەتی [[قورئان]] بوو کە دابەزی بۆی .<ref name=":0" /> لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات،<ref>{{Cite web|title=فصل: مطلب أول سورة نزلت وفترة الوحي وسببها:{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.net/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%8A%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8%20%D8%A3%D9%88%D9%84%20%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9%20%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%20%D9%88%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A%20%D9%88%D8%B3%D8%A8%D8%A8%D9%87%D8%A7:/i543&d898010&c&p1|access-date=2021-10-18|website=www.al-eman.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A|access-date=2021-10-18|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> گوتراوە چل ڕۆژ یان کەمتر،<ref>{{Cite web|title=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|url=https://www.withprophet.com/ar/%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%87-_20124|access-date=2021-10-18|website=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|language=ar}}</ref> گوتراوە شەش مانگ،<ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي عن النبي صلى الله عليه وسلم|url=http://midad.com/article/203243|access-date=2021-10-18|website=مداد|language=ar}}</ref> گوتراوە نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە،<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية (9)..عودة الوحي بعد إنقطاعه والدروس المستفادة - وضوح الاخبارى|url=https://boldnews.net/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%d9%8a%d8%a9-9-%d8%b9%d9%88%d8%af%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a5%d9%86%d9%82%d8%b7%d8%a7%d8%b9/|access-date=2021-10-18|language=ar}}</ref> تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد. دەربارەی چۆنیەتی دابەزینی وەحی پێغەمبەر دەڵێت: ({{عەرەبی|أحيانًا في مثل صلصلة الجرس، فهو أشده عليّ فيفصم عني وقد وعيت ما قال، وأحيانًا يتمثل لي الملك رجلاً فيكلمني فأعي ما يقول}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/72226|access-date=2021-10-18|website=www.dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموقع الرسمي لسماحة الشيخ عبدالله بن عبدالرحمن الجبرين - رحمه الله -|url=https://www.ibn-jebreen.com/books/7-101-6989-6157-32177.html|access-date=2021-10-18|website=www.ibn-jebreen.com}}</ref> واتا: هەندێک جار وەک زرینگانەوەی زەنگێک هەستی پێدەکەم کە لەهەموو شێوەکان لەلام گرانترە، دەنگەکە نامێنێت و من ئەوەم لەبەرکردووە کە گووتویەتی، هەندێکجار فریشتەیەک لەشێوەی مرۆڤێک دێت بۆلام و قسەم لەگەڵ دەکات.<ref>{{Cite web|title=الباحث القرآني|url=https://tafsir.app/ibn-katheer/42/2|access-date=2021-10-18|website=tafsir.app}}</ref><ref>{{Cite web|title=شرح حديث أحْيانًا يَأْتِيني مِثْلَ صَلْصَلَة الجَرَس|url=https://islamic-content.com/hadeeth/1826|access-date=2021-10-18|website=islamic-content.com|language=ar-SA}}</ref> عائیشە دەڵێت: ({{عەرەبی|ولقد رأيتُه ينزل عليه الوحي في اليوم الشديد البرد، فيفصِم عنه، وإنَّ جبينه ليتفصَّد عرقًا}})<ref>{{Cite web|date=2017-01-27|title=كيف كان بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://bukhari.lna.io/37/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح البخاري|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إبتداء الوحي|url=https://ibadhiyah.tripod.com/hadith/chapter2.html|access-date=2021-10-18|website=ibadhiyah.tripod.com}}</ref> واتا: لەڕۆژی زۆر ساردی زستاندا بینیومە وەحی بۆ دادەبەزێت، کاتێک تەواو دەبێت ڕومەتەکانی عارەقیان لێدەچۆڕێتەوە.<ref>{{Cite web|title=في كيفية إتيان الوحي إلى النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّم وشِدَّته عليه {{!}} الموقع الرسمي لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس حفظه الله|url=https://ferkous.com/home/?q=nabawiya-1-15|access-date=2021-10-18|website=ferkous.com}}</ref> هەر لەو ماوەیەدا بۆدووەم جار سینگی لەتکرا.<ref>{{Cite web|date=2019-06-02|title=العالم الخفى.. النبى محمد والملائكة.. كم مرة شق الملائكة صدر النبى؟.. فقهاء: 3 مرات آخرها قبل رحلة الإسراء والمعراج.. شق الصدر عملية بسيطة لقدرات جبريل التى منحها له الله|url=https://www.youm7.com/story/2019/6/2/العالم-الخفى-النبى-محمد-والملائكة-كم-مرة-شق-الملائكة-صدر/4269219|access-date=2021-10-18|website=اليوم السابع}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|url=https://www.withprophet.com/ar/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%A9-4-%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%87|access-date=2021-10-18|website=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|language=ar}}</ref> === سەرەتای بانگەواز === [[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]] موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|أنا رسولُ من أدركتُ حيًا، ومن يولد بعدي}}) واتا: من پێغەمبەر هەموو زیندوانم و پێغەمبەری ئەوانەشم دوای من لەدایک دەبن، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref> و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو کە تەمەنی دە ساڵ بوو<ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بەپێی گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەید کوڕی حاریسە|زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) [[ئەبووحەنیفە|ئەبوو حەنیفە]] دەڵێت: ئەبوبەکر یەکەم پیاو بوو باوەڕی پێهێنا، وعەلی یەکەم منداڵ بوو باوەڕی پێهێنا، و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کەموسڵمان بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] موسڵمانبوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون. محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد<ref name="ReferenceH">فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن ئەنجامدانی دوو ڕکات بەیانیان و دوو ڕکات لەشەواندا، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبوونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref> و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد دەگەیشتن. کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی [[ماڵی ئەڕقەم|ئەڕقەمی کوڕی ئەبو ئەڕقەمی]] بۆ ھەڵبژاردن تا تیایدا کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref name="ReferenceH"/><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref> === بانگەواز بە ئاشکرا === دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب دەڵێت: ({{عەرەبی|لما نزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» جمع رسول الله ﷺ قرابته، فاجتمع له ثلاثون رجلاً، فأكلوا وشربوا، فقال لهم: من يضمن عني ديني ومواعيدي ويكون معي في الجنة ويكون خليفتي في أهلي؟ فقال علي: أنا}})<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - مسند الإمام أحمد - مسند العشرة المبشرين بالجنة - مسند الخلفاء الراشدين - ومن مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه- الجزء رقم1|url=https://www.islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=6&ID=841|access-date=2021-11-25|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.quran7m.com/searchResults/026214.html|access-date=2021-11-25|website=www.quran7m.com}}</ref> واتا: کاتێک ئایەتی ''خزمە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە دابەزی، پێغەمبەر کەسە نزیکەکانی کۆکردەوە، سی کەس کۆبونەوە نان و ئاویان خوارد، پێغەمبەر گووتی کێ زەمانەتی دینەکەم دەکات لەگەڵ منە لەبەهەشت و دەبێتە جێگرەوەی من لەناو خێزانەکەمدا: عەلی کوڕی ئەبو تاڵیب گووتی من.''<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الجهر بالدعوة .. وأنذر عشيرتك الأقربين|url=https://islamstory.com/ar/artical/3406641/cat-%D8%B1%D8%AC%D8%A8|access-date=2021-11-25|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> <blockquote>[[ئیبن عەبباس]] دەڵێت {{عەرەبی|لمّا أنزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» صعد رسول الله ﷺ على الصّفا فقال: يا معشر قريش! فقالت قريش: مالك يا محمد؟ قال: أرأيتم لو أخبرتكم أن خيلاً بسفح هذا الجبل أكنتم تصدقونني؟ قالوا: نعم، أنت عندنا غير متَّهم، وما جربنا عليك كذبًا قطّ. قال: فإنّي نذيرٌ لكم بين يدي عذابٍ شديدٍ، يا بني عبد المطلب! يا بني عبد مناف! يا بني زهرة! إنّ الله أمرني أن أُنذر عشيرتي الأقربين، وإنّي لا أملك لكم من الدنيا منفعة ولا من الآخرة نصيبًا، إلا أن تقولوا لا إله إلا الله. فقال أبو لهب: تبًا لك سائر اليوم، ألهذا جمعتنا؟ فأنزل الله تبارك وتعالى «تبت يدا أبي لهب وتب»}}<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title="وأنذر عشيرتك الأقربين" النبى يصدح بالرسالة.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/9/9/وأنذر-عشيرتك-الأقربين-النبى-يصدح-بالرسالة-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4967884|access-date=2022-02-16|website=اليوم السابع}}</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> واتا: کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٢٦|ئایەت=٢١٤|ژمارە=١|کوردی=خزم و کەسە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە}}دابەزی پێغەمبەر چووە سەر چیای سەفا و گووتی: ئەی قوڕەیش، قوڕەیش گوتتیان چیبووە ئەی محەممەد؟ ەویش گووتی ئەگەر پێتان بڵێم لەپشت ئەو شاخەوە سوپایەک هەیە و دەیەوێت بەسەرتاندا بدات بڕوام پێدەکەن؟ گوتییان بەڵێ، تۆ لەلای ئێمە کەسێکی پاکی و هەرگیز درۆمان لێنەبیستووی. پێغەمبەر گووتی کەواتە من نێردراوم بۆ لاتان تاوەکوو لەسزایەکی بە ئازار ڕزگارتان بکەم. ئەی بەنو عەبدولموتەلیب، ئەی بەنوو عەبدمەناف، ئەی بەنوو زوهرە خوا فەرمانی پێکردووم خزمە نزیکەکانم ئاگادار بکەمەوە، من لەلای خوا هیچ سودێکتان پێناگەیەنم، ئەگەر شایەتی نەدەن کە هیچ خوایەک شایەنی پەرستن نییە جگە لە ئەڵڵا، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] گووتی دەستت بە بڕین چێ هەر بۆ ئەوە کۆت کردووینەوە؟ خوای گەورە ئایەتی {{قورئان|سوورەت=١١١|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=لەناوچێ هەردوو دەستی ئەبوو لەهەب، وە لەناویشچوو}} دابەزاند.<ref>{{Cite web|title=تفسير وأنذر عشيرتك الأقربين [ الشعراء: 214]|url=https://surahquran.com/aya-tafsir-214-26.html|access-date=2022-02-16|website=surahquran.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-03-17|title=في قوله تعالى: وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.alukah.net/sharia/0/113765/|access-date=2022-02-16|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القران الكريم {{!}}وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ|url=https://www.alro7.net/ayaq.php?langg=arabic&aya=214&sourid=26|access-date=2022-02-16|website=www.alro7.net}}</ref> </blockquote>بەپێی ڕیوایەتێکی زوھری ئیبن عەباس دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>،بەڵام زۆربەی موفەسیر و نوسەرانی سیرە دەڵێن دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانی هەر لەسەرەتای باگەوازی ئیسلامەوە دەستی پێکرد.<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی2، لاپەڕە92-163.</ref> لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش گوتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و گوتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان گوت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە موسڵمانبوون، و بڕیاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک موسڵمان بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان دەدا. [[ئیبن مەسعوود]] دەڵێت: حەوت کەس لە مەککەدا موسڵمان بوونی خۆیان ئاشکرا کرد: ئەوانیش پێغەمبەر، ئەبووبەکر، [[بیلالی حەبەشی]]، خەبابی کوڕی ئەرەت، سوهەیبی ڕۆمی، عەماری کوڕی یاسر و سومەیە کچی خەیات، هەرچی پێغەمبەر و ئەبووبەکرن ئەوا هۆزەکانیان دەیان پاراستن، بەڵام ئەوانی تر بەرگی ئاسنیان لەبەردەکرا و لەبەر خۆری بیابان دادەندران، و [[ئەبوو جەهل]] هات و سومەیەی بە ڕمێک کوشت.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=سيرة رسول الله صل الله عليه وسلم|url=https://njmsyria.com/%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%b1%d8%b3%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85/|access-date=2022-03-19|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref><ref>الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، بەرگی٤، لاپەڕە ٣٣٥.</ref><ref>{{Cite web|title=ص13 - كتاب شرح سنن ابن ماجة الراجحي - شرح حديث كان أول من أظهر إسلامه سبعة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32167/138|access-date=2022-03-19|website=al-maktaba.org}}</ref> هەتاوەکوو پێغەمبەریش پارێزراو نەبوو لە دژایەتی قوڕەیش،<ref>{{Cite web|title=مقاطعة بني هاشم|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D9%8A-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85|access-date=2022-03-19|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=البداية والنهاية/الجزء الثالث/فصل اجتراء قريش على رسول الله بعد وفاة عمه أبي طالب - ويكي مصدر|url=https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB/%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B9%D8%AF_%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D9%87_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8|access-date=2022-03-19|website=ar.wikisource.org|language=ar}}</ref> عەبدوڵڵای کوڕی عەمری کوڕی عاس دەگێڕێتەوە دەڵێت: لەو کاتەی پێغەمبەر نوێژی لە نزیک کەعبە دەکرد [[عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت]] هات و شانی پێغەمبەری گرت و جلەکەی لەملی هاڵاند و ویستی بیخنکێنێت، لەو کاتەدا ئەبووبەکر هات و لەپێغەمبەری دورخستەوە و گووتی: ئایا کەسێک دەکوژن کە دەڵێت خوای من تەنیا ئەڵڵایە و ئایەت و نیشانەی لەلای خواوە بۆ هێناون.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن عمرو بن العاص، ژمارە: 4815.</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-15|title=الذي دافع عن النبي صلى الله عليه وسلم عندما خنقه عقبة بن أبي معيط وهو يصلي هو|url=https://www.wizviral.com/%d8%a7%d9%84%d8%b0%d9%8a-%d8%af%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d8%b5%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85-%d8%b9-2/|access-date=2022-03-19|website=www.wizviral.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عقبة بن أبي معيط|url=https://www.alanba.com.kw/130049|access-date=2022-03-19|website=https://www.alanba.com.kw|language=ar-kw}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith|access-date=2022-03-19|website=dorar.net|language=ar}}</ref> زۆرترین ئەو کەسانەی دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانیان دەکرد بریتیبوون لە: ئەبوو جەهل، ئەبوو لەهەب، ئەسوەد کوڕی عەبد یەغوس، حارس کوڕی قەیس کوڕی عەدی، وەلید کوڕی موغەیڕە، ئومەییە کوڕی خەلەف و عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> تا کار گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر دووعایان لێبکات و بڵێ: ئەی خوای گەورە تۆڵە لە ئەبوو جەهل، و عوتەبەی کوڕی ڕەبیعە، و شەیبەی کوڕی ڕەبیعە، و وەلیدی کوڕی عوتبە،و ئومەیەی کوڕی خەلەف،و عوقبەی کوڕی ئەبوو موعەیت و عیمارەی کوڕی وەلید بکەیتەوە.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن مسعود، ژمارە: 520.</ref><ref>{{Cite web|title=السيرة الحلبية - الحلبي - ج ١ - الصفحة ٤٧٠|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3746_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_469|access-date=2022-03-19|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-صحيح مسلم-06b-4|url=https://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=112965|access-date=2022-03-19|website=alathar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qaala Rasul Allah (saw) - Comprehensive Hadith Database - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم|url=http://qaalarasulallah.com/hadithView.php?ID=511|access-date=2022-03-19|website=qaalarasulallah.com}}</ref> قوڕەیش هەوڵیاندا لەڕێگەی گفتوگۆوە محەممەد لەئیسلام پاشگەز بکەنەوە، عوتبەی کوڕی ڕەبیعەیان بۆ ئەو مەبەستە نارد کەیەکێک بوو لە سەرکردەکانی قوڕەیش، کاتێک گوێی لەقورئان بوو گەڕایەوە و بەقوڕەیشی گوت: بەقسەم بکەن واز لەو پیاوە بێنن هەرچی دەڵێت، سوێند بەخوا ئەوەی کەدەیڵێت داهاتوویەکی گەورەی دەبێت، خۆئەگەر عەرەب بەسەریدا سەرکەوتن ئەوا کەسانی تر کارەکەیان بۆ کردوون، بەڵام خۆئەگەر سەرکەوت بەسەر عەرەبدا ئەوا دەسەڵات و سەربەرزی ئەو دەسەڵات و سەربەری ئێوەیە.<ref>{{Cite web|title=حوار عتبه بن ربيعه مع رسول الله صلى الله عليه وسلم - ملة إبراهيم|url=http://www.melatibrahim.com/all/hwar|access-date=2022-03-19|website=www.melatibrahim.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقع هدى القرآن الإلكتروني|url=https://www.hodaalquran.com/details.php?id=1814|access-date=2022-03-19|website=www.hodaalquran.com}}</ref> دواتر زۆر هەوڵیان لەگەڵدا سامان و سەرکردایەتییان خستە بەردەست بەڵام هەموو جارێک ڕەتیدەکردەوە.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە 62-85، دار الفكر المعاصر، 2006.</ref> لەو کاتەدا محەممەد لەژێر پارێزراوی ئەبوو تالیبی مامیدا بوو، بۆیە قوڕەیش چەندین وەفدیان دەنارد بۆ لای و زۆر گلەییان لێدەکرد،<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی 2، لاپەڕە 92-163</ref> تاوەکوو دژایەتی کردنی زیاتری قەومەکەی قورسبوو بەلایەوە و بەمحەممەدی گوت: برازای خۆم ئەوە خزمان هاتوون و ئەوە و ئەوەیان گوتووە، خۆم و خۆشت بپارێزە و داوای شتێک مەکە کە نەخۆم نەخۆت نەتوانین هەڵبگرین، ئەوەی کە خزمەکانت پێیان ناخۆشە مەیڵێ. پێغەمبەر وایزانی کە مامی چیتر پاڵپشتی ناکات و دەیداتە دەست قوڕەیش، و چیتر توانای پاراستنی نەماوە، لەو کاتەدا پێغەمبەر قسە بەناوبانگەکەی کرد و گوتی:'''ئەی مامە ئەگەر خۆر لەسەر شانی ڕاستم دانێن، مانگیش لەسەر شانی چەپم دانێن، واز لەو ئیسلامە ناهێنم تاوەکوو خوای گەورە سەریدەخات یان لەپێناویدا دەمرم'''.<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=bC5tDwAAQBAJ&pg=PT117&lpg=PT117&dq=%D9%8A%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%91%D8%8C+%D9%84%D9%88+%D9%88%D9%8F%D8%B6%D8%B9%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A7+%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%AA%D9%8F+%D9%87%D8%B0%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1+%D8%AD%D8%AA%D9%89+%D9%8A%D8%B8%D9%87%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A3%D9%88+%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%83+%D9%81%D9%8A+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87&source=bl&ots=jcY0pnbsBU&sig=ACfU3U3MjZYYPsPHuimIBbgaaPVAkAUcJw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi37Lj3otL2AhWIQ_EDHe1eDEkQ6AF6BAgtEAM|title=السيرة النبوية لابن كثير|date=2011-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-4445-4|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية|url=https://dorar.net/h/e4072577709e235f592188b95489d5c7|access-date=2022-03-19|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=490117&yearquarter=20163|access-date=2022-03-19|website=alwatan.kuwait.tt}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} لو وضعوا الشمس في يميني والقمر في يساري|url=https://islamstory.com/ar/artical/20879/%D9%84%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D9%81%D9%89-%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%89|access-date=2022-03-19|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> دواتر محەممەد گریا، ئەبوو تاڵیب گوتی: برازای خۆم بەردەوام بە و ئەوەی پێت خۆشە بیکە، سوێند بەخوا هەرگیز ناتدەم بەدەستەوە.<ref>{{Cite journal|last=غشي|first=يحيى بن محمد|date=2015|title=دلائل النبوة:, القرآن الكريم: انشقاق القمر|url=http://dx.doi.org/10.54246/1548-008-002-003|journal=مجلة الواحات للبحوث والدراسات|pages=879|doi=10.54246/1548-008-002-003}}</ref><ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، بەرگی 1، لاپەڕە 163، عالم الكتب، بيروت، 1996.</ref> === کۆچکردن بۆ حەبەشە === {{سەرەکی|کۆچکردن بۆ حەبەشە}} [[پەڕگە:LocationAksumiteEmpire.png|وێنۆک|250px|شوێنی شانشینی حەبەشە کە موسڵمانان کۆچیان بۆ کرد لە دوای ئازاردانیان.]]کاتێک نەھامەتی زیادی کرد لەسەر [[موسڵمانان]] پێغەمبەر محەممەد ڕێگەی پێدان کە کۆچ بکەن بۆ [[حەبەشە]] لە ساڵی ٦١٥ز بۆ لای پاشا [[نەجاشی|ئەسحەمەی نەجاشی]] لەبەرئەوەی ستەمی لە کەس نەدەکرد، پێغەمبەر گوتی: زەوی حەبەشە پاشایەکی لێیە لەلای ئەو کەس ستەمی لێناکرێت تاوەکوو ئەو کاتەی خوای گەورە دەروتان لێدەکاتەوە.<ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/13256/|access-date=2022-03-21|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=بها ملك لا يُظلَم عنده أحد - موقع تيار الإصلاح|url=https://www.noslih.com/article/%D8%A8%D9%87%D8%A7+%D9%85%D9%84%D9%83+%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D9%8F%D8%B8%D9%84%D9%8E%D9%85+%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%87+%D8%A3%D8%AD%D8%AF|access-date=2022-03-21|website=www.noslih.com}}</ref> سەرەتا ١١ پیاو و ٤ ژن کۆچیان کرد<ref>فتح الباري، ابن حجر العسقلاني، بەرگی 7، لاپەڕە 188-189.</ref> لەسەرویانەوە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] و خێزانەکەی،<ref>سيرة ابن هشام، بەرگی 1، لاپەڕە 321-340.</ref> لەمانگی رەجەبی ساڵی پێنجی پێغەمبەرایەتی.<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە 168-181، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> ڕۆشتنی ئەوانە لەشەودا بوو بەنهێنی چوونە سەر دەریا بۆ بەندەری شعێبە، لەو کاتەدا دوو کەشتی دەڕۆشتن بۆ حەبەشە و ئەوانیش لەگەڵ ئەو دوو کەشتییە ڕۆشتن، کە ئەمە یەکەم کۆچککردنە لەئیسلامدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> دواتر نزیکەی ٨٠ پیاو و ژنی تر کۆچیان کرد بۆ حەبەشە، کە بەکۆچی دووەمی حەبەشە ناسراوە. لەدوای کۆکردن بۆ حەبەشە و بەدیاریکراوی لەرەمەزاندا، پێغەمبەر چووە حەرەم و دەستی بەنوێژ کرد، لەنوێژەکەدا [[نەجم|سوورەتی نەجمی]] خوێند، پێشتر ئەوانە گوێیان لەقورئان نەبوبوو و بەردەوام بوون لەدروستکردنی ژاوەژاو لەکاتی قورئان خوێندندا،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٥٣|ئایەت=٦٢|ژمارە=١|کوردی=کڕنوش ببەن بۆ خوای گەورە و هەر ئەو بپەرستن}}<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی نەجم، ئایەتی ٦٢</ref> خوێند و سوجدەی برد، هەموو ئەو قوڕەیشیانەی ئامادەبوون لە نزیک کەعبە سوجدەیان برد،<ref>رواه البخاري في صحيحه، عن عبد الله بن مسعود، ژمارە : 1070.</ref> تەنیا کەسێکی پیر نەبیت کە مشتە خۆڵێکی هەڵگرت و گوتی ئەوەندە بەسە،<ref>رواه أحمد بن حنبل في مسنده، عن عبد الله بن مسعود، بەرگی 5، لاپەڕە307، وصححه أحمد شاكر.</ref> بەم هۆیەوە بڵاوبۆوە کەوا قورەیش موسڵمانبوون.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=قصة الهجرة الى الحبشة|url=https://njmsyria.com/%d9%82%d8%b5%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%87%d8%ac%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a8%d8%b4%d8%a9/|access-date=2022-03-21|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref> کاتێک دەنگۆی موسڵمانبوونی قورەیش بڵاوبۆوە بەشێک لەوانەی کۆچیان کردبوو گەڕانەوە بۆ مەککە، بەڵام دەرکەوت و هەواڵەکە ڕاست نییە، بۆیە بەشاراوەیی چوونە ناو مەککە و هەندێکیان لەژێر پارێزراوی کەسێکدا چوونە ناو مەککە دواتر گەڕانەوە بۆ حەبەشە و بەشێکی تری موسڵمانانیان لەگەڵ دەرچوو،<ref>{{Cite web|title=باب هجرة أصحاب رسول الله، من مكة إلى أرض الحبشة - البداية والنهاية، ط. دار إحياء التراث العربي|url=http://www.islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/3Tarih/pg_006_0060.htm|access-date=2022-03-21|website=www.islamilimleri.com}}</ref> ئەمەش کۆچکردنی دووەمە بۆ حەبەشە، بەم شێوەیە هەموو ئەو پیاوانەی کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە ٨٣ پیاوبوون. کاتێک قورەیش بینی هاوەڵانی محەممەد لە حەبەشە پارێزراون عەبدوڵڵای کوڕی رەبیعە و عەمری کوڕی عاسیان بە چەند دیاریەکەوە نارد بۆلای [[نەجاشی]] بەو مەبەستەی موسڵمانان دەربکات لەوڵاتەکەی، نەجاشی موسڵمانەکانی بانگکرد و جەعفەری کوڕی ئەبوو تالیب بەرگری لە موسڵمانان دەکرد، و بەشێک لە [[مەریەم (سوورەت)| سوورەتی مەریەمی]] بۆ خوێندنەوە، نەجاشی و پیاوە ئاینییەکان گریان دوای گوێگرتن لەقورئان، دواتر نەجاشی گوتی: '''ئەو قورئانە و ئەوەی پێغەمبەر عیسا هێناویەتی لەیەک شوێنەوە هاتوون، بڕۆن سویند بەخوا هەرگیز موسڵمانەکانتان نادەم بەدەستەوە'''.<ref>{{Cite web|title=موسوعة التاريخ الإسلامي - محمد هادي اليوسفي - ج ١ - الصفحة ٥٨٣|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3656_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_565|access-date=2022-03-21|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة دروس وعبر|url=https://www.djazairess.com/djazairnews/44393|access-date=2022-03-21|website=جزايرس}}</ref> دواتر زۆربەی ئەوانەی کۆچیانکردبوو بۆ حەبەشە ڕۆیشتن بۆ مەدینە دوای ئەوەی [[ئیسلام]] لە مەدینەدا جێگیر بوو، هەندێکیان مانەوە تا دوای فەتحی خەیبەر ساڵی ٧ی کۆجی.<ref>{{Cite web|title=دراسات وبحوث / هجرة الرسول(صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ‏و سلم) وبناء الدَّولة والمجتمع الإسلاميِّين قراءة تحليليَّة نقديَّة في شبهات المستشرقين|url=http://iicss.iq/?id=11&sid=838|access-date=2022-03-21|website=المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية}}</ref> === گەمارۆدانی بەنی ھاشم === کاتێک قوڕەیش زانییان موسڵمانان پارێزراون لای نەجاشی حەبەشە، و دوای ئەوەی [[عومەر کوڕی خەتتاب]] و [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] ئیسلام بوون، و [[ئیسلام]] بڵاوئەبوویەوە لە نێو ھۆزەکاندا، ئەمە زۆربوو بەلایانەوە، کۆبوونەوە بۆ کوشتنی پیغەمبەر، قسەیان لەگەڵ بەنی ھاشم کرد و داوایان کرد بیدەن بە دەستەوە، ئەوانیش ڕازی نەبوون، و کاتێک قوڕەیش ئەمەیان زانی گەمارۆی بەنی ھاشمیان دا بەوەی کەس تێکەڵیان نەبێت و لەگەڵیان دانەنیشێت و ھیچ مامەڵەیەکیان لەگەڵ نەکات تا محەممەد ئەدەن بە دەستەوە. بۆ ئەمەش نوسراوێکیان نوسی و بە کەعبەدا ھەڵیان واسی. دواتر پێنج لە سەرکردەکانی [[قوڕەیش]] ھەوڵیاندا کۆتایی بەو گەمارۆیە بھێنن، پاشان ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد لە ڕەمەزان یان شەوالی دەیەم ساڵی پێغەمبەرایەتی (٣ ساڵ پێش کۆچی)، قوڕەیش نەیانئەتوانی ئازاری پێغەمبەر بدەن ھەتا ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد، پاشان خەدیجەی خێزانی کۆچی دوایی کرد، پێغەمبەر زۆر خەمبار بوو بۆ لە دەستدانی مامی و ھاوسەرەکەی لەبەر ئەوە ئەو ساڵ ناونرا ساڵی دڵتەنگی. === دەرچوون بۆ تائیف === [[پەڕگە:Taifroad.jpg|وێنۆک|250px|شاخی شاری تائیف]] کاتێک قوڕەیش ئازاریان توند کرد لەسەر محەممەد و ھاوەڵەکانی دوای وەفاتی ئەبوتالیب مامی، محەممەد دەرچوو بۆ [[تائیف]] و داوای لێکردن بێنە ناو ئیسلامەوە، بەڵام ئەوان زۆر بە توندی ڕەتیان دایەوە و ڕازی نەبوون، پاشان محەممەد تائیفی بە جێ ھێشت و بە خەمباری گەڕایەوە بۆ مەککە لەبەرئەوەی کەس لە خەڵکی تائیف نەھاتن بە دەم بانگەوازەکەیەوە. === ئیسرا و میعراج === [[پەڕگە:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 1.JPG|وێنۆک|250px|مزگەوتی ئەقسا]] لە دوای گەشتەکەی [[تائیف]]، ڕووداوی ئیسرا و میعراج یان شەوڕەو ڕوویدا بەپێی [[بیروباوەڕی ئیسلامی]]، [[موسڵمانان]] بە [[سوننە]] و [[شیعە]]وە لەو باوەڕەدان، ئەم گەشتە لە [[مزگەوتی حەرام]]ەوە بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] واتە شاری بیت المقدس بە سواری بوراق و بە ھاوەڵی [[جبرەییل|جوبرەیل]]، لەوێ دابەزیوە و نوێژی کردووە، پاشان ئەو شەوە لە بیت المقدسەوە ڕۆیشتووە بۆ ئاسمانی دنیا، و لەوێ [[ئادەم]]ی بینیوە وسڵاوی لێکردوە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، ھەر لە ئاسمان بەدیداری [[یەحیا]] و [[عیسا]] و [[یوسف]] و [[ئیدریس]] و [[ھاروون]] و [[موسا]] و [[ئیبراھیم]] گەیشتووە، پاشان بوراقەکە بەرزی کردۆتەوە بۆ لای [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]]، و [[نوێژ]]ەکان لەو شەوەدا فەڕز کراون. بەپێی ڕای [[ئیبن ئیسحاق]] خوا تەنھا ئیسرای بە ڕۆحی پێغەمبەر کردووە، یان گەشتێکی ڕۆحی بووە، لە ھەمان کاتدا ھەندێ لە مێژوو ناسان وایدەبینن کە محەممەد بە ڕۆح و جەستەشی سەفەری کردووە. ھەر لەو ڕۆژەدا محەممەد بە ھۆزەکەی ڕاگەیاند بەڵام بە درۆیان خستەوە، باوەڕیان پێ نەکرد تەنھا ئەوان نەبێت کە باوەڕیان بە بانگەوازەکەی کردبوو وەک [[ئەبوبەکر]]. === بەیعەتی عەقەبەی یەکەم و دووەم === محەممەد لە وەرزی حەجدا بانگەوازی ھۆزە عەرەبەکانی دەکرد بۆ لای خوا، و لە ساڵی ١١ی پێغەمبەرایەتیدا بوو کە شەش لاوی یەسریب ([[مەدینە]]) ھاتن بۆ مەککە لە وەرزی حەجدا، و ئەو لاوانە بەڵێنیان بە پێغەمبەردا کە پەیامەکەی بگەیەننە ھۆزەکانیان لە کاتێکدا لای عەقەبە بوون، و لە وەرزی داھاتووی حەجدا، دوانزە پیاو ھاتن، پێغەمبەر بینینی و ئەوانیش موبایەعەیان داپێی ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبەی یەکەم ناسراوە؛ و لەوەرزی سێیەمی حەجدا لە ساڵی ١٣ی پێغەمبەرایەتی، ساڵی ٦٢٢ز نزیکەی حەفتا کەسێک لە موسڵمانانی یەسرب (مەدینە) ھاتن بۆ حەج، و کە گەیشتنە مەککە پەیوەندی نھێنیان بە محەممەدەوە کرد و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی محەممەد و ھاوڕێکانی کۆچ بکەن بۆ مەدینە ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبی دووەم ناسراوە. === کۆچکردن بۆ مەدینە === لە دوای بەیعەتی عەقەبەی دووەم، بارودۆخەکە توند بوو لەسەر [[موسڵمانان]]، پێغەمبەر ڕێگەی بە موسڵمانان دا کە کۆچ بکەن بۆ [[مەدینە]]، و لە [[مەککە]] تەنیا پێغەمبەر و [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] مانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی لاواز بوون و توانای کۆچکردنیان نەبوو. کاتێک [[قوڕەیش]] دەرچوونی موسڵمانانیان بینی، ترسان محەممەدیش دەربچێت، لە [[دارول نەدوە|دارولنەدوە]] کۆ بوونەوە، و بڕیاری کوشتنی محەممەدیان دا، [[جبرەییل|جوبڕەئیل]] ئەم ھەواڵەی گەیاند بە پێغەمبەر و پێی ڕاگەیاند لە شوێنەکەی نەخەوێت، محەممەد فەرمانی بە عەلی کرد بخەوێت لە جێگەکەی تا ئەمانەتەکانی لایەتی بیگەڕێنێتەوە پاشان بڕوات بە دوایاندا، پاش ئەوە پێغەمبەر چووە لای [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و بەیەکەوە کۆچیان کرد و لە ڕۆژی [[دووشەممە]] دەی ڕەبیعولئەووەڵی ٦٢٢ز محەممەد خۆی چووە مەدینەوە لەگەڵ ئەبووبەکری ھاوەڵی، و پشتیوانان پێشوازییەکی گەرمیان لێ کرد. خەلیفە [[عومەری کوڕی خەتاب]] ئەم بۆنەیەی کرد بە سەرەتای مێژووی ئیسلامی، بەڵام موحەڕڕەمی کرد بە سەرەتای [[ڕۆژژمێری کۆچیی]] لە جیاتی ڕەبیعولئەووەڵ لەبەر ئەوەی ویستی کۆچەکە لە موحەڕڕەمدا دەستی پێ کرد، بەڵام [[شیعە]] لەو بڕوایەدان کە ڕۆژژمێری کۆچی ھەر لە سەردەمی محەممەددا دانراوە. == ژیانی لە مەدینە == === دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی === [[پەڕگە:Mescidi nebevi.JPG|وێنۆک|مزگەوتی پێغەمبەر]] یەکەم ھەنگاوی محەممەد لە [[مەدینە]] فەرمانی پێکردن بە کردنەوەی مزگەوت کە ناسراوە بە [[مزگەوتی پێغەمبەر]]، جێگەکەی بۆ ھەڵبژارد و دەستیان کرد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە. مەدینە لە پێش گەیشتنی پێغەمبەر بەدەست ناکۆکی سەد ساڵەوە دەیناڵاند لە نێوان ھۆزە جیاوازەکانیدا، سەرکردەکانی مەدینە ھەستیان ئەکرد پێویستیان بە سەرکردەیەکی یەکگرتوو ھەیە کە پەیوەندیەکانیان ڕێک بخات و ناکۆکی نێوانیان نەھێڵێت، ئەمەش وای لێکردن محەممەد قبوڵ بکەن وەک سەرکردەی مەدینە و پاڵپشتی و پارێزگاری لە خۆی و کۆچکردووە موسڵمانەکان بکەن؛ و محەممەد برایەتی خستە نێوان [[کۆچکردووان]] و [[پشتیوانان]]، ھەر پشتیوانێک کۆچکردوویەکی ھەڵبژارد تا برای بێت و لەماڵەیدا بمێنێتەوە ئەمەش لە ھەنگاوێکدا بوو بۆ دروستکردنی پەیوەندی بەھێزی کۆمەڵایەتی لە نێوانیاندا و بۆ سڕینەوە ئەو دەمارگیریەی لە نێویاندا بوو. بەم شیوەیە پشتیوانان ماڵ و سەروەتیان بەش کرد لەگەڵ کۆچکردووەکانی برایاندا. ھەروەھا محەممەد سەنەدێکی نوسیوە کە ناسرا بە دەستوری مەدینە، و لە سەنەدی ڕێکەوتنی نێوان ھۆز و تیرە جیاوازەکانی ناو مەدینە دەچوو و ئەرک و مافەکانی دانیشتوانی مەدینە دیاری کرا، و سەنەدەکە ٥٢ بەندی لە خۆگرتبوو، بیست و پێنج بەندیان تایبەت بوو بە کاروبارە تایبەتەکانی [[موسڵمانان]] بیست و حەوتیان پەیوەست بوون بە پەیوەندی نێوان موسڵمانان و خاوەن [[ئایین]] و دیانەتەکانی تر، و ئەم دەستورە ڕێگەی دەدا بە خاوەن ئاینەکانی تر لەگەڵ موسڵمانان بژین بە سەربەستی، ھەروەھا باس لە ھاوپەیمانی ھۆزە جیاوازەکان کرا بوو کاتێک مەدینە بکەوێتە بەر ھێرش، و دڵنیای سەربەخۆیی دارایی ھەر ھۆزێکی تیا دووپات کرابوویەوە. زۆربەی بت پەرستەکانی مەدینە [[ئیسلام]] بوون، تەنانەت سەرکردە گەورەکانیان وەک [[سەعدی کوڕی موعاز]]، تەنھا کەمایەتییەک مانەوە لەسەر [[بت پەرستی]] کە ئەوانیش کاریگەریان دیار نەبوو. === سەرەتای ناکۆکیی سەربازی === لەگەڵ سەرەتای بوونی موسڵمانان لە مەدینە، خاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] لە بەنی قەریزە و بەنی قینقاع و بەنی نەزیر دەستیان کرد بە دوژمنایەتی محەممەد، و ھەندێک لە پیاوەکانی ئەوس و خەزرەج چوونە پاڵیان ئەوانەی لە سەرەوە خۆیان بە [[ئیسلام]] دەردەخست و پێچەوانەی ئەوەیان دەشاردەوە، ناونران بە دوو ڕووەکان، لە دوای ئەوە خوا فەرمانی جەنگی بە پێغەمبەر محەممەد کرد،<ref>ئەحمەد کوڕی حەنبەل ڕیوایەتی کردووە لە موسنەدەکەیدا.</ref> دەستی کرد بە ناردنی نوێنەر و سریە، چووە غەزاوە و شەڕی کرد خۆی و ھاوەڵەکانی، ژمارەی ئەو غەزایانەی خۆی بۆی دەرچوو ٢٧ غەزا بوو، لە ٩ غەزایاندا خۆی جەنگاوە، و ژمارەی سریەکانی ٤٧ سریەیە، و لە ھەموو ئەو غەزایانەیە محەممەد بە دەستی خۆی کەسی نەکووشتوە تەنھا ئەبی کوڕی خەلەف نەبێت. یەکەمی سریەکان [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] بوو، لە مانگی ڕەمەزان لە سەری حەوتەم مانگی کۆچییدا، سی پیاو لە کۆچگردووان دەرچوون، ڕێگەیان لە کاروانێکی [[قوڕەیش]] گرت، بەڵام شەڕ ڕووی نەدا لە نێوانیان، پاشان سریەی عوبەیدەی کوڕی حاریس، و سریەی [[سەعد کوڕی ئەبوو وەقاس|سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] ڕوویاندا، پاشان لە مانگی سەفەری سەری دوانزەیەم مانگی کۆچییدا، پێغەمبەر محەممەد دەرچوو بۆ یەکەم غەزا کە ئەویش غەزای ودان بوو، پاشان غەزاکانی بوات و عەشیرە و بەدری یەکەم ڕوویاندا. لە ١٧ی ڕەمەزانی ساڵی ٢ی کۆچی بەرامبەر ئازاری ٦٢٤ز، غەزای [[جەنگی بەدر|بەدری گەورە]] ڕوویدا، و بە سەرکەوتنی موسڵمانان جەنگەکە کۆتایی پێ ھات، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا ١٤ کەس لە موسڵمانان کوژران، و ٧٠ کەس لە بێ باوەڕەکان کوژران کە ئەبو جەھلیان لە نێودا بوو، و ٧٠ی تریان بە دیل گیران، ١٦ کەسیان لێ موسڵمان بوو، پاشن لە دواتردا محەممەد یەھوودەکانی بەنی قینقاعی کردە دەرەوە لە غەزای بەنی قینقاع، دوای ئەوەی گەمارۆی دان بەڵام وازی لێھێنان بێ ئەوەی بیان کوژێت فەرمانی پێ کردن بڕۆنە دەرەوە لە مەدینە. قوڕەیش ھەوڵیاندا تۆڵەی غەزای بەدر بکەنەوە، دەرچوون لەگەڵ ژمارەیەک ھۆزەکاندا بە ٣٠٠٠ جەنگاوەر و ٢٠٠ سوارچاک و ٣٠٠٠ ووشترەوە، و لەو کاتانە [[ئەبووسوفیان کوڕی حەرب]] سەرکردایەتی ئەکردن، و کاتێک ھەواڵەکە گەیشت بە محەممەد خۆیان ئامادەکرد و پاشان دەرچوون، و غەزای ئوحد دەستی پێکرد لە ٧ی شەوالی ساڵی ٣ی کۆچی، سەرەتا شەڕەکە لە بەرژەوەندی موسڵمانان بوو، ڕم ھاوێژەکان وایانزانی شەڕەکە کۆتای پێ ھاتووە، بێ فەرمانی پێغەمبەریان کرد و شوێنەکەیان چۆڵ کرد، [[خالید کوڕی وەلید]] ئەوەی قۆستەوە و ھاوسەنگی جەنگەکە گۆڕا بە بەرژەوەندی قوڕەیش، و ئازارێکی زۆریان بە موسڵمانان گەیاند و لەم شەڕەدا حەممزەی مامی پێغەمبەر کوژرا. لە ٨ی شەوال محەممەد دەرچوو بۆ غەزای حەمڕا لئەسەد بەڵام بێ ڕوودانی جەنگ گەڕایەوە بۆ مەدینە، لە کاتێکی دواتردا غەزای بەنی نەزیڕ ڕوویدا لەگەڵ یەھوودەکانی بەنی نەزیر دوای ئەوەی غەدریان کرد بە شکاندنی پەیماننامەکە و ھەوڵی کوشتنی پێغەمبەریان دا. === گەمارۆدانی مەدینە === دوای ئەوەی بەنی نەزیر کرانە دەرەوە لە مەدینە و ڕۆیشتن بەرەو [[خەیبەر]]، خەڵکیان نارد بۆ لای قوڕەیش و ھانیان دان بۆ شەڕکردن لەگەڵ محەممەد، ڕێکەوتن لەگەڵیان، [[قوڕەیش]] ٤٠٠٠ کەس و ٣٠٠ سوارچاکیان کۆکردەوە، کۆمەڵێکی تریش لە ھۆزەکان چوونە پاڵیان و ھەموویان نزیکەی ١٠٬٠٠٠ کەس بوون و ناونران بە ئەحزاب، و سەرکردەکەیان ئەبووسوفیان بوو، لە ئەنجامدا شەڕی خەندەق یان شەڕی ئەحزاب کەوتەوە، لە شەوالی ساڵی ٥ی کۆچییدا، و کاتێک محەممەد بە ھەواڵەکەی زانی بە ڕاوێژکردن بە سەلمانی فارسی ھەستان بە ھەڵکەندنی خەندەق لە شارەکەدا، و قوڕەیش و ئەحزابەکانی لەگەڵیان بوون گەمارۆیەکی توندی شارەکەیان دا، تا ڕەشەبایەکی توند ھات بە سەر سەربازگەکانی ئەحزابدا و چۆڵیان کرد. پاشان موسڵمانان لە غەزای بەنی قەریزەدا، گەمارۆی بەنی قەریزەیان دا تا خۆیان دا بە دەستەوە. === ڕێکەوتنی حودەیبیە === لە مانگی زیلعەقدەی ساڵی ٦کۆچی بەرامبەر ٦٢٨زاینی، محەممەد فەرمانی کرد بە شوێنکەوتووەکانی ئامادەکاری بکەن بۆ مەناسکی [[عومرە]] لە [[مەککە]]، دوای ئەوەی لە خەونیدا بینی خۆی و ھاوەڵەکانی چوونە مزگەوتی حەرامەوە، ڕۆژی دووشەممە دەرچوون بە بێ چەک تەنھا چەکی گەشتیار نەبێت، و کاتێک قوڕەیش بەوەیان زانی، بڕیاریان دا نەھێڵن بچێتە کەعبەوە، ٢٠٠ سوارچاکیان بە سەرکردایەتی خالیدی کوڕی وەلید نارد بۆ ڕێگەی سەرەکی مەککە، بەڵام محەممەد ڕێگەیەکی سەختتری ھەڵبژاردبوو بۆ ئەوەی ڕووبەڕوویان نەبێتەوە، تا گەیشتە حودەیبیە لە دووری ٩ میل لە مەککەوە، پاشان ووتوێژ کەوتەوە لە نێوان موسڵمانان و قوڕەیشدا. لە ئەنجامدا ڕێکەوتنی حودەیبیە کەوتەوە و ڕێکەوتن لەسەرئەوەی موسڵمانان ئەو ساڵە عومرە نەکەن و ساڵی دواتر بگەڕێنەوە، ھەروەھا موسڵمان ھەر یەکێک بگەڕێننەوە ئەگەر بێ مۆڵەت لە مەککەوە بڕوات بۆ ناویان، بەڵام قوڕەیش ئەوە ناگەڕێننەوە ئەگەر لە مەدینەوە بڕوات بۆ ناو ئەوان، و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ئەم پەیماننامەیە ماوەی ١٠ ساڵ کاری پێ بکرێت. لە ئەنجامی ئەم ڕێکەوتنەدا، محەممەد ھەستا بە ناردنی نوێنەر بۆلای پاشاکانی جیھان، و بانگی کردن بۆ ئیسلام بوون، یەکەم پەیامبەری نارد بۆلای نەجاشی پاشای [[حەبەشە]]، کاتێک نوسراوەکەی پێ گەیشت، خستیە سەر چاوی و ھاتە سەر زەوی بۆی، [[موسڵمان]] بوو، و پەیامبەری نارد بۆ لای قەیسەر ھەرقلی پاشای ڕۆم، و بۆ لای کیسرای پاشای فارس، کە نووسراوەکەی دڕاند، ھەروەھا پەیامبەری نارد بۆ لای مقوقسی پاشای [[میسر]]، ھەروەھا چەندین نوێنەری تری نارد. === غەزای خەیبەر و مۆتە === دوای ئەوەی لای قوڕەیشی ئاسایش کرد بە ھۆی حودەیبییەوە، محەممەد ویستی لە یەھوود بپرسێتەوە لەبەرئەوەی ھۆزەکانیان کۆکردەوە لە شەڕی ئەحزابدا، لە مانگی موحەڕەمی ساڵی ٧ی ک دەرچوو لە غەزای خەیبەردا، بە شێوەیەکی نھێنی، یەھوودی بە ھەواڵەکەیان زانی و خۆیان بۆ ئامادەکرد، و موسڵمان ڕۆیشتن قەڵا لە دوای قەڵا فەتحیان ئەکرد، و محەممەد ئەیویست یەھوود دەربکات لە خەیبەر بەڵام لەگەڵیان ڕێکەوت لەسەر ئەوەی ساڵانە نیوەی بەروبوومەکەیان بدەن بە موسڵمانان. پاشان دوای ٨ مانگ، محەممەد لە زیلعوقدەی ساڵی ٧ک، دەرچوو بۆ عومرە بەو پێیەی لە ڕێکەوتنی حودەیبیە ڕێکەوتبوون لەسەری لەگەڵ قوڕەیشدا. لە جەمادی یەکەمی ساڵی ٨ک، غەزای مۆتە ڕوویدا لە باشووری [[ئوردن]]، کە ھۆکەی کوژرانی پەیامبەرەکەی پێغەمبەر بوو کە ناربووی بۆ پاشای بەسڕە تا بانگی بکات بۆ ئیسلام، محەممەد سوپایەکی ٣٠٠٠ کەسی نارد و لە بەرامبەریاندا سوپای ڕۆم ھەبوو بە سەرکردایەتی ھەرقل و ١٠٠٬٠٠٠ جەنگاوەرەوە، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا موسڵمانان کشانەوە. === فەتحی مەککە === لە ئەنجامەکانی ڕێکەوتنی حودەیبیە، ھۆزی خزاعە ھاتنە ھاوپەیمانییەکەی محەممەدەوە، و بەنوبەکر چوونە ھاوپەیمانییەکەی قوڕەیشەوە، و بەنی بەکر و خزاعە شەڕ و کوشتاری سەردەمی نەزانی لە نێوانیاندا بوو، ماوەیەک بە ئیسلامەوە سەرگەرم بووبوون و پاشان شەڕ لەنێوانیان دەستی پێکردەوە، و [[قوڕەیش]] یارمەتی بەنوبەکریان دا، بەمەش کۆتایی بە ڕێکەوتنەکەیان لەگەڵ [[موسڵمانان]] ھات، پێغەمبەر محەممەد سوپای کۆکردەوە و نزیکەی ١٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ڕێکەوتن لە ١٠ی ڕەمەزانی ساڵی ٩ک، و چوونە [[مەککە]]وە و فەتحیان کرد، و سوپاکە گەیشتە [[کەعبە]]، چوونە مزگەوتەکەوە، و ئەو ٣٦٠ بتەی لە دەوری ماڵەکە بوو ڕوخاندیان. === ناکۆکی لەگەڵ ھۆزە عەرەبییەکان === ماوەیەکی کەم دوای فەتحی مەککە، ھۆزەکانی ھوزان و سەقیف و لەگەڵ ھەندێکی بەنی ھیلال ڕێکەوتن لەسەر شەڕکردن لەگەڵ موسڵمانان، کاتێک محەممەد ئەوەی بیست دەرچوو لە [[مەککە]] لە '''غەزای حەنین'''دا لە ڕۆژی شەممە ٦ی شەوالی ساڵی ٨ک، و ١٢٬٠٠٠ جەنگاوەر لەگەڵی دەرچوون، و موسڵمانان لە ئەنجامدا سەرکەوتن و زۆربەی ھۆزی ھوزان ھەڵھاتن بۆ تائیف. دوای غەزای حەنین و لە ھەمان کاتدا، محەممەد بەرەو [[تائیف]] ڕۆیشت بۆ دەرکردنی ھوزان و سەقیف، و غەزای تائیف ڕوویدا لە نێوانیان، سوپای ئیسلامی گەمارۆیان دان ماوەی ٤٠ ڕۆژ، پاشان وازیان لێ ھێنان. لە ڕەجەبی ساڵی ٩ک، غەزای تەبوک ڕوویدا کە دوایین غەزای پیغەمبەر محەممەد بوو، دوای ئەوەی ھەواڵیان پێ گەیشت لە وڵاتی ڕۆمەوە کە پاشای ڕۆم و ھاوپەیمانە عەررەبەکانی، سوپایەکیان پێک ھێناوە بۆ ھێرش بردنە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، موسڵمانان سوپایەکیان پێک ھێنا لە ٣٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ھاوڕێیەتی ١٠٬٠٠٠ سوارچاک، بەڵام لەبەر دووری ڕێگەکاکە و توندی گەرماکە تووشی سەختی بوون و کە گەیشتنە تەبووک، ٢٠ شەو تیایا مانەوە، و کاتێک ڕۆمان و ھاوپەیمانەکانیان ھەواڵی کشانی سوپای ئیسلامییان بیست ترسان و جیابوونەوە لە ناو سنووری وڵاتەکەیان، و موسڵمانان تەبووکیان بە جێ ھێشت، و گەڕانەوە بەرەو [[مەدینە]] لە ڕەمەزانی ساڵی ٩ک. لە دوای ئەوە، وەفدێکی سەقیف ھاتن بۆ مەدینە و [[ئیسلام]] بوون، ھەروەھا چەندین وەفد لە ھۆزە عەرەبیەکانەوە ئەھاتن بۆ مەدینە و ئیسلام بوونی خۆیان ڕائەگەیاند و نزیکەی ٧٠ وەفد ھاتن لە نێوان ساڵەکانی ٩ک و ١٠کدا، بە شێوەیەک کە ساڵی ٩ک ناونرا بە ساڵی وەفدەکان. === حەجی ماڵاوایی === لە زیلعەقدەی ساڵی ١٠ک، پێغەمبەر محەممەد ویستی [[حەج]] بە ئەنجام بگەیەنێت، دوای ئەوەی ٩ ساڵی لە مەدینە بەسەربرد بێ ئەوەی حەج بکات، مەدینە زۆر دڵخۆش بوون پێی، و ناونرا بە حەجی ماڵاوایی یان حەجی ئیسلام، لەبەرئەوەی ماڵاوایی لە خەڵک کرد تێیدا و دوایین حەجی بوو، و لەبەرئەوەی باسی ئەو شتانەی بۆ کردن کە حەرام یان حەڵاڵن، لە ڕۆژی ٢٥ی زیلعەقدەی ساڵی ١٠کۆچی، محەممەد دەرچوو بەرەو [[مەککە]] لەگەڵ نزیکەی ١٠٠٬٠٠٠ موسڵمانی ژن و پیاودا. چووە مەککەوە لە ڕۆژی یەکشەممە ٤ی زیلحەجە، و چووە مزگەوتی حەرامەوە، دوای ئەوەی مەناسیکەکانی حەجی ئەنجامدا، ووتاری حەجی ماڵاوایی دا. لەم ھەڵوێستەدا و لەسەر شاخی عەرەفە، ئەم ئایەتە [[قورئان]]ییە دابەزی {{قورئان|سوورەت=٥|ئایەت=٣|ژمارە=١|کوردی=ئەمڕۆ ئاین و بەرنامەکەتانم بەکۆتایی گەیاند و نازو نیعمەتی خۆمم بۆ تەواو کردن و ڕازیم بەوەی کە ئیسلام ببێتە بەرنامەو دین و ئاینتان}}<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٣</ref> لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] باوەڕیان وایە ئەم ئایەتە لە کاتێکی تردا دابەزیووە. == کۆچی دوایی == [[پەڕگە:Mrs Aisha room.jpg|وێنۆک|250px|شوێنی حوجرەی پێغەمبەر، کە پێغەمبەر و ئەبووبەکر و عومەری تیا نێژراوە]] یەکەم شت کە پێغەمبەر محەممەد زانی کاتی وەفاتی نزیک بۆتەوە ئەوە بوو کە لە فەتحی مەککەدا سورەتی نەسری بۆ دابەزی {{قورئان|سوورەت=١١٠|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=کاتێ یارمەتی و کۆمەکی خوا دێت، شاری مەککە ڕزگار دەکرێت و دەرگای ئازادی واڵا دەکرێت}}.<ref>سورەتی نەسر، ئایەتی ١</ref> لە کۆتاییەکانی مانگی سەفەری ساڵی ١١ی کۆچی، محەممەد توشی تایەکی بەھێز بوو، و نەخۆشییەکەی لێی توند بوو، و مۆڵەتی لە خێزانەکانی وەرگرت تا لە ماڵی [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]] بمێنێتەوە. و پێغەمبەر نوێژی بە موسڵمانان دەکرد کاتێک نەخۆش بوو ١١ ڕۆژ و کاتێک نەخۆشییەکەی بە تەواوی قورس بوو فەرمانی بە [[ئەبووبەکر]] کرد نویژیان پێ بکات، و ١٣ ڕۆژ دوای نەخۆشییەکەی کۆچی دوایی کرد لە ڕۆژی دووشەممە ڕەیبعولئەوەلی ساڵی ١١ی کۆچی و لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا کە ئەم ڕێکەوتەش بەرامبەرە لەگەڵ ٨ی حوزەیرانی ٦٣٢ز، لە ماڵی عائشە نێژرا لە تەنیشت [[مزگەوتی پێغەمبەر]]. === پاش وەفاتی === لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر محەممەد [[موسڵمانان]] جیاواز بوون لەسەر ئەو کەسەی جێ نشینی بێت، کۆمەڵێک موسڵمانان کۆ بوونەوە لە سەقیفەی بەنی ساعدە، سەعدی کوڕی عوبادە خۆی پاڵاوت بۆ ئەو مەبەستە و پشتیوانان پشتگیریان کرد، لە ھەمان کاتدا [[عومەری کوڕی خەتتاب]] [[ئەبوبەکر]]ی سدیقی دەستنیشانکرد بۆ ئەو مەبەستە، بەپێی ئەوەی کۆچکردووەکان لە پێشترن بۆ جێ نشینی، ئەمەش پشتگیری ھەموو موسڵمانانی لەسەر بوو کە لەویا کۆ بووبونەوە، لە ھەمان کاتدا کۆمەڵێک لەو موسڵمانانەی کە لەو کاتەدا سەرگەرمی کفن و دفنی پێغەمبەر بوون دوایی ناڕازیبوون، سووربوون لەسەر ئەوەی [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] جێ نشین بێت لەبەر ئەو نزیکایەتیەی ھەیەتی لەگەڵ پێغەمبەر.<ref>{{Cite web |url=http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |title=تۆڕی شیعەی جیھانی |access-date=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |archive-date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> دوای جێگیر بوونی دۆخەکە بۆ ئەبوبەکر، ئیشی کرد لەسەر پارستنی [[ئیسلام]] و دژایەتی کردنی ئەوانەی لە ئیسلام پاشگەز بوونەوە پاش کۆچی دوایی پێغەمبەر، و ھەروەھا ئەوانەی لەناوبرد کە بانگەوازی پێغەمبەرایتیان ئەکرد، ئەمەش ناسراوە بە شەڕی ڕەدە؛ و ئەبوبەکر ھەستا بە ناردنی ھێزی سەربازی بۆ ناوچە جیاوازەکان. لە سەردەمی دووەم جێ نشیندا [[عومەری کوڕی خەتاب]] و تەنھا لە ماوەی دە ساڵدا [[وڵاتی نێوان دوو ڕووبار]] و وڵاتی [[فارس]] و [[شام]] و [[میسر]] فەتح کرا و دەوڵەتی [[خەلافەتی ڕاشدین]] دامەزرا. == موعجیزەکانی == موسڵمانان ھەموو لەو باوەڕەدان، کە گەورەترین موعجیزەی پێغەمبەر محەممەد قورئانە، پاشان زۆربەیان موعجیزەی تر دەسەلمێنن کە لە کتێبەکانی فەرموودەدا ھاتووە. === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|220px|وێنۆک|کۆنترین نوسخەی قورئان]] بەپێی بیروباوەری [[موسڵمانان]]، [[قورئان]] موعجیزەی سەرەکی پێغەمبەر محەممەدە کە بە درێژایی سەردەمەکان کەس نەیتوانیووە ھاوشێوەی ئەوە بھێنێت لەگەڵ ئەو تەحەدایەی لە قورئاندا ھاتووە،{{قورئان|سوورەت=١٧|ئایەت=٨٨|ژمارە=١|کوردی=ئەی محمد پێیان بڵێ: سوێند بە خوا ئەگەر ھەموو ئادەمیزادو پەریەکان کۆ ببنەوەو (ھەوڵی بەردەوام بدەن تا) قورئانێکی وەکو ئەمە دانێن و بیھێننە (مەیدان) ناتوانن کاری وابکەن و ناتوانن لە وێنەی بھێنن، ئەگەر چی ھەموو لایەکیان ببنە پشتگیرو یارمەتیدەری یەکتر}}.<ref>سورەتی ئیسرا، ئایەتی ٨٨</ref> بە زۆری ئیعجازی قورئان لە ڕەوانبێژی و ڕوون بێژییەکەیاتی، و ئیعجازی زمانەوانی یەکەم و گرنگترین ھۆکارەکانی ئیعجازی قورئانە، کە چەندیین ڕوو دەگرێتەوە، لەوانە باشی دانانەکەی و کۆبوونەوەی وشە و ڕەوانبێژییەکانی، و ئەو وێنە ڕێکخستنە سەیر و شێوازە نامۆیەی کە جیاوازە لە شێوازی قسەکردنی [[عەرەب]] و پەیڕەوەکانی ڕێکخستن و داڕشتنی کە لە پێش و دوایدا ھاوشێوەی نەبووە. لە ڕووەکانی تری ئیعجازەکەی ئەو ھەواڵانەیە کە لە پەنھاندا ھاتووە، و ھەوألی سەدەکانی ڕابردوو و پێشینەکان، و لەم دواییانەدا بزوتنەوەیەک دروست بووە باوەڕیان بە [[ئیعجازی زانستی]] ھەیە لە قورئاندا، و ئەو ئایەتانە ڕوون دەکاتەوە کە بیرۆکە زانستییەکانی ئاشکرا نەبوون تەنھا دوای ماوەیەکی دوور و درێژ نەبێت لە دەرکەوتنی قورئان. [[پەڕگە:Rima_Ariadaeus-1.jpg|وێنۆک|250px|ھێڵێک لەسەر ڕووی مانگ لەلایەن گرووپی پۆلۆ ١٠ گیراوە، زانایانی موسڵمانان لەو باوەڕەدان لە ئەنجامی موعجیزەی [[لەتبوونی مانگ]]ەوە دروست بووە.{{بەڵگە}}]] === لەتکردنی مانگ === موسڵمانانی [[سوننە]] کۆن لەسەر ئەوەی موعجیزەی لەتکردنی مانگ ڕوویداوە بۆ پێغەمبەر محەممەد وەک یەکێک لە موعجیزە تاکەکان، ئەمەش لە پێش کۆچکردندا بووە بۆ [[مەدینە]]، عەبدوڵڵا کوری مەسعود ئەڵێت؛ مانگ بوو بە دوو لەتەوە لەسەردەمی پێغەمبەردا بە شێکی لەسەر شاخەکە و بەشێکی ئەولاتر، پێغەمبەر ووتی شایەت بن، ھاوەڵ دانەرەکان ووتیان ئەمە جادووە. لەمەشدا ئایەتێکی قورئان ھاتۆتە خوارەوە، {{قورئان|سوورەت=٥٤|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=ڕۆژی قیامەت نزیک بۆتەوە و مانگیش لەت بوو}}.<ref>سورەتی قەمەر، ئایەتی ١</ref> === دەربارەی جیھانی نادیار === لەو ھەواڵانەی پێغەمبەر دەربارەی جیھانی نادیار ھەیبوو، ڕۆژی غەزای بەدر بوو، و ھەواڵەکانی دەربارەی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی ئەبوتالیب بەوەی کە خوا ئاشتی پێ دەخاتە نێوان دوو کۆمەڵەی موسڵمانان، و ھەواڵی دەربارەی ئەوەی فاتیمەی کچی یەکەم کەس دەبێت لە خیزانەکەی بە دواییدا وەفات دەکات، ھەروەھا ھەواڵ و زانیاری دەربارەی چەندیین ڕووداوی تر داوە. === ھاتنی ئاو لە نێوان پەنجەکانی === کتێبەکانی فەرموودە و ژیاننامە باسی ڕووداوی دەرچوونی ئاو دەکەن لە نێوان پەنجەکانی پێغەمبەر محەممەدەوە و لە پێش ئەو بۆ ھیچ کەسێک ڕووی نەداوە، و لە چەند جێگەیەکدا ئەمە دووبارە بۆتەوە، و تەنانەت زانایانی موسڵمانان ئەو ئاوە بە باشترین ئاو دەژمێرن. === قسەکردنی لەگەڵ گیانەوەر و بێ گیاندا === لە نموونەی ئەمەش بیستنی دەنگی تەسبیحی چەو بووە لە دەستییدا، و ھەروەھا سڵاو لێکردنی لەلایەن درەخت و بەردەوە پیش ئەوەی بنێردرێت بە پێغەمبەر، و ڕۆیشتنی درەخت بۆی، و ناڵەی قەدی ئەو درەختەی ووتاری لەسەر ئەدا کاتێک مینبەرەکەی بۆ دروستکرا، لە ئامێزی گرت و قسەی بۆ کرد، و لە موعجیزەکانی لەگەڵ گیانەوەراندا، بەسەرھاتی ئەو ووشترەیە کە سکاڵای کرد لە زۆری ئیش و کەمی ئالەف، ھەروەھا چەندین ڕووداو و بەسەرھاتی تر. ھاوکات لەگەڵ ئەم موعجیزانەدا پێغەمبەر محەممەد چەندیین موعجیزەی تری ھەیە لە چاککردنەوەی نەخۆش و بەرەکەت و ڕووداو و بەسەرھاتی تر… == ژیانی تایبەتی == === خێزانەکانی === خێزانەکانی محەممەد لە ئیسلامدا بە دایکەکانی باوەرداران ناسراون، و لە ژمارەی خێزانەکانییدا جیاوازی ھەیە لەسەر دوو ووتە، یەکێکیان ئەڵێت دوانزەن یان یانزەن، و ھۆی جیاوازیەکەش لە ماریە قبتییدایە، ئەوەی لەسەری ڕێکەوتوون لە یانزە خێزانەکەی، شەشیان قوڕەیشین، ئەوانیش؛ [[خەدیجە کچی خووەیلید|خەدیجە کچی خوەیلد]]، [[سەودە کچی زەمعە]]، [[عائیشە]] کچی ئەبووبەکر، [[حەفسە کچی عومەر]]، [[ئوم سەلەمە]]، [[ئوم حەبیبە]]. خێزانە عەرەبییەکانی لە بێجگە لە قوڕەیش چوارن، ئەوانیش؛ [[زەینەب کچی جەحش]]، [[جویریە کچی حارس]]، [[زەینەب کچی خوزیمە]]، [[مەیموونە کچی حارس]]، و یەکێکیان عەرەب نیە ئەویش [[سەفییە کچی حویەی]] لە بەنی ئیسرائیلە، و [[ماریە قبتی]] ئەمێنێتەوە کە لە [[میسر]]ەوەیە، و کاتێک محەممەد خۆی لە ژیاندا بووە دووان لە خێزانەکانی وەفاتییان کرد ئەوانیش خەدیجە کچی خوەیلد و زەینەب کچی خوزیمە بوون. === مناڵەکانی === محەممەد سێ کوڕ و چوار کچی ھەبووە، دایکی ھەموویان خەدیجە کچی خوەیلد بوو بێجگە لە ئیبراھیم ئەو لە ماریە بوو، و ھەموو مناڵەکانی خۆی لە ژیاندا بوو وەفاتیان کرد بێجگە لە فاتیمە، مناڵە کوڕەکانی ئەمانە بوون؛ قاسم (کە بووە بە نازناو بۆی (ئەبووقاسم) و لە تەمەنی دوو ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە) و عەبدوڵڵا و ئیبراھیم (ساڵ و نیوێک لە مەدینە ژیا)، مناڵە کچەکانی ئەمانەبوون؛ زەینەب و ڕوقیە و ئوم کەلسوم و فاتیمە، بەڵام [[شیعە]] فاتیمە بە تەنھا کچی محەممەد دادەنێن، و سێ کچەکەی تر دەڵێن تەنھا لە ماڵی پێغەمبەردا گەورەبوون، و لە ڕاستیشدا ئەوان کچی ھالە کچی خوەیلدی خوشکی خەدیجە بوون، زەینەب پێش کۆچ ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ ئەبووعاس کوڕی ڕەبیع، بەڵام ڕوقیە و ئوم کەلسوم خێزانی ھاوسەرییان لەگەڵ [[عوسمان کوڕی عەفان]] پێک ھێنا یەک لە دوای یەکتر، و فاتیمە ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] لە نێوان ھەردوو غەزای بەدر و ئوحود، و ھیچ کام لە کچەکانی مناڵیان نەبوو تەنھا فاتیمە نەبێت، و مناڵەکانی حەسەن و حوسەین و زەینەب و ئوم کەلسوم بوون. === موالی و خزمەتکارەکانی === محەممەد چەند موالییەکی ھەبوو، لەوانە؛ [[زەید کوڕی حاریسە|زەید کوری حاریسە]] (پێغەمبەر لە خۆی گرتبوو پێش [[ئیسلام]]) و کورەکەی ئوسامە، و سوبان کوری بجدد و ئەبوھیند، و ئەبولبابە، و ئەبوڕافع، و لە ژنان ماریە قبتی بوو (لەگەڵ بوونی جیاوازی لەسەر ئەوەی کردوویەتی بە خیزانی یان نا) و ڕیحان کچی زەید، و خزمەتکارەکانی ئەنەسی کوری مالیک بو ھەروەھا ئەمانەش خزمەتیان ئەکرد، بیلال کوری ڕەباح، عەبدوڵلا کوری مەسعوود و ئەبووزڕی غەفاری و ئەوانی تر. === شێوەی === موسڵمانان ھەستاون بە کۆکردنەوەی ئەوەی وەسفی پێغەمبەرەکەیان ئەکات کە لە ھاوەڵەکانەوە بە میرات بۆیان ماوەتەوە لە کتێبەکانی شەمائلدا، و ناودارترینی ئەم کتێبانەش شەمائلی محەممەدییە کە [[ترمزی]] دایناوە، و فەرموودەیەکی زۆری داناوە لە وەسفی پێغەمبەردا؛<ref>کتێبی لشمائل المحمدیة لە نوسینی الحافظ الترمذی لاپەڕە ٢–١٤</ref> * '''جەستەی''': بەشکۆ و بەرز بووە،<ref name="ReferenceA">لە سیوتی گێردراوەتەوە لە کتێبی الجامع الصغیر لە هند بن ابی هالە وەرگیراوە بە ژمارە:٦٤٩٣</ref> نە بەرز بووە و نە کورت،<ref>رواه ابن كثير في البداية والنهاية عن أبي هريرة، ج6، ص21.</ref> بەڵام لە بەرزییەوە نزیک بووە، ڕەنگی گوڵی بووە،<ref name="ReferenceA"/> نە سپی بووە نە ئەسمەر.<ref>لە سەحیحی بوخاری گێردراوەتەوە لە ئەنەسی کوری مالیکەوە بە ژمارە:٣٥٤٧</ref> * '''سەر و قژی''': سەری گەورە بووە، سەری بەرز، و قژی زۆر ڕەش بووە،<ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البدایە والنھایە گێراویتیەوە لە ئەبو ھورەرەش وەرگیراوە بەشی ٦ لاپەڕە ٢١.</ref> قژی نە لوول بووە و نەخاو، کاتێک وەفاتی کردووە لە سەر و ڕیشیدا ٢٠ تاڵی سپی نەبووە.<ref name="ReferenceB">رواه ابن عبد البر في كتابه الاستذكار عن علي بن أبي طالب، ج7، ص336.</ref><ref name="ReferenceD">رواه البخاري في صحيحه عن أنس بن مالك، رقم: 3547.</ref><ref name="ReferenceD"/> * '''دەست و قۆڵی''': قۆڵی درێژ بووە، زۆر موودار بووە، دەست و قاچی ئەستوور بووە، پەلەکانی درێژ و جومگەکانی بەھێز بووە.<ref name="ar.wikipedia.org">https://ar.wikipedia.org/wiki/وصف_النبي_محمد</ref> * '''شان و سنگ و سکی''': شانەکانی فراوان بوون، زۆر موودار بووە و سنگی بەرز بووە، و سنگی پان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Depictions_of_Muhammad</ref> * '''نیشانەی پێغەمبەرایەتی''': نیشانەیەکی سوور وەک ھێلکەی کۆتر، یان وەک ھیلال، چەند موویەکی کۆبووەوەی تیابووە لە نێوان شانییدا، و ئەمەش لە نیشانەکانی پێغەمبەرایەتی بووە بەپێی بیروباوەری موسڵمانان.<ref>ھەیسمی گێراوێتیەوە لە کتێبی مجمع الزوائد لە سەلمانی فارسی وەرگیراوە لە بەشی ٩ لاپەرە ٣٤٣.</ref> * '''ڕووخسار و ناوچەوانی''': ڕووخساری ڕیک بووە، زۆر بە تەواوی بازنەیی نەبووە، ناوچەوانی فراوان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البداية والنهاية گێراوێتیەوە لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی ٦، لاپەڕە ٢١.</ref> * '''چاو و برۆی''': چاوی زۆر ڕەش بووە، لە سپیاییەکەیدا سووری ھەبووە، و چاوەکانی زۆر فراوان بووە، و برۆکانی بەھێز و کەوانەیی بووە، و بە نەرمی بە یەک گەیشت بوونەوە.<ref name="ReferenceB"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>رواه مسلم في صحيحه عن جابر بن سمرة، رقم:2339.</ref> * '''لوت و دەمی''': لووتی ڕێک بووە، و دەمی گەورە بووە، و دانەکانی ناسک و ڕێک بوون.<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابر بن سمرەوە، بە ژمارە:'''٢٣٣٩'''.</ref><ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/محمد</ref> * '''قاچەکانی''': قاچەکانی گەورە بوون، ھەموو پێی لەسەر زەوی دادەنا<ref>ئیبن کەسیر گێراوێتیەوە لە کتێبی البداية والنهاية لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی شەشەم لاپەڕە ٢١.</ref><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابری کوری سمرەوە، بە ژمارە :٢٣٣٩.</ref> [[پەڕگە:4025 Istanbul - Topkapi - Sbirciando da finestra sala reliquie - Foto G. Dall'Orto 27-5-2006.jpg|وێنۆک|220px|ئەو ژوورەی پۆشاکی پێغەمبەری لێیە لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئیستەنبوڵ، [[تورکیا]]]] === پێداویستی و ئاسارەکانی === لە خووی پێغەمبەر بوو کە ناوی شتومەک و چەک و پێویستییەکانی ئەنا،<ref>کتێبی إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، بەشی ٢، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> ناوی ئاڵاکەی عیقاب بوو، و ناوی شمشێرەکەی شەڕی پێ ئەکرد زولفەقار بوو، و ھەروەھا شمشێری تری ھەبوو وەک ڕسوب و قەزیب، و ناوی کەوانەکەی کتوم بوو، و ووشترەکەی ناوی قەسوا بوو، بەو شێوەیە ھەموو شتەکانی ناو نابوو، و موسڵمانان زۆر لە کەرەستەکانیان پاراست ووە بە درێژایی مێژوو، لە [[میسر]] لە مزگەوتێک ئاسەواری پێغەمبەر ھەبوو لە باشووری [[قاھیرە]]، تا کاتی فەتحی [[عوسمانی]] ساڵی ١٥١٧ز، کاتێک [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی عوسمانی چووە قاھیرەوە، ھەموو ئاسەوارەکانی پیغەمبەری لەگەڵ خۆی برد بۆ [[ئەستەنبوڵ]]، و ھەتا ئێستا لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئەستەنبوڵ پارێزراون.<ref>کتێبی:إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، '''بەشی دووەم'''، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> بەڵام ئەوەی لە ئاسەواری پێغەمبەر بوو لە [[مەککە]] و [[مەدینە]]، موسڵمانان پاراست بوویان تا کاتی دەرکەوتنی بزوتنەوەی وەھابی لە نەجد لە سەردەمی [[خەلافەتی عوسمانی]]، کە وەھابییەکان دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر حیجازدا، زۆربەی ئاسەوارەکانی پێغەمبەریان لەناوبرد بە بانگەوازی ترسی دروست بوونی ھاوەڵ دانان،<ref>'''جريدة الحجاز:''' جدل حول تدمير الوهابية لما تبقّى من آثار إسلامية - فؤاد المشاط تاريخ الوصول 7 يوليو 2011. نسخة محفوظة03 نوفمبر 2012 على موقع واي باك مشين.</ref>، ئەمەش وایکرد زۆربەی زانایانی [[سوننە]] و [[شیعە]] بانگەوازی پێویست بوونی پارێزگارییان کرد بۆ ئەوەی کە ماوەتەوە و ڕێگە نەدریت لەناو ببرێت<ref>'''صحيفة عكاظ:''' مفتي مصر: الآثار النبوية عظيمة القيمة وتمثل تاريخ الإسلام تاريخ الوصول 7 يوليو 2011.نسخة محفوظة 24 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.</ref><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص2، دار بيرسان.</ref><ref name="ReferenceC">'''علي الطالقاني. معهد الإمام الشيرازي الدولي للدراسات:'''توصيات ومقترحات لمعالجة هدم الآثار، تاريخ الوصول 21 يوليو2011. نسخة محفوظة 15 أغسطس 2018 على موقع واي باك مشين.</ref> لەو ئاسارانەی ڕوخێنران؛ مزگەوتی بەنی قەڕیزە بوو، کە پێغەمبەر محەممەد تێیدا نوێژی کرد کاتی گەمارۆدانی بەنی قەڕیزە لەبەر خیانەتەکەیان، مزگەوتی ئەبووبەکری سدیق، و شوینی لە دایکبوونی محەممەد، و شوێنی ژیانی لە مەککە، و باخی ھاوەڵ سەلمانی فارسی، و ماڵی ھاوەڵ [[ئەبوو ئەیووبی ئەنساری|ئەبوو ئەیووبی ئەنساڕی]]، و بیری عەینول زەرقا، و بیری ئەریس و بیری حاء.<ref name="ReferenceC"/><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص182-183، دار بيرسان.</ref><ref>نصيحة لأخواننا علماء نجد، يوسف الرفاعي، ص12.</ref> == تێڕوانینەکان لەسەر کەسایەتیی محەممەد == === تێڕوانینی موسڵمانان === بەپێی زانیارییە ئیسلامییەکان، محەممەد بەڕێزترین دروستکراو و پێشەوای ھەموو مرۆڤایەتییە، و دوایین پێغەمبەری خوایە، باوەڕبوون پێی و باوەڕ بە پێغەمبەرێتییەکەی پێویستە لەسەر ھەموو [[موسڵمانان]] و باوەڕ بە بێ ئەوە تەواو نابێت و [[ئیسلام]] ڕاست نابێت لەگەڵ ئەم بڕوایەدا نەبێت، گوێڕایەڵ بوون بۆی و ڕازی بوون بە فەرمانەکانی پێویستە لەسەریان، بەوەی کە گوێڕایەڵییە بۆ خوا؛ و پەیڕەوکردنی ڕەوشتەکانی. ئیسلام خۆشویستنی محەممەد بە یەکێک لە ئوسوڵەکانی ئیسلام و یەکێک لە مەرجەکانی ڕاستی باوەڕ دادەنێت، موسڵمانان ڕێزێکی زۆریان لێناوە، و بە ڕێژەیەکی زۆر مناڵەکانیان بە ناوی محەممەد ناو دەنێن، کە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن، محەممەد بەربڵاوترین ناوە لە جیھاندا، و زۆرترین ناو بووە بۆ ناونانی لەدایکبووە نوێکان لە [[بەریتانیا]] ساڵی [[٢٠٠٩]]. زۆربەی موسڵمانان لە ھەموو وڵاتە ئیسلامییەکاندا ڕاھاتوون بە ئاھەنگ گێڕان بە یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر محەممەد لە سەدەی شەشی کۆچی بەرامبەر دوانزەی زایینییەوە، کۆڕ ئەبەستن بۆ گوێگرتن لە ژیاننامەکەی، و سەڵاوەتدان لەسەری، و گوێگرتن لە وەسفەکانی، لە ھەمان کاتدا شوێنکەوتوانی [[سوننە|ئەھلی سونەو جەماعە]] ئەم بۆنەیە قبوڵ ناکەن و بە دروستکراوی ئەزانن، موسڵمانان ناوی محەممەد جیادەکەنەوە بەوەی لەگەڵ ناوھێنانییدا دەڵێن «پێشەوامان محەممەد (سیدنا محمد)» یان «پێغەمبەری خوا (رسول اللە)» یان «نەبی» و لە دوای ناوەکەی سەڵاواتی لەسەر ئەدەن و ئەڵێن؛ «صلّی اللە علیە وسلّم» واتە؛ «دروودی خوای لێبێت». === تێڕوانینی یەھوودی === نەریتێک ھەیە لەناو یەھوودییدا، دان ئەنێن بە بوونی پێغەمبەری بێجگە لە یەھوودییەکان، خوا ناردوونی بۆ ڕێنمایی کردنی میللەتەکانیان، لەوانە؛ بلعام و ئەیووب کە عییبری نەبوون، تێڕاونینی زانا گەورەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] جیاوازییەکی گەورەیان تێدایە دەرباری پێغەمبەر محەممەد، زانای یەھوودی نسنائیل کوڕی فیوومی ئەڵێت، خوا پێغەمبەری ناردووە کە پەیامەکانیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئەو بیروباوەڕانەی بۆ پێغەمبەرەکانی یەھوودی ناردووە، فیوومی محەممەد بە پێغەمبەرێکی ڕاستگۆ دادەنێت بەڵام پەیامەکەی تایبەت بە [عەرەب] ئەزانێت بە شێوەکی تایبەت و بۆ یەھوودی دانانێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ [[تەورات]] یەک ناگرێتەوە.<ref>The Bustan al-Ukul, by Nathanael ibn al-Fayyumi, edited and translated by David Levine, Columbia University Oriental Studies Vol. VI, p. 105</ref><ref>''Gan ha-Sekhalim'', ed. Kafih (Jerusalem, 1984), ch. 6.</ref> ئەوەی تێبینی دەکرێت تێڕوانینی فیوومی قبوڵێکی فراوان نەکراوە لە نێو یەھوودەکانی سەردەمەکەییدا. موسا کوڕی مەیموون یەکێک لە گرنگترین لاھووتییەکانی یەھوودە لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا وای ئەبینێت کە محەممەد ھەندێک لە بنەماکانی یەھوودی ھەڵبژاردووە لە پەیامەکەیدا و پەرستشی تری بۆ زیاد کردووە، و مەیمون محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆ دادەنێت و بانگەوازی پێغەمبەرایەتییەکەی بە ناڕاست ئەزانێت لەبەر ئەوەی پێچەوانەی نەرێتی تەوراتی یەھوودییە، ھەروەھا بوونی پێغەمبەرێکی نەخوێندەوار بەوە دادەنێت کە ناتوانێت بگاتە پلەی پێغەمبەر.<ref>[http://www.aishdas.org/student/navi.htm Prophet: True or False?], Gil Student</ref><ref>[http://www.myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml Jewish Views on Islam] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318060224/http://myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml |date=١٨ی ئازاری ٢٠١٥}}, Marc B. Shapiro</ref> === تێڕوانینی مەسیحییەت === [[پەڕگە:Dante and Virgil Meet Muhammad and His Son-in-law, Ali in Hell.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی [[دانتێ ئەلیگیێری|دانتێ]] و [[ڤێرجیل|ڤیرجیل]] لە دۆزەخدا محەممەد و [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب]] دەبینن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا مەسیحییەکان ئیسلامیان بە بیدعەت دادەنا.]] یوحنا دیمەشقی کە یەکەم مەسیحییە ڕای خۆی دابێت لەسەر محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆی دادەنێت،<ref>[http://orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx St. John of Damascus’s Critique of Islam], Orthodox Christian Information Centre</ref> بەڵام لەگەڵ ئەوەی ڕای ڕۆژھەڵاتییەکان لەسەر محەممەد کرانەوەیەکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کاتێک خەلیفەی [[خەلافەتی عەباسی|عەبباسی]] مەھدی لە بەتریرکی نساتڕە تیمۆساسی پرسی دەربارەی محەممەد، وەڵامی دایەوە؛ «لەسەر ڕێگەی پێغەمبەران ئەڕۆیشت»،<ref>[http://books.google.com/books?id=E6SIe0ommuYC&pg=PA169 Modern Western Christian theological understandings of Muslims since the Second Vatican council], Mahmut Aydin</ref> بەڵام پیکدادانەکانی دواتری نێوانیان لەگەڵ موسڵماناندا لە [[ئەندەلوس]] و [[فەلەستین]] بووە بە ھۆی دەرکەوتنی ئاڕاستەیەکی ڕەخنەگر لە ئیسلام و ئەم ئاڕاستەیە تاوی سەند، دوای شەڕەکانی [[ئەورووپا]] لەگەڵ [[عوسمانییەکان]]. بەتایبەت لای [[پرۆستانت]]ەکان. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا [[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیکەکان]] ئیسلامیان بە جۆرێک لە بیدعەت دادەنا و لە ڕەدی محمەممەددا بەرھەمیان داناوە.<ref name="Quinn2008">{{cite book|last=Quinn|first=Frederick|title=The Sum of All Heresies: The Image of Islam in Western Thought|date=2008|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195325638|location=[[New York City|New York]]|pages=17–54|chapter=The Prophet as Antichrist and Arab Lucifer (Early Times to 1600)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PAF5py-2Oi0C&pg=PA17}}</ref> ئەم تێڕوانینە لە سەدەکانی دواتردا بەتایبەت لەدوای ڕێنێسانس گۆڕا. بەرگریکەرەکانی [[کاسۆلیک]] لەسەرەتای سەدەی بیست وەسفی محەممەد دەکەن بەوەی چاکسازێکی کۆمەڵایەتییە، و ھیلیر بیلوک یەکێک لە دیارترینی ئەو کاسۆلیکە بەرگەریکارانیەە لە سەرەتای سەدەی بیستدا، ستایشی پەیامی پێغەمبەر محەممەدی کرد لەبەرئەو جێگە تایبەتەی بۆ [[مەسیح]] و مەریمی دایکی دایناوە. لەکاتی بەستنی کۆمەڵگەی ڤاتیکانی دووەمەوە دەنگێک دروست بوو لەناو کەنیسەی کاسۆلیکی بانگی ئەوە ئەکات کە دان بنرێت بە پیغەمبەرێتی محەممەد لە ژێر ئاکارە مەسیحییەکاندا ئەمەش بۆ دروستکردنی فرسەتێکی گەورەتری گفتوگۆ لەگەڵ ئیسلام. === تێڕوانینی ڕۆژئاوا === ڕەخنەگر و لێکۆڵەرەوەی سوری ‹ڕەنا قەبانی› ئەڵێت؛ لە سەدەکانی ناوەڕاستدا شەڕ تەنھا لە نێوان [[ئیسلام]] و [[ئەورووپا]]دا تەنھا لەو ناکۆکییە سەربازییەدا نەبووە کە لە [[تورکیا]] یان [[ئیسپانیا]] ڕوویانداوە، بەڵکو جەنگێکی ڕۆشنبیریش ھەبووە، لە سەدەی دوانزەیەمەوە ئەورووپا سووربوون لەسەرئەوەی ئیسلام وەک شارستانیەتیێک قبوڵ نەکەن بەڵکو وەک ھێزێکی دژ وەریانگرتووە، ئەمەش بوو بە ھۆی بڵاوبوونەوەی نەزانی و وونبونی وردبینی لە وەرگێڕانەکاندا و دروستکردنی ئەفسانە و ئارەزووی دژانە، کە بوو بەھۆی بەرھەم ھاتنی ئەدەبێکی دژ بە ئیسلام، کە یەکێک لە ڕووەکانی ئەوە بوو پێغەمبەر محەممەد دوژمنی مەسیحە.<ref>ئەفسانەکانی ئەورووپا لەسەر ڕۆژھەڵات، ڕەنا قەبانی.</ref> لەگەڵ سەردەمی ڕوناکبیری لە سەدەی حەڤدەدا و دەرکەوتنی پەیوەندی بازرگانی تایبەت لە نێوان [[ئەورووپا]] و [[دەوڵەتی عوسمانی]]یدا، لەگەڵ ئەو سەردانانەی بازرگان و ئەوروپییەکان پێی ھەستان بۆ شارەکانی ڕۆژھەڵات بیرکردنەوەیان دەربارەی ئیسلام و پێغەمبەر گۆڕانی بەسەردا ھات، ئەورووپا بەرھەمێکی نوێیان بە جێھێشت، ئەدیب و شاعیرە ڕۆژئاواییەکان دەستیان کرد بە وەسفی پیغەمبەر و ستایش کردنی، بەڵام ھەندێک لەسەر بیروباوەڕە کۆنەکانی سەردەمی ناوەڕاست مانەوە دەربارەی ئیسلام و ئەمەش بەردەوام بوو ھەتا [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، و تا لە ئەنجامی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ڕووداوەکانی ١١ی ئەیلوولدا]] شەپۆلی [[ئیسلامۆفۆبیا]] بەرز بوویەوە، ئەمەش بەھۆی تێکەڵ کردنی ڕەفتاری توندڕەوە ئیسلامییەکان لەگەڵ پەیامی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی.<ref>[http://www.alyaumonline.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss پێگەی ئەمڕۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917095025/http://www.alyaum.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ }},.</ref><ref>[http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm جەزیرە نێت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019075329/http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm |date=١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}.</ref> نووسەری یەھوودی [[مایکل ھارت]] لە دانانی کتێبی مەزنترین ١٠٠ کەسایەتی مێژوودا، پێغەمبەر محەممەدی داناوە بە بە مەزنترین کەس بەو بڕوایەی «کە تەنھا کەسە لە مێژوودا بە تەواوی سەرکەوتوو بووە لەسەر ئاستی ئایینی و دونیایی و دەڵێت محەممەد کاریگەرییەکی گەورەی لە دەروونی [[موسڵمانان]] بە جێھێشتووە، ئەمەش دەردەکەوێت لە یادکردنەوە و شوێن پێ ھەڵگرتنییاندا لە شێوازی ژیان و پەرستشەکانی، و ھەروەھا لە ھەستانیان بە لەبەرکردنی ووتە و ھەڵس وکەوت و سیفەتەکانی».<ref>١٠٠ نەمرەکە [[مایکل ھارت]]</ref><ref>[https://archive.org/stream/MichaelHartRankingOfThe100GreatMuhammadNumber1/Michael+Hart+Ranking+of+the+100+Great++Muhammad+Number+1_djvu.txt Full text of "Michael Hart Ranking Of The 100 Great Muhammad Number 1]" لە [[وەیباک مەشین]] ەوە پارێزراوە</ref> === تێڕوانینەکانی تر === * [[ئایینی بابی|بابی]] و [[بەھائی]] و [[ئەحمەدی]]، محەممەد بە یەکێک لە پێغەمبەرەکان دادەنێن، بەڵام بە دوا پێغەمبەری دانانێن، و بەپێی ڕای ئەوان لە دوای محەممەد باب و بەھاء و غوڵام ئەحمەد قادیانی ھەیە. * لە دیانەتی سیلیما، محەممەد بە یەکێک لە قەدیسییەکان دانراوە (کەنیسەی کاسۆلیکی) * ناناک دامەزرێنەری دیانەتی سیخی بە یەکێک لە پیغەمبەرەکانی براھمای دادەنێت.<ref>Peter Teed (1992), p.424</ref> * کەنیسەی یەسوع مەسیح، بە یەکێک لە چاکسازەکانی دادەنێت وەک [[کۆنفووشیوس]] و [[سوقرات]] و [[ئەفلاتوون]] و ئەوانی تر، و پاداشتیان لای خوا وردەگرنەوە لە بەر بەھا ڕەوشتییەکانیان، و بانگەوازەکەیان بۆ ڕوناککردنەوە و ھێنانەدی ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن لە نیو خەڵکدا.<ref>[http://www.lds.org/portal/site/LDSOrg/menuitem.b12f9d18fae655bb69095bd3e44916a0/?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad - James A. Toronto].</ref> == ئەمانەش ببینە == {{col-begin}} {{col-1-of-3}} * [[فەرموودە]] * [[قورئان]] * [[ئیسلام]] * [[کۆڵەکەکانی ئیسلام|پایەکانی ئیسلام]] {{col-2-of-3}} * [[عەبدولموتەلیب کوڕی ھاشم]] *[[خەلافەتی ڕاشدین]] * [[خەلاقەتی ئەمەوی]] * [[خەلافەتی عەبباسی]] * [[خەلافەتی عوسمانی]] {{col-2-of-3}} * [[ئەبووبەکر]] * [[عومەر کوڕی خەتتاب]] * [[عوسمان کوڕی عەفان]] * [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] {{col-end}} == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} * [http://tanzil.net/#trans/ku.asan/54:1 سایتی تەنزیل] * ژیانی پێغەمبەری خوا لە قورئان و سوننەتدا، نوسینی/ محەممەد مەلا فائق شارەزووری * وێکپیدیای عەرەبی * [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] == بەستەرە دەرەکییەکان == {{بەستەری پرۆژە خوشکەکان|محەممەد|d=Q9458|c=محمد بن عبد الله|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|n=no|s=no|b=no}} *{{Curlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Prophets/Muhammed}} * [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0550 محەممەد]، لە ''زانستنامەی ئۆکسفۆردی جیھانی ئیسلامی'' * وتاری [http://www.britannica.com/eb/article-9105853/Muhammad محەممەد] لە ''زانستنامەی سەرھێڵی بریتانیکا'' {{Navboxes |title = وتارە پەیوەندیدارەکان بە محەممەد |list = {{محەممەد٢|state=expanded}} {{پێغەمبەران بەپێی قورئان}} {{باب و باپیرانی محەممەد |state=autocollapse}} {{بابەتەکانی ئیسلام}} }} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|قورئان|محەممەد|مێژووی ئیسلام|مەککە|مەدینە}} [[پۆل:محەممەد| ]] [[پۆل:ئەھل ئەلبەیت]] [[پۆل:ئەھل ئەلکیسائ]] [[پۆل:ئیسلام]] [[پۆل:پێغەمبەرە عەرەبەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەککە]] [[پۆل:دامەزرێنەرانی ئایینەکان]] [[پۆل:دیپلۆماتەکان]] [[پۆل:ڕابەرە ئاینییە ئیسلامییەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:سیاسەتمەندارە عەرەبەکان]] [[پۆل:عەرەبە موسڵمانەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٦ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:فەرمانڕەواکانی سەدەی ٧ەم لە ئاسیا]] [[پۆل:قوڕەیش]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ٥٧٠]] [[پۆل:مردووانی ٦٣٢]] [[پۆل:مەدینە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی ھەوڵی تیرۆریان دراوە]] 7ql6sl0zdisaaqiadutyuxbwocujrus 969511 969509 2022-08-10T12:18:29Z Mehnaz Hamad 51677 wikitext text/x-wiki {{وتاری ھەڵبژێردراوی پێشوو}} {{کەسایەتی ئایینی | ناو = موحەممەد کوڕی عەبدوڵڵا | وێنە = Mohammad SAV.svg | قەبارەی وێنە =200px | alt = | لێدوان = پێغەمبەر موحەممەد | نازناو = «ئەحمەد، ئەبووقاسم، ئەبووتەییب، پێغەمبەری گەڕانەوە، پێغەمبەری بەزەیی، پێشەوای بەنی ئادەم، خۆشەویستی ڕەحمان، موختار، مستەفا، موجتەبا، سادق، مەسدووق، ئەمین، خاوەن شەفاعەت و پێگەی بەرز، خاوەن چاکە و پلەی بڵند، خاوەن تاج و میعراج، پێشەوای لە خواترسان، پێشەوای نێردراوان، پێغەمبەری نەخوێندەوار، پێغەمبەری خوا، دوایین پێغەمبەر، پێغەمبەری مەزن، چرایەکی ڕووناک، نوور، میھرەبان،.... ھتد» | مێژووی لەدایکبوون = ١٢ی ڕەبیعولئەوەل ٥٢ی پێش کۆچی / [[نیسان]] [[٥٧١]]ز | شوێنی لەدایکبوون = [[مەککە]] | مێژووی کۆچی دوایی = ڕەبیعولئەوەل [[١١]]ی کۆچی / [[حوزەیران]] [[٦٣٢]]ز | شوێنی کۆچی دوایی = [[مەدینە]] | ڕێزلێنراوە بە = [[ئیسلام]] | مێژووی ناردن = [[ڕەمەزان (مانگ)|ڕەمەزان]] ١٢ پ. ک / [[ئاب]] [[٦١١]]ز | شوێنی ناردن = ئەشکەوتی حەراء لە [[مەککە]] | شوێنگەی سەرەکی = حوجرەی عائیشە لە [[مزگەوتی پێغەمبەر]] لە [[مەدینە]] | مێژووی یادەوەری = ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ھەموو ساڵێکی کۆچیی | ھێماکان = [[قورئان]] | شەفیعە بۆ =بەگشتی بۆ ھەموو خەڵکی بەتایبەتیش بۆ ئیمانداران | نەژاد = لە [[عەرەب]]ە لە [[قوڕەیش]] لە نەوەی [[ئیسماعیل]] کوڕی [[ئیبراھیم]]{{ھن}}'''دایکی''' [[ئامینە کچی وەھب]]{{ھن}}'''باوکی''' [[عەبدوڵڵا کوڕی عەبدول موتەلیب]]{{ھن}}'''دایکی بە شیری''' حەلیمە سەعدی، و سۆیبە{{ھن}}'''باوکی بە شیری''' حارس کوڕی عەبدول عیز{{ھن}}{{ھن}}'''خوشک و براکانی بە شیری''' [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب]] (مامی)، و ئەبووسەلەمە کوڕی عەبدئەسەد، و ئەبووسوفیان کوڕی حارس (کوڕی مامی)، و عەبدوڵڵا کوڕی حارس، و شەیما کچی حارس، و ئەنیسە کچی حارس{{ھن}}'''خێزانەکانی''' [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، و سوودە کچی زمعە، و [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]]، و حەفسە کچی عومەر، و زەینەب کچی خزیمە، و ئوم سەلەمە، وزەینەب کچی جەحش، و جوبریە کچی حارس، و ماریە قبتی، و ئوم حەبیبە، و سەفییە کچی حەیی، و مەیموونە کچی حارس{{ھن}}'''کوڕەکانی''' قاسم، و عەبدوڵڵا، وئیبراھیم{{ھن}}'''کچەکانی''' زەینەب، و ڕوقەیە، و ئوم کەلسوم، و فاتیمە | مۆر = }} '''موحەممەدی کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەڵیب''' (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] :أَبُو الْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْد الله بْن عَبْد المُطَّلِب بْن ھَاشِم‎؛ لەدایکبووی ٢٢ی نیسانی ٥٧١–٨ی حوزەیرانی ٦٣٢)، [[موسڵمانان]] بە پێغەمبەری خوای دادەنێن<ref>'''^''' لە قورئان: مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا، سوورەتی ئەحزاب، ئایەتی: 40.</ref> بۆ ھەموو مرۆڤایەتی جنۆکە، تاوەکوو خەڵک بگەڕێنێتەوە بۆ [[یەکتاپەرستی]] و پەرستنی خوا لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]]، و لەو باوەڕەدان کە کۆتا پێغەمبەر و باشترینی دروستکراوانی خوایە و پێشەوای مرۆڤە، باوەڕیان وایە پارێزراوە لەهەڵەکردن،<ref>{{Cite web|title=عصمة النبي صلّى الله عليه وآله وسلّم|url=https://research.rafed.net/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9/98-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/2841-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%91%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%91%D9%85|access-date=2021-10-10|website=research.rafed.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=عصمة الرسول – صلى الله عليه وسلم -|url=http://www.saaid.net/mohamed/sh/18.htm|access-date=2021-10-10|website=www.saaid.net}}</ref> لەگەڵ ناوھێنانیدا دەڵێن {{عەرەبی|«صلی اللە علیە وسلم»}} واتە «دروودی خوای لێبێت»، کە لە [[قورئان]] و سوننەتدا ئەوە ھاتووە، وایان لێدەکات سڵاواتی لەسەر بدەن.<ref>{{Cite web|title=حكم الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام عند ذكره|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/7645/حكم-الصلاة-على-النبي-عليه-الصلاة-والسلام-عند-ذكره|access-date=2021-07-08|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> شوێنەوارێکی زۆری لەسەر موسڵمانان بەجێهێشتووە، زۆر بەگەورەیان داناوە و شوێنی فەرمانەکان و شێوازی ژیان و پەرستشی کەوتوون، وتە و کردار و سیفەتەکانیان پاراستووە لە کتێبەکانی سیرە و فەرموودە، و یادی لەدایکبوونی دەکەنەوە لەمانگی ڕەبیعول ئەوەل لە هەموو ساڵێکدا.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=متى ولد النبي بالميلادي والهجري ؟ .. تعرف على آراء العلماء|url=https://www.elbalad.news/4787299|access-date=2021-10-10|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> لە دایک بووە لە [[مەککە]] لە مانگی ڕەبیعولئەولی [[ساڵی فیل]]، بەرامبەر ساڵی ٥٧٠ یان ٥٧١ی [[زایینی]]،<ref>ژیاننامەی پێغەمبەر، ئەکرەم زیاء عەمری.</ref> پێش ئەوەی لەدایک بێت باوکی کۆچی دواییی کردووە و ھەر لە مناڵیشدا دایکی لەدەست دەدات، پەروەردە دەبێت لای [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم]] باپیرەی پاشان لای [[ئەبو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب]] مامی، لەو ماوەیەدا خەریکی شوانی دەبێت، پاشان [[بازرگانی]] دەکات، لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا ژیانی ھاوسەری پێک ھێناوە لەگەڵ [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، کە دایکی ھەموو مناڵەکانی بووە بێجگە لە ئیبراھیم. لە پێش [[ئیسلام]]دا حەنیفی بووە و خوای پەرستووە لەسەر ڕیبازی [[ئیبراھیم]] و پەرستنی بتی ڕەتکردووەتەوە کە لەو کاتانەدا بەربڵاوبووە لە [[مەککە]]دا، [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە نیگای خوای پێ گەیشتووە کاتێک لە تەمەنی چل ساڵیدا بووە، سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،<ref>{{Cite web|title=(6) الدعوة في مرحلتها السرية - السيرة النبوية|url=https://ar.islamway.net/article/79171|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پاشان دە ساڵی تری لە مەککە بەسەر برد بە بانگکردنی خەڵکەکەی و بازرگانەکان و سەردانکەرانی کەعبە کە دەھاتنە مەککە، لە ساڵی ٦٢٢ز کۆچی کرد بۆ شاری [[مەدینە]] کە ناودەبرا بە یەسرب، دوای ئەوەی گەورەکانی [[قوڕەیش]] کەوتنە پیلان گێڕان لێی و بانگەوازەکەیان ڕەت دەکردەوە، دە ساڵی کۆتایی ژیانی لە مەدینە بەسەر برد بە بانگەوازی ئیسلامی، و بناغەی دەوڵەتی ئیسلامیی دانا، کە دواتر فراوان بوو و مەککە و ھەموو شار و ھۆزە عەرەبییەکانی گرتەوە، و بۆ یەکەم جار عەرەبی یەکخست لەسەر یەک ئایینی یەکتاپەرستی و لە دەوڵەتێکی یەکگرتوودا،<ref>"Muhmmad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world</ref><ref name="Lapidus 2002 pp 0">سەیری سەرچاوەکان بکە: * Holt (1977a), p.57 * Lapidus (2002), pp 0.31 and 32</ref> بانگەشەی بۆ دورکەوتنەوە لە ڕەگەزپەرستی و وەلانانی دەمارگیری هۆزایەتی کرد.<ref>{{Cite web|last=حبايبه|first=صمود|title=مناهضة التمييز العنصري ما بين الحقيقة والوهم|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/3/31/مناهضة-التمييز-العنصري-ما-بين-الحقيقة|access-date=2021-10-10|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-19|title=الإسلام و نبذ العنصرية|url=https://islamonline.net/الإسلام-و-نبذ-العنصرية/|access-date=2021-10-10|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-01-14|title=لا عنصرية في الإسلام|url=http://www.alukah.net/sharia/0/97456/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=العنصرية في الاسلام {{!}} سيدنا محمد|url=https://muhammad-pbuh.com/2011/09/08/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%86%d8%b5%d8%b1%d9%8a%d8%a9-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/|access-date=2021-10-10|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقف الإسلام من التمييز العنصري|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/3285/%D9%85%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D9%8A%D9%8A%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A|access-date=2021-10-10|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> == سەرچاوەکانی ژیاننامەی == لەبەر ئەوەی کەسایەتییەکی کاریگەرە لە مێژوودا، بۆیە ژیان و کاروبار و بیروباوەڕی بە شێوەیەکی بەرفراوان لێدوانی لەسەر کراوە لەلایەن لایەنگران و نەیارەکانی بە درێژایی سەدەکان. [[موسڵمانان]] لە کۆن و نوێدا گرنگییان داوە بە ژیاننامەکەی بەوەی بە پەیڕەوێکی کرداری دادەنرێت بۆ [[ئیسلام]]، زانایانی ئیسلام دانراوی زۆریان لەسەر داناوە و ھەموو شتێکی پەیوەندیداریان پێوەی نوسیوەتەوە.<ref>{{Cite web|title=أهم مصادر السيرة النبوية - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14184/|access-date=2021-09-14|website=www.islamweb.net}}</ref> === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان بە گرنگترین سەرچاوە دادەنرێت بۆ زانینی ژیاننامەی محەممەد]] [[قورئان]] بە سەرچاوەیەکی سەرەکیی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەد،<ref name="محمد أنور-القرآن">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص1-31، مجمع الملك فهد.</ref> دێرینترن و باوەڕپێکراوترین سەرچاوەی ژیاننامەی پێغەمبەرە، لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی محەممەد خۆی و ھەموو موسڵمانان یەک نوسخەی قورئان کۆیان دەکاتەوە لەگەڵ جیاوازی کۆمەڵە ئیسلامییەکاندا،<ref name="السباعي1">السيرة النبوية دروس وعبر، مصطفى السباعي، ص22-29، المكتب الإسلامي.</ref><ref name="دراسة مصادر السيرة">[http://www.albadri.info/books/madkhal/index.htm دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304062422/http://albadri.info/books/madkhal/index.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٧}}</ref> لەگەڵ ئەوەی قورئان ھەموو ژیاننامەی محەممەد لە خۆناگرێت، بەڵام چەند ئاماژەدانێکی تیایە بۆ ژیانی بە دەربڕینی ئاشکرا بێت یان بە ئاماژەدان. ھەندێک لە سیفەتەکانی باسکراوە لەگەڵ [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگەکانی]] پێغەمبەرێتی، ڕەوشت و تایبەتمەندییەکانی، و باری دەروونی، و ھەندێک شت لە بارەی غەزاکانییەوە باسکراوە.<ref>{{Cite web|date=2019-11-14|title=منزلة الرسول ﷺ في القرآن الكريم|url=https://islamonline.net/منزلة-الرسول-في-القرآن-الكريم/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القرآن في حياة الرسول صلى الله عليه وسلم - خالد سعد النجار|url=https://ar.islamway.net/article/12603|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=رسول الله صلى الله عليه وسلم في القرآن الكريم {{!}} موقع نبي الرحمة|url=http://mercyprophet.org/mul/ar/node/2415|access-date=2021-07-08|website=mercyprophet.org}}</ref> لەقورئاندا ٢٨٠ ئایەت باسی غەزاکان دەکات کە دەکاتە ڕێژەی (٪٤،٦٥) ی قورئان، هەندێکیان بە ئاماژە باسیان کردووە و هەندێکیان ڕاستەوخۆ، وەک [[جەنگی بەدر|غەزای بەدر]]، [[جەنگی ئوحود|غەزای ئوحود]]، [[غەزای خەندەق]]، [[سوڵحی حودەیبییە]]، [[غەزای خەیبەر]] و [[فەتحی مەککە]].<ref>{{Cite web|title=الغزوات المذكورة في القرآن - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://islamweb.net/ar/fatwa/79914/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الغزوات الواردة في القرآن|url=http://www.iid-quran.com/Statistics/NumQu20.php|access-date=2021-10-10|website=www.iid-quran.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ما هى الغزوات التى ذكر اسمها فى القران الكريم - إسألنا|url=https://www.isalna.com/437053/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.isalna.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=konouz.com|title=الغزوات التي ذكرت في القرآن الكريم - من كنوز القرآن الكريم : -|url=http://konouz.com//ar/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%83%D9%86%D9%88%D8%B2/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85.s.8.12800/|access-date=2021-10-10|website=konouz.com|language=ar}}</ref> بۆ نموونە [[ئەحزاب|سوورەتی ئەحزاب]] باسی ژیانی پێغەمبەر دەکات لەگەڵ خێزان و هاوەڵەکانی، و وردەکاری زۆری تێدایە دەربارەی غەزای خەندەق.<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی ئەحزاب</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - أسباب النزول - سورة الأحزاب- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=351&idto=363&bk_no=63&ID=378|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=admin|title=سبب نزول سورة الممتحنة إسلام ويب {{!}} كنج كونج|url=https://wikiarticle.xyz/?s=%D8%B3%D8%A8%D8%A8+%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84+%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A9+%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88%D9%8A%D8%A8|access-date=2021-10-10|language=en-US}}</ref> === کتێبی فەرموودە === {{سەرەکی|فەرموودە}} ژیاننامەی پێغەمبەر بەشێکی فراوانی گرتووە لە کتێبەکانی [[فەرموودە]]دا،<ref>{{Cite web|title=دراسات في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://waqfeya.net/book.php?bid=2582|access-date=2021-09-15|website=waqfeya.net}}</ref> ھەموو ئەوانەی کتێبیان لە فەرموودەدا داناوە، بەش و دەروازەی تایبەتیان داناوە لەسەر ژیانی پێغەمبەر محەممەد، و بانگەوازەکەی، و ھاوەڵەکانی، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕووداوانە بەپێی کات ڕیزبەند نەکراوان، لەبەرئەوەی ئەوان مەبەستیان کۆکردنەوەی وتەکانی محەممەد و کردار و فەرمان و حوکمەکانی بووە.<ref>فقه السيرة، محمد سعيد رمضان البوطي، ص21، دار الفكر، ط1978.</ref> بەشێک لە ژیاننامەکەی لەو کێبانەدا هاتووە بەمەبەستی بەڵگە هێنانەوە بۆ حوکمی شەرعی، بەم هۆیەوە زۆر بەوردی باس نەکراوە و تەنیا گێرانەوەی هەندێک هەواڵ بووە بەپێی ڕێبازی فەرموودەناسان.<ref>{{Cite web|title=أول من كتب في السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/أول_من_كتب_في_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19538|title=مصادر تلقي السيرة النبوية والعناية بها عبر القرون الثلاثة الأولى|language=ar}}</ref> زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەرئەوەی کە ناودارترین و دێرینترین کتێب لەبارەی ھەواڵی ژیاننامەی پێغەمبەرەوە [[موەتتەئی مالیک|موەتتەئی مالیکە]]، کە کۆمەڵێک فەرموودەی دەربارەی ژیاننامە و سیفاتەکانی پێغەمبەر هێناوە و باسێکی تایبەتی جیهادی کردووە.<ref>{{Cite web|date=2018-11-25|title=نظرة سريعة للموطأ|url=http://www.alukah.net/sharia/0/130861/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-03|title=سيرة كتاب.. موطأ الإمام مالك مَن السبب فى تأليفه|url=https://www.youm7.com/story/2021/5/3/سيرة-كتاب-موطأ-الإمام-مالك-مَن-السبب-فى-تأليفه/5302198|access-date=2021-09-15|website=اليوم السابع}}</ref> پاشان [[سەحیحی بوخاری]] باسی چەند لایەنێکی کردووە پێش پێغەمبەرایەتی و دوای دابەزینی سروش، کتێبێکی تایبەت کردووە بە غەزاکانی و جیهاد، بەشێکی زۆر لەسیفاتەکانی و بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی باسکردووە، کەدەکاتە دەیەکی کتێبەکەی.<ref>{{Cite web|title=صحيح البخاري - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16729/|access-date=2021-09-15|website=www.islamweb.net}}</ref> و دواتر [[سەحیحی موسلیم]] کە بەشێکی زۆریان لە ژیانی محەممەد باسکردووە.<ref>{{Cite web|date=2017-07-20|title=صحيح مسلم (ط. طيبة) - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://web.archive.org/web/20170720183400/http://waqfeya.com/book.php?bid=1763|access-date=2021-09-15|website=web.archive.org}}</ref> ھەروەھا ھەریەکە لە [[ئەبووداوود]]،<ref>{{Cite web|title=أبو داود السجستاني - طريق الإسلام|url=https://ar.islamway.net/scholar/802/أبو-داود-السجستاني|access-date=2021-09-16|website=ar.islamway.net}}</ref> [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]،<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الإمام أحمد بن حنبل|url=https://www.islamstory.com/ar/artical/21843/الإمام_أحمد|access-date=2021-09-16|website=www.islamstory.com|language=ar}}</ref>[[ئیبن ماجە]]،<ref>{{Cite web|date=2017-05-29|title=تعرف على ابن ماجه القزويني صاحب كتاب "السنن"|url=https://www.alarabiya.net/culture-and-art/2017/05/29/تعرف-على-ابن-ماجه-القزويني-صاحب-كتاب-السنن-|access-date=2021-09-16|website=العربية|language=ar}}</ref> و [[ترمزی]]، بەھەمان شێوە بەشێکی کتێبەکانیان تەرخان کردووە بۆ ژیانامەی پێغەمبەر بەڵام بە جیاوازی لە شێوەی ڕێکخستن و ڕیزبەندیدا.<ref>{{Cite web|title=كتاب فقه السيرة النبوية مع موجز لتاريخ الخلافة الراشدة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/23657|access-date=2021-09-15|website=al-maktaba.org}}</ref> === کتێبەکانی ژیاننامە (سیرە) === {{سەرەکی|ژیاننامە}} کتێبەکانی سیرە و ژیاننامە لە قۆناغێکی دواتر لە نوسیەوەی [[فەرموودە]] نوسراون، ھاوەڵەکان گرنگییان دەدا بە گێڕانەوەی ژیاننامەکەی بە زارەکی، یەکەم کەس کە گرنگی دا بە نووسینەوەی ژیاننامەکەیدا [[عوروە کوڕی زوبەیر]] بوو. پاشان [[ئەبان کوڕی عوسمان]] (مردن ١٠٥کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2013-01-23|title=Chapter 2: Saqifa, The First Manifestations|url=https://www.al-islam.org/origins-and-early-development-shia-islam-sayyid-husayn-muhammad-jafari/chapter-2-saqifa-first|access-date=2021-09-16|website=Al-Islam.org|language=en}}</ref> پاشان وەھاب کوری مونەبی (مردن ١١٠ کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2020-05-09|title=موقع قصة الإسلام {{!}} إشراف الدكتور راغب السرجاني|url=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref> پاشان [[شوڕەحەبیل کوری سەعید]] (مردن ١٢٣کۆچی)<ref>{{Cite web|title=ص339 - كتاب الجرح والتعديل لابن أبي حاتم - شرحبيل - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/2170/1924|access-date=2021-09-16|website=al-maktaba.org}}</ref> و لە دواتریش [[ئیبن شیھابی زوھری]] (مردن ١٢٤کۆچی)<ref>{{Cite web|date=2020-03-19|title=ابن شهاب الزهري معلومات عن الفقيه المؤرخ أول من دون العلم|url=https://www.i7lm.com/ابن-شهاب-الزهري/|access-date=2021-09-16|website=موقع احلم|language=ar}}</ref> بەڵام بەشی زۆری نووسینەکانیان لە ناوچوون، نەگەیشتوون بە ئێمە، جگە لە چەند پاشماوەیەکی پەرتەوازە کە لەلایەن محەممەد کوڕی جەریری تەبەرییە گێردراوەتەوە.<ref>{{Cite web|date=2010-12-16|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101216172028/http://islamicfeqh.com/books/SIREH/Hp-sireh-a.htm|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=‮سعيد‬‎ ‮الجوماني‬‎|url=https://brill.com/view/book/9789004462922/back-1.xml|title=‮قائمة المصادر والمراجع‬‎|last2=‮كونراد‬‎ ‮هيرشلر‬‎|date=2021-06-15|publisher=Brill|isbn=978-90-04-46292-2}}</ref> لە دواتردا [[محەممەد کوڕی ئیسحاق]] دێت لە نووسینەوەی ژیاننامەی محەممەددا بە تەواوی و شارەزایان بە ڕاسترین کتێبی سیرەی دادەنێن لەو سەردەمەدا.<ref>{{Cite web|date=2015-04-13|title=كتب الدلائل والشمائل والخصائص|url=http://www.alukah.net/sharia/0/85074/|access-date=2021-07-08|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-09-22|title=مصنفات ومناهج للتعريف بحياة الرسول ﷺ|url=https://islamonline.net/مصنفات-ومناهج-للتعريف-بحياة-الرسول/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref> کتێبەکەی بە ئێمە نەگەیشتووە بەڵام [[ئیبن هیشام]] (مردن ٢١٨ کۆچی) هەستاوە بە گێرانەوەی کتێبەکەی بە پوختکراوەیی کە ناسراوە بە [[سیرەی ئیبن هیشام.]]<ref>{{Cite web|title=ابن هشام السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/ابن_هشام_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-06|title=نبذة عن السيرة النبوية لابن هشام|url=https://mqaall.com/prophetic-biography-ibn-hisham/|access-date=2021-10-10|website=مقال|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19487|title=السيرة النبوية لابن هشام|language=ar}}</ref> [[محەممەد کوڕی جەریر تەبەری|تەبەری]] (مردووی ٣١٠ی کؤچی) لە مێژووەکەیدا بەشێوەیەکەی سەرەکی پشتی بە گێڕانەوەکانی ئیبن ئیسحاق بەستووە.<ref>{{Cite web|title=المدخل إلى دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي ـ الباب الثالث : تعريف بالموسوعات التاريخية وأصولها ومصنفيها ـ الفصل الثاني: تراجم أصحاب الموسوعات التاريخية التي اعتمد عليها ابن أبي الحديد ـ أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (ت310هـ)|url=https://www.albadri.info/books/madkhal/madkhal48.htm|access-date=2021-10-10|website=www.albadri.info}}</ref><ref>موارد السيرة النبوية في تاريخ الطبري : من المولد حتى الهجرة للحبشة,[https://search.emarefa.net/ar/search?append=PERSON_FILTER_AR_NAME_ss%3A%22%D8%B7%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%22 طه جميل أحمد],[https://search.emarefa.net/ar/search?append=SOURCE_s%3A%22%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9+%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8%22 مجلة كلية الآداب].</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=تأريخ الرسل والملوك لمحمد جرير الطبري|url=https://muslim-nafahat.net/seera_023/|access-date=2021-10-10|website=نفحات من علوم المسلم|language=ar}}</ref> === کتێبەکانی شەمائل و دەلائل === {{سەرەکی|زانستی شەمائیل}} بە سەرچاوەیەکی بنەڕەتی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەددا،<ref name="محمد أنور-الشمائل">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص31-39، مجمع الملك فهد.</ref> ئەمانەش ئەو کتێبانەن کە دانەرەکانیان گرنگییان داوە بە باسی محەممەد و خوو ڕەوشت و سیفەتەکانی، و ھەڵسوکەوتی لە شەو و ڕۆژدا.<ref name="ReferenceE">السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص21-52، مكتبة العلوم والحكم، ط1993.</ref> زانستی شەمائیل جێگای گرینگی پێدانی زانایانی موسڵمان بووە، و یەکێک بووە لە بابەتەکانی کتێبەکان فەرموودە، دواتر زانایان کتێبی تایبەتیان لەسەر نوسیووە، [[ئەبول بەختەری]] (مردووی ٢٠٠ی کۆچی) یەکەم کەسە کتێبی لەسەر شەمائیل نوسیووە بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر [[ئەبول حەسەن مەدائینی]] (مردووی ٢٢٤ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر کتێبی شەمائیلە محەممەدیەکان ی [[ترمزی]]، دواتر [[داوود کوڕی عەلی زاھیری|داوود کوڕی عەلی ئەسفەهانی]] (مردووی ٢٧٠ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الشمائل المحمدية}}،<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە21-52، مكتبة العلوم والحكم</ref> دواتر [[قازی ئیسماعیل مالیکی]] (مردووی ٢٨٢ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الأخلاق النبوية}}، دواتر [[ئیبن فارس]] (مردووی ٢٩٥ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|أخلاق النبي}}، و چەندانی تر لەسەردەمەکانی دواتردا.<ref>مصادر السيرة النبوية وتقويمها، فاروق حمادة، لاپەڕە ٣٦-٤٤، دار الثقافة،١٩٨٠</ref> ھەروەھا '''کتێبەکانی دەلائل''' بە یەکێکی تر لە سەرچاوە بنەڕەتییەکانی ژیاننامەکەی دادەنرێن،<ref name="ReferenceE"/><ref>منتهى السول على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول، عبد الله بن سعيد محمد عبادي اللحجي، ج1، ص31-32، دار طوق النجاة، ط1998.</ref> ئەمەش ئەو کتێبانە دەگرێتەوە کە بەڵگە و نیشانەکانی پێغەمبەرایەتیی محەممەد دەسەلمێنێت بەپێی بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]. زۆر کتێب لەم بوارەدا دانراون و ناودارترینییان بەڵگەکانی پێغەمبەرێتی بەیھقییە. هەروەها بوخاری و موسلیم بەشێک لە کتێبەکەیان تایبەت کردووە بە بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی. === سەرچاوەکانی تر === ھەروەھا چەندین جۆری تر سەرچاوە ھەیە، وەک کتێبەکانی تەفسیری [[قورئان]] و ھۆکانی ھاتنە خوارەوە.<ref name=":1">السيرة من موقع المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية التابع لوزارة الأوقاف المصريةنسخة محفوظة 08 يناير 2009 على موقع واي باك مشين.</ref> بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری زانایانی ئیسلامی پشت بە ڕاڤە و لێکدانەوەکانی سەدەکانی سەرەتایی سەرھەڵدانی ئایینی ئیسلام دەبەستن، لە ناویشیان ئەو ئایەتانەی پەیوەندی بە ژیانی پێغەمبەری ئیسلامەوە ھەیە. لە نموونەی ئەو کتێبانەش تفسیری [[ئیبن کەسیر]]، تەفسیری تەبەری، و ھەروەھا تەفسیری قورتوبی.<ref name=":1" /> جگە لەو کتێبە مێژوویانەی بە شێوەیەکی گشتی گرینگی بە ڕووداوە مێژووییەکان داوە وەک تاری تەبەری و تاریخی [[ئیبن خەلدوون]]، ھەروەھا ئەو سەرچاوانەی جیا لە زمانی عەرەبی نوسراونەتەوە.<ref>Philip K. Hitti, History of the Arabs, 10th edition (1970), p.112.</ref><ref>Seeing Islam as others saw it: a survey and evaluation of Christian, Jewish, Robert G. Hoyland p.22 '''^'''</ref> == کورتەیەکی مێژوویی == {{ئیسلام}} [[پەڕگە:Map of Arabia 600 AD-ar.svg|ڕاست|وێنۆک|گرینگترین هۆزە عەرەبیەکان لە نیمچە دورگەی عەرەب]] لە '''ڕووی سیاسییەوە'''، [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] لێک ھەڵوەشابوو، نە دەوڵەتێک یەکی دەخست و نە حکوومەتێک بەڕێوەی دەبرد، دەوڵەتە دێرینەکانی کە لە [[یەمەن]] و [[نەجد]] و دەورووبەری [[عێراق]] و [[شام]] بوون لێک ھەڵوەشابوون، و ژیانی کۆچەری دەستی بەسەر شارەکانی [[حیجاز|حیجازدا]] گرتبوو، و ھۆزەکان یەکەی سەرەکیی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون.<ref>{{Cite web|title=كيف كانت الأوضاع السياسية في شبه جزيرة العرب قبل الإسلام|url=https://mawdoo3.com/كيف_كانت_الأوضاع_السياسية_في_شبه_جزيرة_العرب_قبل_الإسلام|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=المحرر|title=موجز الحالة السياسية عند العرب قبل الإسلام {{!}} سجل التاريخ|url=https://cal.al-7awza.org/hist/topic/556|access-date=2021-07-08|language=ar}}</ref> و کاروبارەکانی مەککە لە ڕێگای [[دارول نەدوە]] بەڕێوەدەبرا. لە شاری مەدینە بە شێوەیەکی گشتیی بەردەوام کێشە و ناکۆکی لە نێوان ئەوس و خەزرەج ھەبوو.<ref name=":2">{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> [[دەوڵەتی مەنازرە]] لە [[حارەبشا|حیرە]] و دەوڵەتی [[غەساسینە]] لە [[شام]] لەلایەن [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|فارس]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ڕۆمەکان]] ڕێگە بەگەشەیان درابوو، بۆ ئەوەی ببنە ڕێگر لەبەردەم فراوانخوازی عەرەبەکان. فارسەکان دەوڵەتی مەنازیرەیان هەشت ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی ڕوخاند.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-10-10|website=www.islamweb.net}}</ref> لە '''ڕووی ئابوورییەوە'''، دەشتەکییە عەرەبەکان پشتیان بە شوانکارەیی و کۆچکردن دەبەست بۆ ئەو ناوچانەی ئاویان لێیە، ئەمەش ببووە ھۆی شەڕ بۆ دەستکەوتنی پێداویستییەکان، بەڵام لە شارەکاندا چالاکی [[بازرگانی]] و [[وەرزێری|کشتوکاڵی]] و [[پیشەسازی]] ھەبوو، [[مەککە]] چالاکی بازرگانی تێیدا باڵادەست بوو و ڕێگەی بازرگانی نێوان [[شام]] و [[یەمەن]]ی بەڕێوە دەبرد، و سوودی لە پایە ئاینییەکەی وەردەگرت بۆ پاراستنی کاروانە بازرگانیەکان.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=مكة المكرمة قبل البعثة النبوية|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%A9|access-date=2021-10-10|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٧-٨٢، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> بەڵام [[مەدینە]] کشتوکاڵ تێیدا لەبرەودا بوو بەھۆی باخی [[میوە]] و [[خورما]] و [[ترێ|ترێوە]].<ref name=":2"/><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص77-82، مكتبة العبيكان، ط2005</ref> عەرەب دیناری [[بیزەنتی]] و درھەمی فارسییان بەکاردەھێنا لە ئاڵوگۆڕی بازرگانیدا، بەڵام لە ڕووی پیشەسازییەوە [[مەدینە]] ناسرابوو بە داڕشتنی جوانکاریی [[زێڕ]] و [[زیو]]، لەگەڵ دروستکردنی شمشێر و تیر و ڕم و زرێپۆش، ھەروەھا لە شارە عەرەبییەکاندا ئاسەنگەری و زەڕەنگەری و پێست خۆشکردن و چنین پەرەی سەند، ھەروەھا عەرەب چەند جۆرێک مامەڵەی دارایییان دەزانی وەک قەرز و ڕەھن و باج. لە '''ڕووی ئایینییەوە'''، [[بت پەرستی]] [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] گرتبوویەوە بە شێوەیەکی گشتی،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص20-25.</ref> کۆمەڵە خواوەندێکیان دەپەرست دروست کرابوون لە بەرد و تەختە، ژمارەیان دەگەیشتە ٣٦٠ بت لە دەوری [[کەعبە]]، ئەو ھۆزانە دەیانپەرستن کە دەھاتن بۆ [[حەج]] و [[قوربانی]] و نەزریان بۆ دەکردن،<ref name=":2"/> گەورەترینیان کۆنترینیان بتی (هوبەل) بوو کە قوڕەیش و کینانە دەیانپەرست هەروەها بتی (عووزا) شیان دەپەرست، و بتی (مەنات) هوزەیل و خوزاعە دەیانپەرست، هۆزی سەقیف بتی (لات) یان دەپەرست.<ref>المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، بەرگی ١١، لاپەڕە ٢٥٣</ref> لەگەڵ ئەمانەشدا چەند دروشمێکیان لە پاشماوەی ئایینی [[ئیبراھیم]] بۆ مابوویەوە وەک بەرز ڕاگرتنی کەعبە، و سەردان کردنی، و [[حەج]] و [[عومرە]]، لە ھەمان کاتدا چەند تاکێک ھەبوون کە لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] بوون بە تەنھا و ناسرابوون بە حەنەفییەکان،<ref>{{Cite web|title=تجلّيات «الحنيفية» في مكة قبل الإسلام|url=https://www.makkawi.com/Article/497/%D8%AA%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%86%D9%8A%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%85%D9%83%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.makkawi.com|language=ar}}</ref> ھەروەھا چەند ئایینێکی تر ھەبوو بە شێوەیکی دیاریکراو وەک [[جوو|جوولەکە]] لە [[یەمەن]] و [[مەدینە]]، و [[مەسیحییەت]] لە نەجران و حیرە و دەوروبەری [[شام]]، و ھەروەھا بڵاوبونەوەیەکی دیاریکراوی [[ئایینی زەردەشتی|ئاگرپەرستی]] ھەبوو کە لە [[ئێران|ئێرانەوە]] ھاتبوون.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة الدينية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16539/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> == نەژادی == {{سەیری ئەمەش بکە|داڕێژە:درەختی نەژادی محەممەد}} {{محەممەد}} [[پەڕگە:آباء وأمهات النبي.png|ڕاست|وێنۆک|ڕەجەڵکی پێغەمبەر]] ئەبوول قاسم محەممەدی کوڕی عەبدولڵای کوڕی [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم|عەبدولموتەڵیب]] کوڕی [[عەبدولمەنناف کوڕی قوسەی|عەبدولمەنناف]] کوڕی قوسەیی کوڕی کیلابی کوڕی موڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالیبی کوڕی فیھری کوڕی مالیکی کوڕی نەزڕی کوڕی کینانەی کوڕی خوزیمەی کوڕی مودرکەی کوڕی ئیلیاسی کوڕی مزەڕی کوڕی نزاری کوڕی مەعدی کوڕی عەدنانە (تائێرە زانایان کۆدەنگن)، لەگەڵ ئەوەی سەلمێنراوە دەچێتەوە سەر نەسەبی ئیسماعیلی کوڕی [[ئیبراھیم]].<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=نَسبُ الحبيب المصطفى ﷺ ويوم ميلاده|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/11/10/نسب-الحبيب-المصطفى-ويوم-ميلاده|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=النسب النبوي الشريف|url=https://www.alkhaleej.ae/ملحق/النسب-النبوي-الشريف|access-date=2021-07-08|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ھیچ لقێک نییە لە [[قوڕەیش]]دا کە نزیکایەتی لەگەڵ محەممەددا نەبێت،<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە لە سەحیحی بوخارییدا</ref> و [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە خوا ھەڵیبژاردووە لە باشترین ھۆز و پشت و نەسەبدا.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص69-102، دار الفكر المعاصر، ط1991</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|خرجتُ من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم إلى أن ولدني أبي وأمّي}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث ( خرجت من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم ... ) من الشريعة للآجري|url=https://islamarchive.cc/H_443985|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (من لەئادەمەوە تاوەکوو دایک و باوکم لەهاوسەرگیریەوە لەدایکبووم، لە داوێنپیسی لەدایک نەبووم). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل، واصطفى قريشًا من كنانة، واصطفى من قريش بني هاشم، واصطفاني من بني هاشم}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل ، واصطفى قريشا من كنانة ... ) من صحيح مسلم|url=https://islamarchive.cc/Hadith_190849|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (خوای گەورە کینانەی لە منداڵەکانی ئیسماعلدا هەڵبژاردووە، و قوڕەیشی لە کینانەدا هەڵبژاردووە، و بەنی هاشمی لە قوڕەیشدا هەڵبژاردووە، منیشی لە بەنی هاشمدا هەڵبژاردووە). گوتووشیەتی ({{عەرەبی|نحن بنو النضر بن كنانة لا نقفو أمنا ولا ننتفي من أبينا}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/79916|access-date=2021-10-10|website=www.dorar.net}}</ref> واتا (ئێمەی بەنوو نەزر تۆمەتی داوێن پیسی نادەینە پاڵ دایکمان، و خۆمان لە بابمان بێبەری ناکەین). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله كلمة تعالى خلق الخلق، فجعلني في خير فِرَقِهم، وخير الفرقتين، ثم تخيَّر القبائل فجعلني في خير قبيلة، ثم تخيَّر البيوت فجعلني في خير بيوتهم، فأنا خيرُهم نفسًا، وخيرُهم بيتًا}})<ref>{{Cite web|title=حديث العباس بن عبدالمطلب - سنن الترمذي|url=https://dorar.net/h/0774d1e09b668fd24ff7cb1f3ef3096a|access-date=2021-10-10|website=dorar.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-اقتضاء الصراط المستقيم-12b-4|url=https://www.alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=153367|access-date=2021-10-10|website=www.alathar.net}}</ref> واتا: (خوای گەورە دروستکراوەکانی دروستکردووە منی لە باشترین کۆمەڵەیان داناوە، دواتر لەتیرەکان منی لە باشترین تیرە داناوە، و دواتر لەماڵەکان منی لە باشترین ماڵدا داناوە). * '''باوکی'''؛ عەبدولڵای کوڕی عەبدولموتەڵیب بووە، دایکی فاتیمەی کچی عەمری کوڕی عائیزی کوڕی عیمران کوڕی مەخزوومی کوڕی یەقەزەی کوڕی موڕڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالب بووە.<ref>جامع الأحاديث، السيوطي، فەرموودەی ژمارە ٤٤٤٣٢.</ref><ref>لروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٢-٣٤.</ref> عەبدوڵڵا چاکترین کوڕەکانی باوکی بووە و لێبوردەترین و نزیکترینیان بووە لێوەی، و بچووکترینیان بووە،<ref name=":3">جامع الأحاديث، السيوطي، رقم:44432.</ref><ref>جمهرة أنساب أمهات النبي صلى الله عليه وآله وسلم، الحسين بن حيدر الهاشمي، ص1-58.</ref> نازناوی سەربڕدراوە بەهۆی ئەوەی باوکی سەد حوشتری بۆ سەربڕی لەجیاتی ئەو نەزرەی کە کردبووی.<ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح والد النبي صلى الله عليه وسلم - موقع مثال|url=http://www.methaal.com/articles/index?id=2054|access-date=2021-10-10|website=www.methaal.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح أبو النبي :: قصص السيرة النبوية مصورة للاطفال ⋆ تطبيق حكايات بالعربي|url=https://www.belarabyapps.com/BelarabyStories/قصة-عبدالله-الذبيح/|access-date=2021-10-10|website=بالعربي نتعلم|language=ar}}</ref> * '''دایکی'''؛ ئامینەی کچی وەھب کوڕی عەبد مەناف کوڕی زوھرە کوڕی کیلاب بووە، لەو سەردەمەدا باشترین ژنی قوڕەیش بووە لە نەسەب و شوێندا، و باوکی پێشەوای بەنی زەھرە بووە لە نەسەب و شەرەفدا،<ref name=":3" /> و باوکی سەرۆک و باشترینی بەنوو زوهرە بووە لەو کاتەدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە ١-٤٨</ref> *'''مام و پورەکانی:''' [[عەبباس کوڕی عەبدولموتەلیب|عەبباس]]، [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب|حەمزە]]، زوبەیر، حارس، غەیداق، قوسەم، عەبدول کەعبە، موقەوەم، جەحل، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب،]] [[ئەبوو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب|ئەبوو تاڵیب]] و زیرار.<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، تحقيق: محمد علوي المالكي، لاپەڕە ١٣٠-١٣٩، دار المنهاج، ٢٠٠٥</ref> پوورەکانی عاتیکە، ئومیمە، ئەروا، ئوم حەکیم، بەڕڕە و سەفییە. حەمزە و عەباس و سەفییە موسڵمان بوون.<ref>السيرة النبوية، ابن حبان، لاپەڕە ١-٦٣</ref><ref>الأنوار المحمدية من المواهب اللدنية، يوسف النبهاني، لاپەڕە ١٥٩-١٦٣، المطبعة الأدبية، بيروت، ١٨٩٢</ref> == ژیانی لە پێش بانگەواز == === لەدایکبوونی === [[پەڕگە:Mecca from Jabal Nur.JPG|ڕاست|وێنۆک|250px|دیمەنێکی مەککە لەسەر شاخی نوورەوە]] کاتێک عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەلیب گەیشتە تەمەنی هەژدە ساڵی باوکی خوازبێنی ئامینەی کچی وەهبی بۆ کرد لەمامی وهەیب کوڕی عەبدول مەناف کەلەلای ئەوان دەژیا.<ref>مختصر الجامع في السيرة النبوية، سميرة زايد، بەرگی ١ ، لاپەڕە ١٠٣-١١٠، المطبعة العلمية، ١٩٩٥</ref> عەبدوڵڵا لەمەککە گواستیەوە و ئامینە بە پێغەمبەر دووگیان بوو. ئامینە دەیگووت کاتێک پێغەمبەر لەزگیدا بووە پێی گوتراوە ({{عەرەبی|إنّك قد حملت بسيّد هذه الأمّة، فإذا وقعَ على الأرض فقولي "أعيذه بالواحد من شرِّ كل حاسد"، ثم سمّيه "محمدًا}})<ref>لطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ١، لاپەڕە ٩٤-١٠٨، دار صادر،بيروت.</ref> واتا (تۆ گەورەی ئەم ئوممەتەت لە زگدایە، کاتێک لەدایکبوو بڵێ بە خوای تاک و تەنیا دەیپارێزم لە خراپەی هەموو چاوپیسێک، و دواتر ناوی بنێ محەممەد). عەبدوڵڵا بەمەبەستی بازرگانی بەرەو شام بەڕێکەوت مانگێک بەنەخۆشی لە مەدینە مایەوە و دواتر مرد.<ref>أعلام النبوة، أبو الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي، لاپەڕە ٢٤٠، دار الكتاب العربي، ١٩٨٧</ref> لەو کاتەدا تەمەنی پێغەمبەر دوو مانگ لە زگی ئامینەدا(بەپێی بۆچوونی زۆربەی زانایان)، لەدوای خۆی پێنج حوشتر ڕانە مەڕێک و بەندەیەکی بەناوی بەرەکە کە [[کونیە|کونیەکەی]] ئوم ئەیمەن بوو بەجێهێشت.<ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، بەرگی ١، لاپەڕە ٣٢٧-٣٢٨</ref><ref>السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، علي بن برهان الدين الحلبي، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٨، دار المعرفة.</ref> [[پەڕگە:مكتبة مكة المكرمة.jpg|وێنۆک|شوێنی لەدایکبوونی '''پێغەمبەر محەممەد''' لەدۆڵی ئەبوو تاڵیب.]] پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژووییەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بەشی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٣٥}}</ref> بەشێکی دیکە دەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە، و بەشێکی دیکە دیکە دەڵێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە دەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەڵام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات<ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref> و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/سبب-تسميته-صلى-الله-عليه-وسلم-باسم-محمد|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref> لەهەندێک گێڕانەوەدا هاتووە بە خەتەنکراویی لەدایکبووە،<ref>الاستيعاب في معرفة الأصحاب،ابن عبد البر، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠-١٧</ref> بەڵام گێڕانەوەی ڕاست ئەوەیە عەبدول موتەلیب لەڕۆژی حەوتەمدا خەتەنەی کردووە و خوانێکی بۆ ڕێکخستووە.<ref>الروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٧٨-٢٩٦</ref> دایکی گوتبووی ئەو ناخۆشی و لاوازی و قورساییانەی بەسەردا نەهاتووە کە بەسەر ژنانی دووگیاندا دێن،<ref>الشفا بتعريف حقوق المصطفى، القاضي عياض، بەرگی ١، لاپەڕە ١٦٧-١٦٨، دار الفكر،بيروت، ١٩٨٨</ref> و کاتێک لەدایکبووە ڕوەوە قیبلە لەدایکبووە سەری بەرزکردبوەوە بەرەو ئاسمان، پەنجەکانی قوچاندبوون وەک ئەوەی تەحیات بخوێنێ.<ref>مستدرك الحاكم ، بەرگی ٣، لاپەڕە ٣٢٧</ref><ref>دلائل النبوة، البيهقي، بەرگی ٥، لاپەڕە ٣٥٤</ref> هەروەها لەکاتی لەدایکبوونیدا وەک ئەوە وابووە نورێک لێوەی دەرچوبێت کە کۆشکەکانی شامی ڕوناک کردۆتەوە.<ref>رواه ابن تيمية في الردّ على البكري، عن العرباض بن سارية، فەرموودەی ژمارە ٦١</ref> ئوم عوسمان کچی ئەبول عاس دەڵێت: ({{عەرەبی|حضرتُ ولادة رسول الله صلى الله عليه وسلم، فرأيت البيتَ حين وضع قد امتلأ نورًا، ورأيت النجوم تدنو حتى ظننتُ أنها ستقعَ عليّ}})<ref>{{Cite web|date=2019-11-09|title=في الذكرى العطرة.. معجزات رافقت مولد النبي (ص) - المصريون|url=https://almesryoon.com/Section_439/%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B7%D8%B1%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5_1273041|access-date=2021-10-10|website=almesryoon.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المعجزة المنتظرة فى ذكرى المولد النبوى!|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/News/131762/59/461090/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%D8%B1%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89.aspx|access-date=2021-10-10|website=الأهرام اليومي|language=ar}}</ref> واتا (لە کاتی لەدایکبوونی پێغەمبەردا مزگەوتی حەڕامم بینی پڕبوبوو لە نوور و ڕوناکی، و ئەستێرەکانم دیتن نیزیک دەبونەوە وامزانی بەسەرمدا دەکەون). کاتێک لەدایکبووە مژدەیان بە عەبدول موتەلیب داو زۆر پێی خۆشحاڵ بوو، و بردیە ناو کەعبە و سوپاسی خوای کرد و گووتی: ({{عەرەبی|ليكوننّ لابني هذا شأن}})<ref>{{Cite web|title=موسوعة الحديث|url=http://hadith.islam-db.com/narrators-hadith/2884/%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87|access-date=2021-10-10|website=hadith.islam-db.com}}</ref> واتا (ئەم کوڕەم پلە و پایەیەکی گەورەی دەبێت). جوولەکە زانی کە محەممەد لەدایکبووە، [[حەسان کوڕی سابت]] دەڵێت: ({{عەرەبی|والله إني لغلام يفعة، ابن سبع سنين أو ثمان، أعقل كل ما سمعت، إذ سمعت يهوديًا يصرخ بأعلى صوته على أطمة بيثرب: يا معشر يهود، حتى إذا اجتمعوا إليه، قالوا له: ويلك ما لك؟ قال: طلع الليلة نجم أحمد الذي ولد به}})<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية - ط دار المعرفة - ابن هشام الحميري - کتابخانه مدرسه فقاهت|url=http://lib.eshia.ir/44821/1/159|access-date=2021-10-10|website=lib.eshia.ir|language=fa}}</ref> واتا (من منداڵ بووم، حەوت یان هەشت ساڵ دەبووم، دەمزانی چ دەگوزەرێ، گوێم لە جوولەکەیەک بوو لەسەر بەرزایەکی مەدینە دەیگووت: هۆ کۆمەڵی جوولەکە، ئەوانیش کۆبونەوە و گووتیان چی ڕویداوە؟ گووتی: ئەمشەو ئەستێرەی لەدایکبوونی ئەحمەد دەرکەوتووە).<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(رِوَايَةُ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ مَوْلِدِهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%b1%d9%90%d9%88%d9%8e%d8%a7%d9%8a%d9%8e%d8%a9%d9%8f-%d8%ad%d9%8e%d8%b3%d9%91%d9%8e%d8%a7%d9%86%d9%8e-%d8%a8%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%ab%d9%8e%d8%a7%d8%a8%d9%90%d8%aa%d9%8d%d8%8c-%d8%b9%d9%8e%d9%86/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref> === پەروەردە بوونی === دوای دایکی یەکەم کەس [[سوەیبە]] بەندەی [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] شیری پێدا،<ref>{{Cite web|title=من هم مرضعات النبي الثلاثة ؟|url=https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2016/12/10/998224.html|access-date=2021-10-10|website=دنيا الوطن|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=من الذي ربى الرسول|url=https://mawdoo3.com/من_الذي_ربى_الرسول|access-date=2021-09-19|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48.</ref> کە بە هۆی مژدەی لەدایکبوونی پێغەمبەر ئازادی کردبوو، بوخاری دەگێڕێتەوە لە عوڕوەی کوڕی زوبەیرەوە ({{عەرەبی|لما مات أبو لهب رآه بعض أهله بمنامه، قال له: ماذا لقيت؟ قال أبو لهب: لم ألقَ بعدكم (أي لم ألقَ بعدكم خيرًا) غير أني سُقيت في هذه بعتاقتي ثويبة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/4227|access-date=2021-10-10|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=لمن يتمشدق ويتجرأ على صحيح البخاري|url=https://www.naseemalsham.com/fatwas/view/56389|access-date=2021-10-10|website=نسيم الشام|language=ar}}</ref> واتا: (کاتێک [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] مرد، کەسوکارەکەی لەخەودا دیتیان، پێیان گووت توشی چ بووی؟ گووتی توشی هیچ شتێکی باش نەبووم، تەنیا ئەوە نەبێت ئاوم پێدراوە بەهۆی ئازادکردنی سوەیبە). ئوم ئەیمەن لەباوەشی دەگرت تاوەکوو گەورەبوو،<ref>السيرة النبوية عرض وقائع وتحليل أحداث، علي الصلابي، لاپەڕە ١٤-٩٦</ref> پێغەمبەر پێی دەگووت دایە، و کاتێک تەماشای دەکرد دەیگووت ئەوە پاشماوەی بنەماڵەکەمە.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ٨، لاپەڕە ٢٢٤، دار صادر، بيروت.</ref> دوای لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام تەنھا بۆ ماوەیەکی کەم لای دایکی مایەوە تا ئەو کاتەی دایەنێکیان بۆ دۆزییەوە، ئەمەش بەھۆی ئەوەبوو یەکێک لە خوونەریتی خێزانە دەوڵەمەندەکانی قورەیش ناردنە دەرەوەی منداڵەکانیان بوو بۆ بیابان نشینیی، بەمەبەستی ئەوەی دووربن لە نەخۆشی و لە ئاوھەوایەکی تەندروست گەشە بکەن.<ref>هاشم یحی الملاح، کتێبی مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای ڕاشدین، لا١٠٤–١٠٥</ref> سوەیبە لەھەمانکاتدا شیری خۆیداوەتە کوڕەکەی خۆی بەناوی مەسروح و ھەروەھا ئەبوو سەلەمەی مەخزوومی، ھەمزەی کوڕی عبدولموتەڵیب کە دواتر ئەم سێ کەسە بوونە برای شیری پێغەمبەر،<ref>ابن قيم الجوزية:زاد العماد، ج1، لا36</ref><ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، ج1، ص327-328.</ref><ref>ابن سعد :الطبقات، ج1، لا108</ref> پاشان بردیانە لای [[حەلیمەی سەعدیە]] و ئەو گرتییە خۆی،<ref>{{Cite web|date=2020-07-06|title=من هي مرضعة النبي محمد|url=https://e3arabi.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/%d9%85%d9%86-%d9%87%d9%8a-%d9%85%d8%b1%d8%b6%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af/|access-date=2021-10-11|website=e3arabi - إي عربي|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية، ابن هشام، بەرگی ٢، لاپەڕە ٢٩٥-٢٩٨، تحقيق: طه عبد الرؤوف سعد، دار الجيل، بيروت، ١٩٩٠</ref> و لەگەڵ عەبدوڵڵای کوڕی شیری پێدەدا لە [[بیابانی بەنی سەعد]]، مێردەکەی ناوی حارس کوڕی عەبدول عوزا بوو، دوو کچی هەبوو بەناوی ئەنیسە و حوزافە کەپێشی دەگوترا شەیما، لەگەڵ دایکی ئەویش بەشداری دەکرد لەبەخێوکردنی.<ref>{{Cite web|date=2020-08-15|title=قصة حليمة السعدية مرضعة الرسول.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/8/15/قصة-حليمة-السعدية-مرضعة-الرسول-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4929734|access-date=2021-10-11|website=اليوم السابع}}</ref> زانایانی سیرە کۆکن لەسەر ئەوەی لەو ساڵەدا بیابانی بەنی سەعد بەهۆی وشکەساڵیەوە دەیناڵاند، بەڵام کاتێک پێغەمبەر هات زەویەکانی حەلیمە سەوز بوون و گوانی ماڵاتەکەی پڕبوون لەشیر.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە ٦٩-١٠٢، دار الفكر المعاصر، ١١٩٩١</ref> دوو ساڵ لەلای حەلیمە ماوەیەوە تاوەکوو لەشیر چۆوە، و چەند مانگ جارێک دەیھێنایەوە بۆ لای دایکی. پاش ئەوەی جارێکی دیکە حەلیمە دایکی پێغەمبەر ڕازی دەکات بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی دیکەش لەلایان بمێنێتەوە، بەهۆی ترس لەپەتایەک لەمەککەدا بڵاوبوەتەوە، و بەهۆی بەرەکەتی پێغەمبەر بۆیە ئامینە ڕازیبوو.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48</ref> ھەندێک دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە چوار ساڵ لەلای حەلیمە ماوەتەوە،<ref name="ReferenceF">السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref> بەڵام ئەوەی زیاتر زانایان و مێژوونوسان لەسەری کۆکن ئەوەیە کە ماوەی پێنج ساڵ پێغەمبەر لەلای حەلیمەی سەعدی ماوەتەوە ئەویش بەھۆی ئەو فەرموودەیەی کە پێغەمبەر باس لە شانازیکردن بە وەرگرتنی شێوازی ئاخاوتنی لە خێڵی بەنی سەعد و کاری شوانی لەگەڵ برا شیرییەکەی دا دەکات.لەتەمەنی چوار یان پێنج ساڵی سنگی لەتکرا، کەچەند جارێکی تریش دووبارە بۆتەوە، بەم هۆیەوە حەلیمە گێڕایەوە بۆ لای دایکی.<ref>{{Cite web|title=ما فعلت حليمة السعدية بعد حادثة شق الصدر - موقع المختصر|url=https://www.almukhtsir.com/8436/%D9%85%D8%A7-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D8%B1|access-date=2021-10-11|website=www.almukhtsir.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=حادثة شق صدر النبي صلى الله علية وسلم|url=https://moga5.yoo7.com/t1701-topic|access-date=2021-10-11|website=moga5.yoo7.com|language=ar}}</ref> موسلیم ئەو ڕوداوەی گێڕاوەتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان، فأخذه فصرعه فشق عن قلبه فاستخرج القلب، فاستخرج منه علقة، فقال: هذا حظ الشيطان منك. ثم غسله في طست من ذهب بماء زمزم، ثم لأمه (جمعه وضم بعضه إلى بعض) ثم أعاده في مكانه، وجاء الغلمان يسعون إلى أمه (مرضعته) فقالوا: إن محمدًا قد قُتل، فاستقبلوه وهو منتقع اللون. قال أنس: وقد كنت أرى أثر ذلك المخيط في صدره.}})<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(حَدِيثُ الْمَلَكَيْنِ اللَّذَيْنِ شَقَّا بَطْنَهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%ad%d9%8e%d8%af%d9%90%d9%8a%d8%ab%d9%8f-%d8%a7%d9%84%d9%92%d9%85%d9%8e%d9%84%d9%8e%d9%83%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%91%d9%8e%d8%b0%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%b4/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>رواه مسلم في صحيحه، عن أنس بن مالك، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠١،</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/5827|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-01-19|title=شرح حديث: أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان|url=http://www.alukah.net/sharia/0/111770/|access-date=2021-10-11|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref> واتا:<blockquote>کاتێک محەممەد لەگەڵ منداڵان یاری دەکرد جوبرەئیل هات بۆلای، و خستیە سەر زەوی و سینگی لەت کرد و دڵی دەرهێنا، پارچەیەکی لەدڵی دەرهێنا و گووتی ئەمە بەشی شەیتانە، دواتر لەتەشتێکی زێڕدا بەئاوی [[زەمزەم]] شوشتی، دواتر بۆیەکی هێنایەوە و دڵی خستەوە جێگای خۆی، منداڵەکان ڕایانکردە لای دایەنەکەی و گووتیان محەممەد کوژراوە، و بەڕەنگی چڕژاوی گەڕایەوە، ئەنەس دەڵێت: شوێنەواری ئەو هێڵەم لەسەر سینگی دەدیت.</blockquote>لە تەمەنی شەش ساڵیدا بوو کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد،<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، لاپەڕە ١-٣</ref><ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، بەرگێ ٢، لاپەڕە ٨٣-٩٨ دار السيرة، بيروت، ١٩٩٥</ref> لەکاتی گەڕانەوەیان لەسەردان کردنی خاڵوانیان لە بەنی نەجار، و گۆڕەکەی لەشوێنێکە پێیدەگوترێت ئەبوا.<ref>نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، لاپەڕە ٧-٢١، دار المعرفة، ٢٠٠٤</ref> پاشان عەبدول موتەلیبی باپیرەی بردیە لای خۆی تا لەگەڵ منداڵەکانیدا بژی، و کاتێک لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو عەبدول موتەلیب کۆچی دوایی کرد لە مەککە،<ref name="ReferenceG">نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref><ref>السيرة النبوية، أبو فارس، ص101.</ref> و پێش مردنی ئەبو تالیبی کوڕی ڕاسپارد بە پەروەردەی محەممەد.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص83-98، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> === لاویەتی === مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لەسەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە درھەم یان دینار) بۆ یارمەتیدانی مامی<ref>السيرة النبوية سير وعبر،مصطفى السباعي، لاپەڕە ١٣-٢٩، المكتب الإسلامي.</ref>، دەڵێت ({{عەرەبی|ما بعث الله نبيًا إلا رعى الغنم. فقال أصحابه: وأنت؟ فقال: نعم، كنت أرعاها على قراريط (أجزاء من الدراهم والدنانير) لأهل مكة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/118739|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=»الإجابة على الأسئلة العقائدية »مركز الأبحاث العقائدية|url=http://old.aqaed.com/faq/8391/|access-date=2021-10-11|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێکی نەناردووە شوانی نەکردبێت، هاوەڵەکانی گووتیان تۆش کردووتە؟ گووتی بەڵێ منیش شوانیم بۆ خەڵکی مەککە کردووە بەرامبەر چەند قیڕاتێک.<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - فتح الباري شرح صحيح البخاري - كتاب الإجارة - باب رعي الغنم على قراريط- الجزء رقم2|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=4118&idto=4119&bk_no=52&ID=1422|access-date=2021-10-11|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»،<ref>{{Cite web|title=هل رسول الله يعمل راعي أغنام عند قريش يا سفهاء !!|url=https://www.yahosein.com/vb/node/153358|access-date=2021-10-11|website=منتديات يا حسين|language=ar}}</ref> کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، کاتێک گەیشتنە [[بوسڕا]] چوون بۆلای ڕاهیبێک بەناوی [[بەحیرا]]،<ref>{{Cite web|title=علامات نبوة "محمد".. هكذا عرفها راهب.. وحذر من أن يعرف بها اليهود|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1010047/علامات-نبوة-محمد-هكذا-عرفها-راهب-وحذر-من-أن-يعرف-بها-اليهود|access-date=2021-10-11|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> کە زانا بوو لەئینجیلدا سەیری محەممەدی دەکرد و تێیڕادەما، دواتر بە ئەبوو تاڵیبی گووت ({{عەرەبی|ارجع بابن أخيك إلى بلدك واحذر عليه اليهود فوالله إن رأوه أو عرفوا منه الذي أعرف ليبغنه عنتًا، فإنه كائن لابن أخيك شأن عظيم نجده في كتبنا وما ورثنا من آبائنا}})<ref>{{Cite web|title=هل كان بحيرا الراهب موحدًا وهل كان إنجيله الذي وجد فيه صفة خاتم النبوة محرفًا - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/249691/%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8B%D8%A7-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D9%81%D9%8A%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%8B%D8%A7|access-date=2021-10-11|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (هذا سيد العالمين هذا رسول رب العالمين هذا يبعثه الله رحمة ... ) من دلائل النبوة لأبي نعيم الأصبهاني|url=https://islamarchive.cc/H_556401|access-date=2021-10-11|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: برازایەکەت بگەڕێنەوە بۆ شارەکەت ئاگات لەجوولەکە بێت هیچی لێنەکەن، سوێند بەخوا ئەگەر ئەوەی من دەربارەی محەممەد دەیزانم ئەوان بیزانن ئەوا دەیکوژن ئێمە لەکتێبەکانمان و قسەی باب باپیرانمان پلە و پایەکەی دەزانیین. لەمەککە ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref name="ReferenceG"/> بەوە ناسراوە هەرگیز کڕنووشی بۆ بتەکان نەبردووە سەرەڕای بڵاویان لەناو قوڕەیشدا،<ref>{{Cite web|date=2018-11-20|title=في ذكرى مولد النبي العطرة.. الرسول محمد أعظم الشخصيات في تاريخ الإنسانية.. ومفكر يهودي: دعا لنبذ العنصرية والعصبية القبلية|url=https://www.elbalad.news/3579496|access-date=2021-10-12|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> و بەشداری گاڵتەو گەپی گەنجەکانی نەکردووە،<ref>{{Cite web|title=الأسوة الحسنة - الأهرام اليومي|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/NewsPrint/680733.aspx|access-date=2021-10-12|website=gate.ahram.org.eg}}</ref> بەڵکوو لەگەڵ گەورەکان بەشداری جەنگەکانی کردووە و یارمەتی داون،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣١٩-٣٣٢</ref> لەتەمەنی چواردە ساڵیدا [[جەنگی فیجار]] لەنێوان کینانە و [[قەیسی عەیلان]] ڕویدا،<ref>{{Cite web|date=2020-08-24|title=حروب الفجار الأربعة فى الجاهلية|url=https://www.abhath.net/حروب-الفجار-الأربعة-فى-الجاهلية/|access-date=2021-10-12|website=شبكة الأبحاث العربية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=http://www.almerja.com/reading.php?idm=66636|access-date=2021-10-12|website=المرجع الالكتروني للمعلوماتية}}</ref> پێغەمبەر لەگەڵ قوڕەیش کە بەشێک بوون لە کینانە بەشداری کردووە، بەرامبەرەکانیان بریتی بوون لە تیرەکانی [[هەوازن]]، [[غەتەفان]]، [[سولەیم]]، [[عەدوان]]، [[فەهم]] و چەندانی تر لە تیرە قەیسییەکان،<ref>{{Cite web|title=حرب الفِجَار وشهود النبيﷺ لها - وِلادةُ خيرِ الأَنام ﷺ إلى بَيْعةُ العَقبةِ الأولى.|url=https://ar.islamway.net/article/79865|access-date=2021-10-12|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پێغەمبەر دەربارەی ئەو جەنگە دەڵێت ({{عەرەبی|قد حضرته مع عمومتي، ورميت فيه بأسهم، وما أحب أني لم أكن فعلت}})<ref>{{Cite web|title=فصل: ذكر حضور رسول الله حرب الفجار{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89%20**/%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%20%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%B1%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%20/i54&d54791&c&p1|access-date=2021-10-12|website=www.al-eman.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص16 - كتاب ما شاع ولم يثبت في السيرة النبوية - اشتراكه صلى الله عليه وسلم في حرب الفجار - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/33458/16|access-date=2021-10-12|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم بەشداریم لەو جەنگەدا کردووە و تیرم هاویشتووە، پێشم خۆشنییە بەشداریم نەکردبا. هەروەها دەڵێت ({{عەرەبی|كنت أنبل على أعمامي}})<ref>{{Cite web|title=تعريب سيد المرسلين - جعفر الهادي - مکتبة مدرسة الفقاهة|url=http://ar.lib.eshia.ir/86688/1/244|access-date=2021-10-12|website=ar.lib.eshia.ir|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=8 - فترة الشَباب في حياة النبيّ الاكرم|url=http://old.aqaed.com/ahlulbait/books/sayd-sayd1/a17.html|access-date=2021-10-12|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم تیرم دەهاویشت. وەدەشڵێت ({{عەرەبی| ما سرني أني لم أشهده إنهم تعدوا على قومي عرضوا عليهم أن يدفعوا إليهم البراض صاحبهم فأبوا}})<ref>{{Cite web|title=محمد رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - حياته و سيرته - Page 7 - Wattpad|url=https://www.wattpad.com/465698131-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%88|access-date=2021-10-12|website=www.wattpad.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=https://areq.net/m/%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1.html|access-date=2021-10-12|website=areq.net}}</ref> واتا: پێم خۆشنییە بەشدار نەبوبام ئەوان دەستدرێژیان کردە سەر گەلەکەم، سەرەڕای ئەوەی گەلکەم پێشنیازی ڕادەستکردنەوە بەڕڕاز_کەسێک بوو لەکینانە پیاوێکی کوشتبوو بەهۆی ئەوەوە جەنگی فیجار هەڵگیرسا_ یان کردبووە. بەشداری کردووە لە [[هاوپەیمانیەتی فزول]]،<ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=ما هو حلف الفضول ؟|url=https://almoheet.net/ما-هو-حلف-الفضول-؟/|access-date=2021-10-12|website=موسوعة المحيط|language=ar}}</ref> ڕێککەوتننامەیەک بوو قوڕەیش لەماڵی عەبدوڵڵا کوڕی جودعان لەمەککە بەستبوویان، ڕێککەوتبوون لەسەر پاراستنی کەسانی لاواز و ستەملێکراو.<ref>{{Cite web|date=2019-07-05|title=حلف الفضول - حروف عربي|url=https://horofar.com/%D8%AD%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84|access-date=2021-10-12|website=حروف عربي موسوعة المحتوي العربي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف الفضول - منار الإسلام|url=https://www.islamanar.com/%d8%ad%d9%84%d9%81-%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%b6%d9%88%d9%84/|access-date=2021-10-12|language=ar}}</ref> دەربارەی دەڵێت: ({{عەرەبی|لقد شهدتُ في دار عبد الله بن جدعان حِلفًا، لو دُعيت به في الإسلام لأجبتُ}})<ref>{{Cite web|title=لقد شهدتُ مع عمومتي حلفاً !|url=https://www.al-watan.com/news-details/id/265817/لقد-شهدتُ-مع-عمومتي-حلفاً-|access-date=2021-10-12|website=Al-Watan|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف المطيبين وحلف الفضول .. ودروس في العمل الجماعي|url=http://www.saaid.net/Minute/266.htm|access-date=2021-10-12|website=www.saaid.net}}</ref> واتا: لەماڵی عەبدوڵڵای کوڕی جودعان بەشداریم لە هاوپەیمانیەتیەک کرد، ئەگەر لەئیسلامدا داوای بەشداریم لێبکەن بەشدار دەبم.<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/149778|access-date=2021-10-12|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/134245|access-date=2021-10-12|website=www.dorar.net}}</ref> ماوەیەک بەر لە دابەزینی سروش بۆ پێغەمبەر، بەهۆی لافاوەوە دیوارەکانی کەعبە داڕوخان، بۆیە خەڵکی مەککە بڕیاریاندا دوبارە کەعبە نوێبکەنەوە،<ref>{{Cite web|title=الكعبة المشرفة.. بيت الله الحرام|url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/9/6/الكعبة-المشرفة|access-date=2021-10-12|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=النبي (ص) وإعادة بناء الكعبة المشرفة (9)|url=http://www.hajij.com/ar/articles/religious-articles-viewpoints/item/1416-------9|access-date=2021-10-12|website=www.hajij.com|language=ar-aa}}</ref> لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکییەکی زۆر کەوتە نێوان ھۆزەکانی مەککە، بەھۆی ئەوەی ھەریەکەیان ھەوڵی دەدا ھۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی، ئەم ناکۆیییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە [[مزگەوتی حەرام]] کۆبوونەوە<ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/مكتبة-الحرم-ومكان-ولادة-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref> دواجار گەیشتنە ڕێکەوتنێک ھەرکەسێک یەکەم کەس لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە ئەو دەکەن بە ناوبژیوانی خۆیان و بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت،<ref>{{Cite web|title=يوم حمل الحجر الأسود|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%8A%D9%88%D9%85-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ئەوەبوو پێغەمبەر محەممەد ھاتە ژوورەوە، بەھۆی ناوبانگی لە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە، ھەموویان ڕازی بوون لەسەر بڕیار و قسەکانی،<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت: قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> و گووتیان: ({{عەرەبی|هذا الأمينُ، قد رَضينا بما يقضي بيننا}})<ref>{{Cite web|title=سيرة ابن إسحاق - محمد بن إسحاق بن يسار - ج ٢ - الصفحة ٨٧|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3661_%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%86-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%D8%AC-%D9%A2/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_37|access-date=2021-10-12|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref> واتا: ئەوە ئەمینە هات ڕازین ببێ بەناوبژیوان.<ref>{{Cite web|title=النبي هو الذی وضع الحجر الاسود في موضعه|url=https://arabic.tebyan.net/index.aspx?pid=152520|access-date=2021-10-12|website=arabic.tebyan.net}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/شبابه_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref> ئەمەش بووە ھۆی چارەسەرکردنی کێشەکە، زانایان و شوێنکەوتوانی ئایینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێھاتوویی پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە.<ref name=":0"/><ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ., دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=الرشد في التفكير والتصرف وأثره في الحياة|url=https://www.alshareyah.com/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%A9-%D9%88%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/21-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%88%D9%82%D9%81%D8%A7%D8%AA/2564-2021-05-05-00-01-34|access-date=2021-10-12|website=www.alshareyah.com|language=ar-aa}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرَّسول صلى الله عليه وسلم القدوة في الأمَانَة|url=https://dorar.net/akhlaq/124|access-date=2021-10-12|website=dorar.net|language=ar}}</ref> === ھاوسەرگیری لەگەڵ خەدیجە === {{سەرەکی|خەدیجە کچی خووەیلید}} [[پەڕگە:Khadija tomb.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەو گومەزەی لەسەر گۆڕی خەدیجە دروستکرابوو]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، ژنێکی بازرگانی شاری [[مەککە]] بوو،<ref name="ReferenceG"/> ڕێزلێگیراو و خاوەنی پارە و سامان بوو،<ref>{{Cite web|title=خديجة بنت خويلد|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> کچی خوەیلد ی کوڕی ئەسەدی کوری عبدالعزی کوڕی قصی بوو. دایکی فاتیمەی کچی زائدە کوڕی ئەسام کوڕی عامری کوڕی لوئەی بوو، خەدیجە پێش ئەوەی شوو بە پێغەمبەر بکات دوو شووی دیکەی کردبوو.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص105-125، دار السيرة، بيروت، ط1995</ref> سەرچاوە مێژووییەکان ئاماژە بەوەدەکەن لە ناو خانەوادەکەی شکۆمەند و خاوەن پلە و پایە بووە سەروەت و سامانی خۆی ھەبوو لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوە مێژووییەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەوەیان ڕووننەکردووەتەوە خەدیجە چۆن ئەو ماڵ و سامانەی دەستکەوتووە بەڵام بەشێک لە سەرچاوەکان دەلێن بەھۆی بارزگانییەوە توانیویەتی گەشە بە سەروەت و سامانەکەی بکات.<ref name=":0" /> کاتیک ھەواڵی دەست پاکی محەممەد گەیشت پێی، ناردی بە شوێن محەممەدا و پێشنیاری خستە بەردەمی کە بەشداری بکات لە بازرگانییەکەیدا بۆ [[شام]]،<ref>أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن الأثير الجزري، ج1، ص1337-1338.</ref> محەممەد ڕازی بوو و دەرچوو بۆ شام و شتومەکی کڕی، لە گەشتەکەیدا خزمەتکارێکی لەگەڵ بوو بەناوی مەیسەرە، کاتێک گەشتنە شام لە بازاڕی بوسڕا لەژێر سێبەری دارێک دانیشت کە لە نزیک [[سەومەعە|سەومەعەی]] ڕ‌اهیبێک بوو بەناوی [[نەستوڕا]]،<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، بەرگی ١،لاپەڕە ٧١، مؤسسة عز الدين، بيروت، ١٩٨٦</ref> ڕاهیبەکە بە مەیسەرەی گووت ({{عەرەبی|ما نزل تحت هذه الشجرة قطّ إلا نبيّ}})<ref>ثقات ابن حبان، ابن حبان، بەرگی ١، لاپەڕە ٤٧</ref><ref>{{Cite book|url=https://ketabonline.com/ar/books/1311/read?part=1&page=123&index=819046/819081|title=الموسوعة في صحيح السيرة النبوية - العهد المكي {{!}} مجلد 1 {{!}} صفحة 118 {{!}} مولد رسول الله الرحمة المهداة صل|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عظيمات|url=http://www.alfaseeh.net/vb/showthread.php?t=19082|access-date=2021-10-14|website=www.alfaseeh.net}}</ref> واتا: تەنیا پێغەمبەران لەژێر سێبەری ئەم دارەدا دانیشتوون، مەیسەرە کاتێک گەرما بەتین دەبوو دەیبینی دوو فریشتە سێبەر بۆ پێغەمبەر و حوشترەکەی دەکەن،<ref>{{Cite web|title=قصة ام المؤمنين خديجه رضي الله عنها مع الرسول الكريم|url=https://tamimi.own0.com/t6163-topic|access-date=2021-10-14|website=tamimi.own0.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتابات في الميزان / لنعرف خديجة عليها السلام!!|url=http://www.kitabat.info/print.php?id=154581|access-date=2021-10-14|website=www.kitabat.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص81 - كتاب سيرة ابن اسحاق السير والمغازي - حديث خديجة ابنة خويلد - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/9862/84|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> کاتێک گەڕایەوە بۆ مەککە قازانجێکی زۆری کردبوو دوو ئەوەندەی جارانی پێشوو،<ref>{{Cite web|title=تاجر النبي في مال خديجة.. فحقق أرباحًا ما لم يحققها غيره في 40 سنة|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1027608/تاجر-النبي-في-مال-خديجة-فحقق-أرباحًا-ما-لم-يحققها-غيره-في-40-سنة|access-date=2021-10-14|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> مەیسەرەی خزمەتکاریش ئەو شتانەی بۆ خەدیجە گێڕایەوە کە بەسەریان هاتووە، بۆیە لە دوای گەڕانەوەکەی لە شام خەدیجە پێشنیاری ھاوسەرگیری خستە بەردەمی لەڕێی نەفیسە کچی مەنییە،<ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، ج1، ص114، عالم الكتب، بيروت، ط1996.</ref> محەممەدیش ڕازی بوو و داواکەی خستە بەردەم مامەکانی، ئەبوو تاڵیبی مامی لەگەڵی چوو خوازبێنی بۆ کرد لە عەمری کوڕی ئەسەدی مامی و مارەییەیەکەی بیست حوشتر بوو،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣٦١</ref> خەدیجەی خواست کاتێک لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بوو خەدیجە لە تەمەنی ٤٠ ساڵیدا یان ھەندێک دەڵێن ئەویش لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بووە.<ref>{{Cite web|date=2016-09-22|title=زواج النبي من السيدة خديجة رضي الله عنها|url=https://www.alsirah.com/زواج-النبي-من-السيدة-خديجة-رضي-الله-عنه/|access-date=2021-07-08|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كيف تزوج النبي صلى الله عليه وسلم من خديجة - الإسلام سؤال وجواب|url=https://islamqa.info/ar/answers/34550/كيف-تزوج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-من-خديجة|access-date=2021-07-08|website=islamqa.info|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=زواج النبي صلى الله عليه وسلم بخديجة ـ رضي الله عنها ـ - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/156056/زواج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-بخديجة-ـ-رضي-الله-عنها-ـ|access-date=2021-07-08|website=www.islamweb.net}}</ref> خەدیجە یەکەم ژنی محەممەدە و تاوەکوو لەژیاندا مابوو ژنی تری نەهێناوە،<ref>{{Cite web|title=أول امرأة تزوجها رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد خديجة|url=http://www.sahaba.rasoolona.com/Al-Awael/484/%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9|access-date=2021-10-14|website=www.sahaba.rasoolona.com}}</ref> دوای ئەوەی بیست و پێنج ساڵ لەلای مایەوە پازدە ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی و دە ساڵ دوای پێغەمبەرایەتی،<ref>{{Cite web|title=ما هي أول امرأة تزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ؟|url=https://ejaaba.com/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%8A-%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-10-14|website=ejaaba.com}}</ref> و دایکی ھەموو منداڵەکانی بوو بێجگە لە ئیبراھیم کە دایکی ئەو ماریە قیبتی بوو، مناڵەکانی تری قاسم و عەبدوڵڵا و زەینەب و ئوم کەلسوم و فاتمە بوون.<ref>{{Cite web|last=سعيد|first=مريم|date=2020-09-28|title=اسماء ابناء الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://www.fekera.com/94104/اسماء-ابناء-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم/|access-date=2021-10-14|website=موقع فكرة|language=ar}}</ref> قاسم و عەبدولڵا لە سەردەمی نەفامیدا مردن بەڵام ھەموو کچەکانی موسڵمان بوون و لە گەڵیدا کۆچیان کرد بۆ مەدینە، بەڵام ھەموویان ھێشتا پێغەمبەر لە ژیاندا بوو مردن بێجگە لە فاتیمە.<ref>{{Cite web|title=الحكمة من موت أبناء الرسول الذكور|url=https://www.almrsal.com/post/924895|access-date=2021-10-14|website=المرسال|language=ar}}</ref> === مژدەکان لە نزیکبوونەوەی ناردنی === [[موسڵمانان]] لەو بڕوایەدان کە خوا ھەر پێغەمبەرێکی ناردبێت بەڵێنی لێوەرگرتووە کە بە نەتەوەکەی بڵێت باوەڕ بە دوایین پێغەمبەر بھێنن کە محەممەدە و سەری بخەن،<ref>[http://www.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=49&ID=265 لە تەفسیری ئیبن کەسیر، سورەتی ئەنعام]</ref> و محەممەد خۆی فەرموویەتی: ({{عەرەبی|أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم}}) واتا: من بانگەوازی ئیبڕاھیمی باوکمم، مژدەکەی عیسام،<ref>دەقی فەرموودەکە؛ «أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم»</ref> ھەروەھا لە کتێبەکانی سیرەدا ھاتووە کەوا حاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] و قەشە مەسیحییەکانی ناو [[عەرەب]] باسیان لە ھاتنی پێغەمبەر محەممەد کردووە پێش ناردنی کاتێک کاتەکەی نزیک بووەتەوە.<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-01-17|title=كيف أخبرت الكتب السماوية عن النبي (ص) وشريعته؟|url=https://ar.hawzahnews.com/news/352732/كيف-أخبرت-الكتب-السماوية-عن-النبي-ص-وشريعته|access-date=2021-07-08|website=وكالة أنباء الحوزة|language=ar}}</ref> فاڵگرەوە عەرەبەکان لە جنۆکە شەیتانەکانەوە زانیایان کە بەدزیەوە گوێیان دەگرت و هەواڵەکانیان لەئاسمانەوە دەهێنا پێش ئەوەی ڕێگریان لێبکیرێت. قەشە مەسیحییەکان و حاخامە جوولەکەکان لە کتێبەکانیان سیفەتی خۆی سیفەتی کاتی هاتنیان دەزانی،<ref>{{Cite web|title=بعض صفات النبي الموعود {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/11307/|access-date=2021-10-14|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-10-14|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> و پێغەمبەرەکانیان بەڵێنیان لێوەرگرتبوون کاتێک هات باوەڕی پێبێنن.<ref>{{Cite web|title=من أوصاف الرسول في التوراة والإنجيل -2-|url=https://islamsyria.com/site/show_articles/9266|access-date=2021-10-14|website=islamsyria.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=صفات النبي (صلى الله عليه وآله) في التوراة - مركز الأبحاث العقائدية|url=https://www.aqaed.com/faq/1666/|access-date=2021-10-14|website=www.aqaed.com}}</ref> ئیبن عەبباس دەڵێت ({{عەرەبی|كانت يهود خيبر تقاتل غطفان فلمّا التقوا هُزمت يهود خيبر فعاذت اليهود بهذا الدعاء فقالت «اللهم إنا نسألك بحقّ محمد النبيّ الأميّ الذي وعدتنا أن تخرجه لنا في آخر الزمان إلا نصرتنا عليهم»، فكانوا إذا التَقَوا، دعوا بهذا الدعاء فهزموا غطفان، فلما بُعث النبي صلى الله عليه وسلم كفروا به فأنزل الله ﴿وَكَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ﴾}}<ref>{{Cite book|last=بكر/السيوطي|first=جلال الدين عبد الرحمن بن أبي|url=https://books.google.iq/books?id=jzdMDwAAQBAJ&pg=PT169&lpg=PT169&dq%253D%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2584%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2591%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D9%2587%25D9%258F%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D9%2581%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B0%25D8%25AA%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%252B%25C2%25AB%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%25D9%2585%252B%25D8%25A5%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25A3%25D9%2584%25D9%2583%252B%25D8%25A8%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2591%252B%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25AF%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A3%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B0%25D9%258A%252B%25D9%2588%25D8%25B9%25D8%25AF%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25A3%25D9%2586%252B%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2587%252B%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2581%25D9%258A%252B%25D8%25A2%25D8%25AE%25D8%25B1%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D8%25A5%25D9%2584%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B5%25D8%25B1%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2585%25C2%25BB%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2583%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A5%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2582%25D9%258E%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%258C%252B%25D8%25AF%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%258F%25D8%25B9%25D8%25AB%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%252B%25D8%25B5%25D9%2584%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%252B%25D9%2588%25D8%25B3%25D9%2584%25D9%2585%252B%25D9%2583%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%252B%25D9%2581%25D8%25A3%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25EF%25B4%25BF%25D9%2588%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2592%252B%25D9%2585%25D9%2590%25D9%2586%252B%25D9%2582%25D9%258E%25D8%25A8%25D9%2592%25D9%2584%25D9%258F%252B%25D9%258A%25D9%258E%25D8%25B3%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%2590%25D8%25AD%25D9%258F%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D8%25B9%25D9%258E%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2591%25D8%25B0%25D9%2590%25D9%258A%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D9%2583%25D9|title=تفسير السيوطي (الدر المنثور في التفسير بالمأثور) 1-7 ج1|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-3001-3|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص5 - شرح كتاب قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة - الكلام على حديث ابن عباس في معنى استفتاح اليهود على الذين كفروا - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32403/296|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: جوولەکەکانی خەیبەر جەنگیان لەگەڵ غەتەفان دەکرد کاتێک بەیەک گەیشتن جوولەکەکانی خەیبەر دۆڕان، و جوولەکەکان ئەم دوعایەیان کرد؛ خوایە ئێمە داوات لێدەکەین بەحەقی پێغەمبەر محەممەدی ڕاستگۆ کە بەڵێنت داوە بۆمانی بنێری سەرمان بخەی بەسەریاندا، بۆیە کاتێک گەیشتن بەغەتەفان ئەو دوعایەیان کرد و لێیان بردنەوە، کاتێک پێغەمبەر وەحی بۆ هات باوەڕیان پێنەکرد، خوای گەورە ئایەتی دابەزاند (ئەوان لەپێشدا بە پێغەمبەر هەڕەشەیان لە بێباوەڕان دەکرد بەڵام کاتێک هات باوەڕیان پێنەهێنا). لەباسی موسڵمان بوونی [[سەلمانی فارسی]] دەڵێت یەکێک لەڕاهیبەکان پێیگووتوە: ({{عەرەبی|قد أظلّ زمان نبي، مبعوث بدين إبراهيم يخرج بأرض العرب، مهاجره إلى الأرض بين حرّتين بينهما نخل، به علامات لا تخفى، يأكل الهديّة ولا يأكل الصّدقة، بين كتفيه خاتم النبوة، فإن استطعت أن تلحق بتلك البلاد فافعل}})<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=iMR9DwAAQBAJ&pg=PT726&lpg=PT726&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=JFDqO8C8LS&sig=ACfU3U0b7_r4XN8EyZYXaVMZ0AtDNkB_SQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgLEAM|title=البداية والنهاية 1-8 مع الفهارس ج1: البداية والنهاية 1/8 - لونان|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-2781-5|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - هداية الحيارى في أجوبة اليهود والنصارى - القسم الأول في أجوبة المسائل - المسألة الثانية فيما لو اختاروا الكفر - قصة إسلام سلمان الفارسي - سلمان يلحق بقس عمورية- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=115&ID=20|access-date=2021-10-15|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> واتا: سەردەمی پێغەمبەرێک نیزیک بۆتەوە، بەدینی ئیبراهیم نێردراوە لەوڵاتی عەرەب دەردەکەوێت، کۆچدەکات بۆ زەوییەک لەنێوان دوو چیا دایە و خورمای لێدەچێندرێت، چەند نیشانەیەکی هەیە؛ دیاری وەردەگرێت بەڵام خێر وەرناگرێت، لەنێوان شانەکانی مۆری پێغەمبەرایەتی هەیە، ئەگەر بتوانی بگەی بەو وڵاتە ئەو پێی بگە.<ref>{{Cite book|last=عويص|first=د إيهاب|url=https://books.google.iq/books?id=5go0EAAAQBAJ&pg=PT522&lpg=PT522&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=yvBiBZtnkj&sig=ACfU3U1CKp3m8DCTd5EtjLjM0lFiXWA6aw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgNEAM|title=كهولة قبل البلوغ|publisher=ٌرواية|isbn=978-603-90437-5-1|language=ar}}</ref> [[عامر کوڕی ڕەبیعە]] دەڵێت: ({{عەرەبی|سمعت زيد بن عمرو بن نفيل يقول أنا أنتظر نبيًا من ولد إسماعيل ثم من بني عبد المطلب بن هاشم ولا أراني أدركه، وأنا أؤمن به وأصدّقه وأشهد أنه نبيّ، فإن طالت بك مدة فرأيته فأقرئه مني السّلام، وسأخبرك ما نعته حتى لا يخفى عليك. قلت: هلمّ. قال: هو رجل ليس بالقصير ولا بالطويل ولا بكثير الشعر ولا بقليله وليست تفارق عينيه حمرة وخاتم النبوة بين كتفيه، واسمه أحمد، وهذا البلد مولده ومبعثه، ثم يخرجه قومه منها، ويكرهون ما جاء به حتى يهاجر إلى يثرب فيظهر أمره، فإيّاك أن تخدع عنه فإني طفت البلاد كلها أطلب دين إبراهيم، فكل من أسأل من اليهود والنصارى والمجوس يقولون "هذا الدين وراءك" وينعتونه مثل ما نعته لك ويقولون "لم يبق نبي غيره}})<ref>{{Cite web|title=تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج ١٩ - الصفحة ٥٠٤|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3175_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%AC-%D9%A1%D9%A9/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_504|access-date=2021-10-16|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الاسلامية : أعـلام النبوة|url=https://taghrib.com/ar/library/print/406/19|access-date=2021-10-16|website=taghrib.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول صلى الله عليه وسلم|url=http://w11a.weebly.com/157516041585158716081604-158916041609-1575160416041607-1593160416101607-1608158716041605.html|access-date=2021-10-16|website=عظماء في التاريخ الاسلامي}}</ref> واتا: گوێم لە [[عەمر کوڕی نوفەیل]] بوو دەیگووت چاوەڕێی پێغەمبەرێک دەکەم لەنەوەی ئیسماعیل، دواتر لەنەوەی عەبدول موتەڵیب کوڕی هاشم و وانازانم پێیبگەم، من باوەڕم پێی هێناوە و بەڕاستی دادەنێم و شایەتی دەدەم پێغەمبەرە، ئەگەر تەمەنت درێژ بوو و پێی گەیشتی لەمنەوە سەلامی لێبکە، و سیفاتەکانیت پێدەڵێم تاوەکوو لێت تێکنەچێ. گووتم: پێم بڵێ. گووتی: پیاوێکە نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، پرچی نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، سورایی هەمیشە لەچاوەکانیدا هەیە و مۆری پێغەمبەرایەتی لەنێوان شانەکانیەتی، ناوی ئەحمەدە و ئەو وڵاتەی ئێرە شوێنی لەدایکبوون و ناردنیەتی، دواتر گەلەکەی لە وڵات دەریدەکەن و ڕقیان لە بەرنامەکەیەتی، ئینجا کۆچدەکات بۆ مەدینە و سەردەکەوێت، ئاگات لێبێت لێت تێکنەچێت من هەموو وڵاتان گەڕاوم بەدوای دینی ئیبراهیم، پرسیارم لەهەر جوولەکە و مەسیحی و ئاگرپەرستێک کردبێت گووتویانە: بگەڕێوە لەوەڵاتی تۆ سەرهەڵدەدا، بەو شێوەیەی بۆم وەسف کردی ئاوا بۆیان وەسف کردووم و دەیانگووت تەنیا ئەو پێغەمبەرە ماوە بنێردرێت.<ref>{{Cite web|title=زيد بن عمرو بن نفيل العدوي - The Hadith Transmitters Encyclopedia|url=http://hadithtransmitters.hawramani.com/%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D9%81%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%8A/|access-date=2021-10-16|website=hadithtransmitters.hawramani.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الباب السابع عشر فيما هجست به النفوس من إلهام العقول بنبوته عليه السلام، الباب الثامن عشر في مبادىء نسبه وطهارة مولده صلى الله عليه وسلم - أعلام النبوة للماوردي|url=http://islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/2Siyer/pg_005_0010.htm|access-date=2021-10-16|website=islamilimleri.com}}</ref> محەممەد پێش پێغەمبەرایەتی چەند شتێکی دەبینی لەوانە ({{عەرەبی|إني لأعرف حجرًا بمكة كان يسلّم علي قبل أن أُبعث، إني لأعرفه الآن}})<ref>{{Cite web|date=2020-07-21|title=تسليم الحجر عليه صلى الله عليه و سلم|url=http://jeridety.com/ar/170292|access-date=2021-10-16|website=جريدتي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المطلب الحادي عشر: تسليم الحجر|url=https://dorar.net/aqadia/2067|access-date=2021-10-16|website=dorar.net|language=ar}}</ref> واتا: من بەردێک دەزانم لەمەککە پێش پێغەمبەرایەتی سەلامی لێدەکردم، ئێستا دەیناسمەوە.<ref>{{Cite web|date=2017-02-14|title=باب فضل نسب النبي ﷺ ، وتسليم الحجر عليه قبل النبوة|url=https://muslim.lna.io/2267/|access-date=2021-10-16|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ عبد المحسن العباد-صحيح مسلم-254-5|url=http://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=243110|access-date=2021-10-16|website=alathar.net}}</ref> ئەگەر ویستبای دەست بەئاو بگەیەنێت دوور دەکەوەتەوە تاوەکوو ماڵەکانی مەککە وندەبوون و دەچوو بۆ شیو و دۆڵەکانی دەوری مەککە، بەلای هەر دار یان بەردێکدا تێپەڕیبا دەیگووت «سەلامت لێبێت ئەی پێغەمبەری خوا»،<ref>{{Cite web|title=حجرُ يسلم على رسول الله - شبكة الشفاء العالمية|url=https://www.ashefaa.complay.php/?catsmktba=21586|access-date=2021-10-16|website=حجرُ يسلم على رسول الله|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=سلام الحجر على النبي - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/202255/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A|access-date=2021-10-16|website=www.islamweb.net}}</ref> سەیری لای ڕاست و چەپی خۆیدەکرد تەنیا بەرد و داری دەبینی، ئەو بارودۆخە بەردەوام بوو تاوەکوو جبرەئیل هات بۆلای لە [[ئەشکەوتی حیرا]].<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٣، لاپەڕە ٥-٣٣</ref> == ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ == === دابەزینی سروش === [[پەڕگە:Cave Hira.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەشکەوتی حیرا]] کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حیڕا <ref name="ReferenceF" /> دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق المختوم (كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی دەبرد و مانگێک تیایدا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref name=":4" /><ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref> یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> [[عائیشە]] بەسەرهاتی دابەزینی سروش دەگێڕێتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أول ما بدأ به رسول الله صلى الله عليه وسلم من الوحي الرؤيا الصالحة في النوم، فكان لا يرى رؤيا إلا جاءت مثل فلق الصبح، ثم حُبب إليه الخلاء، وكان يخلو بغار حراء، فيتحنّث فيه الليالي ذوات العدد قبل أن ينزع إلى أهله، ويتزوّد لذلك، ثم يرجع إلى خديجة فيتزود لمثلها، حتى جاءه الحقّ وهو في غار حراء، فجاءه المَلك فقال: اقرأ، قال: ما أنا بقاريء. قال: فأخذني فغطّني حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، قلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثانية حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، فقلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثالثة، ثم أرسلني فقال:{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥}} فرجع بها رسول الله صلى الله عليه وسلم يرجف فؤاده، فدخل على خديجة بنت خويلد رضي الله عنها فقال: زمّلوني زملّوني، فزمّلوه حتى ذهب عنه الروع، فقال لخديجة وأخبرها الخبر: لقد خشيت على نفسي. فقالت خديجة: كلا والله ما يخزيك الله أبدًا، إنك لتصل الرّحم، وتحمل الكلّ، وتكسب المعدوم، وتُقرِي الضيف، وتُعين على نوائب الحقّ. فانطلقت به خديجة حتى أتت به ورقة بن نوفل بن أسد بن عبد العزى، ابن عم خديجة، وكان امرءًا تنصّر في الجاهلية، وكان يكتب الكتاب العبراني، فيكتب من الإنجيل بالعبرانية ما شاء الله أن يكتب، وكان شيخًا كبيرًا قد عمي، فقالت له خديجة: يا ابن عمّ، اسمع من ابن أخيك. فقال له ورقة: يا ابن أخي ماذا ترى؟ فأخبره رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر ما رأى، فقاله له ورقة: هذا الناموس الذي نزل الله به على موسى، يا ليتني فيها جذع، ليتني أكون حيًا إذ يُخرجك قومك، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أوَمخرجيّ هم؟ قال: نعم، لم يأتِ رجل قطّ بمثل ما جئتَ به إلا عُودِي، وإن يدركني يومك أنصرك نصرًا مؤزرًا}})<ref>{{Cite web|title=بدء الوحي إِلى رسول الله صلى الله عليه وسلم|url=http://www.saaid.net/Doat/binbulihed/271.htm|access-date=2021-10-18|website=www.saaid.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-11-13|title=بدء الوحي|url=http://www.alukah.net/sharia/0/35963/|access-date=2021-10-18|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-02-04|title=باب بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://muslim.lna.io/195/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إنكار أحاديث بدء الوحي|url=http://www.bayanelislam.net/Suspicion.aspx?id=03-02-0032&value=&type=|access-date=2021-10-18|website=www.bayanelislam.net}}</ref> واتا:<blockquote>پێغەمبەر سەرەتا خەونی ڕاستی دەبینی، هەر خەونێکی دیتبا وەک بەری بەیان دەهاتە دی، دواتر خەڵوەتی لەلا خۆشەویستکرا و خەڵوەتی دەکرد لە ئەشکەوتی حیڕا، و چەند شەوێک تێیدا دەماوە بەندایەتی دەکرد پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆلای خێزانەکەی، بۆئەوەی کەلوپەلی پێویست لەگەڵ خۆی ببات، لەسەر ئەو کارە بەردەوامبوو تاوەکوو وەحی بۆهات لەئەشکەوتی حیڕادا، جوبرەئیل هات بۆلای و پێیگووت: بخوێنە، ئەویش گووتی: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: بخوێنە، گووتم: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: جاری سێیەم بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: {{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی=بخوێنە بەناوی ئەو خوایەی دروستی کردووی، مرۆڤی لە خوێنپارەیەک دروستکردووە، بخوێنە خوای تۆ بەخشندەترینە، ئەو خوایەی بەهۆی پێنووس مرۆڤی فێرکردووە، فێری ئەو شتانەی کردووە کە نەیزانیوە}}. پێغەمبەر بە ترسێکی زۆرەوە گەڕایەوە ماڵەوە و بە خەدیجەی گووت: دامبپۆشن دامبپۆشن، دایانپۆشی تاوەکوو ترسەکەی نەما، بەخەدیجەی گووت ج ڕویداوە و پێی گووت لەژیانی خۆم ترسام، خەدیجە گووتی: سوێند بەخوای گەورە هەرگیز خوا سەرشۆڕت ناکات، تۆ خزمایەتی بەجێدەهێنی، یارمەتی بێتوانایان دەدەی، هاوکاری کەسانی هەژار دەکەی، ماف بۆ خەڵکی دەگێڕیەوە. خەدیجە لەگەڵ خۆی بردی بۆلای [[وەرەقە کوڕی نەوفەل]] کە ئامۆزای خەدیجە بوو، لەنەفامیدا ببوو بە مەسیحی، ئەوەندەی خوا ویستی لەسەربێت ئینجیلی بەعیبری دەنووسی، پیاوێکی پیربوو بینایی لەدەستدابوو. خەدیجە گووتی: ئەی ئامۆزاکەم گوێ لەبرازاکەت بگرە بزانە دەڵێ چی، وەرەقە گووتی کوڕە برا دەڵێی چی؟ پێغەمبەر ئەوەی دیتبووی بۆی گێڕایەوە، وەرەقە پێیگووت: ئەوە هەر ئەو شتەیە کەبۆ مووسا دابەزیوە، خۆزگە گەنج و بەتوانا دەبووم کاتێکک گەلەکەت دەرتدەکەن، پێغەمبەر گووتی: ئەوان دەرمدەکەن؟ وەرەقە گووتی: بەڵێ، هەر کەسێک شتێکی وەک ئەوەی تۆی هێنابێت دوژمنایەتی کراوە، خۆئەگەر لەکاتەدا زیندووبم زۆر چاک سەرتدەخەم).<ref>{{Cite web|title=ص193 - كتاب التعريف بالإسلام - بدأ الوحي - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/144/198|access-date=2021-10-16|website=al-maktaba.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=حديث عن بدء الوحى من صحيح البخاري (7 أحاديث)|url=https://www.al-hamdoulillah.com/ar/hadith/bukhari/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%AF%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%89.html|access-date=2021-10-16|website=www.al-hamdoulillah.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=د. علي محمّد الصلابيّ - الحلقة التاسعة (9): نزول الوحي على سيِّد الخلق محمد صلى الله عليه وسلم|url=https://resalapost.com/2019/10/30/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%84%d9%82%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%a7%d8%b3%d8%b9%d8%a9-9-%d9%86%d8%b2%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%b9%d9%84%d9%89-%d8%b3%d9%8a%d9%91%d9%90%d8%af-%d8%a7/|access-date=2021-10-16|website=رسالة بوست|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتاب بدء الوحي (028) {{!}} الموقع الرسمي لمعالي الشيخ عبد الكريم بن عبد الله الخضير - حفظه الله تعالى -|url=https://shkhudheir.com/scientific-lesson/258618227|access-date=2021-10-16|website=shkhudheir.com}}</ref></blockquote>[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]] ابن ئیسحاق دەڵێت: یەکەم جار جوبرائیل لە خەودا هاتووەتە لای پێغەمبەر ،{{تێبینی|بەشێک لە سەرچاوەکان بە پێچەوانەی ئەو گێرانەوەی ئێستا هەیە ڕەتی دەکەنەوە لە کاتی دابەزینی نیگا (وەحی) پێغەمبەر لە باری خەوودابووبێت بە ئاگا بووە بەڵام ئەمە جێگای بایەخی نەبووە زۆرینە لە سەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر لە باری خەودا بووە ، بەهۆی ئەوەی خەوبینینی پێغەمبرە خەوی ساڵح بووە و دەهاتە دی .|group=تێبینیی}} دەگێڕێتەوە پێغەمبەر وتی لە کاتی خەودا هات بۆلام ، پێی وتم بخوێنە ، وتم خوێندەواریم نیە جارێکی دیکە گەڕایەوە و هەمان شتی دووبارە کردەوە ، ووتی بخوێنە ، منیش وتم خوێندەواریم نیە پاشان ئەم ئایەتەی گووت .{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی= بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون}}.<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref> ئەمەش یەکەم ئایەتی [[قورئان]] بوو کە دابەزی بۆی .<ref name=":0" /> لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات،<ref>{{Cite web|title=فصل: مطلب أول سورة نزلت وفترة الوحي وسببها:{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.net/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%8A%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8%20%D8%A3%D9%88%D9%84%20%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9%20%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%20%D9%88%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A%20%D9%88%D8%B3%D8%A8%D8%A8%D9%87%D8%A7:/i543&d898010&c&p1|access-date=2021-10-18|website=www.al-eman.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A|access-date=2021-10-18|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> گوتراوە چل ڕۆژ یان کەمتر،<ref>{{Cite web|title=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|url=https://www.withprophet.com/ar/%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%87-_20124|access-date=2021-10-18|website=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|language=ar}}</ref> گوتراوە شەش مانگ،<ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي عن النبي صلى الله عليه وسلم|url=http://midad.com/article/203243|access-date=2021-10-18|website=مداد|language=ar}}</ref> گوتراوە نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە،<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية (9)..عودة الوحي بعد إنقطاعه والدروس المستفادة - وضوح الاخبارى|url=https://boldnews.net/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%d9%8a%d8%a9-9-%d8%b9%d9%88%d8%af%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a5%d9%86%d9%82%d8%b7%d8%a7%d8%b9/|access-date=2021-10-18|language=ar}}</ref> تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد. دەربارەی چۆنیەتی دابەزینی وەحی پێغەمبەر دەڵێت: ({{عەرەبی|أحيانًا في مثل صلصلة الجرس، فهو أشده عليّ فيفصم عني وقد وعيت ما قال، وأحيانًا يتمثل لي الملك رجلاً فيكلمني فأعي ما يقول}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/72226|access-date=2021-10-18|website=www.dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموقع الرسمي لسماحة الشيخ عبدالله بن عبدالرحمن الجبرين - رحمه الله -|url=https://www.ibn-jebreen.com/books/7-101-6989-6157-32177.html|access-date=2021-10-18|website=www.ibn-jebreen.com}}</ref> واتا: هەندێک جار وەک زرینگانەوەی زەنگێک هەستی پێدەکەم کە لەهەموو شێوەکان لەلام گرانترە، دەنگەکە نامێنێت و من ئەوەم لەبەرکردووە کە گووتویەتی، هەندێکجار فریشتەیەک لەشێوەی مرۆڤێک دێت بۆلام و قسەم لەگەڵ دەکات.<ref>{{Cite web|title=الباحث القرآني|url=https://tafsir.app/ibn-katheer/42/2|access-date=2021-10-18|website=tafsir.app}}</ref><ref>{{Cite web|title=شرح حديث أحْيانًا يَأْتِيني مِثْلَ صَلْصَلَة الجَرَس|url=https://islamic-content.com/hadeeth/1826|access-date=2021-10-18|website=islamic-content.com|language=ar-SA}}</ref> عائیشە دەڵێت: ({{عەرەبی|ولقد رأيتُه ينزل عليه الوحي في اليوم الشديد البرد، فيفصِم عنه، وإنَّ جبينه ليتفصَّد عرقًا}})<ref>{{Cite web|date=2017-01-27|title=كيف كان بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://bukhari.lna.io/37/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح البخاري|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إبتداء الوحي|url=https://ibadhiyah.tripod.com/hadith/chapter2.html|access-date=2021-10-18|website=ibadhiyah.tripod.com}}</ref> واتا: لەڕۆژی زۆر ساردی زستاندا بینیومە وەحی بۆ دادەبەزێت، کاتێک تەواو دەبێت ڕومەتەکانی عارەقیان لێدەچۆڕێتەوە.<ref>{{Cite web|title=في كيفية إتيان الوحي إلى النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّم وشِدَّته عليه {{!}} الموقع الرسمي لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس حفظه الله|url=https://ferkous.com/home/?q=nabawiya-1-15|access-date=2021-10-18|website=ferkous.com}}</ref> هەر لەو ماوەیەدا بۆدووەم جار سینگی لەتکرا.<ref>{{Cite web|date=2019-06-02|title=العالم الخفى.. النبى محمد والملائكة.. كم مرة شق الملائكة صدر النبى؟.. فقهاء: 3 مرات آخرها قبل رحلة الإسراء والمعراج.. شق الصدر عملية بسيطة لقدرات جبريل التى منحها له الله|url=https://www.youm7.com/story/2019/6/2/العالم-الخفى-النبى-محمد-والملائكة-كم-مرة-شق-الملائكة-صدر/4269219|access-date=2021-10-18|website=اليوم السابع}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|url=https://www.withprophet.com/ar/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%A9-4-%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%87|access-date=2021-10-18|website=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|language=ar}}</ref> === سەرەتای بانگەواز === [[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]] موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|أنا رسولُ من أدركتُ حيًا، ومن يولد بعدي}}) واتا: من پێغەمبەر هەموو زیندوانم و پێغەمبەری ئەوانەشم دوای من لەدایک دەبن، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref> و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو کە تەمەنی دە ساڵ بوو<ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بەپێی گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەید کوڕی حاریسە|زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) [[ئەبووحەنیفە|ئەبوو حەنیفە]] دەڵێت: ئەبوبەکر یەکەم پیاو بوو باوەڕی پێهێنا، وعەلی یەکەم منداڵ بوو باوەڕی پێهێنا، و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کەموسڵمان بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] موسڵمانبوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون. محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد<ref name="ReferenceH">فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن ئەنجامدانی دوو ڕکات بەیانیان و دوو ڕکات لەشەواندا، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبوونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref> و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد دەگەیشتن. کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی [[ماڵی ئەڕقەم|ئەڕقەمی کوڕی ئەبو ئەڕقەمی]] بۆ ھەڵبژاردن تا تیایدا کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref name="ReferenceH"/><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref> === بانگەواز بە ئاشکرا === دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب دەڵێت: ({{عەرەبی|لما نزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» جمع رسول الله ﷺ قرابته، فاجتمع له ثلاثون رجلاً، فأكلوا وشربوا، فقال لهم: من يضمن عني ديني ومواعيدي ويكون معي في الجنة ويكون خليفتي في أهلي؟ فقال علي: أنا}})<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - مسند الإمام أحمد - مسند العشرة المبشرين بالجنة - مسند الخلفاء الراشدين - ومن مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه- الجزء رقم1|url=https://www.islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=6&ID=841|access-date=2021-11-25|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.quran7m.com/searchResults/026214.html|access-date=2021-11-25|website=www.quran7m.com}}</ref> واتا: کاتێک ئایەتی ''خزمە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە دابەزی، پێغەمبەر کەسە نزیکەکانی کۆکردەوە، سی کەس کۆبونەوە نان و ئاویان خوارد، پێغەمبەر گووتی کێ زەمانەتی دینەکەم دەکات لەگەڵ منە لەبەهەشت و دەبێتە جێگرەوەی من لەناو خێزانەکەمدا: عەلی کوڕی ئەبو تاڵیب گووتی من.''<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الجهر بالدعوة .. وأنذر عشيرتك الأقربين|url=https://islamstory.com/ar/artical/3406641/cat-%D8%B1%D8%AC%D8%A8|access-date=2021-11-25|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> <blockquote>[[ئیبن عەبباس]] دەڵێت {{عەرەبی|لمّا أنزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» صعد رسول الله ﷺ على الصّفا فقال: يا معشر قريش! فقالت قريش: مالك يا محمد؟ قال: أرأيتم لو أخبرتكم أن خيلاً بسفح هذا الجبل أكنتم تصدقونني؟ قالوا: نعم، أنت عندنا غير متَّهم، وما جربنا عليك كذبًا قطّ. قال: فإنّي نذيرٌ لكم بين يدي عذابٍ شديدٍ، يا بني عبد المطلب! يا بني عبد مناف! يا بني زهرة! إنّ الله أمرني أن أُنذر عشيرتي الأقربين، وإنّي لا أملك لكم من الدنيا منفعة ولا من الآخرة نصيبًا، إلا أن تقولوا لا إله إلا الله. فقال أبو لهب: تبًا لك سائر اليوم، ألهذا جمعتنا؟ فأنزل الله تبارك وتعالى «تبت يدا أبي لهب وتب»}}<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title="وأنذر عشيرتك الأقربين" النبى يصدح بالرسالة.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/9/9/وأنذر-عشيرتك-الأقربين-النبى-يصدح-بالرسالة-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4967884|access-date=2022-02-16|website=اليوم السابع}}</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> واتا: کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٢٦|ئایەت=٢١٤|ژمارە=١|کوردی=خزم و کەسە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە}}دابەزی پێغەمبەر چووە سەر چیای سەفا و گووتی: ئەی قوڕەیش، قوڕەیش گوتتیان چیبووە ئەی محەممەد؟ ەویش گووتی ئەگەر پێتان بڵێم لەپشت ئەو شاخەوە سوپایەک هەیە و دەیەوێت بەسەرتاندا بدات بڕوام پێدەکەن؟ گوتییان بەڵێ، تۆ لەلای ئێمە کەسێکی پاکی و هەرگیز درۆمان لێنەبیستووی. پێغەمبەر گووتی کەواتە من نێردراوم بۆ لاتان تاوەکوو لەسزایەکی بە ئازار ڕزگارتان بکەم. ئەی بەنو عەبدولموتەلیب، ئەی بەنوو عەبدمەناف، ئەی بەنوو زوهرە خوا فەرمانی پێکردووم خزمە نزیکەکانم ئاگادار بکەمەوە، من لەلای خوا هیچ سودێکتان پێناگەیەنم، ئەگەر شایەتی نەدەن کە هیچ خوایەک شایەنی پەرستن نییە جگە لە ئەڵڵا، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] گووتی دەستت بە بڕین چێ هەر بۆ ئەوە کۆت کردووینەوە؟ خوای گەورە ئایەتی {{قورئان|سوورەت=١١١|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=لەناوچێ هەردوو دەستی ئەبوو لەهەب، وە لەناویشچوو}} دابەزاند.<ref>{{Cite web|title=تفسير وأنذر عشيرتك الأقربين [ الشعراء: 214]|url=https://surahquran.com/aya-tafsir-214-26.html|access-date=2022-02-16|website=surahquran.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-03-17|title=في قوله تعالى: وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.alukah.net/sharia/0/113765/|access-date=2022-02-16|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القران الكريم {{!}}وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ|url=https://www.alro7.net/ayaq.php?langg=arabic&aya=214&sourid=26|access-date=2022-02-16|website=www.alro7.net}}</ref> </blockquote>بەپێی ڕیوایەتێکی زوھری ئیبن عەباس دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>،بەڵام زۆربەی موفەسیر و نوسەرانی سیرە دەڵێن دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانی هەر لەسەرەتای باگەوازی ئیسلامەوە دەستی پێکرد.<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی2، لاپەڕە92-163.</ref> لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش گوتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و گوتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان گوت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە موسڵمانبوون، و بڕیاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک موسڵمان بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان دەدا. [[ئیبن مەسعوود]] دەڵێت: حەوت کەس لە مەککەدا موسڵمان بوونی خۆیان ئاشکرا کرد: ئەوانیش پێغەمبەر، ئەبووبەکر، [[بیلالی حەبەشی]]، خەبابی کوڕی ئەرەت، سوهەیبی ڕۆمی، عەماری کوڕی یاسر و سومەیە کچی خەیات، هەرچی پێغەمبەر و ئەبووبەکرن ئەوا هۆزەکانیان دەیان پاراستن، بەڵام ئەوانی تر بەرگی ئاسنیان لەبەردەکرا و لەبەر خۆری بیابان دادەندران، و [[ئەبوو جەهل]] هات و سومەیەی بە ڕمێک کوشت.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=سيرة رسول الله صل الله عليه وسلم|url=https://njmsyria.com/%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%b1%d8%b3%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85/|access-date=2022-03-19|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref><ref>الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، بەرگی٤، لاپەڕە ٣٣٥.</ref><ref>{{Cite web|title=ص13 - كتاب شرح سنن ابن ماجة الراجحي - شرح حديث كان أول من أظهر إسلامه سبعة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32167/138|access-date=2022-03-19|website=al-maktaba.org}}</ref> هەتاوەکوو پێغەمبەریش پارێزراو نەبوو لە دژایەتی قوڕەیش،<ref>{{Cite web|title=مقاطعة بني هاشم|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D9%8A-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85|access-date=2022-03-19|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=البداية والنهاية/الجزء الثالث/فصل اجتراء قريش على رسول الله بعد وفاة عمه أبي طالب - ويكي مصدر|url=https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB/%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B9%D8%AF_%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D9%87_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8|access-date=2022-03-19|website=ar.wikisource.org|language=ar}}</ref> عەبدوڵڵای کوڕی عەمری کوڕی عاس دەگێڕێتەوە دەڵێت: لەو کاتەی پێغەمبەر نوێژی لە نزیک کەعبە دەکرد [[عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت]] هات و شانی پێغەمبەری گرت و جلەکەی لەملی هاڵاند و ویستی بیخنکێنێت، لەو کاتەدا ئەبووبەکر هات و لەپێغەمبەری دورخستەوە و گووتی: ئایا کەسێک دەکوژن کە دەڵێت خوای من تەنیا ئەڵڵایە و ئایەت و نیشانەی لەلای خواوە بۆ هێناون.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن عمرو بن العاص، ژمارە: 4815.</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-15|title=الذي دافع عن النبي صلى الله عليه وسلم عندما خنقه عقبة بن أبي معيط وهو يصلي هو|url=https://www.wizviral.com/%d8%a7%d9%84%d8%b0%d9%8a-%d8%af%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d8%b5%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85-%d8%b9-2/|access-date=2022-03-19|website=www.wizviral.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عقبة بن أبي معيط|url=https://www.alanba.com.kw/130049|access-date=2022-03-19|website=https://www.alanba.com.kw|language=ar-kw}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith|access-date=2022-03-19|website=dorar.net|language=ar}}</ref> زۆرترین ئەو کەسانەی دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانیان دەکرد بریتیبوون لە: ئەبوو جەهل، ئەبوو لەهەب، ئەسوەد کوڕی عەبد یەغوس، حارس کوڕی قەیس کوڕی عەدی، وەلید کوڕی موغەیڕە، ئومەییە کوڕی خەلەف و عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> تا کار گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر دووعایان لێبکات و بڵێ: ئەی خوای گەورە تۆڵە لە ئەبوو جەهل، و عوتەبەی کوڕی ڕەبیعە، و شەیبەی کوڕی ڕەبیعە، و وەلیدی کوڕی عوتبە،و ئومەیەی کوڕی خەلەف،و عوقبەی کوڕی ئەبوو موعەیت و عیمارەی کوڕی وەلید بکەیتەوە.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن مسعود، ژمارە: 520.</ref><ref>{{Cite web|title=السيرة الحلبية - الحلبي - ج ١ - الصفحة ٤٧٠|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3746_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_469|access-date=2022-03-19|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-صحيح مسلم-06b-4|url=https://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=112965|access-date=2022-03-19|website=alathar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qaala Rasul Allah (saw) - Comprehensive Hadith Database - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم|url=http://qaalarasulallah.com/hadithView.php?ID=511|access-date=2022-03-19|website=qaalarasulallah.com}}</ref> قوڕەیش هەوڵیاندا لەڕێگەی گفتوگۆوە محەممەد لەئیسلام پاشگەز بکەنەوە، عوتبەی کوڕی ڕەبیعەیان بۆ ئەو مەبەستە نارد کەیەکێک بوو لە سەرکردەکانی قوڕەیش، کاتێک گوێی لەقورئان بوو گەڕایەوە و بەقوڕەیشی گوت: بەقسەم بکەن واز لەو پیاوە بێنن هەرچی دەڵێت، سوێند بەخوا ئەوەی کەدەیڵێت داهاتوویەکی گەورەی دەبێت، خۆئەگەر عەرەب بەسەریدا سەرکەوتن ئەوا کەسانی تر کارەکەیان بۆ کردوون، بەڵام خۆئەگەر سەرکەوت بەسەر عەرەبدا ئەوا دەسەڵات و سەربەرزی ئەو دەسەڵات و سەربەری ئێوەیە.<ref>{{Cite web|title=حوار عتبه بن ربيعه مع رسول الله صلى الله عليه وسلم - ملة إبراهيم|url=http://www.melatibrahim.com/all/hwar|access-date=2022-03-19|website=www.melatibrahim.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقع هدى القرآن الإلكتروني|url=https://www.hodaalquran.com/details.php?id=1814|access-date=2022-03-19|website=www.hodaalquran.com}}</ref> دواتر زۆر هەوڵیان لەگەڵدا سامان و سەرکردایەتییان خستە بەردەست بەڵام هەموو جارێک ڕەتیدەکردەوە.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە 62-85، دار الفكر المعاصر، 2006.</ref> لەو کاتەدا محەممەد لەژێر پارێزراوی ئەبوو تالیبی مامیدا بوو، بۆیە قوڕەیش چەندین وەفدیان دەنارد بۆ لای و زۆر گلەییان لێدەکرد،<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی 2، لاپەڕە 92-163</ref> تاوەکوو دژایەتی کردنی زیاتری قەومەکەی قورسبوو بەلایەوە و بەمحەممەدی گوت: برازای خۆم ئەوە خزمان هاتوون و ئەوە و ئەوەیان گوتووە، خۆم و خۆشت بپارێزە و داوای شتێک مەکە کە نەخۆم نەخۆت نەتوانین هەڵبگرین، ئەوەی کە خزمەکانت پێیان ناخۆشە مەیڵێ. پێغەمبەر وایزانی کە مامی چیتر پاڵپشتی ناکات و دەیداتە دەست قوڕەیش، و چیتر توانای پاراستنی نەماوە، لەو کاتەدا پێغەمبەر قسە بەناوبانگەکەی کرد و گوتی:'''ئەی مامە ئەگەر خۆر لەسەر شانی ڕاستم دانێن، مانگیش لەسەر شانی چەپم دانێن، واز لەو ئیسلامە ناهێنم تاوەکوو خوای گەورە سەریدەخات یان لەپێناویدا دەمرم'''.<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=bC5tDwAAQBAJ&pg=PT117&lpg=PT117&dq=%D9%8A%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%91%D8%8C+%D9%84%D9%88+%D9%88%D9%8F%D8%B6%D8%B9%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A7+%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%AA%D9%8F+%D9%87%D8%B0%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1+%D8%AD%D8%AA%D9%89+%D9%8A%D8%B8%D9%87%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A3%D9%88+%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%83+%D9%81%D9%8A+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87&source=bl&ots=jcY0pnbsBU&sig=ACfU3U3MjZYYPsPHuimIBbgaaPVAkAUcJw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi37Lj3otL2AhWIQ_EDHe1eDEkQ6AF6BAgtEAM|title=السيرة النبوية لابن كثير|date=2011-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-4445-4|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية|url=https://dorar.net/h/e4072577709e235f592188b95489d5c7|access-date=2022-03-19|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=490117&yearquarter=20163|access-date=2022-03-19|website=alwatan.kuwait.tt}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} لو وضعوا الشمس في يميني والقمر في يساري|url=https://islamstory.com/ar/artical/20879/%D9%84%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D9%81%D9%89-%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%89|access-date=2022-03-19|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> دواتر محەممەد گریا، ئەبوو تاڵیب گوتی: برازای خۆم بەردەوام بە و ئەوەی پێت خۆشە بیکە، سوێند بەخوا هەرگیز ناتدەم بەدەستەوە.<ref>{{Cite journal|last=غشي|first=يحيى بن محمد|date=2015|title=دلائل النبوة:, القرآن الكريم: انشقاق القمر|url=http://dx.doi.org/10.54246/1548-008-002-003|journal=مجلة الواحات للبحوث والدراسات|pages=879|doi=10.54246/1548-008-002-003}}</ref><ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، بەرگی 1، لاپەڕە 163، عالم الكتب، بيروت، 1996.</ref> === کۆچکردن بۆ حەبەشە === {{سەرەکی|کۆچکردن بۆ حەبەشە}} [[پەڕگە:LocationAksumiteEmpire.png|وێنۆک|250px|شوێنی شانشینی حەبەشە کە موسڵمانان کۆچیان بۆ کرد لە دوای ئازاردانیان.]]کاتێک نەھامەتی زیادی کرد لەسەر [[موسڵمانان]] پێغەمبەر محەممەد ڕێگەی پێدان کە کۆچ بکەن بۆ [[حەبەشە]] لە ساڵی ٦١٥ز بۆ لای پاشا [[نەجاشی|ئەسحەمەی نەجاشی]] لەبەرئەوەی ستەمی لە کەس نەدەکرد، پێغەمبەر گوتی: زەوی حەبەشە پاشایەکی لێیە لەلای ئەو کەس ستەمی لێناکرێت تاوەکوو ئەو کاتەی خوای گەورە دەروتان لێدەکاتەوە.<ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/13256/|access-date=2022-03-21|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=بها ملك لا يُظلَم عنده أحد - موقع تيار الإصلاح|url=https://www.noslih.com/article/%D8%A8%D9%87%D8%A7+%D9%85%D9%84%D9%83+%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D9%8F%D8%B8%D9%84%D9%8E%D9%85+%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%87+%D8%A3%D8%AD%D8%AF|access-date=2022-03-21|website=www.noslih.com}}</ref> سەرەتا ١١ پیاو و ٤ ژن کۆچیان کرد<ref>فتح الباري، ابن حجر العسقلاني، بەرگی 7، لاپەڕە 188-189.</ref> لەسەرویانەوە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] و خێزانەکەی،<ref>سيرة ابن هشام، بەرگی 1، لاپەڕە 321-340.</ref> لەمانگی رەجەبی ساڵی پێنجی پێغەمبەرایەتی.<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە 168-181، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> ڕۆشتنی ئەوانە لەشەودا بوو بەنهێنی چوونە سەر دەریا بۆ بەندەری شعێبە، لەو کاتەدا دوو کەشتی دەڕۆشتن بۆ حەبەشە و ئەوانیش لەگەڵ ئەو دوو کەشتییە ڕۆشتن، کە ئەمە یەکەم کۆچککردنە لەئیسلامدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> دواتر نزیکەی ٨٠ پیاو و ژنی تر کۆچیان کرد بۆ حەبەشە، کە بەکۆچی دووەمی حەبەشە ناسراوە. لەدوای کۆکردن بۆ حەبەشە و بەدیاریکراوی لەرەمەزاندا، پێغەمبەر چووە حەرەم و دەستی بەنوێژ کرد، لەنوێژەکەدا [[نەجم|سوورەتی نەجمی]] خوێند، پێشتر ئەوانە گوێیان لەقورئان نەبوبوو و بەردەوام بوون لەدروستکردنی ژاوەژاو لەکاتی قورئان خوێندندا،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٥٣|ئایەت=٦٢|ژمارە=١|کوردی=کڕنوش ببەن بۆ خوای گەورە و هەر ئەو بپەرستن}}<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی نەجم، ئایەتی ٦٢</ref> خوێند و سوجدەی برد، هەموو ئەو قوڕەیشیانەی ئامادەبوون لە نزیک کەعبە سوجدەیان برد،<ref>رواه البخاري في صحيحه، عن عبد الله بن مسعود، ژمارە : 1070.</ref> تەنیا کەسێکی پیر نەبیت کە مشتە خۆڵێکی هەڵگرت و گوتی ئەوەندە بەسە،<ref>رواه أحمد بن حنبل في مسنده، عن عبد الله بن مسعود، بەرگی 5، لاپەڕە307، وصححه أحمد شاكر.</ref> بەم هۆیەوە بڵاوبۆوە کەوا قورەیش موسڵمانبوون.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=قصة الهجرة الى الحبشة|url=https://njmsyria.com/%d9%82%d8%b5%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%87%d8%ac%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a8%d8%b4%d8%a9/|access-date=2022-03-21|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref> کاتێک دەنگۆی موسڵمانبوونی قورەیش بڵاوبۆوە بەشێک لەوانەی کۆچیان کردبوو گەڕانەوە بۆ مەککە، بەڵام دەرکەوت و هەواڵەکە ڕاست نییە، بۆیە بەشاراوەیی چوونە ناو مەککە و هەندێکیان لەژێر پارێزراوی کەسێکدا چوونە ناو مەککە دواتر گەڕانەوە بۆ حەبەشە و بەشێکی تری موسڵمانانیان لەگەڵ دەرچوو،<ref>{{Cite web|title=باب هجرة أصحاب رسول الله، من مكة إلى أرض الحبشة - البداية والنهاية، ط. دار إحياء التراث العربي|url=http://www.islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/3Tarih/pg_006_0060.htm|access-date=2022-03-21|website=www.islamilimleri.com}}</ref> ئەمەش کۆچکردنی دووەمە بۆ حەبەشە، بەم شێوەیە هەموو ئەو پیاوانەی کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە ٨٣ پیاوبوون. کاتێک قورەیش بینی هاوەڵانی محەممەد لە حەبەشە پارێزراون عەبدوڵڵای کوڕی رەبیعە و عەمری کوڕی عاسیان بە چەند دیاریەکەوە نارد بۆلای [[نەجاشی]] بەو مەبەستەی موسڵمانان دەربکات لەوڵاتەکەی، نەجاشی موسڵمانەکانی بانگکرد و جەعفەری کوڕی ئەبوو تالیب بەرگری لە موسڵمانان دەکرد، و بەشێک لە [[مەریەم (سوورەت)| سوورەتی مەریەمی]] بۆ خوێندنەوە، نەجاشی و پیاوە ئاینییەکان گریان دوای گوێگرتن لەقورئان، دواتر نەجاشی گوتی: '''ئەو قورئانە و ئەوەی پێغەمبەر عیسا هێناویەتی لەیەک شوێنەوە هاتوون، بڕۆن سویند بەخوا هەرگیز موسڵمانەکانتان نادەم بەدەستەوە'''.<ref>{{Cite web|title=موسوعة التاريخ الإسلامي - محمد هادي اليوسفي - ج ١ - الصفحة ٥٨٣|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3656_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_565|access-date=2022-03-21|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة دروس وعبر|url=https://www.djazairess.com/djazairnews/44393|access-date=2022-03-21|website=جزايرس}}</ref> دواتر زۆربەی ئەوانەی کۆچیانکردبوو بۆ حەبەشە ڕۆیشتن بۆ مەدینە دوای ئەوەی [[ئیسلام]] لە مەدینەدا جێگیر بوو، هەندێکیان مانەوە تا دوای فەتحی خەیبەر ساڵی ٧ی کۆجی.<ref>{{Cite web|title=دراسات وبحوث / هجرة الرسول(صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ‏و سلم) وبناء الدَّولة والمجتمع الإسلاميِّين قراءة تحليليَّة نقديَّة في شبهات المستشرقين|url=http://iicss.iq/?id=11&sid=838|access-date=2022-03-21|website=المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية}}</ref> === گەمارۆدانی بەنی ھاشم === کاتێک قوڕەیش زانییان موسڵمانان پارێزراون لای نەجاشی حەبەشە، و دوای ئەوەی [[عومەر کوڕی خەتتاب]] و [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] ئیسلام بوون، و [[ئیسلام]] بڵاوئەبوویەوە لە نێو ھۆزەکاندا، ئەمە زۆربوو بەلایانەوە، کۆبوونەوە بۆ کوشتنی پیغەمبەر، قسەیان لەگەڵ بەنی ھاشم کرد و داوایان کرد بیدەن بە دەستەوە، ئەوانیش ڕازی نەبوون، و کاتێک قوڕەیش ئەمەیان زانی گەمارۆی بەنی ھاشمیان دا بەوەی کەس تێکەڵیان نەبێت و لەگەڵیان دانەنیشێت و ھیچ مامەڵەیەکیان لەگەڵ نەکات تا محەممەد ئەدەن بە دەستەوە. بۆ ئەمەش نوسراوێکیان نوسی و بە کەعبەدا ھەڵیان واسی. دواتر پێنج لە سەرکردەکانی [[قوڕەیش]] ھەوڵیاندا کۆتایی بەو گەمارۆیە بھێنن، پاشان ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد لە ڕەمەزان یان شەوالی دەیەم ساڵی پێغەمبەرایەتی (٣ ساڵ پێش کۆچی)، قوڕەیش نەیانئەتوانی ئازاری پێغەمبەر بدەن ھەتا ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد، پاشان خەدیجەی خێزانی کۆچی دوایی کرد، پێغەمبەر زۆر خەمبار بوو بۆ لە دەستدانی مامی و ھاوسەرەکەی لەبەر ئەوە ئەو ساڵ ناونرا ساڵی دڵتەنگی. === دەرچوون بۆ تائیف === [[پەڕگە:Taifroad.jpg|وێنۆک|250px|شاخی شاری تائیف]] کاتێک قوڕەیش ئازاریان توند کرد لەسەر محەممەد و ھاوەڵەکانی دوای وەفاتی ئەبوتالیب مامی، محەممەد دەرچوو بۆ [[تائیف]] و داوای لێکردن بێنە ناو ئیسلامەوە، بەڵام ئەوان زۆر بە توندی ڕەتیان دایەوە و ڕازی نەبوون، پاشان محەممەد تائیفی بە جێ ھێشت و بە خەمباری گەڕایەوە بۆ مەککە لەبەرئەوەی کەس لە خەڵکی تائیف نەھاتن بە دەم بانگەوازەکەیەوە. === ئیسرا و میعراج === [[پەڕگە:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 1.JPG|وێنۆک|250px|مزگەوتی ئەقسا]] لە دوای گەشتەکەی [[تائیف]]، ڕووداوی ئیسرا و میعراج یان شەوڕەو ڕوویدا بەپێی [[بیروباوەڕی ئیسلامی]]، [[موسڵمانان]] بە [[سوننە]] و [[شیعە]]وە لەو باوەڕەدان، ئەم گەشتە لە [[مزگەوتی حەرام]]ەوە بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] واتە شاری بیت المقدس بە سواری بوراق و بە ھاوەڵی [[جبرەییل|جوبرەیل]]، لەوێ دابەزیوە و نوێژی کردووە، پاشان ئەو شەوە لە بیت المقدسەوە ڕۆیشتووە بۆ ئاسمانی دنیا، و لەوێ [[ئادەم]]ی بینیوە وسڵاوی لێکردوە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، ھەر لە ئاسمان بەدیداری [[یەحیا]] و [[عیسا]] و [[یوسف]] و [[ئیدریس]] و [[ھاروون]] و [[موسا]] و [[ئیبراھیم]] گەیشتووە، پاشان بوراقەکە بەرزی کردۆتەوە بۆ لای [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]]، و [[نوێژ]]ەکان لەو شەوەدا فەڕز کراون. بەپێی ڕای [[ئیبن ئیسحاق]] خوا تەنھا ئیسرای بە ڕۆحی پێغەمبەر کردووە، یان گەشتێکی ڕۆحی بووە، لە ھەمان کاتدا ھەندێ لە مێژوو ناسان وایدەبینن کە محەممەد بە ڕۆح و جەستەشی سەفەری کردووە. ھەر لەو ڕۆژەدا محەممەد بە ھۆزەکەی ڕاگەیاند بەڵام بە درۆیان خستەوە، باوەڕیان پێ نەکرد تەنھا ئەوان نەبێت کە باوەڕیان بە بانگەوازەکەی کردبوو وەک [[ئەبوبەکر]]. === بەیعەتی عەقەبەی یەکەم و دووەم === محەممەد لە وەرزی حەجدا بانگەوازی ھۆزە عەرەبەکانی دەکرد بۆ لای خوا، و لە ساڵی ١١ی پێغەمبەرایەتیدا بوو کە شەش لاوی یەسریب ([[مەدینە]]) ھاتن بۆ مەککە لە وەرزی حەجدا، و ئەو لاوانە بەڵێنیان بە پێغەمبەردا کە پەیامەکەی بگەیەننە ھۆزەکانیان لە کاتێکدا لای عەقەبە بوون، و لە وەرزی داھاتووی حەجدا، دوانزە پیاو ھاتن، پێغەمبەر بینینی و ئەوانیش موبایەعەیان داپێی ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبەی یەکەم ناسراوە؛ و لەوەرزی سێیەمی حەجدا لە ساڵی ١٣ی پێغەمبەرایەتی، ساڵی ٦٢٢ز نزیکەی حەفتا کەسێک لە موسڵمانانی یەسرب (مەدینە) ھاتن بۆ حەج، و کە گەیشتنە مەککە پەیوەندی نھێنیان بە محەممەدەوە کرد و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی محەممەد و ھاوڕێکانی کۆچ بکەن بۆ مەدینە ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبی دووەم ناسراوە. === کۆچکردن بۆ مەدینە === لە دوای بەیعەتی عەقەبەی دووەم، بارودۆخەکە توند بوو لەسەر [[موسڵمانان]]، پێغەمبەر ڕێگەی بە موسڵمانان دا کە کۆچ بکەن بۆ [[مەدینە]]، و لە [[مەککە]] تەنیا پێغەمبەر و [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] مانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی لاواز بوون و توانای کۆچکردنیان نەبوو. کاتێک [[قوڕەیش]] دەرچوونی موسڵمانانیان بینی، ترسان محەممەدیش دەربچێت، لە [[دارول نەدوە|دارولنەدوە]] کۆ بوونەوە، و بڕیاری کوشتنی محەممەدیان دا، [[جبرەییل|جوبڕەئیل]] ئەم ھەواڵەی گەیاند بە پێغەمبەر و پێی ڕاگەیاند لە شوێنەکەی نەخەوێت، محەممەد فەرمانی بە عەلی کرد بخەوێت لە جێگەکەی تا ئەمانەتەکانی لایەتی بیگەڕێنێتەوە پاشان بڕوات بە دوایاندا، پاش ئەوە پێغەمبەر چووە لای [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و بەیەکەوە کۆچیان کرد و لە ڕۆژی [[دووشەممە]] دەی ڕەبیعولئەووەڵی ٦٢٢ز محەممەد خۆی چووە مەدینەوە لەگەڵ ئەبووبەکری ھاوەڵی، و پشتیوانان پێشوازییەکی گەرمیان لێ کرد. خەلیفە [[عومەری کوڕی خەتاب]] ئەم بۆنەیەی کرد بە سەرەتای مێژووی ئیسلامی، بەڵام موحەڕڕەمی کرد بە سەرەتای [[ڕۆژژمێری کۆچیی]] لە جیاتی ڕەبیعولئەووەڵ لەبەر ئەوەی ویستی کۆچەکە لە موحەڕڕەمدا دەستی پێ کرد، بەڵام [[شیعە]] لەو بڕوایەدان کە ڕۆژژمێری کۆچی ھەر لە سەردەمی محەممەددا دانراوە. == ژیانی لە مەدینە == === دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی === [[پەڕگە:Mescidi nebevi.JPG|وێنۆک|مزگەوتی پێغەمبەر]] یەکەم ھەنگاوی محەممەد لە [[مەدینە]] فەرمانی پێکردن بە کردنەوەی مزگەوت کە ناسراوە بە [[مزگەوتی پێغەمبەر]]، جێگەکەی بۆ ھەڵبژارد و دەستیان کرد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە. مەدینە لە پێش گەیشتنی پێغەمبەر بەدەست ناکۆکی سەد ساڵەوە دەیناڵاند لە نێوان ھۆزە جیاوازەکانیدا، سەرکردەکانی مەدینە ھەستیان ئەکرد پێویستیان بە سەرکردەیەکی یەکگرتوو ھەیە کە پەیوەندیەکانیان ڕێک بخات و ناکۆکی نێوانیان نەھێڵێت، ئەمەش وای لێکردن محەممەد قبوڵ بکەن وەک سەرکردەی مەدینە و پاڵپشتی و پارێزگاری لە خۆی و کۆچکردووە موسڵمانەکان بکەن؛ و محەممەد برایەتی خستە نێوان [[کۆچکردووان]] و [[پشتیوانان]]، ھەر پشتیوانێک کۆچکردوویەکی ھەڵبژارد تا برای بێت و لەماڵەیدا بمێنێتەوە ئەمەش لە ھەنگاوێکدا بوو بۆ دروستکردنی پەیوەندی بەھێزی کۆمەڵایەتی لە نێوانیاندا و بۆ سڕینەوە ئەو دەمارگیریەی لە نێویاندا بوو. بەم شیوەیە پشتیوانان ماڵ و سەروەتیان بەش کرد لەگەڵ کۆچکردووەکانی برایاندا. ھەروەھا محەممەد سەنەدێکی نوسیوە کە ناسرا بە دەستوری مەدینە، و لە سەنەدی ڕێکەوتنی نێوان ھۆز و تیرە جیاوازەکانی ناو مەدینە دەچوو و ئەرک و مافەکانی دانیشتوانی مەدینە دیاری کرا، و سەنەدەکە ٥٢ بەندی لە خۆگرتبوو، بیست و پێنج بەندیان تایبەت بوو بە کاروبارە تایبەتەکانی [[موسڵمانان]] بیست و حەوتیان پەیوەست بوون بە پەیوەندی نێوان موسڵمانان و خاوەن [[ئایین]] و دیانەتەکانی تر، و ئەم دەستورە ڕێگەی دەدا بە خاوەن ئاینەکانی تر لەگەڵ موسڵمانان بژین بە سەربەستی، ھەروەھا باس لە ھاوپەیمانی ھۆزە جیاوازەکان کرا بوو کاتێک مەدینە بکەوێتە بەر ھێرش، و دڵنیای سەربەخۆیی دارایی ھەر ھۆزێکی تیا دووپات کرابوویەوە. زۆربەی بت پەرستەکانی مەدینە [[ئیسلام]] بوون، تەنانەت سەرکردە گەورەکانیان وەک [[سەعدی کوڕی موعاز]]، تەنھا کەمایەتییەک مانەوە لەسەر [[بت پەرستی]] کە ئەوانیش کاریگەریان دیار نەبوو. === سەرەتای ناکۆکیی سەربازی === لەگەڵ سەرەتای بوونی موسڵمانان لە مەدینە، خاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] لە بەنی قەریزە و بەنی قینقاع و بەنی نەزیر دەستیان کرد بە دوژمنایەتی محەممەد، و ھەندێک لە پیاوەکانی ئەوس و خەزرەج چوونە پاڵیان ئەوانەی لە سەرەوە خۆیان بە [[ئیسلام]] دەردەخست و پێچەوانەی ئەوەیان دەشاردەوە، ناونران بە دوو ڕووەکان، لە دوای ئەوە خوا فەرمانی جەنگی بە پێغەمبەر محەممەد کرد،<ref>ئەحمەد کوڕی حەنبەل ڕیوایەتی کردووە لە موسنەدەکەیدا.</ref> دەستی کرد بە ناردنی نوێنەر و سریە، چووە غەزاوە و شەڕی کرد خۆی و ھاوەڵەکانی، ژمارەی ئەو غەزایانەی خۆی بۆی دەرچوو ٢٧ غەزا بوو، لە ٩ غەزایاندا خۆی جەنگاوە، و ژمارەی سریەکانی ٤٧ سریەیە، و لە ھەموو ئەو غەزایانەیە محەممەد بە دەستی خۆی کەسی نەکووشتوە تەنھا ئەبی کوڕی خەلەف نەبێت. یەکەمی سریەکان [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] بوو، لە مانگی ڕەمەزان لە سەری حەوتەم مانگی کۆچییدا، سی پیاو لە کۆچگردووان دەرچوون، ڕێگەیان لە کاروانێکی [[قوڕەیش]] گرت، بەڵام شەڕ ڕووی نەدا لە نێوانیان، پاشان سریەی عوبەیدەی کوڕی حاریس، و سریەی [[سەعد کوڕی ئەبوو وەقاس|سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] ڕوویاندا، پاشان لە مانگی سەفەری سەری دوانزەیەم مانگی کۆچییدا، پێغەمبەر محەممەد دەرچوو بۆ یەکەم غەزا کە ئەویش غەزای ودان بوو، پاشان غەزاکانی بوات و عەشیرە و بەدری یەکەم ڕوویاندا. لە ١٧ی ڕەمەزانی ساڵی ٢ی کۆچی بەرامبەر ئازاری ٦٢٤ز، غەزای [[جەنگی بەدر|بەدری گەورە]] ڕوویدا، و بە سەرکەوتنی موسڵمانان جەنگەکە کۆتایی پێ ھات، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا ١٤ کەس لە موسڵمانان کوژران، و ٧٠ کەس لە بێ باوەڕەکان کوژران کە ئەبو جەھلیان لە نێودا بوو، و ٧٠ی تریان بە دیل گیران، ١٦ کەسیان لێ موسڵمان بوو، پاشن لە دواتردا محەممەد یەھوودەکانی بەنی قینقاعی کردە دەرەوە لە غەزای بەنی قینقاع، دوای ئەوەی گەمارۆی دان بەڵام وازی لێھێنان بێ ئەوەی بیان کوژێت فەرمانی پێ کردن بڕۆنە دەرەوە لە مەدینە. قوڕەیش ھەوڵیاندا تۆڵەی غەزای بەدر بکەنەوە، دەرچوون لەگەڵ ژمارەیەک ھۆزەکاندا بە ٣٠٠٠ جەنگاوەر و ٢٠٠ سوارچاک و ٣٠٠٠ ووشترەوە، و لەو کاتانە [[ئەبووسوفیان کوڕی حەرب]] سەرکردایەتی ئەکردن، و کاتێک ھەواڵەکە گەیشت بە محەممەد خۆیان ئامادەکرد و پاشان دەرچوون، و غەزای ئوحد دەستی پێکرد لە ٧ی شەوالی ساڵی ٣ی کۆچی، سەرەتا شەڕەکە لە بەرژەوەندی موسڵمانان بوو، ڕم ھاوێژەکان وایانزانی شەڕەکە کۆتای پێ ھاتووە، بێ فەرمانی پێغەمبەریان کرد و شوێنەکەیان چۆڵ کرد، [[خالید کوڕی وەلید]] ئەوەی قۆستەوە و ھاوسەنگی جەنگەکە گۆڕا بە بەرژەوەندی قوڕەیش، و ئازارێکی زۆریان بە موسڵمانان گەیاند و لەم شەڕەدا حەممزەی مامی پێغەمبەر کوژرا. لە ٨ی شەوال محەممەد دەرچوو بۆ غەزای حەمڕا لئەسەد بەڵام بێ ڕوودانی جەنگ گەڕایەوە بۆ مەدینە، لە کاتێکی دواتردا غەزای بەنی نەزیڕ ڕوویدا لەگەڵ یەھوودەکانی بەنی نەزیر دوای ئەوەی غەدریان کرد بە شکاندنی پەیماننامەکە و ھەوڵی کوشتنی پێغەمبەریان دا. === گەمارۆدانی مەدینە === دوای ئەوەی بەنی نەزیر کرانە دەرەوە لە مەدینە و ڕۆیشتن بەرەو [[خەیبەر]]، خەڵکیان نارد بۆ لای قوڕەیش و ھانیان دان بۆ شەڕکردن لەگەڵ محەممەد، ڕێکەوتن لەگەڵیان، [[قوڕەیش]] ٤٠٠٠ کەس و ٣٠٠ سوارچاکیان کۆکردەوە، کۆمەڵێکی تریش لە ھۆزەکان چوونە پاڵیان و ھەموویان نزیکەی ١٠٬٠٠٠ کەس بوون و ناونران بە ئەحزاب، و سەرکردەکەیان ئەبووسوفیان بوو، لە ئەنجامدا شەڕی خەندەق یان شەڕی ئەحزاب کەوتەوە، لە شەوالی ساڵی ٥ی کۆچییدا، و کاتێک محەممەد بە ھەواڵەکەی زانی بە ڕاوێژکردن بە سەلمانی فارسی ھەستان بە ھەڵکەندنی خەندەق لە شارەکەدا، و قوڕەیش و ئەحزابەکانی لەگەڵیان بوون گەمارۆیەکی توندی شارەکەیان دا، تا ڕەشەبایەکی توند ھات بە سەر سەربازگەکانی ئەحزابدا و چۆڵیان کرد. پاشان موسڵمانان لە غەزای بەنی قەریزەدا، گەمارۆی بەنی قەریزەیان دا تا خۆیان دا بە دەستەوە. === ڕێکەوتنی حودەیبیە === لە مانگی زیلعەقدەی ساڵی ٦کۆچی بەرامبەر ٦٢٨زاینی، محەممەد فەرمانی کرد بە شوێنکەوتووەکانی ئامادەکاری بکەن بۆ مەناسکی [[عومرە]] لە [[مەککە]]، دوای ئەوەی لە خەونیدا بینی خۆی و ھاوەڵەکانی چوونە مزگەوتی حەرامەوە، ڕۆژی دووشەممە دەرچوون بە بێ چەک تەنھا چەکی گەشتیار نەبێت، و کاتێک قوڕەیش بەوەیان زانی، بڕیاریان دا نەھێڵن بچێتە کەعبەوە، ٢٠٠ سوارچاکیان بە سەرکردایەتی خالیدی کوڕی وەلید نارد بۆ ڕێگەی سەرەکی مەککە، بەڵام محەممەد ڕێگەیەکی سەختتری ھەڵبژاردبوو بۆ ئەوەی ڕووبەڕوویان نەبێتەوە، تا گەیشتە حودەیبیە لە دووری ٩ میل لە مەککەوە، پاشان ووتوێژ کەوتەوە لە نێوان موسڵمانان و قوڕەیشدا. لە ئەنجامدا ڕێکەوتنی حودەیبیە کەوتەوە و ڕێکەوتن لەسەرئەوەی موسڵمانان ئەو ساڵە عومرە نەکەن و ساڵی دواتر بگەڕێنەوە، ھەروەھا موسڵمان ھەر یەکێک بگەڕێننەوە ئەگەر بێ مۆڵەت لە مەککەوە بڕوات بۆ ناویان، بەڵام قوڕەیش ئەوە ناگەڕێننەوە ئەگەر لە مەدینەوە بڕوات بۆ ناو ئەوان، و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ئەم پەیماننامەیە ماوەی ١٠ ساڵ کاری پێ بکرێت. لە ئەنجامی ئەم ڕێکەوتنەدا، محەممەد ھەستا بە ناردنی نوێنەر بۆلای پاشاکانی جیھان، و بانگی کردن بۆ ئیسلام بوون، یەکەم پەیامبەری نارد بۆلای نەجاشی پاشای [[حەبەشە]]، کاتێک نوسراوەکەی پێ گەیشت، خستیە سەر چاوی و ھاتە سەر زەوی بۆی، [[موسڵمان]] بوو، و پەیامبەری نارد بۆ لای قەیسەر ھەرقلی پاشای ڕۆم، و بۆ لای کیسرای پاشای فارس، کە نووسراوەکەی دڕاند، ھەروەھا پەیامبەری نارد بۆ لای مقوقسی پاشای [[میسر]]، ھەروەھا چەندین نوێنەری تری نارد. === غەزای خەیبەر و مۆتە === دوای ئەوەی لای قوڕەیشی ئاسایش کرد بە ھۆی حودەیبییەوە، محەممەد ویستی لە یەھوود بپرسێتەوە لەبەرئەوەی ھۆزەکانیان کۆکردەوە لە شەڕی ئەحزابدا، لە مانگی موحەڕەمی ساڵی ٧ی ک دەرچوو لە غەزای خەیبەردا، بە شێوەیەکی نھێنی، یەھوودی بە ھەواڵەکەیان زانی و خۆیان بۆ ئامادەکرد، و موسڵمان ڕۆیشتن قەڵا لە دوای قەڵا فەتحیان ئەکرد، و محەممەد ئەیویست یەھوود دەربکات لە خەیبەر بەڵام لەگەڵیان ڕێکەوت لەسەر ئەوەی ساڵانە نیوەی بەروبوومەکەیان بدەن بە موسڵمانان. پاشان دوای ٨ مانگ، محەممەد لە زیلعوقدەی ساڵی ٧ک، دەرچوو بۆ عومرە بەو پێیەی لە ڕێکەوتنی حودەیبیە ڕێکەوتبوون لەسەری لەگەڵ قوڕەیشدا. لە جەمادی یەکەمی ساڵی ٨ک، غەزای مۆتە ڕوویدا لە باشووری [[ئوردن]]، کە ھۆکەی کوژرانی پەیامبەرەکەی پێغەمبەر بوو کە ناربووی بۆ پاشای بەسڕە تا بانگی بکات بۆ ئیسلام، محەممەد سوپایەکی ٣٠٠٠ کەسی نارد و لە بەرامبەریاندا سوپای ڕۆم ھەبوو بە سەرکردایەتی ھەرقل و ١٠٠٬٠٠٠ جەنگاوەرەوە، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا موسڵمانان کشانەوە. === فەتحی مەککە === لە ئەنجامەکانی ڕێکەوتنی حودەیبیە، ھۆزی خزاعە ھاتنە ھاوپەیمانییەکەی محەممەدەوە، و بەنوبەکر چوونە ھاوپەیمانییەکەی قوڕەیشەوە، و بەنی بەکر و خزاعە شەڕ و کوشتاری سەردەمی نەزانی لە نێوانیاندا بوو، ماوەیەک بە ئیسلامەوە سەرگەرم بووبوون و پاشان شەڕ لەنێوانیان دەستی پێکردەوە، و [[قوڕەیش]] یارمەتی بەنوبەکریان دا، بەمەش کۆتایی بە ڕێکەوتنەکەیان لەگەڵ [[موسڵمانان]] ھات، پێغەمبەر محەممەد سوپای کۆکردەوە و نزیکەی ١٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ڕێکەوتن لە ١٠ی ڕەمەزانی ساڵی ٩ک، و چوونە [[مەککە]]وە و فەتحیان کرد، و سوپاکە گەیشتە [[کەعبە]]، چوونە مزگەوتەکەوە، و ئەو ٣٦٠ بتەی لە دەوری ماڵەکە بوو ڕوخاندیان. === ناکۆکی لەگەڵ ھۆزە عەرەبییەکان === ماوەیەکی کەم دوای فەتحی مەککە، ھۆزەکانی ھوزان و سەقیف و لەگەڵ ھەندێکی بەنی ھیلال ڕێکەوتن لەسەر شەڕکردن لەگەڵ موسڵمانان، کاتێک محەممەد ئەوەی بیست دەرچوو لە [[مەککە]] لە '''غەزای حەنین'''دا لە ڕۆژی شەممە ٦ی شەوالی ساڵی ٨ک، و ١٢٬٠٠٠ جەنگاوەر لەگەڵی دەرچوون، و موسڵمانان لە ئەنجامدا سەرکەوتن و زۆربەی ھۆزی ھوزان ھەڵھاتن بۆ تائیف. دوای غەزای حەنین و لە ھەمان کاتدا، محەممەد بەرەو [[تائیف]] ڕۆیشت بۆ دەرکردنی ھوزان و سەقیف، و غەزای تائیف ڕوویدا لە نێوانیان، سوپای ئیسلامی گەمارۆیان دان ماوەی ٤٠ ڕۆژ، پاشان وازیان لێ ھێنان. لە ڕەجەبی ساڵی ٩ک، غەزای تەبوک ڕوویدا کە دوایین غەزای پیغەمبەر محەممەد بوو، دوای ئەوەی ھەواڵیان پێ گەیشت لە وڵاتی ڕۆمەوە کە پاشای ڕۆم و ھاوپەیمانە عەررەبەکانی، سوپایەکیان پێک ھێناوە بۆ ھێرش بردنە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، موسڵمانان سوپایەکیان پێک ھێنا لە ٣٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ھاوڕێیەتی ١٠٬٠٠٠ سوارچاک، بەڵام لەبەر دووری ڕێگەکاکە و توندی گەرماکە تووشی سەختی بوون و کە گەیشتنە تەبووک، ٢٠ شەو تیایا مانەوە، و کاتێک ڕۆمان و ھاوپەیمانەکانیان ھەواڵی کشانی سوپای ئیسلامییان بیست ترسان و جیابوونەوە لە ناو سنووری وڵاتەکەیان، و موسڵمانان تەبووکیان بە جێ ھێشت، و گەڕانەوە بەرەو [[مەدینە]] لە ڕەمەزانی ساڵی ٩ک. لە دوای ئەوە، وەفدێکی سەقیف ھاتن بۆ مەدینە و [[ئیسلام]] بوون، ھەروەھا چەندین وەفد لە ھۆزە عەرەبیەکانەوە ئەھاتن بۆ مەدینە و ئیسلام بوونی خۆیان ڕائەگەیاند و نزیکەی ٧٠ وەفد ھاتن لە نێوان ساڵەکانی ٩ک و ١٠کدا، بە شێوەیەک کە ساڵی ٩ک ناونرا بە ساڵی وەفدەکان. === حەجی ماڵاوایی === لە زیلعەقدەی ساڵی ١٠ک، پێغەمبەر محەممەد ویستی [[حەج]] بە ئەنجام بگەیەنێت، دوای ئەوەی ٩ ساڵی لە مەدینە بەسەربرد بێ ئەوەی حەج بکات، مەدینە زۆر دڵخۆش بوون پێی، و ناونرا بە حەجی ماڵاوایی یان حەجی ئیسلام، لەبەرئەوەی ماڵاوایی لە خەڵک کرد تێیدا و دوایین حەجی بوو، و لەبەرئەوەی باسی ئەو شتانەی بۆ کردن کە حەرام یان حەڵاڵن، لە ڕۆژی ٢٥ی زیلعەقدەی ساڵی ١٠کۆچی، محەممەد دەرچوو بەرەو [[مەککە]] لەگەڵ نزیکەی ١٠٠٬٠٠٠ موسڵمانی ژن و پیاودا. چووە مەککەوە لە ڕۆژی یەکشەممە ٤ی زیلحەجە، و چووە مزگەوتی حەرامەوە، دوای ئەوەی مەناسیکەکانی حەجی ئەنجامدا، ووتاری حەجی ماڵاوایی دا. لەم ھەڵوێستەدا و لەسەر شاخی عەرەفە، ئەم ئایەتە [[قورئان]]ییە دابەزی {{قورئان|سوورەت=٥|ئایەت=٣|ژمارە=١|کوردی=ئەمڕۆ ئاین و بەرنامەکەتانم بەکۆتایی گەیاند و نازو نیعمەتی خۆمم بۆ تەواو کردن و ڕازیم بەوەی کە ئیسلام ببێتە بەرنامەو دین و ئاینتان}}<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٣</ref> لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] باوەڕیان وایە ئەم ئایەتە لە کاتێکی تردا دابەزیووە. == کۆچی دوایی == [[پەڕگە:Mrs Aisha room.jpg|وێنۆک|250px|شوێنی حوجرەی پێغەمبەر، کە پێغەمبەر و ئەبووبەکر و عومەری تیا نێژراوە]] یەکەم شت کە پێغەمبەر محەممەد زانی کاتی وەفاتی نزیک بۆتەوە ئەوە بوو کە لە فەتحی مەککەدا سورەتی نەسری بۆ دابەزی {{قورئان|سوورەت=١١٠|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=کاتێ یارمەتی و کۆمەکی خوا دێت، شاری مەککە ڕزگار دەکرێت و دەرگای ئازادی واڵا دەکرێت}}.<ref>سورەتی نەسر، ئایەتی ١</ref> لە کۆتاییەکانی مانگی سەفەری ساڵی ١١ی کۆچی، محەممەد توشی تایەکی بەھێز بوو، و نەخۆشییەکەی لێی توند بوو، و مۆڵەتی لە خێزانەکانی وەرگرت تا لە ماڵی [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]] بمێنێتەوە. و پێغەمبەر نوێژی بە موسڵمانان دەکرد کاتێک نەخۆش بوو ١١ ڕۆژ و کاتێک نەخۆشییەکەی بە تەواوی قورس بوو فەرمانی بە [[ئەبووبەکر]] کرد نویژیان پێ بکات، و ١٣ ڕۆژ دوای نەخۆشییەکەی کۆچی دوایی کرد لە ڕۆژی دووشەممە ڕەیبعولئەوەلی ساڵی ١١ی کۆچی و لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا کە ئەم ڕێکەوتەش بەرامبەرە لەگەڵ ٨ی حوزەیرانی ٦٣٢ز، لە ماڵی عائشە نێژرا لە تەنیشت [[مزگەوتی پێغەمبەر]]. === پاش وەفاتی === لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر محەممەد [[موسڵمانان]] جیاواز بوون لەسەر ئەو کەسەی جێ نشینی بێت، کۆمەڵێک موسڵمانان کۆ بوونەوە لە سەقیفەی بەنی ساعدە، سەعدی کوڕی عوبادە خۆی پاڵاوت بۆ ئەو مەبەستە و پشتیوانان پشتگیریان کرد، لە ھەمان کاتدا [[عومەری کوڕی خەتتاب]] [[ئەبوبەکر]]ی سدیقی دەستنیشانکرد بۆ ئەو مەبەستە، بەپێی ئەوەی کۆچکردووەکان لە پێشترن بۆ جێ نشینی، ئەمەش پشتگیری ھەموو موسڵمانانی لەسەر بوو کە لەویا کۆ بووبونەوە، لە ھەمان کاتدا کۆمەڵێک لەو موسڵمانانەی کە لەو کاتەدا سەرگەرمی کفن و دفنی پێغەمبەر بوون دوایی ناڕازیبوون، سووربوون لەسەر ئەوەی [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] جێ نشین بێت لەبەر ئەو نزیکایەتیەی ھەیەتی لەگەڵ پێغەمبەر.<ref>{{Cite web |url=http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |title=تۆڕی شیعەی جیھانی |access-date=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |archive-date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> دوای جێگیر بوونی دۆخەکە بۆ ئەبوبەکر، ئیشی کرد لەسەر پارستنی [[ئیسلام]] و دژایەتی کردنی ئەوانەی لە ئیسلام پاشگەز بوونەوە پاش کۆچی دوایی پێغەمبەر، و ھەروەھا ئەوانەی لەناوبرد کە بانگەوازی پێغەمبەرایتیان ئەکرد، ئەمەش ناسراوە بە شەڕی ڕەدە؛ و ئەبوبەکر ھەستا بە ناردنی ھێزی سەربازی بۆ ناوچە جیاوازەکان. لە سەردەمی دووەم جێ نشیندا [[عومەری کوڕی خەتاب]] و تەنھا لە ماوەی دە ساڵدا [[وڵاتی نێوان دوو ڕووبار]] و وڵاتی [[فارس]] و [[شام]] و [[میسر]] فەتح کرا و دەوڵەتی [[خەلافەتی ڕاشدین]] دامەزرا. == موعجیزەکانی == موسڵمانان ھەموو لەو باوەڕەدان، کە گەورەترین موعجیزەی پێغەمبەر محەممەد قورئانە، پاشان زۆربەیان موعجیزەی تر دەسەلمێنن کە لە کتێبەکانی فەرموودەدا ھاتووە. === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|220px|وێنۆک|کۆنترین نوسخەی قورئان]] بەپێی بیروباوەری [[موسڵمانان]]، [[قورئان]] موعجیزەی سەرەکی پێغەمبەر محەممەدە کە بە درێژایی سەردەمەکان کەس نەیتوانیووە ھاوشێوەی ئەوە بھێنێت لەگەڵ ئەو تەحەدایەی لە قورئاندا ھاتووە،{{قورئان|سوورەت=١٧|ئایەت=٨٨|ژمارە=١|کوردی=ئەی محمد پێیان بڵێ: سوێند بە خوا ئەگەر ھەموو ئادەمیزادو پەریەکان کۆ ببنەوەو (ھەوڵی بەردەوام بدەن تا) قورئانێکی وەکو ئەمە دانێن و بیھێننە (مەیدان) ناتوانن کاری وابکەن و ناتوانن لە وێنەی بھێنن، ئەگەر چی ھەموو لایەکیان ببنە پشتگیرو یارمەتیدەری یەکتر}}.<ref>سورەتی ئیسرا، ئایەتی ٨٨</ref> بە زۆری ئیعجازی قورئان لە ڕەوانبێژی و ڕوون بێژییەکەیاتی، و ئیعجازی زمانەوانی یەکەم و گرنگترین ھۆکارەکانی ئیعجازی قورئانە، کە چەندیین ڕوو دەگرێتەوە، لەوانە باشی دانانەکەی و کۆبوونەوەی وشە و ڕەوانبێژییەکانی، و ئەو وێنە ڕێکخستنە سەیر و شێوازە نامۆیەی کە جیاوازە لە شێوازی قسەکردنی [[عەرەب]] و پەیڕەوەکانی ڕێکخستن و داڕشتنی کە لە پێش و دوایدا ھاوشێوەی نەبووە. لە ڕووەکانی تری ئیعجازەکەی ئەو ھەواڵانەیە کە لە پەنھاندا ھاتووە، و ھەوألی سەدەکانی ڕابردوو و پێشینەکان، و لەم دواییانەدا بزوتنەوەیەک دروست بووە باوەڕیان بە [[ئیعجازی زانستی]] ھەیە لە قورئاندا، و ئەو ئایەتانە ڕوون دەکاتەوە کە بیرۆکە زانستییەکانی ئاشکرا نەبوون تەنھا دوای ماوەیەکی دوور و درێژ نەبێت لە دەرکەوتنی قورئان. [[پەڕگە:Rima_Ariadaeus-1.jpg|وێنۆک|250px|ھێڵێک لەسەر ڕووی مانگ لەلایەن گرووپی پۆلۆ ١٠ گیراوە، زانایانی موسڵمانان لەو باوەڕەدان لە ئەنجامی موعجیزەی [[لەتبوونی مانگ]]ەوە دروست بووە.{{بەڵگە}}]] === لەتکردنی مانگ === موسڵمانانی [[سوننە]] کۆن لەسەر ئەوەی موعجیزەی لەتکردنی مانگ ڕوویداوە بۆ پێغەمبەر محەممەد وەک یەکێک لە موعجیزە تاکەکان، ئەمەش لە پێش کۆچکردندا بووە بۆ [[مەدینە]]، عەبدوڵڵا کوری مەسعود ئەڵێت؛ مانگ بوو بە دوو لەتەوە لەسەردەمی پێغەمبەردا بە شێکی لەسەر شاخەکە و بەشێکی ئەولاتر، پێغەمبەر ووتی شایەت بن، ھاوەڵ دانەرەکان ووتیان ئەمە جادووە. لەمەشدا ئایەتێکی قورئان ھاتۆتە خوارەوە، {{قورئان|سوورەت=٥٤|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=ڕۆژی قیامەت نزیک بۆتەوە و مانگیش لەت بوو}}.<ref>سورەتی قەمەر، ئایەتی ١</ref> === دەربارەی جیھانی نادیار === لەو ھەواڵانەی پێغەمبەر دەربارەی جیھانی نادیار ھەیبوو، ڕۆژی غەزای بەدر بوو، و ھەواڵەکانی دەربارەی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی ئەبوتالیب بەوەی کە خوا ئاشتی پێ دەخاتە نێوان دوو کۆمەڵەی موسڵمانان، و ھەواڵی دەربارەی ئەوەی فاتیمەی کچی یەکەم کەس دەبێت لە خیزانەکەی بە دواییدا وەفات دەکات، ھەروەھا ھەواڵ و زانیاری دەربارەی چەندیین ڕووداوی تر داوە. === ھاتنی ئاو لە نێوان پەنجەکانی === کتێبەکانی فەرموودە و ژیاننامە باسی ڕووداوی دەرچوونی ئاو دەکەن لە نێوان پەنجەکانی پێغەمبەر محەممەدەوە و لە پێش ئەو بۆ ھیچ کەسێک ڕووی نەداوە، و لە چەند جێگەیەکدا ئەمە دووبارە بۆتەوە، و تەنانەت زانایانی موسڵمانان ئەو ئاوە بە باشترین ئاو دەژمێرن. === قسەکردنی لەگەڵ گیانەوەر و بێ گیاندا === لە نموونەی ئەمەش بیستنی دەنگی تەسبیحی چەو بووە لە دەستییدا، و ھەروەھا سڵاو لێکردنی لەلایەن درەخت و بەردەوە پیش ئەوەی بنێردرێت بە پێغەمبەر، و ڕۆیشتنی درەخت بۆی، و ناڵەی قەدی ئەو درەختەی ووتاری لەسەر ئەدا کاتێک مینبەرەکەی بۆ دروستکرا، لە ئامێزی گرت و قسەی بۆ کرد، و لە موعجیزەکانی لەگەڵ گیانەوەراندا، بەسەرھاتی ئەو ووشترەیە کە سکاڵای کرد لە زۆری ئیش و کەمی ئالەف، ھەروەھا چەندین ڕووداو و بەسەرھاتی تر. ھاوکات لەگەڵ ئەم موعجیزانەدا پێغەمبەر محەممەد چەندیین موعجیزەی تری ھەیە لە چاککردنەوەی نەخۆش و بەرەکەت و ڕووداو و بەسەرھاتی تر… == ژیانی تایبەتی == === خێزانەکانی === خێزانەکانی محەممەد لە ئیسلامدا بە دایکەکانی باوەرداران ناسراون، و لە ژمارەی خێزانەکانییدا جیاوازی ھەیە لەسەر دوو ووتە، یەکێکیان ئەڵێت دوانزەن یان یانزەن، و ھۆی جیاوازیەکەش لە ماریە قبتییدایە، ئەوەی لەسەری ڕێکەوتوون لە یانزە خێزانەکەی، شەشیان قوڕەیشین، ئەوانیش؛ [[خەدیجە کچی خووەیلید|خەدیجە کچی خوەیلد]]، [[سەودە کچی زەمعە]]، [[عائیشە]] کچی ئەبووبەکر، [[حەفسە کچی عومەر]]، [[ئوم سەلەمە]]، [[ئوم حەبیبە]]. خێزانە عەرەبییەکانی لە بێجگە لە قوڕەیش چوارن، ئەوانیش؛ [[زەینەب کچی جەحش]]، [[جویریە کچی حارس]]، [[زەینەب کچی خوزیمە]]، [[مەیموونە کچی حارس]]، و یەکێکیان عەرەب نیە ئەویش [[سەفییە کچی حویەی]] لە بەنی ئیسرائیلە، و [[ماریە قبتی]] ئەمێنێتەوە کە لە [[میسر]]ەوەیە، و کاتێک محەممەد خۆی لە ژیاندا بووە دووان لە خێزانەکانی وەفاتییان کرد ئەوانیش خەدیجە کچی خوەیلد و زەینەب کچی خوزیمە بوون. === مناڵەکانی === محەممەد سێ کوڕ و چوار کچی ھەبووە، دایکی ھەموویان خەدیجە کچی خوەیلد بوو بێجگە لە ئیبراھیم ئەو لە ماریە بوو، و ھەموو مناڵەکانی خۆی لە ژیاندا بوو وەفاتیان کرد بێجگە لە فاتیمە، مناڵە کوڕەکانی ئەمانە بوون؛ قاسم (کە بووە بە نازناو بۆی (ئەبووقاسم) و لە تەمەنی دوو ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە) و عەبدوڵڵا و ئیبراھیم (ساڵ و نیوێک لە مەدینە ژیا)، مناڵە کچەکانی ئەمانەبوون؛ زەینەب و ڕوقیە و ئوم کەلسوم و فاتیمە، بەڵام [[شیعە]] فاتیمە بە تەنھا کچی محەممەد دادەنێن، و سێ کچەکەی تر دەڵێن تەنھا لە ماڵی پێغەمبەردا گەورەبوون، و لە ڕاستیشدا ئەوان کچی ھالە کچی خوەیلدی خوشکی خەدیجە بوون، زەینەب پێش کۆچ ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ ئەبووعاس کوڕی ڕەبیع، بەڵام ڕوقیە و ئوم کەلسوم خێزانی ھاوسەرییان لەگەڵ [[عوسمان کوڕی عەفان]] پێک ھێنا یەک لە دوای یەکتر، و فاتیمە ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] لە نێوان ھەردوو غەزای بەدر و ئوحود، و ھیچ کام لە کچەکانی مناڵیان نەبوو تەنھا فاتیمە نەبێت، و مناڵەکانی حەسەن و حوسەین و زەینەب و ئوم کەلسوم بوون. === موالی و خزمەتکارەکانی === محەممەد چەند موالییەکی ھەبوو، لەوانە؛ [[زەید کوڕی حاریسە|زەید کوری حاریسە]] (پێغەمبەر لە خۆی گرتبوو پێش [[ئیسلام]]) و کورەکەی ئوسامە، و سوبان کوری بجدد و ئەبوھیند، و ئەبولبابە، و ئەبوڕافع، و لە ژنان ماریە قبتی بوو (لەگەڵ بوونی جیاوازی لەسەر ئەوەی کردوویەتی بە خیزانی یان نا) و ڕیحان کچی زەید، و خزمەتکارەکانی ئەنەسی کوری مالیک بو ھەروەھا ئەمانەش خزمەتیان ئەکرد، بیلال کوری ڕەباح، عەبدوڵلا کوری مەسعوود و ئەبووزڕی غەفاری و ئەوانی تر. === شێوەی === موسڵمانان ھەستاون بە کۆکردنەوەی ئەوەی وەسفی پێغەمبەرەکەیان ئەکات کە لە ھاوەڵەکانەوە بە میرات بۆیان ماوەتەوە لە کتێبەکانی شەمائلدا، و ناودارترینی ئەم کتێبانەش شەمائلی محەممەدییە کە [[ترمزی]] دایناوە، و فەرموودەیەکی زۆری داناوە لە وەسفی پێغەمبەردا؛<ref>کتێبی لشمائل المحمدیة لە نوسینی الحافظ الترمذی لاپەڕە ٢–١٤</ref> * '''جەستەی''': بەشکۆ و بەرز بووە،<ref name="ReferenceA">لە سیوتی گێردراوەتەوە لە کتێبی الجامع الصغیر لە هند بن ابی هالە وەرگیراوە بە ژمارە:٦٤٩٣</ref> نە بەرز بووە و نە کورت،<ref>رواه ابن كثير في البداية والنهاية عن أبي هريرة، ج6، ص21.</ref> بەڵام لە بەرزییەوە نزیک بووە، ڕەنگی گوڵی بووە،<ref name="ReferenceA"/> نە سپی بووە نە ئەسمەر.<ref>لە سەحیحی بوخاری گێردراوەتەوە لە ئەنەسی کوری مالیکەوە بە ژمارە:٣٥٤٧</ref> * '''سەر و قژی''': سەری گەورە بووە، سەری بەرز، و قژی زۆر ڕەش بووە،<ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البدایە والنھایە گێراویتیەوە لە ئەبو ھورەرەش وەرگیراوە بەشی ٦ لاپەڕە ٢١.</ref> قژی نە لوول بووە و نەخاو، کاتێک وەفاتی کردووە لە سەر و ڕیشیدا ٢٠ تاڵی سپی نەبووە.<ref name="ReferenceB">رواه ابن عبد البر في كتابه الاستذكار عن علي بن أبي طالب، ج7، ص336.</ref><ref name="ReferenceD">رواه البخاري في صحيحه عن أنس بن مالك، رقم: 3547.</ref><ref name="ReferenceD"/> * '''دەست و قۆڵی''': قۆڵی درێژ بووە، زۆر موودار بووە، دەست و قاچی ئەستوور بووە، پەلەکانی درێژ و جومگەکانی بەھێز بووە.<ref name="ar.wikipedia.org">https://ar.wikipedia.org/wiki/وصف_النبي_محمد</ref> * '''شان و سنگ و سکی''': شانەکانی فراوان بوون، زۆر موودار بووە و سنگی بەرز بووە، و سنگی پان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Depictions_of_Muhammad</ref> * '''نیشانەی پێغەمبەرایەتی''': نیشانەیەکی سوور وەک ھێلکەی کۆتر، یان وەک ھیلال، چەند موویەکی کۆبووەوەی تیابووە لە نێوان شانییدا، و ئەمەش لە نیشانەکانی پێغەمبەرایەتی بووە بەپێی بیروباوەری موسڵمانان.<ref>ھەیسمی گێراوێتیەوە لە کتێبی مجمع الزوائد لە سەلمانی فارسی وەرگیراوە لە بەشی ٩ لاپەرە ٣٤٣.</ref> * '''ڕووخسار و ناوچەوانی''': ڕووخساری ڕیک بووە، زۆر بە تەواوی بازنەیی نەبووە، ناوچەوانی فراوان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البداية والنهاية گێراوێتیەوە لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی ٦، لاپەڕە ٢١.</ref> * '''چاو و برۆی''': چاوی زۆر ڕەش بووە، لە سپیاییەکەیدا سووری ھەبووە، و چاوەکانی زۆر فراوان بووە، و برۆکانی بەھێز و کەوانەیی بووە، و بە نەرمی بە یەک گەیشت بوونەوە.<ref name="ReferenceB"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>رواه مسلم في صحيحه عن جابر بن سمرة، رقم:2339.</ref> * '''لوت و دەمی''': لووتی ڕێک بووە، و دەمی گەورە بووە، و دانەکانی ناسک و ڕێک بوون.<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابر بن سمرەوە، بە ژمارە:'''٢٣٣٩'''.</ref><ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/محمد</ref> * '''قاچەکانی''': قاچەکانی گەورە بوون، ھەموو پێی لەسەر زەوی دادەنا<ref>ئیبن کەسیر گێراوێتیەوە لە کتێبی البداية والنهاية لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی شەشەم لاپەڕە ٢١.</ref><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابری کوری سمرەوە، بە ژمارە :٢٣٣٩.</ref> [[پەڕگە:4025 Istanbul - Topkapi - Sbirciando da finestra sala reliquie - Foto G. Dall'Orto 27-5-2006.jpg|وێنۆک|220px|ئەو ژوورەی پۆشاکی پێغەمبەری لێیە لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئیستەنبوڵ، [[تورکیا]]]] === پێداویستی و ئاسارەکانی === لە خووی پێغەمبەر بوو کە ناوی شتومەک و چەک و پێویستییەکانی ئەنا،<ref>کتێبی إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، بەشی ٢، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> ناوی ئاڵاکەی عیقاب بوو، و ناوی شمشێرەکەی شەڕی پێ ئەکرد زولفەقار بوو، و ھەروەھا شمشێری تری ھەبوو وەک ڕسوب و قەزیب، و ناوی کەوانەکەی کتوم بوو، و ووشترەکەی ناوی قەسوا بوو، بەو شێوەیە ھەموو شتەکانی ناو نابوو، و موسڵمانان زۆر لە کەرەستەکانیان پاراست ووە بە درێژایی مێژوو، لە [[میسر]] لە مزگەوتێک ئاسەواری پێغەمبەر ھەبوو لە باشووری [[قاھیرە]]، تا کاتی فەتحی [[عوسمانی]] ساڵی ١٥١٧ز، کاتێک [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی عوسمانی چووە قاھیرەوە، ھەموو ئاسەوارەکانی پیغەمبەری لەگەڵ خۆی برد بۆ [[ئەستەنبوڵ]]، و ھەتا ئێستا لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئەستەنبوڵ پارێزراون.<ref>کتێبی:إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، '''بەشی دووەم'''، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> بەڵام ئەوەی لە ئاسەواری پێغەمبەر بوو لە [[مەککە]] و [[مەدینە]]، موسڵمانان پاراست بوویان تا کاتی دەرکەوتنی بزوتنەوەی وەھابی لە نەجد لە سەردەمی [[خەلافەتی عوسمانی]]، کە وەھابییەکان دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر حیجازدا، زۆربەی ئاسەوارەکانی پێغەمبەریان لەناوبرد بە بانگەوازی ترسی دروست بوونی ھاوەڵ دانان،<ref>'''جريدة الحجاز:''' جدل حول تدمير الوهابية لما تبقّى من آثار إسلامية - فؤاد المشاط تاريخ الوصول 7 يوليو 2011. نسخة محفوظة03 نوفمبر 2012 على موقع واي باك مشين.</ref>، ئەمەش وایکرد زۆربەی زانایانی [[سوننە]] و [[شیعە]] بانگەوازی پێویست بوونی پارێزگارییان کرد بۆ ئەوەی کە ماوەتەوە و ڕێگە نەدریت لەناو ببرێت<ref>'''صحيفة عكاظ:''' مفتي مصر: الآثار النبوية عظيمة القيمة وتمثل تاريخ الإسلام تاريخ الوصول 7 يوليو 2011.نسخة محفوظة 24 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.</ref><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص2، دار بيرسان.</ref><ref name="ReferenceC">'''علي الطالقاني. معهد الإمام الشيرازي الدولي للدراسات:'''توصيات ومقترحات لمعالجة هدم الآثار، تاريخ الوصول 21 يوليو2011. نسخة محفوظة 15 أغسطس 2018 على موقع واي باك مشين.</ref> لەو ئاسارانەی ڕوخێنران؛ مزگەوتی بەنی قەڕیزە بوو، کە پێغەمبەر محەممەد تێیدا نوێژی کرد کاتی گەمارۆدانی بەنی قەڕیزە لەبەر خیانەتەکەیان، مزگەوتی ئەبووبەکری سدیق، و شوینی لە دایکبوونی محەممەد، و شوێنی ژیانی لە مەککە، و باخی ھاوەڵ سەلمانی فارسی، و ماڵی ھاوەڵ [[ئەبوو ئەیووبی ئەنساری|ئەبوو ئەیووبی ئەنساڕی]]، و بیری عەینول زەرقا، و بیری ئەریس و بیری حاء.<ref name="ReferenceC"/><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص182-183، دار بيرسان.</ref><ref>نصيحة لأخواننا علماء نجد، يوسف الرفاعي، ص12.</ref> == تێڕوانینەکان لەسەر کەسایەتیی محەممەد == === تێڕوانینی موسڵمانان === بەپێی زانیارییە ئیسلامییەکان، محەممەد بەڕێزترین دروستکراو و پێشەوای ھەموو مرۆڤایەتییە، و دوایین پێغەمبەری خوایە، باوەڕبوون پێی و باوەڕ بە پێغەمبەرێتییەکەی پێویستە لەسەر ھەموو [[موسڵمانان]] و باوەڕ بە بێ ئەوە تەواو نابێت و [[ئیسلام]] ڕاست نابێت لەگەڵ ئەم بڕوایەدا نەبێت، گوێڕایەڵ بوون بۆی و ڕازی بوون بە فەرمانەکانی پێویستە لەسەریان، بەوەی کە گوێڕایەڵییە بۆ خوا؛ و پەیڕەوکردنی ڕەوشتەکانی. ئیسلام خۆشویستنی محەممەد بە یەکێک لە ئوسوڵەکانی ئیسلام و یەکێک لە مەرجەکانی ڕاستی باوەڕ دادەنێت، موسڵمانان ڕێزێکی زۆریان لێناوە، و بە ڕێژەیەکی زۆر مناڵەکانیان بە ناوی محەممەد ناو دەنێن، کە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن، محەممەد بەربڵاوترین ناوە لە جیھاندا، و زۆرترین ناو بووە بۆ ناونانی لەدایکبووە نوێکان لە [[بەریتانیا]] ساڵی [[٢٠٠٩]]. زۆربەی موسڵمانان لە ھەموو وڵاتە ئیسلامییەکاندا ڕاھاتوون بە ئاھەنگ گێڕان بە یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر محەممەد لە سەدەی شەشی کۆچی بەرامبەر دوانزەی زایینییەوە، کۆڕ ئەبەستن بۆ گوێگرتن لە ژیاننامەکەی، و سەڵاوەتدان لەسەری، و گوێگرتن لە وەسفەکانی، لە ھەمان کاتدا شوێنکەوتوانی [[سوننە|ئەھلی سونەو جەماعە]] ئەم بۆنەیە قبوڵ ناکەن و بە دروستکراوی ئەزانن، موسڵمانان ناوی محەممەد جیادەکەنەوە بەوەی لەگەڵ ناوھێنانییدا دەڵێن «پێشەوامان محەممەد (سیدنا محمد)» یان «پێغەمبەری خوا (رسول اللە)» یان «نەبی» و لە دوای ناوەکەی سەڵاواتی لەسەر ئەدەن و ئەڵێن؛ «صلّی اللە علیە وسلّم» واتە؛ «دروودی خوای لێبێت». === تێڕوانینی یەھوودی === نەریتێک ھەیە لەناو یەھوودییدا، دان ئەنێن بە بوونی پێغەمبەری بێجگە لە یەھوودییەکان، خوا ناردوونی بۆ ڕێنمایی کردنی میللەتەکانیان، لەوانە؛ بلعام و ئەیووب کە عییبری نەبوون، تێڕاونینی زانا گەورەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] جیاوازییەکی گەورەیان تێدایە دەرباری پێغەمبەر محەممەد، زانای یەھوودی نسنائیل کوڕی فیوومی ئەڵێت، خوا پێغەمبەری ناردووە کە پەیامەکانیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئەو بیروباوەڕانەی بۆ پێغەمبەرەکانی یەھوودی ناردووە، فیوومی محەممەد بە پێغەمبەرێکی ڕاستگۆ دادەنێت بەڵام پەیامەکەی تایبەت بە [عەرەب] ئەزانێت بە شێوەکی تایبەت و بۆ یەھوودی دانانێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ [[تەورات]] یەک ناگرێتەوە.<ref>The Bustan al-Ukul, by Nathanael ibn al-Fayyumi, edited and translated by David Levine, Columbia University Oriental Studies Vol. VI, p. 105</ref><ref>''Gan ha-Sekhalim'', ed. Kafih (Jerusalem, 1984), ch. 6.</ref> ئەوەی تێبینی دەکرێت تێڕوانینی فیوومی قبوڵێکی فراوان نەکراوە لە نێو یەھوودەکانی سەردەمەکەییدا. موسا کوڕی مەیموون یەکێک لە گرنگترین لاھووتییەکانی یەھوودە لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا وای ئەبینێت کە محەممەد ھەندێک لە بنەماکانی یەھوودی ھەڵبژاردووە لە پەیامەکەیدا و پەرستشی تری بۆ زیاد کردووە، و مەیمون محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆ دادەنێت و بانگەوازی پێغەمبەرایەتییەکەی بە ناڕاست ئەزانێت لەبەر ئەوەی پێچەوانەی نەرێتی تەوراتی یەھوودییە، ھەروەھا بوونی پێغەمبەرێکی نەخوێندەوار بەوە دادەنێت کە ناتوانێت بگاتە پلەی پێغەمبەر.<ref>[http://www.aishdas.org/student/navi.htm Prophet: True or False?], Gil Student</ref><ref>[http://www.myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml Jewish Views on Islam] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318060224/http://myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml |date=١٨ی ئازاری ٢٠١٥}}, Marc B. Shapiro</ref> === تێڕوانینی مەسیحییەت === [[پەڕگە:Dante and Virgil Meet Muhammad and His Son-in-law, Ali in Hell.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی [[دانتێ ئەلیگیێری|دانتێ]] و [[ڤێرجیل|ڤیرجیل]] لە دۆزەخدا محەممەد و [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب]] دەبینن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا مەسیحییەکان ئیسلامیان بە بیدعەت دادەنا.]] یوحنا دیمەشقی کە یەکەم مەسیحییە ڕای خۆی دابێت لەسەر محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆی دادەنێت،<ref>[http://orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx St. John of Damascus’s Critique of Islam], Orthodox Christian Information Centre</ref> بەڵام لەگەڵ ئەوەی ڕای ڕۆژھەڵاتییەکان لەسەر محەممەد کرانەوەیەکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کاتێک خەلیفەی [[خەلافەتی عەباسی|عەبباسی]] مەھدی لە بەتریرکی نساتڕە تیمۆساسی پرسی دەربارەی محەممەد، وەڵامی دایەوە؛ «لەسەر ڕێگەی پێغەمبەران ئەڕۆیشت»،<ref>[http://books.google.com/books?id=E6SIe0ommuYC&pg=PA169 Modern Western Christian theological understandings of Muslims since the Second Vatican council], Mahmut Aydin</ref> بەڵام پیکدادانەکانی دواتری نێوانیان لەگەڵ موسڵماناندا لە [[ئەندەلوس]] و [[فەلەستین]] بووە بە ھۆی دەرکەوتنی ئاڕاستەیەکی ڕەخنەگر لە ئیسلام و ئەم ئاڕاستەیە تاوی سەند، دوای شەڕەکانی [[ئەورووپا]] لەگەڵ [[عوسمانییەکان]]. بەتایبەت لای [[پرۆستانت]]ەکان. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا [[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیکەکان]] ئیسلامیان بە جۆرێک لە بیدعەت دادەنا و لە ڕەدی محمەممەددا بەرھەمیان داناوە.<ref name="Quinn2008">{{cite book|last=Quinn|first=Frederick|title=The Sum of All Heresies: The Image of Islam in Western Thought|date=2008|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195325638|location=[[New York City|New York]]|pages=17–54|chapter=The Prophet as Antichrist and Arab Lucifer (Early Times to 1600)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PAF5py-2Oi0C&pg=PA17}}</ref> ئەم تێڕوانینە لە سەدەکانی دواتردا بەتایبەت لەدوای ڕێنێسانس گۆڕا. بەرگریکەرەکانی [[کاسۆلیک]] لەسەرەتای سەدەی بیست وەسفی محەممەد دەکەن بەوەی چاکسازێکی کۆمەڵایەتییە، و ھیلیر بیلوک یەکێک لە دیارترینی ئەو کاسۆلیکە بەرگەریکارانیەە لە سەرەتای سەدەی بیستدا، ستایشی پەیامی پێغەمبەر محەممەدی کرد لەبەرئەو جێگە تایبەتەی بۆ [[مەسیح]] و مەریمی دایکی دایناوە. لەکاتی بەستنی کۆمەڵگەی ڤاتیکانی دووەمەوە دەنگێک دروست بوو لەناو کەنیسەی کاسۆلیکی بانگی ئەوە ئەکات کە دان بنرێت بە پیغەمبەرێتی محەممەد لە ژێر ئاکارە مەسیحییەکاندا ئەمەش بۆ دروستکردنی فرسەتێکی گەورەتری گفتوگۆ لەگەڵ ئیسلام. === تێڕوانینی ڕۆژئاوا === ڕەخنەگر و لێکۆڵەرەوەی سوری ‹ڕەنا قەبانی› ئەڵێت؛ لە سەدەکانی ناوەڕاستدا شەڕ تەنھا لە نێوان [[ئیسلام]] و [[ئەورووپا]]دا تەنھا لەو ناکۆکییە سەربازییەدا نەبووە کە لە [[تورکیا]] یان [[ئیسپانیا]] ڕوویانداوە، بەڵکو جەنگێکی ڕۆشنبیریش ھەبووە، لە سەدەی دوانزەیەمەوە ئەورووپا سووربوون لەسەرئەوەی ئیسلام وەک شارستانیەتیێک قبوڵ نەکەن بەڵکو وەک ھێزێکی دژ وەریانگرتووە، ئەمەش بوو بە ھۆی بڵاوبوونەوەی نەزانی و وونبونی وردبینی لە وەرگێڕانەکاندا و دروستکردنی ئەفسانە و ئارەزووی دژانە، کە بوو بەھۆی بەرھەم ھاتنی ئەدەبێکی دژ بە ئیسلام، کە یەکێک لە ڕووەکانی ئەوە بوو پێغەمبەر محەممەد دوژمنی مەسیحە.<ref>ئەفسانەکانی ئەورووپا لەسەر ڕۆژھەڵات، ڕەنا قەبانی.</ref> لەگەڵ سەردەمی ڕوناکبیری لە سەدەی حەڤدەدا و دەرکەوتنی پەیوەندی بازرگانی تایبەت لە نێوان [[ئەورووپا]] و [[دەوڵەتی عوسمانی]]یدا، لەگەڵ ئەو سەردانانەی بازرگان و ئەوروپییەکان پێی ھەستان بۆ شارەکانی ڕۆژھەڵات بیرکردنەوەیان دەربارەی ئیسلام و پێغەمبەر گۆڕانی بەسەردا ھات، ئەورووپا بەرھەمێکی نوێیان بە جێھێشت، ئەدیب و شاعیرە ڕۆژئاواییەکان دەستیان کرد بە وەسفی پیغەمبەر و ستایش کردنی، بەڵام ھەندێک لەسەر بیروباوەڕە کۆنەکانی سەردەمی ناوەڕاست مانەوە دەربارەی ئیسلام و ئەمەش بەردەوام بوو ھەتا [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، و تا لە ئەنجامی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ڕووداوەکانی ١١ی ئەیلوولدا]] شەپۆلی [[ئیسلامۆفۆبیا]] بەرز بوویەوە، ئەمەش بەھۆی تێکەڵ کردنی ڕەفتاری توندڕەوە ئیسلامییەکان لەگەڵ پەیامی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی.<ref>[http://www.alyaumonline.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss پێگەی ئەمڕۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917095025/http://www.alyaum.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ }},.</ref><ref>[http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm جەزیرە نێت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019075329/http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm |date=١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}.</ref> نووسەری یەھوودی [[مایکل ھارت]] لە دانانی کتێبی مەزنترین ١٠٠ کەسایەتی مێژوودا، پێغەمبەر محەممەدی داناوە بە بە مەزنترین کەس بەو بڕوایەی «کە تەنھا کەسە لە مێژوودا بە تەواوی سەرکەوتوو بووە لەسەر ئاستی ئایینی و دونیایی و دەڵێت محەممەد کاریگەرییەکی گەورەی لە دەروونی [[موسڵمانان]] بە جێھێشتووە، ئەمەش دەردەکەوێت لە یادکردنەوە و شوێن پێ ھەڵگرتنییاندا لە شێوازی ژیان و پەرستشەکانی، و ھەروەھا لە ھەستانیان بە لەبەرکردنی ووتە و ھەڵس وکەوت و سیفەتەکانی».<ref>١٠٠ نەمرەکە [[مایکل ھارت]]</ref><ref>[https://archive.org/stream/MichaelHartRankingOfThe100GreatMuhammadNumber1/Michael+Hart+Ranking+of+the+100+Great++Muhammad+Number+1_djvu.txt Full text of "Michael Hart Ranking Of The 100 Great Muhammad Number 1]" لە [[وەیباک مەشین]] ەوە پارێزراوە</ref> === تێڕوانینەکانی تر === * [[ئایینی بابی|بابی]] و [[بەھائی]] و [[ئەحمەدی]]، محەممەد بە یەکێک لە پێغەمبەرەکان دادەنێن، بەڵام بە دوا پێغەمبەری دانانێن، و بەپێی ڕای ئەوان لە دوای محەممەد باب و بەھاء و غوڵام ئەحمەد قادیانی ھەیە. * لە دیانەتی سیلیما، محەممەد بە یەکێک لە قەدیسییەکان دانراوە (کەنیسەی کاسۆلیکی) * ناناک دامەزرێنەری دیانەتی سیخی بە یەکێک لە پیغەمبەرەکانی براھمای دادەنێت.<ref>Peter Teed (1992), p.424</ref> * کەنیسەی یەسوع مەسیح، بە یەکێک لە چاکسازەکانی دادەنێت وەک [[کۆنفووشیوس]] و [[سوقرات]] و [[ئەفلاتوون]] و ئەوانی تر، و پاداشتیان لای خوا وردەگرنەوە لە بەر بەھا ڕەوشتییەکانیان، و بانگەوازەکەیان بۆ ڕوناککردنەوە و ھێنانەدی ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن لە نیو خەڵکدا.<ref>[http://www.lds.org/portal/site/LDSOrg/menuitem.b12f9d18fae655bb69095bd3e44916a0/?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad - James A. Toronto].</ref> == ئەمانەش ببینە == {{col-begin}} {{col-1-of-3}} * [[فەرموودە]] * [[قورئان]] * [[ئیسلام]] * [[کۆڵەکەکانی ئیسلام|پایەکانی ئیسلام]] {{col-2-of-3}} * [[عەبدولموتەلیب کوڕی ھاشم]] *[[خەلافەتی ڕاشدین]] * [[خەلاقەتی ئەمەوی]] * [[خەلافەتی عەبباسی]] * [[خەلافەتی عوسمانی]] {{col-2-of-3}} * [[ئەبووبەکر]] * [[عومەر کوڕی خەتتاب]] * [[عوسمان کوڕی عەفان]] * [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] {{col-end}} == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} * [http://tanzil.net/#trans/ku.asan/54:1 سایتی تەنزیل] * ژیانی پێغەمبەری خوا لە قورئان و سوننەتدا، نوسینی/ محەممەد مەلا فائق شارەزووری * وێکپیدیای عەرەبی * [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] == بەستەرە دەرەکییەکان == {{بەستەری پرۆژە خوشکەکان|محەممەد|d=Q9458|c=محمد بن عبد الله|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|n=no|s=no|b=no}} *{{Curlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Prophets/Muhammed}} * [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0550 محەممەد]، لە ''زانستنامەی ئۆکسفۆردی جیھانی ئیسلامی'' * وتاری [http://www.britannica.com/eb/article-9105853/Muhammad محەممەد] لە ''زانستنامەی سەرھێڵی بریتانیکا'' {{Navboxes |title = وتارە پەیوەندیدارەکان بە محەممەد |list = {{محەممەد٢|state=expanded}} {{پێغەمبەران بەپێی قورئان}} {{باب و باپیرانی محەممەد |state=autocollapse}} {{بابەتەکانی ئیسلام}} }} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|قورئان|محەممەد|مێژووی ئیسلام|مەککە|مەدینە}} [[پۆل:محەممەد| ]] [[پۆل:ئەھل ئەلبەیت]] [[پۆل:ئەھل ئەلکیسائ]] [[پۆل:ئیسلام]] [[پۆل:پێغەمبەرە عەرەبەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەککە]] [[پۆل:دامەزرێنەرانی ئایینەکان]] [[پۆل:دیپلۆماتەکان]] [[پۆل:ڕابەرە ئاینییە ئیسلامییەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:سیاسەتمەندارە عەرەبەکان]] [[پۆل:عەرەبە موسڵمانەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٦ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:فەرمانڕەواکانی سەدەی ٧ەم لە ئاسیا]] [[پۆل:قوڕەیش]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ٥٧٠]] [[پۆل:مردووانی ٦٣٢]] [[پۆل:مەدینە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی ھەوڵی تیرۆریان دراوە]] c0w3l8pr9f6du88o21utk96zfc80cn1 969512 969511 2022-08-10T12:20:15Z Sakura emad 42467 ئەمە دوایین ئاگادارکردنەوەیە [[بەکارھێنەر:Mehnaz Hamad|Mehnaz Hamad]] تکایە سەرەتا وتووێژ بکە پێش ئەوەی ناوەکان بگۆڕیت wikitext text/x-wiki {{وتاری ھەڵبژێردراوی پێشوو}} {{کەسایەتی ئایینی | ناو = محەممەد کوڕی عەبدوڵڵا | وێنە = Mohammad SAV.svg | قەبارەی وێنە =200px | alt = | لێدوان = پێغەمبەر محەممەد | نازناو = «ئەحمەد، ئەبووقاسم، ئەبووتەییب، پێغەمبەری گەڕانەوە، پێغەمبەری بەزەیی، پێشەوای بەنی ئادەم، خۆشەویستی ڕەحمان، موختار، مستەفا، موجتەبا، سادق، مەسدووق، ئەمین، خاوەن شەفاعەت و پێگەی بەرز، خاوەن چاکە و پلەی بڵند، خاوەن تاج و میعراج، پێشەوای لە خواترسان، پێشەوای نێردراوان، پێغەمبەری نەخوێندەوار، پێغەمبەری خوا، دوایین پێغەمبەر، پێغەمبەری مەزن، چرایەکی ڕووناک، نوور، میھرەبان،.... ھتد» | مێژووی لەدایکبوون = ١٢ی ڕەبیعولئەوەل ٥٢ی پێش کۆچی / [[نیسان]] [[٥٧١]]ز | شوێنی لەدایکبوون = [[مەککە]] | مێژووی کۆچی دوایی = ڕەبیعولئەوەل [[١١]]ی کۆچی / [[حوزەیران]] [[٦٣٢]]ز | شوێنی کۆچی دوایی = [[مەدینە]] | ڕێزلێنراوە بە = [[ئیسلام]] | مێژووی ناردن = [[ڕەمەزان (مانگ)|ڕەمەزان]] ١٢ پ. ک / [[ئاب]] [[٦١١]]ز | شوێنی ناردن = ئەشکەوتی حەراء لە [[مەککە]] | شوێنگەی سەرەکی = حوجرەی عائیشە لە [[مزگەوتی پێغەمبەر]] لە [[مەدینە]] | مێژووی یادەوەری = ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ھەموو ساڵێکی کۆچیی | ھێماکان = [[قورئان]] | شەفیعە بۆ =بەگشتی بۆ ھەموو خەڵکی بەتایبەتیش بۆ ئیمانداران | نەژاد = لە [[عەرەب]]ە لە [[قوڕەیش]] لە نەوەی [[ئیسماعیل]] کوڕی [[ئیبراھیم]]{{ھن}}'''دایکی''' [[ئامینە کچی وەھب]]{{ھن}}'''باوکی''' [[عەبدوڵڵا کوڕی عەبدول موتەلیب]]{{ھن}}'''دایکی بە شیری''' حەلیمە سەعدی، و سۆیبە{{ھن}}'''باوکی بە شیری''' حارس کوڕی عەبدول عیز{{ھن}}{{ھن}}'''خوشک و براکانی بە شیری''' [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب]] (مامی)، و ئەبووسەلەمە کوڕی عەبدئەسەد، و ئەبووسوفیان کوڕی حارس (کوڕی مامی)، و عەبدوڵڵا کوڕی حارس، و شەیما کچی حارس، و ئەنیسە کچی حارس{{ھن}}'''خێزانەکانی''' [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، و سوودە کچی زمعە، و [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]]، و حەفسە کچی عومەر، و زەینەب کچی خزیمە، و ئوم سەلەمە، وزەینەب کچی جەحش، و جوبریە کچی حارس، و ماریە قبتی، و ئوم حەبیبە، و سەفییە کچی حەیی، و مەیموونە کچی حارس{{ھن}}'''کوڕەکانی''' قاسم، و عەبدوڵڵا، وئیبراھیم{{ھن}}'''کچەکانی''' زەینەب، و ڕوقەیە، و ئوم کەلسوم، و فاتیمە | مۆر = }} '''محەممەدی کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەڵیب''' (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] :أَبُو الْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْد الله بْن عَبْد المُطَّلِب بْن ھَاشِم‎؛ لەدایکبووی ٢٢ی نیسانی ٥٧١–٨ی حوزەیرانی ٦٣٢)، [[موسڵمانان]] بە پێغەمبەری خوای دادەنێن<ref>'''^''' لە قورئان: مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا، سوورەتی ئەحزاب، ئایەتی: 40.</ref> بۆ ھەموو مرۆڤایەتی جنۆکە، تاوەکوو خەڵک بگەڕێنێتەوە بۆ [[یەکتاپەرستی]] و پەرستنی خوا لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]]، و لەو باوەڕەدان کە کۆتا پێغەمبەر و باشترینی دروستکراوانی خوایە و پێشەوای مرۆڤە، باوەڕیان وایە پارێزراوە لەهەڵەکردن،<ref>{{Cite web|title=عصمة النبي صلّى الله عليه وآله وسلّم|url=https://research.rafed.net/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9/98-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/2841-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%91%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%91%D9%85|access-date=2021-10-10|website=research.rafed.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=عصمة الرسول – صلى الله عليه وسلم -|url=http://www.saaid.net/mohamed/sh/18.htm|access-date=2021-10-10|website=www.saaid.net}}</ref> لەگەڵ ناوھێنانیدا دەڵێن {{عەرەبی|«صلی اللە علیە وسلم»}} واتە «دروودی خوای لێبێت»، کە لە [[قورئان]] و سوننەتدا ئەوە ھاتووە، وایان لێدەکات سڵاواتی لەسەر بدەن.<ref>{{Cite web|title=حكم الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام عند ذكره|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/7645/حكم-الصلاة-على-النبي-عليه-الصلاة-والسلام-عند-ذكره|access-date=2021-07-08|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> شوێنەوارێکی زۆری لەسەر موسڵمانان بەجێهێشتووە، زۆر بەگەورەیان داناوە و شوێنی فەرمانەکان و شێوازی ژیان و پەرستشی کەوتوون، وتە و کردار و سیفەتەکانیان پاراستووە لە کتێبەکانی سیرە و فەرموودە، و یادی لەدایکبوونی دەکەنەوە لەمانگی ڕەبیعول ئەوەل لە هەموو ساڵێکدا.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=متى ولد النبي بالميلادي والهجري ؟ .. تعرف على آراء العلماء|url=https://www.elbalad.news/4787299|access-date=2021-10-10|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> لە دایک بووە لە [[مەککە]] لە مانگی ڕەبیعولئەولی [[ساڵی فیل]]، بەرامبەر ساڵی ٥٧٠ یان ٥٧١ی [[زایینی]]،<ref>ژیاننامەی پێغەمبەر، ئەکرەم زیاء عەمری.</ref> پێش ئەوەی لەدایک بێت باوکی کۆچی دواییی کردووە و ھەر لە مناڵیشدا دایکی لەدەست دەدات، پەروەردە دەبێت لای [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم]] باپیرەی پاشان لای [[ئەبو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب]] مامی، لەو ماوەیەدا خەریکی شوانی دەبێت، پاشان [[بازرگانی]] دەکات، لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا ژیانی ھاوسەری پێک ھێناوە لەگەڵ [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، کە دایکی ھەموو مناڵەکانی بووە بێجگە لە ئیبراھیم. لە پێش [[ئیسلام]]دا حەنیفی بووە و خوای پەرستووە لەسەر ڕیبازی [[ئیبراھیم]] و پەرستنی بتی ڕەتکردووەتەوە کە لەو کاتانەدا بەربڵاوبووە لە [[مەککە]]دا، [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە نیگای خوای پێ گەیشتووە کاتێک لە تەمەنی چل ساڵیدا بووە، سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،<ref>{{Cite web|title=(6) الدعوة في مرحلتها السرية - السيرة النبوية|url=https://ar.islamway.net/article/79171|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پاشان دە ساڵی تری لە مەککە بەسەر برد بە بانگکردنی خەڵکەکەی و بازرگانەکان و سەردانکەرانی کەعبە کە دەھاتنە مەککە، لە ساڵی ٦٢٢ز کۆچی کرد بۆ شاری [[مەدینە]] کە ناودەبرا بە یەسرب، دوای ئەوەی گەورەکانی [[قوڕەیش]] کەوتنە پیلان گێڕان لێی و بانگەوازەکەیان ڕەت دەکردەوە، دە ساڵی کۆتایی ژیانی لە مەدینە بەسەر برد بە بانگەوازی ئیسلامی، و بناغەی دەوڵەتی ئیسلامیی دانا، کە دواتر فراوان بوو و مەککە و ھەموو شار و ھۆزە عەرەبییەکانی گرتەوە، و بۆ یەکەم جار عەرەبی یەکخست لەسەر یەک ئایینی یەکتاپەرستی و لە دەوڵەتێکی یەکگرتوودا،<ref>"Muhmmad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world</ref><ref name="Lapidus 2002 pp 0">سەیری سەرچاوەکان بکە: * Holt (1977a), p.57 * Lapidus (2002), pp 0.31 and 32</ref> بانگەشەی بۆ دورکەوتنەوە لە ڕەگەزپەرستی و وەلانانی دەمارگیری هۆزایەتی کرد.<ref>{{Cite web|last=حبايبه|first=صمود|title=مناهضة التمييز العنصري ما بين الحقيقة والوهم|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/3/31/مناهضة-التمييز-العنصري-ما-بين-الحقيقة|access-date=2021-10-10|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-19|title=الإسلام و نبذ العنصرية|url=https://islamonline.net/الإسلام-و-نبذ-العنصرية/|access-date=2021-10-10|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-01-14|title=لا عنصرية في الإسلام|url=http://www.alukah.net/sharia/0/97456/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=العنصرية في الاسلام {{!}} سيدنا محمد|url=https://muhammad-pbuh.com/2011/09/08/%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%86%d8%b5%d8%b1%d9%8a%d8%a9-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/|access-date=2021-10-10|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقف الإسلام من التمييز العنصري|url=https://binbaz.org.sa/fatwas/3285/%D9%85%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D9%8A%D9%8A%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A|access-date=2021-10-10|website=binbaz.org.sa|language=ar}}</ref> == سەرچاوەکانی ژیاننامەی == لەبەر ئەوەی کەسایەتییەکی کاریگەرە لە مێژوودا، بۆیە ژیان و کاروبار و بیروباوەڕی بە شێوەیەکی بەرفراوان لێدوانی لەسەر کراوە لەلایەن لایەنگران و نەیارەکانی بە درێژایی سەدەکان. [[موسڵمانان]] لە کۆن و نوێدا گرنگییان داوە بە ژیاننامەکەی بەوەی بە پەیڕەوێکی کرداری دادەنرێت بۆ [[ئیسلام]]، زانایانی ئیسلام دانراوی زۆریان لەسەر داناوە و ھەموو شتێکی پەیوەندیداریان پێوەی نوسیوەتەوە.<ref>{{Cite web|title=أهم مصادر السيرة النبوية - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14184/|access-date=2021-09-14|website=www.islamweb.net}}</ref> === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان بە گرنگترین سەرچاوە دادەنرێت بۆ زانینی ژیاننامەی محەممەد]] [[قورئان]] بە سەرچاوەیەکی سەرەکیی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەد،<ref name="محمد أنور-القرآن">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص1-31، مجمع الملك فهد.</ref> دێرینترن و باوەڕپێکراوترین سەرچاوەی ژیاننامەی پێغەمبەرە، لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی محەممەد خۆی و ھەموو موسڵمانان یەک نوسخەی قورئان کۆیان دەکاتەوە لەگەڵ جیاوازی کۆمەڵە ئیسلامییەکاندا،<ref name="السباعي1">السيرة النبوية دروس وعبر، مصطفى السباعي، ص22-29، المكتب الإسلامي.</ref><ref name="دراسة مصادر السيرة">[http://www.albadri.info/books/madkhal/index.htm دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304062422/http://albadri.info/books/madkhal/index.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٧}}</ref> لەگەڵ ئەوەی قورئان ھەموو ژیاننامەی محەممەد لە خۆناگرێت، بەڵام چەند ئاماژەدانێکی تیایە بۆ ژیانی بە دەربڕینی ئاشکرا بێت یان بە ئاماژەدان. ھەندێک لە سیفەتەکانی باسکراوە لەگەڵ [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگەکانی]] پێغەمبەرێتی، ڕەوشت و تایبەتمەندییەکانی، و باری دەروونی، و ھەندێک شت لە بارەی غەزاکانییەوە باسکراوە.<ref>{{Cite web|date=2019-11-14|title=منزلة الرسول ﷺ في القرآن الكريم|url=https://islamonline.net/منزلة-الرسول-في-القرآن-الكريم/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القرآن في حياة الرسول صلى الله عليه وسلم - خالد سعد النجار|url=https://ar.islamway.net/article/12603|access-date=2021-07-08|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=رسول الله صلى الله عليه وسلم في القرآن الكريم {{!}} موقع نبي الرحمة|url=http://mercyprophet.org/mul/ar/node/2415|access-date=2021-07-08|website=mercyprophet.org}}</ref> لەقورئاندا ٢٨٠ ئایەت باسی غەزاکان دەکات کە دەکاتە ڕێژەی (٪٤،٦٥) ی قورئان، هەندێکیان بە ئاماژە باسیان کردووە و هەندێکیان ڕاستەوخۆ، وەک [[جەنگی بەدر|غەزای بەدر]]، [[جەنگی ئوحود|غەزای ئوحود]]، [[غەزای خەندەق]]، [[سوڵحی حودەیبییە]]، [[غەزای خەیبەر]] و [[فەتحی مەککە]].<ref>{{Cite web|title=الغزوات المذكورة في القرآن - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://islamweb.net/ar/fatwa/79914/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الغزوات الواردة في القرآن|url=http://www.iid-quran.com/Statistics/NumQu20.php|access-date=2021-10-10|website=www.iid-quran.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ما هى الغزوات التى ذكر اسمها فى القران الكريم - إسألنا|url=https://www.isalna.com/437053/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.isalna.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=konouz.com|title=الغزوات التي ذكرت في القرآن الكريم - من كنوز القرآن الكريم : -|url=http://konouz.com//ar/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%83%D9%86%D9%88%D8%B2/%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85.s.8.12800/|access-date=2021-10-10|website=konouz.com|language=ar}}</ref> بۆ نموونە [[ئەحزاب|سوورەتی ئەحزاب]] باسی ژیانی پێغەمبەر دەکات لەگەڵ خێزان و هاوەڵەکانی، و وردەکاری زۆری تێدایە دەربارەی غەزای خەندەق.<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی ئەحزاب</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - أسباب النزول - سورة الأحزاب- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=351&idto=363&bk_no=63&ID=378|access-date=2021-10-10|website=islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=admin|title=سبب نزول سورة الممتحنة إسلام ويب {{!}} كنج كونج|url=https://wikiarticle.xyz/?s=%D8%B3%D8%A8%D8%A8+%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84+%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A9+%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88%D9%8A%D8%A8|access-date=2021-10-10|language=en-US}}</ref> === کتێبی فەرموودە === {{سەرەکی|فەرموودە}} ژیاننامەی پێغەمبەر بەشێکی فراوانی گرتووە لە کتێبەکانی [[فەرموودە]]دا،<ref>{{Cite web|title=دراسات في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://waqfeya.net/book.php?bid=2582|access-date=2021-09-15|website=waqfeya.net}}</ref> ھەموو ئەوانەی کتێبیان لە فەرموودەدا داناوە، بەش و دەروازەی تایبەتیان داناوە لەسەر ژیانی پێغەمبەر محەممەد، و بانگەوازەکەی، و ھاوەڵەکانی، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕووداوانە بەپێی کات ڕیزبەند نەکراوان، لەبەرئەوەی ئەوان مەبەستیان کۆکردنەوەی وتەکانی محەممەد و کردار و فەرمان و حوکمەکانی بووە.<ref>فقه السيرة، محمد سعيد رمضان البوطي، ص21، دار الفكر، ط1978.</ref> بەشێک لە ژیاننامەکەی لەو کێبانەدا هاتووە بەمەبەستی بەڵگە هێنانەوە بۆ حوکمی شەرعی، بەم هۆیەوە زۆر بەوردی باس نەکراوە و تەنیا گێرانەوەی هەندێک هەواڵ بووە بەپێی ڕێبازی فەرموودەناسان.<ref>{{Cite web|title=أول من كتب في السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/أول_من_كتب_في_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19538|title=مصادر تلقي السيرة النبوية والعناية بها عبر القرون الثلاثة الأولى|language=ar}}</ref> زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەرئەوەی کە ناودارترین و دێرینترین کتێب لەبارەی ھەواڵی ژیاننامەی پێغەمبەرەوە [[موەتتەئی مالیک|موەتتەئی مالیکە]]، کە کۆمەڵێک فەرموودەی دەربارەی ژیاننامە و سیفاتەکانی پێغەمبەر هێناوە و باسێکی تایبەتی جیهادی کردووە.<ref>{{Cite web|date=2018-11-25|title=نظرة سريعة للموطأ|url=http://www.alukah.net/sharia/0/130861/|access-date=2021-10-10|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-05-03|title=سيرة كتاب.. موطأ الإمام مالك مَن السبب فى تأليفه|url=https://www.youm7.com/story/2021/5/3/سيرة-كتاب-موطأ-الإمام-مالك-مَن-السبب-فى-تأليفه/5302198|access-date=2021-09-15|website=اليوم السابع}}</ref> پاشان [[سەحیحی بوخاری]] باسی چەند لایەنێکی کردووە پێش پێغەمبەرایەتی و دوای دابەزینی سروش، کتێبێکی تایبەت کردووە بە غەزاکانی و جیهاد، بەشێکی زۆر لەسیفاتەکانی و بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی باسکردووە، کەدەکاتە دەیەکی کتێبەکەی.<ref>{{Cite web|title=صحيح البخاري - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16729/|access-date=2021-09-15|website=www.islamweb.net}}</ref> و دواتر [[سەحیحی موسلیم]] کە بەشێکی زۆریان لە ژیانی محەممەد باسکردووە.<ref>{{Cite web|date=2017-07-20|title=صحيح مسلم (ط. طيبة) - المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF|url=https://web.archive.org/web/20170720183400/http://waqfeya.com/book.php?bid=1763|access-date=2021-09-15|website=web.archive.org}}</ref> ھەروەھا ھەریەکە لە [[ئەبووداوود]]،<ref>{{Cite web|title=أبو داود السجستاني - طريق الإسلام|url=https://ar.islamway.net/scholar/802/أبو-داود-السجستاني|access-date=2021-09-16|website=ar.islamway.net}}</ref> [[ئەحمەد کوڕی حەنبەل]]،<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الإمام أحمد بن حنبل|url=https://www.islamstory.com/ar/artical/21843/الإمام_أحمد|access-date=2021-09-16|website=www.islamstory.com|language=ar}}</ref>[[ئیبن ماجە]]،<ref>{{Cite web|date=2017-05-29|title=تعرف على ابن ماجه القزويني صاحب كتاب "السنن"|url=https://www.alarabiya.net/culture-and-art/2017/05/29/تعرف-على-ابن-ماجه-القزويني-صاحب-كتاب-السنن-|access-date=2021-09-16|website=العربية|language=ar}}</ref> و [[ترمزی]]، بەھەمان شێوە بەشێکی کتێبەکانیان تەرخان کردووە بۆ ژیانامەی پێغەمبەر بەڵام بە جیاوازی لە شێوەی ڕێکخستن و ڕیزبەندیدا.<ref>{{Cite web|title=كتاب فقه السيرة النبوية مع موجز لتاريخ الخلافة الراشدة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/23657|access-date=2021-09-15|website=al-maktaba.org}}</ref> === کتێبەکانی ژیاننامە (سیرە) === {{سەرەکی|ژیاننامە}} کتێبەکانی سیرە و ژیاننامە لە قۆناغێکی دواتر لە نوسیەوەی [[فەرموودە]] نوسراون، ھاوەڵەکان گرنگییان دەدا بە گێڕانەوەی ژیاننامەکەی بە زارەکی، یەکەم کەس کە گرنگی دا بە نووسینەوەی ژیاننامەکەیدا [[عوروە کوڕی زوبەیر]] بوو. پاشان [[ئەبان کوڕی عوسمان]] (مردن ١٠٥کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2013-01-23|title=Chapter 2: Saqifa, The First Manifestations|url=https://www.al-islam.org/origins-and-early-development-shia-islam-sayyid-husayn-muhammad-jafari/chapter-2-saqifa-first|access-date=2021-09-16|website=Al-Islam.org|language=en}}</ref> پاشان وەھاب کوری مونەبی (مردن ١١٠ کۆچی)،<ref>{{Cite web|date=2020-05-09|title=موقع قصة الإسلام {{!}} إشراف الدكتور راغب السرجاني|url=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref> پاشان [[شوڕەحەبیل کوری سەعید]] (مردن ١٢٣کۆچی)<ref>{{Cite web|title=ص339 - كتاب الجرح والتعديل لابن أبي حاتم - شرحبيل - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/2170/1924|access-date=2021-09-16|website=al-maktaba.org}}</ref> و لە دواتریش [[ئیبن شیھابی زوھری]] (مردن ١٢٤کۆچی)<ref>{{Cite web|date=2020-03-19|title=ابن شهاب الزهري معلومات عن الفقيه المؤرخ أول من دون العلم|url=https://www.i7lm.com/ابن-شهاب-الزهري/|access-date=2021-09-16|website=موقع احلم|language=ar}}</ref> بەڵام بەشی زۆری نووسینەکانیان لە ناوچوون، نەگەیشتوون بە ئێمە، جگە لە چەند پاشماوەیەکی پەرتەوازە کە لەلایەن محەممەد کوڕی جەریری تەبەرییە گێردراوەتەوە.<ref>{{Cite web|date=2010-12-16|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101216172028/http://islamicfeqh.com/books/SIREH/Hp-sireh-a.htm|access-date=2021-09-16|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=‮سعيد‬‎ ‮الجوماني‬‎|url=https://brill.com/view/book/9789004462922/back-1.xml|title=‮قائمة المصادر والمراجع‬‎|last2=‮كونراد‬‎ ‮هيرشلر‬‎|date=2021-06-15|publisher=Brill|isbn=978-90-04-46292-2}}</ref> لە دواتردا [[محەممەد کوڕی ئیسحاق]] دێت لە نووسینەوەی ژیاننامەی محەممەددا بە تەواوی و شارەزایان بە ڕاسترین کتێبی سیرەی دادەنێن لەو سەردەمەدا.<ref>{{Cite web|date=2015-04-13|title=كتب الدلائل والشمائل والخصائص|url=http://www.alukah.net/sharia/0/85074/|access-date=2021-07-08|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-09-22|title=مصنفات ومناهج للتعريف بحياة الرسول ﷺ|url=https://islamonline.net/مصنفات-ومناهج-للتعريف-بحياة-الرسول/|access-date=2021-07-08|website=اسلام اون لاين|language=ar}}</ref> کتێبەکەی بە ئێمە نەگەیشتووە بەڵام [[ئیبن هیشام]] (مردن ٢١٨ کۆچی) هەستاوە بە گێرانەوەی کتێبەکەی بە پوختکراوەیی کە ناسراوە بە [[سیرەی ئیبن هیشام.]]<ref>{{Cite web|title=ابن هشام السيرة النبوية|url=https://mawdoo3.com/ابن_هشام_السيرة_النبوية|access-date=2021-10-10|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-04-06|title=نبذة عن السيرة النبوية لابن هشام|url=https://mqaall.com/prophetic-biography-ibn-hisham/|access-date=2021-10-10|website=مقال|language=ar}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://ar.islamway.net/book/19487|title=السيرة النبوية لابن هشام|language=ar}}</ref> [[محەممەد کوڕی جەریر تەبەری|تەبەری]] (مردووی ٣١٠ی کؤچی) لە مێژووەکەیدا بەشێوەیەکەی سەرەکی پشتی بە گێڕانەوەکانی ئیبن ئیسحاق بەستووە.<ref>{{Cite web|title=المدخل إلى دراسة مصادر السيرة النبوية والتاريخ الإسلامي ـ الباب الثالث : تعريف بالموسوعات التاريخية وأصولها ومصنفيها ـ الفصل الثاني: تراجم أصحاب الموسوعات التاريخية التي اعتمد عليها ابن أبي الحديد ـ أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (ت310هـ)|url=https://www.albadri.info/books/madkhal/madkhal48.htm|access-date=2021-10-10|website=www.albadri.info}}</ref><ref>موارد السيرة النبوية في تاريخ الطبري : من المولد حتى الهجرة للحبشة,[https://search.emarefa.net/ar/search?append=PERSON_FILTER_AR_NAME_ss%3A%22%D8%B7%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%22 طه جميل أحمد],[https://search.emarefa.net/ar/search?append=SOURCE_s%3A%22%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%A9+%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8%22 مجلة كلية الآداب].</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=تأريخ الرسل والملوك لمحمد جرير الطبري|url=https://muslim-nafahat.net/seera_023/|access-date=2021-10-10|website=نفحات من علوم المسلم|language=ar}}</ref> === کتێبەکانی شەمائل و دەلائل === {{سەرەکی|زانستی شەمائیل}} بە سەرچاوەیەکی بنەڕەتی دادەنرێت لە زانینی ژیاننامەی پێغەمبەر محەممەددا،<ref name="محمد أنور-الشمائل">مصادر تلقي السيرة النبوية، محمد أنور البكري، ص31-39، مجمع الملك فهد.</ref> ئەمانەش ئەو کتێبانەن کە دانەرەکانیان گرنگییان داوە بە باسی محەممەد و خوو ڕەوشت و سیفەتەکانی، و ھەڵسوکەوتی لە شەو و ڕۆژدا.<ref name="ReferenceE">السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص21-52، مكتبة العلوم والحكم، ط1993.</ref> زانستی شەمائیل جێگای گرینگی پێدانی زانایانی موسڵمان بووە، و یەکێک بووە لە بابەتەکانی کتێبەکان فەرموودە، دواتر زانایان کتێبی تایبەتیان لەسەر نوسیووە، [[ئەبول بەختەری]] (مردووی ٢٠٠ی کۆچی) یەکەم کەسە کتێبی لەسەر شەمائیل نوسیووە بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر [[ئەبول حەسەن مەدائینی]] (مردووی ٢٢٤ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|صفة النبي}}، دواتر کتێبی شەمائیلە محەممەدیەکان ی [[ترمزی]]، دواتر [[داوود کوڕی عەلی زاھیری|داوود کوڕی عەلی ئەسفەهانی]] (مردووی ٢٧٠ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الشمائل المحمدية}}،<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە21-52، مكتبة العلوم والحكم</ref> دواتر [[قازی ئیسماعیل مالیکی]] (مردووی ٢٨٢ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|الأخلاق النبوية}}، دواتر [[ئیبن فارس]] (مردووی ٢٩٥ی کۆچی) بەناوی {{عەرەبی|أخلاق النبي}}، و چەندانی تر لەسەردەمەکانی دواتردا.<ref>مصادر السيرة النبوية وتقويمها، فاروق حمادة، لاپەڕە ٣٦-٤٤، دار الثقافة،١٩٨٠</ref> ھەروەھا '''کتێبەکانی دەلائل''' بە یەکێکی تر لە سەرچاوە بنەڕەتییەکانی ژیاننامەکەی دادەنرێن،<ref name="ReferenceE"/><ref>منتهى السول على وسائل الوصول إلى شمائل الرسول، عبد الله بن سعيد محمد عبادي اللحجي، ج1، ص31-32، دار طوق النجاة، ط1998.</ref> ئەمەش ئەو کتێبانە دەگرێتەوە کە بەڵگە و نیشانەکانی پێغەمبەرایەتیی محەممەد دەسەلمێنێت بەپێی بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]. زۆر کتێب لەم بوارەدا دانراون و ناودارترینییان بەڵگەکانی پێغەمبەرێتی بەیھقییە. هەروەها بوخاری و موسلیم بەشێک لە کتێبەکەیان تایبەت کردووە بە بەڵگەکانی پێغەمبەرایەتی. === سەرچاوەکانی تر === ھەروەھا چەندین جۆری تر سەرچاوە ھەیە، وەک کتێبەکانی تەفسیری [[قورئان]] و ھۆکانی ھاتنە خوارەوە.<ref name=":1">السيرة من موقع المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية التابع لوزارة الأوقاف المصريةنسخة محفوظة 08 يناير 2009 على موقع واي باك مشين.</ref> بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری زانایانی ئیسلامی پشت بە ڕاڤە و لێکدانەوەکانی سەدەکانی سەرەتایی سەرھەڵدانی ئایینی ئیسلام دەبەستن، لە ناویشیان ئەو ئایەتانەی پەیوەندی بە ژیانی پێغەمبەری ئیسلامەوە ھەیە. لە نموونەی ئەو کتێبانەش تفسیری [[ئیبن کەسیر]]، تەفسیری تەبەری، و ھەروەھا تەفسیری قورتوبی.<ref name=":1" /> جگە لەو کتێبە مێژوویانەی بە شێوەیەکی گشتی گرینگی بە ڕووداوە مێژووییەکان داوە وەک تاری تەبەری و تاریخی [[ئیبن خەلدوون]]، ھەروەھا ئەو سەرچاوانەی جیا لە زمانی عەرەبی نوسراونەتەوە.<ref>Philip K. Hitti, History of the Arabs, 10th edition (1970), p.112.</ref><ref>Seeing Islam as others saw it: a survey and evaluation of Christian, Jewish, Robert G. Hoyland p.22 '''^'''</ref> == کورتەیەکی مێژوویی == {{ئیسلام}} [[پەڕگە:Map of Arabia 600 AD-ar.svg|ڕاست|وێنۆک|گرینگترین هۆزە عەرەبیەکان لە نیمچە دورگەی عەرەب]] لە '''ڕووی سیاسییەوە'''، [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] لێک ھەڵوەشابوو، نە دەوڵەتێک یەکی دەخست و نە حکوومەتێک بەڕێوەی دەبرد، دەوڵەتە دێرینەکانی کە لە [[یەمەن]] و [[نەجد]] و دەورووبەری [[عێراق]] و [[شام]] بوون لێک ھەڵوەشابوون، و ژیانی کۆچەری دەستی بەسەر شارەکانی [[حیجاز|حیجازدا]] گرتبوو، و ھۆزەکان یەکەی سەرەکیی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون.<ref>{{Cite web|title=كيف كانت الأوضاع السياسية في شبه جزيرة العرب قبل الإسلام|url=https://mawdoo3.com/كيف_كانت_الأوضاع_السياسية_في_شبه_جزيرة_العرب_قبل_الإسلام|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=المحرر|title=موجز الحالة السياسية عند العرب قبل الإسلام {{!}} سجل التاريخ|url=https://cal.al-7awza.org/hist/topic/556|access-date=2021-07-08|language=ar}}</ref> و کاروبارەکانی مەککە لە ڕێگای [[دارول نەدوە]] بەڕێوەدەبرا. لە شاری مەدینە بە شێوەیەکی گشتیی بەردەوام کێشە و ناکۆکی لە نێوان ئەوس و خەزرەج ھەبوو.<ref name=":2">{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> [[دەوڵەتی مەنازرە]] لە [[حارەبشا|حیرە]] و دەوڵەتی [[غەساسینە]] لە [[شام]] لەلایەن [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|فارس]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ڕۆمەکان]] ڕێگە بەگەشەیان درابوو، بۆ ئەوەی ببنە ڕێگر لەبەردەم فراوانخوازی عەرەبەکان. فارسەکان دەوڵەتی مەنازیرەیان هەشت ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی ڕوخاند.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة السياسية والاقتصادية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/14942/|access-date=2021-10-10|website=www.islamweb.net}}</ref> لە '''ڕووی ئابوورییەوە'''، دەشتەکییە عەرەبەکان پشتیان بە شوانکارەیی و کۆچکردن دەبەست بۆ ئەو ناوچانەی ئاویان لێیە، ئەمەش ببووە ھۆی شەڕ بۆ دەستکەوتنی پێداویستییەکان، بەڵام لە شارەکاندا چالاکی [[بازرگانی]] و [[وەرزێری|کشتوکاڵی]] و [[پیشەسازی]] ھەبوو، [[مەککە]] چالاکی بازرگانی تێیدا باڵادەست بوو و ڕێگەی بازرگانی نێوان [[شام]] و [[یەمەن]]ی بەڕێوە دەبرد، و سوودی لە پایە ئاینییەکەی وەردەگرت بۆ پاراستنی کاروانە بازرگانیەکان.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=مكة المكرمة قبل البعثة النبوية|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%A9|access-date=2021-10-10|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٧-٨٢، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> بەڵام [[مەدینە]] کشتوکاڵ تێیدا لەبرەودا بوو بەھۆی باخی [[میوە]] و [[خورما]] و [[ترێ|ترێوە]].<ref name=":2"/><ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، ج1، ص77-82، مكتبة العبيكان، ط2005</ref> عەرەب دیناری [[بیزەنتی]] و درھەمی فارسییان بەکاردەھێنا لە ئاڵوگۆڕی بازرگانیدا، بەڵام لە ڕووی پیشەسازییەوە [[مەدینە]] ناسرابوو بە داڕشتنی جوانکاریی [[زێڕ]] و [[زیو]]، لەگەڵ دروستکردنی شمشێر و تیر و ڕم و زرێپۆش، ھەروەھا لە شارە عەرەبییەکاندا ئاسەنگەری و زەڕەنگەری و پێست خۆشکردن و چنین پەرەی سەند، ھەروەھا عەرەب چەند جۆرێک مامەڵەی دارایییان دەزانی وەک قەرز و ڕەھن و باج. لە '''ڕووی ئایینییەوە'''، [[بت پەرستی]] [[نیمچەدوورگەی عەرەبی]] گرتبوویەوە بە شێوەیەکی گشتی،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص20-25.</ref> کۆمەڵە خواوەندێکیان دەپەرست دروست کرابوون لە بەرد و تەختە، ژمارەیان دەگەیشتە ٣٦٠ بت لە دەوری [[کەعبە]]، ئەو ھۆزانە دەیانپەرستن کە دەھاتن بۆ [[حەج]] و [[قوربانی]] و نەزریان بۆ دەکردن،<ref name=":2"/> گەورەترینیان کۆنترینیان بتی (هوبەل) بوو کە قوڕەیش و کینانە دەیانپەرست هەروەها بتی (عووزا) شیان دەپەرست، و بتی (مەنات) هوزەیل و خوزاعە دەیانپەرست، هۆزی سەقیف بتی (لات) یان دەپەرست.<ref>المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، بەرگی ١١، لاپەڕە ٢٥٣</ref> لەگەڵ ئەمانەشدا چەند دروشمێکیان لە پاشماوەی ئایینی [[ئیبراھیم]] بۆ مابوویەوە وەک بەرز ڕاگرتنی کەعبە، و سەردان کردنی، و [[حەج]] و [[عومرە]]، لە ھەمان کاتدا چەند تاکێک ھەبوون کە لەسەر ڕێبازی [[ئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] بوون بە تەنھا و ناسرابوون بە حەنەفییەکان،<ref>{{Cite web|title=تجلّيات «الحنيفية» في مكة قبل الإسلام|url=https://www.makkawi.com/Article/497/%D8%AA%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%86%D9%8A%D9%81%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%85%D9%83%D8%A9-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85|access-date=2021-10-10|website=www.makkawi.com|language=ar}}</ref> ھەروەھا چەند ئایینێکی تر ھەبوو بە شێوەیکی دیاریکراو وەک [[جوو|جوولەکە]] لە [[یەمەن]] و [[مەدینە]]، و [[مەسیحییەت]] لە نەجران و حیرە و دەوروبەری [[شام]]، و ھەروەھا بڵاوبونەوەیەکی دیاریکراوی [[ئایینی زەردەشتی|ئاگرپەرستی]] ھەبوو کە لە [[ئێران|ئێرانەوە]] ھاتبوون.<ref>{{Cite web|title=الجزيرة العربية الحالة الدينية عند ظهور الإسلام - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/16539/|access-date=2021-09-18|website=www.islamweb.net}}</ref> == نەژادی == {{سەیری ئەمەش بکە|داڕێژە:درەختی نەژادی محەممەد}} {{محەممەد}} [[پەڕگە:آباء وأمهات النبي.png|ڕاست|وێنۆک|ڕەجەڵکی پێغەمبەر]] ئەبوول قاسم محەممەدی کوڕی عەبدولڵای کوڕی [[عەبدولموتەڵیب کوڕی ھاشم|عەبدولموتەڵیب]] کوڕی [[عەبدولمەنناف کوڕی قوسەی|عەبدولمەنناف]] کوڕی قوسەیی کوڕی کیلابی کوڕی موڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالیبی کوڕی فیھری کوڕی مالیکی کوڕی نەزڕی کوڕی کینانەی کوڕی خوزیمەی کوڕی مودرکەی کوڕی ئیلیاسی کوڕی مزەڕی کوڕی نزاری کوڕی مەعدی کوڕی عەدنانە (تائێرە زانایان کۆدەنگن)، لەگەڵ ئەوەی سەلمێنراوە دەچێتەوە سەر نەسەبی ئیسماعیلی کوڕی [[ئیبراھیم]].<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=نَسبُ الحبيب المصطفى ﷺ ويوم ميلاده|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/11/10/نسب-الحبيب-المصطفى-ويوم-ميلاده|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=النسب النبوي الشريف|url=https://www.alkhaleej.ae/ملحق/النسب-النبوي-الشريف|access-date=2021-07-08|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ھیچ لقێک نییە لە [[قوڕەیش]]دا کە نزیکایەتی لەگەڵ محەممەددا نەبێت،<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە لە سەحیحی بوخارییدا</ref> و [[موسڵمانان]] لەو باوەڕەدان کە خوا ھەڵیبژاردووە لە باشترین ھۆز و پشت و نەسەبدا.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص69-102، دار الفكر المعاصر، ط1991</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|خرجتُ من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم إلى أن ولدني أبي وأمّي}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث ( خرجت من نكاح ولم أخرج من سفاح من لدن آدم ... ) من الشريعة للآجري|url=https://islamarchive.cc/H_443985|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (من لەئادەمەوە تاوەکوو دایک و باوکم لەهاوسەرگیریەوە لەدایکبووم، لە داوێنپیسی لەدایک نەبووم). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل، واصطفى قريشًا من كنانة، واصطفى من قريش بني هاشم، واصطفاني من بني هاشم}})<ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (الله اصطفى كنانة من ولد إسماعيل ، واصطفى قريشا من كنانة ... ) من صحيح مسلم|url=https://islamarchive.cc/Hadith_190849|access-date=2021-10-10|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: (خوای گەورە کینانەی لە منداڵەکانی ئیسماعلدا هەڵبژاردووە، و قوڕەیشی لە کینانەدا هەڵبژاردووە، و بەنی هاشمی لە قوڕەیشدا هەڵبژاردووە، منیشی لە بەنی هاشمدا هەڵبژاردووە). گوتووشیەتی ({{عەرەبی|نحن بنو النضر بن كنانة لا نقفو أمنا ولا ننتفي من أبينا}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/79916|access-date=2021-10-10|website=www.dorar.net}}</ref> واتا (ئێمەی بەنوو نەزر تۆمەتی داوێن پیسی نادەینە پاڵ دایکمان، و خۆمان لە بابمان بێبەری ناکەین). هەروەها گوتوویەتی ({{عەرەبی|إنَّ الله كلمة تعالى خلق الخلق، فجعلني في خير فِرَقِهم، وخير الفرقتين، ثم تخيَّر القبائل فجعلني في خير قبيلة، ثم تخيَّر البيوت فجعلني في خير بيوتهم، فأنا خيرُهم نفسًا، وخيرُهم بيتًا}})<ref>{{Cite web|title=حديث العباس بن عبدالمطلب - سنن الترمذي|url=https://dorar.net/h/0774d1e09b668fd24ff7cb1f3ef3096a|access-date=2021-10-10|website=dorar.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-اقتضاء الصراط المستقيم-12b-4|url=https://www.alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=153367|access-date=2021-10-10|website=www.alathar.net}}</ref> واتا: (خوای گەورە دروستکراوەکانی دروستکردووە منی لە باشترین کۆمەڵەیان داناوە، دواتر لەتیرەکان منی لە باشترین تیرە داناوە، و دواتر لەماڵەکان منی لە باشترین ماڵدا داناوە). * '''باوکی'''؛ عەبدولڵای کوڕی عەبدولموتەڵیب بووە، دایکی فاتیمەی کچی عەمری کوڕی عائیزی کوڕی عیمران کوڕی مەخزوومی کوڕی یەقەزەی کوڕی موڕڕەی کوڕی کەعبی کوڕی لوئەی کوڕی غالب بووە.<ref>جامع الأحاديث، السيوطي، فەرموودەی ژمارە ٤٤٤٣٢.</ref><ref>لروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٢-٣٤.</ref> عەبدوڵڵا چاکترین کوڕەکانی باوکی بووە و لێبوردەترین و نزیکترینیان بووە لێوەی، و بچووکترینیان بووە،<ref name=":3">جامع الأحاديث، السيوطي، رقم:44432.</ref><ref>جمهرة أنساب أمهات النبي صلى الله عليه وآله وسلم، الحسين بن حيدر الهاشمي، ص1-58.</ref> نازناوی سەربڕدراوە بەهۆی ئەوەی باوکی سەد حوشتری بۆ سەربڕی لەجیاتی ئەو نەزرەی کە کردبووی.<ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح والد النبي صلى الله عليه وسلم - موقع مثال|url=http://www.methaal.com/articles/index?id=2054|access-date=2021-10-10|website=www.methaal.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة عبدالله الذبيح أبو النبي :: قصص السيرة النبوية مصورة للاطفال ⋆ تطبيق حكايات بالعربي|url=https://www.belarabyapps.com/BelarabyStories/قصة-عبدالله-الذبيح/|access-date=2021-10-10|website=بالعربي نتعلم|language=ar}}</ref> * '''دایکی'''؛ ئامینەی کچی وەھب کوڕی عەبد مەناف کوڕی زوھرە کوڕی کیلاب بووە، لەو سەردەمەدا باشترین ژنی قوڕەیش بووە لە نەسەب و شوێندا، و باوکی پێشەوای بەنی زەھرە بووە لە نەسەب و شەرەفدا،<ref name=":3" /> و باوکی سەرۆک و باشترینی بەنوو زوهرە بووە لەو کاتەدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە ١-٤٨</ref> *'''مام و پورەکانی:''' [[عەبباس کوڕی عەبدولموتەلیب|عەبباس]]، [[حەمزە کوڕی عەبدولموتەڵیب|حەمزە]]، زوبەیر، حارس، غەیداق، قوسەم، عەبدول کەعبە، موقەوەم، جەحل، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب،]] [[ئەبوو تاڵیب کوڕی عەبدولموتەڵیب|ئەبوو تاڵیب]] و زیرار.<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، تحقيق: محمد علوي المالكي، لاپەڕە ١٣٠-١٣٩، دار المنهاج، ٢٠٠٥</ref> پوورەکانی عاتیکە، ئومیمە، ئەروا، ئوم حەکیم، بەڕڕە و سەفییە. حەمزە و عەباس و سەفییە موسڵمان بوون.<ref>السيرة النبوية، ابن حبان، لاپەڕە ١-٦٣</ref><ref>الأنوار المحمدية من المواهب اللدنية، يوسف النبهاني، لاپەڕە ١٥٩-١٦٣، المطبعة الأدبية، بيروت، ١٨٩٢</ref> == ژیانی لە پێش بانگەواز == === لەدایکبوونی === [[پەڕگە:Mecca from Jabal Nur.JPG|ڕاست|وێنۆک|250px|دیمەنێکی مەککە لەسەر شاخی نوورەوە]] کاتێک عەبدوڵڵا کوڕی عەبدولموتەلیب گەیشتە تەمەنی هەژدە ساڵی باوکی خوازبێنی ئامینەی کچی وەهبی بۆ کرد لەمامی وهەیب کوڕی عەبدول مەناف کەلەلای ئەوان دەژیا.<ref>مختصر الجامع في السيرة النبوية، سميرة زايد، بەرگی ١ ، لاپەڕە ١٠٣-١١٠، المطبعة العلمية، ١٩٩٥</ref> عەبدوڵڵا لەمەککە گواستیەوە و ئامینە بە پێغەمبەر دووگیان بوو. ئامینە دەیگووت کاتێک پێغەمبەر لەزگیدا بووە پێی گوتراوە ({{عەرەبی|إنّك قد حملت بسيّد هذه الأمّة، فإذا وقعَ على الأرض فقولي "أعيذه بالواحد من شرِّ كل حاسد"، ثم سمّيه "محمدًا}})<ref>لطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ١، لاپەڕە ٩٤-١٠٨، دار صادر،بيروت.</ref> واتا (تۆ گەورەی ئەم ئوممەتەت لە زگدایە، کاتێک لەدایکبوو بڵێ بە خوای تاک و تەنیا دەیپارێزم لە خراپەی هەموو چاوپیسێک، و دواتر ناوی بنێ محەممەد). عەبدوڵڵا بەمەبەستی بازرگانی بەرەو شام بەڕێکەوت مانگێک بەنەخۆشی لە مەدینە مایەوە و دواتر مرد.<ref>أعلام النبوة، أبو الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي، لاپەڕە ٢٤٠، دار الكتاب العربي، ١٩٨٧</ref> لەو کاتەدا تەمەنی پێغەمبەر دوو مانگ لە زگی ئامینەدا(بەپێی بۆچوونی زۆربەی زانایان)، لەدوای خۆی پێنج حوشتر ڕانە مەڕێک و بەندەیەکی بەناوی بەرەکە کە [[کونیە|کونیەکەی]] ئوم ئەیمەن بوو بەجێهێشت.<ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، بەرگی ١، لاپەڕە ٣٢٧-٣٢٨</ref><ref>السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، علي بن برهان الدين الحلبي، بەرگی ١، لاپەڕە ٧٨، دار المعرفة.</ref> [[پەڕگە:مكتبة مكة المكرمة.jpg|وێنۆک|شوێنی لەدایکبوونی '''پێغەمبەر محەممەد''' لەدۆڵی ئەبوو تاڵیب.]] پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژووییەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بەشی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٣٥}}</ref> بەشێکی دیکە دەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە، و بەشێکی دیکە دیکە دەڵێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە دەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەڵام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات<ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref> و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/سبب-تسميته-صلى-الله-عليه-وسلم-باسم-محمد|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref> لەهەندێک گێڕانەوەدا هاتووە بە خەتەنکراویی لەدایکبووە،<ref>الاستيعاب في معرفة الأصحاب،ابن عبد البر، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠-١٧</ref> بەڵام گێڕانەوەی ڕاست ئەوەیە عەبدول موتەلیب لەڕۆژی حەوتەمدا خەتەنەی کردووە و خوانێکی بۆ ڕێکخستووە.<ref>الروض الأنف، السهيلي، بەرگی ١، لاپەڕە ٢٧٨-٢٩٦</ref> دایکی گوتبووی ئەو ناخۆشی و لاوازی و قورساییانەی بەسەردا نەهاتووە کە بەسەر ژنانی دووگیاندا دێن،<ref>الشفا بتعريف حقوق المصطفى، القاضي عياض، بەرگی ١، لاپەڕە ١٦٧-١٦٨، دار الفكر،بيروت، ١٩٨٨</ref> و کاتێک لەدایکبووە ڕوەوە قیبلە لەدایکبووە سەری بەرزکردبوەوە بەرەو ئاسمان، پەنجەکانی قوچاندبوون وەک ئەوەی تەحیات بخوێنێ.<ref>مستدرك الحاكم ، بەرگی ٣، لاپەڕە ٣٢٧</ref><ref>دلائل النبوة، البيهقي، بەرگی ٥، لاپەڕە ٣٥٤</ref> هەروەها لەکاتی لەدایکبوونیدا وەک ئەوە وابووە نورێک لێوەی دەرچوبێت کە کۆشکەکانی شامی ڕوناک کردۆتەوە.<ref>رواه ابن تيمية في الردّ على البكري، عن العرباض بن سارية، فەرموودەی ژمارە ٦١</ref> ئوم عوسمان کچی ئەبول عاس دەڵێت: ({{عەرەبی|حضرتُ ولادة رسول الله صلى الله عليه وسلم، فرأيت البيتَ حين وضع قد امتلأ نورًا، ورأيت النجوم تدنو حتى ظننتُ أنها ستقعَ عليّ}})<ref>{{Cite web|date=2019-11-09|title=في الذكرى العطرة.. معجزات رافقت مولد النبي (ص) - المصريون|url=https://almesryoon.com/Section_439/%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B7%D8%B1%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5_1273041|access-date=2021-10-10|website=almesryoon.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المعجزة المنتظرة فى ذكرى المولد النبوى!|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/News/131762/59/461090/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%D8%B1%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A9-%D9%81%D9%89-%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89.aspx|access-date=2021-10-10|website=الأهرام اليومي|language=ar}}</ref> واتا (لە کاتی لەدایکبوونی پێغەمبەردا مزگەوتی حەڕامم بینی پڕبوبوو لە نوور و ڕوناکی، و ئەستێرەکانم دیتن نیزیک دەبونەوە وامزانی بەسەرمدا دەکەون). کاتێک لەدایکبووە مژدەیان بە عەبدول موتەلیب داو زۆر پێی خۆشحاڵ بوو، و بردیە ناو کەعبە و سوپاسی خوای کرد و گووتی: ({{عەرەبی|ليكوننّ لابني هذا شأن}})<ref>{{Cite web|title=موسوعة الحديث|url=http://hadith.islam-db.com/narrators-hadith/2884/%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87|access-date=2021-10-10|website=hadith.islam-db.com}}</ref> واتا (ئەم کوڕەم پلە و پایەیەکی گەورەی دەبێت). جوولەکە زانی کە محەممەد لەدایکبووە، [[حەسان کوڕی سابت]] دەڵێت: ({{عەرەبی|والله إني لغلام يفعة، ابن سبع سنين أو ثمان، أعقل كل ما سمعت، إذ سمعت يهوديًا يصرخ بأعلى صوته على أطمة بيثرب: يا معشر يهود، حتى إذا اجتمعوا إليه، قالوا له: ويلك ما لك؟ قال: طلع الليلة نجم أحمد الذي ولد به}})<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية - ط دار المعرفة - ابن هشام الحميري - کتابخانه مدرسه فقاهت|url=http://lib.eshia.ir/44821/1/159|access-date=2021-10-10|website=lib.eshia.ir|language=fa}}</ref> واتا (من منداڵ بووم، حەوت یان هەشت ساڵ دەبووم، دەمزانی چ دەگوزەرێ، گوێم لە جوولەکەیەک بوو لەسەر بەرزایەکی مەدینە دەیگووت: هۆ کۆمەڵی جوولەکە، ئەوانیش کۆبونەوە و گووتیان چی ڕویداوە؟ گووتی: ئەمشەو ئەستێرەی لەدایکبوونی ئەحمەد دەرکەوتووە).<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(رِوَايَةُ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ مَوْلِدِهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%b1%d9%90%d9%88%d9%8e%d8%a7%d9%8a%d9%8e%d8%a9%d9%8f-%d8%ad%d9%8e%d8%b3%d9%91%d9%8e%d8%a7%d9%86%d9%8e-%d8%a8%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%ab%d9%8e%d8%a7%d8%a8%d9%90%d8%aa%d9%8d%d8%8c-%d8%b9%d9%8e%d9%86/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref> === پەروەردە بوونی === دوای دایکی یەکەم کەس [[سوەیبە]] بەندەی [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] شیری پێدا،<ref>{{Cite web|title=من هم مرضعات النبي الثلاثة ؟|url=https://www.alwatanvoice.com/arabic/news/2016/12/10/998224.html|access-date=2021-10-10|website=دنيا الوطن|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=من الذي ربى الرسول|url=https://mawdoo3.com/من_الذي_ربى_الرسول|access-date=2021-09-19|website=موضوع|language=ar}}</ref><ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48.</ref> کە بە هۆی مژدەی لەدایکبوونی پێغەمبەر ئازادی کردبوو، بوخاری دەگێڕێتەوە لە عوڕوەی کوڕی زوبەیرەوە ({{عەرەبی|لما مات أبو لهب رآه بعض أهله بمنامه، قال له: ماذا لقيت؟ قال أبو لهب: لم ألقَ بعدكم (أي لم ألقَ بعدكم خيرًا) غير أني سُقيت في هذه بعتاقتي ثويبة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/4227|access-date=2021-10-10|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=لمن يتمشدق ويتجرأ على صحيح البخاري|url=https://www.naseemalsham.com/fatwas/view/56389|access-date=2021-10-10|website=نسيم الشام|language=ar}}</ref> واتا: (کاتێک [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] مرد، کەسوکارەکەی لەخەودا دیتیان، پێیان گووت توشی چ بووی؟ گووتی توشی هیچ شتێکی باش نەبووم، تەنیا ئەوە نەبێت ئاوم پێدراوە بەهۆی ئازادکردنی سوەیبە). ئوم ئەیمەن لەباوەشی دەگرت تاوەکوو گەورەبوو،<ref>السيرة النبوية عرض وقائع وتحليل أحداث، علي الصلابي، لاپەڕە ١٤-٩٦</ref> پێغەمبەر پێی دەگووت دایە، و کاتێک تەماشای دەکرد دەیگووت ئەوە پاشماوەی بنەماڵەکەمە.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی ٨، لاپەڕە ٢٢٤، دار صادر، بيروت.</ref> دوای لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام تەنھا بۆ ماوەیەکی کەم لای دایکی مایەوە تا ئەو کاتەی دایەنێکیان بۆ دۆزییەوە، ئەمەش بەھۆی ئەوەبوو یەکێک لە خوونەریتی خێزانە دەوڵەمەندەکانی قورەیش ناردنە دەرەوەی منداڵەکانیان بوو بۆ بیابان نشینیی، بەمەبەستی ئەوەی دووربن لە نەخۆشی و لە ئاوھەوایەکی تەندروست گەشە بکەن.<ref>هاشم یحی الملاح، کتێبی مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای ڕاشدین، لا١٠٤–١٠٥</ref> سوەیبە لەھەمانکاتدا شیری خۆیداوەتە کوڕەکەی خۆی بەناوی مەسروح و ھەروەھا ئەبوو سەلەمەی مەخزوومی، ھەمزەی کوڕی عبدولموتەڵیب کە دواتر ئەم سێ کەسە بوونە برای شیری پێغەمبەر،<ref>ابن قيم الجوزية:زاد العماد، ج1، لا36</ref><ref>تاريخ الرسل والملوك، الطبري، ج1، ص327-328.</ref><ref>ابن سعد :الطبقات، ج1، لا108</ref> پاشان بردیانە لای [[حەلیمەی سەعدیە]] و ئەو گرتییە خۆی،<ref>{{Cite web|date=2020-07-06|title=من هي مرضعة النبي محمد|url=https://e3arabi.com/%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/%d9%85%d9%86-%d9%87%d9%8a-%d9%85%d8%b1%d8%b6%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af/|access-date=2021-10-11|website=e3arabi - إي عربي|language=ar}}</ref><ref>السيرة النبوية، ابن هشام، بەرگی ٢، لاپەڕە ٢٩٥-٢٩٨، تحقيق: طه عبد الرؤوف سعد، دار الجيل، بيروت، ١٩٩٠</ref> و لەگەڵ عەبدوڵڵای کوڕی شیری پێدەدا لە [[بیابانی بەنی سەعد]]، مێردەکەی ناوی حارس کوڕی عەبدول عوزا بوو، دوو کچی هەبوو بەناوی ئەنیسە و حوزافە کەپێشی دەگوترا شەیما، لەگەڵ دایکی ئەویش بەشداری دەکرد لەبەخێوکردنی.<ref>{{Cite web|date=2020-08-15|title=قصة حليمة السعدية مرضعة الرسول.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/8/15/قصة-حليمة-السعدية-مرضعة-الرسول-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4929734|access-date=2021-10-11|website=اليوم السابع}}</ref> زانایانی سیرە کۆکن لەسەر ئەوەی لەو ساڵەدا بیابانی بەنی سەعد بەهۆی وشکەساڵیەوە دەیناڵاند، بەڵام کاتێک پێغەمبەر هات زەویەکانی حەلیمە سەوز بوون و گوانی ماڵاتەکەی پڕبوون لەشیر.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە ٦٩-١٠٢، دار الفكر المعاصر، ١١٩٩١</ref> دوو ساڵ لەلای حەلیمە ماوەیەوە تاوەکوو لەشیر چۆوە، و چەند مانگ جارێک دەیھێنایەوە بۆ لای دایکی. پاش ئەوەی جارێکی دیکە حەلیمە دایکی پێغەمبەر ڕازی دەکات بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی دیکەش لەلایان بمێنێتەوە، بەهۆی ترس لەپەتایەک لەمەککەدا بڵاوبوەتەوە، و بەهۆی بەرەکەتی پێغەمبەر بۆیە ئامینە ڕازیبوو.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص1-48</ref> ھەندێک دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە چوار ساڵ لەلای حەلیمە ماوەتەوە،<ref name="ReferenceF">السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref> بەڵام ئەوەی زیاتر زانایان و مێژوونوسان لەسەری کۆکن ئەوەیە کە ماوەی پێنج ساڵ پێغەمبەر لەلای حەلیمەی سەعدی ماوەتەوە ئەویش بەھۆی ئەو فەرموودەیەی کە پێغەمبەر باس لە شانازیکردن بە وەرگرتنی شێوازی ئاخاوتنی لە خێڵی بەنی سەعد و کاری شوانی لەگەڵ برا شیرییەکەی دا دەکات.لەتەمەنی چوار یان پێنج ساڵی سنگی لەتکرا، کەچەند جارێکی تریش دووبارە بۆتەوە، بەم هۆیەوە حەلیمە گێڕایەوە بۆ لای دایکی.<ref>{{Cite web|title=ما فعلت حليمة السعدية بعد حادثة شق الصدر - موقع المختصر|url=https://www.almukhtsir.com/8436/%D9%85%D8%A7-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D8%B1|access-date=2021-10-11|website=www.almukhtsir.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=حادثة شق صدر النبي صلى الله علية وسلم|url=https://moga5.yoo7.com/t1701-topic|access-date=2021-10-11|website=moga5.yoo7.com|language=ar}}</ref> موسلیم ئەو ڕوداوەی گێڕاوەتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان، فأخذه فصرعه فشق عن قلبه فاستخرج القلب، فاستخرج منه علقة، فقال: هذا حظ الشيطان منك. ثم غسله في طست من ذهب بماء زمزم، ثم لأمه (جمعه وضم بعضه إلى بعض) ثم أعاده في مكانه، وجاء الغلمان يسعون إلى أمه (مرضعته) فقالوا: إن محمدًا قد قُتل، فاستقبلوه وهو منتقع اللون. قال أنس: وقد كنت أرى أثر ذلك المخيط في صدره.}})<ref>{{Cite web|date=2016-07-17|title=(حَدِيثُ الْمَلَكَيْنِ اللَّذَيْنِ شَقَّا بَطْنَهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ)|url=https://www.alsirah.com/%d8%ad%d9%8e%d8%af%d9%90%d9%8a%d8%ab%d9%8f-%d8%a7%d9%84%d9%92%d9%85%d9%8e%d9%84%d9%8e%d9%83%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%91%d9%8e%d8%b0%d9%8e%d9%8a%d9%92%d9%86%d9%90-%d8%b4/|access-date=2021-10-11|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>رواه مسلم في صحيحه، عن أنس بن مالك، بەرگی ١، لاپەڕە ١٠١،</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/5827|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-01-19|title=شرح حديث: أتاه جبريل وهو يلعب مع الغلمان|url=http://www.alukah.net/sharia/0/111770/|access-date=2021-10-11|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref> واتا:<blockquote>کاتێک محەممەد لەگەڵ منداڵان یاری دەکرد جوبرەئیل هات بۆلای، و خستیە سەر زەوی و سینگی لەت کرد و دڵی دەرهێنا، پارچەیەکی لەدڵی دەرهێنا و گووتی ئەمە بەشی شەیتانە، دواتر لەتەشتێکی زێڕدا بەئاوی [[زەمزەم]] شوشتی، دواتر بۆیەکی هێنایەوە و دڵی خستەوە جێگای خۆی، منداڵەکان ڕایانکردە لای دایەنەکەی و گووتیان محەممەد کوژراوە، و بەڕەنگی چڕژاوی گەڕایەوە، ئەنەس دەڵێت: شوێنەواری ئەو هێڵەم لەسەر سینگی دەدیت.</blockquote>لە تەمەنی شەش ساڵیدا بوو کاتێک دایکی کۆچی دوایی کرد،<ref>ألفية السيرة النبوية، عبد الرحيم العراقي، لاپەڕە ١-٣</ref><ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، بەرگێ ٢، لاپەڕە ٨٣-٩٨ دار السيرة، بيروت، ١٩٩٥</ref> لەکاتی گەڕانەوەیان لەسەردان کردنی خاڵوانیان لە بەنی نەجار، و گۆڕەکەی لەشوێنێکە پێیدەگوترێت ئەبوا.<ref>نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، لاپەڕە ٧-٢١، دار المعرفة، ٢٠٠٤</ref> پاشان عەبدول موتەلیبی باپیرەی بردیە لای خۆی تا لەگەڵ منداڵەکانیدا بژی، و کاتێک لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو عەبدول موتەلیب کۆچی دوایی کرد لە مەککە،<ref name="ReferenceG">نور اليقين في سيرة سيّد المرسلين، محمد بن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref><ref>السيرة النبوية، أبو فارس، ص101.</ref> و پێش مردنی ئەبو تالیبی کوڕی ڕاسپارد بە پەروەردەی محەممەد.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص83-98، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> === لاویەتی === مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لەسەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە درھەم یان دینار) بۆ یارمەتیدانی مامی<ref>السيرة النبوية سير وعبر،مصطفى السباعي، لاپەڕە ١٣-٢٩، المكتب الإسلامي.</ref>، دەڵێت ({{عەرەبی|ما بعث الله نبيًا إلا رعى الغنم. فقال أصحابه: وأنت؟ فقال: نعم، كنت أرعاها على قراريط (أجزاء من الدراهم والدنانير) لأهل مكة}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/118739|access-date=2021-10-11|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=»الإجابة على الأسئلة العقائدية »مركز الأبحاث العقائدية|url=http://old.aqaed.com/faq/8391/|access-date=2021-10-11|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێکی نەناردووە شوانی نەکردبێت، هاوەڵەکانی گووتیان تۆش کردووتە؟ گووتی بەڵێ منیش شوانیم بۆ خەڵکی مەککە کردووە بەرامبەر چەند قیڕاتێک.<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - فتح الباري شرح صحيح البخاري - كتاب الإجارة - باب رعي الغنم على قراريط- الجزء رقم2|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&idfrom=4118&idto=4119&bk_no=52&ID=1422|access-date=2021-10-11|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»،<ref>{{Cite web|title=هل رسول الله يعمل راعي أغنام عند قريش يا سفهاء !!|url=https://www.yahosein.com/vb/node/153358|access-date=2021-10-11|website=منتديات يا حسين|language=ar}}</ref> کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، کاتێک گەیشتنە [[بوسڕا]] چوون بۆلای ڕاهیبێک بەناوی [[بەحیرا]]،<ref>{{Cite web|title=علامات نبوة "محمد".. هكذا عرفها راهب.. وحذر من أن يعرف بها اليهود|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1010047/علامات-نبوة-محمد-هكذا-عرفها-راهب-وحذر-من-أن-يعرف-بها-اليهود|access-date=2021-10-11|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> کە زانا بوو لەئینجیلدا سەیری محەممەدی دەکرد و تێیڕادەما، دواتر بە ئەبوو تاڵیبی گووت ({{عەرەبی|ارجع بابن أخيك إلى بلدك واحذر عليه اليهود فوالله إن رأوه أو عرفوا منه الذي أعرف ليبغنه عنتًا، فإنه كائن لابن أخيك شأن عظيم نجده في كتبنا وما ورثنا من آبائنا}})<ref>{{Cite web|title=هل كان بحيرا الراهب موحدًا وهل كان إنجيله الذي وجد فيه صفة خاتم النبوة محرفًا - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/249691/%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8B%D8%A7-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%83%D8%A7%D9%86-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D9%81%D9%8A%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%8B%D8%A7|access-date=2021-10-11|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=الإسلام -|first=أرشيف|title=أرشيف الإسلام - شرح وتخريج حديث (هذا سيد العالمين هذا رسول رب العالمين هذا يبعثه الله رحمة ... ) من دلائل النبوة لأبي نعيم الأصبهاني|url=https://islamarchive.cc/H_556401|access-date=2021-10-11|website=أرشيف الإسلام -}}</ref> واتا: برازایەکەت بگەڕێنەوە بۆ شارەکەت ئاگات لەجوولەکە بێت هیچی لێنەکەن، سوێند بەخوا ئەگەر ئەوەی من دەربارەی محەممەد دەیزانم ئەوان بیزانن ئەوا دەیکوژن ئێمە لەکتێبەکانمان و قسەی باب باپیرانمان پلە و پایەکەی دەزانیین. لەمەککە ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref name="ReferenceG"/> بەوە ناسراوە هەرگیز کڕنووشی بۆ بتەکان نەبردووە سەرەڕای بڵاویان لەناو قوڕەیشدا،<ref>{{Cite web|date=2018-11-20|title=في ذكرى مولد النبي العطرة.. الرسول محمد أعظم الشخصيات في تاريخ الإنسانية.. ومفكر يهودي: دعا لنبذ العنصرية والعصبية القبلية|url=https://www.elbalad.news/3579496|access-date=2021-10-12|website=صدى البلد|language=ar-eg}}</ref> و بەشداری گاڵتەو گەپی گەنجەکانی نەکردووە،<ref>{{Cite web|title=الأسوة الحسنة - الأهرام اليومي|url=https://gate.ahram.org.eg/daily/NewsPrint/680733.aspx|access-date=2021-10-12|website=gate.ahram.org.eg}}</ref> بەڵکوو لەگەڵ گەورەکان بەشداری جەنگەکانی کردووە و یارمەتی داون،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣١٩-٣٣٢</ref> لەتەمەنی چواردە ساڵیدا [[جەنگی فیجار]] لەنێوان کینانە و [[قەیسی عەیلان]] ڕویدا،<ref>{{Cite web|date=2020-08-24|title=حروب الفجار الأربعة فى الجاهلية|url=https://www.abhath.net/حروب-الفجار-الأربعة-فى-الجاهلية/|access-date=2021-10-12|website=شبكة الأبحاث العربية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=http://www.almerja.com/reading.php?idm=66636|access-date=2021-10-12|website=المرجع الالكتروني للمعلوماتية}}</ref> پێغەمبەر لەگەڵ قوڕەیش کە بەشێک بوون لە کینانە بەشداری کردووە، بەرامبەرەکانیان بریتی بوون لە تیرەکانی [[هەوازن]]، [[غەتەفان]]، [[سولەیم]]، [[عەدوان]]، [[فەهم]] و چەندانی تر لە تیرە قەیسییەکان،<ref>{{Cite web|title=حرب الفِجَار وشهود النبيﷺ لها - وِلادةُ خيرِ الأَنام ﷺ إلى بَيْعةُ العَقبةِ الأولى.|url=https://ar.islamway.net/article/79865|access-date=2021-10-12|website=ar.islamway.net|language=ar}}</ref> پێغەمبەر دەربارەی ئەو جەنگە دەڵێت ({{عەرەبی|قد حضرته مع عمومتي، ورميت فيه بأسهم، وما أحب أني لم أكن فعلت}})<ref>{{Cite web|title=فصل: ذكر حضور رسول الله حرب الفجار{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89%20**/%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1%20%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%B1%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%20/i54&d54791&c&p1|access-date=2021-10-12|website=www.al-eman.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص16 - كتاب ما شاع ولم يثبت في السيرة النبوية - اشتراكه صلى الله عليه وسلم في حرب الفجار - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/33458/16|access-date=2021-10-12|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم بەشداریم لەو جەنگەدا کردووە و تیرم هاویشتووە، پێشم خۆشنییە بەشداریم نەکردبا. هەروەها دەڵێت ({{عەرەبی|كنت أنبل على أعمامي}})<ref>{{Cite web|title=تعريب سيد المرسلين - جعفر الهادي - مکتبة مدرسة الفقاهة|url=http://ar.lib.eshia.ir/86688/1/244|access-date=2021-10-12|website=ar.lib.eshia.ir|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=8 - فترة الشَباب في حياة النبيّ الاكرم|url=http://old.aqaed.com/ahlulbait/books/sayd-sayd1/a17.html|access-date=2021-10-12|website=old.aqaed.com}}</ref> واتا: لەگەڵ مامەکانم تیرم دەهاویشت. وەدەشڵێت ({{عەرەبی| ما سرني أني لم أشهده إنهم تعدوا على قومي عرضوا عليهم أن يدفعوا إليهم البراض صاحبهم فأبوا}})<ref>{{Cite web|title=محمد رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - حياته و سيرته - Page 7 - Wattpad|url=https://www.wattpad.com/465698131-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%88|access-date=2021-10-12|website=www.wattpad.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حرب الفجار|url=https://areq.net/m/%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1.html|access-date=2021-10-12|website=areq.net}}</ref> واتا: پێم خۆشنییە بەشدار نەبوبام ئەوان دەستدرێژیان کردە سەر گەلەکەم، سەرەڕای ئەوەی گەلکەم پێشنیازی ڕادەستکردنەوە بەڕڕاز_کەسێک بوو لەکینانە پیاوێکی کوشتبوو بەهۆی ئەوەوە جەنگی فیجار هەڵگیرسا_ یان کردبووە. بەشداری کردووە لە [[هاوپەیمانیەتی فزول]]،<ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=ما هو حلف الفضول ؟|url=https://almoheet.net/ما-هو-حلف-الفضول-؟/|access-date=2021-10-12|website=موسوعة المحيط|language=ar}}</ref> ڕێککەوتننامەیەک بوو قوڕەیش لەماڵی عەبدوڵڵا کوڕی جودعان لەمەککە بەستبوویان، ڕێککەوتبوون لەسەر پاراستنی کەسانی لاواز و ستەملێکراو.<ref>{{Cite web|date=2019-07-05|title=حلف الفضول - حروف عربي|url=https://horofar.com/%D8%AD%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84|access-date=2021-10-12|website=حروف عربي موسوعة المحتوي العربي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف الفضول - منار الإسلام|url=https://www.islamanar.com/%d8%ad%d9%84%d9%81-%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%b6%d9%88%d9%84/|access-date=2021-10-12|language=ar}}</ref> دەربارەی دەڵێت: ({{عەرەبی|لقد شهدتُ في دار عبد الله بن جدعان حِلفًا، لو دُعيت به في الإسلام لأجبتُ}})<ref>{{Cite web|title=لقد شهدتُ مع عمومتي حلفاً !|url=https://www.al-watan.com/news-details/id/265817/لقد-شهدتُ-مع-عمومتي-حلفاً-|access-date=2021-10-12|website=Al-Watan|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=حلف المطيبين وحلف الفضول .. ودروس في العمل الجماعي|url=http://www.saaid.net/Minute/266.htm|access-date=2021-10-12|website=www.saaid.net}}</ref> واتا: لەماڵی عەبدوڵڵای کوڕی جودعان بەشداریم لە هاوپەیمانیەتیەک کرد، ئەگەر لەئیسلامدا داوای بەشداریم لێبکەن بەشدار دەبم.<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith/sharh/149778|access-date=2021-10-12|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/134245|access-date=2021-10-12|website=www.dorar.net}}</ref> ماوەیەک بەر لە دابەزینی سروش بۆ پێغەمبەر، بەهۆی لافاوەوە دیوارەکانی کەعبە داڕوخان، بۆیە خەڵکی مەککە بڕیاریاندا دوبارە کەعبە نوێبکەنەوە،<ref>{{Cite web|title=الكعبة المشرفة.. بيت الله الحرام|url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/9/6/الكعبة-المشرفة|access-date=2021-10-12|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=النبي (ص) وإعادة بناء الكعبة المشرفة (9)|url=http://www.hajij.com/ar/articles/religious-articles-viewpoints/item/1416-------9|access-date=2021-10-12|website=www.hajij.com|language=ar-aa}}</ref> لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکییەکی زۆر کەوتە نێوان ھۆزەکانی مەککە، بەھۆی ئەوەی ھەریەکەیان ھەوڵی دەدا ھۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی، ئەم ناکۆیییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە [[مزگەوتی حەرام]] کۆبوونەوە<ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/مكتبة-الحرم-ومكان-ولادة-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref> دواجار گەیشتنە ڕێکەوتنێک ھەرکەسێک یەکەم کەس لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە ئەو دەکەن بە ناوبژیوانی خۆیان و بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت،<ref>{{Cite web|title=يوم حمل الحجر الأسود|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%8A%D9%88%D9%85-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> ئەوەبوو پێغەمبەر محەممەد ھاتە ژوورەوە، بەھۆی ناوبانگی لە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە، ھەموویان ڕازی بوون لەسەر بڕیار و قسەکانی،<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت: قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> و گووتیان: ({{عەرەبی|هذا الأمينُ، قد رَضينا بما يقضي بيننا}})<ref>{{Cite web|title=سيرة ابن إسحاق - محمد بن إسحاق بن يسار - ج ٢ - الصفحة ٨٧|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3661_%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%86-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%D8%AC-%D9%A2/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_37|access-date=2021-10-12|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref> واتا: ئەوە ئەمینە هات ڕازین ببێ بەناوبژیوان.<ref>{{Cite web|title=النبي هو الذی وضع الحجر الاسود في موضعه|url=https://arabic.tebyan.net/index.aspx?pid=152520|access-date=2021-10-12|website=arabic.tebyan.net}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/شبابه_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref> ئەمەش بووە ھۆی چارەسەرکردنی کێشەکە، زانایان و شوێنکەوتوانی ئایینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێھاتوویی پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە.<ref name=":0"/><ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ., دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref>{{Cite web|last=User|first=Super|title=الرشد في التفكير والتصرف وأثره في الحياة|url=https://www.alshareyah.com/%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%A9-%D9%88%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/21-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%88%D9%82%D9%81%D8%A7%D8%AA/2564-2021-05-05-00-01-34|access-date=2021-10-12|website=www.alshareyah.com|language=ar-aa}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرَّسول صلى الله عليه وسلم القدوة في الأمَانَة|url=https://dorar.net/akhlaq/124|access-date=2021-10-12|website=dorar.net|language=ar}}</ref> === ھاوسەرگیری لەگەڵ خەدیجە === {{سەرەکی|خەدیجە کچی خووەیلید}} [[پەڕگە:Khadija tomb.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەو گومەزەی لەسەر گۆڕی خەدیجە دروستکرابوو]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]، ژنێکی بازرگانی شاری [[مەککە]] بوو،<ref name="ReferenceG"/> ڕێزلێگیراو و خاوەنی پارە و سامان بوو،<ref>{{Cite web|title=خديجة بنت خويلد|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%AF|access-date=2021-10-12|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> کچی خوەیلد ی کوڕی ئەسەدی کوری عبدالعزی کوڕی قصی بوو. دایکی فاتیمەی کچی زائدە کوڕی ئەسام کوڕی عامری کوڕی لوئەی بوو، خەدیجە پێش ئەوەی شوو بە پێغەمبەر بکات دوو شووی دیکەی کردبوو.<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص105-125، دار السيرة، بيروت، ط1995</ref> سەرچاوە مێژووییەکان ئاماژە بەوەدەکەن لە ناو خانەوادەکەی شکۆمەند و خاوەن پلە و پایە بووە سەروەت و سامانی خۆی ھەبوو لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوە مێژووییەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەوەیان ڕووننەکردووەتەوە خەدیجە چۆن ئەو ماڵ و سامانەی دەستکەوتووە بەڵام بەشێک لە سەرچاوەکان دەلێن بەھۆی بارزگانییەوە توانیویەتی گەشە بە سەروەت و سامانەکەی بکات.<ref name=":0" /> کاتیک ھەواڵی دەست پاکی محەممەد گەیشت پێی، ناردی بە شوێن محەممەدا و پێشنیاری خستە بەردەمی کە بەشداری بکات لە بازرگانییەکەیدا بۆ [[شام]]،<ref>أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن الأثير الجزري، ج1، ص1337-1338.</ref> محەممەد ڕازی بوو و دەرچوو بۆ شام و شتومەکی کڕی، لە گەشتەکەیدا خزمەتکارێکی لەگەڵ بوو بەناوی مەیسەرە، کاتێک گەشتنە شام لە بازاڕی بوسڕا لەژێر سێبەری دارێک دانیشت کە لە نزیک [[سەومەعە|سەومەعەی]] ڕ‌اهیبێک بوو بەناوی [[نەستوڕا]]،<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، بەرگی ١،لاپەڕە ٧١، مؤسسة عز الدين، بيروت، ١٩٨٦</ref> ڕاهیبەکە بە مەیسەرەی گووت ({{عەرەبی|ما نزل تحت هذه الشجرة قطّ إلا نبيّ}})<ref>ثقات ابن حبان، ابن حبان، بەرگی ١، لاپەڕە ٤٧</ref><ref>{{Cite book|url=https://ketabonline.com/ar/books/1311/read?part=1&page=123&index=819046/819081|title=الموسوعة في صحيح السيرة النبوية - العهد المكي {{!}} مجلد 1 {{!}} صفحة 118 {{!}} مولد رسول الله الرحمة المهداة صل|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عظيمات|url=http://www.alfaseeh.net/vb/showthread.php?t=19082|access-date=2021-10-14|website=www.alfaseeh.net}}</ref> واتا: تەنیا پێغەمبەران لەژێر سێبەری ئەم دارەدا دانیشتوون، مەیسەرە کاتێک گەرما بەتین دەبوو دەیبینی دوو فریشتە سێبەر بۆ پێغەمبەر و حوشترەکەی دەکەن،<ref>{{Cite web|title=قصة ام المؤمنين خديجه رضي الله عنها مع الرسول الكريم|url=https://tamimi.own0.com/t6163-topic|access-date=2021-10-14|website=tamimi.own0.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتابات في الميزان / لنعرف خديجة عليها السلام!!|url=http://www.kitabat.info/print.php?id=154581|access-date=2021-10-14|website=www.kitabat.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص81 - كتاب سيرة ابن اسحاق السير والمغازي - حديث خديجة ابنة خويلد - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/9862/84|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> کاتێک گەڕایەوە بۆ مەککە قازانجێکی زۆری کردبوو دوو ئەوەندەی جارانی پێشوو،<ref>{{Cite web|title=تاجر النبي في مال خديجة.. فحقق أرباحًا ما لم يحققها غيره في 40 سنة|url=https://www.amrkhaled.net/Story/1027608/تاجر-النبي-في-مال-خديجة-فحقق-أرباحًا-ما-لم-يحققها-غيره-في-40-سنة|access-date=2021-10-14|website=www.amrkhaled.net|language=ar}}</ref> مەیسەرەی خزمەتکاریش ئەو شتانەی بۆ خەدیجە گێڕایەوە کە بەسەریان هاتووە، بۆیە لە دوای گەڕانەوەکەی لە شام خەدیجە پێشنیاری ھاوسەرگیری خستە بەردەمی لەڕێی نەفیسە کچی مەنییە،<ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، ج1، ص114، عالم الكتب، بيروت، ط1996.</ref> محەممەدیش ڕازی بوو و داواکەی خستە بەردەم مامەکانی، ئەبوو تاڵیبی مامی لەگەڵی چوو خوازبێنی بۆ کرد لە عەمری کوڕی ئەسەدی مامی و مارەییەیەکەی بیست حوشتر بوو،<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٢، لاپەڕە ٣٦١</ref> خەدیجەی خواست کاتێک لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بوو خەدیجە لە تەمەنی ٤٠ ساڵیدا یان ھەندێک دەڵێن ئەویش لە تەمەنی ٢٥ ساڵیدا بووە.<ref>{{Cite web|date=2016-09-22|title=زواج النبي من السيدة خديجة رضي الله عنها|url=https://www.alsirah.com/زواج-النبي-من-السيدة-خديجة-رضي-الله-عنه/|access-date=2021-07-08|website=بوابة السيرة النبوية|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كيف تزوج النبي صلى الله عليه وسلم من خديجة - الإسلام سؤال وجواب|url=https://islamqa.info/ar/answers/34550/كيف-تزوج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-من-خديجة|access-date=2021-07-08|website=islamqa.info|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=زواج النبي صلى الله عليه وسلم بخديجة ـ رضي الله عنها ـ - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/156056/زواج-النبي-صلى-الله-عليه-وسلم-بخديجة-ـ-رضي-الله-عنها-ـ|access-date=2021-07-08|website=www.islamweb.net}}</ref> خەدیجە یەکەم ژنی محەممەدە و تاوەکوو لەژیاندا مابوو ژنی تری نەهێناوە،<ref>{{Cite web|title=أول امرأة تزوجها رسول الله صلى الله عليه وسلم بعد خديجة|url=http://www.sahaba.rasoolona.com/Al-Awael/484/%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D8%A9|access-date=2021-10-14|website=www.sahaba.rasoolona.com}}</ref> دوای ئەوەی بیست و پێنج ساڵ لەلای مایەوە پازدە ساڵ پێش پێغەمبەرایەتی و دە ساڵ دوای پێغەمبەرایەتی،<ref>{{Cite web|title=ما هي أول امرأة تزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ؟|url=https://ejaaba.com/%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%8A-%D8%A3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-10-14|website=ejaaba.com}}</ref> و دایکی ھەموو منداڵەکانی بوو بێجگە لە ئیبراھیم کە دایکی ئەو ماریە قیبتی بوو، مناڵەکانی تری قاسم و عەبدوڵڵا و زەینەب و ئوم کەلسوم و فاتمە بوون.<ref>{{Cite web|last=سعيد|first=مريم|date=2020-09-28|title=اسماء ابناء الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://www.fekera.com/94104/اسماء-ابناء-الرسول-صلى-الله-عليه-وسلم/|access-date=2021-10-14|website=موقع فكرة|language=ar}}</ref> قاسم و عەبدولڵا لە سەردەمی نەفامیدا مردن بەڵام ھەموو کچەکانی موسڵمان بوون و لە گەڵیدا کۆچیان کرد بۆ مەدینە، بەڵام ھەموویان ھێشتا پێغەمبەر لە ژیاندا بوو مردن بێجگە لە فاتیمە.<ref>{{Cite web|title=الحكمة من موت أبناء الرسول الذكور|url=https://www.almrsal.com/post/924895|access-date=2021-10-14|website=المرسال|language=ar}}</ref> === مژدەکان لە نزیکبوونەوەی ناردنی === [[موسڵمانان]] لەو بڕوایەدان کە خوا ھەر پێغەمبەرێکی ناردبێت بەڵێنی لێوەرگرتووە کە بە نەتەوەکەی بڵێت باوەڕ بە دوایین پێغەمبەر بھێنن کە محەممەدە و سەری بخەن،<ref>[http://www.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=49&ID=265 لە تەفسیری ئیبن کەسیر، سورەتی ئەنعام]</ref> و محەممەد خۆی فەرموویەتی: ({{عەرەبی|أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم}}) واتا: من بانگەوازی ئیبڕاھیمی باوکمم، مژدەکەی عیسام،<ref>دەقی فەرموودەکە؛ «أنا دعوة إبراهيم، وكان آخر من بشّر بي عيسى بن مريم»</ref> ھەروەھا لە کتێبەکانی سیرەدا ھاتووە کەوا حاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] و قەشە مەسیحییەکانی ناو [[عەرەب]] باسیان لە ھاتنی پێغەمبەر محەممەد کردووە پێش ناردنی کاتێک کاتەکەی نزیک بووەتەوە.<ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-07-08|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-01-17|title=كيف أخبرت الكتب السماوية عن النبي (ص) وشريعته؟|url=https://ar.hawzahnews.com/news/352732/كيف-أخبرت-الكتب-السماوية-عن-النبي-ص-وشريعته|access-date=2021-07-08|website=وكالة أنباء الحوزة|language=ar}}</ref> فاڵگرەوە عەرەبەکان لە جنۆکە شەیتانەکانەوە زانیایان کە بەدزیەوە گوێیان دەگرت و هەواڵەکانیان لەئاسمانەوە دەهێنا پێش ئەوەی ڕێگریان لێبکیرێت. قەشە مەسیحییەکان و حاخامە جوولەکەکان لە کتێبەکانیان سیفەتی خۆی سیفەتی کاتی هاتنیان دەزانی،<ref>{{Cite web|title=بعض صفات النبي الموعود {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/11307/|access-date=2021-10-14|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|last=الصلابي|first=د علي|title=صفات خير الأنام في التوراة والإنجيل|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2021/4/1/صفات-محمد-صلى-الله-عليه-وسلم-في-التوراة|access-date=2021-10-14|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> و پێغەمبەرەکانیان بەڵێنیان لێوەرگرتبوون کاتێک هات باوەڕی پێبێنن.<ref>{{Cite web|title=من أوصاف الرسول في التوراة والإنجيل -2-|url=https://islamsyria.com/site/show_articles/9266|access-date=2021-10-14|website=islamsyria.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=صفات النبي (صلى الله عليه وآله) في التوراة - مركز الأبحاث العقائدية|url=https://www.aqaed.com/faq/1666/|access-date=2021-10-14|website=www.aqaed.com}}</ref> ئیبن عەبباس دەڵێت ({{عەرەبی|كانت يهود خيبر تقاتل غطفان فلمّا التقوا هُزمت يهود خيبر فعاذت اليهود بهذا الدعاء فقالت «اللهم إنا نسألك بحقّ محمد النبيّ الأميّ الذي وعدتنا أن تخرجه لنا في آخر الزمان إلا نصرتنا عليهم»، فكانوا إذا التَقَوا، دعوا بهذا الدعاء فهزموا غطفان، فلما بُعث النبي صلى الله عليه وسلم كفروا به فأنزل الله ﴿وَكَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ﴾}}<ref>{{Cite book|last=بكر/السيوطي|first=جلال الدين عبد الرحمن بن أبي|url=https://books.google.iq/books?id=jzdMDwAAQBAJ&pg=PT169&lpg=PT169&dq%253D%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D8%25AA%25D9%2582%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2584%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2591%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D9%2587%25D9%258F%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25AA%252B%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25AE%25D9%258A%25D8%25A8%25D8%25B1%252B%25D9%2581%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B0%25D8%25AA%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%252B%25C2%25AB%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%25D9%2585%252B%25D8%25A5%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25A3%25D9%2584%25D9%2583%252B%25D8%25A8%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2591%252B%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25AF%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A3%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2591%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B0%25D9%258A%252B%25D9%2588%25D8%25B9%25D8%25AF%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25A3%25D9%2586%252B%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2587%252B%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D9%2581%25D9%258A%252B%25D8%25A2%25D8%25AE%25D8%25B1%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%252B%25D8%25A5%25D9%2584%25D8%25A7%252B%25D9%2586%25D8%25B5%25D8%25B1%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25A7%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%25D9%2585%25C2%25BB%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2583%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A5%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2582%25D9%258E%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%258C%252B%25D8%25AF%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%25D8%25B0%25D8%25A7%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25A1%252B%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B2%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25BA%25D8%25B7%25D9%2581%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%258C%252B%25D9%2581%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%258F%25D8%25B9%25D8%25AB%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A8%25D9%258A%252B%25D8%25B5%25D9%2584%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%258A%25D9%2587%252B%25D9%2588%25D8%25B3%25D9%2584%25D9%2585%252B%25D9%2583%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25A7%252B%25D8%25A8%25D9%2587%252B%25D9%2581%25D8%25A3%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587%252B%25EF%25B4%25BF%25D9%2588%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2592%252B%25D9%2585%25D9%2590%25D9%2586%252B%25D9%2582%25D9%258E%25D8%25A8%25D9%2592%25D9%2584%25D9%258F%252B%25D9%258A%25D9%258E%25D8%25B3%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25AA%25D9%2590%25D8%25AD%25D9%258F%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D8%25B9%25D9%258E%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2589%252B%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%258E%25D9%2591%25D8%25B0%25D9%2590%25D9%258A%25D9%2586%25D9%258E%252B%25D9%2583%25D9|title=تفسير السيوطي (الدر المنثور في التفسير بالمأثور) 1-7 ج1|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-3001-3|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=ص5 - شرح كتاب قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة - الكلام على حديث ابن عباس في معنى استفتاح اليهود على الذين كفروا - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32403/296|access-date=2021-10-14|website=al-maktaba.org}}</ref> واتا: جوولەکەکانی خەیبەر جەنگیان لەگەڵ غەتەفان دەکرد کاتێک بەیەک گەیشتن جوولەکەکانی خەیبەر دۆڕان، و جوولەکەکان ئەم دوعایەیان کرد؛ خوایە ئێمە داوات لێدەکەین بەحەقی پێغەمبەر محەممەدی ڕاستگۆ کە بەڵێنت داوە بۆمانی بنێری سەرمان بخەی بەسەریاندا، بۆیە کاتێک گەیشتن بەغەتەفان ئەو دوعایەیان کرد و لێیان بردنەوە، کاتێک پێغەمبەر وەحی بۆ هات باوەڕیان پێنەکرد، خوای گەورە ئایەتی دابەزاند (ئەوان لەپێشدا بە پێغەمبەر هەڕەشەیان لە بێباوەڕان دەکرد بەڵام کاتێک هات باوەڕیان پێنەهێنا). لەباسی موسڵمان بوونی [[سەلمانی فارسی]] دەڵێت یەکێک لەڕاهیبەکان پێیگووتوە: ({{عەرەبی|قد أظلّ زمان نبي، مبعوث بدين إبراهيم يخرج بأرض العرب، مهاجره إلى الأرض بين حرّتين بينهما نخل، به علامات لا تخفى، يأكل الهديّة ولا يأكل الصّدقة، بين كتفيه خاتم النبوة، فإن استطعت أن تلحق بتلك البلاد فافعل}})<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=iMR9DwAAQBAJ&pg=PT726&lpg=PT726&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=JFDqO8C8LS&sig=ACfU3U0b7_r4XN8EyZYXaVMZ0AtDNkB_SQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgLEAM|title=البداية والنهاية 1-8 مع الفهارس ج1: البداية والنهاية 1/8 - لونان|date=2015-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-2781-5|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - هداية الحيارى في أجوبة اليهود والنصارى - القسم الأول في أجوبة المسائل - المسألة الثانية فيما لو اختاروا الكفر - قصة إسلام سلمان الفارسي - سلمان يلحق بقس عمورية- الجزء رقم1|url=https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=115&ID=20|access-date=2021-10-15|website=islamweb.net|language=ar}}</ref> واتا: سەردەمی پێغەمبەرێک نیزیک بۆتەوە، بەدینی ئیبراهیم نێردراوە لەوڵاتی عەرەب دەردەکەوێت، کۆچدەکات بۆ زەوییەک لەنێوان دوو چیا دایە و خورمای لێدەچێندرێت، چەند نیشانەیەکی هەیە؛ دیاری وەردەگرێت بەڵام خێر وەرناگرێت، لەنێوان شانەکانی مۆری پێغەمبەرایەتی هەیە، ئەگەر بتوانی بگەی بەو وڵاتە ئەو پێی بگە.<ref>{{Cite book|last=عويص|first=د إيهاب|url=https://books.google.iq/books?id=5go0EAAAQBAJ&pg=PT522&lpg=PT522&dq=%D9%82%D8%AF+%D8%A3%D8%B8%D9%84%D9%91+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A8%D8%B9%D9%88%D8%AB+%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86+%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85+%D9%8A%D8%AE%D8%B1%D8%AC+%D8%A8%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%8C+%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%87+%D8%A5%D9%84%D9%89+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D8%AD%D8%B1%D9%91%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%85%D8%A7+%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%8C+%D8%A8%D9%87+%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7+%D8%AA%D8%AE%D9%81%D9%89%D8%8C+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%D9%8A%D9%91%D8%A9+%D9%88%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D8%A3%D9%83%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%91%D8%AF%D9%82%D8%A9%D8%8C+%D8%A8%D9%8A%D9%86+%D9%83%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9%D8%8C+%D9%81%D8%A5%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B7%D8%B9%D8%AA+%D8%A3%D9%86+%D8%AA%D9%84%D8%AD%D9%82+%D8%A8%D8%AA%D9%84%D9%83+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D8%A7%D9%81%D8%B9%D9%84&source=bl&ots=yvBiBZtnkj&sig=ACfU3U1CKp3m8DCTd5EtjLjM0lFiXWA6aw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxLTOxczzAhVP3KQKHRdODDIQ6AF6BAgNEAM|title=كهولة قبل البلوغ|publisher=ٌرواية|isbn=978-603-90437-5-1|language=ar}}</ref> [[عامر کوڕی ڕەبیعە]] دەڵێت: ({{عەرەبی|سمعت زيد بن عمرو بن نفيل يقول أنا أنتظر نبيًا من ولد إسماعيل ثم من بني عبد المطلب بن هاشم ولا أراني أدركه، وأنا أؤمن به وأصدّقه وأشهد أنه نبيّ، فإن طالت بك مدة فرأيته فأقرئه مني السّلام، وسأخبرك ما نعته حتى لا يخفى عليك. قلت: هلمّ. قال: هو رجل ليس بالقصير ولا بالطويل ولا بكثير الشعر ولا بقليله وليست تفارق عينيه حمرة وخاتم النبوة بين كتفيه، واسمه أحمد، وهذا البلد مولده ومبعثه، ثم يخرجه قومه منها، ويكرهون ما جاء به حتى يهاجر إلى يثرب فيظهر أمره، فإيّاك أن تخدع عنه فإني طفت البلاد كلها أطلب دين إبراهيم، فكل من أسأل من اليهود والنصارى والمجوس يقولون "هذا الدين وراءك" وينعتونه مثل ما نعته لك ويقولون "لم يبق نبي غيره}})<ref>{{Cite web|title=تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج ١٩ - الصفحة ٥٠٤|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3175_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%AC-%D9%A1%D9%A9/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_504|access-date=2021-10-16|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الاسلامية : أعـلام النبوة|url=https://taghrib.com/ar/library/print/406/19|access-date=2021-10-16|website=taghrib.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول صلى الله عليه وسلم|url=http://w11a.weebly.com/157516041585158716081604-158916041609-1575160416041607-1593160416101607-1608158716041605.html|access-date=2021-10-16|website=عظماء في التاريخ الاسلامي}}</ref> واتا: گوێم لە [[عەمر کوڕی نوفەیل]] بوو دەیگووت چاوەڕێی پێغەمبەرێک دەکەم لەنەوەی ئیسماعیل، دواتر لەنەوەی عەبدول موتەڵیب کوڕی هاشم و وانازانم پێیبگەم، من باوەڕم پێی هێناوە و بەڕاستی دادەنێم و شایەتی دەدەم پێغەمبەرە، ئەگەر تەمەنت درێژ بوو و پێی گەیشتی لەمنەوە سەلامی لێبکە، و سیفاتەکانیت پێدەڵێم تاوەکوو لێت تێکنەچێ. گووتم: پێم بڵێ. گووتی: پیاوێکە نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، پرچی نەزۆر درێژە نەزۆر کورتە، سورایی هەمیشە لەچاوەکانیدا هەیە و مۆری پێغەمبەرایەتی لەنێوان شانەکانیەتی، ناوی ئەحمەدە و ئەو وڵاتەی ئێرە شوێنی لەدایکبوون و ناردنیەتی، دواتر گەلەکەی لە وڵات دەریدەکەن و ڕقیان لە بەرنامەکەیەتی، ئینجا کۆچدەکات بۆ مەدینە و سەردەکەوێت، ئاگات لێبێت لێت تێکنەچێت من هەموو وڵاتان گەڕاوم بەدوای دینی ئیبراهیم، پرسیارم لەهەر جوولەکە و مەسیحی و ئاگرپەرستێک کردبێت گووتویانە: بگەڕێوە لەوەڵاتی تۆ سەرهەڵدەدا، بەو شێوەیەی بۆم وەسف کردی ئاوا بۆیان وەسف کردووم و دەیانگووت تەنیا ئەو پێغەمبەرە ماوە بنێردرێت.<ref>{{Cite web|title=زيد بن عمرو بن نفيل العدوي - The Hadith Transmitters Encyclopedia|url=http://hadithtransmitters.hawramani.com/%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D9%81%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%8A/|access-date=2021-10-16|website=hadithtransmitters.hawramani.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الباب السابع عشر فيما هجست به النفوس من إلهام العقول بنبوته عليه السلام، الباب الثامن عشر في مبادىء نسبه وطهارة مولده صلى الله عليه وسلم - أعلام النبوة للماوردي|url=http://islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/2Siyer/pg_005_0010.htm|access-date=2021-10-16|website=islamilimleri.com}}</ref> محەممەد پێش پێغەمبەرایەتی چەند شتێکی دەبینی لەوانە ({{عەرەبی|إني لأعرف حجرًا بمكة كان يسلّم علي قبل أن أُبعث، إني لأعرفه الآن}})<ref>{{Cite web|date=2020-07-21|title=تسليم الحجر عليه صلى الله عليه و سلم|url=http://jeridety.com/ar/170292|access-date=2021-10-16|website=جريدتي|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=المطلب الحادي عشر: تسليم الحجر|url=https://dorar.net/aqadia/2067|access-date=2021-10-16|website=dorar.net|language=ar}}</ref> واتا: من بەردێک دەزانم لەمەککە پێش پێغەمبەرایەتی سەلامی لێدەکردم، ئێستا دەیناسمەوە.<ref>{{Cite web|date=2017-02-14|title=باب فضل نسب النبي ﷺ ، وتسليم الحجر عليه قبل النبوة|url=https://muslim.lna.io/2267/|access-date=2021-10-16|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ عبد المحسن العباد-صحيح مسلم-254-5|url=http://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=243110|access-date=2021-10-16|website=alathar.net}}</ref> ئەگەر ویستبای دەست بەئاو بگەیەنێت دوور دەکەوەتەوە تاوەکوو ماڵەکانی مەککە وندەبوون و دەچوو بۆ شیو و دۆڵەکانی دەوری مەککە، بەلای هەر دار یان بەردێکدا تێپەڕیبا دەیگووت «سەلامت لێبێت ئەی پێغەمبەری خوا»،<ref>{{Cite web|title=حجرُ يسلم على رسول الله - شبكة الشفاء العالمية|url=https://www.ashefaa.complay.php/?catsmktba=21586|access-date=2021-10-16|website=حجرُ يسلم على رسول الله|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=سلام الحجر على النبي - موقع مقالات إسلام ويب|url=https://www.islamweb.net/ar/article/202255/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A|access-date=2021-10-16|website=www.islamweb.net}}</ref> سەیری لای ڕاست و چەپی خۆیدەکرد تەنیا بەرد و داری دەبینی، ئەو بارودۆخە بەردەوام بوو تاوەکوو جبرەئیل هات بۆلای لە [[ئەشکەوتی حیرا]].<ref>البداية والنهاية، ابن كثير، بەرگی ٣، لاپەڕە ٥-٣٣</ref> == ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ == === دابەزینی سروش === [[پەڕگە:Cave Hira.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەشکەوتی حیرا]] کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حیڕا <ref name="ReferenceF" /> دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق المختوم (كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی دەبرد و مانگێک تیایدا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref name=":4" /><ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref> یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref> [[عائیشە]] بەسەرهاتی دابەزینی سروش دەگێڕێتەوە و دەڵێت: ({{عەرەبی|أول ما بدأ به رسول الله صلى الله عليه وسلم من الوحي الرؤيا الصالحة في النوم، فكان لا يرى رؤيا إلا جاءت مثل فلق الصبح، ثم حُبب إليه الخلاء، وكان يخلو بغار حراء، فيتحنّث فيه الليالي ذوات العدد قبل أن ينزع إلى أهله، ويتزوّد لذلك، ثم يرجع إلى خديجة فيتزود لمثلها، حتى جاءه الحقّ وهو في غار حراء، فجاءه المَلك فقال: اقرأ، قال: ما أنا بقاريء. قال: فأخذني فغطّني حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، قلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثانية حتى بلغ مني الجهد، ثم أرسلني فقال: اقرأ، فقلت: ما أنا بقاريء، فأخذني فغطني الثالثة، ثم أرسلني فقال:{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥}} فرجع بها رسول الله صلى الله عليه وسلم يرجف فؤاده، فدخل على خديجة بنت خويلد رضي الله عنها فقال: زمّلوني زملّوني، فزمّلوه حتى ذهب عنه الروع، فقال لخديجة وأخبرها الخبر: لقد خشيت على نفسي. فقالت خديجة: كلا والله ما يخزيك الله أبدًا، إنك لتصل الرّحم، وتحمل الكلّ، وتكسب المعدوم، وتُقرِي الضيف، وتُعين على نوائب الحقّ. فانطلقت به خديجة حتى أتت به ورقة بن نوفل بن أسد بن عبد العزى، ابن عم خديجة، وكان امرءًا تنصّر في الجاهلية، وكان يكتب الكتاب العبراني، فيكتب من الإنجيل بالعبرانية ما شاء الله أن يكتب، وكان شيخًا كبيرًا قد عمي، فقالت له خديجة: يا ابن عمّ، اسمع من ابن أخيك. فقال له ورقة: يا ابن أخي ماذا ترى؟ فأخبره رسول الله صلى الله عليه وسلم خبر ما رأى، فقاله له ورقة: هذا الناموس الذي نزل الله به على موسى، يا ليتني فيها جذع، ليتني أكون حيًا إذ يُخرجك قومك، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أوَمخرجيّ هم؟ قال: نعم، لم يأتِ رجل قطّ بمثل ما جئتَ به إلا عُودِي، وإن يدركني يومك أنصرك نصرًا مؤزرًا}})<ref>{{Cite web|title=بدء الوحي إِلى رسول الله صلى الله عليه وسلم|url=http://www.saaid.net/Doat/binbulihed/271.htm|access-date=2021-10-18|website=www.saaid.net}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-11-13|title=بدء الوحي|url=http://www.alukah.net/sharia/0/35963/|access-date=2021-10-18|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-02-04|title=باب بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://muslim.lna.io/195/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح مسلم|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إنكار أحاديث بدء الوحي|url=http://www.bayanelislam.net/Suspicion.aspx?id=03-02-0032&value=&type=|access-date=2021-10-18|website=www.bayanelislam.net}}</ref> واتا:<blockquote>پێغەمبەر سەرەتا خەونی ڕاستی دەبینی، هەر خەونێکی دیتبا وەک بەری بەیان دەهاتە دی، دواتر خەڵوەتی لەلا خۆشەویستکرا و خەڵوەتی دەکرد لە ئەشکەوتی حیڕا، و چەند شەوێک تێیدا دەماوە بەندایەتی دەکرد پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆلای خێزانەکەی، بۆئەوەی کەلوپەلی پێویست لەگەڵ خۆی ببات، لەسەر ئەو کارە بەردەوامبوو تاوەکوو وەحی بۆهات لەئەشکەوتی حیڕادا، جوبرەئیل هات بۆلای و پێیگووت: بخوێنە، ئەویش گووتی: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: بخوێنە، گووتم: خوێندەواریم نییە، پێغەمبەر گووتی: جاری سێیەم بە توندی باوەشی پێداکردم تاوەکوو ئازاریدام دواتر بەریدام و گووتی: {{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی=بخوێنە بەناوی ئەو خوایەی دروستی کردووی، مرۆڤی لە خوێنپارەیەک دروستکردووە، بخوێنە خوای تۆ بەخشندەترینە، ئەو خوایەی بەهۆی پێنووس مرۆڤی فێرکردووە، فێری ئەو شتانەی کردووە کە نەیزانیوە}}. پێغەمبەر بە ترسێکی زۆرەوە گەڕایەوە ماڵەوە و بە خەدیجەی گووت: دامبپۆشن دامبپۆشن، دایانپۆشی تاوەکوو ترسەکەی نەما، بەخەدیجەی گووت ج ڕویداوە و پێی گووت لەژیانی خۆم ترسام، خەدیجە گووتی: سوێند بەخوای گەورە هەرگیز خوا سەرشۆڕت ناکات، تۆ خزمایەتی بەجێدەهێنی، یارمەتی بێتوانایان دەدەی، هاوکاری کەسانی هەژار دەکەی، ماف بۆ خەڵکی دەگێڕیەوە. خەدیجە لەگەڵ خۆی بردی بۆلای [[وەرەقە کوڕی نەوفەل]] کە ئامۆزای خەدیجە بوو، لەنەفامیدا ببوو بە مەسیحی، ئەوەندەی خوا ویستی لەسەربێت ئینجیلی بەعیبری دەنووسی، پیاوێکی پیربوو بینایی لەدەستدابوو. خەدیجە گووتی: ئەی ئامۆزاکەم گوێ لەبرازاکەت بگرە بزانە دەڵێ چی، وەرەقە گووتی کوڕە برا دەڵێی چی؟ پێغەمبەر ئەوەی دیتبووی بۆی گێڕایەوە، وەرەقە پێیگووت: ئەوە هەر ئەو شتەیە کەبۆ مووسا دابەزیوە، خۆزگە گەنج و بەتوانا دەبووم کاتێکک گەلەکەت دەرتدەکەن، پێغەمبەر گووتی: ئەوان دەرمدەکەن؟ وەرەقە گووتی: بەڵێ، هەر کەسێک شتێکی وەک ئەوەی تۆی هێنابێت دوژمنایەتی کراوە، خۆئەگەر لەکاتەدا زیندووبم زۆر چاک سەرتدەخەم).<ref>{{Cite web|title=ص193 - كتاب التعريف بالإسلام - بدأ الوحي - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/144/198|access-date=2021-10-16|website=al-maktaba.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=حديث عن بدء الوحى من صحيح البخاري (7 أحاديث)|url=https://www.al-hamdoulillah.com/ar/hadith/bukhari/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%AF%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%89.html|access-date=2021-10-16|website=www.al-hamdoulillah.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=د. علي محمّد الصلابيّ - الحلقة التاسعة (9): نزول الوحي على سيِّد الخلق محمد صلى الله عليه وسلم|url=https://resalapost.com/2019/10/30/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%84%d9%82%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%a7%d8%b3%d8%b9%d8%a9-9-%d9%86%d8%b2%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%b9%d9%84%d9%89-%d8%b3%d9%8a%d9%91%d9%90%d8%af-%d8%a7/|access-date=2021-10-16|website=رسالة بوست|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=كتاب بدء الوحي (028) {{!}} الموقع الرسمي لمعالي الشيخ عبد الكريم بن عبد الله الخضير - حفظه الله تعالى -|url=https://shkhudheir.com/scientific-lesson/258618227|access-date=2021-10-16|website=shkhudheir.com}}</ref></blockquote>[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]] ابن ئیسحاق دەڵێت: یەکەم جار جوبرائیل لە خەودا هاتووەتە لای پێغەمبەر ،{{تێبینی|بەشێک لە سەرچاوەکان بە پێچەوانەی ئەو گێرانەوەی ئێستا هەیە ڕەتی دەکەنەوە لە کاتی دابەزینی نیگا (وەحی) پێغەمبەر لە باری خەوودابووبێت بە ئاگا بووە بەڵام ئەمە جێگای بایەخی نەبووە زۆرینە لە سەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر لە باری خەودا بووە ، بەهۆی ئەوەی خەوبینینی پێغەمبرە خەوی ساڵح بووە و دەهاتە دی .|group=تێبینیی}} دەگێڕێتەوە پێغەمبەر وتی لە کاتی خەودا هات بۆلام ، پێی وتم بخوێنە ، وتم خوێندەواریم نیە جارێکی دیکە گەڕایەوە و هەمان شتی دووبارە کردەوە ، ووتی بخوێنە ، منیش وتم خوێندەواریم نیە پاشان ئەم ئایەتەی گووت .{{قورئان|سوورەت=٩٦|ئایەت=١|ژمارە=٥|کوردی= بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون}}.<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref> ئەمەش یەکەم ئایەتی [[قورئان]] بوو کە دابەزی بۆی .<ref name=":0" /> لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات،<ref>{{Cite web|title=فصل: مطلب أول سورة نزلت وفترة الوحي وسببها:{{!}}نداء الإيمان|url=http://www.al-eman.net/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%8A%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8%20%D8%A3%D9%88%D9%84%20%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9%20%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%20%D9%88%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A%20%D9%88%D8%B3%D8%A8%D8%A8%D9%87%D8%A7:/i543&d898010&c&p1|access-date=2021-10-18|website=www.al-eman.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A|access-date=2021-10-18|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref> گوتراوە چل ڕۆژ یان کەمتر،<ref>{{Cite web|title=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|url=https://www.withprophet.com/ar/%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D9%87-_20124|access-date=2021-10-18|website=فترة الوحي (انقطاعه) من كتاب خاتم النبيّين صلى الله عليه وسلم - كتب سيرة الرسول|language=ar}}</ref> گوتراوە شەش مانگ،<ref>{{Cite web|title=انقطاع الوحي عن النبي صلى الله عليه وسلم|url=http://midad.com/article/203243|access-date=2021-10-18|website=مداد|language=ar}}</ref> گوتراوە نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە،<ref>{{Cite web|title=السيرة النبوية (9)..عودة الوحي بعد إنقطاعه والدروس المستفادة - وضوح الاخبارى|url=https://boldnews.net/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%d9%8a%d8%a9-9-%d8%b9%d9%88%d8%af%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ad%d9%8a-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a5%d9%86%d9%82%d8%b7%d8%a7%d8%b9/|access-date=2021-10-18|language=ar}}</ref> تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد. دەربارەی چۆنیەتی دابەزینی وەحی پێغەمبەر دەڵێت: ({{عەرەبی|أحيانًا في مثل صلصلة الجرس، فهو أشده عليّ فيفصم عني وقد وعيت ما قال، وأحيانًا يتمثل لي الملك رجلاً فيكلمني فأعي ما يقول}})<ref>{{Cite web|title=الدرر السنية - الموسوعة الحديثية|url=https://www.dorar.net/hadith/sharh/72226|access-date=2021-10-18|website=www.dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموقع الرسمي لسماحة الشيخ عبدالله بن عبدالرحمن الجبرين - رحمه الله -|url=https://www.ibn-jebreen.com/books/7-101-6989-6157-32177.html|access-date=2021-10-18|website=www.ibn-jebreen.com}}</ref> واتا: هەندێک جار وەک زرینگانەوەی زەنگێک هەستی پێدەکەم کە لەهەموو شێوەکان لەلام گرانترە، دەنگەکە نامێنێت و من ئەوەم لەبەرکردووە کە گووتویەتی، هەندێکجار فریشتەیەک لەشێوەی مرۆڤێک دێت بۆلام و قسەم لەگەڵ دەکات.<ref>{{Cite web|title=الباحث القرآني|url=https://tafsir.app/ibn-katheer/42/2|access-date=2021-10-18|website=tafsir.app}}</ref><ref>{{Cite web|title=شرح حديث أحْيانًا يَأْتِيني مِثْلَ صَلْصَلَة الجَرَس|url=https://islamic-content.com/hadeeth/1826|access-date=2021-10-18|website=islamic-content.com|language=ar-SA}}</ref> عائیشە دەڵێت: ({{عەرەبی|ولقد رأيتُه ينزل عليه الوحي في اليوم الشديد البرد، فيفصِم عنه، وإنَّ جبينه ليتفصَّد عرقًا}})<ref>{{Cite web|date=2017-01-27|title=كيف كان بدء الوحي إلى رسول الله ﷺ|url=https://bukhari.lna.io/37/|access-date=2021-10-18|website=حديث صحيح البخاري|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=إبتداء الوحي|url=https://ibadhiyah.tripod.com/hadith/chapter2.html|access-date=2021-10-18|website=ibadhiyah.tripod.com}}</ref> واتا: لەڕۆژی زۆر ساردی زستاندا بینیومە وەحی بۆ دادەبەزێت، کاتێک تەواو دەبێت ڕومەتەکانی عارەقیان لێدەچۆڕێتەوە.<ref>{{Cite web|title=في كيفية إتيان الوحي إلى النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّم وشِدَّته عليه {{!}} الموقع الرسمي لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس حفظه الله|url=https://ferkous.com/home/?q=nabawiya-1-15|access-date=2021-10-18|website=ferkous.com}}</ref> هەر لەو ماوەیەدا بۆدووەم جار سینگی لەتکرا.<ref>{{Cite web|date=2019-06-02|title=العالم الخفى.. النبى محمد والملائكة.. كم مرة شق الملائكة صدر النبى؟.. فقهاء: 3 مرات آخرها قبل رحلة الإسراء والمعراج.. شق الصدر عملية بسيطة لقدرات جبريل التى منحها له الله|url=https://www.youm7.com/story/2019/6/2/العالم-الخفى-النبى-محمد-والملائكة-كم-مرة-شق-الملائكة-صدر/4269219|access-date=2021-10-18|website=اليوم السابع}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|url=https://www.withprophet.com/ar/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9-%D8%B4%D9%82-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%A9-4-%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%87|access-date=2021-10-18|website=قصة شق صدر الرسول وتطهير قلبه من الأحقاد - مع الحبيب|language=ar}}</ref> === سەرەتای بانگەواز === [[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]] موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref> گوتویەتی ({{عەرەبی|أنا رسولُ من أدركتُ حيًا، ومن يولد بعدي}}) واتا: من پێغەمبەر هەموو زیندوانم و پێغەمبەری ئەوانەشم دوای من لەدایک دەبن، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref> و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو کە تەمەنی دە ساڵ بوو<ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بەپێی گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەید کوڕی حاریسە|زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) [[ئەبووحەنیفە|ئەبوو حەنیفە]] دەڵێت: ئەبوبەکر یەکەم پیاو بوو باوەڕی پێهێنا، وعەلی یەکەم منداڵ بوو باوەڕی پێهێنا، و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کەموسڵمان بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] موسڵمانبوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون. محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد<ref name="ReferenceH">فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن ئەنجامدانی دوو ڕکات بەیانیان و دوو ڕکات لەشەواندا، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبوونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref> و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد دەگەیشتن. کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی [[ماڵی ئەڕقەم|ئەڕقەمی کوڕی ئەبو ئەڕقەمی]] بۆ ھەڵبژاردن تا تیایدا کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref name="ReferenceH"/><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref> === بانگەواز بە ئاشکرا === دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب دەڵێت: ({{عەرەبی|لما نزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» جمع رسول الله ﷺ قرابته، فاجتمع له ثلاثون رجلاً، فأكلوا وشربوا، فقال لهم: من يضمن عني ديني ومواعيدي ويكون معي في الجنة ويكون خليفتي في أهلي؟ فقال علي: أنا}})<ref>{{Cite web|title=إسلام ويب - مسند الإمام أحمد - مسند العشرة المبشرين بالجنة - مسند الخلفاء الراشدين - ومن مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه- الجزء رقم1|url=https://www.islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&flag=1&bk_no=6&ID=841|access-date=2021-11-25|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.quran7m.com/searchResults/026214.html|access-date=2021-11-25|website=www.quran7m.com}}</ref> واتا: کاتێک ئایەتی ''خزمە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە دابەزی، پێغەمبەر کەسە نزیکەکانی کۆکردەوە، سی کەس کۆبونەوە نان و ئاویان خوارد، پێغەمبەر گووتی کێ زەمانەتی دینەکەم دەکات لەگەڵ منە لەبەهەشت و دەبێتە جێگرەوەی من لەناو خێزانەکەمدا: عەلی کوڕی ئەبو تاڵیب گووتی من.''<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} الجهر بالدعوة .. وأنذر عشيرتك الأقربين|url=https://islamstory.com/ar/artical/3406641/cat-%D8%B1%D8%AC%D8%A8|access-date=2021-11-25|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> <blockquote>[[ئیبن عەبباس]] دەڵێت {{عەرەبی|لمّا أنزلت «وأنذر عشيرتك الأقربين» صعد رسول الله ﷺ على الصّفا فقال: يا معشر قريش! فقالت قريش: مالك يا محمد؟ قال: أرأيتم لو أخبرتكم أن خيلاً بسفح هذا الجبل أكنتم تصدقونني؟ قالوا: نعم، أنت عندنا غير متَّهم، وما جربنا عليك كذبًا قطّ. قال: فإنّي نذيرٌ لكم بين يدي عذابٍ شديدٍ، يا بني عبد المطلب! يا بني عبد مناف! يا بني زهرة! إنّ الله أمرني أن أُنذر عشيرتي الأقربين، وإنّي لا أملك لكم من الدنيا منفعة ولا من الآخرة نصيبًا، إلا أن تقولوا لا إله إلا الله. فقال أبو لهب: تبًا لك سائر اليوم، ألهذا جمعتنا؟ فأنزل الله تبارك وتعالى «تبت يدا أبي لهب وتب»}}<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title="وأنذر عشيرتك الأقربين" النبى يصدح بالرسالة.. ما يقوله التراث الإسلامى|url=https://www.youm7.com/story/2020/9/9/وأنذر-عشيرتك-الأقربين-النبى-يصدح-بالرسالة-ما-يقوله-التراث-الإسلامى/4967884|access-date=2022-02-16|website=اليوم السابع}}</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> واتا: کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٢٦|ئایەت=٢١٤|ژمارە=١|کوردی=خزم و کەسە نزیکەکانت ئاگادار بکەوە}}دابەزی پێغەمبەر چووە سەر چیای سەفا و گووتی: ئەی قوڕەیش، قوڕەیش گوتتیان چیبووە ئەی محەممەد؟ ەویش گووتی ئەگەر پێتان بڵێم لەپشت ئەو شاخەوە سوپایەک هەیە و دەیەوێت بەسەرتاندا بدات بڕوام پێدەکەن؟ گوتییان بەڵێ، تۆ لەلای ئێمە کەسێکی پاکی و هەرگیز درۆمان لێنەبیستووی. پێغەمبەر گووتی کەواتە من نێردراوم بۆ لاتان تاوەکوو لەسزایەکی بە ئازار ڕزگارتان بکەم. ئەی بەنو عەبدولموتەلیب، ئەی بەنوو عەبدمەناف، ئەی بەنوو زوهرە خوا فەرمانی پێکردووم خزمە نزیکەکانم ئاگادار بکەمەوە، من لەلای خوا هیچ سودێکتان پێناگەیەنم، ئەگەر شایەتی نەدەن کە هیچ خوایەک شایەنی پەرستن نییە جگە لە ئەڵڵا، [[ئەبوو لەھەب|ئەبوو لەهەب]] گووتی دەستت بە بڕین چێ هەر بۆ ئەوە کۆت کردووینەوە؟ خوای گەورە ئایەتی {{قورئان|سوورەت=١١١|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=لەناوچێ هەردوو دەستی ئەبوو لەهەب، وە لەناویشچوو}} دابەزاند.<ref>{{Cite web|title=تفسير وأنذر عشيرتك الأقربين [ الشعراء: 214]|url=https://surahquran.com/aya-tafsir-214-26.html|access-date=2022-02-16|website=surahquran.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=2017-03-17|title=في قوله تعالى: وأنذر عشيرتك الأقربين|url=http://www.alukah.net/sharia/0/113765/|access-date=2022-02-16|website=www.alukah.net|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=القران الكريم {{!}}وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ|url=https://www.alro7.net/ayaq.php?langg=arabic&aya=214&sourid=26|access-date=2022-02-16|website=www.alro7.net}}</ref> </blockquote>بەپێی ڕیوایەتێکی زوھری ئیبن عەباس دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>،بەڵام زۆربەی موفەسیر و نوسەرانی سیرە دەڵێن دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانی هەر لەسەرەتای باگەوازی ئیسلامەوە دەستی پێکرد.<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی2، لاپەڕە92-163.</ref> لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش گوتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و گوتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان گوت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە موسڵمانبوون، و بڕیاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک موسڵمان بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان دەدا. [[ئیبن مەسعوود]] دەڵێت: حەوت کەس لە مەککەدا موسڵمان بوونی خۆیان ئاشکرا کرد: ئەوانیش پێغەمبەر، ئەبووبەکر، [[بیلالی حەبەشی]]، خەبابی کوڕی ئەرەت، سوهەیبی ڕۆمی، عەماری کوڕی یاسر و سومەیە کچی خەیات، هەرچی پێغەمبەر و ئەبووبەکرن ئەوا هۆزەکانیان دەیان پاراستن، بەڵام ئەوانی تر بەرگی ئاسنیان لەبەردەکرا و لەبەر خۆری بیابان دادەندران، و [[ئەبوو جەهل]] هات و سومەیەی بە ڕمێک کوشت.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=سيرة رسول الله صل الله عليه وسلم|url=https://njmsyria.com/%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%b1%d8%b3%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85/|access-date=2022-03-19|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref><ref>الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، بەرگی٤، لاپەڕە ٣٣٥.</ref><ref>{{Cite web|title=ص13 - كتاب شرح سنن ابن ماجة الراجحي - شرح حديث كان أول من أظهر إسلامه سبعة - المكتبة الشاملة الحديثة|url=https://al-maktaba.org/book/32167/138|access-date=2022-03-19|website=al-maktaba.org}}</ref> هەتاوەکوو پێغەمبەریش پارێزراو نەبوو لە دژایەتی قوڕەیش،<ref>{{Cite web|title=مقاطعة بني هاشم|url=https://www.alkhaleej.ae/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9-%D8%A8%D9%86%D9%8A-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85|access-date=2022-03-19|website=صحيفة الخليج|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=البداية والنهاية/الجزء الثالث/فصل اجتراء قريش على رسول الله بعد وفاة عمه أبي طالب - ويكي مصدر|url=https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB/%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B9%D8%AF_%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D9%87_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8|access-date=2022-03-19|website=ar.wikisource.org|language=ar}}</ref> عەبدوڵڵای کوڕی عەمری کوڕی عاس دەگێڕێتەوە دەڵێت: لەو کاتەی پێغەمبەر نوێژی لە نزیک کەعبە دەکرد [[عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت]] هات و شانی پێغەمبەری گرت و جلەکەی لەملی هاڵاند و ویستی بیخنکێنێت، لەو کاتەدا ئەبووبەکر هات و لەپێغەمبەری دورخستەوە و گووتی: ئایا کەسێک دەکوژن کە دەڵێت خوای من تەنیا ئەڵڵایە و ئایەت و نیشانەی لەلای خواوە بۆ هێناون.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن عمرو بن العاص، ژمارە: 4815.</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-15|title=الذي دافع عن النبي صلى الله عليه وسلم عندما خنقه عقبة بن أبي معيط وهو يصلي هو|url=https://www.wizviral.com/%d8%a7%d9%84%d8%b0%d9%8a-%d8%af%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%8a-%d8%b5%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b9%d9%84%d9%8a%d9%87-%d9%88%d8%b3%d9%84%d9%85-%d8%b9-2/|access-date=2022-03-19|website=www.wizviral.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=عقبة بن أبي معيط|url=https://www.alanba.com.kw/130049|access-date=2022-03-19|website=https://www.alanba.com.kw|language=ar-kw}}</ref><ref>{{Cite web|title=الموسوعة الحديثية|url=https://dorar.net/hadith|access-date=2022-03-19|website=dorar.net|language=ar}}</ref> زۆرترین ئەو کەسانەی دژایەتی پێغەمبەر و هاوەڵەکانیان دەکرد بریتیبوون لە: ئەبوو جەهل، ئەبوو لەهەب، ئەسوەد کوڕی عەبد یەغوس، حارس کوڕی قەیس کوڕی عەدی، وەلید کوڕی موغەیڕە، ئومەییە کوڕی خەلەف و عوقبە کوڕی ئەبوو موعەیت.<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، بەرگی1، لاپەڕە199-206، دار صادر، بيروت.</ref> تا کار گەیشتە ئەوەی پێغەمبەر دووعایان لێبکات و بڵێ: ئەی خوای گەورە تۆڵە لە ئەبوو جەهل، و عوتەبەی کوڕی ڕەبیعە، و شەیبەی کوڕی ڕەبیعە، و وەلیدی کوڕی عوتبە،و ئومەیەی کوڕی خەلەف،و عوقبەی کوڕی ئەبوو موعەیت و عیمارەی کوڕی وەلید بکەیتەوە.<ref>رواه البخاري في صحيحه عن عبد الله بن مسعود، ژمارە: 520.</ref><ref>{{Cite web|title=السيرة الحلبية - الحلبي - ج ١ - الصفحة ٤٧٠|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3746_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D8%A8%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_469|access-date=2022-03-19|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الشيخ محمد بن صالح العثيمين-صحيح مسلم-06b-4|url=https://alathar.net/home/esound/index.php?op=codevi&coid=112965|access-date=2022-03-19|website=alathar.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qaala Rasul Allah (saw) - Comprehensive Hadith Database - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم|url=http://qaalarasulallah.com/hadithView.php?ID=511|access-date=2022-03-19|website=qaalarasulallah.com}}</ref> قوڕەیش هەوڵیاندا لەڕێگەی گفتوگۆوە محەممەد لەئیسلام پاشگەز بکەنەوە، عوتبەی کوڕی ڕەبیعەیان بۆ ئەو مەبەستە نارد کەیەکێک بوو لە سەرکردەکانی قوڕەیش، کاتێک گوێی لەقورئان بوو گەڕایەوە و بەقوڕەیشی گوت: بەقسەم بکەن واز لەو پیاوە بێنن هەرچی دەڵێت، سوێند بەخوا ئەوەی کەدەیڵێت داهاتوویەکی گەورەی دەبێت، خۆئەگەر عەرەب بەسەریدا سەرکەوتن ئەوا کەسانی تر کارەکەیان بۆ کردوون، بەڵام خۆئەگەر سەرکەوت بەسەر عەرەبدا ئەوا دەسەڵات و سەربەرزی ئەو دەسەڵات و سەربەری ئێوەیە.<ref>{{Cite web|title=حوار عتبه بن ربيعه مع رسول الله صلى الله عليه وسلم - ملة إبراهيم|url=http://www.melatibrahim.com/all/hwar|access-date=2022-03-19|website=www.melatibrahim.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=موقع هدى القرآن الإلكتروني|url=https://www.hodaalquran.com/details.php?id=1814|access-date=2022-03-19|website=www.hodaalquran.com}}</ref> دواتر زۆر هەوڵیان لەگەڵدا سامان و سەرکردایەتییان خستە بەردەست بەڵام هەموو جارێک ڕەتیدەکردەوە.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، لاپەڕە 62-85، دار الفكر المعاصر، 2006.</ref> لەو کاتەدا محەممەد لەژێر پارێزراوی ئەبوو تالیبی مامیدا بوو، بۆیە قوڕەیش چەندین وەفدیان دەنارد بۆ لای و زۆر گلەییان لێدەکرد،<ref>سيرة ابن هشام، ابن هشام، بەرگی 2، لاپەڕە 92-163</ref> تاوەکوو دژایەتی کردنی زیاتری قەومەکەی قورسبوو بەلایەوە و بەمحەممەدی گوت: برازای خۆم ئەوە خزمان هاتوون و ئەوە و ئەوەیان گوتووە، خۆم و خۆشت بپارێزە و داوای شتێک مەکە کە نەخۆم نەخۆت نەتوانین هەڵبگرین، ئەوەی کە خزمەکانت پێیان ناخۆشە مەیڵێ. پێغەمبەر وایزانی کە مامی چیتر پاڵپشتی ناکات و دەیداتە دەست قوڕەیش، و چیتر توانای پاراستنی نەماوە، لەو کاتەدا پێغەمبەر قسە بەناوبانگەکەی کرد و گوتی:'''ئەی مامە ئەگەر خۆر لەسەر شانی ڕاستم دانێن، مانگیش لەسەر شانی چەپم دانێن، واز لەو ئیسلامە ناهێنم تاوەکوو خوای گەورە سەریدەخات یان لەپێناویدا دەمرم'''.<ref>{{Cite book|last=الدمشقي|first=أبي الفداء إسماعيل بن عمر/ابن كثير|url=https://books.google.iq/books?id=bC5tDwAAQBAJ&pg=PT117&lpg=PT117&dq=%D9%8A%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%91%D8%8C+%D9%84%D9%88+%D9%88%D9%8F%D8%B6%D8%B9%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%8C+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%8C+%D9%85%D8%A7+%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%AA%D9%8F+%D9%87%D8%B0%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1+%D8%AD%D8%AA%D9%89+%D9%8A%D8%B8%D9%87%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A3%D9%88+%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%83+%D9%81%D9%8A+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87&source=bl&ots=jcY0pnbsBU&sig=ACfU3U3MjZYYPsPHuimIBbgaaPVAkAUcJw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi37Lj3otL2AhWIQ_EDHe1eDEkQ6AF6BAgtEAM|title=السيرة النبوية لابن كثير|date=2011-01-01|publisher=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|isbn=978-2-7451-4445-4|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الدرر السنية|url=https://dorar.net/h/e4072577709e235f592188b95489d5c7|access-date=2022-03-19|website=dorar.net}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=490117&yearquarter=20163|access-date=2022-03-19|website=alwatan.kuwait.tt}}</ref><ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} لو وضعوا الشمس في يميني والقمر في يساري|url=https://islamstory.com/ar/artical/20879/%D9%84%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D9%81%D9%89-%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D8%B1-%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%89|access-date=2022-03-19|website=islamstory.com|language=ar}}</ref> دواتر محەممەد گریا، ئەبوو تاڵیب گوتی: برازای خۆم بەردەوام بە و ئەوەی پێت خۆشە بیکە، سوێند بەخوا هەرگیز ناتدەم بەدەستەوە.<ref>{{Cite journal|last=غشي|first=يحيى بن محمد|date=2015|title=دلائل النبوة:, القرآن الكريم: انشقاق القمر|url=http://dx.doi.org/10.54246/1548-008-002-003|journal=مجلة الواحات للبحوث والدراسات|pages=879|doi=10.54246/1548-008-002-003}}</ref><ref>الاكتفاء بما تضمنه من مغازي رسول الله والثلاثة الخلفاء، سليمان بن موسى الكلاعي الأندلسي، بەرگی 1، لاپەڕە 163، عالم الكتب، بيروت، 1996.</ref> === کۆچکردن بۆ حەبەشە === {{سەرەکی|کۆچکردن بۆ حەبەشە}} [[پەڕگە:LocationAksumiteEmpire.png|وێنۆک|250px|شوێنی شانشینی حەبەشە کە موسڵمانان کۆچیان بۆ کرد لە دوای ئازاردانیان.]]کاتێک نەھامەتی زیادی کرد لەسەر [[موسڵمانان]] پێغەمبەر محەممەد ڕێگەی پێدان کە کۆچ بکەن بۆ [[حەبەشە]] لە ساڵی ٦١٥ز بۆ لای پاشا [[نەجاشی|ئەسحەمەی نەجاشی]] لەبەرئەوەی ستەمی لە کەس نەدەکرد، پێغەمبەر گوتی: زەوی حەبەشە پاشایەکی لێیە لەلای ئەو کەس ستەمی لێناکرێت تاوەکوو ئەو کاتەی خوای گەورە دەروتان لێدەکاتەوە.<ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة {{!}} موقع نصرة محمد رسول الله|url=https://rasoulallah.net/ar/articles/article/13256/|access-date=2022-03-21|website=rasoulallah.net}}</ref><ref>{{Cite web|title=بها ملك لا يُظلَم عنده أحد - موقع تيار الإصلاح|url=https://www.noslih.com/article/%D8%A8%D9%87%D8%A7+%D9%85%D9%84%D9%83+%D9%84%D8%A7+%D9%8A%D9%8F%D8%B8%D9%84%D9%8E%D9%85+%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%87+%D8%A3%D8%AD%D8%AF|access-date=2022-03-21|website=www.noslih.com}}</ref> سەرەتا ١١ پیاو و ٤ ژن کۆچیان کرد<ref>فتح الباري، ابن حجر العسقلاني، بەرگی 7، لاپەڕە 188-189.</ref> لەسەرویانەوە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] و خێزانەکەی،<ref>سيرة ابن هشام، بەرگی 1، لاپەڕە 321-340.</ref> لەمانگی رەجەبی ساڵی پێنجی پێغەمبەرایەتی.<ref>السيرة النبوية الصحيحة، أكرم ضياء العمري، بەرگی 1، لاپەڕە 168-181، مكتبة العبيكان، 2005.</ref> ڕۆشتنی ئەوانە لەشەودا بوو بەنهێنی چوونە سەر دەریا بۆ بەندەری شعێبە، لەو کاتەدا دوو کەشتی دەڕۆشتن بۆ حەبەشە و ئەوانیش لەگەڵ ئەو دوو کەشتییە ڕۆشتن، کە ئەمە یەکەم کۆچککردنە لەئیسلامدا.<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> دواتر نزیکەی ٨٠ پیاو و ژنی تر کۆچیان کرد بۆ حەبەشە، کە بەکۆچی دووەمی حەبەشە ناسراوە. لەدوای کۆکردن بۆ حەبەشە و بەدیاریکراوی لەرەمەزاندا، پێغەمبەر چووە حەرەم و دەستی بەنوێژ کرد، لەنوێژەکەدا [[نەجم|سوورەتی نەجمی]] خوێند، پێشتر ئەوانە گوێیان لەقورئان نەبوبوو و بەردەوام بوون لەدروستکردنی ژاوەژاو لەکاتی قورئان خوێندندا،<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، لاپەڕە 74-78.</ref> کاتێک ئایەتی {{قورئان|سوورەت=٥٣|ئایەت=٦٢|ژمارە=١|کوردی=کڕنوش ببەن بۆ خوای گەورە و هەر ئەو بپەرستن}}<ref>قورئانی پیرۆز، سوورەتی نەجم، ئایەتی ٦٢</ref> خوێند و سوجدەی برد، هەموو ئەو قوڕەیشیانەی ئامادەبوون لە نزیک کەعبە سوجدەیان برد،<ref>رواه البخاري في صحيحه، عن عبد الله بن مسعود، ژمارە : 1070.</ref> تەنیا کەسێکی پیر نەبیت کە مشتە خۆڵێکی هەڵگرت و گوتی ئەوەندە بەسە،<ref>رواه أحمد بن حنبل في مسنده، عن عبد الله بن مسعود، بەرگی 5، لاپەڕە307، وصححه أحمد شاكر.</ref> بەم هۆیەوە بڵاوبۆوە کەوا قورەیش موسڵمانبوون.<ref>{{Cite web|last=maher|date=2021-05-19|title=قصة الهجرة الى الحبشة|url=https://njmsyria.com/%d9%82%d8%b5%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%87%d8%ac%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a8%d8%b4%d8%a9/|access-date=2022-03-21|website=نجوم سورية|language=ar}}</ref> کاتێک دەنگۆی موسڵمانبوونی قورەیش بڵاوبۆوە بەشێک لەوانەی کۆچیان کردبوو گەڕانەوە بۆ مەککە، بەڵام دەرکەوت و هەواڵەکە ڕاست نییە، بۆیە بەشاراوەیی چوونە ناو مەککە و هەندێکیان لەژێر پارێزراوی کەسێکدا چوونە ناو مەککە دواتر گەڕانەوە بۆ حەبەشە و بەشێکی تری موسڵمانانیان لەگەڵ دەرچوو،<ref>{{Cite web|title=باب هجرة أصحاب رسول الله، من مكة إلى أرض الحبشة - البداية والنهاية، ط. دار إحياء التراث العربي|url=http://www.islamilimleri.com/Kulliyat/Siyer/3Tarih/pg_006_0060.htm|access-date=2022-03-21|website=www.islamilimleri.com}}</ref> ئەمەش کۆچکردنی دووەمە بۆ حەبەشە، بەم شێوەیە هەموو ئەو پیاوانەی کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە ٨٣ پیاوبوون. کاتێک قورەیش بینی هاوەڵانی محەممەد لە حەبەشە پارێزراون عەبدوڵڵای کوڕی رەبیعە و عەمری کوڕی عاسیان بە چەند دیاریەکەوە نارد بۆلای [[نەجاشی]] بەو مەبەستەی موسڵمانان دەربکات لەوڵاتەکەی، نەجاشی موسڵمانەکانی بانگکرد و جەعفەری کوڕی ئەبوو تالیب بەرگری لە موسڵمانان دەکرد، و بەشێک لە [[مەریەم (سوورەت)| سوورەتی مەریەمی]] بۆ خوێندنەوە، نەجاشی و پیاوە ئاینییەکان گریان دوای گوێگرتن لەقورئان، دواتر نەجاشی گوتی: '''ئەو قورئانە و ئەوەی پێغەمبەر عیسا هێناویەتی لەیەک شوێنەوە هاتوون، بڕۆن سویند بەخوا هەرگیز موسڵمانەکانتان نادەم بەدەستەوە'''.<ref>{{Cite web|title=موسوعة التاريخ الإسلامي - محمد هادي اليوسفي - ج ١ - الصفحة ٥٨٣|url=http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3656_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A-%D8%AC-%D9%A1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_565|access-date=2022-03-21|website=shiaonlinelibrary.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=الهجرة إلى الحبشة دروس وعبر|url=https://www.djazairess.com/djazairnews/44393|access-date=2022-03-21|website=جزايرس}}</ref> دواتر زۆربەی ئەوانەی کۆچیانکردبوو بۆ حەبەشە ڕۆیشتن بۆ مەدینە دوای ئەوەی [[ئیسلام]] لە مەدینەدا جێگیر بوو، هەندێکیان مانەوە تا دوای فەتحی خەیبەر ساڵی ٧ی کۆجی.<ref>{{Cite web|title=دراسات وبحوث / هجرة الرسول(صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ‏و سلم) وبناء الدَّولة والمجتمع الإسلاميِّين قراءة تحليليَّة نقديَّة في شبهات المستشرقين|url=http://iicss.iq/?id=11&sid=838|access-date=2022-03-21|website=المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية}}</ref> === گەمارۆدانی بەنی ھاشم === کاتێک قوڕەیش زانییان موسڵمانان پارێزراون لای نەجاشی حەبەشە، و دوای ئەوەی [[عومەر کوڕی خەتتاب]] و [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] ئیسلام بوون، و [[ئیسلام]] بڵاوئەبوویەوە لە نێو ھۆزەکاندا، ئەمە زۆربوو بەلایانەوە، کۆبوونەوە بۆ کوشتنی پیغەمبەر، قسەیان لەگەڵ بەنی ھاشم کرد و داوایان کرد بیدەن بە دەستەوە، ئەوانیش ڕازی نەبوون، و کاتێک قوڕەیش ئەمەیان زانی گەمارۆی بەنی ھاشمیان دا بەوەی کەس تێکەڵیان نەبێت و لەگەڵیان دانەنیشێت و ھیچ مامەڵەیەکیان لەگەڵ نەکات تا محەممەد ئەدەن بە دەستەوە. بۆ ئەمەش نوسراوێکیان نوسی و بە کەعبەدا ھەڵیان واسی. دواتر پێنج لە سەرکردەکانی [[قوڕەیش]] ھەوڵیاندا کۆتایی بەو گەمارۆیە بھێنن، پاشان ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد لە ڕەمەزان یان شەوالی دەیەم ساڵی پێغەمبەرایەتی (٣ ساڵ پێش کۆچی)، قوڕەیش نەیانئەتوانی ئازاری پێغەمبەر بدەن ھەتا ئەبوتاڵیب کۆچی دوایی کرد، پاشان خەدیجەی خێزانی کۆچی دوایی کرد، پێغەمبەر زۆر خەمبار بوو بۆ لە دەستدانی مامی و ھاوسەرەکەی لەبەر ئەوە ئەو ساڵ ناونرا ساڵی دڵتەنگی. === دەرچوون بۆ تائیف === [[پەڕگە:Taifroad.jpg|وێنۆک|250px|شاخی شاری تائیف]] کاتێک قوڕەیش ئازاریان توند کرد لەسەر محەممەد و ھاوەڵەکانی دوای وەفاتی ئەبوتالیب مامی، محەممەد دەرچوو بۆ [[تائیف]] و داوای لێکردن بێنە ناو ئیسلامەوە، بەڵام ئەوان زۆر بە توندی ڕەتیان دایەوە و ڕازی نەبوون، پاشان محەممەد تائیفی بە جێ ھێشت و بە خەمباری گەڕایەوە بۆ مەککە لەبەرئەوەی کەس لە خەڵکی تائیف نەھاتن بە دەم بانگەوازەکەیەوە. === ئیسرا و میعراج === [[پەڕگە:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 1.JPG|وێنۆک|250px|مزگەوتی ئەقسا]] لە دوای گەشتەکەی [[تائیف]]، ڕووداوی ئیسرا و میعراج یان شەوڕەو ڕوویدا بەپێی [[بیروباوەڕی ئیسلامی]]، [[موسڵمانان]] بە [[سوننە]] و [[شیعە]]وە لەو باوەڕەدان، ئەم گەشتە لە [[مزگەوتی حەرام]]ەوە بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] واتە شاری بیت المقدس بە سواری بوراق و بە ھاوەڵی [[جبرەییل|جوبرەیل]]، لەوێ دابەزیوە و نوێژی کردووە، پاشان ئەو شەوە لە بیت المقدسەوە ڕۆیشتووە بۆ ئاسمانی دنیا، و لەوێ [[ئادەم]]ی بینیوە وسڵاوی لێکردوە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، ھەر لە ئاسمان بەدیداری [[یەحیا]] و [[عیسا]] و [[یوسف]] و [[ئیدریس]] و [[ھاروون]] و [[موسا]] و [[ئیبراھیم]] گەیشتووە، پاشان بوراقەکە بەرزی کردۆتەوە بۆ لای [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]]، و [[نوێژ]]ەکان لەو شەوەدا فەڕز کراون. بەپێی ڕای [[ئیبن ئیسحاق]] خوا تەنھا ئیسرای بە ڕۆحی پێغەمبەر کردووە، یان گەشتێکی ڕۆحی بووە، لە ھەمان کاتدا ھەندێ لە مێژوو ناسان وایدەبینن کە محەممەد بە ڕۆح و جەستەشی سەفەری کردووە. ھەر لەو ڕۆژەدا محەممەد بە ھۆزەکەی ڕاگەیاند بەڵام بە درۆیان خستەوە، باوەڕیان پێ نەکرد تەنھا ئەوان نەبێت کە باوەڕیان بە بانگەوازەکەی کردبوو وەک [[ئەبوبەکر]]. === بەیعەتی عەقەبەی یەکەم و دووەم === محەممەد لە وەرزی حەجدا بانگەوازی ھۆزە عەرەبەکانی دەکرد بۆ لای خوا، و لە ساڵی ١١ی پێغەمبەرایەتیدا بوو کە شەش لاوی یەسریب ([[مەدینە]]) ھاتن بۆ مەککە لە وەرزی حەجدا، و ئەو لاوانە بەڵێنیان بە پێغەمبەردا کە پەیامەکەی بگەیەننە ھۆزەکانیان لە کاتێکدا لای عەقەبە بوون، و لە وەرزی داھاتووی حەجدا، دوانزە پیاو ھاتن، پێغەمبەر بینینی و ئەوانیش موبایەعەیان داپێی ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبەی یەکەم ناسراوە؛ و لەوەرزی سێیەمی حەجدا لە ساڵی ١٣ی پێغەمبەرایەتی، ساڵی ٦٢٢ز نزیکەی حەفتا کەسێک لە موسڵمانانی یەسرب (مەدینە) ھاتن بۆ حەج، و کە گەیشتنە مەککە پەیوەندی نھێنیان بە محەممەدەوە کرد و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی محەممەد و ھاوڕێکانی کۆچ بکەن بۆ مەدینە ئەمەش بە موبایەعەی عەقەبی دووەم ناسراوە. === کۆچکردن بۆ مەدینە === لە دوای بەیعەتی عەقەبەی دووەم، بارودۆخەکە توند بوو لەسەر [[موسڵمانان]]، پێغەمبەر ڕێگەی بە موسڵمانان دا کە کۆچ بکەن بۆ [[مەدینە]]، و لە [[مەککە]] تەنیا پێغەمبەر و [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] مانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی لاواز بوون و توانای کۆچکردنیان نەبوو. کاتێک [[قوڕەیش]] دەرچوونی موسڵمانانیان بینی، ترسان محەممەدیش دەربچێت، لە [[دارول نەدوە|دارولنەدوە]] کۆ بوونەوە، و بڕیاری کوشتنی محەممەدیان دا، [[جبرەییل|جوبڕەئیل]] ئەم ھەواڵەی گەیاند بە پێغەمبەر و پێی ڕاگەیاند لە شوێنەکەی نەخەوێت، محەممەد فەرمانی بە عەلی کرد بخەوێت لە جێگەکەی تا ئەمانەتەکانی لایەتی بیگەڕێنێتەوە پاشان بڕوات بە دوایاندا، پاش ئەوە پێغەمبەر چووە لای [[ئەبوبەکر|ئەبووبەکر]] و بەیەکەوە کۆچیان کرد و لە ڕۆژی [[دووشەممە]] دەی ڕەبیعولئەووەڵی ٦٢٢ز محەممەد خۆی چووە مەدینەوە لەگەڵ ئەبووبەکری ھاوەڵی، و پشتیوانان پێشوازییەکی گەرمیان لێ کرد. خەلیفە [[عومەری کوڕی خەتاب]] ئەم بۆنەیەی کرد بە سەرەتای مێژووی ئیسلامی، بەڵام موحەڕڕەمی کرد بە سەرەتای [[ڕۆژژمێری کۆچیی]] لە جیاتی ڕەبیعولئەووەڵ لەبەر ئەوەی ویستی کۆچەکە لە موحەڕڕەمدا دەستی پێ کرد، بەڵام [[شیعە]] لەو بڕوایەدان کە ڕۆژژمێری کۆچی ھەر لە سەردەمی محەممەددا دانراوە. == ژیانی لە مەدینە == === دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی === [[پەڕگە:Mescidi nebevi.JPG|وێنۆک|مزگەوتی پێغەمبەر]] یەکەم ھەنگاوی محەممەد لە [[مەدینە]] فەرمانی پێکردن بە کردنەوەی مزگەوت کە ناسراوە بە [[مزگەوتی پێغەمبەر]]، جێگەکەی بۆ ھەڵبژارد و دەستیان کرد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە. مەدینە لە پێش گەیشتنی پێغەمبەر بەدەست ناکۆکی سەد ساڵەوە دەیناڵاند لە نێوان ھۆزە جیاوازەکانیدا، سەرکردەکانی مەدینە ھەستیان ئەکرد پێویستیان بە سەرکردەیەکی یەکگرتوو ھەیە کە پەیوەندیەکانیان ڕێک بخات و ناکۆکی نێوانیان نەھێڵێت، ئەمەش وای لێکردن محەممەد قبوڵ بکەن وەک سەرکردەی مەدینە و پاڵپشتی و پارێزگاری لە خۆی و کۆچکردووە موسڵمانەکان بکەن؛ و محەممەد برایەتی خستە نێوان [[کۆچکردووان]] و [[پشتیوانان]]، ھەر پشتیوانێک کۆچکردوویەکی ھەڵبژارد تا برای بێت و لەماڵەیدا بمێنێتەوە ئەمەش لە ھەنگاوێکدا بوو بۆ دروستکردنی پەیوەندی بەھێزی کۆمەڵایەتی لە نێوانیاندا و بۆ سڕینەوە ئەو دەمارگیریەی لە نێویاندا بوو. بەم شیوەیە پشتیوانان ماڵ و سەروەتیان بەش کرد لەگەڵ کۆچکردووەکانی برایاندا. ھەروەھا محەممەد سەنەدێکی نوسیوە کە ناسرا بە دەستوری مەدینە، و لە سەنەدی ڕێکەوتنی نێوان ھۆز و تیرە جیاوازەکانی ناو مەدینە دەچوو و ئەرک و مافەکانی دانیشتوانی مەدینە دیاری کرا، و سەنەدەکە ٥٢ بەندی لە خۆگرتبوو، بیست و پێنج بەندیان تایبەت بوو بە کاروبارە تایبەتەکانی [[موسڵمانان]] بیست و حەوتیان پەیوەست بوون بە پەیوەندی نێوان موسڵمانان و خاوەن [[ئایین]] و دیانەتەکانی تر، و ئەم دەستورە ڕێگەی دەدا بە خاوەن ئاینەکانی تر لەگەڵ موسڵمانان بژین بە سەربەستی، ھەروەھا باس لە ھاوپەیمانی ھۆزە جیاوازەکان کرا بوو کاتێک مەدینە بکەوێتە بەر ھێرش، و دڵنیای سەربەخۆیی دارایی ھەر ھۆزێکی تیا دووپات کرابوویەوە. زۆربەی بت پەرستەکانی مەدینە [[ئیسلام]] بوون، تەنانەت سەرکردە گەورەکانیان وەک [[سەعدی کوڕی موعاز]]، تەنھا کەمایەتییەک مانەوە لەسەر [[بت پەرستی]] کە ئەوانیش کاریگەریان دیار نەبوو. === سەرەتای ناکۆکیی سەربازی === لەگەڵ سەرەتای بوونی موسڵمانان لە مەدینە، خاخامەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] لە بەنی قەریزە و بەنی قینقاع و بەنی نەزیر دەستیان کرد بە دوژمنایەتی محەممەد، و ھەندێک لە پیاوەکانی ئەوس و خەزرەج چوونە پاڵیان ئەوانەی لە سەرەوە خۆیان بە [[ئیسلام]] دەردەخست و پێچەوانەی ئەوەیان دەشاردەوە، ناونران بە دوو ڕووەکان، لە دوای ئەوە خوا فەرمانی جەنگی بە پێغەمبەر محەممەد کرد،<ref>ئەحمەد کوڕی حەنبەل ڕیوایەتی کردووە لە موسنەدەکەیدا.</ref> دەستی کرد بە ناردنی نوێنەر و سریە، چووە غەزاوە و شەڕی کرد خۆی و ھاوەڵەکانی، ژمارەی ئەو غەزایانەی خۆی بۆی دەرچوو ٢٧ غەزا بوو، لە ٩ غەزایاندا خۆی جەنگاوە، و ژمارەی سریەکانی ٤٧ سریەیە، و لە ھەموو ئەو غەزایانەیە محەممەد بە دەستی خۆی کەسی نەکووشتوە تەنھا ئەبی کوڕی خەلەف نەبێت. یەکەمی سریەکان [[حەمزەی کوڕی عەبدولموتەلیب]] بوو، لە مانگی ڕەمەزان لە سەری حەوتەم مانگی کۆچییدا، سی پیاو لە کۆچگردووان دەرچوون، ڕێگەیان لە کاروانێکی [[قوڕەیش]] گرت، بەڵام شەڕ ڕووی نەدا لە نێوانیان، پاشان سریەی عوبەیدەی کوڕی حاریس، و سریەی [[سەعد کوڕی ئەبوو وەقاس|سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] ڕوویاندا، پاشان لە مانگی سەفەری سەری دوانزەیەم مانگی کۆچییدا، پێغەمبەر محەممەد دەرچوو بۆ یەکەم غەزا کە ئەویش غەزای ودان بوو، پاشان غەزاکانی بوات و عەشیرە و بەدری یەکەم ڕوویاندا. لە ١٧ی ڕەمەزانی ساڵی ٢ی کۆچی بەرامبەر ئازاری ٦٢٤ز، غەزای [[جەنگی بەدر|بەدری گەورە]] ڕوویدا، و بە سەرکەوتنی موسڵمانان جەنگەکە کۆتایی پێ ھات، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا ١٤ کەس لە موسڵمانان کوژران، و ٧٠ کەس لە بێ باوەڕەکان کوژران کە ئەبو جەھلیان لە نێودا بوو، و ٧٠ی تریان بە دیل گیران، ١٦ کەسیان لێ موسڵمان بوو، پاشن لە دواتردا محەممەد یەھوودەکانی بەنی قینقاعی کردە دەرەوە لە غەزای بەنی قینقاع، دوای ئەوەی گەمارۆی دان بەڵام وازی لێھێنان بێ ئەوەی بیان کوژێت فەرمانی پێ کردن بڕۆنە دەرەوە لە مەدینە. قوڕەیش ھەوڵیاندا تۆڵەی غەزای بەدر بکەنەوە، دەرچوون لەگەڵ ژمارەیەک ھۆزەکاندا بە ٣٠٠٠ جەنگاوەر و ٢٠٠ سوارچاک و ٣٠٠٠ ووشترەوە، و لەو کاتانە [[ئەبووسوفیان کوڕی حەرب]] سەرکردایەتی ئەکردن، و کاتێک ھەواڵەکە گەیشت بە محەممەد خۆیان ئامادەکرد و پاشان دەرچوون، و غەزای ئوحد دەستی پێکرد لە ٧ی شەوالی ساڵی ٣ی کۆچی، سەرەتا شەڕەکە لە بەرژەوەندی موسڵمانان بوو، ڕم ھاوێژەکان وایانزانی شەڕەکە کۆتای پێ ھاتووە، بێ فەرمانی پێغەمبەریان کرد و شوێنەکەیان چۆڵ کرد، [[خالید کوڕی وەلید]] ئەوەی قۆستەوە و ھاوسەنگی جەنگەکە گۆڕا بە بەرژەوەندی قوڕەیش، و ئازارێکی زۆریان بە موسڵمانان گەیاند و لەم شەڕەدا حەممزەی مامی پێغەمبەر کوژرا. لە ٨ی شەوال محەممەد دەرچوو بۆ غەزای حەمڕا لئەسەد بەڵام بێ ڕوودانی جەنگ گەڕایەوە بۆ مەدینە، لە کاتێکی دواتردا غەزای بەنی نەزیڕ ڕوویدا لەگەڵ یەھوودەکانی بەنی نەزیر دوای ئەوەی غەدریان کرد بە شکاندنی پەیماننامەکە و ھەوڵی کوشتنی پێغەمبەریان دا. === گەمارۆدانی مەدینە === دوای ئەوەی بەنی نەزیر کرانە دەرەوە لە مەدینە و ڕۆیشتن بەرەو [[خەیبەر]]، خەڵکیان نارد بۆ لای قوڕەیش و ھانیان دان بۆ شەڕکردن لەگەڵ محەممەد، ڕێکەوتن لەگەڵیان، [[قوڕەیش]] ٤٠٠٠ کەس و ٣٠٠ سوارچاکیان کۆکردەوە، کۆمەڵێکی تریش لە ھۆزەکان چوونە پاڵیان و ھەموویان نزیکەی ١٠٬٠٠٠ کەس بوون و ناونران بە ئەحزاب، و سەرکردەکەیان ئەبووسوفیان بوو، لە ئەنجامدا شەڕی خەندەق یان شەڕی ئەحزاب کەوتەوە، لە شەوالی ساڵی ٥ی کۆچییدا، و کاتێک محەممەد بە ھەواڵەکەی زانی بە ڕاوێژکردن بە سەلمانی فارسی ھەستان بە ھەڵکەندنی خەندەق لە شارەکەدا، و قوڕەیش و ئەحزابەکانی لەگەڵیان بوون گەمارۆیەکی توندی شارەکەیان دا، تا ڕەشەبایەکی توند ھات بە سەر سەربازگەکانی ئەحزابدا و چۆڵیان کرد. پاشان موسڵمانان لە غەزای بەنی قەریزەدا، گەمارۆی بەنی قەریزەیان دا تا خۆیان دا بە دەستەوە. === ڕێکەوتنی حودەیبیە === لە مانگی زیلعەقدەی ساڵی ٦کۆچی بەرامبەر ٦٢٨زاینی، محەممەد فەرمانی کرد بە شوێنکەوتووەکانی ئامادەکاری بکەن بۆ مەناسکی [[عومرە]] لە [[مەککە]]، دوای ئەوەی لە خەونیدا بینی خۆی و ھاوەڵەکانی چوونە مزگەوتی حەرامەوە، ڕۆژی دووشەممە دەرچوون بە بێ چەک تەنھا چەکی گەشتیار نەبێت، و کاتێک قوڕەیش بەوەیان زانی، بڕیاریان دا نەھێڵن بچێتە کەعبەوە، ٢٠٠ سوارچاکیان بە سەرکردایەتی خالیدی کوڕی وەلید نارد بۆ ڕێگەی سەرەکی مەککە، بەڵام محەممەد ڕێگەیەکی سەختتری ھەڵبژاردبوو بۆ ئەوەی ڕووبەڕوویان نەبێتەوە، تا گەیشتە حودەیبیە لە دووری ٩ میل لە مەککەوە، پاشان ووتوێژ کەوتەوە لە نێوان موسڵمانان و قوڕەیشدا. لە ئەنجامدا ڕێکەوتنی حودەیبیە کەوتەوە و ڕێکەوتن لەسەرئەوەی موسڵمانان ئەو ساڵە عومرە نەکەن و ساڵی دواتر بگەڕێنەوە، ھەروەھا موسڵمان ھەر یەکێک بگەڕێننەوە ئەگەر بێ مۆڵەت لە مەککەوە بڕوات بۆ ناویان، بەڵام قوڕەیش ئەوە ناگەڕێننەوە ئەگەر لە مەدینەوە بڕوات بۆ ناو ئەوان، و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ئەم پەیماننامەیە ماوەی ١٠ ساڵ کاری پێ بکرێت. لە ئەنجامی ئەم ڕێکەوتنەدا، محەممەد ھەستا بە ناردنی نوێنەر بۆلای پاشاکانی جیھان، و بانگی کردن بۆ ئیسلام بوون، یەکەم پەیامبەری نارد بۆلای نەجاشی پاشای [[حەبەشە]]، کاتێک نوسراوەکەی پێ گەیشت، خستیە سەر چاوی و ھاتە سەر زەوی بۆی، [[موسڵمان]] بوو، و پەیامبەری نارد بۆ لای قەیسەر ھەرقلی پاشای ڕۆم، و بۆ لای کیسرای پاشای فارس، کە نووسراوەکەی دڕاند، ھەروەھا پەیامبەری نارد بۆ لای مقوقسی پاشای [[میسر]]، ھەروەھا چەندین نوێنەری تری نارد. === غەزای خەیبەر و مۆتە === دوای ئەوەی لای قوڕەیشی ئاسایش کرد بە ھۆی حودەیبییەوە، محەممەد ویستی لە یەھوود بپرسێتەوە لەبەرئەوەی ھۆزەکانیان کۆکردەوە لە شەڕی ئەحزابدا، لە مانگی موحەڕەمی ساڵی ٧ی ک دەرچوو لە غەزای خەیبەردا، بە شێوەیەکی نھێنی، یەھوودی بە ھەواڵەکەیان زانی و خۆیان بۆ ئامادەکرد، و موسڵمان ڕۆیشتن قەڵا لە دوای قەڵا فەتحیان ئەکرد، و محەممەد ئەیویست یەھوود دەربکات لە خەیبەر بەڵام لەگەڵیان ڕێکەوت لەسەر ئەوەی ساڵانە نیوەی بەروبوومەکەیان بدەن بە موسڵمانان. پاشان دوای ٨ مانگ، محەممەد لە زیلعوقدەی ساڵی ٧ک، دەرچوو بۆ عومرە بەو پێیەی لە ڕێکەوتنی حودەیبیە ڕێکەوتبوون لەسەری لەگەڵ قوڕەیشدا. لە جەمادی یەکەمی ساڵی ٨ک، غەزای مۆتە ڕوویدا لە باشووری [[ئوردن]]، کە ھۆکەی کوژرانی پەیامبەرەکەی پێغەمبەر بوو کە ناربووی بۆ پاشای بەسڕە تا بانگی بکات بۆ ئیسلام، محەممەد سوپایەکی ٣٠٠٠ کەسی نارد و لە بەرامبەریاندا سوپای ڕۆم ھەبوو بە سەرکردایەتی ھەرقل و ١٠٠٬٠٠٠ جەنگاوەرەوە، و لە ئەنجامی شەڕەکەدا موسڵمانان کشانەوە. === فەتحی مەککە === لە ئەنجامەکانی ڕێکەوتنی حودەیبیە، ھۆزی خزاعە ھاتنە ھاوپەیمانییەکەی محەممەدەوە، و بەنوبەکر چوونە ھاوپەیمانییەکەی قوڕەیشەوە، و بەنی بەکر و خزاعە شەڕ و کوشتاری سەردەمی نەزانی لە نێوانیاندا بوو، ماوەیەک بە ئیسلامەوە سەرگەرم بووبوون و پاشان شەڕ لەنێوانیان دەستی پێکردەوە، و [[قوڕەیش]] یارمەتی بەنوبەکریان دا، بەمەش کۆتایی بە ڕێکەوتنەکەیان لەگەڵ [[موسڵمانان]] ھات، پێغەمبەر محەممەد سوپای کۆکردەوە و نزیکەی ١٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ڕێکەوتن لە ١٠ی ڕەمەزانی ساڵی ٩ک، و چوونە [[مەککە]]وە و فەتحیان کرد، و سوپاکە گەیشتە [[کەعبە]]، چوونە مزگەوتەکەوە، و ئەو ٣٦٠ بتەی لە دەوری ماڵەکە بوو ڕوخاندیان. === ناکۆکی لەگەڵ ھۆزە عەرەبییەکان === ماوەیەکی کەم دوای فەتحی مەککە، ھۆزەکانی ھوزان و سەقیف و لەگەڵ ھەندێکی بەنی ھیلال ڕێکەوتن لەسەر شەڕکردن لەگەڵ موسڵمانان، کاتێک محەممەد ئەوەی بیست دەرچوو لە [[مەککە]] لە '''غەزای حەنین'''دا لە ڕۆژی شەممە ٦ی شەوالی ساڵی ٨ک، و ١٢٬٠٠٠ جەنگاوەر لەگەڵی دەرچوون، و موسڵمانان لە ئەنجامدا سەرکەوتن و زۆربەی ھۆزی ھوزان ھەڵھاتن بۆ تائیف. دوای غەزای حەنین و لە ھەمان کاتدا، محەممەد بەرەو [[تائیف]] ڕۆیشت بۆ دەرکردنی ھوزان و سەقیف، و غەزای تائیف ڕوویدا لە نێوانیان، سوپای ئیسلامی گەمارۆیان دان ماوەی ٤٠ ڕۆژ، پاشان وازیان لێ ھێنان. لە ڕەجەبی ساڵی ٩ک، غەزای تەبوک ڕوویدا کە دوایین غەزای پیغەمبەر محەممەد بوو، دوای ئەوەی ھەواڵیان پێ گەیشت لە وڵاتی ڕۆمەوە کە پاشای ڕۆم و ھاوپەیمانە عەررەبەکانی، سوپایەکیان پێک ھێناوە بۆ ھێرش بردنە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، موسڵمانان سوپایەکیان پێک ھێنا لە ٣٠٬٠٠٠ جەنگاوەر بە ھاوڕێیەتی ١٠٬٠٠٠ سوارچاک، بەڵام لەبەر دووری ڕێگەکاکە و توندی گەرماکە تووشی سەختی بوون و کە گەیشتنە تەبووک، ٢٠ شەو تیایا مانەوە، و کاتێک ڕۆمان و ھاوپەیمانەکانیان ھەواڵی کشانی سوپای ئیسلامییان بیست ترسان و جیابوونەوە لە ناو سنووری وڵاتەکەیان، و موسڵمانان تەبووکیان بە جێ ھێشت، و گەڕانەوە بەرەو [[مەدینە]] لە ڕەمەزانی ساڵی ٩ک. لە دوای ئەوە، وەفدێکی سەقیف ھاتن بۆ مەدینە و [[ئیسلام]] بوون، ھەروەھا چەندین وەفد لە ھۆزە عەرەبیەکانەوە ئەھاتن بۆ مەدینە و ئیسلام بوونی خۆیان ڕائەگەیاند و نزیکەی ٧٠ وەفد ھاتن لە نێوان ساڵەکانی ٩ک و ١٠کدا، بە شێوەیەک کە ساڵی ٩ک ناونرا بە ساڵی وەفدەکان. === حەجی ماڵاوایی === لە زیلعەقدەی ساڵی ١٠ک، پێغەمبەر محەممەد ویستی [[حەج]] بە ئەنجام بگەیەنێت، دوای ئەوەی ٩ ساڵی لە مەدینە بەسەربرد بێ ئەوەی حەج بکات، مەدینە زۆر دڵخۆش بوون پێی، و ناونرا بە حەجی ماڵاوایی یان حەجی ئیسلام، لەبەرئەوەی ماڵاوایی لە خەڵک کرد تێیدا و دوایین حەجی بوو، و لەبەرئەوەی باسی ئەو شتانەی بۆ کردن کە حەرام یان حەڵاڵن، لە ڕۆژی ٢٥ی زیلعەقدەی ساڵی ١٠کۆچی، محەممەد دەرچوو بەرەو [[مەککە]] لەگەڵ نزیکەی ١٠٠٬٠٠٠ موسڵمانی ژن و پیاودا. چووە مەککەوە لە ڕۆژی یەکشەممە ٤ی زیلحەجە، و چووە مزگەوتی حەرامەوە، دوای ئەوەی مەناسیکەکانی حەجی ئەنجامدا، ووتاری حەجی ماڵاوایی دا. لەم ھەڵوێستەدا و لەسەر شاخی عەرەفە، ئەم ئایەتە [[قورئان]]ییە دابەزی {{قورئان|سوورەت=٥|ئایەت=٣|ژمارە=١|کوردی=ئەمڕۆ ئاین و بەرنامەکەتانم بەکۆتایی گەیاند و نازو نیعمەتی خۆمم بۆ تەواو کردن و ڕازیم بەوەی کە ئیسلام ببێتە بەرنامەو دین و ئاینتان}}<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٣</ref> لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] باوەڕیان وایە ئەم ئایەتە لە کاتێکی تردا دابەزیووە. == کۆچی دوایی == [[پەڕگە:Mrs Aisha room.jpg|وێنۆک|250px|شوێنی حوجرەی پێغەمبەر، کە پێغەمبەر و ئەبووبەکر و عومەری تیا نێژراوە]] یەکەم شت کە پێغەمبەر محەممەد زانی کاتی وەفاتی نزیک بۆتەوە ئەوە بوو کە لە فەتحی مەککەدا سورەتی نەسری بۆ دابەزی {{قورئان|سوورەت=١١٠|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=کاتێ یارمەتی و کۆمەکی خوا دێت، شاری مەککە ڕزگار دەکرێت و دەرگای ئازادی واڵا دەکرێت}}.<ref>سورەتی نەسر، ئایەتی ١</ref> لە کۆتاییەکانی مانگی سەفەری ساڵی ١١ی کۆچی، محەممەد توشی تایەکی بەھێز بوو، و نەخۆشییەکەی لێی توند بوو، و مۆڵەتی لە خێزانەکانی وەرگرت تا لە ماڵی [[عائیشەی کچی ئەبووبەکر]] بمێنێتەوە. و پێغەمبەر نوێژی بە موسڵمانان دەکرد کاتێک نەخۆش بوو ١١ ڕۆژ و کاتێک نەخۆشییەکەی بە تەواوی قورس بوو فەرمانی بە [[ئەبووبەکر]] کرد نویژیان پێ بکات، و ١٣ ڕۆژ دوای نەخۆشییەکەی کۆچی دوایی کرد لە ڕۆژی دووشەممە ڕەیبعولئەوەلی ساڵی ١١ی کۆچی و لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا کە ئەم ڕێکەوتەش بەرامبەرە لەگەڵ ٨ی حوزەیرانی ٦٣٢ز، لە ماڵی عائشە نێژرا لە تەنیشت [[مزگەوتی پێغەمبەر]]. === پاش وەفاتی === لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر محەممەد [[موسڵمانان]] جیاواز بوون لەسەر ئەو کەسەی جێ نشینی بێت، کۆمەڵێک موسڵمانان کۆ بوونەوە لە سەقیفەی بەنی ساعدە، سەعدی کوڕی عوبادە خۆی پاڵاوت بۆ ئەو مەبەستە و پشتیوانان پشتگیریان کرد، لە ھەمان کاتدا [[عومەری کوڕی خەتتاب]] [[ئەبوبەکر]]ی سدیقی دەستنیشانکرد بۆ ئەو مەبەستە، بەپێی ئەوەی کۆچکردووەکان لە پێشترن بۆ جێ نشینی، ئەمەش پشتگیری ھەموو موسڵمانانی لەسەر بوو کە لەویا کۆ بووبونەوە، لە ھەمان کاتدا کۆمەڵێک لەو موسڵمانانەی کە لەو کاتەدا سەرگەرمی کفن و دفنی پێغەمبەر بوون دوایی ناڕازیبوون، سووربوون لەسەر ئەوەی [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] جێ نشین بێت لەبەر ئەو نزیکایەتیەی ھەیەتی لەگەڵ پێغەمبەر.<ref>{{Cite web |url=http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |title=تۆڕی شیعەی جیھانی |access-date=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |archive-date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315045244/http://www.shiaweb.org/books/jaish_alsahaba/pa19.html |date=١٥ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> دوای جێگیر بوونی دۆخەکە بۆ ئەبوبەکر، ئیشی کرد لەسەر پارستنی [[ئیسلام]] و دژایەتی کردنی ئەوانەی لە ئیسلام پاشگەز بوونەوە پاش کۆچی دوایی پێغەمبەر، و ھەروەھا ئەوانەی لەناوبرد کە بانگەوازی پێغەمبەرایتیان ئەکرد، ئەمەش ناسراوە بە شەڕی ڕەدە؛ و ئەبوبەکر ھەستا بە ناردنی ھێزی سەربازی بۆ ناوچە جیاوازەکان. لە سەردەمی دووەم جێ نشیندا [[عومەری کوڕی خەتاب]] و تەنھا لە ماوەی دە ساڵدا [[وڵاتی نێوان دوو ڕووبار]] و وڵاتی [[فارس]] و [[شام]] و [[میسر]] فەتح کرا و دەوڵەتی [[خەلافەتی ڕاشدین]] دامەزرا. == موعجیزەکانی == موسڵمانان ھەموو لەو باوەڕەدان، کە گەورەترین موعجیزەی پێغەمبەر محەممەد قورئانە، پاشان زۆربەیان موعجیزەی تر دەسەلمێنن کە لە کتێبەکانی فەرموودەدا ھاتووە. === قورئان === {{سەرەکی|قورئان}} [[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|220px|وێنۆک|کۆنترین نوسخەی قورئان]] بەپێی بیروباوەری [[موسڵمانان]]، [[قورئان]] موعجیزەی سەرەکی پێغەمبەر محەممەدە کە بە درێژایی سەردەمەکان کەس نەیتوانیووە ھاوشێوەی ئەوە بھێنێت لەگەڵ ئەو تەحەدایەی لە قورئاندا ھاتووە،{{قورئان|سوورەت=١٧|ئایەت=٨٨|ژمارە=١|کوردی=ئەی محمد پێیان بڵێ: سوێند بە خوا ئەگەر ھەموو ئادەمیزادو پەریەکان کۆ ببنەوەو (ھەوڵی بەردەوام بدەن تا) قورئانێکی وەکو ئەمە دانێن و بیھێننە (مەیدان) ناتوانن کاری وابکەن و ناتوانن لە وێنەی بھێنن، ئەگەر چی ھەموو لایەکیان ببنە پشتگیرو یارمەتیدەری یەکتر}}.<ref>سورەتی ئیسرا، ئایەتی ٨٨</ref> بە زۆری ئیعجازی قورئان لە ڕەوانبێژی و ڕوون بێژییەکەیاتی، و ئیعجازی زمانەوانی یەکەم و گرنگترین ھۆکارەکانی ئیعجازی قورئانە، کە چەندیین ڕوو دەگرێتەوە، لەوانە باشی دانانەکەی و کۆبوونەوەی وشە و ڕەوانبێژییەکانی، و ئەو وێنە ڕێکخستنە سەیر و شێوازە نامۆیەی کە جیاوازە لە شێوازی قسەکردنی [[عەرەب]] و پەیڕەوەکانی ڕێکخستن و داڕشتنی کە لە پێش و دوایدا ھاوشێوەی نەبووە. لە ڕووەکانی تری ئیعجازەکەی ئەو ھەواڵانەیە کە لە پەنھاندا ھاتووە، و ھەوألی سەدەکانی ڕابردوو و پێشینەکان، و لەم دواییانەدا بزوتنەوەیەک دروست بووە باوەڕیان بە [[ئیعجازی زانستی]] ھەیە لە قورئاندا، و ئەو ئایەتانە ڕوون دەکاتەوە کە بیرۆکە زانستییەکانی ئاشکرا نەبوون تەنھا دوای ماوەیەکی دوور و درێژ نەبێت لە دەرکەوتنی قورئان. [[پەڕگە:Rima_Ariadaeus-1.jpg|وێنۆک|250px|ھێڵێک لەسەر ڕووی مانگ لەلایەن گرووپی پۆلۆ ١٠ گیراوە، زانایانی موسڵمانان لەو باوەڕەدان لە ئەنجامی موعجیزەی [[لەتبوونی مانگ]]ەوە دروست بووە.{{بەڵگە}}]] === لەتکردنی مانگ === موسڵمانانی [[سوننە]] کۆن لەسەر ئەوەی موعجیزەی لەتکردنی مانگ ڕوویداوە بۆ پێغەمبەر محەممەد وەک یەکێک لە موعجیزە تاکەکان، ئەمەش لە پێش کۆچکردندا بووە بۆ [[مەدینە]]، عەبدوڵڵا کوری مەسعود ئەڵێت؛ مانگ بوو بە دوو لەتەوە لەسەردەمی پێغەمبەردا بە شێکی لەسەر شاخەکە و بەشێکی ئەولاتر، پێغەمبەر ووتی شایەت بن، ھاوەڵ دانەرەکان ووتیان ئەمە جادووە. لەمەشدا ئایەتێکی قورئان ھاتۆتە خوارەوە، {{قورئان|سوورەت=٥٤|ئایەت=١|ژمارە=١|کوردی=ڕۆژی قیامەت نزیک بۆتەوە و مانگیش لەت بوو}}.<ref>سورەتی قەمەر، ئایەتی ١</ref> === دەربارەی جیھانی نادیار === لەو ھەواڵانەی پێغەمبەر دەربارەی جیھانی نادیار ھەیبوو، ڕۆژی غەزای بەدر بوو، و ھەواڵەکانی دەربارەی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی ئەبوتالیب بەوەی کە خوا ئاشتی پێ دەخاتە نێوان دوو کۆمەڵەی موسڵمانان، و ھەواڵی دەربارەی ئەوەی فاتیمەی کچی یەکەم کەس دەبێت لە خیزانەکەی بە دواییدا وەفات دەکات، ھەروەھا ھەواڵ و زانیاری دەربارەی چەندیین ڕووداوی تر داوە. === ھاتنی ئاو لە نێوان پەنجەکانی === کتێبەکانی فەرموودە و ژیاننامە باسی ڕووداوی دەرچوونی ئاو دەکەن لە نێوان پەنجەکانی پێغەمبەر محەممەدەوە و لە پێش ئەو بۆ ھیچ کەسێک ڕووی نەداوە، و لە چەند جێگەیەکدا ئەمە دووبارە بۆتەوە، و تەنانەت زانایانی موسڵمانان ئەو ئاوە بە باشترین ئاو دەژمێرن. === قسەکردنی لەگەڵ گیانەوەر و بێ گیاندا === لە نموونەی ئەمەش بیستنی دەنگی تەسبیحی چەو بووە لە دەستییدا، و ھەروەھا سڵاو لێکردنی لەلایەن درەخت و بەردەوە پیش ئەوەی بنێردرێت بە پێغەمبەر، و ڕۆیشتنی درەخت بۆی، و ناڵەی قەدی ئەو درەختەی ووتاری لەسەر ئەدا کاتێک مینبەرەکەی بۆ دروستکرا، لە ئامێزی گرت و قسەی بۆ کرد، و لە موعجیزەکانی لەگەڵ گیانەوەراندا، بەسەرھاتی ئەو ووشترەیە کە سکاڵای کرد لە زۆری ئیش و کەمی ئالەف، ھەروەھا چەندین ڕووداو و بەسەرھاتی تر. ھاوکات لەگەڵ ئەم موعجیزانەدا پێغەمبەر محەممەد چەندیین موعجیزەی تری ھەیە لە چاککردنەوەی نەخۆش و بەرەکەت و ڕووداو و بەسەرھاتی تر… == ژیانی تایبەتی == === خێزانەکانی === خێزانەکانی محەممەد لە ئیسلامدا بە دایکەکانی باوەرداران ناسراون، و لە ژمارەی خێزانەکانییدا جیاوازی ھەیە لەسەر دوو ووتە، یەکێکیان ئەڵێت دوانزەن یان یانزەن، و ھۆی جیاوازیەکەش لە ماریە قبتییدایە، ئەوەی لەسەری ڕێکەوتوون لە یانزە خێزانەکەی، شەشیان قوڕەیشین، ئەوانیش؛ [[خەدیجە کچی خووەیلید|خەدیجە کچی خوەیلد]]، [[سەودە کچی زەمعە]]، [[عائیشە]] کچی ئەبووبەکر، [[حەفسە کچی عومەر]]، [[ئوم سەلەمە]]، [[ئوم حەبیبە]]. خێزانە عەرەبییەکانی لە بێجگە لە قوڕەیش چوارن، ئەوانیش؛ [[زەینەب کچی جەحش]]، [[جویریە کچی حارس]]، [[زەینەب کچی خوزیمە]]، [[مەیموونە کچی حارس]]، و یەکێکیان عەرەب نیە ئەویش [[سەفییە کچی حویەی]] لە بەنی ئیسرائیلە، و [[ماریە قبتی]] ئەمێنێتەوە کە لە [[میسر]]ەوەیە، و کاتێک محەممەد خۆی لە ژیاندا بووە دووان لە خێزانەکانی وەفاتییان کرد ئەوانیش خەدیجە کچی خوەیلد و زەینەب کچی خوزیمە بوون. === مناڵەکانی === محەممەد سێ کوڕ و چوار کچی ھەبووە، دایکی ھەموویان خەدیجە کچی خوەیلد بوو بێجگە لە ئیبراھیم ئەو لە ماریە بوو، و ھەموو مناڵەکانی خۆی لە ژیاندا بوو وەفاتیان کرد بێجگە لە فاتیمە، مناڵە کوڕەکانی ئەمانە بوون؛ قاسم (کە بووە بە نازناو بۆی (ئەبووقاسم) و لە تەمەنی دوو ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە) و عەبدوڵڵا و ئیبراھیم (ساڵ و نیوێک لە مەدینە ژیا)، مناڵە کچەکانی ئەمانەبوون؛ زەینەب و ڕوقیە و ئوم کەلسوم و فاتیمە، بەڵام [[شیعە]] فاتیمە بە تەنھا کچی محەممەد دادەنێن، و سێ کچەکەی تر دەڵێن تەنھا لە ماڵی پێغەمبەردا گەورەبوون، و لە ڕاستیشدا ئەوان کچی ھالە کچی خوەیلدی خوشکی خەدیجە بوون، زەینەب پێش کۆچ ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ ئەبووعاس کوڕی ڕەبیع، بەڵام ڕوقیە و ئوم کەلسوم خێزانی ھاوسەرییان لەگەڵ [[عوسمان کوڕی عەفان]] پێک ھێنا یەک لە دوای یەکتر، و فاتیمە ژیانی خێزانی پێکھێنا لەگەڵ [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] لە نێوان ھەردوو غەزای بەدر و ئوحود، و ھیچ کام لە کچەکانی مناڵیان نەبوو تەنھا فاتیمە نەبێت، و مناڵەکانی حەسەن و حوسەین و زەینەب و ئوم کەلسوم بوون. === موالی و خزمەتکارەکانی === محەممەد چەند موالییەکی ھەبوو، لەوانە؛ [[زەید کوڕی حاریسە|زەید کوری حاریسە]] (پێغەمبەر لە خۆی گرتبوو پێش [[ئیسلام]]) و کورەکەی ئوسامە، و سوبان کوری بجدد و ئەبوھیند، و ئەبولبابە، و ئەبوڕافع، و لە ژنان ماریە قبتی بوو (لەگەڵ بوونی جیاوازی لەسەر ئەوەی کردوویەتی بە خیزانی یان نا) و ڕیحان کچی زەید، و خزمەتکارەکانی ئەنەسی کوری مالیک بو ھەروەھا ئەمانەش خزمەتیان ئەکرد، بیلال کوری ڕەباح، عەبدوڵلا کوری مەسعوود و ئەبووزڕی غەفاری و ئەوانی تر. === شێوەی === موسڵمانان ھەستاون بە کۆکردنەوەی ئەوەی وەسفی پێغەمبەرەکەیان ئەکات کە لە ھاوەڵەکانەوە بە میرات بۆیان ماوەتەوە لە کتێبەکانی شەمائلدا، و ناودارترینی ئەم کتێبانەش شەمائلی محەممەدییە کە [[ترمزی]] دایناوە، و فەرموودەیەکی زۆری داناوە لە وەسفی پێغەمبەردا؛<ref>کتێبی لشمائل المحمدیة لە نوسینی الحافظ الترمذی لاپەڕە ٢–١٤</ref> * '''جەستەی''': بەشکۆ و بەرز بووە،<ref name="ReferenceA">لە سیوتی گێردراوەتەوە لە کتێبی الجامع الصغیر لە هند بن ابی هالە وەرگیراوە بە ژمارە:٦٤٩٣</ref> نە بەرز بووە و نە کورت،<ref>رواه ابن كثير في البداية والنهاية عن أبي هريرة، ج6، ص21.</ref> بەڵام لە بەرزییەوە نزیک بووە، ڕەنگی گوڵی بووە،<ref name="ReferenceA"/> نە سپی بووە نە ئەسمەر.<ref>لە سەحیحی بوخاری گێردراوەتەوە لە ئەنەسی کوری مالیکەوە بە ژمارە:٣٥٤٧</ref> * '''سەر و قژی''': سەری گەورە بووە، سەری بەرز، و قژی زۆر ڕەش بووە،<ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البدایە والنھایە گێراویتیەوە لە ئەبو ھورەرەش وەرگیراوە بەشی ٦ لاپەڕە ٢١.</ref> قژی نە لوول بووە و نەخاو، کاتێک وەفاتی کردووە لە سەر و ڕیشیدا ٢٠ تاڵی سپی نەبووە.<ref name="ReferenceB">رواه ابن عبد البر في كتابه الاستذكار عن علي بن أبي طالب، ج7، ص336.</ref><ref name="ReferenceD">رواه البخاري في صحيحه عن أنس بن مالك، رقم: 3547.</ref><ref name="ReferenceD"/> * '''دەست و قۆڵی''': قۆڵی درێژ بووە، زۆر موودار بووە، دەست و قاچی ئەستوور بووە، پەلەکانی درێژ و جومگەکانی بەھێز بووە.<ref name="ar.wikipedia.org">https://ar.wikipedia.org/wiki/وصف_النبي_محمد</ref> * '''شان و سنگ و سکی''': شانەکانی فراوان بوون، زۆر موودار بووە و سنگی بەرز بووە، و سنگی پان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Depictions_of_Muhammad</ref> * '''نیشانەی پێغەمبەرایەتی''': نیشانەیەکی سوور وەک ھێلکەی کۆتر، یان وەک ھیلال، چەند موویەکی کۆبووەوەی تیابووە لە نێوان شانییدا، و ئەمەش لە نیشانەکانی پێغەمبەرایەتی بووە بەپێی بیروباوەری موسڵمانان.<ref>ھەیسمی گێراوێتیەوە لە کتێبی مجمع الزوائد لە سەلمانی فارسی وەرگیراوە لە بەشی ٩ لاپەرە ٣٤٣.</ref> * '''ڕووخسار و ناوچەوانی''': ڕووخساری ڕیک بووە، زۆر بە تەواوی بازنەیی نەبووە، ناوچەوانی فراوان بووە.<ref name="ar.wikipedia.org"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیبن کەسیر لە کتێبی البداية والنهاية گێراوێتیەوە لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی ٦، لاپەڕە ٢١.</ref> * '''چاو و برۆی''': چاوی زۆر ڕەش بووە، لە سپیاییەکەیدا سووری ھەبووە، و چاوەکانی زۆر فراوان بووە، و برۆکانی بەھێز و کەوانەیی بووە، و بە نەرمی بە یەک گەیشت بوونەوە.<ref name="ReferenceB"/><ref name="en.wikipedia.org"/><ref>رواه مسلم في صحيحه عن جابر بن سمرة، رقم:2339.</ref> * '''لوت و دەمی''': لووتی ڕێک بووە، و دەمی گەورە بووە، و دانەکانی ناسک و ڕێک بوون.<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابر بن سمرەوە، بە ژمارە:'''٢٣٣٩'''.</ref><ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/محمد</ref> * '''قاچەکانی''': قاچەکانی گەورە بوون، ھەموو پێی لەسەر زەوی دادەنا<ref>ئیبن کەسیر گێراوێتیەوە لە کتێبی البداية والنهاية لە ئەبو ھورەیرەوە، بەشی شەشەم لاپەڕە ٢١.</ref><ref>ئیمامی مسلم گێراوێتیەوە لە سەحیحەکەی لە جابری کوری سمرەوە، بە ژمارە :٢٣٣٩.</ref> [[پەڕگە:4025 Istanbul - Topkapi - Sbirciando da finestra sala reliquie - Foto G. Dall'Orto 27-5-2006.jpg|وێنۆک|220px|ئەو ژوورەی پۆشاکی پێغەمبەری لێیە لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئیستەنبوڵ، [[تورکیا]]]] === پێداویستی و ئاسارەکانی === لە خووی پێغەمبەر بوو کە ناوی شتومەک و چەک و پێویستییەکانی ئەنا،<ref>کتێبی إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، بەشی ٢، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> ناوی ئاڵاکەی عیقاب بوو، و ناوی شمشێرەکەی شەڕی پێ ئەکرد زولفەقار بوو، و ھەروەھا شمشێری تری ھەبوو وەک ڕسوب و قەزیب، و ناوی کەوانەکەی کتوم بوو، و ووشترەکەی ناوی قەسوا بوو، بەو شێوەیە ھەموو شتەکانی ناو نابوو، و موسڵمانان زۆر لە کەرەستەکانیان پاراست ووە بە درێژایی مێژوو، لە [[میسر]] لە مزگەوتێک ئاسەواری پێغەمبەر ھەبوو لە باشووری [[قاھیرە]]، تا کاتی فەتحی [[عوسمانی]] ساڵی ١٥١٧ز، کاتێک [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی عوسمانی چووە قاھیرەوە، ھەموو ئاسەوارەکانی پیغەمبەری لەگەڵ خۆی برد بۆ [[ئەستەنبوڵ]]، و ھەتا ئێستا لە مۆزەخانەی بابی عالی لە ئەستەنبوڵ پارێزراون.<ref>کتێبی:إحياء علوم الدين، خاوەن:أبو حامد الغزالي، '''بەشی دووەم'''، لاپەڕە ٣٧٦ چاپ: دار المعرفة، بيروت.</ref> بەڵام ئەوەی لە ئاسەواری پێغەمبەر بوو لە [[مەککە]] و [[مەدینە]]، موسڵمانان پاراست بوویان تا کاتی دەرکەوتنی بزوتنەوەی وەھابی لە نەجد لە سەردەمی [[خەلافەتی عوسمانی]]، کە وەھابییەکان دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر حیجازدا، زۆربەی ئاسەوارەکانی پێغەمبەریان لەناوبرد بە بانگەوازی ترسی دروست بوونی ھاوەڵ دانان،<ref>'''جريدة الحجاز:''' جدل حول تدمير الوهابية لما تبقّى من آثار إسلامية - فؤاد المشاط تاريخ الوصول 7 يوليو 2011. نسخة محفوظة03 نوفمبر 2012 على موقع واي باك مشين.</ref>، ئەمەش وایکرد زۆربەی زانایانی [[سوننە]] و [[شیعە]] بانگەوازی پێویست بوونی پارێزگارییان کرد بۆ ئەوەی کە ماوەتەوە و ڕێگە نەدریت لەناو ببرێت<ref>'''صحيفة عكاظ:''' مفتي مصر: الآثار النبوية عظيمة القيمة وتمثل تاريخ الإسلام تاريخ الوصول 7 يوليو 2011.نسخة محفوظة 24 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.</ref><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص2، دار بيرسان.</ref><ref name="ReferenceC">'''علي الطالقاني. معهد الإمام الشيرازي الدولي للدراسات:'''توصيات ومقترحات لمعالجة هدم الآثار، تاريخ الوصول 21 يوليو2011. نسخة محفوظة 15 أغسطس 2018 على موقع واي باك مشين.</ref> لەو ئاسارانەی ڕوخێنران؛ مزگەوتی بەنی قەڕیزە بوو، کە پێغەمبەر محەممەد تێیدا نوێژی کرد کاتی گەمارۆدانی بەنی قەڕیزە لەبەر خیانەتەکەیان، مزگەوتی ئەبووبەکری سدیق، و شوینی لە دایکبوونی محەممەد، و شوێنی ژیانی لە مەککە، و باخی ھاوەڵ سەلمانی فارسی، و ماڵی ھاوەڵ [[ئەبوو ئەیووبی ئەنساری|ئەبوو ئەیووبی ئەنساڕی]]، و بیری عەینول زەرقا، و بیری ئەریس و بیری حاء.<ref name="ReferenceC"/><ref>لا ذرائع لهدم آثار النبوة، عمر عبد الله كامل، ص182-183، دار بيرسان.</ref><ref>نصيحة لأخواننا علماء نجد، يوسف الرفاعي، ص12.</ref> == تێڕوانینەکان لەسەر کەسایەتیی محەممەد == === تێڕوانینی موسڵمانان === بەپێی زانیارییە ئیسلامییەکان، محەممەد بەڕێزترین دروستکراو و پێشەوای ھەموو مرۆڤایەتییە، و دوایین پێغەمبەری خوایە، باوەڕبوون پێی و باوەڕ بە پێغەمبەرێتییەکەی پێویستە لەسەر ھەموو [[موسڵمانان]] و باوەڕ بە بێ ئەوە تەواو نابێت و [[ئیسلام]] ڕاست نابێت لەگەڵ ئەم بڕوایەدا نەبێت، گوێڕایەڵ بوون بۆی و ڕازی بوون بە فەرمانەکانی پێویستە لەسەریان، بەوەی کە گوێڕایەڵییە بۆ خوا؛ و پەیڕەوکردنی ڕەوشتەکانی. ئیسلام خۆشویستنی محەممەد بە یەکێک لە ئوسوڵەکانی ئیسلام و یەکێک لە مەرجەکانی ڕاستی باوەڕ دادەنێت، موسڵمانان ڕێزێکی زۆریان لێناوە، و بە ڕێژەیەکی زۆر مناڵەکانیان بە ناوی محەممەد ناو دەنێن، کە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن، محەممەد بەربڵاوترین ناوە لە جیھاندا، و زۆرترین ناو بووە بۆ ناونانی لەدایکبووە نوێکان لە [[بەریتانیا]] ساڵی [[٢٠٠٩]]. زۆربەی موسڵمانان لە ھەموو وڵاتە ئیسلامییەکاندا ڕاھاتوون بە ئاھەنگ گێڕان بە یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر محەممەد لە سەدەی شەشی کۆچی بەرامبەر دوانزەی زایینییەوە، کۆڕ ئەبەستن بۆ گوێگرتن لە ژیاننامەکەی، و سەڵاوەتدان لەسەری، و گوێگرتن لە وەسفەکانی، لە ھەمان کاتدا شوێنکەوتوانی [[سوننە|ئەھلی سونەو جەماعە]] ئەم بۆنەیە قبوڵ ناکەن و بە دروستکراوی ئەزانن، موسڵمانان ناوی محەممەد جیادەکەنەوە بەوەی لەگەڵ ناوھێنانییدا دەڵێن «پێشەوامان محەممەد (سیدنا محمد)» یان «پێغەمبەری خوا (رسول اللە)» یان «نەبی» و لە دوای ناوەکەی سەڵاواتی لەسەر ئەدەن و ئەڵێن؛ «صلّی اللە علیە وسلّم» واتە؛ «دروودی خوای لێبێت». === تێڕوانینی یەھوودی === نەریتێک ھەیە لەناو یەھوودییدا، دان ئەنێن بە بوونی پێغەمبەری بێجگە لە یەھوودییەکان، خوا ناردوونی بۆ ڕێنمایی کردنی میللەتەکانیان، لەوانە؛ بلعام و ئەیووب کە عییبری نەبوون، تێڕاونینی زانا گەورەکانی [[یەھوودی|یەھوود]] جیاوازییەکی گەورەیان تێدایە دەرباری پێغەمبەر محەممەد، زانای یەھوودی نسنائیل کوڕی فیوومی ئەڵێت، خوا پێغەمبەری ناردووە کە پەیامەکانیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئەو بیروباوەڕانەی بۆ پێغەمبەرەکانی یەھوودی ناردووە، فیوومی محەممەد بە پێغەمبەرێکی ڕاستگۆ دادەنێت بەڵام پەیامەکەی تایبەت بە [عەرەب] ئەزانێت بە شێوەکی تایبەت و بۆ یەھوودی دانانێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ [[تەورات]] یەک ناگرێتەوە.<ref>The Bustan al-Ukul, by Nathanael ibn al-Fayyumi, edited and translated by David Levine, Columbia University Oriental Studies Vol. VI, p. 105</ref><ref>''Gan ha-Sekhalim'', ed. Kafih (Jerusalem, 1984), ch. 6.</ref> ئەوەی تێبینی دەکرێت تێڕوانینی فیوومی قبوڵێکی فراوان نەکراوە لە نێو یەھوودەکانی سەردەمەکەییدا. موسا کوڕی مەیموون یەکێک لە گرنگترین لاھووتییەکانی یەھوودە لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا وای ئەبینێت کە محەممەد ھەندێک لە بنەماکانی یەھوودی ھەڵبژاردووە لە پەیامەکەیدا و پەرستشی تری بۆ زیاد کردووە، و مەیمون محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆ دادەنێت و بانگەوازی پێغەمبەرایەتییەکەی بە ناڕاست ئەزانێت لەبەر ئەوەی پێچەوانەی نەرێتی تەوراتی یەھوودییە، ھەروەھا بوونی پێغەمبەرێکی نەخوێندەوار بەوە دادەنێت کە ناتوانێت بگاتە پلەی پێغەمبەر.<ref>[http://www.aishdas.org/student/navi.htm Prophet: True or False?], Gil Student</ref><ref>[http://www.myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml Jewish Views on Islam] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150318060224/http://myjewishlearning.com/beliefs/Issues/Jews_and_Non-Jews/Attitudes_Toward_Non-Jews/Islam.shtml |date=١٨ی ئازاری ٢٠١٥}}, Marc B. Shapiro</ref> === تێڕوانینی مەسیحییەت === [[پەڕگە:Dante and Virgil Meet Muhammad and His Son-in-law, Ali in Hell.jpg|وێنۆک|وێنەیەکی [[دانتێ ئەلیگیێری|دانتێ]] و [[ڤێرجیل|ڤیرجیل]] لە دۆزەخدا محەممەد و [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب]] دەبینن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا مەسیحییەکان ئیسلامیان بە بیدعەت دادەنا.]] یوحنا دیمەشقی کە یەکەم مەسیحییە ڕای خۆی دابێت لەسەر محەممەد بە پێغەمبەرێکی ناڕاستگۆی دادەنێت،<ref>[http://orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx St. John of Damascus’s Critique of Islam], Orthodox Christian Information Centre</ref> بەڵام لەگەڵ ئەوەی ڕای ڕۆژھەڵاتییەکان لەسەر محەممەد کرانەوەیەکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کاتێک خەلیفەی [[خەلافەتی عەباسی|عەبباسی]] مەھدی لە بەتریرکی نساتڕە تیمۆساسی پرسی دەربارەی محەممەد، وەڵامی دایەوە؛ «لەسەر ڕێگەی پێغەمبەران ئەڕۆیشت»،<ref>[http://books.google.com/books?id=E6SIe0ommuYC&pg=PA169 Modern Western Christian theological understandings of Muslims since the Second Vatican council], Mahmut Aydin</ref> بەڵام پیکدادانەکانی دواتری نێوانیان لەگەڵ موسڵماناندا لە [[ئەندەلوس]] و [[فەلەستین]] بووە بە ھۆی دەرکەوتنی ئاڕاستەیەکی ڕەخنەگر لە ئیسلام و ئەم ئاڕاستەیە تاوی سەند، دوای شەڕەکانی [[ئەورووپا]] لەگەڵ [[عوسمانییەکان]]. بەتایبەت لای [[پرۆستانت]]ەکان. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا [[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیکەکان]] ئیسلامیان بە جۆرێک لە بیدعەت دادەنا و لە ڕەدی محمەممەددا بەرھەمیان داناوە.<ref name="Quinn2008">{{cite book|last=Quinn|first=Frederick|title=The Sum of All Heresies: The Image of Islam in Western Thought|date=2008|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195325638|location=[[New York City|New York]]|pages=17–54|chapter=The Prophet as Antichrist and Arab Lucifer (Early Times to 1600)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=PAF5py-2Oi0C&pg=PA17}}</ref> ئەم تێڕوانینە لە سەدەکانی دواتردا بەتایبەت لەدوای ڕێنێسانس گۆڕا. بەرگریکەرەکانی [[کاسۆلیک]] لەسەرەتای سەدەی بیست وەسفی محەممەد دەکەن بەوەی چاکسازێکی کۆمەڵایەتییە، و ھیلیر بیلوک یەکێک لە دیارترینی ئەو کاسۆلیکە بەرگەریکارانیەە لە سەرەتای سەدەی بیستدا، ستایشی پەیامی پێغەمبەر محەممەدی کرد لەبەرئەو جێگە تایبەتەی بۆ [[مەسیح]] و مەریمی دایکی دایناوە. لەکاتی بەستنی کۆمەڵگەی ڤاتیکانی دووەمەوە دەنگێک دروست بوو لەناو کەنیسەی کاسۆلیکی بانگی ئەوە ئەکات کە دان بنرێت بە پیغەمبەرێتی محەممەد لە ژێر ئاکارە مەسیحییەکاندا ئەمەش بۆ دروستکردنی فرسەتێکی گەورەتری گفتوگۆ لەگەڵ ئیسلام. === تێڕوانینی ڕۆژئاوا === ڕەخنەگر و لێکۆڵەرەوەی سوری ‹ڕەنا قەبانی› ئەڵێت؛ لە سەدەکانی ناوەڕاستدا شەڕ تەنھا لە نێوان [[ئیسلام]] و [[ئەورووپا]]دا تەنھا لەو ناکۆکییە سەربازییەدا نەبووە کە لە [[تورکیا]] یان [[ئیسپانیا]] ڕوویانداوە، بەڵکو جەنگێکی ڕۆشنبیریش ھەبووە، لە سەدەی دوانزەیەمەوە ئەورووپا سووربوون لەسەرئەوەی ئیسلام وەک شارستانیەتیێک قبوڵ نەکەن بەڵکو وەک ھێزێکی دژ وەریانگرتووە، ئەمەش بوو بە ھۆی بڵاوبوونەوەی نەزانی و وونبونی وردبینی لە وەرگێڕانەکاندا و دروستکردنی ئەفسانە و ئارەزووی دژانە، کە بوو بەھۆی بەرھەم ھاتنی ئەدەبێکی دژ بە ئیسلام، کە یەکێک لە ڕووەکانی ئەوە بوو پێغەمبەر محەممەد دوژمنی مەسیحە.<ref>ئەفسانەکانی ئەورووپا لەسەر ڕۆژھەڵات، ڕەنا قەبانی.</ref> لەگەڵ سەردەمی ڕوناکبیری لە سەدەی حەڤدەدا و دەرکەوتنی پەیوەندی بازرگانی تایبەت لە نێوان [[ئەورووپا]] و [[دەوڵەتی عوسمانی]]یدا، لەگەڵ ئەو سەردانانەی بازرگان و ئەوروپییەکان پێی ھەستان بۆ شارەکانی ڕۆژھەڵات بیرکردنەوەیان دەربارەی ئیسلام و پێغەمبەر گۆڕانی بەسەردا ھات، ئەورووپا بەرھەمێکی نوێیان بە جێھێشت، ئەدیب و شاعیرە ڕۆژئاواییەکان دەستیان کرد بە وەسفی پیغەمبەر و ستایش کردنی، بەڵام ھەندێک لەسەر بیروباوەڕە کۆنەکانی سەردەمی ناوەڕاست مانەوە دەربارەی ئیسلام و ئەمەش بەردەوام بوو ھەتا [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، و تا لە ئەنجامی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ڕووداوەکانی ١١ی ئەیلوولدا]] شەپۆلی [[ئیسلامۆفۆبیا]] بەرز بوویەوە، ئەمەش بەھۆی تێکەڵ کردنی ڕەفتاری توندڕەوە ئیسلامییەکان لەگەڵ پەیامی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی.<ref>[http://www.alyaumonline.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss پێگەی ئەمڕۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917095025/http://www.alyaum.com/News/art/8574.html?print&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss&output_type=rss |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ }},.</ref><ref>[http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm جەزیرە نێت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019075329/http://www.aljazeera.net/NR/exeres/6EC17FC7-6961-4E7B-B452-889186D3B3B3.htm |date=١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}.</ref> نووسەری یەھوودی [[مایکل ھارت]] لە دانانی کتێبی مەزنترین ١٠٠ کەسایەتی مێژوودا، پێغەمبەر محەممەدی داناوە بە بە مەزنترین کەس بەو بڕوایەی «کە تەنھا کەسە لە مێژوودا بە تەواوی سەرکەوتوو بووە لەسەر ئاستی ئایینی و دونیایی و دەڵێت محەممەد کاریگەرییەکی گەورەی لە دەروونی [[موسڵمانان]] بە جێھێشتووە، ئەمەش دەردەکەوێت لە یادکردنەوە و شوێن پێ ھەڵگرتنییاندا لە شێوازی ژیان و پەرستشەکانی، و ھەروەھا لە ھەستانیان بە لەبەرکردنی ووتە و ھەڵس وکەوت و سیفەتەکانی».<ref>١٠٠ نەمرەکە [[مایکل ھارت]]</ref><ref>[https://archive.org/stream/MichaelHartRankingOfThe100GreatMuhammadNumber1/Michael+Hart+Ranking+of+the+100+Great++Muhammad+Number+1_djvu.txt Full text of "Michael Hart Ranking Of The 100 Great Muhammad Number 1]" لە [[وەیباک مەشین]] ەوە پارێزراوە</ref> === تێڕوانینەکانی تر === * [[ئایینی بابی|بابی]] و [[بەھائی]] و [[ئەحمەدی]]، محەممەد بە یەکێک لە پێغەمبەرەکان دادەنێن، بەڵام بە دوا پێغەمبەری دانانێن، و بەپێی ڕای ئەوان لە دوای محەممەد باب و بەھاء و غوڵام ئەحمەد قادیانی ھەیە. * لە دیانەتی سیلیما، محەممەد بە یەکێک لە قەدیسییەکان دانراوە (کەنیسەی کاسۆلیکی) * ناناک دامەزرێنەری دیانەتی سیخی بە یەکێک لە پیغەمبەرەکانی براھمای دادەنێت.<ref>Peter Teed (1992), p.424</ref> * کەنیسەی یەسوع مەسیح، بە یەکێک لە چاکسازەکانی دادەنێت وەک [[کۆنفووشیوس]] و [[سوقرات]] و [[ئەفلاتوون]] و ئەوانی تر، و پاداشتیان لای خوا وردەگرنەوە لە بەر بەھا ڕەوشتییەکانیان، و بانگەوازەکەیان بۆ ڕوناککردنەوە و ھێنانەدی ئاستێکی بەرزی تێگەیشتن لە نیو خەڵکدا.<ref>[http://www.lds.org/portal/site/LDSOrg/menuitem.b12f9d18fae655bb69095bd3e44916a0/?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad - James A. Toronto].</ref> == ئەمانەش ببینە == {{col-begin}} {{col-1-of-3}} * [[فەرموودە]] * [[قورئان]] * [[ئیسلام]] * [[کۆڵەکەکانی ئیسلام|پایەکانی ئیسلام]] {{col-2-of-3}} * [[عەبدولموتەلیب کوڕی ھاشم]] *[[خەلافەتی ڕاشدین]] * [[خەلاقەتی ئەمەوی]] * [[خەلافەتی عەبباسی]] * [[خەلافەتی عوسمانی]] {{col-2-of-3}} * [[ئەبووبەکر]] * [[عومەر کوڕی خەتتاب]] * [[عوسمان کوڕی عەفان]] * [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] {{col-end}} == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} * [http://tanzil.net/#trans/ku.asan/54:1 سایتی تەنزیل] * ژیانی پێغەمبەری خوا لە قورئان و سوننەتدا، نوسینی/ محەممەد مەلا فائق شارەزووری * وێکپیدیای عەرەبی * [http://www.dangiislam.org/ دەنگی ئیسلام] == بەستەرە دەرەکییەکان == {{بەستەری پرۆژە خوشکەکان|محەممەد|d=Q9458|c=محمد بن عبد الله|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|n=no|s=no|b=no}} *{{Curlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Prophets/Muhammed}} * [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0550 محەممەد]، لە ''زانستنامەی ئۆکسفۆردی جیھانی ئیسلامی'' * وتاری [http://www.britannica.com/eb/article-9105853/Muhammad محەممەد] لە ''زانستنامەی سەرھێڵی بریتانیکا'' {{Navboxes |title = وتارە پەیوەندیدارەکان بە محەممەد |list = {{محەممەد٢|state=expanded}} {{پێغەمبەران بەپێی قورئان}} {{باب و باپیرانی محەممەد |state=autocollapse}} {{بابەتەکانی ئیسلام}} }} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|قورئان|محەممەد|مێژووی ئیسلام|مەککە|مەدینە}} [[پۆل:محەممەد| ]] [[پۆل:ئەھل ئەلبەیت]] [[پۆل:ئەھل ئەلکیسائ]] [[پۆل:ئیسلام]] [[پۆل:پێغەمبەرە عەرەبەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەککە]] [[پۆل:دامەزرێنەرانی ئایینەکان]] [[پۆل:دیپلۆماتەکان]] [[پۆل:ڕابەرە ئاینییە ئیسلامییەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:سیاسەتمەندارە عەرەبەکان]] [[پۆل:عەرەبە موسڵمانەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٦ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٧ەم]] [[پۆل:فەرمانڕەواکانی سەدەی ٧ەم لە ئاسیا]] [[پۆل:قوڕەیش]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ٥٧٠]] [[پۆل:مردووانی ٦٣٢]] [[پۆل:مەدینە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی ھەوڵی تیرۆریان دراوە]] 7ql6sl0zdisaaqiadutyuxbwocujrus 0 632 969848 905067 2022-08-11T11:01:23Z ئارۆ سالار محمود 50592 لە چاکسازیدایە wikitext text/x-wiki {{تێک نەچێ|ڤیۆلا}} {{زانیاریدانی خۆگەڕ}} [[پەڕگە:Violin VL100.jpg|وێنۆک|چەپ|150px]] '''''ڤایۆلێن''''' کە هەندێک جار بە '''''کەمانچە''''' ناسراوە، کۆردۆفۆنێکی دارە ([[ئامێری ژێدار]]) لە بنەماڵەی کەمانچەدا. زۆربەی کەمانچە جەستەیەکی دارێکی کونیان هەیە. بچووکترین و بەم پێیەش بەرزترین ئامێرە ([[سۆپرانۆ]]) لە خێزانەکەدا کە بە شێوەیەکی بەردەوام بەکاردەهێنرێت. کەمانچە بە شێوەیەکی گشتی چوار [[ژێ (مۆسیقا)|ژێ]] پێکدێت (هەندێکیان دەتوانن پێنجیان هەبێت)، بەزۆری بە پێنجەمی تەواو بە نۆتەکانی G3، D4، A4، E5 ڕێکدەخرێن ، و زۆرترین جار بە کێشانی کەوانێک بەسەر ژێیەکاندا دەژەنرێت. هەروەها دەتوانرێت بە پەنجەکان (pizzicato) و لە حاڵەتە تایبەتمەندەکاندا بە لێدانی ژێیەکان بە لایەنی دار کەوانەکە (col legno) یاری پێبکرێت. کەمانچە ئامێرێکی گرنگە لە چەندین جۆری مۆسیقادا. لە [[مۆسیقای کلاسیک|نەریتی کلاسیکی ڕۆژئاوادا]] زۆرترین بەرچاو دەکەون، چ لە ئەنسەمبڵەکان (لە [[مۆسیقای چامبەر]] تا [[ئۆرکێسترا]]) و چ وەک ئامێری سۆڵۆ. هەروەها کەمانچە لە زۆر جۆری مۆسیقای فۆلکلۆردا گرنگە، لەوانە [[مۆسیقای کەنتری|مۆسیقای وڵات]]، [[مۆسیقای بلووگراس|مۆسیقای بلوگراس]] و لە جازدا. کەمانچەی کارەبایی بە جەستەی ڕەق و پیزۆئێلکتریکی لە هەندێک جۆری [[مۆسیقای ڕۆک]] و فیوژنی جازدا بەکاردەهێنرێت، پیکاپەکان بە ئامێری گەورەکەر و بڵندگۆوە دەبەسترێت بۆ بەرهەمهێنانی دەنگ. کەمانچە لە زۆرێک لە کولتوورەکانی مۆسیقای غەیرە ڕۆژئاوادا جێگیر بووە، لەوانە مۆسیقای هیندی و مۆسیقای ئێران. زۆرجار ناوی کمانچە بەکاردێت بەبێ گوێدانە جۆری مۆسیقای کە لەسەری دەژەنرێت. کەمانچە بۆ یەکەمجار لە [[ئیتالیا]] لە سەدەی ١٦ ناسرا، لەگەڵ هەندێک گۆڕانکاری زیاتر لە سەدەی ١٨ و ١٩ ڕوویدا بۆ ئەوەی دەنگ و پرۆژێکشنێکی بەهێزتر بە ئامێرەکە بدرێت. لە ئەوروپا وەک بنەمایەک بۆ پەرەپێدانی ئامێرە ژێدارەکانی دیکە کە لە مۆسیقای کلاسیکی ڕۆژئاوادا بەکاردەهێنران، وەک [[ڤیۆلا]] کاری دەکرد.<ref>{{Cite web|date=2014-06-03|title=Art Talk - Kala Ramnath - I - YouTube|url=https://web.archive.org/web/20140603030520/http://www.youtube.com/watch?v=l1SoZSosu6Y|access-date=2022-08-11|website=web.archive.org}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Choudhury|first=Sisirkana Dhar|url=https://books.google.iq/books?id=dUQWMwEACAAJ&q=history+violin+India&redir_esc=y|title=The Origin and Evolution of Violin as a Musical Instrument and Its Contribution to the Progressive Flow of Indian Classical Music: In search of the historical roots of violin|date=2010|publisher=Ramakrisna Vedanta Math|isbn=978-93-80568-06-5|language=en}}</ref> کەمانچەژەن و کۆکەرەوەکان بە تایبەتی خەڵاتی ئەو ئامێرە مێژووییە جوانانە دەکەن کە لەلایەن بنەماڵەکانی سترادیڤاری، گوارنێری، گواداگنینی و ئاماتی لە سەدەی ١٦ تا ١٨ لە برێشیا و کرێمۆنا (ئیتاڵیا) و لەلایەن جاکۆب ستاینەر لە نەمسا دروستکراون. بەپێی ناوبانگیان، کوالیتی دەنگەکەیان سەرپێچی لە هەوڵەکانی ڕوونکردنەوە یان یەکسانکردنی کردووە، هەرچەندە ئەم باوەڕە مشتومڕی لەسەرە. ژمارەیەکی زۆر لە ئامێرەکان لە دەستی دروستکەرانی کەمتر بەناوبانگەوە هاتوون، هەروەها ژمارەیەکی زیاتر لە "کەمانچە بازرگانییەکان"ی بازرگانی بەرهەم هێنراوی بەکۆمەڵ کە لە پیشەسازییەکانی کوتەکەوە دێن لە شوێنەکانی وەک ساکسۆنیا، بۆهێمی و میرکۆرتەوە. زۆرێک لەم ئامێرە بازرگانیانە پێشتر لەلایەن کۆمپانیای سیرز و ڕۆباک و کۆمپانیا و بازرگانییە بەکۆمەڵەکانی دیکەوە دەفرۆشران. پێکهاتەکانی کەمانچە بەزۆری لە جۆرە جیاوازەکانی دار دروست دەکرێن. دەتوانرێت کەمانچە بە ڕیخۆڵە، پێرلۆن یان ژێیەکی دروستکراوی تر، یان پۆڵا ببەسترێت. ئەو کەسەی کەمانچە دروست بکات یان چاکی بکاتەوە پێی دەوترێت لوتیەر یان کەمانچە ساز. ئەو کەسەی کەوان دروست دەکات یان چاکی دەکاتەوە پێی دەوترێت ئارکیتێر یان کەوان ساز. == جیاوازی نێوان کەمچانچە و ڤیۆڵۆن == لە[[ئینگلیزی]]دا بە کەمانچە دەوترێت ڤیۆڵۆن، بەڵام بەو ئامێرەی ئێمە پێی دەڵێین [[جۆزە]]، دەڵێن کەمانچە. ئەمە لەکاتێکدا ئیمە ھەم بە ڤیۆڵۆن دەڵێین کەمانچە و بە کەمانچەش دەڵێین جۆزە. == کۆک کردن == [[پەڕگە:Violin - open strings notes.PNG|چەپ|وێنۆک|The pitches of open strings on a violin]] ٤ ژییەکەی ئەم ئامێرە لەسەر دەنگەکانی [[دەنگی سۆل|سۆل]]، [[دەنگی ڕێ|ڕێ]]، [[دەنگی لا|لا]] [[دەنگی می|می]] کۆک دەبێت. {{مۆسیقا-کۆلکە}} == دۆزینەوەی == <blockquote>کەمان یاخود ڤیۆڵین دۆزراوەتەوە لە سەدەی ١٦ شازدەهم لە وڵاتی ئیتالیا</blockquote><blockquote>دواتر لە سەدەی ١٨ و ١٩ لە وڵاتەکانی ئەوروپا پەرەی پێدراوە</blockquote>{{تووڵی دەروازە|مۆسیقا}} [[پۆل:ئامێرەکانی مۆسیقا]] [[پۆل:داھێنانە ئیتالییەکان]] foc7ddo5b3i7dejzfjn7wi3xnbr04bs 0 674 969756 666954 2022-08-11T07:29:59Z Saad Goran 41181 وێنە wikitext text/x-wiki {{خاوێن کردن}} [[پەڕگە:Payman Omar.jpg|وێنۆک|پەیمان عومەر]] '''پەیمان عومەر''' (١٩٦٤ ز - ) [[گۆرانیبێژ]]ی [[کورد]]ی لە دایک بووی [[سلێمانی]]ە. == ژیان == '''پەیمان عومەر''' لە ساڵـی [[١٩٦٤]] لە شاری سلـێمانی لە دایک بووە لە گەرەکی شـێخان بەلام دایک و باوکی لە دایک بووی شاری [[کۆیە]]ن. دەرﭼووی پەیمانگای ھوونەرە جوانەکانە بەشی [[مـﯚسیقا]] لەسەر ئامـێری ئـﯚکـﯚردیـﯚن لەخـێزانـێکی کوردﭙەروەرو رﯚشنبیر ﭙەروەردەکراوە کە ھەمیشە ئازادی لە ناو خـێزانی ﭙەیمان عمر دا بەرفراوان بووە ﭼونکە کە ئەوان ھاتنە دونیای گـﯚرانی و موسیک سەردەمـێک بوو کە ئافرەت لەێر ﭼەوسانەوەدا بوو کەس بەﭼاوی رێز سەیری ئافرەتیان نەئەکرد، ﭙەیمان عمر بەبـﯚنەی دارشتنی ﮋیاننامەکەی دەڵـێ:<br />" ئێمە ڕێـﭼکەیەکمان شکاند لـەسەرەتای سالانی ١٩٧٣، ئەوە بوو ئێمە سێ خووشک بووین ھاتینە نێو دونیای گـﯚرانی و موسیکی کوردی ھەرﭼەندە ئێمە زﯚر بەاوی سووک و ناشیرین لەقەلەم ئەدراین قسە وباسمان لەسەر ئەکرا مامەلەیان لەگەڵ ئەکردین چ لەناو کـﯚمەلگا چ لەلای رﮋێمی بەعسیش، بەلام ئێمە گوێمان نەئەدایە ئەوشتانە، بگرە زیاتر خێزانەکەشمان ﭙالـشـﭙتیان ئەکردین، ھانیان ئەداین بـﯚ خزمەتکردنی گەل و نەتەوەکەمان بـﯚ ھونەری رەسەنی کوردی تا بتوانین وەک ئافرەت بوونی خـﯚمان بـﭼەسـﭙـێنین لەناو کـﯚمەلگادا. سەرەتای دەستـﭙـێکردنی کاری ھونـ‌ری ﭙەیمان عمر لە ‌ساڵﻰ ١٩٧٣ کە قوتابی بوو لە ﭙـﯚڵﻰ سـێی سەرەتایی لەالاکی قوتابخانە کە ماﻤﯚستایان (خالد سەرکار،فرانسیس داوود، صباح محمد ئەمین) ناسی وپاشان لە... == سەرچاوەکان == * ماڵپەڕی چیا [http://chia.se] {{گۆرانیبێژانی کورد}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ژن|ژیاننامە|مۆسیقا|مۆسیقای کوردی}} [[پۆل:گۆرانیبێژە ژنەکانی کوردیی ناوەندی]] do3r75jum99acznavx2jtds548410up 0 812 969843 873222 2022-08-11T10:41:39Z MFTG 21816 /* top */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = ساینقەڵا | ناوی فەرمی = Shahin Dezh | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Şahindej - شاھیندژ - ھەڵۆژین | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Sahindezh-shahindej- city.jpg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = دیمەنی شارۆچکەی ھەڵۆژین | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=36.6793|frame-long=46.5669|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | دەرزی نەخشە١ = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[ئێران]]دا | latd = 36 |latm = 40 |lats = 45.5 |latNS = | longd = 46 |longm = 34 |longs = 00.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |}}</ref> | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی کوردستان|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی ساینقەڵا|ساینقەڵا]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ساینقەڵا|ناوەندی]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[قیمقام]] | ناوی سەرۆک = ڕەسول مونفەرد <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = ٨٫٤١ | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٤٠٦ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٣،٨٥٢ | دانیشتووان لە = ٢٠٠٦ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]]، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[سوننە]]، [[شیعە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = | پەراوێزەکان = }} '''ساینقەڵا (بە کوردی:ھەڵۆژین) (بە ئازەربایجانی:Sayınqala)''' لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ورمێ]] [[ئێران]]ە. ناوەندی [[شارستانی ساینقەڵا|شارستانی ھەڵۆژینە]]. ئەم شارە لە ٧٢ کیلۆمەتری باکووری ڕۆژئاوای تیکاوشار، ٦٠ کیلۆمەتری باشووری ڕۆژھەڵاتی نێوئاوان و ٦٣ کیلۆمەتری باکووری بۆکان ھەڵکەوتووە. ئەم شارە لە نێوان ٣٦ پلە و ٤٠ خولەکی پانایی باکووری و ٤٦ پلە و ٣٤ خولەکی درێژایی ڕۆژھەڵاتییە و بەرزایی لە ئاستی دەریا ١٤٠٦ مەترە. ژمارەی دانیشتووانی بەپێی ئاماری ساڵی١٣٩٠ی ھەتاوی(٢٠١١ی زایینی)، ٤٣٨٥٢ کەس و بریتییە لە ٩٩١٦ بنەماڵە. دانیشووانیشی [[کورد]] و [[ئازەری]] پێکھاتووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = جوگرافیای کوردستان | ناونیشان = https://www.kurdipedia.org/default.aspx?q=2010122702075619922&lng=1 |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = د. عەبدوڵڵا غەفوور | نووسەرەکانیتر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref><ref>http://kurdipedia.org/?q=20150921014425127062&lng=3</ref> == ناو == '''ساینقەڵا''' یان '''شاھین دژ''' یان '''ھەڵۆژین''' ئەمانە ناوی بەکار ھێنراون بۆ ئەم شارۆچکەیە. پێش ھاتنی [[ئیسلام]] لە ھەموو ڕێگاکانی ئاگرپەرستیدا بۆ (ئەتشکدا) کە تەختی سڵێمانی ئێستا دەکات، پاسەوان بۆ ئاگرپەرستەکان دادەنرا و پێش ئەوەی بگەنە شوێنە پیرۆزەکەیان قەڵایان بۆ حەوانەوەی خۆیان دروست دەکرد، ئەم قەڵایانە گەورە و گەورەتر دەبوو تاوایان لێھاتبوو ببوونە شارۆچکەیەک. وە ئێستاش لە باکووری ئەم شارۆچکەیە لەسەر بەرزایییە بەناوبانگەکانی ھێلانەی ھەڵۆکان ھەرماون. * '''شاھین دژ''' بەواتای قەڵای ھەڵۆکان دێت. * '''ھەڵۆژین''' مەبەست لەم وشەیە لەوەوە ھاتووە کە ھەڵۆی تیادا دەژی. * '''ساینقەڵا''' لە وشەی (صائین قلعە) وە ھاتووە. لەم شارۆچکەیەدا لەبەرئەوەی لە نەتەوەی جیاواز پێکھاتووە و دیلەکتی جیاوازی تیادایە و وە لەلایەن دەوڵەتەکان ئێرانەوە حکوم کراوەو حکوم دەکرێت ھەریەکە بەناوێک ناوی دەھێنێت، ئەوەتا بە شاھین دژ ناو دەبرێت کە ھەر ھەڵۆژینە کوردییەکەیە و وەرگێڕدراوەتە سەر زمانی فارسی و دەست کاری کراوە. ناوی ئەم شارۆچکەیە لەسەردەمی ئیسلامدا '''صائین قلعة''' بووە و لەسەردەمی پەھلەویدا کراوە بە '''صائین دژ''' و پاش شۆڕشی ئیسلامی ئێران کراوەتەوە بە '''شاھین دژ'''.<ref>محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل ھجدھم - وجە تسمیە تکاب و افشار صفحە ۹۳–۹۸</ref> == میژوو == * بەسەرنجدان و تێڕوانینی ئەوشتانەی لە کۆندا دەرکەوتوون و ئەو پێشکەوتنانەی کە پێوەیان دیارە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی [[ماد]]ەکان، تێروانین و ورد بوونەوە لەو شتانەی کە لە کێوە سوورەکانی گوندی [[عەقرەبلو]] دەردەکەوێت کە (٩٠٠) پێش ھاتنە دونیای (ئارییەکان) ە. لەکوێستانەکانی باشووری [[دەریاچەی ورمێ]] کە ئەمڕۆ بە ساینقەڵا و [[مەھاباد]] و [[شنۆ]] و [[نەغەدە]] و [[بۆکان]] ناسراوە و ڕۆخی ڕووبارەکانی (زەرینە) و (سمینە) دەکات قەومی [[مانناکان]] تێیدا ژیاوە بە گەڕان بەناوچەکانی [[دەریاچەی ورمێ]] و [[میاندواو]] و زەویە فشۆڵەکانی ساینقەڵادا جێ پێی مانناکان دەدۆزینەوە. * ساینقەڵا لەسەدەی حەوتەمی پێش زایندا ھەبووە و جەند قەڵایەکی کۆنی ئەو سەردەمە ماون، لەسەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی|ساسانی]]ەکان ئەم قەڵایانە دروست دەکرد لەسەر ڕێگایان کە دەچوون بۆ پەرستگای (ئەتنشکدا) و لە ساسانییە باڵا دەستەکان بوون و وە شارۆچکەی ساینقەڵاش یەکێکە لەو جێ قەڵایانە. * پاش ئەوەی ئەم ناوچەیە بووە بەشێک لە دەووڵەت عەباسی و پاشان کەوتە بەر ھێرشی مەغۆلەکان، وە مەغۆلەکان تیرە جیاوازەکانی ئاسیای ڕۆژھەڵاتیان پێش خۆیان دابوو ئەم [[ناوچەی ھەوشار]]ە کەوتە بەر شاڵاوی ئەو کۆچبەرانە و ھاتنە ناوچەکە نیشتەجێ بوون، [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان یەکێک بوون لەو تیرانە کە لەناوچەکەدا نیشتەجێ بوون و خاکەکەیان داگیرکرد پاشان بە درووست بوونی دەوڵەتی سەلجوقی و دەولەتەکانی فارس و قاجاڕ و پەھلەوی بوونە زیاتر یارمەتی دەری ئەم تیرانە بۆ زیاتر داگیرکردن و نیشتەجەبوون کە لە ڕاستیدا ئەم ناوچەیە ناوچەی کورد نشین بوون ئێستا ئەم تیرانە بوونەت برابەش و لەھەندێ شوێنیش خاوەندارێتی تەواوی شوێنەکە دەکەن و مافی بە کوردبوونەوە نەماوە لەھەندێ شوینیش تێکەڵاوی کوردان بوون بەڵام سیاسەتی حکومەیەک لەدوایەکەکانی ئێران یارمەتی دەری سەرەکی گەشەسەندن و بەرفراوانی ئەم تیرانە بووە، وە لەھەندێ ناوچە کوردان لەناو زمانی ئەم تیرانەدا تواونەتەوە و بوون بە بەشێک لەوان.<ref>{{Cite web |url=http://sh-shahindezh.ir/HomePage.aspx?TabID=4626&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=٨ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180723094735/http://sh-shahindezh.ir/HomePage.aspx?TabID=4626&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |archive-date=٢٣ی تەممووزی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180723094735/http://sh-shahindezh.ir/HomePage.aspx?TabID=4626&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |date=٢٣ی تەممووزی ٢٠١٨ }}</ref> == کەل وپەلە مێژوویەکان == * بەپێی ئەو شتوومەکە کۆنانەی کە لەم ناوچەیەدا دۆزراونەتەوە مێژووی ئەم شارۆچکەیە مێژوویەکی دێرینی ھەیە، کۆمەڵێک لەوشتانەی کە بەدەست دروست دەکرێت و مێژوویەکی کۆنیان ھەیە و بۆ سەردەمی [[مەغۆل]]ەکان دەگەڕێتەوە و بۆ خۆپاراستن لە دووژمن بەکاریان ھێناوە ھەموویان لە گۆزەی گەورە کردووە و لە چاڵێکدا شاردویانەتەوە و وەک تەپۆڵکەیەکیان لێکردووە، لە ساڵی (٢٠٠٩) پشکنینیان بۆ یەکێ لەم تەپۆڵکانە کرد بەناوی (تەپەی قەبان) کە بەرزییەکەی (٢٤م) بوو ئەم کەلوپەلانەیان تیادا دۆزییەوە، * لەم ناوچەیە چەند (قاپێکی زێڕین) دۆزراوەتەوە کە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ئیسلام کە بە خەتی کوفی لەسەریان نووسراوە. * لەم شارۆچکەیە کۆنترین بینا بینای گەرماوی (قەبان) ە کە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی [[قاجاڕەکان]] دەکەوێتە شەقامی شەھید موتەھەری کۆڵانی (١٥).<ref>{{Cite web |url=http://chtn.ir/Default.aspx?tabid=84&articleType=ArticleView&articleId=32766 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=٨ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151126122036/http://www.chtn.ir/Default.aspx?tabid=84&articleType=ArticleView&articleId=32766 |archive-date=٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151126122036/http://www.chtn.ir/Default.aspx?tabid=84&articleType=ArticleView&articleId=32766 |date=٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ }}</ref> == جوگرافیا == '''ھەڵۆژین''' لە باکوور ھاوسنوورە لەگەڵ گوندی [[مەحمودچغ]] و لە باشوور لەگەڵ گوندی [[عەقرەبلو]] و لە ڕۆژھەڵات لەگەڵ گوندی [[ھاچەسو]] لە ڕۆژاوا لەگەڵ گوندی [[مەستاناوا]].<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = وڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> == پێکھاتەی دانیشتوانی ھەڵۆژین == ئەم شارۆچکەیە لە پێکھاتەی جیاوازی نەتەوایەتی پێک ھاتووە کە ئەویش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] پێکھاتووە. * [[کورد]]ەکان بە جەند زاراوەیەک دەدوێن وە بە زاراوەکانیان دەناسرێنەوە ئەویش ئەمانەن [[چەرداوڕۆ]] و [[موکریانی]] و [[زەعفەرانلو|سەرابیانی و زاخۆرانی و موسلیانلی]]ەکانن. * [[ئازەربایجانی|ئازەرییەکان]] کە بەزاراوەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] دەدوێن و لە تیرەی [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشارییەکانن]]. ** زۆرینەی دانیشتوانی ئەم شارۆچکەیە [[کورد]] و کەمینەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن. کۆی دانیشتوانی ئەم شارۆجکەیە (٤٣٨٢٥) کەسە وە لەم ژمارەیە (٣٧٢٧٤) کەسی [[کورد]]ە و (٦٥٧٨)کەسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ە.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes}}</ref> {{bar box |title= پێکھاتەی شارۆچکەی ھەڵۆژین لە ٢٠١٤ |titlebar=#ddd |right1= '''ڕێژەی سەدی''' |left1= '''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[کورد]]|yellow|٨٥}} {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|green|١٥}}}} {{clear}} == ئەمانەش ببینە == * [[پێڕستی گوندەکانی ساینقەڵا]]<ref>https://books.google.iq/books?</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شارستانی ساینقەڵا}} {{شارەکانی کوردستان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارەکانی ئێران]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان‏]] roi3bebz373q23cl1gqua0ksxmk4ixx 10 1544 969544 967973 2022-08-10T15:34:23Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{لە ھەواڵەکاندا/وێنە | وێنە = Ayman al-Zawahiri portrait.JPG <!--تێبینی: پەڕگەی نەپارێزراوی کۆمنز بەکار مەھێنە. پاراستنە تاڤگەیییەکەی ئێمە قبووڵی ناکەن. --> | پانی =<!--بەگشتی 120 بۆ وێنە ستوونییەکان، 160 بۆ وێنە ئاسۆیییەکان و 140 بۆ وێنە چوارگۆشەیییەکان--> | شرۆڤە = ئەیمەن زەواھیری | ناونیشان = | جێگری وێنە = | بەستەر = | لێوار = no | بەری شرۆڤە = ڕاست }} <!-- * بەکاربھێنە بۆ شێوازی پێڕستکردن. ھەمیشە بە ھێڵێکی نوێ دەست پێ بکە و بە شکاندنی ھێڵێک کۆتایی پێ بھێنە. لەنێوان ھەر ھەواڵێک ھێڵی بۆش بەجێ مەھێڵە. --> <!-- تکایە نوێترینی ھەواڵەکان لە خوارووی ئێرە دابنێ. --> * [[٣١ی تەممووز]] – [[ئەیمەن زەواھیری]] ''(لە وێنەکەدا)''، سەرۆکی ڕێکخراوەی [[ئەلقاعیدە]] لە ھێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانیی ویلایەتە یەکگرتووەکاندا '''[[کوژرانی ئەیمەن زەواھیری|کوژرا]]'''. * [[٨ی تەممووز]] – سەرۆک وەزیرانی پێشووی [[ژاپۆن]]، [[شینزۆ ئابێ]] لەکاتی پێشکەشکردنی وتارێکدا لە شاری نارا '''[[تیرۆرکردنی شینزۆ ئابێ|تیرۆر کرا]]'''. * [[٧ی تەممووز]] – سەرۆک وەزیرانی [[شانشینی یەکگرتوو]]، '''[[بۆریس جۆنسۆن]]''' دەستی لەکار کێشایەوە. * [[٢٨ی حوزەیران]] – لە شاری [[ھەولێر]] قوتابییەک '''[[ڕووداوی کوشتن لە زانکۆی سەڵاحەدین (٢٠٢٢)|ھێرشی کردە]]''' سەر [[زانکۆی سەڵاحەدین]] و لە ئەنجامدا دوو مامۆستا کوژران. * [[٣٠ی ئایار]] – لە [[تۆپی پێ]]دا، [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیال مەدرید]] بە ئەنجامی ١ بە ٠ بەسەر [[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]] سەرکەوت و '''[[یاریی کۆتاییی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپای ٢٠٢٢|جامی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپای]]''' لە ساڵی ٢٠٢٢دا بردەوە. <!--کۆتاییی ھەواڵەکان--> {{لە ھەواڵەکاندا/پێپەڕە |nocurrenteventslink = {{{nocurrenteventslink|}}} |currentevents = <!-- ڕووداوەکانی «بەردەوامە» لێرە دەبن. سوود لە جیاکردنەوە بە خاڵ ببینە ئەگەر زۆر بوون--><!--{{•}} بەکار بھێنە --> * <!-- ٢٩ی کانوونی دووەم --> [[گشتگیربوونی ڤایرۆسی کۆرۆنای ٢٠١٩–٢٠|گشتگیربوونی کۆڤید-١٩]]{{•}} [[ھێرشی ٢٠٢٢ی ڕووسیا بۆ سەر ئوکراینا|ھێرشی ڕووسیا بۆ سەر ئوکراینا]]{{•}} [[ھێرشی تورکیا بۆ سەر باشووری کوردستان (٢٠٢٢)|ھێرشی تورکیا بۆ سەر باشووری کوردستان]] <!--*--><!--ڕێکەوت--> <!--[[ڕووداو]]--> |recentdeaths = <!-- «دوایین مردنەکان» لێرە دەبن. * بەکاربھێنە بۆ شێوازی پێڕستکردن. ھەمیشە بە ھێڵێکی نوێ دەست پێ بکە و بە شکاندنی ھێڵێک کۆتاییی پێ بھێنە. لەنێوان ھەر ھەواڵێک ھێڵی بۆش بەجێ مەھێڵە. پێویستە ئەوپەڕی ٦ دوایین مردوو لێرە بن. ھەر ھەواڵێکی کۆنتر لە ٧ ڕۆژ لاببە. --> * <!-- ٦ی ئاب --> [[ڕێزان جاوید]] * <!-- ٣١ی تەمووز --> [[ئەیمەن زەواھیری]] * <!-- ١٠ی تەممووز --> [[عەلی قازی]] * <!-- ٢٠ی حوزەیران --> [[محەممەد ئەحمەد ئەربیلی]] * <!-- ٦ی حوزەیران --> [[عەزیز گەردی]] * <!-- ١٣ی ئایار --> [[خەلیفە بن زاید]] }}<noinclude> {{active editnotice}} {{بەڵگەنامە}} </noinclude> q737knw15pn2wwmufnjwjazmok3a5sv 10 2522 969608 895222 2022-08-10T19:52:59Z ئاسۆ 30 +زەرێ یوسوپۆڤا wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = زمانی کوردی | title = [[زمانی کوردی]] | listclass = hlist | above = | image = | group1 = [[شێوەزارەکانی زمانی کوردی]] | list1 = * [[کوردیی باکووری]] ([[کورمانجی]]) * [[کوردیی ناوەندی]] ([[سۆرانی]]) * [[کوردیی باشووری]] ([[کەلھوڕی]]، [[لەکی]]) * [[گۆرانی-زازایی]] ([[ھەورامی]]، [[زازاکی]]) | group2 = [[ئەلفوبێکانی کوردی]] | list2 = * [[ئەلفوبێی لاتینیی زمانی کوردی|ئەلفوبێی لاتینی]] * [[ئەلفوبێی عەرەبیی زمانی کوردی|ئەلفوبێی عەرەبی]] (پیتەکان: [[ئ]] - [[ا]] - [[ب]] - [[پ]] - [[ت]] - [[ج]] - [[چ]] - [[ح]] - [[خ]] - [[د]] - [[ر]] - [[ڕ]] - [[ز]] - [[ژ]] - [[س]] - [[ش]] - [[ع]] - [[غ]] - [[ف]] - [[ڤ]] - [[ق]] - [[ک]] - [[گ]] - [[ل]] - [[ڵ]] - [[م]] - [[ن]] - [[و]] - [[ۆ]] - [[ھ]] - [[ە]] - [[ی]] - [[ێ]]) | group3 = ڕێکخراوەکان | list3 = * [[کۆڕی زانیاری کورد]] * [[ئەکادیمیای کوردی]] * [[ئینستیتیوتی کەلەپووری کورد]] * [[ئینستیتیوتی کوردیی ئەستەمبوڵ]] * [[ئینستیتیوتی کوردیی پاریس]] * [[کۆڕی زانستیی زمانی کوردی]] | group4 = [[:پۆل:زمانەوانانی کورد|زمانەوانان]] (کورد) | list4 = * [[قەناتی کوردۆ]] * [[سەعید کابان سدقی]] * [[تۆفیق وەھبی]] * [[جەلادەت عالی بەدرخان]] * [[کامەران بەدرخان]] * [[ئەوڕەحمانی حاجی مارف]] * [[جەمال نەبەز]] * [[کوردستان موکریانی]] * [[شێرکۆ بابان]] * [[نەریمان عەبدوڵڵا خۆشناو]] * [[عەلی ڕوخزادی]] * [[نێعمەت عەلی سایە]] * [[محەممەد موکری]] * [[عەباس جەلیلیان|ئاکۆ جەلیلیان]] * [[کەریم کەریمپوور]] * [[ئیسماعیل قەمەندار فەتاح]] | group5 = [[:پۆل:زمانەوانانی کورد|زمانەوانان]] (بیانی) | list5 = * [[ماوریتزیۆ گارزۆنی]] * [[ئەلکساندەر خۆجکۆ]] * [[فێردیناند یووستی]] * [[ئۆسکار مان]] * [[ئیلی بانیستەر سەون]] * [[دەیڤید نیل مەکێنزی]] * [[ڤلادیمیر مینۆرسکی]] * [[ویلەر تاکستن]] * [[جۆیس بلەو]] * [[زەرێ یوسوپۆڤا]] | group6 = وتارە پەیوەندیدارەکان | list6 = * [[عەلی تەرەماخی]] | below = [[ڕێزمانی کوردی]] - [[:پۆل:نووسەرانی کورد|نووسەران]] - [[:پۆل:شاعیرانی کورد|شاعیران]] - {{icon|Category}} [[:پۆل:زمانی کوردی|پۆل]] - {{icon|Commons}} [[commons:Category:Kurdish language|کۆمنز]] }}<noinclude> [[پۆل:داڕێژەکانی زمانەکانی ئاسیا]] [[پۆل:داڕێژەکانی کوردستان]] </noinclude> p0tg8p3uda5sm2vxwabqvnxme174wkc 0 3383 969497 967707 2022-08-10T11:59:30Z Mehnaz Hamad 51677 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی کەسایەتی/ویکیدراوە}} '''مستەفا کەمال ئەتاتورک''' ({{بە تورکی|Mustafa Kemal Atatürk}}؛ زۆر جار دەنووسرێت '''کەمال ئەتاتورک<ref>[[:پەڕگە:Atatürk'ün 993 814 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|ID card from 1934]]</ref><ref>[[:پەڕگە:Atatürk'ün 993 815 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|ID card from 1935]]</ref>''' یان '''مستەفا کەمال پاشا{{efn|{{lang-ota|مصطفى كمال پاشا}}{{ھن}}He was known for most of his lifetime as Mustafa Kemal, but is referred to in this article as Atatürk for readability reasons.}}'''؛ لە دایکبووی دەورووبەری ١٨٨١ - مردووی ١٠ی تشرینی دووەمی ١٩٣٨) سەرباز، مارشال، پیاوی دەوڵەتی شۆڕشگێڕ، نووسەر، باوک و دامەزرێنەری [[تورکیا|کۆماری تورکیا]] بوو. یەکەمین سەرۆککۆماری تورکیا بوو لە ماوەی ١٩٢٣ تاکوو مردنی لە ساڵی ١٩٣٨. وە کۆمەڵێک چاکسازی لە ناو دەوڵەت کرد، ئەمەش لە پێناو بە ھاوچەرخکردنی تورکیا بوو بەرەو [[سێکولاریزم]] و دەوڵەتێکی [[پیشەسازی]].<ref>{{Citation|title=Atatürk, Kemal|date=2014|url=https://archive.org/details/worldencyclopedi00oxfo|encyclopedia=World Encyclopedia|publisher=Philip's|language=en|doi=10.1093/acref/9780199546091.001.0001|isbn=978-0-19-954609-1|access-date=9 June 2019|url-access=registration}}</ref><ref>{{Citation|last=Books|first=Market House Books Market House|title=Atatürk, Kemal|date=2003|url=https://archive.org/details/whoswhointwentie00brig|work=Who's Who in the Twentieth Century|editor-last=Books|editor-first=Market House|publisher=Oxford University Press|language=en|doi=10.1093/acref/9780192800916.001.0001|isbn=978-0-19-280091-6|access-date=9 June 2019}}</ref><ref name="Wolf">Harold Courtenay Armstrong Gray Wolf, Mustafa Kemal: An Intimate Study of a Dictator. page 225</ref> ئەتاتورک کەسێکی سێکولار و نەتەوەپەرست بوو، سیاسەتەکانی ئەتاتورک بە کەمالیزم دەناسرێتەوە. بەھۆی دەستکەوتە سەربازی و سیاسییەکانییەوە، ئەتاتورک بەیەکێک لە کاریگەرترین کەسایەتییەکانی سەدەی بیستەم دادەنرێت.<ref>[https://blog.nationalgeographic.org/2012/05/16/einstein-and-ataturk-part-1/ EINSTEIN AND ATATURK (Part 1), National Geographic Society Newsroom]</ref> ئەتاتورک لە کاتی [[جەنگی جیهانیی یەکەم]] و لە ساڵی ١٩١٥ بەهۆی سەرکەوتنەکەی لە [[شەڕی گالیپۆلی]] ناسرا، کە تێیدا وەک کەسایەتییەکی سەرەکی لە ناو تورکی عوسمانی دژ بە هێزە هاوپەیمانەکان بەشدار بوو.<ref name="zurcher142">Zürcher, ''Turkey: a modern history'', 142</ref> دوای شکست و کەوتنی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|دەوڵەتی عوسمانی]] ئەوا ئەتاتورک ڕێبەرایەتی لە بزووتنەوەی نەتەوەپەرستیی تورکی کرد، ئەم بزووتنەوەی داکۆکی دەکرد لە مانەوەی سنووری تورکیا بەیەکپارچەیی. لەو دەمە ئەتاتورک حکوومەتێکی لە ئەنقەرە دامەزراند، ئەو هێزە هاوپەیمانەکانی بەزاند کە دواتر لەلایەن تورکەکان ناونرا جەنگی سەربەخۆیی تورک. دوابەدوای ئەوە، ئەتاتورک پڕۆسەی هەڵوەشاندنەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی دەستپێکرد و دامەزراندنی کۆماری تورکیای لەجێگای ئەودا ڕاگەیاند. وەک یەکەم سەرۆکی تازەکار، کەمال ئەتاتورک دەستیکرد بە داڕشتنی پڕۆگرامێکی دەستپێشخەری بۆ چاکسازیکردن لە بوارەکانی سیاسەت، ئابووری و کەلتوور بەو ئامانجەی کە وڵاتێکی پێشکەوتوو و سێکولار دامەزرێنێت. لەم هەنگاوەیدا، خوێندنی سەرەتایی کرایە خۆڕایی، [[ئەلفوبێی تورکیی عوسمانی|ئەلفووبێی زمانی تورکی عوسمانی]] گۆڕدرا بۆ [[ئەلفوبێی تورکی|تورکی لاتینی]]. مافی سیاسەتکردنی یەکسان درایە ژنان،<ref>''Mastering Modern World History'' by Norman Lowe, second edition</ref> هەروەها مافی دەنگدانیش درایە ژنان.<ref name="tempo">''Türkiye'nin 75 yılı'', Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, pp. 48, 59, 250</ref> حکوومەتەکەی ئەتاتورک پڕۆسەیەکی بە [[تورکاندن]]ی دەستپێکرد، هەوڵیدا وڵات بکاتە وڵاتێکی یەک نەتەوە.<ref name="Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey">{{Cite book|last=Sofos|first=Umut Özkırımlı & Spyros A.|title=Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey|publisher=Columbia University Press|year=2008|isbn=9780231700528|location=New York|page=167}}</ref><ref name="Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey">{{Cite journal|last=Toktaş|first=Şule|year=2005|title=Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority|url=https://www.academia.edu/761586|journal=Journal of Historical Sociology|volume=18|issue=4|pages=394–429|doi=10.1111/j.1467-6443.2005.00262.x|access-date=7 January 2013}}</ref><ref name="Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915">{{Cite book|title=Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915|date=3 August 2012|publisher=Brill|isbn=978-90-04-22518-3|editor-last=Jongerden|editor-first=Joost|location=Leiden|page=300|editor-last2=Verheij|editor-first2=Jelle}}</ref> لە ژێر دەسەڵاتی ئەتاتورکدا، [[کورد]]، کۆمەڵە و کەمایەتییە ناتورکەکان لەژێر زەبر و فشاردا دەبوو بە [[زمانی تورکی|تورکی]] قسە بکەن،<ref name="Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=VKVSHjjUT2UC|title=Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities|publisher=Tauris|year=2006|isbn=9781845111410|editor-last=Kieser|editor-first=Hans-Lukas|edition=[Online-Ausg.]|location=London|page=45|access-date=7 January 2013}}</ref> لەلایەکی دیکەش، پاشناو و ناوی شوێنی لەدایکبوونیان دەبوو بکرێتە تورکی.<ref>{{Cite journal|last=Öktem|first=Kerem|year=2008|title=The Nation's Imprint: Demographic Engineering and the Change of Toponymes in Republican Turkey|url=http://ejts.revues.org/index2243.html|journal=European Journal of Turkish Studies|issue=7|doi=10.4000/ejts.2243|access-date=18 January 2013|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Aslan|first=Senem|date=29 December 2009|title=Incoherent State: The Controversy over Kurdish Naming in Turkey|url=http://ejts.revues.org/index4142.html|journal=European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey|issue=10|doi=10.4000/ejts.4142|access-date=16 January 2013|quote=the Surname Law was meant to foster a sense of Turkishness within society and prohibited surnames that were related to foreign ethnicities and nations|doi-access=free}}</ref> هەر لە سەردەمی سەرۆکایەتی ئەتاتورک [[کۆمەڵکوژیی دەرسیم|ڕەشەکووژیی دەرسیم]] ڕوویدا. لە ساڵی ١٩٣٤، [[پەرلەمانی تورکیا]] پاشناوی ئەتاتورکی بە مستەفا پاشا بەخشی کە بەمانای "باوکی تورکەکان" دێت، ئەمەش وەک ڕێزێک بوو لە کارەکانی بۆ درووستکردنی دەوڵەتی تورکیا.<ref>{{Cite web|title=Mustafa Kemal Atatürk'ün Nüfus Hüviyet Cüzdanı. (24.11.1934)|url=http://www.isteataturk.com/haber/print.php?haberno=19|access-date=26 June 2013|publisher=www.isteataturk.com}}</ref> ئەتاتورک لە ١٠ی تشرینی دووەمی ١٩٣٨ لە کۆشکی دۆلمەباخچە، [[ئەستەمبوڵ|ئەستەمبول]] لە تەمەنی ٥٧ ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.<ref>{{Cite web|title=Turkey commemorates Atatürk on 78th anniversary of his passing|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-commemorates-ataturk-on-78th-anniversary-of-his-passing-105951|access-date=21 November 2017|website=Hürriyet Daily News|language=en}}</ref> سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی تورکیا، [[عیسمەت ئینۆنو]] شوێنی ئەوی گرتەوە. لە ساڵی ١٩٥٧ ئارامگەکەی لە ئەنقەرە بۆ درووست کرا، کە لە دەوریدا پارکی ئاشتی هەیە کە ئەم پارکە لە ژێر وتەیەکی ئەتاتورک ئەو ناوەی وەرگرتووە، "ئاشتی لە وڵات، سەقامگیرییە لە جیهان". == سەرەتای ژیان == کەمال ئەتاتورک لە دایکبووی (لە ژێر ناوی عەلی ڕەزا ئۆغلو مستەفا واتە مستەفای کوڕی عەلی ڕەزا) مانگە سەرەتاکانی ١٨٨١ بوو،یان ئەوەیە لە گەڕەکی فەرماندە ئەحمەد یانیش لە ماڵێک (ئێستا کراوەتە مۆزەخانە) لە شەقامی ئسلاحخانە (ئێستا پێی دەگوترێت ئەپۆستۆلو پاڤلۆو)، لە شاری [[سەلانیک]] لە دەوڵەتی عوسمانی، ئێستا ئەو شارە بەهەمان ناوەوە دەکەوێتە وڵاتی [[یۆنان]].<ref>{{Cite book|last1=Méropi Anastassiadou|url=https://books.google.com/books?id=qSjAqaQTI7EC&pg=PA71|title=Salonique, 1830–1912: une ville ottomane à l'âge des Réformes|last2=Méropi Anastassiadou-Dumont|publisher=BRILL|year=1997|isbn=978-90-04-10798-4|page=71}}</ref> باوکی ئەتاتورک، عەلی ڕەزا ئەفەندی ئەفسەرێکی سەربازی بوو کە لە بنەڕەتدا خەڵکی گوندی کۆجاجیک بوو، کە ئێستا ئەو گوندە دەکەوێتە [[مەقدوونیای باکوور|مەکدۆنیای باکوور]]. دایکی ئەتاتورک ناوی زوبەیدە خانم بوو. لە خێزانەکەیدا، تەنیا یەک خووشکی ئەتاتورک بە سەلامەتی مایەوە ئەویش ناوی [[مەقبولە ئەتادان|مەقبولە]] بوو، ناوبراو لە ساڵی ١٩٥٦ کۆچی دوایی کرد.<ref>{{Cite book|last=Cemal Çelebi Granda|url=https://books.google.com/books?id=hFcwAQAAIAAJ|title=Cemal Granda anlatıyor|publisher=Pal Medya ve Organizasyon|year=2007|isbn=978-9944-203-01-2}} {{page needed|date=January 2016}}</ref> بە قسەی قسەی نووسەر ئەندرو مانگەر، ئەوا خێزانەکەی ئەتاتورک موسڵمانێکی تورکزمان بوون و تاڕادەیەک بە چینی ناوەڕاستدا هەژمار دەکران.<ref>[[Andrew Mango]] ''Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey'', Overlook Press, 2002, {{ISBN|978-1-58567-334-6}}, [https://books.google.com/books?ei=ZhvATKOVHcelcN3GoPkL&ct=result&id=nu68vd_AmuYC&dq=Andrew+Mango&q=Turkish+speaking+family+#search_anchor p. 25-27], p.27ff. – "Feyzullah's family is said to have come from the country near Vodina (now Edhessa in western Greek Macedonia). The surname Sofuzade, meaning 'son of a pious man', suggests that the ancestors of Zübeyde and Ali Rıza had a similar background. Cemil Bozok, son of Salih Bozok, who was a distant cousin of Atatürk and, later, his ADC, claims to have been related to both Ali Rıza's and Zübeyde's families. This would mean that the families of Atatürk's parents were interrelated. Cemil Bozok also notes that his paternal grandfather, Safer Efendi, was of Albanian origin. This may have a bearing on the vexed question of Atatürk's ethnic origin. Atatürk's parents and relatives all used Turkish as their mother tongue. This suggests that some at least of their ancestors had originally come from Turkey, since local Muslims of Albanian and Slav origin who had no ethnic connection with Turkey spoke Albanian, Serbo-Croat or Bulgarian, at least so long as they remained in their native land.'' ''But in looks Atatürk resembled local Albanians and Slavs.[...] But there is no evidence that either Ali Riza or Zübeyde was descended from such Turkish nomads." page 28; "It is much more likely that Atatürk inherited his looks from his Balkan ancestors.[...] But Albanians and Slavs are likely to have figured among his ancestors."</ref> هەندێ لە نووسەران ئاماژەیان بەوە کردووە کە باوکی ئەتاتورک لە بنچەدا [[ئەلبانیا|ئەلبانییە]].<ref>Mango, Andrew, ''Atatürk: the biography of the founder of modern Turkey'', (Overlook TP, 2002), p. 27.</ref><ref name="books.google.com.tr">Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Turkish mother and Albanian father'']</ref><ref name="p. 144">Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent Years'', Ayer Publishing, 1969, [https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref> لەبەرامبەردا کۆمەڵێک نووسەر وەک فالیح ئەتایی، ڤامک دی ڤۆلکان و نۆرمان ئتزکۆویتز لەو بڕوایەدان کە عەلی ڕەزا تورک بووە، هەروەها خەڵکی سۆکە بووە لە [[پارێزگای ئایدین]].<ref name="Çankaya17">Falih Rıfkı Atay, ''Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar'', İstanbul: Betaş, 1984, p. 17. {{in lang|tr}}</ref><ref>Vamık D. Volkan & Norman Itzkowitz, ''Ölümsüz Atatürk'' (''Immortal Atatürk''), Bağlam Yayınları, 1998, {{ISBN|975-7696-97-8}}, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17)</ref><ref>[[Müjgân Cunbur|Cunbur, Müjgân]]. ''Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi, 2. cilt'' (2004), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı: "Babası Ali Rıza Efendi (doğ. 1839), annesi Zübeyde Hanımdır, baba dedesi Hafız Ahmet Efendi, 14–15. yy.da Anadolu'dan göç ederek Makedonya'ya yerleşen Kocacık Yörüklerindendir."</ref><ref>Kartal, Numan. ''Atatürk ve Kocacık Türkleri'' (2002), T.C. Kültür Bakanlığı: "Aile Selânik'e Manastır ilinin Debrei Bâlâ sancağına bağlı Kocacık bucağından gelmişti. Ali Rıza Efendi'nin doğum yeri olan Kocacık bucağı halkı da Anadolu'dan gitme ve tamamıyla Türk, Müslüman Oğuzların Türkmen boylarındandırlar."</ref><ref>Dinamo, Hasan İzzettin. ''Kutsal İsyan: Millî Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikâyesi, 2. cilt'' (1986), Tekin Yayınevi.</ref><ref name="Macedonia Travel Blog 2013">{{Cite web|date=24 May 2013|title=Mustafa Kemal Ataturk – memorial museum in village Kodzadzik (Коџаџик) in Municipality Centar Zupa (Центар Жупа)|url=https://whereismacedonia.org/mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa/|access-date=23 April 2018|website=Macedonia Travel Blog}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141104163319/http://whereismacedonia.org/en/where-to-go-in-macedonia/museums-in-macedonia/327-mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa |date= ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ }}</ref> توێژەران لەو بڕوایەدان کە زوبەیدە خانمی دایکی ئەتاتورک تورک بووە.<ref name="books.google.com.tr2">Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Turkish mother and Albanian father'']</ref><ref name="p. 1442">Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent Years'', Ayer Publishing, 1969, [https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref> ئەو ناوی یەکەمی مستەفا بوو، هەروەها ناوی دووەمی کەمال بوو (واتە کەسێکی تەواو یان پێگەیشتوو)، بەپێی سەرچاوەکان ئەو ناوە لەلایەن مامۆستای بیرکاری پێی درابوو. بە قسەی ژنە مێژوونووسی تورک، عفەت عنان ئەوا لەبەر پێگەیشتوویی و کارامەیی مستەفا بوو ئەوا مامۆستاکەی ناوی کەمالی لێ نابوو،<ref>[[Afet İnan]], ''Atatürk hakkında hâtıralar ve belgeler'', Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1959, [https://books.google.com/books?id=EWwaAAAAIAAJ&q=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&dq=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&hl=tr&ei=LC3ATIvwB4a8cM6EnewL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDsQ6AEwAw p. 8.]</ref><ref>{{Cite web|title=Mustafa Kemal Atatürk|url=http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927211519/http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317|archive-date=27 September 2007|access-date=7 August 2007|publisher=Turkish Embassy website}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927211519/http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317 |date=٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٧ }}</ref> لەبەرامبەردا هەندێ سەرچاوەی دیکە هەن کە دەڵێن بۆئەوەبووە کە مامۆستاکە بتوانێت قوتابیانی پۆلەکەی لێک جیا بکاتەوە.<ref>[[Ali Fuat Cebesoy]], ''Sınıf arkadaşım Atatürk: okul ve genç subaylık hâtıraları'', İnkılâp ve Aka Kitabevleri, 1967, [https://books.google.com/books?id=-D4NAQAAIAAJ&q=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&dq=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&hl=tr&ei=kzHATNPbAYaHcdXrkJMM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 6.] ''Benim adım Mustafa. Senin adın da Musfata. Arada bir fark olmalı, ne dersin, senin adının sonuna bir de Kemal koyalım.''</ref><ref>{{Cite journal|last=Rustow|first=Dankwart A.|author-link=Dankwart Rustow|date=1968|title=Atatürk as Founder of a State|url=https://www.jstor.org/stable/20023842|journal=Daedalus|volume=97|issue=3|pages=793–828|issn=0011-5266|jstor=20023842|via=[[JSTOR]]}}</ref> هەروەها ژیاننامەنووس ئەندرو مانگۆ ئەوەی ورووژاندووە کە مستەفا ناوی کەمالی لە خۆ نابێت لەبەر خۆشەویستی بۆ شاعیری نەتەوەیی تورک نامق کەمال.<ref>Mango, ''Atatürk'', p. 37.</ref> لە تەمەنی منداڵیدا، دایکی هانی داوە بۆ ئەوەی بچێتە حوجرە و مەکتبە ئاینییەکان، ئەتاتورک ماوەیەکی کەم لە قوتابخانە ئاینییەکان ماوەتەوە. دواتر لەسەر خواستی باوکی چووەتە قوتابخانەی شەمسی ئەفەندی (قوتابخانەیەکی ناحکومی بوو کە زیاتر مەیلیان بۆ سێکولاریزم هەبوو). ئەتاتورک کاتێک تەمەنی گەیشتبوو بە حەوت ساڵان، باوکی مرد.<ref>Bernd Rill: Kemal Atatürk. Rowohlt, Reinbek 1985</ref> دواتر دایکی حەزی بەوە بووە کە کوڕەکەی بچێتە ناو بواری بازرگانی، بەڵام ئەتاتورک بەبێ ڕاوێژکردن بە ماڵەوە ئەوا لە ساڵی ١٨٩٣ پەیوەندی کردووە بە قوتابخانەی سەربازیی سالۆنیکا. لە ساڵی ١٨٩٦، ئەتاتورک چووەتە ناو دواناوەندی سەربازیی مۆناستیر (لە ڕۆژگاری ئەمڕۆدا دەکەوێتە شاری بیتۆلا، [[مەقدوونیای باکوور|مەقدۆنیای باکوور]]). لە ١٤ی ئازاری ١٨٩٩،<ref name="Genelkurmay1">T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{in lang|tr}}</ref> ئەتاتورک بەهاوڕێیەتی لەگەڵ هەریەکە لە [[عەلی فوئاد]] و [[لوتفی موفیت]] چوو بۆ ئەکادیمیای سەربازیی عوسمانی لە ناوچەیەک لە شاری [[قوستەنتینە]] (ئەمڕۆ: [[ئەستەمبوڵ]])، دواتر لە ساڵی ١٩٠٢ لە ئەکادیمیاکە دەردەچێت. هەروەها لە ١١ی کانوونی دووەمی ١٩٠٥ لە کۆلێجی سەربازیی عوسمانی دەرچووە.<ref name="Genelkurmay1" /> == ژیانی سەربازی == === دەستپێک === بەماوەیەکی کورت دوای تەواوکردنی خوێندن، بەهۆی بەشداریکردنی لە چەند چالاکی و ڕێپێوانێک دژی دەسەڵاتی شاهانە دەستگیرکرا. دوای چەند مانگێک بەهەوڵی بەڕێوبەری قوتابخانەکەی، ڕەزا پاشا ئازادکرا.<ref name="Atay">Falih Rıfkı Atay: Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004 {{ISBN|975-6461-05-5}}</ref> دوای ئازادبوونی، ئەتاتورک ئەرکی ئەوەی خرایە سەرشان کە بچێتە ناو سوپای پێنجەم لە دیمەشق ئەمەش وەک یەکێک لە ستافەکانی کاپتنێک بوو.<ref name="Genelkurmay12">T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{in lang|tr}}</ref> لەو دەمە ئەتاتورک چووە پاڵ کۆمەڵەیەکی شۆڕشگێریی بچووک کە بەنهێنی کاریان دەکرد بە سەرکردایەتی بازرگان مستەفا جانتەکین، ناوی کۆمەڵەکەش ئازادی و نیشتمان بوو. لە ٢٠ی حوزەیرانی ١٩٠٧، پلەی کەمال ئەتاتورک بەرزکرایەوە بۆ کاپتنی باڵا هەروەها لە ١٣ی تشرینی یەکەمی هەمان ساڵ، گواسترایەوە بۆ بنکەی سەرەکی سوپای سێیەم لە ماناستر.<ref name="Genelkurmay2">T.C. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, ''ibid'', p. 2.</ref> ئەتاتورک چووەتە ناو کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی (یەکێتیی و پێشکەوتن)، بەئەندامی ژمارە ٣٢٢، لەگەڵ ئەوەشدا دوای چەند ساڵێک ئەوا بۆچوونەکانی لەگەڵ پارتەکە بوونە دژیەک و بەکەسێکی ئۆپۆزسیۆنی ناو پارتەکە دادەنرا ئەمەش بەوەی بەردەوام ڕەخنەی هەبوو لە سیاسەت و کارەکانی سەرکردایەتی کۆمەڵەکە. لە ٢٢ی حوزەیرانی ١٩٠٨، بوو بە پشکنەر لە هێڵی ئاسنینی دەوڵەتی عوسمانی لە ڕۆژهەڵاتی ڕومێلیا.<ref name="Genelkurmay22">T.C. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, ''ibid'', p. 2.</ref> لە تەمموزی ١٩٠٨، ڕۆڵی سەرەکی گێڕا لە ناو [[شۆڕشی لاوانی تورک]] کە تێیدا دەسەڵاتیان لە [[عەبدولحەمیدی دووەم|سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم]] سەند و دەستووری وڵاتان بۆ دەستووری ساڵی ١٨٧٦ گەڕاندەوە. کەمال پێشنیارێکی ئەوەی دا کە سوپا لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسیی جیابکرێتەوە، ئەم پێشنیارە بەلای کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی پەسەند نەبوو هەربۆیە ناوبراویان دوور خستەوە بۆ ویلایەتی تریپۆلیتانیا ([[لیبیا|لیبیای]] ئەمڕۆ، ئەوکاتە ناوچەیەک بوو لە ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی) ئەمەش بۆ ئەوەی کاربکات لەسەر سەرکوتکردنی یاخیبوونە خێلەکییەکانی ناوچەکە،<ref name="Atay2">Falih Rıfkı Atay: Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004 {{ISBN|975-6461-05-5}}</ref> ئەم دوورخستنەوەیە تاکوو ساڵی ١٩٠٨ بوو. بە قسەی میکوش ئەوا ئەتاتورک خۆبەخشانە ئەم ئەرکەی لەسەر بوو. کەمال لە سەرکوتکردنی ئەم شۆڕش و جووڵانەوە سەرکەوتوو بوو بەمەش لە کانوونی دووەمی ١٩٠٩ گەڕایەوە قوستەنتینیە. لە نیسانی ١٩٠٩ لە [[قوستەنتینە]] گرووپێکی دژە-شۆڕش دامەزرا. ئەتاتورک لە سەرکوتکردنی شۆڕشەکانی ئەو دەمە ڕۆڵێکی گرنگی گێڕا.<ref>Patrick Kinross: ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.68</ref> لە ساڵی ١٩١٠، کەمال بانگکرا بۆ ئەوەی بچێتە هەرێمی ئەلبانیای عوسمانی.<ref>{{Cite web|title=1910, Albania broke a major uprising. Minister of War, Shefqet Mahmut Pasha, was personally involved in its printing. For this purpose decided to call his war headquarters Qemali Mustafa who was known as one of the generals prepared and laid him drafting the plan of operations. Mustafa at this time was in the Fifth Army Headquarters in Salonica.|url=http://albania.dyndns.org/Presse/2004/01102004.htm|access-date=10 November 2012|publisher=Albania.dyndns.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=Mustafa Atatürk had assisted in the military operation in Albania in 1910|url=http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110806013843/http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html|archive-date=6 August 2011|access-date=10 November 2012|publisher=Zeriyt.com}}</ref> لەو دەمە عیسا بۆلەتینی ڕێبەرایەتی سەرهەڵدانەکانی ئەلبانیای دەکرد لە کۆسۆڤۆ، هەروەها لە شۆڕشی ئەلبانیش.<ref>{{Cite web|title=1912 &#124; Aubrey Herbert: A Meeting with Isa Boletini|url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022231544/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html|archive-date=22 October 2012|access-date=29 October 2012|publisher=Albanianhistory.net}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121022231544/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html |date=٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ }}</ref><ref>Enstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939 Von Michael Schmidt-Neke</ref> هەر لەو ساڵەدا، ئەتاتورک چاوی کەوت بە ئەکرەم ڤلۆرا دەسەڵاتداری ئەلبانی، سیاسی، نووسەر هەروەها یەکێکیش بوو لە پشتیوانە سەرەکییەکان بۆ سەربەخۆیی ئەلبانیا.<ref>{{Cite web|title=I remember well the meeting very interesting, I had casually with Mustafa Qemali in 1910, at the time, still a mere lieutenant|url=http://www.albislam.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:prezantim-per-librin-kujtime-&catid=580:libri&Itemid=774|access-date=10 November 2012|publisher=Albislam.com}}</ref><ref>KUJTIME nga: Eqrem Bej Vlora. Ekrem Bey Vlora, Lebenserinnerungen – Teilband II: 1912–1925</ref> لە ساڵی ١٩١١، بۆ ماوەیەکی کەم کەمال کرایە وەزیری جەنگ لە قوستەنتینە. === جەنگی تورک-ئیتالی (١٩١١-١٢) === لە ساڵی ١٩١١، کەمال ئەتاتورک خۆبەخشانە لە جەنگی ئیتالی-تورک بەشداری کرد،<ref name=":0">{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|url=https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land|publisher=Westview Press|year=1984|isbn=0865319863|location=Boulder|pages=[https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/17 17]|language=en}}</ref> جەنگەکە لە ویلایەتی ترابلووس بوو (لیبای ئەمڕۆ).<ref>Jacob M. Landau, (1984), p. 48</ref> ئەو لە ناوچەکانی نزیک دەرنا و تەبروق بەشدار بوو.<ref name=":02">{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|ناونیشان=https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land|publisher=Westview Press|year=1984|isbn=0865319863|location=Boulder|pages=[https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/17 17]|language=en}}</ref> ئیتالیا بە هێزی ١٥٠ هەزار پیاو؛<ref name="Italian-Turkish War page 96">William Henry Beehler, ''The History of the Italian-Turkish War'', page 96</ref> بەرامبەر بە ٢٠ هەزار لە تیرەی بەدەوییەکان و ٨٠٠٠ تورک جەنگا.<ref name="Italian-Turkish War page 14">Beehler, page 14</ref> بەماوەیەکی کورت بەر لەوەی کە ئیتالیا ئەم جەنگە ڕابگەیەنێت، ئەوا دەوڵەتی عوسمانی بەشێکی زۆر لە هێز و چەکەکانی لیبای بردە ویلایەتی یەمەن بۆ ئەوەی یاخیبووەکانی ئەوێ سەرکوت بکات، بەهۆی ئەمەشەوە عوسمانییەکان لە جەنگی بەرامبەر ئیتالیا دۆڕان. لەلایەکی دیکەشەوە هێزەکانی بەریتانیا کە سنووری هەرێمەکانی میسر و سوودانی عوسمانییان گرتبوو ئەوا ڕێگەیان نەدەدا لە سنووری ئەوانەوە هێز و چەکی عوسمانی بگاتە [[لیبیا]]. سەربازە عوسمانییەکانی لەنێویاندا ئەتاتورک لەوانەیە بە جلوبەرگی عەرەبەوە چووبن بۆ لیبیا (سەرباری مەترسی زیندانیکردنیان لە ئەگەری گیرانیان لەلایەن دەسەڵاتی بەریتانییەوە) یانیش بەهۆی ئەو کەشتییە زۆر کەمانەی کە بەردەست بوون لەو کاتە (ئیتالییەکان کە هێزی دەریایی باڵایان هەبوو، بە چڕی ڕێگا دەریاییەکانیان بۆ تەرابلوس کۆنترۆڵ کرد بوو). بەڵام سەرەڕای هەموو سەختییەکان، هێزەکانی ئەتاتورک لە لیبیا لە چەندین بۆنەدا توانیان ئیتالییەکان بەرپەرچ بدەنەوە، وەک لە شەڕی تۆبروک لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ١٩١١. لە شەڕی دێرنا لە ١٦-١٧ی کانوونی دووەمی ١٩١٢، لە کاتێکدا ئەتاتورک هێرشی دەکردە سەر قەڵای قەسری هارون کە لە ژێر کۆنترۆڵی ئیتالیادا بوو، دوو فڕۆکەی ئیتاڵی بۆمبیان خستە سەر هێزەکانی عوسمانی؛ بەردێک لە باڵەخانەیەکی ڕووخاودا کەوت و بە چاوی چەپی ئەتاتورک کەوت، ئەمەش بووە هۆی تێکچوونی هەمیشەیی شانەکانی چاوی، بەڵام بینینی بەتەواوی لە دەست نەدا. دواتر نزیکەی مانگێک چارەسەری پزیشکی وەرگرت. لە ٦ی ئازاری ١٩١٢دا، ئەتاتورک بووە فەرماندەی هێزەکانی عوسمانی لە دێرنە. تا کۆتایی جەنگی ئیتالیا-تورکیا لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٩١٢دا توانی بەرگری لە شارەکە و ناوچەکانی دەوروبەری بکات. دواتر ئەتاتورک، ئەنوەر بەی و فەتحی بەی گەڕانەوە دەوڵەتی عوسمانی ئەمەش دوای ئەوەی لە کۆتاییدا بە ئیتالییەکان دۆڕان. لە ئەنجامی ئەم جەنگدا، دەوڵەتی عوسمانی ناوچە و شارەکانی [[تەرابلوس|تەڕابلووس]]، فیزان و بەرقەی لە دەستدا بۆ شانشینی ئیتالیا.<ref name=":1">{{Cite book|last=Erik Goldstein|url=https://books.google.com/books?id=KWWKAgAAQBAJ&pg=PA37|title=Wars and Peace Treaties: 1816 to 1991|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9781134899128|page=37}}</ref> دوای دە ڕۆژ پەیمانی ئۆوچی لە شاری لۆزان واژووکرا، ئەمەش دوای ئەوەهات کە ئیتالییەکان دەیان ویست سوود لە باروودۆخی ئەو سەرکەوتنەیان وەربگرن.<ref name=":1" /> === جەنگی جیهانیی یەکەم (١٩١٤-١٩١٨) === لە ساڵی ١٩١٤، دەوڵەتی عوسمانی هاتە ناو جەنگی جیهانیی یەکەم و لە شەڕەکانی ناوچە ئەورووپییەکان و ڕۆژهەڵاتی ناوین بەشداری کرد، لەو جەنگەدا عوسمانییەکان بوونە هاوپەیمانی هێزە ناوەندییەکان لە پاڵ [[ئیمپراتۆریەتیی ئاڵمانی]]، بولگاریا، نەمسا-هەنگاریا. لەو کاتەدا، ئەتاتورک ئەرکی رێکخستن و فەرماندەیی فیرقەی نۆزدەهەمی پەیوەست بە سوپای پێنجەم لە کاتی [[شەڕی گالیپۆلی]] پێدرا. ئەو بوو بە فەرماندەی هێزەکانی هێڵی پێشەوە، ئەمەش دوای ئەوە بوو کە بە دروستی پێشبینی کرد کە هاوپەیمانان لە کوێ هێرش دەکەن، ئەتاتورک پێگەی خۆی گرت لەو پۆستە تا ئەو دەمەی کە پاشەکشەیان کرد. ئەتاتورک تا ١٤ی کانوونی دووەمی ١٩١٦ لە [[پارێزگای ئێدیرنە|ئەدیرنە]] خزمەتی سەربازیی کردووە، دواتر بۆ فەرماندەیی فەیلەقی شازدەهەمی سوپای دووەم دەستنیشانکرا و دوای ئەوەی هێرشە بەرفراوانەکەی ڕووسیا گەیشتە شارە سەرەکییەکانی ئەنادۆڵ، ڕەوانەی کەمپەینی قەفقاز کرا، ئەمەش دوای هێرشە بەرفراوانەکەی ڕووسیا بوو کە گەیشتە شارە سەرەکییەکانی [[ئەنادۆڵ]]. لە ٧ی ئابدا، سەربازەکانی کۆکردەوە و هێرشێکی بەرپەرچدانەوەی ئەنجامدا. دوو لە فیرقەکانی شارەکانی [[بدلیس|بیتلیس]] و [[مووش|مووشیان]] گرت.<ref name="lengyel68">Lengyel, ''They called him Atatürk'', 68</ref><ref name="kinross100">Patrick Kinross, ''Atatürk: The Rebirth of a Nation'', 100</ref> دواتر حكوومەتی یەکێتیی و پێشکەوتن (CUP) لە [[قوستەنتینە|قوستەنتینیە]]، پێشنیازی دامەزراندنی سوپایەكی نوێ لە [[حیجاز]] و دانانی ئەتاتورک وەک فەرماندەی ئەو سوپایە کرد، بەڵام ئەتاتورک پێشنیازەكەی رەتكردەوە و دواتریش هەرگیز ئەم سوپایە دانەمەزرا.<ref name="AnaBritannica">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref> بەڵکو لە ٧ی ئازاری ١٩١٧دا، ئەتاتورک لە فەرماندەیی فەیلەقی شازدەهەمەوە بەرزکرایەوە بۆ فەرماندەیی گشتی سوپای دووەم، لەو دەمە هەر زوو سوپای ڕووس کشانەوە کاتێک [[شۆڕشی ڕووسیا]] سەریهەڵدا.<ref name="AnaBritannica2">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref><ref name="lengyel682">Lengyel, ''They called him Atatürk'', 68</ref> لە تەمموزی ١٩١٧ وەک فەرماندەیی سوپای حەوتەم دامەزرا ، لە ٧ی ئابی ١٩١٧دا جێگەی فەوزی پاشای گرتەوە، کە لە ژێر فەرماندەیی گروپی سوپای یڵدرم سەر بە ژەنەڕاڵی ئەڵمانی ئێریچ ڤۆن فالکنهاین بوو (بەڵام دوای ئەوەی هێزەکانی ئینگلیز توانیان ئوورشەلیم بگرن، ئەوا ئۆتۆ لیمان ڤۆن ساندەرس شوێنی ئێرچی گرتەوە وەک فەرماندەی سوپای یڵدرم لە سەرەتاکانی ١٩١٨).<ref name="AnaBritannica3">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref><ref name="AnaBritannica4">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref> دوای ڕەتکردنەوەی چەند پێشنیازێکی سەربازیی، ئەوا ئەتاتورک دەستی لە کار کێشانەوە و گەڕایەوە [[قوستەنتینە]].<ref name="AnaBritannica4" /> لەوێدا ئەرکی یاوەریکردنی شازادەی جێنشین (سوڵتانی داهاتوو) محەممەد وەحیدەدین پێسپێردرا لە گەشتە شەمەندەفەرەکەیدا بۆ نەمسا-هەنگاریا و ئەڵمانیا.<ref name="AnaBritannica4" /> کاتێک [[محەممەدی شەشەم]] لە تەمموزی ١٩١٨ بوو بە سوڵتانی نوێی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|ئیمپراتۆریەتی عوسمانی]]، ئەتاتورکی بانگ کرد بۆ [[قوستەنتینیە]] و دوای چەندین کۆبوونەوە لە مانگەکانی تەمموز و ئابی ١٩١٨، دووبارە بۆ فەرماندەیی سوپای حەوتەم لە [[فەلەستین]] راسپێردرا.<ref>{{Cite journal|last=Jäschke|first=Gotthard|date=1975|title=Mustafa Kemal und England in Neuer Sicht|url=https://www.jstor.org/stable/1569959|journal=Die Welt des Islams|volume=16|issue=1/4|pages=169|doi=10.2307/1569959|issn=0043-2539|jstor=1569959}}</ref> ئەتاتورک لە ٢٦ی ئابی ١٩١٨ گەیشتە [[حەلەب]]، پاشان بەرەو باشوور بەردەوام بوو تا بنکەی سەرەکیی خۆی لە نابلوس. [[سوپای حەوتەم]] بەشی ناوەندیی هێڵەکانی پێشەوەی بەدەستەوە بوو. لە ١٩ی ئەیلولدا، لە سەرەتای شەڕی مەگیدۆدا، سوپای هەشتەم لایەنی کەنار دەریاکانی گرتبوو بەڵام لەیەک کەوتن و لیمان پاشا فەرمانی بە سوپای حەوتەمی کرد کە بەرەو باکوور بکشێنەوە بۆ ئەوەی ڕێگری لە هێزی بەریتانی بکەن لە گرتنی ڕووباری ئەردەن. دواتر ئەم پلانە لە ٢١ی ئەیلوولی ١٩١٨، بەهۆی بۆردومانی ئاسمانی بەریتانیا لەناوچوو.<ref>{{Cite web|title=RAF History – Bomber Command 60th Anniversary|url=http://www.raf.mod.uk/bombercommand/h144.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121012161627/http://www.raf.mod.uk/bombercommand/h144.html|archive-date=12 October 2012|access-date=29 October 2012|publisher=Raf.mod.uk}}</ref> لەو دەمە، سوپای عوسمانی تەنیا توانی بەرگری لە [[حەلەب]] بکات.<ref>Patrick Kinross, ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.210</ref> دواتر، شەڕەکە لە لە ٣٠ی تشرینی یەکەمی ١٩١٨ بە ئاگربەستی مودرۆس کۆتایی هات. هەموو سەربازانی ئەڵمانیا و نەمسا-هەنگاریا لە ئیمپراتۆریەتی عوسمانیدا کاتێکی زۆریان پێدرا بۆ کشانەوە. لە ٣١ی تشرینی یەکەمدا ئەتاتورک بۆ فەرماندەیی گروپی سوپای یڵدرم دەستنیشانکرا و جێگەی لیمان ڤۆن ساندەرز گرتەوە.<ref name="AnaBritannica4" /> == سەرۆکایەتی == لەگەڵ دامەزراندنی کۆماری تورکیا، هەوڵەکان بۆ مۆدێرنکردنی ئەو وڵاتە دەستی پێکرد. حكوومه‌تی نوێ شیكاری بۆ دامه‌زراوه‌ و ده‌ستووره‌كانی وڵاتە رۆژئاواییه‌كانی وەک [[فەڕەنسا]]، [[سوید]]، [[ئیتالیا]] و [[سویس|سویسرا]] كرد و له‌گه‌ڵ پێداویستی و تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی نه‌ته‌وه‌ی توركدا گونجاندیان. بەهۆی کەم شارەزاییانەوە لە نیازەکانی ئەتاتورک، خەڵکی دڵخۆشبوون و پێیان وابوو کە دەگەڕێتەوە سەرەتاکانی سەردەمی [[خەلافەتی ڕاشدین]].<ref>Mango, ''Atatürk'', 394</ref> ئەتاتورک پلەی سیاسیی بە هەریەکە لە [[فەوزی چاکماک]]، [[کازم ئۆزلاپ]] و [[عیسمەت ئینۆنو]] بەخشی تاکوو دەست بکەن بە چاکسازییەکان. سوودی لە ناوبانگەکەی وەک سەرکردەیەکی سەربازی وەرگرت و ساڵانی دواتر تا مردنی لە ساڵی ١٩٣٨دا بە دامەزراندنی چاکسازی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی بەسەر برد. بەم کارە کۆمەڵگای تورکی لە هەستکردن بەخۆی وەک بەشێکی موسڵمان لە ئیمپراتۆریەتێکی فراوان گۆڕی بۆ دەوڵەتێکی نەتەوەیی مۆدێرن و [[سێکۆلاریزم|سێکولاریزم]].<ref>{{Cite book|last=Baten, Jörg|title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present.|date=2016|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107507180|page=226}}</ref> === سیاسەتی ناوخۆیی === == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|تورکیا|جەنگی جیھانیی یەکەم|ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی}} [[پۆل:مستەفا کەمال ئاتاتورک|*]] [[پۆل:سەرۆک کۆمارەکانی تورکیا]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨١]] [[پۆل:مردووانی ١٩٣٨]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی ئایینەکان]] [[پۆل:تورکە عوسمانییەکان]] fj3511buobvyuj9xgeago9nb9ytdmk0 969537 969497 2022-08-10T15:11:48Z Ahrir 41791 گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی [[Special:Contributions/Mehnaz Hamad|Mehnaz Hamad]] ([[User talk:Mehnaz Hamad|لێدوان]]) بۆ دوایین پێداچوونەوەی [[User:Kushared|Kushared]] wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی کەسایەتی/ویکیدراوە}} '''مستەفا کەمال ئاتاتورک''' ({{بە تورکی|Mustafa Kemal Atatürk}}؛ زۆر جار دەنووسرێت '''کەمال ئاتاتورک<ref>[[:پەڕگە:Atatürk'ün 993 814 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|ID card from 1934]]</ref><ref>[[:پەڕگە:Atatürk'ün 993 815 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|ID card from 1935]]</ref>''' یان '''مستەفا کەمال پاشا{{efn|{{lang-ota|مصطفى كمال پاشا}}{{ھن}}He was known for most of his lifetime as Mustafa Kemal, but is referred to in this article as Atatürk for readability reasons.}}'''؛ لە دایکبووی دەورووبەری ١٨٨١ - مردووی ١٠ی تشرینی دووەمی ١٩٣٨) سەرباز، مارشال، پیاوی دەوڵەتی شۆڕشگێڕ، نووسەر، باوک و دامەزرێنەری [[تورکیا|کۆماری تورکیا]] بوو. یەکەمین سەرۆککۆماری تورکیا بوو لە ماوەی ١٩٢٣ تاکوو مردنی لە ساڵی ١٩٣٨. وە کۆمەڵێک چاکسازی لە ناو دەوڵەت کرد، ئەمەش لە پێناو بە ھاوچەرخکردنی تورکیا بوو بەرەو [[سێکولاریزم]] و دەوڵەتێکی [[پیشەسازی]].<ref>{{Citation|title=Atatürk, Kemal|date=2014|url=https://archive.org/details/worldencyclopedi00oxfo|encyclopedia=World Encyclopedia|publisher=Philip's|language=en|doi=10.1093/acref/9780199546091.001.0001|isbn=978-0-19-954609-1|access-date=9 June 2019|url-access=registration}}</ref><ref>{{Citation|last=Books|first=Market House Books Market House|title=Atatürk, Kemal|date=2003|url=https://archive.org/details/whoswhointwentie00brig|work=Who's Who in the Twentieth Century|editor-last=Books|editor-first=Market House|publisher=Oxford University Press|language=en|doi=10.1093/acref/9780192800916.001.0001|isbn=978-0-19-280091-6|access-date=9 June 2019}}</ref><ref name="Wolf">Harold Courtenay Armstrong Gray Wolf, Mustafa Kemal: An Intimate Study of a Dictator. page 225</ref> ئەتاتورک کەسێکی سێکولار و نەتەوەپەرست بوو، سیاسەتەکانی ئەتاتورک بە کەمالیزم دەناسرێتەوە. بەھۆی دەستکەوتە سەربازی و سیاسییەکانییەوە، ئەتاتورک بەیەکێک لە کاریگەرترین کەسایەتییەکانی سەدەی بیستەم دادەنرێت.<ref>[https://blog.nationalgeographic.org/2012/05/16/einstein-and-ataturk-part-1/ EINSTEIN AND ATATURK (Part 1), National Geographic Society Newsroom]</ref> ئەتاتورک لە کاتی [[جەنگی جیهانیی یەکەم]] و لە ساڵی ١٩١٥ بەهۆی سەرکەوتنەکەی لە [[شەڕی گالیپۆلی]] ناسرا، کە تێیدا وەک کەسایەتییەکی سەرەکی لە ناو تورکی عوسمانی دژ بە هێزە هاوپەیمانەکان بەشدار بوو.<ref name="zurcher142">Zürcher, ''Turkey: a modern history'', 142</ref> دوای شکست و کەوتنی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|دەوڵەتی عوسمانی]] ئەوا ئەتاتورک ڕێبەرایەتی لە بزووتنەوەی نەتەوەپەرستیی تورکی کرد، ئەم بزووتنەوەی داکۆکی دەکرد لە مانەوەی سنووری تورکیا بەیەکپارچەیی. لەو دەمە ئەتاتورک حکوومەتێکی لە ئەنقەرە دامەزراند، ئەو هێزە هاوپەیمانەکانی بەزاند کە دواتر لەلایەن تورکەکان ناونرا جەنگی سەربەخۆیی تورک. دوابەدوای ئەوە، ئەتاتورک پڕۆسەی هەڵوەشاندنەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی دەستپێکرد و دامەزراندنی کۆماری تورکیای لەجێگای ئەودا ڕاگەیاند. وەک یەکەم سەرۆکی تازەکار، کەمال ئەتاتورک دەستیکرد بە داڕشتنی پڕۆگرامێکی دەستپێشخەری بۆ چاکسازیکردن لە بوارەکانی سیاسەت، ئابووری و کەلتوور بەو ئامانجەی کە وڵاتێکی پێشکەوتوو و سێکولار دامەزرێنێت. لەم هەنگاوەیدا، خوێندنی سەرەتایی کرایە خۆڕایی، [[ئەلفوبێی تورکیی عوسمانی|ئەلفووبێی زمانی تورکی عوسمانی]] گۆڕدرا بۆ [[ئەلفوبێی تورکی|تورکی لاتینی]]. مافی سیاسەتکردنی یەکسان درایە ژنان،<ref>''Mastering Modern World History'' by Norman Lowe, second edition</ref> هەروەها مافی دەنگدانیش درایە ژنان.<ref name="tempo">''Türkiye'nin 75 yılı'', Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, pp. 48, 59, 250</ref> حکوومەتەکەی ئەتاتورک پڕۆسەیەکی بە [[تورکاندن]]ی دەستپێکرد، هەوڵیدا وڵات بکاتە وڵاتێکی یەک نەتەوە.<ref name="Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey">{{Cite book|last=Sofos|first=Umut Özkırımlı & Spyros A.|title=Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey|publisher=Columbia University Press|year=2008|isbn=9780231700528|location=New York|page=167}}</ref><ref name="Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey">{{Cite journal|last=Toktaş|first=Şule|year=2005|title=Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority|url=https://www.academia.edu/761586|journal=Journal of Historical Sociology|volume=18|issue=4|pages=394–429|doi=10.1111/j.1467-6443.2005.00262.x|access-date=7 January 2013}}</ref><ref name="Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915">{{Cite book|title=Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915|date=3 August 2012|publisher=Brill|isbn=978-90-04-22518-3|editor-last=Jongerden|editor-first=Joost|location=Leiden|page=300|editor-last2=Verheij|editor-first2=Jelle}}</ref> لە ژێر دەسەڵاتی ئەتاتورکدا، [[کورد]]، کۆمەڵە و کەمایەتییە ناتورکەکان لەژێر زەبر و فشاردا دەبوو بە [[زمانی تورکی|تورکی]] قسە بکەن،<ref name="Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=VKVSHjjUT2UC|title=Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities|publisher=Tauris|year=2006|isbn=9781845111410|editor-last=Kieser|editor-first=Hans-Lukas|edition=[Online-Ausg.]|location=London|page=45|access-date=7 January 2013}}</ref> لەلایەکی دیکەش، پاشناو و ناوی شوێنی لەدایکبوونیان دەبوو بکرێتە تورکی.<ref>{{Cite journal|last=Öktem|first=Kerem|year=2008|title=The Nation's Imprint: Demographic Engineering and the Change of Toponymes in Republican Turkey|url=http://ejts.revues.org/index2243.html|journal=European Journal of Turkish Studies|issue=7|doi=10.4000/ejts.2243|access-date=18 January 2013|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Aslan|first=Senem|date=29 December 2009|title=Incoherent State: The Controversy over Kurdish Naming in Turkey|url=http://ejts.revues.org/index4142.html|journal=European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey|issue=10|doi=10.4000/ejts.4142|access-date=16 January 2013|quote=the Surname Law was meant to foster a sense of Turkishness within society and prohibited surnames that were related to foreign ethnicities and nations|doi-access=free}}</ref> هەر لە سەردەمی سەرۆکایەتی ئەتاتورک [[کۆمەڵکوژیی دەرسیم|ڕەشەکووژیی دەرسیم]] ڕوویدا. لە ساڵی ١٩٣٤، [[پەرلەمانی تورکیا]] پاشناوی ئەتاتورکی بە مستەفا پاشا بەخشی کە بەمانای "باوکی تورکەکان" دێت، ئەمەش وەک ڕێزێک بوو لە کارەکانی بۆ درووستکردنی دەوڵەتی تورکیا.<ref>{{Cite web|title=Mustafa Kemal Atatürk'ün Nüfus Hüviyet Cüzdanı. (24.11.1934)|url=http://www.isteataturk.com/haber/print.php?haberno=19|access-date=26 June 2013|publisher=www.isteataturk.com}}</ref> ئەتاتورک لە ١٠ی تشرینی دووەمی ١٩٣٨ لە کۆشکی دۆلمەباخچە، [[ئەستەمبوڵ|ئەستەمبول]] لە تەمەنی ٥٧ ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.<ref>{{Cite web|title=Turkey commemorates Atatürk on 78th anniversary of his passing|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-commemorates-ataturk-on-78th-anniversary-of-his-passing-105951|access-date=21 November 2017|website=Hürriyet Daily News|language=en}}</ref> سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی تورکیا، [[عیسمەت ئینۆنو]] شوێنی ئەوی گرتەوە. لە ساڵی ١٩٥٧ ئارامگەکەی لە ئەنقەرە بۆ درووست کرا، کە لە دەوریدا پارکی ئاشتی هەیە کە ئەم پارکە لە ژێر وتەیەکی ئەتاتورک ئەو ناوەی وەرگرتووە، "ئاشتی لە وڵات، سەقامگیرییە لە جیهان". == سەرەتای ژیان == کەمال ئەتاتورک لە دایکبووی (لە ژێر ناوی عەلی ڕەزا ئۆغلو مستەفا واتە مستەفای کوڕی عەلی ڕەزا) مانگە سەرەتاکانی ١٨٨١ بوو،یان ئەوەیە لە گەڕەکی فەرماندە ئەحمەد یانیش لە ماڵێک (ئێستا کراوەتە مۆزەخانە) لە شەقامی ئسلاحخانە (ئێستا پێی دەگوترێت ئەپۆستۆلو پاڤلۆو)، لە شاری [[سەلانیک]] لە دەوڵەتی عوسمانی، ئێستا ئەو شارە بەهەمان ناوەوە دەکەوێتە وڵاتی [[یۆنان]].<ref>{{Cite book|last1=Méropi Anastassiadou|url=https://books.google.com/books?id=qSjAqaQTI7EC&pg=PA71|title=Salonique, 1830–1912: une ville ottomane à l'âge des Réformes|last2=Méropi Anastassiadou-Dumont|publisher=BRILL|year=1997|isbn=978-90-04-10798-4|page=71}}</ref> باوکی ئەتاتورک، عەلی ڕەزا ئەفەندی ئەفسەرێکی سەربازی بوو کە لە بنەڕەتدا خەڵکی گوندی کۆجاجیک بوو، کە ئێستا ئەو گوندە دەکەوێتە [[مەقدوونیای باکوور|مەکدۆنیای باکوور]]. دایکی ئەتاتورک ناوی زوبەیدە خانم بوو. لە خێزانەکەیدا، تەنیا یەک خووشکی ئەتاتورک بە سەلامەتی مایەوە ئەویش ناوی [[مەقبولە ئەتادان|مەقبولە]] بوو، ناوبراو لە ساڵی ١٩٥٦ کۆچی دوایی کرد.<ref>{{Cite book|last=Cemal Çelebi Granda|url=https://books.google.com/books?id=hFcwAQAAIAAJ|title=Cemal Granda anlatıyor|publisher=Pal Medya ve Organizasyon|year=2007|isbn=978-9944-203-01-2}} {{page needed|date=January 2016}}</ref> بە قسەی قسەی نووسەر ئەندرو مانگەر، ئەوا خێزانەکەی ئەتاتورک موسڵمانێکی تورکزمان بوون و تاڕادەیەک بە چینی ناوەڕاستدا هەژمار دەکران.<ref>[[Andrew Mango]] ''Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey'', Overlook Press, 2002, {{ISBN|978-1-58567-334-6}}, [https://books.google.com/books?ei=ZhvATKOVHcelcN3GoPkL&ct=result&id=nu68vd_AmuYC&dq=Andrew+Mango&q=Turkish+speaking+family+#search_anchor p. 25-27], p.27ff. – "Feyzullah's family is said to have come from the country near Vodina (now Edhessa in western Greek Macedonia). The surname Sofuzade, meaning 'son of a pious man', suggests that the ancestors of Zübeyde and Ali Rıza had a similar background. Cemil Bozok, son of Salih Bozok, who was a distant cousin of Atatürk and, later, his ADC, claims to have been related to both Ali Rıza's and Zübeyde's families. This would mean that the families of Atatürk's parents were interrelated. Cemil Bozok also notes that his paternal grandfather, Safer Efendi, was of Albanian origin. This may have a bearing on the vexed question of Atatürk's ethnic origin. Atatürk's parents and relatives all used Turkish as their mother tongue. This suggests that some at least of their ancestors had originally come from Turkey, since local Muslims of Albanian and Slav origin who had no ethnic connection with Turkey spoke Albanian, Serbo-Croat or Bulgarian, at least so long as they remained in their native land.'' ''But in looks Atatürk resembled local Albanians and Slavs.[...] But there is no evidence that either Ali Riza or Zübeyde was descended from such Turkish nomads." page 28; "It is much more likely that Atatürk inherited his looks from his Balkan ancestors.[...] But Albanians and Slavs are likely to have figured among his ancestors."</ref> هەندێ لە نووسەران ئاماژەیان بەوە کردووە کە باوکی ئەتاتورک لە بنچەدا [[ئەلبانیا|ئەلبانییە]].<ref>Mango, Andrew, ''Atatürk: the biography of the founder of modern Turkey'', (Overlook TP, 2002), p. 27.</ref><ref name="books.google.com.tr">Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Turkish mother and Albanian father'']</ref><ref name="p. 144">Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent Years'', Ayer Publishing, 1969, [https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref> لەبەرامبەردا کۆمەڵێک نووسەر وەک فالیح ئەتایی، ڤامک دی ڤۆلکان و نۆرمان ئتزکۆویتز لەو بڕوایەدان کە عەلی ڕەزا تورک بووە، هەروەها خەڵکی سۆکە بووە لە [[پارێزگای ئایدین]].<ref name="Çankaya17">Falih Rıfkı Atay, ''Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar'', İstanbul: Betaş, 1984, p. 17. {{in lang|tr}}</ref><ref>Vamık D. Volkan & Norman Itzkowitz, ''Ölümsüz Atatürk'' (''Immortal Atatürk''), Bağlam Yayınları, 1998, {{ISBN|975-7696-97-8}}, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17)</ref><ref>[[Müjgân Cunbur|Cunbur, Müjgân]]. ''Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi, 2. cilt'' (2004), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı: "Babası Ali Rıza Efendi (doğ. 1839), annesi Zübeyde Hanımdır, baba dedesi Hafız Ahmet Efendi, 14–15. yy.da Anadolu'dan göç ederek Makedonya'ya yerleşen Kocacık Yörüklerindendir."</ref><ref>Kartal, Numan. ''Atatürk ve Kocacık Türkleri'' (2002), T.C. Kültür Bakanlığı: "Aile Selânik'e Manastır ilinin Debrei Bâlâ sancağına bağlı Kocacık bucağından gelmişti. Ali Rıza Efendi'nin doğum yeri olan Kocacık bucağı halkı da Anadolu'dan gitme ve tamamıyla Türk, Müslüman Oğuzların Türkmen boylarındandırlar."</ref><ref>Dinamo, Hasan İzzettin. ''Kutsal İsyan: Millî Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikâyesi, 2. cilt'' (1986), Tekin Yayınevi.</ref><ref name="Macedonia Travel Blog 2013">{{Cite web|date=24 May 2013|title=Mustafa Kemal Ataturk – memorial museum in village Kodzadzik (Коџаџик) in Municipality Centar Zupa (Центар Жупа)|url=https://whereismacedonia.org/mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa/|access-date=23 April 2018|website=Macedonia Travel Blog}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141104163319/http://whereismacedonia.org/en/where-to-go-in-macedonia/museums-in-macedonia/327-mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa |date= ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ }}</ref> توێژەران لەو بڕوایەدان کە زوبەیدە خانمی دایکی ئەتاتورک تورک بووە.<ref name="books.google.com.tr2">Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Turkish mother and Albanian father'']</ref><ref name="p. 1442">Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent Years'', Ayer Publishing, 1969, [https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref> ئەو ناوی یەکەمی مستەفا بوو، هەروەها ناوی دووەمی کەمال بوو (واتە کەسێکی تەواو یان پێگەیشتوو)، بەپێی سەرچاوەکان ئەو ناوە لەلایەن مامۆستای بیرکاری پێی درابوو. بە قسەی ژنە مێژوونووسی تورک، عفەت عنان ئەوا لەبەر پێگەیشتوویی و کارامەیی مستەفا بوو ئەوا مامۆستاکەی ناوی کەمالی لێ نابوو،<ref>[[Afet İnan]], ''Atatürk hakkında hâtıralar ve belgeler'', Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1959, [https://books.google.com/books?id=EWwaAAAAIAAJ&q=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&dq=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&hl=tr&ei=LC3ATIvwB4a8cM6EnewL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDsQ6AEwAw p. 8.]</ref><ref>{{Cite web|title=Mustafa Kemal Atatürk|url=http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927211519/http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317|archive-date=27 September 2007|access-date=7 August 2007|publisher=Turkish Embassy website}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927211519/http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317 |date=٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٧ }}</ref> لەبەرامبەردا هەندێ سەرچاوەی دیکە هەن کە دەڵێن بۆئەوەبووە کە مامۆستاکە بتوانێت قوتابیانی پۆلەکەی لێک جیا بکاتەوە.<ref>[[Ali Fuat Cebesoy]], ''Sınıf arkadaşım Atatürk: okul ve genç subaylık hâtıraları'', İnkılâp ve Aka Kitabevleri, 1967, [https://books.google.com/books?id=-D4NAQAAIAAJ&q=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&dq=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&hl=tr&ei=kzHATNPbAYaHcdXrkJMM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 6.] ''Benim adım Mustafa. Senin adın da Musfata. Arada bir fark olmalı, ne dersin, senin adının sonuna bir de Kemal koyalım.''</ref><ref>{{Cite journal|last=Rustow|first=Dankwart A.|author-link=Dankwart Rustow|date=1968|title=Atatürk as Founder of a State|url=https://www.jstor.org/stable/20023842|journal=Daedalus|volume=97|issue=3|pages=793–828|issn=0011-5266|jstor=20023842|via=[[JSTOR]]}}</ref> هەروەها ژیاننامەنووس ئەندرو مانگۆ ئەوەی ورووژاندووە کە مستەفا ناوی کەمالی لە خۆ نابێت لەبەر خۆشەویستی بۆ شاعیری نەتەوەیی تورک نامق کەمال.<ref>Mango, ''Atatürk'', p. 37.</ref> لە تەمەنی منداڵیدا، دایکی هانی داوە بۆ ئەوەی بچێتە حوجرە و مەکتبە ئاینییەکان، ئەتاتورک ماوەیەکی کەم لە قوتابخانە ئاینییەکان ماوەتەوە. دواتر لەسەر خواستی باوکی چووەتە قوتابخانەی شەمسی ئەفەندی (قوتابخانەیەکی ناحکومی بوو کە زیاتر مەیلیان بۆ سێکولاریزم هەبوو). ئەتاتورک کاتێک تەمەنی گەیشتبوو بە حەوت ساڵان، باوکی مرد.<ref>Bernd Rill: Kemal Atatürk. Rowohlt, Reinbek 1985</ref> دواتر دایکی حەزی بەوە بووە کە کوڕەکەی بچێتە ناو بواری بازرگانی، بەڵام ئەتاتورک بەبێ ڕاوێژکردن بە ماڵەوە ئەوا لە ساڵی ١٨٩٣ پەیوەندی کردووە بە قوتابخانەی سەربازیی سالۆنیکا. لە ساڵی ١٨٩٦، ئەتاتورک چووەتە ناو دواناوەندی سەربازیی مۆناستیر (لە ڕۆژگاری ئەمڕۆدا دەکەوێتە شاری بیتۆلا، [[مەقدوونیای باکوور|مەقدۆنیای باکوور]]). لە ١٤ی ئازاری ١٨٩٩،<ref name="Genelkurmay1">T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{in lang|tr}}</ref> ئەتاتورک بەهاوڕێیەتی لەگەڵ هەریەکە لە [[عەلی فوئاد]] و [[لوتفی موفیت]] چوو بۆ ئەکادیمیای سەربازیی عوسمانی لە ناوچەیەک لە شاری [[قوستەنتینە]] (ئەمڕۆ: [[ئەستەمبوڵ]])، دواتر لە ساڵی ١٩٠٢ لە ئەکادیمیاکە دەردەچێت. هەروەها لە ١١ی کانوونی دووەمی ١٩٠٥ لە کۆلێجی سەربازیی عوسمانی دەرچووە.<ref name="Genelkurmay1" /> == ژیانی سەربازی == === دەستپێک === بەماوەیەکی کورت دوای تەواوکردنی خوێندن، بەهۆی بەشداریکردنی لە چەند چالاکی و ڕێپێوانێک دژی دەسەڵاتی شاهانە دەستگیرکرا. دوای چەند مانگێک بەهەوڵی بەڕێوبەری قوتابخانەکەی، ڕەزا پاشا ئازادکرا.<ref name="Atay">Falih Rıfkı Atay: Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004 {{ISBN|975-6461-05-5}}</ref> دوای ئازادبوونی، ئەتاتورک ئەرکی ئەوەی خرایە سەرشان کە بچێتە ناو سوپای پێنجەم لە دیمەشق ئەمەش وەک یەکێک لە ستافەکانی کاپتنێک بوو.<ref name="Genelkurmay12">T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{in lang|tr}}</ref> لەو دەمە ئەتاتورک چووە پاڵ کۆمەڵەیەکی شۆڕشگێریی بچووک کە بەنهێنی کاریان دەکرد بە سەرکردایەتی بازرگان مستەفا جانتەکین، ناوی کۆمەڵەکەش ئازادی و نیشتمان بوو. لە ٢٠ی حوزەیرانی ١٩٠٧، پلەی کەمال ئەتاتورک بەرزکرایەوە بۆ کاپتنی باڵا هەروەها لە ١٣ی تشرینی یەکەمی هەمان ساڵ، گواسترایەوە بۆ بنکەی سەرەکی سوپای سێیەم لە ماناستر.<ref name="Genelkurmay2">T.C. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, ''ibid'', p. 2.</ref> ئەتاتورک چووەتە ناو کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی (یەکێتیی و پێشکەوتن)، بەئەندامی ژمارە ٣٢٢، لەگەڵ ئەوەشدا دوای چەند ساڵێک ئەوا بۆچوونەکانی لەگەڵ پارتەکە بوونە دژیەک و بەکەسێکی ئۆپۆزسیۆنی ناو پارتەکە دادەنرا ئەمەش بەوەی بەردەوام ڕەخنەی هەبوو لە سیاسەت و کارەکانی سەرکردایەتی کۆمەڵەکە. لە ٢٢ی حوزەیرانی ١٩٠٨، بوو بە پشکنەر لە هێڵی ئاسنینی دەوڵەتی عوسمانی لە ڕۆژهەڵاتی ڕومێلیا.<ref name="Genelkurmay22">T.C. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, ''ibid'', p. 2.</ref> لە تەمموزی ١٩٠٨، ڕۆڵی سەرەکی گێڕا لە ناو [[شۆڕشی لاوانی تورک]] کە تێیدا دەسەڵاتیان لە [[عەبدولحەمیدی دووەم|سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم]] سەند و دەستووری وڵاتان بۆ دەستووری ساڵی ١٨٧٦ گەڕاندەوە. کەمال پێشنیارێکی ئەوەی دا کە سوپا لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسیی جیابکرێتەوە، ئەم پێشنیارە بەلای کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی پەسەند نەبوو هەربۆیە ناوبراویان دوور خستەوە بۆ ویلایەتی تریپۆلیتانیا ([[لیبیا|لیبیای]] ئەمڕۆ، ئەوکاتە ناوچەیەک بوو لە ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی) ئەمەش بۆ ئەوەی کاربکات لەسەر سەرکوتکردنی یاخیبوونە خێلەکییەکانی ناوچەکە،<ref name="Atay2">Falih Rıfkı Atay: Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004 {{ISBN|975-6461-05-5}}</ref> ئەم دوورخستنەوەیە تاکوو ساڵی ١٩٠٨ بوو. بە قسەی میکوش ئەوا ئەتاتورک خۆبەخشانە ئەم ئەرکەی لەسەر بوو. کەمال لە سەرکوتکردنی ئەم شۆڕش و جووڵانەوە سەرکەوتوو بوو بەمەش لە کانوونی دووەمی ١٩٠٩ گەڕایەوە قوستەنتینیە. لە نیسانی ١٩٠٩ لە [[قوستەنتینە]] گرووپێکی دژە-شۆڕش دامەزرا. ئەتاتورک لە سەرکوتکردنی شۆڕشەکانی ئەو دەمە ڕۆڵێکی گرنگی گێڕا.<ref>Patrick Kinross: ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.68</ref> لە ساڵی ١٩١٠، کەمال بانگکرا بۆ ئەوەی بچێتە هەرێمی ئەلبانیای عوسمانی.<ref>{{Cite web|title=1910, Albania broke a major uprising. Minister of War, Shefqet Mahmut Pasha, was personally involved in its printing. For this purpose decided to call his war headquarters Qemali Mustafa who was known as one of the generals prepared and laid him drafting the plan of operations. Mustafa at this time was in the Fifth Army Headquarters in Salonica.|url=http://albania.dyndns.org/Presse/2004/01102004.htm|access-date=10 November 2012|publisher=Albania.dyndns.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=Mustafa Atatürk had assisted in the military operation in Albania in 1910|url=http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110806013843/http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html|archive-date=6 August 2011|access-date=10 November 2012|publisher=Zeriyt.com}}</ref> لەو دەمە عیسا بۆلەتینی ڕێبەرایەتی سەرهەڵدانەکانی ئەلبانیای دەکرد لە کۆسۆڤۆ، هەروەها لە شۆڕشی ئەلبانیش.<ref>{{Cite web|title=1912 &#124; Aubrey Herbert: A Meeting with Isa Boletini|url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022231544/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html|archive-date=22 October 2012|access-date=29 October 2012|publisher=Albanianhistory.net}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121022231544/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html |date=٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ }}</ref><ref>Enstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939 Von Michael Schmidt-Neke</ref> هەر لەو ساڵەدا، ئەتاتورک چاوی کەوت بە ئەکرەم ڤلۆرا دەسەڵاتداری ئەلبانی، سیاسی، نووسەر هەروەها یەکێکیش بوو لە پشتیوانە سەرەکییەکان بۆ سەربەخۆیی ئەلبانیا.<ref>{{Cite web|title=I remember well the meeting very interesting, I had casually with Mustafa Qemali in 1910, at the time, still a mere lieutenant|url=http://www.albislam.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:prezantim-per-librin-kujtime-&catid=580:libri&Itemid=774|access-date=10 November 2012|publisher=Albislam.com}}</ref><ref>KUJTIME nga: Eqrem Bej Vlora. Ekrem Bey Vlora, Lebenserinnerungen – Teilband II: 1912–1925</ref> لە ساڵی ١٩١١، بۆ ماوەیەکی کەم کەمال کرایە وەزیری جەنگ لە قوستەنتینە. === جەنگی تورک-ئیتالی (١٩١١-١٢) === لە ساڵی ١٩١١، کەمال ئەتاتورک خۆبەخشانە لە جەنگی ئیتالی-تورک بەشداری کرد،<ref name=":0">{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|url=https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land|publisher=Westview Press|year=1984|isbn=0865319863|location=Boulder|pages=[https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/17 17]|language=en}}</ref> جەنگەکە لە ویلایەتی ترابلووس بوو (لیبای ئەمڕۆ).<ref>Jacob M. Landau, (1984), p. 48</ref> ئەو لە ناوچەکانی نزیک دەرنا و تەبروق بەشدار بوو.<ref name=":02">{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|ناونیشان=https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land|publisher=Westview Press|year=1984|isbn=0865319863|location=Boulder|pages=[https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/17 17]|language=en}}</ref> ئیتالیا بە هێزی ١٥٠ هەزار پیاو؛<ref name="Italian-Turkish War page 96">William Henry Beehler, ''The History of the Italian-Turkish War'', page 96</ref> بەرامبەر بە ٢٠ هەزار لە تیرەی بەدەوییەکان و ٨٠٠٠ تورک جەنگا.<ref name="Italian-Turkish War page 14">Beehler, page 14</ref> بەماوەیەکی کورت بەر لەوەی کە ئیتالیا ئەم جەنگە ڕابگەیەنێت، ئەوا دەوڵەتی عوسمانی بەشێکی زۆر لە هێز و چەکەکانی لیبای بردە ویلایەتی یەمەن بۆ ئەوەی یاخیبووەکانی ئەوێ سەرکوت بکات، بەهۆی ئەمەشەوە عوسمانییەکان لە جەنگی بەرامبەر ئیتالیا دۆڕان. لەلایەکی دیکەشەوە هێزەکانی بەریتانیا کە سنووری هەرێمەکانی میسر و سوودانی عوسمانییان گرتبوو ئەوا ڕێگەیان نەدەدا لە سنووری ئەوانەوە هێز و چەکی عوسمانی بگاتە [[لیبیا]]. سەربازە عوسمانییەکانی لەنێویاندا ئەتاتورک لەوانەیە بە جلوبەرگی عەرەبەوە چووبن بۆ لیبیا (سەرباری مەترسی زیندانیکردنیان لە ئەگەری گیرانیان لەلایەن دەسەڵاتی بەریتانییەوە) یانیش بەهۆی ئەو کەشتییە زۆر کەمانەی کە بەردەست بوون لەو کاتە (ئیتالییەکان کە هێزی دەریایی باڵایان هەبوو، بە چڕی ڕێگا دەریاییەکانیان بۆ تەرابلوس کۆنترۆڵ کرد بوو). بەڵام سەرەڕای هەموو سەختییەکان، هێزەکانی ئەتاتورک لە لیبیا لە چەندین بۆنەدا توانیان ئیتالییەکان بەرپەرچ بدەنەوە، وەک لە شەڕی تۆبروک لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ١٩١١. لە شەڕی دێرنا لە ١٦-١٧ی کانوونی دووەمی ١٩١٢، لە کاتێکدا ئەتاتورک هێرشی دەکردە سەر قەڵای قەسری هارون کە لە ژێر کۆنترۆڵی ئیتالیادا بوو، دوو فڕۆکەی ئیتاڵی بۆمبیان خستە سەر هێزەکانی عوسمانی؛ بەردێک لە باڵەخانەیەکی ڕووخاودا کەوت و بە چاوی چەپی ئەتاتورک کەوت، ئەمەش بووە هۆی تێکچوونی هەمیشەیی شانەکانی چاوی، بەڵام بینینی بەتەواوی لە دەست نەدا. دواتر نزیکەی مانگێک چارەسەری پزیشکی وەرگرت. لە ٦ی ئازاری ١٩١٢دا، ئەتاتورک بووە فەرماندەی هێزەکانی عوسمانی لە دێرنە. تا کۆتایی جەنگی ئیتالیا-تورکیا لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٩١٢دا توانی بەرگری لە شارەکە و ناوچەکانی دەوروبەری بکات. دواتر ئەتاتورک، ئەنوەر بەی و فەتحی بەی گەڕانەوە دەوڵەتی عوسمانی ئەمەش دوای ئەوەی لە کۆتاییدا بە ئیتالییەکان دۆڕان. لە ئەنجامی ئەم جەنگدا، دەوڵەتی عوسمانی ناوچە و شارەکانی [[تەرابلوس|تەڕابلووس]]، فیزان و بەرقەی لە دەستدا بۆ شانشینی ئیتالیا.<ref name=":1">{{Cite book|last=Erik Goldstein|url=https://books.google.com/books?id=KWWKAgAAQBAJ&pg=PA37|title=Wars and Peace Treaties: 1816 to 1991|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9781134899128|page=37}}</ref> دوای دە ڕۆژ پەیمانی ئۆوچی لە شاری لۆزان واژووکرا، ئەمەش دوای ئەوەهات کە ئیتالییەکان دەیان ویست سوود لە باروودۆخی ئەو سەرکەوتنەیان وەربگرن.<ref name=":1" /> === جەنگی جیهانیی یەکەم (١٩١٤-١٩١٨) === لە ساڵی ١٩١٤، دەوڵەتی عوسمانی هاتە ناو جەنگی جیهانیی یەکەم و لە شەڕەکانی ناوچە ئەورووپییەکان و ڕۆژهەڵاتی ناوین بەشداری کرد، لەو جەنگەدا عوسمانییەکان بوونە هاوپەیمانی هێزە ناوەندییەکان لە پاڵ [[ئیمپراتۆریەتیی ئاڵمانی]]، بولگاریا، نەمسا-هەنگاریا. لەو کاتەدا، ئەتاتورک ئەرکی رێکخستن و فەرماندەیی فیرقەی نۆزدەهەمی پەیوەست بە سوپای پێنجەم لە کاتی [[شەڕی گالیپۆلی]] پێدرا. ئەو بوو بە فەرماندەی هێزەکانی هێڵی پێشەوە، ئەمەش دوای ئەوە بوو کە بە دروستی پێشبینی کرد کە هاوپەیمانان لە کوێ هێرش دەکەن، ئەتاتورک پێگەی خۆی گرت لەو پۆستە تا ئەو دەمەی کە پاشەکشەیان کرد. ئەتاتورک تا ١٤ی کانوونی دووەمی ١٩١٦ لە [[پارێزگای ئێدیرنە|ئەدیرنە]] خزمەتی سەربازیی کردووە، دواتر بۆ فەرماندەیی فەیلەقی شازدەهەمی سوپای دووەم دەستنیشانکرا و دوای ئەوەی هێرشە بەرفراوانەکەی ڕووسیا گەیشتە شارە سەرەکییەکانی ئەنادۆڵ، ڕەوانەی کەمپەینی قەفقاز کرا، ئەمەش دوای هێرشە بەرفراوانەکەی ڕووسیا بوو کە گەیشتە شارە سەرەکییەکانی [[ئەنادۆڵ]]. لە ٧ی ئابدا، سەربازەکانی کۆکردەوە و هێرشێکی بەرپەرچدانەوەی ئەنجامدا. دوو لە فیرقەکانی شارەکانی [[بدلیس|بیتلیس]] و [[مووش|مووشیان]] گرت.<ref name="lengyel68">Lengyel, ''They called him Atatürk'', 68</ref><ref name="kinross100">Patrick Kinross, ''Atatürk: The Rebirth of a Nation'', 100</ref> دواتر حكوومەتی یەکێتیی و پێشکەوتن (CUP) لە [[قوستەنتینە|قوستەنتینیە]]، پێشنیازی دامەزراندنی سوپایەكی نوێ لە [[حیجاز]] و دانانی ئەتاتورک وەک فەرماندەی ئەو سوپایە کرد، بەڵام ئەتاتورک پێشنیازەكەی رەتكردەوە و دواتریش هەرگیز ئەم سوپایە دانەمەزرا.<ref name="AnaBritannica">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref> بەڵکو لە ٧ی ئازاری ١٩١٧دا، ئەتاتورک لە فەرماندەیی فەیلەقی شازدەهەمەوە بەرزکرایەوە بۆ فەرماندەیی گشتی سوپای دووەم، لەو دەمە هەر زوو سوپای ڕووس کشانەوە کاتێک [[شۆڕشی ڕووسیا]] سەریهەڵدا.<ref name="AnaBritannica2">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref><ref name="lengyel682">Lengyel, ''They called him Atatürk'', 68</ref> لە تەمموزی ١٩١٧ وەک فەرماندەیی سوپای حەوتەم دامەزرا ، لە ٧ی ئابی ١٩١٧دا جێگەی فەوزی پاشای گرتەوە، کە لە ژێر فەرماندەیی گروپی سوپای یڵدرم سەر بە ژەنەڕاڵی ئەڵمانی ئێریچ ڤۆن فالکنهاین بوو (بەڵام دوای ئەوەی هێزەکانی ئینگلیز توانیان ئوورشەلیم بگرن، ئەوا ئۆتۆ لیمان ڤۆن ساندەرس شوێنی ئێرچی گرتەوە وەک فەرماندەی سوپای یڵدرم لە سەرەتاکانی ١٩١٨).<ref name="AnaBritannica3">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref><ref name="AnaBritannica4">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref> دوای ڕەتکردنەوەی چەند پێشنیازێکی سەربازیی، ئەوا ئەتاتورک دەستی لە کار کێشانەوە و گەڕایەوە [[قوستەنتینە]].<ref name="AnaBritannica4" /> لەوێدا ئەرکی یاوەریکردنی شازادەی جێنشین (سوڵتانی داهاتوو) محەممەد وەحیدەدین پێسپێردرا لە گەشتە شەمەندەفەرەکەیدا بۆ نەمسا-هەنگاریا و ئەڵمانیا.<ref name="AnaBritannica4" /> کاتێک [[محەممەدی شەشەم]] لە تەمموزی ١٩١٨ بوو بە سوڵتانی نوێی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|ئیمپراتۆریەتی عوسمانی]]، ئەتاتورکی بانگ کرد بۆ [[قوستەنتینیە]] و دوای چەندین کۆبوونەوە لە مانگەکانی تەمموز و ئابی ١٩١٨، دووبارە بۆ فەرماندەیی سوپای حەوتەم لە [[فەلەستین]] راسپێردرا.<ref>{{Cite journal|last=Jäschke|first=Gotthard|date=1975|title=Mustafa Kemal und England in Neuer Sicht|url=https://www.jstor.org/stable/1569959|journal=Die Welt des Islams|volume=16|issue=1/4|pages=169|doi=10.2307/1569959|issn=0043-2539|jstor=1569959}}</ref> ئەتاتورک لە ٢٦ی ئابی ١٩١٨ گەیشتە [[حەلەب]]، پاشان بەرەو باشوور بەردەوام بوو تا بنکەی سەرەکیی خۆی لە نابلوس. [[سوپای حەوتەم]] بەشی ناوەندیی هێڵەکانی پێشەوەی بەدەستەوە بوو. لە ١٩ی ئەیلولدا، لە سەرەتای شەڕی مەگیدۆدا، سوپای هەشتەم لایەنی کەنار دەریاکانی گرتبوو بەڵام لەیەک کەوتن و لیمان پاشا فەرمانی بە سوپای حەوتەمی کرد کە بەرەو باکوور بکشێنەوە بۆ ئەوەی ڕێگری لە هێزی بەریتانی بکەن لە گرتنی ڕووباری ئەردەن. دواتر ئەم پلانە لە ٢١ی ئەیلوولی ١٩١٨، بەهۆی بۆردومانی ئاسمانی بەریتانیا لەناوچوو.<ref>{{Cite web|title=RAF History – Bomber Command 60th Anniversary|url=http://www.raf.mod.uk/bombercommand/h144.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121012161627/http://www.raf.mod.uk/bombercommand/h144.html|archive-date=12 October 2012|access-date=29 October 2012|publisher=Raf.mod.uk}}</ref> لەو دەمە، سوپای عوسمانی تەنیا توانی بەرگری لە [[حەلەب]] بکات.<ref>Patrick Kinross, ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.210</ref> دواتر، شەڕەکە لە لە ٣٠ی تشرینی یەکەمی ١٩١٨ بە ئاگربەستی مودرۆس کۆتایی هات. هەموو سەربازانی ئەڵمانیا و نەمسا-هەنگاریا لە ئیمپراتۆریەتی عوسمانیدا کاتێکی زۆریان پێدرا بۆ کشانەوە. لە ٣١ی تشرینی یەکەمدا ئەتاتورک بۆ فەرماندەیی گروپی سوپای یڵدرم دەستنیشانکرا و جێگەی لیمان ڤۆن ساندەرز گرتەوە.<ref name="AnaBritannica4" /> == سەرۆکایەتی == لەگەڵ دامەزراندنی کۆماری تورکیا، هەوڵەکان بۆ مۆدێرنکردنی ئەو وڵاتە دەستی پێکرد. حكوومه‌تی نوێ شیكاری بۆ دامه‌زراوه‌ و ده‌ستووره‌كانی وڵاتە رۆژئاواییه‌كانی وەک [[فەڕەنسا]]، [[سوید]]، [[ئیتالیا]] و [[سویس|سویسرا]] كرد و له‌گه‌ڵ پێداویستی و تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی نه‌ته‌وه‌ی توركدا گونجاندیان. بەهۆی کەم شارەزاییانەوە لە نیازەکانی ئەتاتورک، خەڵکی دڵخۆشبوون و پێیان وابوو کە دەگەڕێتەوە سەرەتاکانی سەردەمی [[خەلافەتی ڕاشدین]].<ref>Mango, ''Atatürk'', 394</ref> ئەتاتورک پلەی سیاسیی بە هەریەکە لە [[فەوزی چاکماک]]، [[کازم ئۆزلاپ]] و [[عیسمەت ئینۆنو]] بەخشی تاکوو دەست بکەن بە چاکسازییەکان. سوودی لە ناوبانگەکەی وەک سەرکردەیەکی سەربازی وەرگرت و ساڵانی دواتر تا مردنی لە ساڵی ١٩٣٨دا بە دامەزراندنی چاکسازی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی بەسەر برد. بەم کارە کۆمەڵگای تورکی لە هەستکردن بەخۆی وەک بەشێکی موسڵمان لە ئیمپراتۆریەتێکی فراوان گۆڕی بۆ دەوڵەتێکی نەتەوەیی مۆدێرن و [[سێکۆلاریزم|سێکولاریزم]].<ref>{{Cite book|last=Baten, Jörg|title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present.|date=2016|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107507180|page=226}}</ref> === سیاسەتی ناوخۆیی === == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|تورکیا|جەنگی جیھانیی یەکەم|ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی}} [[پۆل:مستەفا کەمال ئاتاتورک|*]] [[پۆل:سەرۆک کۆمارەکانی تورکیا]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨١]] [[پۆل:مردووانی ١٩٣٨]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی ئایینەکان]] [[پۆل:تورکە عوسمانییەکان]] 7cv9njfuurwl9saelwkts8i6o0drrcf 0 3772 969824 968422 2022-08-11T10:15:44Z 185.106.31.99 /* مەرگ */ wikitext text/x-wiki {{بێلایەنی}} {{کەسایەتی | ناو = مامەڕیشە | وێنە = مامەڕیشە.jpg | قەبارەی وێنە = 250px | ناوی کاتی لەدایکبوون = نەجمەدین شکور ڕەئوف | شوێنی لەدایکبوون = [[تاڵەبان]]، [[سلێمانی]]<ref>http://www.gksat.tv/details.aspx?jimare</ref>{{-}} {{ئاڵا|کوردستان}} {{-}} {{ئاڵا|عێراق}} | ڕێکەوتی لەدایکبوون = ١٩٥٥ | ڕێکەوتی مردن = ٢٤ی کانونی دووەمی ١٩٨٥ (٣٠ ساڵ ژیاوە) | شوێنی مردن = [[گەرمیان]] | ھۆکاری مردن = کوژران بە دەستڕێژی گولە | شوێنی دۆزینەوەی تەرم = | شوێنی گۆڕ = گوندی [[تاڵەبان]] | نیشتەجێ = | نەتەوە = [[کورد]] | ھاووڵاتی = {{ئاڵا|کوردستان}} {{-}} {{ئاڵا|عێراق}} | ڕادەی خوێندەواری = [[نەخوێندەوار]] | پیشە =پێشمەرگە | ساڵانی چالاکی = ١٩٧٠–١٩٨٥ | شار = | مووچە = | دارایی = | ناسراو بە ھۆی = | سەرناو = فەرماندەی کەرتی چواری جەباری | حیزب =[[File:Flag of PUK.png|22px]] [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] | ئایین = [[ئیسلام]] | ھاوسەر = [[نیشتمان حەسەن]] | یار = | منداڵەکان = | خەڵاتەکان = | واژوو = | ماڵپەڕ =}} '''نەجمەدین شکور ڕەئوف زەنگەنە''' ناسراو بە '''مامە ڕیشە''' ناوێکی دیار و ناسراو لە ناو کوردان و عێراقدا، بەھۆی ئازایەتی و چاو نەترسی، کە پێشمەرگەیەکی قارەمان و ئازا بووە و خەباتی بۆ ئازادی کوردستان کردووە و لەو پێناوەدا جەنگاوەو گیانی خۆی بەخت کردووە، ئەم ئازایەتی و گیان فیداییەی بوو وایکرد کە بەناوبانگ بێت. == ژیان == ساڵی [[١٩٥٥]] لە گوندی [[تاڵەبان]]ی [[قەزای چەمچەماڵ]] لە ناوچەی [[گەرمیان]]، لە بنەماڵەیەکی جوتیاری کوردپەروەر و لە ژینگەیەکی پاک و بێگەردی کوردایەتیدا ھاتۆتە دنیاوە، لەبەر ھەژاری و دەست کورتی بنەماڵەکەی خوێندنی بۆنەکراوە. === لاوێتی === بەکاریگەری کات و سەردەمی لاوێتی ئەوکاتەی کە سەرەتای شۆڕشەکانی ئازادی گەلان و سەربەخۆیی نەتەوەکان بوو وە شۆڕشی کوردیش گەشتبووە سەقامگیری و بەدەستھینانی ئەو مافانەی کەداوای دەکرد سەرەتای ئاشتی نێوان حکومەتی عێراق و جوڵانەوەی کوردی بوو بەیانی ١١ی ئازار دەرچوو بوو، لەھەمان کاتدا گەرمەی جوڵانەوەی شۆڕشی ئازادی خوازی فەڵەستینیەکان بوو، بۆیە ئەم زاتەش وەک لاوەکانی سەردەمی خۆی خولیای شۆڕشگێڕی لە ناخیدا جوڵابوو ھەر ئەمەش بووە پاڵنەری ئەوەی کە پەیوەندی بکات بە ئازادیخوازانی فەڵەستینەوە و لەگەڵیان دا خەبات بکات و بەشداری جەنگی تشرینی یەکەم بکات و وە تێیدا بریندار بووە. === پێشمەرگایەتی === ساڵی [[١٩٧٨]] کە ڕژێم شاڵاوی تەعریب و ڕاگواستنی لە کوردستاندا گەیاندە ترسناکترین ئاست، کارەساتی گوندە کاولکراو و جوتیارە ڕاگوێزراوەکان مامە ڕیشەی والێکرد چەکی پێشمەرگایەتی لە شۆڕشی نوێدا بکاتە شان و لە ڕیزی ھەڤاڵەکانیدا دڕ بە شەوەزەنگی داگیرکردن بدات. سەرەتا لەبەر بێ متمانەی و باوەڕ نەبوون پێی لە پێشمەرگایەتی وەرنەگیراوە، ئیتر خۆی بەتەنھا و بە چەکی خۆی گونداوگوند گەڕاوەو پڕوپاگەندەی بۆ پێشمەرگە کردووەو ھەر ئەم ھەڵوێستەش وای لێکردووە کە لە پێشمەرگایەتی وەربگیرێت. لەبەر ھەژموون و گەورەیی ھێزی چەکدار و ھەڵسانەوەی شۆڕش و پەیڕەوی دروست و کۆبوونەوەی جەماوەر و بەھێزترین ھێزی چەکدار و سنوری ناوچەی ڕیشە وەک لانکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەم ھۆکارانە وەھای کرد ببێتە پێشمەرگەی ئەو پارتە سیاسیە. === ناوبانگ بوون === ڕیشەی قارەمان لە ماوەیەکی کەمدا بە چالاکییە پڕ جەربەزەکانی توانی نەک ھەر دڵسۆزی خۆی بۆ شۆڕش بسەلمێنێ، بەڵکو وەک پاڵەوانێکی کەموێنە ناوبانگی دەرکرد، لەو دەشتە کاکی بەکاکییانەی ناوچەکانی (ھەمەوەند و جەباری و [[قادرکەرەم]] و دەوروبەری شاری کەرکوکدا)، گورزە بەھێزەکانی مامە ڕیشە لە ھێزی داگیرکەر ھێندە کاریگەر بوون، کە ھەر ناوبردنی ئەو جەنگاوەرە جوامێرەی گەل بەس بوو بۆ زارەترەک کردنی لەشکری دوژمن. لە ساڵی [[١٩٧٩]]ەوە ئەم ئازایەتییە دەگمەنەی تێکەڵاوی کاری پێشمەرگانە و پێشخانی شۆڕش کردووە و لە کەرتی (٤)ی [[بازیان]] درێژەی بە خەباتی پێشمەرگایەتیدا. لەگەڵ ھەموو چالاکییەکدا ناوبانگی ئەم شۆڕەسوارە بەرزتر دەبووەوە و خۆشەویستییەکەی لە دڵی میللەتدا زیاتر دەبوو. ئەو سەردەمەش کە کرایە فەرماندەی کەرتی جەباری، ڕژێم لە ترسی شاڵاوی ئەم ھەڵۆیە ھەموو ھاتوچۆیەکی لە نێوان کەرکووک و بازیاندا قەدەغە کرد و ناوی مامە ڕیشە کەوتە ناو سروود و دروشمە جەماوەرییەکان. زۆربەی داستانە پڕ سەروەرییەکانی ھێزی پێشمەرگەی کوردستان، ھەر لە شەڕی [[تەپەعارەبی نەریمان]] و [[حەمک]] تا داستانی ڕزگار کردنی [[بێتواتە]] جێپەنجەی مامە ڕیشەی پێوە دیارە، ئەم پێشمەرگە چاونەترسە لە شەڕی پێشمەرگایەتیدا چوار جار بریندار کراوە و لەسەر ئەو ھەڵوێست و ناوبانگەش کاربەدەستانی ڕژێم باوکی مامەڕیشە و ئەحمەدی برایان شەھید کردووە. == مەرگ == مامەڕیشە بە پلانێکی پێشوەختەی ئەوکاتی حکومەتی بەعس و بەکارھێنانی خۆفرۆشان (پارتی)، ئەم زاتەیان لەخشتە برد بەناوی دانوسان و ھاتنە ڕیزی پێشمەرگە لەگەڵ کۆمەڵێک لە خۆفرۆشان بچێتە کۆبوونەوە، کاتێک بەڕێدەکەوێت بۆ ناوچەی کۆبوونەوە و شوێنی نھێنی لەڕێگادا و لەناوچەی جەباری سەر ڕێگای نێوان گوندی [[خاڵە بازیانی]] و گوندی [[کەوەڵە]] دا دەکەوێتە بۆسەی خۆفرۆشانەوە لەگەڵ دوو ھاوڕێ و ھاوسەنگەری بەناوەکانی (سەردار و موحسین) شەھید دەکرێن لە ڕۆژی ٢٤ی کانونی دووەمی ساڵی [[١٩٨٥]].<ref>http://www.historyofkurd.com/2017/01/24/{{بەستەری مردوو|url=http://www.historyofkurd.com/2017/01/24/ |date=حوزەیرانی ٢٠٢٠ }}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:مردووانی ١٩٨٥]] [[پۆل:کوردەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:ناسیۆنالیستە کوردەکان]] [[پۆل:شەھیدانی کورد]] [[پۆل:خەڵکی پارێزگای کەرکووک]] 9d1nbd2a5iw1lxob2lb2s0vpm7w1hqn 969825 969824 2022-08-11T10:16:20Z 185.106.31.99 /* مەرگ */ wikitext text/x-wiki {{بێلایەنی}} {{کەسایەتی | ناو = مامەڕیشە | وێنە = مامەڕیشە.jpg | قەبارەی وێنە = 250px | ناوی کاتی لەدایکبوون = نەجمەدین شکور ڕەئوف | شوێنی لەدایکبوون = [[تاڵەبان]]، [[سلێمانی]]<ref>http://www.gksat.tv/details.aspx?jimare</ref>{{-}} {{ئاڵا|کوردستان}} {{-}} {{ئاڵا|عێراق}} | ڕێکەوتی لەدایکبوون = ١٩٥٥ | ڕێکەوتی مردن = ٢٤ی کانونی دووەمی ١٩٨٥ (٣٠ ساڵ ژیاوە) | شوێنی مردن = [[گەرمیان]] | ھۆکاری مردن = کوژران بە دەستڕێژی گولە | شوێنی دۆزینەوەی تەرم = | شوێنی گۆڕ = گوندی [[تاڵەبان]] | نیشتەجێ = | نەتەوە = [[کورد]] | ھاووڵاتی = {{ئاڵا|کوردستان}} {{-}} {{ئاڵا|عێراق}} | ڕادەی خوێندەواری = [[نەخوێندەوار]] | پیشە =پێشمەرگە | ساڵانی چالاکی = ١٩٧٠–١٩٨٥ | شار = | مووچە = | دارایی = | ناسراو بە ھۆی = | سەرناو = فەرماندەی کەرتی چواری جەباری | حیزب =[[File:Flag of PUK.png|22px]] [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] | ئایین = [[ئیسلام]] | ھاوسەر = [[نیشتمان حەسەن]] | یار = | منداڵەکان = | خەڵاتەکان = | واژوو = | ماڵپەڕ =}} '''نەجمەدین شکور ڕەئوف زەنگەنە''' ناسراو بە '''مامە ڕیشە''' ناوێکی دیار و ناسراو لە ناو کوردان و عێراقدا، بەھۆی ئازایەتی و چاو نەترسی، کە پێشمەرگەیەکی قارەمان و ئازا بووە و خەباتی بۆ ئازادی کوردستان کردووە و لەو پێناوەدا جەنگاوەو گیانی خۆی بەخت کردووە، ئەم ئازایەتی و گیان فیداییەی بوو وایکرد کە بەناوبانگ بێت. == ژیان == ساڵی [[١٩٥٥]] لە گوندی [[تاڵەبان]]ی [[قەزای چەمچەماڵ]] لە ناوچەی [[گەرمیان]]، لە بنەماڵەیەکی جوتیاری کوردپەروەر و لە ژینگەیەکی پاک و بێگەردی کوردایەتیدا ھاتۆتە دنیاوە، لەبەر ھەژاری و دەست کورتی بنەماڵەکەی خوێندنی بۆنەکراوە. === لاوێتی === بەکاریگەری کات و سەردەمی لاوێتی ئەوکاتەی کە سەرەتای شۆڕشەکانی ئازادی گەلان و سەربەخۆیی نەتەوەکان بوو وە شۆڕشی کوردیش گەشتبووە سەقامگیری و بەدەستھینانی ئەو مافانەی کەداوای دەکرد سەرەتای ئاشتی نێوان حکومەتی عێراق و جوڵانەوەی کوردی بوو بەیانی ١١ی ئازار دەرچوو بوو، لەھەمان کاتدا گەرمەی جوڵانەوەی شۆڕشی ئازادی خوازی فەڵەستینیەکان بوو، بۆیە ئەم زاتەش وەک لاوەکانی سەردەمی خۆی خولیای شۆڕشگێڕی لە ناخیدا جوڵابوو ھەر ئەمەش بووە پاڵنەری ئەوەی کە پەیوەندی بکات بە ئازادیخوازانی فەڵەستینەوە و لەگەڵیان دا خەبات بکات و بەشداری جەنگی تشرینی یەکەم بکات و وە تێیدا بریندار بووە. === پێشمەرگایەتی === ساڵی [[١٩٧٨]] کە ڕژێم شاڵاوی تەعریب و ڕاگواستنی لە کوردستاندا گەیاندە ترسناکترین ئاست، کارەساتی گوندە کاولکراو و جوتیارە ڕاگوێزراوەکان مامە ڕیشەی والێکرد چەکی پێشمەرگایەتی لە شۆڕشی نوێدا بکاتە شان و لە ڕیزی ھەڤاڵەکانیدا دڕ بە شەوەزەنگی داگیرکردن بدات. سەرەتا لەبەر بێ متمانەی و باوەڕ نەبوون پێی لە پێشمەرگایەتی وەرنەگیراوە، ئیتر خۆی بەتەنھا و بە چەکی خۆی گونداوگوند گەڕاوەو پڕوپاگەندەی بۆ پێشمەرگە کردووەو ھەر ئەم ھەڵوێستەش وای لێکردووە کە لە پێشمەرگایەتی وەربگیرێت. لەبەر ھەژموون و گەورەیی ھێزی چەکدار و ھەڵسانەوەی شۆڕش و پەیڕەوی دروست و کۆبوونەوەی جەماوەر و بەھێزترین ھێزی چەکدار و سنوری ناوچەی ڕیشە وەک لانکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەم ھۆکارانە وەھای کرد ببێتە پێشمەرگەی ئەو پارتە سیاسیە. === ناوبانگ بوون === ڕیشەی قارەمان لە ماوەیەکی کەمدا بە چالاکییە پڕ جەربەزەکانی توانی نەک ھەر دڵسۆزی خۆی بۆ شۆڕش بسەلمێنێ، بەڵکو وەک پاڵەوانێکی کەموێنە ناوبانگی دەرکرد، لەو دەشتە کاکی بەکاکییانەی ناوچەکانی (ھەمەوەند و جەباری و [[قادرکەرەم]] و دەوروبەری شاری کەرکوکدا)، گورزە بەھێزەکانی مامە ڕیشە لە ھێزی داگیرکەر ھێندە کاریگەر بوون، کە ھەر ناوبردنی ئەو جەنگاوەرە جوامێرەی گەل بەس بوو بۆ زارەترەک کردنی لەشکری دوژمن. لە ساڵی [[١٩٧٩]]ەوە ئەم ئازایەتییە دەگمەنەی تێکەڵاوی کاری پێشمەرگانە و پێشخانی شۆڕش کردووە و لە کەرتی (٤)ی [[بازیان]] درێژەی بە خەباتی پێشمەرگایەتیدا. لەگەڵ ھەموو چالاکییەکدا ناوبانگی ئەم شۆڕەسوارە بەرزتر دەبووەوە و خۆشەویستییەکەی لە دڵی میللەتدا زیاتر دەبوو. ئەو سەردەمەش کە کرایە فەرماندەی کەرتی جەباری، ڕژێم لە ترسی شاڵاوی ئەم ھەڵۆیە ھەموو ھاتوچۆیەکی لە نێوان کەرکووک و بازیاندا قەدەغە کرد و ناوی مامە ڕیشە کەوتە ناو سروود و دروشمە جەماوەرییەکان. زۆربەی داستانە پڕ سەروەرییەکانی ھێزی پێشمەرگەی کوردستان، ھەر لە شەڕی [[تەپەعارەبی نەریمان]] و [[حەمک]] تا داستانی ڕزگار کردنی [[بێتواتە]] جێپەنجەی مامە ڕیشەی پێوە دیارە، ئەم پێشمەرگە چاونەترسە لە شەڕی پێشمەرگایەتیدا چوار جار بریندار کراوە و لەسەر ئەو ھەڵوێست و ناوبانگەش کاربەدەستانی ڕژێم باوکی مامەڕیشە و ئەحمەدی برایان شەھید کردووە. == مەرگ == مامەڕیشە بە پلانێکی پێشوەختەی ئەوکاتی حکومەتی بەعس و بەکارھێنانی خۆفرۆشان (جاش)، ئەم زاتەیان لەخشتە برد بەناوی دانوسان و ھاتنە ڕیزی پێشمەرگە لەگەڵ کۆمەڵێک لە خۆفرۆشان بچێتە کۆبوونەوە، کاتێک بەڕێدەکەوێت بۆ ناوچەی کۆبوونەوە و شوێنی نھێنی لەڕێگادا و لەناوچەی جەباری سەر ڕێگای نێوان گوندی [[خاڵە بازیانی]] و گوندی [[کەوەڵە]] دا دەکەوێتە بۆسەی خۆفرۆشانەوە لەگەڵ دوو ھاوڕێ و ھاوسەنگەری بەناوەکانی (سەردار و موحسین) شەھید دەکرێن لە ڕۆژی ٢٤ی کانونی دووەمی ساڵی [[١٩٨٥]].<ref>http://www.historyofkurd.com/2017/01/24/{{بەستەری مردوو|url=http://www.historyofkurd.com/2017/01/24/ |date=حوزەیرانی ٢٠٢٠ }}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:مردووانی ١٩٨٥]] [[پۆل:کوردەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:ناسیۆنالیستە کوردەکان]] [[پۆل:شەھیدانی کورد]] [[پۆل:خەڵکی پارێزگای کەرکووک]] syldyyya091o0uy9oabqkigaqjsa1pz 0 4424 969587 966044 2022-08-10T19:24:07Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[گەوهەری کۆشک (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)]] wikitext text/x-wiki {{ئز}} {{Infobox television channel | name = کوردسات | logofile = KurdSatLogoWhite.jpg | logosize = 200px | logocaption = | logoalt = | logo2 = | established = ١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠ | airdate = | launch = | picture format = | owner = [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] | country = {{flagicon|کوردستان}} [[ھەرێمی کوردستان]] | language = کوردی | broadcast area = [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]]، [[ئەورووپا]]، [[ئاسیا]] و [[باکووری ئەفریقا]] | affiliates = | headquarters = [[سلێمانی]] | sister names = | web = [http://www.kurdsat.tv/ www.kurdsat.tv] | terr serv 1 = | terr chan 1 = | sat serv 1 = [[ھۆتبێرد|ھۆتبێرد ٨]] | sat chan 1 = 4174 V ٥٠٠٠ ٢/٣ | sat serv 2 = [[نایلسات|نایلسات ٥]] | sat chan 2 = 12687 H ٢٧٤٩٩ ٣/٤ | online serv 1 = | online chan 1 =}} '''کوردسات''' (Kurdsat) کەناڵێکی تەلەڤیزیۆنیی کوردییە، سەر بە [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]]. لە ١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠ لە شاری [[سلێمانی]] وەشانی بەرنامەکانی دەستپێکردووە. کوردسات بە چەند زاری زمانی کوردی، بەتایبەتی [[کوردیی ناوەندی]] بەرنامەکانی پێشکەش دەکات. لۆگۆی کوردسات گوڵێکی [[نێرگز]]ە. [[بەرنامەی بەرنامە]] یەکێک لە بەرنامە بەناوبانگەکانی کوردساتە. بە ھاوکاریی کۆمپانیای خاوێ فیلم چەن درامایەکب بیانییان دۆبلاژ کردووە ، لەوانە: [[شاژنی جانسی(زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)|شاژنی جانسی]]، [[چەنگیزخان (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)|چەنگیزخان]]، [[دۆنگ یی (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)|دۆنگی]]، [[یی سان]]، [[ناپلیۆن]]، [[چەکداری جۆسنۆن]]، [[ھەڵاتوەکەی جۆسۆن]]، [[چارەنوس]]، [[شەھرزاد (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)|شەھرزاد]] و [[ئاوازی ژیان]]، هۆرجۆن، [[گەوهەری کۆشک (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)|گەوهەری کۆشک]]، پاڵەوان، [[شاژن سیۆندۆک (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)|شاژن سیۆندۆک]]، جامیۆنگ، گوڵی بەدکار، زامی کاریگەر، بەفرە گوڵ، گیسو، چێرنۆبڵ، فێرچێنزۆ، ئەمەوێ بژیم، ماڵە باوان، خۆرەتاو، برنس، خەونی پاشا، شاژنە درۆزەرەکان، بیست بیست، ڕاوچی کۆیلەکان، یس سان.<ref>{{Cite web|title=کوردبین {{!}} Kurdbin|url=https://kurdbin.net/Series|access-date=2022-07-31|website=kurdbin.net}}</ref> == بەرنامەکانی ئێستا == * [[ڕۆژێکی نوێ]] * [[کلیپ تایم]] * [[کوردسات مەگەزین]] * [[کوردستان|کوردسات (کوردستان)]] * <ref>{{Cite web|title=کوردبین {{!}} Kurdbin|url=https://kurdbin.net/Programs|access-date=2022-07-31|website=kurdbin.net}}</ref> == بەشی دۆبلاژ == خانمەکتەران و ئەکتەرانی بەشی دۆبلاژی کەناڵی کوردسات: * تەھا محەممەد * سەوسەن عومەر * کاوە قادر * شادان عەلی * دلشاد حەمە عەلی * کوردستان ڕەئوف * سامان سەباح * کوردۆ خالید * ڤیان ئەحمەد * ڕێبین سادق * ئاکام تاھیر == سەرچاوەکان == * [https://web.archive.org/web/20101217090321/http://kurdsat.tv/Zanyari.aspx?Jimare=1 دەربارە کوردسات]، ماڵپەری فەرمیی کوردسات <references /> == بەستەرە دەرەکییەکان == * [https://web.archive.org/web/20170920052709/http://kurdsat.tv/ kurdsat.tv ماڵپەڕی کوردسات] * {{ناونیشان|kurdbin.com}} {{کەناڵە ئاسمانییە کوردییەکان}} {{تووڵی دەروازە|تەلەڤیزیۆن}} {{کۆڵکە}} [[پۆل:کەناڵە تەلەڤیزیۆنییەکان بە زمانی کوردی]] [[پۆل:کەناڵە تەلەڤیزیۆنییەکانی باشووری کوردستان]] cdoo8bnnq0tlzs17ahjbowfgyjc13wx 0 5145 969723 843142 2022-08-11T05:55:16Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی مەھاباد | ناوی فەرمی = Mahabad County | ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Mahabad County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]دا <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=36.766|frame-long=45.7333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | latd = 36 |latm = 46 |lats = |latNS = | longd = 45 |longm = 44|longs = |longEW = | دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | ھێڵی‌پانی = | ھێڵی‌درێژی = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = | ناوی دابەشکراو = | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = عارف خدرلوو | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | بەرزایی م = | ژمارەی دانیشتووان = ٢١٥٬٥٢٩ | دانیشتووان لە = [[٢٠١١]] <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]]، [[سۆرانی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]، [[سوننە]] <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.mohabad-ag.ir/fa/home/index فەرمانداریی شارستانی مەھاباد] }} '''شارستانی مەھاباد''' لە باشووری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. لە باکوورەوە لەگەڵ شارەکانی [[میاندواو]] و [[نەغەدە]]، لە باشوورەوە لەگەڵ شاری [[سەردەشت]] و بەشێک لە شاری [[بۆکان]]، لە ڕۆژاواوە لەگەڵ شاری [[پیرانشار]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ شاری [[بۆکان]] ھاوسنوورە. ناوەندی ئەم شارستانە [[مەھاباد|شاری مەھاباد]]ە و لە دوو [[ناوچە]] پێکھاتووە:<ref>فەرھەنگی ئاوایییەکانی مەھاباد، ھەرمان وەتمانی-زانکۆ خەلیفە، ٢٠٠٩</ref> * [[ناوچەی ناوەندی (شارستانی مەھاباد)|ناوچەی ناوەندی]] * [[ناوچەی خەلیفان]] بەپێی [[سەرژمێریی گشتیی جەماوەر و خانووی ئێران]] لە ساڵی [[٢٠١١]]دا، ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارستانە ٢١٥٬٥٢٩ کەس بووە کە ١٠٨٦٥٤ کەسیان [[پیاو]] و ١٠٦٨٧٥ کەسیشیان [[ژن]] بووە.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی PDFی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢ی ئەیلوولی ٢٠١٢ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140703101259/http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |archive-date=٣ی تەممووزی ٢٠١٤ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121113212929/http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |date=١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ }}</ref> == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] * [[مەھاباد]] * [[پێرستی گوندەکانی مەھاباد]] * [[ناوچەی ناوەندی (شارستانی مەھاباد)|ناوچەی ناوەندی]] * [[ناوچەی خەلیفان]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانی مەھاباد]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] jp283n53bgt74vdokfiub5vmc93xzdx 0 7795 969771 967387 2022-08-11T08:42:06Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = پارێزگای ئیلام | ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = | وێنە =[[پەڕگە:IMG20170913234443271پاریزگای ئیلام.jpg|thumb|پارێزگای ئیلام]] | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = | دەرزی نەخشە = Iran | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ئێران]]دا | دەرزی نەخشە١ =ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[کوردستان]]دا |latd=33|latm=38|latNS=N |longd=46|longm=26|longEW=E | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[پایتەخت]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[ئیلام]] | جۆری دابەشکراو٣ = | ناوی دابەشکراو٣ = | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | بەرزایی م = ١٣٥٠ | ژمارەی دانیشتووان = ۵۸۰٫۱۵۸ | دانیشتووان لە = ٢٠١٦ | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]] ([[کوردیی باشووری|باشووری]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]]) | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = ٠٨٣ | ماڵپەڕ = }} [[پەڕگە:Locator_map_Iran_Ilam_Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای ئیلام]] [[پەڕگە:کوه قلاقیران.jpg|وێنۆک|کێوی قەڵاقیران]] '''پارێزگای ئیلام''' (بە [[فارسی]]: ''استان ایلام'') یەکێک لە پارێزگاکانی ئێران و بەشێک لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]ە. ژمارەی دانیشتووانی لە ساڵی ٢٠٠٦دا، ٥٤٥،٧٨٧ کەس بووە کە زۆربەیان [[کورد]]ن و بە شێوەزارەکانی [[مەھەکی]]، [[کەڵھوڕی]]، [[لەکی]] و [[فەیلی]] قسە دەکەن.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref><ref>{{Cite web|title=ئاراس|url=https://aras.bradost.net/book.php?id=601|access-date=2021-04-29|website=aras.bradost.net}}</ref> ناوەندی پارێزگای ئیلام شاری [[ئیلام]]ە و لە ١٠ [[شارستان]] پێکھاتووە کە ئەمانەن: # [[شارستانی ئاودانان]] # [[شارستانی ئیلام]] # [[شارستانی ئەیوان]] # [[شارستانی بەدرە]] # [[شارستانی چەرداوڕ]] # [[شارستانی دەڕەشار]] # [[شارستانی دێلوڕان]] # [[شارستانی سیروان]] # [[شارستانی مەڵگشای]] # [[شارستانی مێھران]] شارە گەورەکانی ئەم پارێزگایە بریتین لە [[ئیلام]]، [[ئەیوان]]، [[دێلوڕان]]، [[ئاودانان]] و [[دەڕەشار]]. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای ئیلام (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد|yellow|٩٧٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٣٫٠}}}} [[File:Map-of-Ilam-Province-Iran-summarizing-local-perceptions-of-language-distribution.png|thumb|Languages ​​of Ilam province]] == ئەمانەش ببینە == * [[ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] * [[ئیلام]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئیلام}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کۆلکە}} [[پۆل:پارێزگای ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] alx1zgihhdx54d819uk3vjtw6vm84wp 969790 969771 2022-08-11T08:53:12Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = پارێزگای ئیلام | ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = | وێنە =[[پەڕگە:IMG20170913234443271پاریزگای ئیلام.jpg|thumb|پارێزگای ئیلام]] | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = | دەرزی نەخشە = Iran | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ئێران]]دا | دەرزی نەخشە١ =ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[کوردستان]]دا |latd=33|latm=38|latNS=N |longd=46|longm=26|longEW=E | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[پایتەخت]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[ئیلام]] | جۆری دابەشکراو٣ = | ناوی دابەشکراو٣ = | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | بەرزایی م = ١٣٥٠ | ژمارەی دانیشتووان = ۵۸۰٫۱۵۸ | دانیشتووان لە = ٢٠١٦ | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]] ([[کوردیی باشووری|باشووری]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]]) | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = ٠٨٣ | ماڵپەڕ = }} [[پەڕگە:Locator_map_Iran_Ilam_Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای ئیلام]] [[پەڕگە:کوه قلاقیران.jpg|وێنۆک|کێوی قەڵاقیران]] '''پارێزگای ئیلام''' (بە [[فارسی]]: ''استان ایلام'') یەکێک لە پارێزگاکانی ئێران و بەشێک لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]ە. ژمارەی دانیشتووانی لە ساڵی ٢٠٠٦دا، ٥٤٥،٧٨٧ کەس بووە کە زۆربەیان [[کورد]]ن و بە شێوەزارەکانی [[مەھەکی]]، [[کەڵھوڕی]]، [[لەکی]] و [[فەیلی]] قسە دەکەن.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref><ref>{{Cite web|title=ئاراس|url=https://aras.bradost.net/book.php?id=601|access-date=2021-04-29|website=aras.bradost.net}}</ref> ناوەندی پارێزگای ئیلام شاری [[ئیلام]]ە و لە ١٠ [[شارستان]] پێکھاتووە کە ئەمانەن: # [[شارستانی ئاودانان]] # [[شارستانی ئیلام]] # [[شارستانی ئەیوان]] # [[شارستانی بەدرە]] # [[شارستانی چەرداوڕ]] # [[شارستانی دەڕەشار]] # [[شارستانی دێلوڕان]] # [[شارستانی سیروان]] # [[شارستانی مەڵگشای]] # [[شارستانی مێھران]] شارە گەورەکانی ئەم پارێزگایە بریتین لە [[ئیلام]]، [[ئەیوان]]، [[دێلوڕان]]، [[ئاودانان]] و [[دەڕەشار]]. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای ئیلام (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد و لوڕ|yellow|٩٧٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٣٫٠}}}} [[File:Map-of-Ilam-Province-Iran-summarizing-local-perceptions-of-language-distribution.png|thumb|Languages ​​of Ilam province]] == ئەمانەش ببینە == * [[ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] * [[ئیلام]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئیلام}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کۆلکە}} [[پۆل:پارێزگای ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] knqh2rr7rpgz51d4ms8vriiv01x3ak3 0 8117 969777 946046 2022-08-11T08:45:25Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Locator_map_Iran_Lorestan_Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای لوڕستان]] '''پارێزگای لوڕستان''' (بە [[فارسی]]: ''استان لرستان،'' بە کوردی کرمانجی:Parêzgayê Luristan) یەکێک لە پارێزگاکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]، ژمارەی دانیشتوانی لە ساڵی ٢٠٠٦دا ١٦٨٩٦٥٠ کەس بووە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=٢٠١٦|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> [[پەڕگە:شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان.jpg|thumb|شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان]] ناوەندی پارێزگای لوڕستان شاری [[خوڕەماباد|خوڕەماوەس]] و لە ١١ [[شارۆچکە]] پێکھاتووە کە ئەمانەن: # [[شارستانی ئەزنا]] # [[شارستانی ئەلیگوودەرز]] # [[شارستانی ورووگڕ]] # [[شارستانی پاپێڵ]] # [[شارستانی خورەماوە|شارستانی خوڕەماوە]] # [[شارستانی دووروود]] # [[شارستانی دەورە]] # [[شارستانی دڵفان]] # [[شارستانی سلسلە]] # [[شارستانی کوودەشت]] # [[شارستانی ڕوومیشکان]] == دانیشتووان == زۆرینەی دانیشتووانی ئەم پارێزگایە لە نەتەوەی کوردن و خێڵی لەک و لوڕن.<ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکانی پارێزگای لوڕستان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=٢٠١٦|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref><ref> <ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|[[کورد]]|yellow|٩٥٫٤}} {{bar percent|[[فارس]]|black|٤٫٦}} }} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کۆلکە}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگای لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] hcxb7uwidlgd0kcc4tosgod9ek4ixvm 969784 969777 2022-08-11T08:51:29Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Locator_map_Iran_Lorestan_Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای لوڕستان]] '''پارێزگای لوڕستان''' (بە [[فارسی]]: ''استان لرستان،'' بە کوردی کرمانجی:Parêzgayê Luristan) یەکێک لە پارێزگاکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]، ژمارەی دانیشتوانی لە ساڵی ٢٠٠٦دا ١٦٨٩٦٥٠ کەس بووە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=٢٠١٦|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> [[پەڕگە:شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان.jpg|thumb|شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان]] ناوەندی پارێزگای لوڕستان شاری [[خوڕەماباد|خوڕەماوەس]] و لە ١١ [[شارۆچکە]] پێکھاتووە کە ئەمانەن: # [[شارستانی ئەزنا]] # [[شارستانی ئەلیگوودەرز]] # [[شارستانی ورووگڕ]] # [[شارستانی پاپێڵ]] # [[شارستانی خورەماوە|شارستانی خوڕەماوە]] # [[شارستانی دووروود]] # [[شارستانی دەورە]] # [[شارستانی دڵفان]] # [[شارستانی سلسلە]] # [[شارستانی کوودەشت]] # [[شارستانی ڕوومیشکان]] == دانیشتووان == زۆرینەی دانیشتووانی ئەم پارێزگایە لە نەتەوەی کوردن و خێڵی لەک و لوڕن.<ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکانی پارێزگای لوڕستان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=٢٠١٦|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref><ref> <ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ و [[کورد]]|yellow|٩٥٫٤}} {{bar percent|[[فارس]]|black|٤٫٦}} }} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کۆلکە}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگای لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] ngz8li5w3tprkarnbw2dfuo7a12nzyi 969805 969784 2022-08-11T09:05:29Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Locator_map_Iran_Lorestan_Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای لوڕستان]] '''پارێزگای لوڕستان''' (بە [[فارسی]]: ''استان لرستان،'' بە کوردی کرمانجی:Parêzgayê Luristan) یەکێک لە پارێزگاکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]، ژمارەی دانیشتوانی لە ساڵی ٢٠٠٦دا ١٦٨٩٦٥٠ کەس بووە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=٢٠١٦|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> [[پەڕگە:شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان.jpg|thumb|شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان]] ناوەندی پارێزگای لوڕستان شاری [[خوڕەماباد|خوڕەماوەس]] و لە ١١ [[شارۆچکە]] پێکھاتووە کە ئەمانەن: # [[شارستانی ئەزنا]] # [[شارستانی ئەلیگوودەرز]] # [[شارستانی ورووگڕ]] # [[شارستانی پاپێڵ]] # [[شارستانی خورەماوە|شارستانی خوڕەماوە]] # [[شارستانی دووروود]] # [[شارستانی دەورە]] # [[شارستانی دڵفان]] # [[شارستانی سلسلە]] # [[شارستانی کوودەشت]] # [[شارستانی ڕوومیشکان]] == دانیشتووان == زۆرینەی دانیشتووانی ئەم پارێزگایە لە نەتەوەی کوردن و خێڵی لەک و لوڕن.<ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکانی پارێزگای لوڕستان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=٢٠١٦|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref><ref> <ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ و [[کورد]]|yellow|٩٥٫٤}} {{bar percent|[[فارس]]|black|٤٫٦}} }} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کۆلکە}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگای لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] fegssumnbiot94sj6vurswfu9xc1nyq 969850 969805 2022-08-11T11:13:10Z MFTG 21816 /* دانیشتووان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Locator_map_Iran_Lorestan_Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای لوڕستان]] '''پارێزگای لوڕستان''' (بە [[فارسی]]: ''استان لرستان،'' بە کوردی کرمانجی:Parêzgayê Luristan) یەکێک لە پارێزگاکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژهەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]، ژمارەی دانیشتوانی لە ساڵی ٢٠٠٦دا ١٦٨٩٦٥٠ کەس بووە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=٢٠١٦|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> [[پەڕگە:شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان.jpg|thumb|شارستانەکانی پارێزگای لوڕستان]] ناوەندی پارێزگای لوڕستان شاری [[خوڕەماباد|خوڕەماوەس]] و لە ١١ [[شارۆچکە]] پێکھاتووە کە ئەمانەن: # [[شارستانی ئەزنا]] # [[شارستانی ئەلیگوودەرز]] # [[شارستانی ورووگڕ]] # [[شارستانی پاپێڵ]] # [[شارستانی خورەماوە|شارستانی خوڕەماوە]] # [[شارستانی دووروود]] # [[شارستانی دەورە]] # [[شارستانی دڵفان]] # [[شارستانی سلسلە]] # [[شارستانی کوودەشت]] # [[شارستانی ڕوومیشکان]] == دانیشتووان == زۆرینەی دانیشتووانی ئەم پارێزگایە لە نەتەوەی کوردن و خێڵی لەک و لوڕن.<ref>{{Cite book|last=سەگوەند|first=ئەحمەد|title=جوگرافیای پارێزگای لوڕستان|year=٢٠١٧|location=خوڕەماوە|pages=٣٠}}</ref> {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکانی پارێزگای لوڕستان (٢٠١٦)<ref> نەسیری, موژگان (2016). جوگرافیا. تاران: ئەنجامی کتێب.</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ و [[کورد]]|yellow|٩٥٫٤}} {{bar percent|[[فارس]]|black|٤٫٦}} }} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کۆلکە}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگای لوڕستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 431qby9wr48up3uhldj48d0g5pbs1ro 0 8725 969770 896887 2022-08-11T08:41:24Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranEsfahan.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای ئەسفەھان]] پارێزگای ئەسفەھان(بە فارسی: '''''استان اصفھان''''') یەکێک لە پارێزگاکانی ئێرانە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەسفەھان]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=٤٢}}</ref> پارێزگای ئەسفەھان لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای مەرکەزی|مەرکەزی]] ، [[پارێزگای قوم|قوم]] ، [[پارێزگای سمنان|سمنان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای ھێز]](یەزد) ، لە باشووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای فارس|فارس]] ، [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] و لە ڕۆژئاوا‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] ، [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] و [[پارێزگای خووزستان|خووزستان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای ئەسفەهان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٨٣٫٠}} {{bar percent|کورد|yellow|١٥٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٢٫٠}}}} ==پێشانگا== <gallery> Mezquita Shah, Isfahán, Irán, 2016-09-20, DD 71-73 HDR.jpg Aghabozorg kashan.jpg Iranianvillage.jpg Gran Mezquita de Isfahán, Isfahán, Irán, 2016-09-20, DD 49-51 HDR.jpg </gallery> == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگاکانی ئێران]] * [[ئەسفەهان]] == سەرچاوەکان == {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:پارێزگای ئەسفەھان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئەسفەھان]] m8ik2vo9qgfprmc585et9s2s95uhq5c 969791 969770 2022-08-11T08:54:23Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranEsfahan.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای ئەسفەھان]] پارێزگای ئەسفەھان(بە فارسی: '''''استان اصفھان''''') یەکێک لە پارێزگاکانی ئێرانە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەسفەھان]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=٤٢}}</ref> پارێزگای ئەسفەھان لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای مەرکەزی|مەرکەزی]] ، [[پارێزگای قوم|قوم]] ، [[پارێزگای سمنان|سمنان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای ھێز]](یەزد) ، لە باشووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای فارس|فارس]] ، [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] و لە ڕۆژئاوا‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] ، [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] و [[پارێزگای خووزستان|خووزستان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای ئەسفەهان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٨٣٫٠}} {{bar percent|لوڕ|yellow|١٥٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٢٫٠}}}} ==پێشانگا== <gallery> Mezquita Shah, Isfahán, Irán, 2016-09-20, DD 71-73 HDR.jpg Aghabozorg kashan.jpg Iranianvillage.jpg Gran Mezquita de Isfahán, Isfahán, Irán, 2016-09-20, DD 49-51 HDR.jpg </gallery> == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگاکانی ئێران]] * [[ئەسفەهان]] == سەرچاوەکان == {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:پارێزگای ئەسفەھان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئەسفەھان]] 8woorxcuiwhdgkdnbcjndoda44b7eep 0 8726 969772 896888 2022-08-11T08:42:40Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranBushehr.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای بووشێھر]] [[File:Bushehr-boshehr.png|200px|thumb|left|پارێزگای بووشێھر]] '''پارێزگای بووشێھر''' ({{بە فارسی|استان بوشھر}}) یەکێک لە پارێزگاکانی ئێرانە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[بووشێھر]]ە. پارێزگای بووشێھر لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای خووزستان|خووزستان]] و [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]]، لە ڕۆژھەڵات دا لە گەڵ [[پارێزگای فارس]]، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای ھورمزگان]] و بەشێک لە [[کەنداوی فارس]] و لە ڕۆژاوا دا لە گەڵ [[کەنداوی فارس]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای بووشێهر (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٥٫٠}} {{bar percent|کورد|yellow|٢٠٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٤٫٢}} {{bar percent|ئازەری|blue|٠٫٨}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای بووشێھر]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|بووشێھر]] co63vq67n6hr10znr2di963j30lp1lu 969788 969772 2022-08-11T08:52:47Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranBushehr.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای بووشێھر]] [[File:Bushehr-boshehr.png|200px|thumb|left|پارێزگای بووشێھر]] '''پارێزگای بووشێھر''' ({{بە فارسی|استان بوشھر}}) یەکێک لە پارێزگاکانی ئێرانە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[بووشێھر]]ە. پارێزگای بووشێھر لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای خووزستان|خووزستان]] و [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]]، لە ڕۆژھەڵات دا لە گەڵ [[پارێزگای فارس]]، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای ھورمزگان]] و بەشێک لە [[کەنداوی فارس]] و لە ڕۆژاوا دا لە گەڵ [[کەنداوی فارس]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای بووشێهر (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٥٫٠}} {{bar percent|لوڕ|yellow|٢٠٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٤٫٢}} {{bar percent|ئازەری|blue|٠٫٨}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای بووشێھر]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|بووشێھر]] ee1204nm902zzpzs0zxtdwssxkrh1u6 0 8728 969773 903672 2022-08-11T08:43:24Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranChaharMahaalBakhtiari.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]]'''پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''چھارمحال و بختیاری'') یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە [[شەھری کورد|شاری کورد]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری لە باکوور و ڕۆژھەڵاتدا لەگەڵ [[پارێزگای ئەسفەھان]]، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیرەحمەد]]، لە ڕۆژاوادا لەگەڵ [[پارێزگای خووزستان]] و لە باکووری ڕۆژاوادا لەگەڵ [[پارێزگای لوڕستان|پارێزگای لۆڕستان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری (٢٠١٦)<ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد|yellow|٨٠٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٠٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:لوڕ]] 74jgenejlymfy4j7rn952ov4c8ryerw 969787 969773 2022-08-11T08:52:34Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranChaharMahaalBakhtiari.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]]'''پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''چھارمحال و بختیاری'') یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە [[شەھری کورد|شاری کورد]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری لە باکوور و ڕۆژھەڵاتدا لەگەڵ [[پارێزگای ئەسفەھان]]، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیرەحمەد]]، لە ڕۆژاوادا لەگەڵ [[پارێزگای خووزستان]] و لە باکووری ڕۆژاوادا لەگەڵ [[پارێزگای لوڕستان|پارێزگای لۆڕستان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری (٢٠١٦)<ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ|yellow|٨٠٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٠٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:لوڕ]] kekho40pd6po98krzd0ztglewcaqzqn 969801 969787 2022-08-11T09:03:04Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranChaharMahaalBakhtiari.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]]'''پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''چھارمحال و بختیاری'') یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە [[شەھری کورد|شاری کورد]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری لە باکوور و ڕۆژھەڵاتدا لەگەڵ [[پارێزگای ئەسفەھان]]، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیرەحمەد]]، لە ڕۆژاوادا لەگەڵ [[پارێزگای خووزستان]] و لە باکووری ڕۆژاوادا لەگەڵ [[پارێزگای لوڕستان|پارێزگای لۆڕستان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری (٢٠١٦)<ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ|yellow|٨٠٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٠٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] b39yibxg1z4xg2xdobybvwwzy46kg82 0 8732 969774 903645 2022-08-11T08:43:49Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranKhuzestan.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای خووزستان]] پارێزگای خووزستان (بە [[فارسی]]:استان خوزستان) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەھواز]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای خووزستان لە باکووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە باکووری ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] و [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ، لە باشووری ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ، لە باکووری ڕۆژئاوادا لە گەڵ [[پارێزگای ئیلام]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[کەنداوی فارس]] و لە ڕۆژاوادا لە گەڵ وڵاتی [[عێراق]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای خووزستان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد|yellow|٧٠٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٣٠٫٠}}}} == پێشانگا == [[File:Choghazanbil2.jpg|thumb|right|پەرستگەی زیگورات]][[File:Dezful-masjed-jameh.jpg|thumb|right|مزگەوتی جامیعی [[دزفوول]]]] [[File:Pol Sefid 1.JPG|200px|thumbnail|[[پرد|پردی]] سپی]] [[File:Karun3-dam.jpg|thumb|right|بەنداوی کارونی سێ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:مانگیلەی بەپیت]] [[پۆل:پارێزگای خووزستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|خووزستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شەڕی ئێران و عێراق]] 83tzpxovmdr7l3783a6ja9o4zho6z51 969786 969774 2022-08-11T08:52:13Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranKhuzestan.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای خووزستان]] پارێزگای خووزستان (بە [[فارسی]]:استان خوزستان) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەھواز]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای خووزستان لە باکووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە باکووری ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] و [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ، لە باشووری ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ، لە باکووری ڕۆژئاوادا لە گەڵ [[پارێزگای ئیلام]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[کەنداوی فارس]] و لە ڕۆژاوادا لە گەڵ وڵاتی [[عێراق]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای خووزستان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ|yellow|٧٠٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٣٠٫٠}}}} == پێشانگا == [[File:Choghazanbil2.jpg|thumb|right|پەرستگەی زیگورات]][[File:Dezful-masjed-jameh.jpg|thumb|right|مزگەوتی جامیعی [[دزفوول]]]] [[File:Pol Sefid 1.JPG|200px|thumbnail|[[پرد|پردی]] سپی]] [[File:Karun3-dam.jpg|thumb|right|بەنداوی کارونی سێ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:مانگیلەی بەپیت]] [[پۆل:پارێزگای خووزستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|خووزستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شەڕی ئێران و عێراق]] fkrmkkwfvzihhbta35935sn251tkf2w 969800 969786 2022-08-11T09:02:35Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranKhuzestan.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای خووزستان]] پارێزگای خووزستان (بە [[فارسی]]:استان خوزستان) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەھواز]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای خووزستان لە باکووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە باکووری ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] و [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد|کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ، لە باشووری ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ، لە باکووری ڕۆژئاوادا لە گەڵ [[پارێزگای ئیلام]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[کەنداوی فارس]] و لە ڕۆژاوادا لە گەڵ وڵاتی [[عێراق]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای خووزستان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ|yellow|٧٠٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|٣٠٫٠}}}} == پێشانگا == [[File:Choghazanbil2.jpg|thumb|right|پەرستگەی زیگورات]][[File:Dezful-masjed-jameh.jpg|thumb|right|مزگەوتی جامیعی [[دزفوول]]]] [[File:Pol Sefid 1.JPG|200px|thumbnail|[[پرد|پردی]] سپی]] [[File:Karun3-dam.jpg|thumb|right|بەنداوی کارونی سێ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:مانگیلەی بەپیت]] [[پۆل:پارێزگای خووزستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|خووزستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] [[پۆل:شەڕی ئێران و عێراق]] lxf1rr455pgoc2bt9qzohay0i8cgoex 0 8735 969775 896895 2022-08-11T08:44:13Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{Coord|29|37|N|52|32|E|display=title}} {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranFars.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای فارس]] پارێزگای فارس (بە [[فارسی]]:استان فارس) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ شیراز]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای فارس لە باکووردا لەگەڵ [[پارێزگای ئەسفەھان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لەگەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای یەزد|یەزد]] و [[پارێزگای کرمان|کرمان]]، لەباشووردا لە گەڵ [[پارێزگای ھورمزگان]] ، لە ڕۆژئاوادا لەگەڵ [[پارێزگای بووشەھر]] و لە باکووری ڕۆژئاوادا لەگەڵ [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای فارس (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٧٫٠}} {{bar percent|کورد|yellow|١٠٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|٩٫٩}} {{bar percent|بەلۆچ|orange|٢٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|١٫١}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای فارس]] [[پۆل:مێژووی ئێران]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|فارس]] 7pyksbvp7b8ks55heb0vscvtsmezn87 969785 969775 2022-08-11T08:51:52Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{Coord|29|37|N|52|32|E|display=title}} {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranFars.png|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای فارس]] پارێزگای فارس (بە [[فارسی]]:استان فارس) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ شیراز]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای فارس لە باکووردا لەگەڵ [[پارێزگای ئەسفەھان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لەگەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای یەزد|یەزد]] و [[پارێزگای کرمان|کرمان]]، لەباشووردا لە گەڵ [[پارێزگای ھورمزگان]] ، لە ڕۆژئاوادا لەگەڵ [[پارێزگای بووشەھر]] و لە باکووری ڕۆژئاوادا لەگەڵ [[پارێزگای کوھگیلوویە و بویرەحمەد]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای فارس (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٧٫٠}} {{bar percent|لوڕ|yellow|١٠٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|٩٫٩}} {{bar percent|بەلۆچ|orange|٢٫٠}} {{bar percent|عەرەب|green|١٫١}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای فارس]] [[پۆل:مێژووی ئێران]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|فارس]] rapoy67yof2rqchhwjmjfc0mfzxrkoh 0 8739 969776 969043 2022-08-11T08:44:51Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranKohkiluyehBuyerAhmad.png|وێنۆک|200px|پارێزگای کوھگیلوویە و بوێەر ئەحمەد]] '''پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: استان کھگیلویە و بویراحمد) یەکێکە لە [[پارێزگاکانی ئێران]]. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[یاسووج]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد لە باکووردا لەگەڵ [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]]، لە ڕۆژھەڵاتدا لەگەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و [[پارێزگای فارس|فارس]]، لە باشووردا لەگەڵ [[پارێزگای بووشەھر]]، لە ڕۆژئاوادا لەگەڵ [[پارێزگای خووزستان]] ھاوسنوورە. == گەشتیاری == ١٨ ڕووباری بچووک و گەورە، ٤٠ کانی گەورە، ١٧ ئاودێر، پێنج [[تاڤگە]]، سێ دەریاچە، ٦٠ [[دۆڵ]] و دەربەند، باخ و دەشتایی سەوز، مەزارگە، [[قەڵا]]، کاروانسەرا، مزگەوت، ئەمباری ئاو، پەرستگای ئاگر، [[پرد]] و تاوەری مێژوویی، شوێنی گەشتیاری ناوچەکەن. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای کۆهگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ|yellow|٩٢٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٤٫٠}} {{bar percent|ئەوانی تر|purple|٤٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کورت}} [[پۆل:پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان|کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] jd0t8epf28a74qsaaxw1ynds2m5egkc 969799 969776 2022-08-11T09:02:09Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:IranKohkiluyehBuyerAhmad.png|وێنۆک|200px|پارێزگای کوھگیلوویە و بوێەر ئەحمەد]] '''پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: استان کھگیلویە و بویراحمد) یەکێکە لە [[پارێزگاکانی ئێران]]. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[یاسووج]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران}}</ref> پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد لە باکووردا لەگەڵ [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]]، لە ڕۆژھەڵاتدا لەگەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و [[پارێزگای فارس|فارس]]، لە باشووردا لەگەڵ [[پارێزگای بووشەھر]]، لە ڕۆژئاوادا لەگەڵ [[پارێزگای خووزستان]] ھاوسنوورە. == گەشتیاری == ١٨ ڕووباری بچووک و گەورە، ٤٠ کانی گەورە، ١٧ ئاودێر، پێنج [[تاڤگە]]، سێ دەریاچە، ٦٠ [[دۆڵ]] و دەربەند، باخ و دەشتایی سەوز، مەزارگە، [[قەڵا]]، کاروانسەرا، مزگەوت، ئەمباری ئاو، پەرستگای ئاگر، [[پرد]] و تاوەری مێژوویی، شوێنی گەشتیاری ناوچەکەن. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای کۆهگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|لوڕ|yellow|٩٢٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٤٫٠}} {{bar percent|ئەوانی تر|purple|٤٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کورت}} [[پۆل:پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 65un91x5oqkscvctodlqv65vfeangrz 0 8745 969778 896902 2022-08-11T08:45:51Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranMarkazi-SVG.svg|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای مەرکەزی]] '''پارێزگای مەرکەزی''' (بە [[فارسی]]:استان مرکزی) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەراک]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای مەرکەزی لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای تاران|تاران]] ، [[پارێزگای ئەلبورز|ئەلبورز]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە ڕۆژاوادا لە گەڵ [[پارێزگای ھەمەدان]] ، لە باشووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] و [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای تاران|تاران]] ، [[پارێزگای قوم|قوم]] و [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای مەرکەزی (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٠٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|١٥٫٠}} {{bar percent|کورد|yellow|١٥٫٠}}}} == شارستانەکان == پارێزگای مەرکەزی دوازدە شارستانی ھەن کە لەخوارەوە نوسراون: {{نەخشەی پارێزگای مەرکەزی}} == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگاکانی ئێران]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای مەرکەزی]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|مەرکەزی]] qfhkvyfzzp87th6wb99x726h7cbosru 969783 969778 2022-08-11T08:50:48Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranMarkazi-SVG.svg|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای مەرکەزی]] '''پارێزگای مەرکەزی''' (بە [[فارسی]]:استان مرکزی) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەراک]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای مەرکەزی لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای تاران|تاران]] ، [[پارێزگای ئەلبورز|ئەلبورز]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە ڕۆژاوادا لە گەڵ [[پارێزگای ھەمەدان]] ، لە باشووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] و [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای تاران|تاران]] ، [[پارێزگای قوم|قوم]] و [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای مەرکەزی (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٠٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|١٥٫٠}} {{bar percent|لوڕ|yellow|١٥٫٠}}}} == شارستانەکان == پارێزگای مەرکەزی دوازدە شارستانی ھەن کە لەخوارەوە نوسراون: {{نەخشەی پارێزگای مەرکەزی}} == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگاکانی ئێران]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای مەرکەزی]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|مەرکەزی]] ns812rp17buz90toejn47p5eees22us 969804 969783 2022-08-11T09:05:06Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-جوگرافیا}} [[پەڕگە:IranMarkazi-SVG.svg|چەپ|وێنۆک|200px|پارێزگای مەرکەزی]] '''پارێزگای مەرکەزی''' (بە [[فارسی]]:استان مرکزی) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ئەراک]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای مەرکەزی لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای تاران|تاران]] ، [[پارێزگای ئەلبورز|ئەلبورز]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە ڕۆژاوادا لە گەڵ [[پارێزگای ھەمەدان]] ، لە باشووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] و [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] و لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای تاران|تاران]] ، [[پارێزگای قوم|قوم]] و [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای مەرکەزی (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|فارس|black|٧٠٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|١٥٫٠}} {{bar percent|لوڕ|yellow|١٥٫٠}}}} == شارستانەکان == پارێزگای مەرکەزی دوازدە شارستانی ھەن کە لەخوارەوە نوسراون: {{نەخشەی پارێزگای مەرکەزی}} == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگاکانی ئێران]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{کورت}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} [[پۆل:پارێزگای مەرکەزی]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|مەرکەزی]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 9bzl2jpstj5k463r6vbd3v4inb942sw 0 8747 969779 959391 2022-08-11T08:46:17Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = پارێزگای هەمەدان | ناوی خۆماڵی = استان همدان | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = | وێنە = IranHamadan-SVG.svg | قەبارەی وێنە = 250px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی پارێزگای ھەمەدان لە [[ئێران]]دا | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs=|longEW= | جۆری دابەشکراو = [[پێڕستی دەوڵەتانی جیھان|وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێمەکانی ئێران|ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = ھەرێمی ٤ | جۆری دابەشکراو٢ = [[پایتەخت|ناوەند]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[هەمەدان]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[پێڕستی شارستانەکانی پارێزگای ھەمەدان|شارستانەکان]] | ناوی دابەشکراو٣ = ١٠ | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | ژمارەی دانیشتووان = ١٬٧٥٨٬٢٦٨ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]]، [[ئازەری]]، [[فارسی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]] و [[سوننە]]) | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = }} '''پارێزگای ھەمەدان''' ({{بە فارسی|استان همدان}}) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ھەمەدان]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای ھەمەدان لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای زەنگان|زەنگان]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای مەرکەزی]] و لە ڕۆژئاوادا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای کوردستان|کوردستان]] و [[پارێزگای کرماشان|کرماشان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای هەمەدان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد|yellow|٤٢٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|٣٤٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٤٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کورت}} [[پۆل:پارێزگای ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] r8ntaydgdnrqspbjt2rbsxjzs623btc 969780 969779 2022-08-11T08:47:11Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = پارێزگای هەمەدان | ناوی خۆماڵی = استان همدان | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = | وێنە = IranHamadan-SVG.svg | قەبارەی وێنە = 250px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی پارێزگای ھەمەدان لە [[ئێران]]دا | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs=|longEW= | جۆری دابەشکراو = [[پێڕستی دەوڵەتانی جیھان|وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێمەکانی ئێران|ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = ھەرێمی ٤ | جۆری دابەشکراو٢ = [[پایتەخت|ناوەند]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[هەمەدان]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[پێڕستی شارستانەکانی پارێزگای ھەمەدان|شارستانەکان]] | ناوی دابەشکراو٣ = ١٠ | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | ژمارەی دانیشتووان = ١٬٧٥٨٬٢٦٨ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]]، [[ئازەری]]، [[فارسی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]] و [[سوننە]]) | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = }} '''پارێزگای ھەمەدان''' ({{بە فارسی|استان همدان}}) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ھەمەدان]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای ھەمەدان لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای زەنگان|زەنگان]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای مەرکەزی]] و لە ڕۆژئاوادا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای کوردستان|کوردستان]] و [[پارێزگای کرماشان|کرماشان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای هەمەدان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد|yellow|٤٢٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|٣٤٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٤٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کورت}} [[پۆل:پارێزگای ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] t3hcrymxf5g9o3xmao28jokgcn3pv31 969782 969780 2022-08-11T08:50:26Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = پارێزگای هەمەدان | ناوی خۆماڵی = استان همدان | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = | وێنە = IranHamadan-SVG.svg | قەبارەی وێنە = 250px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی پارێزگای ھەمەدان لە [[ئێران]]دا | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs=|longEW= | جۆری دابەشکراو = [[پێڕستی دەوڵەتانی جیھان|وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێمەکانی ئێران|ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = ھەرێمی ٤ | جۆری دابەشکراو٢ = [[پایتەخت|ناوەند]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[هەمەدان]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[پێڕستی شارستانەکانی پارێزگای ھەمەدان|شارستانەکان]] | ناوی دابەشکراو٣ = ١٠ | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | ژمارەی دانیشتووان = ١٬٧٥٨٬٢٦٨ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]]، [[ئازەری]]، [[فارسی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]] و [[سوننە]]) | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = }} '''پارێزگای ھەمەدان''' ({{بە فارسی|استان همدان}}) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ھەمەدان]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای ھەمەدان لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای زەنگان|زەنگان]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای مەرکەزی]] و لە ڕۆژئاوادا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای کوردستان|کوردستان]] و [[پارێزگای کرماشان|کرماشان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای هەمەدان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد و لوڕ|yellow|٤٢٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|٣٤٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٤٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کورت}} [[پۆل:پارێزگای ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] o4xkvqme5wmtiu8yc1itq4gdf3kh8qh 969803 969782 2022-08-11T09:04:49Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = پارێزگای هەمەدان | ناوی خۆماڵی = استان همدان | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = | وێنە = IranHamadan-SVG.svg | قەبارەی وێنە = 250px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی پارێزگای ھەمەدان لە [[ئێران]]دا | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs=|longEW= | جۆری دابەشکراو = [[پێڕستی دەوڵەتانی جیھان|وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[ھەرێمەکانی ئێران|ھەرێم]] | ناوی دابەشکراو١ = ھەرێمی ٤ | جۆری دابەشکراو٢ = [[پایتەخت|ناوەند]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[هەمەدان]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[پێڕستی شارستانەکانی پارێزگای ھەمەدان|شارستانەکان]] | ناوی دابەشکراو٣ = ١٠ | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = | ژمارەی دانیشتووان = ١٬٧٥٨٬٢٦٨ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[کوردی]]، [[ئازەری]]، [[فارسی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]] و [[سوننە]]) | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = }} '''پارێزگای ھەمەدان''' ({{بە فارسی|استان همدان}}) یەکێک لە [[پارێزگاکانی ئێران]]ە. ناوەندی ئەم پارێزگایە شاری [[ھەمەدان]]ە.<ref>{{Cite book|last=بەختیاری|first=سەعی|title=جوگرافیا|publisher=ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی|year=١٣٩٣ هەتاوی|isbn=978-964-342-431-2|location=تاران|pages=}}</ref> پارێزگای ھەمەدان لە باکووردا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای زەنگان|زەنگان]] و [[پارێزگای قەزوین|قەزوین]] ، لە باشووردا لە گەڵ [[پارێزگای لوڕستان]] ، لە ڕۆژھەڵات‌دا لە گەڵ [[پارێزگای مەرکەزی]] و لە ڕۆژئاوادا لە گەڵ پارێزگاکانی [[پارێزگای کوردستان|کوردستان]] و [[پارێزگای کرماشان|کرماشان]] ھاوسنوورە. == دانیشتووان == {{bar box | title=گرووپە ڕەگەزییەکان لە پارێزگای هەمەدان (٢٠١٦) <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> | titlebar=#ddd | left1='''گرووپە ڕەگەزییەکان''' | right1='''ڕێژە''' | float=left | bars= {{bar percent|کورد و لوڕ|yellow|٤٢٫٠}} {{bar percent|ئازەری|blue|٣٤٫٠}} {{bar percent|فارس|black|٢٤٫٠}}}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگاکانی کوردستان}} {{پارێزگاکانی لوڕستان}} {{پارێزگاکانی ئێران}} {{کورت}} [[پۆل:پارێزگای ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ھەمەدان]] [[پۆل:پارێزگاکانی کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] ruyic92cu9xwlkzbs9xvkoy3njz0772 0 9541 969546 947835 2022-08-10T15:37:33Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{Coord|34|10|9|N|73|14|33|E|type:event|display=title}} {{کەسایەتی | ناو = ئوسامە | وێنە =Osama bin Laden portrait.jpg | قەبارەی وێنە = 200px | ناوی کاتی لەدایکبوون =ئوسامە بن محەممەد بن عەوەز بن لادن | شوێنی لەدایکبوون = [[ڕیاز]]، {{flag|Saudi Arabia}} | ڕێکەوتی لەدایکبوون = ١٠ی ئازاری ١٩٥٧ | ڕێکەوتی مردن = ٢ی ئایاری ٢٠١١ (٥٤ ساڵ ژیاوە) | شوێنی مردن = [[ئەبوت ئاباد]]ی{{flag|Pakistan}} | ھۆکاری مردن = | شوێنی دۆزینەوەی تەرم = | شوێنی گۆڕ = [[دەریای عەرەب]] | نیشتەجێ ={{flag|Saudi Arabia}}{{ھن}}{{flag|Afghanistan}}{{ھن}}{{flag|Pakistan}} | نەتەوە = [[عەرەب]] | ناوەکانی تر = ئەبوو محەممەد | نەژاد = | شارومەندێتی = | ڕادەی خوێندەواری = | دایەن = | پیشە = سەرۆکی [[ئەلقاعیدە]] | ساڵانی چالاکی =١٩٧٩–٢٠١١ | خاوەنکار = | شار = | مووچە = | دارایی = | باڵا =۱.۹٥ [[مەتر]] | کێش =۷٥ [[کیلۆگرام]] | ناسراو بە ھۆی = | سەرناو = | وادە = | پێشوو = | جێگر = [[ئەیمەن زەواھیری]]<ref>[http://www.sbeiy.com/(A(vtfSv5BizAEkAAAAMzA0YWEyZmUtMTRlZi00Mzg0LTg3MTItMzYwYzdkYjM3OTljmRYN5-lpw6s1szGaH5yM8DNqfmw1))/ku/newsdetail.aspx?id=37176&cat=4 ماڵپەڕی سبەی - ئەیمەن زەواھیری وەک سەرکردەی نوێی رێکخراوی قاعیدە دەستنیشان کرا] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305114213/http://sbeiy.com/(a(vtfsv5bizaekaaaamza0yweyzmutmtrlzi00mzg0ltg3mtitmzywyzdkyjm3otljmryn5-lpw6s1szgah5ym8dnqfmw1))/ku/newsdetail.aspx?cat=4&id=37176 |date= ٥ی ئازاری ٢٠١٦}}</ref> | حیزب = [[File:Flag of al-Qaeda.svg|25px]] [[ئەلقاعیدە]] | بەرانبەرەکان = | ئایین = [[موسڵمان]]، [[سوننی]] | ھاوسەر = نەجوا غەنەهم (هاوسەرگیری ۱۹۷٤-۲۰۰۱ جیابوونەوە){{هن}} خەدیجە شەریف (هاوسەرگیری ۱۹٨۳-۱۹۹۰ جیابوونەوە){{هن}} خەیریا سەبار (۱۹٨٥){{هن}} سیهام سابار (۱۹٨۷) ئەمەل ئەحمەد ئەلصەدە (۲۰۰۰) | یار = | منداڵەکان =۲۰ | دایک و باوک = حەمیدە ئەلعەتاس، محەممەد بن عەوەز بن لادەن | خزمەکان = | پەیوەندیەکان = | خەڵاتەکان = |واژوو = | ماڵپەڕ = | پەراوێزەکان =}} '''ئوسامە بن محەممەد بن عەوەز بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: {{نووسەی عەرەبی|''أسامة بن محمد بن عوض بن لادن''}}) (١٠ی ئازاری ١٩٥٧–٢ی ئایاری ٢٠١١) دامەزرێنەری ڕێکخراوەی [[ئەلقاعیدە]]، بەرپرسیاری [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول]] و گەلێک ھێرشی پڕقوربانیی دیکەیە لە ئاستی جیھاندا. بنەماڵەی بن لادن، کە ئوسامە لەوان بوو، یەکێکە لە بنەماڵە زۆر دەوڵەمەندەکانی [[عەرەبستانی سەعوودی]]ن. == ژیاننامە == ئوسامە بن لادن ١٠ی ئازاری ساڵی ١٩٥٧ لە شاری [[ڕیاز]]ی پایتەختی [[عەرەبستانی سەعوودی]] لەدایکبووە و ٥٢ خوشک و برای ھەیە، کە ئەو لە نێویاندا ژمارە ١٧یە.<ref>[http://www.qallat.org/news/6468.html ماڵپەڕی qallat - ئوسامە بن لادن کێ بوو؟]{{بەستەری مردوو|url=http://www.qallat.org/news/6468.html |date=تشرینی دووەمی ٢٠١٨}}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> باوکی ئوسامە (محەممەد بن لادن) بازرگانێکی دەوڵەمەند بووە و پێوەندییەکی بەھێزی لەگەڵ بنەماڵەی شاھانەی سعوودیەدا ھەبوو.<ref>[http://www.hawler.in/more.php?id=16102 ماڵپەڕی ھەولێر - ھەموو زانیارییەکان لەبارەی (ئوسامە بن لادن)ـەوە]{{بەستەری مردوو|url=http://www.hawler.in/more.php?id=16102 |date=تشرینی دووەمی ٢٠١٨}}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> بۆ یەکەمجار لە تەمەنی ١٧ ساڵیدا ژنی ھێنا کە کچی خوشکی دایکە سوورییەکەی بوو. ئوسامە لە ساڵی ١٩٧٩ کۆمەڵەیەکی خێرخوازی دامەزراند و دواتر سەربازگەیەکی بۆ مەشقپێکردنی چەکداران بۆ شەڕی [[سۆڤیەت]] لە ئەفغانستان بە ھاوکاری سعوودیە و [[ویلایەتە یەکگرتووەکان|ئەمریکا]] دامەزراند و دواتر بۆخۆی بۆ شەڕ چووە [[ئەفغانستان]] و پاشان لە ساڵی ١٩٨٨ ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]]ی لە ئەفغانستان دامەزراند. === ئەفغانستان === (بن لادن) پاش بەجێھێشتنی کۆلێژ لە ساڵی ١٩٧٩ـدا، پێوەندی بە عەبدوڵڵا عەزامەوە کرد بۆ شەڕکردن دژ بە سوپای یەکیەتیی سۆڤیێت لە ئەفغانستان. لە ساڵی ١٩٧٩ تاوەکوو ١٩٨٩، دەزگای ھەواڵگریی ئەمریکا، یارمەتیی سەربازی و دارایی پێشکەش بە گرووپی جیھاد موجاھیدنی ئوسامە دەکرد. لە ساڵی ١٩٩٠، گەڕایەوە بۆ سعوودیە و بە ھەموو شێوەیەک دژی ئەوە بوو بەرپرسانی وڵاتەکەی داوا لە ھێزی ئەمریکا بکەن بۆ ھێرشکردنەسەر سوپای عێراق و ناچارکردنی [[سەددام]] بۆ ئەوەی لە [[کوێت]] بکشێتەوە. لە ساڵی ١٩٩٢، ڕووی کردە سوودان و ئەو وڵاتەی کردە بارەگەیەکی سەرەکیی ڕێکخراوەکەی. ئەم گرووپە لە ساڵی ١٩٩٥ ھەوڵی دا سەرۆکی پێشووی میسر [[حوسنی موبارەک]] بکوژێت، بەڵام سەرکەوتوو نەبوو. ساڵێک پاش ئەوە، بەرپرسانی سعوودیە و میسر و ئەمریکا گوشاریان خستە سەر بەرپرسانی سوودان بۆ ئەوەی ئوسامە لە خاکی وڵاتەکەیان دەربکەن. ئەویش ناچار بوو بگەڕێتەوە بۆ (جەلال ئاباد) لە ئەفغانستان. لەوێ پێوەندییەکی بەھێزی لەگەڵ بەرپرسی بزووتنەوەی تاڵیبان [[مەلا عومەر]] پێک ھێنا و ڕێکخراوەکەی بەھێز کردەوە و چەندین کامپی تایبەت بە مەشقکردنی دروست کرد. == ھێرشەکانی ئەلقاعیدە == لە سەرەتای ساڵانی نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوودا، (بن لادن) بڕی ٤٠ ھەزار دۆلاری ئەمریکایی وەکوو یارمەتی دایە چەکدارە ئیسلامییەکانی [[جەزائیر]] و داوای کرد کە دانوستان لەگەڵ حکوومەتدا نەکەن، بەڵکوو شەڕ بکەن. شەڕ ھەڵگیرسا و بەو ھۆیەیشەوە، نزیکەی ١٥٠ تا ٢٠٠ ھەزار کەس کوژران و لە کۆتاییدا حکوومەت سەرکەوت. ئوسامە بۆ چەندین جار ڕەتی کردەوە ڕێکخراوەکەی ھێرشەکانی ١١ـی ئەیلوولی ئەنجام دابێت، بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٤ـدا ددانی بەو ڕاستییەدا نا و بەرپرسیارەتیی ئەو ھێرشانەی لە ئەستۆ گرت. ھێرشەکە بریتی بوو لە ڕفاندنی چوار فڕۆکەی نەفەرھەڵگر و پێکدادانیان بە ھەردوو بینای تاوەری بازرگانیی جیھانی لە نیویۆرک و پێنتاگۆن لە ڤێرجینیا و وەکوو دەرئەنجامی ئەوەیش، ٢٩٧٤ کەس گیانیان لە دەست دا و تاوەری بازرگانییش ڕووخا. وەکوو دەرئەنجامی ئەوەیش، حکوومەتی ئەمریکا شەڕی دژەتیرۆری ڕاگەیاند و ھێرشی کردە سەر ئەفغانستان بۆ کۆتاییھێنان بە دەستەڵاتی تاڵیبان و دەستگیرکردنی بەرپرسانی ئەلقاعیدە. شەڕی دژەتیرۆر بەردەوام بوو و لە ساڵی ٢٠٠٣ـدا، ئەمریکا و ھاوپەیمانانی ھێرشیان کردە سەر عێراق و کۆتاییان بە دەسەڵاتی [[سەددام حوسێن]] ھێنا. بن لادن و ڕێکخراوەکەی بەرپرسن لە چەندین تەقینەوەی دیکەی وەکوو تەقینەوەکانی «بالی» لە [[ئەندەنووسیا]] و ھێرشەکانی سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە [[تانزانیا]] و [[کینیا]].<ref>{{Cite web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/6363306 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date= ٣ی ئابی ٢٠١٤ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20121031043650/http://msnbc.msn.com/id/6363306/ }}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20021218105636/http://www.wdr.de/tv/monitor/beitraege.phtml?id=379</ref> == مەرگ == لە ساڵی ٢٠١١ ئوسامە بن لادن لە لایەن دەستەیێکی تایبەت لە چەکدارانی ئەمریکی کوژرا و دواتر تەرمەکەی لە دوای کفن کردنی بە شێوەی [[ئیسلام]]یەوە خرایە نێو زەریا.<ref>http://www.washingtonpost.com/world/cia-spied-on-bin-laden-from-safe-house/2011/05/05/AFXbG31F_story.html</ref><ref>http://thelede.blogs.nytimes.com/2011/05/01/bin-laden-dead-u-s-official-says/</ref> == پێشانگا == <gallery> پەڕگە:Osama Bin Laden marked deceased on FBI Ten Most Wanted List May 3 2011.jpg|بن لادەن کەوتە نێولیستی سەروو داواکراوەکانی FBI ی ئەمریکی لەساڵی ٢٠١١ پەڕگە:Hamid Mir interviewing Osama bin Laden.jpg|حەمید میر ی ڕۆژنامەنووسی پاکیستانی لەساتە وەختی دیداری ڕۆژنامەنووسی لەگەڵ ئوسامە پەڕگە:Obama and Biden await updates on bin Laden.jpg|[[باراک ئۆباما]]ی سەرۆکی ئەمریکا لەچاوەڕوانی دواین گۆڕانکاریەکان لە شەوی تیرۆرکردنی بن لادەن </gallery><ref>[http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html ماڵپەڕی ڕووداو - ئوسامە بن لادن کێ بوو؟] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html |date= ٥ی ئایاری ٢٠١١}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{ئیسلامی سیاسی}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|شەڕ|عەرەبستانی سعوودی|پاکستان|ئەفغانستان}} [[پۆل:تیرۆریزمی ئیسلامی]] [[پۆل:ئوسامە بن لادەن]] [[پۆل:شاعیرانی سعوودی]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١١]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:ڕەخنەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی شیعە]] [[پۆل:ئەندازیارانی شارستانی]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] pl258lziifjdqqfloak6cna2bb482mz 0 10059 969762 910467 2022-08-11T07:46:37Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{بێ سەرچاوە}} '''حیزبی شیوعی کوردستان ـ عێراق'''، لە ئاکامی پەرەسەندنی ھۆشمەندی چینایەتی‌ و سیاسی گەلی کوردستان بە گشتی ‌و رۆڵی کرێکاران ‌و رەنجدەران لە تێکۆشانە نیشتمانی ‌و چینایەتییەکاندا، دامەزراوە. ==مێژووی حیزب== ئەم رێکخراوە لە یەکەمین کۆنگرەی [[حیزبی شیوعی عێراق|حیزبی شیوعی عێراقدا]] لە ساڵی [[١٩٤٥]]دا بە ڕەچاوکردنی تایبەتمەندێتی نەتەوەیی، بەناوی لقی کوردی حیزبی شیوعی عێراق ڕاگەیەنراوە و مافی دانانی بەرنامە ‌و پێڕەوی ناوخۆی پێدراوە، پاشان بوو بە لقی کوردستان. لە ئایاری [[١٩٦٦]]دا لقی کوردستان یەکەمین کۆنفرانسی خۆی بەست و دواتر لە سێیەمین کۆنفرانسی حیزبدا لە کانوونی یەکەمی [[١٩٦٧]] گۆڕا بۆ رێکخراوی ھەرێمی کوردستانی حیزبی شیوعی عێراق و، لە ئایاری [[١٩٦٩]]دا کۆنگرەی یەکەمی خۆی بەست ‌و بەرنامەیەکی نیشتمانی ‌و دیموکراسی داڕشت. لە دوای ئەو وەرچەرخانە مێژووییەی کە لە ئەنجامی [[راپەڕینی ئاداری ١٩٩١]]دا ھاتەکایەوە، رێکخراوی ھەرێمی کوردستان دووەمین کۆنگرەی خۆی لە (٣٠/٦/١٩٩٣)دا بەست و حیزبی شیوعی کوردستان ـ عێراقی وەک درێژەپێدەری رێکخراوی ھەرێمی کوردستان، ڕاگەیاند. [[ڕۆژنامەی ئازادی]] یەکەمین ڕۆژنامەی سیاسی شیوعی کوردیە لە عێراق ١٩٤٥-١٩٦٠ == ئەمانەش ببینە == * [[ڕۆژی شەھیدی شیوعی]] * [[کۆمەڵەی ئافرەتانی کوردستان]] {{کۆڵکە}} {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{پەرلەمانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت }} [[پۆل:حیزبی شیوعی کوردستان-عێراق]] [[پۆل:حیزبەکانی عێراق]] [[پۆل:حیزبەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:پەرلەمانی کوردستان]] [[پۆل:پارتە سیاسییەکان لە ھەرێمی کوردستان]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] 4u4ubl9zzdfz27gb9zm33vqcuakwngi 0 10232 969547 967002 2022-08-10T15:38:11Z Abdurhman Ahmad 31264 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{ھەنووکەیی}} {{زانیاریدانی کەسایەتی/ویکیدراوە}} '''ئەیمەن محەممەد ڕەبیع زەواھیری''' ({{بە عەرەبی|أيمن محمد ربيع الظواهري}}؛ لەدایکبووی [[١٩ی حوزەیران]]ی [[١٩٥١]] لە [[میسر]] - مردووی ٣١ی تەممووزی ٢٠٢٢ لە [[کابول]]، [[ئەفغانستان]]) ڕێبەری [[ڕێکخراوی ئەلقاعیدە]]یە بوو.<ref>{{Cite web|title=Who was al-Qaeda’s leader Ayman al-Zawahiri?|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/2/al-zawahiri-from-cairo-doctor-to-al-qaeda-leader|access-date=2022-08-02|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Al Qaeda leader Zawahiri killed in U.S. drone strike in downtown Kabul|url=https://www.reuters.com/world/cia-carried-out-drone-strike-afghanistan-us-officials-say-2022-08-01/|newspaper=Reuters|date=2022-08-02|access-date=2022-08-02|language=en|first=Mohammad Yunus|last=Yawar|first2=Idrees|last2=Ali|first3=Jeff|last3=Mason}}</ref> ئەیمەن زەواھیری دووەمین [[جیھادی ئیسلامیی میسر]]ە بوو. ھاوسەر و سێ لە شەش مناڵی زەواھیری لە ھێرشەکانی ساڵی [[٢٠٠١]]ی [[وڵاتە یەکگرتووەکان]] لە [[پارێزگای قەندەھار|قەندەھاری]] [[ئەفغانستان]] کوژران.<ref>[[:en:Ayman al-Zawahiri#Formal appointment|ویکیپیدیای ئینگلیسی]]</ref> ئەو لە پاش کوشتنی [[ئوسامە بن لادەن]] لەلایەن سەربازانی ئەمریکا ناوبراو بووە ڕابەری قاعیدە. لە ٣١ی تەممووزی ٢٠٢٢دا، بە ھێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئەمریکی لە کابوول کوژرا.<ref>{{Cite web|title=You are being redirected...|url=https://nrttv.com/detail/14366|access-date=2022-08-02|website=nrttv.com}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{ئیسلامی سیاسی}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|میسر}} [[پۆل:موسڵمانانی میسری]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥١]] [[پۆل:ڕەخنەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی شیعە]] [[پۆل:توێژەرانی ئایینی ئیسلام]] [[پۆل:خەڵکی قاھیرە]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢]] [[پۆل:دوایین مردنەکان]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] kepsehjpm3hcqh5pmghrj36iwd8skpx 969632 969547 2022-08-10T20:57:32Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{ھەنووکەیی}} {{زانیاریدانی کەسایەتی/ویکیدراوە}} '''ئەیمەن محەممەد ڕەبیع زەواھیری''' ({{بە عەرەبی|أيمن محمد ربيع الظواهري}}؛ لەدایکبووی [[١٩ی حوزەیران]]ی [[١٩٥١]] لە [[میسر]] - مردووی ٣١ی تەممووزی ٢٠٢٢ لە [[کابول]]، [[ئەفغانستان]]) ڕێبەری [[ڕێکخراوی ئەلقاعیدە]]یە بوو.<ref>{{Cite web|title=Who was al-Qaeda’s leader Ayman al-Zawahiri?|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/2/al-zawahiri-from-cairo-doctor-to-al-qaeda-leader|access-date=2022-08-02|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Al Qaeda leader Zawahiri killed in U.S. drone strike in downtown Kabul|url=https://www.reuters.com/world/cia-carried-out-drone-strike-afghanistan-us-officials-say-2022-08-01/|newspaper=Reuters|date=2022-08-02|access-date=2022-08-02|language=en|first=Mohammad Yunus|last=Yawar|first2=Idrees|last2=Ali|first3=Jeff|last3=Mason}}</ref> ئەیمەن زەواھیری دووەمین [[جیھادی ئیسلامیی میسر]]ە بوو. ھاوسەر و سێ لە شەش مناڵی زەواھیری لە ھێرشەکانی ساڵی [[٢٠٠١]]ی [[وڵاتە یەکگرتووەکان]] لە [[پارێزگای قەندەھار|قەندەھاری]] [[ئەفغانستان]] کوژران.<ref>[[:en:Ayman al-Zawahiri#Formal appointment|ویکیپیدیای ئینگلیسی]]</ref> ئەو لە پاش کوشتنی [[ئوسامە بن لادەن]] لەلایەن سەربازانی ئەمریکا ناوبراو بووە ڕابەری قاعیدە. لە ٣١ی تەممووزی ٢٠٢٢دا، بە ھێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئەمریکی لە کابوول کوژرا.<ref>{{Cite web|title=You are being redirected...|url=https://nrttv.com/detail/14366|access-date=2022-08-02|website=nrttv.com}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{ئیسلامی سیاسی}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|میسر}} [[پۆل:موسڵمانانی میسری]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥١]] [[پۆل:ڕەخنەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی شیعە]] [[پۆل:توێژەرانی ئایینی ئیسلام]] [[پۆل:خەڵکی قاھیرە]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢]] [[پۆل:دوایین مردنەکان]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] [[پۆل:تیرۆریزم لە ئەفغانستان]] ksd1qvwdjw5d9twa13ueu0sxlc1jzu6 0 10352 969539 969489 2022-08-10T15:16:43Z Ahrir 41791 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە wikitext text/x-wiki {{بێسەرچاوە}} {{ویکیسازی}} {{Underlinked|date=نیسان ٢٠١٧}} {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = ئورشەلیم | ناوی فەرمی = | ناوی خۆماڵی = יְרוּשָׁלַיִם (Yerushalayim){{ھن}} {{نووسەی عەرەبی|القُدس}} (al-Quds){{ھن}} أُورشَلِیم (Ūrshalīm) | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = شار <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Jerusalem infobox image.JPG | قەبارەی وێنە = | شرۆڤەی وێنە = وێنەی چەند شوێنی شاری ئورشەلیم | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵاتی ڕۆژھەڵاتی شار | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|فەلەستین}} | جۆری دابەشکراو١ = وڵاتی ڕۆژاوای شار | ناوی دابەشکراو١ = {{ئاڵا|ئیسرائیل}} | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = | ناوی سەرۆک = <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٨٠٬٢٠٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠٠٩]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = {{URL|https://www.jerusalem.muni.il/en/Pages/default.aspx|jerusalem.muni.il}} (ئیسرائیل) | پەراوێزەکان =}} '''ئورشەلیم''' یان '''قودس''' ({{بە ئینگلیزی|Jerusalem}}، {{بە عەرەبی|القُدس}}، بە [[عیبری]]: ''יְרוּשָׁלַיִם'') و گرنگییەکی زۆری ھەیە لە ڕووی ئایینی و ئابوورییەوە؛ و قورسایی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستە و پایتەختی ئیسرائیلە لە زمانی عەرەبی بە چەندین ناوی تر دەناسرێت وەکو: بیت المقدس، القدس الشریف، وأولی القبلتین و لەلای جوولەکەش بە ڕەسمی پێی ئەوترێت ئورشەلیم قودس مێژوویەکی کۆنی ھەیە و لە ھەندێک سەرچاوە باس لەوە کراوە کە لە دەوروبەری ساڵی ٣٠٠٠ پ. ز بۆ یەکەم جار ژمارەیەک خەڵکی لێ نیشتەجێ بووە و دەتوانین بڵێین ئەوە سەرەتای دروستبوونی قودسە قودس گرنگییەکی زۆری ھەیە بۆ ھەرسێ ئایینەکە: جوولەکە - مەسیح - ئیسلام بۆ جوولەکە گرنگییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو کاتەی کە پێغەمبەر داود ڕزگاری دەکات و ئەیکات بە پایتەختی شانشینی ئیسرائیل لە دەوروبەری ساڵی ١٠٠٠ پ. ز و پاشانیش سولەیمانی کوڕی یەکەم پەرستگای جوولەکە بونیاد دەنێت کە بەبیروڕای جوولەکەکان گەنجینە و سەروەت سامانێکی زۆر لە ژێریدا حەشار دراوە لە ھەندێک بەڵگەدا باس لەوە کراوە کە لە کاتی ھێرشەکانیان ھەندێک لە خاچپەرستەکان ئەم گەنجینەیەیان دۆزیوەتەوە و پاشان بردویانە بۆ ئەورووپا و ناوی خۆیان ناوە سوارچاکەکانی پەرستگا و پاشانیش بەو گەنجینەیە توانیان خۆیان بگەیەنن بە دەسەڵاتێکی بێ پایان بۆ مەسیحیش گرنگییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە بەپێی ئینجیل پێغەمبەر عیسا لەسەر گردی کالاڤاری نزیک قودسی کۆن لە خاچ دراوە و بەرزبووەتەوە بۆ ئاسمان پاشان بەپێی ئەوە لە پەیمانی نوێ باس کراوە سانت ھێلانە ئەو خاچە دەدۆزێتەوە لە نێو قودس پاش ٣٠٠ ساڵ بۆ موسوڵمانانیش گرنگییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە پێغەمبەر ((محمد))(د. خ) لەوێوە لەگەڵ جبرائیل ڕۆشتوە بۆ ئاسمان و دواتر گەڕاوەتەوە و گرنگترین شوێنەکانی قودس بریتییە لە مزگەوتی ئەقسا و قبة صخرة و کەنیسەی گۆڕی پیرۆز لە ھەندێک بەڵگە باس لەوە کراوە کە ئەوەی سولەیمان بونیادی ناوە پەرستگا نەبووە و ئەوە تەنھا ئەفسانەی جوولەکەیە. لەکاتێکدا لە زۆر شوێنی تر تەواو پێچەوانەی ئەمە باس کراوە. (وَاللەُ یَعلَمُ وَأنتُمْ لا تَعلَمُونَ) بە مێژووی دوور و درێژییدا قودس دوو جار ڕوخێنراوە و ٢٣ جار ئابڵوقە دراوە و ٥٢ جار ڕووبەرووی ھێرش بووەتەوە و ٤٣ جار دەستی بەسەردا گیراوە بەپێی ئەوەی لە تەوڕات دا باس کراوە ئەم قودسە لەلایەم شامی کوڕی نوح بونیاد نراوە و پاشان خەڵکی لێ نیشتەجێ بووە پاش مردنی سولەیمان شانشینی ئیسرائیل دابەش دەبێت بۆ دوو بەش بەشی باشوور و بەشی باکوور کە قودس دەبێت بە پایتەختی بەشی باشوور و پاشان لەلایەن بابلییەکانەوە بە سەرکردایەتی نبوخذ نصّر داگیر دەکرێت و قودس ئەڕوخێنن و جوولەکەکانیان ئاوارە دەبن و زۆربەشیان دەبن بە کۆیلە؛ و قودس لەگەڵ زەوی تەخت دەکرێ و لەو ھێرشەدا گومان دەکرێ کە ئەو ١٠ لەوحەی موسا دیارنەمابن کە یاساکانی بۆ جوولەکە تیا نوسیبوو پاش چەندین ساڵ لە بابل لەلایەن ٧٠ حاخامی جوولەکە کتێبی تەلموود نوسرا و جوولەکە دەستی کرد بە ئیشکردن بە تەلموود و پشت گوێ خستنی پەیامی ڕاستی خودا پاش ٥٠ ساڵ پاشای ھەخامەنشی [کۆرشی گەورە دامەزرێنەری ئیمپڕاتۆریەتی ھەخامەنشی] ڕێگای دا بە جوولەکەکانی بابل بگەڕێنەوە بۆ قودس و دەست بکەن بە بونیادنانەوەی شارەکە پاشان قودس دووبارە چەندین جار تووشی داگیرکاری بوویەوە لەلاین ڕۆمانییەکانەوە پاش ڕوخانی ئیمپراترۆیەتی ڕۆما و دابەشبوونی قودس بەر بەشی ڕۆمای ڕۆژھەڵات دەکەوێت واتا ئیمپراتۆری بیزەنتی و لەو کاتەدا بە تەواوی بوبوو بە مۆرکی مەسیحییەت بەڵام دواتر لەلایەن فارسەکانەوە (ساسانییەکان) داگیر دەکرێت و لەژێر دەستی ڕۆم دەری دەھێنن پاش ١٥ ساڵ جارێکی تر دەکەوێتە دەستی ڕۆم و بەو شێوەیە دەمێنێتەوە تاکو ڕزگارکردنی لەلایەن ئیسلامەوە. پاش ئەوەی عومەری کوڕی خەتاب دەبێت بە خەلیفە فەرمان بە عمرو بن العاص و أبوو عبیدە بن الجراح دەکات بڕۆن بۆ قودس و ئیسلامی تێدا بڵاو بکەنەوە پاشان کە دەگەن بە قودس ناتوانن بڕۆنە ژوورەوە بەھۆی دیوارەکانی دەوروبەرییەوە و لەو کاتە ابو عبیدە نامەیەکی نارد بۆ خەڵکی قودس و دڵنیای پێدان بەڵام خەڵکی خۆیان لێ گێل کرد و بۆ دووەم جار نامەی ناردەوە بەڵام ئەمجارەیان قودسی ئابلوقەدا بەھۆی بەردەوامی ئابلوقەی سوپای موسوڵمانانەوە سەرۆکی قەشەکان بەناوی (سفرۆنیوس) دەڵێت بە ھیچ شێوەیەک قودس نادەم بە دەستی ھیچ کەسێکەوە جگە لە عومەری کوڕی خەتاب خۆی پاشان عمرو بن العاص ئەم داواکارییەی سفرۆنیوس دەنێرێت بۆ عومەری کوڕی خەتاب ئەویش دەڕوات بۆ قودس و لەگەڵ قەشەکان پەیمانێک دەبەستن کە ئازاد بن لە ئایینەکەیان بەرامبەر پێدانی [[باج]] وەک ھەر کەسێکی ئاسای ھەڵسوکەوتیان لەگەڵ دەکرێت و دواتریش ڕێگایان دا بە جوولەکەکان بگەڕێنەوە بۆ قودس و بەھەمان شێوەی مەسیحییەکان ئازاد دەبن پاشان عومەر کوڕی خەتاب دەستی کرد بە گەڕان بەدوای شوێنی مزگەوتی ئەقسا بەو پێیەی کە لە قورئان باس کرابوو و وەک ئەوەی کە پێغەمبەر (د. خ) بۆی باس کردبوو و لە ماوەیەکی کورت توانی بیدۆزێتەوە و فەرمانی کرد مزگەوتێکی تر لە شوێنی دروست بکرێت و پاشانیش لەلایەن خەلیفەکانی تری ئومەیی و عەباسی نۆژەن کراوەتەوە و یەکێک لە مێژوو نوسە عەرەبەکان دەڵێت کە عبد الملک بن مروان مزگەوتی قبة صخرة بونیاد ناوە ڕەنگەکەی کردووە بە ئاڵتوونی بۆ ئەوەی لە کەنیسەکانی نێو قودس جیاواز بێت ئەمەش لە ساڵی ٦٦ کۆچی و جێگای مزگەوتەکە لە ھەموویان دیارترە پاشانیش لەسەر داوای پاپا ئۆریانی دووەم ھەڵمەتی خاچپەرستی دەستپێدەکات کە ئامانجی سەرەکی پاپاکان ئەم شارە بوو ئامانجی پاشاکان دەوڵەتە موسوڵمانەکان و ئامانجی جەنگاوەران پاکبونەوەی گوناح و سامان بوو ھەر بۆیە مەسیحییەکانی ئەورووپا لە ساڵی ١٠٩٩ ھێرش دەکەنە سەر قودس بە ھێرشی خاچ پەرستانی یەکەم ناسراوە و پاش ئابڵوقەدانی دەستی بەسەردا دەگرن و داگیری دەکەن ھەر لە یەکەم دەقە کە دەڕۆنە نێو قودس نزیکەی ٧٠ ھەزار کەس دەکوژن و بەشێکی زۆری شوێنەکان دەسوتێنن و لەو ھێرشەدا چەندان کتێب و شوێنەواری بەنرخ لەناوچون پاش نزیکەی ٨٠ ساڵ لە ساڵی ١١٨٧ سەرکردەی کوردی (سەلاحەدینی ئەیوبی) توانی قودس لەژێر دەستی خاچ پەرستەکان دەربێنێت پاش جەنگە بەناوبانگەکەی حەتین کە توانی ھێرشی سێیەمی خاچپەرستان بەتەواوی بشکێنێ و سەرکردەکەیان ڕیشالد شێردڵ ڕای کردەوە بۆ وڵاتی خۆی و جارێکی تر موسوڵمانان دەستیان بەسەردا گرتەوە و جارێکی تر ڕێگا درا جوولەکەکان بۆی بگەڕێنەوە و دەستکرا بە نۆژەن کردنەوەی بەڵام پاش مردنی سەلاحەدین ناکۆکی کوڕەکانی و لاوازی دەوڵەتی ئەیوبی جارێکی تر قودس دەکەوێتە دەست خاچ پەرستان و نزیکەی ١١ ساڵ تێیدا دەمێننەوە پاشان دووبارە ڕزگار دەکرێتەوە لەلایەن پاشا الصالح نجم الدین أیوب دواتر جارێکی تر داگیر دەکرێتەوە لەسەر دەستی تاتار و خوارزمەیکان و کوشت و بڕێکی زۆری تێدا دەنێنەوە دواتر تاتارەکان لەسەر دەستی مەمالیکەکانی میسڕ دەشکێن و مەمالیکەکان دەست دەگرن بەسەر قودس دا و قودس بە شارێکی مەمالیکی دەمێنێتەوە تاکو ھاتنی عوسمانییەکان کە لەم ماوەیییەش تووشی بوومەلەرزە و بڵاوبوونەوەی نەخۆشی تاعون دەبن خەڵکی شارەکە پاش ھێرشی عوسمانییەکان بۆ سەر مەمالیک لە سالی ١٥١٧ دەست دەگرن بەسەر قودس دا و بە درێژای دەسەڵاتی عوسمانی قودس لەژێر دەستی عوسمانییەکان بوو تا سالی ١٩١٧ و شکستی عوسمانی لە جەنگی جیھانی یەکەم. لەو ماوەیەدا خەلیفەکانی عوسمانی گرنگیان داوە بە شارەکە بەتایبەت سولەیمانی قانونی کە شارەکەی نۆژەن کردووەتەوە و دیوارەکەی دەرەوەی دروست کردووەتەوە و پۆستە و گەیاندنیان تێدا دامەزراندوە لەگەڵ چەندین ڕێگا و بانبەلام تەنھا وەک شارێکی ئاسای سەیر دەکرا و گرنگی ئەوتۆی نەما بوو پاشانیش گرانی و برسیێتی ڕووی لە شارەکە کرد و بەھۆی بڕی زۆری باج و گرانی شتومەکەوە دواتر پاش شکست و ڕوخانی عوسمانی بەڕیتانییەکان دەستیان بەسەر شارەکەدا گرت و دواتریش جوولەکە و مەسیحییەکان بە شێوەیەکی بەرچاو بۆی گەڕانەوە بەتایبەت زۆری جوولەکە وای کرد ژمارەی موسوڵمانان زۆر کەم بێتەوە بەھۆی کڕینی زەوییەکانی قودس و دەرکردنی موسوڵمانان و مەسیحییەکان بۆیە چەندین شۆڕشی تێدا بەرپا بوو بەڵام بەڕیتانییەکان توانیان کۆنتڕۆڵی بکەن و خزمەتی زیاتر بە جوولەکەکان بدەن نموونەش کردنەوی زانکۆی عیبری دواتریش کێشەی قودس برایە نەتەوە یەکگرتووەکان لە پاش جەنگی جیھانی دووەم و نەتەوە یەکگرتووەکانیش بڕیاری دا خۆیان قودس بەڕێوە ببەن تاکو دیاریکردنی شێوازێکی حوکم بۆ خەڵکەکە کە خۆیان بیانەوێت بەڵام پاش پاشەکشێی بەڕیتانییەکان جوولەکەکان ئەم ھەلەیان قۆستەوە و دەوڵەتی ئیسرائیلیان ڕاگەیاند ئەمەش بووە ھۆی شەڕو کوشتارێکی زۆر کە تا ئێستاش ھەر بەردەوامە کە گرینگترینیان سەری سالی ١٩٦٧ ە قودس دەکەوێتە ناوەڕاستی فەڵەستینەوە و لە پاش دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل بەشێکی کەوتە بەر ئیسرائیل تا ئێستاش ئەم کێشەیە چارەسەر نەکراوەو بووەتە ھۆی ململانێی بەردەوامی ئایینەکان تێیدا کە ھەر یەکەیان ھەوڵدەدات دەسەڵاتی خۆی زیاتر بێت لە قودس شاری قودس نزیکەی ٦٠ کم دوورە لە دەریای ناوەڕاستەوە و لەسەر بانێکە لە بنەڕەتدا شێوەی قەڵایەکی وەرگرتبوو و لە ٤ گەڕەک پێکھاتبوو و دیوارێکیش بەدەوریدا بەڵام کەم کەم دەبتی کردوە بەر فراوان بوون. ھەروەھا لە کۆندا قودس دەوروبەری دارستان بووە بەڵام بەھۆی شەڕ و داگیرکارییەوە ھەمووی لەناوچووە لە ئێستادا دانیشتووانەکەی نزیکەی ٨٥٠ ھەزار کەس دەبن و زۆرینەی جوولەکەیە و پاش جوولەکەش موسوڵمانە و ھەر لە سەردەمی عوسمانییەکانەوە وەک ئاماژەمان پێدا شارەوانی و دام و دەزگای تێدا دامەزراوە ناو شاری قودس دابەش کراوە بۆ ٤ بەشی سەرەکی ئەویش باشوور و باکوور و ڕۆژھەڵات و ڕۆژاوا قودس شارێکە پڕە لە شوێنەوار و بینای گرنگ وەک: نەخۆشخانەی گەورەی haddassah لە ڕۆژاوا، باخچەی ئاژەڵانی biblical لە بەشی باشوور و شوێنی دروستکردنی پەیکەر، ھتد.. بەڵام ئەمانە و چەند شوێنێکی زۆری تر گرنگییەکی زۆری پێ نادرێ چونکە گرنگترین بەشی شوێنی شارەکە لە بەشی ڕۆژھەڵاتە ئەویش کە بریتییە لە شورایەک کە جێگای کۆبونەوەی ئایینەکانە و بۆ ھەر یەکێک لە ئایینەکە گرنگترین جێگای لێیە بۆ موسوڵمانان مزگەوتی ئەقسا و گومەز بەردینی لێیە و بۆ مەسیحەکان کڵێسای st.anne و کڵێسای گۆڕی پیرۆز و کڵێسای redeemer و چەند شوێنێکی تر… و بۆ جوولەکەکان hahura syng و چەند شوێنێکی تر… سەبارەت بە دەروازەکانی چوونە ژورەوەی ئەم شورایە ئەوا ژمارەیەکی زۆر دەروازەی تیایە وەک: دەروازەی ئاڵتوونی، دەروازەی یافو، دەروازەی شێر، دەروازەی زیۆن، دەروازەی dung دەروازەی damascus و دەروازەی نوێ..... و ساڵانە سەدان کەس سەردانی ئەم شارە گرنگە دەکەن ھاوکات ئەم شارە یەکێکە لەو شارانەی کە لە سەرەتای مێژووەوە ناکۆکییەکی زۆری لەسەرە بەڵام لە ساڵی ٢٠١٨ بە فەڕمی وڵاتتی ئیسرائیل بە پایتەختی خۆی ناساند. == شوێنی ئایینی و گەشتیارییەکان == * مزگەوتی قوبە سەخرە * مزگەوتی قەبلی * کڵێسای قیامە * دیواری بەلاق یان دیواری ڕۆژاوا * تاوەری قەڵا * دەرگای عەموود یان دەرگای دیمەشق * مزگەوتی عومەری کوڕی خەتاب * دەرگای ئەسبات * کنێستی ئۆرشەلیمی گەورە * دەرگای ساھرە * کڵێسای مریەم مەجدەلییە * دەرگای خەلیل {{wide image|Panorma Jerusalem vomHospiz.jpg|800px|وێنەیەکی پانۆرامایی ئورشەلیم (قودس) لەسەر چیای زەیتون گیراوە.}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پایتەختەکانی ئاسیا}} {{تووڵی دەروازە|ئیسرائیل|ئیسلام|جوویەتی|فەلەستین}} [[پۆل:مانگیلەی بەپیت]] [[پۆل:کێشەی ئیسرائیل و فەلەستین]] [[پۆل:ئورشەلیم]] [[پۆل:شارەکانی فەلەستین]] [[پۆل:مێژووی ئیسلام]] [[پۆل:شارە پیرۆزەکان]] [[پۆل:پایتەختەکانی ئاسیا]] [[پۆل:شارەکانی ئیسرائیل]] [[پۆل:مەڵبەندە کێشە لەسەرەکانی ئاسیا]] [[پۆل:شوێنە پیرۆزەکان لەئیسلامدا]] 6gufvr9z78mudplktca7zsfn9l58rxp 0 10866 969834 938088 2022-08-11T10:31:37Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[مزگەوتی شین]] wikitext text/x-wiki {{سەرچاوەی باوەڕپێنەکراو|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} {{زانیاریدانی سوڵتانی عوسمانی |ناوی سوڵتان = سوڵتان ئەحمەدی یەکەم |ناوی تەواو = سوڵتان ئەحمەدی یەکەم کوڕی محەمەدی سێیەم |وێنە = Sultan I. Ahmet.jpg |وێنەی واژوو = |لێدوان = سوڵتان ئەحمەدی یەکەم |ماوەی حوکم =١٦٠٣ - ١٦١٧ |پێش خۆی = [[محەمەدی سێیەم]] |دوای خۆی =[[موستەفای یەکەم]] |باوک = [[محەمەدی سێیەم]] |دایک = ھاندان سوڵتان |مێژووی لە دایکبوون = ١٥٩٠ |شوێنی لە دایکبوون = |مێژووی مردن = ١٦١٧ |شوێنی مردن = |}} '''ئەحمەدی یەکەم''' کوڕی [[محەمەدی سێیەم]] کوڕی [[موڕادی سێیەم]]، لە نێوان ساڵانی ١٥٩٠ بۆ ١٦١٧ ژیاوە، چواردەیەم سوڵتانی عوسمانییە، شاعیر بوو و دیوانیکی چاپکراوی ھەیە، لە ساڵی ١٦٠٣ز دەسەڵاتی گرتە دەست لە دوای مردنی باوکی، سەردەمەکەی سەردەمی شەڕ و یاخیبوون و شۆرشەکان بوون دژ بە دەوڵەتەکەی. == پەیوەندییەکانی لەگەڵ ڕۆژھەڵات == حوکمی گرتە دەست لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا، ئاگری شەڕ ھەڵگیرسا بوو لەگەڵ دراوسێ ئێرانییەکاندائەمەش ھانی ئەوانەی دا کە ئەیانویست ھەستن بە شۆڕش لەوانە بزوتنەوەی جان پۆلاد کە تێکشکا و ڕایکرد بۆ [[ئیتالیا]] و فەخرەددین دوڕزی، سەدڕی ئەعزەم موڕاد پاشا ھەستا بە دەستگرتن ھەموو یاخی بووەکاندا. شا عەباشی سەفەوی ھەستا بە داگیرکردنی ژمارەیەک شاری سەر بە [[دەوڵەتی عوسمانی]]، وەک [[تەبرێز]] و [[پارێزگای وان|وان]]، و ئەحمەدی یەکەم ناچار بوو ڕێبکەوێت لەگەڵ [[سەفەوییەکان]]، بە تایبەت دوای مردنی سەدری ئەعزەم موڕاد پاشا، و یەکێک لە مەرجەکانی ڕێکەوتنەکە ئەوەبووکە عوسمانیەکان ھەموو ئەوانە بگێڕنەوە لەو خاکانەی کە [[سوڵتان سولەیمان قانونی]] غەزووی کردبوون کە [[بەغدا]]شیان تێدا بوو. == پەیوەندییەکان لەگەڵ ڕۆژئاوادا == حکومەتی نەمسای [[کاسۆلیکی]] ھەستا بە توندکردنەوە لەسەر ھەنگارییە [[ئەرسەدۆکسی]]یەکان، ئەمەش وایکرد ھەنگارییەکان بنێرن بۆ لای [[دەوڵەتی عوسمانی]] [[موسڵمان]] و داوای دادپەروەرییەکەی بکەن و ڕزگاریان بکات لە دەستی [[نەمسا]]، و ھەنگارییەکان ئەمیرێکیان بۆ خۆیان ھەڵبژارد، حکومەتی عوسمانی ئەمەی پێ باش بوو، یارمەتی دان بە ھێزی سەربازی بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی نەمسا و ھێزە عوسمانی و ھەنگارییەکان توانیان لە ماوەیکی کەمدا فەتحی چەندین قەڵا بکەن، و نەمسا بۆ ئەوەی وا لە ھەنگارییەکان بکات دەست لە عوسمانییەکان بەربدەن، دابەزی لە ھەموو خاکەکانی [[مەجارستان]] (ھانگاریا) بۆیان و دانی نا بە فەرمانڕەواکەیان وەک پاشای مەجەڕ و ئەمیری ترانسلڤانیا، بەمەش توانیان ھاریکاری مەجەڕی لەگەڵ عوسمانییەکان بوەستێنن، و لەبەر ناجێگیری بارودۆخی ناوخۆ و سەرقاڵبوونی سوپای عوسمانی لە بەرەی ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[ئێران]]دا، عوسمانییەکانی ناچار کرد ڕێبکەوێت لەگەڵ نەمسادا کە بەمە نەمسا ڕزگاری بوو لەو جزیە ساڵانەی ئەیدا بە دەوڵەتی عوسمانی. بەڵام [[فەڕەنسا]] تایبەتمەندییەکانی بۆ تازە کرایەوە و گەیشتە سەروو تایبەتمەندییەکانی ئینگلیز و بوندقییەکان، و حەقی پاراستنی مەسیحییەکانی [[قودس]] و دەوروبەری درا بە پاشای فەڕەنسا. [[ھۆڵەندا]] توتن و ڕێگەکانی بەکارھێنانی بردە ناو دەوڵەتی عوسمانییەوە لە سەردەمی سوڵتان ئەحمەدی یەکەم، فەتوا درا بە حەرامکردنی، و ئینکیشارییەکان ھەستان بە شۆڕش و خەلیفەیان لابرد و [[موستەفای یەکەم]]یان لە جێگەی دانا. [[پەڕگە:Sultan Ahmed Mosque, Istambul.jpg|thumb|240px|وێنەیەکی مزگەوتی سوڵتان ئەحمەد، ئیستەنبوڵ]] لە سەردەمەکەییدا شەڕی دەریایی کەوتەوە لە نێوان کەشتییە عوسمانی و ئەوروپییەکاندا، و لە زۆربەی جارەکاندا بە بەرژەوەندی [[ئەورووپا]] کۆتایی ئەھات. == بیناسازی لەسەردەمی ئەحمەدی یەکەم == لەم سەردەمەدا یە کێک لە دیارترین ھێماکانی خەلافەتی عوسمانی بنیاتنرا کە [[مزگەوتی سوڵتان ئەحمەد]]ە، و لە ڕۆژاوا بە [[مزگەوتی شین]] ناسراوە لەبەر نەخشە شینەکانی تیایەتی؛ و مزگەوتێکی سەرسوڕھێنەرە لە بیناسازییدا و لە ڕووناکییەکانی لە شەودا و بە یەکێک لە گرنگترین و گەورەترین مزگەوتەکانی تورکیا و جیھانی ئیسلامی ھەژمار دەکرێت. == سەرچاوەکان == * سایتی ئیسلام ئۆن لاین{{پشتڕاست نەکراو}} {{سوڵتانە عوسمانییەکان}} {{تووڵی دەروازە|مێژووی ئیسلام}} [[پۆل:سوڵتانە عوسمانییەکانی سەدەی ١٧یەم]] [[پۆل:تورکە عوسمانییەکان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٥٩٠]] [[پۆل:مردووانی ١٦١٧]] h6h9z1z4mq1mfexpn85z4xbe70b9ms0 0 10892 969698 967371 2022-08-10T23:18:10Z Zamand Karim 40346 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شنۆ | ناوی فەرمی = شھرستان اشنویە - Oshnavieh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Oshnaviyeh_County.png | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]دا | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 37.05|frame-long= 45.08333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = 37 |latm = 03 |lats = 00.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 00.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = ڕاژۆر | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١,١٩٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٥٢٤ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣,٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦٢ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٤٢,٨٩٥ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٣١,٠٢٧ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = شنۆیی | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شنۆ'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''شھرستان اشنویە'') یەکێک لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە [[موکریان|ھەرێمی موکریان]] لە [[ئێران]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە [[شارۆچکە]]ی [[شنۆ]]یە. لە باکوورەوە لەگەڵ [[شارستانی ورمێ]]، لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی نەغەدە]] و لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]] ھاوسنوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> لە ڕۆژئاوای [[دەریاچەی ورمێ]] نزیکەی ١٣٠٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە. ئەم شارستانە بە شاخی بەرز دەورە دراوە کە تەنانەت لە لوتکەی [[ھاوین]]شدا بە فێنک دەمێننەوە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە یەکسانە بە ٧٣٨٨٦ کەس. خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی کوردی|کوردی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.pana.ir/news/920941 </ref> == زمان == زۆربەی دانیشتوانی شارستانی شنۆ بە [[زمانی کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) دەدوێن،<ref> https://web.archive.org/web/20120524212503/http://www.iranvillage.ir/modules.php?name=Forums&file=printview&t=674&start=0&sid=23008a2ea0a625d218ff5d00baab9386 </ref><ref> https://web.archive.org/web/20140220062637/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-7d1b3c8f0888498b8fec6379f0c0e1a8-fa.html </ref><ref> http://irantoorism.akairan.com/iranshenasi-irangardi/azarbayjan-gharbi/9935.html </ref> کە ھەم بە زاراوەی ناوخۆیی(نزیک لە زاراوەی [[ڕەواندز]] و [[ھەولێر]]) و ھەم شێوەزاری [[موکریانی]] قسە دەکەن. خەڵکی [[ئێڵ]]ی [[ھەرکی]] بە [[کوردیی باکووری|کرمانجی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.ashayer.org/?q=node/3728 </ref><ref> https://vista.ir/?view=item&id=45538 </ref> == ئایین == دانیشتوانی شارستانی شنۆ [[ئیسلام]]([[سوننە]]ن). نزیکەی ٩٦٪ [[شافعی]] و ٤٪ [[حەنەفی]]ن.<ref> https://web.archive.org/web/20121017111933/http://noorportal.net/1/7699/8436.aspx </ref> == ئیڵ و ھۆزەکان == لە نێو [[ئێڵ]]ەکانی شارستانی شنۆ دەتوانین ئاماژە بە [[زەرزا]] و [[سادات]] و [[ھەرکی]] و [[مامەش]] و [[شکاک]] و [[ئێڵ]]ەکانی تری [[موکری]] بکەین.<ref> https://www.magiran.com/article/2540118 </ref> == شەڕی ئێران و عێراق == ھەروەھا لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]دا شارستانی شنۆ کیمیاباران کرا. لە ڕۆژانی دوای پەسەندکردنی بڕیاری ژمارە ٥٩٨ی [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان]] لەلایەن ھەردوو لایەنی جەنگەوە، واتە بەرامبەر کۆماری ئیسلامی [[ئێران]] و [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]]. لە ٢ی ئابی ١٩٨٨، فڕۆکەکانی سوپای بەعسی عێراق ھێرشیان کردە سەر ھەندێک ناوچەی شارستانی شنۆ و لەو ھێرشانەدا گازی دەماری خەردەلیان بەکارھێناوە. دوای ئەو ھێرشانە نزیکەی دوو ھەزار و ٧٠٠ کەس بریندار بوون. لەم ھێرشانەدا کە کاتژمێر ٢:٤٥ خولەکی بەیانی (٢ی ئابی ١٩٨٨) ڕوویدا، کاتێک خەڵکی [[شنۆ]] خەوتبوون، ژمارەیەک خانووی نیشتەجێبوون و دەوروبەریان لە لای رۆژئاوا و باشووری رۆژئاوای شار لە ناوچەکانی بەردە بەردە زارد. کەچەڵاوا و مام تامر لە لایەن فڕۆکەکانی گاگارین سەر بە رژێمی عێراق ھێرشیان کرایە سەر. ھەروەھا لە راپۆرتەکەیدا شاندی نەتەوە یەکگرتووەکان ژمارەی بریندارانی ٢٦٠٠ کەس راگەیاندووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/6189366/دومین-یادوارھ-بمباران-شیمیایی-سال-67-اشنویە </ref><ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref><ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دابەشکارییەکانی وڵاتی == === شارۆچکەکان === * شارۆچکەی [[شنۆ]] * شارۆچکەی [[نەڵۆس]] === گوندەکان === ==== بەشی ناوەندی ==== * '''شنۆی باکوور''': [[سەوجە]] - [[ئەمیرئاوا]] - [[تاجیناوێ]] - [[حەسەن نووران]] - [[گوندەوێڵە]] - [[شاوانە]] - [[عاڵیاوێ]] - [[نەڵیوان]] * '''دەشتەبێڵ''': [[دووربە]] - [[ئیسلاملوو]] - [[سێکانی (شنۆ)|سێکانی]] - [[شیوە بیرۆ]] - [[گەڵاز]] - [[گوندی مەلاعیسا]] - [[ئاغبڵاغ]] - [[دۆستەگ]] - [[لۆرکان]] - [[سیاوان]] ==== بەشی نەڵۆس ==== * '''شنۆی باشوور''': [[دێشەمس]] - [[دێ گورج]] - [[ئاسناوێ]] - [[سەرگیز]] * '''ھێ''': [[سۆفیان]] - [[کانیڕەش (شنۆ)|کانیڕەش]] - [[سینگان]] - [[شێخان]] - [[ھێ]] - [[بیمزۆرتە]] - [[میراوێ (شنۆ)|میراوێ]] == گوندەکان == جبریلاوێ، سەوجە، گوندەوێڵە، حەسەننووران، ئاڵیاوێ، گورگاوێ، تاچیناوێ، نەڵیوان، پووشاوێ، میراوێ، ھێ، شێخان، گوندی مەلا عیسا، کانی سپی، گەڵاز،چە لاش. پۆڵێ، قوڕووشاوێ، سەرگیز، دێشەمس، قەرەسەقەل، پرداوێ، خانلەر، قەزەناوێ، سۆفیان، کانی ڕەش و پێروان، جەڵدیان، سینگان، خورشت، کانی سۆرک، بێمزورتێ، دواوان، چەپەراوێ، بابخاڵاوێ، کانیڕەش، قەڵاتیان، شێخان ، تاژەندەرێ، بێتریان، کیسەڵاوێ، دڕوو، پێگەڵە، سەردەرێ، باڵاگیر، قەرەسەقەل، چەشمەگۆل، سەنگەرێ، گوندی مام برایم، دووڕبە، گرکاشان، بێژاوێ، شاوانێ، زمێ، ئاڵکاوێ، ... ==سەرچاوەکان== {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|شنۆ]] 6skijz197bbmbir3eizfh8olcnhbxez 969706 969698 2022-08-11T05:43:22Z MFTG 21816 گەڕاندنەوەی پێداچوونەوەی 969698 لە لایەن [[Special:Contributions/Zamand Karim|Zamand Karim]] ([[User talk:Zamand Karim|لێدوان]]) wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شنۆ | ناوی فەرمی = شھرستان اشنویە - Oshnavieh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Oshnaviyeh_County.png | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]دا | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 37.05|frame-long= 45.08333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = 37 |latm = 03 |lats = 00.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 00.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = ڕاژۆر | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١,١٩٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٥٢٤ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣,٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦٢ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٤٢,٨٩٥ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٣١,٠٢٧ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = شنۆیی | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شنۆ'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان اشنویە'' و بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Oshnavieh County'') یەکێک لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە [[موکریان|ھەرێمی موکریان]] لە [[ئێران]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە [[شارۆچکە]]ی [[شنۆ]]یە. لە باکوورەوە لەگەڵ [[شارستانی ورمێ]]، لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی نەغەدە]] و لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]] ھاوسنوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> لە ڕۆژئاوای [[دەریاچەی ورمێ]] نزیکەی ١٣٠٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە. ئەم شارستانە بە شاخی بەرز دەورە دراوە کە تەنانەت لە لوتکەی [[ھاوین]]شدا بە فێنک دەمێننەوە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە یەکسانە بە ٧٣٨٨٦ کەس. خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی کوردی|کوردی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.pana.ir/news/920941 </ref> == زمان == زۆربەی دانیشتوانی شارستانی شنۆ بە [[زمانی کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) دەدوێن،<ref> https://web.archive.org/web/20120524212503/http://www.iranvillage.ir/modules.php?name=Forums&file=printview&t=674&start=0&sid=23008a2ea0a625d218ff5d00baab9386 </ref><ref> https://web.archive.org/web/20140220062637/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-7d1b3c8f0888498b8fec6379f0c0e1a8-fa.html </ref><ref> http://irantoorism.akairan.com/iranshenasi-irangardi/azarbayjan-gharbi/9935.html </ref> کە ھەم بە زاراوەی ناوخۆیی(نزیک لە زاراوەی [[ڕەواندز]] و [[ھەولێر]]) و ھەم شێوەزاری [[موکریانی]] قسە دەکەن. خەڵکی [[ئێڵ]]ی [[ھەرکی]] بە [[کوردیی باکووری|کرمانجی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.ashayer.org/?q=node/3728 </ref><ref> https://vista.ir/?view=item&id=45538 </ref> == ئایین == دانیشتوانی شارستانی شنۆ [[ئیسلام]]([[سوننە]]ن). نزیکەی ٩٦٪ [[شافعی]] و ٤٪ [[حەنەفی]]ن.<ref> https://web.archive.org/web/20121017111933/http://noorportal.net/1/7699/8436.aspx </ref> == ئیڵ و ھۆزەکان == لە نێو [[ئێڵ]]ەکانی شارستانی شنۆ دەتوانین ئاماژە بە [[زەرزا]] و [[سادات]] و [[ھەرکی]] و [[مامەش]] و [[شکاک]] و [[ئێڵ]]ەکانی تری [[موکری]] بکەین.<ref> https://www.magiran.com/article/2540118 </ref> == شەڕی ئێران و عێراق == ھەروەھا لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]دا شارستانی شنۆ کیمیاباران کرا. لە ڕۆژانی دوای پەسەندکردنی بڕیاری ژمارە ٥٩٨ی [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان]] لەلایەن ھەردوو لایەنی جەنگەوە، واتە بەرامبەر کۆماری ئیسلامی [[ئێران]] و [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]]. لە ٢ی ئابی ١٩٨٨، فڕۆکەکانی سوپای بەعسی عێراق ھێرشیان کردە سەر ھەندێک ناوچەی شارستانی شنۆ و لەو ھێرشانەدا گازی دەماری خەردەلیان بەکارھێناوە. دوای ئەو ھێرشانە نزیکەی دوو ھەزار و ٧٠٠ کەس بریندار بوون. لەم ھێرشانەدا کە کاتژمێر ٢:٤٥ خولەکی بەیانی (٢ی ئابی ١٩٨٨) ڕوویدا، کاتێک خەڵکی [[شنۆ]] خەوتبوون، ژمارەیەک خانووی نیشتەجێبوون و دەوروبەریان لە لای رۆژئاوا و باشووری رۆژئاوای شار لە ناوچەکانی بەردە بەردە زارد. کەچەڵاوا و مام تامر لە لایەن فڕۆکەکانی گاگارین سەر بە رژێمی عێراق ھێرشیان کرایە سەر. ھەروەھا لە راپۆرتەکەیدا شاندی نەتەوە یەکگرتووەکان ژمارەی بریندارانی ٢٦٠٠ کەس راگەیاندووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/6189366/دومین-یادوارھ-بمباران-شیمیایی-سال-67-اشنویە </ref><ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref><ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دابەشکارییەکانی وڵاتی == === شارۆچکەکان === * شارۆچکەی [[شنۆ]] * شارۆچکەی [[نەڵۆس]] === گوندەکان === ==== بەشی ناوەندی ==== * '''شنۆی باکوور''': [[سەوجە]] - [[ئەمیرئاوا]] - [[تاجیناوێ]] - [[حەسەن نووران]] - [[گوندەوێڵە]] - [[شاوانە]] - [[عاڵیاوێ]] - [[نەڵیوان]] * '''دەشتەبێڵ''': [[دووربە]] - [[ئیسلاملوو]] - [[سێکانی (شنۆ)|سێکانی]] - [[شیوە بیرۆ]] - [[گەڵاز]] - [[گوندی مەلاعیسا]] - [[ئاغبڵاغ]] - [[دۆستەگ]] - [[لۆرکان]] - [[سیاوان]] ==== بەشی نەڵۆس ==== * '''شنۆی باشوور''': [[دێشەمس]] - [[دێ گورج]] - [[ئاسناوێ]] - [[سەرگیز]] * '''ھێ''': [[سۆفیان]] - [[کانیڕەش (شنۆ)|کانیڕەش]] - [[سینگان]] - [[شێخان]] - [[ھێ]] - [[بیمزۆرتە]] - [[میراوێ (شنۆ)|میراوێ]] == گوندەکان == جبریلاوێ، سەوجە، گوندەوێڵە، حەسەننووران، ئاڵیاوێ، گورگاوێ، تاچیناوێ، نەڵیوان، پووشاوێ، میراوێ، ھێ، شێخان، گوندی مەلا عیسا، کانی سپی، گەڵاز،چە لاش. پۆڵێ، قوڕووشاوێ، سەرگیز، دێشەمس، قەرەسەقەل، پرداوێ، خانلەر، قەزەناوێ، سۆفیان، کانی ڕەش و پێروان، جەڵدیان، سینگان، خورشت، کانی سۆرک، بێمزورتێ، دواوان، چەپەراوێ، بابخاڵاوێ، کانیڕەش، قەڵاتیان، شێخان ، تاژەندەرێ، بێتریان، کیسەڵاوێ، دڕوو، پێگەڵە، سەردەرێ، باڵاگیر، قەرەسەقەل، چەشمەگۆل، سەنگەرێ، گوندی مام برایم، دووڕبە، گرکاشان، بێژاوێ، شاوانێ، زمێ، ئاڵکاوێ، ... ==سەرچاوەکان== {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|شنۆ]] 7s5khdv3snrdfxcfts16le5deaphd7e 969728 969706 2022-08-11T06:00:54Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شنۆ | ناوی فەرمی = شھرستان اشنویە - Oshnavieh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Oshnaviyeh_County.png | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]دا | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 37.05|frame-long= 45.08333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = 37 |latm = 03 |lats = 00.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 00.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = ڕاژۆر | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١,١٩٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٥٢٤ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣,٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦٢ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٤٢,٨٩٥ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٣١,٠٢٧ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = شنۆیی | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شنۆ'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان اشنویە'' و بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Oshnavieh County'') یەکێک لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە [[موکریان|ھەرێمی موکریان]] لە [[ئێران]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە [[شارۆچکە]]ی [[شنۆ]]یە. لە باکوورەوە لەگەڵ [[شارستانی ورمێ]]، لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی نەغەدە]] و لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]] ھاوسنوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> لە ڕۆژئاوای [[دەریاچەی ورمێ]] نزیکەی ١٣٠٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە. ئەم شارستانە بە شاخی بەرز دەورە دراوە کە تەنانەت لە لوتکەی [[ھاوین]]شدا بە فێنک دەمێننەوە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە یەکسانە بە ٧٣٨٨٦ کەس. خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی کوردی|کوردی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.pana.ir/news/920941 </ref> == زمان == زۆربەی دانیشتوانی شارستانی شنۆ بە [[زمانی کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) دەدوێن،<ref> https://web.archive.org/web/20120524212503/http://www.iranvillage.ir/modules.php?name=Forums&file=printview&t=674&start=0&sid=23008a2ea0a625d218ff5d00baab9386 </ref><ref> https://web.archive.org/web/20140220062637/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-7d1b3c8f0888498b8fec6379f0c0e1a8-fa.html </ref><ref> http://irantoorism.akairan.com/iranshenasi-irangardi/azarbayjan-gharbi/9935.html </ref> کە ھەم بە زاراوەی ناوخۆیی(نزیک لە زاراوەی [[ڕەواندز]] و [[ھەولێر]]) و ھەم شێوەزاری [[موکریانی]] قسە دەکەن. خەڵکی [[ئێڵ]]ی [[ھەرکی]] بە [[کوردیی باکووری|کرمانجی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.ashayer.org/?q=node/3728 </ref><ref> https://vista.ir/?view=item&id=45538 </ref> == ئایین == دانیشتوانی شارستانی شنۆ [[ئیسلام]]([[سوننە]]ن). نزیکەی ٩٦٪ [[شافعی]] و ٤٪ [[حەنەفی]]ن.<ref> https://web.archive.org/web/20121017111933/http://noorportal.net/1/7699/8436.aspx </ref> == ئیڵ و ھۆزەکان == لە نێو [[ئێڵ]]ەکانی شارستانی شنۆ دەتوانین ئاماژە بە [[زەرزا]] و [[سادات]] و [[ھەرکی]] و [[مامەش]] و [[شکاک]] و [[ئێڵ]]ەکانی تری [[موکری]] بکەین.<ref> https://www.magiran.com/article/2540118 </ref> == شەڕی ئێران و عێراق == ھەروەھا لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]دا شارستانی شنۆ کیمیاباران کرا. لە ڕۆژانی دوای پەسەندکردنی بڕیاری ژمارە ٥٩٨ی [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان]] لەلایەن ھەردوو لایەنی جەنگەوە، واتە بەرامبەر کۆماری ئیسلامی [[ئێران]] و [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]]. لە ٢ی ئابی ١٩٨٨، فڕۆکەکانی سوپای بەعسی عێراق ھێرشیان کردە سەر ھەندێک ناوچەی شارستانی شنۆ و لەو ھێرشانەدا گازی دەماری خەردەلیان بەکارھێناوە. دوای ئەو ھێرشانە نزیکەی دوو ھەزار و ٧٠٠ کەس بریندار بوون. لەم ھێرشانەدا کە کاتژمێر ٢:٤٥ خولەکی بەیانی (٢ی ئابی ١٩٨٨) ڕوویدا، کاتێک خەڵکی [[شنۆ]] خەوتبوون، ژمارەیەک خانووی نیشتەجێبوون و دەوروبەریان لە لای رۆژئاوا و باشووری رۆژئاوای شار لە ناوچەکانی بەردە بەردە زارد. کەچەڵاوا و مام تامر لە لایەن فڕۆکەکانی گاگارین سەر بە رژێمی عێراق ھێرشیان کرایە سەر. ھەروەھا لە راپۆرتەکەیدا شاندی نەتەوە یەکگرتووەکان ژمارەی بریندارانی ٢٦٠٠ کەس راگەیاندووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/6189366/دومین-یادوارھ-بمباران-شیمیایی-سال-67-اشنویە </ref><ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref><ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دابەشکارییەکانی وڵاتی == === شارۆچکەکان === * شارۆچکەی [[شنۆ]] * شارۆچکەی [[نەڵۆس]] === گوندەکان === ==== بەشی ناوەندی ==== * '''شنۆی باکوور''': [[سەوجە]] - [[ئەمیرئاوا]] - [[تاجیناوێ]] - [[حەسەن نووران]] - [[گوندەوێڵە]] - [[شاوانە]] - [[عاڵیاوێ]] - [[نەڵیوان]] * '''دەشتەبێڵ''': [[دووربە]] - [[ئیسلاملوو]] - [[سێکانی (شنۆ)|سێکانی]] - [[شیوە بیرۆ]] - [[گەڵاز]] - [[گوندی مەلاعیسا]] - [[ئاغبڵاغ]] - [[دۆستەگ]] - [[لۆرکان]] - [[سیاوان]] ==== بەشی نەڵۆس ==== * '''شنۆی باشوور''': [[دێشەمس]] - [[دێ گورج]] - [[ئاسناوێ]] - [[سەرگیز]] * '''ھێ''': [[سۆفیان]] - [[کانیڕەش (شنۆ)|کانیڕەش]] - [[سینگان]] - [[شێخان]] - [[ھێ]] - [[بیمزۆرتە]] - [[میراوێ (شنۆ)|میراوێ]] == گوندەکان == جبریلاوێ، سەوجە، گوندەوێڵە، حەسەننووران، ئاڵیاوێ، گورگاوێ، تاچیناوێ، نەڵیوان، پووشاوێ، میراوێ، ھێ، شێخان، گوندی مەلا عیسا، کانی سپی، گەڵاز،چە لاش. پۆڵێ، قوڕووشاوێ، سەرگیز، دێشەمس، قەرەسەقەل، پرداوێ، خانلەر، قەزەناوێ، سۆفیان، کانی ڕەش و پێروان، جەڵدیان، سینگان، خورشت، کانی سۆرک، بێمزورتێ، دواوان، چەپەراوێ، بابخاڵاوێ، کانیڕەش، قەڵاتیان، شێخان ، تاژەندەرێ، بێتریان، کیسەڵاوێ، دڕوو، پێگەڵە، سەردەرێ، باڵاگیر، قەرەسەقەل، چەشمەگۆل، سەنگەرێ، گوندی مام برایم، دووڕبە، گرکاشان، بێژاوێ، شاوانێ، زمێ، ئاڵکاوێ، ... ==سەرچاوەکان== {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|شنۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] hvu3g97qffhjl44c6wgoi3he1beyluo 969729 969728 2022-08-11T06:01:15Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شنۆ | ناوی فەرمی = شھرستان اشنویە - Oshnavieh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Oshnaviyeh_County.png | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]دا | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 37.05|frame-long= 45.08333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = 37 |latm = 03 |lats = 00.5 |latNS = | longd = 45 |longm = 05 |longs = 00.5 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = ڕاژۆر | ناوی سەرۆک = ئەنوەر سەعیدی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١,١٩٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٥٢٤ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٧٣,٨٨٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦٢ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٤٢,٨٩٥ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٣١,٠٢٧ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = شنۆیی | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٨٧ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shnocity.ir/ شارەوانی شنۆ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شنۆ'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان اشنویە'' و بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Oshnavieh County'') یەکێک لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە [[موکریان|ھەرێمی موکریان]] لە [[ئێران]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە [[شارۆچکە]]ی [[شنۆ]]یە. لە باکوورەوە لەگەڵ [[شارستانی ورمێ]]، لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی پیرانشار]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی نەغەدە]] و لە ڕۆژئاواوە لەگەڵ [[ھەرێمی کوردستان]] ھاوسنوورە.<ref>[http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx شھرستان اشنویە - ماڵپەڕی فەرمانداری شنۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307021723/http://www.oshnavieh-ag.ir/tabid/1501/Default.aspx |date= ٧ی ئازاری ٢٠١٨ }} ('''فارسی''')</ref> لە ڕۆژئاوای [[دەریاچەی ورمێ]] نزیکەی ١٣٠٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە. ئەم شارستانە بە شاخی بەرز دەورە دراوە کە تەنانەت لە لوتکەی [[ھاوین]]شدا بە فێنک دەمێننەوە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە یەکسانە بە ٧٣٨٨٦ کەس. خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی کوردی|کوردی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.pana.ir/news/920941 </ref> == زمان == زۆربەی دانیشتوانی شارستانی شنۆ بە [[زمانی کوردی]]([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]]) دەدوێن،<ref> https://web.archive.org/web/20120524212503/http://www.iranvillage.ir/modules.php?name=Forums&file=printview&t=674&start=0&sid=23008a2ea0a625d218ff5d00baab9386 </ref><ref> https://web.archive.org/web/20140220062637/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-7d1b3c8f0888498b8fec6379f0c0e1a8-fa.html </ref><ref> http://irantoorism.akairan.com/iranshenasi-irangardi/azarbayjan-gharbi/9935.html </ref> کە ھەم بە زاراوەی ناوخۆیی(نزیک لە زاراوەی [[ڕەواندز]] و [[ھەولێر]]) و ھەم شێوەزاری [[موکریانی]] قسە دەکەن. خەڵکی [[ئێڵ]]ی [[ھەرکی]] بە [[کوردیی باکووری|کرمانجی]] قسە دەکەن.<ref> https://www.ashayer.org/?q=node/3728 </ref><ref> https://vista.ir/?view=item&id=45538 </ref> == ئایین == دانیشتوانی شارستانی شنۆ [[ئیسلام]]([[سوننە]]ن). نزیکەی ٩٦٪ [[شافعی]] و ٤٪ [[حەنەفی]]ن.<ref> https://web.archive.org/web/20121017111933/http://noorportal.net/1/7699/8436.aspx </ref> == ئیڵ و ھۆزەکان == لە نێو [[ئێڵ]]ەکانی شارستانی شنۆ دەتوانین ئاماژە بە [[زەرزا]] و [[سادات]] و [[ھەرکی]] و [[مامەش]] و [[شکاک]] و [[ئێڵ]]ەکانی تری [[موکری]] بکەین.<ref> https://www.magiran.com/article/2540118 </ref> == شەڕی ئێران و عێراق == ھەروەھا لە کاتی [[شەڕی ئێران و عێراق]]دا شارستانی شنۆ کیمیاباران کرا. لە ڕۆژانی دوای پەسەندکردنی بڕیاری ژمارە ٥٩٨ی [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان]] لەلایەن ھەردوو لایەنی جەنگەوە، واتە بەرامبەر کۆماری ئیسلامی [[ئێران]] و [[ڕژێمی بەعس]]ی [[عێراق]]. لە ٢ی ئابی ١٩٨٨، فڕۆکەکانی سوپای بەعسی عێراق ھێرشیان کردە سەر ھەندێک ناوچەی شارستانی شنۆ و لەو ھێرشانەدا گازی دەماری خەردەلیان بەکارھێناوە. دوای ئەو ھێرشانە نزیکەی دوو ھەزار و ٧٠٠ کەس بریندار بوون. لەم ھێرشانەدا کە کاتژمێر ٢:٤٥ خولەکی بەیانی (٢ی ئابی ١٩٨٨) ڕوویدا، کاتێک خەڵکی [[شنۆ]] خەوتبوون، ژمارەیەک خانووی نیشتەجێبوون و دەوروبەریان لە لای رۆژئاوا و باشووری رۆژئاوای شار لە ناوچەکانی بەردە بەردە زارد. کەچەڵاوا و مام تامر لە لایەن فڕۆکەکانی گاگارین سەر بە رژێمی عێراق ھێرشیان کرایە سەر. ھەروەھا لە راپۆرتەکەیدا شاندی نەتەوە یەکگرتووەکان ژمارەی بریندارانی ٢٦٠٠ کەس راگەیاندووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/6189366/دومین-یادوارھ-بمباران-شیمیایی-سال-67-اشنویە </ref><ref> https://www.tabnak.ir/fa/news/821848/سالگرد-بمباران-شیمیایی-منطقھ-اشنویە </ref><ref> https://www.farsnews.ir/news/13960409000929/بمباران-شیمیایی-اشنویھ-را-از-یاد-نبریم </ref> == دابەشکارییەکانی وڵاتی == === شارۆچکەکان === * شارۆچکەی [[شنۆ]] * شارۆچکەی [[نەڵۆس]] === گوندەکان === ==== بەشی ناوەندی ==== * '''شنۆی باکوور''': [[سەوجە]] - [[ئەمیرئاوا]] - [[تاجیناوێ]] - [[حەسەن نووران]] - [[گوندەوێڵە]] - [[شاوانە]] - [[عاڵیاوێ]] - [[نەڵیوان]] * '''دەشتەبێڵ''': [[دووربە]] - [[ئیسلاملوو]] - [[سێکانی (شنۆ)|سێکانی]] - [[شیوە بیرۆ]] - [[گەڵاز]] - [[گوندی مەلاعیسا]] - [[ئاغبڵاغ]] - [[دۆستەگ]] - [[لۆرکان]] - [[سیاوان]] ==== بەشی نەڵۆس ==== * '''شنۆی باشوور''': [[دێشەمس]] - [[دێ گورج]] - [[ئاسناوێ]] - [[سەرگیز]] * '''ھێ''': [[سۆفیان]] - [[کانیڕەش (شنۆ)|کانیڕەش]] - [[سینگان]] - [[شێخان]] - [[ھێ]] - [[بیمزۆرتە]] - [[میراوێ (شنۆ)|میراوێ]] == گوندەکان == جبریلاوێ، سەوجە، گوندەوێڵە، حەسەننووران، ئاڵیاوێ، گورگاوێ، تاچیناوێ، نەڵیوان، پووشاوێ، میراوێ، ھێ، شێخان، گوندی مەلا عیسا، کانی سپی، گەڵاز،چە لاش. پۆڵێ، قوڕووشاوێ، سەرگیز، دێشەمس، قەرەسەقەل، پرداوێ، خانلەر، قەزەناوێ، سۆفیان، کانی ڕەش و پێروان، جەڵدیان، سینگان، خورشت، کانی سۆرک، بێمزورتێ، دواوان، چەپەراوێ، بابخاڵاوێ، کانیڕەش، قەڵاتیان، شێخان ، تاژەندەرێ، بێتریان، کیسەڵاوێ، دڕوو، پێگەڵە، سەردەرێ، باڵاگیر، قەرەسەقەل، چەشمەگۆل، سەنگەرێ، گوندی مام برایم، دووڕبە، گرکاشان، بێژاوێ، شاوانێ، زمێ، ئاڵکاوێ، ... ==سەرچاوەکان== {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانی شنۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|شنۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] j83u1am0rnekolsuwfivp36oco7bw6m 10 11322 969858 867301 2022-08-11T11:54:34Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = Green | border-s = 4 | id = [[پەڕگە:Kurdistan Flag Map.png|50px]] | id-c = Red | id-fc = {{{id-fc|black}}} | id-s = {{{5|{{{id-s|14}}}}}} | info = ئەم بەکارھێنەرە '''[[کوردستان|کوردستانی]]'''یە یان حەزی بە '''[[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|کور]][[باشووری کوردستان|دس]][[باکووری کوردستان|تا]][[ڕۆژاوای کوردستان|ن]]''' دەکات. | info-a = center | info-c = White | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|8}}} | usercategory = بەکارھێنەرانی کوردستان | nocat = {{{nocat|}}} }} h498oechrk2s7d9ypi5r87oelhcajm2 0 11364 969726 873641 2022-08-11T05:59:44Z MFTG 21816 /* پەراوێزەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی ورمێ | ناوی فەرمی = شھرستان ارومیە - Urmiya şəhristanı | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Urmia County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Urmia_County.PNG | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=37.55|frame-long=45.00|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = عەلی ڕەزای مەلا محەمەدی زادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ١,٠٤٠,٥٦٥ | دانیشتووان لە = ٢٠١٦ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٣٤ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]]، [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.urmia-ag.ir/ فرمانداری ارومیھ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی ورمێ'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا|پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[ورمێ]]یە. بەپێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە ٨٥٦,٩١٤ کەس بووە کە ٤٣٣,٩٧٦ کەس لەم ژمارەیە [[پیاو]] و ٤٢٢,٩٣٨ کەسیان [[ژن]] بووە. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[شارستانی سەڵماس]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی شنۆ]] و [[شارستانی نەغەدە]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[دەریاچەی ورمێ]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[باکووری کوردستان]].<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ= پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران|ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage |بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> '''شارستانی ورمێ''' بە گەورە شاری [[ورمێ]]وە ژمارەی دانیشتوانی دەکاتە (١,٠٤٠,٥٦٥)کەس کە دەکاتە قەرەباڵەغ ترین شارستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و باکووری ڕۆژاوای [[ئێران]]، ورمێ لە کۆندا بە (چیچەست) بەناوبانگ بوو، ئەم شارستانە لە مێژوی خۆیدا شارستانێکی ئاوەدان و دەوڵەمەند بووە و لەھەمان کاتدا شارستانێکی پڕ لە ململانێی ڕامیاری بووە.<ref>https://www.amar.org.ir/</ref> '''شارستانی ورمێ''' لە شوێنێکدا ھەڵکەوتووە کە شوێنێکی تایبەتە و شوێنی بەیەکگەیشتنی [[قەوقاز]] و [[ئەرمەنستان]] و [[ئاسیای بچوک]] و [[مێزۆپۆتامیا]]یە، گۆڕانکارییە جۆراوجۆرەکانی مێژوو دەبینرێت لە مێژووی دێرینی ناوچەکە و ژیانی ھۆزەکان و ئایینە ئاسمانییەکان لە تەنیشت یەکدا، کە چەند مەرجێکی تایبەتی فەرھەنگی و ڕۆشنبیری بەخشیوە بەم شارستانە و ورمێ بەشاری پەلکەزێڕینە(کەسکەسۆر)ی ھۆزەکان و ئاینەکان ناوی دەرکردووە.<ref>https://www.yjc.ir/fa/news/6390408</ref> شوێنی ئاینی و مێژووی وەکوو (مزگەوتی گەورەی ورمێ) کە شوێنەواری شارستانییەتی ئیسلامە لە سەردەمی سەلجوقییەکاندا و گەورەترین میحرابی ھەیە دوای میحرابی مزگەوتی گەورەی ئەسفەھان و کڵێسای مێژووی (نەنە مریەم) کە بە دووەم کڵێسای دیرۆک لە جیھاندا دادەنرێت و بێ ھاوتاترین شوێنی مێژووی دادەنرێت لە ناوچەکەدا. بازاڕی مێژووی ورمێ کە بە بیناسازی ئێرانی-ئیسلامی دادەنرێت کە یەکێکە لە شوێنە مێژووییە گرنگەکانی باکووری ڕۆژھەڵاتی [[ئێران]].<ref>https://www.yjc.ir/fa/news/6258098</ref> شوێنەوارناسان پشکنینیان ئەنجامدا لە چەند گردێکی شوێنەواری ناوچەکە دەرکەوت کە شارستانییەکی کۆن لەم ھەرێمەدا ھەبووە و دەگەڕێتەوە بۆ (٤٠٠٠)ساڵ [[پێش زایین]]. پاراستنی ئەم گەنجینە و شوێنەواری کۆن و مێژووییانە لە مۆزەخانەی ورمێ ھۆکارێکە بۆ دەوڵەمەندکردن و بایەخدان بە سامانی مێژووی لە وڵاتدا، و ئەم کارە لێکۆڵینەوەیە لە سەردەمی ئۆرارتووری تا سەردەمی قاجاڕ، ئەم مۆزەخانەیە بە دووەم مۆزەخانەی دەوڵەمەند دادەنرێت لە [[ئێران]]دا. ئەم شارستانە لە ڕابوردوویەکی دووردا یەکێک بووە لە ناوەندەکانی ئاینی و زانستی، دوای دەرکەوتنی [[ئیسلام]] ورمێ دووەم شاری ھەرێمەکە بووە لە پاش [[مەراغە]]. ئەم شارستانە چەندین جار وێران بووە بەھۆی ڕوداوە مێژووییەکانی ناوچەکە و دووبارە بەشکۆوە خۆی نوێ کردووەتەوە. پارکی نەتەوەی دەریاچەی ورمێ لەگەڵ دوورگەکانی و (٣٠) گۆماو و ئاوی سوێر و شیرین و گەورەترین جێگای ژیانی گیانداری کێوییە لە [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و گرنگترین شوێنە بۆ پاراستنی زیندەوەران لە [[ئێراندا]]. [[ورمێ]] دەکەوێتە دەشتەوە و دەریاچەیەک لەتەنیستیدایە بەھەمان ناوەوە، ورمێ خاکێکی بەپیتی ھەیە لەگەڵ ئاوھەوایەکی خۆش و شوێنەکەی دەکەوێتە نێوان [[قەوقاز]] و [[ئەرمەنستان]] و [[ئاسیای بچوک]] و [[مێزۆپۆتامیا]] و لەلایەکیکەوە [[دەریاچەی ورمێ]] دیمەنێکی دڵڕفێن و ناوازەی داوەتە ورمێ. لە سەدەی (١٥)دا کاتێک عوسمانییەکان جێگەی ئیمپڕاتۆری ڕۆمانی ڕۆژھەڵاتیان گرتەوە ورمێیان داگیرکرد، وە بووە شارێکی گرنگی سەر سنور و قولە و قەڵای ھەبوو، قولەی سێ گومەز و مزگەوتی گەورەی ورمێ ھەردووکیان گەورەیی و شکۆمەندی ئیسلام نیشان دەدەن.<ref>https://www.yjc.ir/fa/news/6483744/</ref> == زمان و نەژاد == لە سەر ژمێری ساڵی (٢٠١٦ز)دا ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە (١,٠٤٠,٥٦٥)کەس بووە و لەو ژمارەیە (٥٢٧,٢٧٨)کەسی [[نێر]] و (٥١٣,٢٧٨)کەسی [[مێ]] بووە، ئەم ھەرێمە جێی نیشتەجێ بوونی نەتەوە و ئایین و ئاینزای جیاوازە، زۆرینەی دانیشتوانی ئەم شارستانە [[کورد]]ە لەگەڵ [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[ئاشوورییەکان|ئاشووری]] و [[ئەرمەنی]] پێکھاتووە.<ref>{{Cite web |url=https://www.discoverworld.com/Iran/West-Azarbaijan-Province/Urmia-County |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٨ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180613234808/https://www.discoverworld.com/Iran/West-Azarbaijan-Province/Urmia-County |بەستەری شکاو=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180613234808/https://www.discoverworld.com/Iran/West-Azarbaijan-Province/Urmia-County |date=١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٨ }}</ref> === زمان === زمانی فەرمی لە فەرمانگە و خوێندنگەکانی ئەم شارستانە [[زمانی فارسی]]ە و بەڵام بەھۆی بوونی نەتەوەی جیاواز لەم شارستانەدا ھەر نەتەوە بە زمانی دایکی خۆی دەدوێت و لە پاڵیا زمانی یەکدیش فێر بوون، زمانەکان کە پێی دەدوێن وەکوو [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]]، [[ئاشوورییەکان|ئاشووری]]. === ئایین === بەھۆی ئەوەی ئەم شارستانە لە ئایین و ئایینزای جودا پێکھاتووە بە ناوبانگە بە شارستانی ئایینەکان کە دانیشتوانی ئەم شارستانە ئەم ئایینانە پەیڕەودەکەن وەکوو [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]]، [[یارسان]].<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni</ref> == پێکھاتەی نەتەوەی شارستانی ورمێ == [[پەڕگە:Urmia_County.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی نەتەوەیی شارستانی ورمێ]] === ئازەری(تورک)=== ئازەرییەکانی ئەم شارستانە لە [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشارییەکان]]ن کە شاعەباس لە ساڵی (١٦٠٨ز)دا پاش شەڕی دمدم فەرمانیدا بە کۆمەڵکوژی لە موکریان و برادۆستدا، خێڵی تورکی ئەفشاری دووبارە لەناوچەکەدا نیشتەجێکرد و ھەندێک لە خێڵەکوردەکانی بردە [[خۆراسان]]، ئیتر لە دوای ئەم مێژووەوە ھەموو دەسەڵاتدارانی ئێران ھەوڵی گۆڕینی دیمۆگرافیای ئەم ناوچەیان داوە و بەمەش ڕێژەی کوردیان کەم کردووەتەوە.<ref>https://iranicaonline.org/articles/dimdim</ref> === کوردەکان === لە ڕابردوویەکی دووردا لە ناوچەی [[جزیر]]ی ئەمڕۆدا ھەرێمێک بەناوی (قاردو) ھەیە(ئەم ناوچەیە دەکەوێتە باشوری ڕۆژھەڵاتی تورکیا، ئەم جێگەیە شوێنی بەیەکگەیشتنی ھەرسێ وڵاتی تورکیا و عێراق و سوریای ئەمڕۆیە)، گروپە ئاریاییەکان بە زاگرۆسدا تێپەڕین و ناوچەی قاردۆیان داگیرکرد و لە ناوچەکەدا مانەوە و نیشتەجێ بوون. خێڵە ئاریاییە(ھیندۆ-ئێرانیەکان) کۆچەرییەکان، دوای ئەوەی نیشتەجێ بوون لە ناوچە نوێکەدا ناوچەکە ناوی دەرکرد بە قاردۆ(کاردۆ) و خێڵەکان خۆیان گونجاند لەگەڵ یەکتر لە خاکە تازەکەیان داو ناوچە تازەکە ناونرا (قاردو یا کاردۆ یا کورتی). کە ئەم خێڵە ئاریاییانە بنەچەی [[کورد]]ی ئەمڕۆن و ئیتر لە ناوچەکەدا بڵاو بوونەوە و شارستانیەتیان دروست کرد و پەپێی کاتەکانی مێژوو پەیڕەوی ئایینەکانیان کرد، ئازەربایجانی ئەمڕۆش خاکی ئەوان بوو تاوەکوو تورکە کۆچەرەکان ھێرشیان ھێناو ناوچەکەیان داگیرکرد و کوردیان لێدەرپەڕاند و چەندەھا خێڵە کورد لەناویاندا توانەوە و زمانیان بووە زمانی ئەوان، کوردەکان خاوەنی ڕەسەنی ناوچەی ورمێ و ئازەربایجانن، بەڵام ململانێی مێژوو وەھای لە ناوچەکە کردووە کە تورکەکانی ئەمڕۆ بوونەتە برابەشی کوردان، لە شارستانی ورمێدا کوردەکان بڵاو بوونەتەوە بە باکوور و باشوور و ڕۆژاوادا کە ھەموویان کوردن و لە ڕۆژھەڵاتی شارستانەکەدا لەگەڵ پێکھاتەکانی کەدا بەتایبەت لە پێدەشتەکاندا تێکەڵاون بە شاری [[ورمێ]]شەوە. کوردەکان لەم شارستانەدا لە چەندین ھۆز پێکھاتوون، بەڵام زۆرینەی کوردان لە دوو ھۆزی [[شکاک]] و [[ھەرکی]] پێکدێن لەم شارستانەدا.<ref>https://iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes</ref> === مەسیحییەکان(گاورەکان یا فەلەکان یا خاچ پەرستەکان) === [[پەڕگە:Assyrian genocide o2p.svg|وێنۆک|کوشتار و ئاوارەکردنی ئاسوورییەکان بە دەستی عوسمانییەکان]] زۆرینەی گاورەکان لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا لە پێکھاتەی نەتەوەی [[ئەرمەنی]]ەکانن و [[ئاشوورییەکان]] و [[کلدانی]]ەکانن. زۆرینەی ئاشوورییەکان و کلدانییەکان بە زمانی ئارامی دەدوێن. دەربارەی ژمارەی گاورەکان سەرژمێرییەکی دروست نییە لە [[ئێران]] و شارستانەکەدا، بەپێی سەرچاوە ناوخۆییەکان ژمارەی گاورەکان لە ئێراندا بە (١٥٠ھەزار تا ٢٠٠ھەزار تا ٣٠٠ھەزار)کەس دەخەمڵێنن. لە سەرژمێری ساڵی (١٩٧٦ز)دا ژمارەی ئاشوورییەکان (٢٠٠ھەزار) کەسە لە وڵاتی [[ئێران]]، پێش دەستپێکردنی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]] لە ساڵی (١٩٠٠ز)دا ئاشوورییەکان لە باکووری ڕۆژھەڵاتی ئێراندا ژمارەیان زیاتر بوو لە (٧٦ھەزار)کەس و گەورەترین گروپی غەیرە ئیسلام بوون لە ورمێ و لە (٣٠٠) گوندی ئەم شارستانە، (٦٠) گوندی بەتەواوی ئاشووری نشین بوون و لە (٦٠) گوندی کەشدا لەگەڵ پێکھاتەی ئەرمەنی و کورد و ئازەری بوون، لە [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا ئەم شارستانە بووە جێگەی ململانێی عوسمانییەکان و ڕووسەکان و قاجاڕەکان. ئاشوورییەکانی ژێر دەسەڵاتی عوسمانی جەنگیان ڕاگەیاند دژ بە حکومەتی عوسمانییەکان بە پشتگیری دەوڵەتی مەسیحی یەکێتی سۆڤییەت، لە کۆتایدا نەیانتوانی بەرگری بکەن لە بەرامبەر سوپای عوسمانی، لەبەرئەوە وڵاتی خۆیان جێھێێشت و ئاوارەی [[شارستانی سەڵماس]] و شارستانی ورمێ بوون. گاورەکانی ژێردەستی عوسمانی کە بە (جیلوە) ناسرا بوون پەڕاگەندە بوون، گاورەکانی ناوچەکە کردیاننە ھاوبەشی خۆیان و دەستیان کرد بە کوشتاری موسوڵمانانی ورمێ و شارستانەکان و گوندەکانی ناوچەکە و تاڵانیان کردن. ئەمڕۆ ئاشوورییەکانی ئێران (٥٠ھەزار) کەس دەخەمڵێنرێن، ئەمڕۆ زۆرینەی ئاشوورییەکان لە [[تاران]] دەژین لەگەڵ [[ورمێ]] و کەمینەیەک لە گوندەکانی ئەم شارستانە.<ref>{{Cite web |url=http://www.aina.org/brief.html |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://www.webcitation.org/6KKWk56jd?url=http://www.aina.org/brief.html |بەستەری شکاو=no }}</ref> == پیشەسازی و کار == بوونی شوێنێکی لەبار و چاکی جوگرافیا و سروشتی ئەم شارستانە بووەتە ھۆی گەشەسەندنی کشتوکاڵ و کار و پیشەسازی لە ناوچەکەدا و ناسراوە بە مەڵبەندی کشتوکاڵ لە وڵاتدا و بەرھەمھێنانی زۆری بەرھەمە کشتوکاڵییەکان کە بووەتە یەکەم لەم بوارەدا لە وڵاتدا، وڵاتی ئێران سێیەم وڵاتە لە ئاستی جیھان بۆ بەرھەم ھێنانی [[سێو]] وە بە پلەی یەک بۆ بەرھەمھێنانی سێو لە ئێراندا لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و شاری [[ورمێ]] بەرھەم دێت. [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بە پلەی یەکەم دێت لە بەرھەم ھێنانی [[ھەنگوین]] لە ئێراندا و شارستانی ورمێ پێشەنگی یەکەمە لە بەرھەم ھێنانی [[ھەنگوین]] لە پارێزگاکەدا. شارستانی ورمێ یەکێکە لە شارستانە خۆشەکان لە ڕووی ئاو ھەواوە و زیاتر لەبەرچاودا بوو بە باخەکان، لەساڵەکانی دوایدا بەڕێوە دەچوو فستیڤاڵی [[گوڵ]]، لەئێستادا بووەتە شارێکی بەرچاو لە جۆرەکانی گوڵدا. پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا بەناوبانگە بۆ ڕەزە [[ترێ]] و ورمێ ناوەندێکی سەرەکی بەرھەم ھێنانی ترێ و ئاوگی ترێیە. لەشارستانی ورمێ زۆرێک بەرھەمی ترێ دروست دەکرێت وەکوو، ئاوی بەرسیلە و دۆشاوی ترێ و کشمیش و شەربەت. پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا لە (٦٠٪) میوەی وڵات بەرھەم دەھێنێت، لە بەرھەم ھێنانی شەربەت لە سەرانسەری وڵاتدا پێشەنگە. پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا (٣١٧) ساردکەرەوەی ھەڵگرتنی میوەی چالاکی ھەیە کە توانای لە خۆگرتنی (٨٥٠ھەزار) تەنی ھەیە و بووەت مەڵبەندی سەرەکی ھەڵگرتن و پاراستنی میوە لە وڵاتدا.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/17/1567455</ref> == دابەشی کارگێڕی == {| class="wikitable" align="left" |- ! ناوچەکانی شارستانی ورمێ |- | {{نەخشەی شارستانی ورمێ}} |} شارستانی ورمێ دەکەوێتە ناوەڕاستی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]. [[شار]]ی [[ورمێ]] ناوەندی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و شارستانی ورمێیە، دەکەوێتە ناوەڕاستی پارێزگاکە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = جوگرافیای کوردستان | ناونیشان = https://www.kurdipedia.org/default.aspx?q=2010122702075619922&lng=1 |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = د. عەبدوڵڵا غەفوور | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref><ref>http://kurdipedia.org/?q=20150921014425127062&lng=3</ref> * شارستانی ورمێ لە (٥) [[ناوچە]] و (٢٠) [[گوندەوار]] و (١) [[شار]] و (١) [[شارۆچکە]] و (٣) [[شارەدێ]] و (٦٣٢) [[گوند]] پێکھاتووە. * لە ڕووی کارگێڕیەوە شارستانی ورمێ لەم [[ناوچە]] و [[گوندەوار]]انە پێکھاتووە: ** [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ورمێ|ناوچەی ناوەند]] و [[گوندەوار]]ەکانی: *** [[گوندەواری بەراندێز|بەراندێز]] *** [[گوندەواری چەمێ بەراندێزا سەری|چەمێ بەراندێزا سەری]] *** [[گوندەواری چەمێ بەراندێزا بنی|چەمێ بەراندێزا بنی]] *** [[گوندەواری تورکەمان|تورکەمان]] *** [[گوندەواری بەکشلوچای|بەکشلوچای]] *** [[گوندەواری دۆڵ|دۆل]] *** [[گوندەواری نازێیا بنی|نازێیا بنی]] *** [[گوندەواری باشقەڵا|باشقەڵا]] *** [[گوندەواری کەنار بەڕۆژ|کەنار بەڕۆژ]]. ** [[ناوچەی ئەنزەل]] و [[گوندەوار]]ەکانی: *** [[گوندەواری ئەنزەلا سەری|ئەنزەلا سەری]] *** [[گوندەواری ئەنزەلا بنی|ئەنزەلا بنی]]. ** [[ناوچەی نازێ]] و [[گوندەوار]]ەکانی: *** [[گوندەواری تەڵاتەپە|تەڵاتەپە]] *** [[گوندەواری چەمێ نازێ|چەمێ نازێ]] *** [[گوندەواری نازێیا سەری]]. ** [[ناوچەی سلیڤانا]] و [[گوندەوار]]ەکانی: *** [[گوندەواری مەرگەوەڕ|مەرگەوەڕ]] *** [[گوندەواری تەرگەوەڕ|تەرگەوەڕ]] *** [[گوندەواری دەشت|دەشت]]. ** [[ناوچەی سۆمایا برادۆست]] و [[گوندەوار]]ەکانی: *** [[گوندەواری سۆمایا سەری|سۆمایا سەری]] *** [[گوندەواری سۆمایا بنی|سۆمایا بنی]] *** [[گوندەواری برادۆست|برادۆست]] === شار و شارۆچکە و شارەدێیەکان === * شاری [[ورمێ]] * شارۆچکەی [[نۆشینشار]] * شارەدێی [[سلیڤانا]] * شارەدێی [[سێرۆ]] * شارەدێی [[قووشچی]] === گوندەکان === <div style="width:100%; overflow-x:auto;"> {| class="wikitable" |+ خشتەی پێکھاتەی [[نەتەوە]]یی [[گوند]]ەکانی [[شارستانی ورمێ]] |-style="background:#0BFF34;" ! [[گوند]]ەکان !! [[گوندەواری ئەنزەلا ئەڤراز|ئەنزەلا ئەڤراز]] !! [[گوندەواری ئەنزەلا نشیو|ئەنزەلا نشیو]] !! [[گوندەواری بەراندێز|بەراندێز]] !! [[گوندەواری چەمێ بەراندێزا ئەڤراز|چەمێ بەراندێزا ئەڤراز]] !! [[گوندەواری چەمێ بەراندێزا نشیو|چەمێ بەراندێزا نشیو]] !! [[گوندەواری باشقەڵا|باشقەڵا]] !! [[گوندەواری بەکشلوچای|بەکشلوچای]] !! [[گوندەواری تورکەمان|تورکەمان]] !! [[گوندەواری دۆڵ|دۆل]] !! [[گوندەواری چەمێ ڕەوزە|چەمێ ڕەوزە]] !! [[گوندەواری نازیا نشیو|نازیا نشیو]] !! [[گوندەواری نازیا ئەڤراز]] !! [[گوندەواری تەڵاتەپە|تەڵاتەپە]] !! [[گوندەواری چەمێ نازی|چەمێ نازی]] !! [[گوندەواری مەرگەوەڕ|مەرگەوەڕ]] !! [[گوندەواری تەرگەوەڕ|تەرگەوەڕ]] !! [[گوندەواری دەشت|دەشت]] !! [[گوندەواری سۆما ئەڤراز|سۆما ئەڤراز]] !! [[گوندەواری سۆما نشیو|سۆما نشیو]] !! [[گوندەواری برادۆست|برادۆست]] !! کۆ |-style="background:#0BFF34;" ![[کورد]] | ٠ || ٢٧ || ١٦ || ٠ || ١١ || ١ || ٠ || ٣ || ١٥ || ١٦ || ١ || ٢ || ٠ || ١٢ || ٥٥ || ٣٣ || ٢٩ || ٢٥ || ٢٤ || ٥٢ || ٣٢٢ |-style="background:#FFF65D;" ![[ئازەربایجانی|ئازەری]] | ٦ || ٠ || ٠ || ٢ || ٠ || ١١ || ٢٥ || ٨ || ٤ || ٨ || ١٦ || ٣٥ || ٧ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١٢٤ |-style="background:#FF8B21;" ![[کورەسوننی]] | ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٢ |-style="background:#FF69B7;" ![[ئاشوورییەکان|ئاشوری]] و [[ئەرمەنییەکان|ئەرمەنی]] | ٠ || ٠ || ٢ || ٠ || ١ || ٠ || ٢ || ١ || ٠ || ٠ || ١ || ٤ || ٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١٥ |-style="background:#77FCFF;" ![[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] | ٠ || ٠ || ٨ || ٩ || ١٩ || ٢٢ || ٦ || ٢٦ || ٣ || ٧ || ٩ || ٢ || ٠ || ٥ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١١٦ |-style="background:#1D438A;" ![[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[کورەسوننی]] | ٠ || ١ || ١ || ١ || ٢ || ٠ || ٢ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٩ |-style="background:#1FFF83;" ![[کورد]] و [[ئاشوورییەکان|ئاشوری]] و [[ئەرمەنییەکان|ئەرمەنی]] | ٠ || ١ || ١ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٢ |-style="background:#E2FF96;" ![[ئاشوورییەکان|ئاشوری]] و [[ئەرمەنییەکان|ئەرمەنی]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] | ١ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ || ٣ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ١ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٩ |-style="background:#FFB221;" ![[کورد]] و [[کورەسوننی]] | ٠ || ٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٢ || ٤ || ٠ || ١ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١٣ |-style="background:#FFEF28;" ![[کورد]] و [[کورەسوننی]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] | ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ || ١ || ١ || ١ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٢ |-style="background:#8B7EFF;" ![[یارسان]](ئەھلی حەق) | ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٧ |-style="background:#FF81BB;" ![[یارسان]] و [[کورد]] و [[کورەسوننی]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] | ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١ || ٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٥ |-style="background:#2354FF;" !کۆ | ٧ || ٣٢ || ٢٩ || ١٣ || ٣٤ || ٣٥ || ٤٩ || ٤٠ || ٢٤ || ٣٧ || ٣٠ || ٤٧ || ١٣ || ٢٣ || ٥٥ || ٣٣ || ٢٩ || ٢٥ || ٢٤ || ٥٢ || ٦٣١ |} </div> ژمارەی گوندکانی ئەم شارستانە دەکاتە (٦٣٢) گوند:<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = ووڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> {{Div col|cols=٣}} * ٣١٩ [[کورد]]. * ١٤٤ [[ئازەربایجانی|ئازەری]]. * ١١٥ تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]. * ٢ [[کورەسوننی]]. * ١٥ تێکەڵەی [[کورد]] و [[کورەسوننی]]. * ٨ تێکەڵەی [[کورد]] و [[کورەسوننی]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]. * ٥ [[یارسان]]. * ٤ تێکەڵەی [[کورد]] و [[یارسان]] و [[کورەسوننی]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]. * ٦ [[مەسیحی]]. * ٢ تێکەڵەی [[کورد]] و [[مەسیحی]]. * ٧ تێکەڵەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[مەسیحی]]. * ٥ تێکەڵەی [[کورد]] و [[مەسیحی]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]].<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes}}</ref> {{Div col end}} {{سەرەکی|پێڕستی گوندەکانی شارستانی ورمێ}} == ئەمانەش ببینە == * [[پێڕستی گوندەکانی شارستانی ورمێ]] * [[ورمێ]] * [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ورمێ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شارستانی ورمێ}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا}} [[پۆل:شارستانی ورمێ]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] od5d771kpimg2l0wd3pqmcpjoagff3b 0 11365 969725 873639 2022-08-11T05:56:37Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی نەغەدە | ناوی فەرمی = Naqadeh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شھرستان نقدە | جۆری نیشتنگە = <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Naghadeh County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=36.95|frame-long= 45.4|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو ={{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = قیمقام | ناوی سەرۆک = بازدید مرتضی فرامرزی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٠٥٠ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = دانیشتووان | دانیشتووان لە = ١١٧٬٨٣١ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[موکریانی]]، [[کوردیی باکووری|کرمانجی]]) و [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[موسڵمان]] ([[شیعە]]، [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [//http://www.nagadeh-ag.ir/ سایت فرمانداری نقدە] | پەراوێزەکان =}} '''شارستانی نەغەدە'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[نەغەدە]]یە. بەپێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارستانە ١١٧٬٨٣١ کەس بووە کە ٥٩٬٢٥٠ کەس لەم ژمارەیە [[نێر]] و ٥٨٬٥٨١ کەسیان [[مێ]] بووە.<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> ئەم شارستانە لە باکوورەوە ھاوسنورە لەگەڵ [[ورمێ (شارستان)|شارستانی ورمێ]] و [[دەریاچەی ورمێ]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[مەھاباد (شارستان)|شارستانی مەھاباد]] و [[پیرانشار (شارستان)|شارستانی پیرانشار]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[مەھاباد (شارستان)|شارستانی مەھاباد]] و [[میاندواو (شارستان)|شارستانی میاندواو]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شنۆ (شارستان)|شارستانی شنۆ]].<ref name="kurdipedia.org">{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = جوگرافیای کوردستان | ناونیشان = https://www.kurdipedia.org/default.aspx?q=2010122702075619922&lng=1 |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = د. عەبدوڵڵا غەفوور | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref><ref name="ReferenceA">http://kurdipedia.org/?q=20150921014425127062&lng=3</ref> == مێژوو == * دەشتی سەندوس بەپێی ئەو کنەو پشکنینانەی لەناوچەکەدا کراوە لەسەر پاشماوەی ئێسک و پرسک و گیای ناوچەکە بەتایبەت لە کێوی لاواشلو دەگەرێتەوە بۆسەدەی سێیەمی جیۆلۆجی و تەمەنی ناوچەکە (٥٠٠)میلیۆن ساڵ دەبێت. * لەلایەکی کەوە '''گردی [[حاجی فەیروز]]''' ھەیە کە دەکەوێتە (٨کم) ی باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی نەغەدەوە و پاش پشکنین و ھەڵکەندن کە ئێسکی مرۆڤی تیا دۆزرایەوە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی یەکەمی چاخی بەردین و یەکێکە لە گردە ھەرە دێرینەکانی [[ئێران]] و جیھان. * ھەروەھا شوێنی دێرینی [[حەسەنلو]] کە لە (٥٥) گردی گەورەو بچووک پێکھاتووە و کەوتووەتە دەشتی نەغەدەوە. * ھەروەھا بەپێی [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگە]] و سەرچاوەکانی مێژوو ئەم '''دەشتی سەندوسە''' بەکار ھێنراوە لەلایەن مادەکان و مانناکان و ئاشورییەکان و ئۆراتووەکان و لۆلۆیییەکان و حۆرییەکان و پاشان لەلایەن پارسەکان و ساسانییەکان و عەرەب و سەلجوقی و غەزنەویەکان و خوارزمییەکان … مەغۆلەکان و ئاق قۆینلۆ و ئەفشارەکان. * لەسەردەمی [[مەغۆل]]ەکان دا [[ھۆلاکۆ خان]] وڵاتی ئێرانی داگیرکردوو ئەم ھەرێمەی دا بە ھۆزی '''سەلدوز''' ھۆزی سەلدوز یەکێک بوون لە ھۆزە دڵڕەق و ئازاکانی مەغۆل، ئەم ھۆزە لەم تیرانە پێکھاتوون (سوورغان شیرە و جیلاوغان و سودنویان و تودان و مەلیک بەھادر و چوپان) لەناو ئەم تیرانەدا جەنگیزخان تیرەی (سوورغان شیرە) ی لەھەموویان خۆشتر دەویست لەبەرئەوەی کاتی خۆی ببوونە ھۆی ڕزگار بوونی جەنگیزخان، ھۆلاکۆ ژنی لەم تیرەیە ھێنا بۆ ئەوەی بەھێزبێت لەناو مەغۆلدا، ئەم ھەرێمە تائێستاش ھەرناوی ئەم ھۆزەی ھەڵگرتووە، پاش نەمانی دەسەڵاتی مەغۆل ئەم ھۆزە گەڕانەوە مەنگۆلیا، بەڵم پاش ئەوان ھەندێ ھۆزی سەر بە پەیڕەوی ئاق قۆینلو و قەرەقۆینلو جێی ئەوانی گرتووەتەوە و ھەرلە سەردەمی ئاق قۆینلودا سەردارێکی سەر بە بنەماڵەی بابان بەناوی (ئەمیر بوداق کوڕی ئەمیر ئەبداڵ) کەناوچەکانی بابان و موکریان و ئەردەڵانی بەدەستەوە بوو ھۆزەتورکەکانی لەو ناوەدا ڕاماڵی و لێی نەھێشتن و ناوی '''سەلدوز''' ھەرمایەوە، پاشان لەلایەن ھۆزە تورکمانەکانی قزڵباشەوە داگیرکرا بەڵام (ئەمیرسەیفەدینی موکری) لێیان ڕاپەڕی و لە ناوچەکەدا دەریکردن و دووری خستنەوە، شائیسماعیلی سەفەوی کاتێک بووە شای ئێران ویستی ئەم ناوچەیە بخاتە ژێرفەرمان ڕەوای خۆی بەڵام ئەمیر سەیفەدین خۆی خستە پاڵ سوڵتان سەلیمی پاشای عوسمانی و دواتر شەڕی چاڵدێران ڕوویدا … پاشان ئەمیری بۆ ئەمیر سارمی کوڕی مایەوە و ئەمیرسارم زۆر نەژیاو بێ وەجاخ مایەوە و ئەنجا دەسەڵاتی ناوجەکە چووە ژێردەسڵاتی شێخ حەیدەری موکری کە ئامۆزایان بوو، پاش ھەرای موکریان و شەڕی قەڵای دمدم سەفەوییەکان ئەم ناوچانەیان دەدا بە سەرۆک ھۆزەکان، لەسەردەمی قاجاریشدا عەباسی میرزا نائیب سەڵتەنە (٨٠٠) ماڵی قەرەپاپاقی ھێنایە ئەم ناوچەیە. * لە ساڵی (١٨٨٦)دا و لەسەردەمی '''[[فەتح عەلی شا]]ی قاجاڕدا''' خێڵی '''قەرەپاپاق''' کە لە بنەچەدا لە ناوجەی قەفقاز بوون ھێنرانە دەشتی نەغەدە کە زیاتر بۆ دژایەتی کردنی جوڵانەوەی [[کورد]] بەکاردەھێنران و نفوزی کوردیان پێ لاواز دەکرد، ئیتر لەم دەشتەدا بەکاری کشتوکاڵ و ئاژەڵدارییەوە خەریک بوون. * شارستانی نەغەدە تاساڵی (١٩٥٨) بەناوی ناوچەی سوڵدوز بوو لە شارستانی ورمێ، ناوەندەکەی گوندی [[ڕاھدانە]] بوو، پاش ئەوە لە ساڵی (١٩٦٣)دا ناوەندی ناوچە گوازرایەوە بۆ شارۆچکەی [[نەغەدە]]، و لە ساڵی (١٩٦٨) ناوی ناوچە گۆڕدرا بە شارستانی نەغەدە و پاش (٢٨) ساڵ لە ساڵی (١٩٩٦) ناوچەی [[شنۆ]]ی لێجیاکرایەوە و بووە شارستان و ئەنجا [[ناوچەی محەمەدیار]]ی بۆ دروستکرا.<ref>http://www.nagadeh-ag.ir/fa/wagov{{بەستەری مردوو|url=http://www.nagadeh-ag.ir/fa/wagov |date=ئابی ٢٠١٩}}</ref> == پێکھاتەی دانیشتووان == * ئەم شارستانە لەبەرئەوەی لەچەند پێکھاتەیەکی جیاواز پێک ھاتووە لەرووی دانیشتووانەوە ئاڵۆزییەکی ھەیە، لە [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و پێکھاتووە، [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان کەوتونەتە باکووری شارستانەکە و و تێکەڵیان ھەیە لە شارۆچکەی [[نەغەدە]] و گوندەکانی [[شیروان شەلی]] و [[میراوێ، نەغەدە|میراوێ]] و [[بارانی عەجەم]] و [[یادگاریان]] و [[سەرالی سەروو]] و [[سەرالی خواروو]] و [[بەگم قەڵا]] و [[تازەقەڵا]] و [[ئۆخسار]] لەگەڵ کوردەکان، [[کورد]]ەکان زیاتر دەکەونە باشووری ڕۆژھەڵات و باشوور و ڕۆژاوای شارستانەکە. * دانیشتووانی شارستانی نەغەدە (١١٢٤٩١) کەسە، دانیشتووانی ئەم شارستانە لەڕوی نەتەوەوە یەکسانن.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٤ی ئایاری ٢٠١٧ |archive-url=https://web.archive.org/web/20121115040324/http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483 |archive-date=١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121115040324/http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483 |date=١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ }}</ref><ref>{{IranCensus2006|04}}</ref> وەک لەخوارەوەدا ڕوونکراوەتەوە: ** ڕێژەی [[کورد]] لە شارستانی نەغەدە(٤٩٪)ەیە، کەدەکاتە (٥٤٦٧٥) کەس. ** ڕێژەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارستانی ساینقەڵا (٥١٪)ەیە، کەدەکاتە (٥٧٨١٦) کەس. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی نەغەدە لە ٢٠٠٦ |titlebar=#ddd |right1=پێکھاتە |left1=ڕێژەی سەدی |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|blue|51}} {{bar percent|[[کورد]]|yellow|49}}}} {{clear}} [[پەڕگە:شارستانی_نەغەدە.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی [[نەغەدە]]]] * ژمارەی دانیشتووانی شارۆچکەی [[نەغەدە]] دەکاتە (٧٦٩٩٠)کەس: ** پێکھاتەی کورد لە شارۆچکەی [[نەغەدە]] دەکاتە (٣٤٦٤٦)کەس واتە ڕێژەی (٤٥٪) دانیشتووانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی ئازەری لە شارۆچکەی [[نەغەدە]] دەکاتە (٤٢٣٤٤)کەس واتە ڕێژەی (٥٥٪) دانیشتووانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٩٣) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (٤٩) گوندە ژمارەی دانیشتووانیان دەکاتە (١٧٨٤٦) کەس. دەکاتە (٥٦٪)ی دانیشتووانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٣٥) گوندە ژمارەی دانیشتووانیان دەکاتە (١٤٥٣٦) کەس. دەکاتە (٤٤٪)ی دانیشتووانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٩) گوندە و ژمارەی دانیشتووانیان دەکاتە (٣١١٩) کەس، (٢١٨٣)کەسی [[کورد]]ە و (٩٣٦)کەسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ە. * کەواتە ژمارەی دانیشتووانی کورد لەگوندەکاندا دەکاتە (٢٠٠٢٩)کەس بەڕێژەی (٥٦٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتووانی ئازەری لەگوندەکاندا دەکاتە (١٥٤٧٢)کەس بەڕێژەی (٤٤٪)ی شارستانەکە. == دابەشی کارگێڕی == '''نەغەدە''' شارۆچکەیەکی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە، دەکەوێتە ناوچەی [[موکریان]].<ref name="kurdipedia.org"/><ref name="ReferenceA"/> * لە ڕووی کارگێڕییەوە شارستانی نەغەدە (سەندووس) لە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی نەغەدە|ناوچەی ناوەند]] و [[ناوچەی محەمەدیار]] و گوندستانەکانی [[گوندستانی بەگم قەڵا|بەگم قەڵا]] و [[گوندستانی سەندوس|سەندوس]] و [[گوندستانی مەھدی|مەھدی]] و [[گوندستانی حەسەنلو|حەسەنلو]] پێکھاتووە. * لە (٩٣) گوند پێکھاتووە. === ناوچەی ناوەند (ناحیەی ناوەند) === نەغەدە (ناوەند): * [[گوندستانی بەگم قەڵا]] * [[گوندستانی سەندوس]] * [[نەغەدە|شارۆچکەی نەغەدە]] ==== گوندستانی بەگم قەڵا ==== لە ٣١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[بەگم قەڵا]] (ناوەند) * [[ئۆخسار]] * [[باڵخچی]] * [[بایزاوا، نەغەدە]] * [[بەیرەم بوغە]] * [[پاشبەرد، نەغەدە]] * [[تازەقەڵا]] * [[تۆپزاوا، نەغەدە]] * [[چەقەڵی مستەفا]] * [[خەلیفان، نەغەدە]] * [[خەلیفەلیان]] * [[دایماو]] * [[دزەی گەورە]] * [[دەشتی قوری]] * [[دەمیرچی]] * [[ڕاھدانە]] * [[سەخسی تەپە]] * [[شاوەلی، نەغەدە]] * [[شەریفەدین]] * [[شێخ مارف]] * [[قاڕنێ]] * [[کاروانسەرا]] * [[کانی مام سەید]] * [[کوزەگەران]] * [[گەلوان]] * [[گۆڕخانە]] * [[ماسوی]] * [[مەحمەشەی خواروو]] * [[مەحمەشەی سەروو]] * [[مەمەلیان]] * [[میماندار]] {{Div col end}} ==== گوندستانی سەندوس ==== لە ٢٨ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[میراوێ، نەغەدە]] (ناوەند) * [[ئارنێ]] * [[ئاغچەزیوە]] * [[ئالەگوێزی خواروو]] * [[ئالەگوێزی سەروو]] * [[باچانلو]] * [[پیەبجک]] * [[جاشیران]] * [[چیانە]] * [[حەلەبی]] * [[خنخنە]] * [[دەربەند، نەغەدە]] * [[دیلان چەرخی خواروو]] * [[دیلان چەرخی سەروو]] * [[زەلیلان]] * [[عەلی مەلیک]] * [[عەلیاوا، نەغەدە]] * [[قەڵاتان]] * [[قەڵاجوق]] * [[کارێزەی شکاک]] * [[کاموس]] * [[گوراناوی پاشایی]] * [[گوراناوی قازی]] * [[گوراناوی قەزاق]] * [[گویک]] * [[لاواشلو]] * [[نەرزەمیز]] * [[وینسلیان]] {{Div col end}} === ناوچەی محەمەدیار === محەمەدیار (ناوەند): * [[گوندستانی حەسەنلو]] * [[گوندستانی مەھدی]] * [[محەممەدیار|شارەدێی محەممەدیار]] ==== گوندستانی حەسەنلو ==== لە ١٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[حەسەنلو، نەغەدە]] (ناوەند) * [[ئاقابیگلو]] * [[ئەمینلو]] * [[بارانی عەجەم]] * [[بارانی کورد]] * [[تابیە]] * [[تازەکەندی دیم]] * [[تەلیقان]] * [[حاجی باغلو]] * [[حاجی فەیروز]] * [[دلمە]] * [[شونقاڕ]] * [[شیروان شەلی]] * [[شیرین بوڵاغ]] * [[شێخ ئەحمەد]] * [[عەجەملو]] * [[عەزیم خانلو]] * [[کارێزی عەجەم]] * [[وەزنێ، نەغەدە]] {{Div col end}} ==== گوندستانی مەھدی ==== لە ١٧ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[شەھرەکی مەھدی]] (ناوەند) * [[ئادی]] * [[تازەکەندی جەبەل]] * [[حەیدەراوا، نەغەدە]] * [[داش دورگە]] * [[دورگەی ئۆروزخان]] * [[دورگەی لوتفوڵا]] * [[سەرالی خواروو]] * [[سەرالی سەروو]] * [[فەروخ زاد]] * [[قەرەقەساب]] * [[قەڵات، نەغەدە]] * [[گردەقیت]] * [[گۆل، نەغەدە]] * [[مەمیند]] * [[نیزام ئاوا]] * [[یادگاریان]] {{Div col end}} == پێکھاتەی نەتەوەی گوندەکان == ژمارەی گوندکانی دەکاتە ٩٣ گوند:<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = وڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> * [[کورد]]نشینەکان ٤٩ گوند. * [[ئازەربایجانی|ئازەری]]نشینەکان ٣٥ گوند. * تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] ٩ گوند.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes}}</ref> === گوندە [[کورد]]ەکانن === پێکھاتووە لە ٤٩ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئادی]] * [[ئارنێ]] * [[بارانی کورد]] * [[باڵخچی]] * [[بایزاوا، نەغەدە]] * [[بەیرەم بوغە]] * [[پاشبەرد، نەغەدە]] * [[پیەبجک]] * [[جاشیران]] * [[چەقەڵی مستەفا]] * [[حەلەبی]] * [[خنخنە]] * [[خەلیفان، نەغەدە]] * [[خەلیفەلیان]] * [[داش دورگە]] * [[دایماو]] * [[دزەی گەورە]] * [[دەربەند، نەغەدە]] * [[دەشتی قوری]] * [[دەمیرچی]] * [[دورگەی لوتفوڵا]] * [[دیلان چەرخی خواروو]] * [[دیلان چەرخی سەروو]] * [[زەلیلان]] * [[سەخسی تەپە]] * [[شاوەلی، نەغەدە]] * [[شەریفەدین]] * [[شێخ مارف]] * [[عەلیاوا، نەغەدە]] * [[قاڕنێ]] * [[قەرەقەساب]] * [[قەڵات، نەغەدە]] * [[قەڵاتان]] * [[کارێزەی شکاک]] * [[کاموس]] * [[کانی مام سەید]] * [[گردەقیت]] * [[گەلوان]] * [[گۆل، نەغەدە]] * [[گویک]] * [[گۆڕخانە]] * [[ماسوی]] * [[مەحمەشەی خواروو]] * [[مەحمەشەی سەروو]] * [[مەمەلیان]] * [[مەمیند]] * [[میماندار]] * [[وەزنێ، نەغەدە]] * [[وینسلیان]] {{Div col end}} === گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]] نشینەکان === پێکھاتووە لە ٣٥ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئاغچەزیوە]] * [[ئاقابیگلو]] * [[ئالەگوێزی خواروو]] * [[ئالەگوێزی سەروو]] * [[ئەمینلو]] * [[باچانلو]] * [[تابیە]] * [[تازەکەندی جەبەل]] * [[تازەکەندی دیم]] * [[تەلیقان]] * [[تۆپزاوا، نەغەدە]] * [[چیانە]] * [[حاجی باغلو]] * [[حاجی فەیروز]] * [[حەسەنلو، نەغەدە]] * [[حەیدەراوا، نەغەدە]] * [[دلمە]] * [[دورگەی ئۆروزخان]] * [[شەھرەکی مەھدی]] * [[شونقاڕ]] * [[شیرین بوڵاغ]] * [[شێخ ئەحمەد]] * [[عەجەملو]] * [[عەزیم خانلو]] * [[عەلی مەلیک]] * [[فەروخ زاد]] * [[قەڵاجوق]] * [[کارێزی عەجەم]] * [[کوزەگەران]] * [[گوراناوی پاشایی]] * [[گوراناوی قازی]] * [[گوراناوی قەزاق]] * [[لاواشلو]] * [[محەممەدیار]] * [[نیزام ئاوا]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکان === پێکھاتووە لە ٩ گوند. {{Div col|cols=٢}} * [[ئۆخسار]] * [[بارانی عەجەم]] * [[بەگم قەڵا]] * [[تازەقەڵا]] * [[سەرالی خواروو]] * [[سەرالی سەروو]] * [[شیروان شەلی]] * [[میراوێ، نەغەدە]] * [[یادگاریان]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{پەراوێز}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی نەغەدە}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی نەغەدە]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] qg98xjbcq08dpl9zra7oj0ltyr21pja 0 11366 969724 831155 2022-08-11T05:56:11Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{یەک سەرچاوە}} [[پەڕگە:Miandoab County.png|thumb|جێگای شارستانی نێوئاوان لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] '''شارستانی میاندواو'''، ماناکەی بە کوردی '''نێوئاوان'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[میاندواو|نێوئاوان]]ە. بەپێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارستانە ٢٤٥، ١٥٨ کەس بووە کە ١٢٣، ٩٩٣ کەس لەم ژمارەیە [[پیاو]] و ١٢١، ١٦٠ کەسیان [[ژن]] بووە.<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> == شارەکان == * شاری [[میاندواو|نێوئاوان]] * شاری [[بارووق]] * شاری [[چواربورج]] == مرۆڤناسی == لایەنی پێکھاتەی زمانی و ئایینی ئەو شارستانە لە چاو شارستانەکانی دیکە ھێندێک جیاوازی ھەیە. شارستانی میاندواو خاوەن گوندێکی کوردی کورمانج زمان دێی [[گوزلی]] و نزیکەی ١٥ گوندێکی [[گۆران]] یان [[ئەھلی حەق]]ە. [[بەھایی]]ەکانیش ڕێژەیەکی کەمی دانیشتووانی ئەو شارستانە پێک دێنن. لە ساڵی ٢٠٠٦دا بەپێی [[سەرژمێریی گشتیی جەماوەر و خانووی ئێران]]، ٢٤٤ ھەزار و ٨٢٥ کەس لەو شارستانەدا دەژین. لەو ژمارەیە تەنیا ١١٪ واتا دەوروبەری ٢٧ ھەزار کەسی بە زمانی [[زمانی کوردی|کوردی]] قسە دەکەن و ئەوانی دیکەش بە زمانی [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] دەدوێن. لە ٣ شاری [[میاندواو]] وەک ناوەندی شارستان، [[بارووق]] و [[چواربورج]] پێکھاتووە. ١٩٤ دێی ھەیە و ٤١ [[کورد]]ن و ئەوانی دیکەش [[ئازەری]]ن. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆلکە}} [[پۆل:شارستانی میاندواو]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] jsr8077o2a476dqa8k6t7760i3wka1a 0 11367 969628 969330 2022-08-10T20:45:09Z MFTG 21816 /* top */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شەوت | ناوی فەرمی = شھرستان شوط - شوط بۆلگەسی - Showt County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی شۆڤە | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.15006 |frame-long= 44.83346 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = ٤ی نیسانی [[٢٠٠٨]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = شەھروز بابازادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٩٠٦ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٥٥٬٦٨٢ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦١ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٧٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٨٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shout-ag.ir/شارەوانی شوت] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شەوت''' یان '''شارستانی شۆڤە'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان شوط''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Showt County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''شوط بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی پۆلدەشت]] و [[شارستانی شەوت]]، لە باشوورەوە [[شارستانی چایپارە]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی پۆلدەشت]]، لە ڕۆژاواوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی چاڵدێران]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[شەوت]](شۆڤە)یە. شارستانی شەوت، سیاسیترین و بێبەشترین شاستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە، [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای ترانزێتی [[تەبرێز]]-[[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] و ڕێڕەوی خێرای [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]]-بەندەر ئیمام خومەینی، کە بە ڕێڕەوی ڕۆژئاوای [[ئێران]] ناسراوە، بەم شارستانەدا تێدەپەڕن.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> شارستانی شەوت لەڕووی قەبارەوە لە پلەی ١٧ھەمیندایە، بەڵام لەڕووی چڕی دانیشتوان و گەشەی دانیشتوانەوە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا]] لە پلەی ١٤ھەمیندایە و لەگەڵ [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی پۆلدەشت]]، ناوچەی (ئازادی ماکۆ) پێکدەھێنێت، ھەروەھا نوێنەرێکی لە [[ماکۆ]] و [[شەوت]] و [[پۆلدەشت]] و... بازنەکانی ھەڵبژاردنی چاڵدێران لە ئەنجومەنی ئیسلامیدا ھەیە. == مێژوو == بەپێی سەرچاوە و پەرتوکە مێژوویییەکان شاری شوتە سەر بە [[ئەرمینیا]] بووە، لەکاتی ئێستادا سەر بە دەوڵەتێکی ئیسلامییە و ئیسلام تێیدا نیشتە جێیە، ھەرچەندە لە ئێستادا بنماڵەیەکی ئەرمەنی تیادا نییە. تەنانەت ناوی ئەم شارەش دەلالەتە لەسەر ئەرمەنی بوونی ناوچەکە، لەسەرەتادا ناوی ئەم شارە (ئەشوت) بووە کەناوێکی ئەرمەنییە و بەپێی کات گۆڕدراوە و بووەتە شەوت.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 خبرگزاری مھر؛ شوط از شھر بە شھرستان ارتقا یافت.]{{بەستەری مردوو|url=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 |date=ئەیلوولی ٢٠١٨}}</ref> تا ساڵی ١٩٩٠، گوندەواری شەوت لەژێر کۆنترۆڵی ناوچەی پۆلدەشت(پێش شۆڕش، ناوچەی شەھاباد)ی [[شارستانی ماکۆ]] بوو، بە ڕەزامەندی دەستەی حکومەت لە کانوونی دووەمی ٢٠٠٦ ئەم بەشە لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و بەرزکرایەوە بۆ [[شارستان]]. == دانیشتوانی شارستانی شۆڤە == * دانیشتوانی ئەم شارستانە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]] و [[یارسان]]ەکان پێکھاتووە.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> * [[یارسان]]ەکان بەڕەچەڵەک [[کورد]]ن و بە زمان [[ئازەرییەکان]]ن، لێرەدا تاکو ئێستا ساخ نەبووەتەوە کە سەر بەچی نەتەوەیەکن سەد لە سەد. بەپێی دوایین سەرژمێری نیشتمانی لە ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی شەوت ١٥ ھەزار و ٧٥٦ ماڵ بووە و کۆی گشتی ٥٥ ھەزار و ٦٨٢ کەس بووە.<ref> https://web.archive.org/web/20170801122506/http://www.barobandil.com/City/548 </ref> === دانیشتوانی شار و گوند === تێکڕای دانیشتوانی شارستانی شۆڤە ٥٥٫٦٨٢ کەسە:<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> شارنشین ٢٣،٣١٤ کەدەکاتە ٤٩٪. گوندنشین ٢٨،٣١٤ کەدەکاتە ٥١٪. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی شۆڤە لە ٢٠١٦ |titlebar=#ddd |right=پێکھاتە |right1=ڕێژەی سەدی |float=left |bars= {{bar percent|[[یارسان]]|red|50}} {{bar percent|[[کورد]]|green|27.5}} {{bar percent|[[ئازەرییەکان]]|orange|22.5}} }} === زمان و ئایین === خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[زمانی کوردی|کرمانجی]] قسە دەکەن. ئایینی خەڵکی شارستانەکە نیوەی [[یارسان]]ە و نیوەکەی تری لە [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) پێکھاتووە.<ref>http://www.sepehr.org/article-25722.html</ref><ref> https://web.archive.org/web/20170914235000/http://www.avaparsi.com/tourism/irantouring/showt/ </ref> == دابەشی کارگێڕی == شارستانی شەوت لە ٢ [[ناوچە]] و ١ [[شارۆچکە]] و ٢ [[شارەدێ]] و ٤ [[گوندەوار]] و ٦٥ [[گوند]] پێکھاتووە: {| class="wikitable sortable" !ناوچە !ناوەندی ناوچە !دانیشتوانی ناوچە لە ٢٠١٦ !ناوی گوندەوار !ناوەندی گوندەوار !دانیشتوانی گوندەوار لە ٢٠١٦ !شارۆچکە و شارەدێ !دانیشتوان لە ٢٠١٦ |- | rowspan="2" |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی شەوت|ناوچەی ناوەند]] | rowspan="2" |[[شەوت]] | rowspan="2" | ١٧،٧٨٦ |[[گوندەواری یۆلاگەلدی]] |[[عەزیم کەندی]] |١١،٦١١ کەس | rowspan="2" |[[شەوت]] [[یۆلاگەلدی]] | rowspan="2" |٢٥٬۳۸۱ کەس ٣،٩٣٥ کەس |- |[[گوندەواری قەرەقویونی باکوور]] |[[سۆفی، شەوت|سۆفی]] |٦،١٧٠ کەس |- | rowspan="2" |[[ناوچەی قەرەقویون]] | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" | ١٤،١٣١ کەس |[[گوندەواری قەرەقویونی باشوور]] |[[مەرگەنلەر]] |۷٬٥٨٨ کەس | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" |٢،٢٩٤ کەس |- |[[گوندەواری چەشمە سەرا]] |[[میخور]] |٦،٣٤٣ کەس |} == گوندەکانی شارستانی شۆڤە == '''شۆڤە''' شارۆچکەیەکی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوایە. ژمارەی گوندکانی دەکاتە ٧٢ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٣ گوند. [[ئازەری]]نشینەکان ٥٣گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەری]]٦گوند. === گوندە کوردنشینەکان === پێکھاتووە لە ١٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[قەیاسی]] * گوندی [[کەنداڵ]] * گوندی [[بیلاغچلی کورد]] * گوندی [[قوردئولدرن]] * گوندی [[کوردکەندی]] * گوندی [[بابوور کورد]] * گوندی [[تەپەباشی نەماز]] * گوندی [[عەلی کەندی]] * گوندی [[خەلەج کورد]] * گوندی [[کش ئەرخی]] * گوندی [[عیزەت ئاوا]] * گوندی [[کوچلویاژێرین]] * گوندی [[کوچلویاژوورین]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵە کورد و ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٦ گوند. {{Div col|cols=٢}} * گوندی [[قەرە ئەغاج]] * گوندی [[شەریف ئاوا]] * گوندی [[قەرەباخ]] * گوندی [[بولاگەلدی]] * گوندی [[مەلائەحمەد]] * گوندی [[شێخ سەلو]] {{Div col end}} === گوندە ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٥٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[کورئابڵاغ]] * گوندی [[خوک]] * گوندی [[قورد ئولدورەنی ئەجەم]] * گوندی [[بابوور ئەجەم]] * گوندی [[سەمەدیوردی]] * گوندی [[ئیشگەسو]] * گوندی [[حسن کەندی]] * گوندی [[خورابلو]] * گوندی [[سەبیرخان]] * گوندی [[خزرلو]] * گوندی [[زەنجیرە]] * گوندی [[وەرمەزیار]] * گوندی [[حسین علی کەندی]] * گوندی [[خەلەج عەجەم]] * گوندی [[عەزیم کەندی]] * گوندی [[گدای ئەحمەد ئاباد]] * گوندی [[بیلاغچلی عەجەم]] * گوندی [[تەیمور ئاباد]] * گوندی [[داشفیشەل]] * گوندی [[بایرام کەندی]] * گوندی [[عەلیار]] * گوندی [[قاباخ بڵاغ]] * گوندی [[جگەف بیەجیک]] * گوندی [[ئاغرنلو]] * گوندی [[ئاغ بڵاغ سوگار]] * گوندی [[ئیل باخی]] * گوندی [[مەحمود کەندی]] * گوندی [[شموسیلابی]] * گوندی [[پیرشاە]] * گوندی [[مەلەک لو]] * گوندی [[مەخور]] * گوندی [[دانابڵاغ]] * گوندی [[ئاخ بڵاغ مەخور]] * گوندی [[باش کارێز]] * گوندی [[دوزئاغول]] * گوندی [[ئینجەکەون]] * گوندی [[فیشەڵ]] * گوندی [[ئاربالیخ]] * گوندی [[قزڵجەقەڵا]] * گوندی [[شەریف کەندی]] * گوندی [[محمدکریم کەندی]] * گوندی [[تازەکەندقەرەقیون]] * گوندی [[مەزاری سەید ئەحمەد]] * گوندی [[شوراگول]] * گوندی [[سۆفی]] * گوندی [[قەرەکاھرێز]] * گوندی [[تورە]] * گوندی [[مەرگەنائیسماعیل کەندی]] * گوندی [[مەرگەنانیوی]] * گوندی [[مەرگەناکەڤن]] * گوندی [[مەرگەناعەزیزئاوا]] * گوندی [[قەرەزەمین]] * گوندی [[سنیق]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{پەراوێز}} == سەرچاوەکان == * [http://krso.net/ دەستەی ئاماری ھەرێم - وەزارەتی پلان دانان] * [https://web.archive.org/web/20160729172423/http://kasnazan.com/article.php?id=863 ماڵپەڕی کەس نەزان] * [https://web.archive.org/web/20160311062608/http://univsul.org/k_uos.aspx ماڵپەڕی زانکۆی سلێمانی] * [https://web.archive.org/web/20150703183939/http://www.suligov.com/Default.aspx پارێزگای سلێمانی] * [https://web.archive.org/web/20160311062608/http://univsul.org/k_uos.aspx زانکۆی سلێمانی] {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{کۆڵکە}} [[پۆل:شارستانی نەغەدە]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانی شەوت]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] 42juix9iav86bpwevlxywkq4l8sj9v4 969720 969628 2022-08-11T05:52:41Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شەوت | ناوی فەرمی = شھرستان شوط - شوط بۆلگەسی - Showt County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی شۆڤە | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.15006 |frame-long= 44.83346 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = ٤ی نیسانی [[٢٠٠٨]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = شەھروز بابازادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٩٠٦ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٥٥٬٦٨٢ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦١ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٧٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٨٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shout-ag.ir/شارەوانی شوت] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شەوت''' یان '''شارستانی شۆڤە'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان شوط''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Showt County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''شوط بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی پۆلدەشت]] و [[شارستانی شەوت]]، لە باشوورەوە [[شارستانی چایپارە]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی پۆلدەشت]]، لە ڕۆژاواوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی چاڵدێران]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[شەوت]](شۆڤە)یە. شارستانی شەوت، سیاسیترین و بێبەشترین شاستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە، [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای ترانزێتی [[تەبرێز]]-[[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] و ڕێڕەوی خێرای [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]]-بەندەر ئیمام خومەینی، کە بە ڕێڕەوی ڕۆژئاوای [[ئێران]] ناسراوە، بەم شارستانەدا تێدەپەڕن.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> شارستانی شەوت لەڕووی قەبارەوە لە پلەی ١٧ھەمیندایە، بەڵام لەڕووی چڕی دانیشتوان و گەشەی دانیشتوانەوە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا]] لە پلەی ١٤ھەمیندایە و لەگەڵ [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی پۆلدەشت]]، ناوچەی (ئازادی ماکۆ) پێکدەھێنێت، ھەروەھا نوێنەرێکی لە [[ماکۆ]] و [[شەوت]] و [[پۆلدەشت]] و... بازنەکانی ھەڵبژاردنی چاڵدێران لە ئەنجومەنی ئیسلامیدا ھەیە. == مێژوو == بەپێی سەرچاوە و پەرتوکە مێژوویییەکان شاری شوتە سەر بە [[ئەرمینیا]] بووە، لەکاتی ئێستادا سەر بە دەوڵەتێکی ئیسلامییە و ئیسلام تێیدا نیشتە جێیە، ھەرچەندە لە ئێستادا بنماڵەیەکی ئەرمەنی تیادا نییە. تەنانەت ناوی ئەم شارەش دەلالەتە لەسەر ئەرمەنی بوونی ناوچەکە، لەسەرەتادا ناوی ئەم شارە (ئەشوت) بووە کەناوێکی ئەرمەنییە و بەپێی کات گۆڕدراوە و بووەتە شەوت.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 خبرگزاری مھر؛ شوط از شھر بە شھرستان ارتقا یافت.]{{بەستەری مردوو|url=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 |date=ئەیلوولی ٢٠١٨}}</ref> تا ساڵی ١٩٩٠، گوندەواری شەوت لەژێر کۆنترۆڵی ناوچەی پۆلدەشت(پێش شۆڕش، ناوچەی شەھاباد)ی [[شارستانی ماکۆ]] بوو، بە ڕەزامەندی دەستەی حکومەت لە کانوونی دووەمی ٢٠٠٦ ئەم بەشە لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و بەرزکرایەوە بۆ [[شارستان]]. == دانیشتوانی شارستانی شۆڤە == * دانیشتوانی ئەم شارستانە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]] و [[یارسان]]ەکان پێکھاتووە.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> * [[یارسان]]ەکان بەڕەچەڵەک [[کورد]]ن و بە زمان [[ئازەرییەکان]]ن، لێرەدا تاکو ئێستا ساخ نەبووەتەوە کە سەر بەچی نەتەوەیەکن سەد لە سەد. بەپێی دوایین سەرژمێری نیشتمانی لە ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی شەوت ١٥ ھەزار و ٧٥٦ ماڵ بووە و کۆی گشتی ٥٥ ھەزار و ٦٨٢ کەس بووە.<ref> https://web.archive.org/web/20170801122506/http://www.barobandil.com/City/548 </ref> === دانیشتوانی شار و گوند === تێکڕای دانیشتوانی شارستانی شۆڤە ٥٥٫٦٨٢ کەسە:<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> شارنشین ٢٣،٣١٤ کەدەکاتە ٤٩٪. گوندنشین ٢٨،٣١٤ کەدەکاتە ٥١٪. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی شۆڤە لە ٢٠١٦ |titlebar=#ddd |right=پێکھاتە |right1=ڕێژەی سەدی |float=left |bars= {{bar percent|[[یارسان]]|red|50}} {{bar percent|[[کورد]]|green|27.5}} {{bar percent|[[ئازەرییەکان]]|orange|22.5}} }} === زمان و ئایین === خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[زمانی کوردی|کرمانجی]] قسە دەکەن. ئایینی خەڵکی شارستانەکە نیوەی [[یارسان]]ە و نیوەکەی تری لە [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) پێکھاتووە.<ref>http://www.sepehr.org/article-25722.html</ref><ref> https://web.archive.org/web/20170914235000/http://www.avaparsi.com/tourism/irantouring/showt/ </ref> == دابەشی کارگێڕی == شارستانی شەوت لە ٢ [[ناوچە]] و ١ [[شارۆچکە]] و ٢ [[شارەدێ]] و ٤ [[گوندەوار]] و ٦٥ [[گوند]] پێکھاتووە: {| class="wikitable sortable" !ناوچە !ناوەندی ناوچە !دانیشتوانی ناوچە لە ٢٠١٦ !ناوی گوندەوار !ناوەندی گوندەوار !دانیشتوانی گوندەوار لە ٢٠١٦ !شارۆچکە و شارەدێ !دانیشتوان لە ٢٠١٦ |- | rowspan="2" |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی شەوت|ناوچەی ناوەند]] | rowspan="2" |[[شەوت]] | rowspan="2" | ١٧،٧٨٦ |[[گوندەواری یۆلاگەلدی]] |[[عەزیم کەندی]] |١١،٦١١ کەس | rowspan="2" |[[شەوت]] [[یۆلاگەلدی]] | rowspan="2" |٢٥٬۳۸۱ کەس ٣،٩٣٥ کەس |- |[[گوندەواری قەرەقویونی باکوور]] |[[سۆفی، شەوت|سۆفی]] |٦،١٧٠ کەس |- | rowspan="2" |[[ناوچەی قەرەقویون]] | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" | ١٤،١٣١ کەس |[[گوندەواری قەرەقویونی باشوور]] |[[مەرگەنلەر]] |۷٬٥٨٨ کەس | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" |٢،٢٩٤ کەس |- |[[گوندەواری چەشمە سەرا]] |[[میخور]] |٦،٣٤٣ کەس |} == گوندەکانی شارستانی شۆڤە == '''شۆڤە''' شارۆچکەیەکی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوایە. ژمارەی گوندکانی دەکاتە ٧٢ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٣ گوند. [[ئازەری]]نشینەکان ٥٣گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەری]]٦گوند. === گوندە کوردنشینەکان === پێکھاتووە لە ١٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[قەیاسی]] * گوندی [[کەنداڵ]] * گوندی [[بیلاغچلی کورد]] * گوندی [[قوردئولدرن]] * گوندی [[کوردکەندی]] * گوندی [[بابوور کورد]] * گوندی [[تەپەباشی نەماز]] * گوندی [[عەلی کەندی]] * گوندی [[خەلەج کورد]] * گوندی [[کش ئەرخی]] * گوندی [[عیزەت ئاوا]] * گوندی [[کوچلویاژێرین]] * گوندی [[کوچلویاژوورین]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵە کورد و ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٦ گوند. {{Div col|cols=٢}} * گوندی [[قەرە ئەغاج]] * گوندی [[شەریف ئاوا]] * گوندی [[قەرەباخ]] * گوندی [[بولاگەلدی]] * گوندی [[مەلائەحمەد]] * گوندی [[شێخ سەلو]] {{Div col end}} === گوندە ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٥٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[کورئابڵاغ]] * گوندی [[خوک]] * گوندی [[قورد ئولدورەنی ئەجەم]] * گوندی [[بابوور ئەجەم]] * گوندی [[سەمەدیوردی]] * گوندی [[ئیشگەسو]] * گوندی [[حسن کەندی]] * گوندی [[خورابلو]] * گوندی [[سەبیرخان]] * گوندی [[خزرلو]] * گوندی [[زەنجیرە]] * گوندی [[وەرمەزیار]] * گوندی [[حسین علی کەندی]] * گوندی [[خەلەج عەجەم]] * گوندی [[عەزیم کەندی]] * گوندی [[گدای ئەحمەد ئاباد]] * گوندی [[بیلاغچلی عەجەم]] * گوندی [[تەیمور ئاباد]] * گوندی [[داشفیشەل]] * گوندی [[بایرام کەندی]] * گوندی [[عەلیار]] * گوندی [[قاباخ بڵاغ]] * گوندی [[جگەف بیەجیک]] * گوندی [[ئاغرنلو]] * گوندی [[ئاغ بڵاغ سوگار]] * گوندی [[ئیل باخی]] * گوندی [[مەحمود کەندی]] * گوندی [[شموسیلابی]] * گوندی [[پیرشاە]] * گوندی [[مەلەک لو]] * گوندی [[مەخور]] * گوندی [[دانابڵاغ]] * گوندی [[ئاخ بڵاغ مەخور]] * گوندی [[باش کارێز]] * گوندی [[دوزئاغول]] * گوندی [[ئینجەکەون]] * گوندی [[فیشەڵ]] * گوندی [[ئاربالیخ]] * گوندی [[قزڵجەقەڵا]] * گوندی [[شەریف کەندی]] * گوندی [[محمدکریم کەندی]] * گوندی [[تازەکەندقەرەقیون]] * گوندی [[مەزاری سەید ئەحمەد]] * گوندی [[شوراگول]] * گوندی [[سۆفی]] * گوندی [[قەرەکاھرێز]] * گوندی [[تورە]] * گوندی [[مەرگەنائیسماعیل کەندی]] * گوندی [[مەرگەنانیوی]] * گوندی [[مەرگەناکەڤن]] * گوندی [[مەرگەناعەزیزئاوا]] * گوندی [[قەرەزەمین]] * گوندی [[سنیق]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{پەراوێز}} == سەرچاوەکان == * [http://krso.net/ دەستەی ئاماری ھەرێم - وەزارەتی پلان دانان] * [https://web.archive.org/web/20160729172423/http://kasnazan.com/article.php?id=863 ماڵپەڕی کەس نەزان] * [https://web.archive.org/web/20160311062608/http://univsul.org/k_uos.aspx ماڵپەڕی زانکۆی سلێمانی] * [https://web.archive.org/web/20150703183939/http://www.suligov.com/Default.aspx پارێزگای سلێمانی] * [https://web.archive.org/web/20160311062608/http://univsul.org/k_uos.aspx زانکۆی سلێمانی] {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانی شەوت]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] s18ce75xw7lgfkudxdt5hbuhgss64c7 969721 969720 2022-08-11T05:53:42Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شەوت | ناوی فەرمی = شھرستان شوط - شوط بۆلگەسی - Showt County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی شۆڤە | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.15006 |frame-long= 44.83346 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = ٤ی نیسانی [[٢٠٠٨]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = شەھروز بابازادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٩٠٦ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٥٥٬٦٨٢ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦١ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٧٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٨٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shout-ag.ir/شارەوانی شوت] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شەوت''' یان '''شارستانی شۆڤە'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان شوط''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Showt County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''شوط بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی پۆلدەشت]] و [[شارستانی شەوت]]، لە باشوورەوە [[شارستانی چایپارە]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی پۆلدەشت]]، لە ڕۆژاواوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی چاڵدێران]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[شەوت]](شۆڤە)یە. شارستانی شەوت، سیاسیترین و بێبەشترین شاستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە، [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای ترانزێتی [[تەبرێز]]-[[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] و ڕێڕەوی خێرای [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]]-بەندەر ئیمام خومەینی، کە بە ڕێڕەوی ڕۆژئاوای [[ئێران]] ناسراوە، بەم شارستانەدا تێدەپەڕن.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> شارستانی شەوت لەڕووی قەبارەوە لە پلەی ١٧ھەمیندایە، بەڵام لەڕووی چڕی دانیشتوان و گەشەی دانیشتوانەوە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا]] لە پلەی ١٤ھەمیندایە و لەگەڵ [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی پۆلدەشت]]، ناوچەی (ئازادی ماکۆ) پێکدەھێنێت، ھەروەھا نوێنەرێکی لە [[ماکۆ]] و [[شەوت]] و [[پۆلدەشت]] و... بازنەکانی ھەڵبژاردنی چاڵدێران لە ئەنجومەنی ئیسلامیدا ھەیە. == مێژوو == بەپێی سەرچاوە و پەرتوکە مێژوویییەکان شاری شوتە سەر بە [[ئەرمینیا]] بووە، لەکاتی ئێستادا سەر بە دەوڵەتێکی ئیسلامییە و ئیسلام تێیدا نیشتە جێیە، ھەرچەندە لە ئێستادا بنماڵەیەکی ئەرمەنی تیادا نییە. تەنانەت ناوی ئەم شارەش دەلالەتە لەسەر ئەرمەنی بوونی ناوچەکە، لەسەرەتادا ناوی ئەم شارە (ئەشوت) بووە کەناوێکی ئەرمەنییە و بەپێی کات گۆڕدراوە و بووەتە شەوت.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 خبرگزاری مھر؛ شوط از شھر بە شھرستان ارتقا یافت.]{{بەستەری مردوو|url=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 |date=ئەیلوولی ٢٠١٨}}</ref> تا ساڵی ١٩٩٠، گوندەواری شەوت لەژێر کۆنترۆڵی ناوچەی پۆلدەشت(پێش شۆڕش، ناوچەی شەھاباد)ی [[شارستانی ماکۆ]] بوو، بە ڕەزامەندی دەستەی حکومەت لە کانوونی دووەمی ٢٠٠٦ ئەم بەشە لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و بەرزکرایەوە بۆ [[شارستان]]. == دانیشتوانی شارستانی شۆڤە == * دانیشتوانی ئەم شارستانە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]] و [[یارسان]]ەکان پێکھاتووە.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> * [[یارسان]]ەکان بەڕەچەڵەک [[کورد]]ن و بە زمان [[ئازەرییەکان]]ن، لێرەدا تاکو ئێستا ساخ نەبووەتەوە کە سەر بەچی نەتەوەیەکن سەد لە سەد. بەپێی دوایین سەرژمێری نیشتمانی لە ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی شەوت ١٥ ھەزار و ٧٥٦ ماڵ بووە و کۆی گشتی ٥٥ ھەزار و ٦٨٢ کەس بووە.<ref> https://web.archive.org/web/20170801122506/http://www.barobandil.com/City/548 </ref> === دانیشتوانی شار و گوند === تێکڕای دانیشتوانی شارستانی شۆڤە ٥٥٫٦٨٢ کەسە:<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> شارنشین ٢٣،٣١٤ کەدەکاتە ٤٩٪. گوندنشین ٢٨،٣١٤ کەدەکاتە ٥١٪. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی شۆڤە لە ٢٠١٦ |titlebar=#ddd |right=پێکھاتە |right1=ڕێژەی سەدی |float=left |bars= {{bar percent|[[یارسان]]|red|50}} {{bar percent|[[کورد]]|green|27.5}} {{bar percent|[[ئازەرییەکان]]|orange|22.5}} }} === زمان و ئایین === خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[زمانی کوردی|کرمانجی]] قسە دەکەن. ئایینی خەڵکی شارستانەکە نیوەی [[یارسان]]ە و نیوەکەی تری لە [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) پێکھاتووە.<ref>http://www.sepehr.org/article-25722.html</ref><ref> https://web.archive.org/web/20170914235000/http://www.avaparsi.com/tourism/irantouring/showt/ </ref> == دابەشی کارگێڕی == شارستانی شەوت لە ٢ [[ناوچە]] و ١ [[شارۆچکە]] و ٢ [[شارەدێ]] و ٤ [[گوندەوار]] و ٦٥ [[گوند]] پێکھاتووە: {| class="wikitable sortable" !ناوچە !ناوەندی ناوچە !دانیشتوانی ناوچە لە ٢٠١٦ !ناوی گوندەوار !ناوەندی گوندەوار !دانیشتوانی گوندەوار لە ٢٠١٦ !شارۆچکە و شارەدێ !دانیشتوان لە ٢٠١٦ |- | rowspan="2" |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی شەوت|ناوچەی ناوەند]] | rowspan="2" |[[شەوت]] | rowspan="2" | ١٧،٧٨٦ |[[گوندەواری یۆلاگەلدی]] |[[عەزیم کەندی]] |١١،٦١١ کەس | rowspan="2" |[[شەوت]] [[یۆلاگەلدی]] | rowspan="2" |٢٥٬۳۸۱ کەس ٣،٩٣٥ کەس |- |[[گوندەواری قەرەقویونی باکوور]] |[[سۆفی، شەوت|سۆفی]] |٦،١٧٠ کەس |- | rowspan="2" |[[ناوچەی قەرەقویون]] | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" | ١٤،١٣١ کەس |[[گوندەواری قەرەقویونی باشوور]] |[[مەرگەنلەر]] |۷٬٥٨٨ کەس | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" |٢،٢٩٤ کەس |- |[[گوندەواری چەشمە سەرا]] |[[میخور]] |٦،٣٤٣ کەس |} == گوندەکانی شارستانی شۆڤە == '''شۆڤە''' شارۆچکەیەکی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوایە. ژمارەی گوندکانی دەکاتە ٧٢ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٣ گوند. [[ئازەری]]نشینەکان ٥٣گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەری]]٦گوند. === گوندە کوردنشینەکان === پێکھاتووە لە ١٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[قەیاسی]] * گوندی [[کەنداڵ]] * گوندی [[بیلاغچلی کورد]] * گوندی [[قوردئولدرن]] * گوندی [[کوردکەندی]] * گوندی [[بابوور کورد]] * گوندی [[تەپەباشی نەماز]] * گوندی [[عەلی کەندی]] * گوندی [[خەلەج کورد]] * گوندی [[کش ئەرخی]] * گوندی [[عیزەت ئاوا]] * گوندی [[کوچلویاژێرین]] * گوندی [[کوچلویاژوورین]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵە کورد و ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٦ گوند. {{Div col|cols=٢}} * گوندی [[قەرە ئەغاج]] * گوندی [[شەریف ئاوا]] * گوندی [[قەرەباخ]] * گوندی [[بولاگەلدی]] * گوندی [[مەلائەحمەد]] * گوندی [[شێخ سەلو]] {{Div col end}} === گوندە ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٥٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[کورئابڵاغ]] * گوندی [[خوک]] * گوندی [[قورد ئولدورەنی ئەجەم]] * گوندی [[بابوور ئەجەم]] * گوندی [[سەمەدیوردی]] * گوندی [[ئیشگەسو]] * گوندی [[حسن کەندی]] * گوندی [[خورابلو]] * گوندی [[سەبیرخان]] * گوندی [[خزرلو]] * گوندی [[زەنجیرە]] * گوندی [[وەرمەزیار]] * گوندی [[حسین علی کەندی]] * گوندی [[خەلەج عەجەم]] * گوندی [[عەزیم کەندی]] * گوندی [[گدای ئەحمەد ئاباد]] * گوندی [[بیلاغچلی عەجەم]] * گوندی [[تەیمور ئاباد]] * گوندی [[داشفیشەل]] * گوندی [[بایرام کەندی]] * گوندی [[عەلیار]] * گوندی [[قاباخ بڵاغ]] * گوندی [[جگەف بیەجیک]] * گوندی [[ئاغرنلو]] * گوندی [[ئاغ بڵاغ سوگار]] * گوندی [[ئیل باخی]] * گوندی [[مەحمود کەندی]] * گوندی [[شموسیلابی]] * گوندی [[پیرشاە]] * گوندی [[مەلەک لو]] * گوندی [[مەخور]] * گوندی [[دانابڵاغ]] * گوندی [[ئاخ بڵاغ مەخور]] * گوندی [[باش کارێز]] * گوندی [[دوزئاغول]] * گوندی [[ئینجەکەون]] * گوندی [[فیشەڵ]] * گوندی [[ئاربالیخ]] * گوندی [[قزڵجەقەڵا]] * گوندی [[شەریف کەندی]] * گوندی [[محمدکریم کەندی]] * گوندی [[تازەکەندقەرەقیون]] * گوندی [[مەزاری سەید ئەحمەد]] * گوندی [[شوراگول]] * گوندی [[سۆفی]] * گوندی [[قەرەکاھرێز]] * گوندی [[تورە]] * گوندی [[مەرگەنائیسماعیل کەندی]] * گوندی [[مەرگەنانیوی]] * گوندی [[مەرگەناکەڤن]] * گوندی [[مەرگەناعەزیزئاوا]] * گوندی [[قەرەزەمین]] * گوندی [[سنیق]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{پەراوێز}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانی شەوت]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] 4ikxf95iwzlgyan6pld4d6xz0s3aumw 969727 969721 2022-08-11T06:00:24Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی شەوت | ناوی فەرمی = شھرستان شوط - شوط بۆلگەسی - Showt County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی شۆڤە | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.15006 |frame-long= 44.83346 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = ٤ی نیسانی [[٢٠٠٨]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = شەھروز بابازادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٩٠٦ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٥٥٬٦٨٢ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦١ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٧٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٨٬٣٤١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shout-ag.ir/شارەوانی شوت] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی شەوت''' یان '''شارستانی شۆڤە'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان شوط''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Showt County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''شوط بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی پۆلدەشت]] و [[شارستانی شەوت]]، لە باشوورەوە [[شارستانی چایپارە]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی پۆلدەشت]]، لە ڕۆژاواوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی چاڵدێران]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[شەوت]](شۆڤە)یە. شارستانی شەوت، سیاسیترین و بێبەشترین شاستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە، [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای ترانزێتی [[تەبرێز]]-[[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] و ڕێڕەوی خێرای [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]]-بەندەر ئیمام خومەینی، کە بە ڕێڕەوی ڕۆژئاوای [[ئێران]] ناسراوە، بەم شارستانەدا تێدەپەڕن.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> شارستانی شەوت لەڕووی قەبارەوە لە پلەی ١٧ھەمیندایە، بەڵام لەڕووی چڕی دانیشتوان و گەشەی دانیشتوانەوە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا]] لە پلەی ١٤ھەمیندایە و لەگەڵ [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی پۆلدەشت]]، ناوچەی (ئازادی ماکۆ) پێکدەھێنێت، ھەروەھا نوێنەرێکی لە [[ماکۆ]] و [[شەوت]] و [[پۆلدەشت]] و... بازنەکانی ھەڵبژاردنی چاڵدێران لە ئەنجومەنی ئیسلامیدا ھەیە. == مێژوو == بەپێی سەرچاوە و پەرتوکە مێژوویییەکان شاری شوتە سەر بە [[ئەرمینیا]] بووە، لەکاتی ئێستادا سەر بە دەوڵەتێکی ئیسلامییە و ئیسلام تێیدا نیشتە جێیە، ھەرچەندە لە ئێستادا بنماڵەیەکی ئەرمەنی تیادا نییە. تەنانەت ناوی ئەم شارەش دەلالەتە لەسەر ئەرمەنی بوونی ناوچەکە، لەسەرەتادا ناوی ئەم شارە (ئەشوت) بووە کەناوێکی ئەرمەنییە و بەپێی کات گۆڕدراوە و بووەتە شەوت.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 خبرگزاری مھر؛ شوط از شھر بە شھرستان ارتقا یافت.]{{بەستەری مردوو|url=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=843733 |date=ئەیلوولی ٢٠١٨}}</ref> تا ساڵی ١٩٩٠، گوندەواری شەوت لەژێر کۆنترۆڵی ناوچەی پۆلدەشت(پێش شۆڕش، ناوچەی شەھاباد)ی [[شارستانی ماکۆ]] بوو، بە ڕەزامەندی دەستەی حکومەت لە کانوونی دووەمی ٢٠٠٦ ئەم بەشە لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و بەرزکرایەوە بۆ [[شارستان]]. == دانیشتوانی شارستانی شۆڤە == * دانیشتوانی ئەم شارستانە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]] و [[یارسان]]ەکان پێکھاتووە.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> * [[یارسان]]ەکان بەڕەچەڵەک [[کورد]]ن و بە زمان [[ئازەرییەکان]]ن، لێرەدا تاکو ئێستا ساخ نەبووەتەوە کە سەر بەچی نەتەوەیەکن سەد لە سەد. بەپێی دوایین سەرژمێری نیشتمانی لە ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی شەوت ١٥ ھەزار و ٧٥٦ ماڵ بووە و کۆی گشتی ٥٥ ھەزار و ٦٨٢ کەس بووە.<ref> https://web.archive.org/web/20170801122506/http://www.barobandil.com/City/548 </ref> === دانیشتوانی شار و گوند === تێکڕای دانیشتوانی شارستانی شۆڤە ٥٥٫٦٨٢ کەسە:<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> شارنشین ٢٣،٣١٤ کەدەکاتە ٤٩٪. گوندنشین ٢٨،٣١٤ کەدەکاتە ٥١٪. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی شۆڤە لە ٢٠١٦ |titlebar=#ddd |right=پێکھاتە |right1=ڕێژەی سەدی |float=left |bars= {{bar percent|[[یارسان]]|red|50}} {{bar percent|[[کورد]]|green|27.5}} {{bar percent|[[ئازەرییەکان]]|orange|22.5}} }} === زمان و ئایین === خەڵکی ئەم شارستانە بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[زمانی کوردی|کرمانجی]] قسە دەکەن. ئایینی خەڵکی شارستانەکە نیوەی [[یارسان]]ە و نیوەکەی تری لە [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) پێکھاتووە.<ref>http://www.sepehr.org/article-25722.html</ref><ref> https://web.archive.org/web/20170914235000/http://www.avaparsi.com/tourism/irantouring/showt/ </ref> == دابەشی کارگێڕی == شارستانی شەوت لە ٢ [[ناوچە]] و ١ [[شارۆچکە]] و ٢ [[شارەدێ]] و ٤ [[گوندەوار]] و ٦٥ [[گوند]] پێکھاتووە: {| class="wikitable sortable" !ناوچە !ناوەندی ناوچە !دانیشتوانی ناوچە لە ٢٠١٦ !ناوی گوندەوار !ناوەندی گوندەوار !دانیشتوانی گوندەوار لە ٢٠١٦ !شارۆچکە و شارەدێ !دانیشتوان لە ٢٠١٦ |- | rowspan="2" |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی شەوت|ناوچەی ناوەند]] | rowspan="2" |[[شەوت]] | rowspan="2" | ١٧،٧٨٦ |[[گوندەواری یۆلاگەلدی]] |[[عەزیم کەندی]] |١١،٦١١ کەس | rowspan="2" |[[شەوت]] [[یۆلاگەلدی]] | rowspan="2" |٢٥٬۳۸۱ کەس ٣،٩٣٥ کەس |- |[[گوندەواری قەرەقویونی باکوور]] |[[سۆفی، شەوت|سۆفی]] |٦،١٧٠ کەس |- | rowspan="2" |[[ناوچەی قەرەقویون]] | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" | ١٤،١٣١ کەس |[[گوندەواری قەرەقویونی باشوور]] |[[مەرگەنلەر]] |۷٬٥٨٨ کەس | rowspan="2" |[[مەرگەنلەر]] | rowspan="2" |٢،٢٩٤ کەس |- |[[گوندەواری چەشمە سەرا]] |[[میخور]] |٦،٣٤٣ کەس |} == گوندەکانی شارستانی شۆڤە == '''شۆڤە''' شارۆچکەیەکی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوایە. ژمارەی گوندکانی دەکاتە ٧٢ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٣ گوند. [[ئازەری]]نشینەکان ٥٣گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەری]]٦گوند. === گوندە کوردنشینەکان === پێکھاتووە لە ١٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[قەیاسی]] * گوندی [[کەنداڵ]] * گوندی [[بیلاغچلی کورد]] * گوندی [[قوردئولدرن]] * گوندی [[کوردکەندی]] * گوندی [[بابوور کورد]] * گوندی [[تەپەباشی نەماز]] * گوندی [[عەلی کەندی]] * گوندی [[خەلەج کورد]] * گوندی [[کش ئەرخی]] * گوندی [[عیزەت ئاوا]] * گوندی [[کوچلویاژێرین]] * گوندی [[کوچلویاژوورین]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵە کورد و ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٦ گوند. {{Div col|cols=٢}} * گوندی [[قەرە ئەغاج]] * گوندی [[شەریف ئاوا]] * گوندی [[قەرەباخ]] * گوندی [[بولاگەلدی]] * گوندی [[مەلائەحمەد]] * گوندی [[شێخ سەلو]] {{Div col end}} === گوندە ئازەرییەکان === پێکھاتووە لە ٥٢ گوند. {{Div col|cols=٤}} * گوندی [[کورئابڵاغ]] * گوندی [[خوک]] * گوندی [[قورد ئولدورەنی ئەجەم]] * گوندی [[بابوور ئەجەم]] * گوندی [[سەمەدیوردی]] * گوندی [[ئیشگەسو]] * گوندی [[حسن کەندی]] * گوندی [[خورابلو]] * گوندی [[سەبیرخان]] * گوندی [[خزرلو]] * گوندی [[زەنجیرە]] * گوندی [[وەرمەزیار]] * گوندی [[حسین علی کەندی]] * گوندی [[خەلەج عەجەم]] * گوندی [[عەزیم کەندی]] * گوندی [[گدای ئەحمەد ئاباد]] * گوندی [[بیلاغچلی عەجەم]] * گوندی [[تەیمور ئاباد]] * گوندی [[داشفیشەل]] * گوندی [[بایرام کەندی]] * گوندی [[عەلیار]] * گوندی [[قاباخ بڵاغ]] * گوندی [[جگەف بیەجیک]] * گوندی [[ئاغرنلو]] * گوندی [[ئاغ بڵاغ سوگار]] * گوندی [[ئیل باخی]] * گوندی [[مەحمود کەندی]] * گوندی [[شموسیلابی]] * گوندی [[پیرشاە]] * گوندی [[مەلەک لو]] * گوندی [[مەخور]] * گوندی [[دانابڵاغ]] * گوندی [[ئاخ بڵاغ مەخور]] * گوندی [[باش کارێز]] * گوندی [[دوزئاغول]] * گوندی [[ئینجەکەون]] * گوندی [[فیشەڵ]] * گوندی [[ئاربالیخ]] * گوندی [[قزڵجەقەڵا]] * گوندی [[شەریف کەندی]] * گوندی [[محمدکریم کەندی]] * گوندی [[تازەکەندقەرەقیون]] * گوندی [[مەزاری سەید ئەحمەد]] * گوندی [[شوراگول]] * گوندی [[سۆفی]] * گوندی [[قەرەکاھرێز]] * گوندی [[تورە]] * گوندی [[مەرگەنائیسماعیل کەندی]] * گوندی [[مەرگەنانیوی]] * گوندی [[مەرگەناکەڤن]] * گوندی [[مەرگەناعەزیزئاوا]] * گوندی [[قەرەزەمین]] * گوندی [[سنیق]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{پەراوێز}} {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانی شەوت]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] qvr2k2i325iigp078ms1ojn3o80c9bf 0 11368 969722 896939 2022-08-11T05:54:45Z MFTG 21816 /* پەراوێزەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی ماکۆ | ناوی فەرمی = Mako County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شهرستان ماکو - Maku şəhristanı | جۆری نیشتنگە = <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=39.41669|frame-long=44.58336|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا| کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |}}</ref> | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی کوردستان|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = قیمقام | ناوی سەرۆک = حوسێن عەباسی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = دانیشتوان | دانیشتووان لە = ٨٥،٤٦٦ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٣٤ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]]، [[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.makoo-ag.ir/ فرمانداری ماکو] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی ماکۆ''' یان '''شارستانی مادکۆ'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[ماکۆ]]یە. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[تورکیا|کۆماری تورکیا]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی چاڵدێران]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی پۆلدەشت]] و [[شارستانی شەوت]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[تورکیا|کۆماری تورکیا]].<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> لە ساڵی (٢٠٠٨) بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەم شارستانە لەرووی کارگێڕییەوە دابەشکراوە بۆ (٢) ناوچە ([[ناوچەی ناوەندی شارستانی ماکۆ]] و [[ناوچەی بازەرگان]]) و (٤) [[گوندەوار]] و (١٣٠) [[دێ|گوند]] و [[شارستانی پۆلدەشت]] و [[شارستانی شەوت]]ی لێ جیاکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = جوگرافیای کوردستان | ناونیشان = https://www.kurdipedia.org/default.aspx?q=2010122702075619922&lng=1 |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = د. عەبدوڵڵا غەفوور | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref><ref>http://kurdipedia.org/?q=20150921014425127062&lng=3</ref> == مێژوو == * مێژووی ئەم شارستانە ھەروەک مێژووی گشت شارستانەکانی کەی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] کە ببوون بە مەیدانی ململانێی نێوان دەسەڵات دارانی [[ئێران]]ی و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]ی و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]]، ئەمەش وەھای لە دەسەڵاتدارانی یەک بە دوایەکی [[ئێران]] کرد کەوا لەپاڵ داواکاری جوداخوازی [[کورد]]ان بیر لە ھێنانی [[تورک]] زمانەکان بکەن وەک (ئازەری و ئەفشار و قەرەپاپاغ و ...) بۆ ئەم ناوچانە تاوەکو وەک ھێزێک لەدژی جوڵانەوەی [[کورد]] و بەرگری ھێزە عوسمانی و ڕووسەکان بەکاریان بھێنن و ئەمەش وەھای کرد کەوا دیمۆگرافیای ناوچەکە بگۆڕێت و نەتەوەیەک دروست بێت لە پەنای نەتەوەی کورددا. * ئەم ڕووبەرەی لە ئێستادا پێی دەووترێت ماکۆ لە کۆندا بەشێک بووە لە [[ئورارتوو]] کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ (٣٥٠٠) بەر لەئێستا. == جوگرافیا == * بەھۆی ئەوەی ئەم شارستانە دەکەوێتە ناوچەیەکی شارستانی کۆنەوە لەبەرئەوە ئاسەوارێکی زۆری سەرنج ڕاکێشی تیادایە، ھەروەھا ھەبوونی سروشتێکی جوانی ئەم شارستانە لە چەم و کانی و ئەشکەوت و تاڤگە و ئاو و ھەوایەکی گونجاو ئەم ناوچەیەی کردوەتە شوێنێکی گەشتیاری خۆش لەسەر ئاستی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا. * پێکھاتەی زەوی ئەم شارستانە زۆرینەی چیایە و کەمێک دەشتی بە پیتی ھەیە، ھەردوو چەمی '''زەنگەمار''' و '''قەرەسو''' سەرچاوەی ئاوەدانی و کشتوکاڵی ئەم شارستانەن، بوونی '''بەنداوی بارون''' لەسەر چەمی زەنگەمار لە نزیک گوندی [[بارون]] کە سەرچاوەیەکی باشە بۆ گلدانەوەی ئاو وە نزیکەی (١٥ ھێکتار) زەوی کشتوکاڵی ئاودێر دەکات لە دەشتەکانی [[شارستانی شەوت]] و [[شارستانی پۆلدەشت]]. == شوێنەوار == {{Div col|cols=٢}} * بورج و نوسینی ساری قەیە لە [[ماکۆ]]. * چەند کڵێسایەکی وێرانی ئەرمەنی لە [[گوند]]ەکاندا. * شوێنەواری مێژوویی شاری دامبات. * کەلاوەکانی گەزلۆ لە دۆڵی [[مەخەند]]. * ڕێڕەوەکانی ژێر زەوی و ئەشکەوتەکانی دەوری [[چیای ئارارات]]. * پردی پێشگۆز لە نزیک [[ماکۆ]]. * کەلاوەکانی سێگۆشە لە دۆڵی [[قزڵداغی کورد]]. * ژووری بەردین لە دەلیک داش. * کڵێسای زورزور لە گوندی [[بارون]]. * پەرستگای گروپە شەیتانیەکان لە دامێنی چیای قەیە. * ژووری بەردین (دەخمە) لە گوندی [[سەنگەر، ماکۆ|سەنگەر]]. * کڵێسای دایکە مریەم لە باکوری [[ماکۆ]]. * بینای کەپری گەورە لە نەخۆشخانەی ماکۆ. * کۆشکی باخچە جوق (٦کم) لە ڕۆژاوای [[ماکۆ]]. * جوانی گوندەکانی [[باخچەچوغ]] و [[یەعقوبەلی کەندی]]. * گردە کۆن لە گوندی [[کشمیش تەپە]]. {{Div col end}} == پێکھاتەی دانیشتوان == === شارستانی ماکۆ === [[پەڕگە:شارستانی_ماکۆ_2.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی [[ماکۆ]]]] * دانیشتوانی شارستانی ماکۆ (٨٥٤٨٦)کەسن، پێکھاتەی ئەم شارستانە ئاڵۆزەو لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> ** [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا ژمارەیان (٥٦٣٧٦) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٦٦٪ی دانیشتوانی شارستانی ماکۆ. ** [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا لە ئازەریە بەیاتیەکانن و ژمارەیان (٢٩٠٩٢) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٣٤٪ی دانیشتوانی شارستانی ماکۆ.<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = ووڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی ماکۆ لە ٢٠٠٦ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[کورد]]|yellow|66}} {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|green|34}}}} {{clear}} === پێکھاتەی ئاینی === * [[ئایین]]ی ئەم شارستانە زۆرینەی [[ئیسلام]]ن و لە مەزھەبی [[سوننە]] و [[شیعە]]ن، ھەرچەندە لەم شارستانەدا پێکھاتەی ئاینی و مەزھەبی جیا ھەیە بەڵام شارستانێکی ھێمن و ئاسایشە و ئەم جیاوازیانە نەبووەتە ھۆی جودایی و دووبەرەکی. === شارۆچکەی ماکۆ === * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[ماکۆ]] دەکاتە (٤١٨٦٥)کەس: ** پێکھاتەی [[کورد]] لە شارۆچکەی [[ماکۆ]] دەکاتە (٢٢١٨٩)کەس واتە ڕێژەی (٥٣٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارۆچکەی [[ماکۆ]] دەکاتە (١٩٦٧٦)کەس واتە ڕێژەی (٤٧٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. === شارەدێی بازەرگان === * ژمارەی دانیشتوانی شارەدێی [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] دەکاتە (٩٠٤٧) کەس: ** پێکھاتەی [[کورد]] لە شارۆچکەی [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] دەکاتە (٦٦٠٤)کەس واتە ڕێژەی (٧٣٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارۆچکەی [[بازەرگان (شار)|بازەرگان]] دەکاتە (٢٤٤٣)کەس واتە ڕێژەی (٢٧٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. === پێکھاتەی گوندەکان === * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٣٠) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (١٠٢) گوندە. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٩) گوندە. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٩) گوندە. === ئاماری گوندەکان === * ژمارەی دانیشتوانی گوندەکانی ئەم شارستانە دەکاتە (٣٤٥٥٤)کەس. ** دانیشتوانی [[کورد]]: *** ژمارەی دانیشتوانی [[کورد]] لە گوندەکاندا دەکاتە (٢٧٥٨٣) کەس بەڕێژەی (٨٠٪)ی دانیشتوانی گوندەکانی شارستانەکە. ** دانیشتوانی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]: *** ژمارەی دانیشتوانی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە گوندەکاندا دەکاتە (٦٩٧١) کەس بەڕێژەی (٢٠٪)ی دانیشتوانی گوندەکانی شارستانەکە. == دابەشی کارگێڕی == شارستانی ماکۆ دەکەوێتە باکووریی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]. * لە ڕووی کارگێڕیەوە شارستانی ماکۆ (مادکۆ) لە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ماکۆ|ناوچەی ناوەند]] و [[ناوچەی بازەرگان]] و گوندستانەکانی [[گوندستانی چایپاساری باشوور|چایپاساری باشوور]] و [[گوندستانی قەڵاشیو|قەڵاشیو]] و [[گوندستانی قەرەسو|قەرەسو]] و [[گوندستانی چایپاساری باکوور|چایپاساری باکوور]] و [[گوندستانی ساری سو|ساری سو]] پێکھاتووە. === ناوچەی ناوەند (ناحیەی ناوەند) === ماکۆ(ناوەند): * [[گوندستانی چایپاساری باشوور]] * [[گوندستانی قەڵاشیو]] * [[ماکۆ|شارۆچکەی ماکۆ]] ==== گوندستانی چایپاساری باشوور ==== لە ٤٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٤}} * [[قەرەتەپە، ماکۆ]] (ناوەند) * [[ئادەخان]] * [[ئۆلەننەر]] * [[ئیلان قەرەی خواروو]] * [[ئیلان قەرەی سەروو]] * [[ئینجەی حاجی محەمەد]] * [[ئینجەی نورەڵا]] * [[بێلەجەک]] * [[تاتار]] * [[تازەکەندئادەخان]] * [[تەرەکمە]] * [[تیکمەکورد]] * [[تیلمەخانی خواروو]] * [[تیلمەخانی سەروو]] * [[جەگەنلوی عەجەم]] * [[جەگەنلوی کورد]] * [[جۆل]] * [[حاسونی بچوک]] * [[حاسونی گەورە]] * [[حەسار، ماکۆ]] * [[حەسوشکی]] * [[حەسولەزگی]] * [[دەوەباتان]] * [[ڕند]] * [[شکەفتێ خەلێ]] * [[شێخەلی جان]] * [[عەبدوڵا کەندی]] * [[عەلیاوای ڕند]] * [[عەلی قەندۆ]] * [[عیساخان]] * [[قزڵداغی عەجەم]] * [[قزڵداغی کورد]] * [[کاروانقڕان]] * [[کارێزی مایل کەندی]] * [[گامیز]] * [[مایل کەندی]] * [[مەحمودئاغول]] * [[مەخەند]] * [[مولیک]] * [[میرزاخەلیل]] * [[میرزادۆڵمەز]] * [[ھەندەوەر]] * [[ھۆرۆ]] * [[یەعقوبەلی کەندی]] {{Div col end}} ==== گوندستانی قەڵاشیو ==== لە ٣١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[کشمیش تەپە]] (ناوەند) * [[ئاغبوڵاغی چەمەنلو]] * [[بارون]] * [[باشکەند]] * [[باخچەچوغ]] * [[بەراخۆدیک]] * [[بیجان]] * [[تورکان]] * [[تیکمەی عەجەم]] * [[جانەزیز]] * [[چەمەنلو]] * [[دانالوی بچوک]] * [[دانالوی گەورە]] * [[دەرگاقولو]] * [[دەروێش کەندی]] * [[دیبەک]] * [[سەعیداوا]] * [[سەنگەر، ماکۆ]] * [[شاتر]] * [[قەرەبوڵاغ، ماکۆ]] * [[قەرەغاج]] * [[قەڵاجوق، ماکۆ]] * [[قۆری بوڵاغ]] * [[کۆسە، ماکۆ]] * [[گەجوت]] * [[گوڵ مورس]] * [[گۆمێ مارۆ]] * [[محەمەداوا]] * [[محەمەدکەندی]] * [[مستەفاقەڵاسی]] * [[مەھدی بوڵاغ]] {{Div col end}} ==== گوندستانی قەرەسو ==== لە ١٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[دیم قشڵاق]] (ناوەند) * [[ئاق گوڵ]] * [[خزرقشڵاق]] * [[خولخولە]] * [[زەلکەی خواروو]] * [[زەلکەی سەروو]] * [[زورئاوا]] * [[سارنج]] * [[شوراق گوڵ]] * [[عیساکەندی]] * [[قادرقومو]] * [[قزڵ ھەرقی خواروو]] * [[قزڵ ھەرقی سەروو]] * [[قشڵاق بەھلول]] * [[قەرەبڵاغ، ماکۆ]] * [[قەرەقویون]] * [[قوچالی]] * [[قوم قشڵاق]] * [[مەلاحەسەن]] {{Div col end}} === ناوچەی بازەرگان === بازەرگان (ناوەند): * [[گوندستانی چایپاساری باکوور]] * [[گوندستانی ساری سو]] ==== گوندستانی چایپاساری باکوور ==== لە ٢٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[قوش]] (ناوەند) * [[ئیخلخان]] * [[بیری]] * [[پەنچەرلی]] * [[تاژدو]] * [[حاجو]] * [[حاجی حەسەن، ماکۆ]] * [[دارک]] * [[سورک]] * [[شورک]] * [[عەجەمی]] * [[عەلوحاجی]] * [[عەلی فەراش]] * [[قشڵاقی نەعمو]] * [[قشڵاقی دوومان]] * [[قەڵاچوغ، ماکۆ]] * [[کولیکی تازە]] * [[کولیکی کۆن]] * [[گرک، ماکۆ]] * [[گەدالی]] * [[گوڵالی]] * [[مەڵحەم]] * [[موس]] * [[وەلی کەندی]] {{Div col end}} ==== گوندستانی ساری سو ==== لە ١٢ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٢}} * [[میلان، ماکۆ]] (ناوەند) * [[تازەکەند، ماکۆ]] * [[تەختەدوز]] * [[حەسۆشیری]] * [[خەرمان، ماکۆ]] * [[شائاوا]] * [[قوری شکاک]] * [[کارێزی خواروو]] * [[کارێزی سەروو]] * [[یارم قەیەی خواروو]] * [[یارم قەیەی سەروو]] * [[یارم قەیەی ناوەڕاست]] {{Div col end}} == پێکھاتەی نەتەوەی گوندەکان == ژمارەی گوندکانی دەکاتە ١٣٠ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٠٢ گوند. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]نشینەکان ١٩ گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] ٩ گوند.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes}}</ref> === گوندە [[کورد]]ەکانن === پێکھاتووە لە ١٠٢ گوند. {{Div col|cols=٦}} * [[ئادەخان]] * [[ئاق گوڵ]] * [[ئیخلخان]] * [[ئیلان قەرەی خواروو]] * [[ئیلان قەرەی سەروو]] * [[ئینجەی حاجی محەمەد]] * [[ئینجەی نورەڵا]] * [[بەراخۆدیک]] * [[بیری]] * [[بێلەجەک]] * [[پەنچەرلی]] * [[تاتار]] * [[تازەکەند، ماکۆ]] * [[تازەکەندئادەخان]] * [[تاژدو]] * [[تەختەدوز]] * [[تەرەکمە]] * [[تیکمەکورد]] * [[تیلمەخانی خواروو]] * [[تیلمەخانی سەروو]] * [[جەگەنلوی کورد]] * [[جۆل]] * [[حاجو]] * [[حاجی حەسەن، ماکۆ]] * [[حاسونی بچوک]] * [[حەسار، ماکۆ]] * [[حەسوشکی]] * [[حەسولەزگی]] * [[حەسۆشیری]] * [[خزرقشڵاق]] * [[خەرمان، ماکۆ]] * [[خولخولە]] * [[دارک]] * [[دەروێش کەندی]] * [[دەوەباتان]] * [[دیم قشڵاق]] * [[زەلکەی خواروو]] * [[زەلکەی سەروو]] * [[زورئاوا]] * [[سارنج]] * [[سەعیداوا]] * [[سورک]] * [[شائاوا]] * [[شاتر]] * [[شکەفتێ خەلێ]] * [[شوراق گوڵ]] * [[شورک]] * [[شێخەلی جان]] * [[عەبدوڵا کەندی]] * [[عەجەمی]] * [[عەلوحاجی]] * [[عەلی فەراش]] * [[عەلی قەندۆ]] * [[عەلیاوای ڕند]] * [[عیساخان]] * [[عیساکەندی]] * [[قادرقومو]] * [[قزڵ ھەرقی خواروو]] * [[قزڵ ھەرقی سەروو]] * [[قزڵداغی کورد]] * [[قشڵاق بەھلول]] * [[قشڵاقی دوومان]] * [[قشڵاقی نەعمو]] * [[قەرەبڵاغ، ماکۆ]] * [[قەرەقویون]] * [[قەڵاچوغ، ماکۆ]] * [[قوچالی]] * [[قوری شکاک]] * [[قوش]] * [[قوم قشڵاق]] * [[قۆری بوڵاغ]] * [[کاروانقڕان]] * [[کارێزی خواروو]] * [[کارێزی سەروو]] * [[کارێزی مایل کەندی]] * [[کولیکی تازە]] * [[کولیکی کۆن]] * [[گامیز]] * [[گرک، ماکۆ]] * [[گەدالی]] * [[گوڵ مورس]] * [[گوڵالی]] * [[گۆمێ مارۆ]] * [[مایل کەندی]] * [[محەمەداوا]] * [[مستەفاقەڵاسی]] * [[مەحمودئاغول]] * [[مەخەند]] * [[مەلاحەسەن]] * [[مەڵحەم]] * [[مەھدی بوڵاغ]] * [[موس]] * [[مولیک]] * [[میرزاخەلیل]] * [[میرزادۆڵمەز]] * [[میلان، ماکۆ]] * [[ھۆرۆ]] * [[وەلی کەندی]] * [[یارم قەیەی خواروو]] * [[یارم قەیەی سەروو]] * [[یارم قەیەی ناوەڕاست]] * [[یەعقوبەلی کەندی]] {{Div col end}} === گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]] نشینەکان === پێکھاتووە لە ١٩ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئاغبوڵاغی چەمەنلو]] * [[بارون]] * [[بیجان]] * [[تورکان]] * [[تیکمەی عەجەم]] * [[جانەزیز]] * [[جەگەنلوی عەجەم]] * [[چەمەنلو]] * [[حاسونی گەورە]] * [[دانالوی بچوک]] * [[دانالوی گەورە]] * [[دەرگاقولو]] * [[دیبەک]] * [[قزڵداغی عەجەم]] * [[قەرەبوڵاغ، ماکۆ]] * [[قەرەغاج]] * [[قەڵاجوق، ماکۆ]] * [[محەمەدکەندی]] * [[ھەندەوەر]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکان === پێکھاتووە لە ٩ گوند. {{Div col|cols=٢}} * [[ئۆلەننەر]] * [[باخچەچوغ]] * [[باشکەند]] * [[ڕند]] * [[سەنگەر، ماکۆ]] * [[قەرەتەپە، ماکۆ]] * [[کشمیش تەپە]] * [[کۆسە، ماکۆ]] * [[گەجوت]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == ئەمانەش ببینە == * [[پێڕستی گوندەکانی ماکۆ]] * [[ماکۆ]] * [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شارستانی ماکۆ}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} [[پۆل:شارستانی ماکۆ]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 5pg7jtlu4ywgfxvl5gylth58tl0ql78 0 11369 969719 876436 2022-08-11T05:52:04Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی سەڵماس | ناوی فەرمی = شھرستان سلماس - سالماس بؤلگه‌سی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Salmas County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Salmas_County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=38.18333|frame-long=44.73333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = عەلی ئەکبەر عەسگەری <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٢٥٤٤ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ١٩٦,٥٤٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٣٤ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٩٧,٠٦٠ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٩٥,٥٣١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.salmas-ag.ir/ فەرمانداری سەڵماس] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی سەڵماس'''، یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]]. لە باکوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە باشوورەوە [[شارستانی ورمێ]]، لە ڕۆژهەڵاتەوە [[دەریاچەی ورمێ]] و (شارستانی تەسوج)، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەلباک) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]] لە وڵاتی [[تورکیا]]. [[شارۆچکە]]ی [[سەڵماس]] ناوەندی ئەم شارستانەیە کە بە دووری (٨٥کم) دەکەوێتە باکووری [[شار]]ی [[ورمێ]]وە، لەسەر ڕێگای سەرەکی [[ورمێ]]-[[خۆی]] و [[ورمێ]]-[[تەورێز]]ە. ئەم شارستانە لە ڕووی کارگێڕییەوە پێکهاتووە لە (٢) [[ناوچە]] و (٧) [[گوندەوار]] و (١٥١) [[گوند]]، [[ناوچەی ناوەندی شارستانی سەڵماس]] کە شارۆچکەی [[سەڵماس]] ناوەندێتی، [[ناوچەی کۆسار]] کە [[گوند]]ی [[کەتبان]] ناوەندێتی. شارۆچکەی [[سەڵماس]] دەکەوێتە (دەشتی سەڵماس)ەوە و (ڕووباری زۆلا) لە دووری (۳کم) لە باشووری شارەکەوە تێدەپەڕێت. کەش و هەوای ئەم شارستانە لە بار و گونجاوە و لە ناوچە شاخاوییەکان هەوای ساردە، ئەم شارستانە بەهۆی هەبوونی دەشتێکی بە پیت کە بەناوی دەشتی سەڵماسەوەیە بۆ بواری [[کشتوکاڵ]] و باخداری گونجاوە و هەروەها سەرچاوەی ئاوی چاکی هەیە کە ڕووباری زۆڵایە، لە بواری ئاژەڵداریدا زۆر باشە بەهۆی ناوچە شاخاوییەکانییەوە پاوەن و لەوەڕگایەکی زۆری هەیە. ئەم شارستانە لە ڕووی نەتەوەییەوە لە نەتەوەی [[کورد]]، [[ئازەربایجانی]]، [[کورەسوننی]] و [[ئەرمەنییەکان]] پێکهاتووە و ژیان لە نێوان نەتەوەکاندا لە ئێستادا دۆستانەیە و شارستانێکی بێ کێشەیە.<ref name="ئامار"> {{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == مێژوو == بەپێی دواین دۆزینەوەکانی مێژووی ژیانی مرۆڤ لە "شارستانی سەڵماسدا" دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە (۱۲هەزار ساڵ). ئەو نیشانانەی کە دۆزراونەتەوە لە دەوور و بەری [[گوند]]ی [[ئاجواج]] نیشانەکانی [[ئەشکەوت]]ن کە ئاماژە بە ژیانی [[مرۆڤ]] دەکات لە هەرێمەکانی [[ئازەربایجان]] و [[کوردستان]] بۆ هەزاران ساڵ لەمەوبەر. ئەمڕۆ توێژینەوە زانستییەکان ئەوەیان دەرخستووە کە تێگەیشتنێکی تەواو لە قۆناغەکانی سەرهەڵدانی مرۆڤ لە شارستانی سەڵماس، کە لە قۆناغی ئەشکەوت و دروستکردنی شارە گەورە دێرینەکان دەردەخات. جگە لە نیشتەجێبوونی خەڵکی ڕەسەنی دێرین وەک (ئارتێتا، [[گۆتی]]، [[لۆلۆبی]]، [[ئورارتوو]] و [[ماد]] ....) . شارستانی سەڵماس هەمیشە بەهۆی هەڵکەوتەی جوگرافیە تایبەتەکەیەوە وەک شوێنێک بۆ کۆچکردنی گەلانی تر لە هەرێمەکانی باکووری ([[چیاکانی ئۆڕاڵ]] و "ئاڵتای") کۆچیان بۆ کردووە. هەندێک لەو کۆچبەرانە لەم هەرێمەدا ماونەتەوە و هەندێکی تریان دواتر کۆچیان کرد بۆ ناوچەکانی دوورتر لە باشوور بەتایبەتی [[مێزۆپۆتامیا]]. [[سۆمەر]]یەکان لە نێو ئەو نەتەوە [[ئاسیا]]یانەدا بوون کە دوای ژیان لە شارستانی سەڵماس و هەرێمەکەدا کۆچیان کرد بۆ [[مێزۆپۆتامیا]] و شارستانیەتی گەورەی [[سۆمەر]]یان دامەزراند. نیشانەی جێگیربوونی [[سۆمەر]]ییەکان لە شارستانی سەڵماس هەیە. ئەم هەرێمە لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ھەخامەنشی]]دا ناوی (زەروند یان زاروەند) بووە و هەڵکەندنی گردە مێژووییەکانی سەردەمی [[ماد]]ەکان لە شارستانی سەڵماس ئەمە ڕووندەکەنەوە.<ref>[http://tourism.chn.ir/en/Attractions/westazarbaijan/#Salmas]{{بەستەری مردوو|url=http://tourism.chn.ir/en/Attractions/westazarbaijan/ |date=کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ }}</ref> == شوێنەوارەکان == *'''ئەجواج، تابلۆکانی مرۆڤی سەرەتایی''' تابلۆ بەردینەکانی [[مرۆڤ]]ی سەرەتایی و [[ئەشکەوت]]نشینی کە لە نەخشی جۆراوجۆر پێکهاتووە لە جۆرەکانی [[ئاژەڵ]]ە وەک (بزنەکێوی، ئەسپ و بەران)، دەکەوێتە (۱٦) کیلۆمەتری باشووری ڕۆژاوای [[شارۆچکە]]ی [[سەڵماس]] و لە نزیک [[گوند]]ی [[ئەجواج]]ە و لە سەر بەرد هەڵکۆڵراوە. لە خوار ئەم تابلۆیانە دۆڵێکە کە یەکێک لە لقەکانی چەمی زۆلای پیادا تێدەپەڕێت. لە بنەڕەتدا ئەم تابلۆیانە لە هەزارەکانی پێشووەوە لە ناو ئەشکەوتدا کێشراون، ئەمڕۆ لە سەر بنەمای فاکتەری سروشتی میچی ئەم ئەشکەوتە ڕووخاوە و تابلۆکە لە سەر بەردەکان دەردەکەوێت و کەوتووەتە دامێنی چیاکەوە. وە هیچ توێژینەوەیەکی زانستی لە سەر مێژووی ئەو تابلۆیانە تا ئێستا ئەنجام نەدراوە، بڵام بە سەرنجدان لە تابلۆکان و مێژووی تێپەڕبوونی [[مرۆڤ]] لە [[ئەشکەوت]]ەوە بۆ پێکهێنانی [[گوند]]، لایەنی کەم ئەوکارانە دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە (۱۱)هەزار ساڵ لەمەوبەر. *'''قەڵای قارنی یارق''' [[قەڵا]]کە دەکەوێتە سەر [[چیا]]یەک ناسراوە بە "ئوچ قارداش(سێ براکە)"، بوونی سێ شێوەی گەورە لەلای باکووری چیاکە هۆکاری ئەم ناوەیە. قەڵاکە یەکێکە لە گەورەترین قەڵاکانی "شارستان سەڵماس"، کە لە ناوچەیەکی بەر فراواندایە و کۆمەڵێک پێکهاتەی میری تیادایە. بەپێی دۆزینەوە شوێنەوارییەکان دەکرێت قەڵاکە، قەڵای میری شاری "ئۆلخوی" [[ئورارتوو]] یان "سەرادووری خوردا" بێت. پاشماوەی ئەم قەڵا زەبەلاحە دەکرێت بە دوو دەخمە([[گۆڕ]])ی لاکێشەیی لە هەناوی بەرددا و وە دوو دەخمەی بچووکتر، هەروەها پلیکانەی بەردی قەڵاکە، پاشماوەی دیوارەکان و ژوورەکانی قەڵاکە دەبینرێت. گۆڕە بەردینە هەڵکۆڵراوەکانی قەڵاکە لە سەر ئەم چیایە هەموو بینەرێک سەرسام دەکات. گەڕان بەناو ئەم قەڵایەدا کاتێکی باشی دەوێت لە بەر گەورەیی، قەڵاکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژاوای [[سەڵماس]] و لە سەر ڕێگای [[سەڵماس]]-[[هەفتوان]]ە وە لەڕێگای [[ئۆلق]]-[[مەڵهەم]]ەوە دەتوانیت بچیت بۆی. *'''زنجیرە قەڵای سەڵماس''' [[قەڵا]]کە لە باشووری [[سەڵماس]] و لە باشووری ڕۆژاوای [[گوند]]ی [[تەمەر]]ە، دەکەوێتە سەر چیایەک و بە یەکێک لە قەڵا بە ناوبانگەکانی [[شارستانی سەڵماس]] دادەنرێت بەهۆی ئەوەی کە دیوارەکانی و قولەکانی گەورەن، ئەم دیوارە بەردینانە دروستکراون بە بەکارهێنانی بەردی گەورە بەبێ بەکارهێنانی [[قوڕ]] و [[گەچ]] و [[چیمەنتۆ]]. ئەم دیوارانە دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە (۳۰۰۰ساڵ) و دوای ئەم هەموو ساڵە بە پتەوی ماونەتەوە، لە ئێستادا لە چەند شوێنێکی قەڵاکەدا پاشماوەی ئەم دیوارانە بەرزییان دەگاتە زیاتر لە (۲م). دەخمەی نیمچە بازنەیی و ڕێگا بەردینەکانی لە ناو پاشماوەی قەڵاکە ماوە، دووری قەڵاکە لە [[گوند]]ی [[تەمەر]]ەوە بە پیادەڕێ نزیکی (۳۰خولەک) دەبێت. *'''قەڵای میناس''' ئەم قەڵایە دەکەوێتە (۱٦)کیلۆمەتری باشووری ڕۆژاوای [[سەڵماس]] لە قەراخ جاددەی سەرەکی [[سەڵماس]]-[[ورمێ]]، لەسەر زنجیرە شاخێک درووست کراوە ناوی "پیرچاوەشە". قەڵاکە یەکێکە لە قەڵاکانی [[ئورارتوو]] لە [[شارستانی سەڵماس]]، تەمەنی زیاترە لە (۳۲۰۰ساڵ) و دوو قولەی گەورەی لە خۆ گرتووە لەگەڵ دەخمەی بەردین و پاشماوەی تەلاری سەرەکی قەڵاکە. *'''خان گۆلی باژێڕ(شاری کۆن)''' گۆلی باژێڕ کە بە خان گۆلی ناسراوە، یەکێکە لە پێکهاتەکانی ئاودێری دێرینی [[شارستانی سەڵماس]] کە ئەوە دەردەخات دەربارەی پێشکەوتن و بلیمەتی شارستانییەتی [[ئورارتوو]]ە. دەریاچەیەکی دەستکردە و سیستەمی کۆنی ئاودێرییە و شوێنەوارێکە کەتا ئێستا دوای زیاتر لە (۲٨۰۰ساڵ) بەردەوام بەکاردەهێنرێت. لە ساڵی [[١٩٦١]]دا نۆژەنکرایەوە لە سەر شێوازە کۆنەکەی. [[ئاو]] لەم دەریاچە دەستکردەدا لە وەرزی [[باران]] باریندا کۆکراوەتەوە و لە مانگەکانی [[هاوین]]دا ئەم [[ئاو]]ە بە کارهێنراوە بۆ کاروباری [[کشتوکاڵ]]. هەروەها [[قەڵا]]یەک هەبوو کە بە "قەڵای قارچک" ناسرا بوو لەلای باشووری ڕۆژاوای ئەم دەریاچەیە کە ڕووخێنرا و لەبەین برا لە کاتی دروستکردنی [[بەنداو]] لە سەر "چەمی دێریک". *'''کڵێسای دێرینی دێریشک''' ئەم [[کڵێسا]]یە دەکەوێتە [[گوند]]ی [[دێریشک]] کە یەکێکە لە [[کڵێسا]] کۆنەکانی [[شارستانی سەڵماس]]ە، دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی [[مەغۆل]]ەکان و تەلارسازییەکی زۆر جوان و گەورەی هەیە کە پاشماوەی (ستونەکان، میحراب و دوو ژوورەکەی) تا ئێستا ماون. *'''کڵێسای هەفتوان و هۆڵی شانۆ''' دە کەوێتە (۳)کیلۆمەتری باشووری ڕۆژاوای [[شارۆچکە]]ی [[سەڵماس]]. *'''کڵێسای ئاشووری خوسرەوئاوا''' دەکەوێتە (٥)کیلۆمەتری باشووری ڕۆژاوای [[شارۆچکە]]ی [[سەڵماس]]، لە [[گوند]]ی [[خوسرەوئاوا]]. *'''مزگەوتی ئاغا(مسجد ئاقا)''' لە باشووری ڕۆژاوای [[شارۆچکە]]ی [[سەڵماس]] دایە و تەلاری سەرەکی ئەم مزگەوتە پەیوەستە بە سڵماسی کۆنەوە، لە ساڵی [[١٩٣٠]]دا بەهۆی [[بوومەلەرزە]]وە وێران بووە لە دوایدا کە نۆژەنکرایەوە و دروستکرایەوە لە هەمان شوێنی خۆیدا بە شێوازی ڕەسەنی خۆی. *'''گەرماوی مێژووی شێخ(حەمامی شێخ)''' دەکەوێتە سەر "شەقامی سوورە"، یەکێکە لە یەکەم باڵەخانەکان کە لە [[سەڵماس]]ی ئێستادا دروستکراوە، کە لە دوای بوومەلەرزەکەی ساڵی [[١٩٣٠]]دا دروستکراوە. *'''شوێنە سروشتیە سرنج ڕاکێشەکانی شارستانی سەڵماس''' ** تاڤگەی خوڕخوڕە: دەکەوێتە (۲٥)کیلۆمەتری باشووری ڕۆژهەڵاتی [[سەڵماس]]ەوە، کە لە ڕێگەی [[سەڵماس]] بۆ [[گوند]]ەکانی [[تەمەر]] و [[شورگوڵ]] دەتوانیت بۆی بچیت و هەروەها دەکەوێتە تەنیشت ڕێگای قیرتاوی [[سەڵماس] بۆ [[گوند]]ی [[سیدار]]. ** دۆڵی حاتەم: دۆڵێکی سەر سەوزی دڵڕفێنە دەکەوێتە (۲٥)کیلۆمەتری جاددەی [[سەڵماس]]-[[ورمێ]]وە، دەتوانیت بە ڕێگایەکی لاوەکی بۆی بچیت. دۆڵەکە ژینگەیەکی خۆشی هەیە کە بە [[کانی]] و [[دار]]ەکانی [[گوێز]] و [[بادەم]] داپۆشراوە. ** ئاوگەرمی کانزایی [[گوند]]ی [[ئاوگەرم]]: کە دەکەوێتە (۲٥)کیلۆمەتری جاددەی [[سەڵماس]]-[[ورمێ]]وە، یەکێکە لە ئاوگەرمە کانزاییە بە ناوبانگەکانی "شارستانی سەڵماس" کە لە ڕێنماییە گەشتیارییەکاندا ئاماژەی پێکراوە و تایبەتمەندی پزیشکی و چارەسەری نەخۆشی پێست دادەنرێت، وە نزرگەیەکی لێیە بەناوی "ئەنەس" کە دەکەوێتە گوندەکەوە. ** ئاوگەرمی کانزایی [[گوند]]ی [[دێریک]]: لە ئاوی سوێری کانزایی پێکهاتووە، دیمەنی بەردە جوانەکانی دەووری [[کانی]]یەکە وێنەیەکی جوانی بەخشیووە بە دەورووبەری، دەکەوێتە باکووری ڕۆژاوای [[شارۆچکە]]ی [[سەڵماس]]. ** [[ئەشکەوت]]ی خوێیی چپانلوو، چەمێ زۆلا، باخەکانی [[سێو]]ی دەورووبەری شارەکە، چیای پیرچاوەش و میناس، هەروەها شوێنی تری سەیرانگا و سروشتی جوانی "شارستانی سەڵماس" بوونەتە شوێنی گەشتیاری جوان بۆ ئەم شارستانە. == دانیشتووان == زۆر ژ گەلێ وی کوردن. کورد =75% زۆر ئازەری =25% کێم == دابەشی کارگێڕی == == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} [[پۆل:شارستانی سەڵماس]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] frrygll9x3dsideq91b1l25qtix9n5a 0 11370 969718 892230 2022-08-11T05:51:42Z MFTG 21816 /* بەستەرە دەرەکییەکان */ wikitext text/x-wiki {{نامەی ڕوونکردنەوە|شارستانی سەردەشت|‏سەردەشت (ڕوونکردنەوە)}} [[پەڕگە:Sardasht_County.png|thumb|جێگای شارستانی سەردەشت لەسەر نەخشەی پارێزگای ورمێ]] '''شارستانی سەردەشت''' یەکێک لە شارستانەکانی [[کوردستان]]ە کە لە دەوەری [[موکریان]] سەر بە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[سەردەشت|سەردەشتە]]. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە ١٠٤،١٤٦ کەس بووە کە ٥٢،٤٩٤ کەس لەم ژمارەیە [[پیاو]] و ٥١،٦٥٢ کەسیان [[ژن]] بووە.<ref name="ئامار"> {{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == شارەکان == * شاری [[سەردەشت]] * شاری [[ڕەبەت]] * شاری [[میراوە]] * شاری [[نەڵاس]] == گەشتیاری == بەھۆی ژینگە و سروشتی سەردەشت، ئەو شارە لەگەڵ دەوروبەری بووەتە ناوچەیەکی گەشتیاری و زۆر جاران وەکوو «بەھەشتی کوردستان» ناوی لێدەبەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.wswakl-hawal.lima-city.de/%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%DB%95%D9%87%DB%95%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/|سەردێڕ=سەردەشت بەھەشتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=وەسوەکەل ھەواڵ|ڕێکەوت=٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=320263|سەردێڕ=سەردەشت بەھەشتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=تەبیان|ڕێکەوت=٢٢ی ئایاری ٢٠١٦|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> === تاڤگەی شەڵماش === {{ئەمانەش ببینە|تاڤگەی شەڵماش}} [[پەڕگە:(((آبشار شلماش))) - panoramio.jpg|thumb|دیمەنێکی تاڤگەی شەڵماش]] تاڤگەی شەڵماش یەکێکە لە گرنگترین تاڤگەکانی [[پارێزگای ورمێ]] کە لە شارستانی سەردەشت ھەڵکەوتووە. ئەم [[تاڤگە]]یە کە لە [[دۆڵ]]ێکی ئاوەدان و بە گژ و گیا و لە ناو [[دارستان]]ێکی پڕ و سەرسەوزی نزیک شاری سەردەشتە و یەکێک لە لقەکانی [[ڕووبار]]ی [[زێی بچووک]] ھەژماردەکرێ.<ref name=Daily>[http://www.iran-daily.com/News/122305.html "Sardasht, a scenic city"], ''[[List of newspapers in Iran|Iran Daily]]'' (July 13, 2015).</ref> ئەم [[تاڤگە]]یە کە لەق. [[دۆڵ]]ێکی ئاوەدان و بە گژ و گیا و لە ناو [[دارستان]]ێکی پڕ و سەرسەوزی نزیک شاری [[سەردەشت]]ە و یەکێک لە لقەکانی [[ڕووبار]]ی [[زێی بچووک]] ھەژماردەکرێ.<ref>[http://www.itto.org/tourismattractions/?sight=1878 "Shalmash Waterfall"], Iran Tourism and Touring Online. Accessed July 30, 2016.</ref> === چۆمی کەڵوێ === {{ئەمانەش ببینە|زێی بچووک|بەنداوی سەردەشت}} [[پەڕگە:گومه شین - panoramio.jpg|وێنۆک|دیمەنێکی چۆمی کەڵوێ لە ناوچەی گۆمەشین]] چۆمی کەڵوێ بەشێک لە [[زێی بچووک]]ە، کە لە [[باشووری کوردستان]] بەرەو [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] دەڕوات و دواتر لەگەڵ [[دیجلە|ڕووباری دیجلە]] و [[کەنداوی فارس]] تێکەڵ دەبێتەوە. ئەم ڕووبارە یەکێک لە ناوچە گەشتیارییەکانی شاری سەردەشت و دەوروبەرە. ھەروەوھا [[بەنداوی سەردەشت]] لەسەر ئەم ڕووبارە ساز بووە. === کانیاوی گڕاوان === {{ئەمانەش ببینە|کانیاوی گڕاوان}} [[پەڕگە:کانی گراوان (1).jpg|وێنۆک|کانیاوی گڕاوان]] [[پەڕگە:گراوان لای ره به ت gravan - panoramio.jpg|وێنۆک|کانیاوی گڕاوان لە زستاندا]] کانیاوی گڕاوان سەرچاوەیەکی ئاوی لە [[ناوچەی ڕەبەت]] لە شارستانی سەردەشتە کە بەھۆی تایبەتمەندیی دەرمانی و سروشتی سەرسەوزی دەوروبەری ناوبانگی ھەیە. گڕاوان لە دەشتێکی یەکدەست سەوز و سەرنجڕاکێش لە نزیک گوندی [[کانی گوێز]] لە مەودای دوو کیلۆمەتریی شاری [[ڕەبەت]] و لە دوازدە کیلۆمەتریی باکووری رۆژھەڵاتی شاری سەردەشت ھەڵکەوتووە کە خاوەن ئاوی کانیاوییە. ڕووباری [[زێی بچووک]] لە تەنیشت ئەو کانیاوە تێدەپەڕێت کە لە وەرزی بەھاردا یەکێک لە پڕئاوترین ڕووبارەکانی ناوچەیە. ئاوی ئەو کانیاوە دەڕژێتە ناو ڕووباری کەڵوێ کە بەشێک لە زێی بچووک دێتە ھەژمار.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/news/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%87%D9%88%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%88%DB%95%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-i347141|سەردێڕ=گڕاوانی ڕەبەت، سێحری سروشتی دڵڕفێن|بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی|ڕێکەوت=١٤ی ئابی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> ھەروەھا گڕاوان کانیاوێکە ئاوەکەی کانزانییە و ھەڵگری خوێیە. ئەو کانیاوە ١٢٠٦ مەتر بەرزە لە ئاستی دەریا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.khaktv.net/all-detail.aspx?jimare=22098&type=farhang|سەردێڕ=کانی گڕاوان+وێنە|بڵاوکەرەوە=خاک تیڤی|ڕێکەوت=٥ی ئایاری ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons cat|Sardasht County}} * [http://www.sardasht-ag.ir/fa/home/index# وێبگەی فەرمانداریی سەردەشت] {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی سەردەشت}} {{سەردەشت-کۆلکە}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی سەردەشت]] [[پۆل:شارستانەکانی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 24jggbhn6tn7ijvv91lx80javw9muuw 969730 969718 2022-08-11T06:02:34Z MFTG 21816 /* بەستەرە دەرەکییەکان */ wikitext text/x-wiki {{نامەی ڕوونکردنەوە|شارستانی سەردەشت|‏سەردەشت (ڕوونکردنەوە)}} [[پەڕگە:Sardasht_County.png|thumb|جێگای شارستانی سەردەشت لەسەر نەخشەی پارێزگای ورمێ]] '''شارستانی سەردەشت''' یەکێک لە شارستانەکانی [[کوردستان]]ە کە لە دەوەری [[موکریان]] سەر بە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[سەردەشت|سەردەشتە]]. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە ١٠٤،١٤٦ کەس بووە کە ٥٢،٤٩٤ کەس لەم ژمارەیە [[پیاو]] و ٥١،٦٥٢ کەسیان [[ژن]] بووە.<ref name="ئامار"> {{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == شارەکان == * شاری [[سەردەشت]] * شاری [[ڕەبەت]] * شاری [[میراوە]] * شاری [[نەڵاس]] == گەشتیاری == بەھۆی ژینگە و سروشتی سەردەشت، ئەو شارە لەگەڵ دەوروبەری بووەتە ناوچەیەکی گەشتیاری و زۆر جاران وەکوو «بەھەشتی کوردستان» ناوی لێدەبەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.wswakl-hawal.lima-city.de/%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%DB%95%D9%87%DB%95%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/|سەردێڕ=سەردەشت بەھەشتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=وەسوەکەل ھەواڵ|ڕێکەوت=٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=320263|سەردێڕ=سەردەشت بەھەشتی کوردستان |بڵاوکەرەوە=تەبیان|ڕێکەوت=٢٢ی ئایاری ٢٠١٦|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> === تاڤگەی شەڵماش === {{ئەمانەش ببینە|تاڤگەی شەڵماش}} [[پەڕگە:(((آبشار شلماش))) - panoramio.jpg|thumb|دیمەنێکی تاڤگەی شەڵماش]] تاڤگەی شەڵماش یەکێکە لە گرنگترین تاڤگەکانی [[پارێزگای ورمێ]] کە لە شارستانی سەردەشت ھەڵکەوتووە. ئەم [[تاڤگە]]یە کە لە [[دۆڵ]]ێکی ئاوەدان و بە گژ و گیا و لە ناو [[دارستان]]ێکی پڕ و سەرسەوزی نزیک شاری سەردەشتە و یەکێک لە لقەکانی [[ڕووبار]]ی [[زێی بچووک]] ھەژماردەکرێ.<ref name=Daily>[http://www.iran-daily.com/News/122305.html "Sardasht, a scenic city"], ''[[List of newspapers in Iran|Iran Daily]]'' (July 13, 2015).</ref> ئەم [[تاڤگە]]یە کە لەق. [[دۆڵ]]ێکی ئاوەدان و بە گژ و گیا و لە ناو [[دارستان]]ێکی پڕ و سەرسەوزی نزیک شاری [[سەردەشت]]ە و یەکێک لە لقەکانی [[ڕووبار]]ی [[زێی بچووک]] ھەژماردەکرێ.<ref>[http://www.itto.org/tourismattractions/?sight=1878 "Shalmash Waterfall"], Iran Tourism and Touring Online. Accessed July 30, 2016.</ref> === چۆمی کەڵوێ === {{ئەمانەش ببینە|زێی بچووک|بەنداوی سەردەشت}} [[پەڕگە:گومه شین - panoramio.jpg|وێنۆک|دیمەنێکی چۆمی کەڵوێ لە ناوچەی گۆمەشین]] چۆمی کەڵوێ بەشێک لە [[زێی بچووک]]ە، کە لە [[باشووری کوردستان]] بەرەو [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] دەڕوات و دواتر لەگەڵ [[دیجلە|ڕووباری دیجلە]] و [[کەنداوی فارس]] تێکەڵ دەبێتەوە. ئەم ڕووبارە یەکێک لە ناوچە گەشتیارییەکانی شاری سەردەشت و دەوروبەرە. ھەروەوھا [[بەنداوی سەردەشت]] لەسەر ئەم ڕووبارە ساز بووە. === کانیاوی گڕاوان === {{ئەمانەش ببینە|کانیاوی گڕاوان}} [[پەڕگە:کانی گراوان (1).jpg|وێنۆک|کانیاوی گڕاوان]] [[پەڕگە:گراوان لای ره به ت gravan - panoramio.jpg|وێنۆک|کانیاوی گڕاوان لە زستاندا]] کانیاوی گڕاوان سەرچاوەیەکی ئاوی لە [[ناوچەی ڕەبەت]] لە شارستانی سەردەشتە کە بەھۆی تایبەتمەندیی دەرمانی و سروشتی سەرسەوزی دەوروبەری ناوبانگی ھەیە. گڕاوان لە دەشتێکی یەکدەست سەوز و سەرنجڕاکێش لە نزیک گوندی [[کانی گوێز]] لە مەودای دوو کیلۆمەتریی شاری [[ڕەبەت]] و لە دوازدە کیلۆمەتریی باکووری رۆژھەڵاتی شاری سەردەشت ھەڵکەوتووە کە خاوەن ئاوی کانیاوییە. ڕووباری [[زێی بچووک]] لە تەنیشت ئەو کانیاوە تێدەپەڕێت کە لە وەرزی بەھاردا یەکێک لە پڕئاوترین ڕووبارەکانی ناوچەیە. ئاوی ئەو کانیاوە دەڕژێتە ناو ڕووباری کەڵوێ کە بەشێک لە زێی بچووک دێتە ھەژمار.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://kurdish.sahartv.ir/news/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%87%D9%88%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%88%DB%95%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-i347141|سەردێڕ=گڕاوانی ڕەبەت، سێحری سروشتی دڵڕفێن|بڵاوکەرەوە=سەحەری کوردی|ڕێکەوت=١٤ی ئابی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> ھەروەھا گڕاوان کانیاوێکە ئاوەکەی کانزانییە و ھەڵگری خوێیە. ئەو کانیاوە ١٢٠٦ مەتر بەرزە لە ئاستی دەریا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.khaktv.net/all-detail.aspx?jimare=22098&type=farhang|سەردێڕ=کانی گڕاوان+وێنە|بڵاوکەرەوە=خاک تیڤی|ڕێکەوت=٥ی ئایاری ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons cat|Sardasht County}} * [http://www.sardasht-ag.ir/fa/home/index# وێبگەی فەرمانداریی سەردەشت] {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی سەردەشت}} {{سەردەشت-کۆلکە}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی سەردەشت]] [[پۆل:شارستانەکانی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] ademeg90k2cn7w5qxqwmffidl67glxl 0 11371 969717 843134 2022-08-11T05:50:24Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Shahindezh County.png|thumb|شوێنی شارستانی ھە‏ڵۆژین لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] '''شارستانی ساینقەڵا''' یان '''شاھیندژ (بە کوردی ھەڵۆژین)'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[ساینقەڵا|ھەڵۆژینە]]. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[شارستانی میاندواو]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی سەقز]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی تیکاب]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شارستانی بۆکان]]. پێش ئەوەی ببێتە شارستان، شارستانی ساینقەڵا ناوچەیەک (ناحیە - پەخش) بووە لە شارستانی مەراغە. دوای دەرچوونی یاسای [[پاشایەتی دەستووری]] لە ئێران لە ساڵی (١٩٠٦)دا یاسایەک دەرچوو بەناوی یاسای دروست کردنی ویلایەتەکان کە ئێران بووە چوار ویلایەت ئازەربایجان یەکێک بوو لە ویلایەتەکان، لە ساڵی (١٩٣٧)دا ئێران بووە دە ویلایەت کە ئەوکات ئازەربایجان بووە دوو بەش و بوو بە ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات و ئازەربایجانی ڕۆژاوا ئیتر لەو کاتەوە ساینقەڵا بووە بەشێک لە ئازەربایجانی ڕۆژاوا. لەسەر ژمێری ساڵی (٢٠١٦)دا ژمارەی دانیشتوانی (٩٢٤٥٤)کەس بووەو (٤٦٤٦١)ی نێر بووە و (٤٥٩٩٥)ی مێ بووە، شارستانی ساینقەڵا لە (٢) ناوچە (پەخش) و (٣) گوندستان و (٣) شارەدێ و (١٥١) گوند پێکھاتووە، ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە.<ref name="ReferenceB">{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |archive-date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ }}</ref> == دانیشتوانی ھەڵۆژین == * ئەم شارستانە لەبەرئەوەی لەچەند پێکھاتەیەکی جیاواز پێک ھاتووە لەرووی دانیشتوانەوە ئاڵۆزییەکی ھەیە، لە [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[ئەرمەنی]] پێکھاتووە، [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان کەوتونەتە باکور و باکوری ڕۆژھەڵاتی شارستانەکە و وە تێکەڵیان ھەیە لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] و ھەردوو گوندی [[ھولەسوو]] و [[ھاچەسو]] لەگەڵ کوردەکان، [[کورد]]ەکان زیاتر دەکەونە باشوری ڕۆژھەڵات و باشور و ڕۆژاوای شارستانەکە. * دانیشتوانی شارستانی ھەڵۆژین (١٠٢٠٢٧) کەسە، زۆرینەی دانیشتوانی [[کورد]]ە، وە پێکھاتەی [[ئازەری]] تیادایە لەگەڵ [[ئەرمەنی]].<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> وەک لەخوارەوەدا ڕوونکراوەتەوە: ڕێژەی [[کورد]] لە شارستانی ساینقەڵا (٧٩٪)ەیە، کەدەکاتە (٨٠٥٢٥) کەس. ڕێژەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارستانی ساینقەڵا (٢١٪)ەیە، کەدەکاتە (٢١٥٠٢) کەس. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی ھەڵۆژین لە ٢٠١٤ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|green|٢١}} {{bar percent|[[کورد]]|yellow|٧٩}}}} {{clear}} [[پەڕگە:20170212 164917 copy.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی ھە‏ڵۆژین]] * ئەم شارستانە لەرووی [[ئایین]]ەوە بەڕێژەی (٩٩٬٨٩٪) [[ئیسلام]]ن لە ھەردوو مەزھەبی سەرەکی [[سوننە]] و [[شیعە]]، بەڕێژەی (٠٬٠٣٪) سەر بە [[ئایینی زەردەشتی]]ن و بەرێژەی (٠٬٠٨٪) سەربە [[کریستیان]]ن. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٤٣٨٥٠)کەس: ** پێکھاتەی کورد لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٣٧٢٧٤)کەس واتە ڕێژەی (٨٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی ئازەری لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٦٥٧٦)کەس واتە ڕێژەی (١٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٤٧) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (١٢٤) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٩٩٩٧) کەس. دەکاتە (٧٤٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٢١) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٤٣٤٨) کەس. دەکاتە (٢٦٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٢) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٨٣٠) کەس، (٣٢٥٤)کەسی [[کورد]]ە و (٥٧٦)کەسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی کورد لەگوندەکاندا دەکاتە (٤٣٢٥١)کەس بەڕێژەی (٧٤٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی ئازەری لەگوندەکاندا دەکاتە (١٤٩٢٦)کەس بەڕێژەی (٢٦٪)ی شارستانەکە. === ھۆزە بەناوبانگەکان === * [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا، وە ھەر ھۆزە بەزمانی تایبەتی خۆی دەدوێت: ** [[چەرداوڕۆ]]کان، کە لقێکی ھۆزی گەورەی [[کەڵھوڕ]]ن. ** [[موکری]]ەکان، کەفدراسۆنێکی گەورەی چەند ھۆزێکی کوردن لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] دابەس بوون بەسەر شارستانەکانی ساینقەڵا و [[شارستانی مەھاباد|مەھاباد]] و [[شارستانی پیرانشار|پیرانشار]] و [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] و [[شارستانی نەغەدە|نەغەدە]] و [[شارستانی سەردەشت|سەردەشت]] و [[شارستانی پیرانشار|بۆکان]] و [[شارستانی میاندواو|میاندواو]] و [[شارستانی تیکاب|تیکاب]] و [[شارستانی سەقز|سەقز]]. ** [[زەعفەرانلو]]ەکان کە ئەمانیش لە تیرەکانی (زاخۆرانی و موسلیانلی و سەرابیانی)ەکان پێکھاتوون و بە زۆری ناوچەکانی [[کوردستان]]دا بڵاوبوونەتەوە. * [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا وەک: ** [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکان کە زۆرینەی ئازەریی ئەم سارستانە پێک دەھێنن. ** [[تات]]ەکان ئەمانە ھۆزێکی قەفقاسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] زمانن و بە ئازەری دەژمێردرێن بەھۆی زمانەکەیانەوە بەڵام لە بنەچەدا ئازەری نین. ** [[شاھسەوەن]]ەکان کە ھۆزێکی نەتەوەی ئازەرین.<ref>{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |archive-date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ }}</ref> == ئاوھەوا و زەوی ناسی == === جۆری گژوگیا === گژ و گیای و لەوەڕگایەکی زۆر و ھەبوونی باخ و کێڵگەی زۆر لەم شارستانە کە لەلایەن جوتیارەکانەوە چێندراوە و بەرھەم ھاتووە وە لە بەرزایییەکانی ئەم شارستانەدا زۆرێک داری خۆڕسک ھەن و لە دەشتەکانیشدا کەڵگەی بەپیت ھەیە، جۆری درەختی ئەم ناوچەیە پەک ھاتووە لەمانە (سێو و ھەڵوژەی زەرد و ھەڵوژە و گوێز) و بەروبومی کشتوکاڵیش پێکھاتووە لە (گەنم و جۆ و نیسک)، ھەبوونی گیایی جاجغ و کەما کە ئالیکێکی زۆر باشە بۆ ماڵات. === جۆری گیانداران === گیاندارانی ئەم شارستانە دەکرێن بە دوو بەشەوە: * گیانداری ماڵی: وەک (مەڕ و بزن و گا و مانگا و مریشک و کەڵەشێر و قەل و مراوی و قاز). * گیانداری کێوی: وەک (بەراز و [[گورگ]] و ڕێوی و [[کەمتیار]] و ژیشک و مار و دووپشک و کەو و جۆرەھا کۆتر و مراوی کێوی …). === ھەوارگە === ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا دەکەوێتە بەرزایییەکانی پیرمەحمود، بەھۆی سەرمای پایز و زستان کۆچەرییەکانی ئەم ناوچەیە بۆ ماوەی (٥) مانگ مەڕوماڵاتیان نابەنە کوێستان و لە شوێنی حەوانەوەی خۆیان دەمێننەوە، لەم کوێستانانە بەھۆی بارینی بارانی زۆر گژ و گیای زۆر و تازەی ھەیە و سەرچاوەیەکی باشە بۆ لەوەڕاندن، ئەم لەوەڕگانە بەپێی گوند و ھۆزەکان دابەشکراون وە لەسەرەتای مانگی (نیسان) ەوە کۆچی بۆدەکەن تاوەکو کۆتایی مانگی (ئەیلول) ئەم دابەشکردنی لەوەڕگانە بۆ ئەوەیە کە ئەم ھۆز و تیرە جیاوازانە نەچنە ناو لەوەڕگای یەک و نەبێتە ئاژاوەیان. ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا وەک کوێستانی مەحمودخان و سەلیم خان لە سنوری ساینقەڵا، کوێستانی ئاقداش لەنێوان تیکاب و ساینقەڵا ھەوارگەیەکی چاکی پڕ لە گژو گیاو لەوەڕگایەکی چاکە کە ھۆزە کوردەکان و ئازەرییەکان بەکاری دەھێنن، ئەم کۆچ و ڕەوەیان تەنھا وەرزییە. == کاری دەستی == شارستانی ساینقەڵا دێرینترین شارستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە لە کاری دەستیدا، لەم شارستانە و دێھاتەکانیدا نزیکەی (١٠٠٠) خێزان خەریکی کاری دەستین، بەزۆری بەرماڵی نوێژ دروستدەکەن لەگەڵ مافوور و بەڕە و جاجم کە ھەمووی بەدەست دەچنن، وە لەکۆندا گڵکاری کراوە لە ناوچەکەدا بەڵام لە ئێستادا نەماوە. === مافور چنین === مافور چنین پێشینەیەکی مێژووی ھەیە لەم شارستانەدا، ساینقەڵا شارێکی مێژوویییە، وە ئەم شارستانە ھەدوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] تیادایە کە ھەریەکەیان خاوەنی کلتورێکی تایبەتە بە کاری دەستی، تورک زمانەکان کاتێک کۆچەری بوون و کۆچیان کرد بۆ ئەم ناوچەیە و تێیدا نیشتە جێبوون دەستیان کرد بەکاری دەستی و ھونەری کاری دەستییەکیان پێشخست، وە ھونەری ئەندازەییان تیادا بەکار دەھێنا بەشێوەیەکی تەواو نیمچە تەواو، لەم ناوچەدا بۆ دروست کردنی مافوور زیاتر خوری بەکار دەھێندرێت و ھەندێ جار لۆکە و یان بەتێکەڵی، زۆرینەی مافوورەکان بە شێوەیەکی باریک و درێژ دروست دەکرێن کە بەم شێوانە دەبن(١*٥ و ١*٦ و ٢*٣ ....) بەڵام کوردەکان بەرھەمەکانیان جیاوازترە لەوان و شێوەی ئەندازەی ڕێک و نیمچە ڕێک و مافوری خڕیان ھەیە، ڕیزی فەرشەکان (٢٥ تا ٦٠) بەندەو لە مافووری ئاوریشمدا دەچیتە (٧٠) ڕیز، درێژی و پانی مافوورەکان دەگۆڕێت بەپێی داواکردنی بازاڕ، وێنەی مافورەکان ھەر لە وێنەی کوردی و ڕەنگاو ڕەنگ و ماسی … و ھەروەھا لە شێوەی فەرشی تەبرێز و [[ئەسفەھان]]، مافورەکان لە خوری و ئاوریشم و لۆکە دروست دەکرێن یان تێکەڵەی ئەمانە. === بەڕە و جاجم چنین === لە ساینقەڵا بۆ بەڕە چنین خوری یان لۆکە یان لۆکەو خوری بەکاردەھێنن بۆ دروست کردنی، لەم ناوچەیە بەڕەی کوردی و ئەفشار و ناوخۆیی ھەیە و بەڕەنگی سوور و سەوز و زەرد و بەبەکارھێنانی خوری ڕەشیش، زۆرترین بەرھەمھێنانی جاجم لە [[ئێران]]دا لەم شارستانەیە، بەکاردەھێنرێت لە ماڵ و شوێنەکاندا لەباتی ڕاخەر و یان ھەڵدەواسرێت بەدیواردا بۆ جوانی و دروستکەری سەرەکی جاجم ئافرەتانن لە ماڵەوە. === دەستچنی خوری === لەم ناوچەیەدا ھەروەک ھەموو سارە ساردەکانی کە چنینی جۆرەکانی خوری بڵاوبوەتەوە لە جۆڵای بە پانتایی (٢ تا ٥)میل لەتەواوی سارو دێیەکان کە بەدەست ژنان دەچنرێن، وەک جۆرەھا گورەوی و لەچک و پشتێن و فەقیانە و پوزەوانە و دروست کردنی ڕانک و چۆغە و جلی ژێرەوە کە بەزۆری ڕەنگی (سپی و قاوەیی و سوور)، وەھەروەھا دروست کردنی جلی ناوچەی کە لە زستانی ساردا بەکاری دەھێنن. === کاری دەستی باو === لە کۆندا دروست کردنی سەبەتە و سواڵەت و چنینی حەسیر باو بووە بەڵام ئەمڕۆ باوی نەماوە، بەڵام لەئێستادا پیشەسازی دار پەرەی سەندووە، کە وەھای لێھاتووە ئیسەدەستییەکان بووەت دارتاشی و کورسی و قەنەفە دروست دەکرێت و ھەندێ جار نەخش و نیگاری لەسەر دەکرێت بووەتە کارێکی بەربڵاو. == شوێنی وەرزشی و پشوودان == بەگوێرەی بەڕێوەبەرایەتی ئامار و پلاندانانی پارێزگا لە ساڵی (٢٠٠٠)دا شارۆچکەی ساینقەڵا لەداھاتوودا چەند شوێنێکی یاری دەبێت: * یەک یاریگای چیمەن (٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای خاکی (٥٥٬٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای داخراو بۆ بالە و باسکە (٥٬٢٪ تەواوکراوە)، وە دروست کردنی مەلەوانگە و گۆڕەپانی تێنسی سەرزەوی، ھەروەھا لە بوارەکانی تری وەرزش (ڕیشە و شەتڕەنج و جومناستیک و تێنسی سەر مێز و … ھتد). * لە شارستانی ساینقەڵادا (٧)باخچە یان پارک ھەیە، کۆی ڕووبەری پارکەکان تا ساڵی (٢٠٠١)، (٦٤٠٠٠ م^٢) بووە، بۆھەرتاکێکی شارستانەکە (١٣٬٢م^٢) بووە. == کشتوکاڵ == * لە ساڵی (١٩٩٦)دا ڕووبەری زەوی کشتوکاڵی لە سارشتانی ساینقەڵا (٩٨٠١٤)ھێکتار بووە، گەنم(٤٦٥٠٥ تەن)، جۆ(٢٢٩ تەن)، ئالیک یان عەلەف(٧٥٥٦٢ تەن)، چەوەندەری شەکر(١٢٨٢٦ تەن) ئەمانە لەگرنکترین بەرھەمی شارستانەکە بوون. * گەشەسەندنی بواری ئاژەڵداری لەم شارستانەدا بەشێوەیەکی بەرچاو کە ١١٪ مەڕوماڵات و ٨٬٩٪ شیر و ٨٬١ گۆشتی سوور و ٧٬٤٪ گۆشتی مریشک و ١٬٧ خوری پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا بەرھەم دەھێنێت. == شوێنەواری مێژوویی == * تەنھا شوێنەواری کۆنی ماوە پردێکی سەردەمی مەغۆلەکانە لەسەر ڕووباری زەرینە لە گوندی [[قزقۆپی]] بەدووری (٧کم) لە باشووری شارۆچکەی [[ساینقەڵا]]. * حەمامی خوار (حەمامی بەھادور مولوک): لە [[مەحمودچغ]] کە دەگەڕێتەوە بۆسەردەمی حکومەتی زەند و قاجاڕ. * دەخمەی بێبێ کەند: دەخمەیەکی مێژووی کۆنە کە ھەزاران ساڵە ھەیە، لە لوتکەی کێوەکەدایە و لە دوو ژوور پێکھاتووە و کونی تیادایە کە وەک پەنجەرە بەکاریان ھێناوە: ستونەکانی لە بەشی پێشەوە بە شێوەیەکی ھونەری جوان داتاشراوە. * گەرماوی قەپان: لە شارۆچکەی ساینقەڵایە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجارەکان، بەشێکی و دەرگایەکی بچوک و ستونەکانی ماونەتەوە و سەقف و زۆری بیناکەی وێران بوون. * نەخشی گابەردی عەقرەبلو: دەکەوێتە گوندی [[عەقرەبلو]] لە دووری (٨کم) لە ڕۆژاوای ساینقەڵا لەسەر ڕۆخی ڕووباری زەرینە، ئەم نەخشانە وێنەگەلێکی جوانن و لە بزنی کێوی و چەند ھەمایەکی کە پێکھاتوون. * کۆمەڵە بەردە تەلارسازییەکانی سماقان: (١٥کم) دەکەوەتە ڕۆژاوای [[ساینقەڵا]] و دەکەوێتە گوندی [[سماقان، ساینقەڵا|سماقان]]، بە (١٧) ژووری داتاشراو لە دڵی بەردێکی بەردەڵان بە تەلانێکی زۆر سەرنجڕاکێش و وەنەیەکی جوان دەبەخشێت، وە دەگەڕێتەوە بۆ ھەزار ساڵ پێش زاین. * ئەشکەوتی سروشتی جۆشەتووی ئاوی کانزایی: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، کە ناوچەیەکی جوان و خۆش و ئاو و ھەوایەکی خۆشی ھەیە. * دیواری مێژووی جۆشەتوو: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە نزیک گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، لەسەر کێوێکی بەرز، دیوارەکان قەڵای بەرگرییە کە بۆ پێش ھەزار ساڵی زاین دەگەڕێتەوە. * گردە دروست کراوەکانی سەردەمی مەغۆل کە بۆ بەرگری کردن لە دوژمن دروست کراوە، ھێشتا وەک ھێمای شاڕۆچکەکەیە، سێ گرد لەناو شارۆچکەی ساینقەڵادا ھەیە. == سروشتی سەرنجڕاکێش == سروشتی جوانی ئەم شارستانە لەمانە پێکھاتووە: * ڕووباری زەرینە (چغاتی). * ناوچەی قەدەکردنی ڕاوکردنی کێوی بەیان. * بەنداوی جوانی [[ھاچەسو]]. * دۆڵی [[ھولەسوو]]. * دۆڵی [[قزقۆپی]]. * دۆڵی [[قەرەقایە]]. * کێوی قەڵای کچان. * کێوی قەرەداش. * دۆڵی [[ئاغاجاری]]. * دۆڵی [[زینالو]]. * کێوی پیرمحەمەد. * دۆڵی گڕاو. * دەشتی ساینقەڵا. === کێوەکان === ئەم شارستانە دەکەوێتە ناو زنجیرە چیاکانی [[زاگرۆس]]ەوە، ئەمەش گرنگترین لوتکە بەرزەکانی کەلە سەر و (٢٠٠م) وەیە: {| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 align=center |+'''کێوەکانی شارستانی ھەڵۆژین''' |- !ناوی کێو !دووری لە [[ساینقەڵا]]وە !بەرزی |- |[[کێوی ئەکوزئۆلان]]||لەدوری ٢٣کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٩١٧ مەتر |- |[[کێوی ئورتەداغ]]||لەدوری ٢٥کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٥٥٠ مەتر |- |[[کێوی ئوزن دەرە]]||لەدوری ٢١کم لە باشور || ٢٦٩٨ مەتر |- |[[کێوی قەرەداش]]||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧٦٧ مەتر |- |[[کێوی تەکەقیەسی]]|| لەدوری ٢٩کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی خەسرەوخان]]||لەدوری ١٤کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٢٩ مەتر |- |[[کێوی سوبڵاغ]] ||لەدوری ١٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٩٢ مەتر |- |[[کێوی سفرەسڵان]] ||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی سویلی]] || لەدوری ٣٥کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٦٨ مەتر |- |[[کێوی قازمە]] || لەدوری ٢٩کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٧٧٥ مەتر |- |[[کێوی مەحمودخان]] ||لەدوری ٢٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦١٠ مەتر |- |[[کێوی یای قاری]] || لەدوری ٣٦کم لە باکوری ڕۆژھەڵات ('''بەرزترین''') || ٢٩٦١ مەتر |} == جوگرافیا == === شوێنی جوگرافی === ساینقەڵا کەوتوەتە باشووری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە و (٦٠کم) کەوتوەتە باشووری شارۆچکەی [[میاندواو]]، ھەروەھا کەوتوەتە سەر ھێڵی (٣٦٬٤٠٬٤٥ E)ی [[ھێڵی درێژی]] زەوی و (٤٦٬٣٤٬٠٠ N)ی ھێڵی پانی زەویەوە، ڕووباری (زرینە یان چەغتای) بە نەوەندی شاردا دەڕوات و ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە. === دابەشی کارگێڕی === بەپێیی دابەشکردنی کارگێڕی وڵاتی [[ئێران]] بەم پێیە دەبێت [[شارۆچکە]] و [[ناوچە]] (ناحیە) و [[گوندەوار]] (گوندستان) و [[گوند]] (دێ). === ناوچە === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ساینقەڵا|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی کشاوەرز]] === شارۆچکە و شارەدێ === * [[ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[کەشەور]] === گوندستان === گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] گوندستانی ناوچەی کەشاوەرز: * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] === گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین === * گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین (ساینقەڵا) بەپێی پێکھاتەی کارگێڕی و ئیتنیکی: ==== ناوچەی ناوەند (ناحیەی ناوەند) ==== ساینقەڵا (ناوەند): * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] ===== گوندستانی سەفاخانە ===== لە ٢١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سەفاخانە]] (ناوەند) * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[چەمەپان]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەنلو]] * [[سانجود]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[ھەرمۆلە]] {{Div col end}} ===== گوندستانی مەحمودچغ (مەحموداوا) ===== لە ٢٦ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[مەحمودچغ]] (ناوەند) * [[ئاخ تەپە]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[بێبێ کەند]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[خاتووناوا]] * [[داش کەسان]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[عەقرەبلو]] * [[غەیبالی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەدیم]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[کانی سنجو]] * [[مەستاناوا]] * [[موشان دەرە]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ===== گوندستانی ھولەسو ===== لە ٤٢ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[ھولەسوو]] (ناوەند) * [[ئاغاجاری]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆتاخلی]] * [[باغلوجە]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[پیچاقچی]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەمەر]] * [[ھاچەسو]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== ناوچەی کشاوەرز (ناحیەی کشاوەرز) ==== کەشەور (ناوەند): * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] ===== گوندستانی چەرداورۆ ===== لە ٣٥ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سیوەرین]] (ناوەند) * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئالەگوێز]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[ئینجە]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[تازەکەند]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[داودلوی خواروو]] * [[دەمرچغی]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زینالو]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قالقانلو]] * [[قۆتور]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کەھرێز]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ===== گوندستانی کشاوەرز ===== لە ٢٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[کەشەور]] (ناوەند) * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئیقبال]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[خەلوەت]] * [[زەمان ئاوا]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[قازانلی]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەقۆیونلو]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[قولانجق]] * [[گۆلی]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} === گوندەکانی شارستانی ساینقەڵا === ژمارەی گوندکانی دەکاتە ١٤٧ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٢٤ گوند. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]نشینەکان ٢١ گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] ٢ گوند. ==== گوندە [[کورد]]ە [[چەرداوڕۆ]]کان ==== پێکھاتووە لە ٣٠ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[داش کەسان]] * [[داودلوی خواروو]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[زەعفەرانلو|سەرابیانی و زاخۆرانی و موسلیانلی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ١٩ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئالەگوێز]] * [[ئۆتاخلی]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[دەمرچغی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قالقانلو]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[موکریانی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ٧٥ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئاخ تەپە]] * [[ئاغاجاری]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغلوجە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[بێبێ کەند]] * [[پیچاقچی]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[چەمەپان]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[حەسەنلو]] * [[خاتووناوا]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سانجود]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[سەفاخانە]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەقرەبلو]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[غەیبالی]] * [[قازانلی]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەدیم]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[کانی سنجو]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[گۆلی]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەستاناوا]] * [[مەمەر]] * [[موشان دەرە]] * [[ھەرمۆلە]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]] نشینەکان ==== پێکھاتووە لە ٢١ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئیقبال]] * [[ئینجە]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تازەکەند]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[خەلوەت]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زەمان ئاوا]] * [[زینالو]] * [[سیوەرین]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قولانجق]] * [[قۆتور]] * [[کەشەور]] * [[کەھرێز]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} ==== گوندە تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکان ==== پێکھاتووە لە ٢ گوند. * [[ھولەسوو]] * [[ھاچەسو]] == وێنە == <gallery> image:Sahindezh-shahindej-_city.jpg|ناوەندی شارۆچکە image:Pir_muhmad_Mount.png|کێوی پیر محەمەد image:Zarinehrood.jpg|ڕوباری زەرینە image:Shorshor.jpg|تاڤگەی قوزلو image:Aghrablo1.jpg|نەخشەی بەردەکانی عەقرەبلو image:Bibikand1.jpg|دەخمەی بێبێ کەند </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی ساینقەڵا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی ساینقەڵا]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] gi4ixhallikrk59savfdi3swd0caber 969731 969717 2022-08-11T06:03:01Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Shahindezh County.png|thumb|شوێنی شارستانی ھە‏ڵۆژین لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] '''شارستانی ساینقەڵا''' یان '''شاھیندژ (بە کوردی ھەڵۆژین)'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[ساینقەڵا|ھەڵۆژینە]]. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[شارستانی میاندواو]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی سەقز]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی تیکاب]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شارستانی بۆکان]]. پێش ئەوەی ببێتە شارستان، شارستانی ساینقەڵا ناوچەیەک (ناحیە - پەخش) بووە لە شارستانی مەراغە. دوای دەرچوونی یاسای [[پاشایەتی دەستووری]] لە ئێران لە ساڵی (١٩٠٦)دا یاسایەک دەرچوو بەناوی یاسای دروست کردنی ویلایەتەکان کە ئێران بووە چوار ویلایەت ئازەربایجان یەکێک بوو لە ویلایەتەکان، لە ساڵی (١٩٣٧)دا ئێران بووە دە ویلایەت کە ئەوکات ئازەربایجان بووە دوو بەش و بوو بە ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات و ئازەربایجانی ڕۆژاوا ئیتر لەو کاتەوە ساینقەڵا بووە بەشێک لە ئازەربایجانی ڕۆژاوا. لەسەر ژمێری ساڵی (٢٠١٦)دا ژمارەی دانیشتوانی (٩٢٤٥٤)کەس بووەو (٤٦٤٦١)ی نێر بووە و (٤٥٩٩٥)ی مێ بووە، شارستانی ساینقەڵا لە (٢) ناوچە (پەخش) و (٣) گوندستان و (٣) شارەدێ و (١٥١) گوند پێکھاتووە، ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە.<ref name="ReferenceB">{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |archive-date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ }}</ref> == دانیشتوانی ھەڵۆژین == * ئەم شارستانە لەبەرئەوەی لەچەند پێکھاتەیەکی جیاواز پێک ھاتووە لەرووی دانیشتوانەوە ئاڵۆزییەکی ھەیە، لە [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[ئەرمەنی]] پێکھاتووە، [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان کەوتونەتە باکور و باکوری ڕۆژھەڵاتی شارستانەکە و وە تێکەڵیان ھەیە لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] و ھەردوو گوندی [[ھولەسوو]] و [[ھاچەسو]] لەگەڵ کوردەکان، [[کورد]]ەکان زیاتر دەکەونە باشوری ڕۆژھەڵات و باشور و ڕۆژاوای شارستانەکە. * دانیشتوانی شارستانی ھەڵۆژین (١٠٢٠٢٧) کەسە، زۆرینەی دانیشتوانی [[کورد]]ە، وە پێکھاتەی [[ئازەری]] تیادایە لەگەڵ [[ئەرمەنی]].<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> وەک لەخوارەوەدا ڕوونکراوەتەوە: ڕێژەی [[کورد]] لە شارستانی ساینقەڵا (٧٩٪)ەیە، کەدەکاتە (٨٠٥٢٥) کەس. ڕێژەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارستانی ساینقەڵا (٢١٪)ەیە، کەدەکاتە (٢١٥٠٢) کەس. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی ھەڵۆژین لە ٢٠١٤ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|green|٢١}} {{bar percent|[[کورد]]|yellow|٧٩}}}} {{clear}} [[پەڕگە:20170212 164917 copy.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی ھە‏ڵۆژین]] * ئەم شارستانە لەرووی [[ئایین]]ەوە بەڕێژەی (٩٩٬٨٩٪) [[ئیسلام]]ن لە ھەردوو مەزھەبی سەرەکی [[سوننە]] و [[شیعە]]، بەڕێژەی (٠٬٠٣٪) سەر بە [[ئایینی زەردەشتی]]ن و بەرێژەی (٠٬٠٨٪) سەربە [[کریستیان]]ن. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٤٣٨٥٠)کەس: ** پێکھاتەی کورد لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٣٧٢٧٤)کەس واتە ڕێژەی (٨٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی ئازەری لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٦٥٧٦)کەس واتە ڕێژەی (١٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٤٧) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (١٢٤) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٩٩٩٧) کەس. دەکاتە (٧٤٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٢١) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٤٣٤٨) کەس. دەکاتە (٢٦٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٢) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٨٣٠) کەس، (٣٢٥٤)کەسی [[کورد]]ە و (٥٧٦)کەسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی کورد لەگوندەکاندا دەکاتە (٤٣٢٥١)کەس بەڕێژەی (٧٤٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی ئازەری لەگوندەکاندا دەکاتە (١٤٩٢٦)کەس بەڕێژەی (٢٦٪)ی شارستانەکە. === ھۆزە بەناوبانگەکان === * [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا، وە ھەر ھۆزە بەزمانی تایبەتی خۆی دەدوێت: ** [[چەرداوڕۆ]]کان، کە لقێکی ھۆزی گەورەی [[کەڵھوڕ]]ن. ** [[موکری]]ەکان، کەفدراسۆنێکی گەورەی چەند ھۆزێکی کوردن لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] دابەس بوون بەسەر شارستانەکانی ساینقەڵا و [[شارستانی مەھاباد|مەھاباد]] و [[شارستانی پیرانشار|پیرانشار]] و [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] و [[شارستانی نەغەدە|نەغەدە]] و [[شارستانی سەردەشت|سەردەشت]] و [[شارستانی پیرانشار|بۆکان]] و [[شارستانی میاندواو|میاندواو]] و [[شارستانی تیکاب|تیکاب]] و [[شارستانی سەقز|سەقز]]. ** [[زەعفەرانلو]]ەکان کە ئەمانیش لە تیرەکانی (زاخۆرانی و موسلیانلی و سەرابیانی)ەکان پێکھاتوون و بە زۆری ناوچەکانی [[کوردستان]]دا بڵاوبوونەتەوە. * [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا وەک: ** [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکان کە زۆرینەی ئازەریی ئەم سارستانە پێک دەھێنن. ** [[تات]]ەکان ئەمانە ھۆزێکی قەفقاسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] زمانن و بە ئازەری دەژمێردرێن بەھۆی زمانەکەیانەوە بەڵام لە بنەچەدا ئازەری نین. ** [[شاھسەوەن]]ەکان کە ھۆزێکی نەتەوەی ئازەرین.<ref>{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |archive-date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ }}</ref> == ئاوھەوا و زەوی ناسی == === جۆری گژوگیا === گژ و گیای و لەوەڕگایەکی زۆر و ھەبوونی باخ و کێڵگەی زۆر لەم شارستانە کە لەلایەن جوتیارەکانەوە چێندراوە و بەرھەم ھاتووە وە لە بەرزایییەکانی ئەم شارستانەدا زۆرێک داری خۆڕسک ھەن و لە دەشتەکانیشدا کەڵگەی بەپیت ھەیە، جۆری درەختی ئەم ناوچەیە پەک ھاتووە لەمانە (سێو و ھەڵوژەی زەرد و ھەڵوژە و گوێز) و بەروبومی کشتوکاڵیش پێکھاتووە لە (گەنم و جۆ و نیسک)، ھەبوونی گیایی جاجغ و کەما کە ئالیکێکی زۆر باشە بۆ ماڵات. === جۆری گیانداران === گیاندارانی ئەم شارستانە دەکرێن بە دوو بەشەوە: * گیانداری ماڵی: وەک (مەڕ و بزن و گا و مانگا و مریشک و کەڵەشێر و قەل و مراوی و قاز). * گیانداری کێوی: وەک (بەراز و [[گورگ]] و ڕێوی و [[کەمتیار]] و ژیشک و مار و دووپشک و کەو و جۆرەھا کۆتر و مراوی کێوی …). === ھەوارگە === ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا دەکەوێتە بەرزایییەکانی پیرمەحمود، بەھۆی سەرمای پایز و زستان کۆچەرییەکانی ئەم ناوچەیە بۆ ماوەی (٥) مانگ مەڕوماڵاتیان نابەنە کوێستان و لە شوێنی حەوانەوەی خۆیان دەمێننەوە، لەم کوێستانانە بەھۆی بارینی بارانی زۆر گژ و گیای زۆر و تازەی ھەیە و سەرچاوەیەکی باشە بۆ لەوەڕاندن، ئەم لەوەڕگانە بەپێی گوند و ھۆزەکان دابەشکراون وە لەسەرەتای مانگی (نیسان) ەوە کۆچی بۆدەکەن تاوەکو کۆتایی مانگی (ئەیلول) ئەم دابەشکردنی لەوەڕگانە بۆ ئەوەیە کە ئەم ھۆز و تیرە جیاوازانە نەچنە ناو لەوەڕگای یەک و نەبێتە ئاژاوەیان. ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا وەک کوێستانی مەحمودخان و سەلیم خان لە سنوری ساینقەڵا، کوێستانی ئاقداش لەنێوان تیکاب و ساینقەڵا ھەوارگەیەکی چاکی پڕ لە گژو گیاو لەوەڕگایەکی چاکە کە ھۆزە کوردەکان و ئازەرییەکان بەکاری دەھێنن، ئەم کۆچ و ڕەوەیان تەنھا وەرزییە. == کاری دەستی == شارستانی ساینقەڵا دێرینترین شارستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە لە کاری دەستیدا، لەم شارستانە و دێھاتەکانیدا نزیکەی (١٠٠٠) خێزان خەریکی کاری دەستین، بەزۆری بەرماڵی نوێژ دروستدەکەن لەگەڵ مافوور و بەڕە و جاجم کە ھەمووی بەدەست دەچنن، وە لەکۆندا گڵکاری کراوە لە ناوچەکەدا بەڵام لە ئێستادا نەماوە. === مافور چنین === مافور چنین پێشینەیەکی مێژووی ھەیە لەم شارستانەدا، ساینقەڵا شارێکی مێژوویییە، وە ئەم شارستانە ھەدوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] تیادایە کە ھەریەکەیان خاوەنی کلتورێکی تایبەتە بە کاری دەستی، تورک زمانەکان کاتێک کۆچەری بوون و کۆچیان کرد بۆ ئەم ناوچەیە و تێیدا نیشتە جێبوون دەستیان کرد بەکاری دەستی و ھونەری کاری دەستییەکیان پێشخست، وە ھونەری ئەندازەییان تیادا بەکار دەھێنا بەشێوەیەکی تەواو نیمچە تەواو، لەم ناوچەدا بۆ دروست کردنی مافوور زیاتر خوری بەکار دەھێندرێت و ھەندێ جار لۆکە و یان بەتێکەڵی، زۆرینەی مافوورەکان بە شێوەیەکی باریک و درێژ دروست دەکرێن کە بەم شێوانە دەبن(١*٥ و ١*٦ و ٢*٣ ....) بەڵام کوردەکان بەرھەمەکانیان جیاوازترە لەوان و شێوەی ئەندازەی ڕێک و نیمچە ڕێک و مافوری خڕیان ھەیە، ڕیزی فەرشەکان (٢٥ تا ٦٠) بەندەو لە مافووری ئاوریشمدا دەچیتە (٧٠) ڕیز، درێژی و پانی مافوورەکان دەگۆڕێت بەپێی داواکردنی بازاڕ، وێنەی مافورەکان ھەر لە وێنەی کوردی و ڕەنگاو ڕەنگ و ماسی … و ھەروەھا لە شێوەی فەرشی تەبرێز و [[ئەسفەھان]]، مافورەکان لە خوری و ئاوریشم و لۆکە دروست دەکرێن یان تێکەڵەی ئەمانە. === بەڕە و جاجم چنین === لە ساینقەڵا بۆ بەڕە چنین خوری یان لۆکە یان لۆکەو خوری بەکاردەھێنن بۆ دروست کردنی، لەم ناوچەیە بەڕەی کوردی و ئەفشار و ناوخۆیی ھەیە و بەڕەنگی سوور و سەوز و زەرد و بەبەکارھێنانی خوری ڕەشیش، زۆرترین بەرھەمھێنانی جاجم لە [[ئێران]]دا لەم شارستانەیە، بەکاردەھێنرێت لە ماڵ و شوێنەکاندا لەباتی ڕاخەر و یان ھەڵدەواسرێت بەدیواردا بۆ جوانی و دروستکەری سەرەکی جاجم ئافرەتانن لە ماڵەوە. === دەستچنی خوری === لەم ناوچەیەدا ھەروەک ھەموو سارە ساردەکانی کە چنینی جۆرەکانی خوری بڵاوبوەتەوە لە جۆڵای بە پانتایی (٢ تا ٥)میل لەتەواوی سارو دێیەکان کە بەدەست ژنان دەچنرێن، وەک جۆرەھا گورەوی و لەچک و پشتێن و فەقیانە و پوزەوانە و دروست کردنی ڕانک و چۆغە و جلی ژێرەوە کە بەزۆری ڕەنگی (سپی و قاوەیی و سوور)، وەھەروەھا دروست کردنی جلی ناوچەی کە لە زستانی ساردا بەکاری دەھێنن. === کاری دەستی باو === لە کۆندا دروست کردنی سەبەتە و سواڵەت و چنینی حەسیر باو بووە بەڵام ئەمڕۆ باوی نەماوە، بەڵام لەئێستادا پیشەسازی دار پەرەی سەندووە، کە وەھای لێھاتووە ئیسەدەستییەکان بووەت دارتاشی و کورسی و قەنەفە دروست دەکرێت و ھەندێ جار نەخش و نیگاری لەسەر دەکرێت بووەتە کارێکی بەربڵاو. == شوێنی وەرزشی و پشوودان == بەگوێرەی بەڕێوەبەرایەتی ئامار و پلاندانانی پارێزگا لە ساڵی (٢٠٠٠)دا شارۆچکەی ساینقەڵا لەداھاتوودا چەند شوێنێکی یاری دەبێت: * یەک یاریگای چیمەن (٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای خاکی (٥٥٬٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای داخراو بۆ بالە و باسکە (٥٬٢٪ تەواوکراوە)، وە دروست کردنی مەلەوانگە و گۆڕەپانی تێنسی سەرزەوی، ھەروەھا لە بوارەکانی تری وەرزش (ڕیشە و شەتڕەنج و جومناستیک و تێنسی سەر مێز و … ھتد). * لە شارستانی ساینقەڵادا (٧)باخچە یان پارک ھەیە، کۆی ڕووبەری پارکەکان تا ساڵی (٢٠٠١)، (٦٤٠٠٠ م^٢) بووە، بۆھەرتاکێکی شارستانەکە (١٣٬٢م^٢) بووە. == کشتوکاڵ == * لە ساڵی (١٩٩٦)دا ڕووبەری زەوی کشتوکاڵی لە سارشتانی ساینقەڵا (٩٨٠١٤)ھێکتار بووە، گەنم(٤٦٥٠٥ تەن)، جۆ(٢٢٩ تەن)، ئالیک یان عەلەف(٧٥٥٦٢ تەن)، چەوەندەری شەکر(١٢٨٢٦ تەن) ئەمانە لەگرنکترین بەرھەمی شارستانەکە بوون. * گەشەسەندنی بواری ئاژەڵداری لەم شارستانەدا بەشێوەیەکی بەرچاو کە ١١٪ مەڕوماڵات و ٨٬٩٪ شیر و ٨٬١ گۆشتی سوور و ٧٬٤٪ گۆشتی مریشک و ١٬٧ خوری پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا بەرھەم دەھێنێت. == شوێنەواری مێژوویی == * تەنھا شوێنەواری کۆنی ماوە پردێکی سەردەمی مەغۆلەکانە لەسەر ڕووباری زەرینە لە گوندی [[قزقۆپی]] بەدووری (٧کم) لە باشووری شارۆچکەی [[ساینقەڵا]]. * حەمامی خوار (حەمامی بەھادور مولوک): لە [[مەحمودچغ]] کە دەگەڕێتەوە بۆسەردەمی حکومەتی زەند و قاجاڕ. * دەخمەی بێبێ کەند: دەخمەیەکی مێژووی کۆنە کە ھەزاران ساڵە ھەیە، لە لوتکەی کێوەکەدایە و لە دوو ژوور پێکھاتووە و کونی تیادایە کە وەک پەنجەرە بەکاریان ھێناوە: ستونەکانی لە بەشی پێشەوە بە شێوەیەکی ھونەری جوان داتاشراوە. * گەرماوی قەپان: لە شارۆچکەی ساینقەڵایە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجارەکان، بەشێکی و دەرگایەکی بچوک و ستونەکانی ماونەتەوە و سەقف و زۆری بیناکەی وێران بوون. * نەخشی گابەردی عەقرەبلو: دەکەوێتە گوندی [[عەقرەبلو]] لە دووری (٨کم) لە ڕۆژاوای ساینقەڵا لەسەر ڕۆخی ڕووباری زەرینە، ئەم نەخشانە وێنەگەلێکی جوانن و لە بزنی کێوی و چەند ھەمایەکی کە پێکھاتوون. * کۆمەڵە بەردە تەلارسازییەکانی سماقان: (١٥کم) دەکەوەتە ڕۆژاوای [[ساینقەڵا]] و دەکەوێتە گوندی [[سماقان، ساینقەڵا|سماقان]]، بە (١٧) ژووری داتاشراو لە دڵی بەردێکی بەردەڵان بە تەلانێکی زۆر سەرنجڕاکێش و وەنەیەکی جوان دەبەخشێت، وە دەگەڕێتەوە بۆ ھەزار ساڵ پێش زاین. * ئەشکەوتی سروشتی جۆشەتووی ئاوی کانزایی: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، کە ناوچەیەکی جوان و خۆش و ئاو و ھەوایەکی خۆشی ھەیە. * دیواری مێژووی جۆشەتوو: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە نزیک گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، لەسەر کێوێکی بەرز، دیوارەکان قەڵای بەرگرییە کە بۆ پێش ھەزار ساڵی زاین دەگەڕێتەوە. * گردە دروست کراوەکانی سەردەمی مەغۆل کە بۆ بەرگری کردن لە دوژمن دروست کراوە، ھێشتا وەک ھێمای شاڕۆچکەکەیە، سێ گرد لەناو شارۆچکەی ساینقەڵادا ھەیە. == سروشتی سەرنجڕاکێش == سروشتی جوانی ئەم شارستانە لەمانە پێکھاتووە: * ڕووباری زەرینە (چغاتی). * ناوچەی قەدەکردنی ڕاوکردنی کێوی بەیان. * بەنداوی جوانی [[ھاچەسو]]. * دۆڵی [[ھولەسوو]]. * دۆڵی [[قزقۆپی]]. * دۆڵی [[قەرەقایە]]. * کێوی قەڵای کچان. * کێوی قەرەداش. * دۆڵی [[ئاغاجاری]]. * دۆڵی [[زینالو]]. * کێوی پیرمحەمەد. * دۆڵی گڕاو. * دەشتی ساینقەڵا. === کێوەکان === ئەم شارستانە دەکەوێتە ناو زنجیرە چیاکانی [[زاگرۆس]]ەوە، ئەمەش گرنگترین لوتکە بەرزەکانی کەلە سەر و (٢٠٠م) وەیە: {| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 align=center |+'''کێوەکانی شارستانی ھەڵۆژین''' |- !ناوی کێو !دووری لە [[ساینقەڵا]]وە !بەرزی |- |[[کێوی ئەکوزئۆلان]]||لەدوری ٢٣کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٩١٧ مەتر |- |[[کێوی ئورتەداغ]]||لەدوری ٢٥کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٥٥٠ مەتر |- |[[کێوی ئوزن دەرە]]||لەدوری ٢١کم لە باشور || ٢٦٩٨ مەتر |- |[[کێوی قەرەداش]]||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧٦٧ مەتر |- |[[کێوی تەکەقیەسی]]|| لەدوری ٢٩کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی خەسرەوخان]]||لەدوری ١٤کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٢٩ مەتر |- |[[کێوی سوبڵاغ]] ||لەدوری ١٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٩٢ مەتر |- |[[کێوی سفرەسڵان]] ||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی سویلی]] || لەدوری ٣٥کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٦٨ مەتر |- |[[کێوی قازمە]] || لەدوری ٢٩کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٧٧٥ مەتر |- |[[کێوی مەحمودخان]] ||لەدوری ٢٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦١٠ مەتر |- |[[کێوی یای قاری]] || لەدوری ٣٦کم لە باکوری ڕۆژھەڵات ('''بەرزترین''') || ٢٩٦١ مەتر |} == جوگرافیا == === شوێنی جوگرافی === ساینقەڵا کەوتوەتە باشووری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە و (٦٠کم) کەوتوەتە باشووری شارۆچکەی [[میاندواو]]، ھەروەھا کەوتوەتە سەر ھێڵی (٣٦٬٤٠٬٤٥ E)ی [[ھێڵی درێژی]] زەوی و (٤٦٬٣٤٬٠٠ N)ی ھێڵی پانی زەویەوە، ڕووباری (زرینە یان چەغتای) بە نەوەندی شاردا دەڕوات و ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە. === دابەشی کارگێڕی === بەپێیی دابەشکردنی کارگێڕی وڵاتی [[ئێران]] بەم پێیە دەبێت [[شارۆچکە]] و [[ناوچە]] (ناحیە) و [[گوندەوار]] (گوندستان) و [[گوند]] (دێ). === ناوچە === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ساینقەڵا|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی کشاوەرز]] === شارۆچکە و شارەدێ === * [[ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[کەشەور]] === گوندستان === گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] گوندستانی ناوچەی کەشاوەرز: * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] === گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین === * گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین (ساینقەڵا) بەپێی پێکھاتەی کارگێڕی و ئیتنیکی: ==== ناوچەی ناوەند (ناحیەی ناوەند) ==== ساینقەڵا (ناوەند): * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] ===== گوندستانی سەفاخانە ===== لە ٢١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سەفاخانە]] (ناوەند) * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[چەمەپان]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەنلو]] * [[سانجود]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[ھەرمۆلە]] {{Div col end}} ===== گوندستانی مەحمودچغ (مەحموداوا) ===== لە ٢٦ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[مەحمودچغ]] (ناوەند) * [[ئاخ تەپە]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[بێبێ کەند]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[خاتووناوا]] * [[داش کەسان]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[عەقرەبلو]] * [[غەیبالی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەدیم]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[کانی سنجو]] * [[مەستاناوا]] * [[موشان دەرە]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ===== گوندستانی ھولەسو ===== لە ٤٢ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[ھولەسوو]] (ناوەند) * [[ئاغاجاری]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆتاخلی]] * [[باغلوجە]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[پیچاقچی]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەمەر]] * [[ھاچەسو]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== ناوچەی کشاوەرز (ناحیەی کشاوەرز) ==== کەشەور (ناوەند): * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] ===== گوندستانی چەرداورۆ ===== لە ٣٥ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سیوەرین]] (ناوەند) * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئالەگوێز]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[ئینجە]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[تازەکەند]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[داودلوی خواروو]] * [[دەمرچغی]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زینالو]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قالقانلو]] * [[قۆتور]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کەھرێز]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ===== گوندستانی کشاوەرز ===== لە ٢٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[کەشەور]] (ناوەند) * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئیقبال]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[خەلوەت]] * [[زەمان ئاوا]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[قازانلی]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەقۆیونلو]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[قولانجق]] * [[گۆلی]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} === گوندەکانی شارستانی ساینقەڵا === ژمارەی گوندکانی دەکاتە ١٤٧ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٢٤ گوند. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]نشینەکان ٢١ گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] ٢ گوند. ==== گوندە [[کورد]]ە [[چەرداوڕۆ]]کان ==== پێکھاتووە لە ٣٠ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[داش کەسان]] * [[داودلوی خواروو]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[زەعفەرانلو|سەرابیانی و زاخۆرانی و موسلیانلی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ١٩ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئالەگوێز]] * [[ئۆتاخلی]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[دەمرچغی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قالقانلو]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[موکریانی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ٧٥ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئاخ تەپە]] * [[ئاغاجاری]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغلوجە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[بێبێ کەند]] * [[پیچاقچی]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[چەمەپان]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[حەسەنلو]] * [[خاتووناوا]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سانجود]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[سەفاخانە]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەقرەبلو]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[غەیبالی]] * [[قازانلی]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەدیم]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[کانی سنجو]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[گۆلی]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەستاناوا]] * [[مەمەر]] * [[موشان دەرە]] * [[ھەرمۆلە]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]] نشینەکان ==== پێکھاتووە لە ٢١ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئیقبال]] * [[ئینجە]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تازەکەند]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[خەلوەت]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زەمان ئاوا]] * [[زینالو]] * [[سیوەرین]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قولانجق]] * [[قۆتور]] * [[کەشەور]] * [[کەھرێز]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} ==== گوندە تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکان ==== پێکھاتووە لە ٢ گوند. * [[ھولەسوو]] * [[ھاچەسو]] == وێنە == <gallery> image:Sahindezh-shahindej-_city.jpg|ناوەندی شارۆچکە image:Pir_muhmad_Mount.png|کێوی پیر محەمەد image:Zarinehrood.jpg|ڕوباری زەرینە image:Shorshor.jpg|تاڤگەی قوزلو image:Aghrablo1.jpg|نەخشەی بەردەکانی عەقرەبلو image:Bibikand1.jpg|دەخمەی بێبێ کەند </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی ساینقەڵا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی ساینقەڵا]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] jpmgfqbhvzlejl5r99y2wjtmos6ez1r 969814 969731 2022-08-11T09:21:18Z MFTG 21816 /* top */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی ساینقەڵا | ناوی فەرمی = شھرستان شاھیندژ - شاھیندژ بۆلگەسی - Shahin Dezh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی ھەڵۆژین | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Shahindezh County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 36.68337 |frame-long= 46.66676 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٨٩]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = ئەمیر تەیمووری <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٢٠٠٠ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٩٢٬٤٥٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦١ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٥٤٬١٣٥ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٣٨٬٣٢١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shahindezh-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی ساینقەڵا] | پەراوێزەکان = }} [[پەڕگە:Shahindezh County.png|thumb|شوێنی شارستانی ھە‏ڵۆژین لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] '''شارستانی ساینقەڵا''' یان '''شاھیندژ (بە کوردی ھەڵۆژین)'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[ساینقەڵا|ھەڵۆژینە]]. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[شارستانی میاندواو]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی سەقز]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی تیکاب]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شارستانی بۆکان]]. پێش ئەوەی ببێتە شارستان، شارستانی ساینقەڵا ناوچەیەک (ناحیە - پەخش) بووە لە شارستانی مەراغە. دوای دەرچوونی یاسای [[پاشایەتی دەستووری]] لە ئێران لە ساڵی (١٩٠٦)دا یاسایەک دەرچوو بەناوی یاسای دروست کردنی ویلایەتەکان کە ئێران بووە چوار ویلایەت ئازەربایجان یەکێک بوو لە ویلایەتەکان، لە ساڵی (١٩٣٧)دا ئێران بووە دە ویلایەت کە ئەوکات ئازەربایجان بووە دوو بەش و بوو بە ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات و ئازەربایجانی ڕۆژاوا ئیتر لەو کاتەوە ساینقەڵا بووە بەشێک لە ئازەربایجانی ڕۆژاوا. لەسەر ژمێری ساڵی (٢٠١٦)دا ژمارەی دانیشتوانی (٩٢٤٥٤)کەس بووەو (٤٦٤٦١)ی نێر بووە و (٤٥٩٩٥)ی مێ بووە، شارستانی ساینقەڵا لە (٢) ناوچە (پەخش) و (٣) گوندستان و (٣) شارەدێ و (١٥١) گوند پێکھاتووە، ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە.<ref name="ReferenceB">{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |archive-date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ }}</ref> == دانیشتوانی ھەڵۆژین == * ئەم شارستانە لەبەرئەوەی لەچەند پێکھاتەیەکی جیاواز پێک ھاتووە لەرووی دانیشتوانەوە ئاڵۆزییەکی ھەیە، لە [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[ئەرمەنی]] پێکھاتووە، [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان کەوتونەتە باکور و باکوری ڕۆژھەڵاتی شارستانەکە و وە تێکەڵیان ھەیە لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] و ھەردوو گوندی [[ھولەسوو]] و [[ھاچەسو]] لەگەڵ کوردەکان، [[کورد]]ەکان زیاتر دەکەونە باشوری ڕۆژھەڵات و باشور و ڕۆژاوای شارستانەکە. * دانیشتوانی شارستانی ھەڵۆژین (١٠٢٠٢٧) کەسە، زۆرینەی دانیشتوانی [[کورد]]ە، وە پێکھاتەی [[ئازەری]] تیادایە لەگەڵ [[ئەرمەنی]].<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> وەک لەخوارەوەدا ڕوونکراوەتەوە: ڕێژەی [[کورد]] لە شارستانی ساینقەڵا (٧٩٪)ەیە، کەدەکاتە (٨٠٥٢٥) کەس. ڕێژەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارستانی ساینقەڵا (٢١٪)ەیە، کەدەکاتە (٢١٥٠٢) کەس. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی ھەڵۆژین لە ٢٠١٤ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|green|٢١}} {{bar percent|[[کورد]]|yellow|٧٩}}}} {{clear}} [[پەڕگە:20170212 164917 copy.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی ھە‏ڵۆژین]] * ئەم شارستانە لەرووی [[ئایین]]ەوە بەڕێژەی (٩٩٬٨٩٪) [[ئیسلام]]ن لە ھەردوو مەزھەبی سەرەکی [[سوننە]] و [[شیعە]]، بەڕێژەی (٠٬٠٣٪) سەر بە [[ئایینی زەردەشتی]]ن و بەرێژەی (٠٬٠٨٪) سەربە [[کریستیان]]ن. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٤٣٨٥٠)کەس: ** پێکھاتەی کورد لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٣٧٢٧٤)کەس واتە ڕێژەی (٨٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی ئازەری لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٦٥٧٦)کەس واتە ڕێژەی (١٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٤٧) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (١٢٤) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٩٩٩٧) کەس. دەکاتە (٧٤٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٢١) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٤٣٤٨) کەس. دەکاتە (٢٦٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٢) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٨٣٠) کەس، (٣٢٥٤)کەسی [[کورد]]ە و (٥٧٦)کەسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی کورد لەگوندەکاندا دەکاتە (٤٣٢٥١)کەس بەڕێژەی (٧٤٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی ئازەری لەگوندەکاندا دەکاتە (١٤٩٢٦)کەس بەڕێژەی (٢٦٪)ی شارستانەکە. === ھۆزە بەناوبانگەکان === * [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا، وە ھەر ھۆزە بەزمانی تایبەتی خۆی دەدوێت: ** [[چەرداوڕۆ]]کان، کە لقێکی ھۆزی گەورەی [[کەڵھوڕ]]ن. ** [[موکری]]ەکان، کەفدراسۆنێکی گەورەی چەند ھۆزێکی کوردن لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] دابەس بوون بەسەر شارستانەکانی ساینقەڵا و [[شارستانی مەھاباد|مەھاباد]] و [[شارستانی پیرانشار|پیرانشار]] و [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] و [[شارستانی نەغەدە|نەغەدە]] و [[شارستانی سەردەشت|سەردەشت]] و [[شارستانی پیرانشار|بۆکان]] و [[شارستانی میاندواو|میاندواو]] و [[شارستانی تیکاب|تیکاب]] و [[شارستانی سەقز|سەقز]]. ** [[زەعفەرانلو]]ەکان کە ئەمانیش لە تیرەکانی (زاخۆرانی و موسلیانلی و سەرابیانی)ەکان پێکھاتوون و بە زۆری ناوچەکانی [[کوردستان]]دا بڵاوبوونەتەوە. * [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا وەک: ** [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکان کە زۆرینەی ئازەریی ئەم سارستانە پێک دەھێنن. ** [[تات]]ەکان ئەمانە ھۆزێکی قەفقاسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] زمانن و بە ئازەری دەژمێردرێن بەھۆی زمانەکەیانەوە بەڵام لە بنەچەدا ئازەری نین. ** [[شاھسەوەن]]ەکان کە ھۆزێکی نەتەوەی ئازەرین.<ref>{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |archive-date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ }}</ref> == ئاوھەوا و زەوی ناسی == === جۆری گژوگیا === گژ و گیای و لەوەڕگایەکی زۆر و ھەبوونی باخ و کێڵگەی زۆر لەم شارستانە کە لەلایەن جوتیارەکانەوە چێندراوە و بەرھەم ھاتووە وە لە بەرزایییەکانی ئەم شارستانەدا زۆرێک داری خۆڕسک ھەن و لە دەشتەکانیشدا کەڵگەی بەپیت ھەیە، جۆری درەختی ئەم ناوچەیە پەک ھاتووە لەمانە (سێو و ھەڵوژەی زەرد و ھەڵوژە و گوێز) و بەروبومی کشتوکاڵیش پێکھاتووە لە (گەنم و جۆ و نیسک)، ھەبوونی گیایی جاجغ و کەما کە ئالیکێکی زۆر باشە بۆ ماڵات. === جۆری گیانداران === گیاندارانی ئەم شارستانە دەکرێن بە دوو بەشەوە: * گیانداری ماڵی: وەک (مەڕ و بزن و گا و مانگا و مریشک و کەڵەشێر و قەل و مراوی و قاز). * گیانداری کێوی: وەک (بەراز و [[گورگ]] و ڕێوی و [[کەمتیار]] و ژیشک و مار و دووپشک و کەو و جۆرەھا کۆتر و مراوی کێوی …). === ھەوارگە === ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا دەکەوێتە بەرزایییەکانی پیرمەحمود، بەھۆی سەرمای پایز و زستان کۆچەرییەکانی ئەم ناوچەیە بۆ ماوەی (٥) مانگ مەڕوماڵاتیان نابەنە کوێستان و لە شوێنی حەوانەوەی خۆیان دەمێننەوە، لەم کوێستانانە بەھۆی بارینی بارانی زۆر گژ و گیای زۆر و تازەی ھەیە و سەرچاوەیەکی باشە بۆ لەوەڕاندن، ئەم لەوەڕگانە بەپێی گوند و ھۆزەکان دابەشکراون وە لەسەرەتای مانگی (نیسان) ەوە کۆچی بۆدەکەن تاوەکو کۆتایی مانگی (ئەیلول) ئەم دابەشکردنی لەوەڕگانە بۆ ئەوەیە کە ئەم ھۆز و تیرە جیاوازانە نەچنە ناو لەوەڕگای یەک و نەبێتە ئاژاوەیان. ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا وەک کوێستانی مەحمودخان و سەلیم خان لە سنوری ساینقەڵا، کوێستانی ئاقداش لەنێوان تیکاب و ساینقەڵا ھەوارگەیەکی چاکی پڕ لە گژو گیاو لەوەڕگایەکی چاکە کە ھۆزە کوردەکان و ئازەرییەکان بەکاری دەھێنن، ئەم کۆچ و ڕەوەیان تەنھا وەرزییە. == کاری دەستی == شارستانی ساینقەڵا دێرینترین شارستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە لە کاری دەستیدا، لەم شارستانە و دێھاتەکانیدا نزیکەی (١٠٠٠) خێزان خەریکی کاری دەستین، بەزۆری بەرماڵی نوێژ دروستدەکەن لەگەڵ مافوور و بەڕە و جاجم کە ھەمووی بەدەست دەچنن، وە لەکۆندا گڵکاری کراوە لە ناوچەکەدا بەڵام لە ئێستادا نەماوە. === مافور چنین === مافور چنین پێشینەیەکی مێژووی ھەیە لەم شارستانەدا، ساینقەڵا شارێکی مێژوویییە، وە ئەم شارستانە ھەدوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] تیادایە کە ھەریەکەیان خاوەنی کلتورێکی تایبەتە بە کاری دەستی، تورک زمانەکان کاتێک کۆچەری بوون و کۆچیان کرد بۆ ئەم ناوچەیە و تێیدا نیشتە جێبوون دەستیان کرد بەکاری دەستی و ھونەری کاری دەستییەکیان پێشخست، وە ھونەری ئەندازەییان تیادا بەکار دەھێنا بەشێوەیەکی تەواو نیمچە تەواو، لەم ناوچەدا بۆ دروست کردنی مافوور زیاتر خوری بەکار دەھێندرێت و ھەندێ جار لۆکە و یان بەتێکەڵی، زۆرینەی مافوورەکان بە شێوەیەکی باریک و درێژ دروست دەکرێن کە بەم شێوانە دەبن(١*٥ و ١*٦ و ٢*٣ ....) بەڵام کوردەکان بەرھەمەکانیان جیاوازترە لەوان و شێوەی ئەندازەی ڕێک و نیمچە ڕێک و مافوری خڕیان ھەیە، ڕیزی فەرشەکان (٢٥ تا ٦٠) بەندەو لە مافووری ئاوریشمدا دەچیتە (٧٠) ڕیز، درێژی و پانی مافوورەکان دەگۆڕێت بەپێی داواکردنی بازاڕ، وێنەی مافورەکان ھەر لە وێنەی کوردی و ڕەنگاو ڕەنگ و ماسی … و ھەروەھا لە شێوەی فەرشی تەبرێز و [[ئەسفەھان]]، مافورەکان لە خوری و ئاوریشم و لۆکە دروست دەکرێن یان تێکەڵەی ئەمانە. === بەڕە و جاجم چنین === لە ساینقەڵا بۆ بەڕە چنین خوری یان لۆکە یان لۆکەو خوری بەکاردەھێنن بۆ دروست کردنی، لەم ناوچەیە بەڕەی کوردی و ئەفشار و ناوخۆیی ھەیە و بەڕەنگی سوور و سەوز و زەرد و بەبەکارھێنانی خوری ڕەشیش، زۆرترین بەرھەمھێنانی جاجم لە [[ئێران]]دا لەم شارستانەیە، بەکاردەھێنرێت لە ماڵ و شوێنەکاندا لەباتی ڕاخەر و یان ھەڵدەواسرێت بەدیواردا بۆ جوانی و دروستکەری سەرەکی جاجم ئافرەتانن لە ماڵەوە. === دەستچنی خوری === لەم ناوچەیەدا ھەروەک ھەموو سارە ساردەکانی کە چنینی جۆرەکانی خوری بڵاوبوەتەوە لە جۆڵای بە پانتایی (٢ تا ٥)میل لەتەواوی سارو دێیەکان کە بەدەست ژنان دەچنرێن، وەک جۆرەھا گورەوی و لەچک و پشتێن و فەقیانە و پوزەوانە و دروست کردنی ڕانک و چۆغە و جلی ژێرەوە کە بەزۆری ڕەنگی (سپی و قاوەیی و سوور)، وەھەروەھا دروست کردنی جلی ناوچەی کە لە زستانی ساردا بەکاری دەھێنن. === کاری دەستی باو === لە کۆندا دروست کردنی سەبەتە و سواڵەت و چنینی حەسیر باو بووە بەڵام ئەمڕۆ باوی نەماوە، بەڵام لەئێستادا پیشەسازی دار پەرەی سەندووە، کە وەھای لێھاتووە ئیسەدەستییەکان بووەت دارتاشی و کورسی و قەنەفە دروست دەکرێت و ھەندێ جار نەخش و نیگاری لەسەر دەکرێت بووەتە کارێکی بەربڵاو. == شوێنی وەرزشی و پشوودان == بەگوێرەی بەڕێوەبەرایەتی ئامار و پلاندانانی پارێزگا لە ساڵی (٢٠٠٠)دا شارۆچکەی ساینقەڵا لەداھاتوودا چەند شوێنێکی یاری دەبێت: * یەک یاریگای چیمەن (٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای خاکی (٥٥٬٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای داخراو بۆ بالە و باسکە (٥٬٢٪ تەواوکراوە)، وە دروست کردنی مەلەوانگە و گۆڕەپانی تێنسی سەرزەوی، ھەروەھا لە بوارەکانی تری وەرزش (ڕیشە و شەتڕەنج و جومناستیک و تێنسی سەر مێز و … ھتد). * لە شارستانی ساینقەڵادا (٧)باخچە یان پارک ھەیە، کۆی ڕووبەری پارکەکان تا ساڵی (٢٠٠١)، (٦٤٠٠٠ م^٢) بووە، بۆھەرتاکێکی شارستانەکە (١٣٬٢م^٢) بووە. == کشتوکاڵ == * لە ساڵی (١٩٩٦)دا ڕووبەری زەوی کشتوکاڵی لە سارشتانی ساینقەڵا (٩٨٠١٤)ھێکتار بووە، گەنم(٤٦٥٠٥ تەن)، جۆ(٢٢٩ تەن)، ئالیک یان عەلەف(٧٥٥٦٢ تەن)، چەوەندەری شەکر(١٢٨٢٦ تەن) ئەمانە لەگرنکترین بەرھەمی شارستانەکە بوون. * گەشەسەندنی بواری ئاژەڵداری لەم شارستانەدا بەشێوەیەکی بەرچاو کە ١١٪ مەڕوماڵات و ٨٬٩٪ شیر و ٨٬١ گۆشتی سوور و ٧٬٤٪ گۆشتی مریشک و ١٬٧ خوری پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا بەرھەم دەھێنێت. == شوێنەواری مێژوویی == * تەنھا شوێنەواری کۆنی ماوە پردێکی سەردەمی مەغۆلەکانە لەسەر ڕووباری زەرینە لە گوندی [[قزقۆپی]] بەدووری (٧کم) لە باشووری شارۆچکەی [[ساینقەڵا]]. * حەمامی خوار (حەمامی بەھادور مولوک): لە [[مەحمودچغ]] کە دەگەڕێتەوە بۆسەردەمی حکومەتی زەند و قاجاڕ. * دەخمەی بێبێ کەند: دەخمەیەکی مێژووی کۆنە کە ھەزاران ساڵە ھەیە، لە لوتکەی کێوەکەدایە و لە دوو ژوور پێکھاتووە و کونی تیادایە کە وەک پەنجەرە بەکاریان ھێناوە: ستونەکانی لە بەشی پێشەوە بە شێوەیەکی ھونەری جوان داتاشراوە. * گەرماوی قەپان: لە شارۆچکەی ساینقەڵایە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجارەکان، بەشێکی و دەرگایەکی بچوک و ستونەکانی ماونەتەوە و سەقف و زۆری بیناکەی وێران بوون. * نەخشی گابەردی عەقرەبلو: دەکەوێتە گوندی [[عەقرەبلو]] لە دووری (٨کم) لە ڕۆژاوای ساینقەڵا لەسەر ڕۆخی ڕووباری زەرینە، ئەم نەخشانە وێنەگەلێکی جوانن و لە بزنی کێوی و چەند ھەمایەکی کە پێکھاتوون. * کۆمەڵە بەردە تەلارسازییەکانی سماقان: (١٥کم) دەکەوەتە ڕۆژاوای [[ساینقەڵا]] و دەکەوێتە گوندی [[سماقان، ساینقەڵا|سماقان]]، بە (١٧) ژووری داتاشراو لە دڵی بەردێکی بەردەڵان بە تەلانێکی زۆر سەرنجڕاکێش و وەنەیەکی جوان دەبەخشێت، وە دەگەڕێتەوە بۆ ھەزار ساڵ پێش زاین. * ئەشکەوتی سروشتی جۆشەتووی ئاوی کانزایی: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، کە ناوچەیەکی جوان و خۆش و ئاو و ھەوایەکی خۆشی ھەیە. * دیواری مێژووی جۆشەتوو: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە نزیک گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، لەسەر کێوێکی بەرز، دیوارەکان قەڵای بەرگرییە کە بۆ پێش ھەزار ساڵی زاین دەگەڕێتەوە. * گردە دروست کراوەکانی سەردەمی مەغۆل کە بۆ بەرگری کردن لە دوژمن دروست کراوە، ھێشتا وەک ھێمای شاڕۆچکەکەیە، سێ گرد لەناو شارۆچکەی ساینقەڵادا ھەیە. == سروشتی سەرنجڕاکێش == سروشتی جوانی ئەم شارستانە لەمانە پێکھاتووە: * ڕووباری زەرینە (چغاتی). * ناوچەی قەدەکردنی ڕاوکردنی کێوی بەیان. * بەنداوی جوانی [[ھاچەسو]]. * دۆڵی [[ھولەسوو]]. * دۆڵی [[قزقۆپی]]. * دۆڵی [[قەرەقایە]]. * کێوی قەڵای کچان. * کێوی قەرەداش. * دۆڵی [[ئاغاجاری]]. * دۆڵی [[زینالو]]. * کێوی پیرمحەمەد. * دۆڵی گڕاو. * دەشتی ساینقەڵا. === کێوەکان === ئەم شارستانە دەکەوێتە ناو زنجیرە چیاکانی [[زاگرۆس]]ەوە، ئەمەش گرنگترین لوتکە بەرزەکانی کەلە سەر و (٢٠٠م) وەیە: {| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 align=center |+'''کێوەکانی شارستانی ھەڵۆژین''' |- !ناوی کێو !دووری لە [[ساینقەڵا]]وە !بەرزی |- |[[کێوی ئەکوزئۆلان]]||لەدوری ٢٣کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٩١٧ مەتر |- |[[کێوی ئورتەداغ]]||لەدوری ٢٥کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٥٥٠ مەتر |- |[[کێوی ئوزن دەرە]]||لەدوری ٢١کم لە باشور || ٢٦٩٨ مەتر |- |[[کێوی قەرەداش]]||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧٦٧ مەتر |- |[[کێوی تەکەقیەسی]]|| لەدوری ٢٩کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی خەسرەوخان]]||لەدوری ١٤کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٢٩ مەتر |- |[[کێوی سوبڵاغ]] ||لەدوری ١٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٩٢ مەتر |- |[[کێوی سفرەسڵان]] ||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی سویلی]] || لەدوری ٣٥کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٦٨ مەتر |- |[[کێوی قازمە]] || لەدوری ٢٩کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٧٧٥ مەتر |- |[[کێوی مەحمودخان]] ||لەدوری ٢٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦١٠ مەتر |- |[[کێوی یای قاری]] || لەدوری ٣٦کم لە باکوری ڕۆژھەڵات ('''بەرزترین''') || ٢٩٦١ مەتر |} == جوگرافیا == === شوێنی جوگرافی === ساینقەڵا کەوتوەتە باشووری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە و (٦٠کم) کەوتوەتە باشووری شارۆچکەی [[میاندواو]]، ھەروەھا کەوتوەتە سەر ھێڵی (٣٦٬٤٠٬٤٥ E)ی [[ھێڵی درێژی]] زەوی و (٤٦٬٣٤٬٠٠ N)ی ھێڵی پانی زەویەوە، ڕووباری (زرینە یان چەغتای) بە نەوەندی شاردا دەڕوات و ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە. === دابەشی کارگێڕی === بەپێیی دابەشکردنی کارگێڕی وڵاتی [[ئێران]] بەم پێیە دەبێت [[شارۆچکە]] و [[ناوچە]] (ناحیە) و [[گوندەوار]] (گوندستان) و [[گوند]] (دێ). === ناوچە === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ساینقەڵا|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی کشاوەرز]] === شارۆچکە و شارەدێ === * [[ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[کەشەور]] === گوندستان === گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] گوندستانی ناوچەی کەشاوەرز: * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] === گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین === * گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین (ساینقەڵا) بەپێی پێکھاتەی کارگێڕی و ئیتنیکی: ==== ناوچەی ناوەند (ناحیەی ناوەند) ==== ساینقەڵا (ناوەند): * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] ===== گوندستانی سەفاخانە ===== لە ٢١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سەفاخانە]] (ناوەند) * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[چەمەپان]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەنلو]] * [[سانجود]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[ھەرمۆلە]] {{Div col end}} ===== گوندستانی مەحمودچغ (مەحموداوا) ===== لە ٢٦ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[مەحمودچغ]] (ناوەند) * [[ئاخ تەپە]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[بێبێ کەند]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[خاتووناوا]] * [[داش کەسان]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[عەقرەبلو]] * [[غەیبالی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەدیم]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[کانی سنجو]] * [[مەستاناوا]] * [[موشان دەرە]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ===== گوندستانی ھولەسو ===== لە ٤٢ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[ھولەسوو]] (ناوەند) * [[ئاغاجاری]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆتاخلی]] * [[باغلوجە]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[پیچاقچی]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەمەر]] * [[ھاچەسو]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== ناوچەی کشاوەرز (ناحیەی کشاوەرز) ==== کەشەور (ناوەند): * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] ===== گوندستانی چەرداورۆ ===== لە ٣٥ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سیوەرین]] (ناوەند) * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئالەگوێز]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[ئینجە]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[تازەکەند]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[داودلوی خواروو]] * [[دەمرچغی]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زینالو]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قالقانلو]] * [[قۆتور]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کەھرێز]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ===== گوندستانی کشاوەرز ===== لە ٢٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[کەشەور]] (ناوەند) * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئیقبال]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[خەلوەت]] * [[زەمان ئاوا]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[قازانلی]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەقۆیونلو]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[قولانجق]] * [[گۆلی]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} === گوندەکانی شارستانی ساینقەڵا === ژمارەی گوندکانی دەکاتە ١٤٧ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٢٤ گوند. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]نشینەکان ٢١ گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] ٢ گوند. ==== گوندە [[کورد]]ە [[چەرداوڕۆ]]کان ==== پێکھاتووە لە ٣٠ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[داش کەسان]] * [[داودلوی خواروو]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[زەعفەرانلو|سەرابیانی و زاخۆرانی و موسلیانلی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ١٩ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئالەگوێز]] * [[ئۆتاخلی]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[دەمرچغی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قالقانلو]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[موکریانی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ٧٥ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئاخ تەپە]] * [[ئاغاجاری]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغلوجە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[بێبێ کەند]] * [[پیچاقچی]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[چەمەپان]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[حەسەنلو]] * [[خاتووناوا]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سانجود]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[سەفاخانە]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەقرەبلو]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[غەیبالی]] * [[قازانلی]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەدیم]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[کانی سنجو]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[گۆلی]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەستاناوا]] * [[مەمەر]] * [[موشان دەرە]] * [[ھەرمۆلە]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]] نشینەکان ==== پێکھاتووە لە ٢١ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئیقبال]] * [[ئینجە]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تازەکەند]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[خەلوەت]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زەمان ئاوا]] * [[زینالو]] * [[سیوەرین]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قولانجق]] * [[قۆتور]] * [[کەشەور]] * [[کەھرێز]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} ==== گوندە تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکان ==== پێکھاتووە لە ٢ گوند. * [[ھولەسوو]] * [[ھاچەسو]] == وێنە == <gallery> image:Sahindezh-shahindej-_city.jpg|ناوەندی شارۆچکە image:Pir_muhmad_Mount.png|کێوی پیر محەمەد image:Zarinehrood.jpg|ڕوباری زەرینە image:Shorshor.jpg|تاڤگەی قوزلو image:Aghrablo1.jpg|نەخشەی بەردەکانی عەقرەبلو image:Bibikand1.jpg|دەخمەی بێبێ کەند </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی ساینقەڵا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی ساینقەڵا]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] rpz9x7t77ieaj70iliilq1qhla6qiva 969816 969814 2022-08-11T09:22:07Z MFTG 21816 /* top */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی ساینقەڵا | ناوی فەرمی = شھرستان شاھیندژ - شاھیندژ بۆلگەسی - Shahin Dezh County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی ھەڵۆژین | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Shahindezh County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 36.68337 |frame-long= 46.66676 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٨٩]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = ئەمیر تەیمووری <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٢٠٠٠ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٩٢٬٤٥٦ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٦١ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٥٤٬١٣٥ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٣٨٬٣٢١ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.shahindezh-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی ساینقەڵا] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی ساینقەڵا''' یان '''شاھیندژ (بە کوردی ھەڵۆژین)'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[ساینقەڵا|ھەڵۆژینە]]. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[شارستانی میاندواو]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی سەقز]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی تیکاب]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شارستانی بۆکان]]. پێش ئەوەی ببێتە شارستان، شارستانی ساینقەڵا ناوچەیەک (ناحیە - پەخش) بووە لە شارستانی مەراغە. دوای دەرچوونی یاسای [[پاشایەتی دەستووری]] لە ئێران لە ساڵی (١٩٠٦)دا یاسایەک دەرچوو بەناوی یاسای دروست کردنی ویلایەتەکان کە ئێران بووە چوار ویلایەت ئازەربایجان یەکێک بوو لە ویلایەتەکان، لە ساڵی (١٩٣٧)دا ئێران بووە دە ویلایەت کە ئەوکات ئازەربایجان بووە دوو بەش و بوو بە ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات و ئازەربایجانی ڕۆژاوا ئیتر لەو کاتەوە ساینقەڵا بووە بەشێک لە ئازەربایجانی ڕۆژاوا. لەسەر ژمێری ساڵی (٢٠١٦)دا ژمارەی دانیشتوانی (٩٢٤٥٤)کەس بووەو (٤٦٤٦١)ی نێر بووە و (٤٥٩٩٥)ی مێ بووە، شارستانی ساینقەڵا لە (٢) ناوچە (پەخش) و (٣) گوندستان و (٣) شارەدێ و (١٥١) گوند پێکھاتووە، ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە.<ref name="ReferenceB">{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |archive-date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181016155138/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx#316 |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ }}</ref> == دانیشتوانی ھەڵۆژین == * ئەم شارستانە لەبەرئەوەی لەچەند پێکھاتەیەکی جیاواز پێک ھاتووە لەرووی دانیشتوانەوە ئاڵۆزییەکی ھەیە، لە [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] و [[ئەرمەنی]] پێکھاتووە، [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان کەوتونەتە باکور و باکوری ڕۆژھەڵاتی شارستانەکە و وە تێکەڵیان ھەیە لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] و ھەردوو گوندی [[ھولەسوو]] و [[ھاچەسو]] لەگەڵ کوردەکان، [[کورد]]ەکان زیاتر دەکەونە باشوری ڕۆژھەڵات و باشور و ڕۆژاوای شارستانەکە. * دانیشتوانی شارستانی ھەڵۆژین (١٠٢٠٢٧) کەسە، زۆرینەی دانیشتوانی [[کورد]]ە، وە پێکھاتەی [[ئازەری]] تیادایە لەگەڵ [[ئەرمەنی]].<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> وەک لەخوارەوەدا ڕوونکراوەتەوە: ڕێژەی [[کورد]] لە شارستانی ساینقەڵا (٧٩٪)ەیە، کەدەکاتە (٨٠٥٢٥) کەس. ڕێژەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارستانی ساینقەڵا (٢١٪)ەیە، کەدەکاتە (٢١٥٠٢) کەس. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی ھەڵۆژین لە ٢٠١٤ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|green|٢١}} {{bar percent|[[کورد]]|yellow|٧٩}}}} {{clear}} [[پەڕگە:20170212 164917 copy.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی ھە‏ڵۆژین]] * ئەم شارستانە لەرووی [[ئایین]]ەوە بەڕێژەی (٩٩٬٨٩٪) [[ئیسلام]]ن لە ھەردوو مەزھەبی سەرەکی [[سوننە]] و [[شیعە]]، بەڕێژەی (٠٬٠٣٪) سەر بە [[ئایینی زەردەشتی]]ن و بەرێژەی (٠٬٠٨٪) سەربە [[کریستیان]]ن. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٤٣٨٥٠)کەس: ** پێکھاتەی کورد لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٣٧٢٧٤)کەس واتە ڕێژەی (٨٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی ئازەری لە شارۆچکەی [[ساینقەڵا]] دەکاتە (٦٥٧٦)کەس واتە ڕێژەی (١٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٤٧) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (١٢٤) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٩٩٩٧) کەس. دەکاتە (٧٤٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٢١) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٤٣٤٨) کەس. دەکاتە (٢٦٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٢) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٣٨٣٠) کەس، (٣٢٥٤)کەسی [[کورد]]ە و (٥٧٦)کەسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی کورد لەگوندەکاندا دەکاتە (٤٣٢٥١)کەس بەڕێژەی (٧٤٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی ئازەری لەگوندەکاندا دەکاتە (١٤٩٢٦)کەس بەڕێژەی (٢٦٪)ی شارستانەکە. === ھۆزە بەناوبانگەکان === * [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا، وە ھەر ھۆزە بەزمانی تایبەتی خۆی دەدوێت: ** [[چەرداوڕۆ]]کان، کە لقێکی ھۆزی گەورەی [[کەڵھوڕ]]ن. ** [[موکری]]ەکان، کەفدراسۆنێکی گەورەی چەند ھۆزێکی کوردن لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] دابەس بوون بەسەر شارستانەکانی ساینقەڵا و [[شارستانی مەھاباد|مەھاباد]] و [[شارستانی پیرانشار|پیرانشار]] و [[شارستانی شنۆ|شنۆ]] و [[شارستانی نەغەدە|نەغەدە]] و [[شارستانی سەردەشت|سەردەشت]] و [[شارستانی پیرانشار|بۆکان]] و [[شارستانی میاندواو|میاندواو]] و [[شارستانی تیکاب|تیکاب]] و [[شارستانی سەقز|سەقز]]. ** [[زەعفەرانلو]]ەکان کە ئەمانیش لە تیرەکانی (زاخۆرانی و موسلیانلی و سەرابیانی)ەکان پێکھاتوون و بە زۆری ناوچەکانی [[کوردستان]]دا بڵاوبوونەتەوە. * [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا دابەش دەبن بەسەر چەند ھۆزێکدا وەک: ** [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکان کە زۆرینەی ئازەریی ئەم سارستانە پێک دەھێنن. ** [[تات]]ەکان ئەمانە ھۆزێکی قەفقاسی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] زمانن و بە ئازەری دەژمێردرێن بەھۆی زمانەکەیانەوە بەڵام لە بنەچەدا ئازەری نین. ** [[شاھسەوەن]]ەکان کە ھۆزێکی نەتەوەی ئازەرین.<ref>{{Cite web |url=http://www.shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٠ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |archive-date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180720003257/http://shahindezh-ag.ir/tabid/1512/Default.aspx?PageContentID=305 |date=٢٠ی تەممووزی ٢٠١٨ }}</ref> == ئاوھەوا و زەوی ناسی == === جۆری گژوگیا === گژ و گیای و لەوەڕگایەکی زۆر و ھەبوونی باخ و کێڵگەی زۆر لەم شارستانە کە لەلایەن جوتیارەکانەوە چێندراوە و بەرھەم ھاتووە وە لە بەرزایییەکانی ئەم شارستانەدا زۆرێک داری خۆڕسک ھەن و لە دەشتەکانیشدا کەڵگەی بەپیت ھەیە، جۆری درەختی ئەم ناوچەیە پەک ھاتووە لەمانە (سێو و ھەڵوژەی زەرد و ھەڵوژە و گوێز) و بەروبومی کشتوکاڵیش پێکھاتووە لە (گەنم و جۆ و نیسک)، ھەبوونی گیایی جاجغ و کەما کە ئالیکێکی زۆر باشە بۆ ماڵات. === جۆری گیانداران === گیاندارانی ئەم شارستانە دەکرێن بە دوو بەشەوە: * گیانداری ماڵی: وەک (مەڕ و بزن و گا و مانگا و مریشک و کەڵەشێر و قەل و مراوی و قاز). * گیانداری کێوی: وەک (بەراز و [[گورگ]] و ڕێوی و [[کەمتیار]] و ژیشک و مار و دووپشک و کەو و جۆرەھا کۆتر و مراوی کێوی …). === ھەوارگە === ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا دەکەوێتە بەرزایییەکانی پیرمەحمود، بەھۆی سەرمای پایز و زستان کۆچەرییەکانی ئەم ناوچەیە بۆ ماوەی (٥) مانگ مەڕوماڵاتیان نابەنە کوێستان و لە شوێنی حەوانەوەی خۆیان دەمێننەوە، لەم کوێستانانە بەھۆی بارینی بارانی زۆر گژ و گیای زۆر و تازەی ھەیە و سەرچاوەیەکی باشە بۆ لەوەڕاندن، ئەم لەوەڕگانە بەپێی گوند و ھۆزەکان دابەشکراون وە لەسەرەتای مانگی (نیسان) ەوە کۆچی بۆدەکەن تاوەکو کۆتایی مانگی (ئەیلول) ئەم دابەشکردنی لەوەڕگانە بۆ ئەوەیە کە ئەم ھۆز و تیرە جیاوازانە نەچنە ناو لەوەڕگای یەک و نەبێتە ئاژاوەیان. ناوچە ھەوارییەکانی ساینقەڵا وەک کوێستانی مەحمودخان و سەلیم خان لە سنوری ساینقەڵا، کوێستانی ئاقداش لەنێوان تیکاب و ساینقەڵا ھەوارگەیەکی چاکی پڕ لە گژو گیاو لەوەڕگایەکی چاکە کە ھۆزە کوردەکان و ئازەرییەکان بەکاری دەھێنن، ئەم کۆچ و ڕەوەیان تەنھا وەرزییە. == کاری دەستی == شارستانی ساینقەڵا دێرینترین شارستانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]یە لە کاری دەستیدا، لەم شارستانە و دێھاتەکانیدا نزیکەی (١٠٠٠) خێزان خەریکی کاری دەستین، بەزۆری بەرماڵی نوێژ دروستدەکەن لەگەڵ مافوور و بەڕە و جاجم کە ھەمووی بەدەست دەچنن، وە لەکۆندا گڵکاری کراوە لە ناوچەکەدا بەڵام لە ئێستادا نەماوە. === مافور چنین === مافور چنین پێشینەیەکی مێژووی ھەیە لەم شارستانەدا، ساینقەڵا شارێکی مێژوویییە، وە ئەم شارستانە ھەدوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] تیادایە کە ھەریەکەیان خاوەنی کلتورێکی تایبەتە بە کاری دەستی، تورک زمانەکان کاتێک کۆچەری بوون و کۆچیان کرد بۆ ئەم ناوچەیە و تێیدا نیشتە جێبوون دەستیان کرد بەکاری دەستی و ھونەری کاری دەستییەکیان پێشخست، وە ھونەری ئەندازەییان تیادا بەکار دەھێنا بەشێوەیەکی تەواو نیمچە تەواو، لەم ناوچەدا بۆ دروست کردنی مافوور زیاتر خوری بەکار دەھێندرێت و ھەندێ جار لۆکە و یان بەتێکەڵی، زۆرینەی مافوورەکان بە شێوەیەکی باریک و درێژ دروست دەکرێن کە بەم شێوانە دەبن(١*٥ و ١*٦ و ٢*٣ ....) بەڵام کوردەکان بەرھەمەکانیان جیاوازترە لەوان و شێوەی ئەندازەی ڕێک و نیمچە ڕێک و مافوری خڕیان ھەیە، ڕیزی فەرشەکان (٢٥ تا ٦٠) بەندەو لە مافووری ئاوریشمدا دەچیتە (٧٠) ڕیز، درێژی و پانی مافوورەکان دەگۆڕێت بەپێی داواکردنی بازاڕ، وێنەی مافورەکان ھەر لە وێنەی کوردی و ڕەنگاو ڕەنگ و ماسی … و ھەروەھا لە شێوەی فەرشی تەبرێز و [[ئەسفەھان]]، مافورەکان لە خوری و ئاوریشم و لۆکە دروست دەکرێن یان تێکەڵەی ئەمانە. === بەڕە و جاجم چنین === لە ساینقەڵا بۆ بەڕە چنین خوری یان لۆکە یان لۆکەو خوری بەکاردەھێنن بۆ دروست کردنی، لەم ناوچەیە بەڕەی کوردی و ئەفشار و ناوخۆیی ھەیە و بەڕەنگی سوور و سەوز و زەرد و بەبەکارھێنانی خوری ڕەشیش، زۆرترین بەرھەمھێنانی جاجم لە [[ئێران]]دا لەم شارستانەیە، بەکاردەھێنرێت لە ماڵ و شوێنەکاندا لەباتی ڕاخەر و یان ھەڵدەواسرێت بەدیواردا بۆ جوانی و دروستکەری سەرەکی جاجم ئافرەتانن لە ماڵەوە. === دەستچنی خوری === لەم ناوچەیەدا ھەروەک ھەموو سارە ساردەکانی کە چنینی جۆرەکانی خوری بڵاوبوەتەوە لە جۆڵای بە پانتایی (٢ تا ٥)میل لەتەواوی سارو دێیەکان کە بەدەست ژنان دەچنرێن، وەک جۆرەھا گورەوی و لەچک و پشتێن و فەقیانە و پوزەوانە و دروست کردنی ڕانک و چۆغە و جلی ژێرەوە کە بەزۆری ڕەنگی (سپی و قاوەیی و سوور)، وەھەروەھا دروست کردنی جلی ناوچەی کە لە زستانی ساردا بەکاری دەھێنن. === کاری دەستی باو === لە کۆندا دروست کردنی سەبەتە و سواڵەت و چنینی حەسیر باو بووە بەڵام ئەمڕۆ باوی نەماوە، بەڵام لەئێستادا پیشەسازی دار پەرەی سەندووە، کە وەھای لێھاتووە ئیسەدەستییەکان بووەت دارتاشی و کورسی و قەنەفە دروست دەکرێت و ھەندێ جار نەخش و نیگاری لەسەر دەکرێت بووەتە کارێکی بەربڵاو. == شوێنی وەرزشی و پشوودان == بەگوێرەی بەڕێوەبەرایەتی ئامار و پلاندانانی پارێزگا لە ساڵی (٢٠٠٠)دا شارۆچکەی ساینقەڵا لەداھاتوودا چەند شوێنێکی یاری دەبێت: * یەک یاریگای چیمەن (٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای خاکی (٥٥٬٥٪ یاریگاکە تەواو کراوە)، یەک یاریگای داخراو بۆ بالە و باسکە (٥٬٢٪ تەواوکراوە)، وە دروست کردنی مەلەوانگە و گۆڕەپانی تێنسی سەرزەوی، ھەروەھا لە بوارەکانی تری وەرزش (ڕیشە و شەتڕەنج و جومناستیک و تێنسی سەر مێز و … ھتد). * لە شارستانی ساینقەڵادا (٧)باخچە یان پارک ھەیە، کۆی ڕووبەری پارکەکان تا ساڵی (٢٠٠١)، (٦٤٠٠٠ م^٢) بووە، بۆھەرتاکێکی شارستانەکە (١٣٬٢م^٢) بووە. == کشتوکاڵ == * لە ساڵی (١٩٩٦)دا ڕووبەری زەوی کشتوکاڵی لە سارشتانی ساینقەڵا (٩٨٠١٤)ھێکتار بووە، گەنم(٤٦٥٠٥ تەن)، جۆ(٢٢٩ تەن)، ئالیک یان عەلەف(٧٥٥٦٢ تەن)، چەوەندەری شەکر(١٢٨٢٦ تەن) ئەمانە لەگرنکترین بەرھەمی شارستانەکە بوون. * گەشەسەندنی بواری ئاژەڵداری لەم شارستانەدا بەشێوەیەکی بەرچاو کە ١١٪ مەڕوماڵات و ٨٬٩٪ شیر و ٨٬١ گۆشتی سوور و ٧٬٤٪ گۆشتی مریشک و ١٬٧ خوری پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا بەرھەم دەھێنێت. == شوێنەواری مێژوویی == * تەنھا شوێنەواری کۆنی ماوە پردێکی سەردەمی مەغۆلەکانە لەسەر ڕووباری زەرینە لە گوندی [[قزقۆپی]] بەدووری (٧کم) لە باشووری شارۆچکەی [[ساینقەڵا]]. * حەمامی خوار (حەمامی بەھادور مولوک): لە [[مەحمودچغ]] کە دەگەڕێتەوە بۆسەردەمی حکومەتی زەند و قاجاڕ. * دەخمەی بێبێ کەند: دەخمەیەکی مێژووی کۆنە کە ھەزاران ساڵە ھەیە، لە لوتکەی کێوەکەدایە و لە دوو ژوور پێکھاتووە و کونی تیادایە کە وەک پەنجەرە بەکاریان ھێناوە: ستونەکانی لە بەشی پێشەوە بە شێوەیەکی ھونەری جوان داتاشراوە. * گەرماوی قەپان: لە شارۆچکەی ساینقەڵایە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجارەکان، بەشێکی و دەرگایەکی بچوک و ستونەکانی ماونەتەوە و سەقف و زۆری بیناکەی وێران بوون. * نەخشی گابەردی عەقرەبلو: دەکەوێتە گوندی [[عەقرەبلو]] لە دووری (٨کم) لە ڕۆژاوای ساینقەڵا لەسەر ڕۆخی ڕووباری زەرینە، ئەم نەخشانە وێنەگەلێکی جوانن و لە بزنی کێوی و چەند ھەمایەکی کە پێکھاتوون. * کۆمەڵە بەردە تەلارسازییەکانی سماقان: (١٥کم) دەکەوەتە ڕۆژاوای [[ساینقەڵا]] و دەکەوێتە گوندی [[سماقان، ساینقەڵا|سماقان]]، بە (١٧) ژووری داتاشراو لە دڵی بەردێکی بەردەڵان بە تەلانێکی زۆر سەرنجڕاکێش و وەنەیەکی جوان دەبەخشێت، وە دەگەڕێتەوە بۆ ھەزار ساڵ پێش زاین. * ئەشکەوتی سروشتی جۆشەتووی ئاوی کانزایی: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، کە ناوچەیەکی جوان و خۆش و ئاو و ھەوایەکی خۆشی ھەیە. * دیواری مێژووی جۆشەتوو: بە دوری (٢٠کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ساینقەڵاوە لە نزیک گوندی [[جۆشەتووی سەروو]]، لەسەر کێوێکی بەرز، دیوارەکان قەڵای بەرگرییە کە بۆ پێش ھەزار ساڵی زاین دەگەڕێتەوە. * گردە دروست کراوەکانی سەردەمی مەغۆل کە بۆ بەرگری کردن لە دوژمن دروست کراوە، ھێشتا وەک ھێمای شاڕۆچکەکەیە، سێ گرد لەناو شارۆچکەی ساینقەڵادا ھەیە. == سروشتی سەرنجڕاکێش == سروشتی جوانی ئەم شارستانە لەمانە پێکھاتووە: * ڕووباری زەرینە (چغاتی). * ناوچەی قەدەکردنی ڕاوکردنی کێوی بەیان. * بەنداوی جوانی [[ھاچەسو]]. * دۆڵی [[ھولەسوو]]. * دۆڵی [[قزقۆپی]]. * دۆڵی [[قەرەقایە]]. * کێوی قەڵای کچان. * کێوی قەرەداش. * دۆڵی [[ئاغاجاری]]. * دۆڵی [[زینالو]]. * کێوی پیرمحەمەد. * دۆڵی گڕاو. * دەشتی ساینقەڵا. === کێوەکان === ئەم شارستانە دەکەوێتە ناو زنجیرە چیاکانی [[زاگرۆس]]ەوە، ئەمەش گرنگترین لوتکە بەرزەکانی کەلە سەر و (٢٠٠م) وەیە: {| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 align=center |+'''کێوەکانی شارستانی ھەڵۆژین''' |- !ناوی کێو !دووری لە [[ساینقەڵا]]وە !بەرزی |- |[[کێوی ئەکوزئۆلان]]||لەدوری ٢٣کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٩١٧ مەتر |- |[[کێوی ئورتەداغ]]||لەدوری ٢٥کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٥٥٠ مەتر |- |[[کێوی ئوزن دەرە]]||لەدوری ٢١کم لە باشور || ٢٦٩٨ مەتر |- |[[کێوی قەرەداش]]||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧٦٧ مەتر |- |[[کێوی تەکەقیەسی]]|| لەدوری ٢٩کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی خەسرەوخان]]||لەدوری ١٤کم لە باشوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٢٩ مەتر |- |[[کێوی سوبڵاغ]] ||لەدوری ١٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٩٢ مەتر |- |[[کێوی سفرەسڵان]] ||لەدوری ٢١کم لە ڕۆژھەڵات || ٢٧١٠ مەتر |- |[[کێوی سویلی]] || لەدوری ٣٥کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦٦٨ مەتر |- |[[کێوی قازمە]] || لەدوری ٢٩کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٧٧٥ مەتر |- |[[کێوی مەحمودخان]] ||لەدوری ٢٧کم لە باکوری ڕۆژھەڵات || ٢٦١٠ مەتر |- |[[کێوی یای قاری]] || لەدوری ٣٦کم لە باکوری ڕۆژھەڵات ('''بەرزترین''') || ٢٩٦١ مەتر |} == جوگرافیا == === شوێنی جوگرافی === ساینقەڵا کەوتوەتە باشووری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە و (٦٠کم) کەوتوەتە باشووری شارۆچکەی [[میاندواو]]، ھەروەھا کەوتوەتە سەر ھێڵی (٣٦٬٤٠٬٤٥ E)ی [[ھێڵی درێژی]] زەوی و (٤٦٬٣٤٬٠٠ N)ی ھێڵی پانی زەویەوە، ڕووباری (زرینە یان چەغتای) بە نەوەندی شاردا دەڕوات و ڕووبەری ئەم شارستانە (٢١٤٤کم^٢)ە. === دابەشی کارگێڕی === بەپێیی دابەشکردنی کارگێڕی وڵاتی [[ئێران]] بەم پێیە دەبێت [[شارۆچکە]] و [[ناوچە]] (ناحیە) و [[گوندەوار]] (گوندستان) و [[گوند]] (دێ). === ناوچە === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی ساینقەڵا|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی کشاوەرز]] === شارۆچکە و شارەدێ === * [[ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[کەشەور]] === گوندستان === گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] گوندستانی ناوچەی کەشاوەرز: * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] === گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین === * گوندەکانی شارستانی ھەڵۆژین (ساینقەڵا) بەپێی پێکھاتەی کارگێڕی و ئیتنیکی: ==== ناوچەی ناوەند (ناحیەی ناوەند) ==== ساینقەڵا (ناوەند): * [[گوندستانی سەفاخانە]] * [[گوندستانی مەحمودچغ]] * [[گوندستانی ھولەسو]] ===== گوندستانی سەفاخانە ===== لە ٢١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سەفاخانە]] (ناوەند) * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[چەمەپان]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەنلو]] * [[سانجود]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[ھەرمۆلە]] {{Div col end}} ===== گوندستانی مەحمودچغ (مەحموداوا) ===== لە ٢٦ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[مەحمودچغ]] (ناوەند) * [[ئاخ تەپە]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[بێبێ کەند]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[خاتووناوا]] * [[داش کەسان]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[عەقرەبلو]] * [[غەیبالی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەدیم]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[کانی سنجو]] * [[مەستاناوا]] * [[موشان دەرە]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ===== گوندستانی ھولەسو ===== لە ٤٢ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[ھولەسوو]] (ناوەند) * [[ئاغاجاری]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆتاخلی]] * [[باغلوجە]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[پیچاقچی]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەمەر]] * [[ھاچەسو]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== ناوچەی کشاوەرز (ناحیەی کشاوەرز) ==== کەشەور (ناوەند): * [[گوندستانی چەرداوڕۆ]] * [[گوندستانی کشاوەرز]] ===== گوندستانی چەرداورۆ ===== لە ٣٥ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[سیوەرین]] (ناوەند) * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئالەگوێز]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[ئینجە]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[تازەکەند]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[داودلوی خواروو]] * [[دەمرچغی]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زینالو]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قالقانلو]] * [[قۆتور]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کەھرێز]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ===== گوندستانی کشاوەرز ===== لە ٢٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٣}} * [[کەشەور]] (ناوەند) * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئیقبال]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[خەلوەت]] * [[زەمان ئاوا]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[قازانلی]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەقۆیونلو]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[قولانجق]] * [[گۆلی]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} === گوندەکانی شارستانی ساینقەڵا === ژمارەی گوندکانی دەکاتە ١٤٧ گوند: [[کورد]]نشینەکان ١٢٤ گوند. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]نشینەکان ٢١ گوند. تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] ٢ گوند. ==== گوندە [[کورد]]ە [[چەرداوڕۆ]]کان ==== پێکھاتووە لە ٣٠ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئاغچەمەسجید]] * [[ئاشتی بڵاغ]] * [[ئاغچەلی تازە]] * [[ئاغچەلی]] * [[ئالی چین]] * [[ئەحمەداوای داش کەسان]] * [[ئۆبەبڵاغی]] * [[ئێخی جان]] * [[پەروێزاوا]] * [[جۆشەتووی خواروو]] * [[جۆشەتووی سەروو]] * [[چیچەکلو]] * [[حەیدەراوا، ساینقەڵا]] * [[حوسێن ئاوا]] * [[داش کەسان]] * [[داودلوی خواروو]] * [[ڕەزاقشڵاخ]] * [[سەیداوا، ساینقەڵا]] * [[عەباس بڵاغی]] * [[قشڵاقی بەختیار]] * [[قەباخ کەندی]] * [[قەرەبڵاغی خواروو]] * [[قەرەبڵاغی سەروو]] * [[قەرەتەپە، ساینقەڵا]] * [[قەڵاکۆن، ساینقەڵا]] * [[مەحمودچغ]] * [[مەغمۆڵ]] * [[نەورۆزاوا]] * [[یەنگرخ]] * [[یەنگیاوا]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[زەعفەرانلو|سەرابیانی و زاخۆرانی و موسلیانلی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ١٩ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئالەگوێز]] * [[ئۆتاخلی]] * [[ئوچ دەرە]] * [[ئۆزانی خواروو]] * [[ئۆزانی سەروو]] * [[پۆخڵەمیش]] * [[چەپو]] * [[خەلەج]] * [[دەمرچغی]] * [[عەلی باڵتا]] * [[قالقانلو]] * [[قەرەئۆغڵان]] * [[قەرەقایە]] * [[قەینەرجە]] * [[قوزلوی خواروو]] * [[قوزلوی سەروو]] * [[کوسە]] * [[گولی، ساینقەڵا]] * [[نەورۆزلو]] {{Div col end}} ==== گوندە [[کورد]]ە [[موکریانی]]ەکان ==== پێکھاتووە لە ٧٥ گوند. {{Div col|cols=٤}} * [[ئاخ تەپە]] * [[ئاغاجاری]] * [[ئەحمەدبەگ]] * [[ئینچە]] * [[باغچەمیشە]] * [[باغلوجە]] * [[باغی خواروو]] * [[باغی سەروو]] * [[بایرام قەڵاسی]] * [[بەردەنەخشینە]] * [[بەگتولی سەروو]] * [[بێبێ کەند]] * [[پیچاقچی]] * [[تازاوا، ساینقەڵا]] * [[تورک دەرە]] * [[تورک وێران]] * [[تۆمارئاغاج]] * [[چراخەوداڵ]] * [[چەمەپان]] * [[حاجیاوا، ساینقەڵا]] * [[حەسار، ساینقەڵا]] * [[حەسەن لۆلان]] * [[حەسەنلو]] * [[خاتووناوا]] * [[خانقولی]] * [[خەزایی خواروو]] * [[خەزایی سەروو]] * [[خۆڵینە]] * [[دۆڵانقڕ]] * [[زاخەکان]] * [[زەیدکەندی]] * [[ساروجەی خواروو]] * [[ساروجەی سەروو]] * [[سانجود]] * [[سماقان، ساینقەڵا]] * [[سەفاخانە]] * [[سەفیارخان]] * [[سولەیماناوا]] * [[عەقرەبلو]] * [[عەلیاوا، ساینقەڵا]] * [[غەیبالی]] * [[قازانلی]] * [[قزقۆپی]] * [[قزل قایەی خواروو]] * [[قزل قایەی سەروو]] * [[قزل قایەی ناوەڕاست]] * [[قزل قەور]] * [[قەدیم]] * [[قەرەزاغ]] * [[قەڵاقوڕینە]] * [[قوچغ]] * [[قوزلوجە]] * [[قوزلوی ئەفشار]] * [[کانی سنجو]] * [[کڕان]] * [[کڕکڕە، ساینقەڵا]] * [[کوردکەندی]] * [[کوھلی خواروو]] * [[کوھلی سەروو]] * [[گەچی قەڵاس]] * [[گەدەلی]] * [[گەیزەولە]] * [[گوڵ چەرمۆ]] * [[گۆزەوڵاغ]] * [[گۆلی]] * [[ماماڵی]] * [[مەحموداوای خواروو]] * [[مەحموداوای سەروو]] * [[مەراجل]] * [[مەستاناوا]] * [[مەمەر]] * [[موشان دەرە]] * [[ھەرمۆلە]] * [[ھەمزەقاسم]] * [[ینگجە]] {{Div col end}} ==== گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]] نشینەکان ==== پێکھاتووە لە ٢١ گوند. {{Div col|cols=٣}} * [[ئیقبال]] * [[ئینجە]] * [[پارەی خواروو]] * [[پارەی سەروو]] * [[تازەکەند]] * [[تێزخراپ]] * [[چەپلوجە]] * [[خەلوەت]] * [[زاھیرکەندی]] * [[زەمان ئاوا]] * [[زینالو]] * [[سیوەرین]] * [[عوسمان ئۆلن]] * [[قولانجق]] * [[قۆتور]] * [[کەشەور]] * [[کەھرێز]] * [[لەیلەک ئاوا]] * [[محەممەد ئاوا]] * [[نەجار]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} ==== گوندە تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکان ==== پێکھاتووە لە ٢ گوند. * [[ھولەسوو]] * [[ھاچەسو]] == وێنە == <gallery> image:Sahindezh-shahindej-_city.jpg|ناوەندی شارۆچکە image:Pir_muhmad_Mount.png|کێوی پیر محەمەد image:Zarinehrood.jpg|ڕوباری زەرینە image:Shorshor.jpg|تاڤگەی قوزلو image:Aghrablo1.jpg|نەخشەی بەردەکانی عەقرەبلو image:Bibikand1.jpg|دەخمەی بێبێ کەند </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{شارستانی ساینقەڵا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی ساینقەڵا]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 1x4ix96wp5xty6s9d2lr4hkz8xqyzts 0 11372 969716 968721 2022-08-11T05:49:57Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی خۆی | ناوی فەرمی = شھرستان خوی - خوی بؤلگەسی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Khoy County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Khoy_County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.58334|frame-long= 44.78335 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٣٧]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = حوسێن سیوانی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٤٥١ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٣٤٨,٦٦٤ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٧٨ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٢٥,٩٣١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ١٢٢,٧٣٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://khoy.ir/ فەرمانداری خۆی] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی خۆی'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان خوی''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Khoy County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''خوی بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی چایپارە]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی سەڵماس]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، لە ڕۆژاواوە (قەزای سەرای) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]] لە وڵاتی [[تورکیا]]. [[شارۆچکە]]ی [[خۆی]] ناوەندی ئەم شارستانەیە کە بە دووری (١٣٤کم) دەکەوێتە باکووری [[شار]]ی [[ورمێ]]وە، لەسەر ڕێگای سەرەکی [[ورمێ]]-[[خۆی]] و [[ورمێ]]-[[تەورێز]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> [[خۆی]] بە شاری [[گوڵەبەڕۆژە]] ناسراوە. ئەم شارستانە بە یەکەم ناوەندی بەرھەمھێنانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] و [[کولەکە]] لە وڵات دادەنرێت و خاوەنی گەورەترین بازاڕی تۆوی گوڵەبەڕۆژەیە لە وڵاتدا.<ref> https://www.mehrnews.com/news/4077105/خوی-صاحب-تنھا-بازار-بورس-دانھ-ھای-آفتابگردان-کشور-است </ref><ref> https://www.irna.ir/news/82721406/بازار-کساد-تخمھ-آفتابگردان-و-کدوی-آجیلی-در-بزرگترین-بورس-ایران </ref> شارەدێی [[فیروورەق]] ناوەندی بەرھەمھێنانی [[گێلاس]]ە لە وڵاتەکەدا.<ref> https://www.isna.ir/news/97012106919/پیش-بینی-برداشت-۳%DB%B0%DB%B0%DB%B0-تن-آلبالو-در-شھر-آلبالوی-ایران </ref> فەرشی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا لە بازاڕەکانی ناوخۆ و دەرەوەدا زۆر بەناوبانگە و لەنێو ئەو فەرشانەی کە لە ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بەرھەم دەھێنرێن، فەرشی ماھی(ماسی)، [[خۆی]] لەسەر ئاستی نیشتمانی و نێودەوڵەتی تۆمارکراوە.<ref> https://web.archive.org/web/20190302121028/http://exireno.ir/محبوبیت-فرش-آذربایجان-غربی-در-بازارھا/ </ref> گەورەترین شانۆخانە لە باکووری رۆژئاوای ئەو وڵاتە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.honaronline.ir/بخش-استان-ھا-10/103204-بزرگترین-خانھ-تئاتر-شمال-غرب-کشور-در-خوی-افتتاح-شد </ref> گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای وڵاتەکە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> لە بواری ئاژەڵداریدا زۆر باشە بەهۆی ناوچە شاخاوییەکانییەوە پاوەن و لەوەڕگایەکی زۆری هەیە. ئەم شارستانە لە ڕووی نەتەوەییەوە لە نەتەوەی [[کورد]]، [[ئازەرییەکان]]، [[کورەسوننی]] و [[ئەرمەنییەکان]] پێکهاتووە و ژیان لە نێوان نەتەوەکاندا لە ئێستادا دۆستانەیە و شارستانێکی بێ کێشەیە. == جوگرافیا == [[خۆی]] لە دوای [[ورمێ]] دووھەمین شاری گرنگە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و خاڵی باکووری رۆژئاوای [[ئێران]] و [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجانە]] کە دەکەوێتە سەر سنووری [[تورکیا]].<ref> https://web.archive.org/web/20180412000948/http://econews.com/fa/content/654102</ref> ناوچەی بازرگانی خۆی وەک یەکێک لە گۆڕەپانی ئاڵوگۆڕی نێوان ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوا، ماوەیەکی زۆرە لە مێژووی ئابووری ئێراندا ئامادەیییەکی بەرچاوی ھەبووە. لە ڕابردوودا ئەم شارە ناوەندێکی ئابووری بووە و بەھۆی ھەڵکەوتی لەسەر ڕێگا بازرگانییە بەناوبانگەکانی وەک [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای [[مەککە]]، ڕێگای تەرابۆزان-جۆڵفە، چەندین کاروانسەرای ھەیە، بۆ دابەزاندنی کەلوپەل و پشوودان بۆ بازرگانان، و بازاڕێکی فراوان بۆ بازرگانیکردن بە کاڵاکانەوە، جیاواز بووە. توانای و پێگەی نێودەوڵەتی شارستانی خۆی بەھۆی ھەڵکەوتەی لەسەر ڕێڕەوی [[ڕێگای ئاوریشم]] و ھەبوونی سنووری ڕازی و ھێڵی شەمەندەفەر کە بە [[ئەورووپا]]وە بەستراوەتەوە، بە ناوچەیەکی تایبەتی ئابووری و گەشتیاری دادەنرێت.<ref> https://article.tebyan.net/352580/سفر-نوروزی-بھ-خوی-را-از-دست-ندھید-</ref><ref> https://www.irna.ir/news/82273344/فرماندار-خوی-ظرفیت-تجاری-ارزشمندی-برای-تبدیل-بھ-منطقھ-ویژھ-اقتصادی</ref> خۆی بە درێژایی مێژوو یەکێک لە گرینگترین بنکە سەربازییەکان بووە بۆ بەرگری لە [[ئێران]]. لە نزیک ئەم شارستانە شەڕی چارەنووسساز و [[شەڕی چاڵدێران]] لە نێوان ھەردوو [[سەفەوییەکان]] و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]دا ڕوویدا. لە ئێرانی کۆندا و بە تایبەت لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی]]دا ئەو خاکەی کە ئەمڕۆ پێی دەوترێت شارستانی خۆی بەھایەکی گەورەی سەربازی ھەبووە و یەکێک لە گرنگترین قەڵا سەربازییەکانی [[ئێران]] واتە قەڵای زینتا لەم خاکەدا ھەڵکەوتووە. لەبەر ئەوەی لە ڕۆژئاوای ئەترۆپاتکان([[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]]) و لە نزیک [[ئەرمینیا]] بوو، قەڵای زینتا یەکەم سەربازگە بوو کە بەرگری لە [[ئێران]] کرد کاتێک [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆم]] لە ڕێگەی [[ئەرمینیا]]وە ھێرشی کردە سەر [[ئێران]]. لەو کاتەدا کە ئێران لە ھەوڵی مومارەسەکردنی سەروەریی خۆی بەسەر ئەرمینیادا بوو، قەڵای (زینتا) بە بنکەیەک دادەنرا بۆ ئەوەی سەربازانی ئێران خۆیان بۆ ھەڵمەتی ئەرمینیا ئامادە بکەن.<ref> http://amanatazarbaijan.com/fa/contents/news/فرھنگی/تاریخ%20مردم%20آذربایجان%20/ </ref> شارستانی خۆی بە ڕووبەری ٥٥٤٨ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژئاواترین خاڵی ئێران و ئازەربایجان و لەسەر سنووری تورکیا. دوورییەکەی لە [[تاران]]ەوە ٧٨٠ کم و لە [[تەبرێز]]ەوە ١٦٥ کم. شاری [[خۆی]] بە دووری ١٣٥ کم لە شاری [[ورمێ]] ناوەندی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ڕێگای ترانزێتی [[ئێران]]-[[ئەورووپا]] ٣٠ کم لێی تێدەپەڕێت و دەکەوێتە ٦٧ کم لە سنووری تورکیاوە دوورە. شاری [[خۆی]] لە باکوورەوە بەرەو [[ماکۆ]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە بەرەو ناوچەی ئازادی ئاراس باران (جۆڵفە) و لە باشوورەوە بەرەو [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەڕوات، لە ڕۆژئاواوە بەرەو [[تورکیا]]، بۆ [[پارێزگای وان]] کە ناوەندی شاری [[وان]]ە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/4307618/وجود-موقعیت-استراتژیک-ناحیھ-صنعتی-ایواوغلی-خوی</ref> == فەرھەنگ و زمان == دانیشتوانی شارستانی خۆی ئەتوانین بڵێین نیوا و نیوە بۆ ھەردوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، لەم شارستانەدا [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجی]]) و [[زمانی ئازەربایجانی]] برەوی ھەیە، ھەرچەندە لەم شارستانەدا نەتەوەی [[کورد]] تواونەتەوە لە ناو نەتەوەی [[ئازەرییەکان]]دا، بە ھۆکاری سیاسی و ئابووری، وەک [[ھۆز]]ی [[دونبەلی]]، ھەرچەندە [[کورەسوننی]]ەکانیش ھەن کە ھەم خۆیان بە [[کورد]] دەزانن و ھەم خۆشیان بە ئازەری دەزانن. [[کورد]]ەکان زیاتر کەوتوونەتە ڕۆژاوای ئەم شارستانە و [[ئازەرییەکان]] بە پێچەوانەوە کەوتنەتە ڕۆژھەڵاتی. لەڕووی [[ئاین]]ییەوە ئەم شارستانە لە [[ئیسلام]] ئاینزاکانی([[سوننە]] و [[شیعە]]) پێکھاتووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/5650991/شھرستان-خوی-یکی-از-شھرستان-ھای-آذربایجان-غربی</ref><ref> https://web.archive.org/web/20181117071710/http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni </ref><ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes </ref> == مێژوو == مێژووی ئەم شارۆچکەیە بۆ سێ ھەزار ساڵ دەگەڕێتەوە. لە سەردەمی کۆندا، خۆی وەک شارەکانی تری ئەتۆرپاتکان لە سەردەمی مادەکانەوە تا کۆتایی ساسانییەکان لەژێر دەسەڵاتی پاشاکانی ئێراندا بووە.<ref> فرزانە ساسانپور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامە جھان اسلام. ۱۶. تھران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.</ref> پێش [[ماد]]ەکان شارۆچکەی خۆی بەشێک بوو لە ناوچەی دێرینی سان گیبوتۆ و بەشێک بوو لە خاکی [[ئورارتوو]]. لە کۆندا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی بوونی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] زۆر گرنگ بووە.<ref> https://books.google.com/booksid=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> لە سەردەمی ئەرمینیای گەورەدا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە پارێزگای نۆر-شیراک (ئەشکار). خوی لە سەدەی ھەشتەمی زایینیدا باسی لێوە کراوە و لەلایەن ئەنانیا شیراکاتسی لە "ئەشخاراتسویتس"دا بە ھێر ناوی لێنراوە. لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی|ئەشکانیدا]] خۆی دەروازەی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] بوو لە باکووری ڕۆژئاوا. لە دەوروبەری ساڵی ٣٧ی پێش زایین، مارک ئەنتۆنی لە یەکێک لە جەنگە زۆر و بەردەوامەکانی ڕۆم و پارتدا، ئەو دەشتەی بڕیبوو کە دەکەوێتە نێوان خوی و ماراند.<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Lida Balilan Asl, Elham Jafari. "Khoy's Expansion from Early Islam to Late Qajar According to Historical Documents" published spring 2013. vol 3 </ref> یەکێک لە توخمە مێژووییە گرنگەکانی ئەم شارە کڵێسای سورپ سەرکیسە. بەڵگەنامە [[ئەرمەنییەکان]] نووسیویانە کە بەرواری دروستکردنی دەبێت یان ساڵی ٣٣٢ یان ٣٣٣ی زایینی بێت. لە شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری، کڵێساکان دەبینرێن و باس لەوە دەکرێت کە ھەمیشە [[ئەرمەنییەکان]] بڕێکی بەرچاو لە دانیشتوانی شارەکەیان پێکھێناوە. تا نیوەی یەکەمی سەدەی یازدەھەم [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]] چالاکانە ھەوڵیان دەدا خاکەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆیان کۆبکەنەوە، لە ھەوڵێکدا بۆ ھەڵمژینی شانشینە ناجێگیرەکانی ئەرمەنستان. لە ساڵی ١٠٢١-١٠٢٢ ئیمپراتۆر باسیل دووەم سەرکردایەتی سوپاکەی کرد تا '''خۆی''' لە ماوەی ١٧٥ کم لە دوین، و تەسلیمبوونی پاشایەتی لە شانشینی ئارتسرونی [[وان]]ی بەدەستھێنا.<ref> https://books.google.iq/books?id=Pzg8AAAAIAAJ&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> لە ساڵی ١٢١٠ شارەکە لەلایەن ھێزەکانی شانشینی جۆرجیا داگیرکرا کە لەلایەن تاماری گەورەوە نێردرابوو لە ژێر فەرمانی زەکەریا و ئیڤانێ مخارگردزێلی. ئەمەش وەڵامێک بوو بۆ دەرکردنی ئەنی کە لە ژێر کۆنترۆڵی جۆرجیادا بوو کە لە ساڵی ١٢٠٨ ڕوویدا و ١٢ ھەزار مەسیحی بە مردن بەجێھێشت.<ref> L. Baker, Patricia; Smith, Hilary; Oleynik, Maria (2014). Iran. London, United Kingdom: Bradt Travel Guides. p. 158. </ref><ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Salia, Kalistrat (1983). History of the Georgian nation. Madison, WI: University of Wisconsin. p. 181. </ref><ref> https://books.google.iq/books?id=WjQfo3a1eVMC&redir_esc=y </ref> === سەردەمی سەفەوییەکان === لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی نزیکی لە سنووری [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگ بوو. [[شا ئیسماعیلی یەکەم|شا ئیسماعیل سەفەوی]] لە ساڵی ٩٢٠ی کۆچی/١٥١٤ی زایینی لە [[شارستانی چاڵدێران|چاڵداران]] کە نزیکەی حەفتا میل لەم شارۆچکەیەوە دوورە، لە لایەن سوڵتان [[سەلیمی یەکەم]]ەوە تووشی شکستێکی قورس بوو. لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا چەندین جار شارۆچکەی خۆی و ناوچەی [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] لە لایەن سوپای عوسمانییەوە ھێرشی کرایە سەر. ئەولیا چەلەبی، مێژوونووسی عوسمانی، یەکێک لەو ھێرشانە بەم شێوەیە ڕوون دەکاتەوە: <blockquote> لە ٢١ھەمین ڕۆژی گەمارۆدانی خۆی، ھێزەکانی عوسمانی لە بەشێک لە شارە داگیرکراوەکە ڕێگای ژێر زەوییان ھەڵکەند و نزیک بە چوار ھەزار کەسی خەڵکی قزڵباش گیانیان لە دەست دا. بەڵام خەڵکی خوی لە ئایینە درۆزنەکەیاندا سەقامگیر بوون و وازیان لە شەڕ ھێنا. دوای ئەم ڕووداوە سەردار محەممەد پاشا ئەماسیەی داگیر کرد و سنەوڵا پاشا لەگەڵ فەرماندەی گارسۆنی وان و سەربازانی یامین و یاسار و جانیسارەکانی ئەو وڵاتە، ئیلیان داگیر کرد. خوی بە تەقەمەنی تەواوەوە نارد بۆ یارمەتیدانی گەمارۆدراوەکان. ھێزە بێسنوورەکانی ئەلعوسمان بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی جۆراوجۆر و زۆر بە شەو و ڕۆژ گورزی چەقێنەریان داوە. دواجار دوای ٥٧ ڕۆژ لە گەمارۆدان و شەڕی چڕ، لە ١٨ی شەعبانی ١١٣٦ی کۆچی، ئەو شارۆچکەیە لە سەرخۆ داگیرکرایەوە. شەھباز خان و میرزا جەلال بە ٣٠٠٠ قزڵباش کۆمەڵکوژ کران و موڵک و ئەندامانی بنەماڵەکەیان بردران و بەدیل گیران. ڕۆژی دواتر لە شار نوێژ کرا و وتارێک بە ناوی "سوڵتان" خوێندرایەوە. دوای خۆی چروس بە ئاسانی گیرا.<ref> http://www.iichs.org/index.asp?id=1274&doc_cat=1 </ref> </blockquote> === [[دونبەلی]]ەکان === [[پەڕگە: Jafar Qoli Khan Donboli (Jaʿfarqolī Khan).jpg |وێنۆک| جەعفەر قولی خانی دۆنبەلی]] دونبەلی لە [[جزیر|بۆتان]]ەوە ھاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[سێرت]] و [[جزیر]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە کە لە خزمەت تورکمانانی [[ئاق قۆیونلوو]] بوو، و ھەروەھا ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سەکماناوا([[ماکۆ]]) و '''خۆی''' بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە ھەرێمی چورس و [[سەڵماس]]ی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە میرنشینەکەیان بۆ '''چورس''' و '''خۆی''' پەرە پێدا و ھەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی ھاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی '''خۆی''' و [[تەورێز]].<ref>{{cite web |title=DONBOLI |publisher=Encyclopaedia Iranica |last=Oberling |first=Pierre |url=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |accessdate=2011-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |archive-date=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |dead-url=yes }}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی '''خاناتی خۆی''' و ھەروەھا [[تەورێز]]یشیان دەکرد. ئەوان ھەروەھا ھاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری ھەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و [[سەڵماس]]. ساڵی١٧٣٤ نەجەف قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی ھیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) [[تەورێز]]. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و ھەروەھا لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش ھەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف قولی خان و شاباز خانی دووھەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی '''خۆی''' و [[سەڵماس]] بە شاباز خانی دووھەم بەخشرا و نەجەف قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەھباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەھباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەھێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەھباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووھەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین قولی خان بوو بە ئەمیر ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو ھەروەھا لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاھەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە ھاوپەیمانی ئیبراھیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر قولی خان بوو بە جێنشینی. ھەروەھا لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ ھات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقێکی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> === جەنگی جیھانی یەکەم === لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا ئەم شارۆچکەیە بە ھۆی نزیک بوونی لە سنووری [[ڕووس]]ەکان گرینگییەکی زۆری ستراتیجی ھەبوو. پاشماوەی دیوارەکانی بەرگری شارۆچکەکە کە لە سەدەی ١٣ی کۆچی/١٩ لەسەر داوای فەتح عەلی شا لەلایەن ژەنەراڵ گاردنەوە دروستکراوە، تا ئێستاش دەبینرێت. دواتر شارۆچکەی خۆی شاھیدی ململانێی توندی نێوان ناسیۆنالیستەکان و شاھانەی پێشوو بوو لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەمدا.<ref> Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (بە انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014. </ref> ئەحمەد کسرەوی لە کتێبی "ھەژدە ساڵی ئازەربایجان"دا بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: <blockquote> ھەروەھا پێنج شەش ھەزار ئەرمەنی لە [[یەریڤان]] و [[وان]] و نەخچیڤانەوە پەیوەست بوون بە شەڕڤانە [[مەسیحی]]یەکانەوە. ئەمە قەبارەی جەماوەرەکەیانە و ھەموویان یەکگرتوو بوون و ھەوڵیان دەدا بۆ خەون. لەو ژمارەیەش ٢٠ ھەزار سەرباز مەشقیان پێکراوە، ٨٠٠ سەرکردەی [[ڕووسیا]]ش نەچوونە رووسیا، بەڵکو لەگەڵیان ماونەتەوە و بە ھاوکاری ٧٢ سەرکردەی [[فەرەنسا]] رێبەرایەتییان کردووە. چەکەکانیان ٢٥ تۆپ و ١٦٠ تیر بووە. نیکتین، کونسوڵی [[ڕووسیا]]، شێت، کونسوڵی [[ئەمریکا]] و گوجەل، بەرپرسی نەخۆشخانەیەکی [[فەرەنسا]]، بەرپرسی سیاسەت و ڕێنمایی بوون. لە [[ئاشوورییەکان]]ەوە، دوای کوژرانی مارشمیۆن، ئاغا پاترۆس بەرپرسی کاروباری سەربازی بوو. ھەروەھا مەلیک خوشابە بە یەکێک لە سەرکردەکان ھەژمار دەکرا، بەو ھەوڵانە دەکرا چیت لە دژی ھێزێکی وا بکردایە.<ref> کسروی، سید احمد (۱۳۷۱) تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، انتشارات امیر کبیر، تھران ص 84 </ref> </blockquote> لە یەکەم ڕۆژی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩١٨ و ١٣ی ڕەمەزانی ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی ھەواڵی تێپەڕبوونی ئەندرانیک ئۆزانیان لە [[ئاراس]]ەوە بە تەلەگراف گەیشتە شەھبەندەری. ھێزێکی ٥٠٠ کەس کە لە سەربازی عوسمانی و سواری ئێرانی پێکھاتبوون ئەو شەو بە مەبەستی بەرگری بەرەو ئیۆ ئۆغلی بەڕێکەوتن، لە تاریکی شەودا سەربازانی عوسمانی لە دەرگا بە دەرگە بە دوای [[ئەرمەنییەکان]]دا دەگەڕان.<ref> تاریخ خوی، ریاحی، ص 508 </ref> کە لە دەروازەی ساش ڕووبەڕووی ھێزی ئەندرانیک بووەوە و شەڕێک ڕوویدا، کە دەرئەنجامەکەی سەرکەوتنی ئەندرانیک بوو. بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممە ٣ی تەمووزی ١٩١٨، ڕیزەکانی ھێرشبەران لە تەنیشت شارەکە دەرکەوتن،<ref> دھقان، علی (1348). سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرھنگی اجتماعی تاریخی رضائیە، تھران: ابن سینا. ص 530 </ref> وە بە شاردنەوە لە کێڵگەکانی تەنیشت شار، نیوەی شارەکەیان گەمارۆدا.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 84 </ref> گەمارۆی خۆی لە ھەمان کاتدا بوو لەگەڵ ھەڵمەتی عوسمانییەکان بەرەو [[ورمێ]]، کاتێک لە گەمارۆکەیان زانی، ڕێگایان بۆ خۆی گۆڕی. لەم نێوەندەدا خەڵکی ئەو شارە بە یارمەتی چەند چەکدارێک تا ھاتنی عوسمانییەکان بەرەنگاری بوون. لەم چوارچێوەیەدا، کسرەوی لە مێژووی ١٨ ساڵەی ئازەربایجاندا دەنووسێت: خۆییەکان لە دژی ھەموو بەرنامە زیانبەخشەکان و نەبوونی چەکی کانزایی شەڕیان کردووە. ئەو چەند عوسمانییە بریندارەش یارمەتیان دا و ھەریەکەیان سواری بەردێکی تر بوون و ھەوڵیان دا. ھەروەھا ژنەکان پەیوەست بوون بە پیاوەکان و درێغییان نەکرد لە یارمەتیدانیان، ھەروەھا ئاو و شروب و خۆراکیان بۆ سەربازەکان ھێنا و ئەمەش ورەیان زیاتر کرد و چەند سوارەیەکیش ھاتبوون بۆ یارمەتیدان و ئەمەش سەرچاوەی ھاندانیش بوو.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 753 </ref> دوای گۆڕینی ڕێگا بەرەو خۆی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سوپای عوسمانی لە پاشنیوەڕۆی یەکێک لە ڕۆژانی ٥ یان ٦ی کانوونی دووەم بگاتە خۆی. بەپێی نوسینەکەی ئەمین ریاحی، تۆپخانەکانی عوسمانی ھێزەکانی ئەرمەنیان لەژێر تەقە گرتووە و لەماوەیەکی کەمدا ھەموویانیان چەقاندووە و ناچاریان کردووە ھەڵبێن. چیای غەزەنفەر کەوتە دەست عوسمانییەکان، شەڕەکەش لە پشتی شارەکەوە بەردەوام بوو تا نزیکی ئێوارە، سوپای عوسمانی گەیشتە تەشقەند و بەردەوام بوو لە تەقاندنی تۆپ بەرەو سەید ئاباد و بەدواداچوونی [[ئەرمەنییەکان]] کرد تا جۆلفە، دواجاریش کاتێک ئەرمەنییەکان بە [[ئاراس]] و... عەتاش لێدانی کردنەوەی پردەکە ڕاونانەکەی ڕاگرت.<ref> اریخ خوی، ریاحی، ص511 </ref> بە وتەی مێھدی ئاگاسی، عەلی ئیحسان پاشا دوای شکستی ئەندرانیک زۆربەی ھێزەکانی بەرەو [[ورمێ]] جوڵاند و بووە ھۆی سەرکەوتنی [[موسڵمان]]ان لە دژی [[مەسیحی]]یەکان کە لە لایەن ھێزەکانی [[بەریتانیا]] و [[فەرەنسا]] پشتیوانیان لێدەکرا.<ref> تاریخ خوی، مھدی آقاسی، دانشکدە ادبیات و علوم انسانی تبریز 1350، ص 432 </ref> [[پەڕگە:Khoy views.JPG|وێنۆک|ناوەند|300px|سەرانسەری خۆی]] ===شۆڕشی [[سمکۆ]]=== [[پەڕگە:Simko Sikaki.jpg|وێنۆک|چەپ|[[سمکۆ|سمکۆی شکاک]]]] * دوای لاواز بوونی [[ڕووسیا]] بەھۆی شکانی لەسەریەکی لە جەنگی (ڕووسیا-ژاپۆن)دا بەرەی ڕۆژھەڵاتی دوور، عوسمانییەکان لە [[ئاب]]ی [[١٩٠٦]]دا ناوچەی ورمێیان داگیرکرد جگە لە شاری [[ورمێ]]، بەبیانووی کێشەی سنوری نێوان ئێران و عوسمانی کە ھەرگیز ئەم کێشە سنوریەیان بۆ یەکلا نەدەبووەوە، پاشان عوسمانیەکان سەربازەکانی کۆکردەوەوە بردنی بۆبەرەی (باڵکان) کە لەوێ توشی شاکان ببوون، دوای پێکدادان لە [[تەورێز]] ڕووسەکان [[ورمێ]]یان داگیر کرد لە ساڵی [[١٩١١]]دا. * لەسەروبەندی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا شاری [[ورمێ]] دەست بەدەستی دەکرد بەدەست زلھێزەکانی ناوچەکەوە، دوای [[شۆڕشی ڕووسیا]] لەساڵی [[١٩١٧]]دا، بەرپرسیارێتی و بەڕێوەبردنی شاری ورمێ ڕادەستی ئەنجومەنی مەسیحی ئاشووری(موتاوا)کرد. پاش زنجیرە تاوانێکی ناسۆراوی و تاوانی خوێناوی وەک سەربڕین و رەشەکوژی موسوڵمانان لە [[ورمێ]] لەلایەن مەسیحیەکانەوە لە (٢٢/٢/١٩١٨). ئەم تاوانانە وەھای کرد کوردان بکەونە خۆیان و شۆرش بەرپا بکەن ئەوەبوو بەسەرکردایەتی [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] دەستی پێکردو ھەر لەوساڵەدا (مارشەمعون)ی سەرکردەی [[ئاشووریەکان]] بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا، ھاتنی (٢٠ھەزار) ئاوارەی ئاشووری لە[[وان]]ەوە بۆ ناوچەی ورمێ لە ئەنجامی شەڕی عوسمانی و ئاشووری، وە نفوسی (٥٠ھەزار بۆ ٧٠ھەزار) ئاشووری کۆچیان پێکرا لە ورمێوە بۆ باشووری [[ئێران]] تاوەکو لە ژێر پاراستنی [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]]دابن، ئەم کۆچە بەکۆمەڵە لە ژنان و منداڵان بەڕەو بەناو [[ساینقەڵا]] و [[ھەمەدان]]دا بران، دواتر ئاوارەکان برانە [[بەعقووبە]]ی باکوری شاری [[بەغدا]] نیشتەجێکران، دوای ڕۆیشتنی ئاشوورییەکان (سۆنتاگ)، قەشەی پیرۆزی کاسۆلیکی و (ئێچ.فلاومەر)ی موژدەبەر کوژران لە (ئابی ١٩١٨ز)دا لە ورمێ. * ئیسماعیل ئاغا کە ناسرابوو بە [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] شاری ورمێی ڕزگارکرد لە [[ھاوین]]ی ساڵی [[١٩١٩]]دا، لە ساڵی [[١٩٢١]]دا ھێزیکی زۆر لە [[تاران]]ەوە، بەمەبەستی پشتیوانیکردنی ھێزەکانی ئێران لەنێوچەکە، گەیشتە شاری [[تەورێز]]. ھێشتا سوپای ئێران لە تەورێزەوە بەرەو [[کوردستان]] رێنەکەوتبوون کە [[سمکۆ]] فەرمانی گرتنی شاری [[مەھاباد]]ی دەرکرد. رۆژی [[٦ی تشرینی یەکەم]]ی ساڵی [[١٩٢١]]، ھێزەکانی کورد شاری [[مەھاباد]]یان گەمارۆدا. ئێران تیپێکی (٥٥٠) کەسی ژاندار و سەربازیان لە مەھاباد مۆڵدابوو. پاش چەند رۆژ گەمارۆدانی شار، لە ئەنجامی شەونخونی و ھێرشی خێرای ھێزەکانی [[سمکۆ]]، سەنگەرەکانی چەکدارانی ئێران، یەک لەدواییەک گیران و توانای بەرگریکردنیان نەما. لە ئاکامدا (سەد و پەنجا ئەفسەر و سەرباز)ی ئێرانی کوژران و چوارسەد کەسی دیکەشیان لێ بەدیل گیرا. دوابەدوای داگیرکردنی [[مەھاباد]] لەلایەن [[سمکۆ]]وە، ئەفسەرێکی سوێدی بەنیوی (لاند بێرگ)، فەرماندەیەتیی ھێرشێکی تازەی پێسپێردرا. لەشکری لاند بێرگ، ملی رێگەی گرتەبەر و لەناوچەکانی رزگارکراوی کوردستان نێزیک بووەوە. سمکۆ، ھێزێکی(٢٠٠) کەسیی کۆکردەوە و بەرنامەی تێکشکانی لەشکری [[ئێران]] بە فەرماندەیی ئەفسەری [[سوێد]]ی داڕشت. لەھێرشێکی خێرا و لەنەکاوی ھێزی چەکداری [[کوردستان]]دا، بە سەدان چەکداری ئێرانی کوژران و پاشماوەی ھێزەکەشیان ھەڵاتن و لەناوچەکە دوور کەوتنەوە. لەو شەڕانەدا فەرماندەی ھێزی ئازەرییەکان (سام خانی ئەمیر ئەرشەد) بوو. ئەمیر ئەرشەد برای '''زەرغام''' فەرماندەی سوپای ئازەرییەکان و ئەو کەسە بوو کە لە شاری [[تەورێز]] بە داڕشتنی پیلان '''جەعفەر ئاغای''' برا گەورەی [[سمکۆ]]ی کوشتبوو. (سام خانی ئەمیر ئەرشەد)، بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا و بەوجۆرە تۆڵەی خۆی لە (زەرغامی) دوژمن بە [[کورد]] و بکوژی براکەی، سەندەوە.<ref>https://psri.ir/?id=ixxmziuz</ref> * ھێزەکانی [[ئێران]] لەبەرامبەر ھێزەکانی [[سمکۆ]]دا، پەیتا پەیتا تووشی شکست دەبوون و شار و ناوچەیەکی زیاتری کوردستان ئازاد دەکرا و، دەکەوتەژێر دەسەڵاتی [[سمکۆ]]وە. فەرماندەکانی ئێران، جارێکی دیکە، ھێز و توانای خۆیان تاقیکردەوە و ھێرشیان ھێنایەوە. لەدوو نەبەردی گەورە و خوێناویدا کە لە [[ئازادگان]] و [[قەرەتەپە، خۆی|قەرەتەپە]] ڕوویاندا، ھێزەکانی ئێران تێکشکان و بەرەو شاری [[خۆی]] ھەڵاتن، بەڵام ھێزی کوردستان بەردەوامبوون لە ھێرشیان و لە سەرەتای [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٢١]] سەرکەوتووانە چوونە نێو شاری [[خۆی]] و ئەو شارەی کوردستانیش لە ھێزەکانی داگیرکەری ئێرانی پاک کرایەوە. رێز و خۆشەویستیی خەڵکی [[کورد]] بەرامبەر بە [[سمکۆ]]، بەرادەیەکی زۆر پەرەی سەند. تەواوی سەرۆک [[ئێڵ]] و [[ھۆز]]ەکانی [[کوردستان]]، بەتایبەتیی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]، سەریان بۆ نەوی کرد و سمکۆیان بە سەرۆک و رێبەری خۆیان دەزانی. ھەر لە سنووری [[باکووری کوردستان]] – لە [[ماکۆ]]وە تاکو [[بانە]] و [[مەریوان]] بەدرێژایی سەدان کیلۆمەتر، لەژێر دەستی ھێزەکانی داگیرکەری [[ئێران]] پاک کرایەوە. * لەمانگی [[خەرمانان]]ی [[١٩٢٢]]دا، ھێزێکی ئامادەی پەروەردەکراو، لە [[تاران]]ەوە بە فەرماندەیەتیی (ژەنەڕاڵ جھانبانی)، ھەروەھا لەشکرێک لە ئازەرییەکان ئامادە دەکرێت. جگە لەوە ژمارەیەکی زۆر لە [[ئەرمەنییەکان]]ی [[ئێران]]، خولی راھێنانی سەربازیی تەواو دەکەن و خۆبەخشانە تیپیکی سەربازیی پێکدێنن. کابرایەکی ئەرمەنی بەنێوی (زرایۆف)، دەبێتە فەرماندەی تیپی ئەرمەنییەکان کە لە سوپای پێشووی [[ڕووسیا]]ی تزاریدا، ئەفسەر بووە. ئەوجا نەخشەی ھێرش بۆ سەر داگیرکردنەوەی کوردستانی ئازاد و لەنێوبردنی ھێزی چەکداری کورد دادەڕێژن. سوپای [[ئێران]] بەرەو شارەکانی [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەکەوێتەڕێ. ھێزەکانی [[کوردستان]] سێ ھێرشی گەورە دەکەنە سەریان و زەرەر و زیانێکی زۆر بە دوژمن دەگەیەنن، بەڵام وەک جارەکانی پێشوو ناتوانن ھێزی دوژمن بشکێنن. بۆ جارێ چوارەم ھێرش دەبەنەوە سەریان و ئەوجارەیان دەبێتە (شەڕی مان و نەمان). لەزۆرجێگەدا بەرەوڕووی یەکدی دەبنەوە و لێیان دەبێتە شەڕی دەست و یەخە و بە [[خەنجەر]] و [[شمشێر]] پەلاماری یەکتر دەدەن. لەئاکامدا بەھۆی تۆپبارانی خەستی تۆپخانەی [[ئینگلیز]]ەکان و زۆربوونی ژمارەی چەکدار و چەک و فیشەکی دوژمنەوە لەشکری کورد دەشکێت و بەناچاری پاشەکشێ دەکات. سوپای دوژمن، پاش چەند رۆژ، شاری [[ورمێ]] داگیر دەکاتەوە. شایانی باسە شاری ورمێ ماوەی (چوار ساڵ) لەژێر دەسەلاتی [[کورد]]دا بوو. لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا کە ورمێ بەدەست کوردەوە بوو، رۆژنامەیەکی کوردی بەنێوی '''رۆژی کورد و شەوی عەجەم''' بڵاودەکرایەوە کە سەرنووسەرەکەی ناوی (محەممەدی تورجانیزادە) بوو. ھێزەکانی [[ئێران]] پاش داگیرکردنەوەی [[ورمێ]]، درێژەیان بە ھێرشەکانیان دا و، ھەموو ناوچەکانی کوردستانی ئازادیان داگیر کردەوە و دەستیان کرد بە گرتن و کوشتن و لەسێدارەدانی رۆڵەکانی کورد و سووکایەتیکردن بە خەڵکی رەشوڕووتی کوردەواریی. * لەدوای شکانی شۆڕشی [[سمکۆ]] و گرتنەوەی ناوچەکە لەلایەن سوپای ئێرانەوە بەھاوکاری بەریتانیا، سمکۆ چەند جارێک شۆڕشی بەرپاکردەوە بەڵام ناکام بوو شکستی دەھێنا و تاوەکو دواجار بە ناوی گفتوگۆوە فێڵیان لە سمکۆ کرد و لە شارۆچکەی [[شنۆ]] شەھیدیان کرد لە ٣٠ی [[حوزەیران]]ی [[١٩٣٠]]، بەمەش شۆڕشی سمکۆ کۆتای ھات. === [[جەنگی جیھانیی دووەم]] === بریتی بوو لە ناکۆکییەکی نێودەوڵەتی وێرانکەر کە لە ٧ی [[تەممووز]]ی [[١٩٣٧]] دەستی پێکرد لە [[ئاسیا]] و لە ١ی [[ئەیلوول]]ی [[١٩٣٩]] لە [[ئەورووپا]] و لە ساڵی [[١٩٤٥]] کۆتاییی ھات. لە ۲٥ی [[ئاب]]ی [[١٩٤١]]دا ھێزەکانی [[یەکێتیی سۆڤیەت]] لە باکوورەوە و ھێزەکانی [[بریتانیای مەزن]] لە باشوورەوە ھاتنە خاکی [[ئێران]]ەوە، بە ھۆکارەکانی ئەوەی ڕەزا شا لایەنگری و مەیللی بۆ [[ئەڵمانیای نازی]] ھەبوو وە نازییەکان چاویان بڕیبووە وزەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و ھەروەھا یارمەتی ھاوپەیمانان لەڕێی [[ئێران]]ەوە ئەگەشتە [[ڕووسیا]]. ھەرێمی [[ورمێ]] و [[سەڵماس]] و [[خۆی]] و [[شارستانی چاڵدێران]] و [[ماکۆ]] و [[پۆلدەشت]] تایبەت مەندی خۆیان ھەیە کەتا ڕادەیەک زۆر لە ھەرێمەکانی دی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] جیاوازە، ئەویش تێکڵاو بوونییەتی لەگەڵ ناوچە [[ئازەربایجانی]]یەکان و گیرۆدە بوونییەتی بەو ناکۆکی و کێشە مەزھەبی و نەتەوەییە مێژووییەی نێوان دوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی]] کە بە کێشەی کورد و عەجەم دەناسرێت. ئەم کێشەیە کە ناوەڕۆکەکەی لەسەر زەوی و چەسپاندنی دەسەڵات و پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتییە، لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چینە کاربەدەستەکان و دەسەڵاتدارانی [[ئێران]] بەمەبەستی خۆش کردنی ئاگری دووبەرەکی و بەدەستھێنانی بەرژەوەندییەکانیان زیاتر قوڵ بووەوە. حکومەتی ناوەندی بەردەوام ئاسانکاری بۆ [[ئازەربایجانی]] کردنی ناوچە [[کورد]]نشینەکان دەکرد و پاڵپشتی موڵکدارە عەجەمەکانی دەکرد تا زەوی و زاری کوردەکان زەوت بکەن و لە ناوچە دەشتایی و بەپیتەکان ھەڵیان کەنن و بەرەو چیاکان پاڵیان نێن. لەلایەکی ترەوە بەھۆی ھاو مەزھەبی [[ئازەربایجانی]] و [[فارس]] حکومەتی ناوەندی لە ڕووی ئابووری و دەسەڵاتەوە باوەشی بۆ بەشێکی زۆری دەرەبەگ و ئەریستۆکراتی [[گوند]] و بۆرجوای بازرگانی عەجەمەکان کردبووەوە لە سەر حسابی [[کورد]]ەکان ڕۆژ بەڕۆژ پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیان بەھێزتر دەکرد تا لەھەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەکی کورد و دەسەڵاتی ناوەندیدا وەک ئامڕاز و لەمپەرێک دژی [[کورد]] بەکاریان بھێنێت.<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان| ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/wp-content/uploads/2017/09/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = پ.ی.د یاسین [[سەردەشت]]ی | نووسەرەکانیتر = |قاڵب = |زمان = [[کوردیی ناوەندی]]}}</ref> ===[[کۆماری کوردستان]]=== [[پەڕگە: Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|وێنۆک|400px|چەپ|نەخشەی [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]]]] لەسەرەتای داگیرکاری [[ئێران]] لە باکوور و باشوورەوە و لابردنی [[ڕەزا شا]]، بۆشاییەکی کارگێڕی درووست بوو بەتایبەت لەناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا و گەندەڵی و بەرتیلخۆری زیادی کرد و حکومەتی ناوەندی گوێی بە ناوچەکە نەدا، [[کورد]]ەکان لەڕێی دروستکردنی ئەنجومەنەوە ناوچەکەیان بەڕێوەدەبرد، ھەروەھا [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] درووست بوو کە ئەمە بووە ھۆی پاڵنەری [[کورد]]ان کە وەک ئازەرییەکان بیر لە درووستکردنی [[کۆماری کوردستان]] بکەنەوە کە ئاوات و خەونی لە مێژینەی کوردان بوو، ئەم کۆمارە بووە پڕکردنەوەی بۆشایی دەسەڵات لە [[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[شنۆ]] و [[مەھاباد]] و [[بۆکان]] و [[سەردەشت]] و [[سەقز]].<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"/> [[کۆماری کوردستان]] یان '''کۆماری مەھاباد''' لە ٢ی [[ڕێبەندان]]ی ٢٦٤٦ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی [[کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]] لە [[رۆژھەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)]] دامەزرێنرا و پێشەوا [[قازی محەممەد]] وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]دا و لە دوای [[کۆماری ئارارات]] لە [[تورکیا]] دامەزرا. پایتەختەکەی شاری [[مەھاباد]] بووە کە ئەکەوێتە باکووری خۆراوای [[ئێران]]. دامەزران و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێیەی لەنێوان [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤییەت]] دا ھەبوو کە [[شەڕی سارد]]ی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەندیی ئێران دەرھێنا. لە شاری مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەکەیان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەممەد، سەرۆکی بنەماڵەی قازی، بە سکرتێریی پارتەکە ھەڵبژێردرا. کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەممەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی (٥ ساڵ) تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]، دەتوانرێت بە بەستنی پەیمانی یەکێتی و بێلایەنی لەنێوان [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] کە لە ۳ی [[نیسان (مانگ)|نیسان]]ی [[١٩٤٦]]دا لەلایەن ژمارەیەک لە نوێنەرانی ھەردوولاوە لە [[تەورێز]] مۆرکرا. بە دەسکەوتێکی سیاسی مەزن و وەچەرخانێکی ئەرێنی لە پەیوەندییەکانی ھەردوولا دابنرێت. وەک ئاشکرایە لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چەند ساڵەی حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی [[ئێران]]، دوژمنایەتی و ناکۆکییەکی مێژوویی قووڵ لە نێوان ھەردوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] درووست ببوو، بیرتەسکی ناسیۆنالیستانەی بەشێکی زۆری سەرانی حکومەتی میللیی ئازەربایجان کە ئامادە نەبوون دان بەدەسەڵاتێکی سیاسی کوردی جیاو سەربەخۆ لە دەسەڵاتەکەیاندا بنێن، پێیان وابوو گەلی کورد دەبێت لە ڕێگەی نوێنەری خۆیانەوە بۆ مەجلیسی میللی ئازەربایجانی گوێڕایەڵی خۆیان بۆ حکومەتی ئازەربایجانی ڕابگەیەنن و بیر لە ھەنگاوی سەربەخۆ نەکەنەوە. شایەنی باسە بە دامەزراندنی حکومەتی میللیی کوردستان ناکۆکییەکانی ھەردوولا توندتربوو، دەسەڵاتدارانی ئازەربایجان دژی ئەوە وەستانەوە کە قەڵمڕەوی حکومەتی کوردستان [[شار]]ە [[کورد]]ییەکانی ([[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] و [[میاندواو]]) بگرێتەوە بەو بیانووەی گوایە زۆرینەی ئەم شارانە ئازەرین. ئەو شارانەی کە کورد بە بەشێکی جیانەکراوەی خاکی کوردستانی دەزانی و بە ھۆی سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگە)وە دەسەڵاتی ناوەندییان لێوەدەرنرا بوو. (سەرھەنگ زەنگەنە) سەرکردەی ھێزە ئێرانییکان لە شاری [[ورمێ]] بڕیاریدا چەک فڕێ نەدات و بەرگری بکات دژی ھێزە دیموکڕاتەکان، ئینجا کەوتە دامەزراندنی حکومەتێکی سەربازی بە مەبەستی چاوترساندن چەند جارێک کوشتاری بە کۆمەڵی لە گوندە ئاشووری و کوردەکانی دەورووبەری ورمێ کرد، تا سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگ) لە [[گوند]]ی [[بەراندێز]]ەوە پەلاماری شاریاندا و دوای ڕۆژێک شەڕ لە ۱٨ی [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٤٥]]دا [[ورمێ]]یان گرت و سەرھەنگ زەنگەنە دەست بەسەر کرا. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکانی [[ورمێ]] و دەورووبەری لەو کێشەیەدا پێیان خۆش بوو بە قازانجی [[کورد]]ەکاندا بکەوێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان لە سۆنگەی پاراستنی شوێن و پایەی چینایەتیان حەزیان بەکەوتنە ژێر دەسەڵاتێکی چەپڕەوی ڕادیکاڵ نەدەکرد، بۆیە زۆریان ھانی سەرانی حکومەتی کوردستان دەدا پایتەختەکەیان لە [[مەھاباد]]ەوە بەرنە شاری [[ورمێ]]، لە ڕاستیدا ھەر ئەم ھۆکارەش بوو پاڵی بە قەرەپەپاغەکانی [[نەغەدە]]وە نا ببنە [[پێشمەرگە]] لە سوپای میللیی کوردستاندا. == دابەشی کارگێڕی == دابەشکارییە کارگێڕییەکانی ئەم شارستانە، بەپێی ئەوەی لە ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو وڵاتدا ھاتووە، بەپێی [[ناوچە]] و [[شار]] و [[گوندەوار]] و [[گوند]]، بەم شێوەیەیە: === ناوچەکان === [[ناوچە]] بریتییە لە یەکەیەک لە دابەشکردنەکانی وڵاتی ئێران کە ڕووبەرێکی جوگرافی دیاریکراوی ھەیە، کە بە یەکگرتنی چەند [[گوندەوار]]ێکی دراوسێ پێکدێت کە لە چەند کێڵگە و شوێن و [[گوند]] و ئەگەری ھەیە لە [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]] پێکبێت، کە لە ڕووی ھۆکارە سروشتییەکان و کۆمەڵایەتی، کولتووری، ئابوورییەوە و بارودۆخی سیاسی، یەکەیەکی یەکسان پێکدەھێنن، ھاتوونەتە بوون، پێکھێنراون.<ref> https://www.amar.org.ir/ارتباط-با-ما/تقسیمات-کشوری</ref> بەپێی دابەشکردنی وڵاتەکان لە ساڵی ٢٠١٦دا شارستانی خۆی چوار ناوچەی ھەیە بە ناوەکانی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]]، [[ناوچەی سەفایە]]، [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]]. [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]] ٥ گوندەوار لەخۆ دەگرێت(دیزج، قەرەسو، فیرۆراق، گۆھران و ڕەحالی). [[ناوچەی ئێوۆغلی]] گوندەواری(ڤاڵدیان و ئێوۆغلی) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی سەفایە]] گوندەوارەکانی(سەکمانئاباد و ئالەند) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی کۆتۆل]] گوندەوارەکانی (زارێ و کۆتۆل) لەخۆدەگرێت. {| class="wikitable sortable" |+ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی خۆی بەپێی دابەشکردن<ref> https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-بھ-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 </ref> !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوەندی ناوچە !ناوی ناوچە |- |٢٨٨٬٢٦٩ |٨٥٬٣٤٢ |[[خۆی]] |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |- |١٩٬٥٤٣ |٤٬٨٩٣ | [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |[[ناوچەی سەفایە]] |- |١٦٬٢٥٩ |٥٬٠٥٥ | [[ئێوۆغلی]] | [[ناوچەی ئێوۆغلی]] |- |٢٤٬٥٩١ |٥٬٨٣٨ |[[کۆتۆل]] | [[ناوچەی کۆتۆل]] |} === شارۆچکە و شارەدێ === شارستانی خۆی خاوەنی ٦ شارۆچکە و شارەدێیە، سێ شارۆچکە و شارەدێی [[خۆی]]، [[دیزەدیز]] و [[فیروورەق]] دەکەونە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]]. ھەر سێ شارەدێی [[ئێوۆغلی]] و [[کۆتۆل]] و [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] بەڕیز لە [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]] و [[ناوچەی سەفایە]] ھەڵکەوتوون. {| class="wikitable sortable" |+دانیشتوانی شارۆچکە و شارەدێیەکانی شارستانی خۆی !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوچە !ناوی شار |- |١٩٨٨٤٥ |٥٩٩٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[خۆی]] |- |٩١٩٠ |٢٦٤٠ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[فیروورەق]] |- |٨٢٨٢ |٢٣٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[دیزەدیز]] |- |١١٤٧ |٣٢٤ |[[ناوچەی سەفایە]] |[[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |- |٣٣٢٠ |٩٩٩ |[[ناوچەی ئێوۆغلی]] | [[ئێوۆغلی]] |- |٥١٤٧ |١١٩٣ |[[ناوچەی کۆتۆل]] |[[کۆتۆل]] |} == شوێنەوارە مێژوویی و شوێنە سەرنجڕاکێشە سروشتییەکان == * بورجی [[شەمسی تەبرێزی]]: ناشتنی عیرفانی ئێرانی و موراد [[مەولانای ڕۆمی]] - سەردەمی سەلجوقی یان سەفەوی. * پردی خاتوون: سەردەمی دەسەڵاتی [[دونبەلی]] * دەروازەی بەردین: سەردەمی ئیلخانی. * بینای حکومی: سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * بازاڕی داپۆشراو: بە یەکێک لە بازاڕە مێژووییەکانی [[ئێران]] دادەنرێت و شێوازی تەلارسازی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]] و [[قاجاڕەکان]]ی تێدا دەبینرێت. * ماڵی کەبیرییەکان: سەردەمی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]]. * حەمام محەممەدبەی: ماوەی [[دونبەلی]]. * ئامادەیی خوسرەوی - سەردەمی پەھلەوی. * کونسوڵخانەی [[ڕووسیا]]، مزگەوتە کۆنەکانی مەتلەب خان، مەلا حەسەن، شا، حاجی بابا و خان سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * کڵێسای سورەپ سەرکیس و مەھلەزان، ئیمام زادە سەید بەھلول، یەکێک لە نەوەکانی ئیمام عەلی نەقی، گۆڕی ئاغای میر یەعقووب، پردی کۆتۆل لەسەر میحوەرەکەی ھێڵی ئاسنی [[ئاسیا]] -[[ئەورووپا]]. * قەڵای کورۆغڵو و بەناوبانگەکەی چێنلی بەیل( پشتێنەی تەماوی) لەسەر شاخێکی نزیک پردی کۆتۆل.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-monuments </ref> == ژێرخانی کولتووری == چەندین بڵاوکراوەی ھەفتانەی "خۆی، ئۆرین خوی، نێدەی خوی، دار ئەلسەفا، فەرھەنگ شەمس و چاڵدران، ئابووری ئازەربایجان" بڵاودەکرێنەوە. زانکۆی ئازادی ئیسلامی بە نزیکەی ٥٣٠٠ خوێندکار، زانکۆی پەیام نوور بە نزیکەی ٢٥٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی پەرستاری، فاکەڵتی تەکنیکی و ئەندازیاری، فاکەڵتی زانستە قورئانییەکان، مەدرەسەی نوێژ، ناوەندی ڕاھێنانی مامۆستایان و زانکۆکانی عەلامە خوەیی، زەرینە و شەمس ناحکومی لە زانکۆکانی زانستی و... ھەروەھا زانکۆی ویلایەتی خۆی لە قۆناغی دروستکردندایە. == بەرھەمی کشتوکاڵی == * شارستانی خۆی لەڕووی بەرھەمھێنانی [[ھەنگوین]]ەوە لە پلەی یەکەمی ئەو [[ئێران]]دایە. لەم شارستانەدا ١٩٣ ھەزار شانە [[ھەنگ]] ھەیە کە دەکاتە نزیکەی ٦ ھەزار تۆن [[ھەنگوین]]، کە دەکاتە ٦٥٪ی ئەو ھەنگوینەی کە لە ساڵی ٢٠٠٧ لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بەرھەمدەھێنرێت و ٢٠٪ی ئەو ھەنگوینەی لە [[ئێران]]دا بەرھەمدەھێنرێت.<ref> سازمان جھاد کشاورزی استان آذربایجان غربی - مدیریت جھاد کشاورزی شھرستان خوی </ref> * زۆرێک لە کێڵگەکانی شارستانی خۆی کێڵگەی [[گوڵەبەڕۆژە]]ن و ئەم شارستانە بە یەکێک لە گرنگترین بەرھەمھێنەرانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] لە ھەموو [[ئێران]]دا دادەنرێت. دەوترێت پلانی [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە شێوەی [[گوڵەبەڕۆژە]]یە لە دیمەنی سەرەوە دیزاین کراوە. بەرھەمەکانی تری ئەم شارستانە کە بەناوبانگن لە جیھاندا وەک: بەڵاڵوک؛ قەیسی؛ ھەڵوژە؛ گێلاس؛ دەتوانرێت باسی سێویش بکرێت. == ڕێگاوبان و گواستنەوە == شارستانی خۆی سەرەڕای ئەوەی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]]ە، بوونی تاکە ڕێگای سنوورییە کە لە [[تورکیا]] نزیکە. لە ١٥ی نیسانی ٢٠١١ بە ئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی [[ئێران]] و [[تورکیا]] و بەرپرسانی ناوخۆیی سنووری ڕازی بە فەرمی کرایەوە. == فڕۆکەخانی خۆی == [[پەڕگە:Khoy havalimani.jpg|وێنۆک|فڕۆکەخانەی خۆی]] [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە ئابی ٢٠٠٣ خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە. ھەفتانە دوو گەشتی ئاسمانی لە ڕێگەی تاران-خۆی-تاران لە لایەن ئێران ئایر (ھۆما) لەم فڕۆکەخانەوە بەڕێوە دەچێت. == تێرمیناڵ == تێرمیناڵی سەرنشینانی شەھید حاج محەمەد حەنیفە دەرشتی لە ساڵی ٢٠٠٧ وەک گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای ئێراندا خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە.<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> توانای ڕۆژانەی ئەم تێرمیناڵی سەرنشینە ٤٥٠٠ سەرنشینە. == ناوچەی تایبەتی ئابوری خۆی == ناوچەی ئابووری تایبەتی شارستانی خۆی لە باشووری شارستانی خۆی، لەسەر ڕێگای خۆی بۆ [[سەڵماس]] و [[ورمێ]]، بە ڕووبەری ھەزار و چل ھێکتار، لەبەردەم شارۆچکەی پیشەسازی لەسەر ڕێگای فڕۆکەخانەی ئەم شارستانە، بە ئاسانکاری دیاری کراوە: [[فڕۆکەخانەی خۆی]] - وێستگەی کارەبای سووڕ تێکەڵاوی خۆی - شارۆچکەی پیشەسازی خۆی و ھتد. لە ئێستادا کاری سەرەتایی خۆی لە دەستەی حکومەتدا ئەنجام دەدات. <gallery> پەڕگە:Road of razi borader.jpg| ڕێگای ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Marze razi.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Kopru.jpg|پردی کۆتۆل پەڕگە:Gate of iran.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی </gallery> ئەم ناوچەیە دەکەوێتە ڕۆژئاوای شارستانی خۆی و بەشێک لە شاری [[خۆی]] و ڕێگای [[کۆتۆل]] و دەروازەی سنووری ڕازی لەخۆدەگرێت. [[خۆی]] تاکە شارە کە ھێڵی ئاسنی لە [[ئێران]]ەوە بۆ [[تورکیا]] و [[ئەورووپا]] ھەیە و مەودای وشکانی لەگەڵ شاری [[وان]] لە [[تورکیا]] ١٢٠ کیلۆمەتر لە ڕێگەی بازاڕچە رازیەوە دوورە. کە سەرەڕای دروست کردنی دوو پرد، ئیمکاناتی سەرنشینانی مەرزی ڕازی بۆ ھەردوو ترانزێت و بارھەڵگر دابین دەکرێت، لەگەڵ ئەو ئاسانکاریانەی کە لە ژێر دروست کردنی تێرمیناڵی گەورەی شەھید دەرشتی خۆی و [[فڕۆکەخانەی خۆی]] و وێستگەی شەمەندەفەری ڕازی خۆیدان. == وێنە == <gallery> پەڕگە:Khoy towers.jpg|گوندی شێخ نەوایی خۆی پەڕگە:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانووی کەبیری پەڕگە:Iran_bazar_khoy.jpg|بازاڕی خۆی پەڕگە:Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان پەڕگە:Stone gate of Khoy 2.JPG|دەروازەی بەردی خۆی پەڕگە:Khoy city views plane.jpg|دیمەنێکی شاری خۆی لە ناو فڕۆکەوە پەڕگە:Khoy airport &fokker100.jpg|دیمەنێکی فڕۆکەخانەی خۆی پەڕگە:PARK -E-MELLAT KHOY.jpg|باغی میلەتی خۆی پەڕگە:POL-E- SSEVOME KHORDAD.jpg|پردی سێیەمی جۆزەردانی خۆی پەڕگە:POL-E-KHATOON.jpg|پردی خاتونی خۆی پەڕگە:Tran yolu.JPG|وێستگەی شەمەندەفەر سنووری ڕازی خۆی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|گۆڕی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منارەی شەمس پەڕگە:Hoy sehri.jpg|بە شاری خۆی بەخێربێن </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} [[پۆل:شارستانی خۆی]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] tt7rtxqhpr3hqupbt87ngzquappojj7 969732 969716 2022-08-11T06:04:15Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی خۆی | ناوی فەرمی = شھرستان خوی - خوی بؤلگەسی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Khoy County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Khoy_County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.58334|frame-long= 44.78335 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٣٧]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = حوسێن سیوانی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٤٥١ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٣٤٨,٦٦٤ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٧٨ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٢٥,٩٣١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ١٢٢,٧٣٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://khoy.ir/ فەرمانداری خۆی] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی خۆی'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان خوی''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Khoy County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''خوی بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی چایپارە]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی سەڵماس]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، لە ڕۆژاواوە (قەزای سەرای) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]] لە وڵاتی [[تورکیا]]. [[شارۆچکە]]ی [[خۆی]] ناوەندی ئەم شارستانەیە کە بە دووری (١٣٤کم) دەکەوێتە باکووری [[شار]]ی [[ورمێ]]وە، لەسەر ڕێگای سەرەکی [[ورمێ]]-[[خۆی]] و [[ورمێ]]-[[تەورێز]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> [[خۆی]] بە شاری [[گوڵەبەڕۆژە]] ناسراوە. ئەم شارستانە بە یەکەم ناوەندی بەرھەمھێنانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] و [[کولەکە]] لە وڵات دادەنرێت و خاوەنی گەورەترین بازاڕی تۆوی گوڵەبەڕۆژەیە لە وڵاتدا.<ref> https://www.mehrnews.com/news/4077105/خوی-صاحب-تنھا-بازار-بورس-دانھ-ھای-آفتابگردان-کشور-است </ref><ref> https://www.irna.ir/news/82721406/بازار-کساد-تخمھ-آفتابگردان-و-کدوی-آجیلی-در-بزرگترین-بورس-ایران </ref> شارەدێی [[فیروورەق]] ناوەندی بەرھەمھێنانی [[گێلاس]]ە لە وڵاتەکەدا.<ref> https://www.isna.ir/news/97012106919/پیش-بینی-برداشت-۳%DB%B0%DB%B0%DB%B0-تن-آلبالو-در-شھر-آلبالوی-ایران </ref> فەرشی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا لە بازاڕەکانی ناوخۆ و دەرەوەدا زۆر بەناوبانگە و لەنێو ئەو فەرشانەی کە لە ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بەرھەم دەھێنرێن، فەرشی ماھی(ماسی)، [[خۆی]] لەسەر ئاستی نیشتمانی و نێودەوڵەتی تۆمارکراوە.<ref> https://web.archive.org/web/20190302121028/http://exireno.ir/محبوبیت-فرش-آذربایجان-غربی-در-بازارھا/ </ref> گەورەترین شانۆخانە لە باکووری رۆژئاوای ئەو وڵاتە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.honaronline.ir/بخش-استان-ھا-10/103204-بزرگترین-خانھ-تئاتر-شمال-غرب-کشور-در-خوی-افتتاح-شد </ref> گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای وڵاتەکە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> لە بواری ئاژەڵداریدا زۆر باشە بەهۆی ناوچە شاخاوییەکانییەوە پاوەن و لەوەڕگایەکی زۆری هەیە. ئەم شارستانە لە ڕووی نەتەوەییەوە لە نەتەوەی [[کورد]]، [[ئازەرییەکان]]، [[کورەسوننی]] و [[ئەرمەنییەکان]] پێکهاتووە و ژیان لە نێوان نەتەوەکاندا لە ئێستادا دۆستانەیە و شارستانێکی بێ کێشەیە. == جوگرافیا == [[خۆی]] لە دوای [[ورمێ]] دووھەمین شاری گرنگە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و خاڵی باکووری رۆژئاوای [[ئێران]] و [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجانە]] کە دەکەوێتە سەر سنووری [[تورکیا]].<ref> https://web.archive.org/web/20180412000948/http://econews.com/fa/content/654102</ref> ناوچەی بازرگانی خۆی وەک یەکێک لە گۆڕەپانی ئاڵوگۆڕی نێوان ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوا، ماوەیەکی زۆرە لە مێژووی ئابووری ئێراندا ئامادەیییەکی بەرچاوی ھەبووە. لە ڕابردوودا ئەم شارە ناوەندێکی ئابووری بووە و بەھۆی ھەڵکەوتی لەسەر ڕێگا بازرگانییە بەناوبانگەکانی وەک [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای [[مەککە]]، ڕێگای تەرابۆزان-جۆڵفە، چەندین کاروانسەرای ھەیە، بۆ دابەزاندنی کەلوپەل و پشوودان بۆ بازرگانان، و بازاڕێکی فراوان بۆ بازرگانیکردن بە کاڵاکانەوە، جیاواز بووە. توانای و پێگەی نێودەوڵەتی شارستانی خۆی بەھۆی ھەڵکەوتەی لەسەر ڕێڕەوی [[ڕێگای ئاوریشم]] و ھەبوونی سنووری ڕازی و ھێڵی شەمەندەفەر کە بە [[ئەورووپا]]وە بەستراوەتەوە، بە ناوچەیەکی تایبەتی ئابووری و گەشتیاری دادەنرێت.<ref> https://article.tebyan.net/352580/سفر-نوروزی-بھ-خوی-را-از-دست-ندھید-</ref><ref> https://www.irna.ir/news/82273344/فرماندار-خوی-ظرفیت-تجاری-ارزشمندی-برای-تبدیل-بھ-منطقھ-ویژھ-اقتصادی</ref> خۆی بە درێژایی مێژوو یەکێک لە گرینگترین بنکە سەربازییەکان بووە بۆ بەرگری لە [[ئێران]]. لە نزیک ئەم شارستانە شەڕی چارەنووسساز و [[شەڕی چاڵدێران]] لە نێوان ھەردوو [[سەفەوییەکان]] و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]دا ڕوویدا. لە ئێرانی کۆندا و بە تایبەت لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی]]دا ئەو خاکەی کە ئەمڕۆ پێی دەوترێت شارستانی خۆی بەھایەکی گەورەی سەربازی ھەبووە و یەکێک لە گرنگترین قەڵا سەربازییەکانی [[ئێران]] واتە قەڵای زینتا لەم خاکەدا ھەڵکەوتووە. لەبەر ئەوەی لە ڕۆژئاوای ئەترۆپاتکان([[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]]) و لە نزیک [[ئەرمینیا]] بوو، قەڵای زینتا یەکەم سەربازگە بوو کە بەرگری لە [[ئێران]] کرد کاتێک [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆم]] لە ڕێگەی [[ئەرمینیا]]وە ھێرشی کردە سەر [[ئێران]]. لەو کاتەدا کە ئێران لە ھەوڵی مومارەسەکردنی سەروەریی خۆی بەسەر ئەرمینیادا بوو، قەڵای (زینتا) بە بنکەیەک دادەنرا بۆ ئەوەی سەربازانی ئێران خۆیان بۆ ھەڵمەتی ئەرمینیا ئامادە بکەن.<ref> http://amanatazarbaijan.com/fa/contents/news/فرھنگی/تاریخ%20مردم%20آذربایجان%20/ </ref> شارستانی خۆی بە ڕووبەری ٥٥٤٨ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژئاواترین خاڵی ئێران و ئازەربایجان و لەسەر سنووری تورکیا. دوورییەکەی لە [[تاران]]ەوە ٧٨٠ کم و لە [[تەبرێز]]ەوە ١٦٥ کم. شاری [[خۆی]] بە دووری ١٣٥ کم لە شاری [[ورمێ]] ناوەندی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ڕێگای ترانزێتی [[ئێران]]-[[ئەورووپا]] ٣٠ کم لێی تێدەپەڕێت و دەکەوێتە ٦٧ کم لە سنووری تورکیاوە دوورە. شاری [[خۆی]] لە باکوورەوە بەرەو [[ماکۆ]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە بەرەو ناوچەی ئازادی ئاراس باران (جۆڵفە) و لە باشوورەوە بەرەو [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەڕوات، لە ڕۆژئاواوە بەرەو [[تورکیا]]، بۆ [[پارێزگای وان]] کە ناوەندی شاری [[وان]]ە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/4307618/وجود-موقعیت-استراتژیک-ناحیھ-صنعتی-ایواوغلی-خوی</ref> == فەرھەنگ و زمان == دانیشتوانی شارستانی خۆی ئەتوانین بڵێین نیوا و نیوە بۆ ھەردوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، لەم شارستانەدا [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجی]]) و [[زمانی ئازەربایجانی]] برەوی ھەیە، ھەرچەندە لەم شارستانەدا نەتەوەی [[کورد]] تواونەتەوە لە ناو نەتەوەی [[ئازەرییەکان]]دا، بە ھۆکاری سیاسی و ئابووری، وەک [[ھۆز]]ی [[دونبەلی]]، ھەرچەندە [[کورەسوننی]]ەکانیش ھەن کە ھەم خۆیان بە [[کورد]] دەزانن و ھەم خۆشیان بە ئازەری دەزانن. [[کورد]]ەکان زیاتر کەوتوونەتە ڕۆژاوای ئەم شارستانە و [[ئازەرییەکان]] بە پێچەوانەوە کەوتنەتە ڕۆژھەڵاتی. لەڕووی [[ئاین]]ییەوە ئەم شارستانە لە [[ئیسلام]] ئاینزاکانی([[سوننە]] و [[شیعە]]) پێکھاتووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/5650991/شھرستان-خوی-یکی-از-شھرستان-ھای-آذربایجان-غربی</ref><ref> https://web.archive.org/web/20181117071710/http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni </ref><ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes </ref> == مێژوو == مێژووی ئەم شارۆچکەیە بۆ سێ ھەزار ساڵ دەگەڕێتەوە. لە سەردەمی کۆندا، خۆی وەک شارەکانی تری ئەتۆرپاتکان لە سەردەمی مادەکانەوە تا کۆتایی ساسانییەکان لەژێر دەسەڵاتی پاشاکانی ئێراندا بووە.<ref> فرزانە ساسانپور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامە جھان اسلام. ۱۶. تھران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.</ref> پێش [[ماد]]ەکان شارۆچکەی خۆی بەشێک بوو لە ناوچەی دێرینی سان گیبوتۆ و بەشێک بوو لە خاکی [[ئورارتوو]]. لە کۆندا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی بوونی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] زۆر گرنگ بووە.<ref> https://books.google.com/booksid=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> لە سەردەمی ئەرمینیای گەورەدا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە پارێزگای نۆر-شیراک (ئەشکار). خوی لە سەدەی ھەشتەمی زایینیدا باسی لێوە کراوە و لەلایەن ئەنانیا شیراکاتسی لە "ئەشخاراتسویتس"دا بە ھێر ناوی لێنراوە. لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی|ئەشکانیدا]] خۆی دەروازەی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] بوو لە باکووری ڕۆژئاوا. لە دەوروبەری ساڵی ٣٧ی پێش زایین، مارک ئەنتۆنی لە یەکێک لە جەنگە زۆر و بەردەوامەکانی ڕۆم و پارتدا، ئەو دەشتەی بڕیبوو کە دەکەوێتە نێوان خوی و ماراند.<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Lida Balilan Asl, Elham Jafari. "Khoy's Expansion from Early Islam to Late Qajar According to Historical Documents" published spring 2013. vol 3 </ref> یەکێک لە توخمە مێژووییە گرنگەکانی ئەم شارە کڵێسای سورپ سەرکیسە. بەڵگەنامە [[ئەرمەنییەکان]] نووسیویانە کە بەرواری دروستکردنی دەبێت یان ساڵی ٣٣٢ یان ٣٣٣ی زایینی بێت. لە شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری، کڵێساکان دەبینرێن و باس لەوە دەکرێت کە ھەمیشە [[ئەرمەنییەکان]] بڕێکی بەرچاو لە دانیشتوانی شارەکەیان پێکھێناوە. تا نیوەی یەکەمی سەدەی یازدەھەم [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]] چالاکانە ھەوڵیان دەدا خاکەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆیان کۆبکەنەوە، لە ھەوڵێکدا بۆ ھەڵمژینی شانشینە ناجێگیرەکانی ئەرمەنستان. لە ساڵی ١٠٢١-١٠٢٢ ئیمپراتۆر باسیل دووەم سەرکردایەتی سوپاکەی کرد تا '''خۆی''' لە ماوەی ١٧٥ کم لە دوین، و تەسلیمبوونی پاشایەتی لە شانشینی ئارتسرونی [[وان]]ی بەدەستھێنا.<ref> https://books.google.iq/books?id=Pzg8AAAAIAAJ&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> لە ساڵی ١٢١٠ شارەکە لەلایەن ھێزەکانی شانشینی جۆرجیا داگیرکرا کە لەلایەن تاماری گەورەوە نێردرابوو لە ژێر فەرمانی زەکەریا و ئیڤانێ مخارگردزێلی. ئەمەش وەڵامێک بوو بۆ دەرکردنی ئەنی کە لە ژێر کۆنترۆڵی جۆرجیادا بوو کە لە ساڵی ١٢٠٨ ڕوویدا و ١٢ ھەزار مەسیحی بە مردن بەجێھێشت.<ref> L. Baker, Patricia; Smith, Hilary; Oleynik, Maria (2014). Iran. London, United Kingdom: Bradt Travel Guides. p. 158. </ref><ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Salia, Kalistrat (1983). History of the Georgian nation. Madison, WI: University of Wisconsin. p. 181. </ref><ref> https://books.google.iq/books?id=WjQfo3a1eVMC&redir_esc=y </ref> === سەردەمی سەفەوییەکان === لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی نزیکی لە سنووری [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگ بوو. [[شا ئیسماعیلی یەکەم|شا ئیسماعیل سەفەوی]] لە ساڵی ٩٢٠ی کۆچی/١٥١٤ی زایینی لە [[شارستانی چاڵدێران|چاڵداران]] کە نزیکەی حەفتا میل لەم شارۆچکەیەوە دوورە، لە لایەن سوڵتان [[سەلیمی یەکەم]]ەوە تووشی شکستێکی قورس بوو. لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا چەندین جار شارۆچکەی خۆی و ناوچەی [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] لە لایەن سوپای عوسمانییەوە ھێرشی کرایە سەر. ئەولیا چەلەبی، مێژوونووسی عوسمانی، یەکێک لەو ھێرشانە بەم شێوەیە ڕوون دەکاتەوە: <blockquote> لە ٢١ھەمین ڕۆژی گەمارۆدانی خۆی، ھێزەکانی عوسمانی لە بەشێک لە شارە داگیرکراوەکە ڕێگای ژێر زەوییان ھەڵکەند و نزیک بە چوار ھەزار کەسی خەڵکی قزڵباش گیانیان لە دەست دا. بەڵام خەڵکی خوی لە ئایینە درۆزنەکەیاندا سەقامگیر بوون و وازیان لە شەڕ ھێنا. دوای ئەم ڕووداوە سەردار محەممەد پاشا ئەماسیەی داگیر کرد و سنەوڵا پاشا لەگەڵ فەرماندەی گارسۆنی وان و سەربازانی یامین و یاسار و جانیسارەکانی ئەو وڵاتە، ئیلیان داگیر کرد. خوی بە تەقەمەنی تەواوەوە نارد بۆ یارمەتیدانی گەمارۆدراوەکان. ھێزە بێسنوورەکانی ئەلعوسمان بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی جۆراوجۆر و زۆر بە شەو و ڕۆژ گورزی چەقێنەریان داوە. دواجار دوای ٥٧ ڕۆژ لە گەمارۆدان و شەڕی چڕ، لە ١٨ی شەعبانی ١١٣٦ی کۆچی، ئەو شارۆچکەیە لە سەرخۆ داگیرکرایەوە. شەھباز خان و میرزا جەلال بە ٣٠٠٠ قزڵباش کۆمەڵکوژ کران و موڵک و ئەندامانی بنەماڵەکەیان بردران و بەدیل گیران. ڕۆژی دواتر لە شار نوێژ کرا و وتارێک بە ناوی "سوڵتان" خوێندرایەوە. دوای خۆی چروس بە ئاسانی گیرا.<ref> http://www.iichs.org/index.asp?id=1274&doc_cat=1 </ref> </blockquote> === [[دونبەلی]]ەکان === [[پەڕگە: Jafar Qoli Khan Donboli (Jaʿfarqolī Khan).jpg |وێنۆک| جەعفەر قولی خانی دۆنبەلی]] دونبەلی لە [[جزیر|بۆتان]]ەوە ھاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[سێرت]] و [[جزیر]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە کە لە خزمەت تورکمانانی [[ئاق قۆیونلوو]] بوو، و ھەروەھا ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سەکماناوا([[ماکۆ]]) و '''خۆی''' بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە ھەرێمی چورس و [[سەڵماس]]ی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە میرنشینەکەیان بۆ '''چورس''' و '''خۆی''' پەرە پێدا و ھەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی ھاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی '''خۆی''' و [[تەورێز]].<ref>{{cite web |title=DONBOLI |publisher=Encyclopaedia Iranica |last=Oberling |first=Pierre |url=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |accessdate=2011-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |archive-date=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |dead-url=yes }}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی '''خاناتی خۆی''' و ھەروەھا [[تەورێز]]یشیان دەکرد. ئەوان ھەروەھا ھاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری ھەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و [[سەڵماس]]. ساڵی١٧٣٤ نەجەف قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی ھیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) [[تەورێز]]. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و ھەروەھا لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش ھەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف قولی خان و شاباز خانی دووھەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی '''خۆی''' و [[سەڵماس]] بە شاباز خانی دووھەم بەخشرا و نەجەف قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەھباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەھباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەھێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەھباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووھەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین قولی خان بوو بە ئەمیر ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو ھەروەھا لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاھەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە ھاوپەیمانی ئیبراھیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر قولی خان بوو بە جێنشینی. ھەروەھا لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ ھات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقێکی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> === جەنگی جیھانی یەکەم === لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا ئەم شارۆچکەیە بە ھۆی نزیک بوونی لە سنووری [[ڕووس]]ەکان گرینگییەکی زۆری ستراتیجی ھەبوو. پاشماوەی دیوارەکانی بەرگری شارۆچکەکە کە لە سەدەی ١٣ی کۆچی/١٩ لەسەر داوای فەتح عەلی شا لەلایەن ژەنەراڵ گاردنەوە دروستکراوە، تا ئێستاش دەبینرێت. دواتر شارۆچکەی خۆی شاھیدی ململانێی توندی نێوان ناسیۆنالیستەکان و شاھانەی پێشوو بوو لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەمدا.<ref> Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (بە انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014. </ref> ئەحمەد کسرەوی لە کتێبی "ھەژدە ساڵی ئازەربایجان"دا بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: <blockquote> ھەروەھا پێنج شەش ھەزار ئەرمەنی لە [[یەریڤان]] و [[وان]] و نەخچیڤانەوە پەیوەست بوون بە شەڕڤانە [[مەسیحی]]یەکانەوە. ئەمە قەبارەی جەماوەرەکەیانە و ھەموویان یەکگرتوو بوون و ھەوڵیان دەدا بۆ خەون. لەو ژمارەیەش ٢٠ ھەزار سەرباز مەشقیان پێکراوە، ٨٠٠ سەرکردەی [[ڕووسیا]]ش نەچوونە رووسیا، بەڵکو لەگەڵیان ماونەتەوە و بە ھاوکاری ٧٢ سەرکردەی [[فەرەنسا]] رێبەرایەتییان کردووە. چەکەکانیان ٢٥ تۆپ و ١٦٠ تیر بووە. نیکتین، کونسوڵی [[ڕووسیا]]، شێت، کونسوڵی [[ئەمریکا]] و گوجەل، بەرپرسی نەخۆشخانەیەکی [[فەرەنسا]]، بەرپرسی سیاسەت و ڕێنمایی بوون. لە [[ئاشوورییەکان]]ەوە، دوای کوژرانی مارشمیۆن، ئاغا پاترۆس بەرپرسی کاروباری سەربازی بوو. ھەروەھا مەلیک خوشابە بە یەکێک لە سەرکردەکان ھەژمار دەکرا، بەو ھەوڵانە دەکرا چیت لە دژی ھێزێکی وا بکردایە.<ref> کسروی، سید احمد (۱۳۷۱) تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، انتشارات امیر کبیر، تھران ص 84 </ref> </blockquote> لە یەکەم ڕۆژی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩١٨ و ١٣ی ڕەمەزانی ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی ھەواڵی تێپەڕبوونی ئەندرانیک ئۆزانیان لە [[ئاراس]]ەوە بە تەلەگراف گەیشتە شەھبەندەری. ھێزێکی ٥٠٠ کەس کە لە سەربازی عوسمانی و سواری ئێرانی پێکھاتبوون ئەو شەو بە مەبەستی بەرگری بەرەو ئیۆ ئۆغلی بەڕێکەوتن، لە تاریکی شەودا سەربازانی عوسمانی لە دەرگا بە دەرگە بە دوای [[ئەرمەنییەکان]]دا دەگەڕان.<ref> تاریخ خوی، ریاحی، ص 508 </ref> کە لە دەروازەی ساش ڕووبەڕووی ھێزی ئەندرانیک بووەوە و شەڕێک ڕوویدا، کە دەرئەنجامەکەی سەرکەوتنی ئەندرانیک بوو. بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممە ٣ی تەمووزی ١٩١٨، ڕیزەکانی ھێرشبەران لە تەنیشت شارەکە دەرکەوتن،<ref> دھقان، علی (1348). سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرھنگی اجتماعی تاریخی رضائیە، تھران: ابن سینا. ص 530 </ref> وە بە شاردنەوە لە کێڵگەکانی تەنیشت شار، نیوەی شارەکەیان گەمارۆدا.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 84 </ref> گەمارۆی خۆی لە ھەمان کاتدا بوو لەگەڵ ھەڵمەتی عوسمانییەکان بەرەو [[ورمێ]]، کاتێک لە گەمارۆکەیان زانی، ڕێگایان بۆ خۆی گۆڕی. لەم نێوەندەدا خەڵکی ئەو شارە بە یارمەتی چەند چەکدارێک تا ھاتنی عوسمانییەکان بەرەنگاری بوون. لەم چوارچێوەیەدا، کسرەوی لە مێژووی ١٨ ساڵەی ئازەربایجاندا دەنووسێت: خۆییەکان لە دژی ھەموو بەرنامە زیانبەخشەکان و نەبوونی چەکی کانزایی شەڕیان کردووە. ئەو چەند عوسمانییە بریندارەش یارمەتیان دا و ھەریەکەیان سواری بەردێکی تر بوون و ھەوڵیان دا. ھەروەھا ژنەکان پەیوەست بوون بە پیاوەکان و درێغییان نەکرد لە یارمەتیدانیان، ھەروەھا ئاو و شروب و خۆراکیان بۆ سەربازەکان ھێنا و ئەمەش ورەیان زیاتر کرد و چەند سوارەیەکیش ھاتبوون بۆ یارمەتیدان و ئەمەش سەرچاوەی ھاندانیش بوو.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 753 </ref> دوای گۆڕینی ڕێگا بەرەو خۆی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سوپای عوسمانی لە پاشنیوەڕۆی یەکێک لە ڕۆژانی ٥ یان ٦ی کانوونی دووەم بگاتە خۆی. بەپێی نوسینەکەی ئەمین ریاحی، تۆپخانەکانی عوسمانی ھێزەکانی ئەرمەنیان لەژێر تەقە گرتووە و لەماوەیەکی کەمدا ھەموویانیان چەقاندووە و ناچاریان کردووە ھەڵبێن. چیای غەزەنفەر کەوتە دەست عوسمانییەکان، شەڕەکەش لە پشتی شارەکەوە بەردەوام بوو تا نزیکی ئێوارە، سوپای عوسمانی گەیشتە تەشقەند و بەردەوام بوو لە تەقاندنی تۆپ بەرەو سەید ئاباد و بەدواداچوونی [[ئەرمەنییەکان]] کرد تا جۆلفە، دواجاریش کاتێک ئەرمەنییەکان بە [[ئاراس]] و... عەتاش لێدانی کردنەوەی پردەکە ڕاونانەکەی ڕاگرت.<ref> اریخ خوی، ریاحی، ص511 </ref> بە وتەی مێھدی ئاگاسی، عەلی ئیحسان پاشا دوای شکستی ئەندرانیک زۆربەی ھێزەکانی بەرەو [[ورمێ]] جوڵاند و بووە ھۆی سەرکەوتنی [[موسڵمان]]ان لە دژی [[مەسیحی]]یەکان کە لە لایەن ھێزەکانی [[بەریتانیا]] و [[فەرەنسا]] پشتیوانیان لێدەکرا.<ref> تاریخ خوی، مھدی آقاسی، دانشکدە ادبیات و علوم انسانی تبریز 1350، ص 432 </ref> [[پەڕگە:Khoy views.JPG|وێنۆک|ناوەند|300px|سەرانسەری خۆی]] ===شۆڕشی [[سمکۆ]]=== [[پەڕگە:Simko Sikaki.jpg|وێنۆک|چەپ|[[سمکۆ|سمکۆی شکاک]]]] * دوای لاواز بوونی [[ڕووسیا]] بەھۆی شکانی لەسەریەکی لە جەنگی (ڕووسیا-ژاپۆن)دا بەرەی ڕۆژھەڵاتی دوور، عوسمانییەکان لە [[ئاب]]ی [[١٩٠٦]]دا ناوچەی ورمێیان داگیرکرد جگە لە شاری [[ورمێ]]، بەبیانووی کێشەی سنوری نێوان ئێران و عوسمانی کە ھەرگیز ئەم کێشە سنوریەیان بۆ یەکلا نەدەبووەوە، پاشان عوسمانیەکان سەربازەکانی کۆکردەوەوە بردنی بۆبەرەی (باڵکان) کە لەوێ توشی شاکان ببوون، دوای پێکدادان لە [[تەورێز]] ڕووسەکان [[ورمێ]]یان داگیر کرد لە ساڵی [[١٩١١]]دا. * لەسەروبەندی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا شاری [[ورمێ]] دەست بەدەستی دەکرد بەدەست زلھێزەکانی ناوچەکەوە، دوای [[شۆڕشی ڕووسیا]] لەساڵی [[١٩١٧]]دا، بەرپرسیارێتی و بەڕێوەبردنی شاری ورمێ ڕادەستی ئەنجومەنی مەسیحی ئاشووری(موتاوا)کرد. پاش زنجیرە تاوانێکی ناسۆراوی و تاوانی خوێناوی وەک سەربڕین و رەشەکوژی موسوڵمانان لە [[ورمێ]] لەلایەن مەسیحیەکانەوە لە (٢٢/٢/١٩١٨). ئەم تاوانانە وەھای کرد کوردان بکەونە خۆیان و شۆرش بەرپا بکەن ئەوەبوو بەسەرکردایەتی [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] دەستی پێکردو ھەر لەوساڵەدا (مارشەمعون)ی سەرکردەی [[ئاشووریەکان]] بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا، ھاتنی (٢٠ھەزار) ئاوارەی ئاشووری لە[[وان]]ەوە بۆ ناوچەی ورمێ لە ئەنجامی شەڕی عوسمانی و ئاشووری، وە نفوسی (٥٠ھەزار بۆ ٧٠ھەزار) ئاشووری کۆچیان پێکرا لە ورمێوە بۆ باشووری [[ئێران]] تاوەکو لە ژێر پاراستنی [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]]دابن، ئەم کۆچە بەکۆمەڵە لە ژنان و منداڵان بەڕەو بەناو [[ساینقەڵا]] و [[ھەمەدان]]دا بران، دواتر ئاوارەکان برانە [[بەعقووبە]]ی باکوری شاری [[بەغدا]] نیشتەجێکران، دوای ڕۆیشتنی ئاشوورییەکان (سۆنتاگ)، قەشەی پیرۆزی کاسۆلیکی و (ئێچ.فلاومەر)ی موژدەبەر کوژران لە (ئابی ١٩١٨ز)دا لە ورمێ. * ئیسماعیل ئاغا کە ناسرابوو بە [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] شاری ورمێی ڕزگارکرد لە [[ھاوین]]ی ساڵی [[١٩١٩]]دا، لە ساڵی [[١٩٢١]]دا ھێزیکی زۆر لە [[تاران]]ەوە، بەمەبەستی پشتیوانیکردنی ھێزەکانی ئێران لەنێوچەکە، گەیشتە شاری [[تەورێز]]. ھێشتا سوپای ئێران لە تەورێزەوە بەرەو [[کوردستان]] رێنەکەوتبوون کە [[سمکۆ]] فەرمانی گرتنی شاری [[مەھاباد]]ی دەرکرد. رۆژی [[٦ی تشرینی یەکەم]]ی ساڵی [[١٩٢١]]، ھێزەکانی کورد شاری [[مەھاباد]]یان گەمارۆدا. ئێران تیپێکی (٥٥٠) کەسی ژاندار و سەربازیان لە مەھاباد مۆڵدابوو. پاش چەند رۆژ گەمارۆدانی شار، لە ئەنجامی شەونخونی و ھێرشی خێرای ھێزەکانی [[سمکۆ]]، سەنگەرەکانی چەکدارانی ئێران، یەک لەدواییەک گیران و توانای بەرگریکردنیان نەما. لە ئاکامدا (سەد و پەنجا ئەفسەر و سەرباز)ی ئێرانی کوژران و چوارسەد کەسی دیکەشیان لێ بەدیل گیرا. دوابەدوای داگیرکردنی [[مەھاباد]] لەلایەن [[سمکۆ]]وە، ئەفسەرێکی سوێدی بەنیوی (لاند بێرگ)، فەرماندەیەتیی ھێرشێکی تازەی پێسپێردرا. لەشکری لاند بێرگ، ملی رێگەی گرتەبەر و لەناوچەکانی رزگارکراوی کوردستان نێزیک بووەوە. سمکۆ، ھێزێکی(٢٠٠) کەسیی کۆکردەوە و بەرنامەی تێکشکانی لەشکری [[ئێران]] بە فەرماندەیی ئەفسەری [[سوێد]]ی داڕشت. لەھێرشێکی خێرا و لەنەکاوی ھێزی چەکداری [[کوردستان]]دا، بە سەدان چەکداری ئێرانی کوژران و پاشماوەی ھێزەکەشیان ھەڵاتن و لەناوچەکە دوور کەوتنەوە. لەو شەڕانەدا فەرماندەی ھێزی ئازەرییەکان (سام خانی ئەمیر ئەرشەد) بوو. ئەمیر ئەرشەد برای '''زەرغام''' فەرماندەی سوپای ئازەرییەکان و ئەو کەسە بوو کە لە شاری [[تەورێز]] بە داڕشتنی پیلان '''جەعفەر ئاغای''' برا گەورەی [[سمکۆ]]ی کوشتبوو. (سام خانی ئەمیر ئەرشەد)، بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا و بەوجۆرە تۆڵەی خۆی لە (زەرغامی) دوژمن بە [[کورد]] و بکوژی براکەی، سەندەوە.<ref>https://psri.ir/?id=ixxmziuz</ref> * ھێزەکانی [[ئێران]] لەبەرامبەر ھێزەکانی [[سمکۆ]]دا، پەیتا پەیتا تووشی شکست دەبوون و شار و ناوچەیەکی زیاتری کوردستان ئازاد دەکرا و، دەکەوتەژێر دەسەڵاتی [[سمکۆ]]وە. فەرماندەکانی ئێران، جارێکی دیکە، ھێز و توانای خۆیان تاقیکردەوە و ھێرشیان ھێنایەوە. لەدوو نەبەردی گەورە و خوێناویدا کە لە [[ئازادگان]] و [[قەرەتەپە، خۆی|قەرەتەپە]] ڕوویاندا، ھێزەکانی ئێران تێکشکان و بەرەو شاری [[خۆی]] ھەڵاتن، بەڵام ھێزی کوردستان بەردەوامبوون لە ھێرشیان و لە سەرەتای [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٢١]] سەرکەوتووانە چوونە نێو شاری [[خۆی]] و ئەو شارەی کوردستانیش لە ھێزەکانی داگیرکەری ئێرانی پاک کرایەوە. رێز و خۆشەویستیی خەڵکی [[کورد]] بەرامبەر بە [[سمکۆ]]، بەرادەیەکی زۆر پەرەی سەند. تەواوی سەرۆک [[ئێڵ]] و [[ھۆز]]ەکانی [[کوردستان]]، بەتایبەتیی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]، سەریان بۆ نەوی کرد و سمکۆیان بە سەرۆک و رێبەری خۆیان دەزانی. ھەر لە سنووری [[باکووری کوردستان]] – لە [[ماکۆ]]وە تاکو [[بانە]] و [[مەریوان]] بەدرێژایی سەدان کیلۆمەتر، لەژێر دەستی ھێزەکانی داگیرکەری [[ئێران]] پاک کرایەوە. * لەمانگی [[خەرمانان]]ی [[١٩٢٢]]دا، ھێزێکی ئامادەی پەروەردەکراو، لە [[تاران]]ەوە بە فەرماندەیەتیی (ژەنەڕاڵ جھانبانی)، ھەروەھا لەشکرێک لە ئازەرییەکان ئامادە دەکرێت. جگە لەوە ژمارەیەکی زۆر لە [[ئەرمەنییەکان]]ی [[ئێران]]، خولی راھێنانی سەربازیی تەواو دەکەن و خۆبەخشانە تیپیکی سەربازیی پێکدێنن. کابرایەکی ئەرمەنی بەنێوی (زرایۆف)، دەبێتە فەرماندەی تیپی ئەرمەنییەکان کە لە سوپای پێشووی [[ڕووسیا]]ی تزاریدا، ئەفسەر بووە. ئەوجا نەخشەی ھێرش بۆ سەر داگیرکردنەوەی کوردستانی ئازاد و لەنێوبردنی ھێزی چەکداری کورد دادەڕێژن. سوپای [[ئێران]] بەرەو شارەکانی [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەکەوێتەڕێ. ھێزەکانی [[کوردستان]] سێ ھێرشی گەورە دەکەنە سەریان و زەرەر و زیانێکی زۆر بە دوژمن دەگەیەنن، بەڵام وەک جارەکانی پێشوو ناتوانن ھێزی دوژمن بشکێنن. بۆ جارێ چوارەم ھێرش دەبەنەوە سەریان و ئەوجارەیان دەبێتە (شەڕی مان و نەمان). لەزۆرجێگەدا بەرەوڕووی یەکدی دەبنەوە و لێیان دەبێتە شەڕی دەست و یەخە و بە [[خەنجەر]] و [[شمشێر]] پەلاماری یەکتر دەدەن. لەئاکامدا بەھۆی تۆپبارانی خەستی تۆپخانەی [[ئینگلیز]]ەکان و زۆربوونی ژمارەی چەکدار و چەک و فیشەکی دوژمنەوە لەشکری کورد دەشکێت و بەناچاری پاشەکشێ دەکات. سوپای دوژمن، پاش چەند رۆژ، شاری [[ورمێ]] داگیر دەکاتەوە. شایانی باسە شاری ورمێ ماوەی (چوار ساڵ) لەژێر دەسەلاتی [[کورد]]دا بوو. لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا کە ورمێ بەدەست کوردەوە بوو، رۆژنامەیەکی کوردی بەنێوی '''رۆژی کورد و شەوی عەجەم''' بڵاودەکرایەوە کە سەرنووسەرەکەی ناوی (محەممەدی تورجانیزادە) بوو. ھێزەکانی [[ئێران]] پاش داگیرکردنەوەی [[ورمێ]]، درێژەیان بە ھێرشەکانیان دا و، ھەموو ناوچەکانی کوردستانی ئازادیان داگیر کردەوە و دەستیان کرد بە گرتن و کوشتن و لەسێدارەدانی رۆڵەکانی کورد و سووکایەتیکردن بە خەڵکی رەشوڕووتی کوردەواریی. * لەدوای شکانی شۆڕشی [[سمکۆ]] و گرتنەوەی ناوچەکە لەلایەن سوپای ئێرانەوە بەھاوکاری بەریتانیا، سمکۆ چەند جارێک شۆڕشی بەرپاکردەوە بەڵام ناکام بوو شکستی دەھێنا و تاوەکو دواجار بە ناوی گفتوگۆوە فێڵیان لە سمکۆ کرد و لە شارۆچکەی [[شنۆ]] شەھیدیان کرد لە ٣٠ی [[حوزەیران]]ی [[١٩٣٠]]، بەمەش شۆڕشی سمکۆ کۆتای ھات. === [[جەنگی جیھانیی دووەم]] === بریتی بوو لە ناکۆکییەکی نێودەوڵەتی وێرانکەر کە لە ٧ی [[تەممووز]]ی [[١٩٣٧]] دەستی پێکرد لە [[ئاسیا]] و لە ١ی [[ئەیلوول]]ی [[١٩٣٩]] لە [[ئەورووپا]] و لە ساڵی [[١٩٤٥]] کۆتاییی ھات. لە ۲٥ی [[ئاب]]ی [[١٩٤١]]دا ھێزەکانی [[یەکێتیی سۆڤیەت]] لە باکوورەوە و ھێزەکانی [[بریتانیای مەزن]] لە باشوورەوە ھاتنە خاکی [[ئێران]]ەوە، بە ھۆکارەکانی ئەوەی ڕەزا شا لایەنگری و مەیللی بۆ [[ئەڵمانیای نازی]] ھەبوو وە نازییەکان چاویان بڕیبووە وزەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و ھەروەھا یارمەتی ھاوپەیمانان لەڕێی [[ئێران]]ەوە ئەگەشتە [[ڕووسیا]]. ھەرێمی [[ورمێ]] و [[سەڵماس]] و [[خۆی]] و [[شارستانی چاڵدێران]] و [[ماکۆ]] و [[پۆلدەشت]] تایبەت مەندی خۆیان ھەیە کەتا ڕادەیەک زۆر لە ھەرێمەکانی دی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] جیاوازە، ئەویش تێکڵاو بوونییەتی لەگەڵ ناوچە [[ئازەربایجانی]]یەکان و گیرۆدە بوونییەتی بەو ناکۆکی و کێشە مەزھەبی و نەتەوەییە مێژووییەی نێوان دوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی]] کە بە کێشەی کورد و عەجەم دەناسرێت. ئەم کێشەیە کە ناوەڕۆکەکەی لەسەر زەوی و چەسپاندنی دەسەڵات و پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتییە، لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چینە کاربەدەستەکان و دەسەڵاتدارانی [[ئێران]] بەمەبەستی خۆش کردنی ئاگری دووبەرەکی و بەدەستھێنانی بەرژەوەندییەکانیان زیاتر قوڵ بووەوە. حکومەتی ناوەندی بەردەوام ئاسانکاری بۆ [[ئازەربایجانی]] کردنی ناوچە [[کورد]]نشینەکان دەکرد و پاڵپشتی موڵکدارە عەجەمەکانی دەکرد تا زەوی و زاری کوردەکان زەوت بکەن و لە ناوچە دەشتایی و بەپیتەکان ھەڵیان کەنن و بەرەو چیاکان پاڵیان نێن. لەلایەکی ترەوە بەھۆی ھاو مەزھەبی [[ئازەربایجانی]] و [[فارس]] حکومەتی ناوەندی لە ڕووی ئابووری و دەسەڵاتەوە باوەشی بۆ بەشێکی زۆری دەرەبەگ و ئەریستۆکراتی [[گوند]] و بۆرجوای بازرگانی عەجەمەکان کردبووەوە لە سەر حسابی [[کورد]]ەکان ڕۆژ بەڕۆژ پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیان بەھێزتر دەکرد تا لەھەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەکی کورد و دەسەڵاتی ناوەندیدا وەک ئامڕاز و لەمپەرێک دژی [[کورد]] بەکاریان بھێنێت.<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان| ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/wp-content/uploads/2017/09/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = پ.ی.د یاسین [[سەردەشت]]ی | نووسەرەکانیتر = |قاڵب = |زمان = [[کوردیی ناوەندی]]}}</ref> ===[[کۆماری کوردستان]]=== [[پەڕگە: Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|وێنۆک|400px|چەپ|نەخشەی [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]]]] لەسەرەتای داگیرکاری [[ئێران]] لە باکوور و باشوورەوە و لابردنی [[ڕەزا شا]]، بۆشاییەکی کارگێڕی درووست بوو بەتایبەت لەناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا و گەندەڵی و بەرتیلخۆری زیادی کرد و حکومەتی ناوەندی گوێی بە ناوچەکە نەدا، [[کورد]]ەکان لەڕێی دروستکردنی ئەنجومەنەوە ناوچەکەیان بەڕێوەدەبرد، ھەروەھا [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] درووست بوو کە ئەمە بووە ھۆی پاڵنەری [[کورد]]ان کە وەک ئازەرییەکان بیر لە درووستکردنی [[کۆماری کوردستان]] بکەنەوە کە ئاوات و خەونی لە مێژینەی کوردان بوو، ئەم کۆمارە بووە پڕکردنەوەی بۆشایی دەسەڵات لە [[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[شنۆ]] و [[مەھاباد]] و [[بۆکان]] و [[سەردەشت]] و [[سەقز]].<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"/> [[کۆماری کوردستان]] یان '''کۆماری مەھاباد''' لە ٢ی [[ڕێبەندان]]ی ٢٦٤٦ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی [[کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]] لە [[رۆژھەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)]] دامەزرێنرا و پێشەوا [[قازی محەممەد]] وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]دا و لە دوای [[کۆماری ئارارات]] لە [[تورکیا]] دامەزرا. پایتەختەکەی شاری [[مەھاباد]] بووە کە ئەکەوێتە باکووری خۆراوای [[ئێران]]. دامەزران و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێیەی لەنێوان [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤییەت]] دا ھەبوو کە [[شەڕی سارد]]ی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەندیی ئێران دەرھێنا. لە شاری مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەکەیان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەممەد، سەرۆکی بنەماڵەی قازی، بە سکرتێریی پارتەکە ھەڵبژێردرا. کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەممەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی (٥ ساڵ) تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]، دەتوانرێت بە بەستنی پەیمانی یەکێتی و بێلایەنی لەنێوان [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] کە لە ۳ی [[نیسان (مانگ)|نیسان]]ی [[١٩٤٦]]دا لەلایەن ژمارەیەک لە نوێنەرانی ھەردوولاوە لە [[تەورێز]] مۆرکرا. بە دەسکەوتێکی سیاسی مەزن و وەچەرخانێکی ئەرێنی لە پەیوەندییەکانی ھەردوولا دابنرێت. وەک ئاشکرایە لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چەند ساڵەی حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی [[ئێران]]، دوژمنایەتی و ناکۆکییەکی مێژوویی قووڵ لە نێوان ھەردوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] درووست ببوو، بیرتەسکی ناسیۆنالیستانەی بەشێکی زۆری سەرانی حکومەتی میللیی ئازەربایجان کە ئامادە نەبوون دان بەدەسەڵاتێکی سیاسی کوردی جیاو سەربەخۆ لە دەسەڵاتەکەیاندا بنێن، پێیان وابوو گەلی کورد دەبێت لە ڕێگەی نوێنەری خۆیانەوە بۆ مەجلیسی میللی ئازەربایجانی گوێڕایەڵی خۆیان بۆ حکومەتی ئازەربایجانی ڕابگەیەنن و بیر لە ھەنگاوی سەربەخۆ نەکەنەوە. شایەنی باسە بە دامەزراندنی حکومەتی میللیی کوردستان ناکۆکییەکانی ھەردوولا توندتربوو، دەسەڵاتدارانی ئازەربایجان دژی ئەوە وەستانەوە کە قەڵمڕەوی حکومەتی کوردستان [[شار]]ە [[کورد]]ییەکانی ([[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] و [[میاندواو]]) بگرێتەوە بەو بیانووەی گوایە زۆرینەی ئەم شارانە ئازەرین. ئەو شارانەی کە کورد بە بەشێکی جیانەکراوەی خاکی کوردستانی دەزانی و بە ھۆی سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگە)وە دەسەڵاتی ناوەندییان لێوەدەرنرا بوو. (سەرھەنگ زەنگەنە) سەرکردەی ھێزە ئێرانییکان لە شاری [[ورمێ]] بڕیاریدا چەک فڕێ نەدات و بەرگری بکات دژی ھێزە دیموکڕاتەکان، ئینجا کەوتە دامەزراندنی حکومەتێکی سەربازی بە مەبەستی چاوترساندن چەند جارێک کوشتاری بە کۆمەڵی لە گوندە ئاشووری و کوردەکانی دەورووبەری ورمێ کرد، تا سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگ) لە [[گوند]]ی [[بەراندێز]]ەوە پەلاماری شاریاندا و دوای ڕۆژێک شەڕ لە ۱٨ی [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٤٥]]دا [[ورمێ]]یان گرت و سەرھەنگ زەنگەنە دەست بەسەر کرا. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکانی [[ورمێ]] و دەورووبەری لەو کێشەیەدا پێیان خۆش بوو بە قازانجی [[کورد]]ەکاندا بکەوێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان لە سۆنگەی پاراستنی شوێن و پایەی چینایەتیان حەزیان بەکەوتنە ژێر دەسەڵاتێکی چەپڕەوی ڕادیکاڵ نەدەکرد، بۆیە زۆریان ھانی سەرانی حکومەتی کوردستان دەدا پایتەختەکەیان لە [[مەھاباد]]ەوە بەرنە شاری [[ورمێ]]، لە ڕاستیدا ھەر ئەم ھۆکارەش بوو پاڵی بە قەرەپەپاغەکانی [[نەغەدە]]وە نا ببنە [[پێشمەرگە]] لە سوپای میللیی کوردستاندا. == دابەشی کارگێڕی == دابەشکارییە کارگێڕییەکانی ئەم شارستانە، بەپێی ئەوەی لە ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو وڵاتدا ھاتووە، بەپێی [[ناوچە]] و [[شار]] و [[گوندەوار]] و [[گوند]]، بەم شێوەیەیە: === ناوچەکان === [[ناوچە]] بریتییە لە یەکەیەک لە دابەشکردنەکانی وڵاتی ئێران کە ڕووبەرێکی جوگرافی دیاریکراوی ھەیە، کە بە یەکگرتنی چەند [[گوندەوار]]ێکی دراوسێ پێکدێت کە لە چەند کێڵگە و شوێن و [[گوند]] و ئەگەری ھەیە لە [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]] پێکبێت، کە لە ڕووی ھۆکارە سروشتییەکان و کۆمەڵایەتی، کولتووری، ئابوورییەوە و بارودۆخی سیاسی، یەکەیەکی یەکسان پێکدەھێنن، ھاتوونەتە بوون، پێکھێنراون.<ref> https://www.amar.org.ir/ارتباط-با-ما/تقسیمات-کشوری</ref> بەپێی دابەشکردنی وڵاتەکان لە ساڵی ٢٠١٦دا شارستانی خۆی چوار ناوچەی ھەیە بە ناوەکانی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]]، [[ناوچەی سەفایە]]، [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]]. [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]] ٥ گوندەوار لەخۆ دەگرێت(دیزج، قەرەسو، فیرۆراق، گۆھران و ڕەحالی). [[ناوچەی ئێوۆغلی]] گوندەواری(ڤاڵدیان و ئێوۆغلی) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی سەفایە]] گوندەوارەکانی(سەکمانئاباد و ئالەند) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی کۆتۆل]] گوندەوارەکانی (زارێ و کۆتۆل) لەخۆدەگرێت. {| class="wikitable sortable" |+ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی خۆی بەپێی دابەشکردن<ref> https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-بھ-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 </ref> !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوەندی ناوچە !ناوی ناوچە |- |٢٨٨٬٢٦٩ |٨٥٬٣٤٢ |[[خۆی]] |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |- |١٩٬٥٤٣ |٤٬٨٩٣ | [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |[[ناوچەی سەفایە]] |- |١٦٬٢٥٩ |٥٬٠٥٥ | [[ئێوۆغلی]] | [[ناوچەی ئێوۆغلی]] |- |٢٤٬٥٩١ |٥٬٨٣٨ |[[کۆتۆل]] | [[ناوچەی کۆتۆل]] |} === شارۆچکە و شارەدێ === شارستانی خۆی خاوەنی ٦ شارۆچکە و شارەدێیە، سێ شارۆچکە و شارەدێی [[خۆی]]، [[دیزەدیز]] و [[فیروورەق]] دەکەونە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]]. ھەر سێ شارەدێی [[ئێوۆغلی]] و [[کۆتۆل]] و [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] بەڕیز لە [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]] و [[ناوچەی سەفایە]] ھەڵکەوتوون. {| class="wikitable sortable" |+دانیشتوانی شارۆچکە و شارەدێیەکانی شارستانی خۆی !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوچە !ناوی شار |- |١٩٨٨٤٥ |٥٩٩٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[خۆی]] |- |٩١٩٠ |٢٦٤٠ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[فیروورەق]] |- |٨٢٨٢ |٢٣٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[دیزەدیز]] |- |١١٤٧ |٣٢٤ |[[ناوچەی سەفایە]] |[[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |- |٣٣٢٠ |٩٩٩ |[[ناوچەی ئێوۆغلی]] | [[ئێوۆغلی]] |- |٥١٤٧ |١١٩٣ |[[ناوچەی کۆتۆل]] |[[کۆتۆل]] |} == شوێنەوارە مێژوویی و شوێنە سەرنجڕاکێشە سروشتییەکان == * بورجی [[شەمسی تەبرێزی]]: ناشتنی عیرفانی ئێرانی و موراد [[مەولانای ڕۆمی]] - سەردەمی سەلجوقی یان سەفەوی. * پردی خاتوون: سەردەمی دەسەڵاتی [[دونبەلی]] * دەروازەی بەردین: سەردەمی ئیلخانی. * بینای حکومی: سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * بازاڕی داپۆشراو: بە یەکێک لە بازاڕە مێژووییەکانی [[ئێران]] دادەنرێت و شێوازی تەلارسازی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]] و [[قاجاڕەکان]]ی تێدا دەبینرێت. * ماڵی کەبیرییەکان: سەردەمی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]]. * حەمام محەممەدبەی: ماوەی [[دونبەلی]]. * ئامادەیی خوسرەوی - سەردەمی پەھلەوی. * کونسوڵخانەی [[ڕووسیا]]، مزگەوتە کۆنەکانی مەتلەب خان، مەلا حەسەن، شا، حاجی بابا و خان سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * کڵێسای سورەپ سەرکیس و مەھلەزان، ئیمام زادە سەید بەھلول، یەکێک لە نەوەکانی ئیمام عەلی نەقی، گۆڕی ئاغای میر یەعقووب، پردی کۆتۆل لەسەر میحوەرەکەی ھێڵی ئاسنی [[ئاسیا]] -[[ئەورووپا]]. * قەڵای کورۆغڵو و بەناوبانگەکەی چێنلی بەیل( پشتێنەی تەماوی) لەسەر شاخێکی نزیک پردی کۆتۆل.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-monuments </ref> == ژێرخانی کولتووری == چەندین بڵاوکراوەی ھەفتانەی "خۆی، ئۆرین خوی، نێدەی خوی، دار ئەلسەفا، فەرھەنگ شەمس و چاڵدران، ئابووری ئازەربایجان" بڵاودەکرێنەوە. زانکۆی ئازادی ئیسلامی بە نزیکەی ٥٣٠٠ خوێندکار، زانکۆی پەیام نوور بە نزیکەی ٢٥٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی پەرستاری، فاکەڵتی تەکنیکی و ئەندازیاری، فاکەڵتی زانستە قورئانییەکان، مەدرەسەی نوێژ، ناوەندی ڕاھێنانی مامۆستایان و زانکۆکانی عەلامە خوەیی، زەرینە و شەمس ناحکومی لە زانکۆکانی زانستی و... ھەروەھا زانکۆی ویلایەتی خۆی لە قۆناغی دروستکردندایە. == بەرھەمی کشتوکاڵی == * شارستانی خۆی لەڕووی بەرھەمھێنانی [[ھەنگوین]]ەوە لە پلەی یەکەمی ئەو [[ئێران]]دایە. لەم شارستانەدا ١٩٣ ھەزار شانە [[ھەنگ]] ھەیە کە دەکاتە نزیکەی ٦ ھەزار تۆن [[ھەنگوین]]، کە دەکاتە ٦٥٪ی ئەو ھەنگوینەی کە لە ساڵی ٢٠٠٧ لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بەرھەمدەھێنرێت و ٢٠٪ی ئەو ھەنگوینەی لە [[ئێران]]دا بەرھەمدەھێنرێت.<ref> سازمان جھاد کشاورزی استان آذربایجان غربی - مدیریت جھاد کشاورزی شھرستان خوی </ref> * زۆرێک لە کێڵگەکانی شارستانی خۆی کێڵگەی [[گوڵەبەڕۆژە]]ن و ئەم شارستانە بە یەکێک لە گرنگترین بەرھەمھێنەرانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] لە ھەموو [[ئێران]]دا دادەنرێت. دەوترێت پلانی [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە شێوەی [[گوڵەبەڕۆژە]]یە لە دیمەنی سەرەوە دیزاین کراوە. بەرھەمەکانی تری ئەم شارستانە کە بەناوبانگن لە جیھاندا وەک: بەڵاڵوک؛ قەیسی؛ ھەڵوژە؛ گێلاس؛ دەتوانرێت باسی سێویش بکرێت. == ڕێگاوبان و گواستنەوە == شارستانی خۆی سەرەڕای ئەوەی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]]ە، بوونی تاکە ڕێگای سنوورییە کە لە [[تورکیا]] نزیکە. لە ١٥ی نیسانی ٢٠١١ بە ئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی [[ئێران]] و [[تورکیا]] و بەرپرسانی ناوخۆیی سنووری ڕازی بە فەرمی کرایەوە. == فڕۆکەخانی خۆی == [[پەڕگە:Khoy havalimani.jpg|وێنۆک|فڕۆکەخانەی خۆی]] [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە ئابی ٢٠٠٣ خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە. ھەفتانە دوو گەشتی ئاسمانی لە ڕێگەی تاران-خۆی-تاران لە لایەن ئێران ئایر (ھۆما) لەم فڕۆکەخانەوە بەڕێوە دەچێت. == تێرمیناڵ == تێرمیناڵی سەرنشینانی شەھید حاج محەمەد حەنیفە دەرشتی لە ساڵی ٢٠٠٧ وەک گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای ئێراندا خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە.<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> توانای ڕۆژانەی ئەم تێرمیناڵی سەرنشینە ٤٥٠٠ سەرنشینە. == ناوچەی تایبەتی ئابوری خۆی == ناوچەی ئابووری تایبەتی شارستانی خۆی لە باشووری شارستانی خۆی، لەسەر ڕێگای خۆی بۆ [[سەڵماس]] و [[ورمێ]]، بە ڕووبەری ھەزار و چل ھێکتار، لەبەردەم شارۆچکەی پیشەسازی لەسەر ڕێگای فڕۆکەخانەی ئەم شارستانە، بە ئاسانکاری دیاری کراوە: [[فڕۆکەخانەی خۆی]] - وێستگەی کارەبای سووڕ تێکەڵاوی خۆی - شارۆچکەی پیشەسازی خۆی و ھتد. لە ئێستادا کاری سەرەتایی خۆی لە دەستەی حکومەتدا ئەنجام دەدات. <gallery> پەڕگە:Road of razi borader.jpg| ڕێگای ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Marze razi.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Kopru.jpg|پردی کۆتۆل پەڕگە:Gate of iran.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی </gallery> ئەم ناوچەیە دەکەوێتە ڕۆژئاوای شارستانی خۆی و بەشێک لە شاری [[خۆی]] و ڕێگای [[کۆتۆل]] و دەروازەی سنووری ڕازی لەخۆدەگرێت. [[خۆی]] تاکە شارە کە ھێڵی ئاسنی لە [[ئێران]]ەوە بۆ [[تورکیا]] و [[ئەورووپا]] ھەیە و مەودای وشکانی لەگەڵ شاری [[وان]] لە [[تورکیا]] ١٢٠ کیلۆمەتر لە ڕێگەی بازاڕچە رازیەوە دوورە. کە سەرەڕای دروست کردنی دوو پرد، ئیمکاناتی سەرنشینانی مەرزی ڕازی بۆ ھەردوو ترانزێت و بارھەڵگر دابین دەکرێت، لەگەڵ ئەو ئاسانکاریانەی کە لە ژێر دروست کردنی تێرمیناڵی گەورەی شەھید دەرشتی خۆی و [[فڕۆکەخانەی خۆی]] و وێستگەی شەمەندەفەری ڕازی خۆیدان. == وێنە == <gallery> پەڕگە:Khoy towers.jpg|گوندی شێخ نەوایی خۆی پەڕگە:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانووی کەبیری پەڕگە:Iran_bazar_khoy.jpg|بازاڕی خۆی پەڕگە:Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان پەڕگە:Stone gate of Khoy 2.JPG|دەروازەی بەردی خۆی پەڕگە:Khoy city views plane.jpg|دیمەنێکی شاری خۆی لە ناو فڕۆکەوە پەڕگە:Khoy airport &fokker100.jpg|دیمەنێکی فڕۆکەخانەی خۆی پەڕگە:PARK -E-MELLAT KHOY.jpg|باغی میلەتی خۆی پەڕگە:POL-E- SSEVOME KHORDAD.jpg|پردی سێیەمی جۆزەردانی خۆی پەڕگە:POL-E-KHATOON.jpg|پردی خاتونی خۆی پەڕگە:Tran yolu.JPG|وێستگەی شەمەندەفەر سنووری ڕازی خۆی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|گۆڕی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منارەی شەمس پەڕگە:Hoy sehri.jpg|بە شاری خۆی بەخێربێن </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} [[پۆل:شارستانی خۆی]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 56x3n0b19s6x64ntdvvcpt7y9qvm36o 969815 969732 2022-08-11T09:21:43Z Aram 25981 ناوەکە بە ئینگلیزی پێویست نییە و تەنیا فارسییەکە بەسە. بۆ ئازەرییەکەش دڵنیا نیم. چاکسازیی ھەڵە شاشەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی خۆی | ناوی فەرمی = شھرستان خوی - خوی بؤلگەسی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Khoy County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Khoy_County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.58334|frame-long= 44.78335 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٣٧]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = حوسێن سیوانی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٤٥١ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٣٤٨,٦٦٤ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٧٨ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٢٥,٩٣١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ١٢٢,٧٣٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://khoy.ir/ فەرمانداری خۆی] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی خۆی''' ({{بە فارسی|شھرستان خوی}}، {{بە ئازەربایجانی|خوی بۆلگەسی}}) یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی چایپارە]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی سەڵماس]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، لە ڕۆژاواوە (قەزای سەرای) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]] لە وڵاتی [[تورکیا]]. [[شارۆچکە]]ی [[خۆی]] ناوەندی ئەم شارستانەیە کە بە دووری (١٣٤کم) دەکەوێتە باکووری [[شار]]ی [[ورمێ]]وە، لەسەر ڕێگای سەرەکی [[ورمێ]]-[[خۆی]] و [[ورمێ]]-[[تەورێز]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> [[خۆی]] بە شاری [[گوڵەبەڕۆژە]] ناسراوە. ئەم شارستانە بە یەکەم ناوەندی بەرھەمھێنانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] و [[کولەکە]] لە وڵات دادەنرێت و خاوەنی گەورەترین بازاڕی تۆوی گوڵەبەڕۆژەیە لە وڵاتدا.<ref> https://www.mehrnews.com/news/4077105/خوی-صاحب-تنھا-بازار-بورس-دانھ-ھای-آفتابگردان-کشور-است </ref><ref> https://www.irna.ir/news/82721406/بازار-کساد-تخمھ-آفتابگردان-و-کدوی-آجیلی-در-بزرگترین-بورس-ایران </ref> شارەدێی [[فیروورەق]] ناوەندی بەرھەمھێنانی [[گێلاس]]ە لە وڵاتەکەدا.<ref> https://www.isna.ir/news/97012106919/پیش-بینی-برداشت-۳%DB%B0%DB%B0%DB%B0-تن-آلبالو-در-شھر-آلبالوی-ایران </ref> فەرشی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا لە بازاڕەکانی ناوخۆ و دەرەوەدا زۆر بەناوبانگە و لەنێو ئەو فەرشانەی کە لە ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بەرھەم دەھێنرێن، فەرشی ماھی(ماسی)، [[خۆی]] لەسەر ئاستی نیشتمانی و نێودەوڵەتی تۆمارکراوە.<ref> https://web.archive.org/web/20190302121028/http://exireno.ir/محبوبیت-فرش-آذربایجان-غربی-در-بازارھا/ </ref> گەورەترین شانۆخانە لە باکووری رۆژئاوای ئەو وڵاتە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.honaronline.ir/بخش-استان-ھا-10/103204-بزرگترین-خانھ-تئاتر-شمال-غرب-کشور-در-خوی-افتتاح-شد </ref> گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای وڵاتەکە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> لە بواری ئاژەڵداریدا زۆر باشە بەهۆی ناوچە شاخاوییەکانییەوە پاوەن و لەوەڕگایەکی زۆری هەیە. ئەم شارستانە لە ڕووی نەتەوەییەوە لە نەتەوەی [[کورد]]، [[ئازەرییەکان]]، [[کورەسوننی]] و [[ئەرمەنییەکان]] پێکهاتووە و ژیان لە نێوان نەتەوەکاندا لە ئێستادا دۆستانەیە و شارستانێکی بێ کێشەیە. == جوگرافیا == [[خۆی]] لە دوای [[ورمێ]] دووھەمین شاری گرنگە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و خاڵی باکووری رۆژئاوای [[ئێران]] و [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجانە]] کە دەکەوێتە سەر سنووری [[تورکیا]].<ref> https://web.archive.org/web/20180412000948/http://econews.com/fa/content/654102</ref> ناوچەی بازرگانی خۆی وەک یەکێک لە گۆڕەپانی ئاڵوگۆڕی نێوان ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوا، ماوەیەکی زۆرە لە مێژووی ئابووری ئێراندا ئامادەیییەکی بەرچاوی ھەبووە. لە ڕابردوودا ئەم شارە ناوەندێکی ئابووری بووە و بەھۆی ھەڵکەوتی لەسەر ڕێگا بازرگانییە بەناوبانگەکانی وەک [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای [[مەککە]]، ڕێگای تەرابۆزان-جۆڵفە، چەندین کاروانسەرای ھەیە، بۆ دابەزاندنی کەلوپەل و پشوودان بۆ بازرگانان، و بازاڕێکی فراوان بۆ بازرگانیکردن بە کاڵاکانەوە، جیاواز بووە. توانای و پێگەی نێودەوڵەتی شارستانی خۆی بەھۆی ھەڵکەوتەی لەسەر ڕێڕەوی [[ڕێگای ئاوریشم]] و ھەبوونی سنووری ڕازی و ھێڵی شەمەندەفەر کە بە [[ئەورووپا]]وە بەستراوەتەوە، بە ناوچەیەکی تایبەتی ئابووری و گەشتیاری دادەنرێت.<ref> https://article.tebyan.net/352580/سفر-نوروزی-بھ-خوی-را-از-دست-ندھید-</ref><ref> https://www.irna.ir/news/82273344/فرماندار-خوی-ظرفیت-تجاری-ارزشمندی-برای-تبدیل-بھ-منطقھ-ویژھ-اقتصادی</ref> خۆی بە درێژایی مێژوو یەکێک لە گرینگترین بنکە سەربازییەکان بووە بۆ بەرگری لە [[ئێران]]. لە نزیک ئەم شارستانە شەڕی چارەنووسساز و [[شەڕی چاڵدێران]] لە نێوان ھەردوو [[سەفەوییەکان]] و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]دا ڕوویدا. لە ئێرانی کۆندا و بە تایبەت لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی]]دا ئەو خاکەی کە ئەمڕۆ پێی دەوترێت شارستانی خۆی بەھایەکی گەورەی سەربازی ھەبووە و یەکێک لە گرنگترین قەڵا سەربازییەکانی [[ئێران]] واتە قەڵای زینتا لەم خاکەدا ھەڵکەوتووە. لەبەر ئەوەی لە ڕۆژئاوای ئەترۆپاتکان([[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]]) و لە نزیک [[ئەرمینیا]] بوو، قەڵای زینتا یەکەم سەربازگە بوو کە بەرگری لە [[ئێران]] کرد کاتێک [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆم]] لە ڕێگەی [[ئەرمینیا]]وە ھێرشی کردە سەر [[ئێران]]. لەو کاتەدا کە ئێران لە ھەوڵی مومارەسەکردنی سەروەریی خۆی بەسەر ئەرمینیادا بوو، قەڵای (زینتا) بە بنکەیەک دادەنرا بۆ ئەوەی سەربازانی ئێران خۆیان بۆ ھەڵمەتی ئەرمینیا ئامادە بکەن.<ref> http://amanatazarbaijan.com/fa/contents/news/فرھنگی/تاریخ%20مردم%20آذربایجان%20/ </ref> شارستانی خۆی بە ڕووبەری ٥٥٤٨ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژئاواترین خاڵی ئێران و ئازەربایجان و لەسەر سنووری تورکیا. دوورییەکەی لە [[تاران]]ەوە ٧٨٠ کم و لە [[تەبرێز]]ەوە ١٦٥ کم. شاری [[خۆی]] بە دووری ١٣٥ کم لە شاری [[ورمێ]] ناوەندی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ڕێگای ترانزێتی [[ئێران]]-[[ئەورووپا]] ٣٠ کم لێی تێدەپەڕێت و دەکەوێتە ٦٧ کم لە سنووری تورکیاوە دوورە. شاری [[خۆی]] لە باکوورەوە بەرەو [[ماکۆ]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە بەرەو ناوچەی ئازادی ئاراس باران (جۆڵفە) و لە باشوورەوە بەرەو [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەڕوات، لە ڕۆژئاواوە بەرەو [[تورکیا]]، بۆ [[پارێزگای وان]] کە ناوەندی شاری [[وان]]ە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/4307618/وجود-موقعیت-استراتژیک-ناحیھ-صنعتی-ایواوغلی-خوی</ref> == فەرھەنگ و زمان == دانیشتوانی شارستانی خۆی ئەتوانین بڵێین نیوا و نیوە بۆ ھەردوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، لەم شارستانەدا [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجی]]) و [[زمانی ئازەربایجانی]] برەوی ھەیە، ھەرچەندە لەم شارستانەدا نەتەوەی [[کورد]] تواونەتەوە لە ناو نەتەوەی [[ئازەرییەکان]]دا، بە ھۆکاری سیاسی و ئابووری، وەک [[ھۆز]]ی [[دونبەلی]]، ھەرچەندە [[کورەسوننی]]ەکانیش ھەن کە ھەم خۆیان بە [[کورد]] دەزانن و ھەم خۆشیان بە ئازەری دەزانن. [[کورد]]ەکان زیاتر کەوتوونەتە ڕۆژاوای ئەم شارستانە و [[ئازەرییەکان]] بە پێچەوانەوە کەوتنەتە ڕۆژھەڵاتی. لەڕووی [[ئاین]]ییەوە ئەم شارستانە لە [[ئیسلام]] ئاینزاکانی([[سوننە]] و [[شیعە]]) پێکھاتووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/5650991/شھرستان-خوی-یکی-از-شھرستان-ھای-آذربایجان-غربی</ref><ref> https://web.archive.org/web/20181117071710/http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni </ref><ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes </ref> == مێژوو == مێژووی ئەم شارۆچکەیە بۆ سێ ھەزار ساڵ دەگەڕێتەوە. لە سەردەمی کۆندا، خۆی وەک شارەکانی تری ئەتۆرپاتکان لە سەردەمی مادەکانەوە تا کۆتایی ساسانییەکان لەژێر دەسەڵاتی پاشاکانی ئێراندا بووە.<ref> فرزانە ساسانپور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامە جھان اسلام. ۱۶. تھران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.</ref> پێش [[ماد]]ەکان شارۆچکەی خۆی بەشێک بوو لە ناوچەی دێرینی سان گیبوتۆ و بەشێک بوو لە خاکی [[ئورارتوو]]. لە کۆندا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی بوونی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] زۆر گرنگ بووە.<ref> https://books.google.com/booksid=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> لە سەردەمی ئەرمینیای گەورەدا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە پارێزگای نۆر-شیراک (ئەشکار). خوی لە سەدەی ھەشتەمی زایینیدا باسی لێوە کراوە و لەلایەن ئەنانیا شیراکاتسی لە "ئەشخاراتسویتس"دا بە ھێر ناوی لێنراوە. لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی|ئەشکانیدا]] خۆی دەروازەی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] بوو لە باکووری ڕۆژئاوا. لە دەوروبەری ساڵی ٣٧ی پێش زایین، مارک ئەنتۆنی لە یەکێک لە جەنگە زۆر و بەردەوامەکانی ڕۆم و پارتدا، ئەو دەشتەی بڕیبوو کە دەکەوێتە نێوان خوی و ماراند.<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Lida Balilan Asl, Elham Jafari. "Khoy's Expansion from Early Islam to Late Qajar According to Historical Documents" published spring 2013. vol 3 </ref> یەکێک لە توخمە مێژووییە گرنگەکانی ئەم شارە کڵێسای سورپ سەرکیسە. بەڵگەنامە [[ئەرمەنییەکان]] نووسیویانە کە بەرواری دروستکردنی دەبێت یان ساڵی ٣٣٢ یان ٣٣٣ی زایینی بێت. لە شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری، کڵێساکان دەبینرێن و باس لەوە دەکرێت کە ھەمیشە [[ئەرمەنییەکان]] بڕێکی بەرچاو لە دانیشتوانی شارەکەیان پێکھێناوە. تا نیوەی یەکەمی سەدەی یازدەھەم [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]] چالاکانە ھەوڵیان دەدا خاکەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆیان کۆبکەنەوە، لە ھەوڵێکدا بۆ ھەڵمژینی شانشینە ناجێگیرەکانی ئەرمەنستان. لە ساڵی ١٠٢١-١٠٢٢ ئیمپراتۆر باسیل دووەم سەرکردایەتی سوپاکەی کرد تا '''خۆی''' لە ماوەی ١٧٥ کم لە دوین، و تەسلیمبوونی پاشایەتی لە شانشینی ئارتسرونی [[وان]]ی بەدەستھێنا.<ref> https://books.google.iq/books?id=Pzg8AAAAIAAJ&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> لە ساڵی ١٢١٠ شارەکە لەلایەن ھێزەکانی شانشینی جۆرجیا داگیرکرا کە لەلایەن تاماری گەورەوە نێردرابوو لە ژێر فەرمانی زەکەریا و ئیڤانێ مخارگردزێلی. ئەمەش وەڵامێک بوو بۆ دەرکردنی ئەنی کە لە ژێر کۆنترۆڵی جۆرجیادا بوو کە لە ساڵی ١٢٠٨ ڕوویدا و ١٢ ھەزار مەسیحی بە مردن بەجێھێشت.<ref> L. Baker, Patricia; Smith, Hilary; Oleynik, Maria (2014). Iran. London, United Kingdom: Bradt Travel Guides. p. 158. </ref><ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Salia, Kalistrat (1983). History of the Georgian nation. Madison, WI: University of Wisconsin. p. 181. </ref><ref> https://books.google.iq/books?id=WjQfo3a1eVMC&redir_esc=y </ref> === سەردەمی سەفەوییەکان === لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی نزیکی لە سنووری [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگ بوو. [[شا ئیسماعیلی یەکەم|شا ئیسماعیل سەفەوی]] لە ساڵی ٩٢٠ی کۆچی/١٥١٤ی زایینی لە [[شارستانی چاڵدێران|چاڵداران]] کە نزیکەی حەفتا میل لەم شارۆچکەیەوە دوورە، لە لایەن سوڵتان [[سەلیمی یەکەم]]ەوە تووشی شکستێکی قورس بوو. لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا چەندین جار شارۆچکەی خۆی و ناوچەی [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] لە لایەن سوپای عوسمانییەوە ھێرشی کرایە سەر. ئەولیا چەلەبی، مێژوونووسی عوسمانی، یەکێک لەو ھێرشانە بەم شێوەیە ڕوون دەکاتەوە: <blockquote> لە ٢١ھەمین ڕۆژی گەمارۆدانی خۆی، ھێزەکانی عوسمانی لە بەشێک لە شارە داگیرکراوەکە ڕێگای ژێر زەوییان ھەڵکەند و نزیک بە چوار ھەزار کەسی خەڵکی قزڵباش گیانیان لە دەست دا. بەڵام خەڵکی خوی لە ئایینە درۆزنەکەیاندا سەقامگیر بوون و وازیان لە شەڕ ھێنا. دوای ئەم ڕووداوە سەردار محەممەد پاشا ئەماسیەی داگیر کرد و سنەوڵا پاشا لەگەڵ فەرماندەی گارسۆنی وان و سەربازانی یامین و یاسار و جانیسارەکانی ئەو وڵاتە، ئیلیان داگیر کرد. خوی بە تەقەمەنی تەواوەوە نارد بۆ یارمەتیدانی گەمارۆدراوەکان. ھێزە بێسنوورەکانی ئەلعوسمان بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی جۆراوجۆر و زۆر بە شەو و ڕۆژ گورزی چەقێنەریان داوە. دواجار دوای ٥٧ ڕۆژ لە گەمارۆدان و شەڕی چڕ، لە ١٨ی شەعبانی ١١٣٦ی کۆچی، ئەو شارۆچکەیە لە سەرخۆ داگیرکرایەوە. شەھباز خان و میرزا جەلال بە ٣٠٠٠ قزڵباش کۆمەڵکوژ کران و موڵک و ئەندامانی بنەماڵەکەیان بردران و بەدیل گیران. ڕۆژی دواتر لە شار نوێژ کرا و وتارێک بە ناوی "سوڵتان" خوێندرایەوە. دوای خۆی چروس بە ئاسانی گیرا.<ref> http://www.iichs.org/index.asp?id=1274&doc_cat=1 </ref> </blockquote> === [[دونبەلی]]ەکان === [[پەڕگە: Jafar Qoli Khan Donboli (Jaʿfarqolī Khan).jpg |وێنۆک| جەعفەر قولی خانی دۆنبەلی]] دونبەلی لە [[جزیر|بۆتان]]ەوە ھاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[سێرت]] و [[جزیر]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە کە لە خزمەت تورکمانانی [[ئاق قۆیونلوو]] بوو، و ھەروەھا ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سەکماناوا([[ماکۆ]]) و '''خۆی''' بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە ھەرێمی چورس و [[سەڵماس]]ی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە میرنشینەکەیان بۆ '''چورس''' و '''خۆی''' پەرە پێدا و ھەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی ھاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی '''خۆی''' و [[تەورێز]].<ref>{{cite web |title=DONBOLI |publisher=Encyclopaedia Iranica |last=Oberling |first=Pierre |url=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |accessdate=2011-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |archive-date=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |dead-url=yes }}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی '''خاناتی خۆی''' و ھەروەھا [[تەورێز]]یشیان دەکرد. ئەوان ھەروەھا ھاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری ھەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و [[سەڵماس]]. ساڵی١٧٣٤ نەجەف قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی ھیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) [[تەورێز]]. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و ھەروەھا لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش ھەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف قولی خان و شاباز خانی دووھەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی '''خۆی''' و [[سەڵماس]] بە شاباز خانی دووھەم بەخشرا و نەجەف قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەھباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەھباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەھێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەھباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووھەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین قولی خان بوو بە ئەمیر ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو ھەروەھا لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاھەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە ھاوپەیمانی ئیبراھیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر قولی خان بوو بە جێنشینی. ھەروەھا لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ ھات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقێکی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> === جەنگی جیھانی یەکەم === لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا ئەم شارۆچکەیە بە ھۆی نزیک بوونی لە سنووری [[ڕووس]]ەکان گرینگییەکی زۆری ستراتیجی ھەبوو. پاشماوەی دیوارەکانی بەرگری شارۆچکەکە کە لە سەدەی ١٣ی کۆچی/١٩ لەسەر داوای فەتح عەلی شا لەلایەن ژەنەراڵ گاردنەوە دروستکراوە، تا ئێستاش دەبینرێت. دواتر شارۆچکەی خۆی شاھیدی ململانێی توندی نێوان ناسیۆنالیستەکان و شاھانەی پێشوو بوو لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەمدا.<ref> Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (بە انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014. </ref> ئەحمەد کسرەوی لە کتێبی "ھەژدە ساڵی ئازەربایجان"دا بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: <blockquote> ھەروەھا پێنج شەش ھەزار ئەرمەنی لە [[یەریڤان]] و [[وان]] و نەخچیڤانەوە پەیوەست بوون بە شەڕڤانە [[مەسیحی]]یەکانەوە. ئەمە قەبارەی جەماوەرەکەیانە و ھەموویان یەکگرتوو بوون و ھەوڵیان دەدا بۆ خەون. لەو ژمارەیەش ٢٠ ھەزار سەرباز مەشقیان پێکراوە، ٨٠٠ سەرکردەی [[ڕووسیا]]ش نەچوونە رووسیا، بەڵکو لەگەڵیان ماونەتەوە و بە ھاوکاری ٧٢ سەرکردەی [[فەرەنسا]] رێبەرایەتییان کردووە. چەکەکانیان ٢٥ تۆپ و ١٦٠ تیر بووە. نیکتین، کونسوڵی [[ڕووسیا]]، شێت، کونسوڵی [[ئەمریکا]] و گوجەل، بەرپرسی نەخۆشخانەیەکی [[فەرەنسا]]، بەرپرسی سیاسەت و ڕێنمایی بوون. لە [[ئاشوورییەکان]]ەوە، دوای کوژرانی مارشمیۆن، ئاغا پاترۆس بەرپرسی کاروباری سەربازی بوو. ھەروەھا مەلیک خوشابە بە یەکێک لە سەرکردەکان ھەژمار دەکرا، بەو ھەوڵانە دەکرا چیت لە دژی ھێزێکی وا بکردایە.<ref> کسروی، سید احمد (۱۳۷۱) تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، انتشارات امیر کبیر، تھران ص 84 </ref> </blockquote> لە یەکەم ڕۆژی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩١٨ و ١٣ی ڕەمەزانی ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی ھەواڵی تێپەڕبوونی ئەندرانیک ئۆزانیان لە [[ئاراس]]ەوە بە تەلەگراف گەیشتە شەھبەندەری. ھێزێکی ٥٠٠ کەس کە لە سەربازی عوسمانی و سواری ئێرانی پێکھاتبوون ئەو شەو بە مەبەستی بەرگری بەرەو ئیۆ ئۆغلی بەڕێکەوتن، لە تاریکی شەودا سەربازانی عوسمانی لە دەرگا بە دەرگە بە دوای [[ئەرمەنییەکان]]دا دەگەڕان.<ref> تاریخ خوی، ریاحی، ص 508 </ref> کە لە دەروازەی ساش ڕووبەڕووی ھێزی ئەندرانیک بووەوە و شەڕێک ڕوویدا، کە دەرئەنجامەکەی سەرکەوتنی ئەندرانیک بوو. بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممە ٣ی تەمووزی ١٩١٨، ڕیزەکانی ھێرشبەران لە تەنیشت شارەکە دەرکەوتن،<ref> دھقان، علی (1348). سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرھنگی اجتماعی تاریخی رضائیە، تھران: ابن سینا. ص 530 </ref> وە بە شاردنەوە لە کێڵگەکانی تەنیشت شار، نیوەی شارەکەیان گەمارۆدا.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 84 </ref> گەمارۆی خۆی لە ھەمان کاتدا بوو لەگەڵ ھەڵمەتی عوسمانییەکان بەرەو [[ورمێ]]، کاتێک لە گەمارۆکەیان زانی، ڕێگایان بۆ خۆی گۆڕی. لەم نێوەندەدا خەڵکی ئەو شارە بە یارمەتی چەند چەکدارێک تا ھاتنی عوسمانییەکان بەرەنگاری بوون. لەم چوارچێوەیەدا، کسرەوی لە مێژووی ١٨ ساڵەی ئازەربایجاندا دەنووسێت: خۆییەکان لە دژی ھەموو بەرنامە زیانبەخشەکان و نەبوونی چەکی کانزایی شەڕیان کردووە. ئەو چەند عوسمانییە بریندارەش یارمەتیان دا و ھەریەکەیان سواری بەردێکی تر بوون و ھەوڵیان دا. ھەروەھا ژنەکان پەیوەست بوون بە پیاوەکان و درێغییان نەکرد لە یارمەتیدانیان، ھەروەھا ئاو و شروب و خۆراکیان بۆ سەربازەکان ھێنا و ئەمەش ورەیان زیاتر کرد و چەند سوارەیەکیش ھاتبوون بۆ یارمەتیدان و ئەمەش سەرچاوەی ھاندانیش بوو.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 753 </ref> دوای گۆڕینی ڕێگا بەرەو خۆی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سوپای عوسمانی لە پاشنیوەڕۆی یەکێک لە ڕۆژانی ٥ یان ٦ی کانوونی دووەم بگاتە خۆی. بەپێی نوسینەکەی ئەمین ریاحی، تۆپخانەکانی عوسمانی ھێزەکانی ئەرمەنیان لەژێر تەقە گرتووە و لەماوەیەکی کەمدا ھەموویانیان چەقاندووە و ناچاریان کردووە ھەڵبێن. چیای غەزەنفەر کەوتە دەست عوسمانییەکان، شەڕەکەش لە پشتی شارەکەوە بەردەوام بوو تا نزیکی ئێوارە، سوپای عوسمانی گەیشتە تەشقەند و بەردەوام بوو لە تەقاندنی تۆپ بەرەو سەید ئاباد و بەدواداچوونی [[ئەرمەنییەکان]] کرد تا جۆلفە، دواجاریش کاتێک ئەرمەنییەکان بە [[ئاراس]] و... عەتاش لێدانی کردنەوەی پردەکە ڕاونانەکەی ڕاگرت.<ref> اریخ خوی، ریاحی، ص511 </ref> بە وتەی مێھدی ئاگاسی، عەلی ئیحسان پاشا دوای شکستی ئەندرانیک زۆربەی ھێزەکانی بەرەو [[ورمێ]] جوڵاند و بووە ھۆی سەرکەوتنی [[موسڵمان]]ان لە دژی [[مەسیحی]]یەکان کە لە لایەن ھێزەکانی [[بەریتانیا]] و [[فەرەنسا]] پشتیوانیان لێدەکرا.<ref> تاریخ خوی، مھدی آقاسی، دانشکدە ادبیات و علوم انسانی تبریز 1350، ص 432 </ref> [[پەڕگە:Khoy views.JPG|وێنۆک|300px|سەرانسەری خۆی]] ===شۆڕشی [[سمکۆ]]=== [[پەڕگە:Simko Sikaki.jpg|وێنۆک|چەپ|[[سمکۆ|سمکۆی شکاک]]]] * دوای لاواز بوونی [[ڕووسیا]] بەھۆی شکانی لەسەریەکی لە جەنگی (ڕووسیا-ژاپۆن)دا بەرەی ڕۆژھەڵاتی دوور، عوسمانییەکان لە [[ئاب]]ی [[١٩٠٦]]دا ناوچەی ورمێیان داگیرکرد جگە لە شاری [[ورمێ]]، بەبیانووی کێشەی سنوری نێوان ئێران و عوسمانی کە ھەرگیز ئەم کێشە سنوریەیان بۆ یەکلا نەدەبووەوە، پاشان عوسمانیەکان سەربازەکانی کۆکردەوەوە بردنی بۆبەرەی (باڵکان) کە لەوێ توشی شاکان ببوون، دوای پێکدادان لە [[تەورێز]] ڕووسەکان [[ورمێ]]یان داگیر کرد لە ساڵی [[١٩١١]]دا. * لەسەروبەندی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا شاری [[ورمێ]] دەست بەدەستی دەکرد بەدەست زلھێزەکانی ناوچەکەوە، دوای [[شۆڕشی ڕووسیا]] لەساڵی [[١٩١٧]]دا، بەرپرسیارێتی و بەڕێوەبردنی شاری ورمێ ڕادەستی ئەنجومەنی مەسیحی ئاشووری(موتاوا)کرد. پاش زنجیرە تاوانێکی ناسۆراوی و تاوانی خوێناوی وەک سەربڕین و رەشەکوژی موسوڵمانان لە [[ورمێ]] لەلایەن مەسیحیەکانەوە لە (٢٢/٢/١٩١٨). ئەم تاوانانە وەھای کرد کوردان بکەونە خۆیان و شۆرش بەرپا بکەن ئەوەبوو بەسەرکردایەتی [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] دەستی پێکردو ھەر لەوساڵەدا (مارشەمعون)ی سەرکردەی [[ئاشووریەکان]] بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا، ھاتنی (٢٠ھەزار) ئاوارەی ئاشووری لە[[وان]]ەوە بۆ ناوچەی ورمێ لە ئەنجامی شەڕی عوسمانی و ئاشووری، وە نفوسی (٥٠ھەزار بۆ ٧٠ھەزار) ئاشووری کۆچیان پێکرا لە ورمێوە بۆ باشووری [[ئێران]] تاوەکو لە ژێر پاراستنی [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]]دابن، ئەم کۆچە بەکۆمەڵە لە ژنان و منداڵان بەڕەو بەناو [[ساینقەڵا]] و [[ھەمەدان]]دا بران، دواتر ئاوارەکان برانە [[بەعقووبە]]ی باکوری شاری [[بەغدا]] نیشتەجێکران، دوای ڕۆیشتنی ئاشوورییەکان (سۆنتاگ)، قەشەی پیرۆزی کاسۆلیکی و (ئێچ.فلاومەر)ی موژدەبەر کوژران لە (ئابی ١٩١٨ز)دا لە ورمێ. * ئیسماعیل ئاغا کە ناسرابوو بە [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] شاری ورمێی ڕزگارکرد لە [[ھاوین]]ی ساڵی [[١٩١٩]]دا، لە ساڵی [[١٩٢١]]دا ھێزیکی زۆر لە [[تاران]]ەوە، بەمەبەستی پشتیوانیکردنی ھێزەکانی ئێران لەنێوچەکە، گەیشتە شاری [[تەورێز]]. ھێشتا سوپای ئێران لە تەورێزەوە بەرەو [[کوردستان]] رێنەکەوتبوون کە [[سمکۆ]] فەرمانی گرتنی شاری [[مەھاباد]]ی دەرکرد. رۆژی [[٦ی تشرینی یەکەم]]ی ساڵی [[١٩٢١]]، ھێزەکانی کورد شاری [[مەھاباد]]یان گەمارۆدا. ئێران تیپێکی (٥٥٠) کەسی ژاندار و سەربازیان لە مەھاباد مۆڵدابوو. پاش چەند رۆژ گەمارۆدانی شار، لە ئەنجامی شەونخونی و ھێرشی خێرای ھێزەکانی [[سمکۆ]]، سەنگەرەکانی چەکدارانی ئێران، یەک لەدواییەک گیران و توانای بەرگریکردنیان نەما. لە ئاکامدا (سەد و پەنجا ئەفسەر و سەرباز)ی ئێرانی کوژران و چوارسەد کەسی دیکەشیان لێ بەدیل گیرا. دوابەدوای داگیرکردنی [[مەھاباد]] لەلایەن [[سمکۆ]]وە، ئەفسەرێکی سوێدی بەنیوی (لاند بێرگ)، فەرماندەیەتیی ھێرشێکی تازەی پێسپێردرا. لەشکری لاند بێرگ، ملی رێگەی گرتەبەر و لەناوچەکانی رزگارکراوی کوردستان نێزیک بووەوە. سمکۆ، ھێزێکی(٢٠٠) کەسیی کۆکردەوە و بەرنامەی تێکشکانی لەشکری [[ئێران]] بە فەرماندەیی ئەفسەری [[سوێد]]ی داڕشت. لەھێرشێکی خێرا و لەنەکاوی ھێزی چەکداری [[کوردستان]]دا، بە سەدان چەکداری ئێرانی کوژران و پاشماوەی ھێزەکەشیان ھەڵاتن و لەناوچەکە دوور کەوتنەوە. لەو شەڕانەدا فەرماندەی ھێزی ئازەرییەکان (سام خانی ئەمیر ئەرشەد) بوو. ئەمیر ئەرشەد برای '''زەرغام''' فەرماندەی سوپای ئازەرییەکان و ئەو کەسە بوو کە لە شاری [[تەورێز]] بە داڕشتنی پیلان '''جەعفەر ئاغای''' برا گەورەی [[سمکۆ]]ی کوشتبوو. (سام خانی ئەمیر ئەرشەد)، بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا و بەوجۆرە تۆڵەی خۆی لە (زەرغامی) دوژمن بە [[کورد]] و بکوژی براکەی، سەندەوە.<ref>https://psri.ir/?id=ixxmziuz</ref> * ھێزەکانی [[ئێران]] لەبەرامبەر ھێزەکانی [[سمکۆ]]دا، پەیتا پەیتا تووشی شکست دەبوون و شار و ناوچەیەکی زیاتری کوردستان ئازاد دەکرا و، دەکەوتەژێر دەسەڵاتی [[سمکۆ]]وە. فەرماندەکانی ئێران، جارێکی دیکە، ھێز و توانای خۆیان تاقیکردەوە و ھێرشیان ھێنایەوە. لەدوو نەبەردی گەورە و خوێناویدا کە لە [[ئازادگان]] و [[قەرەتەپە، خۆی|قەرەتەپە]] ڕوویاندا، ھێزەکانی ئێران تێکشکان و بەرەو شاری [[خۆی]] ھەڵاتن، بەڵام ھێزی کوردستان بەردەوامبوون لە ھێرشیان و لە سەرەتای [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٢١]] سەرکەوتووانە چوونە نێو شاری [[خۆی]] و ئەو شارەی کوردستانیش لە ھێزەکانی داگیرکەری ئێرانی پاک کرایەوە. رێز و خۆشەویستیی خەڵکی [[کورد]] بەرامبەر بە [[سمکۆ]]، بەرادەیەکی زۆر پەرەی سەند. تەواوی سەرۆک [[ئێڵ]] و [[ھۆز]]ەکانی [[کوردستان]]، بەتایبەتیی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]، سەریان بۆ نەوی کرد و سمکۆیان بە سەرۆک و رێبەری خۆیان دەزانی. ھەر لە سنووری [[باکووری کوردستان]] – لە [[ماکۆ]]وە تاکو [[بانە]] و [[مەریوان]] بەدرێژایی سەدان کیلۆمەتر، لەژێر دەستی ھێزەکانی داگیرکەری [[ئێران]] پاک کرایەوە. * لەمانگی [[خەرمانان]]ی [[١٩٢٢]]دا، ھێزێکی ئامادەی پەروەردەکراو، لە [[تاران]]ەوە بە فەرماندەیەتیی (ژەنەڕاڵ جھانبانی)، ھەروەھا لەشکرێک لە ئازەرییەکان ئامادە دەکرێت. جگە لەوە ژمارەیەکی زۆر لە [[ئەرمەنییەکان]]ی [[ئێران]]، خولی راھێنانی سەربازیی تەواو دەکەن و خۆبەخشانە تیپیکی سەربازیی پێکدێنن. کابرایەکی ئەرمەنی بەنێوی (زرایۆف)، دەبێتە فەرماندەی تیپی ئەرمەنییەکان کە لە سوپای پێشووی [[ڕووسیا]]ی تزاریدا، ئەفسەر بووە. ئەوجا نەخشەی ھێرش بۆ سەر داگیرکردنەوەی کوردستانی ئازاد و لەنێوبردنی ھێزی چەکداری کورد دادەڕێژن. سوپای [[ئێران]] بەرەو شارەکانی [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەکەوێتەڕێ. ھێزەکانی [[کوردستان]] سێ ھێرشی گەورە دەکەنە سەریان و زەرەر و زیانێکی زۆر بە دوژمن دەگەیەنن، بەڵام وەک جارەکانی پێشوو ناتوانن ھێزی دوژمن بشکێنن. بۆ جارێ چوارەم ھێرش دەبەنەوە سەریان و ئەوجارەیان دەبێتە (شەڕی مان و نەمان). لەزۆرجێگەدا بەرەوڕووی یەکدی دەبنەوە و لێیان دەبێتە شەڕی دەست و یەخە و بە [[خەنجەر]] و [[شمشێر]] پەلاماری یەکتر دەدەن. لەئاکامدا بەھۆی تۆپبارانی خەستی تۆپخانەی [[ئینگلیز]]ەکان و زۆربوونی ژمارەی چەکدار و چەک و فیشەکی دوژمنەوە لەشکری کورد دەشکێت و بەناچاری پاشەکشێ دەکات. سوپای دوژمن، پاش چەند رۆژ، شاری [[ورمێ]] داگیر دەکاتەوە. شایانی باسە شاری ورمێ ماوەی (چوار ساڵ) لەژێر دەسەلاتی [[کورد]]دا بوو. لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا کە ورمێ بەدەست کوردەوە بوو، رۆژنامەیەکی کوردی بەنێوی '''رۆژی کورد و شەوی عەجەم''' بڵاودەکرایەوە کە سەرنووسەرەکەی ناوی (محەممەدی تورجانیزادە) بوو. ھێزەکانی [[ئێران]] پاش داگیرکردنەوەی [[ورمێ]]، درێژەیان بە ھێرشەکانیان دا و، ھەموو ناوچەکانی کوردستانی ئازادیان داگیر کردەوە و دەستیان کرد بە گرتن و کوشتن و لەسێدارەدانی رۆڵەکانی کورد و سووکایەتیکردن بە خەڵکی رەشوڕووتی کوردەواریی. * لەدوای شکانی شۆڕشی [[سمکۆ]] و گرتنەوەی ناوچەکە لەلایەن سوپای ئێرانەوە بەھاوکاری بەریتانیا، سمکۆ چەند جارێک شۆڕشی بەرپاکردەوە بەڵام ناکام بوو شکستی دەھێنا و تاوەکو دواجار بە ناوی گفتوگۆوە فێڵیان لە سمکۆ کرد و لە شارۆچکەی [[شنۆ]] شەھیدیان کرد لە ٣٠ی [[حوزەیران]]ی [[١٩٣٠]]، بەمەش شۆڕشی سمکۆ کۆتای ھات. === [[جەنگی جیھانیی دووەم]] === بریتی بوو لە ناکۆکییەکی نێودەوڵەتی وێرانکەر کە لە ٧ی [[تەممووز]]ی [[١٩٣٧]] دەستی پێکرد لە [[ئاسیا]] و لە ١ی [[ئەیلوول]]ی [[١٩٣٩]] لە [[ئەورووپا]] و لە ساڵی [[١٩٤٥]] کۆتاییی ھات. لە ۲٥ی [[ئاب]]ی [[١٩٤١]]دا ھێزەکانی [[یەکێتیی سۆڤیەت]] لە باکوورەوە و ھێزەکانی [[بریتانیای مەزن]] لە باشوورەوە ھاتنە خاکی [[ئێران]]ەوە، بە ھۆکارەکانی ئەوەی ڕەزا شا لایەنگری و مەیللی بۆ [[ئەڵمانیای نازی]] ھەبوو وە نازییەکان چاویان بڕیبووە وزەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و ھەروەھا یارمەتی ھاوپەیمانان لەڕێی [[ئێران]]ەوە ئەگەشتە [[ڕووسیا]]. ھەرێمی [[ورمێ]] و [[سەڵماس]] و [[خۆی]] و [[شارستانی چاڵدێران]] و [[ماکۆ]] و [[پۆلدەشت]] تایبەت مەندی خۆیان ھەیە کەتا ڕادەیەک زۆر لە ھەرێمەکانی دی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] جیاوازە، ئەویش تێکڵاو بوونییەتی لەگەڵ ناوچە [[ئازەربایجانی]]یەکان و گیرۆدە بوونییەتی بەو ناکۆکی و کێشە مەزھەبی و نەتەوەییە مێژووییەی نێوان دوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی]] کە بە کێشەی کورد و عەجەم دەناسرێت. ئەم کێشەیە کە ناوەڕۆکەکەی لەسەر زەوی و چەسپاندنی دەسەڵات و پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتییە، لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چینە کاربەدەستەکان و دەسەڵاتدارانی [[ئێران]] بەمەبەستی خۆش کردنی ئاگری دووبەرەکی و بەدەستھێنانی بەرژەوەندییەکانیان زیاتر قوڵ بووەوە. حکومەتی ناوەندی بەردەوام ئاسانکاری بۆ [[ئازەربایجانی]] کردنی ناوچە [[کورد]]نشینەکان دەکرد و پاڵپشتی موڵکدارە عەجەمەکانی دەکرد تا زەوی و زاری کوردەکان زەوت بکەن و لە ناوچە دەشتایی و بەپیتەکان ھەڵیان کەنن و بەرەو چیاکان پاڵیان نێن. لەلایەکی ترەوە بەھۆی ھاو مەزھەبی [[ئازەربایجانی]] و [[فارس]] حکومەتی ناوەندی لە ڕووی ئابووری و دەسەڵاتەوە باوەشی بۆ بەشێکی زۆری دەرەبەگ و ئەریستۆکراتی [[گوند]] و بۆرجوای بازرگانی عەجەمەکان کردبووەوە لە سەر حسابی [[کورد]]ەکان ڕۆژ بەڕۆژ پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیان بەھێزتر دەکرد تا لەھەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەکی کورد و دەسەڵاتی ناوەندیدا وەک ئامڕاز و لەمپەرێک دژی [[کورد]] بەکاریان بھێنێت.<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان| ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/wp-content/uploads/2017/09/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = پ.ی.د یاسین [[سەردەشت]]ی | نووسەرەکانیتر = |قاڵب = |زمان = [[کوردیی ناوەندی]]}}</ref> ===[[کۆماری کوردستان]]=== [[پەڕگە: Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|وێنۆک|400px|چەپ|نەخشەی [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]]]] لەسەرەتای داگیرکاری [[ئێران]] لە باکوور و باشوورەوە و لابردنی [[ڕەزا شا]]، بۆشاییەکی کارگێڕی درووست بوو بەتایبەت لەناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا و گەندەڵی و بەرتیلخۆری زیادی کرد و حکومەتی ناوەندی گوێی بە ناوچەکە نەدا، [[کورد]]ەکان لەڕێی دروستکردنی ئەنجومەنەوە ناوچەکەیان بەڕێوەدەبرد، ھەروەھا [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] درووست بوو کە ئەمە بووە ھۆی پاڵنەری [[کورد]]ان کە وەک ئازەرییەکان بیر لە درووستکردنی [[کۆماری کوردستان]] بکەنەوە کە ئاوات و خەونی لە مێژینەی کوردان بوو، ئەم کۆمارە بووە پڕکردنەوەی بۆشایی دەسەڵات لە [[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[شنۆ]] و [[مەھاباد]] و [[بۆکان]] و [[سەردەشت]] و [[سەقز]].<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"/> [[کۆماری کوردستان]] یان '''کۆماری مەھاباد''' لە ٢ی [[ڕێبەندان]]ی ٢٦٤٦ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی [[کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]] لە [[رۆژھەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)]] دامەزرێنرا و پێشەوا [[قازی محەممەد]] وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]دا و لە دوای [[کۆماری ئارارات]] لە [[تورکیا]] دامەزرا. پایتەختەکەی شاری [[مەھاباد]] بووە کە ئەکەوێتە باکووری خۆراوای [[ئێران]]. دامەزران و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێیەی لەنێوان [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤییەت]] دا ھەبوو کە [[شەڕی سارد]]ی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەندیی ئێران دەرھێنا. لە شاری مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەکەیان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەممەد، سەرۆکی بنەماڵەی قازی، بە سکرتێریی پارتەکە ھەڵبژێردرا. کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەممەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی (٥ ساڵ) تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]، دەتوانرێت بە بەستنی پەیمانی یەکێتی و بێلایەنی لەنێوان [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] کە لە ۳ی [[نیسان (مانگ)|نیسان]]ی [[١٩٤٦]]دا لەلایەن ژمارەیەک لە نوێنەرانی ھەردوولاوە لە [[تەورێز]] مۆرکرا. بە دەسکەوتێکی سیاسی مەزن و وەچەرخانێکی ئەرێنی لە پەیوەندییەکانی ھەردوولا دابنرێت. وەک ئاشکرایە لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چەند ساڵەی حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی [[ئێران]]، دوژمنایەتی و ناکۆکییەکی مێژوویی قووڵ لە نێوان ھەردوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] درووست ببوو، بیرتەسکی ناسیۆنالیستانەی بەشێکی زۆری سەرانی حکومەتی میللیی ئازەربایجان کە ئامادە نەبوون دان بەدەسەڵاتێکی سیاسی کوردی جیاو سەربەخۆ لە دەسەڵاتەکەیاندا بنێن، پێیان وابوو گەلی کورد دەبێت لە ڕێگەی نوێنەری خۆیانەوە بۆ مەجلیسی میللی ئازەربایجانی گوێڕایەڵی خۆیان بۆ حکومەتی ئازەربایجانی ڕابگەیەنن و بیر لە ھەنگاوی سەربەخۆ نەکەنەوە. شایەنی باسە بە دامەزراندنی حکومەتی میللیی کوردستان ناکۆکییەکانی ھەردوولا توندتربوو، دەسەڵاتدارانی ئازەربایجان دژی ئەوە وەستانەوە کە قەڵمڕەوی حکومەتی کوردستان [[شار]]ە [[کورد]]ییەکانی ([[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] و [[میاندواو]]) بگرێتەوە بەو بیانووەی گوایە زۆرینەی ئەم شارانە ئازەرین. ئەو شارانەی کە کورد بە بەشێکی جیانەکراوەی خاکی کوردستانی دەزانی و بە ھۆی سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگە)وە دەسەڵاتی ناوەندییان لێوەدەرنرا بوو. (سەرھەنگ زەنگەنە) سەرکردەی ھێزە ئێرانییکان لە شاری [[ورمێ]] بڕیاریدا چەک فڕێ نەدات و بەرگری بکات دژی ھێزە دیموکڕاتەکان، ئینجا کەوتە دامەزراندنی حکومەتێکی سەربازی بە مەبەستی چاوترساندن چەند جارێک کوشتاری بە کۆمەڵی لە گوندە ئاشووری و کوردەکانی دەورووبەری ورمێ کرد، تا سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگ) لە [[گوند]]ی [[بەراندێز]]ەوە پەلاماری شاریاندا و دوای ڕۆژێک شەڕ لە ۱٨ی [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٤٥]]دا [[ورمێ]]یان گرت و سەرھەنگ زەنگەنە دەست بەسەر کرا. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکانی [[ورمێ]] و دەورووبەری لەو کێشەیەدا پێیان خۆش بوو بە قازانجی [[کورد]]ەکاندا بکەوێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان لە سۆنگەی پاراستنی شوێن و پایەی چینایەتیان حەزیان بەکەوتنە ژێر دەسەڵاتێکی چەپڕەوی ڕادیکاڵ نەدەکرد، بۆیە زۆریان ھانی سەرانی حکومەتی کوردستان دەدا پایتەختەکەیان لە [[مەھاباد]]ەوە بەرنە شاری [[ورمێ]]، لە ڕاستیدا ھەر ئەم ھۆکارەش بوو پاڵی بە قەرەپەپاغەکانی [[نەغەدە]]وە نا ببنە [[پێشمەرگە]] لە سوپای میللیی کوردستاندا. == دابەشی کارگێڕی == دابەشکارییە کارگێڕییەکانی ئەم شارستانە، بەپێی ئەوەی لە ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو وڵاتدا ھاتووە، بەپێی [[ناوچە]] و [[شار]] و [[گوندەوار]] و [[گوند]]، بەم شێوەیەیە: === ناوچەکان === [[ناوچە]] بریتییە لە یەکەیەک لە دابەشکردنەکانی وڵاتی ئێران کە ڕووبەرێکی جوگرافی دیاریکراوی ھەیە، کە بە یەکگرتنی چەند [[گوندەوار]]ێکی دراوسێ پێکدێت کە لە چەند کێڵگە و شوێن و [[گوند]] و ئەگەری ھەیە لە [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]] پێکبێت، کە لە ڕووی ھۆکارە سروشتییەکان و کۆمەڵایەتی، کولتووری، ئابوورییەوە و بارودۆخی سیاسی، یەکەیەکی یەکسان پێکدەھێنن، ھاتوونەتە بوون، پێکھێنراون.<ref> https://www.amar.org.ir/ارتباط-با-ما/تقسیمات-کشوری</ref> بەپێی دابەشکردنی وڵاتەکان لە ساڵی ٢٠١٦دا شارستانی خۆی چوار ناوچەی ھەیە بە ناوەکانی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]]، [[ناوچەی سەفایە]]، [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]]. [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]] ٥ گوندەوار لەخۆ دەگرێت(دیزج، قەرەسو، فیرۆراق، گۆھران و ڕەحالی). [[ناوچەی ئێوۆغلی]] گوندەواری(ڤاڵدیان و ئێوۆغلی) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی سەفایە]] گوندەوارەکانی(سەکمانئاباد و ئالەند) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی کۆتۆل]] گوندەوارەکانی (زارێ و کۆتۆل) لەخۆدەگرێت. {| class="wikitable sortable" |+ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی خۆی بەپێی دابەشکردن<ref> https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-بھ-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 </ref> !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوەندی ناوچە !ناوی ناوچە |- |٢٨٨٬٢٦٩ |٨٥٬٣٤٢ |[[خۆی]] |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |- |١٩٬٥٤٣ |٤٬٨٩٣ | [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |[[ناوچەی سەفایە]] |- |١٦٬٢٥٩ |٥٬٠٥٥ | [[ئێوۆغلی]] | [[ناوچەی ئێوۆغلی]] |- |٢٤٬٥٩١ |٥٬٨٣٨ |[[کۆتۆل]] | [[ناوچەی کۆتۆل]] |} === شارۆچکە و شارەدێ === شارستانی خۆی خاوەنی ٦ شارۆچکە و شارەدێیە، سێ شارۆچکە و شارەدێی [[خۆی]]، [[دیزەدیز]] و [[فیروورەق]] دەکەونە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]]. ھەر سێ شارەدێی [[ئێوۆغلی]] و [[کۆتۆل]] و [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] بەڕیز لە [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]] و [[ناوچەی سەفایە]] ھەڵکەوتوون. {| class="wikitable sortable" |+دانیشتوانی شارۆچکە و شارەدێیەکانی شارستانی خۆی !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوچە !ناوی شار |- |١٩٨٨٤٥ |٥٩٩٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[خۆی]] |- |٩١٩٠ |٢٦٤٠ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[فیروورەق]] |- |٨٢٨٢ |٢٣٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[دیزەدیز]] |- |١١٤٧ |٣٢٤ |[[ناوچەی سەفایە]] |[[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |- |٣٣٢٠ |٩٩٩ |[[ناوچەی ئێوۆغلی]] | [[ئێوۆغلی]] |- |٥١٤٧ |١١٩٣ |[[ناوچەی کۆتۆل]] |[[کۆتۆل]] |} == شوێنەوارە مێژوویی و شوێنە سەرنجڕاکێشە سروشتییەکان == * بورجی [[شەمسی تەبرێزی]]: ناشتنی عیرفانی ئێرانی و موراد [[مەولانای ڕۆمی]] - سەردەمی سەلجوقی یان سەفەوی. * پردی خاتوون: سەردەمی دەسەڵاتی [[دونبەلی]] * دەروازەی بەردین: سەردەمی ئیلخانی. * بینای حکومی: سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * بازاڕی داپۆشراو: بە یەکێک لە بازاڕە مێژووییەکانی [[ئێران]] دادەنرێت و شێوازی تەلارسازی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]] و [[قاجاڕەکان]]ی تێدا دەبینرێت. * ماڵی کەبیرییەکان: سەردەمی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]]. * حەمام محەممەدبەی: ماوەی [[دونبەلی]]. * ئامادەیی خوسرەوی - سەردەمی پەھلەوی. * کونسوڵخانەی [[ڕووسیا]]، مزگەوتە کۆنەکانی مەتلەب خان، مەلا حەسەن، شا، حاجی بابا و خان سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * کڵێسای سورەپ سەرکیس و مەھلەزان، ئیمام زادە سەید بەھلول، یەکێک لە نەوەکانی ئیمام عەلی نەقی، گۆڕی ئاغای میر یەعقووب، پردی کۆتۆل لەسەر میحوەرەکەی ھێڵی ئاسنی [[ئاسیا]] -[[ئەورووپا]]. * قەڵای کورۆغڵو و بەناوبانگەکەی چێنلی بەیل( پشتێنەی تەماوی) لەسەر شاخێکی نزیک پردی کۆتۆل.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-monuments </ref> == ژێرخانی کولتووری == چەندین بڵاوکراوەی ھەفتانەی "خۆی، ئۆرین خوی، نێدەی خوی، دار ئەلسەفا، فەرھەنگ شەمس و چاڵدران، ئابووری ئازەربایجان" بڵاودەکرێنەوە. زانکۆی ئازادی ئیسلامی بە نزیکەی ٥٣٠٠ خوێندکار، زانکۆی پەیام نوور بە نزیکەی ٢٥٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی پەرستاری، فاکەڵتی تەکنیکی و ئەندازیاری، فاکەڵتی زانستە قورئانییەکان، مەدرەسەی نوێژ، ناوەندی ڕاھێنانی مامۆستایان و زانکۆکانی عەلامە خوەیی، زەرینە و شەمس ناحکومی لە زانکۆکانی زانستی و... ھەروەھا زانکۆی ویلایەتی خۆی لە قۆناغی دروستکردندایە. == بەرھەمی کشتوکاڵی == * شارستانی خۆی لەڕووی بەرھەمھێنانی [[ھەنگوین]]ەوە لە پلەی یەکەمی ئەو [[ئێران]]دایە. لەم شارستانەدا ١٩٣ ھەزار شانە [[ھەنگ]] ھەیە کە دەکاتە نزیکەی ٦ ھەزار تۆن [[ھەنگوین]]، کە دەکاتە ٦٥٪ی ئەو ھەنگوینەی کە لە ساڵی ٢٠٠٧ لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بەرھەمدەھێنرێت و ٢٠٪ی ئەو ھەنگوینەی لە [[ئێران]]دا بەرھەمدەھێنرێت.<ref> سازمان جھاد کشاورزی استان آذربایجان غربی - مدیریت جھاد کشاورزی شھرستان خوی </ref> * زۆرێک لە کێڵگەکانی شارستانی خۆی کێڵگەی [[گوڵەبەڕۆژە]]ن و ئەم شارستانە بە یەکێک لە گرنگترین بەرھەمھێنەرانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] لە ھەموو [[ئێران]]دا دادەنرێت. دەوترێت پلانی [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە شێوەی [[گوڵەبەڕۆژە]]یە لە دیمەنی سەرەوە دیزاین کراوە. بەرھەمەکانی تری ئەم شارستانە کە بەناوبانگن لە جیھاندا وەک: بەڵاڵوک؛ قەیسی؛ ھەڵوژە؛ گێلاس؛ دەتوانرێت باسی سێویش بکرێت. == ڕێگاوبان و گواستنەوە == شارستانی خۆی سەرەڕای ئەوەی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]]ە، بوونی تاکە ڕێگای سنوورییە کە لە [[تورکیا]] نزیکە. لە ١٥ی نیسانی ٢٠١١ بە ئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی [[ئێران]] و [[تورکیا]] و بەرپرسانی ناوخۆیی سنووری ڕازی بە فەرمی کرایەوە. == فڕۆکەخانی خۆی == [[پەڕگە:Khoy havalimani.jpg|وێنۆک|فڕۆکەخانەی خۆی]] [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە ئابی ٢٠٠٣ خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە. ھەفتانە دوو گەشتی ئاسمانی لە ڕێگەی تاران-خۆی-تاران لە لایەن ئێران ئایر (ھۆما) لەم فڕۆکەخانەوە بەڕێوە دەچێت. == تێرمیناڵ == تێرمیناڵی سەرنشینانی شەھید حاج محەمەد حەنیفە دەرشتی لە ساڵی ٢٠٠٧ وەک گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای ئێراندا خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە.<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> توانای ڕۆژانەی ئەم تێرمیناڵی سەرنشینە ٤٥٠٠ سەرنشینە. == ناوچەی تایبەتی ئابوری خۆی == ناوچەی ئابووری تایبەتی شارستانی خۆی لە باشووری شارستانی خۆی، لەسەر ڕێگای خۆی بۆ [[سەڵماس]] و [[ورمێ]]، بە ڕووبەری ھەزار و چل ھێکتار، لەبەردەم شارۆچکەی پیشەسازی لەسەر ڕێگای فڕۆکەخانەی ئەم شارستانە، بە ئاسانکاری دیاری کراوە: [[فڕۆکەخانەی خۆی]] - وێستگەی کارەبای سووڕ تێکەڵاوی خۆی - شارۆچکەی پیشەسازی خۆی و ھتد. لە ئێستادا کاری سەرەتایی خۆی لە دەستەی حکومەتدا ئەنجام دەدات. <gallery> پەڕگە:Road of razi borader.jpg| ڕێگای ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Marze razi.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Kopru.jpg|پردی کۆتۆل پەڕگە:Gate of iran.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی </gallery> ئەم ناوچەیە دەکەوێتە ڕۆژئاوای شارستانی خۆی و بەشێک لە شاری [[خۆی]] و ڕێگای [[کۆتۆل]] و دەروازەی سنووری ڕازی لەخۆدەگرێت. [[خۆی]] تاکە شارە کە ھێڵی ئاسنی لە [[ئێران]]ەوە بۆ [[تورکیا]] و [[ئەورووپا]] ھەیە و مەودای وشکانی لەگەڵ شاری [[وان]] لە [[تورکیا]] ١٢٠ کیلۆمەتر لە ڕێگەی بازاڕچە رازیەوە دوورە. کە سەرەڕای دروست کردنی دوو پرد، ئیمکاناتی سەرنشینانی مەرزی ڕازی بۆ ھەردوو ترانزێت و بارھەڵگر دابین دەکرێت، لەگەڵ ئەو ئاسانکاریانەی کە لە ژێر دروست کردنی تێرمیناڵی گەورەی شەھید دەرشتی خۆی و [[فڕۆکەخانەی خۆی]] و وێستگەی شەمەندەفەری ڕازی خۆیدان. == وێنە == <gallery> پەڕگە:Khoy towers.jpg|گوندی شێخ نەوایی خۆی پەڕگە:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانووی کەبیری پەڕگە:Iran_bazar_khoy.jpg|بازاڕی خۆی پەڕگە:Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان پەڕگە:Stone gate of Khoy 2.JPG|دەروازەی بەردی خۆی پەڕگە:Khoy city views plane.jpg|دیمەنێکی شاری خۆی لە ناو فڕۆکەوە پەڕگە:Khoy airport &fokker100.jpg|دیمەنێکی فڕۆکەخانەی خۆی پەڕگە:PARK -E-MELLAT KHOY.jpg|باغی میلەتی خۆی پەڕگە:POL-E- SSEVOME KHORDAD.jpg|پردی سێیەمی جۆزەردانی خۆی پەڕگە:POL-E-KHATOON.jpg|پردی خاتونی خۆی پەڕگە:Tran yolu.JPG|وێستگەی شەمەندەفەر سنووری ڕازی خۆی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|گۆڕی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منارەی شەمس پەڕگە:Hoy sehri.jpg|بە شاری خۆی بەخێربێن </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} [[پۆل:شارستانی خۆی]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] pc0rwtrtm9o7ksefg0yeiin015x8new 969817 969815 2022-08-11T09:22:11Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئێران، + جوگرافیا wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی خۆی | ناوی فەرمی = شھرستان خوی - خوی بؤلگەسی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Khoy County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Khoy_County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.58334|frame-long= 44.78335 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٣٧]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = حوسێن سیوانی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٤٤٥١ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٣٤٨,٦٦٤ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٧٨ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٢٥,٩٣١ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ١٢٢,٧٣٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +4:30 <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://khoy.ir/ فەرمانداری خۆی] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی خۆی''' ({{بە فارسی|شھرستان خوی}}، {{بە ئازەربایجانی|خوی بۆلگەسی}}) یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی چایپارە]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی سەڵماس]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، لە ڕۆژاواوە (قەزای سەرای) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]] لە وڵاتی [[تورکیا]]. [[شارۆچکە]]ی [[خۆی]] ناوەندی ئەم شارستانەیە کە بە دووری (١٣٤کم) دەکەوێتە باکووری [[شار]]ی [[ورمێ]]وە، لەسەر ڕێگای سەرەکی [[ورمێ]]-[[خۆی]] و [[ورمێ]]-[[تەورێز]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> [[خۆی]] بە شاری [[گوڵەبەڕۆژە]] ناسراوە. ئەم شارستانە بە یەکەم ناوەندی بەرھەمھێنانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] و [[کولەکە]] لە وڵات دادەنرێت و خاوەنی گەورەترین بازاڕی تۆوی گوڵەبەڕۆژەیە لە وڵاتدا.<ref> https://www.mehrnews.com/news/4077105/خوی-صاحب-تنھا-بازار-بورس-دانھ-ھای-آفتابگردان-کشور-است </ref><ref> https://www.irna.ir/news/82721406/بازار-کساد-تخمھ-آفتابگردان-و-کدوی-آجیلی-در-بزرگترین-بورس-ایران </ref> شارەدێی [[فیروورەق]] ناوەندی بەرھەمھێنانی [[گێلاس]]ە لە وڵاتەکەدا.<ref> https://www.isna.ir/news/97012106919/پیش-بینی-برداشت-۳%DB%B0%DB%B0%DB%B0-تن-آلبالو-در-شھر-آلبالوی-ایران </ref> فەرشی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا لە بازاڕەکانی ناوخۆ و دەرەوەدا زۆر بەناوبانگە و لەنێو ئەو فەرشانەی کە لە ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بەرھەم دەھێنرێن، فەرشی ماھی(ماسی)، [[خۆی]] لەسەر ئاستی نیشتمانی و نێودەوڵەتی تۆمارکراوە.<ref> https://web.archive.org/web/20190302121028/http://exireno.ir/محبوبیت-فرش-آذربایجان-غربی-در-بازارھا/ </ref> گەورەترین شانۆخانە لە باکووری رۆژئاوای ئەو وڵاتە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.honaronline.ir/بخش-استان-ھا-10/103204-بزرگترین-خانھ-تئاتر-شمال-غرب-کشور-در-خوی-افتتاح-شد </ref> گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای وڵاتەکە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> لە بواری ئاژەڵداریدا زۆر باشە بەهۆی ناوچە شاخاوییەکانییەوە پاوەن و لەوەڕگایەکی زۆری هەیە. ئەم شارستانە لە ڕووی نەتەوەییەوە لە نەتەوەی [[کورد]]، [[ئازەرییەکان]]، [[کورەسوننی]] و [[ئەرمەنییەکان]] پێکهاتووە و ژیان لە نێوان نەتەوەکاندا لە ئێستادا دۆستانەیە و شارستانێکی بێ کێشەیە. == جوگرافیا == [[خۆی]] لە دوای [[ورمێ]] دووھەمین شاری گرنگە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و خاڵی باکووری رۆژئاوای [[ئێران]] و [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجانە]] کە دەکەوێتە سەر سنووری [[تورکیا]].<ref> https://web.archive.org/web/20180412000948/http://econews.com/fa/content/654102</ref> ناوچەی بازرگانی خۆی وەک یەکێک لە گۆڕەپانی ئاڵوگۆڕی نێوان ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوا، ماوەیەکی زۆرە لە مێژووی ئابووری ئێراندا ئامادەیییەکی بەرچاوی ھەبووە. لە ڕابردوودا ئەم شارە ناوەندێکی ئابووری بووە و بەھۆی ھەڵکەوتی لەسەر ڕێگا بازرگانییە بەناوبانگەکانی وەک [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای [[مەککە]]، ڕێگای تەرابۆزان-جۆڵفە، چەندین کاروانسەرای ھەیە، بۆ دابەزاندنی کەلوپەل و پشوودان بۆ بازرگانان، و بازاڕێکی فراوان بۆ بازرگانیکردن بە کاڵاکانەوە، جیاواز بووە. توانای و پێگەی نێودەوڵەتی شارستانی خۆی بەھۆی ھەڵکەوتەی لەسەر ڕێڕەوی [[ڕێگای ئاوریشم]] و ھەبوونی سنووری ڕازی و ھێڵی شەمەندەفەر کە بە [[ئەورووپا]]وە بەستراوەتەوە، بە ناوچەیەکی تایبەتی ئابووری و گەشتیاری دادەنرێت.<ref> https://article.tebyan.net/352580/سفر-نوروزی-بھ-خوی-را-از-دست-ندھید-</ref><ref> https://www.irna.ir/news/82273344/فرماندار-خوی-ظرفیت-تجاری-ارزشمندی-برای-تبدیل-بھ-منطقھ-ویژھ-اقتصادی</ref> خۆی بە درێژایی مێژوو یەکێک لە گرینگترین بنکە سەربازییەکان بووە بۆ بەرگری لە [[ئێران]]. لە نزیک ئەم شارستانە شەڕی چارەنووسساز و [[شەڕی چاڵدێران]] لە نێوان ھەردوو [[سەفەوییەکان]] و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]دا ڕوویدا. لە ئێرانی کۆندا و بە تایبەت لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی]]دا ئەو خاکەی کە ئەمڕۆ پێی دەوترێت شارستانی خۆی بەھایەکی گەورەی سەربازی ھەبووە و یەکێک لە گرنگترین قەڵا سەربازییەکانی [[ئێران]] واتە قەڵای زینتا لەم خاکەدا ھەڵکەوتووە. لەبەر ئەوەی لە ڕۆژئاوای ئەترۆپاتکان([[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]]) و لە نزیک [[ئەرمینیا]] بوو، قەڵای زینتا یەکەم سەربازگە بوو کە بەرگری لە [[ئێران]] کرد کاتێک [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆم]] لە ڕێگەی [[ئەرمینیا]]وە ھێرشی کردە سەر [[ئێران]]. لەو کاتەدا کە ئێران لە ھەوڵی مومارەسەکردنی سەروەریی خۆی بەسەر ئەرمینیادا بوو، قەڵای (زینتا) بە بنکەیەک دادەنرا بۆ ئەوەی سەربازانی ئێران خۆیان بۆ ھەڵمەتی ئەرمینیا ئامادە بکەن.<ref> http://amanatazarbaijan.com/fa/contents/news/فرھنگی/تاریخ%20مردم%20آذربایجان%20/ </ref> شارستانی خۆی بە ڕووبەری ٥٥٤٨ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژئاواترین خاڵی ئێران و ئازەربایجان و لەسەر سنووری تورکیا. دوورییەکەی لە [[تاران]]ەوە ٧٨٠ کم و لە [[تەبرێز]]ەوە ١٦٥ کم. شاری [[خۆی]] بە دووری ١٣٥ کم لە شاری [[ورمێ]] ناوەندی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ڕێگای ترانزێتی [[ئێران]]-[[ئەورووپا]] ٣٠ کم لێی تێدەپەڕێت و دەکەوێتە ٦٧ کم لە سنووری تورکیاوە دوورە. شاری [[خۆی]] لە باکوورەوە بەرەو [[ماکۆ]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە بەرەو ناوچەی ئازادی ئاراس باران (جۆڵفە) و لە باشوورەوە بەرەو [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەڕوات، لە ڕۆژئاواوە بەرەو [[تورکیا]]، بۆ [[پارێزگای وان]] کە ناوەندی شاری [[وان]]ە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/4307618/وجود-موقعیت-استراتژیک-ناحیھ-صنعتی-ایواوغلی-خوی</ref> == فەرھەنگ و زمان == دانیشتوانی شارستانی خۆی ئەتوانین بڵێین نیوا و نیوە بۆ ھەردوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، لەم شارستانەدا [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجی]]) و [[زمانی ئازەربایجانی]] برەوی ھەیە، ھەرچەندە لەم شارستانەدا نەتەوەی [[کورد]] تواونەتەوە لە ناو نەتەوەی [[ئازەرییەکان]]دا، بە ھۆکاری سیاسی و ئابووری، وەک [[ھۆز]]ی [[دونبەلی]]، ھەرچەندە [[کورەسوننی]]ەکانیش ھەن کە ھەم خۆیان بە [[کورد]] دەزانن و ھەم خۆشیان بە ئازەری دەزانن. [[کورد]]ەکان زیاتر کەوتوونەتە ڕۆژاوای ئەم شارستانە و [[ئازەرییەکان]] بە پێچەوانەوە کەوتنەتە ڕۆژھەڵاتی. لەڕووی [[ئاین]]ییەوە ئەم شارستانە لە [[ئیسلام]] ئاینزاکانی([[سوننە]] و [[شیعە]]) پێکھاتووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/5650991/شھرستان-خوی-یکی-از-شھرستان-ھای-آذربایجان-غربی</ref><ref> https://web.archive.org/web/20181117071710/http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni </ref><ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes </ref> == مێژوو == مێژووی ئەم شارۆچکەیە بۆ سێ ھەزار ساڵ دەگەڕێتەوە. لە سەردەمی کۆندا، خۆی وەک شارەکانی تری ئەتۆرپاتکان لە سەردەمی مادەکانەوە تا کۆتایی ساسانییەکان لەژێر دەسەڵاتی پاشاکانی ئێراندا بووە.<ref> فرزانە ساسانپور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامە جھان اسلام. ۱۶. تھران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.</ref> پێش [[ماد]]ەکان شارۆچکەی خۆی بەشێک بوو لە ناوچەی دێرینی سان گیبوتۆ و بەشێک بوو لە خاکی [[ئورارتوو]]. لە کۆندا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی بوونی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] زۆر گرنگ بووە.<ref> https://books.google.com/booksid=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> لە سەردەمی ئەرمینیای گەورەدا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە پارێزگای نۆر-شیراک (ئەشکار). خوی لە سەدەی ھەشتەمی زایینیدا باسی لێوە کراوە و لەلایەن ئەنانیا شیراکاتسی لە "ئەشخاراتسویتس"دا بە ھێر ناوی لێنراوە. لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی|ئەشکانیدا]] خۆی دەروازەی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] بوو لە باکووری ڕۆژئاوا. لە دەوروبەری ساڵی ٣٧ی پێش زایین، مارک ئەنتۆنی لە یەکێک لە جەنگە زۆر و بەردەوامەکانی ڕۆم و پارتدا، ئەو دەشتەی بڕیبوو کە دەکەوێتە نێوان خوی و ماراند.<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Lida Balilan Asl, Elham Jafari. "Khoy's Expansion from Early Islam to Late Qajar According to Historical Documents" published spring 2013. vol 3 </ref> یەکێک لە توخمە مێژووییە گرنگەکانی ئەم شارە کڵێسای سورپ سەرکیسە. بەڵگەنامە [[ئەرمەنییەکان]] نووسیویانە کە بەرواری دروستکردنی دەبێت یان ساڵی ٣٣٢ یان ٣٣٣ی زایینی بێت. لە شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری، کڵێساکان دەبینرێن و باس لەوە دەکرێت کە ھەمیشە [[ئەرمەنییەکان]] بڕێکی بەرچاو لە دانیشتوانی شارەکەیان پێکھێناوە. تا نیوەی یەکەمی سەدەی یازدەھەم [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]] چالاکانە ھەوڵیان دەدا خاکەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆیان کۆبکەنەوە، لە ھەوڵێکدا بۆ ھەڵمژینی شانشینە ناجێگیرەکانی ئەرمەنستان. لە ساڵی ١٠٢١-١٠٢٢ ئیمپراتۆر باسیل دووەم سەرکردایەتی سوپاکەی کرد تا '''خۆی''' لە ماوەی ١٧٥ کم لە دوین، و تەسلیمبوونی پاشایەتی لە شانشینی ئارتسرونی [[وان]]ی بەدەستھێنا.<ref> https://books.google.iq/books?id=Pzg8AAAAIAAJ&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> لە ساڵی ١٢١٠ شارەکە لەلایەن ھێزەکانی شانشینی جۆرجیا داگیرکرا کە لەلایەن تاماری گەورەوە نێردرابوو لە ژێر فەرمانی زەکەریا و ئیڤانێ مخارگردزێلی. ئەمەش وەڵامێک بوو بۆ دەرکردنی ئەنی کە لە ژێر کۆنترۆڵی جۆرجیادا بوو کە لە ساڵی ١٢٠٨ ڕوویدا و ١٢ ھەزار مەسیحی بە مردن بەجێھێشت.<ref> L. Baker, Patricia; Smith, Hilary; Oleynik, Maria (2014). Iran. London, United Kingdom: Bradt Travel Guides. p. 158. </ref><ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Salia, Kalistrat (1983). History of the Georgian nation. Madison, WI: University of Wisconsin. p. 181. </ref><ref> https://books.google.iq/books?id=WjQfo3a1eVMC&redir_esc=y </ref> === سەردەمی سەفەوییەکان === لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی نزیکی لە سنووری [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگ بوو. [[شا ئیسماعیلی یەکەم|شا ئیسماعیل سەفەوی]] لە ساڵی ٩٢٠ی کۆچی/١٥١٤ی زایینی لە [[شارستانی چاڵدێران|چاڵداران]] کە نزیکەی حەفتا میل لەم شارۆچکەیەوە دوورە، لە لایەن سوڵتان [[سەلیمی یەکەم]]ەوە تووشی شکستێکی قورس بوو. لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا چەندین جار شارۆچکەی خۆی و ناوچەی [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] لە لایەن سوپای عوسمانییەوە ھێرشی کرایە سەر. ئەولیا چەلەبی، مێژوونووسی عوسمانی، یەکێک لەو ھێرشانە بەم شێوەیە ڕوون دەکاتەوە: <blockquote> لە ٢١ھەمین ڕۆژی گەمارۆدانی خۆی، ھێزەکانی عوسمانی لە بەشێک لە شارە داگیرکراوەکە ڕێگای ژێر زەوییان ھەڵکەند و نزیک بە چوار ھەزار کەسی خەڵکی قزڵباش گیانیان لە دەست دا. بەڵام خەڵکی خوی لە ئایینە درۆزنەکەیاندا سەقامگیر بوون و وازیان لە شەڕ ھێنا. دوای ئەم ڕووداوە سەردار محەممەد پاشا ئەماسیەی داگیر کرد و سنەوڵا پاشا لەگەڵ فەرماندەی گارسۆنی وان و سەربازانی یامین و یاسار و جانیسارەکانی ئەو وڵاتە، ئیلیان داگیر کرد. خوی بە تەقەمەنی تەواوەوە نارد بۆ یارمەتیدانی گەمارۆدراوەکان. ھێزە بێسنوورەکانی ئەلعوسمان بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی جۆراوجۆر و زۆر بە شەو و ڕۆژ گورزی چەقێنەریان داوە. دواجار دوای ٥٧ ڕۆژ لە گەمارۆدان و شەڕی چڕ، لە ١٨ی شەعبانی ١١٣٦ی کۆچی، ئەو شارۆچکەیە لە سەرخۆ داگیرکرایەوە. شەھباز خان و میرزا جەلال بە ٣٠٠٠ قزڵباش کۆمەڵکوژ کران و موڵک و ئەندامانی بنەماڵەکەیان بردران و بەدیل گیران. ڕۆژی دواتر لە شار نوێژ کرا و وتارێک بە ناوی "سوڵتان" خوێندرایەوە. دوای خۆی چروس بە ئاسانی گیرا.<ref> http://www.iichs.org/index.asp?id=1274&doc_cat=1 </ref> </blockquote> === [[دونبەلی]]ەکان === [[پەڕگە: Jafar Qoli Khan Donboli (Jaʿfarqolī Khan).jpg |وێنۆک| جەعفەر قولی خانی دۆنبەلی]] دونبەلی لە [[جزیر|بۆتان]]ەوە ھاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[سێرت]] و [[جزیر]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە کە لە خزمەت تورکمانانی [[ئاق قۆیونلوو]] بوو، و ھەروەھا ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سەکماناوا([[ماکۆ]]) و '''خۆی''' بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە ھەرێمی چورس و [[سەڵماس]]ی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە میرنشینەکەیان بۆ '''چورس''' و '''خۆی''' پەرە پێدا و ھەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی ھاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی '''خۆی''' و [[تەورێز]].<ref>{{cite web |title=DONBOLI |publisher=Encyclopaedia Iranica |last=Oberling |first=Pierre |url=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |accessdate=2011-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |archive-date=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |dead-url=yes }}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی '''خاناتی خۆی''' و ھەروەھا [[تەورێز]]یشیان دەکرد. ئەوان ھەروەھا ھاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری ھەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و [[سەڵماس]]. ساڵی١٧٣٤ نەجەف قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی ھیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) [[تەورێز]]. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و ھەروەھا لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش ھەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف قولی خان و شاباز خانی دووھەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی '''خۆی''' و [[سەڵماس]] بە شاباز خانی دووھەم بەخشرا و نەجەف قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەھباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەھباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەھێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەھباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووھەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین قولی خان بوو بە ئەمیر ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو ھەروەھا لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاھەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە ھاوپەیمانی ئیبراھیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر قولی خان بوو بە جێنشینی. ھەروەھا لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ ھات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقێکی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> === جەنگی جیھانی یەکەم === لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا ئەم شارۆچکەیە بە ھۆی نزیک بوونی لە سنووری [[ڕووس]]ەکان گرینگییەکی زۆری ستراتیجی ھەبوو. پاشماوەی دیوارەکانی بەرگری شارۆچکەکە کە لە سەدەی ١٣ی کۆچی/١٩ لەسەر داوای فەتح عەلی شا لەلایەن ژەنەراڵ گاردنەوە دروستکراوە، تا ئێستاش دەبینرێت. دواتر شارۆچکەی خۆی شاھیدی ململانێی توندی نێوان ناسیۆنالیستەکان و شاھانەی پێشوو بوو لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەمدا.<ref> Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (بە انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014. </ref> ئەحمەد کسرەوی لە کتێبی "ھەژدە ساڵی ئازەربایجان"دا بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: <blockquote> ھەروەھا پێنج شەش ھەزار ئەرمەنی لە [[یەریڤان]] و [[وان]] و نەخچیڤانەوە پەیوەست بوون بە شەڕڤانە [[مەسیحی]]یەکانەوە. ئەمە قەبارەی جەماوەرەکەیانە و ھەموویان یەکگرتوو بوون و ھەوڵیان دەدا بۆ خەون. لەو ژمارەیەش ٢٠ ھەزار سەرباز مەشقیان پێکراوە، ٨٠٠ سەرکردەی [[ڕووسیا]]ش نەچوونە رووسیا، بەڵکو لەگەڵیان ماونەتەوە و بە ھاوکاری ٧٢ سەرکردەی [[فەرەنسا]] رێبەرایەتییان کردووە. چەکەکانیان ٢٥ تۆپ و ١٦٠ تیر بووە. نیکتین، کونسوڵی [[ڕووسیا]]، شێت، کونسوڵی [[ئەمریکا]] و گوجەل، بەرپرسی نەخۆشخانەیەکی [[فەرەنسا]]، بەرپرسی سیاسەت و ڕێنمایی بوون. لە [[ئاشوورییەکان]]ەوە، دوای کوژرانی مارشمیۆن، ئاغا پاترۆس بەرپرسی کاروباری سەربازی بوو. ھەروەھا مەلیک خوشابە بە یەکێک لە سەرکردەکان ھەژمار دەکرا، بەو ھەوڵانە دەکرا چیت لە دژی ھێزێکی وا بکردایە.<ref> کسروی، سید احمد (۱۳۷۱) تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، انتشارات امیر کبیر، تھران ص 84 </ref> </blockquote> لە یەکەم ڕۆژی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩١٨ و ١٣ی ڕەمەزانی ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی ھەواڵی تێپەڕبوونی ئەندرانیک ئۆزانیان لە [[ئاراس]]ەوە بە تەلەگراف گەیشتە شەھبەندەری. ھێزێکی ٥٠٠ کەس کە لە سەربازی عوسمانی و سواری ئێرانی پێکھاتبوون ئەو شەو بە مەبەستی بەرگری بەرەو ئیۆ ئۆغلی بەڕێکەوتن، لە تاریکی شەودا سەربازانی عوسمانی لە دەرگا بە دەرگە بە دوای [[ئەرمەنییەکان]]دا دەگەڕان.<ref> تاریخ خوی، ریاحی، ص 508 </ref> کە لە دەروازەی ساش ڕووبەڕووی ھێزی ئەندرانیک بووەوە و شەڕێک ڕوویدا، کە دەرئەنجامەکەی سەرکەوتنی ئەندرانیک بوو. بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممە ٣ی تەمووزی ١٩١٨، ڕیزەکانی ھێرشبەران لە تەنیشت شارەکە دەرکەوتن،<ref> دھقان، علی (1348). سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرھنگی اجتماعی تاریخی رضائیە، تھران: ابن سینا. ص 530 </ref> وە بە شاردنەوە لە کێڵگەکانی تەنیشت شار، نیوەی شارەکەیان گەمارۆدا.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 84 </ref> گەمارۆی خۆی لە ھەمان کاتدا بوو لەگەڵ ھەڵمەتی عوسمانییەکان بەرەو [[ورمێ]]، کاتێک لە گەمارۆکەیان زانی، ڕێگایان بۆ خۆی گۆڕی. لەم نێوەندەدا خەڵکی ئەو شارە بە یارمەتی چەند چەکدارێک تا ھاتنی عوسمانییەکان بەرەنگاری بوون. لەم چوارچێوەیەدا، کسرەوی لە مێژووی ١٨ ساڵەی ئازەربایجاندا دەنووسێت: خۆییەکان لە دژی ھەموو بەرنامە زیانبەخشەکان و نەبوونی چەکی کانزایی شەڕیان کردووە. ئەو چەند عوسمانییە بریندارەش یارمەتیان دا و ھەریەکەیان سواری بەردێکی تر بوون و ھەوڵیان دا. ھەروەھا ژنەکان پەیوەست بوون بە پیاوەکان و درێغییان نەکرد لە یارمەتیدانیان، ھەروەھا ئاو و شروب و خۆراکیان بۆ سەربازەکان ھێنا و ئەمەش ورەیان زیاتر کرد و چەند سوارەیەکیش ھاتبوون بۆ یارمەتیدان و ئەمەش سەرچاوەی ھاندانیش بوو.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 753 </ref> دوای گۆڕینی ڕێگا بەرەو خۆی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سوپای عوسمانی لە پاشنیوەڕۆی یەکێک لە ڕۆژانی ٥ یان ٦ی کانوونی دووەم بگاتە خۆی. بەپێی نوسینەکەی ئەمین ریاحی، تۆپخانەکانی عوسمانی ھێزەکانی ئەرمەنیان لەژێر تەقە گرتووە و لەماوەیەکی کەمدا ھەموویانیان چەقاندووە و ناچاریان کردووە ھەڵبێن. چیای غەزەنفەر کەوتە دەست عوسمانییەکان، شەڕەکەش لە پشتی شارەکەوە بەردەوام بوو تا نزیکی ئێوارە، سوپای عوسمانی گەیشتە تەشقەند و بەردەوام بوو لە تەقاندنی تۆپ بەرەو سەید ئاباد و بەدواداچوونی [[ئەرمەنییەکان]] کرد تا جۆلفە، دواجاریش کاتێک ئەرمەنییەکان بە [[ئاراس]] و... عەتاش لێدانی کردنەوەی پردەکە ڕاونانەکەی ڕاگرت.<ref> اریخ خوی، ریاحی، ص511 </ref> بە وتەی مێھدی ئاگاسی، عەلی ئیحسان پاشا دوای شکستی ئەندرانیک زۆربەی ھێزەکانی بەرەو [[ورمێ]] جوڵاند و بووە ھۆی سەرکەوتنی [[موسڵمان]]ان لە دژی [[مەسیحی]]یەکان کە لە لایەن ھێزەکانی [[بەریتانیا]] و [[فەرەنسا]] پشتیوانیان لێدەکرا.<ref> تاریخ خوی، مھدی آقاسی، دانشکدە ادبیات و علوم انسانی تبریز 1350، ص 432 </ref> [[پەڕگە:Khoy views.JPG|وێنۆک|300px|سەرانسەری خۆی]] ===شۆڕشی [[سمکۆ]]=== [[پەڕگە:Simko Sikaki.jpg|وێنۆک|چەپ|[[سمکۆ|سمکۆی شکاک]]]] * دوای لاواز بوونی [[ڕووسیا]] بەھۆی شکانی لەسەریەکی لە جەنگی (ڕووسیا-ژاپۆن)دا بەرەی ڕۆژھەڵاتی دوور، عوسمانییەکان لە [[ئاب]]ی [[١٩٠٦]]دا ناوچەی ورمێیان داگیرکرد جگە لە شاری [[ورمێ]]، بەبیانووی کێشەی سنوری نێوان ئێران و عوسمانی کە ھەرگیز ئەم کێشە سنوریەیان بۆ یەکلا نەدەبووەوە، پاشان عوسمانیەکان سەربازەکانی کۆکردەوەوە بردنی بۆبەرەی (باڵکان) کە لەوێ توشی شاکان ببوون، دوای پێکدادان لە [[تەورێز]] ڕووسەکان [[ورمێ]]یان داگیر کرد لە ساڵی [[١٩١١]]دا. * لەسەروبەندی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا شاری [[ورمێ]] دەست بەدەستی دەکرد بەدەست زلھێزەکانی ناوچەکەوە، دوای [[شۆڕشی ڕووسیا]] لەساڵی [[١٩١٧]]دا، بەرپرسیارێتی و بەڕێوەبردنی شاری ورمێ ڕادەستی ئەنجومەنی مەسیحی ئاشووری(موتاوا)کرد. پاش زنجیرە تاوانێکی ناسۆراوی و تاوانی خوێناوی وەک سەربڕین و رەشەکوژی موسوڵمانان لە [[ورمێ]] لەلایەن مەسیحیەکانەوە لە (٢٢/٢/١٩١٨). ئەم تاوانانە وەھای کرد کوردان بکەونە خۆیان و شۆرش بەرپا بکەن ئەوەبوو بەسەرکردایەتی [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] دەستی پێکردو ھەر لەوساڵەدا (مارشەمعون)ی سەرکردەی [[ئاشووریەکان]] بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا، ھاتنی (٢٠ھەزار) ئاوارەی ئاشووری لە[[وان]]ەوە بۆ ناوچەی ورمێ لە ئەنجامی شەڕی عوسمانی و ئاشووری، وە نفوسی (٥٠ھەزار بۆ ٧٠ھەزار) ئاشووری کۆچیان پێکرا لە ورمێوە بۆ باشووری [[ئێران]] تاوەکو لە ژێر پاراستنی [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]]دابن، ئەم کۆچە بەکۆمەڵە لە ژنان و منداڵان بەڕەو بەناو [[ساینقەڵا]] و [[ھەمەدان]]دا بران، دواتر ئاوارەکان برانە [[بەعقووبە]]ی باکوری شاری [[بەغدا]] نیشتەجێکران، دوای ڕۆیشتنی ئاشوورییەکان (سۆنتاگ)، قەشەی پیرۆزی کاسۆلیکی و (ئێچ.فلاومەر)ی موژدەبەر کوژران لە (ئابی ١٩١٨ز)دا لە ورمێ. * ئیسماعیل ئاغا کە ناسرابوو بە [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] شاری ورمێی ڕزگارکرد لە [[ھاوین]]ی ساڵی [[١٩١٩]]دا، لە ساڵی [[١٩٢١]]دا ھێزیکی زۆر لە [[تاران]]ەوە، بەمەبەستی پشتیوانیکردنی ھێزەکانی ئێران لەنێوچەکە، گەیشتە شاری [[تەورێز]]. ھێشتا سوپای ئێران لە تەورێزەوە بەرەو [[کوردستان]] رێنەکەوتبوون کە [[سمکۆ]] فەرمانی گرتنی شاری [[مەھاباد]]ی دەرکرد. رۆژی [[٦ی تشرینی یەکەم]]ی ساڵی [[١٩٢١]]، ھێزەکانی کورد شاری [[مەھاباد]]یان گەمارۆدا. ئێران تیپێکی (٥٥٠) کەسی ژاندار و سەربازیان لە مەھاباد مۆڵدابوو. پاش چەند رۆژ گەمارۆدانی شار، لە ئەنجامی شەونخونی و ھێرشی خێرای ھێزەکانی [[سمکۆ]]، سەنگەرەکانی چەکدارانی ئێران، یەک لەدواییەک گیران و توانای بەرگریکردنیان نەما. لە ئاکامدا (سەد و پەنجا ئەفسەر و سەرباز)ی ئێرانی کوژران و چوارسەد کەسی دیکەشیان لێ بەدیل گیرا. دوابەدوای داگیرکردنی [[مەھاباد]] لەلایەن [[سمکۆ]]وە، ئەفسەرێکی سوێدی بەنیوی (لاند بێرگ)، فەرماندەیەتیی ھێرشێکی تازەی پێسپێردرا. لەشکری لاند بێرگ، ملی رێگەی گرتەبەر و لەناوچەکانی رزگارکراوی کوردستان نێزیک بووەوە. سمکۆ، ھێزێکی(٢٠٠) کەسیی کۆکردەوە و بەرنامەی تێکشکانی لەشکری [[ئێران]] بە فەرماندەیی ئەفسەری [[سوێد]]ی داڕشت. لەھێرشێکی خێرا و لەنەکاوی ھێزی چەکداری [[کوردستان]]دا، بە سەدان چەکداری ئێرانی کوژران و پاشماوەی ھێزەکەشیان ھەڵاتن و لەناوچەکە دوور کەوتنەوە. لەو شەڕانەدا فەرماندەی ھێزی ئازەرییەکان (سام خانی ئەمیر ئەرشەد) بوو. ئەمیر ئەرشەد برای '''زەرغام''' فەرماندەی سوپای ئازەرییەکان و ئەو کەسە بوو کە لە شاری [[تەورێز]] بە داڕشتنی پیلان '''جەعفەر ئاغای''' برا گەورەی [[سمکۆ]]ی کوشتبوو. (سام خانی ئەمیر ئەرشەد)، بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا و بەوجۆرە تۆڵەی خۆی لە (زەرغامی) دوژمن بە [[کورد]] و بکوژی براکەی، سەندەوە.<ref>https://psri.ir/?id=ixxmziuz</ref> * ھێزەکانی [[ئێران]] لەبەرامبەر ھێزەکانی [[سمکۆ]]دا، پەیتا پەیتا تووشی شکست دەبوون و شار و ناوچەیەکی زیاتری کوردستان ئازاد دەکرا و، دەکەوتەژێر دەسەڵاتی [[سمکۆ]]وە. فەرماندەکانی ئێران، جارێکی دیکە، ھێز و توانای خۆیان تاقیکردەوە و ھێرشیان ھێنایەوە. لەدوو نەبەردی گەورە و خوێناویدا کە لە [[ئازادگان]] و [[قەرەتەپە، خۆی|قەرەتەپە]] ڕوویاندا، ھێزەکانی ئێران تێکشکان و بەرەو شاری [[خۆی]] ھەڵاتن، بەڵام ھێزی کوردستان بەردەوامبوون لە ھێرشیان و لە سەرەتای [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٢١]] سەرکەوتووانە چوونە نێو شاری [[خۆی]] و ئەو شارەی کوردستانیش لە ھێزەکانی داگیرکەری ئێرانی پاک کرایەوە. رێز و خۆشەویستیی خەڵکی [[کورد]] بەرامبەر بە [[سمکۆ]]، بەرادەیەکی زۆر پەرەی سەند. تەواوی سەرۆک [[ئێڵ]] و [[ھۆز]]ەکانی [[کوردستان]]، بەتایبەتیی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]، سەریان بۆ نەوی کرد و سمکۆیان بە سەرۆک و رێبەری خۆیان دەزانی. ھەر لە سنووری [[باکووری کوردستان]] – لە [[ماکۆ]]وە تاکو [[بانە]] و [[مەریوان]] بەدرێژایی سەدان کیلۆمەتر، لەژێر دەستی ھێزەکانی داگیرکەری [[ئێران]] پاک کرایەوە. * لەمانگی [[خەرمانان]]ی [[١٩٢٢]]دا، ھێزێکی ئامادەی پەروەردەکراو، لە [[تاران]]ەوە بە فەرماندەیەتیی (ژەنەڕاڵ جھانبانی)، ھەروەھا لەشکرێک لە ئازەرییەکان ئامادە دەکرێت. جگە لەوە ژمارەیەکی زۆر لە [[ئەرمەنییەکان]]ی [[ئێران]]، خولی راھێنانی سەربازیی تەواو دەکەن و خۆبەخشانە تیپیکی سەربازیی پێکدێنن. کابرایەکی ئەرمەنی بەنێوی (زرایۆف)، دەبێتە فەرماندەی تیپی ئەرمەنییەکان کە لە سوپای پێشووی [[ڕووسیا]]ی تزاریدا، ئەفسەر بووە. ئەوجا نەخشەی ھێرش بۆ سەر داگیرکردنەوەی کوردستانی ئازاد و لەنێوبردنی ھێزی چەکداری کورد دادەڕێژن. سوپای [[ئێران]] بەرەو شارەکانی [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەکەوێتەڕێ. ھێزەکانی [[کوردستان]] سێ ھێرشی گەورە دەکەنە سەریان و زەرەر و زیانێکی زۆر بە دوژمن دەگەیەنن، بەڵام وەک جارەکانی پێشوو ناتوانن ھێزی دوژمن بشکێنن. بۆ جارێ چوارەم ھێرش دەبەنەوە سەریان و ئەوجارەیان دەبێتە (شەڕی مان و نەمان). لەزۆرجێگەدا بەرەوڕووی یەکدی دەبنەوە و لێیان دەبێتە شەڕی دەست و یەخە و بە [[خەنجەر]] و [[شمشێر]] پەلاماری یەکتر دەدەن. لەئاکامدا بەھۆی تۆپبارانی خەستی تۆپخانەی [[ئینگلیز]]ەکان و زۆربوونی ژمارەی چەکدار و چەک و فیشەکی دوژمنەوە لەشکری کورد دەشکێت و بەناچاری پاشەکشێ دەکات. سوپای دوژمن، پاش چەند رۆژ، شاری [[ورمێ]] داگیر دەکاتەوە. شایانی باسە شاری ورمێ ماوەی (چوار ساڵ) لەژێر دەسەلاتی [[کورد]]دا بوو. لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا کە ورمێ بەدەست کوردەوە بوو، رۆژنامەیەکی کوردی بەنێوی '''رۆژی کورد و شەوی عەجەم''' بڵاودەکرایەوە کە سەرنووسەرەکەی ناوی (محەممەدی تورجانیزادە) بوو. ھێزەکانی [[ئێران]] پاش داگیرکردنەوەی [[ورمێ]]، درێژەیان بە ھێرشەکانیان دا و، ھەموو ناوچەکانی کوردستانی ئازادیان داگیر کردەوە و دەستیان کرد بە گرتن و کوشتن و لەسێدارەدانی رۆڵەکانی کورد و سووکایەتیکردن بە خەڵکی رەشوڕووتی کوردەواریی. * لەدوای شکانی شۆڕشی [[سمکۆ]] و گرتنەوەی ناوچەکە لەلایەن سوپای ئێرانەوە بەھاوکاری بەریتانیا، سمکۆ چەند جارێک شۆڕشی بەرپاکردەوە بەڵام ناکام بوو شکستی دەھێنا و تاوەکو دواجار بە ناوی گفتوگۆوە فێڵیان لە سمکۆ کرد و لە شارۆچکەی [[شنۆ]] شەھیدیان کرد لە ٣٠ی [[حوزەیران]]ی [[١٩٣٠]]، بەمەش شۆڕشی سمکۆ کۆتای ھات. === [[جەنگی جیھانیی دووەم]] === بریتی بوو لە ناکۆکییەکی نێودەوڵەتی وێرانکەر کە لە ٧ی [[تەممووز]]ی [[١٩٣٧]] دەستی پێکرد لە [[ئاسیا]] و لە ١ی [[ئەیلوول]]ی [[١٩٣٩]] لە [[ئەورووپا]] و لە ساڵی [[١٩٤٥]] کۆتاییی ھات. لە ۲٥ی [[ئاب]]ی [[١٩٤١]]دا ھێزەکانی [[یەکێتیی سۆڤیەت]] لە باکوورەوە و ھێزەکانی [[بریتانیای مەزن]] لە باشوورەوە ھاتنە خاکی [[ئێران]]ەوە، بە ھۆکارەکانی ئەوەی ڕەزا شا لایەنگری و مەیللی بۆ [[ئەڵمانیای نازی]] ھەبوو وە نازییەکان چاویان بڕیبووە وزەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و ھەروەھا یارمەتی ھاوپەیمانان لەڕێی [[ئێران]]ەوە ئەگەشتە [[ڕووسیا]]. ھەرێمی [[ورمێ]] و [[سەڵماس]] و [[خۆی]] و [[شارستانی چاڵدێران]] و [[ماکۆ]] و [[پۆلدەشت]] تایبەت مەندی خۆیان ھەیە کەتا ڕادەیەک زۆر لە ھەرێمەکانی دی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] جیاوازە، ئەویش تێکڵاو بوونییەتی لەگەڵ ناوچە [[ئازەربایجانی]]یەکان و گیرۆدە بوونییەتی بەو ناکۆکی و کێشە مەزھەبی و نەتەوەییە مێژووییەی نێوان دوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی]] کە بە کێشەی کورد و عەجەم دەناسرێت. ئەم کێشەیە کە ناوەڕۆکەکەی لەسەر زەوی و چەسپاندنی دەسەڵات و پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتییە، لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چینە کاربەدەستەکان و دەسەڵاتدارانی [[ئێران]] بەمەبەستی خۆش کردنی ئاگری دووبەرەکی و بەدەستھێنانی بەرژەوەندییەکانیان زیاتر قوڵ بووەوە. حکومەتی ناوەندی بەردەوام ئاسانکاری بۆ [[ئازەربایجانی]] کردنی ناوچە [[کورد]]نشینەکان دەکرد و پاڵپشتی موڵکدارە عەجەمەکانی دەکرد تا زەوی و زاری کوردەکان زەوت بکەن و لە ناوچە دەشتایی و بەپیتەکان ھەڵیان کەنن و بەرەو چیاکان پاڵیان نێن. لەلایەکی ترەوە بەھۆی ھاو مەزھەبی [[ئازەربایجانی]] و [[فارس]] حکومەتی ناوەندی لە ڕووی ئابووری و دەسەڵاتەوە باوەشی بۆ بەشێکی زۆری دەرەبەگ و ئەریستۆکراتی [[گوند]] و بۆرجوای بازرگانی عەجەمەکان کردبووەوە لە سەر حسابی [[کورد]]ەکان ڕۆژ بەڕۆژ پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیان بەھێزتر دەکرد تا لەھەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەکی کورد و دەسەڵاتی ناوەندیدا وەک ئامڕاز و لەمپەرێک دژی [[کورد]] بەکاریان بھێنێت.<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان| ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/wp-content/uploads/2017/09/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = پ.ی.د یاسین [[سەردەشت]]ی | نووسەرەکانیتر = |قاڵب = |زمان = [[کوردیی ناوەندی]]}}</ref> ===[[کۆماری کوردستان]]=== [[پەڕگە: Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|وێنۆک|400px|چەپ|نەخشەی [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]]]] لەسەرەتای داگیرکاری [[ئێران]] لە باکوور و باشوورەوە و لابردنی [[ڕەزا شا]]، بۆشاییەکی کارگێڕی درووست بوو بەتایبەت لەناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا و گەندەڵی و بەرتیلخۆری زیادی کرد و حکومەتی ناوەندی گوێی بە ناوچەکە نەدا، [[کورد]]ەکان لەڕێی دروستکردنی ئەنجومەنەوە ناوچەکەیان بەڕێوەدەبرد، ھەروەھا [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] درووست بوو کە ئەمە بووە ھۆی پاڵنەری [[کورد]]ان کە وەک ئازەرییەکان بیر لە درووستکردنی [[کۆماری کوردستان]] بکەنەوە کە ئاوات و خەونی لە مێژینەی کوردان بوو، ئەم کۆمارە بووە پڕکردنەوەی بۆشایی دەسەڵات لە [[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[شنۆ]] و [[مەھاباد]] و [[بۆکان]] و [[سەردەشت]] و [[سەقز]].<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"/> [[کۆماری کوردستان]] یان '''کۆماری مەھاباد''' لە ٢ی [[ڕێبەندان]]ی ٢٦٤٦ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی [[کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]] لە [[رۆژھەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)]] دامەزرێنرا و پێشەوا [[قازی محەممەد]] وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]دا و لە دوای [[کۆماری ئارارات]] لە [[تورکیا]] دامەزرا. پایتەختەکەی شاری [[مەھاباد]] بووە کە ئەکەوێتە باکووری خۆراوای [[ئێران]]. دامەزران و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێیەی لەنێوان [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤییەت]] دا ھەبوو کە [[شەڕی سارد]]ی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەندیی ئێران دەرھێنا. لە شاری مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەکەیان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەممەد، سەرۆکی بنەماڵەی قازی، بە سکرتێریی پارتەکە ھەڵبژێردرا. کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەممەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی (٥ ساڵ) تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]، دەتوانرێت بە بەستنی پەیمانی یەکێتی و بێلایەنی لەنێوان [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری میللیی ئازەربایجان]] کە لە ۳ی [[نیسان (مانگ)|نیسان]]ی [[١٩٤٦]]دا لەلایەن ژمارەیەک لە نوێنەرانی ھەردوولاوە لە [[تەورێز]] مۆرکرا. بە دەسکەوتێکی سیاسی مەزن و وەچەرخانێکی ئەرێنی لە پەیوەندییەکانی ھەردوولا دابنرێت. وەک ئاشکرایە لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چەند ساڵەی حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی [[ئێران]]، دوژمنایەتی و ناکۆکییەکی مێژوویی قووڵ لە نێوان ھەردوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]] درووست ببوو، بیرتەسکی ناسیۆنالیستانەی بەشێکی زۆری سەرانی حکومەتی میللیی ئازەربایجان کە ئامادە نەبوون دان بەدەسەڵاتێکی سیاسی کوردی جیاو سەربەخۆ لە دەسەڵاتەکەیاندا بنێن، پێیان وابوو گەلی کورد دەبێت لە ڕێگەی نوێنەری خۆیانەوە بۆ مەجلیسی میللی ئازەربایجانی گوێڕایەڵی خۆیان بۆ حکومەتی ئازەربایجانی ڕابگەیەنن و بیر لە ھەنگاوی سەربەخۆ نەکەنەوە. شایەنی باسە بە دامەزراندنی حکومەتی میللیی کوردستان ناکۆکییەکانی ھەردوولا توندتربوو، دەسەڵاتدارانی ئازەربایجان دژی ئەوە وەستانەوە کە قەڵمڕەوی حکومەتی کوردستان [[شار]]ە [[کورد]]ییەکانی ([[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] و [[میاندواو]]) بگرێتەوە بەو بیانووەی گوایە زۆرینەی ئەم شارانە ئازەرین. ئەو شارانەی کە کورد بە بەشێکی جیانەکراوەی خاکی کوردستانی دەزانی و بە ھۆی سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگە)وە دەسەڵاتی ناوەندییان لێوەدەرنرا بوو. (سەرھەنگ زەنگەنە) سەرکردەی ھێزە ئێرانییکان لە شاری [[ورمێ]] بڕیاریدا چەک فڕێ نەدات و بەرگری بکات دژی ھێزە دیموکڕاتەکان، ئینجا کەوتە دامەزراندنی حکومەتێکی سەربازی بە مەبەستی چاوترساندن چەند جارێک کوشتاری بە کۆمەڵی لە گوندە ئاشووری و کوردەکانی دەورووبەری ورمێ کرد، تا سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگ) لە [[گوند]]ی [[بەراندێز]]ەوە پەلاماری شاریاندا و دوای ڕۆژێک شەڕ لە ۱٨ی [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٤٥]]دا [[ورمێ]]یان گرت و سەرھەنگ زەنگەنە دەست بەسەر کرا. [[ئازەربایجانی|ئازەری]]یەکانی [[ورمێ]] و دەورووبەری لەو کێشەیەدا پێیان خۆش بوو بە قازانجی [[کورد]]ەکاندا بکەوێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان لە سۆنگەی پاراستنی شوێن و پایەی چینایەتیان حەزیان بەکەوتنە ژێر دەسەڵاتێکی چەپڕەوی ڕادیکاڵ نەدەکرد، بۆیە زۆریان ھانی سەرانی حکومەتی کوردستان دەدا پایتەختەکەیان لە [[مەھاباد]]ەوە بەرنە شاری [[ورمێ]]، لە ڕاستیدا ھەر ئەم ھۆکارەش بوو پاڵی بە قەرەپەپاغەکانی [[نەغەدە]]وە نا ببنە [[پێشمەرگە]] لە سوپای میللیی کوردستاندا. == دابەشی کارگێڕی == دابەشکارییە کارگێڕییەکانی ئەم شارستانە، بەپێی ئەوەی لە ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو وڵاتدا ھاتووە، بەپێی [[ناوچە]] و [[شار]] و [[گوندەوار]] و [[گوند]]، بەم شێوەیەیە: === ناوچەکان === [[ناوچە]] بریتییە لە یەکەیەک لە دابەشکردنەکانی وڵاتی ئێران کە ڕووبەرێکی جوگرافی دیاریکراوی ھەیە، کە بە یەکگرتنی چەند [[گوندەوار]]ێکی دراوسێ پێکدێت کە لە چەند کێڵگە و شوێن و [[گوند]] و ئەگەری ھەیە لە [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]] پێکبێت، کە لە ڕووی ھۆکارە سروشتییەکان و کۆمەڵایەتی، کولتووری، ئابوورییەوە و بارودۆخی سیاسی، یەکەیەکی یەکسان پێکدەھێنن، ھاتوونەتە بوون، پێکھێنراون.<ref> https://www.amar.org.ir/ارتباط-با-ما/تقسیمات-کشوری</ref> بەپێی دابەشکردنی وڵاتەکان لە ساڵی ٢٠١٦دا شارستانی خۆی چوار ناوچەی ھەیە بە ناوەکانی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]]، [[ناوچەی سەفایە]]، [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]]. [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]] ٥ گوندەوار لەخۆ دەگرێت(دیزج، قەرەسو، فیرۆراق، گۆھران و ڕەحالی). [[ناوچەی ئێوۆغلی]] گوندەواری(ڤاڵدیان و ئێوۆغلی) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی سەفایە]] گوندەوارەکانی(سەکمانئاباد و ئالەند) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی کۆتۆل]] گوندەوارەکانی (زارێ و کۆتۆل) لەخۆدەگرێت. {| class="wikitable sortable" |+ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی خۆی بەپێی دابەشکردن<ref> https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-بھ-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 </ref> !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوەندی ناوچە !ناوی ناوچە |- |٢٨٨٬٢٦٩ |٨٥٬٣٤٢ |[[خۆی]] |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |- |١٩٬٥٤٣ |٤٬٨٩٣ | [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |[[ناوچەی سەفایە]] |- |١٦٬٢٥٩ |٥٬٠٥٥ | [[ئێوۆغلی]] | [[ناوچەی ئێوۆغلی]] |- |٢٤٬٥٩١ |٥٬٨٣٨ |[[کۆتۆل]] | [[ناوچەی کۆتۆل]] |} === شارۆچکە و شارەدێ === شارستانی خۆی خاوەنی ٦ شارۆچکە و شارەدێیە، سێ شارۆچکە و شارەدێی [[خۆی]]، [[دیزەدیز]] و [[فیروورەق]] دەکەونە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]]. ھەر سێ شارەدێی [[ئێوۆغلی]] و [[کۆتۆل]] و [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] بەڕیز لە [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]] و [[ناوچەی سەفایە]] ھەڵکەوتوون. {| class="wikitable sortable" |+دانیشتوانی شارۆچکە و شارەدێیەکانی شارستانی خۆی !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوچە !ناوی شار |- |١٩٨٨٤٥ |٥٩٩٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[خۆی]] |- |٩١٩٠ |٢٦٤٠ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[فیروورەق]] |- |٨٢٨٢ |٢٣٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[دیزەدیز]] |- |١١٤٧ |٣٢٤ |[[ناوچەی سەفایە]] |[[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |- |٣٣٢٠ |٩٩٩ |[[ناوچەی ئێوۆغلی]] | [[ئێوۆغلی]] |- |٥١٤٧ |١١٩٣ |[[ناوچەی کۆتۆل]] |[[کۆتۆل]] |} == شوێنەوارە مێژوویی و شوێنە سەرنجڕاکێشە سروشتییەکان == * بورجی [[شەمسی تەبرێزی]]: ناشتنی عیرفانی ئێرانی و موراد [[مەولانای ڕۆمی]] - سەردەمی سەلجوقی یان سەفەوی. * پردی خاتوون: سەردەمی دەسەڵاتی [[دونبەلی]] * دەروازەی بەردین: سەردەمی ئیلخانی. * بینای حکومی: سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * بازاڕی داپۆشراو: بە یەکێک لە بازاڕە مێژووییەکانی [[ئێران]] دادەنرێت و شێوازی تەلارسازی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]] و [[قاجاڕەکان]]ی تێدا دەبینرێت. * ماڵی کەبیرییەکان: سەردەمی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]]. * حەمام محەممەدبەی: ماوەی [[دونبەلی]]. * ئامادەیی خوسرەوی - سەردەمی پەھلەوی. * کونسوڵخانەی [[ڕووسیا]]، مزگەوتە کۆنەکانی مەتلەب خان، مەلا حەسەن، شا، حاجی بابا و خان سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * کڵێسای سورەپ سەرکیس و مەھلەزان، ئیمام زادە سەید بەھلول، یەکێک لە نەوەکانی ئیمام عەلی نەقی، گۆڕی ئاغای میر یەعقووب، پردی کۆتۆل لەسەر میحوەرەکەی ھێڵی ئاسنی [[ئاسیا]] -[[ئەورووپا]]. * قەڵای کورۆغڵو و بەناوبانگەکەی چێنلی بەیل( پشتێنەی تەماوی) لەسەر شاخێکی نزیک پردی کۆتۆل.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-monuments </ref> == ژێرخانی کولتووری == چەندین بڵاوکراوەی ھەفتانەی "خۆی، ئۆرین خوی، نێدەی خوی، دار ئەلسەفا، فەرھەنگ شەمس و چاڵدران، ئابووری ئازەربایجان" بڵاودەکرێنەوە. زانکۆی ئازادی ئیسلامی بە نزیکەی ٥٣٠٠ خوێندکار، زانکۆی پەیام نوور بە نزیکەی ٢٥٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی پەرستاری، فاکەڵتی تەکنیکی و ئەندازیاری، فاکەڵتی زانستە قورئانییەکان، مەدرەسەی نوێژ، ناوەندی ڕاھێنانی مامۆستایان و زانکۆکانی عەلامە خوەیی، زەرینە و شەمس ناحکومی لە زانکۆکانی زانستی و... ھەروەھا زانکۆی ویلایەتی خۆی لە قۆناغی دروستکردندایە. == بەرھەمی کشتوکاڵی == * شارستانی خۆی لەڕووی بەرھەمھێنانی [[ھەنگوین]]ەوە لە پلەی یەکەمی ئەو [[ئێران]]دایە. لەم شارستانەدا ١٩٣ ھەزار شانە [[ھەنگ]] ھەیە کە دەکاتە نزیکەی ٦ ھەزار تۆن [[ھەنگوین]]، کە دەکاتە ٦٥٪ی ئەو ھەنگوینەی کە لە ساڵی ٢٠٠٧ لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بەرھەمدەھێنرێت و ٢٠٪ی ئەو ھەنگوینەی لە [[ئێران]]دا بەرھەمدەھێنرێت.<ref> سازمان جھاد کشاورزی استان آذربایجان غربی - مدیریت جھاد کشاورزی شھرستان خوی </ref> * زۆرێک لە کێڵگەکانی شارستانی خۆی کێڵگەی [[گوڵەبەڕۆژە]]ن و ئەم شارستانە بە یەکێک لە گرنگترین بەرھەمھێنەرانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] لە ھەموو [[ئێران]]دا دادەنرێت. دەوترێت پلانی [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە شێوەی [[گوڵەبەڕۆژە]]یە لە دیمەنی سەرەوە دیزاین کراوە. بەرھەمەکانی تری ئەم شارستانە کە بەناوبانگن لە جیھاندا وەک: بەڵاڵوک؛ قەیسی؛ ھەڵوژە؛ گێلاس؛ دەتوانرێت باسی سێویش بکرێت. == ڕێگاوبان و گواستنەوە == شارستانی خۆی سەرەڕای ئەوەی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]]ە، بوونی تاکە ڕێگای سنوورییە کە لە [[تورکیا]] نزیکە. لە ١٥ی نیسانی ٢٠١١ بە ئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی [[ئێران]] و [[تورکیا]] و بەرپرسانی ناوخۆیی سنووری ڕازی بە فەرمی کرایەوە. == فڕۆکەخانی خۆی == [[پەڕگە:Khoy havalimani.jpg|وێنۆک|فڕۆکەخانەی خۆی]] [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە ئابی ٢٠٠٣ خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە. ھەفتانە دوو گەشتی ئاسمانی لە ڕێگەی تاران-خۆی-تاران لە لایەن ئێران ئایر (ھۆما) لەم فڕۆکەخانەوە بەڕێوە دەچێت. == تێرمیناڵ == تێرمیناڵی سەرنشینانی شەھید حاج محەمەد حەنیفە دەرشتی لە ساڵی ٢٠٠٧ وەک گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای ئێراندا خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە.<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> توانای ڕۆژانەی ئەم تێرمیناڵی سەرنشینە ٤٥٠٠ سەرنشینە. == ناوچەی تایبەتی ئابوری خۆی == ناوچەی ئابووری تایبەتی شارستانی خۆی لە باشووری شارستانی خۆی، لەسەر ڕێگای خۆی بۆ [[سەڵماس]] و [[ورمێ]]، بە ڕووبەری ھەزار و چل ھێکتار، لەبەردەم شارۆچکەی پیشەسازی لەسەر ڕێگای فڕۆکەخانەی ئەم شارستانە، بە ئاسانکاری دیاری کراوە: [[فڕۆکەخانەی خۆی]] - وێستگەی کارەبای سووڕ تێکەڵاوی خۆی - شارۆچکەی پیشەسازی خۆی و ھتد. لە ئێستادا کاری سەرەتایی خۆی لە دەستەی حکومەتدا ئەنجام دەدات. <gallery> پەڕگە:Road of razi borader.jpg| ڕێگای ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Marze razi.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Kopru.jpg|پردی کۆتۆل پەڕگە:Gate of iran.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی </gallery> ئەم ناوچەیە دەکەوێتە ڕۆژئاوای شارستانی خۆی و بەشێک لە شاری [[خۆی]] و ڕێگای [[کۆتۆل]] و دەروازەی سنووری ڕازی لەخۆدەگرێت. [[خۆی]] تاکە شارە کە ھێڵی ئاسنی لە [[ئێران]]ەوە بۆ [[تورکیا]] و [[ئەورووپا]] ھەیە و مەودای وشکانی لەگەڵ شاری [[وان]] لە [[تورکیا]] ١٢٠ کیلۆمەتر لە ڕێگەی بازاڕچە رازیەوە دوورە. کە سەرەڕای دروست کردنی دوو پرد، ئیمکاناتی سەرنشینانی مەرزی ڕازی بۆ ھەردوو ترانزێت و بارھەڵگر دابین دەکرێت، لەگەڵ ئەو ئاسانکاریانەی کە لە ژێر دروست کردنی تێرمیناڵی گەورەی شەھید دەرشتی خۆی و [[فڕۆکەخانەی خۆی]] و وێستگەی شەمەندەفەری ڕازی خۆیدان. == وێنە == <gallery> پەڕگە:Khoy towers.jpg|گوندی شێخ نەوایی خۆی پەڕگە:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانووی کەبیری پەڕگە:Iran_bazar_khoy.jpg|بازاڕی خۆی پەڕگە:Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان پەڕگە:Stone gate of Khoy 2.JPG|دەروازەی بەردی خۆی پەڕگە:Khoy city views plane.jpg|دیمەنێکی شاری خۆی لە ناو فڕۆکەوە پەڕگە:Khoy airport &fokker100.jpg|دیمەنێکی فڕۆکەخانەی خۆی پەڕگە:PARK -E-MELLAT KHOY.jpg|باغی میلەتی خۆی پەڕگە:POL-E- SSEVOME KHORDAD.jpg|پردی سێیەمی جۆزەردانی خۆی پەڕگە:POL-E-KHATOON.jpg|پردی خاتونی خۆی پەڕگە:Tran yolu.JPG|وێستگەی شەمەندەفەر سنووری ڕازی خۆی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|گۆڕی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منارەی شەمس پەڕگە:Hoy sehri.jpg|بە شاری خۆی بەخێربێن </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|جوگرافیا}} [[پۆل:شارستانی خۆی]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] acgll5xjoqidvcpfsmfn4nd1hw0g0t4 0 11373 969715 969357 2022-08-11T05:49:27Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چایپارە | ناوی فەرمی = شھرستان چایپارە - چایپارە بؤلگەسی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Chaypareh County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.86667|frame-long= 45|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = ٤ی نیسانی [[٢٠٠٩]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = سەعید شکورزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٩٩٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٧٬٢٩٢ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٤٧ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٦٬٧٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٠٬٥٢٥ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://chaypareh-ag.ir/ فەرمانداری چایپارھ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چایپارە''' یان '''شارستانی چاڤشار'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چایپارە''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaypareh County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چایپارە بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی پۆلدەشت]]، [[شارستانی شەوت]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، (شارستانی جوڵفا) و [[شارستانی پۆلدەشت]]، لە ڕۆژاواوە [[شارستانی خۆی]]. [[شارۆچکە]]ی [[قەرەزیائەددین]](چاڤشار) ناوەندی ئەم شارستانەیە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> == جوگرافیا == شارستانی چایپارە بە ڕووبەری نزیکەی ٩٩٥ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژھەڵاتی [[شارستانی خۆی]] و یەکێکە لە شارستانەکانی باکووری ڕۆژئاوای [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]. وە بەپێی دابەشکردنی کارگێڕی، شارستانی چایپارە دوو [[ناوچە]]ی ھەیە بە ناوی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چایپارە]] و [[ناوچەی حاجیلار]] و دوو [[گوندەوار]]ی بە ناوی [[گوندەواری چورۆس]] و [[گوندەواری باستەم]]. [[ناوچەی حاجیلار]] کە ڕووبەرەکەی نزیکەی ٣١٣ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، ٢٦ گوندی ھەیە و ژمارەی دانیشتووانەکەی ٩١٩٨ کەسە، گوندەواری باستەم و چۆرسی ھەیە. لە ناوچەی ناوەند ٥٠ گوند ھەیە کە ٣٩٣٬٢١٨ کیلۆمەتر چوارگۆشەیان ھەیە. ناوەندی ناوچەی حاجیلار گوندێکە بە ناوی [[حاجیلار]] کە ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ١٥٠٠ کەسە.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == تۆپۆگرافی == تۆپۆگرافیای شارستانەکە فراوان و شاخاوی و دامێنی گردەکانە، زەوییە کشتوکاڵییەکانیش بە گڵ و خۆڵ و لم داپۆشراوە کە ڕووبەرەکەی ٢٠ ھەزار و ٤٠٠ ھێکتارە لە شاستانەکەدا. لەو ژمارەیەش ٨ ھەزار و ٣٠٠ ھێکتار ئاودێری دەکرێت و ١٢ ھەزار و ١٠٠ ھێکتاریش دێمییە. لەگەڵ تەواوبوونی بەنداوی ئاغ چای، نزیکەی چوار ھەزار و ٥٠٠ ھێکتار لە دەشتی قەرە زیادین دەگۆڕێت بۆ ئاو، ئەوەی دیکەش ناوچە گوندنشینەکانن، کە لە ئێستادا ئاوی دەرھێنراویان ھەزار و ٨٠٠ لیترە لە چرکەیەکدا لە سەرچاوەکانی سەر ڕووی زەوی. لە سەرچاوە ژێرزەمینییەکانەوە، ٢٢٠٠ لیترە لە چرکەیەکدا(بە گشتی ٤٠٠٠ لیتر لە چرکەیەکدا) و بەرھەمە سەرەکییەکانی بریتین لە دانەوێڵە، چەوەندەری شەکر، وێنجە، [[گوڵەبەڕۆژە]]، کولەکە، [[گوێز]]، و [[فاسۆلیا]]، ھەروەھا [[تووتن]] کە یەکێکە لە سەرەکیترین دە ناوچەی چاندن لە ڕووی چاندنی تووتنەوە لە [[ئێران]]دا.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> == کەشوھەوا == کەش و ھەوای ئەم شارستانە لە چوار وەرزدا مامناوەندە بۆ ھەر جۆرە کشتوکاڵێک و ئاژەڵدارییەک کە توانای شارستانەکەی ھەبێت. بڕی ئاوی سەرزەوی کە لە ڕووباری ئاغ چایەوە دەچێتە ناو شارستانی چایپارە بە تێکڕا ساڵانە ٢١٢ ملیۆن مەتر سێجایە، لەو ژمارەیەش ١٢ ملیۆن مەتر سێجا لەلایەن جووتیارانەوە بەدرێژایی ساڵ لە چەم و بەنداوەکاندا بەکاردەھێنرێت و ئەوەی دیکەش نزیکەی ٢٠٠ ملیۆن مەتر سێجایە بەناودا تێدەپەڕێت ئەو شوێنەی کە بەکارنەھێنراوە؛ وە جگە لەوەش لە کاتی لافاودا نزیکەی ١٠ کەناڵی (خەنگە-تاجخاتون - یاتیم ئاغلی - عەلیئاباد - سولوکلو - سەلتە - ھەمزیان - دۆح ئاغلی - دۆڵی حەراملۆ - ئیلانلی دۆزی) لە خوار بەنداوەکەوە و لە سەرووی بەنداوەکەوە و بە ئاراستەی جیاوازی شارەکە و یەدەگی پشت بەنداوی ئاغ چای دەگۆڕدرێت. == شوێنی گەشتیاری == * قەڵای بوستام * مزگەوتی سووری چۆرس * ماھموچی خانگاە * چێنلی بێڵ عەلەمشاھی دەکەوێتە سەفەر داغی * ئاوی خوێی شوریک == گوندەکان == گوندەکانی شارستانی چاڤشار لە ٧٧ گوند پێکھاتووە: === گوندە [[کورد]]ەکان === لە ٢٢ گوند پێکھاتووە. {{Div col|cols=٤}} * [[ئاغمەزاری کورد]] * [[ئیدلویاژورین]] * [[بالاکارێز]] * [[بەلال ئاوا]] * [[تاھیرئاوا]] * [[بابل ئاوا]] * [[چیر]] * [[حوسین ئاوا]] * [[دامداما]] * [[دوزن]] * [[دۆرت ئاغاج]] * [[عەلی ئاوا]] * [[قارنی یاریخ]] * [[قەرەبویا]] * [[کفل]] * [[کورابلاخ]] * [[گوھرەش]] * [[سلوکلو]] * [[شورک]] * [[شورکارێز]] * [[شیرین بڵاغ]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} === گوندە [[ئازەرییەکان]] === لە ٤٦ گوند پێکھاتووە:<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/ردە:مناطق_مسکونی_در_شھرستان_چایپارە{{dead link|date=کانوونی دووەمی ٢٠١٨ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> {{Div col|cols=٤}} * [[ئاخورلو]] * [[ئیدلویاسفلی]] * [[ئیسماعیل کاریز]] * [[باترین کەندی]] * [[بادەکی]] * [[بەھیستان]] * [[بەندلی]] * [[بوستام]] * [[پیریادگار]] * [[جیل قوا]] * [[چومەران]] * [[چیرکەندی]] * [[حاجیلار]] * [[حەمزەیاناسفلی]] * [[حەمزەیاناعلیا]] * [[حسین ئاباد]] * [[حسین بەیگلو]] * [[خانقا]] * [[دەوەئۆغلی]] * [[دیزەج ساختمان]] * [[زەنگەڵاناعلیا]] * [[زەنگەڵاناسفلی]] * [[سالتە]] * [[سەفەرئاباد]] * [[شەتو]] * [[شکربلاغاعلیا]] * [[شکربلاغاسفلی]] * [[شورجەحسین ئاباد]] * [[عباس بڵاغ]] * [[چوورس]] * [[فیزئاباد]] * [[قەرەکەندی]] * [[قەنات میرزا]] * [[قزلجەگوڵ]] * [[قومشکاناسفلی]] * [[قومشکاناعلیا]] * [[قوزلوی خانیە]] * [[کامیل ئاباد]] * [[کسیان]] * [[گوزدەیەن]] * [[مەراکان]] * [[مەرقەشە]] * [[میرزاحیسام]] * [[نەعلبەند]] * [[ئەلاە وئردی کەندی]] * [[یتیم ئەغلی]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵە نشینەکان ([[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]) === لە ٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٤}} * * [[تاج خاتوون]] * [[حاجی ئحمەد کەندی]] * [[قەرەتەپە]] * [[قەرەکاریز]] * [[قوچاش]] * [[قورولاژورین]] * [[قورولاژێرین]] * [[ھاجە]] [[بیگ دەروێش]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} * [https://web.archive.org/web/20160311062608/http://univsul.org/k_uos.aspx ماڵپەڕی زانکۆی سلێمانی] * [https://web.archive.org/web/20160311062608/http://univsul.org/k_uos.aspx زانکۆی سلێمانی] {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانی چایپارە]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] io7ean1o798x5fd6m1zs1zl1c1f9cva 969733 969715 2022-08-11T06:05:00Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چایپارە | ناوی فەرمی = شھرستان چایپارە - چایپارە بؤلگەسی | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = Chaypareh County | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.86667|frame-long= 45|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = ٤ی نیسانی [[٢٠٠٩]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = سەعید شکورزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٩٩٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٧٬٢٩٢ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٤٧ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ٢٦٬٧٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٠٬٥٢٥ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://chaypareh-ag.ir/ فەرمانداری چایپارھ] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چایپارە''' یان '''شارستانی چاڤشار'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چایپارە''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaypareh County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چایپارە بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی پۆلدەشت]]، [[شارستانی شەوت]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، (شارستانی جوڵفا) و [[شارستانی پۆلدەشت]]، لە ڕۆژاواوە [[شارستانی خۆی]]. [[شارۆچکە]]ی [[قەرەزیائەددین]](چاڤشار) ناوەندی ئەم شارستانەیە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> == جوگرافیا == شارستانی چایپارە بە ڕووبەری نزیکەی ٩٩٥ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژھەڵاتی [[شارستانی خۆی]] و یەکێکە لە شارستانەکانی باکووری ڕۆژئاوای [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]. وە بەپێی دابەشکردنی کارگێڕی، شارستانی چایپارە دوو [[ناوچە]]ی ھەیە بە ناوی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چایپارە]] و [[ناوچەی حاجیلار]] و دوو [[گوندەوار]]ی بە ناوی [[گوندەواری چورۆس]] و [[گوندەواری باستەم]]. [[ناوچەی حاجیلار]] کە ڕووبەرەکەی نزیکەی ٣١٣ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، ٢٦ گوندی ھەیە و ژمارەی دانیشتووانەکەی ٩١٩٨ کەسە، گوندەواری باستەم و چۆرسی ھەیە. لە ناوچەی ناوەند ٥٠ گوند ھەیە کە ٣٩٣٬٢١٨ کیلۆمەتر چوارگۆشەیان ھەیە. ناوەندی ناوچەی حاجیلار گوندێکە بە ناوی [[حاجیلار]] کە ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ١٥٠٠ کەسە.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == تۆپۆگرافی == تۆپۆگرافیای شارستانەکە فراوان و شاخاوی و دامێنی گردەکانە، زەوییە کشتوکاڵییەکانیش بە گڵ و خۆڵ و لم داپۆشراوە کە ڕووبەرەکەی ٢٠ ھەزار و ٤٠٠ ھێکتارە لە شاستانەکەدا. لەو ژمارەیەش ٨ ھەزار و ٣٠٠ ھێکتار ئاودێری دەکرێت و ١٢ ھەزار و ١٠٠ ھێکتاریش دێمییە. لەگەڵ تەواوبوونی بەنداوی ئاغ چای، نزیکەی چوار ھەزار و ٥٠٠ ھێکتار لە دەشتی قەرە زیادین دەگۆڕێت بۆ ئاو، ئەوەی دیکەش ناوچە گوندنشینەکانن، کە لە ئێستادا ئاوی دەرھێنراویان ھەزار و ٨٠٠ لیترە لە چرکەیەکدا لە سەرچاوەکانی سەر ڕووی زەوی. لە سەرچاوە ژێرزەمینییەکانەوە، ٢٢٠٠ لیترە لە چرکەیەکدا(بە گشتی ٤٠٠٠ لیتر لە چرکەیەکدا) و بەرھەمە سەرەکییەکانی بریتین لە دانەوێڵە، چەوەندەری شەکر، وێنجە، [[گوڵەبەڕۆژە]]، کولەکە، [[گوێز]]، و [[فاسۆلیا]]، ھەروەھا [[تووتن]] کە یەکێکە لە سەرەکیترین دە ناوچەی چاندن لە ڕووی چاندنی تووتنەوە لە [[ئێران]]دا.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> == کەشوھەوا == کەش و ھەوای ئەم شارستانە لە چوار وەرزدا مامناوەندە بۆ ھەر جۆرە کشتوکاڵێک و ئاژەڵدارییەک کە توانای شارستانەکەی ھەبێت. بڕی ئاوی سەرزەوی کە لە ڕووباری ئاغ چایەوە دەچێتە ناو شارستانی چایپارە بە تێکڕا ساڵانە ٢١٢ ملیۆن مەتر سێجایە، لەو ژمارەیەش ١٢ ملیۆن مەتر سێجا لەلایەن جووتیارانەوە بەدرێژایی ساڵ لە چەم و بەنداوەکاندا بەکاردەھێنرێت و ئەوەی دیکەش نزیکەی ٢٠٠ ملیۆن مەتر سێجایە بەناودا تێدەپەڕێت ئەو شوێنەی کە بەکارنەھێنراوە؛ وە جگە لەوەش لە کاتی لافاودا نزیکەی ١٠ کەناڵی (خەنگە-تاجخاتون - یاتیم ئاغلی - عەلیئاباد - سولوکلو - سەلتە - ھەمزیان - دۆح ئاغلی - دۆڵی حەراملۆ - ئیلانلی دۆزی) لە خوار بەنداوەکەوە و لە سەرووی بەنداوەکەوە و بە ئاراستەی جیاوازی شارەکە و یەدەگی پشت بەنداوی ئاغ چای دەگۆڕدرێت. == شوێنی گەشتیاری == * قەڵای بوستام * مزگەوتی سووری چۆرس * ماھموچی خانگاە * چێنلی بێڵ عەلەمشاھی دەکەوێتە سەفەر داغی * ئاوی خوێی شوریک == گوندەکان == گوندەکانی شارستانی چاڤشار لە ٧٧ گوند پێکھاتووە: === گوندە [[کورد]]ەکان === لە ٢٢ گوند پێکھاتووە. {{Div col|cols=٤}} * [[ئاغمەزاری کورد]] * [[ئیدلویاژورین]] * [[بالاکارێز]] * [[بەلال ئاوا]] * [[تاھیرئاوا]] * [[بابل ئاوا]] * [[چیر]] * [[حوسین ئاوا]] * [[دامداما]] * [[دوزن]] * [[دۆرت ئاغاج]] * [[عەلی ئاوا]] * [[قارنی یاریخ]] * [[قەرەبویا]] * [[کفل]] * [[کورابلاخ]] * [[گوھرەش]] * [[سلوکلو]] * [[شورک]] * [[شورکارێز]] * [[شیرین بڵاغ]] * [[یوسف کەندی]] {{Div col end}} === گوندە [[ئازەرییەکان]] === لە ٤٦ گوند پێکھاتووە:<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/ردە:مناطق_مسکونی_در_شھرستان_چایپارە{{dead link|date=کانوونی دووەمی ٢٠١٨ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> {{Div col|cols=٤}} * [[ئاخورلو]] * [[ئیدلویاسفلی]] * [[ئیسماعیل کاریز]] * [[باترین کەندی]] * [[بادەکی]] * [[بەھیستان]] * [[بەندلی]] * [[بوستام]] * [[پیریادگار]] * [[جیل قوا]] * [[چومەران]] * [[چیرکەندی]] * [[حاجیلار]] * [[حەمزەیاناسفلی]] * [[حەمزەیاناعلیا]] * [[حسین ئاباد]] * [[حسین بەیگلو]] * [[خانقا]] * [[دەوەئۆغلی]] * [[دیزەج ساختمان]] * [[زەنگەڵاناعلیا]] * [[زەنگەڵاناسفلی]] * [[سالتە]] * [[سەفەرئاباد]] * [[شەتو]] * [[شکربلاغاعلیا]] * [[شکربلاغاسفلی]] * [[شورجەحسین ئاباد]] * [[عباس بڵاغ]] * [[چوورس]] * [[فیزئاباد]] * [[قەرەکەندی]] * [[قەنات میرزا]] * [[قزلجەگوڵ]] * [[قومشکاناسفلی]] * [[قومشکاناعلیا]] * [[قوزلوی خانیە]] * [[کامیل ئاباد]] * [[کسیان]] * [[گوزدەیەن]] * [[مەراکان]] * [[مەرقەشە]] * [[میرزاحیسام]] * [[نەعلبەند]] * [[ئەلاە وئردی کەندی]] * [[یتیم ئەغلی]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵە نشینەکان ([[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]) === لە ٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=٤}} * * [[تاج خاتوون]] * [[حاجی ئحمەد کەندی]] * [[قەرەتەپە]] * [[قەرەکاریز]] * [[قوچاش]] * [[قورولاژورین]] * [[قورولاژێرین]] * [[ھاجە]] [[بیگ دەروێش]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانی چایپارە]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 7j0k0p5esm2drbarhugejwl1haufur3 0 11374 969646 931759 2022-08-10T21:14:08Z MFTG 21816 /* top */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چاڵدۆران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] 7rsezuxiieyysw4kzl7b46wcymgw7mj 969649 969646 2022-08-10T21:14:50Z MFTG 21816 /* top */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=9|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چاڵدۆران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] 6r78blovhfn2gnmazd276jry0tseznu 969651 969649 2022-08-10T21:15:09Z MFTG 21816 /* top */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چاڵدۆران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] 7rsezuxiieyysw4kzl7b46wcymgw7mj 969656 969651 2022-08-10T21:17:57Z MFTG 21816 /* پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چاڵدۆران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == مێژوو == چاڵدۆران شوێنی شەڕی مێژوویی چاڵدیرانە کە لە ساڵی ١٥١٤ لە نێوان سوپاکانی سوڵتانی عوسمانی سەلیمی یەکەم و سەفەوی شا ئیسماعیلی یەکەم لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ry1srh945o1llf01iu8dq0w6evrla1r 969663 969656 2022-08-10T21:23:34Z MFTG 21816 چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چاڵدۆران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == مێژوو == چاڵدۆران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] l2djpbyx4nudxbtxuqi3rl4uat7u1z4 969667 969663 2022-08-10T21:24:28Z MFTG 21816 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] dv59enbcabzrcvmjdai0990ojwq0pu0 969672 969667 2022-08-10T21:37:51Z MFTG 21816 /* مێژوو */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران == دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر. == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] 48vrejjkrhmm40kicqro7xlifhgk0lg 969675 969672 2022-08-10T21:44:31Z MFTG 21816 /* پێکھاتەی شارستانی چۆڵدەران */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{reflist}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] 9rz8qcbrexlzq3nhi0d3v0xlsbnuouy 969709 969675 2022-08-11T05:46:36Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] rsiqe0dk8kumvksw866bj5dxjpgysox 969734 969709 2022-08-11T06:05:19Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] p2m7mm7ybnnf4ifwqivizzyksmu9kan 969742 969734 2022-08-11T06:19:16Z MFTG 21816 /* گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوند کوردنشین. ٧٨ گوند ئازەرنشین. ١٠ گوند تێکەڵەی کورد و ئازەر. ٤ گوند ئەھلی حەقنشین. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] lvewve7m7rjnq50q2qszgjlg0slgsyd 969744 969742 2022-08-11T06:21:26Z MFTG 21816 /* گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == شارەکان == * شاری [[ئاواجیق]] * شاری [[سیاھچەشمە]] یان [[قەرەئەینی]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 3on3ytyhtafj6ez4478v2rxhl86g260 969745 969744 2022-08-11T06:23:13Z MFTG 21816 /* شارەکان */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]]یەکان == * شارەدێی [[ئاواجیق]] * شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](قەرەئەینی) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] fwbx499o8gkzlsmh0h2doctws8pq3mf 969747 969745 2022-08-11T06:26:51Z MFTG 21816 /* دابەشی کارگێڕی */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == جوگرافیا == == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]]یەکان == * شارەدێی [[ئاواجیق]] * شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](قەرەئەینی) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] k7in22sn9c0wzvkl5icao7ueky9yh4n 969749 969747 2022-08-11T06:35:48Z MFTG 21816 /* مێژوو */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. ئەم شارستانە لە ساڵی ١٩٣٧ەوە وەک ناوچەیەک بەڕێوەدەبرا، تا ساڵی ١٩٩٦ لە سایەی سیستەمی کۆماری ئیسلامی لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و تا ئاستی شارستان بەرزکرایەوە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == جوگرافیا == == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]]یەکان == * شارەدێی [[ئاواجیق]] * شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](قەرەئەینی) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] pefxhymqtlri2t2c441dzuozdoj28yu 969750 969749 2022-08-11T06:45:25Z MFTG 21816 /* جوگرافیا */ چاکسازیی ژمارەکان، چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. ئەم شارستانە لە ساڵی ١٩٣٧ەوە وەک ناوچەیەک بەڕێوەدەبرا، تا ساڵی ١٩٩٦ لە سایەی سیستەمی کۆماری ئیسلامی لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و تا ئاستی شارستان بەرزکرایەوە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == جوگرافیا == * شارستانی چاڵدێران یەکێکە لە شارستانە بەرزەکانی [[ئێران]] کە دەکەوێتە باکووری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، خاڵی کۆبوونەوەی چیای [[زاگرۆس]] و [[کێوی ئارارات]] بە بەرزی ٥١٥٦ مەتر. کەشوھەوایەکی شاخاویی سارد و ساردی ھەیە. * کۆی گشتی ڕێگاکانی نێوان شارەکانی ئەم شارستانە ١٧٥ کم و کۆی گشتی ڕێگاکانی گوندەکان ٤٥٤ کم کە ١٠٠ کم(٢٢٪)ی قیرە و باقیەکەی تر کۆنکرێت و گڵە کە بە ڕێژەی ٢٥٪ کەمترە لە تێکڕای پارێزگاکان کە ٤٧٪یە. شارستانی چاڵدێران کە ڕووبەرەکەی ١٩٩١ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، زیاتر لە ٣٫٥٪ی ڕووبەری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] دەگرێتەوە. * بەرزترین پلەی گەرمی تۆمارکراو لە مانگی تەمموزی ٢٠٠٨، ٣٤٫٦ پلەی سەدی بووە و کەمترین پلەی گەرمی لە زستاندا لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٠٩، -٢٩٫٦ بووە. تێکڕای پلەی گەرمی ساڵانە ١٫٨ پلەی سەدییە و ژمارەی ڕۆژانی بەستوو ١٣٩ ڕۆژە لە ساڵێکدا. دابەشکردنی بارانبارینی وەرزی دەریدەخات کە [[بەھار]] ٤٢٪؛ [[ھاوین]] ٤٣٪؛ [[پاییز]] ٢٥٪؛ وە [[زستان]] ٣٠٪ی بارانبارینی ساڵ پێکدەھێنێت. بەپێی ئامارە تۆمارکراوەکان، تێکڕای [[باران]]بارینی ساڵانە لە شارستانی چاڵدێران ٤٤٦.٧ ملیمەترە، ھەروەھا بەھێزترین [[با]]ی تۆمارکراوە لەم ماوەی ئامارەدا ٩٤ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا بە ئاراستەی باشووری ڕۆژئاوایە، ھەروەھا [[با]]ی باو لە باکووری ڕۆژئاوای شارستانەکەوەیە.<ref> https://www.chalderan-ag.ir/fa/wagov/aboutchalderan </ref> == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]]یەکان == * شارەدێی [[ئاواجیق]] * شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](قەرەئەینی) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] b3y767ma4xve4gajodap7pf7h4qp7wr 969751 969750 2022-08-11T06:46:41Z MFTG 21816 /* دابەشی کارگێڕی */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. ئەم شارستانە لە ساڵی ١٩٣٧ەوە وەک ناوچەیەک بەڕێوەدەبرا، تا ساڵی ١٩٩٦ لە سایەی سیستەمی کۆماری ئیسلامی لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و تا ئاستی شارستان بەرزکرایەوە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == جوگرافیا == * شارستانی چاڵدێران یەکێکە لە شارستانە بەرزەکانی [[ئێران]] کە دەکەوێتە باکووری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، خاڵی کۆبوونەوەی چیای [[زاگرۆس]] و [[کێوی ئارارات]] بە بەرزی ٥١٥٦ مەتر. کەشوھەوایەکی شاخاویی سارد و ساردی ھەیە. * کۆی گشتی ڕێگاکانی نێوان شارەکانی ئەم شارستانە ١٧٥ کم و کۆی گشتی ڕێگاکانی گوندەکان ٤٥٤ کم کە ١٠٠ کم(٢٢٪)ی قیرە و باقیەکەی تر کۆنکرێت و گڵە کە بە ڕێژەی ٢٥٪ کەمترە لە تێکڕای پارێزگاکان کە ٤٧٪یە. شارستانی چاڵدێران کە ڕووبەرەکەی ١٩٩١ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، زیاتر لە ٣٫٥٪ی ڕووبەری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] دەگرێتەوە. * بەرزترین پلەی گەرمی تۆمارکراو لە مانگی تەمموزی ٢٠٠٨، ٣٤٫٦ پلەی سەدی بووە و کەمترین پلەی گەرمی لە زستاندا لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٠٩، -٢٩٫٦ بووە. تێکڕای پلەی گەرمی ساڵانە ١٫٨ پلەی سەدییە و ژمارەی ڕۆژانی بەستوو ١٣٩ ڕۆژە لە ساڵێکدا. دابەشکردنی بارانبارینی وەرزی دەریدەخات کە [[بەھار]] ٤٢٪؛ [[ھاوین]] ٤٣٪؛ [[پاییز]] ٢٥٪؛ وە [[زستان]] ٣٠٪ی بارانبارینی ساڵ پێکدەھێنێت. بەپێی ئامارە تۆمارکراوەکان، تێکڕای [[باران]]بارینی ساڵانە لە شارستانی چاڵدێران ٤٤٦.٧ ملیمەترە، ھەروەھا بەھێزترین [[با]]ی تۆمارکراوە لەم ماوەی ئامارەدا ٩٤ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا بە ئاراستەی باشووری ڕۆژئاوایە، ھەروەھا [[با]]ی باو لە باکووری ڕۆژئاوای شارستانەکەوەیە.<ref> https://www.chalderan-ag.ir/fa/wagov/aboutchalderan </ref> == کشتوکاڵ == == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]]یەکان == * شارەدێی [[ئاواجیق]] * شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](قەرەئەینی) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 31dgw3a55dlmxqglda2dc4ioznegv8v 969753 969751 2022-08-11T07:02:30Z MFTG 21816 /* کشتوکاڵ */ چاکسازیی ژمارەکان، چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی چاڵدێران | ناوی فەرمی = شھرستان چالدران - چالدیران بؤلگەسی - Chaldoran County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شارستانی چۆڵدەران | جۆری نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldaran(Seyahcheshmeh) County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06667 |frame-long= 44.33333 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 300px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = وڵات | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٩٦]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی سەرۆک = محەممەدزادە <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ١٩٧٥ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٤٥٬٠٦٠ | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = ٢٣ کەس | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = ١٩٬٤٦٧ | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = ٢٥٬٥٩٣ | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی لەutc1 = +٣:٣٠ | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی لە١_DST = +٤:٣٠ <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤١ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index/شارەوانی چاڵدێران] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی چاڵدێران''' یان '''شارستانی چۆڵدەران'''، (بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''شھرستان چالدران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Chaldoran County''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''چالدران بۆلگەسی'') یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref> https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> لە باکوورەوە [[شارستانی ماکۆ]] و (قەزای بازید) لە [[پارێزگای ئاگری]] لە [[باکووری کوردستان]]، لە باشوورەوە [[شارستانی خۆی]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە [[شارستانی ماکۆ]] و [[شارستانی شەوت]]، لە ڕۆژاواوە (قەزای ئەبەخ) و (قەزای قەرقەلی) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]]. ناوەندی سیاسی و ئیداری ئەم شارشارستانە شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](سەرچاڤە)یە.<ref> http://chaldrancity.ir/1396/10/چالدران-را-بھتر-بشناسیم/</ref> ئەم شارستانە زیاتر بە [[شەڕی چاڵدێران]] ناوبانگی ھەیە کە لە نێوان ھێزەکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا. چۆڵدەران یەکێکە لە ناوچە گەشتیارییەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]ی [[ئێران]] بەھۆی ساردی کەشوھەوای زستان و فێنکی لە ھاویندا. == ناو == ئەم شارستانە ناوی جۆراوجۆری ھەیە، لەوانە سیاھچەشمە، قەرەئەینی، قۆڵنی و چاڵدێران کە ناوی سەرەکییە. ناونانی ئەم شارستانە بە شارستانی چاڵدێران بۆ جەنگی بەناوبانگی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] ڕوویدا لە دەربەندێکی تەسکدا کە ناوی چاڵدێران بوو. == مێژوو == چۆڵدەران شوێنی شەڕی مێژوویی [[شەڕی چاڵدێران|چاڵدیرانە]] کە لە ساڵی [[١٥١٤]] لە نێوان سوپاکانی [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوییەکان|سەفەوی]] و [[سەلیمی یەکەم|سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی]] لەسەر دەشتی تەسکی دەرەوەی شارۆچکەکە روویدا. سوپای عوسمانی ئەو سوودەی ھەبوو کە چەکی ئاگرین بەکاردەھێنێت و ھەروەھا لە قەبارەدا باڵادەستی ھەبوو، بۆ یەکەمجار سوپای سەفەوییان تێکشکاند. دوای ئەوەی عوسمانییەکان ئەم ناوچەیەیان گرت، زۆرێک لە ھۆزە [[کورد]]ەکانیان لە ڕۆژئاوا زیاتر نیشتەجێ کرد. [[پەڕگە:Armenian Monastery of Saint Thaddeus - panorama.jpg|وێنۆک|دێری سانت تادیۆس]] کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غارە کڵێسا) یان سانت تادیۆس لە ناوچەی چالدۆرانە، ٧ کم لە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]]وەیە. ئەم شارستانە لە ساڵی ١٩٣٧ەوە وەک ناوچەیەک بەڕێوەدەبرا، تا ساڵی ١٩٩٦ لە سایەی سیستەمی کۆماری ئیسلامی لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە و تا ئاستی شارستان بەرزکرایەوە. == ئابووری == فراوانبوونی لەوەڕگە و زەوییە کشتوکاڵییەکان دەرفەتی بەخێوکردنی ئاژەڵداری ئاوەدان و کشتوکاڵ و کشتوکاڵی چۆڵەوانی بە بەرزترین ڕێژەی ڕەخساندنی ھەلی کار لە ناوچەکەدا بەم ھەرێمە بەخشیووە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٣ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران ٤٦ ھەزار و ٧٠٠ کەسە؛ لەسەدا ٣٣.٥یان لە ناوچە [[شار]]ییەکان دەژین و لەسەدا ٦٦.٥یان دانیشتووی [[گوند]]نشین و خێڵەکین. بازاڕی چوارشەممەی چۆڵدەران(بازاری چاھەرشانبە) ناوبانگێکی تایبەتی ھەیە بەھۆی جۆرە جیاوازەکانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و بەرھەمی کشتوکاڵی و کاری دەستی ناوخۆییەوە. گرنگترین شوێنە گەشتیارییەکانی ئەم شارستانە بریتین لە : کڵێسای تاتاڤۆی پیرۆز(غەرە کەلیسا)، گۆڕی شەھید سەدردین شیرازی، گۆڕی شەھیدان لە شارستانی چۆڵدەران و کڵێسای زەرزار لە گوندی باروم.<ref> https://web.archive.org/web/20070522192425/http://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 </ref> == دانیشتوان == * دانیشتوانی شارستانی چۆڵدەران پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەرێژەی ٪٤٥ کورد، ٪٥٥ ئازەر.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes#article-tags-overlay </ref><ref> منابع: پژوھشنامھٔ تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاە و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمارھٔ ۲ </ref> * زمانی خەڵکی شارستانی چاڵدێران [[زمانی ئازەربایجانی]] و [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجیە]]).<ref> http://chaldoran.az.pnu.ac.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=e0f6d4a0-7515-4292-8347-add2549de463 </ref> == جوگرافیا == * شارستانی چاڵدێران یەکێکە لە شارستانە بەرزەکانی [[ئێران]] کە دەکەوێتە باکووری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، خاڵی کۆبوونەوەی چیای [[زاگرۆس]] و [[کێوی ئارارات]] بە بەرزی ٥١٥٦ مەتر. کەشوھەوایەکی شاخاویی سارد و ساردی ھەیە. * کۆی گشتی ڕێگاکانی نێوان شارەکانی ئەم شارستانە ١٧٥ کم و کۆی گشتی ڕێگاکانی گوندەکان ٤٥٤ کم کە ١٠٠ کم(٢٢٪)ی قیرە و باقیەکەی تر کۆنکرێت و گڵە کە بە ڕێژەی ٢٥٪ کەمترە لە تێکڕای پارێزگاکان کە ٤٧٪یە. شارستانی چاڵدێران کە ڕووبەرەکەی ١٩٩١ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، زیاتر لە ٣٫٥٪ی ڕووبەری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] دەگرێتەوە. * بەرزترین پلەی گەرمی تۆمارکراو لە مانگی تەمموزی ٢٠٠٨، ٣٤٫٦ پلەی سەدی بووە و کەمترین پلەی گەرمی لە زستاندا لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٠٩، -٢٩٫٦ بووە. تێکڕای پلەی گەرمی ساڵانە ١٫٨ پلەی سەدییە و ژمارەی ڕۆژانی بەستوو ١٣٩ ڕۆژە لە ساڵێکدا. دابەشکردنی بارانبارینی وەرزی دەریدەخات کە [[بەھار]] ٤٢٪؛ [[ھاوین]] ٤٣٪؛ [[پاییز]] ٢٥٪؛ وە [[زستان]] ٣٠٪ی بارانبارینی ساڵ پێکدەھێنێت. بەپێی ئامارە تۆمارکراوەکان، تێکڕای [[باران]]بارینی ساڵانە لە شارستانی چاڵدێران ٤٤٦.٧ ملیمەترە، ھەروەھا بەھێزترین [[با]]ی تۆمارکراوە لەم ماوەی ئامارەدا ٩٤ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا بە ئاراستەی باشووری ڕۆژئاوایە، ھەروەھا [[با]]ی باو لە باکووری ڕۆژئاوای شارستانەکەوەیە.<ref> https://www.chalderan-ag.ir/fa/wagov/aboutchalderan </ref> == کشتوکاڵ == * شارستانی چاڵدێران خاوەنی ٣٠ ھەزار و ٩٧٧ ھێکتار زەوی کشتوکاڵییە و پشکی ٢٫٤٪ی تەواوی پارێزگاکەیە کە ٢٥٪ی ئاودێری و ٧٥٪ی باراناوییە، بەرھەمە سەرەکییەکانی بریتین لە [[گەنم]] و [[جۆ]] و وێنجە و ئالیک و [[پەتاتە]]. * لە ساڵی ١٩٩٦ ٥٠٠ ھێکتار زەوی بە [[پەتاتە]] چێندرا، تێکڕای بەرھەمی ھەر ھێکتارێک لە ساڵی ١٩٩٥ یەکسان بوو بە ٣٠ تۆن، کە کێبڕکێ لەگەڵ [[ئەردەبیل]] دەکات بۆ پلەی یەکەم و دووەم لەسەر ئاستی [[ئێران]]. * چاندنی [[سیر]] لە ماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا بە وەرگرتنی نمونە لە ناوەندەکانی بەرھەمھێنانی ئەم بەرھەمە بە کەشوھەوای ھاوشێوە و بەرەوپێشبردنی شێوازی چاندن لە شارەکەدا بە جۆرێک کە لە ساڵی ١٩٩٦ پەنجا ھێکتار زەوی لە ژێر چاندندا بوو و تێکڕای دروێنەی ھەر ھێکتارێک لە ساڵی ١٩٩٥، ١١ تۆن بوو. لەوانەیە ئەم بڕە دروێنەیە بەڵێنی زیادکردنی بەرھەمی ئەم بەرھەمە بدات لە ساڵانی داھاتوودا و بەھێزکردنی بنکەی ئابووری لە ناوچەکەدا. * چاندنی [[فاسۆلیا]] لەم ساڵانەی دواییدا بەھۆی بەرھەمی باشەوە بووەتە جێی بایەخ، بەجۆرێک لە ساڵی ١٩٩٦دا چل ھێکتار لە زەوییەکانی شارستانەکە بەم بەرھەمە چێنراون، تێکڕای بەرھەمی ھەر ھێکتارێک لە ساڵی ١٩٩٥دا دوو تەن بووە. * سودمەندبوون لە بەنداوی زەمینی بابا ئەحمەد کە دەکەوێتە ٣٥ کم باشوری ڕۆژھەڵاتی شارستانەکە بەمەبەستی سنووردارکردنی لافاوی وەرزی و ھەڵگرتنی [[ئاو]] بۆ مەبەستی کشتوکاڵی و خۆراکدانی ژێرزەوی ئاوی خوارەوەی بەنداوەکە و دەستپێکردنی جێبەجێکردنی ئاودێری زەویەکانی خوارەوەی بەنداوەکە لە... ٤ گوند بە بڕی ٦٠٤ ھێکتار. * ھەبوونی سەرچاوەی ئاوی زۆر دەوڵەمەند بە تایبەت لە دەشتەکانی شارستانەکە(٧ [[ڕووبار]]ی ھەمیشەیی، ٧٦ ڕووباری وەرزی، ١٢١ [[کانی]] سروشتی، ٣ بۆری ئاو، ٣٥٧ بیر کە ٧٩یان بیری قووڵن و ٢٧٨یان نیمچە قووڵن). * خاوەنی پشکێکی بەرچاو لە لەوەڕگە زۆر دەوڵەمەندەکانی پارێزگاکە بە ڕووبەری ١٥٨ ھەزار ھێکتار، ئەمەش وایکردووە ئەم شارستانە ببێتە یەکێک لە ناوەندە گرنگەکانی ئاژەڵداری وڵاتەکە. * بەرھەمھێنانی پشکێکی بەرز لە بەرھەمە ئاژەڵییەکانی پارێزگاکە و ھەبوونی بەرھەمی زیادە لە بەرھەمە ئاژەڵییەکانی وەک [[شیر]]، [[پەنیر]]، گۆشتی سوور، پێست و خووری(وەک چۆن ٣٥٠ ھەزار ئاژەڵی ڕەسەن و زیاتر لە ٣٥٠ ھەزار ئاژەڵی کۆچەری گەڕۆک لەم شارستانەدا بەخێو دەکرێن). * شوێنێکی زۆر لەبار و چاکە بۆ بەخێوکردنی [[ھەنگ]].<ref> https://www.chalderan-ag.ir/fa/home/index# </ref> == دابەشی کارگێڕی == دابەشکردنە نیشتمانییەکانی ئەم شارشارستانە، بەپێی ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو [[ئێران]]، بەم شێوەیەن: === ناوچەکان === * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] * [[ناوچەی دەشتەکان]] === شارەدێیەکان === * [[ئاواجیق]] * [[سیاھچەشمە]] === گوندەوارەکان === * گوندەوارەکانی ناوچەی دەشتەکان: ** [[گوندەواری ئاواجیقی باکوور]] ** [[گوندەواری ئاواجیقی باشوور]] * گوندەوارەکانی ناوچەی ناوەند: ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باکوور]] ** [[گوندەواری چاڵدێرانی باشوور]] ** [[گوندەواری بیبەجیک]] == گوندەکانی شارستانی چۆڵدەران == پیکھاتووە لە ١٦٦ گوند. ٧٤ گوندە [[کورد]]ەکان. ٧٨ گوندە [[ئازەرییەکان]]. ١٠ گوند تێکەڵەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]. ٤ گوند [[یارسان|ئەھلی حەقەکان]]. == [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]]یەکان == * شارەدێی [[ئاواجیق]] * شارۆچکەی [[سیاھچەشمە]](قەرەئەینی) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی چاڵدێران]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] qboyel4gf6cp81rb4tqtx56ln0stflj 0 11375 969714 944444 2022-08-11T05:48:39Z MFTG 21816 /* پەراوێزەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی تیکاب | ناوی فەرمی = Takab County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شھرستان تکاب - شارستانی تیکاو | جۆری نیشتنگە = <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Takab County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=36.53345|frame-long=47.16669|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا| کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |ڕێکەوتی سەردان=٢٠١٢-٠٨-٠٩}}</ref> | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی کوردستان|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = قیمقام | ناوی سەرۆک = عەلی موکەڕەمی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٢٥٢٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٨٧،٨٣٤ | دانیشتووان لە = ٢٠١٦ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]]، [[سوننە]])، [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.tekab-ag.ir/ سایت فرمانداری تکاب] | پەراوێزەکان =}} '''شارستانی تیکاو''' یان '''شارستانی تیکاب'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] و [[رۆژهەڵاتی کوردستان]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[تیکاب]]ە. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[ھەشتەڕۆ (شارستان)|شارستانی ھەشتەڕۆ]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی بیجاڕ]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی ماە نیشان]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شارستانی سەقز]] و [[شارستانی ساینقەڵا]].<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> لە ساڵی (١٩٩٠) بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەم شارستانە لەرووی کارگێڕییەوە دابەشکراوە بۆ (٢) ناوچە ([[ناوچەی ناوەندی شارستانی تیکاب]] و [[ناوچەی تەختی سڵێمان]]) و (٦) [[گوندەوار]] و (١٠٢) [[دێ|گوند]].<ref>{{Cite web |url=http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٦ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190425051724/http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |archive-date=٢٥ی نیسانی ٢٠١٩ |dead-url=yes }}</ref> == دانیشتوانی تیکاوشار == * دانیشتوانی تیکاو (٨٧٨٣٣)کەسن، پەکھاتەی ئەم شارستانە ئاڵۆزەو لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> ** [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا لە کوردە [[موکری]]ەکانن و ژمارەیان (٦١١٢٩) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٦٩٪ی دانیشتوانی شارستانی تیکاب. ** [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا لە ئازەریە [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکانن و ژمارەیان (٢٦٧٠٤) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٣١٪ی دانیشتوانی شارستانی تیکاب. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی تیکاوشار لە ٢٠٠٦ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|purple|31}} {{bar percent|[[کورد]]|green|69}}}} {{clear}} [[پەڕگە:تیکاب1.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی [[تیکاب|تیکاو]]]] * [[ئایین]]ی ئەم شارستانە زۆرینەی [[ئیسلام]]ن و لە مەزھەبی [[سونی]] و [[شیعە]]ن و وەلەھەندێ ناوچەدا شوێنکەوتوانی ئاینی [[یارسان]] ھەیە، لە مێژوویەکی زۆر نزیکدا تاوەکو پەنجاکانی سەدەی ڕابردوو شوێن کەوتوانی دینی [[جوو|جولەکە]] ھەبوون لە ناوەندی شارۆچکەی [[تیکاب]] بەڵام لەم مێژووەدا ھەموویان کۆچیان کرد بۆ ووڵاتی [[ئیسرائیل]].<ref>در منطقۀ [[موسایی]]</ref> ھەرچەندە لەم شارستانەدا پێکھاتەی ئاینی و مەزھەبی جیا ھەیە بەڵام شارستانێکی ھێمن و ئاسایشە و ئەم جیاوازیانە نەبووەتە ھۆی جودایی و دووبەرەکی. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]] دەکاتە (٤٨٩٦٤)کەس: ** پێکھاتەی [[کورد]] لە شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]] دەکاتە (٣٦٧٢٣)کەس واتە ڕێژەی (٧٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]] دەکاتە (١٢٢٤١)کەس واتە ڕێژەی (٢٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٩٧) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (٥٦) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٢١٧٥٣) کەس. دەکاتە (٦٢٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٣٦) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٢٦٩٣) کەس. دەکاتە (٣٨٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٥) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٤٤٢٤) کەس، (٢٦٥٤)کەسی کوردە و (١٧٧٠)کەسی ئازەریە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[کورد]] لەگوندەکاندا دەکاتە (٢٤٤٠٧)کەس بەڕێژەی (٧٤٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لەگوندەکاندا دەکاتە (١٤٤٦٣)کەس بەڕێژەی (٢٦٪)ی شارستانەکە. * کۆی ژمارەی دانیشتوانی شارستانی تیکاو دەکاتە (٨٧٨٣٤)کەس. ** ژمارەی کورد دەکاتە (٦١١٣٠) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٦٩٪ دانیشتوانی شارستانەکە. ** ژمارەی ئازەری دەکاتە (٢٦٧٠٤) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٣١٪ دانیشتوانی شارستانەکە. == شوێنی مێژووی و گەشتیاری == [[پەڕگە:Zendan soleiman.jpg|وێنۆک|'''زیندانی سڵێمان''']] [[پەڕگە:Sardar afshar.JPG|وێنۆک|قەڵای '''سەعید سوڵتان''']] شارستانی تیکاو شوێنگەلێکی زۆری شوێنەواری گەشتیاری تیادایە: * [[تەختی سلێمان]] و پەرستگای ئازرگشسپ بە چوارەمین شوێنەواری ئێران دادەنرێت کە لە ڕێکخراوی یونسکۆدا تۆمارکرابێت.<ref name="ReferenceA">محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل ھجدھم - وجە تسمیە تکاب و افشار صفحە ٩٣–٩٨</ref> * [[زیندانی سلێمان]] گردێکە کە بەسەریەوە قولەیەک دروستکراوە لە شێوەی لولەکدایە، بەقسەی خەڵکی ناوچەکە زیندانی حەزرەتی سوڵەیمان بووە. * [[کێوی بەڵقیس]] بەبەرزی (٣٣٣٥م)، وەھەبوونی دەریاچەیەکی وەرزی لەناویا. * '''مزگەوتی گەورەی تیکاو''' پێش سەد ساڵێک دروست کراوە لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا. * '''بەنداوی قجور''' بۆ سەردەمی پەھلەوی دەگەڕێتەوە، (٥کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]]ەوە، لە ڕێکەوتی (٤-١٠-١٩٩٨) بە ژمارە (٢١٣٣) تۆمارکرا وەک شوێنەوارێکی دێرین. * '''مزگەوتی ئۆغل بەگ''' بۆسەردەمی [[قاجاڕەکان]] دەگەڕێتەوە. * '''یەخچاڵی ئۆغل بەگ'''. * '''گۆڕی ئەیوب ئەنساری''' دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی (٩)ی زاینی، مەزارگەی یەکێکە لە زاناکانی ئیسلام، بەشێوەیەکی ئەندازەی جوان ئەم مەزارگەیە دروست کراوە، وەھا باس دەکرێت کە پاش (٥٠)ساڵ لەوەفاتی ئەم زانا ئاینییە فەقەکانی ئەم بینایەیان لەسەر گۆڕەکەی دروست کردووە، وە (١٣کم) دەکەوێتە باشوری شارۆچکەی [[تیکاب]]وە، لەبەرواری (٧-٦-١٩٥٦)دا تۆمارکراوە وەک شوێنەوارێکی مێژوویی. * '''بازاڕی تیکاب''' لە ساڵی (١٩٤٩ بۆ ١٩٥٩) دروستکرا لەلایەن بیناسازی بەناوبانگ تەبرێزی (غوڵام حوسێن میعمارباشی) بەفەرمانی (فەتح عەلی خانی ئەفشار).<ref>{{Cite web |url=http://www.takhte-soleiman.com/TakabHistory.aspx |title=تخت سلیمان (آتشکدۀ آذرگشنسب) |access-date=١٧ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20081005202202/http://www.takhte-soleiman.com/TakabHistory.aspx |archive-date=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081005202202/http://www.takhte-soleiman.com/TakabHistory.aspx |date= ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}</ref> * '''ئاوی گەرمی تەختی سلێمان''' یان '''ئەیسدی سو''' چەند کانییەکی گەرمە کە لەلایەن خەڵکی ناوجەکەوە بۆ چارەسەری نەخۆسی ڕۆماتیزمە بەکاری دەھێنن. * '''گوڵی ھەستبزوێنی چملی''' دورگە جوڵاوەکانی ناو دەریاچەی چملی، دەکەوێتە گوندی [[بەدرلو]]، کە سروشتێکی زۆر جوانی ھەیە. * '''قەڵای سەعید سوڵتان''' کە لەناوەندی [[تیکاب]]دایە و بینایەکی مێژووییەو بە قەڵا ناوی دەرکردووە. * '''مزگەوتی یەلغون ئاغاج'''. * '''زیندانی نەبی کەند'''. * '''خانووی ئاغا نوسرەت ئاوا'''. * '''گەرماو''' و '''تاڤگەی قینرجە''' لە گوندی [[قاینەرجە]]. * '''قەڵای ساری قورخان'''. * '''چوار ستونی چھارتاق''' دەکەوەتە گوندی [[چھارتاق]]ەوە. * '''زیندانی برنجە'''. * '''ئاوی ساردی یارعەزیز'''. * '''کێوی چل چەشمە'''. == سروشتی شارستان == === چۆم و ڕوبار === لەم شارستانەدا ئاوی چەم و روبارەکان کەمن و ناوی شارستانەکەس ھەر لەم کەم ئاوییەوە ھاتووە، لەبەر ئەوە چۆم و ڕوبارەکانی ئەم شارستانە دابەس دەبن بەسەر سێ جۆردا: * چۆمی ھەمیشەیی. * چۆمی وەرزی. * چۆمی جارجار. تەنھا چۆمی ھەمیشەیی شارستانی تیکاب، '''چۆمی سارۆخە''' یان '''ساروقە''' کە درێژترین ڕوباری شارستانەکەیە، وە ئەم چۆمە لقێکی سەرەکی '''ڕووباری زەرینە''' پێکدەھێنێت. لە چۆمە وەرزییەکان چۆمەکانی (چۆمی قجور و چۆمی حاجی بابا) دەتوانین باس بکەین، لە چۆمە جارجارەکان (چۆمی ریجال) ە.<ref>محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل اول - رودخانەھا صفحە ١٩–٢٠</ref> === ئاو و ھەوا === شارستانی تیکاب ئاو و ھەوای ھەروەک ئاو و ھەوای ناوچەی ئازەربایجانە، بەھۆی بەرز و نزمی زۆر لە پەکھاتەی خاکەکەیدا و دووری لە دەریاوە وەھای کردووە کە ڕادەی شێی کەم بێت و ئاو و ھەوای لەزستاناندا سارد و ووشکە سەرمای ھەبێت و لە ھاویناندا گەرما و گرەی ھەبێت، ھەروەھا ڕێژەی باران بارین لەم شارستانەدا (٣٥٠ملم) ە کە وەھای کردووە نیمچە بیابان دەربکەوێت و زەوییەکانی نیوەی بەکەڵکی کشتوکاڵ بێت. == دابەشی کارگێڕی == === ڕوبەر === ڕووبەری ئەم شارستانە دەکاتە (٢٥٢٣کم^٢)، وە کەوتووەتە باسوری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە، کەوتووەتە ڕۆژاوای ووڵاتی [[ئێران]]، ھەروەھا دکاتە ڕۆژھەڵاتی [[کوردستان]]. === کارگێڕی === لەبەر ئەوەی لەڕوی کارگێڕییەوە سەربە دەوڵەتی [[ئێران]]ە دابەشی کارگێری ووڵاتی ئێران پێکھاتووە لە [[پارێزگا]] و [[شارستان]] و [[ناوچە]](پەخش) و [[گوندەوار]] و [[دێ|گوند]]، شارستانی تیکاو دابەشی کارگێڕییەکەی بەم جۆرە پێکھاتووە: '''ناوچە''' * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی تیکاب|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی تەختی سڵێمان]] '''گوندستان (گوندەوار)''' گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی ھەوشار]] * [[گوندستانی ئەنسار]] * [[گوندستانی کەرەفتو]] === گوندستانی ھەوشار === لە ١١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[یەلغون ئاغاج]] (ناوەند) * [[ئۆغل بەگ]] * [[بادخەرید]] * [[بەدرلو]] * [[چھارتاق]] * [[چیچەکلی]] * [[ساری جالو]] * [[فەیزاوا، تیکاب]] * [[قۆجور]] * [[قەرەقیە]] * [[قەڵاجیق]] {{Div col end}} === گوندستانی ئەنسار === لە ١٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[دورباش]] (ناوەند) * [[ئاسمان بوڵاغی]] * [[ئاق قەڵا]] * [[ئەی قەڵاسی]] * [[تاشەکەو]] * [[تەمای]] * [[حاجی بابای خواروو]] * [[حاجی بابای سەروو]] * [[حاجی بابای ناوەڕاست]] * [[سەبیل]] * [[عەرەبشا]] * [[قرخلی]] * [[کوتانی سەروو]] * [[گەزەدرە]] {{Div col end}} === گوندستانی کەرەفتو === لە ٢٠ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[قۆجە]] (ناوەند) * [[ئاخەبەو]] * [[ئۆغەرە]] * [[بادمەحمود]] * [[بلوز، تیکاب]] * [[پاڵەوان، تیکاب]] * [[تاسەکەند]] * [[تەپەبۆر، تیکاب]] * [[تەنورلی]] * [[چەمدەرە]] * [[چوارقەڵا]] * [[داش وڵاخ]] * [[دەروێشەڕەش]] * [[ساری باخ]] * [[ساری قورخان]] * [[عەلیاوای ئۆغەرە]] * [[قەرەباوا]] * [[قۆڵدەرەی خواروو]] * [[قۆڵدەرەی سەروو]] * [[یەھرلو]] {{Div col end}} گوندستانی ناوچەی تەختی سڵێمان: * [[گوندستانی ئەحمەداوا]] * [[گوندستانی سارۆخ]] * [[گوندستانی چەمەن]] === گوندستانی ئەحمەداوا === لە ٢٣ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[ئەحمەدئاوای خواروو]] (ناوەند) * [[ئاختاق]] * [[ئارپاچای]] * [[ئاغدەرەی خواروو]] * [[ئاغدەرەی سەروو]] * [[ئاغدەرەی ناوەڕاست]] * [[ئەحمەدئاوای سەروو]] * [[ئەمیناوا، تیکاب]] * [[جیداقیە]] * [[چراغ تەپەی خواروو]] * [[چراغ تەپەی سەروو]] * [[حارەبشا]] * [[حەسەناوا، تیکاب]] * [[زەڕەشۆران]] * [[زینھار]] * [[شێرەمەرد]] * [[قاینەرجە]] * [[گویلەگویلە]] * [[ھەڵۆچەی خواروو]] * [[ھەڵۆچەی سەروو]] * [[ھەنگور]] * [[یارەزیز]] * [[یەنگی کەند]] {{Div col end}} === گوندستانی سارۆخ === لە ١٣ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[چۆپلی]] (ناوەند) * [[ئاڵەسەقەل]] * [[باش بەرات]] * [[تەرمەکچی]] * [[خارخار]] * [[دڵ دڵبڵاغی]] * [[قزقەپانی سەنگ]] * [[قەرەومەر]] * [[کەریم ئاوا]] * [[کۆسەی پیری]] * [[گوێ ئاغاج]] * [[مایین بڵاغ]] * [[نەبی کەندی]] {{Div col end}} === گوندستانی چەمەن === لە ٢٠ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[نوسرەتاوا]] (ناوەند) * [[ئاغبوڵاغی سەروو]] * [[ئاغبوڵاغی ھەمەدانی]] * [[ئەسەدکەندی]] * [[ئوچ حەسار]] * [[بابانەزەڕ]] * [[بڕنجە]] * [[تۆمارکەندی]] * [[فاقلو]] * [[قاراولخانە]] * [[قازان کەندی]] * [[قەرەبوڵاغ]] * [[قەرەناز]] * [[قوشابوڵاق]] * [[قوشخانەی خواروو]] * [[قوشخانەی سەروو]] * [[قیزیل قیشلاق]] * [[گونبەد]] * [[گۆگردچی]] * [[ھامپا]] {{Div col end}} == پێکھاتەی نەتەوەی گوندەکان == شارستانی تیکاب لە دوو نەتەوەی جیاواز پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = ووڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٠١) گوندە. ** ژمارەی گوندە [[کورد]]ەکان (٦٢)ە. ** ژمارەی گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٢٠)ە. ** ژمارەی گوندە [[یارسان]]ەکان (١١)یە. ** ژمارەی گوندە تێکەڵەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٨)ە.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes }}</ref> === گوندە کورد نشینەکان === لە (٦٢) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=4}} * [[ئاختاق]] * [[ئاخەبەو]] * [[ئارپاچای]] * [[ئاغدەرەی خواروو]] * [[ئاغدەرەی سەروو]] * [[ئاغدەرەی ناوەڕاست]] * [[ئاق قەڵا]] * [[ئاڵەسەقەل]] * [[ئەحمەدئاوای خواروو]] * [[ئەمیناوا، تیکاب|ئەمیناوا]] * [[ئۆغەرە]] * [[بادخەرید]] * [[بادمەحمود]] * [[باش بەرات]] * [[بلوز، تیکاب|بلوز]] * [[پاڵەوان، تیکاب|پاڵەوان]] * [[تاسەکەند]] * [[تاشەکەو]] * [[تەپەبۆر، تیکاب|تەپەبۆر]] * [[تەرمەکچی]] * [[تەنورلی]] * [[جیداقیە]] * [[چەمدەرە]] * [[چوارقەڵا]] * [[چۆپلی]] * [[حاجی بابای خواروو]] * [[حاجی بابای سەروو]] * [[حاجی بابای ناوەڕاست]] * [[حارەبشا]] * [[حەسەناوا، تیکاب|حەسەناوا]] * [[خارخار]] * [[داش وڵاخ]] * [[دڵ دڵبڵاغی]] * [[دەروێشەڕەش]] * [[زینھار]] * [[ساری باخ]] * [[ساری قورخان]] * [[شێرەمەرد]] * [[عەلیاوای ئۆغەرە]] * [[فەیزاوا، تیکاب|فەیزاوا]] * [[قازان کەندی]] * [[قزقەپانی سەنگ]] * [[قەرەباوا]] * [[قەرەقیە]] * [[قەرەومەر]] * [[قۆجە]] * [[قۆڵدەرەی خواروو]] * [[قۆڵدەرەی سەروو]] * [[کەریم ئاوا]] * [[کوتانی سەروو]] * [[کۆسەی پیری]] * [[گەزەدرە]] * [[گوێ ئاغاج]] * [[گۆگردچی]] * [[مایین بڵاغ]] * [[نەبی کەندی]] * [[ھەڵۆچەی خواروو]] * [[ھەڵۆچەی سەروو]] * [[ھەنگور]] * [[یارەزیز]] * [[یەنگی کەند]] * [[یەھرلو]] {{Div col end}} === گوندە ئازەری نشینەکان === لە (٢٠) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[ئاسمان بوڵاغی]] * [[ئەسەدکەندی]] * [[ئەی قەڵاسی]] * [[ئوچ حەسار]] * [[بەدرلو]] * [[تەمای]] * [[چھارتاق]] * [[چیچەکلی]] * [[دورباش]] * [[زەڕەشۆران]] * [[ساری جالو]] * [[سەبیل]] * [[عەرەبشا]] * [[فاقلو]] * [[قاراولخانە]] * [[قاینەرجە]] * [[قەڵاجیق]] * [[قوشخانەی خواروو]] * [[قوشخانەی سەروو]] * [[گویلەگویلە]] {{Div col end}} === گوندە ئەھلی حەق و یارسانەکان === لە (١١) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[ئاغبوڵاغی سەروو]] * [[ئاغبوڵاغی ھەمەدانی]] * [[بابانەزەڕ]] * [[بڕنجە]] * [[تۆمارکەندی]] * [[قەرەبوڵاغ]] * [[قەرەناز]] * [[قوشابوڵاق]] * [[قیزیل قیشلاق]] * [[گونبەد]] * [[ھامپا]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵەی کورد و ئازەری === لە (٨) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[ئەحمەدئاوای سەروو]] * [[ئۆغل بەگ]] * [[چراغ تەپەی خواروو]] * [[چراغ تەپەی سەروو]] * [[قرخلی]] * [[قۆجور]] * [[نوسرەتاوا]] * [[یەلغون ئاغاج]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شارستانی تیکاب}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی تەکاب|*]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 6iv2asndwm2emsi5b4cw0pw3e89fwai 969735 969714 2022-08-11T06:05:46Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی تیکاب | ناوی فەرمی = Takab County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شھرستان تکاب - شارستانی تیکاو | جۆری نیشتنگە = <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Takab County.png | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=36.53345|frame-long=47.16669|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا| کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |ڕێکەوتی سەردان=٢٠١٢-٠٨-٠٩}}</ref> | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی کوردستان|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = قیمقام | ناوی سەرۆک = عەلی موکەڕەمی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = ٢٥٢٣ | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ٨٧،٨٣٤ | دانیشتووان لە = ٢٠١٦ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[شیعە]]، [[سوننە]])، [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.tekab-ag.ir/ سایت فرمانداری تکاب] | پەراوێزەکان =}} '''شارستانی تیکاو''' یان '''شارستانی تیکاب'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] و [[رۆژهەڵاتی کوردستان]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[تیکاب]]ە. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[ھەشتەڕۆ (شارستان)|شارستانی ھەشتەڕۆ]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی بیجاڕ]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[شارستانی ماە نیشان]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شارستانی سەقز]] و [[شارستانی ساینقەڵا]].<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> لە ساڵی (١٩٩٠) بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەم شارستانە لەرووی کارگێڕییەوە دابەشکراوە بۆ (٢) ناوچە ([[ناوچەی ناوەندی شارستانی تیکاب]] و [[ناوچەی تەختی سڵێمان]]) و (٦) [[گوندەوار]] و (١٠٢) [[دێ|گوند]].<ref>{{Cite web |url=http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=١٦ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190425051724/http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |archive-date=٢٥ی نیسانی ٢٠١٩ |dead-url=yes }}</ref> == دانیشتوانی تیکاوشار == * دانیشتوانی تیکاو (٨٧٨٣٣)کەسن، پەکھاتەی ئەم شارستانە ئاڵۆزەو لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> ** [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا لە کوردە [[موکری]]ەکانن و ژمارەیان (٦١١٢٩) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٦٩٪ی دانیشتوانی شارستانی تیکاب. ** [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا لە ئازەریە [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکانن و ژمارەیان (٢٦٧٠٤) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٣١٪ی دانیشتوانی شارستانی تیکاب. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی تیکاوشار لە ٢٠٠٦ |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|purple|31}} {{bar percent|[[کورد]]|green|69}}}} {{clear}} [[پەڕگە:تیکاب1.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی [[تیکاب|تیکاو]]]] * [[ئایین]]ی ئەم شارستانە زۆرینەی [[ئیسلام]]ن و لە مەزھەبی [[سونی]] و [[شیعە]]ن و وەلەھەندێ ناوچەدا شوێنکەوتوانی ئاینی [[یارسان]] ھەیە، لە مێژوویەکی زۆر نزیکدا تاوەکو پەنجاکانی سەدەی ڕابردوو شوێن کەوتوانی دینی [[جوو|جولەکە]] ھەبوون لە ناوەندی شارۆچکەی [[تیکاب]] بەڵام لەم مێژووەدا ھەموویان کۆچیان کرد بۆ ووڵاتی [[ئیسرائیل]].<ref>در منطقۀ [[موسایی]]</ref> ھەرچەندە لەم شارستانەدا پێکھاتەی ئاینی و مەزھەبی جیا ھەیە بەڵام شارستانێکی ھێمن و ئاسایشە و ئەم جیاوازیانە نەبووەتە ھۆی جودایی و دووبەرەکی. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]] دەکاتە (٤٨٩٦٤)کەس: ** پێکھاتەی [[کورد]] لە شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]] دەکاتە (٣٦٧٢٣)کەس واتە ڕێژەی (٧٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]] دەکاتە (١٢٢٤١)کەس واتە ڕێژەی (٢٥٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٩٧) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (٥٦) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٢١٧٥٣) کەس. دەکاتە (٦٢٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٣٦) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٢٦٩٣) کەس. دەکاتە (٣٨٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (٥) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٤٤٢٤) کەس، (٢٦٥٤)کەسی کوردە و (١٧٧٠)کەسی ئازەریە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[کورد]] لەگوندەکاندا دەکاتە (٢٤٤٠٧)کەس بەڕێژەی (٧٤٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لەگوندەکاندا دەکاتە (١٤٤٦٣)کەس بەڕێژەی (٢٦٪)ی شارستانەکە. * کۆی ژمارەی دانیشتوانی شارستانی تیکاو دەکاتە (٨٧٨٣٤)کەس. ** ژمارەی کورد دەکاتە (٦١١٣٠) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٦٩٪ دانیشتوانی شارستانەکە. ** ژمارەی ئازەری دەکاتە (٢٦٧٠٤) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٣١٪ دانیشتوانی شارستانەکە. == شوێنی مێژووی و گەشتیاری == [[پەڕگە:Zendan soleiman.jpg|وێنۆک|'''زیندانی سڵێمان''']] [[پەڕگە:Sardar afshar.JPG|وێنۆک|قەڵای '''سەعید سوڵتان''']] شارستانی تیکاو شوێنگەلێکی زۆری شوێنەواری گەشتیاری تیادایە: * [[تەختی سلێمان]] و پەرستگای ئازرگشسپ بە چوارەمین شوێنەواری ئێران دادەنرێت کە لە ڕێکخراوی یونسکۆدا تۆمارکرابێت.<ref name="ReferenceA">محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل ھجدھم - وجە تسمیە تکاب و افشار صفحە ٩٣–٩٨</ref> * [[زیندانی سلێمان]] گردێکە کە بەسەریەوە قولەیەک دروستکراوە لە شێوەی لولەکدایە، بەقسەی خەڵکی ناوچەکە زیندانی حەزرەتی سوڵەیمان بووە. * [[کێوی بەڵقیس]] بەبەرزی (٣٣٣٥م)، وەھەبوونی دەریاچەیەکی وەرزی لەناویا. * '''مزگەوتی گەورەی تیکاو''' پێش سەد ساڵێک دروست کراوە لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا. * '''بەنداوی قجور''' بۆ سەردەمی پەھلەوی دەگەڕێتەوە، (٥کم) دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی [[تیکاب|تیکاو]]ەوە، لە ڕێکەوتی (٤-١٠-١٩٩٨) بە ژمارە (٢١٣٣) تۆمارکرا وەک شوێنەوارێکی دێرین. * '''مزگەوتی ئۆغل بەگ''' بۆسەردەمی [[قاجاڕەکان]] دەگەڕێتەوە. * '''یەخچاڵی ئۆغل بەگ'''. * '''گۆڕی ئەیوب ئەنساری''' دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی (٩)ی زاینی، مەزارگەی یەکێکە لە زاناکانی ئیسلام، بەشێوەیەکی ئەندازەی جوان ئەم مەزارگەیە دروست کراوە، وەھا باس دەکرێت کە پاش (٥٠)ساڵ لەوەفاتی ئەم زانا ئاینییە فەقەکانی ئەم بینایەیان لەسەر گۆڕەکەی دروست کردووە، وە (١٣کم) دەکەوێتە باشوری شارۆچکەی [[تیکاب]]وە، لەبەرواری (٧-٦-١٩٥٦)دا تۆمارکراوە وەک شوێنەوارێکی مێژوویی. * '''بازاڕی تیکاب''' لە ساڵی (١٩٤٩ بۆ ١٩٥٩) دروستکرا لەلایەن بیناسازی بەناوبانگ تەبرێزی (غوڵام حوسێن میعمارباشی) بەفەرمانی (فەتح عەلی خانی ئەفشار).<ref>{{Cite web |url=http://www.takhte-soleiman.com/TakabHistory.aspx |title=تخت سلیمان (آتشکدۀ آذرگشنسب) |access-date=١٧ی تەممووزی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20081005202202/http://www.takhte-soleiman.com/TakabHistory.aspx |archive-date=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ |dead-url=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081005202202/http://www.takhte-soleiman.com/TakabHistory.aspx |date= ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ }}</ref> * '''ئاوی گەرمی تەختی سلێمان''' یان '''ئەیسدی سو''' چەند کانییەکی گەرمە کە لەلایەن خەڵکی ناوجەکەوە بۆ چارەسەری نەخۆسی ڕۆماتیزمە بەکاری دەھێنن. * '''گوڵی ھەستبزوێنی چملی''' دورگە جوڵاوەکانی ناو دەریاچەی چملی، دەکەوێتە گوندی [[بەدرلو]]، کە سروشتێکی زۆر جوانی ھەیە. * '''قەڵای سەعید سوڵتان''' کە لەناوەندی [[تیکاب]]دایە و بینایەکی مێژووییەو بە قەڵا ناوی دەرکردووە. * '''مزگەوتی یەلغون ئاغاج'''. * '''زیندانی نەبی کەند'''. * '''خانووی ئاغا نوسرەت ئاوا'''. * '''گەرماو''' و '''تاڤگەی قینرجە''' لە گوندی [[قاینەرجە]]. * '''قەڵای ساری قورخان'''. * '''چوار ستونی چھارتاق''' دەکەوەتە گوندی [[چھارتاق]]ەوە. * '''زیندانی برنجە'''. * '''ئاوی ساردی یارعەزیز'''. * '''کێوی چل چەشمە'''. == سروشتی شارستان == === چۆم و ڕوبار === لەم شارستانەدا ئاوی چەم و روبارەکان کەمن و ناوی شارستانەکەس ھەر لەم کەم ئاوییەوە ھاتووە، لەبەر ئەوە چۆم و ڕوبارەکانی ئەم شارستانە دابەس دەبن بەسەر سێ جۆردا: * چۆمی ھەمیشەیی. * چۆمی وەرزی. * چۆمی جارجار. تەنھا چۆمی ھەمیشەیی شارستانی تیکاب، '''چۆمی سارۆخە''' یان '''ساروقە''' کە درێژترین ڕوباری شارستانەکەیە، وە ئەم چۆمە لقێکی سەرەکی '''ڕووباری زەرینە''' پێکدەھێنێت. لە چۆمە وەرزییەکان چۆمەکانی (چۆمی قجور و چۆمی حاجی بابا) دەتوانین باس بکەین، لە چۆمە جارجارەکان (چۆمی ریجال) ە.<ref>محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل اول - رودخانەھا صفحە ١٩–٢٠</ref> === ئاو و ھەوا === شارستانی تیکاب ئاو و ھەوای ھەروەک ئاو و ھەوای ناوچەی ئازەربایجانە، بەھۆی بەرز و نزمی زۆر لە پەکھاتەی خاکەکەیدا و دووری لە دەریاوە وەھای کردووە کە ڕادەی شێی کەم بێت و ئاو و ھەوای لەزستاناندا سارد و ووشکە سەرمای ھەبێت و لە ھاویناندا گەرما و گرەی ھەبێت، ھەروەھا ڕێژەی باران بارین لەم شارستانەدا (٣٥٠ملم) ە کە وەھای کردووە نیمچە بیابان دەربکەوێت و زەوییەکانی نیوەی بەکەڵکی کشتوکاڵ بێت. == دابەشی کارگێڕی == === ڕوبەر === ڕووبەری ئەم شارستانە دەکاتە (٢٥٢٣کم^٢)، وە کەوتووەتە باسوری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە، کەوتووەتە ڕۆژاوای ووڵاتی [[ئێران]]، ھەروەھا دکاتە ڕۆژھەڵاتی [[کوردستان]]. === کارگێڕی === لەبەر ئەوەی لەڕوی کارگێڕییەوە سەربە دەوڵەتی [[ئێران]]ە دابەشی کارگێری ووڵاتی ئێران پێکھاتووە لە [[پارێزگا]] و [[شارستان]] و [[ناوچە]](پەخش) و [[گوندەوار]] و [[دێ|گوند]]، شارستانی تیکاو دابەشی کارگێڕییەکەی بەم جۆرە پێکھاتووە: '''ناوچە''' * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی تیکاب|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی تەختی سڵێمان]] '''گوندستان (گوندەوار)''' گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی ھەوشار]] * [[گوندستانی ئەنسار]] * [[گوندستانی کەرەفتو]] === گوندستانی ھەوشار === لە ١١ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[یەلغون ئاغاج]] (ناوەند) * [[ئۆغل بەگ]] * [[بادخەرید]] * [[بەدرلو]] * [[چھارتاق]] * [[چیچەکلی]] * [[ساری جالو]] * [[فەیزاوا، تیکاب]] * [[قۆجور]] * [[قەرەقیە]] * [[قەڵاجیق]] {{Div col end}} === گوندستانی ئەنسار === لە ١٤ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[دورباش]] (ناوەند) * [[ئاسمان بوڵاغی]] * [[ئاق قەڵا]] * [[ئەی قەڵاسی]] * [[تاشەکەو]] * [[تەمای]] * [[حاجی بابای خواروو]] * [[حاجی بابای سەروو]] * [[حاجی بابای ناوەڕاست]] * [[سەبیل]] * [[عەرەبشا]] * [[قرخلی]] * [[کوتانی سەروو]] * [[گەزەدرە]] {{Div col end}} === گوندستانی کەرەفتو === لە ٢٠ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[قۆجە]] (ناوەند) * [[ئاخەبەو]] * [[ئۆغەرە]] * [[بادمەحمود]] * [[بلوز، تیکاب]] * [[پاڵەوان، تیکاب]] * [[تاسەکەند]] * [[تەپەبۆر، تیکاب]] * [[تەنورلی]] * [[چەمدەرە]] * [[چوارقەڵا]] * [[داش وڵاخ]] * [[دەروێشەڕەش]] * [[ساری باخ]] * [[ساری قورخان]] * [[عەلیاوای ئۆغەرە]] * [[قەرەباوا]] * [[قۆڵدەرەی خواروو]] * [[قۆڵدەرەی سەروو]] * [[یەھرلو]] {{Div col end}} گوندستانی ناوچەی تەختی سڵێمان: * [[گوندستانی ئەحمەداوا]] * [[گوندستانی سارۆخ]] * [[گوندستانی چەمەن]] === گوندستانی ئەحمەداوا === لە ٢٣ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[ئەحمەدئاوای خواروو]] (ناوەند) * [[ئاختاق]] * [[ئارپاچای]] * [[ئاغدەرەی خواروو]] * [[ئاغدەرەی سەروو]] * [[ئاغدەرەی ناوەڕاست]] * [[ئەحمەدئاوای سەروو]] * [[ئەمیناوا، تیکاب]] * [[جیداقیە]] * [[چراغ تەپەی خواروو]] * [[چراغ تەپەی سەروو]] * [[حارەبشا]] * [[حەسەناوا، تیکاب]] * [[زەڕەشۆران]] * [[زینھار]] * [[شێرەمەرد]] * [[قاینەرجە]] * [[گویلەگویلە]] * [[ھەڵۆچەی خواروو]] * [[ھەڵۆچەی سەروو]] * [[ھەنگور]] * [[یارەزیز]] * [[یەنگی کەند]] {{Div col end}} === گوندستانی سارۆخ === لە ١٣ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[چۆپلی]] (ناوەند) * [[ئاڵەسەقەل]] * [[باش بەرات]] * [[تەرمەکچی]] * [[خارخار]] * [[دڵ دڵبڵاغی]] * [[قزقەپانی سەنگ]] * [[قەرەومەر]] * [[کەریم ئاوا]] * [[کۆسەی پیری]] * [[گوێ ئاغاج]] * [[مایین بڵاغ]] * [[نەبی کەندی]] {{Div col end}} === گوندستانی چەمەن === لە ٢٠ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[نوسرەتاوا]] (ناوەند) * [[ئاغبوڵاغی سەروو]] * [[ئاغبوڵاغی ھەمەدانی]] * [[ئەسەدکەندی]] * [[ئوچ حەسار]] * [[بابانەزەڕ]] * [[بڕنجە]] * [[تۆمارکەندی]] * [[فاقلو]] * [[قاراولخانە]] * [[قازان کەندی]] * [[قەرەبوڵاغ]] * [[قەرەناز]] * [[قوشابوڵاق]] * [[قوشخانەی خواروو]] * [[قوشخانەی سەروو]] * [[قیزیل قیشلاق]] * [[گونبەد]] * [[گۆگردچی]] * [[ھامپا]] {{Div col end}} == پێکھاتەی نەتەوەی گوندەکان == شارستانی تیکاب لە دوو نەتەوەی جیاواز پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = ووڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (١٠١) گوندە. ** ژمارەی گوندە [[کورد]]ەکان (٦٢)ە. ** ژمارەی گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٢٠)ە. ** ژمارەی گوندە [[یارسان]]ەکان (١١)یە. ** ژمارەی گوندە تێکەڵەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (٨)ە.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes }}</ref> === گوندە کورد نشینەکان === لە (٦٢) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=4}} * [[ئاختاق]] * [[ئاخەبەو]] * [[ئارپاچای]] * [[ئاغدەرەی خواروو]] * [[ئاغدەرەی سەروو]] * [[ئاغدەرەی ناوەڕاست]] * [[ئاق قەڵا]] * [[ئاڵەسەقەل]] * [[ئەحمەدئاوای خواروو]] * [[ئەمیناوا، تیکاب|ئەمیناوا]] * [[ئۆغەرە]] * [[بادخەرید]] * [[بادمەحمود]] * [[باش بەرات]] * [[بلوز، تیکاب|بلوز]] * [[پاڵەوان، تیکاب|پاڵەوان]] * [[تاسەکەند]] * [[تاشەکەو]] * [[تەپەبۆر، تیکاب|تەپەبۆر]] * [[تەرمەکچی]] * [[تەنورلی]] * [[جیداقیە]] * [[چەمدەرە]] * [[چوارقەڵا]] * [[چۆپلی]] * [[حاجی بابای خواروو]] * [[حاجی بابای سەروو]] * [[حاجی بابای ناوەڕاست]] * [[حارەبشا]] * [[حەسەناوا، تیکاب|حەسەناوا]] * [[خارخار]] * [[داش وڵاخ]] * [[دڵ دڵبڵاغی]] * [[دەروێشەڕەش]] * [[زینھار]] * [[ساری باخ]] * [[ساری قورخان]] * [[شێرەمەرد]] * [[عەلیاوای ئۆغەرە]] * [[فەیزاوا، تیکاب|فەیزاوا]] * [[قازان کەندی]] * [[قزقەپانی سەنگ]] * [[قەرەباوا]] * [[قەرەقیە]] * [[قەرەومەر]] * [[قۆجە]] * [[قۆڵدەرەی خواروو]] * [[قۆڵدەرەی سەروو]] * [[کەریم ئاوا]] * [[کوتانی سەروو]] * [[کۆسەی پیری]] * [[گەزەدرە]] * [[گوێ ئاغاج]] * [[گۆگردچی]] * [[مایین بڵاغ]] * [[نەبی کەندی]] * [[ھەڵۆچەی خواروو]] * [[ھەڵۆچەی سەروو]] * [[ھەنگور]] * [[یارەزیز]] * [[یەنگی کەند]] * [[یەھرلو]] {{Div col end}} === گوندە ئازەری نشینەکان === لە (٢٠) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[ئاسمان بوڵاغی]] * [[ئەسەدکەندی]] * [[ئەی قەڵاسی]] * [[ئوچ حەسار]] * [[بەدرلو]] * [[تەمای]] * [[چھارتاق]] * [[چیچەکلی]] * [[دورباش]] * [[زەڕەشۆران]] * [[ساری جالو]] * [[سەبیل]] * [[عەرەبشا]] * [[فاقلو]] * [[قاراولخانە]] * [[قاینەرجە]] * [[قەڵاجیق]] * [[قوشخانەی خواروو]] * [[قوشخانەی سەروو]] * [[گویلەگویلە]] {{Div col end}} === گوندە ئەھلی حەق و یارسانەکان === لە (١١) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[ئاغبوڵاغی سەروو]] * [[ئاغبوڵاغی ھەمەدانی]] * [[بابانەزەڕ]] * [[بڕنجە]] * [[تۆمارکەندی]] * [[قەرەبوڵاغ]] * [[قەرەناز]] * [[قوشابوڵاق]] * [[قیزیل قیشلاق]] * [[گونبەد]] * [[ھامپا]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵەی کورد و ئازەری === لە (٨) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[ئەحمەدئاوای سەروو]] * [[ئۆغل بەگ]] * [[چراغ تەپەی خواروو]] * [[چراغ تەپەی سەروو]] * [[قرخلی]] * [[قۆجور]] * [[نوسرەتاوا]] * [[یەلغون ئاغاج]] {{Div col end}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شارستانی تیکاب}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} [[پۆل:شارستانی تەکاب|*]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] bdkhlu2hmldizgs6s3a209epo2yohw0 0 11376 969713 831139 2022-08-11T05:48:00Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Piranshahr_County.png|thumb|جێگای شارستانی پیرانشار لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا]] '''شارستانی پیرانشار'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[پیرانشار]]ە. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە ١٠٧.٠٠٠ کەس بووە.<ref name="ئامار"> {{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == شارەکان == * شاری [[پیرانشار]] * شاری [[گردەکشانە]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆلکە}} [[پۆل:شارستانی پیرانشار]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[ru:Пираншехр (шахрестан)]] {{ناکۆکیی نێوانویکی}} ad0kvnef5035v101vz7saf4iwcjcfyf 969736 969713 2022-08-11T06:06:10Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Piranshahr_County.png|thumb|جێگای شارستانی پیرانشار لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا]] '''شارستانی پیرانشار'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ورمێ]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[پیرانشار]]ە. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠٠٦]] ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارستانە ١٠٧.٠٠٠ کەس بووە.<ref name="ئامار"> {{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == شارەکان == * شاری [[پیرانشار]] * شاری [[گردەکشانە]] {{کۆڵکە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆلکە}} [[پۆل:شارستانی پیرانشار]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[ru:Пираншехр (шахрестан)]] {{ناکۆکیی نێوانویکی}} c3ngkg5mt5z3o29ycapvp4f0o02lgm4 0 11377 969711 873643 2022-08-11T05:47:11Z MFTG 21816 /* پەراوێزەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی پۆلدەشت | ناوی فەرمی = Poldasht County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شھرستان پلدشت - Puldəşt şəhristanı | جۆری نیشتنگە = <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=39.18333|frame-long=45.08333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا| کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |ڕێکەوتی سەردان=٢٠١٢-٠٨-٠٩}}</ref> | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی کوردستان|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = قیمقام | ناوی سەرۆک = ئەکبەر عەبدوڵا نەژاد <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = دانیشتوان | دانیشتووان لە = ٤٢،١٧٠ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[سوننە]]، [[شیعە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.poldasht-ag.ir/ فرمانداری پلدشت] | پەراوێزەکان =}} '''شارستانی پۆلدەشت''' یان '''شارستانی پارێزدەشت'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[پۆلدەشت]]ە. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[کۆماری ئۆتۆنۆمی ناخچەوان]] و [[شارستانی ماکۆ]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی چایپارە]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[کۆماری ئۆتۆنۆمی ناخچەوان]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شەوت (شارستان)|شارستانی شەوت]] و [[شارستانی ماکۆ]].<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> لە ساڵی (٢٠٠٨) بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەم شارستانە لەرووی کارگێڕییەوە دابەشکراوە بۆ (٢) ناوچە ([[ناوچەی ناوەندی شارستانی پۆلدەشت]] و [[ناوچەی ئاراس]]) و (٤) [[گوندەوار]] و (٧١) [[دێ|گوند]].<ref>{{Cite web |url=http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date= ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190425051724/http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |archive-date=٢٥ی نیسانی ٢٠١٩ |dead-url=yes }}</ref> == پێکھاتەی دانیشتوان == * دانیشتوانی پۆلدەشت (٤٢١٧٠)کەسن، پێکھاتەی ئەم شارستانە ئاڵۆزەو لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> ** [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا ژمارەیان (٣٠٧٨٤) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٧٣٪ی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت. ** [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا لە ئازەریە [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکانن و ژمارەیان (١١٣٨٦) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٢٧٪ی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی پۆلدەشت لە ٢٠١٦ <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[کورد]]|yellow|73}} {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|blue|27}}}} {{clear}} [[پەڕگە:شارستانی_پۆلدەشت.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی [[پۆلدەشت]]]] * [[ئایین]]ی ئەم شارستانە زۆرینەی [[ئیسلام]]ن و لە مەزھەبی [[سونی|سوننی]] و [[شیعە]]ن، ھەرچەندە لەم شارستانەدا پێکھاتەی ئاینی و مەزھەبی جیا ھەیە بەڵام شارستانێکی ھێمن و ئاسایشە و ئەم جیاوازیانە نەبووەتە ھۆی جودایی و دووبەرەکی. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[پۆلدەشت]] دەکاتە (١١٣٤٧)کەس: ** پێکھاتەی [[کورد]] لە شارۆچکەی [[پۆلدەشت]] دەکاتە (٥٩٠٠)کەس واتە ڕێژەی (٥٢٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارۆچکەی [[پۆلدەشت]] دەکاتە (٥٤٤٧)کەس واتە ڕێژەی (٤٨٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٧١) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (٤٤) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٨١٩٠) کەس. دەکاتە (٧١٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٥) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٧٢٦٢) کەس. دەکاتە (٢٩٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (١٢) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٤٥٣٤) کەس، (٣٠٢٢)کەسی کوردە و (١٥١٢)کەسی ئازەریە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[کورد]] لەگوندەکاندا دەکاتە (٢١٢١٢)کەس بەڕێژەی (٧١٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لەگوندەکاندا دەکاتە (٨٧٧٤)کەس بەڕێژەی (٢٩٪)ی شارستانەکە. * کۆی ژمارەی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت دەکاتە (٤٢١٧٠)کەس. ** ژمارەی کورد دەکاتە (٣٠٧٨٤) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٧٣٪ دانیشتوانی شارستانەکە. ** ژمارەی ئازەری دەکاتە (١١٣٨٦) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٢٧٪ دانیشتوانی شارستانەکە. == مێژوو == * مێژووی ئەم شارستانە ھەروەک مێژووی گشت شارستانەکانی کەی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] کە ببوون بە مەیدانی ململانێی نێوان دەسەڵات دارانی [[ئێران]]ی و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]ی و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]]، ئەمەش وەھای لە دەسەڵاتدارانی یەک بە دوایەکی [[ئێران]] کرد کەوا لەپاڵ داواکاری جوداخوازی [[کورد]]ان بیر لە ھێنانی [[تورک]] زمانەکان بکەن وەک (ئازەری و ئەفشار و قەرەپاپاغ و ...) بۆ ئەم ناوچانە تاوەکو وەک ھێزێک لەدژی جوڵانەوەی [[کورد]] و بەرگری ھێزە عوسمانی و ڕووسەکان بەکاریان بھێنن و ئەمەش وەھای کرد کەوا دیمۆگرافیای ناوچەکە بگۆڕێت و نەتەوەیەک دروست بێت لە پەنای نەتەوەی کورددا. * ئەم ڕووبەرەی لە ئێستادا پێی دەووترێت پۆلدەشت لە کۆندا بەشێک بووە لە [[ئورارتوو]] کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ (٣٥٠٠) بەر لەئێستا. * یەکێک لە پاشماوەکانی سەردەمی [[ئورارتوو]] قەڵایەکی مێژووییە کەدەکەوێتە گوندی [[شیدی]] لەسەر گردێکە بە بەرزی (٥٠٠م)، لە بورجێکی وێران و چەند گڵکارییەکی شکاو دەرکەوتووە. * یەکێکی کە لە پاشماوە دێرینەکان گۆڕستانێکی مێژووییە بەدووری (٢کم) لەشارۆچکەی [[پۆلدەشت]]، بەناوی '''قەڵای گاور''' ھەیە، بەڵام بەداخەوە خاپورکراوە و زۆری گۆڕەکان ھەڵدراوەتەوە و تاڵان کراون و لە ئێستادا ھەر ئەوەندە دەزانیین کە گۆڕستانێکە. * دەرکەوتنی پاشماوەی شارێکی مێژووی لە سەرەتای جادەی [[پۆلدەشت]] - [[خۆی]] و کەدۆزرایەوە لەلایەن بەڕێوبەرایەتی کەشناسی و بەڵام لە ئێستادا فەرامۆش کراوەو ھیچ کنە و پشکنینێکی بۆ نەکراوە. * لە دێرزەمانەوە ئەم شارستانە جێی کوردان بووە و بەتایبەتی ھۆزەکانی ([[ھۆزی میلان|میلان]] و [[جەلالیان]]) پێکھاتوون و کە گەرمیان و کوێستانیان تیادا کردووە و جێی لە وەڕگایان بووە، بەڵام لە ئێستادا لە پاڵ کورداندا [[ئازەربایجانی|ئازەریەکان]] نیشتەجێن کە لە دوو تیرە پەکھاتوون کە ئەمانەن: ** تیرەی (ئەحمەد ئۆغلی) بە سەرۆکایەتی (کەربەلای محەمەد ڕەحیمی باوکی عەلی بەگ) کە لەلای ڕاستی ڕووباری زەنگەبار نیشتەجێ بوون. ** تیرەی (سەیدلەر یان سەیدەکان)ە بەسەرۆکایەتی (سەید شوجاعەدین) لەنەوەی (میر فەخرەدینی غڵپایگانی)ە لە چەپی رووباری زەنگەبار نیشتەجێ بوون. * لە ساڵی [[١٩٢٥]]دا گوندی عەرەبلو کراوەتە ([[ناوچە]]) و سەر بە [[شارستانی ماکۆ]] بووە. * لە ساڵی [[٢٠١٠]]دا ئەم ناوچەیە کراوەتە [[شارستان]] و لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە. == شوێنی مێژووی و گەشتیاری == * بازاڕی مەرزی پۆلدەشت ('''سەنم بوڵاغی''') * [[ڕووباری ئاراس]] * [[بەنداوی ئاراس]] * بازاڕی ماسی فرۆشان * گەرماوی مێژووی گوندی [[پۆرناک]] * گوندەکانی ([[سارخ سو]] و [[بەھلولاوا]] و [[قەڵاچوغ]] و ...) * مۆنۆمێنتی عەرەبلو == سروشتی شارستان == === چۆم و ڕوبار === لەم شارستانەدا دوو چۆمی سەرەکی ھەیە:<ref>محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل اول - رودخانەھا صفحە ١٩–٢٠</ref> * [[ڕووباری ئاراس]] * '''چۆمی زەنگەبار''' === ئاو و ھەوا === شارستانی پۆلدەشت ئاو و ھەوای ھەروەک ئاو و ھەوای ناوچەی ئازەربایجانە، بەھۆی بەرز و نزمی زۆر لە پەکھاتەی خاکەکەیدا و دووری لە دەریاوە وەھای کردووە کە ڕادەی شێی کەم بێت و ئاو و ھەوای لەزستاناندا سارد و ووشکە سەرمای ھەبێت و لە ھاویناندا گەرما و گرەی ھەبێت، ھەروەھا ڕێژەی باران بارین لەم شارستانەدا (٣٥٠ملم) ە کە وەھای کردووە نیمچە بیابان دەربکەوێت و زەوییەکانی نیوەی بەکەڵکی کشتوکاڵ بێت. == دابەشی کارگێڕی == === ڕوبەر === ڕووبەری ئەم شارستانە دەکاتە (١٨٢٠کم^٢)، وە کەوتووەتە باکوری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە، کەوتووەتە ڕۆژاوای ووڵاتی [[ئێران]]، ھەروەھا دەکاتە باکوری ڕۆژھەڵاتی [[کوردستان]]. === کارگێڕی === لەبەر ئەوەی لەڕوی کارگێڕییەوە سەربە دەوڵەتی [[ئێران]]ە دابەشی کارگێری ووڵاتی ئێران پێکھاتووە لە [[پارێزگا]] و [[شارستان]] و [[ناوچە]](پەخش) و [[گوندەوار]] و [[دێ|گوند]]، شارستانی پۆلدەشت دابەشی کارگێڕییەکەی بەم جۆرە پێکھاتووە: '''ناوچە''' * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی پۆلدەشت|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی ئاراس]] '''گوندستان (گوندەوار)''' گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی چایپاساری ڕۆژھەڵات]] * [[گوندستانی زەنگەبار]] === گوندستانی چایپاساری ڕۆژھەڵات === لە ١٥ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[عیشق ئاوا]] (ناوەند) * [[بەھلول کەندی]] * [[پیزیک]] * [[تازەکەند، پۆلدەشت]] * [[زەکەلی]] * [[زەنگەنە، پۆلدەشت]] * [[سارخ سو]] * [[شوربوڵاغی خواروو]] * [[شوربوڵاغی سەروو]] * [[کۆلوس]] * [[گرە]] * [[گینگور]] * [[مورادلوی سەروو]] * [[شتلی]] * [[شیدی]] {{Div col end}} === گوندستانی زەنگەبار === لە ٢٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[بەھلولاوا]] (ناوەند) * [[ئاغامیرکەندی]] * [[ئاغۆتلوق]] * [[ئۆروج محەمەدکەندی]] * [[ئیسلام ئاوا]] * [[پەناھکەندی]] * [[پۆرناک]] * [[پیلەسوار]] * [[تەپەباشی پۆرناک]] * [[جەمال ئاوا]] * [[حاجی سۆفی]] * [[دایلان کەندی]] * [[ساختمان]] * [[عەلی نەزەر]] * [[فەتاح کەندی]] * [[قارقولوقی خواروو]] * [[قارقولوقی سەروو]] * [[قڕکەندی]] * [[قشڵامیش]] * [[قەرەجالو]] * [[قەرۆجالی]] * [[قوتان]] * [[قیقاج]] * [[مەشھەدی میرزاکەندی]] * [[مەلاکەندی]] * [[مورادلوی خواروو]] * [[مورادلوی ناوەڕاست]] * [[میلاد شار]] * [[نەزەرخان]] {{Div col end}} گوندستانی ناوچەی ئاراس: * [[گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژھەڵات]] * [[گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژاوا]] === گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژھەڵات === لە ١٨ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[بەی جان]] (ناوەند) * [[ئیلانلو]] * [[ئینجەدەرە]] * [[باژاڕۆک]] * [[تۆرەمیش]] * [[چەتۆکەندی]] * [[حەسەن کەندی]] * [[دودای]] * [[دیوانخانە]] * [[شیبلوی عەجەم]] * [[شیبلوی کورد]] * [[شێخ حەمزەلو]] * [[عادل کەندی]] * [[عەزیزکەندی]] * [[قەڵاچوغ]] * [[قورشاقلو]] * [[قۆچلەر]] * [[نوسرەت ئاوا]] {{Div col end}} === گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژاوا === لە ٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[نازکی سەروو]] (ناوەند) * [[ئەلەویردی کەندی]] * [[چەخماقلوی خواروو]] * [[چەخماقلوی سەروو]] * [[شیر محەمەد]] * [[قوچ کەندی]] * [[کەریم ئاوا، پۆلدەشت]] * [[گڤان]] * [[نازکی خواروو]] {{Div col end}} == پێکھاتەی نەتەوەی گوندەکان == شارستانی پۆلدەشت لە دوو نەتەوەی جیاواز پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = ووڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٧١) گوندە. ** ژمارەی گوندە [[کورد]]ەکان (٤٤)ە. ** ژمارەی گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٥)ە. ** ژمارەی گوندە تێکەڵەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٢)ە.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes }}</ref> === گوندە کورد نشینەکان === لە (٤٤) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=4}} * [[ئاغۆتلوق]] * [[ئەلەویردی کەندی]] * [[ئیسلام ئاوا]] * [[ئینجەدەرە]] * [[باژاڕۆک]] * [[بەھلول کەندی]] * [[بەھلولاوا]] * [[پیزیک]] * [[پیلەسوار]] * [[تازەکەند، پۆلدەشت]] * [[تەپەباشی پۆرناک]] * [[تۆرەمیش]] * [[جەمال ئاوا]] * [[چەتۆکەندی]] * [[چەخماقلوی خواروو]] * [[حاجی سۆفی]] * [[دایلان کەندی]] * [[زەکەلی]] * [[زەنگەنە، پۆلدەشت]] * [[ساختمان]] * [[سارخ سو]] * [[شتلی]] * [[شوربوڵاغی خواروو]] * [[شوربوڵاغی سەروو]] * [[شیبلوی کورد]] * [[شیدی]] * [[شێخ حەمزەلو]] * [[عادل کەندی]] * [[قڕکەندی]] * [[قشڵامیش]] * [[قەرەجالو]] * [[قەرۆجالی]] * [[قەڵاچوغ]] * [[قوتان]] * [[قورشاقلو]] * [[قیقاج]] * [[کەریم ئاوا، پۆلدەشت]] * [[کۆلوس]] * [[گرە]] * [[گڤان]] * [[گینگور]] * [[مەلاکەندی]] * [[مورادلوی خواروو]] * [[میلاد شار]] {{Div col end}} === گوندە ئازەری نشینەکان === لە (١٥) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[ئیلانلو]] * [[نوسرەت ئاوا]] * [[دودای]] * [[قۆچلەر]] * [[بەی جان]] * [[حەسەن کەندی]] * [[شیبلوی عەجەم]] * [[قارقولوقی سەروو]] * [[قارقولوقی خواروو]] * [[پەناھکەندی]] * [[نەزەرخان]] * [[عەلی نەزەر]] * [[عیشق ئاوا]] * [[چەخماقلوی سەروو]] * [[نازکی سەروو]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵەی کورد و ئازەری === لە (٨) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[ئاغامیرکەندی]] * [[ئۆروج محەمەدکەندی]] * [[پۆرناک]] * [[دیوانخانە]] * [[شیر محەمەد]] * [[عەزیزکەندی]] * [[فەتاح کەندی]] * [[قوچ کەندی]] * [[مەشھەدی میرزاکەندی]] * [[مورادلوی سەروو]] * [[مورادلوی ناوەڕاست]] * [[نازکی خواروو]] {{Div col end}} == ئەمانەش ببینە == * [[پێڕستی گوندەکانی پۆلدەشت]] * [[پۆلدەشت|شارۆچکەی پۆلدەشت]] == پەراوێزەکان == {{پەراوێزەکان}} {{شارستانی پۆلدەشت}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی پۆلدەشت]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] dhgqp9n36zhlu2o69s7ipooiyeqtrg0 969737 969711 2022-08-11T06:06:43Z MFTG 21816 /* پەراوێزەکان */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی پۆلدەشت | ناوی فەرمی = Poldasht County | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = شھرستان پلدشت - Puldəşt şəhristanı | جۆری نیشتنگە = <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = West Azerbaijan.svg | قەبارەی وێنە = 300px | شرۆڤەی وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=39.18333|frame-long=45.08333|frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە = 70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا| کوردستان}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://krg.org/articles/detail.asp?lngnr=12&smap=03010300&rnr=140&anr=23911 |سەردێڕ=Kurdistan Regional Government |بڵاوکەرەوە=KRG |date= |ڕێکەوتی سەردان=٢٠١٢-٠٨-٠٩}}</ref> | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی کوردستان|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = | ناوی دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = | ڕێکەوتی دامەزران = | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = قیمقام | ناوی سەرۆک = ئەکبەر عەبدوڵا نەژاد <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = دانیشتوان | دانیشتووان لە = ٤٢،١٧٠ | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]] ([[سوننە]]، [[شیعە]]) | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://www.poldasht-ag.ir/ فرمانداری پلدشت] | پەراوێزەکان =}} '''شارستانی پۆلدەشت''' یان '''شارستانی پارێزدەشت'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[پۆلدەشت]]ە. ئەم شارستانە ھاوسنورە لە باکورەوە لەگەڵ [[کۆماری ئۆتۆنۆمی ناخچەوان]] و [[شارستانی ماکۆ]] و لە باشوورەوە لەگەڵ [[شارستانی چایپارە]] و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[کۆماری ئۆتۆنۆمی ناخچەوان]] و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ [[شەوت (شارستان)|شارستانی شەوت]] و [[شارستانی ماکۆ]].<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتی ئاماری ئێران |ناونیشان=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی |ڕێکەوتی سەردان=}}</ref> لە ساڵی (٢٠٠٨) بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەم شارستانە لەرووی کارگێڕییەوە دابەشکراوە بۆ (٢) ناوچە ([[ناوچەی ناوەندی شارستانی پۆلدەشت]] و [[ناوچەی ئاراس]]) و (٤) [[گوندەوار]] و (٧١) [[دێ|گوند]].<ref>{{Cite web |url=http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date= ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190425051724/http://www.tekab-ag.ir/fa/wagov/aboutcity |archive-date=٢٥ی نیسانی ٢٠١٩ |dead-url=yes }}</ref> == پێکھاتەی دانیشتوان == * دانیشتوانی پۆلدەشت (٤٢١٧٠)کەسن، پێکھاتەی ئەم شارستانە ئاڵۆزەو لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:.<ref>{{|http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=549&agentType=View&PropertyID=1483|}}</ref><ref>{{|IranCensus2006|04}}</ref> ** [[کورد]]ەکان لەم شارستانەدا ژمارەیان (٣٠٧٨٤) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٧٣٪ی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت. ** [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان لەم شارستانەدا لە ئازەریە [[خانەدانی ئەفشاری|ئەفشاری]]ەکانن و ژمارەیان (١١٣٨٦) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە ٢٧٪ی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت. {{bar box |title= پێکھاتەی شارستانی پۆلدەشت لە ٢٠١٦ <ref>{{Cite book|last=نەسیری|first=موژگان|title=جوگرافیا|publisher=ئەنجامی کتێب|year=١٣٩٥ هەتاوی|isbn=978-964-415-206-1|location=تاران}}</ref> |titlebar=#ddd |right1='''ڕێژەی سەدی''' |left1='''پێکھاتە''' |float=right |bars= {{bar percent|[[کورد]]|yellow|73}} {{bar percent|[[ئازەربایجانی|ئازەری]]|blue|27}}}} {{clear}} [[پەڕگە:شارستانی_پۆلدەشت.jpg|وێنۆک|پێکھاتەی شارستانی [[پۆلدەشت]]]] * [[ئایین]]ی ئەم شارستانە زۆرینەی [[ئیسلام]]ن و لە مەزھەبی [[سونی|سوننی]] و [[شیعە]]ن، ھەرچەندە لەم شارستانەدا پێکھاتەی ئاینی و مەزھەبی جیا ھەیە بەڵام شارستانێکی ھێمن و ئاسایشە و ئەم جیاوازیانە نەبووەتە ھۆی جودایی و دووبەرەکی. * ژمارەی دانیشتوانی شارۆچکەی [[پۆلدەشت]] دەکاتە (١١٣٤٧)کەس: ** پێکھاتەی [[کورد]] لە شارۆچکەی [[پۆلدەشت]] دەکاتە (٥٩٠٠)کەس واتە ڕێژەی (٥٢٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. ** پێکھاتەی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لە شارۆچکەی [[پۆلدەشت]] دەکاتە (٥٤٤٧)کەس واتە ڕێژەی (٤٨٪) دانیشتوانی شارۆچکەکە. * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٧١) گوندە بەم پێیە دابەش دەبێت: ** گوندە [[کورد]]ەکان (٤٤) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (١٨١٩٠) کەس. دەکاتە (٧١٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٥) گوندە ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٧٢٦٢) کەس. دەکاتە (٢٩٪)ی دانیشتوانی گوند. ** گوندە تێکەڵەکان کە ژمارەیان (١٢) گوندە و ژمارەی دانیشتوانیان دەکاتە (٤٥٣٤) کەس، (٣٠٢٢)کەسی کوردە و (١٥١٢)کەسی ئازەریە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[کورد]] لەگوندەکاندا دەکاتە (٢١٢١٢)کەس بەڕێژەی (٧١٪)ی شارستانەکە. * کەواتە ژمارەی دانیشتوانی [[ئازەربایجانی|ئازەری]] لەگوندەکاندا دەکاتە (٨٧٧٤)کەس بەڕێژەی (٢٩٪)ی شارستانەکە. * کۆی ژمارەی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت دەکاتە (٤٢١٧٠)کەس. ** ژمارەی کورد دەکاتە (٣٠٧٨٤) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٧٣٪ دانیشتوانی شارستانەکە. ** ژمارەی ئازەری دەکاتە (١١٣٨٦) کەس کە دەکاتە ڕێژەی لە ٢٧٪ دانیشتوانی شارستانەکە. == مێژوو == * مێژووی ئەم شارستانە ھەروەک مێژووی گشت شارستانەکانی کەی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] کە ببوون بە مەیدانی ململانێی نێوان دەسەڵات دارانی [[ئێران]]ی و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]ی و [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]]، ئەمەش وەھای لە دەسەڵاتدارانی یەک بە دوایەکی [[ئێران]] کرد کەوا لەپاڵ داواکاری جوداخوازی [[کورد]]ان بیر لە ھێنانی [[تورک]] زمانەکان بکەن وەک (ئازەری و ئەفشار و قەرەپاپاغ و ...) بۆ ئەم ناوچانە تاوەکو وەک ھێزێک لەدژی جوڵانەوەی [[کورد]] و بەرگری ھێزە عوسمانی و ڕووسەکان بەکاریان بھێنن و ئەمەش وەھای کرد کەوا دیمۆگرافیای ناوچەکە بگۆڕێت و نەتەوەیەک دروست بێت لە پەنای نەتەوەی کورددا. * ئەم ڕووبەرەی لە ئێستادا پێی دەووترێت پۆلدەشت لە کۆندا بەشێک بووە لە [[ئورارتوو]] کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ (٣٥٠٠) بەر لەئێستا. * یەکێک لە پاشماوەکانی سەردەمی [[ئورارتوو]] قەڵایەکی مێژووییە کەدەکەوێتە گوندی [[شیدی]] لەسەر گردێکە بە بەرزی (٥٠٠م)، لە بورجێکی وێران و چەند گڵکارییەکی شکاو دەرکەوتووە. * یەکێکی کە لە پاشماوە دێرینەکان گۆڕستانێکی مێژووییە بەدووری (٢کم) لەشارۆچکەی [[پۆلدەشت]]، بەناوی '''قەڵای گاور''' ھەیە، بەڵام بەداخەوە خاپورکراوە و زۆری گۆڕەکان ھەڵدراوەتەوە و تاڵان کراون و لە ئێستادا ھەر ئەوەندە دەزانیین کە گۆڕستانێکە. * دەرکەوتنی پاشماوەی شارێکی مێژووی لە سەرەتای جادەی [[پۆلدەشت]] - [[خۆی]] و کەدۆزرایەوە لەلایەن بەڕێوبەرایەتی کەشناسی و بەڵام لە ئێستادا فەرامۆش کراوەو ھیچ کنە و پشکنینێکی بۆ نەکراوە. * لە دێرزەمانەوە ئەم شارستانە جێی کوردان بووە و بەتایبەتی ھۆزەکانی ([[ھۆزی میلان|میلان]] و [[جەلالیان]]) پێکھاتوون و کە گەرمیان و کوێستانیان تیادا کردووە و جێی لە وەڕگایان بووە، بەڵام لە ئێستادا لە پاڵ کورداندا [[ئازەربایجانی|ئازەریەکان]] نیشتەجێن کە لە دوو تیرە پەکھاتوون کە ئەمانەن: ** تیرەی (ئەحمەد ئۆغلی) بە سەرۆکایەتی (کەربەلای محەمەد ڕەحیمی باوکی عەلی بەگ) کە لەلای ڕاستی ڕووباری زەنگەبار نیشتەجێ بوون. ** تیرەی (سەیدلەر یان سەیدەکان)ە بەسەرۆکایەتی (سەید شوجاعەدین) لەنەوەی (میر فەخرەدینی غڵپایگانی)ە لە چەپی رووباری زەنگەبار نیشتەجێ بوون. * لە ساڵی [[١٩٢٥]]دا گوندی عەرەبلو کراوەتە ([[ناوچە]]) و سەر بە [[شارستانی ماکۆ]] بووە. * لە ساڵی [[٢٠١٠]]دا ئەم ناوچەیە کراوەتە [[شارستان]] و لە [[شارستانی ماکۆ]] جیاکرایەوە. == شوێنی مێژووی و گەشتیاری == * بازاڕی مەرزی پۆلدەشت ('''سەنم بوڵاغی''') * [[ڕووباری ئاراس]] * [[بەنداوی ئاراس]] * بازاڕی ماسی فرۆشان * گەرماوی مێژووی گوندی [[پۆرناک]] * گوندەکانی ([[سارخ سو]] و [[بەھلولاوا]] و [[قەڵاچوغ]] و ...) * مۆنۆمێنتی عەرەبلو == سروشتی شارستان == === چۆم و ڕوبار === لەم شارستانەدا دوو چۆمی سەرەکی ھەیە:<ref>محمدی، علی، تاریخ تکاب افشار، فصل اول - رودخانەھا صفحە ١٩–٢٠</ref> * [[ڕووباری ئاراس]] * '''چۆمی زەنگەبار''' === ئاو و ھەوا === شارستانی پۆلدەشت ئاو و ھەوای ھەروەک ئاو و ھەوای ناوچەی ئازەربایجانە، بەھۆی بەرز و نزمی زۆر لە پەکھاتەی خاکەکەیدا و دووری لە دەریاوە وەھای کردووە کە ڕادەی شێی کەم بێت و ئاو و ھەوای لەزستاناندا سارد و ووشکە سەرمای ھەبێت و لە ھاویناندا گەرما و گرەی ھەبێت، ھەروەھا ڕێژەی باران بارین لەم شارستانەدا (٣٥٠ملم) ە کە وەھای کردووە نیمچە بیابان دەربکەوێت و زەوییەکانی نیوەی بەکەڵکی کشتوکاڵ بێت. == دابەشی کارگێڕی == === ڕوبەر === ڕووبەری ئەم شارستانە دەکاتە (١٨٢٠کم^٢)، وە کەوتووەتە باکوری ڕۆژھەڵاتی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە، کەوتووەتە ڕۆژاوای ووڵاتی [[ئێران]]، ھەروەھا دەکاتە باکوری ڕۆژھەڵاتی [[کوردستان]]. === کارگێڕی === لەبەر ئەوەی لەڕوی کارگێڕییەوە سەربە دەوڵەتی [[ئێران]]ە دابەشی کارگێری ووڵاتی ئێران پێکھاتووە لە [[پارێزگا]] و [[شارستان]] و [[ناوچە]](پەخش) و [[گوندەوار]] و [[دێ|گوند]]، شارستانی پۆلدەشت دابەشی کارگێڕییەکەی بەم جۆرە پێکھاتووە: '''ناوچە''' * [[ناوچەی ناوەندی شارستانی پۆلدەشت|ناوچەی ناوەند]] * [[ناوچەی ئاراس]] '''گوندستان (گوندەوار)''' گوندستانی ناوچەی ناوەند: * [[گوندستانی چایپاساری ڕۆژھەڵات]] * [[گوندستانی زەنگەبار]] === گوندستانی چایپاساری ڕۆژھەڵات === لە ١٥ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[عیشق ئاوا]] (ناوەند) * [[بەھلول کەندی]] * [[پیزیک]] * [[تازەکەند، پۆلدەشت]] * [[زەکەلی]] * [[زەنگەنە، پۆلدەشت]] * [[سارخ سو]] * [[شوربوڵاغی خواروو]] * [[شوربوڵاغی سەروو]] * [[کۆلوس]] * [[گرە]] * [[گینگور]] * [[مورادلوی سەروو]] * [[شتلی]] * [[شیدی]] {{Div col end}} === گوندستانی زەنگەبار === لە ٢٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[بەھلولاوا]] (ناوەند) * [[ئاغامیرکەندی]] * [[ئاغۆتلوق]] * [[ئۆروج محەمەدکەندی]] * [[ئیسلام ئاوا]] * [[پەناھکەندی]] * [[پۆرناک]] * [[پیلەسوار]] * [[تەپەباشی پۆرناک]] * [[جەمال ئاوا]] * [[حاجی سۆفی]] * [[دایلان کەندی]] * [[ساختمان]] * [[عەلی نەزەر]] * [[فەتاح کەندی]] * [[قارقولوقی خواروو]] * [[قارقولوقی سەروو]] * [[قڕکەندی]] * [[قشڵامیش]] * [[قەرەجالو]] * [[قەرۆجالی]] * [[قوتان]] * [[قیقاج]] * [[مەشھەدی میرزاکەندی]] * [[مەلاکەندی]] * [[مورادلوی خواروو]] * [[مورادلوی ناوەڕاست]] * [[میلاد شار]] * [[نەزەرخان]] {{Div col end}} گوندستانی ناوچەی ئاراس: * [[گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژھەڵات]] * [[گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژاوا]] === گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژھەڵات === لە ١٨ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[بەی جان]] (ناوەند) * [[ئیلانلو]] * [[ئینجەدەرە]] * [[باژاڕۆک]] * [[تۆرەمیش]] * [[چەتۆکەندی]] * [[حەسەن کەندی]] * [[دودای]] * [[دیوانخانە]] * [[شیبلوی عەجەم]] * [[شیبلوی کورد]] * [[شێخ حەمزەلو]] * [[عادل کەندی]] * [[عەزیزکەندی]] * [[قەڵاچوغ]] * [[قورشاقلو]] * [[قۆچلەر]] * [[نوسرەت ئاوا]] {{Div col end}} === گوندستانی گەچلەراتی ڕۆژاوا === لە ٩ گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[نازکی سەروو]] (ناوەند) * [[ئەلەویردی کەندی]] * [[چەخماقلوی خواروو]] * [[چەخماقلوی سەروو]] * [[شیر محەمەد]] * [[قوچ کەندی]] * [[کەریم ئاوا، پۆلدەشت]] * [[گڤان]] * [[نازکی خواروو]] {{Div col end}} == پێکھاتەی نەتەوەی گوندەکان == شارستانی پۆلدەشت لە دوو نەتەوەی جیاواز پێکدێت کە ئەوانیش [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ن:<ref>http://wikimapia.org/</ref><ref>http://www.krso.net/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200203070708/http://www.krso.net/ |date= ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = ووڵاتەکەت بناسە | ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/2016/03/23/وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ |ڕێکەوتی سەردان= | بڵاوکەرەوە = | نووسەر = جەمیل ڕۆژبەیانی | نووسەرەکانی‌تر = |قاڵب = |زمان = کوردی}}</ref> * ژمارەی گوندەکانی ئەم شارستانە (٧١) گوندە. ** ژمارەی گوندە [[کورد]]ەکان (٤٤)ە. ** ژمارەی گوندە [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٥)ە. ** ژمارەی گوندە تێکەڵەکانی [[کورد]] و [[ئازەربایجانی|ئازەری]]ەکان (١٢)ە.<ref>{{Cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |title=ناوەندی ئاماری ئێران، '''فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١''' |access-date=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141114042225/http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os05.xls |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes }}</ref> === گوندە کورد نشینەکان === لە (٤٤) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=4}} * [[ئاغۆتلوق]] * [[ئەلەویردی کەندی]] * [[ئیسلام ئاوا]] * [[ئینجەدەرە]] * [[باژاڕۆک]] * [[بەھلول کەندی]] * [[بەھلولاوا]] * [[پیزیک]] * [[پیلەسوار]] * [[تازەکەند، پۆلدەشت]] * [[تەپەباشی پۆرناک]] * [[تۆرەمیش]] * [[جەمال ئاوا]] * [[چەتۆکەندی]] * [[چەخماقلوی خواروو]] * [[حاجی سۆفی]] * [[دایلان کەندی]] * [[زەکەلی]] * [[زەنگەنە، پۆلدەشت]] * [[ساختمان]] * [[سارخ سو]] * [[شتلی]] * [[شوربوڵاغی خواروو]] * [[شوربوڵاغی سەروو]] * [[شیبلوی کورد]] * [[شیدی]] * [[شێخ حەمزەلو]] * [[عادل کەندی]] * [[قڕکەندی]] * [[قشڵامیش]] * [[قەرەجالو]] * [[قەرۆجالی]] * [[قەڵاچوغ]] * [[قوتان]] * [[قورشاقلو]] * [[قیقاج]] * [[کەریم ئاوا، پۆلدەشت]] * [[کۆلوس]] * [[گرە]] * [[گڤان]] * [[گینگور]] * [[مەلاکەندی]] * [[مورادلوی خواروو]] * [[میلاد شار]] {{Div col end}} === گوندە ئازەری نشینەکان === لە (١٥) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=3}} * [[ئیلانلو]] * [[نوسرەت ئاوا]] * [[دودای]] * [[قۆچلەر]] * [[بەی جان]] * [[حەسەن کەندی]] * [[شیبلوی عەجەم]] * [[قارقولوقی سەروو]] * [[قارقولوقی خواروو]] * [[پەناھکەندی]] * [[نەزەرخان]] * [[عەلی نەزەر]] * [[عیشق ئاوا]] * [[چەخماقلوی سەروو]] * [[نازکی سەروو]] {{Div col end}} === گوندە تێکەڵەی کورد و ئازەری === لە (٨) گوند پێکھاتووە: {{Div col|cols=2}} * [[ئاغامیرکەندی]] * [[ئۆروج محەمەدکەندی]] * [[پۆرناک]] * [[دیوانخانە]] * [[شیر محەمەد]] * [[عەزیزکەندی]] * [[فەتاح کەندی]] * [[قوچ کەندی]] * [[مەشھەدی میرزاکەندی]] * [[مورادلوی سەروو]] * [[مورادلوی ناوەڕاست]] * [[نازکی خواروو]] {{Div col end}} == ئەمانەش ببینە == * [[پێڕستی گوندەکانی پۆلدەشت]] * [[پۆلدەشت|شارۆچکەی پۆلدەشت]] == پەراوێزەکان == {{پەراوێزەکان}} {{شارستانی پۆلدەشت}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:شارستانی پۆلدەشت]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 5wimj9618z05ccp2a1w7elu09xmei3g 0 11378 969712 963262 2022-08-11T05:47:36Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Bukan County.png|thumb|شوێنی شارستانی بۆکان لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] '''شارستانی بۆکان'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[بۆکان|بۆکانە]]. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠١٧]] ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارستانه ٢٥١٫٤٠٦ کەسە کە ١٩٤٫٨٤٩ کەس لەم ژمارەیە له شاردا ده‌ژین که له‌چاو سه‌رژمێریی ساڵی [[٢٠١١]] تووشی گۆڕان بووه.<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتیی ئاماری ئێران|ناونیشان=http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf| قاڵب = پی دی ئێف|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی|ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == شارەکان == * شاری [[بۆکان]] * شاری [[قەرەموسالی]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆڵکە}} [[پۆل:شارستانی بۆکان| ]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] n0wbqtprat5ydhuofpmp30smsgigqz5 969738 969712 2022-08-11T06:07:07Z MFTG 21816 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Bukan County.png|thumb|شوێنی شارستانی بۆکان لەسەر نەخشەی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] '''شارستانی بۆکان'''، یەکێک لە شارستانەکانی [[ئێران]]ە کە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ناوەندی ئەم شارستانە شاری [[بۆکان|بۆکانە]]. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی [[٢٠١٧]] ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارستانه ٢٥١٫٤٠٦ کەسە کە ١٩٤٫٨٤٩ کەس لەم ژمارەیە له شاردا ده‌ژین که له‌چاو سه‌رژمێریی ساڵی [[٢٠١١]] تووشی گۆڕان بووه.<ref name="ئامار">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ=پایگای ئینتەرنێتیی ئاماری ئێران|ناونیشان=http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf| قاڵب = پی دی ئێف|بڵاوکەرەوە=|زمان=فارسی|ڕێکەوتی سەردان=}} </ref> == شارەکان == * شاری [[بۆکان]] * شاری [[قەرەموسالی]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئێران|کوردستان|موکریان}} {{کۆڵکە}} [[پۆل:شارستانی بۆکان| ]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] auvoc99pb42xahovbdszu9zeezs22h1 10 12182 969517 969341 2022-08-10T13:06:57Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{navbox |name = ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان |title = ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان |bodyclass = hlist |state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | group1 = {{flagicon image|Flag_of_Iran.svg}} [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵات]] | list1 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[ڕێکخراوی خەباتی شۆڕشگێڕی کوردستان]] * {{flagicon image|Khebat.png}}[[سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران]]{{ھێما|FA}} * {{flagicon image|Flag of the Kurdistan Freedom Party (Iran).svg}}[[پارتی ئازادیی کوردستان]] (پاک) * {{flagicon image|Flag_of_KDP-I.png}} [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران]] (حدکا) * [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)|حیزبی دێموکراتی کوردستان]] (حدک) * {{flagicon image|Drapeau du Parti pour une vie libre au Kurdistan - PJAK.png}} [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] (پژاک) * {{flagicon image|Komalacpi.jpg}}[[کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] * {{flagicon image|KomelleFlag.png}}[[کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of Komala.png}}[[حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران]] * [[جەماعەتی دەعوەت و ئیسلاحی ئێران]] * [[پارتی سەربەستیی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کورستان]] * [[یەکێتیی دیمۆکراتیکی کوردستان]] (یەدەکە) * [[ڕێکخراوەی دیمۆکراتیکی یارسان]] (سەدەیە) * [[ڕێکخراوی یاریکورد]] * [[ڕێکخراوی کوردی کورمانجی خوراسان]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] * [[کۆمیتەی شۆڕشگێڕی حیزبی دێموکراتی کوردستان]] * [[بەرەی یەکگرتووی کورد]] * [[سوپای ڕزگاریی کوردستان]] * [[یەکێتی شۆڕشگێڕانی کوردستان]] * [[پارتی سەربەخۆیی کوردستان]] * [[پارتی لیبراڵ دێموکراتی کوردستان]] }} | group2 = {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan.svg}} [[باشووری کوردستان|باشوور]] | list2 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[پارتی کاری سەربەخۆیی کوردستان]] * {{flagicon image|جووڵانەوەی نەوەی نوێ.png}}[[جووڵانەوەی نەوەی نوێ]] * [[ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان]] * {{flagicon image|Goran-change.jpg}} [[بزووتنەوەی گۆڕان]] * [[کۆمەڵی دادگەریی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق]] * [[Kurdish Tribal Association]] * {{flagicon image|Flag of Êzidî Freedom and Democracy Party (PADÊ).png}} [[پارتی ئازادی و دیموکراسیی ئێزیدییەکان]] (پادێ) * [[تەڤگەری ئازادیی ژنانی ئێزیدی]] (تاژێ) * [[حیزبی شیوعی کوردستان-عێراق]] * [[پارتی پارێزگارانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of the KDP.svg}} [[پارتی دیموکراتی کوردستان]] (پدک) * [[پارتی دیموکراتی کوردستان-بەرەی پێشکەوتوو]] * {{flagicon image|Logo-ful-qualite-scaled.jpg}} [[تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان]] * [[یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان]] * {{flagicon image|Kurdistani_Alliance_logo_2009.jpg}} [[لیستی کوردستانی]] * {{flagicon image|Kurdistan_Socialist_Democratic_Party.jpg}} [[حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان]] (حسک) * [[حیزبی زەحمەتکێشانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] (ی.ن.ک) * [[لیستی خزمەتگوزاری و چاکسازی]] * {{flagicon image|Worker-communist Party of Kurdistan LOGO.jpg}} [[حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان]] * [[بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی]] * [[یەکگرتنی دیموکراتی کوردی فەیلی]] * [[پارتی کرێکاران و ڕەنجدەرانی کوردستان]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[حیزبی ھیوا]] * [[شۆڕش (حیزب)|شۆڕش]] * [[بەرەی کوردستانی]] * [[پاسۆک]] * [[یەکێتیی نەتەوەیی دیموکراتی کوردستان]] (یندک) * [[کاژیک]] * [[کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of the Kurdistan Revolutionary Party (Iraq).svg}} [[پارتی شۆڕشگێڕی کوردستان]] * {{flagicon image|The Kurdistan Democratic Solution Party, PÇDK.jpg}} [[پارتی چارەسەری دیموکراتیی کوردستان]] }} | group3 = {{flag|Lebanon}} | list3 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[پارتی دیموکراتی کوردستان (لوبنان)|پارتی دیموکراتی کوردستان]] * [[حیزبی ڕزگاری]] | group2 = مێژوویی | list2 = }} | group4 = {{flagicon image|Flag of Rojava.svg}} [[ڕۆژاوای کوردستان|ڕۆژاوا]] | list4 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * {{flagicon image|PYD logo.svg}} [[پارتی یەکێتیی دیموکرات (سووریا)|پارتی یەکێتیی دیموکرات]] (پەیەدە) ** [[یەکینەکانی پاراستنی گەل]] (یەپەگە) * [[پارتەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کورد]] (پەیەنەکە) * [[ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد (سووریا)|ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد]] (ئەنەکەسە) * [[دەستەی بڵندی کورد]] * [[پارتی دیموکراتی کوردستانی سووریا]] (ئەلپارتی) * [[یەکێتیی دیموکراتی کوردستانی سووریا]] * [[بەرەی کوردان]] * [[پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (سووریا)|پارتی کۆمۆنیستی کوردستان]] (کەکەپە) * [[تەڤگەری کۆمۆنیستی شۆڕشگێڕ]] (تەکەشە) * [[تەڤگەری گەنجانی شۆڕشگێڕی سووریا]] (تەجەشەسە) * [[بەرەی کوردی]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[بەرەی ئیسلامی کورد]] }} | group5 = {{flagicon image|Flag of Turkey.svg}} [[باکووری کوردستان|باکوور]] | list5 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * {{flagicon image|Tr pck.gif}} [[پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (تورکیا)|پارتی کۆمۆنیستی کوردستان]] * [[یەکێتیی کۆمۆنیستەکانی کوردستان]] * [[حەرەکەی ئیسلامیی کوردستان]] (HİK) * [[ھوداپار]] * [[پارتی ئیسلامیی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of Koma Komalên Kurdistan.svg}} [[کۆما جڤاکێن کوردستان]] (کەجەکە) * {{flagicon image|Flag of Kongreya Gelê Kurdistanê v2.png}} [[کۆنگرەی گەلی کوردستان]] (کۆنگرا-گەل) * [[پارتی دیموکراتی کوردستان - باکوور]] (پدک-باکوور) * [[تەیرێن بازێن ئازادییا کوردستان]] (TAK) * {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[پارتی کرێکارانی کوردستان]] (پەکەکە) ** [[ھێزەکانی پاراستنی گەل]] (ھەپەگە) * [[پارتی دیموکراتی گەلان]] (ھەدەپە) * {{flagicon image|Flag of Partiya Sosyalîst a Kurdistanê.png}} [[پارتی سۆسیالیستی کوردستان]] (PSK) * {{flagicon image|PSK.png}} [[پارتی شۆڕشی کوردستان]] (PŞK) * [[پارتی پێشەنگی کرێکارانی کوردستان]] (PPKK) | group2 = مێژوویی | list2 = * [[کۆمەڵگای تەعالیای کورد]] * [[خۆیبوون]] * [[پارتی دیموکراسی (تورکیا)|پارتی دیموکراسی]] * [[پارتی گەلی دیموکراتی (تورکیا)|پارتی گەلی دیموکراتی]] (DEHAP) * [[پارتی کۆمەڵگای دیموکراتی]] (دەتەپە) * [[حیزبووڵڵای کوردی]] * [[پارتی ئاشتی و دیموکراسی]] (بەدەپە) * [[پارتی کاری گەل]] }} | group6 = دایاسپۆرا | list6 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[کۆنگرەی نەتەوەییی کوردستان]] (کەنەکە) * [[کۆن-کورد]] * [[دامەزراوەی شوێنەواری کوردیی لە ئەمەریکا]] * [[کساف]] | group2 = مێژوویی | list2 = }} |below = * [[کورد]] * [[کوردستان]] * [[میرنشینە کوردییەکان]] * [[حکوومەتی ھەرێمی کوردستان]] * [[کۆماری مەھاباد]] * [[کۆماری ئارارات]] * [[کارەساتی ئەنفال]] * [[شەڕی براکوژی]] * [[شۆڕشی ئەیلوول]]}}<noinclude> [[Category:کوردایەتی]] [[Category:ڕێکخراوە کوردییەکان]] [[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]] </noinclude> <includeonly>[[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]]</includeonly> owu064s596idvhcknf9nck5gvlx38d8 969755 969517 2022-08-11T07:23:52Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{navbox |name = ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان |title = ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان |bodyclass = hlist |state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | group1 = {{flagicon image|Flag_of_Iran.svg}} [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵات]] | list1 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[ڕێکخراوی خەباتی شۆڕشگێڕی کوردستان]] * {{flagicon image|Khebat.png}}[[سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران]]{{ھێما|FA}} * {{flagicon image|Flag of the Kurdistan Freedom Party (Iran).svg}}[[پارتی ئازادیی کوردستان]] (پاک) * {{flagicon image|Flag_of_KDP-I.png}} [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران]] (حدکا) * [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)|حیزبی دێموکراتی کوردستان]] (حدک) * {{flagicon image|Drapeau du Parti pour une vie libre au Kurdistan - PJAK.png}} [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] (پژاک) * {{flagicon image|Komalacpi.jpg}}[[کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] * {{flagicon image|KomelleFlag.png}}[[کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of Komala.png}}[[حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران]] * [[جەماعەتی دەعوەت و ئیسلاحی ئێران]] * [[پارتی سەربەستیی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کوردستان]] * [[یەکێتیی دیمۆکراتیکی کوردستان]] (یەدەکە) * [[ڕێکخراوەی دیمۆکراتیکی یارسان]] (سەدەیە) * [[ڕێکخراوی یاریکورد]] * [[ڕێکخراوی کوردی کورمانجی خوراسان]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] * [[کۆمیتەی شۆڕشگێڕی حیزبی دێموکراتی کوردستان]] * [[بەرەی یەکگرتووی کورد]] * [[سوپای ڕزگاریی کوردستان]] * [[یەکێتی شۆڕشگێڕانی کوردستان]] * [[پارتی سەربەخۆیی کوردستان]] * [[پارتی لیبراڵ دێموکراتی کوردستان]] }} | group2 = {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan.svg}} [[باشووری کوردستان|باشوور]] | list2 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[پارتی کاری سەربەخۆیی کوردستان]] * {{flagicon image|جووڵانەوەی نەوەی نوێ.png}}[[جووڵانەوەی نەوەی نوێ]] * [[ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان]] * {{flagicon image|Goran-change.jpg}} [[بزووتنەوەی گۆڕان]] * [[کۆمەڵی دادگەریی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق]] * [[Kurdish Tribal Association]] * {{flagicon image|Flag of Êzidî Freedom and Democracy Party (PADÊ).png}} [[پارتی ئازادی و دیموکراسیی ئێزیدییەکان]] (پادێ) * [[تەڤگەری ئازادیی ژنانی ئێزیدی]] (تاژێ) * [[حیزبی شیوعی کوردستان-عێراق]] * [[پارتی پارێزگارانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of the KDP.svg}} [[پارتی دیموکراتی کوردستان]] (پدک) * [[پارتی دیموکراتی کوردستان-بەرەی پێشکەوتوو]] * {{flagicon image|Logo-ful-qualite-scaled.jpg}} [[تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان]] * [[یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان]] * {{flagicon image|Kurdistani_Alliance_logo_2009.jpg}} [[لیستی کوردستانی]] * {{flagicon image|Kurdistan_Socialist_Democratic_Party.jpg}} [[حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان]] (حسک) * [[حیزبی زەحمەتکێشانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] (ی.ن.ک) * [[لیستی خزمەتگوزاری و چاکسازی]] * {{flagicon image|Worker-communist Party of Kurdistan LOGO.jpg}} [[حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان]] * [[بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی]] * [[یەکگرتنی دیموکراتی کوردی فەیلی]] * [[پارتی کرێکاران و ڕەنجدەرانی کوردستان]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[حیزبی ھیوا]] * [[شۆڕش (حیزب)|شۆڕش]] * [[بەرەی کوردستانی]] * [[پاسۆک]] * [[یەکێتیی نەتەوەیی دیموکراتی کوردستان]] (یندک) * [[کاژیک]] * [[کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of the Kurdistan Revolutionary Party (Iraq).svg}} [[پارتی شۆڕشگێڕی کوردستان]] * {{flagicon image|The Kurdistan Democratic Solution Party, PÇDK.jpg}} [[پارتی چارەسەری دیموکراتیی کوردستان]] }} | group3 = {{flag|Lebanon}} | list3 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[پارتی دیموکراتی کوردستان (لوبنان)|پارتی دیموکراتی کوردستان]] * [[حیزبی ڕزگاری]] | group2 = مێژوویی | list2 = }} | group4 = {{flagicon image|Flag of Rojava.svg}} [[ڕۆژاوای کوردستان|ڕۆژاوا]] | list4 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * {{flagicon image|PYD logo.svg}} [[پارتی یەکێتیی دیموکرات (سووریا)|پارتی یەکێتیی دیموکرات]] (پەیەدە) ** [[یەکینەکانی پاراستنی گەل]] (یەپەگە) * [[پارتەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کورد]] (پەیەنەکە) * [[ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد (سووریا)|ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد]] (ئەنەکەسە) * [[دەستەی بڵندی کورد]] * [[پارتی دیموکراتی کوردستانی سووریا]] (ئەلپارتی) * [[یەکێتیی دیموکراتی کوردستانی سووریا]] * [[بەرەی کوردان]] * [[پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (سووریا)|پارتی کۆمۆنیستی کوردستان]] (کەکەپە) * [[تەڤگەری کۆمۆنیستی شۆڕشگێڕ]] (تەکەشە) * [[تەڤگەری گەنجانی شۆڕشگێڕی سووریا]] (تەجەشەسە) * [[بەرەی کوردی]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[بەرەی ئیسلامی کورد]] }} | group5 = {{flagicon image|Flag of Turkey.svg}} [[باکووری کوردستان|باکوور]] | list5 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * {{flagicon image|Tr pck.gif}} [[پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (تورکیا)|پارتی کۆمۆنیستی کوردستان]] * [[یەکێتیی کۆمۆنیستەکانی کوردستان]] * [[حەرەکەی ئیسلامیی کوردستان]] (HİK) * [[ھوداپار]] * [[پارتی ئیسلامیی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of Koma Komalên Kurdistan.svg}} [[کۆما جڤاکێن کوردستان]] (کەجەکە) * {{flagicon image|Flag of Kongreya Gelê Kurdistanê v2.png}} [[کۆنگرەی گەلی کوردستان]] (کۆنگرا-گەل) * [[پارتی دیموکراتی کوردستان - باکوور]] (پدک-باکوور) * [[تەیرێن بازێن ئازادییا کوردستان]] (TAK) * {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[پارتی کرێکارانی کوردستان]] (پەکەکە) ** [[ھێزەکانی پاراستنی گەل]] (ھەپەگە) * [[پارتی دیموکراتی گەلان]] (ھەدەپە) * {{flagicon image|Flag of Partiya Sosyalîst a Kurdistanê.png}} [[پارتی سۆسیالیستی کوردستان]] (PSK) * {{flagicon image|PSK.png}} [[پارتی شۆڕشی کوردستان]] (PŞK) * [[پارتی پێشەنگی کرێکارانی کوردستان]] (PPKK) | group2 = مێژوویی | list2 = * [[کۆمەڵگای تەعالیای کورد]] * [[خۆیبوون]] * [[پارتی دیموکراسی (تورکیا)|پارتی دیموکراسی]] * [[پارتی گەلی دیموکراتی (تورکیا)|پارتی گەلی دیموکراتی]] (DEHAP) * [[پارتی کۆمەڵگای دیموکراتی]] (دەتەپە) * [[حیزبووڵڵای کوردی]] * [[پارتی ئاشتی و دیموکراسی]] (بەدەپە) * [[پارتی کاری گەل]] }} | group6 = دایاسپۆرا | list6 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[کۆنگرەی نەتەوەییی کوردستان]] (کەنەکە) * [[کۆن-کورد]] * [[دامەزراوەی شوێنەواری کوردیی لە ئەمەریکا]] * [[کساف]] | group2 = مێژوویی | list2 = }} |below = * [[کورد]] * [[کوردستان]] * [[میرنشینە کوردییەکان]] * [[حکوومەتی ھەرێمی کوردستان]] * [[کۆماری مەھاباد]] * [[کۆماری ئارارات]] * [[کارەساتی ئەنفال]] * [[شەڕی براکوژی]] * [[شۆڕشی ئەیلوول]]}}<noinclude> [[Category:کوردایەتی]] [[Category:ڕێکخراوە کوردییەکان]] [[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]] </noinclude> <includeonly>[[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]]</includeonly> 5snyi0sypaz0hqottvliz81mrqj06o1 969758 969755 2022-08-11T07:40:40Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{navbox |name = ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان |title = ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان |bodyclass = hlist |state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | group1 = {{flagicon image|Flag_of_Iran.svg}} [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵات]] | list1 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[ڕێکخراوی خەباتی شۆڕشگێڕی کوردستان]] * {{flagicon image|Khebat.png}}[[سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران]]{{ھێما|FA}} * {{flagicon image|Flag of the Kurdistan Freedom Party (Iran).svg}}[[پارتی ئازادیی کوردستان]] (پاک) * {{flagicon image|Flag_of_KDP-I.png}} [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران]] (حدکا) * [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)|حیزبی دێموکراتی کوردستان]] (حدک) * {{flagicon image|Drapeau du Parti pour une vie libre au Kurdistan - PJAK.png}} [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] (پژاک) * {{flagicon image|Komalacpi.jpg}}[[کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] * {{flagicon image|KomelleFlag.png}}[[کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of Komala.png}}[[حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران]] * [[جەماعەتی دەعوەت و ئیسلاحی ئێران]] * [[پارتی سەربەستیی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] * [[ھاوپەیمانی سەربەخۆییخوازانی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کوردستان]] * [[یەکێتیی دیمۆکراتیکی کوردستان]] (یەدەکە) * [[ڕێکخراوەی دیمۆکراتیکی یارسان]] (سەدەیە) * [[ڕێکخراوی یاریکورد]] * [[ڕێکخراوی کوردی کورمانجی خوراسان]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] * [[کۆمیتەی شۆڕشگێڕی حیزبی دێموکراتی کوردستان]] * [[بەرەی یەکگرتووی کورد]] * [[سوپای ڕزگاریی کوردستان]] * [[یەکێتی شۆڕشگێڕانی کوردستان]] * [[پارتی سەربەخۆیی کوردستان]] * [[پارتی لیبراڵ دێموکراتی کوردستان]] }} | group2 = {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan.svg}} [[باشووری کوردستان|باشوور]] | list2 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[پارتی کاری سەربەخۆیی کوردستان]] * {{flagicon image|جووڵانەوەی نەوەی نوێ.png}}[[جووڵانەوەی نەوەی نوێ]] * [[ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان]] * {{flagicon image|Goran-change.jpg}} [[بزووتنەوەی گۆڕان]] * [[کۆمەڵی دادگەریی کوردستان]] * [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق]] * [[Kurdish Tribal Association]] * {{flagicon image|Flag of Êzidî Freedom and Democracy Party (PADÊ).png}} [[پارتی ئازادی و دیموکراسیی ئێزیدییەکان]] (پادێ) * [[تەڤگەری ئازادیی ژنانی ئێزیدی]] (تاژێ) * [[حیزبی شیوعی کوردستان-عێراق]] * [[پارتی پارێزگارانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of the KDP.svg}} [[پارتی دیموکراتی کوردستان]] (پدک) * [[پارتی دیموکراتی کوردستان-بەرەی پێشکەوتوو]] * {{flagicon image|Logo-ful-qualite-scaled.jpg}} [[تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان]] * [[یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان]] * {{flagicon image|Kurdistani_Alliance_logo_2009.jpg}} [[لیستی کوردستانی]] * {{flagicon image|Kurdistan_Socialist_Democratic_Party.jpg}} [[حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان]] (حسک) * [[حیزبی زەحمەتکێشانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] (ی.ن.ک) * [[لیستی خزمەتگوزاری و چاکسازی]] * {{flagicon image|Worker-communist Party of Kurdistan LOGO.jpg}} [[حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان]] * [[بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی]] * [[یەکگرتنی دیموکراتی کوردی فەیلی]] * [[پارتی کرێکاران و ڕەنجدەرانی کوردستان]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[حیزبی ھیوا]] * [[شۆڕش (حیزب)|شۆڕش]] * [[بەرەی کوردستانی]] * [[پاسۆک]] * [[یەکێتیی نەتەوەیی دیموکراتی کوردستان]] (یندک) * [[کاژیک]] * [[کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of the Kurdistan Revolutionary Party (Iraq).svg}} [[پارتی شۆڕشگێڕی کوردستان]] * {{flagicon image|The Kurdistan Democratic Solution Party, PÇDK.jpg}} [[پارتی چارەسەری دیموکراتیی کوردستان]] }} | group3 = {{flag|Lebanon}} | list3 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[پارتی دیموکراتی کوردستان (لوبنان)|پارتی دیموکراتی کوردستان]] * [[حیزبی ڕزگاری]] | group2 = مێژوویی | list2 = }} | group4 = {{flagicon image|Flag of Rojava.svg}} [[ڕۆژاوای کوردستان|ڕۆژاوا]] | list4 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * {{flagicon image|PYD logo.svg}} [[پارتی یەکێتیی دیموکرات (سووریا)|پارتی یەکێتیی دیموکرات]] (پەیەدە) ** [[یەکینەکانی پاراستنی گەل]] (یەپەگە) * [[پارتەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کورد]] (پەیەنەکە) * [[ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد (سووریا)|ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد]] (ئەنەکەسە) * [[دەستەی بڵندی کورد]] * [[پارتی دیموکراتی کوردستانی سووریا]] (ئەلپارتی) * [[یەکێتیی دیموکراتی کوردستانی سووریا]] * [[بەرەی کوردان]] * [[پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (سووریا)|پارتی کۆمۆنیستی کوردستان]] (کەکەپە) * [[تەڤگەری کۆمۆنیستی شۆڕشگێڕ]] (تەکەشە) * [[تەڤگەری گەنجانی شۆڕشگێڕی سووریا]] (تەجەشەسە) * [[بەرەی کوردی]] | group2 = مێژوویی | list2 = * [[بەرەی ئیسلامی کورد]] }} | group5 = {{flagicon image|Flag of Turkey.svg}} [[باکووری کوردستان|باکوور]] | list5 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * {{flagicon image|Tr pck.gif}} [[پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (تورکیا)|پارتی کۆمۆنیستی کوردستان]] * [[یەکێتیی کۆمۆنیستەکانی کوردستان]] * [[حەرەکەی ئیسلامیی کوردستان]] (HİK) * [[ھوداپار]] * [[پارتی ئیسلامیی کوردستان]] * {{flagicon image|Flag of Koma Komalên Kurdistan.svg}} [[کۆما جڤاکێن کوردستان]] (کەجەکە) * {{flagicon image|Flag of Kongreya Gelê Kurdistanê v2.png}} [[کۆنگرەی گەلی کوردستان]] (کۆنگرا-گەل) * [[پارتی دیموکراتی کوردستان - باکوور]] (پدک-باکوور) * [[تەیرێن بازێن ئازادییا کوردستان]] (TAK) * {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[پارتی کرێکارانی کوردستان]] (پەکەکە) ** [[ھێزەکانی پاراستنی گەل]] (ھەپەگە) * [[پارتی دیموکراتی گەلان]] (ھەدەپە) * {{flagicon image|Flag of Partiya Sosyalîst a Kurdistanê.png}} [[پارتی سۆسیالیستی کوردستان]] (PSK) * {{flagicon image|PSK.png}} [[پارتی شۆڕشی کوردستان]] (PŞK) * [[پارتی پێشەنگی کرێکارانی کوردستان]] (PPKK) | group2 = مێژوویی | list2 = * [[کۆمەڵگای تەعالیای کورد]] * [[خۆیبوون]] * [[پارتی دیموکراسی (تورکیا)|پارتی دیموکراسی]] * [[پارتی گەلی دیموکراتی (تورکیا)|پارتی گەلی دیموکراتی]] (DEHAP) * [[پارتی کۆمەڵگای دیموکراتی]] (دەتەپە) * [[حیزبووڵڵای کوردی]] * [[پارتی ئاشتی و دیموکراسی]] (بەدەپە) * [[پارتی کاری گەل]] }} | group6 = دایاسپۆرا | list6 = {{Navbox|subgroup | group1 = ھەنووکەیی | list1 = * [[کۆنگرەی نەتەوەییی کوردستان]] (کەنەکە) * [[کۆن-کورد]] * [[دامەزراوەی شوێنەواری کوردیی لە ئەمەریکا]] * [[کساف]] | group2 = مێژوویی | list2 = }} |below = * [[کورد]] * [[کوردستان]] * [[میرنشینە کوردییەکان]] * [[حکوومەتی ھەرێمی کوردستان]] * [[کۆماری مەھاباد]] * [[کۆماری ئارارات]] * [[کارەساتی ئەنفال]] * [[شەڕی براکوژی]] * [[شۆڕشی ئەیلوول]]}}<noinclude> [[Category:کوردایەتی]] [[Category:ڕێکخراوە کوردییەکان]] [[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]] </noinclude> <includeonly>[[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]]</includeonly> mlal6mh304bkn867k1hbhbgvqif22xc 14 13072 969793 918045 2022-08-11T08:58:33Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 1whofxljh4ggpcozqti11u0j8cui2ax 3 13682 969513 920181 2022-08-10T12:24:41Z Sakura emad 42467 /* وتاری گوندێ شه‌تونس */ بەشی نوێ wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(31d) |counter = 1 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 5 |minthreadstoarchive = 2 }} سلام و علیکم.. ببورن مامۆستا پیرەهەلۆ من مافی پاسدراوی خۆگەڕم پێدراوە یاخود نا!؟ رێز و مەحەبەت. == سڵاو == مامۆستای به‌رێز..زۆر سوپاس بۆ ئه‌و رێنمایانه‌ی به‌منی ده‌ده‌ن..به‌و پێیه‌ی ئه‌من نوێم بۆیه‌ له‌ زۆر شتدا كێشه‌م بۆ دروست ده‌بێ.. زۆر سوپاس كه‌ بۆ یارمه‌تیه‌كانتان..دووباره‌ مه‌منونم.. {{واژوونەکراو|Yad nursi}} == دەستکاری == {| class="messagebox" style="{{border-radius|30px}}" || [[Image:EV-In.svg|60px]] | align="center" | <big>[[File:Evnewlogocc0.png|Evnewlogocc0|185px]]</big><br />سڵاو، زۆر سوپاس بۆ دەستکاریە بەنرخەکەت لەسەر وتاری [[ئێڤەنێسێنس]] لە ویکیپیدیای کوردی ناوەندی. دەتوانیت یارمەتیمان بدەیت لە فراوانکردنی جیھانی ئێڤەنێسێنس بە سەردانکردنی [[ویکیپرۆژە: ئێڤەنێسێنس| ویکیپرۆژەی ئێڤەنێسێنس]]، لەوێ گشت زانیارییەکان کۆکراونەتەوە و دەتوانیت یارمەتی بدەیت لە پەرەپێدان بەو وتارەی خۆت بەدڵتە، بەھیوای دەستکاری کردنێکی باش! |}—[[بەکارھێنەر:Zhyar Merlin|<span style="color:black">'''<span style="font-size:13px">ژیار مێرلین'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Zhyar Merlin|'''<span style= "color:purple">وتووێژ</span>''']]} ‏٢٢:٢٢، ١٠ی تەموزی ٢٠١٦ (UTC) == بەڕێوەبەرانی تەکنیکی == سڵاو بەڕێزان. ئەمە پەیامێکی ئاگادارییە: دامەزراوەی ویکیمیدیا بڕیاری داوە کە گرووپی بەڕێوەبەران دابەش بکرێن بەسەر دوو گرووپدا: بەڕێوەبەرانی ئاسایی و بەڕێوەبەرانی تەکنیکی. بەڕێوەبەرانی ئاسایی (ئەوانەی ئێستا ھەن) ھەندێک لە مافەکانیان، وەک دەستکاریکردنی پەڕەکانی CSS و JS، لەدەست دەدەن دوای دامەزرانی گرووپی بەڕێوەبەرانی تەکنیکی، کە ئیتر ئەندامانی ئەو گرووپە مافی دەستکاریکردنی ئەو جۆرە پەڕانەیان دەبێت لەپاڵ مافە گشتییەکانی تری بەڕێوەبەران. ئێستا لە '''[[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/بەڕێوەبەری تەکنیکی]]''' پڕۆسەی پاڵاوتن و گواستنەوەی ئەو بەڕێوەبەرانەی کە دەیانەوێت مافی دەستکاریکردن و دروستکردنی ئەو پەڕانەیان ھەبێت بەڕێوەدەچێت. داواکراوە کە کۆمەڵگەی ویکیپیدیای کوردیی ناوەندی بەشداری لەم ھەڵبژاردن و لێدوانە بکات تاکوو تا کۆتایی ماوەی دیاریکراو بەڕێوەبەرە تەکنیکییەکان دیاریکرابێتن. سوپاس. <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Épine@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%DA%95%DB%8E%D9%88%DB%95%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C&oldid=578207 -->{{واژۆنەکراو|Eyubm}} == واژووکردنی لێدوانی واژوونەکراو == سڵاو کاک Pirehelokan، بۆ واژووکردنی لێدوانە واژوونەکراوەکان پێشناز دەکەم [[بەکارھێنەر:Aram/unsignedhelper]] تاقی بکەیتەوە، کە ئەمە خۆگەڕانە کاتی واژووکردنەکەیش زیاد دەکات نەوەکوو تەنیا ناوی بەکارھێنەرەکە. ئەم لێدوانەم واژوو ناکەم و بۆ تۆی بەجێ دەھێڵم. سپاس! == Invitation for Functionary consultation 2021 == Greetings, Admins of the emerging community, I'm letting you know in advance about a meeting I'd like to invite you to regarding the [[:m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] and the community's ownership of its future enforcement. I'm still in the process of putting together the details, but I wanted to share the date with you: 10/11 July, 2021. I do not have a time on this date yet, but I will let you soon. We have created a [[:m:Universal Code of Conduct/Functionary consultations/June and July 2021|meta page]] with basic information. Please take a look at the meta page and sign up your name under the appropriate section. Thank you for your time.--[[User:BAnand (WMF)|BAnand (WMF)]] 15:14, 10 June 2021 (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:BAnand (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=MassMessage/Lists/UCoC_Group&oldid=21568660 --> == وتاری [[گوندێ شه‌تونس]] == سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] پێشنیارم کردبوو پێنجی مانگ وتارەکە بسڕنەوە، ئێستا خۆم کردن ببورن لەبەر ئەوەی پێنج ڕۆژ بەسەر پێشنیارەکە تێپەڕیوە ھیوادارم ھیچ کێشەیەک نەبێت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) bm30ihodqvinkkxcb2iggdho3yaj3yl 969579 969513 2022-08-10T18:56:03Z Pirehelokan 5097 /* وتاری گوندێ شه‌تونس */ و wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(31d) |counter = 1 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 5 |minthreadstoarchive = 2 }} سلام و علیکم.. ببورن مامۆستا پیرەهەلۆ من مافی پاسدراوی خۆگەڕم پێدراوە یاخود نا!؟ رێز و مەحەبەت. == سڵاو == مامۆستای به‌رێز..زۆر سوپاس بۆ ئه‌و رێنمایانه‌ی به‌منی ده‌ده‌ن..به‌و پێیه‌ی ئه‌من نوێم بۆیه‌ له‌ زۆر شتدا كێشه‌م بۆ دروست ده‌بێ.. زۆر سوپاس كه‌ بۆ یارمه‌تیه‌كانتان..دووباره‌ مه‌منونم.. {{واژوونەکراو|Yad nursi}} == دەستکاری == {| class="messagebox" style="{{border-radius|30px}}" || [[Image:EV-In.svg|60px]] | align="center" | <big>[[File:Evnewlogocc0.png|Evnewlogocc0|185px]]</big><br />سڵاو، زۆر سوپاس بۆ دەستکاریە بەنرخەکەت لەسەر وتاری [[ئێڤەنێسێنس]] لە ویکیپیدیای کوردی ناوەندی. دەتوانیت یارمەتیمان بدەیت لە فراوانکردنی جیھانی ئێڤەنێسێنس بە سەردانکردنی [[ویکیپرۆژە: ئێڤەنێسێنس| ویکیپرۆژەی ئێڤەنێسێنس]]، لەوێ گشت زانیارییەکان کۆکراونەتەوە و دەتوانیت یارمەتی بدەیت لە پەرەپێدان بەو وتارەی خۆت بەدڵتە، بەھیوای دەستکاری کردنێکی باش! |}—[[بەکارھێنەر:Zhyar Merlin|<span style="color:black">'''<span style="font-size:13px">ژیار مێرلین'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Zhyar Merlin|'''<span style= "color:purple">وتووێژ</span>''']]} ‏٢٢:٢٢، ١٠ی تەموزی ٢٠١٦ (UTC) == بەڕێوەبەرانی تەکنیکی == سڵاو بەڕێزان. ئەمە پەیامێکی ئاگادارییە: دامەزراوەی ویکیمیدیا بڕیاری داوە کە گرووپی بەڕێوەبەران دابەش بکرێن بەسەر دوو گرووپدا: بەڕێوەبەرانی ئاسایی و بەڕێوەبەرانی تەکنیکی. بەڕێوەبەرانی ئاسایی (ئەوانەی ئێستا ھەن) ھەندێک لە مافەکانیان، وەک دەستکاریکردنی پەڕەکانی CSS و JS، لەدەست دەدەن دوای دامەزرانی گرووپی بەڕێوەبەرانی تەکنیکی، کە ئیتر ئەندامانی ئەو گرووپە مافی دەستکاریکردنی ئەو جۆرە پەڕانەیان دەبێت لەپاڵ مافە گشتییەکانی تری بەڕێوەبەران. ئێستا لە '''[[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/بەڕێوەبەری تەکنیکی]]''' پڕۆسەی پاڵاوتن و گواستنەوەی ئەو بەڕێوەبەرانەی کە دەیانەوێت مافی دەستکاریکردن و دروستکردنی ئەو پەڕانەیان ھەبێت بەڕێوەدەچێت. داواکراوە کە کۆمەڵگەی ویکیپیدیای کوردیی ناوەندی بەشداری لەم ھەڵبژاردن و لێدوانە بکات تاکوو تا کۆتایی ماوەی دیاریکراو بەڕێوەبەرە تەکنیکییەکان دیاریکرابێتن. سوپاس. <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Épine@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%DA%95%DB%8E%D9%88%DB%95%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C&oldid=578207 -->{{واژۆنەکراو|Eyubm}} == واژووکردنی لێدوانی واژوونەکراو == سڵاو کاک Pirehelokan، بۆ واژووکردنی لێدوانە واژوونەکراوەکان پێشناز دەکەم [[بەکارھێنەر:Aram/unsignedhelper]] تاقی بکەیتەوە، کە ئەمە خۆگەڕانە کاتی واژووکردنەکەیش زیاد دەکات نەوەکوو تەنیا ناوی بەکارھێنەرەکە. ئەم لێدوانەم واژوو ناکەم و بۆ تۆی بەجێ دەھێڵم. سپاس! == Invitation for Functionary consultation 2021 == Greetings, Admins of the emerging community, I'm letting you know in advance about a meeting I'd like to invite you to regarding the [[:m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] and the community's ownership of its future enforcement. I'm still in the process of putting together the details, but I wanted to share the date with you: 10/11 July, 2021. I do not have a time on this date yet, but I will let you soon. We have created a [[:m:Universal Code of Conduct/Functionary consultations/June and July 2021|meta page]] with basic information. Please take a look at the meta page and sign up your name under the appropriate section. Thank you for your time.--[[User:BAnand (WMF)|BAnand (WMF)]] 15:14, 10 June 2021 (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:BAnand (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=MassMessage/Lists/UCoC_Group&oldid=21568660 --> == وتاری [[گوندێ شه‌تونس]] == سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] پێشنیارم کردبوو پێنجی مانگ وتارەکە بسڕنەوە، ئێستا خۆم کردن ببورن لەبەر ئەوەی پێنج ڕۆژ بەسەر پێشنیارەکە تێپەڕیوە ھیوادارم ھیچ کێشەیەک نەبێت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|Sakura emad}} سپاس. ڕاستییەکەی لەقەسد نەمسڕییەوە. بەھیوای ئەوە بووم کە کەسێک لە بەکارھێنەرەکان کە زانیاریی لەسەر ناوچەی ئامێدی ھەیە وتارەکە باش بکات. بەڵام ئەگەر ھیچکەس چاکسازیی تیا نەکرد و بۆمان ناسەلمێ ئەو دێیە لە کوێیە ئیتر چارەی ترمان نیە. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٨:٥٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) agwh4vyq52rje8zyox12x8t005y36xc 969594 969579 2022-08-10T19:28:15Z Sakura emad 42467 /* وتاری گوندێ شه‌تونس */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(31d) |counter = 1 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 5 |minthreadstoarchive = 2 }} سلام و علیکم.. ببورن مامۆستا پیرەهەلۆ من مافی پاسدراوی خۆگەڕم پێدراوە یاخود نا!؟ رێز و مەحەبەت. == سڵاو == مامۆستای به‌رێز..زۆر سوپاس بۆ ئه‌و رێنمایانه‌ی به‌منی ده‌ده‌ن..به‌و پێیه‌ی ئه‌من نوێم بۆیه‌ له‌ زۆر شتدا كێشه‌م بۆ دروست ده‌بێ.. زۆر سوپاس كه‌ بۆ یارمه‌تیه‌كانتان..دووباره‌ مه‌منونم.. {{واژوونەکراو|Yad nursi}} == دەستکاری == {| class="messagebox" style="{{border-radius|30px}}" || [[Image:EV-In.svg|60px]] | align="center" | <big>[[File:Evnewlogocc0.png|Evnewlogocc0|185px]]</big><br />سڵاو، زۆر سوپاس بۆ دەستکاریە بەنرخەکەت لەسەر وتاری [[ئێڤەنێسێنس]] لە ویکیپیدیای کوردی ناوەندی. دەتوانیت یارمەتیمان بدەیت لە فراوانکردنی جیھانی ئێڤەنێسێنس بە سەردانکردنی [[ویکیپرۆژە: ئێڤەنێسێنس| ویکیپرۆژەی ئێڤەنێسێنس]]، لەوێ گشت زانیارییەکان کۆکراونەتەوە و دەتوانیت یارمەتی بدەیت لە پەرەپێدان بەو وتارەی خۆت بەدڵتە، بەھیوای دەستکاری کردنێکی باش! |}—[[بەکارھێنەر:Zhyar Merlin|<span style="color:black">'''<span style="font-size:13px">ژیار مێرلین'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Zhyar Merlin|'''<span style= "color:purple">وتووێژ</span>''']]} ‏٢٢:٢٢، ١٠ی تەموزی ٢٠١٦ (UTC) == بەڕێوەبەرانی تەکنیکی == سڵاو بەڕێزان. ئەمە پەیامێکی ئاگادارییە: دامەزراوەی ویکیمیدیا بڕیاری داوە کە گرووپی بەڕێوەبەران دابەش بکرێن بەسەر دوو گرووپدا: بەڕێوەبەرانی ئاسایی و بەڕێوەبەرانی تەکنیکی. بەڕێوەبەرانی ئاسایی (ئەوانەی ئێستا ھەن) ھەندێک لە مافەکانیان، وەک دەستکاریکردنی پەڕەکانی CSS و JS، لەدەست دەدەن دوای دامەزرانی گرووپی بەڕێوەبەرانی تەکنیکی، کە ئیتر ئەندامانی ئەو گرووپە مافی دەستکاریکردنی ئەو جۆرە پەڕانەیان دەبێت لەپاڵ مافە گشتییەکانی تری بەڕێوەبەران. ئێستا لە '''[[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/بەڕێوەبەری تەکنیکی]]''' پڕۆسەی پاڵاوتن و گواستنەوەی ئەو بەڕێوەبەرانەی کە دەیانەوێت مافی دەستکاریکردن و دروستکردنی ئەو پەڕانەیان ھەبێت بەڕێوەدەچێت. داواکراوە کە کۆمەڵگەی ویکیپیدیای کوردیی ناوەندی بەشداری لەم ھەڵبژاردن و لێدوانە بکات تاکوو تا کۆتایی ماوەی دیاریکراو بەڕێوەبەرە تەکنیکییەکان دیاریکرابێتن. سوپاس. <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Épine@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%DA%95%DB%8E%D9%88%DB%95%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C&oldid=578207 -->{{واژۆنەکراو|Eyubm}} == واژووکردنی لێدوانی واژوونەکراو == سڵاو کاک Pirehelokan، بۆ واژووکردنی لێدوانە واژوونەکراوەکان پێشناز دەکەم [[بەکارھێنەر:Aram/unsignedhelper]] تاقی بکەیتەوە، کە ئەمە خۆگەڕانە کاتی واژووکردنەکەیش زیاد دەکات نەوەکوو تەنیا ناوی بەکارھێنەرەکە. ئەم لێدوانەم واژوو ناکەم و بۆ تۆی بەجێ دەھێڵم. سپاس! == Invitation for Functionary consultation 2021 == Greetings, Admins of the emerging community, I'm letting you know in advance about a meeting I'd like to invite you to regarding the [[:m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] and the community's ownership of its future enforcement. I'm still in the process of putting together the details, but I wanted to share the date with you: 10/11 July, 2021. I do not have a time on this date yet, but I will let you soon. We have created a [[:m:Universal Code of Conduct/Functionary consultations/June and July 2021|meta page]] with basic information. Please take a look at the meta page and sign up your name under the appropriate section. Thank you for your time.--[[User:BAnand (WMF)|BAnand (WMF)]] 15:14, 10 June 2021 (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:BAnand (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=MassMessage/Lists/UCoC_Group&oldid=21568660 --> == وتاری [[گوندێ شه‌تونس]] == سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] پێشنیارم کردبوو پێنجی مانگ وتارەکە بسڕنەوە، ئێستا خۆم کردن ببورن لەبەر ئەوەی پێنج ڕۆژ بەسەر پێشنیارەکە تێپەڕیوە ھیوادارم ھیچ کێشەیەک نەبێت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|Sakura emad}} سپاس. ڕاستییەکەی لەقەسد نەمسڕییەوە. بەھیوای ئەوە بووم کە کەسێک لە بەکارھێنەرەکان کە زانیاریی لەسەر ناوچەی ئامێدی ھەیە وتارەکە باش بکات. بەڵام ئەگەر ھیچکەس چاکسازیی تیا نەکرد و بۆمان ناسەلمێ ئەو دێیە لە کوێیە ئیتر چارەی ترمان نیە. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٨:٥٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::ڕاستدەکەی بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] و من کەسێک نیم حەزم لە سڕینەوە بێت بەڵام حەزم بەم نادادپەروەرییە نیە کە لە ویکیی سۆرانی دەیبینم (بڕوانە [[تایبەت:Permanentlink/967807#جیاکاری و نادادپەروەری بەرامبەر ویکیپیدیای سۆرانی|ئەم ڕوونکردنەوەیە]])، حەزدەکەم پڕۆژەکەمان پڕۆژەیەکی سەرکەوتوو بێت وەک ویکیپیدیای ئینگلیزی و ھەوڵ بدرێت بەرەو پێش ببرێت، و لەمەولا ئەوە یاسایە ئێستا کە ناوەڕۆکی بێسەرچاوە پەسەند ناکرێت گەر وتارێک بەتەواوی بێسەرچاوە بوو دوای ماوەیەک لە ئاگاداری درووستکەرەکەی وەک لە [[تایبەت:Permanentlink/967807#جیاکاری و نادادپەروەری بەرامبەر ویکیپیدیای سۆرانی|یاساکەدا]] ھاتووە وتارەکە یان دەسڕێتەوە یان دەکرێت بە ڕەشنووس و دەگوازرێتەوە ژێر ناوی بەکارھێنەری درووستکەر، ئەمە بۆ ئەوەیە پڕۆژەکە بپارێزین :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) mt4x7flg1nxhveme7a1bkep1fi0cmir 10 13700 969781 756848 2022-08-11T08:47:45Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = پارێزگاکانی کوردستان |title = [[پەڕگە:Flag_of_Kurdistan.svg|23px]] [[پارێزگاکانی کوردستان]] |listclass = hlist | state=<includeonly>collapsed</includeonly> |list1 = * [[پارێزگای ئادیەمان|ئادیەمان]] * [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] * [[پارێزگای ئاگری|ئاگری]] * [[پارێزگای ئەرزگان|ئەرزگان]] * [[پارێزگای ئەرزیڕۆم|ئەرزیڕۆم]] * [[پارێزگای ئیدر|ئیدر]] * [[پارێزگای ئیلام|ئیلام]] * [[پارێزگای باتمان|باتمان]] * [[پارێزگای بدلیس|بدلیس]] * [[پارێزگای بینگۆل|بینگۆل]] * [[پارێزگای حەسیچە|حەسیچە]] * [[پارێزگای حەکاری|حەکاری]] * [[پارێزگای خارپێت|خارپێت]] * [[پارێزگای دھۆک|دھۆک]] * [[پارێزگای دیاربەکر|دیاربەکر]] * [[پارێزگای دیالە|دیالە]] * [[پارێزگای دێرسم|دێرسم]] * [[پارێزگای ڕحا|ڕحا]] * [[پارێزگای سلێمانی|سلێمانی]] * [[پارێزگای سێرت|سێرت]] * [[پارێزگای شرنەخ|شرنەخ]] * [[پارێزگای عوسمانیە|عوسمانیە]] * [[پارێزگای گازی ئانتەپ|گازی ئانتەپ]] * [[پارێزگای قەرس|قەرس]] * [[پارێزگای کرماشان|کرماشان]] * [[پارێزگای کلیس|کلیس]] * [[پارێزگای کوردستان|کوردستان]] * [[پارێزگای کەرکووک|کەرکووک]] * [[ئیدارەی گەرمیان|گەرمیان]] * [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] * [[پارێزگای موسڵ|موسڵ]] * [[پارێزگای مووش|مووش]] * [[پارێزگای مەرعەش|مەرعەش]] * [[پارێزگای مەلەدی|مەلەدی]] * [[پارێزگای میسان|میسان]] * [[پارێزگای مێردین|مێردین]] * [[پارێزگای واسیت|واسیت]] * [[پارێزگای وان|وان]] * [[پارێزگای ھەمەدان|ھەمەدان]] * [[پارێزگای ھەولێر|ھەولێر]] }} nu9fqfpzwk2t8x5ip8l1f8pwjqjp268 14 13706 969794 918049 2022-08-11T08:58:47Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئیلام]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 72c5po6rhxbz1pbgoed3t10jcaqxhb1 969807 969794 2022-08-11T09:07:05Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ئیلام]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|ئیلام]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] nwuh0dvskortvjkijta1n4zgfe8mwd0 14 13712 969795 918078 2022-08-11T08:59:01Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:کوردستان]] [[پۆل:جوگرافیای کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان|کوردستان]] [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران|کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 55x9qtoaih77enh9ajj49hjbab5adcm 0 13847 969767 778438 2022-08-11T08:34:48Z MFTG 21816 /* top */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = سیاھچەشمە | ناوی فەرمی = Siah Cheshmeh - سیەچشمە - Siyahçeşmə | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = سەرچاڤە، قەرەئەینی | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldiran Battlefield Site in 2004.JPG | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = شوێنی سەنگەرەکانی چاڵدێران | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06508 |frame-long= 44.38416 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە =70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ئێران]] دا | دەرزی نەخشە١ = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | latd = 39 |latm = 03 |lats = 54 |latNS = | longd = 44 |longm = 23 |longs = 03 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی ئێران|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی چاڵدێران|چاڵدێران]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران|ناوچەی ناوەندی]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارۆچکە]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٦٠]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[ڕاژۆر]] | ناوی سەرۆک = ئەحمەد حەسەن نەژاد <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٨٣٢ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ١٧،٨٠٤<ref> https://web.archive.org/web/20190327172500/https://azgharbi.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=5667c51a-59d4-482f-a804-bfe650b98de0 </ref> | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]] و [[شیعە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://chaldrancity.ir/شارەداری سیاھچەشمە] | پەراوێزەکان = }} '''سیاھچەشمە''' یا '''چاڤشارە''' یا '''قەرەئەینی'''، (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Siah Cheshmeh''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''Siyahçeşmə''، بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''سیەچشمە'')<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Siah Cheshmeh can be found at GEOnet Names Server, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3083562" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database </ref>،<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Qarah Zia od Din can be found at GEOnet Names Server, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3079800" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database". </ref> یەکێکە لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] لە [[ئێران]]ە. شارۆچکەی سیاھچەشمە ناوەندی [[شارستانی چاڵدێران]]ە کە لە باکووری ڕۆژاوای [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]دا ھەڵکەوتووە. ئەم شارۆچکەیە دەکەوێتە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] و ناوەندی سیاسی و ئیداری [[شارستانی چاڵدێران]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> ==پێکهاتەی شاری سیاھچەشمە== دانیشتوانی شاری سیاهچەشمە پێکهاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەڕێژەی. ٪٣٥ کورد، ٪٦٥ ئازەری {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} {{کۆلکە}} [[پۆل:شارەکانی ئێران]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] s7qfqux961tmp5ph7hupu2wr058x0gm 969768 969767 2022-08-11T08:36:42Z MFTG 21816 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = سیاھچەشمە | ناوی فەرمی = Siah Cheshmeh - سیەچشمە - Siyahçeşmə | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = سەرچاڤە، قەرەئەینی | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldiran Battlefield Site in 2004.JPG | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = شوێنی سەنگەرەکانی چاڵدێران | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06508 |frame-long= 44.38416 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە =70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ئێران]] دا | دەرزی نەخشە١ = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | latd = 39 |latm = 03 |lats = 54 |latNS = | longd = 44 |longm = 23 |longs = 03 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی ئێران|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی چاڵدێران|چاڵدێران]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران|ناوچەی ناوەندی]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارۆچکە]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٦٠]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[ڕاژۆر]] | ناوی سەرۆک = ئەحمەد حەسەن نەژاد <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٨٣٢ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ١٧،٨٠٤<ref> https://web.archive.org/web/20190327172500/https://azgharbi.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=5667c51a-59d4-482f-a804-bfe650b98de0 </ref> | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]] و [[شیعە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://chaldrancity.ir/شارەداری سیاھچەشمە] | پەراوێزەکان = }} '''سیاھچەشمە''' یا '''چاڤشارە''' یا '''قەرەئەینی'''، (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Siah Cheshmeh''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''Siyahçeşmə''، بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''سیەچشمە'')<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Siah Cheshmeh can be found at GEOnet Names Server, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3083562" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database </ref>،<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Qarah Zia od Din can be found at GEOnet Names Server, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3079800" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database". </ref> یەکێکە لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] لە [[ئێران]]ە. شارۆچکەی سیاھچەشمە ناوەندی [[شارستانی چاڵدێران]]ە کە لە باکووری ڕۆژاوای [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]دا ھەڵکەوتووە. ئەم شارۆچکەیە دەکەوێتە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] و ناوەندی سیاسی و ئیداری [[شارستانی چاڵدێران]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> ==پێکهاتەی شاری سیاھچەشمە== دانیشتوانی شاری سیاهچەشمە پێکهاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەری]]، بەڕێژەی. ٪٣٥ کورد، ٪٦٥ ئازەری == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارەکانی ئێران]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] sxzugvyikac4vahborijq5bu8hc1f9z 969792 969768 2022-08-11T08:55:07Z MFTG 21816 /* پێکهاتەی شاری سیاھچەشمە */ چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان، چاکسازیی ژمارەکان wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = سیاھچەشمە | ناوی فەرمی = Siah Cheshmeh - سیەچشمە - Siyahçeşmə | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | ناوەکانی دیکە = سەرچاڤە، قەرەئەینی | جۆری نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، نازناو، دروشم ---> | وێنە = Chaldiran Battlefield Site in 2004.JPG | قەبارەی وێنە =300px | شرۆڤەی وێنە = شوێنی سەنگەرەکانی چاڵدێران | وێنەی ئاڵا = | قەبارەی ئاڵا = | وێنەی مۆر = | قەبارەی مۆر = | وێنەی نیشان = | قەبارەی نیشان = | نازناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 39.06508 |frame-long= 44.38416 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی نەخشە =70px | شرۆڤەی نەخشە = | وێنەی خاڵ نەخشە = | قەبارەی خاڵ نەخشە = | شرۆڤەی خاڵ نەخشە = | خاڵ_x = | خاڵ_y = | دەرزی نەخشە = Iran | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە = | قەبارەی دەرزی نەخشە = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ئێران]] دا | دەرزی نەخشە١ = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی ناونیشانی دەرزی نەخشە١ = | قەبارەی دەرزی نەخشە١ = | شرۆڤەی دەرزی نەخشە١ = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | latd = 39 |latm = 03 |lats = 54 |latNS = | longd = 44 |longm = 23 |longs = 03 |longEW = | تەوەرەی جوگرافیایی = | جۆری تەوەرە = | نمایشی تەوەرە = <!-- شوێن ------------------> | جۆری دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}} | جۆری دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی ئێران|پارێزگا]] | ناوی دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی دابەشکراو٢ = [[شارستانی چاڵدێران|چاڵدێران]] | جۆری دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران|ناوچەی ناوەندی]] | جۆری دابەشکراو٤ = | ناوی دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی دامەزران = بوون بە [[شارۆچکە]] | ڕێکەوتی دامەزران = [[١٩٦٠]] | سەردێڕی دامەزران١ = | ڕێکەوتی دامەزران١ = | سەردێڕی لەناوچوون = | ڕێکەوتی لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی دەسەڵات = | جۆری دەسەڵات = | حیزبی سەرۆک = | سەرناوی سەرۆک = [[ڕاژۆر]] | ناوی سەرۆک = ئەحمەد حەسەن نەژاد <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = | ڕووبەری وشکایی کم٢ = | ڕووبەری ئاو کم٢ = | ڕووبەری ئاو لەسەددا = | ڕووبەری شاری کم٢ = | ڕووبەر بە دەوروبەرەوە کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی م = ١٨٣٢ | بەرزترین بەرزایی م = | نزمترین بەرزایی م = <!-- ژمارەی دانیشتووان ----------------> | ژمارەی دانیشتووان = ١٧،٨٠٤<ref> https://web.archive.org/web/20190327172500/https://azgharbi.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=5667c51a-59d4-482f-a804-bfe650b98de0 </ref> | دانیشتووان لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی دانیشتووان کم٢ = | مەزەندەی دانیشتووان = | مەزەندەی دانیشتووان لە = | دانیشتووان شاری = | چڕیی دانیشتووان شاری کم٢ = | دانیشتووان بە دەوروبەرەوە = | چڕیی دانیشتووان بە دەوروبەرەوە کم٢ = | سەرناوی دانیشتووان = | ئاگاداریی دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]] و [[شیعە]]) و [[یارسان]] | سەرناوی٣ دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣ دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی لەutc1 = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی لە١_DST = <!-- کۆدی پۆستە، کۆدی ناوچە ---> | جۆری کۆدی پۆستە = | کۆدی پۆستە = | جۆری کۆدی پۆستە٢ = | کۆدی پۆستە٢ = | جۆری کۆدی ناوچە = | کۆدی ناوچە = ٠٤٤ <!-- ماڵپەڕ، پەراوێزەکان --------> | ماڵپەڕ = [http://chaldrancity.ir/شارەداری سیاھچەشمە] | پەراوێزەکان = }} '''سیاھچەشمە''' یا '''چاڤشارە''' یا '''قەرەئەینی'''، (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Siah Cheshmeh''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''Siyahçeşmə''، بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''سیەچشمە'')<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Siah Cheshmeh can be found at GEOnet Names Server, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3083562" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database </ref>،<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Qarah Zia od Din can be found at GEOnet Names Server, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3079800" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database". </ref> یەکێکە لە شارۆچکەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] لە [[ئێران]]ە. شارۆچکەی سیاھچەشمە ناوەندی [[شارستانی چاڵدێران]]ە کە لە باکووری ڕۆژاوای [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]دا ھەڵکەوتووە. ئەم شارۆچکەیە دەکەوێتە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی چاڵدێران]] و ناوەندی سیاسی و ئیداری [[شارستانی چاڵدێران]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> == ناو == * ئەم شارۆچکەیە ناوی قەرەعینی بوو. بەپێی نەریتێک "قەرەعەین" لە ناوی باوک و کوڕێکەوە وەرگیراوە کە ناویان "قارە" و "عەین" بووە و یەکەم دانیشتووی ئەم ناوچەیە بوون. ئەم ناوە تا سەردەمی بنەماڵەی پەھلەوی بۆ ئەم شارۆچکەیە ماوەتەوە، کاتێک لەسەر بنەمای سیاسەتەکانی ئەو سەردەمە ناوەکەی گۆڕدرا بۆ سیاھچەشمە. * بەپێی نەریتێکی دیکە ناوی سیاھچەشمە لە ناوچەیەکی نیمچە تاڵاو و چیمەنتۆ وەرگیراوە کە پێی دەوترێت قەرەبەلاگ. زۆری نەخایاند ناوی سیاھچەشمە گۆڕدرا، لەم گۆڕانکارییەدا ناوی چاڵدێران بۆ ئەم شارۆچکەیە ھەڵبژێردرا. چاڵدێران ناوی دەشتێکی نێوان قەرەئەینی و سنووری [[باکووری کوردستان]]ە،[[شەڕی چاڵدێران]]، شەڕێک بوو لە نێوان ھێزەکانی [[سوڵتان سەلیمی یەکەم]]ی [[عوسمانی]] و [[شا ئیسماعیلی یەکەم]]ی [[سەفەوی]] کە لە [[٢٣ی ئاب]]ی [[١٥١٤]] ڕوویدا.<ref> http://chaldrancity.ir/دربارھ-شھر/پیشینھ-تاریخی/</ref> == مێژوو == شارەوانی سیاھچەشمە لە ساڵی ١٩٦٠ لە ھەمان کاتدا لەگەڵ شارەوانی [[قەرەزیائەددین]] دامەزراوە و بەردەوام بووە لە چالاکییەکانی بۆ پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری بە ھاوڵاتیانی ئازیز و بە لەبەرچاوگرتنی زانیاری دانیشتوانی ھەر شارێک، تێکڕای داھات و پێگەی شارەکە لە ڕووی دابەشکردنی وڵاتەوە بۆ... پلەی ھەر شارەوانییەک بگۆڕێت، بەپێی رێنماییەکانی وەزیری وڵات دوای تێپەڕاندنی بە پۆلەکانی یەکەم تا پێنج لە ساڵی ٢٠٠٩ەوە بەرزکرایەوە بۆ پۆلی شەش و لە ئێستادا کار لەگەڵ ئەم پۆلە دەکات.<ref> http://chaldrancity.ir/دربارھ-شھرداری/دربارھ-شھرداری-سیھ-چشمھ/ </ref> ==پێکھاتەی شاری سیاھچەشمە== دانیشتوانی شاری سیاھچەشمە پێکھاتووە لە [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، بەڕێژەی. ٣٥٪ کورد، ٦٥٪ ئازەری == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا}} [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارەکانی ئێران]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] 9ckru96rixvz2o57gmhlkhznmvtucj2 0 18362 969500 963006 2022-08-10T12:02:50Z Kurd2021 40095 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''لیۆن''' شارێکە دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستی ووڵاتی [[فەڕەنسا]] ، شارەکە بەدووری ٤٧٠ کیلۆ مەتر لە شاری [[پاریس]] کە پایتەختی [[فەڕەنسا]] دوورە ،ژمارەی دانیشوانی شارەکە خۆی لە دوو ملیۆن کەس دەدات == سەرچاوەکان == {{کورت}} {{تووڵی دەروازە|فەڕەنسا|لیۆن}} [[پۆل:لیۆن]] [[پۆل:پێگەکانی کەلەپووری جیھانی لە فەڕەنسا]] [[پۆل:پارێزگاکانی فەڕەنسا]] 73kv0bmbudjuw9qs96rzjaq0of7lqg0 0 40268 969760 910445 2022-08-11T07:45:38Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{حیزب |ناوی حیزب = حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان |ئاڵا = Worker-communist_Party_of_Kurdistan_LOGO.jpg |ئەندازەی ئاڵا = |دەربارەی ئاڵا = |سەرکردە = [[عوسمانی حاجی مارف]] |دامەزران = [[٢٠٠٨]] |تێکچوون = |پێگەی سەرەکی = [[سلێمانی]] |ھەواڵنامە = ئۆکتۆبەر |لقی لاوان = |ئامانج = |ناوچەی چالاکییەکان = |ئایدۆلۆجیا = مارکسیسم، کۆمۆنیزمی کرێکاری |کردەوە سەرەکییەکان = |بار = |پەیوەندی نێودەوڵەتی = حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق، حزبی حکمەتیستی ئێران |دروشم = ئازادى،یەکسانی ، حکومەتی کرێکاری |رەنگی فەرمی = |ماڵپەڕ = [http://www.hkkurdistan.org hkkurdistan.org] }} '''حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان'''، حیزبێکی مارکسیستی کوردستانی عێراقە کە لە ساڵی ٢٠٠٨ دامەزراوە. لە سەرەتای دەمەزراندنیەوە بە شێوازی نهێنی کاری خۆی کردوە. پاش خۆپیشاندانەکانی ٢٠١١ لە لایەن حکومەتی هەرێمەوە مۆڵەتی ڕەسمی پێدراوە، بەڵام تا ئێستا بودجەی حزبی ئەو حوکمەتەی ڕەت کردۆتەوە. ==مێژووی حزب== ساڵی ١٩٩٣ پێنج ڕێکخراوی چەپ [[حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق]]یان پێکهێنا. لە کۆنگرەی ٤ی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراقدا بڕیار درا کە رێکخراوی کوردستانی حیزبەکە لە رێکخراوێکی سەربەخۆیی خۆیدا خۆی ڕێکبخات.<ref>{{cite web |url=http://www.wpiraq.net/kurdish/text/07/HkkMS-BriariHKKK180407.htm |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=١ی ئازاری ٢٠١٣ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080820043044/http://www.wpiraq.net/kurdish/text/07/HkkMS-BriariHKKK180407.htm |archivedate=٢٠ی ئابی ٢٠٠٨ }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080820043044/http://www.wpiraq.net/kurdish/text/07/HkkMS-BriariHKKK180407.htm |date=٢٠ی ئابی ٢٠٠٨ }}</ref> لە ساڵێ ٢٠٠٨ کۆنگرەی دامەزراندنی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان ئەنجام درا و ئەندامانی کۆمیتەی ناوەندی هەلبژێردران. پاشان لە پلینۆمی یەکەمدا [[عوسمانی حاجی مارف]] وەکو سکرتێری کۆمیتەی ناوەندی هەلبژێردرا. تا ئێستا ٣ کۆنگرەی بەستوە. کۆنگرەی سێهەمی بە جۆرێکی کراوە بەسترا وە لە ڕێگای ئینتەرنێتەوە پەخشکرا. ئەمەش لە میدیای کوردیدا دەنگی دایەوە،کە ئەم کۆنگرەیە بە شێوازێکی نوێ لە شێوازی کاری سیاسی لە کوردستان ئەنجامدرا. <ref>{{cite web |url=http://www.nasnama.info/component/content/article/36-babetytaibet/1183-2012-04-21-17-55-01.html |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=١ی ئازاری ٢٠١٣ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120622102608/http://nasnama.info/component/content/article/36-babetytaibet/1183-2012-04-21-17-55-01.html |archivedate=٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٢ }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120622102608/http://nasnama.info/component/content/article/36-babetytaibet/1183-2012-04-21-17-55-01.html |date=٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٢ }}</ref> ==چالاکی== بارەگای ڕەسمی لە شاری سلێمانیە. بڵاوکراوەی [[ئۆکتۆبەر]] مانگی ٢ جار دەردەچێت. [[ڕادیۆی پێشەنگ]] ڕادیۆی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستانە لە پاڕێزگای سڵیمانی. لە کاتی خۆپیشاندانەکانی ٢٠١١ شارەکانی کوردستان، حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری رۆڵێکی گرنگی هەبوە لە سەرپەرشتی خۆپیشاندانەکان. ==ڕابەرایەتی لە ئێستادا== *سکرتێری کۆمیتەی ناوەندی: [[عوسمانی حاجی مارف]] *ئەندامانی مەکتەب سیاسی: نه‌وزاد بابان، حوسێن ساڵح، به‌هار مونزیر، خه‌سره‌وسایه‌، شوکاک عبدالستار، جه‌مال موحسن <ref>{{cite web |url=http://www.hawpshti.com/ku/news/3851.html |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=١٢ی نیسانی ٢٠١٣ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130525054200/http://www.hawpshti.com/ku/news/3851.html |archivedate=٢٥ی ئایاری ٢٠١٣ }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130525054200/http://www.hawpshti.com/ku/news/3851.html |date=٢٥ی ئایاری ٢٠١٣ }}</ref> ==سەرچاوەکان== {{reflist}} *[http://www.hkkurdistan.org | ماڵپەڕی ڕەسمی حەکەکە] *[ https://web.archive.org/web/20130503033222/http://www.awene.com/article/2012/11/08/16125 | ڕەتکردنەوەی بودجە] {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت }} [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ٢٠٠٨]] [[پۆل:حیزبەکانی عێراق]] [[پۆل:حیزبەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:پارتە سیاسییەکان لە ھەرێمی کوردستان]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] eoy4o1c7qnxtmjzlypyzlfujruluanv 0 42428 969529 725309 2022-08-10T14:41:02Z YadgarFayaq 41938 رۆژ و مانگ و ساڵی مردنی زیادکرا wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ھووشەنگ ئیبتیھاج | honorific_prefix = | honorific_suffix = | image = هوشنگ_ابتهاج_(ه.ا.سایه)-_Hooshang_Ebtehaj.jpg | image_size = | alt = | caption = ئیبتیھاج لە ٢٠٠٧ | native_name = هوشنگ ابتهاج | native_name_lang = fa | pseudonym = ھ. ا. سایە (یان سایە) | birth_name = ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج | birth_date = {{birth date and age|١٩٢٨|٠٢|٢٦}}<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/595061/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-90-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AA%D9%88-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87 سایه 90 ساله شد/ آفتابی تو که در سایه نهانی، سایه]</ref> | birth_place = [[ڕەشت]]، [[گێڵان]]، [[ئێران]] | death_date =١٠ـی ٨ـی ٢٠٢٢ | death_place =ئەڵمانیا | resting_place = | occupation = [[شاعیر]] | language = [[زمانی فارسی|فارسی]] | nationality = ئێرانی | ethnicity = | citizenship = [[ئێران]] | education = | alma_mater = | political_party = ئەندامی کۆمۆنیستی حیزبی تودە | period = | genre = | subject = | movement = | parents = {{ubl|میرزا ئاغاخان ئیبتیھاج|فاتمە رەفعەت}} | notableworks = | spouse = {{marriage |ئالما مایکیال |١٩٥٨}}<ref>{{cite web |url=https://jadvalyab.ir/blog/biography/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D9%86/ |title=زندگینامه کامل هوشنگ ابتهاج و همسرش + زندگی شخصی و آثار |website=جدول یاب}}</ref> | children = ئاسیا، یەڵدا، کەیوان، کاوە | awards = | signature = Saayeh-emzaa.png | signature_alt = | years_active = | module = | website = }} '''ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج''' ({{بە فارسی|هوشنگ ابتهاج}}؛ لەدایکبووی ٢٦ی شوباتی ١٩٢٨)، ناسراو بە [[ناوی قەڵەم]]ی '''ھ. ا. سایە'''، شاعیرێکی ئێرانیی سەدەی بیستەمە، کە شیعر و بەرھەمەکانی کاریگەریی زۆری ھەبووە لەسەر سیاسەتوانانی ئێران. ==ژیانی سەرەتایی== ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج لە ٢٥ی شوباتی ١٩٢٨ لە [[ڕەشت]] لە ئێران لەدایکبووە. باوکی، ئاغا خان ئیبتیھاج، ماوەیەک سەرۆکی نەخۆشخانەی پوورسینا بووە لە شارەکەدا. خێزانەکەی ئیبتیھاج بەھایی بوون. قوتابخانەی سەرەتایی لە [[ڕەشت]] تەواوکردووە و دواتر گواستویانەتەوە بۆ [[تاران]].<ref>{{cite book|title=زندگینامه رجال و مشاهیر ایران (١٣٢٠ - ١٢٩٩ ه‌. ش)|first=حسن|last=مرسلوند|edition=دوم|volume=جلد ١|isbn=9789646071018|publisher=الهام|year=١٩٩٧|language=fa|page=٧٤}}</ref> ==ژیانی ئەدەبی== یەکەم کتێبی شیعریی، کە پێشەکیی لەلایەن شاعیری بەناوبانگ مەھدی حامیدی شیرازییەوە بۆ نووسرابوو، لە تەمەنی ١٩ ساڵیدا بڵاوکردەوە. لە ماوەی جەنگی جیھانیی دووەمدا لە ئێران، سایە چووە چەندان بازنەی ئەدەبی و لە زۆربەی گۆڤارە ئەدەبییەکانی وەک شۆخان، کەویان، سەدەف، مەسلەحەت و چەندانی تردا بەشداری کرد. جیاواز لە ھەموو ئەدیبەکانی ئەو کاتە کە قووڵ چووبوونە سیاسەتەوە، سایە ڕاستگۆ مایەوە سەبارەت بە ژیانی گشتی و سیاسیی و نەچووە ھیچ بزووتنەوەیەکەوە. بۆ ٢٢ ساڵ کارمەند بوو لە کۆمپانیای نێودەوڵەتیی چیمەنتۆ و بەردەوامیش بوو لە کاری ئەدەبی. دواتر بانگھێشت کرا بۆ ڕادیۆوی نێودەوڵەتیی ئێران بۆ بەرھەمھێنانی دوو بەرنامەی «{{فارسی|گلهای تازه}}» و «{{فارسی|گلچین هفته}}» کە دەربارەی مۆسیقای فۆلکلۆری بوو. دوای راپەڕینی ئێرانی ساڵی ١٩٧٩، ساڵێک لە زیندان مایەوە بەھۆی نووسینەکانییەوە. دوای دەرچوونی، دەستی بە کارکردن لەسەر کتێبی «حافز، لەلایەن سایە» کرد، کە لێکۆڵینەوەیەکی دێڕ بە دێڕی شیعرە جیاوازەکانی [[حافز]]ە. لە ١٩٨٧دا، لەگەڵ خێزانەکەیدا چوونە [[کۆڵن]] لە [[ئەڵمانیا]] و ئێستا لەوێ دەژین.<ref>http://aftabnews.ir/fa/404{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> بەیتێکی کورت لە شێعرەکانی ئێبتھاج: <poem> نازدارەکەم، فرمێسکەکانت بسڕەوە ھەستە لە باوەشی تەنھایی تۆ لە ناو مندا دەژی و من لە ناو تۆدا ئێمە ھیچ کات نامرین </poem><ref>ھەڵبژاردەی شێعرەکانی ئێبتھاج بە کوردی</ref> ==سەرچاوەکان== {{سەرچاوەکان}} ==بەستەرە دەرەکییەکان== * [https://web.archive.org/web/20080602032520/http://www.aftabnews.ir/vdcbawbrh5baz.html دەربارەی ھووشەنگ ئیبتیھاج] (بە فارسی) * [http://www.iranian.com/Arts/2002/February/Sayeh/index.html دەنگی سایە] خوێندنەوەی شیعرەکانی (لەگەڵ وێنە) لە [http://www.iranian.com Iranian.com]. *[https://web.archive.org/web/20090524231613/http://www.yadman.sedayemardom.net/articles_detail.php?aid=118 نگاهی به کتاب "تاسیان" سایه] (بە فارسی) {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ئیبتیھاج, ھووشەنگ}} [[پۆل:شاعیرانی ئێرانی]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٨]] [[پۆل:زیندووان]] {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|شیعر|ئێران|وێژە}} {{نووسەر-کۆلکە}} pvgk4att1e13q8rze9eivvty7a5tod5 969530 969529 2022-08-10T14:42:25Z YadgarFayaq 41938 رۆژ و مانگ و ساڵی مردنی زیادکرا wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ھووشەنگ ئیبتیھاج | honorific_prefix = | honorific_suffix = | image = هوشنگ_ابتهاج_(ه.ا.سایه)-_Hooshang_Ebtehaj.jpg | image_size = | alt = | caption = ئیبتیھاج لە ٢٠٠٧ | native_name = هوشنگ ابتهاج | native_name_lang = fa | pseudonym = ھ. ا. سایە (یان سایە) | birth_name = ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج | birth_date = {{birth date and age|١٩٢٨|٠٢|٢٦}}<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/595061/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-90-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AA%D9%88-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87 سایه 90 ساله شد/ آفتابی تو که در سایه نهانی، سایه]</ref> | birth_place = [[ڕەشت]]، [[گێڵان]]، [[ئێران]] | death_date =١٠ی ئابی ٢٠٢٢، | death_place =ئەڵمانیا | resting_place = | occupation = [[شاعیر]] | language = [[زمانی فارسی|فارسی]] | nationality = ئێرانی | ethnicity = | citizenship = [[ئێران]] | education = | alma_mater = | political_party = ئەندامی کۆمۆنیستی حیزبی تودە | period = | genre = | subject = | movement = | parents = {{ubl|میرزا ئاغاخان ئیبتیھاج|فاتمە رەفعەت}} | notableworks = | spouse = {{marriage |ئالما مایکیال |١٩٥٨}}<ref>{{cite web |url=https://jadvalyab.ir/blog/biography/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D9%86/ |title=زندگینامه کامل هوشنگ ابتهاج و همسرش + زندگی شخصی و آثار |website=جدول یاب}}</ref> | children = ئاسیا، یەڵدا، کەیوان، کاوە | awards = | signature = Saayeh-emzaa.png | signature_alt = | years_active = | module = | website = }} '''ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج''' ({{بە فارسی|هوشنگ ابتهاج}}؛ لەدایکبووی ٢٦ی شوباتی ١٩٢٨)، ناسراو بە [[ناوی قەڵەم]]ی '''ھ. ا. سایە'''، شاعیرێکی ئێرانیی سەدەی بیستەمە، کە شیعر و بەرھەمەکانی کاریگەریی زۆری ھەبووە لەسەر سیاسەتوانانی ئێران. ==ژیانی سەرەتایی== ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج لە ٢٥ی شوباتی ١٩٢٨ لە [[ڕەشت]] لە ئێران لەدایکبووە. باوکی، ئاغا خان ئیبتیھاج، ماوەیەک سەرۆکی نەخۆشخانەی پوورسینا بووە لە شارەکەدا. خێزانەکەی ئیبتیھاج بەھایی بوون. قوتابخانەی سەرەتایی لە [[ڕەشت]] تەواوکردووە و دواتر گواستویانەتەوە بۆ [[تاران]].<ref>{{cite book|title=زندگینامه رجال و مشاهیر ایران (١٣٢٠ - ١٢٩٩ ه‌. ش)|first=حسن|last=مرسلوند|edition=دوم|volume=جلد ١|isbn=9789646071018|publisher=الهام|year=١٩٩٧|language=fa|page=٧٤}}</ref> ==ژیانی ئەدەبی== یەکەم کتێبی شیعریی، کە پێشەکیی لەلایەن شاعیری بەناوبانگ مەھدی حامیدی شیرازییەوە بۆ نووسرابوو، لە تەمەنی ١٩ ساڵیدا بڵاوکردەوە. لە ماوەی جەنگی جیھانیی دووەمدا لە ئێران، سایە چووە چەندان بازنەی ئەدەبی و لە زۆربەی گۆڤارە ئەدەبییەکانی وەک شۆخان، کەویان، سەدەف، مەسلەحەت و چەندانی تردا بەشداری کرد. جیاواز لە ھەموو ئەدیبەکانی ئەو کاتە کە قووڵ چووبوونە سیاسەتەوە، سایە ڕاستگۆ مایەوە سەبارەت بە ژیانی گشتی و سیاسیی و نەچووە ھیچ بزووتنەوەیەکەوە. بۆ ٢٢ ساڵ کارمەند بوو لە کۆمپانیای نێودەوڵەتیی چیمەنتۆ و بەردەوامیش بوو لە کاری ئەدەبی. دواتر بانگھێشت کرا بۆ ڕادیۆوی نێودەوڵەتیی ئێران بۆ بەرھەمھێنانی دوو بەرنامەی «{{فارسی|گلهای تازه}}» و «{{فارسی|گلچین هفته}}» کە دەربارەی مۆسیقای فۆلکلۆری بوو. دوای راپەڕینی ئێرانی ساڵی ١٩٧٩، ساڵێک لە زیندان مایەوە بەھۆی نووسینەکانییەوە. دوای دەرچوونی، دەستی بە کارکردن لەسەر کتێبی «حافز، لەلایەن سایە» کرد، کە لێکۆڵینەوەیەکی دێڕ بە دێڕی شیعرە جیاوازەکانی [[حافز]]ە. لە ١٩٨٧دا، لەگەڵ خێزانەکەیدا چوونە [[کۆڵن]] لە [[ئەڵمانیا]] و ئێستا لەوێ دەژین.<ref>http://aftabnews.ir/fa/404{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> بەیتێکی کورت لە شێعرەکانی ئێبتھاج: <poem> نازدارەکەم، فرمێسکەکانت بسڕەوە ھەستە لە باوەشی تەنھایی تۆ لە ناو مندا دەژی و من لە ناو تۆدا ئێمە ھیچ کات نامرین </poem><ref>ھەڵبژاردەی شێعرەکانی ئێبتھاج بە کوردی</ref> ==سەرچاوەکان== {{سەرچاوەکان}} ==بەستەرە دەرەکییەکان== * [https://web.archive.org/web/20080602032520/http://www.aftabnews.ir/vdcbawbrh5baz.html دەربارەی ھووشەنگ ئیبتیھاج] (بە فارسی) * [http://www.iranian.com/Arts/2002/February/Sayeh/index.html دەنگی سایە] خوێندنەوەی شیعرەکانی (لەگەڵ وێنە) لە [http://www.iranian.com Iranian.com]. *[https://web.archive.org/web/20090524231613/http://www.yadman.sedayemardom.net/articles_detail.php?aid=118 نگاهی به کتاب "تاسیان" سایه] (بە فارسی) {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ئیبتیھاج, ھووشەنگ}} [[پۆل:شاعیرانی ئێرانی]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٨]] [[پۆل:زیندووان]] {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|شیعر|ئێران|وێژە}} {{نووسەر-کۆلکە}} ev7kh70sjfx9zsfe0loeuw65hymj6rn 969633 969530 2022-08-10T20:59:56Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ھووشەنگ ئیبتیھاج | honorific_prefix = | honorific_suffix = | image = هوشنگ_ابتهاج_(ه.ا.سایه)-_Hooshang_Ebtehaj.jpg | image_size = | alt = | caption = ئیبتیھاج لە ٢٠٠٧ | native_name = هوشنگ ابتهاج | native_name_lang = fa | pseudonym = ھ. ا. سایە (یان سایە) | birth_name = ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج | birth_date = {{birth date and age|١٩٢٨|٠٢|٢٦}}<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/595061/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-90-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AA%D9%88-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87 سایه 90 ساله شد/ آفتابی تو که در سایه نهانی، سایه]</ref> | birth_place = [[ڕەشت]]، [[گێڵان]]، [[ئێران]] | death_date =١٠ی ئابی ٢٠٢٢، | death_place =ئەڵمانیا | resting_place = | occupation = [[شاعیر]] | language = [[زمانی فارسی|فارسی]] | nationality = ئێرانی | ethnicity = | citizenship = [[ئێران]] | education = | alma_mater = | political_party = ئەندامی کۆمۆنیستی حیزبی تودە | period = | genre = | subject = | movement = | parents = {{ubl|میرزا ئاغاخان ئیبتیھاج|فاتمە رەفعەت}} | notableworks = | spouse = {{marriage |ئالما مایکیال |١٩٥٨}}<ref>{{cite web |url=https://jadvalyab.ir/blog/biography/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D9%86/ |title=زندگینامه کامل هوشنگ ابتهاج و همسرش + زندگی شخصی و آثار |website=جدول یاب}}</ref> | children = ئاسیا، یەڵدا، کەیوان، کاوە | awards = | signature = Saayeh-emzaa.png | signature_alt = | years_active = | module = | website = }} '''ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج''' ({{بە فارسی|هوشنگ ابتهاج}}؛ لەدایکبووی ٢٦ی شوباتی ١٩٢٨)، ناسراو بە [[ناوی قەڵەم]]ی '''ھ. ا. سایە'''، شاعیرێکی ئێرانیی سەدەی بیستەمە، کە شیعر و بەرھەمەکانی کاریگەریی زۆری ھەبووە لەسەر سیاسەتوانانی ئێران. ==ژیانی سەرەتایی== ئەمیر ھووشەنگ ئیبتیھاج لە ٢٥ی شوباتی ١٩٢٨ لە [[ڕەشت]] لە ئێران لەدایکبووە. باوکی، ئاغا خان ئیبتیھاج، ماوەیەک سەرۆکی نەخۆشخانەی پوورسینا بووە لە شارەکەدا. خێزانەکەی ئیبتیھاج بەھایی بوون. قوتابخانەی سەرەتایی لە [[ڕەشت]] تەواوکردووە و دواتر گواستویانەتەوە بۆ [[تاران]].<ref>{{cite book|title=زندگینامه رجال و مشاهیر ایران (١٣٢٠ - ١٢٩٩ ه‌. ش)|first=حسن|last=مرسلوند|edition=دوم|volume=جلد ١|isbn=9789646071018|publisher=الهام|year=١٩٩٧|language=fa|page=٧٤}}</ref> ==ژیانی ئەدەبی== یەکەم کتێبی شیعریی، کە پێشەکیی لەلایەن شاعیری بەناوبانگ مەھدی حامیدی شیرازییەوە بۆ نووسرابوو، لە تەمەنی ١٩ ساڵیدا بڵاوکردەوە. لە ماوەی جەنگی جیھانیی دووەمدا لە ئێران، سایە چووە چەندان بازنەی ئەدەبی و لە زۆربەی گۆڤارە ئەدەبییەکانی وەک شۆخان، کەویان، سەدەف، مەسلەحەت و چەندانی تردا بەشداری کرد. جیاواز لە ھەموو ئەدیبەکانی ئەو کاتە کە قووڵ چووبوونە سیاسەتەوە، سایە ڕاستگۆ مایەوە سەبارەت بە ژیانی گشتی و سیاسیی و نەچووە ھیچ بزووتنەوەیەکەوە. بۆ ٢٢ ساڵ کارمەند بوو لە کۆمپانیای نێودەوڵەتیی چیمەنتۆ و بەردەوامیش بوو لە کاری ئەدەبی. دواتر بانگھێشت کرا بۆ ڕادیۆوی نێودەوڵەتیی ئێران بۆ بەرھەمھێنانی دوو بەرنامەی «{{فارسی|گلهای تازه}}» و «{{فارسی|گلچین هفته}}» کە دەربارەی مۆسیقای فۆلکلۆری بوو. دوای راپەڕینی ئێرانی ساڵی ١٩٧٩، ساڵێک لە زیندان مایەوە بەھۆی نووسینەکانییەوە. دوای دەرچوونی، دەستی بە کارکردن لەسەر کتێبی «حافز، لەلایەن سایە» کرد، کە لێکۆڵینەوەیەکی دێڕ بە دێڕی شیعرە جیاوازەکانی [[حافز]]ە. لە ١٩٨٧دا، لەگەڵ خێزانەکەیدا چوونە [[کۆڵن]] لە [[ئەڵمانیا]] و ئێستا لەوێ دەژین.<ref>http://aftabnews.ir/fa/404{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> بەیتێکی کورت لە شێعرەکانی ئێبتھاج: <poem> نازدارەکەم، فرمێسکەکانت بسڕەوە ھەستە لە باوەشی تەنھایی تۆ لە ناو مندا دەژی و من لە ناو تۆدا ئێمە ھیچ کات نامرین </poem><ref>ھەڵبژاردەی شێعرەکانی ئێبتھاج بە کوردی</ref> ==سەرچاوەکان== {{سەرچاوەکان}} ==بەستەرە دەرەکییەکان== * [https://web.archive.org/web/20080602032520/http://www.aftabnews.ir/vdcbawbrh5baz.html دەربارەی ھووشەنگ ئیبتیھاج] (بە فارسی) * [http://www.iranian.com/Arts/2002/February/Sayeh/index.html دەنگی سایە] خوێندنەوەی شیعرەکانی (لەگەڵ وێنە) لە [http://www.iranian.com Iranian.com]. *[https://web.archive.org/web/20090524231613/http://www.yadman.sedayemardom.net/articles_detail.php?aid=118 نگاهی به کتاب "تاسیان" سایه] (بە فارسی) {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:ئیبتیھاج, ھووشەنگ}} [[پۆل:شاعیرانی ئێرانی]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٨]] [[پۆل:زیندووان]] {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|شیعر|ئێران|وێژە}} {{نووسەر-کۆلکە}} [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢]] [[پۆل:کۆمۆنیستە ئێرانییەکان]] leiwzmyfflnc714a3f7tq32cjks4d0x 0 42815 969548 947833 2022-08-10T15:39:31Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name =ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی | image =Defense.gov News Photo 060608-D-0000X-004.jpg|240px]] | caption =تەرمی ئەبوو موسعەب زەرقاوی | birth_name =ئەحمەد فازڵ ئەلنەزال ئەلخەلایە | birth_date =۳۰ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٦ | birth_place =زەرقا,{{ئاڵا|ئوردن}} | death_date = ٧ی حوزەیرانی ٢٠٠٦ (۳۹ ساڵ ژیاوە) | death_place =[[بەعقووبە]], {{ئاڵا|عێراق}} | nationality =[[ئوردن|ئوردنی]] | other_names = ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی | occupation = | years_active =۱۹٨۹-۲۰۰٦ | known_for = | notable_works = |religion=[[ئیسلام]]|children=٥|opponents={{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکان}}|party=[[ئەلقاعیدە لە عێراق]]|death cause=[[هێرشی ئاسمانی]]|citizenship={{ئاڵا|ئوردن}}}} [[پەڕگە:Zarqawi dead us govt photo.jpg|وێنۆک|جەنازەی ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی دوای کوژرانی]] '''ئەحمەد فازڵ ئەلنەزال ئەلخەلایە''' ({{بە عەرەبی| أحمد فضيل النزال الخلايله}}) ناسراو بە ''ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی'' ({{بە عەرەبی| أبو مصعب الزرقاوي}}) (۳۰ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٦ - ٧ی حوزەیرانی ٢٠٠٦) سەرکردەی پێشووی ([[ئەلقاعیدە لە عێراق]])بوو. ئەو ئیسلامیست بوو بە ھۆی بڕوا [[سەلەفی|سەلەفییەکانیەوە]] بۆ شەڕ لەگەڵ [[ئەمریکا]] چوو بۆ [[ئەفغانستان]]، دوای ماوەیەک مانەوە لەوێ و بەڕێوەبردنی چەندین ھێرش بۆ سەر ھێزەکانی ئەمریکا، بەرەو [[عێراق]] ڕێکەوت و لەوێش بەردەوام بوو لە شەڕ لەگەڵ ئەمریکا؛ ھەتا ئەو کاتەی کە لە ساڵی ٢٠٠٦ لە هێرشیێکی ئاسمانی ئەمریکا کوژرا. ==ژیان== لە شاری زەرقای [[ئوردن]] لەدایکبووە <ref>http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2006/06/060608_he-zarqawi.shtml</ref><ref>http://www.nytimes.com/2004/07/13/international/middleeast/13zarq.html?pagewanted=1&ei=5090&en=fef1b3dec1a80375&ex=1247371200&partner=</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:تیرۆریزم لە عێراق]] [[پۆل:قاعیدە لە عێراق]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٦٦]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠٦]] [[پۆل:ڕەخنەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی شیعە]] [[پۆل:مردنەکان بەھۆی ھێرشە ئاسمانییە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] 80yssubj7npiycjn9znn5kcrkbpl3ra 969562 969548 2022-08-10T16:10:56Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name =ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی | image =Defense.gov News Photo 060608-D-0000X-004.jpg|240px]] | caption =تەرمی ئەبوو موسعەب زەرقاوی | birth_name =ئەحمەد فازڵ ئەلنەزال ئەلخەلایە | birth_date =۳۰ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٦ | birth_place =زەرقا,{{ئاڵا|ئوردن}} | death_date = ٧ی حوزەیرانی ٢٠٠٦ (۳۹ ساڵ ژیاوە) | death_place =[[بەعقووبە]], {{ئاڵا|عێراق|2004}} | nationality =[[ئوردن|ئوردنی]] | other_names = ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی | occupation = | years_active =۱۹٨۹-۲۰۰٦ | known_for = | notable_works = |religion=[[ئیسلام]]|children=٥|opponents={{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکان}}|party=[[ئەلقاعیدە لە عێراق]]|death cause=[[هێرشی ئاسمانی]]|citizenship={{ئاڵا|ئوردن}}}} [[پەڕگە:Zarqawi dead us govt photo.jpg|وێنۆک|جەنازەی ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی دوای کوژرانی]] '''ئەحمەد فازڵ ئەلنەزال ئەلخەلایە''' ({{بە عەرەبی| أحمد فضيل النزال الخلايله}}) ناسراو بە ''ئەبوو موسعەب ئەلزەرقاوی'' ({{بە عەرەبی| أبو مصعب الزرقاوي}}) (۳۰ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٦ - ٧ی حوزەیرانی ٢٠٠٦) سەرکردەی پێشووی ([[ئەلقاعیدە لە عێراق]])بوو. ئەو ئیسلامیست بوو بە ھۆی بڕوا [[سەلەفی|سەلەفییەکانیەوە]] بۆ شەڕ لەگەڵ [[ئەمریکا]] چوو بۆ [[ئەفغانستان]]، دوای ماوەیەک مانەوە لەوێ و بەڕێوەبردنی چەندین ھێرش بۆ سەر ھێزەکانی ئەمریکا، بەرەو [[عێراق]] ڕێکەوت و لەوێش بەردەوام بوو لە شەڕ لەگەڵ ئەمریکا؛ ھەتا ئەو کاتەی کە لە ساڵی ٢٠٠٦ لە هێرشیێکی ئاسمانی ئەمریکا کوژرا. ==ژیان== لە شاری زەرقای [[ئوردن]] لەدایکبووە <ref>http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2006/06/060608_he-zarqawi.shtml</ref><ref>http://www.nytimes.com/2004/07/13/international/middleeast/13zarq.html?pagewanted=1&ei=5090&en=fef1b3dec1a80375&ex=1247371200&partner=</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:تیرۆریزم لە عێراق]] [[پۆل:قاعیدە لە عێراق]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٦٦]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠٦]] [[پۆل:ڕەخنەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی شیعە]] [[پۆل:مردنەکان بەھۆی ھێرشە ئاسمانییە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] q79iz0uwor7aayv1ibxpxcb9i7rdmkt 2 73248 969860 864798 2022-08-11T11:57:32Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{ئامانجی گەیشتن بە سەد ھەزار وتار}} [[پەڕگە:قته چرمی کرمانشاه.jpg|center]] {| cellpadding="10" cellspacing="10" align="center" width="90%" style="background:none;" |- |style="-moz-border-radius: 20px; color: white; text-align: right" bgcolor="red"|'''<font size="3"><font color="white">زمانەکان</font></font>''' |- |align="center" style="background: #FFFFF3; border:2px solid red; -moz-border-radius: 20px;"| {| align="right" !{{User sdh}} !{{User kmr-3}} !{{User lki}} |- !{{User ckb}} !{{User fa-5}} !{{User en-2}} |- !{{user ar-1}} !{{user tr-1}} !{{user az-1}} |} |} {| cellpadding="10" cellspacing="10" align="center" width="90%" style="background:none;" |- |style="-moz-border-radius: 20px; color: white; text-align: right" bgcolor="red"|'''<font size="3"><font color="white">زانیاری</font></font>''' |- |align="center" style="background: #FFFFF3; border:2px solid red; -moz-border-radius: 20px;"| {| align="right" |{{بەکارهێنەر دژ بە بیروباوەڕی تایەفەتگەری}} |{{دژی سزای مەرگ}} |{{بەکارھێنەر یەکسانیی ڕەگەزی}} |- |{{بەکارھێنەر ڕۆژاوا}} |{{بەکارھێنەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان}} |{{بەکارھێنەر:سب/بەکارھێنەر سەلاحەدین دەمیرتاش}} |- |{{بەکارھێنەر کرماشان}} |{{بەکارھێنەر مۆسیقای کوردی}} |{{بەکارھێنەر گوێگری حەسەن زیرەک}} |- |{{داڕێژە:بەکارھێنەر بەشداری|ساڵ=٢٠١٣|مانگ=٨|ڕۆژ=١٧}} |{{داڕێژە:بەکارھێنەر کوردستان}} |} |} {| cellpadding="10" cellspacing="10" align="center" width="90%" style="background:none;" |- |style="-moz-border-radius: 20px; color: white; text-align: right" bgcolor="red"|'''<font size="3"><font color="white">دلۆڤانیی هەڤالان</font></font>''' |- |align="center" style="background: #FFFFF3; border:2px solid red; -moz-border-radius: 20px;"| {| border="1" align="left" |- !style="background: #ffdead;" |خەڵات |- | [[پەڕگە:GA Award.png|100px|center]]<br /><div class="text-align: center">بە بۆنەی دەستکاری و تـێکۆشانی<br />ئەوە بە ویکیپیدیای کوردیی<br />ناوەندی ئەم میداڵە<br />پێشکەش بە بەڕێـزت بێت. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AGH</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ📝'''</span>]])} ‏١٩:٣٨،{{هن}} ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ (UTC) </div> |} [[en:User:Paraw]] [[fa:User:Paraw]] [[ku:User:Paraw]] [[glk:User:Paraw]] [[mzn:User:Paraw]] 23yt6cxdug4be1hnxwha3yn07j2w3qy 14 80535 969808 381025 2022-08-11T09:07:25Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 1ipbn4wcbt95v44x6v6pt84ipgy43uc 14 80560 969806 638719 2022-08-11T09:06:37Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] d263ga6hosfxdv3dmijqzkein4q24av 14 80621 969809 381086 2022-08-11T09:08:37Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 1ipbn4wcbt95v44x6v6pt84ipgy43uc 14 80640 969797 751968 2022-08-11T09:00:07Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] lf0xorokj42v48p1zw6cslocfp80crw 14 80645 969810 381107 2022-08-11T09:09:10Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 1ipbn4wcbt95v44x6v6pt84ipgy43uc 14 80662 969798 381156 2022-08-11T09:00:46Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] j3kcizcgzr8grwxg0e13eajeiioxkpe 969811 969798 2022-08-11T09:09:31Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] b0ddra3pa03utqw055urtdzpl5ss3m8 14 80678 969796 918077 2022-08-11T08:59:46Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{وتاری سەرەکیی پۆل}} {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:پارێزگاکانی ئێران]] [[پۆل:پارێزگاکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 6p4x2zuyes2gbqasrcyq7lzjk7p8l1x 14 86261 969631 382870 2022-08-10T20:55:36Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] 8p9gepp8yf0atf85qlnrjz6umsie1u8 14 99559 969766 386491 2022-08-11T07:50:43Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پۆل:حیزبە کوردییەکان|کۆمۆنیستی]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوین]] tqbddcouv297wgls04dzepd2p3fn63u 10 101794 969861 744017 2022-08-11T11:58:39Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{ userbox | border-c = brown | info-c = khaki | id-c = #00CCA | id-s = 14 | id = [[پەڕگە:Tagh1.jpg|60px]] | info = ئەم بەکارھێنەرە لە شاری '''[[کرماشان]]''' دەژێت یان شاری کرماشانی خۆش دەوێت. }}<includeonly>{{#ifeq:{{{categories}}}|no||[[پۆل:بەکارھێنەرانی کرماشان|{{PAGENAME}}]][[پۆل:بەکارھێنەرانی کرماشان|{{PAGENAME}}]]}}</includeonly><noinclude>{{documentation}}</noinclude> [[پۆل:بەکارھێنەرانی کرماشان]] [[پۆل:بۆکسەکانی بەکارھێنەر]] bjfn84ndu901go9p5mzcm6lwmot8nla 0 103067 969739 865948 2022-08-11T06:12:29Z ئاسۆ 30 +{{داتابۆکس}} wikitext text/x-wiki {{ویکیسازی}} {{داتابۆکس}} [[پەڕگە:کوردستان موکریانی وێنە.jpg|وێنۆک]] '''کوردستان موکریانی''' (١٩٤٧ له [[ھەولێر]]) زمانناس و نووسەر و چالاکوانی مافی ژنان و ھۆنراوە نووسێکی کوردە. == ژیان == لە ھەولێر ھاتووەتە دونیا و خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی ھەر لە ھەولێر تەواو کردووە. لە دوای وەرگرتنی بڕوانامەی بەکالۆریۆس بە پلەی یەکەمی لە بەشی زمانی کوردی زانکۆی [[بەغدا]] بۆ تەواوکردنی خوێندنی باڵای ڕووی لە [[مۆسکۆ]] کردووە و لە ساڵی ١٩٧٧دا بڕوانامەی دکتۆرا لە زانستی فیلۆلۆژی لە ئینستیتیوتی ڕۆژھەڵاتناسی سەر بە ئەکادیمیای سۆڤیەت وەرگرتووە و ھەر لە ھەمان ساڵدا گەڕاوەتەوە وڵات و لە زانکۆی سلێمانیدا دامەزراوە. ساڵانی ١٩٧٨ ھەتا ١٩٨٢ سەرۆکایەتی بەشی زمانی کوردی لە [[زانکۆی سلێمانی]] و دواتر زانکۆی سەلاحەدینی پێ سپێرراوە. لە ١٩٨٢ ھەتا ١٩٨٧ لە بەغدا لە دەزگای ڕۆشنبیری و بڵاوکردنەوەی کوردی سەر بە وەزارەتی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندن دامەزراوە. لەوێ لە گۆڤارەکانی «بەیان» و «ڕۆشنبیری نوێ» بەشداری کردووە. ساڵی ١٩٩١ ڕووی کردووەتە وڵاتی [[ھۆڵەندا]] و وەک شارەزا و ھەڵسەنگێنەر لە سەنتەری وەرگێڕاندا کاری کردووە. ساڵی ١٩٩٩ لە دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراسدا سەرپەرشتی ئامادەکردن و سەر لە نوێ نووسینەوە و چاپکردنی «فەرھەنگی کوردستان»ی کردووە. ساڵی ٢٠٠٠ بووە بە ئەندامی کارای کارگێڕی [[کۆڕی زانیاری کوردستان]] و لە ساڵی ٢٠٠٦ بووە بە سەرۆکی ئەو کۆڕە. لە ٢٠٠١ەوە سەرنووسەری گۆڤاری «شاووشکا»یە، کە گۆڤارێکی ڕۆشنبیری وەرزییە بۆ ئافرەتان و لە ٢٠٠٢ دا «سەنتەری شاووشکا بۆ چالاکی ڕۆشنبیری» دامەزراندووە. لە ٢٠٠٧ بە سکرتێری یەکێتی ئافرەتانی کوردستان ھەڵبژێرراوە.<ref>http://kurdistan-mukriyani.com/biography.htm{{بەستەری مردوو|url=http://kurdistan-mukriyani.com/biography.htm |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١ }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == بەرھەمەکان == * فەرھەنگی ڕووسی-کوردی (لەگەڵ ی. کێدایتینە)، مۆسکۆ، ١٩٧٧ * ئافرەت لە ھۆنراوەی کوردیدا، سلێمانی ١٩٧٨ * ڕێزمانی کوردی بۆ پۆلی یەکەمی بەشی زمانی کوردی سەر بە زانکۆکانی عیراق (بە ھاوکاری نەسرین فەخری)، ھەولێر، ١٩٨٢ * وەرگێڕانی لە ڕووسیەوە بۆ کوردی کتێبی «ڕێزمانی زمانی کوردی: بە کەرەستەی دیالێکتی کورمانجی و سۆرانی»ی [[قەناتی کوردۆ]]، چاپخانەی الأدیب البغدادی، ١٩٨٤ * سینتاکسی ڕستەی تێکەڵ، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، ھەولێر، ٢٠٠٤ == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|2}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [http://kurdistan-mukriyani.com/ ماڵپەڕی کوردستان موکریانی kurdistan-mukriyani.com]{{بەستەری مردوو|url=http://kurdistan-mukriyani.com/ |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١ }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ژن|کوردستان}} [[پۆل:ژنانی کورد]] [[پۆل:خەڵکی ھەولێر]] [[پۆل:مافی ژنان]] [[پۆل:نووسەران بە زمانی کوردی]] [[پۆل:زمانەوانانی کورد]] o93nbpbxjo4p1zek9ipsn7qwzr4jw61 969741 969739 2022-08-11T06:17:40Z Kushared 5048 بردنی وێنە بۆ داتابۆکس wikitext text/x-wiki {{ویکیسازی}} {{داتابۆکس | وێنە = کوردستان موکریانی وێنە.jpg}} '''کوردستان موکریانی''' (١٩٤٧ له [[ھەولێر]]) زمانناس و نووسەر و چالاکوانی مافی ژنان و ھۆنراوە نووسێکی کوردە. == ژیان == لە ھەولێر ھاتووەتە دونیا و خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی ھەر لە ھەولێر تەواو کردووە. لە دوای وەرگرتنی بڕوانامەی بەکالۆریۆس بە پلەی یەکەمی لە بەشی زمانی کوردی زانکۆی [[بەغدا]] بۆ تەواوکردنی خوێندنی باڵای ڕووی لە [[مۆسکۆ]] کردووە و لە ساڵی ١٩٧٧دا بڕوانامەی دکتۆرا لە زانستی فیلۆلۆژی لە ئینستیتیوتی ڕۆژھەڵاتناسی سەر بە ئەکادیمیای سۆڤیەت وەرگرتووە و ھەر لە ھەمان ساڵدا گەڕاوەتەوە وڵات و لە زانکۆی سلێمانیدا دامەزراوە. ساڵانی ١٩٧٨ ھەتا ١٩٨٢ سەرۆکایەتی بەشی زمانی کوردی لە [[زانکۆی سلێمانی]] و دواتر زانکۆی سەلاحەدینی پێ سپێرراوە. لە ١٩٨٢ ھەتا ١٩٨٧ لە بەغدا لە دەزگای ڕۆشنبیری و بڵاوکردنەوەی کوردی سەر بە وەزارەتی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندن دامەزراوە. لەوێ لە گۆڤارەکانی «بەیان» و «ڕۆشنبیری نوێ» بەشداری کردووە. ساڵی ١٩٩١ ڕووی کردووەتە وڵاتی [[ھۆڵەندا]] و وەک شارەزا و ھەڵسەنگێنەر لە سەنتەری وەرگێڕاندا کاری کردووە. ساڵی ١٩٩٩ لە دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراسدا سەرپەرشتی ئامادەکردن و سەر لە نوێ نووسینەوە و چاپکردنی «فەرھەنگی کوردستان»ی کردووە. ساڵی ٢٠٠٠ بووە بە ئەندامی کارای کارگێڕی [[کۆڕی زانیاری کوردستان]] و لە ساڵی ٢٠٠٦ بووە بە سەرۆکی ئەو کۆڕە. لە ٢٠٠١ەوە سەرنووسەری گۆڤاری «شاووشکا»یە، کە گۆڤارێکی ڕۆشنبیری وەرزییە بۆ ئافرەتان و لە ٢٠٠٢ دا «سەنتەری شاووشکا بۆ چالاکی ڕۆشنبیری» دامەزراندووە. لە ٢٠٠٧ بە سکرتێری یەکێتی ئافرەتانی کوردستان ھەڵبژێرراوە.<ref>http://kurdistan-mukriyani.com/biography.htm{{بەستەری مردوو|url=http://kurdistan-mukriyani.com/biography.htm |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١ }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == بەرھەمەکان == * فەرھەنگی ڕووسی-کوردی (لەگەڵ ی. کێدایتینە)، مۆسکۆ، ١٩٧٧ * ئافرەت لە ھۆنراوەی کوردیدا، سلێمانی ١٩٧٨ * ڕێزمانی کوردی بۆ پۆلی یەکەمی بەشی زمانی کوردی سەر بە زانکۆکانی عیراق (بە ھاوکاری نەسرین فەخری)، ھەولێر، ١٩٨٢ * وەرگێڕانی لە ڕووسیەوە بۆ کوردی کتێبی «ڕێزمانی زمانی کوردی: بە کەرەستەی دیالێکتی کورمانجی و سۆرانی»ی [[قەناتی کوردۆ]]، چاپخانەی الأدیب البغدادی، ١٩٨٤ * سینتاکسی ڕستەی تێکەڵ، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، ھەولێر، ٢٠٠٤ == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|2}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [http://kurdistan-mukriyani.com/ ماڵپەڕی کوردستان موکریانی kurdistan-mukriyani.com]{{بەستەری مردوو|url=http://kurdistan-mukriyani.com/ |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١ }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ژن|کوردستان}} [[پۆل:ژنانی کورد]] [[پۆل:خەڵکی ھەولێر]] [[پۆل:مافی ژنان]] [[پۆل:نووسەران بە زمانی کوردی]] [[پۆل:زمانەوانانی کورد]] hzwqqxesfd2m19xzzem117mk6a3kud9 969746 969741 2022-08-11T06:23:58Z Kushared 5048 wikitext text/x-wiki {{ویکیسازی}} {{داتابۆکس | وێنە = کوردستان موکریانی وێنە.jpg}} '''کوردستان موکریانی''' (١٩٤٧ له [[ھەولێر]]) زمانناس و نووسەر و چالاکوانی مافی ژنان و ھۆنراوە نووسێکی کوردە.<ref name=":0">{{Cite web|last=kewan|title=زمانی كوردی (مۆرفۆلۆژیا)ـی دكتۆره‌ كوردستان موكریانی بڵاوبووه‌وه‌|url=https://www.hawler.in/index.php/2017-12-28-23-19-07/item/7032-2018-10-24-05-33-02|access-date=2022-08-11|website=www.hawler.in}}</ref> کچی [[گیوی موکریانی|گیوی موکریانییە]].<ref>{{Cite web|title=کوردستان موکریانی بۆ یەکەمجار باسی خۆشەویستی خۆی و عەبدوڵڵا پەشێو دەکات.|url=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/200920198|url-status=live|access-date=2022-08-11|website=www.rudaw.net}}</ref> == ژیان == لە ھەولێر ھاتووەتە دونیا و خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی ھەر لە ھەولێر تەواو کردووە. لە دوای وەرگرتنی بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە بەشی زمانی کوردی زانکۆی [[بەغدا]] وەرگرتووە.<ref>{{Cite web|title=AL-MADA Daily Newspaper...جريدة المدى|url=https://almadapaper.net/sub/02-593/p17.htm|access-date=2022-08-11|website=almadapaper.net}}</ref> بۆ تەواوکردنی خوێندنی باڵای ڕووی لە [[مۆسکۆ]] کردووە و لە ساڵی ١٩٧٧دا بڕوانامەی دکتۆرا لە زانستی فیلۆلۆژی لە ئینستیتیوتی ڕۆژھەڵاتناسی سەر بە ئەکادیمیای سۆڤیەت وەرگرتووە و ھەر لە ھەمان ساڵدا گەڕاوەتەوە وڵات و لە زانکۆی سلێمانیدا دامەزراوە. ساڵانی ١٩٧٨ ھەتا ١٩٨٢ سەرۆکایەتی بەشی زمانی کوردی لە [[زانکۆی سلێمانی]] و دواتر زانکۆی سەلاحەدینی پێ سپێرراوە. لە ١٩٨٢ ھەتا ١٩٨٧ لە بەغدا لە دەزگای ڕۆشنبیری و بڵاوکردنەوەی کوردی سەر بە وەزارەتی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندن دامەزراوە. لەوێ لە گۆڤارەکانی «بەیان» و «ڕۆشنبیری نوێ» بەشداری کردووە. ساڵی ١٩٩١ ڕووی کردووەتە وڵاتی [[ھۆڵەندا]] و وەک شارەزا و ھەڵسەنگێنەر لە سەنتەری وەرگێڕاندا کاری کردووە. ساڵی ١٩٩٩ لە دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراسدا سەرپەرشتی ئامادەکردن و سەر لە نوێ نووسینەوە و چاپکردنی «فەرھەنگی کوردستان»ی کردووە. ساڵی ٢٠٠٠ بووە بە ئەندامی کارای کارگێڕی [[کۆڕی زانیاری کوردستان]] و لە ساڵی ٢٠٠٦ بوو بە سەرۆکی ئەو کۆڕە. لە ٢٠٠١ەوە سەرنووسەری گۆڤاری «شاووشکا»یە، کە گۆڤارێکی ڕۆشنبیری وەرزییە بۆ ئافرەتان و لە ٢٠٠٢ دا «سەنتەری شاووشکا بۆ چالاکی ڕۆشنبیری» دامەزراندووە. لە ٢٠٠٧ بە سکرتێری یەکێتی ئافرەتانی کوردستان ھەڵبژێرراوە.<ref>http://kurdistan-mukriyani.com/biography.htm{{بەستەری مردوو|url=http://kurdistan-mukriyani.com/biography.htm |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١ }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == بەرھەمەکان == * فەرھەنگی ڕووسی-کوردی (لەگەڵ ی. کێدایتینە)، مۆسکۆ، ١٩٧٧ * ئافرەت لە ھۆنراوەی کوردیدا، سلێمانی ١٩٧٨ * ڕێزمانی کوردی بۆ پۆلی یەکەمی بەشی زمانی کوردی سەر بە زانکۆکانی عیراق (بە ھاوکاری نەسرین فەخری)، ھەولێر، ١٩٨٢ * وەرگێڕانی لە ڕووسیەوە بۆ کوردی کتێبی «ڕێزمانی زمانی کوردی: بە کەرەستەی دیالێکتی کورمانجی و سۆرانی»ی [[قەناتی کوردۆ]]، چاپخانەی الأدیب البغدادی، ١٩٨٤ * سینتاکسی ڕستەی تێکەڵ، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، ھەولێر، ٢٠٠٤ * زمانی كوردی (مۆرفۆلۆژیا)، ٢٠١٨<ref name=":0" /> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|2}}{{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ژن|کوردستان}} [[پۆل:ژنانی کورد]] [[پۆل:خەڵکی ھەولێر]] [[پۆل:مافی ژنان]] [[پۆل:نووسەران بە زمانی کوردی]] [[پۆل:زمانەوانانی کورد]] c13xz6wgkjqomcyzaekdgbbkd6dbdk0 0 103132 969614 897087 2022-08-10T20:20:41Z ئاسۆ 30 +داتابۆکس wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} دکتۆر '''شێرکۆ بابان''' ([[١٩٥٣]] – ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢١) مامۆستای زانکۆ، نووسەر و [[زمانناسی|زمانناس]]ێکی کورد بوو. ئەندامی [[کۆڕی زانیاری کوردستان]] بوو. == ژیان == شێرکۆ عەبدولکەریم تەوفیق بابان، ساڵی ١٩٥٣ لە [[چەمچەماڵ]] لە دایک بووە. خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی لە چەمچەماڵ و ئامادەیی لە [[کەرکووک]] خوێندووە. ساڵی ١٩٧٦ لە زانکۆی تەکنۆلۆژیای [[بەغدا]] دەرچووە. لە ١٩٨٠ چووە بۆ فەڕەنسا و لەوێ لە ١٩٨٥ دکتۆرای لە [[ئەندازیاریی میکانیکی]] وەرگرتووە. لە کۆلێژی ئەندازیاریی [[زانکۆی سەلاحەدین]] مامۆستا بووە. == مردن == شێرکۆ بابان لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢١ لە تەمەنی ٦٨ ساڵیدا بەھۆی نەخۆشییەوە کۆچی دوایی کرد.<ref>https://www.xendan.org/detailnews.aspx?jimare=131752&babet=1&relat=1024</ref> == بەرھەمەکان == * ''ڕستەسازی و شیتەڵکاری زانستی''، ١٩٩٦ * ''میکانزمە بنەڕەتییەکانی ڕستەسازی''، ١٩٩٧ * ''داینامیزمی جێناوی لکاو لە ڕستەسازیدا''، ١٩٩٧ * ''نەخشەی ڕۆنانی ڕێژەی کار''، ١٩٩٩ * ''بەرەو ڕێزمانی کوردی، بەرەو نووسین''، ٢٠٠٠ * ''لە مۆرکە تایبەتییەکانی ڕێزمانی کوردی''، ٢٠٠٠ * ''شرۆڤەکاری ڕێزمانی لە زمانی نووسیندا''، ٢٠٠٠ * ''ڕێزمانی پاشگری دووپاتی «ەوە»''، ٢٠٠١ * ''ڕێزمانی کەسی سێیەمی تاک''، ٢٠٠٤ * ''زمانی نووسینی ڕێزماندار''، ھەولێر، ٢٠٠٨ == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} * «دیمانە لەگەڵ شێرکۆ بابان»، گۆڤاری ڕامان {{زمانی کوردی}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٣]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢١]] [[پۆل:زمانەوانانی کورد]] [[پۆل:خەڵکی چەمچەماڵ]] bd7t2cot2q8jsdp5c792jd5au8d83rp 10 105954 969856 863225 2022-08-11T11:51:22Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = Green | border-s = 4 | id = [[پەڕگە:Roj emblem.svg|50px]] | id-c = Red | id-fc = {{{id-fc|black}}} | id-s = {{{5|{{{id-s|14}}}}}} | info = ئەم بەکارھێنەرە '''[[کوردستان|کوردستانی]]'''یە یان حەزی بە '''[[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|کور]][[باشووری کوردستان|دس]][[باکووری کوردستان|تا]][[ڕۆژاوای کوردستان|ن]]''' دەکات. | info-a = center | info-c = White | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|8}}} | usercategory = بەکارھێنەرانی کوردستان | nocat = {{{nocat|}}} }} rmn8g40r1n1y8qjnam9as104c4zw80u 969857 969856 2022-08-11T11:52:02Z Paraw 11486 گەڕاندنەوەی پێداچوونەوەی 969856 لە لایەن [[Special:Contributions/Paraw|Paraw]] ([[User talk:Paraw|لێدوان]]) wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #10e450 | id = [[پەڕگە:Roj emblem.svg|50px]] | id-c = white | id-fc = {{{id-fc|black}}} | id-s = {{{5|{{{id-s|14}}}}}} | info = ئەم بەکارھێنەرە '''[[کورد]]ە'''. | info-a = center | info-c = #ffd970 | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|8}}} | usercategory = بەکارھێنەرانی کورد | nocat = {{{nocat|}}} }} j4br2lgxude62xyyk8g5ujwrmq0hwul 10 117848 969648 854763 2022-08-10T21:14:44Z Sakura emad 42467 ویکیپڕۆژە + wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = پێرستی ویکیپرۆژەکان | title = ویکیپرۆژەکان | listclass = hlist | state = expanded | above = | image = | list1 = * [[ویکیپرۆژە:داڕێژەکان|داڕێژەکان]] * [[ویکیپرۆژە:زانیاریدانەکان|زانیاریدانەکان]] * [[ویکیپرۆژە:دانانی خۆگەڕی پەڕە|دانانی خۆگەڕی پەڕە]] * [[ویکیپرۆژە:جوگرافیای کوردستان|جوگرافیای کوردستان]] * [[ویکیپرۆژە:ناوی وڵاتەکان|ناوی وڵاتەکان]] * [[ویکیپرۆژە:زانکۆ عەرەبییەکان|زانکۆ عەرەبییەکان]] * [[ویکیپرۆژە:ئێڤەنێسنس|ئێڤەنێسنس]] * [[ویکیپرۆژە:مۆسیقا|مۆسیقا]] * [[ویکیپرۆژە:سەرچاوەدانان|سەرچاوەدانان]] * [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە|داواکاری بارکردنی پەڕگە]] * [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] | group2 = ویکیپرۆژەی داڕێژەکان | list2 = | below = }}<noinclude></noinclude> dq4xb29swukdf2g1vhxeh3u6vncxqke 969650 969648 2022-08-10T21:15:05Z Sakura emad 42467 چاکسازی (بچووک) wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = پێرستی ویکیپرۆژەکان | title = ویکیپرۆژەکان | listclass = hlist | state = expanded | above = | image = | list1 = * [[ویکیپرۆژە:داڕێژەکان|داڕێژەکان]] * [[ویکیپرۆژە:زانیاریدانەکان|زانیاریدانەکان]] * [[ویکیپرۆژە:دانانی خۆگەڕی پەڕە|دانانی خۆگەڕی پەڕە]] * [[ویکیپرۆژە:جوگرافیای کوردستان|جوگرافیای کوردستان]] * [[ویکیپرۆژە:ناوی وڵاتەکان|ناوی وڵاتەکان]] * [[ویکیپرۆژە:زانکۆ عەرەبییەکان|زانکۆ عەرەبییەکان]] * [[ویکیپرۆژە:ئێڤەنێسنس|ئێڤەنێسنس]] * [[ویکیپرۆژە:مۆسیقا|مۆسیقا]] * [[ویکیپرۆژە:سەرچاوەدانان|سەرچاوەدانان]] * [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە|داواکاری بارکردنی پەڕگە]] * [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود|بۆلیوود]] | group2 = ویکیپرۆژەی داڕێژەکان | list2 = | below = }}<noinclude></noinclude> 8eu05hgr4jxh3j2vz71amoj60vfzzv3 0 118679 969617 899692 2022-08-10T20:24:16Z ئاسۆ 30 +داتابۆکس wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''دەیڤید نیل مەکێنزی''' (بە ئینگلیزی:''David Neil MacKenzie''، [[١٩٢٦]]-[[٢٠٠١]]، لە دەقە کوردیەکاندا بە ''مەکینزی'' و ''مەکەنزی'' ناوی لێ براوە) پڕۆفیسۆرێکی ئینگلیز و توێژەر و پسپۆڕی [[زمانە ئێرانییەکان]] بوو. بەرھەمەکانی مەکێنزی ھەم لەبەر بەربڵاوی و ھەم لەبەر وردبینی و قووڵی بەناوبانگە، بەتایبەت ئەو کارانەی کە لەسەر کوردیی نوێ و زمانی خوارەزمی کردوویە. ساڵی ١٩٥٧ لە دوای چەند ساڵێک توێژینەوە لە کوردستاندا تێزی دکتۆراکەی لەسەر زمانی کوردی و شێوەزارەکانی نووسی و دواتر بە ناوی Kurdish Dialect Studies لە ساڵانی ١٩٦١ و ١٩٦٢ لە دوو بەرگدا بڵاوی کردەوە.<ref>http://www.kurdishacademy.org/?q=node/377</ref> ==ژیان== لە [[٨ی نیسان]]ی [[١٩٢٦]] لە [[لەندەن]] لە دایک بووە. لە کاتی [[شەڕی جیھانیی دووەم]]دا، کاتێک کە دایک و خوشکی پەنایان بردووە بۆ کەنەدا، ئەو لەگەڵ باوکیدا ماونەوتەوە و یارمەتیی سوپایان داوە. لە ١٩٤٣دا بۆ خزمەتی سەربازی نێرراە بۆ [[ھیندستان]]. پاش ماوەیەک نێرراوە بۆ پێشاوەر و لەوێ فێری [[زمانی پەشتۆ]] بووە. پاش گەڕانەوەی بۆ بریتانیا، لە ئەیلوولی [[١٩٤٨]] و لە تەمەنی ٢٢ ساڵیدا لە School of Oriental and African Studies سەر بە زانکۆی لەندەن خوێندنی [[زمانی فارسی]]ی دەست پێ کردووە و لە ١٩٥١دا بەکالۆریۆسی وەرگرتووە. ساڵی ١٩٥٣ ماستەری لە «زمانە ئێرانییە کۆنەکان»دا وەرگرتووە. لە ١٩٥١ەوە لەگەڵ C. J. Edmonds دا توێژینەوە لەسەر زمانی کوردی دەست پێ کردووە. لە پایزی ١٩٥٤ەوە و بۆ ماوەی ١٠ مانگ، لەگەڵ ژن و دوو منداڵەکەیدا لە ناوچە جۆربەجۆرەکانی کوردستانی عێراقدا بووە و خەریکی کۆکردنەوەی زانیاری و لێکۆڵینەوە لەسەر زمانی کوردی بووە. لە ١٩٥٧دا نامەی دکتۆراکەی بە ناونیشانی ''A dialectological survey of Northern and Central Kurdish'' پێشکەش کردووە. پاشان ھەر لە زانکۆی لەندەن، بووە بە مامۆستای «زمانە ئێرانییەکان». لە ١٩٧٥ەوە تاوەکوو ١٩٩٤ کە خانەنشین کراوە لە زانکۆی Göttingen ی [[ئاڵمانیا]] مامۆستا بووە. دوای خانەنشینی گەڕاوەتەوە بۆ Llanfairpwll ی [[وێڵز]]. ڕووداوێکی ھاتوچوو و کێشەی دڵ بوون بە ھۆی نەخۆشی و ناساغی و لە کۆتاییدا لە [[١٣ی تشرینی یەکەم]]ی [[٢٠٠١]] لە Bangorی وێڵزدا مردووە.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/mackenzie-david-neil-1</ref> ==بەرھەمەکانی== === کتێب === * Kurdish dialect studies (توێژینەوەکانی شێوەزارەکانی کوردی)، ٢ بەرگ، لەندەن: Oxford University Press، ١٩٦١-١٩٦٢. * The Dialect of Awroman (Hawrâman-î Luhôn). Grammatical Sketch, Texts, and Vocabulary (شێوەزاری ھەورامانی لھۆن، رێزمان، دەق و وشەنامە)، [[کۆپنھاگن]]، ١٩٦٦. * The “Sûtra of the Causes and Effects of Actions” in Sogdian، لەندەن، ١٩٧٠. * A Concise Pahlavi Dictionary (فەرھەنگی کورتکراوی [[پاڵەوی]])، Oxford University Press, لەندەن, ١٩٧١. * The Khwarezmian element in the Qunyat al-munya, نووسەر: Zahidi al-Ghazmini, Mukhtar ibn Mahmud, d. 1260, ١٩٩٠. * ''گوڵەگەنمی زێڕین''، [[فەرھاد شاکەلی]] و [[خەبات عارف]] گواستوویانەتەوە بۆ ئەلفوبێی كوردی، [[دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس]]، ھەولێر<ref>http://www.araspublishers.com/1149/view#{{بەستەری{{بەستەری مردوو|url=http://www.araspublishers.com/1149/view |date=ئازاری ٢٠١٩ }} مردوو|url=http://www.araspublishers.com/1149/view{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}|date=کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ }}{{بەستەری مردوو|url=http://www.araspublishers.com/1149/view |date=نیسانی ٢٠١٩ }}</ref> * مەکەنزی، ده‌یوید نییل. ''مەکەنزی و کورد''، وه‌رگیر ئه‌نوه‌ر سولتانی، که‌ره‌ج: مانگ‏‫، ۱۳۹۶. === وتار === * Bāǰalānī (باجەڵانی)، Bulletin of the School of Oriental and African Studies، زانکۆی لەندەن، بەرگی ١٨, ژمارە ٣, In Honour of J. R. Firth (١٩٥٦)، لاپەڕەکانی 418-435 (وتارێکی ١٨ لاپەڕەیی) * The Language of the Medians (زمانی [[مادەکان]]), لە BSOAS ٢٢دا, ١٩٥٩, لاپەڕەکانی ٣٥٤-٣٥٥. * Zoroastrian Astrology in the Bundahishn, BSOAS, ٢٧, ٣, ١٩٦٤, ۵۱۱-۵۲۹. * The Origins of Kurdish, In Transactions of the Philological Society (سەرچاوەکانی کوردی، لە مامەڵەکردنی کۆمەڵگای دەقناسی)، لاپەڕەکانی ٦٨-٨٦، ١٩٦١ * The Buddist Sogdian Texts of the British Library, Acta Iranica، ١٠، Téhéran-Liège، ١٩٧٦. * Iranica Diversa, ٢ بەرگ، SOR, LXXXIV, 1-2, Roma, ١٩٩٩. ==سەرچاوەکان== {{reflist}} {{زمانی کوردی}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە}} [[پۆل:زمانەوانانی کوردی]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٦]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠١]] 0leiazf8bigodwr32h8zvmzk72vxefv 0 118978 969622 905842 2022-08-10T20:27:02Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[کیم جۆنگ ئیل]] wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific-prefix = | name = کیم جۆنگ ئون | native_name = {{lower|0.1em|{{nobold|{{lang|ko|김정은}}}}}} | image = Kim Jong Un with Honor Guard portrait.jpg | caption = کیم لە نیسانی ٢٠١٨ | office = سێیەم ڕێبەری باڵای کۆریای باکوور | president = کیم یۆنگ نام | premier = چۆی یۆنگ-ریم{{ھن}}پاک پۆنگ جو | term_start = ١٧ کانوونی یەکەم ٢٠١١ | term_end = | predecessor = [[کیم جۆنگ ئیل]] | successor = | office1 = سەرۆکی پارتی کرێکارانی کۆریای باکوور | term_start1 = ٩ ئایار ٢٠١٦{{ھن}}First Secretary: ١١ نیسان ٢٠١٢ – ٩ ئایار ٢٠١٦ | term_end1 = | deputy1 = کیم یۆنگ-چۆل | predecessor1 = کیم جۆنگ ئیل (سکرتێری گشتی) | successor1 = | office2 = سەرۆکی لیژنەی کاروباری دەوڵەت | deputy2 = ھوانگ پیۆنگ-سۆ{{ھن}}چۆی ریۆنگ-ھای{{ھن}}پاک پۆنگ جو | term_start2 = ٣٠ حوزەیران ٢٠١٦ | term_end2 = | predecessor2 = ''دامەزراندنی ئۆفیس'' | successor2 = | deputy3 = کیم یۆنگ چون{{ھن}}ڕی یۆنگ-مو{{ھن}}جانگ سۆنگ-تایک{{ھن}}ئۆ کوک-ڕیۆل{{ھن}}چۆی ریۆنگ-ھای{{ھن}}ھوانگ پیۆنگ-سۆ | term_start3 = ١٣ نیسان ٢٠١٢ | term_end3 = ٣٠ حوزەیران ٢٠١٦{{ھن}}کۆمسیۆنی بەرگری نیشتیمانی | predecessor3 = کیم جۆنگ-ئیل | successor3 = ''دامەزراندنی ئۆفیس'' | office4 = سەرۆکی کۆمیسۆنی سەربازیی ناوەندی | term_start4 = ١١ نیسان ٢٠١٢{{ھن}}Acting: ١٧ کانوونی یەکەم ٢٠١١ – ١١ نیسان ٢٠١٢ | term_end4 = | deputy4 = چۆی ریۆنگ-ھای{{ھن}}ڕی یۆنگ-ھۆ{{ھن}}ھوانگ پیۆنگ-سۆ | predecessor4 = کیم جۆنگ-ئیل | successor4 = | office5 = سەرۆکی مەکتەبی سیاسی | term_start5 = ١١ نیسان ٢٠١٢{{ھن}}Acting: ١٧ کانوونی یەکەم ٢٠١١ – ١١ نیسان ٢٠١٢ | term_end5 = | deputy5 = | predecessor5 = کیم جۆنگ-ئیل | successor5 = | office6 = فەرماندەی باڵای سوپای گەلی کۆریا | term_start6 = ٣٠ کانوونی یەکەم ٢٠١١ | term_end6 = | predecessor6 = کیم جۆنگ ئیل | successor6 = | birth_date = {{birth date and age|1983|1|8|df=y}}{{ھن}}(South Korean records)<ref name=NYTRodman>{{cite news|title=Rodman Gives Details on Trip to North Korea |work=The New York Times |date=9 September 2013 |url=https://www.nytimes.com/2013/09/10/world/asia/rodman-gives-details-on-trip-to-north-korea.html |accessdate=10 September 2013 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130910200226/http://www.nytimes.com/2013/09/10/world/asia/rodman-gives-details-on-trip-to-north-korea.html |archivedate=10 September 2013}}</ref>{{ھن}}{{birth date and age|1984|1|8|df=y}}{{ھن}}(American records)<ref>{{cite web |url=http://www.msn.com/en-au/news/world/we-finally-know-the-age-of-north-korean-dictator-kim-jong-un/ar-BBu4zLO?li=AAgfLCP&ocid=mailsignout |title=We finally know the age of North Korean dictator Kim Jong Un |website=www.msn.com |accessdate=20 May 2017 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170216233643/http://www.msn.com/en-au/news/world/we-finally-know-the-age-of-north-korean-dictator-kim-jong-un/ar-BBu4zLO?li=AAgfLCP&ocid=mailsignout |archivedate=١٦ی شوباتی ٢٠١٧}}</ref><ref name="secret-life-of-aunt">{{cite news|title=The secret life of Kim Jong-un's aunt, who has lived in the U.S. since 1998 |url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/the-secret-life-of-kim-jong-uns-aunt-who-has-lived-in-the-us-since-1998/2016/05/26/522e4ec8-12d7-11e6-a9b5-bf703a5a7191_story.html |work=The Washington Post |date=27 May 2016 |accessdate=28 May 2016 |quote=They can reveal, for example, that Kim Jong-un was born in 1984 – not 1982 or 1983, as has been widely believed. The reason they're certain? It was the same year that their first son was born. "He and my son were playmates from birth. I changed both of their diapers", Ko said with a laugh. |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160529082608/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/the-secret-life-of-kim-jong-uns-aunt-who-has-lived-in-the-us-since-1998/2016/05/26/522e4ec8-12d7-11e6-a9b5-bf703a5a7191_story.html |archivedate=29 May 2016}}</ref> | birth_place = Pyongyang, North Korea | death_date = | death_place = | resting_place = | nationality = | spouse = {{ھاوسەرگیری|ڕی سۆل جو|٢٠٠٩}} | partner = | children = کیم جو ئای و لەوانەیە دوو دانەی تر ھەبێت | alma_mater = Kim Il-sung University{{ھن}}Kim Il-sung Military University | allegiance = {{flag|North Korea}} | branch = {{flagicon image|Flag of the Korean People's Army (1992–1993).svg}} Korean People's Army | serviceyears = 2010–present | rank = [[File:Marshal_of_the_DPRK_rank_insignia.svg|30px]] Marshal of the Republic | commands = {{flagicon image|Standard of the Supreme Commander of the Korean People's Army.svg}} Supreme Commander | signature = Kim Jong-un Signature.svg | footnotes = {{Collapsible list |titlestyle = background-color:#FFCCFF; |title = Central institution membership |bullets = on | 2012–present: Member, Presidium of the Political Bureau of the 7th Central Committee of the Workers' Party of Korea | 2012–present: Member, Political Bureau of the 6th, 7th Central Committee of the Workers' Party of Korea | 2010–present: Member, 6th, 7th Central Committee of the Workers' Party of Korea | 2014–present: Deputy, 13th Supreme People's Assembly }} ---- {{Collapsible list |titlestyle= background-color:#FFCCFF; |title=Other offices held |bullets=on | 2012–present: Chairman, Central Military Commission of the Workers' Party of Korea | 2010–2012: Vice Chairman, Central Military Commission of the Workers' Party of Korea }} ---- {{چینی ناوەند}}'''}کۆماری دیموکراتی گەلی کۆریا'''{{ھن}} {{flatlist| * {{big|'''←'''}} کیم جۆنگ-ئیل * ''Current holder'' }} {{کۆتایی}} }} {{Infobox Korean name |title = '''کیم جۆنگ-ئون''' یان '''کیم جۆنگ-ئون''' |image =Kim Jong-un (Korean and Chinese characters).svg |image_size = 160px |caption = «کیم جۆنگ-ئون» بە شێوە زاری Chosŏn'gŭl دەقی (سەرەوە) و بە شێوە زاری hancha دەقی (خوارەوەیان). |context = north |hangul = {{linktext|김|정|은}} |hanja = {{lang|ko|{{linktext|金|正|恩}}}}<ref name="hanja">{{cite web |url=https://web.archive.org/liveweb/http://news.naver.com/main/hotissue/read.nhn?mid=hot&sid1=100&gid=438117&cid=565935&iid=259968&oid=020&aid=0002171110&ptype=011 |script-title=ko:[北 막오른 김정은 시대]조선중앙통신 보도, 金正銀(Ｘ) 金正恩 |publisher=Naver |date=2 October 2010 |accessdate=2 December 2010 |language=ko}}</ref> |rr = Gim Jeong(-)eun |mr = Kim Chŏngŭn }} '''کیم جۆنگ ئون''' لەدایکبووی ٨ی کانوونی دووەمی ١٩٨٣ لە[[پیۆنگیانگ]] لە [[کۆریای باکوور]]. کەسایەتی سیاسیی [[کۆریای باکوور]]ە و لە ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ بووەتە سەرۆکی [[کۆریای باکوور]] ئەمەش دوای مردنی باوکی (١٩٤١–٢٠١١) و باوەگەورەی کە لەھەمان پۆستدا بوون، دواتریش لەوەتەی ١١ی نیسانی ٢٠١٢ بوو بە سکرتێری گشتی حیزبی کرێکارانی کۆریا. پێشتریش چەندین پلە و پۆستی لە وڵاتەکەی وەرگرتبوو وەک سەرۆکی ھێزی نیشتمانیی کۆریا و چەندین پلەی دی. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{پۆلی کۆمنز}} {{تووڵی دەروازە|کۆریا|ژیاننامە|کۆریای باکوور|سیاسەت}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:مارشاڵەکان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٣]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ١٩٨٠]] [[پۆل:ژەنەڕالەکانی کۆریای باکوور]] [[پۆل:دەرچووانی زانکۆی کیم ئیل-سۆنگ]] [[پۆل:خەڵکی کۆریای باکوور بە ڕەسەن ژاپۆنی]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی ئایینەکان]] i0a2vm7voezfgqrto1s59tsnt8wkk0j 969629 969622 2022-08-10T20:52:06Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific-prefix = | name = کیم جۆنگ ئون | native_name = {{lower|0.1em|{{nobold|{{lang|ko|김정은}}}}}} | image = Kim Jong Un with Honor Guard portrait.jpg | caption = کیم لە نیسانی ٢٠١٨ | office = سێیەم ڕێبەری باڵای کۆریای باکوور | president = کیم یۆنگ نام | premier = چۆی یۆنگ-ریم{{ھن}}پاک پۆنگ جو | term_start = ١٧ کانوونی یەکەم ٢٠١١ | term_end = | predecessor = [[کیم جۆنگ ئیل]] | successor = | office1 = سەرۆکی پارتی کرێکارانی کۆریای باکوور | term_start1 = ٩ ئایار ٢٠١٦{{ھن}}First Secretary: ١١ نیسان ٢٠١٢ – ٩ ئایار ٢٠١٦ | term_end1 = | deputy1 = کیم یۆنگ-چۆل | predecessor1 = کیم جۆنگ ئیل (سکرتێری گشتی) | successor1 = | office2 = سەرۆکی لیژنەی کاروباری دەوڵەت | deputy2 = ھوانگ پیۆنگ-سۆ{{ھن}}چۆی ریۆنگ-ھای{{ھن}}پاک پۆنگ جو | term_start2 = ٣٠ حوزەیران ٢٠١٦ | term_end2 = | predecessor2 = ''دامەزراندنی ئۆفیس'' | successor2 = | deputy3 = کیم یۆنگ چون{{ھن}}ڕی یۆنگ-مو{{ھن}}جانگ سۆنگ-تایک{{ھن}}ئۆ کوک-ڕیۆل{{ھن}}چۆی ریۆنگ-ھای{{ھن}}ھوانگ پیۆنگ-سۆ | term_start3 = ١٣ نیسان ٢٠١٢ | term_end3 = ٣٠ حوزەیران ٢٠١٦{{ھن}}کۆمسیۆنی بەرگری نیشتیمانی | predecessor3 = کیم جۆنگ-ئیل | successor3 = ''دامەزراندنی ئۆفیس'' | office4 = سەرۆکی کۆمیسۆنی سەربازیی ناوەندی | term_start4 = ١١ نیسان ٢٠١٢{{ھن}}Acting: ١٧ کانوونی یەکەم ٢٠١١ – ١١ نیسان ٢٠١٢ | term_end4 = | deputy4 = چۆی ریۆنگ-ھای{{ھن}}ڕی یۆنگ-ھۆ{{ھن}}ھوانگ پیۆنگ-سۆ | predecessor4 = کیم جۆنگ-ئیل | successor4 = | office5 = سەرۆکی مەکتەبی سیاسی | term_start5 = ١١ نیسان ٢٠١٢{{ھن}}Acting: ١٧ کانوونی یەکەم ٢٠١١ – ١١ نیسان ٢٠١٢ | term_end5 = | deputy5 = | predecessor5 = کیم جۆنگ-ئیل | successor5 = | office6 = فەرماندەی باڵای سوپای گەلی کۆریا | term_start6 = ٣٠ کانوونی یەکەم ٢٠١١ | term_end6 = | predecessor6 = کیم جۆنگ ئیل | successor6 = | birth_date = {{birth date and age|1983|1|8|df=y}}{{ھن}}(South Korean records)<ref name=NYTRodman>{{cite news|title=Rodman Gives Details on Trip to North Korea |work=The New York Times |date=9 September 2013 |url=https://www.nytimes.com/2013/09/10/world/asia/rodman-gives-details-on-trip-to-north-korea.html |accessdate=10 September 2013 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130910200226/http://www.nytimes.com/2013/09/10/world/asia/rodman-gives-details-on-trip-to-north-korea.html |archivedate=10 September 2013}}</ref>{{ھن}}{{birth date and age|1984|1|8|df=y}}{{ھن}}(American records)<ref>{{cite web |url=http://www.msn.com/en-au/news/world/we-finally-know-the-age-of-north-korean-dictator-kim-jong-un/ar-BBu4zLO?li=AAgfLCP&ocid=mailsignout |title=We finally know the age of North Korean dictator Kim Jong Un |website=www.msn.com |accessdate=20 May 2017 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170216233643/http://www.msn.com/en-au/news/world/we-finally-know-the-age-of-north-korean-dictator-kim-jong-un/ar-BBu4zLO?li=AAgfLCP&ocid=mailsignout |archivedate=١٦ی شوباتی ٢٠١٧}}</ref><ref name="secret-life-of-aunt">{{cite news|title=The secret life of Kim Jong-un's aunt, who has lived in the U.S. since 1998 |url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/the-secret-life-of-kim-jong-uns-aunt-who-has-lived-in-the-us-since-1998/2016/05/26/522e4ec8-12d7-11e6-a9b5-bf703a5a7191_story.html |work=The Washington Post |date=27 May 2016 |accessdate=28 May 2016 |quote=They can reveal, for example, that Kim Jong-un was born in 1984 – not 1982 or 1983, as has been widely believed. The reason they're certain? It was the same year that their first son was born. "He and my son were playmates from birth. I changed both of their diapers", Ko said with a laugh. |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160529082608/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/the-secret-life-of-kim-jong-uns-aunt-who-has-lived-in-the-us-since-1998/2016/05/26/522e4ec8-12d7-11e6-a9b5-bf703a5a7191_story.html |archivedate=29 May 2016}}</ref> | birth_place = Pyongyang, North Korea | death_date = | death_place = | resting_place = | nationality = | spouse = {{ھاوسەرگیری|ڕی سۆل جو|٢٠٠٩}} | partner = | children = کیم جو ئای و لەوانەیە دوو دانەی تر ھەبێت | alma_mater = Kim Il-sung University{{ھن}}Kim Il-sung Military University | allegiance = {{flag|North Korea}} | branch = {{flagicon image|Flag of the Korean People's Army (1992–1993).svg}} Korean People's Army | serviceyears = 2010–present | rank = [[File:Marshal_of_the_DPRK_rank_insignia.svg|30px]] Marshal of the Republic | commands = {{flagicon image|Standard of the Supreme Commander of the Korean People's Army.svg}} Supreme Commander | signature = Kim Jong-un Signature.svg | footnotes = {{Collapsible list |titlestyle = background-color:#FFCCFF; |title = Central institution membership |bullets = on | 2012–present: Member, Presidium of the Political Bureau of the 7th Central Committee of the Workers' Party of Korea | 2012–present: Member, Political Bureau of the 6th, 7th Central Committee of the Workers' Party of Korea | 2010–present: Member, 6th, 7th Central Committee of the Workers' Party of Korea | 2014–present: Deputy, 13th Supreme People's Assembly }} ---- {{Collapsible list |titlestyle= background-color:#FFCCFF; |title=Other offices held |bullets=on | 2012–present: Chairman, Central Military Commission of the Workers' Party of Korea | 2010–2012: Vice Chairman, Central Military Commission of the Workers' Party of Korea }} ---- {{چینی ناوەند}}'''}کۆماری دیموکراتی گەلی کۆریا'''{{ھن}} {{flatlist| * {{big|'''←'''}} کیم جۆنگ-ئیل * ''Current holder'' }} {{کۆتایی}} }} {{Infobox Korean name |title = '''کیم جۆنگ-ئون''' یان '''کیم جۆنگ-ئون''' |image =Kim Jong-un (Korean and Chinese characters).svg |image_size = 160px |caption = «کیم جۆنگ-ئون» بە شێوە زاری Chosŏn'gŭl دەقی (سەرەوە) و بە شێوە زاری hancha دەقی (خوارەوەیان). |context = north |hangul = {{linktext|김|정|은}} |hanja = {{lang|ko|{{linktext|金|正|恩}}}}<ref name="hanja">{{cite web |url=https://web.archive.org/liveweb/http://news.naver.com/main/hotissue/read.nhn?mid=hot&sid1=100&gid=438117&cid=565935&iid=259968&oid=020&aid=0002171110&ptype=011 |script-title=ko:[北 막오른 김정은 시대]조선중앙통신 보도, 金正銀(Ｘ) 金正恩 |publisher=Naver |date=2 October 2010 |accessdate=2 December 2010 |language=ko}}</ref> |rr = Gim Jeong(-)eun |mr = Kim Chŏngŭn }} '''کیم جۆنگ ئون''' لەدایکبووی ٨ی کانوونی دووەمی ١٩٨٣ لە[[پیۆنگیانگ]] لە [[کۆریای باکوور]]. کەسایەتی سیاسیی [[کۆریای باکوور]]ە و لە ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ بووەتە سەرۆکی [[کۆریای باکوور]] ئەمەش دوای مردنی باوکی (١٩٤١–٢٠١١) و باوەگەورەی کە لەھەمان پۆستدا بوون، دواتریش لەوەتەی ١١ی نیسانی ٢٠١٢ بوو بە سکرتێری گشتی حیزبی کرێکارانی کۆریا. پێشتریش چەندین پلە و پۆستی لە وڵاتەکەی وەرگرتبوو وەک سەرۆکی ھێزی نیشتمانیی کۆریا و چەندین پلەی دی. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{پۆلی کۆمنز}} {{تووڵی دەروازە|کۆریا|ژیاننامە|کۆریای باکوور|سیاسەت}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:مارشاڵەکان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٣]] [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ١٩٨٠]] [[پۆل:ژەنەڕالەکانی کۆریای باکوور]] [[پۆل:دەرچووانی زانکۆی کیم ئیل-سۆنگ]] [[پۆل:خەڵکی کۆریای باکوور بە ڕەسەن ژاپۆنی]] [[پۆل:ڕەخنەگرانی ئایینەکان]] [[پۆل:فەرمانڕەوا کۆمۆنیستەکان]] jkoqufy84zt0rhzjk0wt2jegten9oei 0 120556 969564 833376 2022-08-10T16:48:20Z Rashid Developer 51532 wikitext text/x-wiki {{unreferenced|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} {{بێ بەستەر|date=نیسان ٢٠١٧}} [[پەڕگە:Eniac.jpg|وێنۆک|ئینیاک]] '''ئینیاک''' (ENIAC) - (کورتکراوەی:Electronic Numerical Integrator And Computer) یەکەم کۆمپیوتەری ئەلیکتڕۆنی بوو کە لەساڵی ١٩٤٨ درووستکرا و لەلایەن (John Mauchly) و (J. Presper Eckert) کاری دیزاینی بۆکرابوو، کۆمپیوتەرەکە نزیکەی ١٧.٥٠٠ ڤاکیوم تیوب (vacuum tubes) تێدابەکارهاتبوو. قەبارەکەی بە قەد ژوورێک گەورە بوو وە کێشی نزیکەی ٣٠ تەن بوو. ئینیاک بەزۆری بۆکارووباری سەربازی بەکاردەهات بەتایبەتی بۆ ژمێریاری سەربازی و ژمێریاری وزەی ئەتۆمی هتد.. {{کورت}} {{تووڵی دەروازە|کۆمپیوتەر}} [[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]] [[پۆل:کۆمپیوتەرەکان]] r5vz8dh3c6151ija8dccjjpjalwbmwy 969565 969564 2022-08-10T16:49:29Z Rashid Developer 51532 Added links wikitext text/x-wiki {{unreferenced|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} {{بێ بەستەر|date=نیسان ٢٠١٧}} [[پەڕگە:Eniac.jpg|وێنۆک|ئینیاک]] '''ئینیاک''' (ENIAC) - (کورتکراوەی:Electronic Numerical Integrator And Computer) یەکەم کۆمپیوتەری ئەلیکتڕۆنی بوو کە لەساڵی ١٩٤٦ درووستکرا و لەلایەن (John Mauchly) و (J. Presper Eckert) کاری دیزاینی بۆکرابوو، کۆمپیوتەرەکە نزیکەی ١٧.٥٠٠ ڤاکیوم تیوب (vacuum tubes) تێدابەکارهاتبوو. قەبارەکەی بە قەد ژوورێک گەورە بوو وە کێشی نزیکەی ٣٠ تەن بوو. ئینیاک بەزۆری بۆکارووباری سەربازی بەکاردەهات بەتایبەتی بۆ ژمێریاری سەربازی و ژمێریاری وزەی ئەتۆمی هتد.. {{کورت}} {{تووڵی دەروازە|کۆمپیوتەر}} [[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]] [[پۆل:کۆمپیوتەرەکان]] qt4r9510rz1d8karw8oh6a119bbz9dm 969567 969565 2022-08-10T17:13:06Z Sakura emad 42467 بەسەرداچوونەوە (بچووک) wikitext text/x-wiki {{+R}}{{بێ بەستەر|date=نیسان ٢٠١٧}} [[پەڕگە:Eniac.jpg|وێنۆک|ئینیاک]] '''ئینیاک''' (ENIAC) - (کورتکراوەی:Electronic Numerical Integrator And Computer) یەکەم کۆمپیوتەری ئەلیکتڕۆنی بوو کە لەساڵی ١٩٤٥ درووستکرا<ref>{{cite web|title=3.2 First Generation Electronic Computers (1937-1953)|url=https://www.phy.ornl.gov/csep/ov/node10.html|website=www.phy.ornl.gov}}</ref><ref name=":0">{{cite web|title=ENIAC on Trial – 1. Public Use|url=http://www.ushistory.org/more/eniac/public.htm|access-date=2018-05-16|website=www.ushistory.org|at=Search for ''1945''|quote=The ENIAC machine [...] was reduced to practice no later than the date of commencement of the use of the machine for the Los Alamos calculations, December 10, 1945.}}</ref> و لەلایەن (John Mauchly) و (J. Presper Eckert) کاری دیزاینی بۆکرابوو، کۆمپیوتەرەکە نزیکەی ١٧.٥٠٠ ڤاکیوم تیوب (vacuum tubes) تێدابەکارهاتبوو. قەبارەکەی بە قەد ژوورێک گەورە بوو وە کێشی نزیکەی ٣٠ تەن بوو. ئینیاک بەزۆری بۆکارووباری سەربازی بەکاردەهات بەتایبەتی بۆ ژمێریاری سەربازی و ژمێریاری وزەی ئەتۆمی هتد.. == سەرچاوەکان == <references /> {{کورت}}{{تووڵی دەروازە|کۆمپیوتەر}} [[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]] [[پۆل:کۆمپیوتەرەکان]] t8ktgrsq7jwypk8vnrhr8dgd7yn8h5p 0 120813 969616 907715 2022-08-10T20:22:55Z ئاسۆ 30 +داتابۆکس wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} [[پەڕگە:Lady Adela.jpg|وێنۆک|'''سەون''' و [[عادیلە خانم]] لە ناوەڕاستدان، ساڵی ١٩١٩]] '''ئیلی بانیستەر سەون''' (بە [[ئینگلیزی]]: Major Ely Bannister Soane، [[١٨٨١]]-[[١٩٢٣]]) ناسراو بە «'''مێجەرسۆن'''»، ئەفسەری سیاسیی سوپای [[بریتانیا]] و نووسەر و زمانناس بوو. ==ژیان== ساڵی ١٩٠٢ وەک کارمەندێکی بانک دەنێررێت بۆ ئێران و لەوێ زمانی فارسی فێر دەبێت. لە ساڵی ١٩٠٥ بە ساختە موسڵمانبوونی ڕادەگەیەنێت. لە ١٩٠٧ کاری بانک بەجێ دەھێڵێت و وەک گەشتیار بە ناوچەکەدا دەگەڕێت.<ref>https://www.librarything.com/author/ebsloane</ref> لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان فێری کوردی دەبێت و لە ساڵی ١٩٠٩ بە شێوەی بازرگانێکی فارس و بەناوی «غولام حوسێن شیرازی»ەوە دەچێت بۆ [[ھەڵەبجە]] و پتر لە شەش مانگ لە ماڵی وەسمان پاشادا، نزیک لە [[عادیلە خانم]] و [[تاھیر بەگی جاف]]دا، ماوەتەوە. زۆر ھاموشۆی خەڵک و دیوەخانەکان و بازاڕەکانی کردووە. لەم بەسەرھاتانەی کتێبێک بە ناوێ «گەشتێکی شاراوە بۆ میسۆپۆتامیا و کوردستان» دەنووسێت کە زانیارییەکی زۆری لەسەر زمان و داب و نەریتی کوردی تێدایە. ھەروەھا بە باشی زمانی کوردیش فێر بووە و چەند کتێبی فێرکاریشی بۆ زمانی کوردی نووسیوە. دوای ئەوەی کە ڕاستییەکەی دەردەکەوێت بە دزیوەوە کوردستان بەجێ دەھێڵێت.<ref>[http://skurd.net/index.php/2014-08-05-07-18-33/566-2014-09-28-13-42-12 یەکەم رۆژنامەى کوردى لە کوردستاندا لەلایەن مێجەرسۆنەوە دەرکراوە] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141002061939/http://skurd.net/index.php/2014-08-05-07-18-33/566-2014-09-28-13-42-12 |date= ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ }}، [[سەلام ناوخۆش]]، زانکۆى سەلاحەدین</ref> لە کاتی [[شەڕی جیھانیی یەکەم]] (١٩١٤-١٩١٨) لەگەڵ سوپای ئینگیزدا دەگەڕێتەوە بۆ عێراق. لە سەرەتای ساڵی ١٩١٨ەوە ھەتا ٢٧/١/١٩١٩ بە یارمەتیی [[شوکری فەزڵی]]ەوە توانی ٦٧ ژمارە لە ڕۆژنامەی [[تێگەیشتنی ڕاستی]] بڵاو بکاتەوە.<ref>http://www.kurdishacademy.org/?q=node/774</ref> لە نێوان ساڵانی ١٩١٩ بۆ ١٩٢١ و لە کاتی شۆڕشی [[شێخ مەحموودی حەفید]]، ئەفسەری سیاسیی سوپای [[بریتانیا]] لە باکووری عێراق بووە.<ref>http://disquietreservations.blogspot.com/2013/07/british-major-ely-banister-soane-on.html</ref> [[پەڕگە:Ely Bannister Soane trip Istanbul to Halabja.jpg|وێنۆک|نەخشەڕێگایەکی گوگڵ بۆ سەفەرەکەی مێجەرسۆن لە [[ئەستەمبوڵ|ئەستانەوە]] بۆ [[ھەڵەبجە|هەڵەبجە]].]] ساڵی ١٩٢١ دەگەڕێتەوە بۆ [[بریتانیا]] و پاش دوو ساڵ لە [[٢٤ی شوبات]]ی [[١٩٢٣]] بە ھۆی نەخۆشینەوە دەمرێت. ئەو ماڵەی کە لە سلێمانیدا تێیدا ژیاوە ئێستا کراوە بە مۆزەخانە.<ref>{{Cite web |url=http://rudaw.net/sorani/kurdistan/0401201520 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٥ی ئازاری ٢٠١٦ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160305043926/http://rudaw.net/sorani/kurdistan/0401201520 |بەستەری شکاو=yes }}</ref> ==بەرھەمە چاپکراوەکانی == * Report on the Sulaimania district of Kurdistan. ١٩١٠ * Grammar of the Kurmanji or Kurdish Language. لەندەن، ١٩١٣ * Elementary Kurmanji Grammar، ١٩١٣. <ref>McCarus, Ernest N., A Kurdish Grammar: Descriptive Analysis of theKurdish of Sulaimaniya, Iraq.</ref> * Elementary Kurdish Grammar. بەغدا، ١٩١٩ * To Mesopotamia and Kurdistan in Disguise: With Historical Notices of the Kurdish Tribes and the Chaldeans of Kurdistan. ١٩٢٣<ref>http://www.amazon.com/Mesopotamia-Kurdistan-Disguise-Historical-Chaldeans/dp/0957561237/ref=sr_1_2?s=books&ie=UTF8&qid=1430434157&sr=1-2</ref> ==سەرچاوەکان== {{reflist}} {{کۆلکە}} {{زمانی کوردی}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە}} [[پۆل:مردووانی ١٩٢٣]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨١]] [[پۆل:نووسەرانی بریتانیی سەدەی ٢١ەم]] [[پۆل:کوردناسەکان]] [[پۆل:زمانەوانانی کوردی]] q6re6wokuavxqbaf5gryn5fubo457z0 4 133799 969661 960693 2022-08-10T21:22:17Z Sakura emad 42467 /* چۆنییەتی بەکارهێنانی مافی بارکەران */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکیپیدیا:پرسگا/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(60d) |counter = 5 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{HelpArchive}} |minthreadsleft = 2 |minthreadstoarchive = 1 }} {{ویکیپیدیا:پرسگا/سەرپەڕە}} {{clear}} <!-- تکایە دەستکاریی بەشەکانی سەر ئێرە مەکە و پرسیارەکەت ڕاستەوخۆ لەخوارەوەی ئێرەوە بنووسە --> == وتار نووسین == ئەمەوێت وتارێک بنووسم لەبارەی ھونەرمەند نێچیر ھەورامی کە پێکدێت لە ژیاننامە و ناوی بەرھەمەکانی ھونەرمەند یاخود تەواوی ژیاننامەکەیتان بە نوسراو بۆ بنێرم ئەتوانن بڵاویبکەنەوە؟ <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:RANJ NAWZAD|RANJ NAWZAD]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:RANJ NAWZAD#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/RANJ NAWZAD|بەشدارییەکان]]) ١٥:١٥، ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC)</small> :سڵاو بەڕێز {{وب|RANJ NAWZAD}} وتارەکان پێویستە شوێن سیاسەتەکانی ویکیپیدیا بکەون کە سێ سیاسەتی سەرەکی [[ویکیپیدیا:وتار چییە؟|وتار]] نووسین بریتیە لە [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] ئایا ئەتوانن بەم شێوەیە وتارەکە دەستەبەر بکەن؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٤٥، ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::ھەموو خاڵەکانی بەرێزتان وتتان لە وتارەکەیا لەبەرچاوگیراوە بۆیە تکایە رێگە بدەن وتارەکە بڵاو بکەمەوە یاخود بۆ ئێوەی بنێرم تاوەکو ئێوەش لای خۆتانەوە پێداچونەوەی پێ بکەن و بڵاویبکەنەوە <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:RANJ NAWZAD|RANJ NAWZAD]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:RANJ NAWZAD#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/RANJ NAWZAD|بەشدارییەکان]]) ٢١:٢٠، ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC)</small> == چۆنییەتی بەکارهێنانی مافی بارکەران == من مافی بارکەرم هەیە بەڵام چۆن وێنەی نائازادی پێ بارکەم؟ وابزانم لە کوموز دەکرێت، ئەی بەڵام هەر بەشێوەی وێنەی ئازاد دەکرێت؟.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] کۆمنز ھەرگیز ڕێگە نادات پەڕگەی نائازاد لێی باربکرێت بڕوانە [[c:Commons:Fair_use|Commons:Fair use]] ئەوان تەنھا ڕێگە بە پەڕگەی ئازاد دەدەن یاسای بەکارھێنانی نائازادی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ھەنێک وڵات جێبەجێ ناکرێت بۆیە و کۆمنز بۆ سەرجەم وڵاتانی جیھانە و تەنھا بۆ ئەو وڵاتانە نییە کە یاسای بەکارھێنانی نائازادی دادی ئەمریکا جێبەجێ دەکەن و جگە لەوەش ئەمە ڕێگر دەبێت لەو سیاسەتەی کە لە کۆمنز ھەیە و دەڵێت ھەموو پەڕگەکانی ئازادن بۆ بەکارھێنان و لەبەرگرتنەوە لەھەر شوێنێک کە ویسترا، گەر پەڕگەیەکی نائازاد ھەیە پێویستە لە ناوەخۆ باری بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 79kb84ljwz5v1u0aqa39vccjcj7yey6 3 134072 969582 969472 2022-08-10T19:02:47Z Aram 25981 /* داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم */ وەڵام wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(7d) |counter = 10 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{سەرقاڵ}} ---- {{تۆخ|{{ناوەڕاست|{{دوایین جار دەستکاری کراوە لەلایەن}}}}}} <!--{{پەیامەکان بۆ کۆمەڵگە}}--> {{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} {{ھن|٥}} <!-- تکایە دەستکاریی بەشی سەرەوە مەکە --> == چاکردنی ساڵە کۆچییەکان == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٩:٥٣، ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٤٧١٨١٩٨٩}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> سڵاو بەڕێز ئارام، سپاس بۆ بەسەرداچوونەوەی وتارەکان، پێشنیارێکم ھەیوو، پێم وابێت ھەڵەیەک ھەبوو لە گۆڕینی ساڵە کۆچیەکان بۆ زاینی، کە بۆ نموونە ١٣٧٤کۆچی کرابوو لە ١٩٩٢ لەجیاتی ١٩٥٤. حەزم کرد ئاگادارتان بکەمەوە نەک کێشەیەک لە سیستەمەکە ھەبێت. زۆر سپاس[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Daniel abdullah}} ساڵی زایینی = ساڵی کۆچی + ٦٢١. وا نییە؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٣٣، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :: سڵاو، نا منیش جاران وام ئەزانی وایە، بەڵام ئەوە ھەڵەیە،<br> ::بەشێوەیەکی گشتی ئاوا ئەکرێت، بۆ کۆچی مانگی کە سوننەکان بەکاری ئەھێنن(جیاوازە لە کۆچی خۆریی کە شیعەکان بەکاری ئەبەن) بە ھەرحاڵ ئەمە یاساکەیە <br> ::زاینی= ((کۆچی*0.97)+622)، <br> ::کۆچی=((ساڵی زاینی-622)*1.03)<br> ::بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە [https://jostrans.org/issue17/art_darani.php ئێرە]، ھەڵبەت مانگەکانیش کێشە دروست ئەکەن، بۆ ئەوەی وردتر گۆڕانکاریەکان بکەن بەتایبەت ئەگەر مانگ و ڕۆژی لەگەڵ بوو [https://www.islamicity.org/hijri-gregorian-converter/# ئەمە] بەکار ببەن زۆر بێ کێشەیە.<br> ::ڕێز و سڵاو[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏١١:٥٩، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::{{وب|Daniel abdullah}} زۆر سپاس بۆ ڕوونکردنەوەکانت! حەز دەکەم ڕای {{وب|Calak|Serchia}} وەرگرین و قسەیەک لەم بارەوە بکەن. من کەمێک سەرم لێ تێک چووە! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٤٩، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::: شایەنی نییە براکەم، منیش تازە فێری ئەوە بووم، دەستی بەڕێزتان خۆش بێت هۆکارەکەی ئێوە بوون، لەشتان ساخ بێت.[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٦، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::::نازانم ئێستا بەدیاریکراوی کێشەکە لەکوێ دروست بووە. بۆ گۆڕینی ساڵی کۆچی بە زایینی، ئەوەی بزانم حسابێکی ئاسانی نییە و کێشە لە ئاڵوگۆڕ دروست دەبێت. ھەرچۆن بێت، باشترە ویکیی عەرەبی یان ئینگلیزی بکرێتە سەرچاوە لەم بابەتە. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٨:٢٤، ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) == وشە نەشیاوەکان == سڵاو کاک ئارام، وابزانم پێڕستێکی وشە نەشیاوەکانت دروست کردبوو بۆ ئەوەی فلتەر بیانگرێ، ئەتوانی پەڕەکەم لەگەڵ هاوبەش بکەی ئەرک نەبێ؟ &#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٧:١٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Épine}} بەڵێ، وا بوو. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و ئەمەی خواریش پێڕستێکە لەو وشە ھەڵبژێردراوانەی خرانە ناو پاڵێوەرەکە. {{collapse top|1=وشە نالەبارەکان|indent=20px}} {{Div col|٦}} # ئاخ # ئەحمەق # ئەھا # باوەحیز # بیژی # بێ شەرەف # بێ شەڕەف # بێ نامووس # بێتام # بێشەرەف # بێشەڕەف # بێنامووس # پۆرن # پۆڕن # پیسایی # پیسکە # تڕ # تڕکن # تڕکەن # تڕن # تڕەھات # تس # تەڕەماش # توڕەھات # تووڕکە # تووڕەھات # جڕت # جندە # چووک # چووك # حەیوان # حۆل # حیز # حیزباب # خوێڕی # خۆش # داکت بگیەم # داوێنپیس # دایکحیز # دایەحیز # دەسپەڕ # دەستپەڕ # دەڵەسەگ # دەیووس # دەییووس # دوجنسە # دووجنسە # دێڵەسەگ # زیناکار # سکس # سكس # سکسی # سكسی # سمت # سەگباب # سۆزانی # سێکس # سێكس # سێكسی # سێکسی # شەواڵپیس # شێت # عەقەبماندە # فس # فسکن # فسکەن # فڵتەفڵت # فەحە # فەعۆ # فیڕان # قسەی بێ مانا # قسەی بێمانا # قسەی حیز # قسەی قۆڕ # قسەی ھیچ و پووچ # قن # قنگ # قنگدەر # قنگەر # قەحبە # قەحپە # قەشمەر # قەشمەڕ # قوز # قوزلێس # قوزمژ # قولەڕەش # قولی # قون # قوون # قووندەر # قۆڵتڕ # کابلەمە # كەر # کەر # کەللەپوت # کەلەپوت # كوز # کوز # کوزپەرست # کوزلێس # کوونی # کۆم # کۆیلە # كیر # کیر # كێر # کێر # گان # گاندان # گاندەر # گانکردن # گایراو # گایین # گمیز # گمێز # گەڵ و گوان # گەڵ و گون # گەڵوگون # گەواد # گەوج # گەوواد # گەی # گو # گوان # گون # گوو # گووکردن # گوون # گوێدرێژ # گێژ # گێل # لاژگ # لاژە لاژ # لاژەلاژ # لووسکە # لێزبیان # مژین # مشتاو # مشتە # مەززە # مەزە # مەمك # مەمک # مەمکۆڵان # مەمکۆڵە # میز # نابار # ناحەز # ناشرین # ناشیرین # نالەبار # ناوگەڵ # نێرەموک # ھاوڕەگەزخواز # هەتیو # ھەتیو # هەتیوو # ھەتیوو # ھەڵمیزان # ھێلکە گون # ھێلکەگون # وراغ # وڵاخ # وەحشی {{Div col end}} {{Collapse bottom}} :سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٤٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە {{وب|Aram}} هەرچەندە ئەمە کاری من نییە، بەڵام ئەمە بە چەند زمانی کوردی لە خۆ گرتووە، واتا هەر بە شێوەی سلێمانییە، یان هەولێری و هەڵەبجەی و کەرکوکیشی تێدایە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٤، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) : {{وب|ئارۆ سالار محمود}} ئاسایییە ھەر کەسێک بەشداری بکات. ھەر وشەیەکی ناشرین بێت بێت داخلی دەکەین جا لە ھەر ناوچەیەک بەکاربێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٤٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::باشە ئەم خشتەیە ئەو وشە ناشرینانە لە ویکیپیدتا دەسڕێتەوە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} نەخێر، نایان سڕێتەوە، تەنیا دەیانگرێت و تاگێکیان لێ دەدات تا بەکارھێنەران زووتر بیانبینن و بەسەرداچوونەوەیان بۆ بکەن. زۆر دەستکاریی خراپی گرتووە تا ئێستا، بەڵام ھەندێ جار ئەو وشانە بە نیازێکی باشەوە بەکاردێن، بەڵام ئەو تاگەی ھەر لێ دەدرێت و لێرەدا گەر زانرا بە نیازێکی باشەوە بەکارھاتووە، دەستکارییەکە پووچەڵ ناکرێتەوە. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و بیخوێنەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:١٠، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Aram}} چەند دانەیەکت نەنوسییەوە، لەکوێ بینوسم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} بە لێدوانێک لە خوار ئەم لێدوانەوە بینووسە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{وب|ئارۆ سالار محمود}} گەر تا حەفتەیەک دوای ئەم لێدوانەم وشەکان نەنووسیت، ئەوا بەشەکە ئەرشیڤ دەکرێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٤٣، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار == مامۆستا ئارام سڵاو. ئەم تیۆری واپرینگێنیە کێشەی چیە؟ من خەریکم کاری لە سەر دەکەم. [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٤، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Ebrequ}} لەبەرئەوەی وتارەکە [[وپ:ئبس|بێسەرچاوە]] بوو، تاگی پێشنیاری سڕینەوەم لێی دابوو. تکایە ھەرکاتێک کاری وتارێکت تەواو نەکردبوو، ئەوا لە [[بەکارھێنەر:Ebrequ/خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێکەت]] کاری لەسەر بکە و کە تەواوت کرد، ئەوسا دەتوانیت بیگوازیتەوە بۆ سەر وتار یان دەتوانی کەڵک لە تاگی {{دا|ئامادەکردن}} وەرگریت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥٨، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::ئەم گرفتەی چارەسەر دەکەم و لەمەودوا بێ پێی رێساکان کار دەکەم [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٠، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Ebrequ}} دەستەکانت خۆش بن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١١، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Hamayahmad|Hamayahmad]]ەوە (‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو مامۆستا ئارام وەک بەڕێزتان ئاگادارکراوەنەتەوە هەر پرسیارێکم بێت لەبەڕێزتان بیکه‌م پرسیارەکەی منیش ئەوەیە ئایە دەستکاریکردنەکان بەپێی زۆری ئەگۆڕدرێ (یانی زۆری ژمارەی کەسەکان کە کۆک بن لەسەر زانیاریەک) یان بەپێی ڕاسترین سەرچاوە زۆر سوپاس --[[بەکارھێنەر:Hamayahmad|Hamayahmad]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamayahmad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Hamayahmad}} و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا! ھەموو سەرچاوەیەک خۆی بە ڕاستترین سەرچاوە دەزانێت و ئێمە ناتوانین بڕیاری ئەوە بدەین کە کێ ڕاستترینە. بۆ دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان، بڕوانە [[وپ:دسب]]. زۆر جار یەک کەس دەستکارییەکی دیاریکراو دەکات و کاتێک کار گەیشتە پووچەڵکردنەوەی دەستکاری و/یان [[وپ:شەڕە دەستکاری]]، ئەوا باشترین کار ئەوەیە لەسەر پەڕەی وتووێژی وتارەکە وتووێژی لەسەر بکەن و بە [[وپ:یەکدەنگی]] بگەنە ئەنجامێک. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٤، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> ‏١٩:٤٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Quiddity (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم == سڵاو کاک ئارام، تکایە ھەر مافێکی پێمە لێمی بستێنەوە. پێم خۆش نییە ئەو مافانە بۆ کەسێکی ناچالاک بمێننەوە. زۆر سپاس. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏٠٩:٣٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Ahrir}} لە ویکیپیدیا، بەمە دەڵێم ھەواڵی جەرگبڕ! بە تۆ و داواکەشت دەڵێم بەکارھێنەری ڕاستەقینە کە نایەوێت بەناچالاکی و بەخۆڕایی مافی ھەبێت. من زۆر زۆر سپاسی ئەو خۆبەختکردنەت دەکەم کە ماوەیەکی ئێجگار زۆرە لە ویکیپیدیا لەگەڵمان بەسەرت بردووە و کردووتن! ھیوادارم کاتێکی ترت بێتەوە دەست و سەرمان لێ بەیتەوە. بۆ شارەکانی ئێرانیش، جارجار سەردانێک بکە و بزانە ئاگاداریت بۆ ھاتووە یان نا چونکە پێش بڵاوکردنەوە، یەک دوو جارێک ئاگادارتان دەکەمەوە. تا حەفتەیەکی تر، مافەکانت لێ ناسێنمەوە سا بەشکووم باشتر بیری لێ بکەیتەوە. دوای حەفتەکە، داواکەت جێبەجێ دەکەم. ھەردەم سەرکەوتوو بیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) irzkrquugv4o2qjac77hok4i4wahg1k 969593 969582 2022-08-10T19:28:10Z Ahrir 41791 wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(7d) |counter = 10 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{سەرقاڵ}} ---- {{تۆخ|{{ناوەڕاست|{{دوایین جار دەستکاری کراوە لەلایەن}}}}}} <!--{{پەیامەکان بۆ کۆمەڵگە}}--> {{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} {{ھن|٥}} <!-- تکایە دەستکاریی بەشی سەرەوە مەکە --> == چاکردنی ساڵە کۆچییەکان == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٩:٥٣، ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٤٧١٨١٩٨٩}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> سڵاو بەڕێز ئارام، سپاس بۆ بەسەرداچوونەوەی وتارەکان، پێشنیارێکم ھەیوو، پێم وابێت ھەڵەیەک ھەبوو لە گۆڕینی ساڵە کۆچیەکان بۆ زاینی، کە بۆ نموونە ١٣٧٤کۆچی کرابوو لە ١٩٩٢ لەجیاتی ١٩٥٤. حەزم کرد ئاگادارتان بکەمەوە نەک کێشەیەک لە سیستەمەکە ھەبێت. زۆر سپاس[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Daniel abdullah}} ساڵی زایینی = ساڵی کۆچی + ٦٢١. وا نییە؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٣٣، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :: سڵاو، نا منیش جاران وام ئەزانی وایە، بەڵام ئەوە ھەڵەیە،<br> ::بەشێوەیەکی گشتی ئاوا ئەکرێت، بۆ کۆچی مانگی کە سوننەکان بەکاری ئەھێنن(جیاوازە لە کۆچی خۆریی کە شیعەکان بەکاری ئەبەن) بە ھەرحاڵ ئەمە یاساکەیە <br> ::زاینی= ((کۆچی*0.97)+622)، <br> ::کۆچی=((ساڵی زاینی-622)*1.03)<br> ::بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە [https://jostrans.org/issue17/art_darani.php ئێرە]، ھەڵبەت مانگەکانیش کێشە دروست ئەکەن، بۆ ئەوەی وردتر گۆڕانکاریەکان بکەن بەتایبەت ئەگەر مانگ و ڕۆژی لەگەڵ بوو [https://www.islamicity.org/hijri-gregorian-converter/# ئەمە] بەکار ببەن زۆر بێ کێشەیە.<br> ::ڕێز و سڵاو[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏١١:٥٩، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::{{وب|Daniel abdullah}} زۆر سپاس بۆ ڕوونکردنەوەکانت! حەز دەکەم ڕای {{وب|Calak|Serchia}} وەرگرین و قسەیەک لەم بارەوە بکەن. من کەمێک سەرم لێ تێک چووە! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٤٩، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::: شایەنی نییە براکەم، منیش تازە فێری ئەوە بووم، دەستی بەڕێزتان خۆش بێت هۆکارەکەی ئێوە بوون، لەشتان ساخ بێت.[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٦، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::::نازانم ئێستا بەدیاریکراوی کێشەکە لەکوێ دروست بووە. بۆ گۆڕینی ساڵی کۆچی بە زایینی، ئەوەی بزانم حسابێکی ئاسانی نییە و کێشە لە ئاڵوگۆڕ دروست دەبێت. ھەرچۆن بێت، باشترە ویکیی عەرەبی یان ئینگلیزی بکرێتە سەرچاوە لەم بابەتە. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٨:٢٤، ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) == وشە نەشیاوەکان == سڵاو کاک ئارام، وابزانم پێڕستێکی وشە نەشیاوەکانت دروست کردبوو بۆ ئەوەی فلتەر بیانگرێ، ئەتوانی پەڕەکەم لەگەڵ هاوبەش بکەی ئەرک نەبێ؟ &#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٧:١٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Épine}} بەڵێ، وا بوو. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و ئەمەی خواریش پێڕستێکە لەو وشە ھەڵبژێردراوانەی خرانە ناو پاڵێوەرەکە. {{collapse top|1=وشە نالەبارەکان|indent=20px}} {{Div col|٦}} # ئاخ # ئەحمەق # ئەھا # باوەحیز # بیژی # بێ شەرەف # بێ شەڕەف # بێ نامووس # بێتام # بێشەرەف # بێشەڕەف # بێنامووس # پۆرن # پۆڕن # پیسایی # پیسکە # تڕ # تڕکن # تڕکەن # تڕن # تڕەھات # تس # تەڕەماش # توڕەھات # تووڕکە # تووڕەھات # جڕت # جندە # چووک # چووك # حەیوان # حۆل # حیز # حیزباب # خوێڕی # خۆش # داکت بگیەم # داوێنپیس # دایکحیز # دایەحیز # دەسپەڕ # دەستپەڕ # دەڵەسەگ # دەیووس # دەییووس # دوجنسە # دووجنسە # دێڵەسەگ # زیناکار # سکس # سكس # سکسی # سكسی # سمت # سەگباب # سۆزانی # سێکس # سێكس # سێكسی # سێکسی # شەواڵپیس # شێت # عەقەبماندە # فس # فسکن # فسکەن # فڵتەفڵت # فەحە # فەعۆ # فیڕان # قسەی بێ مانا # قسەی بێمانا # قسەی حیز # قسەی قۆڕ # قسەی ھیچ و پووچ # قن # قنگ # قنگدەر # قنگەر # قەحبە # قەحپە # قەشمەر # قەشمەڕ # قوز # قوزلێس # قوزمژ # قولەڕەش # قولی # قون # قوون # قووندەر # قۆڵتڕ # کابلەمە # كەر # کەر # کەللەپوت # کەلەپوت # كوز # کوز # کوزپەرست # کوزلێس # کوونی # کۆم # کۆیلە # كیر # کیر # كێر # کێر # گان # گاندان # گاندەر # گانکردن # گایراو # گایین # گمیز # گمێز # گەڵ و گوان # گەڵ و گون # گەڵوگون # گەواد # گەوج # گەوواد # گەی # گو # گوان # گون # گوو # گووکردن # گوون # گوێدرێژ # گێژ # گێل # لاژگ # لاژە لاژ # لاژەلاژ # لووسکە # لێزبیان # مژین # مشتاو # مشتە # مەززە # مەزە # مەمك # مەمک # مەمکۆڵان # مەمکۆڵە # میز # نابار # ناحەز # ناشرین # ناشیرین # نالەبار # ناوگەڵ # نێرەموک # ھاوڕەگەزخواز # هەتیو # ھەتیو # هەتیوو # ھەتیوو # ھەڵمیزان # ھێلکە گون # ھێلکەگون # وراغ # وڵاخ # وەحشی {{Div col end}} {{Collapse bottom}} :سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٤٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە {{وب|Aram}} هەرچەندە ئەمە کاری من نییە، بەڵام ئەمە بە چەند زمانی کوردی لە خۆ گرتووە، واتا هەر بە شێوەی سلێمانییە، یان هەولێری و هەڵەبجەی و کەرکوکیشی تێدایە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٤، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) : {{وب|ئارۆ سالار محمود}} ئاسایییە ھەر کەسێک بەشداری بکات. ھەر وشەیەکی ناشرین بێت بێت داخلی دەکەین جا لە ھەر ناوچەیەک بەکاربێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٤٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::باشە ئەم خشتەیە ئەو وشە ناشرینانە لە ویکیپیدتا دەسڕێتەوە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} نەخێر، نایان سڕێتەوە، تەنیا دەیانگرێت و تاگێکیان لێ دەدات تا بەکارھێنەران زووتر بیانبینن و بەسەرداچوونەوەیان بۆ بکەن. زۆر دەستکاریی خراپی گرتووە تا ئێستا، بەڵام ھەندێ جار ئەو وشانە بە نیازێکی باشەوە بەکاردێن، بەڵام ئەو تاگەی ھەر لێ دەدرێت و لێرەدا گەر زانرا بە نیازێکی باشەوە بەکارھاتووە، دەستکارییەکە پووچەڵ ناکرێتەوە. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و بیخوێنەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:١٠، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Aram}} چەند دانەیەکت نەنوسییەوە، لەکوێ بینوسم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} بە لێدوانێک لە خوار ئەم لێدوانەوە بینووسە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{وب|ئارۆ سالار محمود}} گەر تا حەفتەیەک دوای ئەم لێدوانەم وشەکان نەنووسیت، ئەوا بەشەکە ئەرشیڤ دەکرێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٤٣، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار == مامۆستا ئارام سڵاو. ئەم تیۆری واپرینگێنیە کێشەی چیە؟ من خەریکم کاری لە سەر دەکەم. [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٤، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Ebrequ}} لەبەرئەوەی وتارەکە [[وپ:ئبس|بێسەرچاوە]] بوو، تاگی پێشنیاری سڕینەوەم لێی دابوو. تکایە ھەرکاتێک کاری وتارێکت تەواو نەکردبوو، ئەوا لە [[بەکارھێنەر:Ebrequ/خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێکەت]] کاری لەسەر بکە و کە تەواوت کرد، ئەوسا دەتوانیت بیگوازیتەوە بۆ سەر وتار یان دەتوانی کەڵک لە تاگی {{دا|ئامادەکردن}} وەرگریت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥٨، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::ئەم گرفتەی چارەسەر دەکەم و لەمەودوا بێ پێی رێساکان کار دەکەم [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٠، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Ebrequ}} دەستەکانت خۆش بن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١١، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Hamayahmad|Hamayahmad]]ەوە (‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو مامۆستا ئارام وەک بەڕێزتان ئاگادارکراوەنەتەوە هەر پرسیارێکم بێت لەبەڕێزتان بیکه‌م پرسیارەکەی منیش ئەوەیە ئایە دەستکاریکردنەکان بەپێی زۆری ئەگۆڕدرێ (یانی زۆری ژمارەی کەسەکان کە کۆک بن لەسەر زانیاریەک) یان بەپێی ڕاسترین سەرچاوە زۆر سوپاس --[[بەکارھێنەر:Hamayahmad|Hamayahmad]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamayahmad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Hamayahmad}} و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا! ھەموو سەرچاوەیەک خۆی بە ڕاستترین سەرچاوە دەزانێت و ئێمە ناتوانین بڕیاری ئەوە بدەین کە کێ ڕاستترینە. بۆ دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان، بڕوانە [[وپ:دسب]]. زۆر جار یەک کەس دەستکارییەکی دیاریکراو دەکات و کاتێک کار گەیشتە پووچەڵکردنەوەی دەستکاری و/یان [[وپ:شەڕە دەستکاری]]، ئەوا باشترین کار ئەوەیە لەسەر پەڕەی وتووێژی وتارەکە وتووێژی لەسەر بکەن و بە [[وپ:یەکدەنگی]] بگەنە ئەنجامێک. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٤، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> ‏١٩:٤٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Quiddity (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم == سڵاو کاک ئارام، تکایە ھەر مافێکی پێمە لێمی بستێنەوە. پێم خۆش نییە ئەو مافانە بۆ کەسێکی ناچالاک بمێننەوە. زۆر سپاس. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏٠٩:٣٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Ahrir}} لە ویکیپیدیا، بەمە دەڵێم ھەواڵی جەرگبڕ! بە تۆ و داواکەشت دەڵێم بەکارھێنەری ڕاستەقینە کە نایەوێت بەناچالاکی و بەخۆڕایی مافی ھەبێت. من زۆر زۆر سپاسی ئەو خۆبەختکردنەت دەکەم کە ماوەیەکی ئێجگار زۆرە لە ویکیپیدیا لەگەڵمان بەسەرت بردووە و کردووتن! ھیوادارم کاتێکی ترت بێتەوە دەست و سەرمان لێ بەیتەوە. بۆ شارەکانی ئێرانیش، جارجار سەردانێک بکە و بزانە ئاگاداریت بۆ ھاتووە یان نا چونکە پێش بڵاوکردنەوە، یەک دوو جارێک ئاگادارتان دەکەمەوە. تا حەفتەیەکی تر، مافەکانت لێ ناسێنمەوە سا بەشکووم باشتر بیری لێ بکەیتەوە. دوای حەفتەکە، داواکەت جێبەجێ دەکەم. ھەردەم سەرکەوتوو بیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سپاس کاک ئارام، بەڵێ بەداخەوە و ناڕاستەوخۆش لەڕووی ناچارییەوە ویکیپیدیا بەجێدەھێڵم، ھیوادارام پڕۆژەکە بەرەوپێشتر بچێت و لە داھاتووشدا دەرفەت بێت کە بێمەوە، بۆ مافەکانیش باشتر وایە کەسانێکی تازەھاتووی بەتوانا بیگرنە دەست. منیش ئێستا خەیاڵم ڕاحەت بوو و ئێرە بەجێدەھێڵم و جار جاریش ھەتا تەواوبوونی پڕۆژەکە سەیری ویکیپیدیا دەکەمەوە. ئەو دوو ساڵە زۆر خۆشحاڵم کە کاتم لەگەڵ کەسانێکی وەکوو ئێوە بەسەربرد و توانیمان بەشی خۆمان خزمەتی ویکییەکەمان بکەین و ھەروەھا زۆر شتان لە ئێوە و ویکیپیدیا فێربووم (وەکوو: نووسینی کوردی، بێلایەنی و ھەندێکیش مێژوو، جوگرافیا، زانست و ھتد). زۆر سپاس بۆ ھەمووتان، ھەر بمێنن و بژین. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏١٩:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) gdy1o47tssj8inlv9egbh35pdm36uax 969597 969593 2022-08-10T19:29:19Z Ahrir 41791 /* داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم */ wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(7d) |counter = 10 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{سەرقاڵ}} ---- {{تۆخ|{{ناوەڕاست|{{دوایین جار دەستکاری کراوە لەلایەن}}}}}} <!--{{پەیامەکان بۆ کۆمەڵگە}}--> {{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} {{ھن|٥}} <!-- تکایە دەستکاریی بەشی سەرەوە مەکە --> == چاکردنی ساڵە کۆچییەکان == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٩:٥٣، ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٤٧١٨١٩٨٩}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> سڵاو بەڕێز ئارام، سپاس بۆ بەسەرداچوونەوەی وتارەکان، پێشنیارێکم ھەیوو، پێم وابێت ھەڵەیەک ھەبوو لە گۆڕینی ساڵە کۆچیەکان بۆ زاینی، کە بۆ نموونە ١٣٧٤کۆچی کرابوو لە ١٩٩٢ لەجیاتی ١٩٥٤. حەزم کرد ئاگادارتان بکەمەوە نەک کێشەیەک لە سیستەمەکە ھەبێت. زۆر سپاس[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Daniel abdullah}} ساڵی زایینی = ساڵی کۆچی + ٦٢١. وا نییە؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٣٣، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :: سڵاو، نا منیش جاران وام ئەزانی وایە، بەڵام ئەوە ھەڵەیە،<br> ::بەشێوەیەکی گشتی ئاوا ئەکرێت، بۆ کۆچی مانگی کە سوننەکان بەکاری ئەھێنن(جیاوازە لە کۆچی خۆریی کە شیعەکان بەکاری ئەبەن) بە ھەرحاڵ ئەمە یاساکەیە <br> ::زاینی= ((کۆچی*0.97)+622)، <br> ::کۆچی=((ساڵی زاینی-622)*1.03)<br> ::بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە [https://jostrans.org/issue17/art_darani.php ئێرە]، ھەڵبەت مانگەکانیش کێشە دروست ئەکەن، بۆ ئەوەی وردتر گۆڕانکاریەکان بکەن بەتایبەت ئەگەر مانگ و ڕۆژی لەگەڵ بوو [https://www.islamicity.org/hijri-gregorian-converter/# ئەمە] بەکار ببەن زۆر بێ کێشەیە.<br> ::ڕێز و سڵاو[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏١١:٥٩، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::{{وب|Daniel abdullah}} زۆر سپاس بۆ ڕوونکردنەوەکانت! حەز دەکەم ڕای {{وب|Calak|Serchia}} وەرگرین و قسەیەک لەم بارەوە بکەن. من کەمێک سەرم لێ تێک چووە! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٤٩، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::: شایەنی نییە براکەم، منیش تازە فێری ئەوە بووم، دەستی بەڕێزتان خۆش بێت هۆکارەکەی ئێوە بوون، لەشتان ساخ بێت.[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٦، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::::نازانم ئێستا بەدیاریکراوی کێشەکە لەکوێ دروست بووە. بۆ گۆڕینی ساڵی کۆچی بە زایینی، ئەوەی بزانم حسابێکی ئاسانی نییە و کێشە لە ئاڵوگۆڕ دروست دەبێت. ھەرچۆن بێت، باشترە ویکیی عەرەبی یان ئینگلیزی بکرێتە سەرچاوە لەم بابەتە. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٨:٢٤، ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) == وشە نەشیاوەکان == سڵاو کاک ئارام، وابزانم پێڕستێکی وشە نەشیاوەکانت دروست کردبوو بۆ ئەوەی فلتەر بیانگرێ، ئەتوانی پەڕەکەم لەگەڵ هاوبەش بکەی ئەرک نەبێ؟ &#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٧:١٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Épine}} بەڵێ، وا بوو. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و ئەمەی خواریش پێڕستێکە لەو وشە ھەڵبژێردراوانەی خرانە ناو پاڵێوەرەکە. {{collapse top|1=وشە نالەبارەکان|indent=20px}} {{Div col|٦}} # ئاخ # ئەحمەق # ئەھا # باوەحیز # بیژی # بێ شەرەف # بێ شەڕەف # بێ نامووس # بێتام # بێشەرەف # بێشەڕەف # بێنامووس # پۆرن # پۆڕن # پیسایی # پیسکە # تڕ # تڕکن # تڕکەن # تڕن # تڕەھات # تس # تەڕەماش # توڕەھات # تووڕکە # تووڕەھات # جڕت # جندە # چووک # چووك # حەیوان # حۆل # حیز # حیزباب # خوێڕی # خۆش # داکت بگیەم # داوێنپیس # دایکحیز # دایەحیز # دەسپەڕ # دەستپەڕ # دەڵەسەگ # دەیووس # دەییووس # دوجنسە # دووجنسە # دێڵەسەگ # زیناکار # سکس # سكس # سکسی # سكسی # سمت # سەگباب # سۆزانی # سێکس # سێكس # سێكسی # سێکسی # شەواڵپیس # شێت # عەقەبماندە # فس # فسکن # فسکەن # فڵتەفڵت # فەحە # فەعۆ # فیڕان # قسەی بێ مانا # قسەی بێمانا # قسەی حیز # قسەی قۆڕ # قسەی ھیچ و پووچ # قن # قنگ # قنگدەر # قنگەر # قەحبە # قەحپە # قەشمەر # قەشمەڕ # قوز # قوزلێس # قوزمژ # قولەڕەش # قولی # قون # قوون # قووندەر # قۆڵتڕ # کابلەمە # كەر # کەر # کەللەپوت # کەلەپوت # كوز # کوز # کوزپەرست # کوزلێس # کوونی # کۆم # کۆیلە # كیر # کیر # كێر # کێر # گان # گاندان # گاندەر # گانکردن # گایراو # گایین # گمیز # گمێز # گەڵ و گوان # گەڵ و گون # گەڵوگون # گەواد # گەوج # گەوواد # گەی # گو # گوان # گون # گوو # گووکردن # گوون # گوێدرێژ # گێژ # گێل # لاژگ # لاژە لاژ # لاژەلاژ # لووسکە # لێزبیان # مژین # مشتاو # مشتە # مەززە # مەزە # مەمك # مەمک # مەمکۆڵان # مەمکۆڵە # میز # نابار # ناحەز # ناشرین # ناشیرین # نالەبار # ناوگەڵ # نێرەموک # ھاوڕەگەزخواز # هەتیو # ھەتیو # هەتیوو # ھەتیوو # ھەڵمیزان # ھێلکە گون # ھێلکەگون # وراغ # وڵاخ # وەحشی {{Div col end}} {{Collapse bottom}} :سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٤٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە {{وب|Aram}} هەرچەندە ئەمە کاری من نییە، بەڵام ئەمە بە چەند زمانی کوردی لە خۆ گرتووە، واتا هەر بە شێوەی سلێمانییە، یان هەولێری و هەڵەبجەی و کەرکوکیشی تێدایە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٤، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) : {{وب|ئارۆ سالار محمود}} ئاسایییە ھەر کەسێک بەشداری بکات. ھەر وشەیەکی ناشرین بێت بێت داخلی دەکەین جا لە ھەر ناوچەیەک بەکاربێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٤٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::باشە ئەم خشتەیە ئەو وشە ناشرینانە لە ویکیپیدتا دەسڕێتەوە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} نەخێر، نایان سڕێتەوە، تەنیا دەیانگرێت و تاگێکیان لێ دەدات تا بەکارھێنەران زووتر بیانبینن و بەسەرداچوونەوەیان بۆ بکەن. زۆر دەستکاریی خراپی گرتووە تا ئێستا، بەڵام ھەندێ جار ئەو وشانە بە نیازێکی باشەوە بەکاردێن، بەڵام ئەو تاگەی ھەر لێ دەدرێت و لێرەدا گەر زانرا بە نیازێکی باشەوە بەکارھاتووە، دەستکارییەکە پووچەڵ ناکرێتەوە. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و بیخوێنەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:١٠، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Aram}} چەند دانەیەکت نەنوسییەوە، لەکوێ بینوسم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} بە لێدوانێک لە خوار ئەم لێدوانەوە بینووسە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{وب|ئارۆ سالار محمود}} گەر تا حەفتەیەک دوای ئەم لێدوانەم وشەکان نەنووسیت، ئەوا بەشەکە ئەرشیڤ دەکرێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٤٣، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار == مامۆستا ئارام سڵاو. ئەم تیۆری واپرینگێنیە کێشەی چیە؟ من خەریکم کاری لە سەر دەکەم. [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٤، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Ebrequ}} لەبەرئەوەی وتارەکە [[وپ:ئبس|بێسەرچاوە]] بوو، تاگی پێشنیاری سڕینەوەم لێی دابوو. تکایە ھەرکاتێک کاری وتارێکت تەواو نەکردبوو، ئەوا لە [[بەکارھێنەر:Ebrequ/خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێکەت]] کاری لەسەر بکە و کە تەواوت کرد، ئەوسا دەتوانیت بیگوازیتەوە بۆ سەر وتار یان دەتوانی کەڵک لە تاگی {{دا|ئامادەکردن}} وەرگریت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥٨، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::ئەم گرفتەی چارەسەر دەکەم و لەمەودوا بێ پێی رێساکان کار دەکەم [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٠، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Ebrequ}} دەستەکانت خۆش بن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١١، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Hamayahmad|Hamayahmad]]ەوە (‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو مامۆستا ئارام وەک بەڕێزتان ئاگادارکراوەنەتەوە هەر پرسیارێکم بێت لەبەڕێزتان بیکه‌م پرسیارەکەی منیش ئەوەیە ئایە دەستکاریکردنەکان بەپێی زۆری ئەگۆڕدرێ (یانی زۆری ژمارەی کەسەکان کە کۆک بن لەسەر زانیاریەک) یان بەپێی ڕاسترین سەرچاوە زۆر سوپاس --[[بەکارھێنەر:Hamayahmad|Hamayahmad]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamayahmad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Hamayahmad}} و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا! ھەموو سەرچاوەیەک خۆی بە ڕاستترین سەرچاوە دەزانێت و ئێمە ناتوانین بڕیاری ئەوە بدەین کە کێ ڕاستترینە. بۆ دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان، بڕوانە [[وپ:دسب]]. زۆر جار یەک کەس دەستکارییەکی دیاریکراو دەکات و کاتێک کار گەیشتە پووچەڵکردنەوەی دەستکاری و/یان [[وپ:شەڕە دەستکاری]]، ئەوا باشترین کار ئەوەیە لەسەر پەڕەی وتووێژی وتارەکە وتووێژی لەسەر بکەن و بە [[وپ:یەکدەنگی]] بگەنە ئەنجامێک. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٤، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> ‏١٩:٤٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Quiddity (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم == سڵاو کاک ئارام، تکایە ھەر مافێکی پێمە لێمی بستێنەوە. پێم خۆش نییە ئەو مافانە بۆ کەسێکی ناچالاک بمێننەوە. زۆر سپاس. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏٠٩:٣٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Ahrir}} لە ویکیپیدیا، بەمە دەڵێم ھەواڵی جەرگبڕ! بە تۆ و داواکەشت دەڵێم بەکارھێنەری ڕاستەقینە کە نایەوێت بەناچالاکی و بەخۆڕایی مافی ھەبێت. من زۆر زۆر سپاسی ئەو خۆبەختکردنەت دەکەم کە ماوەیەکی ئێجگار زۆرە لە ویکیپیدیا لەگەڵمان بەسەرت بردووە و کردووتن! ھیوادارم کاتێکی ترت بێتەوە دەست و سەرمان لێ بەیتەوە. بۆ شارەکانی ئێرانیش، جارجار سەردانێک بکە و بزانە ئاگاداریت بۆ ھاتووە یان نا چونکە پێش بڵاوکردنەوە، یەک دوو جارێک ئاگادارتان دەکەمەوە. تا حەفتەیەکی تر، مافەکانت لێ ناسێنمەوە سا بەشکووم باشتر بیری لێ بکەیتەوە. دوای حەفتەکە، داواکەت جێبەجێ دەکەم. ھەردەم سەرکەوتوو بیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سپاس کاک ئارام، بەڵێ بەداخەوە و ناڕاستەوخۆش لەڕووی ناچارییەوە ویکیپیدیا بەجێدەھێڵم، ھیوادارام پڕۆژەکە بەرەوپێشتر بچێت و لە داھاتووشدا دەرفەت بێت کە بێمەوە، بۆ مافەکانیش باشتر وایە کەسانێکی تازەھاتووی بەتوانا بیگرنە دەست. منیش ئێستا خەیاڵم ڕاحەت بوو و ئێرە بەجێدەھێڵم و جار جاریش ھەتا تەواوبوونی پڕۆژەکە سەیری ویکیپیدیا دەکەمەوە. ئەو دوو ساڵە زۆر خۆشحاڵم کە کاتم لەگەڵ کەسانێکی وەکوو ئێوەم بەسەربرد و توانیمان بەشی خۆمان خزمەتی ویکییەکەمان بکەین و ھەروەھا زۆر شتان لە ئێوە و ویکیپیدیا فێربووم (وەکوو: نووسینی کوردی، بێلایەنی و ھەندێکیش مێژوو، جوگرافیا، زانست و ھتد). زۆر سپاس بۆ ھەمووتان، ھەر بمێنن و بژین. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏١٩:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 9cqwqkn7tx60yil2p4nrrfvhhkx47wp 969604 969597 2022-08-10T19:37:54Z Aram 25981 /* داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم */ وەڵام wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(7d) |counter = 10 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{سەرقاڵ}} ---- {{تۆخ|{{ناوەڕاست|{{دوایین جار دەستکاری کراوە لەلایەن}}}}}} <!--{{پەیامەکان بۆ کۆمەڵگە}}--> {{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} {{ھن|٥}} <!-- تکایە دەستکاریی بەشی سەرەوە مەکە --> == چاکردنی ساڵە کۆچییەکان == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٩:٥٣، ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٤٧١٨١٩٨٩}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> سڵاو بەڕێز ئارام، سپاس بۆ بەسەرداچوونەوەی وتارەکان، پێشنیارێکم ھەیوو، پێم وابێت ھەڵەیەک ھەبوو لە گۆڕینی ساڵە کۆچیەکان بۆ زاینی، کە بۆ نموونە ١٣٧٤کۆچی کرابوو لە ١٩٩٢ لەجیاتی ١٩٥٤. حەزم کرد ئاگادارتان بکەمەوە نەک کێشەیەک لە سیستەمەکە ھەبێت. زۆر سپاس[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Daniel abdullah}} ساڵی زایینی = ساڵی کۆچی + ٦٢١. وا نییە؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٣٣، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :: سڵاو، نا منیش جاران وام ئەزانی وایە، بەڵام ئەوە ھەڵەیە،<br> ::بەشێوەیەکی گشتی ئاوا ئەکرێت، بۆ کۆچی مانگی کە سوننەکان بەکاری ئەھێنن(جیاوازە لە کۆچی خۆریی کە شیعەکان بەکاری ئەبەن) بە ھەرحاڵ ئەمە یاساکەیە <br> ::زاینی= ((کۆچی*0.97)+622)، <br> ::کۆچی=((ساڵی زاینی-622)*1.03)<br> ::بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە [https://jostrans.org/issue17/art_darani.php ئێرە]، ھەڵبەت مانگەکانیش کێشە دروست ئەکەن، بۆ ئەوەی وردتر گۆڕانکاریەکان بکەن بەتایبەت ئەگەر مانگ و ڕۆژی لەگەڵ بوو [https://www.islamicity.org/hijri-gregorian-converter/# ئەمە] بەکار ببەن زۆر بێ کێشەیە.<br> ::ڕێز و سڵاو[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏١١:٥٩، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::{{وب|Daniel abdullah}} زۆر سپاس بۆ ڕوونکردنەوەکانت! حەز دەکەم ڕای {{وب|Calak|Serchia}} وەرگرین و قسەیەک لەم بارەوە بکەن. من کەمێک سەرم لێ تێک چووە! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٤٩، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::: شایەنی نییە براکەم، منیش تازە فێری ئەوە بووم، دەستی بەڕێزتان خۆش بێت هۆکارەکەی ئێوە بوون، لەشتان ساخ بێت.[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٦، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::::نازانم ئێستا بەدیاریکراوی کێشەکە لەکوێ دروست بووە. بۆ گۆڕینی ساڵی کۆچی بە زایینی، ئەوەی بزانم حسابێکی ئاسانی نییە و کێشە لە ئاڵوگۆڕ دروست دەبێت. ھەرچۆن بێت، باشترە ویکیی عەرەبی یان ئینگلیزی بکرێتە سەرچاوە لەم بابەتە. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٨:٢٤، ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) == وشە نەشیاوەکان == سڵاو کاک ئارام، وابزانم پێڕستێکی وشە نەشیاوەکانت دروست کردبوو بۆ ئەوەی فلتەر بیانگرێ، ئەتوانی پەڕەکەم لەگەڵ هاوبەش بکەی ئەرک نەبێ؟ &#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٧:١٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Épine}} بەڵێ، وا بوو. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و ئەمەی خواریش پێڕستێکە لەو وشە ھەڵبژێردراوانەی خرانە ناو پاڵێوەرەکە. {{collapse top|1=وشە نالەبارەکان|indent=20px}} {{Div col|٦}} # ئاخ # ئەحمەق # ئەھا # باوەحیز # بیژی # بێ شەرەف # بێ شەڕەف # بێ نامووس # بێتام # بێشەرەف # بێشەڕەف # بێنامووس # پۆرن # پۆڕن # پیسایی # پیسکە # تڕ # تڕکن # تڕکەن # تڕن # تڕەھات # تس # تەڕەماش # توڕەھات # تووڕکە # تووڕەھات # جڕت # جندە # چووک # چووك # حەیوان # حۆل # حیز # حیزباب # خوێڕی # خۆش # داکت بگیەم # داوێنپیس # دایکحیز # دایەحیز # دەسپەڕ # دەستپەڕ # دەڵەسەگ # دەیووس # دەییووس # دوجنسە # دووجنسە # دێڵەسەگ # زیناکار # سکس # سكس # سکسی # سكسی # سمت # سەگباب # سۆزانی # سێکس # سێكس # سێكسی # سێکسی # شەواڵپیس # شێت # عەقەبماندە # فس # فسکن # فسکەن # فڵتەفڵت # فەحە # فەعۆ # فیڕان # قسەی بێ مانا # قسەی بێمانا # قسەی حیز # قسەی قۆڕ # قسەی ھیچ و پووچ # قن # قنگ # قنگدەر # قنگەر # قەحبە # قەحپە # قەشمەر # قەشمەڕ # قوز # قوزلێس # قوزمژ # قولەڕەش # قولی # قون # قوون # قووندەر # قۆڵتڕ # کابلەمە # كەر # کەر # کەللەپوت # کەلەپوت # كوز # کوز # کوزپەرست # کوزلێس # کوونی # کۆم # کۆیلە # كیر # کیر # كێر # کێر # گان # گاندان # گاندەر # گانکردن # گایراو # گایین # گمیز # گمێز # گەڵ و گوان # گەڵ و گون # گەڵوگون # گەواد # گەوج # گەوواد # گەی # گو # گوان # گون # گوو # گووکردن # گوون # گوێدرێژ # گێژ # گێل # لاژگ # لاژە لاژ # لاژەلاژ # لووسکە # لێزبیان # مژین # مشتاو # مشتە # مەززە # مەزە # مەمك # مەمک # مەمکۆڵان # مەمکۆڵە # میز # نابار # ناحەز # ناشرین # ناشیرین # نالەبار # ناوگەڵ # نێرەموک # ھاوڕەگەزخواز # هەتیو # ھەتیو # هەتیوو # ھەتیوو # ھەڵمیزان # ھێلکە گون # ھێلکەگون # وراغ # وڵاخ # وەحشی {{Div col end}} {{Collapse bottom}} :سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٤٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە {{وب|Aram}} هەرچەندە ئەمە کاری من نییە، بەڵام ئەمە بە چەند زمانی کوردی لە خۆ گرتووە، واتا هەر بە شێوەی سلێمانییە، یان هەولێری و هەڵەبجەی و کەرکوکیشی تێدایە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٤، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) : {{وب|ئارۆ سالار محمود}} ئاسایییە ھەر کەسێک بەشداری بکات. ھەر وشەیەکی ناشرین بێت بێت داخلی دەکەین جا لە ھەر ناوچەیەک بەکاربێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٤٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::باشە ئەم خشتەیە ئەو وشە ناشرینانە لە ویکیپیدتا دەسڕێتەوە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} نەخێر، نایان سڕێتەوە، تەنیا دەیانگرێت و تاگێکیان لێ دەدات تا بەکارھێنەران زووتر بیانبینن و بەسەرداچوونەوەیان بۆ بکەن. زۆر دەستکاریی خراپی گرتووە تا ئێستا، بەڵام ھەندێ جار ئەو وشانە بە نیازێکی باشەوە بەکاردێن، بەڵام ئەو تاگەی ھەر لێ دەدرێت و لێرەدا گەر زانرا بە نیازێکی باشەوە بەکارھاتووە، دەستکارییەکە پووچەڵ ناکرێتەوە. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و بیخوێنەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:١٠، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Aram}} چەند دانەیەکت نەنوسییەوە، لەکوێ بینوسم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} بە لێدوانێک لە خوار ئەم لێدوانەوە بینووسە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{وب|ئارۆ سالار محمود}} گەر تا حەفتەیەک دوای ئەم لێدوانەم وشەکان نەنووسیت، ئەوا بەشەکە ئەرشیڤ دەکرێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٤٣، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار == مامۆستا ئارام سڵاو. ئەم تیۆری واپرینگێنیە کێشەی چیە؟ من خەریکم کاری لە سەر دەکەم. [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٤، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Ebrequ}} لەبەرئەوەی وتارەکە [[وپ:ئبس|بێسەرچاوە]] بوو، تاگی پێشنیاری سڕینەوەم لێی دابوو. تکایە ھەرکاتێک کاری وتارێکت تەواو نەکردبوو، ئەوا لە [[بەکارھێنەر:Ebrequ/خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێکەت]] کاری لەسەر بکە و کە تەواوت کرد، ئەوسا دەتوانیت بیگوازیتەوە بۆ سەر وتار یان دەتوانی کەڵک لە تاگی {{دا|ئامادەکردن}} وەرگریت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥٨، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::ئەم گرفتەی چارەسەر دەکەم و لەمەودوا بێ پێی رێساکان کار دەکەم [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٠، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Ebrequ}} دەستەکانت خۆش بن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١١، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Hamayahmad|Hamayahmad]]ەوە (‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو مامۆستا ئارام وەک بەڕێزتان ئاگادارکراوەنەتەوە هەر پرسیارێکم بێت لەبەڕێزتان بیکه‌م پرسیارەکەی منیش ئەوەیە ئایە دەستکاریکردنەکان بەپێی زۆری ئەگۆڕدرێ (یانی زۆری ژمارەی کەسەکان کە کۆک بن لەسەر زانیاریەک) یان بەپێی ڕاسترین سەرچاوە زۆر سوپاس --[[بەکارھێنەر:Hamayahmad|Hamayahmad]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamayahmad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Hamayahmad}} و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا! ھەموو سەرچاوەیەک خۆی بە ڕاستترین سەرچاوە دەزانێت و ئێمە ناتوانین بڕیاری ئەوە بدەین کە کێ ڕاستترینە. بۆ دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان، بڕوانە [[وپ:دسب]]. زۆر جار یەک کەس دەستکارییەکی دیاریکراو دەکات و کاتێک کار گەیشتە پووچەڵکردنەوەی دەستکاری و/یان [[وپ:شەڕە دەستکاری]]، ئەوا باشترین کار ئەوەیە لەسەر پەڕەی وتووێژی وتارەکە وتووێژی لەسەر بکەن و بە [[وپ:یەکدەنگی]] بگەنە ئەنجامێک. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٤، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> ‏١٩:٤٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Quiddity (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم == سڵاو کاک ئارام، تکایە ھەر مافێکی پێمە لێمی بستێنەوە. پێم خۆش نییە ئەو مافانە بۆ کەسێکی ناچالاک بمێننەوە. زۆر سپاس. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏٠٩:٣٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Ahrir}} لە ویکیپیدیا، بەمە دەڵێم ھەواڵی جەرگبڕ! بە تۆ و داواکەشت دەڵێم بەکارھێنەری ڕاستەقینە کە نایەوێت بەناچالاکی و بەخۆڕایی مافی ھەبێت. من زۆر زۆر سپاسی ئەو خۆبەختکردنەت دەکەم کە ماوەیەکی ئێجگار زۆرە لە ویکیپیدیا لەگەڵمان بەسەرت بردووە و کردووتن! ھیوادارم کاتێکی ترت بێتەوە دەست و سەرمان لێ بەیتەوە. بۆ شارەکانی ئێرانیش، جارجار سەردانێک بکە و بزانە ئاگاداریت بۆ ھاتووە یان نا چونکە پێش بڵاوکردنەوە، یەک دوو جارێک ئاگادارتان دەکەمەوە. تا حەفتەیەکی تر، مافەکانت لێ ناسێنمەوە سا بەشکووم باشتر بیری لێ بکەیتەوە. دوای حەفتەکە، داواکەت جێبەجێ دەکەم. ھەردەم سەرکەوتوو بیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سپاس کاک ئارام، بەڵێ بەداخەوە و ناڕاستەوخۆش لەڕووی ناچارییەوە ویکیپیدیا بەجێدەھێڵم، ھیوادارام پڕۆژەکە بەرەوپێشتر بچێت و لە داھاتووشدا دەرفەت بێت کە بێمەوە، بۆ مافەکانیش باشتر وایە کەسانێکی تازەھاتووی بەتوانا بیگرنە دەست. منیش ئێستا خەیاڵم ڕاحەت بوو و ئێرە بەجێدەھێڵم و جار جاریش ھەتا تەواوبوونی پڕۆژەکە سەیری ویکیپیدیا دەکەمەوە. ئەو دوو ساڵە زۆر خۆشحاڵم کە کاتم لەگەڵ کەسانێکی وەکوو ئێوەم بەسەربرد و توانیمان بەشی خۆمان خزمەتی ویکییەکەمان بکەین و ھەروەھا زۆر شتان لە ئێوە و ویکیپیدیا فێربووم (وەکوو: نووسینی کوردی، بێلایەنی و ھەندێکیش مێژوو، جوگرافیا، زانست و ھتد). زۆر سپاس بۆ ھەمووتان، ھەر بمێنن و بژین. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏١٩:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :قوربانی تۆ کاک {{وب|Ahrir}} لێت تێ دەگەم. T_T ئێمەش خۆشحاڵ بووین کە لەگەڵ کەسێکی بەتوانای وەک ئێوە بەشداریمان لەم ویکییە کردووە و ھیوادارین لە ژیانی ڕاستەقینەتدا سەرکەوتوو بیت و بەرەو پێش بچیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٧، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) tecbvn1y3dy5ulgi8b3og8p97ja0b0c 969605 969604 2022-08-10T19:39:40Z Aram 25981 /* داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم */ دەمبوس wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(7d) |counter = 10 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{سەرقاڵ}} ---- {{تۆخ|{{ناوەڕاست|{{دوایین جار دەستکاری کراوە لەلایەن}}}}}} <!--{{پەیامەکان بۆ کۆمەڵگە}}--> {{لێدوانی بەکارھێنەر:Aram/سەرپەڕە}} {{ھن|٥}} <!-- تکایە دەستکاریی بەشی سەرەوە مەکە --> == چاکردنی ساڵە کۆچییەکان == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٩:٥٣، ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٤٧١٨١٩٨٩}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> سڵاو بەڕێز ئارام، سپاس بۆ بەسەرداچوونەوەی وتارەکان، پێشنیارێکم ھەیوو، پێم وابێت ھەڵەیەک ھەبوو لە گۆڕینی ساڵە کۆچیەکان بۆ زاینی، کە بۆ نموونە ١٣٧٤کۆچی کرابوو لە ١٩٩٢ لەجیاتی ١٩٥٤. حەزم کرد ئاگادارتان بکەمەوە نەک کێشەیەک لە سیستەمەکە ھەبێت. زۆر سپاس[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Daniel abdullah}} ساڵی زایینی = ساڵی کۆچی + ٦٢١. وا نییە؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٣٣، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :: سڵاو، نا منیش جاران وام ئەزانی وایە، بەڵام ئەوە ھەڵەیە،<br> ::بەشێوەیەکی گشتی ئاوا ئەکرێت، بۆ کۆچی مانگی کە سوننەکان بەکاری ئەھێنن(جیاوازە لە کۆچی خۆریی کە شیعەکان بەکاری ئەبەن) بە ھەرحاڵ ئەمە یاساکەیە <br> ::زاینی= ((کۆچی*0.97)+622)، <br> ::کۆچی=((ساڵی زاینی-622)*1.03)<br> ::بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە [https://jostrans.org/issue17/art_darani.php ئێرە]، ھەڵبەت مانگەکانیش کێشە دروست ئەکەن، بۆ ئەوەی وردتر گۆڕانکاریەکان بکەن بەتایبەت ئەگەر مانگ و ڕۆژی لەگەڵ بوو [https://www.islamicity.org/hijri-gregorian-converter/# ئەمە] بەکار ببەن زۆر بێ کێشەیە.<br> ::ڕێز و سڵاو[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏١١:٥٩، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::{{وب|Daniel abdullah}} زۆر سپاس بۆ ڕوونکردنەوەکانت! حەز دەکەم ڕای {{وب|Calak|Serchia}} وەرگرین و قسەیەک لەم بارەوە بکەن. من کەمێک سەرم لێ تێک چووە! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٤٩، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::: شایەنی نییە براکەم، منیش تازە فێری ئەوە بووم، دەستی بەڕێزتان خۆش بێت هۆکارەکەی ئێوە بوون، لەشتان ساخ بێت.[[بەکارھێنەر:Daniel abdullah|Daniel abdullah]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Daniel abdullah|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٦، ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) :::::نازانم ئێستا بەدیاریکراوی کێشەکە لەکوێ دروست بووە. بۆ گۆڕینی ساڵی کۆچی بە زایینی، ئەوەی بزانم حسابێکی ئاسانی نییە و کێشە لە ئاڵوگۆڕ دروست دەبێت. ھەرچۆن بێت، باشترە ویکیی عەرەبی یان ئینگلیزی بکرێتە سەرچاوە لەم بابەتە. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٨:٢٤، ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) == وشە نەشیاوەکان == سڵاو کاک ئارام، وابزانم پێڕستێکی وشە نەشیاوەکانت دروست کردبوو بۆ ئەوەی فلتەر بیانگرێ، ئەتوانی پەڕەکەم لەگەڵ هاوبەش بکەی ئەرک نەبێ؟ &#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٧:١٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Épine}} بەڵێ، وا بوو. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و ئەمەی خواریش پێڕستێکە لەو وشە ھەڵبژێردراوانەی خرانە ناو پاڵێوەرەکە. {{collapse top|1=وشە نالەبارەکان|indent=20px}} {{Div col|٦}} # ئاخ # ئەحمەق # ئەھا # باوەحیز # بیژی # بێ شەرەف # بێ شەڕەف # بێ نامووس # بێتام # بێشەرەف # بێشەڕەف # بێنامووس # پۆرن # پۆڕن # پیسایی # پیسکە # تڕ # تڕکن # تڕکەن # تڕن # تڕەھات # تس # تەڕەماش # توڕەھات # تووڕکە # تووڕەھات # جڕت # جندە # چووک # چووك # حەیوان # حۆل # حیز # حیزباب # خوێڕی # خۆش # داکت بگیەم # داوێنپیس # دایکحیز # دایەحیز # دەسپەڕ # دەستپەڕ # دەڵەسەگ # دەیووس # دەییووس # دوجنسە # دووجنسە # دێڵەسەگ # زیناکار # سکس # سكس # سکسی # سكسی # سمت # سەگباب # سۆزانی # سێکس # سێكس # سێكسی # سێکسی # شەواڵپیس # شێت # عەقەبماندە # فس # فسکن # فسکەن # فڵتەفڵت # فەحە # فەعۆ # فیڕان # قسەی بێ مانا # قسەی بێمانا # قسەی حیز # قسەی قۆڕ # قسەی ھیچ و پووچ # قن # قنگ # قنگدەر # قنگەر # قەحبە # قەحپە # قەشمەر # قەشمەڕ # قوز # قوزلێس # قوزمژ # قولەڕەش # قولی # قون # قوون # قووندەر # قۆڵتڕ # کابلەمە # كەر # کەر # کەللەپوت # کەلەپوت # كوز # کوز # کوزپەرست # کوزلێس # کوونی # کۆم # کۆیلە # كیر # کیر # كێر # کێر # گان # گاندان # گاندەر # گانکردن # گایراو # گایین # گمیز # گمێز # گەڵ و گوان # گەڵ و گون # گەڵوگون # گەواد # گەوج # گەوواد # گەی # گو # گوان # گون # گوو # گووکردن # گوون # گوێدرێژ # گێژ # گێل # لاژگ # لاژە لاژ # لاژەلاژ # لووسکە # لێزبیان # مژین # مشتاو # مشتە # مەززە # مەزە # مەمك # مەمک # مەمکۆڵان # مەمکۆڵە # میز # نابار # ناحەز # ناشرین # ناشیرین # نالەبار # ناوگەڵ # نێرەموک # ھاوڕەگەزخواز # هەتیو # ھەتیو # هەتیوو # ھەتیوو # ھەڵمیزان # ھێلکە گون # ھێلکەگون # وراغ # وڵاخ # وەحشی {{Div col end}} {{Collapse bottom}} :سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٤٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە {{وب|Aram}} هەرچەندە ئەمە کاری من نییە، بەڵام ئەمە بە چەند زمانی کوردی لە خۆ گرتووە، واتا هەر بە شێوەی سلێمانییە، یان هەولێری و هەڵەبجەی و کەرکوکیشی تێدایە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٤، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) : {{وب|ئارۆ سالار محمود}} ئاسایییە ھەر کەسێک بەشداری بکات. ھەر وشەیەکی ناشرین بێت بێت داخلی دەکەین جا لە ھەر ناوچەیەک بەکاربێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٤٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::باشە ئەم خشتەیە ئەو وشە ناشرینانە لە ویکیپیدتا دەسڕێتەوە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} نەخێر، نایان سڕێتەوە، تەنیا دەیانگرێت و تاگێکیان لێ دەدات تا بەکارھێنەران زووتر بیانبینن و بەسەرداچوونەوەیان بۆ بکەن. زۆر دەستکاریی خراپی گرتووە تا ئێستا، بەڵام ھەندێ جار ئەو وشانە بە نیازێکی باشەوە بەکاردێن، بەڵام ئەو تاگەی ھەر لێ دەدرێت و لێرەدا گەر زانرا بە نیازێکی باشەوە بەکارھاتووە، دەستکارییەکە پووچەڵ ناکرێتەوە. [[ویکیپیدیا:دیوەخان_(پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی_٣#وشە_نالەبارەکان|ئەمە وتووێژەکەیە]] و بیخوێنەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:١٠، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Aram}} چەند دانەیەکت نەنوسییەوە، لەکوێ بینوسم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{وب|ئارۆ سالار محمود}} بە لێدوانێک لە خوار ئەم لێدوانەوە بینووسە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{وب|ئارۆ سالار محمود}} گەر تا حەفتەیەک دوای ئەم لێدوانەم وشەکان نەنووسیت، ئەوا بەشەکە ئەرشیڤ دەکرێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٤٣، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار == مامۆستا ئارام سڵاو. ئەم تیۆری واپرینگێنیە کێشەی چیە؟ من خەریکم کاری لە سەر دەکەم. [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٤، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Ebrequ}} لەبەرئەوەی وتارەکە [[وپ:ئبس|بێسەرچاوە]] بوو، تاگی پێشنیاری سڕینەوەم لێی دابوو. تکایە ھەرکاتێک کاری وتارێکت تەواو نەکردبوو، ئەوا لە [[بەکارھێنەر:Ebrequ/خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێکەت]] کاری لەسەر بکە و کە تەواوت کرد، ئەوسا دەتوانیت بیگوازیتەوە بۆ سەر وتار یان دەتوانی کەڵک لە تاگی {{دا|ئامادەکردن}} وەرگریت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥٨، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::ئەم گرفتەی چارەسەر دەکەم و لەمەودوا بێ پێی رێساکان کار دەکەم [[بەکارھێنەر:Ebrequ|Ebrequ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ebrequ|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٠، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Ebrequ}} دەستەکانت خۆش بن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١١، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Hamayahmad|Hamayahmad]]ەوە (‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو مامۆستا ئارام وەک بەڕێزتان ئاگادارکراوەنەتەوە هەر پرسیارێکم بێت لەبەڕێزتان بیکه‌م پرسیارەکەی منیش ئەوەیە ئایە دەستکاریکردنەکان بەپێی زۆری ئەگۆڕدرێ (یانی زۆری ژمارەی کەسەکان کە کۆک بن لەسەر زانیاریەک) یان بەپێی ڕاسترین سەرچاوە زۆر سوپاس --[[بەکارھێنەر:Hamayahmad|Hamayahmad]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamayahmad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو لە ئێوەش {{وب|Hamayahmad}} و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا! ھەموو سەرچاوەیەک خۆی بە ڕاستترین سەرچاوە دەزانێت و ئێمە ناتوانین بڕیاری ئەوە بدەین کە کێ ڕاستترینە. بۆ دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان، بڕوانە [[وپ:دسب]]. زۆر جار یەک کەس دەستکارییەکی دیاریکراو دەکات و کاتێک کار گەیشتە پووچەڵکردنەوەی دەستکاری و/یان [[وپ:شەڕە دەستکاری]]، ئەوا باشترین کار ئەوەیە لەسەر پەڕەی وتووێژی وتارەکە وتووێژی لەسەر بکەن و بە [[وپ:یەکدەنگی]] بگەنە ئەنجامێک. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٤، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> ‏١٩:٤٨، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Quiddity (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == داواکردنی سەندنەوەی مافەکانم == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٩:٣٩، ٧ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٥٢٠٣٦٠}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> سڵاو کاک ئارام، تکایە ھەر مافێکی پێمە لێمی بستێنەوە. پێم خۆش نییە ئەو مافانە بۆ کەسێکی ناچالاک بمێننەوە. زۆر سپاس. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏٠٩:٣٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو کاک {{وب|Ahrir}} لە ویکیپیدیا، بەمە دەڵێم ھەواڵی جەرگبڕ! بە تۆ و داواکەشت دەڵێم بەکارھێنەری ڕاستەقینە کە نایەوێت بەناچالاکی و بەخۆڕایی مافی ھەبێت. من زۆر زۆر سپاسی ئەو خۆبەختکردنەت دەکەم کە ماوەیەکی ئێجگار زۆرە لە ویکیپیدیا لەگەڵمان بەسەرت بردووە و کردووتن! ھیوادارم کاتێکی ترت بێتەوە دەست و سەرمان لێ بەیتەوە. بۆ شارەکانی ئێرانیش، جارجار سەردانێک بکە و بزانە ئاگاداریت بۆ ھاتووە یان نا چونکە پێش بڵاوکردنەوە، یەک دوو جارێک ئاگادارتان دەکەمەوە. تا حەفتەیەکی تر، مافەکانت لێ ناسێنمەوە سا بەشکووم باشتر بیری لێ بکەیتەوە. دوای حەفتەکە، داواکەت جێبەجێ دەکەم. ھەردەم سەرکەوتوو بیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سپاس کاک ئارام، بەڵێ بەداخەوە و ناڕاستەوخۆش لەڕووی ناچارییەوە ویکیپیدیا بەجێدەھێڵم، ھیوادارام پڕۆژەکە بەرەوپێشتر بچێت و لە داھاتووشدا دەرفەت بێت کە بێمەوە، بۆ مافەکانیش باشتر وایە کەسانێکی تازەھاتووی بەتوانا بیگرنە دەست. منیش ئێستا خەیاڵم ڕاحەت بوو و ئێرە بەجێدەھێڵم و جار جاریش ھەتا تەواوبوونی پڕۆژەکە سەیری ویکیپیدیا دەکەمەوە. ئەو دوو ساڵە زۆر خۆشحاڵم کە کاتم لەگەڵ کەسانێکی وەکوو ئێوەم بەسەربرد و توانیمان بەشی خۆمان خزمەتی ویکییەکەمان بکەین و ھەروەھا زۆر شتان لە ئێوە و ویکیپیدیا فێربووم (وەکوو: نووسینی کوردی، بێلایەنی و ھەندێکیش مێژوو، جوگرافیا، زانست و ھتد). زۆر سپاس بۆ ھەمووتان، ھەر بمێنن و بژین. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AHR</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ'''</span>]])} ‏١٩:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :قوربانی تۆ کاک {{وب|Ahrir}} لێت تێ دەگەم. T_T ئێمەش خۆشحاڵ بووین کە لەگەڵ کەسێکی بەتوانای وەک ئێوە بەشداریمان لەم ویکییە کردووە و ھیوادارین لە ژیانی ڕاستەقینەتدا سەرکەوتوو بیت و بەرەو پێش بچیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٧، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) n1mced60oodyrqts3yoi1ah50g3yzvg 0 135057 969829 966266 2022-08-11T10:20:35Z Aram 25981 تۆخکردنی دەستپێک، چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان، باشترکردنی دەستپێک wikitext text/x-wiki {{تێک نەچێ|نەزانینخوازی}} [[پەڕگە:Nechayev.png|وێنۆک|سارجێی نێکایێڤ یەکێک بووە لە ھیچخوازە ڕووسییە کۆنەکان.]] '''ھیچخوازی'''، '''ھیچباوەڕی''' یان '''توناباوەڕی''' ({{بە ئینگلیزی|Nihilism}}، {{بە عەرەبی|عدمية}} • لە ''Nihil'' لە [[لاتینی]]یەوە ھاتووە بە واتای '''ھیچ''') بیر و باوەڕێکی [[فەلسەفە|فەلسەفییە]] کە پێشنیاری باوەڕنەکردن بە یەک یان زیاتر لە لایەنە واتادارەکانی ژیان دەدات. بە گشتی، ھیچخوازی بە شێوازی '''ھیچخوازیی ھەبوونی''' دەبیندرێت، بیردۆزەیەکی فەلسەفەیی کە دەڵێت ژیان ھیچ واتا و نرخێکی نییە و مرۆڤەکانیش بێبایەخ و بێ ئامانجن. ھیچخوازە ئاکارییەکان دووپاتی ئەوە دەکەنەوە کە ھیچ ڕەوشتێکی خۆیی بوونی نییە، ھەروەھا ئەو پێوەرە ڕەوشتیانەی کە بە پەسەند داندراون بە تەواوی و واتایی داھێندراون. ھیچخوازی لەوانەیە بە شێوازەکانی [[مەعریفەتناسی]]، [[زانستی بوون|زانینناسی]]، یان [[مێتافیزیک]]ی ببینرێن، واتا لە ڕووی ھیچخوازییەوە، لە ھەندێک لایەنەوە زانین لە توانادا نییە، یانیش واقیع بوونی نییە. ئەم فەلسەفەیە زۆربەی جار لەگەڵ دەستەواژەی [[بەڕەڵایی کۆمەڵایەتی]]دا بەکاردێت بۆ دەربڕینی ئەو ھەستە بێ ھیواییەی کە کەسێک لەوانەیە درکی پێ بکات دوای زانینی ئەوەی کە ھەبوون بێ سوود و گرنگییە و ھیچ نەریت و یاسا و ڕێسایەک لە ڕاستیدا بوونیان نییە. جووڵانەوەی وەک [[شۆڕش|ڕاپەڕین]] و داھاتووخوازی لەلایەنی خەڵکی ترەوە بە ھیچخواز لە قەڵەم دراون. ھەروەھا ھیچخوازی خەسڵەتێکە کە دەدرێتە پاڵ کات و دەمەکان: بۆ نموونە جان بۆدریارد لە پاڵ چەند کەسانێکی تر سەردەمی پۆست مۆدێرنێتی (پۆست مۆدێرنێتی باری ئابووی و کەلتووری کۆمەڵگەیەکە کە دوای نوێخوازی ھاتووەتە ئاراوە) بە ھیچخواز دەزانن، ھەروەھا ھەندێک لە [[خواناسی|خواناسە دینییەکان]] و کەسایەتییە دینییە دیارەکان دووپاتیان کردووەتەوە کە پۆست مۆدێرنێتی یان زۆرینەی لایەنەکانی نوێخوازی ڕەتکردنەوەیەکی باوەڕدارییان لەگەڵدایە، و بێ باوەڕی بە مەزھەبەکانی ئەوان ھیچخوازی دەنوێنێت. ھیچخوازی زۆرجار دەدرێتە پاڵ ڕەشبینی و شکی تۆخ کە ھەبوون ڕیسوا دەکات. وا باوە لەلای خەڵکی کە ھیچخوازێکی ڕاستەقینە بڕوای بە ھیچ شتێک نییە، دڵسۆز نییە و لەوانەیە ھیچ مەبەستێکی نەبێت لە لەناوبردن زیاتر. ھیچخوازی زۆرجار دەدرێتە پاڵ فەیلسەسوف فریدریش نیچە، کە بانگەشەی ئەوەی کردووە کە کاتێک دێت کە کاریگەرییە مەزنەکانی ھەموو دین و بیر و باوەڕی ئاکاری و زانستی مێتافیزیکی لەناودەبات، و گەوەرەترین کارەسات دروست دەکات لە مێژووی مرۆڤایەتیدا. لە زووەکانی سەدەی ١٩ھەمدا، فریدریش یاکوبی ئەم دەستەواژەیەی بەکارھێنا بۆ وەسفکردنی ئایدیالیزم بە شێوەیەکی خراپ. ھیچخوازی کاتێک بەناوبانگ بوو کە یەکێک لە ڕۆماننووسە ڕووسییەکان بەناوی ئیڤان ئێس تەرگینێڤ لە ڕۆمانەکەیدا بە ناوی ''باوکەکان و کوڕەکان'' (١٨٦٢) دەستەواژەکەی بەکارھێنابوو. لەدوای ئەمەوە لە ڕووسیا جووڵەیەکی گەورە ھاتە ئاراوە کە ھەموو دەسەڵاتێکیان ڕەتدەکردەوە، وەک دینەکان و حکوومەت و دەسەڵاتدارەکان (١٨٣٠–١٩١٧). == مێژوو == === سەدەی ١٩ === [[پەڕگە:Turgenev by Repin.jpg|وێنۆک|ڕۆماننووس ئیڤان ئێس تەرگینێڤ دەستەواژەی ھیچخوازیی بەناوبانگ کرد.]] ناوی «ھیچخوازی» سەرەتا لەلایەن فریدریش ھاینریش یاکوبی (Friedrich Heinrich Jacobi) ئەڵمانییەوە بەکارھێنراوە (١٧٤٣–١٨١٩). یاکوبی ئەم ناوەی بۆ ناساندنی ڕۆشنگەری (ڕاسیۆنالیزم) بەکارھێناوە، بەتایبەتی فەلسەفە «گرنگ»ەکەی [[ئیمانوێل کانت]] کە «وەک دەمەقاڵێیەکە بەرەو بێ مانایی»، کە باس لەوە دەکات کە ھەموو ڕۆشنگەرییەک دەگەڕێتەوە بۆ ھیچخوازی—بۆیەش دەبێت خودی لێ لابدرێت و [[باوەڕ]] وەک جێگرەوەی دابندرێت. برێت دەبڵیو دەیڤس لە نووسراوێکدا دەڵێت: «یەکەم پەرەسەندنی فەلسەفەیی بیرۆکەی ھیچخوازی دەگەڕێتەوە بۆ فریدریش یاکوبی، ئەو کەسایەتییەی کە لە پەیامێکی بەناوبانگدا ڕەخنەی لە بیرۆکەکانی یوھان گۆتلیب فیختە گرتووە لە کەوتنە ناو ھیچخوازییەوە.» دوای بەناوبانگ بوونی دەستەواژەی ھیچخوازی، کە لەلایەن ڕۆماننووس ئیڤان ئێس تەریگنێڤەوە بەناوبانگ بوو، جووڵەیەکی نوێی ڕووسی سەری ھەڵدا بەناوی جووڵەی ھیچخوازی (١٨٦٠–١٩١٧). ئەوان خۆیان بە ھیچخواز ناودەبرت لەبەر ئەوەی ھیچ شتێک کە لەو کاتەدا ھەبوو چاوەکانی تێر نەکردبوون. لەم کاتەدا خەڵکی ھەموو داواکاری و فرمانەکانی حکوومەت و کڵێساکان و خێزانەکانیان پشتگوێ دەخست. بزووتنەوەکە ڕێکخستنێکی کۆمەڵایەتیی پشتگیری دەکرد لەسەر بنەمای ھۆش و فام، فەلسەفەی مادەخوازی وەک سەرچاوەی تەنیا زانیاری و ئازادیی تاکی دیاری کردبوو، ھەروەھا بڵندترین ئامانجی ئەوان بوو. لەم کاتەدا کە ھیچخوازەکان ھەموو خوا و دین و دەسەڵاتێکیان ڕەت دەکردەوە، ھۆکارەکەیان دابووە پاڵ ئازادی. کۆنترین بەکارھێنانی فەلسەفی بۆ دەستەواژەی ھیچخوازی پەیوەندیدارە بە شکەوە. لەبەرئەوەی ھیچخوازەکان ڕاستییە جێگیرەکانی شتەکانیان ڕەت دەکردەوە. === سۆرێن کیەرکێگۆر === [[پەڕگە:Kierkegaard.jpg|وێنۆک|ڕاست|سکێچێکی تەواونەکراوی ١٨٤٠ی [[سۆرێن کیەرکێگۆر]] لەلایەن مامییەوە نیل کریستیان کیەرکێگۆر]] [[سۆرێن کیەرکێگۆر]] (١٨١٣–١٨٥٥) ئاستێکی سەرەتایی ھیچخوازیی ھەبووە، ئەو بە (لێڤێلینگ – Leveling) ناوی بردووە. لێڤێلینگ لای ئەو پڕۆسەی دامرکانەوەی تاک بووە تاکو تایبەتمەندی ئەو کەسایەتییە نامێنێت و ھیچ سوودێک لە ھەبوونیدا ناتواندرێت ببیندرێت: {{وتە|کۆتا ئاستی لێڤێلینگ وەک خامۆشی مەرگ وایە، کە تێیدا تاک گوێی لە ترپەی دڵی خۆی دەبێت تێیدا، بێجووڵەیی وەک کاتی مردن، کە ھیچ شتێک ناتوانێت بیبڕێت، کە ھەموو شتێک تێیدا نوقوم دەبێت، بە بێھێزی. تاکێک دەتوانێت سەرپێچی بکات، بەڵام تاکێک ناتوانێت خۆی لەم پڕۆسەیەدا بگرێت، گەر بە پێچەوانەوە، ئەوە دەیکات بە نوێنەر و ئەو خۆی لە لێڤێلینگ لادەدات. ھەر تاکێک دەتوانێت بەشداری ئەم پڕۆسەیە بکات لە سنوورە بچووکەکەی خۆیدا، بەڵام ئەمە پڕۆسەیەکی خۆییە، لێڤێلینگیش تاک داگیر دەکات.|سۆرێن کیەرکێگۆر}} کیەرکێگۆر، داکۆکیکارێکی ''فەلسەفەی ژیان''، بە گشتی دژی لێڤێلینگ و ئەنجامە ھیچخوازەکانی دواوە، ھەرچەندە ئەو باوڕی وابوو کە «پەروەردەیی دەبێت ئەگەر لە تەمەنێکدا بژیت کە لێڤێلینگ تێیدا ڕوودەدات [لەبەرئەوەی] خەڵکی ناچار دەبن کە بە تەنیا ڕووبەڕووی حوکمی لێڤێلینگ ببنەوە» جۆرج کاتکین دەڵێت کە کیەرکێگۆر دژی لێڤێڵینگ بووە، بۆ ھەر مەبەستێک بێت. کیەرکێگۆر دەڵێت کە ئەو کەسانەی کە دەتوانن بەسەرکەوتوویی بەسەر پڕۆسەی لێڤێڵینگدا زاڵ بن بەھێزتر دەبن و ئەوەش پێیەکی تر دەنوێنێت بەرەو بوون بە خودی خۆی. جیاوازییەک ھەیە لە نێوان بیرکردنەوەی ھیچخوازەکەی کیەرکێگۆر و ھیچخوازیی سەردەمی مۆدێرندا، کیەرکێگۆر بڕوای وابوو کە لێڤێڵینگ دەبێت بە ھۆکار بۆ ژیانێکی بێ واتا، مەبەست، لەگەڵ نرخ. لەکاتێکدا کە ھیچخوازەکانی سەردەمی ھاوچەرخ پێیان وایە کە ھیچ کاتێک ھەر لە سەرەتاشەوە واتا و مەبەست و نرخی نەبووە ھەرچۆنێک بێت. === فریدریش نیچە === [[پەڕگە:Nietzsche187c.jpg|وێنۆک|نیچە لە ١٨٧٥دا]] ھیچخوازی زۆرجار دەدرێتە پاڵ فەیلەسوفی ئەڵمانی [[فریدریش نیچە]]، فریدریش کەسایەتییەک بووە کە توانیوێتی ھیچخوازی بە وردی وەک دیاردەیەکی بەربڵاو لە چاندی خۆراوادا دەستنیشان بکات. ھەرچەندە خەسڵەتەکانی ھیچخوازی لە کارەکانی ئەودا دەبیندرێن، ئەو دەستەواژەکەی بە چەند شێوازێکی جیا جیا بەکارھێناوە، کە واتا و پەیوەندی جیا دەدەن. (کارێن کار) لە بارەی کارەکان و شێوازی تێگەیشتنی نیچە لە ھیچخوازی دەڵێت: «ھەروەک حالەتێکی گرژی وایە، وەک لارسەنگیێک لەنێوان ئەوەی کە ئێمە دەمانەوێت بە نرخی بزانین (یان پێویستمان پێیەتی) و چۆن جیھان کاردەکات.» کاتێک ئێمە درک بەوە دەکەین کە جیھان ئەو بەھا و واتایەی نییە کە ئێمە دەمانەوێت ھەیبێت یان بۆ چەند کاتێکی زۆر پێمان وابووە ھەیبووە، دەکەوینە قەیرانەوە. نیچە دەڵێت لەگەڵ ڕەت کردنەوەی [[مەسیحییەت]] و بەرزبوونەوەی پووکانەوەی سایکۆلۆجی، ھیچخوازی لە ڕاستیدا خەسڵەتی سەردەمی ھاوچەرخە، پێشی وایە کە بەرزبوونەوەی ڕێژەی ھیچخوازەکان ھێشتا ناتەواوە و ھێشتا زیاتری ماوە بەرز ببێتەوە. دەفتەرەکانی نیچە کە بڵاوکراونەتەوە، بە وردی باسی کێشەکانی ھیچخوازی دەکات. نیچە ھیچخوازی بە واڵاکردنەوەی جیھان، بە تایبەتی مرۆڤ، لە واتا، مەبەست/ئامانج، ڕاستی، و نرخ لە قەڵەم دەدات. قەدەکانی ئەم تێبینییانە بەشێکن لە تێڕوانینناسی (Perspectivism)ـی نیچە، یان بیرۆکەکەی کە دەڵێت: زانین بەردەوام لەلایەن کەسێکی شتێکەوەیە: بەردەوام بە تێڕوانینەوە بەستراوەتەوە و ھەرگیز ڕاستییەکی سەلمێنراو نییە. تا ڕادەیەک، لێکدانەوە ھەیە کە وا لە ئێمە دەکات لە جیھان و واتاکەی تێبگەین. لێکدانەوە شتێکە کە ناتوانین بەبێی بژین؛ لەڕاستیدا، شتێکە کە ''پێویستە''. ڕێگەیەک لە لێکدانەوەی جیھان سەرنجدانی ڕەوشتە، کە یەکێکە لە ڕێگە سەرەکییەکان کە خەڵکی بەکاری دەھێنن بۆ دۆزینەوەی واتا لە جیھاندا. نیچە جیاوازی دەکات لە بەینی ڕەوشتێک کە بەھێز و تەندروستە، لەگەڵ دانەیەک کە بێھێزە، بێ گوێدانە ڕادەی بەھێزییەکەی، ڕەوشت بە واتامان دەناسێنێت، جا ئەمە دروست کراو بێت یان چێنراو بێت، یارمەتیمان دەدان کە ژیان ببڕین، ھەرچۆنێک بێت. === ھیچخوازی و بودیزم === [[پەڕگە:Buddha anjali mudra.JPG|ڕاست|220px|وێنۆک]] لە [[بودیزم]]دا، بەتاڵی شتەکان لێکچوونێکی ھەیە لەگەڵ ھیچخوازیدا. ئەمە بە شێوەیەکی سەرەکی لەلایەن فریدریش نیچەوە ئاماژەی پێ کراوە، زانا بودییەکانیش ھۆکاری ئەو لێکچوونەیان گەڕاندووەتەوە بۆ وەرگێڕانە بێھێزەکەی ئەو کاتە. بودا وتوێتی کە ھەموو شتێک، جا فیزیکی بن یان خەیاڵی، بەتاڵن لە ھەر ماددەیەکی ھاوڕا یان سروشتی گرنگ. ئەناتایەکی تری بودیزمش دەڵێت کە ھەبوون لە سروشتدا لە ڕاستیدا گرنگییەکی وای نییە و خودی کەس ھیچ کاریگەرییەکی ئەوتۆی نییە. بەپێی ناجارجونا، فەیلەسوفی سەدەی دووەم، بوونەوەرە ھەستیارەکان بۆ ماوەیەکی کاتیی لە پێنج توخم پێکھاتوون و بەتەنیا بوونیان نییە، واتە لە ڕاستیدا خود بوونی نییە. {{وتە|ڕاستی ڕەسەن بەتاڵە لە پێکھاتەی چەمکی|ناجارجونا}} بەپێی تێگەیشتنی بودییەکان، ئەگەر «ھەبوون» ھەبێت، ئەوا دەبێت ڕێژەیەکی بێ کۆتا بێت. بەپێی لێکۆڵینەوە کۆنەکانی بودیزم، وەک ئەوانەی سارڤاستیڤادا، سروشت بە شێوەیەکی دیالێکتیکی کار دەکات کە تێیدا ھەموو بوونەوەرەکان یەکتری پشتگوێ دەخەن، بەھۆی بەردەوامبوونیشیانەوە ئەمە دەبێتە سیستمێک بۆ ئەوان، دواتریش وردە وردە ئەم سیستمە ون دەبێت و ھەموو دەکەونە حاڵەتێکەوە کە ناسراوە بە حاڵەتی پۆسەسیۆنلەس، کە حاڵەتێکە ھیچ گرنگییەک، دانەپاڵێک، یانیش ڕێکییەکی تێدا نابیندرێت. ھۆشی مرۆڤایەتی بە گشتی، ئەو کردارەیە کە مرۆڤەکان دەبەستێتەوە بە ئەفسانە و خەیاڵەوە، کە دەبێتە ھۆکاری بێ ھیوایی و [[خەمۆکی]]، ئەمەش ئەوە دەگەێنێت کە ئەو واتایەی ئێمە بە ژیان یان ئەو شتانەی ناویمان داوە بەتاڵە. لەکاتێکدا کە بودیزم و ھیچخوازی بە شێوازێک پەیوەندیدارن، شیاو نییە کە بووترێت بودیزم شێوازێکە لە ھیچخوازی. بودیزم ھیچخوازی نییە چونکە دین و ڕەوشت و بایەخداری ڕەت ناکاتەوە. === جووڵەی ڕووسی === بە جووڵەی ھیچخوازی ناسراوە، کە جووڵەیەکی ڕووسی بوو کە لە ساڵی ١٨٦٠ەکاندا سەری ھەڵدا کە ھەموو دەسەڵاتێکی پشتگوێ دەخست و ڕەتی دەکردەوە. دوای کوژرانی ئەلێکساندەری دووەم لە ساڵی ١٨٨١، ھیچخوازەکان لە سەرانسەری [[ئەورووپا]]دا سەریان ھەڵدا بۆ ئەوەی ناڕەزاێتی خۆیان دەرببڕن لە بەکارھێنانی زۆرەملێ و توندوتیژی بۆ ئەنجامدانی گۆڕانکاری ڕامیاری. ھیچخوازەکان تووڕەیی خۆیان دەردەبڕی بەرامبەر بە توندوتیژییەکەی کڵێسای ئارتاداکسی خۆرھەڵات لەگەڵ ئیمپڕاتۆرییەت و ئۆتۆکراسی زاریست (Tsarist)ـی ڕووسی. ھیچخوازی لە مێژووی ڕووسیادا دەکرێت بە دوو بەشەوە: [[پەڕگە:Russian Nihilists are being tied to chairs on horse-drawn pl Wellcome V0041837.jpg|وێنۆک|چەپ|دوو ھیچخوازی ڕووسی بەسراونەتەوە بە کورسییەکانیانەوە لەکاتێکدا کە بەرەو لەسێدارەدانیان دەبەن|250px]] # دەمی سەرەکی (١٨٦٠–١٧٦٩): کە دەمی بڵاوبوونەوەی بیر و باوەڕە سەرەکییەکانی ھیچخوازی و بەناوبانگبوونی بوو. لەم کاتەدا بچووکترین جووڵەی ھیچخوازی ببیندرایە لەلایەن کەسێکە بۆ ماوەیەکی درێژخایەن زیندان دەکران و یانیش دەنێردران بۆ سیبریا. بە دوای ئەمیشدا، # دەمی شۆڕشگێڕانە (١٨٧٠–١٨٨١): کاتێک نامیلکەکەی سێرجەی نیچیاڤ (Catechism of a Revolutionary) جووڵەکەی گۆڕی، کە بریتی بوو لە تەنیا چاوەڕوانکردن و ھێرشکرشنە سەر پروپاگەندە بەربڵاوەکان. لەم دەمەدا ئارەزوو بەرەو گێڕانی شۆڕش دژی ڕژێمی زاریست زیادی کرد و چەندەھا کردەوە ئەنجام درا دژی دەسەڵاتدارانی ڕووسیا. دەمی شۆڕشگێڕی لەگەڵ کوژرانی تزار ئەلێکساندەری دووەم کۆتایی پێ دێت (١٣ی ئازار ١٨٨١). پێش کۆتایی ھاتنی دەمی شۆڕشگێڕان، حکوومەتی ڕووسیا لەو ماوەیەدا بە شێوەیەکی چالاک دەستیان کرد بە ڕاوکردنی ھیچخوازەکان دوای ئەوەی ھەوڵی کوژرانی زار شکستی ھێنا، ئەمەش وای کرد کە چەند کۆمەڵگەیەکی ھیچخوازی شاردراوە سەر ھەڵبدەن، کە یەکەمینیان پێکھاتووە لە «ڕێکخراوەکە – The Orginization»، ئەم ڕێکخراوە ھەستا بە کردنەوەی قوتابخانەیەکی کوڕان لە [[مۆسکۆ]] بۆ ڕاھێنانی شۆڕشگێڕە گەنجەکان. لە پاڵ ئەمەدا، ئەوان گرووپێکی تریان لێ بۆوە بە ناوی «دۆزەخ»، کە کاریان تەنیا تاوانی ڕامیاری بوو، و کوشتنی زار ئامانجی سەرەکییان بوو. دیمیتری کاراکۆسۆڤ ھەوڵی کوشتنەکەی دا، بەڵام شکستی ھێنا، بۆیە لە ٤ی نیسانی ١٨٦٦ لەسێدارە درا لە مەیدانی قەشە پیتەرسبێرگ. == شێوازەکان == ھیچخوازی چەند پێناسەیەکی جیا جیای ھەیە، بەھۆی ئەمەشەوە دەتوانێت خۆی لە چەند فەلسەفەیەکی جیا و سەربەخۆدا بدۆزێتەوە. === ھەبوونی === ھیچخوازیی ھەبوونی یان وجودی (وجودیة) ئەو باوەڕەیە کە ژیان ھیچ واتا و نرخێکی درکپێکراوی نییە. ھیچخوازیە ھەبوونییەکان پێیان وایە کە تاقە مرۆڤێک بەتەنیا یانیش ھەموو مرۆڤایەتی بێ بایەخە، بێ مەبەستە. بێ واتایی ژیان بە فراوانی باس کراوە لە [[ئێگزیستانسیالیزم|بوونخوازی]] (وجودیة). بەپێی بیردۆزەکە، ھەر تاکێک بوونەوەرێکی دابڕاوە کە دێتە گەردوونەوە، ھەر لە سەرەتاشەوە لە وەڵامی پرسیاری «بۆچی من ھەم؟» دابڕاوە، بەڵام ھەر ناچار دەکرێن کە خۆیان واتایەک دروست بکەن یان دابھێنن. لە ھەموو جۆرەکانی ھیچخوازی دا، ئەم جۆرەیان گرنگی زیاتری پێدراوە لە ڕووی فەلسەفیی و وێژەییەوە. ئەو بیرۆکەیەی کە دەڵێت ژیان بەبێ واتا و نرخە پێکھاتووە لە پێکھاتەی سەرەکی بنیاتنانی ھیچخوازی، ھیچخوازیە ھەبوونییەکان دەڵێن کە (واتا) «بابەتێکی بیردۆزیی خاوەن بیر نییە» و بەڵکو «سەرەنجامێکی بەشداریکردن و پابەند بوونە.» ئەم بیردۆزەیە بە کەڵک دێت بۆ باسکردنی حاڵی مرۆڤایەتی لەکاتی ھەوڵدان بۆ دۆزینەوەی واتا لە ژیاندا، ھیچخوازەکانیش لەسەر ئەمە دەڵێن «بە فیزین، دڵڕەنجاوین، و خۆمان ھەڵدەخڵەتێنین، ژیانی ئێمە ھیچ بایەخێکی نییە، و گەڕان و دان پێنان بە واتایەکدا لە ژیان کە لە ڕاستیدا نییە بێکەڵکە.» ھیچخوازە ھەبوونییەکان دەڵێن کە دەبێت ھەر تاکێک ڕووبەڕووی ئەو ڕاستییە ببێتەوە کە دەمرێت، و ھەردووک [[ئایین]] و [[مێتافیزیک]] ئەنجامی ترسە لە مردن. بەپێی دۆناڵد کرۆسبی، «ھیچ پاساوێک نییە بۆ ژیان، بەڵام ھیچ مەرجێکیش نییە بۆ نەژیانی. ئەو کاسانەی کە بانگەشە دەکەن کە واتایەکیان دۆزیوەتەوە لە ژیانیاندا نە درۆ دەکەن و نە خۆیان ھەڵدەخڵەتێنن، بەڵکو ئەوان شکستیان ھێناوە لە بینینی حاڵی مرۆڤایەتی.» ھیچخوازیی ھەبوونی لە ڕاستیدا بەشێک بووە لە دابونەریتی کۆمەڵگەی ڕۆژاوا لە سەردەمی کیرینایکییەکانەوە. لە سەردەمی ڕێنێسانسدا، [[ویلیام شێکسپیر]] بە ڕوونی و پاراوی بینین و بۆچوونی ھیچخوازیە ھەبوونییەکانی خستە ڕوو لە کۆتایی یەکێک لە شانۆگەرییەکانیدا. یەکێک لە کۆنترین خاوەن بیری ھیچخوازیی ھەبوونی فەیلەسوف ھێگەسێس بوو (٢٥٠ پ.م)، ئەو پێی وابوو کە ناخۆشی و کارەسات خۆی بەسەر خۆشحاڵی و خۆشبەختیدا زاڵ کردووە، بۆیە دڵخۆشی لە توانادا نابێت و خۆکوشتنی بە تەنیا چارەسەر داناوە. ھیچخوازە ھەبوونییەکان بەبێ بایەخدانانی سروشتی مرۆڤ و ھەموو واتا سەرەکییەکان ژیان ھەڵدەبژێرن و باوەڕیان بە ھیچ شتێک نییە لە ژیاندا. لە ساڵەکانی ١٩٠٥–١٩٨٠، ژێن-پۆل ساخت، ڕۆماننووس و فەیلەسوفی فەڕەنسی ئەم بیروباوەڕەی بەناوبانگتر کرد لە ناوخۆی فەڕەنسادا و وەک جووڵەیەکی لێ ھات. === ئاکاری === [[پەڕگە:Merwart-Nihilist.jpg|وێنۆک|تابلۆی ''ھیچخوازەکە''، لەلایەن پۆڵ مێروات (١٨٨٢)|250px]] ھیچخوازیی ئاکاری یان ڕەوشتی، ھەروەھا ناسراوە بە ھیچخوازیی ئێتیکاڵ، بیر و باوەڕێکی مێتائێتیکییە (أخلاقیات فوقیة) کە دەڵێت ڕەوشت بە شێوەیەکی زگماگی بوونی نییە لە ڕاستیدا، بەھۆی ئەمەشەوە ھیچ کردەوەیەک ناتواندرێت بەسەر ئەوی تردا پەسەند بکرێت. بۆ نموونە ھیچخوازێکی ئاکاری لەوانەیە بڵێت کوشتنی کەسێک، بۆ ھەر ھۆکارێک بێت، خۆی لە ناو خۆیدا نە ھەڵەیە و نە ڕاست. چونکە بنەماکانی ڕەوشت لە کۆمەڵگادا دوولەتکارییەکی سادەبنچیبە بنیانت دراوە. ھیچخوازەکانی تر لەوانەیە مشتومڕ لەسەر ئەوە بکەن و بڵێن نەک ڕەوشت بوونی نییە، ئەگەر ھەبێت، ئەوە داھێنانی مرۆڤە و بۆیەش دەستکردە. ئەوەی کە بە خراپ ناسراوە لە ناو مرۆڤایەتیدا کێشێکی قورستری خراوەتە سەر وەک لەوەی کە بە باش لە قەڵەم دراوە. بەھۆی ئەمەوە ھیچخوازێکی ئاکاری پێی وایە کە بانگەشە ڕەوشتییەکان لە ھەموو ڕاستییەک دوورن و ھیچ نرخێکیان نییە. «بیردۆزەی ھەڵە»، بیردۆزەیەکە کە لەسەر سێ بنەما پێکھاتووە و دەتوانێت بیرکردنەوەی ھیچخوازێکی ئاکاری بە ئاسانی بخاتە ڕوو: # ھیچ پێکھاتەیەکی ئاکاریی سروشتی لەم گەردوونەدا نییە؛ کەواتە ھیچ شتێک ھەڵە و ڕاست نین # ئەمەش ئەوە دەگەێنێت کە ھیچ بڕیارێکی ڕەوشتی دروست نییە، بەڵام، # حوکمە ڕەوشتییەکانمان ھەوڵی باسکردنی شتە ڕەوشتییەکان دەدەن، بەڵام بەردەوام شکست دەھێنن. ئەمەش وا دەکات کە ئێمە بەردەوام بکەوینە ھەڵەوە لەکاتی بڕیاردان لەسەر شتەکان بە شێوەیەکی ئاکاریی. ئێمە ھەوڵی دەربڕینی ڕاستییەکان دەدەین لەکاتی حکومدان یان بڕیاردانی ڕەوشتی، بەڵام چونکە ھیچ ڕاستییەکی ڕەوشتیی یان ئاکاریی بوونیان نییە، بانگەشە ڕەوشتییەکانی ئێمەش ھەڵە دەبن. ێەم سێ بنەمایە و بیردۆزەکە بەرەو ئەوەمان دەگەیێنێت یان ھەوڵی دەدات ئەوەمان پێ بڵێ کە ھیچ زانیارییەکی ڕەوشتی نییە. زانین و زانیاری پێویستییان بە ڕاستی ھەیە. واتە ئەگەر ڕاستی ڕەوشتی نەبێت، ناکرێت زانیاری ڕەوشتی ھەبێت، ئەمەش وا دەکات کە ڕەوشت بە تەواوەتی ئەفسانەیی بێت. === مێتافیزیکی === ھیچخوازی مێتافیزیکی ئەو بیردۆزە فەلسەفەییەیە کە وای دادەنێت شتومەکی بینرا و فیزیایی لەوانەیە بوونیان نەبێت لە جیھانی موحتەمەلدا، ئەگەر تەنانەت دانەیەکیش ھەبێت کە شتومەکی فیزیایی تێدا بەدی بکرێت، ئەوا ھەر دەبێت دانەیەکیش ھەبێت کە تەنیا شتومەکی واتایی تێدا بێت. (شتومەکی واتایی شتێکە کە لە ھیچ کاتێک یان شوێنێکی دیاریکراودا '''بوونی نییە'''.) ھیچخوازیی سەختی مێتافیزیکی بە گشتی بەو باوەڕە دێتە برچاو کە ھیچ شتێک بوونی نییە لە جیھانی خۆ-کارادا. «فەرھەنگی ئەمریکی کەلەپووری پزیشکی» بە «دڕدۆنگییەکی سەخت کە ھەموو ھەبوون ڕەت دەکاتەوە» پێناسەی ھیچخوازی دەکات. گۆمانڕاییەکی ھاوشێوەی جیھانە موحتەمەلییەکان لە «سۆلیپسیزمدا» بەرچاو دەکەوێت (سۆلیپسیزم لە «سۆل» بە واتای تەنیایی و «ئیپس» بە واتای خودی لاتینییەوە وەرگیراوە، ئەو بیرۆکە فەلسەفییەیە کە دەڵێت تەنیا ھۆشی خود بە بێ گومان ھەیە.) ھەرچەندە ھەردوو بیرۆکەکە ھاوشێوەی یەکتری ھەبوونی شتومەک ڕەت دەکەنەوە، ھیچخواز ھەبوونی خودیش ڕەت دەکاتەوە، لەکاتێکدا سۆلیپسیستێک بە پێچەوانەوە، ھەبوونی خود پەسەند دەکات. === زانینناسی === ھیچخوازیی زانینناسی شێوازێکە لە گومانڕایی کە تێیدا کەسەکە ھەموو زانیارییەکان بە ھەڵە لەقەڵەم دەدات بەھۆی ئەوەی کە لەوانەیە ھەڵە بن یانیش ناتوانرێن کە دڵنیا بکرێنەوە کە ڕاستن. === میریۆلۆجیکال === ھیچخوازی میرۆلۆجیکال لەسەر میرۆلۆجی (علم الأجزاء)یان پارچەناسییە، حاڵەتێکە کە باوەڕ وایە شتە فیزیاییەکان پارچە و بەشی شیاویان نییە و تەنیا پارچەی سەرەتایی شتەکانیان پێکھێناوە، ئەمەش واتا ئەو جیھانەی ئێمە تێیدا دەژین کە پڕە لە شتی تەواو بە پارچەوە بەرھەمێکی ھەستە خەڵەتێنەرەکانی مرۆڤە. لێکدانەوەی ھەبوونی شتێک پێویستە بڕیاری لەسەر بدرێت، ئەو شێوازەی کە مرۆڤەکان «پارچە نادروستەکان»ی سەر زەوی پێ دەبینن ڕاستییەکی سەلمێنراوی واقیع نییە، بەڵکو تایبەتمەندیێکی شاراوەیە کە تەنیا دەتوانرێت بەجۆریی و سەرنجدان دەرببڕدرێت. بەھۆی ئەمەشەوە ھیچ ڕێگەیەکی سەلمێندراو نییە بۆ پێوانی ئاستی ڕاستی ھیچخوازیی پارچەناسی. پارچەکان بەکاردێن بۆ ڕوونکردنەوەی ھەموو شتەکانی کە لەسەر زەوی و گەردووندان و ھەموو شتە ئاساییەکانی ژیانی ڕۆژانە دەگرێتەوە. بۆ نموونە تۆپێک لە دوو پارچەی نیوەیی پێکھاتووە، بۆیە ئەم تۆپە شتێکی تەواوە کە لە دوو پارچە پێکھاتووە. پارچەزانی دەڵێت کە ھەموو شتێک ئێمە دەیبینین لە گەردووندا شتێکی تەواوە کە لە پارچە پێکھاتووە. تەنیا ئەو شتانەی کە تاکو ئێستا مرۆڤایەتی دۆزیبێتییەوە کە پارچەی نەبێت لاپتۆن و [[کوارک]]ە، چونکە بە چاو نابیندرێن و ناتواندرێن بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ درکیان پێ بکرێت. بۆ دژایەتی کردنی پارچەناسی یان ئەو بیرۆکەیەی کە دەڵێت ھەموو شتێک تەواوە و پارچەی ھەیە، ژمارەیەک لە فەیلەسوفان دەرکەوتن کە دەڵێن کە ھیچ شتێک نییە کە پارچەی ھەبێت. ئەم فەیلەسوفانە دەڵێن کە [[ھەست]]ەکانمان تەنیا زانیارییەکی کز و کەممان دەدەنێ دەربارەی واقیع، بۆیە نابێت پشتیان پێ ببەسترێت. بۆ نموونە ئێمە ناتوانین بچووکترین ئەو کەرەستەکانە ببینین کە کەرەستەی لەخۆ گەورەتریان بەرھەمھێناوە، ئەمەش واتای ئەوەیە کە چاوەکانی ئێمە لاوازن و ناتوانین پشتیان پێ ببەستین بۆ تێگەیشتنی ھەمووشتێک. === ڕامیاری === ھیچخوازیی ڕامیاری لقێکی ھیچخوازیە کە دوای خەسڵەتەکانی ھیچخوازێک دەکەوێت لە ڕەتکردنەوەی شتی نابەجێ یان پێداگری نەسەلمێنراو. ئەمەش سەرەکیترین پێویستییەکانی بنەماکانی کۆمەڵایەتی و سیاسی دەگرێتەوە، وەک [[حکوومەت]]، [[خێزان]]، لەگەڵ [[یاسا]]. {{تووڵی دەروازە|فەلسەفە|ئایین}} == سەرچاوەکان == {{Ltr}} * Brassier, Ray (2007) ''Nihil Unbound: Enlightenment and Extinction'', New York: Palgrave Macmillan. * Jacobi, Friedrich Heinrich, ''Jacobi an Fichte'' (1799/1816), German Text (1799/1816), Appendix with Jacobi's and Fichte's complementary Texts, critical Apparatus, Commentary, and Italian Translation, Istituto Italiano per gli Studi Filosofici, Naples 2011, ISBN 978-88-905957-5-2. * Heidegger, Martin (1982), ''Nietzsche, Vols. I-IV'', trans. F.A. Capuzzi, San Francisco: Harper & Row. * Kierkegaard, Søren (1998/1854), ''The Moment and Late Writings: Kierkegaard's Writings, Vol. 23'', ed. and trans. Howard V. Hong and Edna H. Hong, Princeton, N.J: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-03226-9. * Kierkegaard, Søren (1978/1846), ''The Two Ages: Kierkegaard's Writings, Vol 14'', ed. and trans. Howard V. Hong, and Edna H. Hong, Princeton, N.J: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-07226-5. * Kierkegaard, Søren (1995/1850), ''Works of Love: Kierkegaard's Writings, Vol 16'', ed. and trans. Howard V. Hong and Edna H. Hong, Princeton, N.J: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-03792-9. * Nietzsche, Friedrich (2005/1886), [http://www.gutenberg.org/etext/19634 ''Beyond Good and Evil''], trans. Helen Zimmern. * Nietzsche, Friedrich (1974/1887), ''The Gay Science'', trans. Walter Kaufman, Vintage, ISBN 0-394-71985-9. * Nietzsche, Friedrich (1980), ''Sämtliche Werken. Kritische Studienausgabe'', ed. C. Colli and M. Montinari, Walter de Gruyter. ISBN 3-11-007680-2. * Nietzsche, Friedrich (2008/1885), [https://web.archive.org/web/20031204010935/http://ibiblio.org/gutenberg/etext99/spzar10.txt ''Thus Spake Zarathustra''], trans. Thomas Common. * Tartaglia, James (2016), ''Philosophy in a Meaningless Life: A System of Nihilism, Consciousness and Reality'', London: Bloomsbury Publishing. * Arena, Leonardo Vittorio (1997), ''Del nonsense: tra Oriente e Occidente'', Urbino: Quattroventi. * Arena, Leonardo Vittorio (2012), ''Nonsense as the Meaning'', ebook. * Arena, Leonardo Vittorio (2015), ''On Nudity. An Introduction to Nonsense'', Mimesis International. * Barnett, Christopher (2011), ''Kierkegaard, pietism and holiness'', Ashgate Publishing. * Carr, Karen (1992), ''The Banalisation of Nihilism'', State University of New York Press. * Cunningham, Conor (2002), ''Genealogy of Nihilism: Philosophies of Nothing & the Difference of Theology'', New York, NY: Routledge. * Dent, G., Wallace, M., & Dia Center for the Arts. (1992). "Black popular culture" (Discussions in contemporary culture ; no. 8). Seattle: Bay Press. * Dod, Elmar (2013), ''Der unheimlichste Gast. Die Philosophie des Nihilismus.'' Marburg: Tectum 2013. * Dreyfus, Hubert L. (2004), ''[http://socrates.berkeley.edu/~hdreyfus/html/paper_kierkegaard.html Kierkegaard on the Internet: Anonymity vs. Commitment in the Present Age]''. Retrieved at December 1, 2009. * Fraser, John (2001), "[https://web.archive.org/web/20170715044409/http://www.jottings.ca/john/preface.html Nihilism, Modernisn and Value]", retrieved at December 2, 2009. * Gillespie, Michael Allen (1996), ''Nihilism Before Nietzsche'', Chicago, IL: University of Chicago Press. * Giovanni, George di (2008), "[http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/friedrich-jacobi/ Friedrich Heinrich Jacobi]", ''The Stanford Encyclopedia of Philosophy'', Edward N. Zalta (ed.). Retrieved on December 1, 2009. * Harper, Douglas, "[http://www.etymonline.com/index.php?search=nihilism&searchmode=none Nihilism]", in: ''Online Etymology Dictionary'', retrieved at December 2, 2009. * Harries, Karsten (2010), ''Between nihilism and faith: a commentary on Either/or'', Walter de Gruyter Press. * Hibbs, Thomas S. (2000), ''Shows About Nothing: Nihilism in Popular Culture from The Exorcist to Seinfeld'', Dallas, TX: Spence Publishing Company. * Kopić, Mario (2001), ''S Nietzscheom o Europi'', Zagreb: Jesenski i Turk. * Korab-Karpowicz, W. J. (2005), "[http://www.iep.utm.edu/heidegge/ Martin Heidegger (1889—1976)]", in: ''Internet Encyclopedia of Philosophy'', retrieved at December 2, 2009. * Kuhn, Elisabeth (1992), ''Friedrich Nietzsches Philosophie des europäischen Nihilismus'', Walter de Gruyter. * Irti, Natalino (2004), ''Nichilismo giuridico'', Laterza, Roma-Bari. * Löwith, Karl (1995), ''Martin Heidegger and European Nihilism'', New York, NY: Columbia UP. * Marmysz, John (2003), ''Laughing at Nothing: Humor as a Response to Nihilism'', Albany, NY: SUNY Press. * Müller-Lauter, Wolfgang (2000), ''Heidegger und Nietzsche. Nietzsche-Interpretationen III'', Berlin-New York. * Parvez Manzoor, S. (2003), "[https://web.archive.org/web/20040220014244/http://www.pmanzoor.info/MWBR-Modernity-Nihilism.htm Modernity and Nihilism. Secular History and Loss of Meaning]", retrieved at December 2, 2009. * Rose, Eugene Fr. Seraphim (1995), ''Nihilism, The Root of the Revolution of the Modern Age'', Forestville, CA: Fr. Seraphim Rose Foundation. * Rosen, Stanley (2000), ''Nihilism: A Philosophical Essay'', South Bend, Indiana: St. Augustine's Press (2nd Edition). * Slocombe, Will (2006), ''Nihilism and the Sublime Postmodern: The (Hi)Story of a Difficult Relationship'', New York, NY: Routledge. * Villet, Charles (2009), ''Towards Ethical Nihilism: The Possibility of Nietzschean Hope'', Saarbrücken: [[Verlag Dr. Müller]]. * Williams, Peter S. (2005), ''I Wish I Could Believe in Meaning: A Response to Nihilism'', Damaris Publishing. {{Ltr/end}} {{وتاری باش|ڕێکەوت= ٢٥ی ئایاری ٢٠١٧|وەشان=520386}} [[پۆل:فەلسەفە]] [[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]] [[پۆل:فەلسەفەی ژیان]] lpwlmqiki5lxjlovrpnfhq42eoopgpp 0 139054 969591 965959 2022-08-10T19:27:09Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] خۆراک، + ئیسرائیل، + ئایین wikitext text/x-wiki [[File:Manna paste.jpg|thumb|دۆشاوی گەزۆ]] '''گەزۆ''' ({{بە ئینگلیزی|Manna}}) ماددەیەکی شیرینە کە لەسەر داروگەڵای بڕێک دار دروست دەبێت. گەزۆ بەرھەمی جۆرە مێروویەکە کە لەسەر دار و گەڵای درەختان دەژییەت، ھەرچەند ڕێککەوتنێکی ھەمەلایەنەی مێژوویی لەسەر چییەتی و چۆنییەتیی دروستبوونی گەزۆ بوونی نیە.<ref>{{cite web | title = ھێرباریۆمی نەتەوەیی ئاوستریا | url = https://www.anbg.gov.au/lichen/case-studies/diyarbakir-manna.html | access-date = ١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٧ | archive-url = https://web.archive.org/web/20170806050505/http://www.anbg.gov.au/lichen/case-studies/diyarbakir-manna.html | archive-date = ٦ی ئابی ٢٠١٧ | dead-url = yes }}</ref> لە بڕێک ناوچەدا بە جۆرێک ئۆرگانیزم دەوترێ کە لەسەر درەخت و بەرد دەڕوێن و شیرینن. گەزۆ لە زۆرێک لە ناوچەکانی [[مێزۆپۆتامیا]] و [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]]دا ھەیە. لە [[کوردستان]]دا، بەتایبەت، لەمێژەوە بووە و ناسراوە.<ref>{{cite web | title = ھێرباریۆمی نەتەوەیی ئاوستریا | url = https://www.anbg.gov.au/lichen/case-studies/diyarbakir-manna.html | access-date = ١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٧ | archive-url = https://web.archive.org/web/20170806050505/http://www.anbg.gov.au/lichen/case-studies/diyarbakir-manna.html | archive-date = ٦ی ئابی ٢٠١٧ | dead-url = yes }}</ref> لە [[ئایینە ئیبراھیمییەکان]]دا وتراوە کە خودا لە ئاسمانەوە بۆ گەلی ئیسرائیلی ناردووە.<ref>{{cite web | title = Manna; Catholic Encyclopedia | url = http://www.newadvent.org/cathen/09604a.htm}}</ref> ==سەرچاوەکان== {{پەراوێزەکان}} {{تووڵی دەروازە|خۆراک|ئیسرائیل|ئایین}} [[پۆل:خواردنەکان]] [[پۆل:چێشتی کوردی]] 5bt12hkjfr31bny4fitfy38uq4s33pt 4 152900 969581 969396 2022-08-10T19:00:56Z Pirehelokan 5097 گوندەکانی باشووری کوردستان wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکیپیدیا:دیوەخان (جۆراوجۆر)/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(60d) |counter = 6 |maxarchivesize = 150K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}} |minthreadsleft = 2 |minthreadstoarchive = 1 }} <noinclude> {{سەرپەڕەی دیوەخان|start= |1=جۆراوجۆر|2= بەشی '''جۆراوجۆر'''ی دیوەخان بۆ ناردنی ئەو پەیامانەن کە لە ھیچ بەشێکی تردا ناگونجن. بۆ بەشەکانی تر بڕوانن [[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)|سیاسەت]]، [[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)|تەکنیکی]]، یان [[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)|پێشنیارەکان]]، یان - بۆ یارمەتی - لە [[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگا]] کەڵک وەربگرن. بۆ پرسیارە گشتییە زانستییەکان تکایە [[ویکیپیدیا:مێزی زانیاری|مێزی زانیاری]] بەکاربھێنن. |3=وپ:دخج|4=وپ:دخ/ج}} __NEWSECTIONLINK__ <span id="below_toc"> __TOC__ </span> {{Clear}} {{anchor|below_toc}} [[پۆل:دیوەخانی ویکیپیدیا]] </noinclude> == داواکردنی بۆچوون بەم زوانە لەسەر ھەڵبژاردنی بۆردی ئەمیندارەکان == <section begin="announcement-content /> بۆردی ئەمیندارەکان ئامادەکاری دەکات بۆ داواکردنی بۆ چوون لەسەر ھەڵبژاردنی بۆردەکە بەم زوانە، لە ١٠ی شووبات - ٧ی شووباتی، ٢٠٢٢. لە کاتێکدا کە زانیارییەکان ھەفتەیەک پێش داواکردنەکە ئامادە دەبێت، ئێمە دڵنیایی ئەوەمان کردۆتەوە کە بەلایەنی کەمەوە دوو پرسیار ئامادەیە بۆ پرسین لەم داواکردنەی ئێستا: * * باشترین ڕێگا چییە بۆ دڵنیابوونەوە لە نوێنەرایەتییەکی دادەپەروەرانە بۆ یەکخستنی کۆمەڵگاکان لەنێوان بۆردەکە؟ کاندیدکراوەکان پێویستە چی شتێکیان ھەبێت لە کاتی ھەڵبژاردنەکە؟ لەکاتێکدا لەوانەیە پرسیاری زیاتر دابنرێت، ستراتیژی جوڵانەوەکە و بەڕێوەبەرایەتی تیمەکە دەیانەوێت کات دابین بکەن بۆ ئەندامانی کۆمەڵگاکە و شوێنە پەیوەندیدارەکان بۆ ئەوەی لێکۆلینەوە و بیرۆکەکان ئامادە بکەن لەسەر پرسیارە سەلمێنراوەکان پێش ئەوەی داواکارییەکە بکرێتەوە، ئێمە داوای لێبوردن دەکەین لەسەر ئەوەی لە ئێستادا پێرستێکی تەواوی پرسیارەکانمان ئامادەنەکردووە، پێرستی پرسیارەکان پێویستە تەنھا بە یەک یان دوو پرسیار زیاتر بکرێت، مەبەستەکە ئەوە نییە فشار بخەینە سەر کۆمەڵگاکان بە داواکاری زۆر، بەڵکو بۆ دابینکردنی تێبینی و بۆچوونی پێشوازی لێکراوە لەسەر ئەم پرسیارە گرنگانە. '''دەتەوێت یارمەتی رێکخستنەوەی گفتووگۆییە ناوخۆییەکان بدەیت لەم داوالێکردنەوەی ئێستادا؟''' پەیوەندی بکە بە [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|ستراتیژی جوڵانەوە و تیمی بەڕێوەبەراییەتی]] لەسەر مێتا، یان لە [https://t.me/wmboardgovernancechat تێلێگرامم]، یاخوود لە ڕێگەی ئیمەیڵ msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org پەیوەندی بکە ئەگەر ھەر پرسیارێک یان تێبنییەکت ھەبوو، ستراتیژی جوڵانەوە و بەڕێوەبەراییەتی تیمەکە تا ٣ی کانوونی دووەم بەشێوەیەکی کەم ستافی دەبێت، تکایە لەھەر دواکەوتنی وەڵامێک ببورە لەم کاتەدا، وە ئێمە ئەوەش دەزانین کەوا ھەنێک لە ئەندامانی کۆمەڵگا و شوێنە پەیوەندیدارەکان بەردەست نابن لە کاتی پشووی کانوونی یەکەم، داوای لێبوردن دەکەین ئەگەر نامەکەمان لەو کاتە پێت گەیشتووە کەتۆ لە پشوودا بوویت. هیوای سەرکەوتن، ستراتیژی جوڵانەوە و بەڕێوەبەراییەتی<section end="announcement-content" /> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:ZI Jony@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == گۆڕینی چەند وشەیەکی ویکیپیدیا == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٢٢:١٣، ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٨٨٥٤٤١٠}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> === پارامەتر یان پارامیتەر؟ === سڵاو، وەک دەزانن لەم پرۆژەیە وشەی Parameter زۆرتر بە «پارامەتر» نووسراوە، بەڵام زۆرتر لە خەڵکی دەرەوە بە «پارامیتەر» بیستوومە. چی دەڵێن؟ بیگۆڕین؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٣٤، ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو. ئەگەر دەنووسی پارامیتەر دەبێ مەتر-یش بکەیە میتر. تا ئەو جێگایەی دەزانم مەتر و پارامەتر لە کوردیدا ئینگلیزی نین و فەرەنسین (mètre و paramètre).-- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٢٣:٠٤، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::کاک {{وب|Calak}} منیش بیرم لەوە کردەوە و، دەشزانم لە ڕۆژھەڵات دەڵێن میتر نەک مەتر. بزانین ڕای ئەوانی تر چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٠، ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :زۆر زاڕاوەمان هەیە قسەی لەسەر کراوە و لە فەرهەنگدا هەیە و نوێ نیە، پێویست بە گۆڕینی ناکا. لە فەرهەنگی زانستپەروەرانی کورد [https://ferheng.zkurd.org/?q=parameter وامان نووسیوە] بەبۆچوونی من بابەتێکی لەسەر بنوسرێت، هاوواتاکانی نبنووسرێت باشترە. ئەگەریش سەلیقەی زمان پارامیتەر بێ، ئەوا ڕەوانەکردن دروست بکرێت، تاکو هەردووکیمان هەبێت. سوپاس. [[بەکارھێنەر:ئاراس نوری|ئاراس نوری]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاراس نوری|لێدوان]]) ‏١١:٥٢، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :: کاک {{وب|ئاراس نوری}} وەڵا تا ئەو جێگەیەی من بزانم لە باشوور ھەر پارامیتەر دەڵێن و پارامەتر نامۆیە. دەزانم لەگەڵ وشەی مەتر ڕووبەڕوویان بکەینەوە پارامەتر دروستە، بەس وەکتریش زەحمەتە لە باشوور پارامەتر ھەزم بکەن. بەھەرحاڵ، باسەکە لەسەر وتاری [[:en:Parameter|Parameter]] نییە و لەسەر تەواوی پرۆژەکە بوو. بۆ نموونە بڕوانە [[داڕێژە:ڤەژینبوکس#پارامەترەکان]]. مەبەستمان لەوەیە کە لە تەواوی پرۆژەکە ئەو وشەیە بگۆڕدرێت، بەس مادام دوای ئەو ماوە زۆرە کەس پشتگیریی وشەی پارامیتەری نەکردووە و گەر ھەر واش مایەوە، ئەوا شکست دەھێنێت و ناگۆڕدرێت. زۆر سپاس. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:١٥، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: {{نەکرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١٧، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === بیرخستنەوە یان ئاماژە؟ === سڵاوی دووبارە، لە ویکییەکەمان بۆ وشەی «cite» وشەی «بیرخستنەوە» دانراوە کە پێم وایە لە «یادکرد»ی فارسییەوە مانا کرابێتەوە، بەڵام من پێم وایە بەرامبەرێکی زۆر نەگونجاوە. لە ٢٠١٥ لە [[وتووێژی داڕێژە:بیرخستنەوەی وێب]] برادەرانی ئەو کاتە وتوویانە کە بیرخستنەوە باش نییە و کاک دیاریش وشەی «ئاماژە»ی پێشنیار کردووە کە خۆم بە باشم زانی بیگۆڕین و بیکەینە ئەوە. ئێوە چی دەڵێن؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٠٥، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :من لەگەڵ ئاماژەم، نموونە: (Cite a source) ئاماژە بە سەرچاوە بدە نەک بیرخستنەوەی سەرچاوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::ھەرخۆشی لە دەستکاری دیداری بەشی (Cite) ی ئینگلیزی کراوە بە (ئاماژە) :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::: {{وب|Sakura emad}} وایە و بزانین ڕای ئەوانی تر چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٠، ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::::ئاماژە-ش تەواو نییە. یا شتێکی تەواو دابنرێ یا کاری دووکارەکی نەکەین. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٦:٥٧، ١٧ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: کاک {{وب|Calak}}، کاک ئاراس، کاک دیار، کاک سەرچیا، کاک پیرەھەڵۆکان و، ئەوە من و ساکووراش دەڵێین ئاماژە وشەیەکی باشترە لەو بیرخستنەوە فارسییە کە لەوێ نووسراوە یادکرد. گەر وشەی ترتان پێ شک نایە، ئەوا تکایە با بیکەینە ئاماژە و نەجاتی بەین. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٢٠، ١٧ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::منیش لەگەڵ ئاماژە نیم. cite لە فارسیدا کردوویانە بە استناد کە واتە پاڵ دان و پشت بەستن، لە عەرەبیدا پێ ئەڵێن استشهاد کە واتە گەواھێنانەوە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٢:٤٦، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::: کاک {{وب|Aza}} ئەوە نییە یادکردە. بڕوانە [[:fa:الگو:ویکی‌پدیا:الگوهای یادکرد]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٢٧، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::@[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]]: ویکیی فارسی بە تەمایە ھەموو شتێک بکاتە فارسی. ناڵێ استناد چون عەرەبییە. ئێمە فارسی دەزانین لە ویکی بەدەر کەس ناڵێ یادکرد. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٤:٣٧، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::نازانم ویکیپیدیای فارسی بۆ ئەڵێ یادکرد. ئاکادیمیای زمانی فارسی ئەڵێ بڵێن اسنتاد. <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/Aza|بەشدارییەکان]]) ١٣:٣٥، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC)</small> ::: کاک {{وب|Aza}} و کاک {{وب|Calak}} ئاشکرایە کە ئێوە ئاگاتان لە فارسی ھەیە، بەڵام ئێمە باسی ویکیپیدیا دەکەین. بەھەرحاڵ، حەز ناکەم ئەم بەشە زۆر درێژ بکەینەوە. تەنیا ئەوەندەم دەوێت کە ئێستا ئێوە لەگەڵ بیرخستنەوەن؟ زۆرێک وتوویانە ئاماژە کێشەی نییە. ئێستا ئێوە کە دژی ئاماژەن، دەبێت شتێکی باشتریش پێشنیار بکەن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٥٤، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::من لەگەڵ بیرخستنەوەش نیم. بەڵام ئاماژەش ھەر شتێکە وەکوو بیرخستنەوە، ئەدی بۆ بیگۆڕین؟ ئەگەر بمانەوێ بیگۆڕین ئەبێ بیکەینە شتێکی باشتر. استناد واتە «پشت بەستن بە بەڵگە». بەڵام ئەمە زۆر دوور و درێژە. گەواھێنانەوە کورتترە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٤٦، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::منیش قسەی خۆم کرد کە شتێکی گونجاو دابنرێ سووی چییە ھەڵە بە ھەڵە بگۆڕین. دەبی بیری لێ بکەینەوە. گەواھێنانەوە-ش نازانم گونجاو بێ یان نا. گەوا کە کوردی نییە. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٩:٠٤، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: {{وب|Aza}} نازانم چۆناوچۆن ئاماژە و بیرخستنەوە وەک یەکن! تۆ کە بە کەسێک بڵێی سەرچاوە بۆ وتارەکەت زیاد بکە، دەڵێی ئاماژەی پێ بدە یان بیری بخەوە؟ ئەوەتا لە ٢٠٠٩ [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] دروست کراوە. دواتر لەبەر کورتییەکەشی ئاماژە شتێکی جوانە. گەواھێنانەوەش شتێکی جوان نییە و وەک بیرخستنەوەکە وایە. دەزانم بەڵگەھێنانەوە ڕەنگە باشتر مانای cite بدات، بەڵام ھێشتا دوورودرێژە و باش نییە. وەختی خۆی کاک [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] لە شوێنێک ئاماژەی نووسیبوو. بزانین ئەو چی دەڵێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:١٥، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::ئەمانە ئەڵێم با تۆزێ بابەتەکە ڕوون بێتەوە و بەشکەم کەسێ پێشنیارێک بگاتە زەینی. citation جۆرێ reference -ە. refer پیت بە پیت کە سەیری بکەی واتە «بردنەوە»، ھەر fer ھاوڕیشەی وشەی «بردن» -ە. reference واتە «بردنەوە بۆ سەرچاوە». cite -یش ھاوڕیشەی وشەی «چوون»ی کوردی و «شدن»ی فارسییە. مەبەست لە citation «چوون بۆ سەرچاوە» -یە. بۆیە ھەم reference و ھەم citation چەشنێ «ئاماژە»ی تیایە. ھەر دوو ئاماژە بە سەرچاوە دەکەن، ئەمانبەنەوە یا ئەمانگەڕێننەوە بۆ سەرچاوە. بەڵام ئەگەر ئەم ئاماژەدانە لە ناو دڵی دەقەکەدا بێ پێی ئەڵێن citation، ئەگەر لە کۆتاییی دەقەکەدا بێ پێی ئەڵێن reference. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏٠٦:٥٨، ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) === دەم باش === کاتێک دەچیتە سەر پەڕەی وتووێژیش و بەشی نوێ لێ دەدەی، دیفاڵت نووسراوە دەمباش، کە بەپێی ئەوەیکە خۆی ڕستەیەکە دەبێت جودا بکرێتەوە و دەم باش بنووسرێت؛ تا ڕای هاوڕێیانیش چی بێت.. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٠٠:٠٣، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :ڕاستە. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٠٨:٢٦، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :: {{کرا}} – سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:١٢، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) === ناوبڕ یان قەدبڕ؟ === لە ویکیپیدیا بۆ وشەی «Shortcut»، وشەی «ناوبڕ» دانراوە، کە ڕێک فارسییەکەیە و، نە لە کوردی بەو مانایە دێ و نە کەسانێکی زۆریش بەکاری دێنن. لە کوردیدا ئەمە پێی دەوترێت «قەدبڕ». ناوبڕ لە ئێستادا وەک ھاوواتای وچان بەکاردێت کە لە بەرنامە تەلەڤیزیۆنی و ڕادیۆیییەکاندا زۆر بەکارھاتووە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٤، ١٦ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::[https://lex.vejin.net/ck/search/?t=%D9%82%DB%95%D8%AF%D8%A8%DA%95&f=0 قەدبڕ] تەواوە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١١:١٩، ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::: سپاس کاک ئازا! کاک {{وب|Épine}} پێم وا بێت جارێک تۆ وتت ناوبڕ تەواوە. گەر قسەت نییە، پێم وا بێت گۆڕینەکە بکەین باشە. سپاس، ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:١٤، ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: دەستتان خۆش بۆ دۆزینەوەی وشە تەواوەکە. هیچ لێدوانێکم نییە.—&#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٢١:٣٤، ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{کرا}} – سپاس بۆ ھەردووکتان! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:٥٧، ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) == Deployment of FLORES Machine Translation to Sorani / Central Kurdish Wikipedia == {{Ltr}} !Hello Friends {{Int:Please-translate}} Apologies as this message is not in your native language The WMF Language team plans to introduce a machine translation (MT) support for the Content Translation in Sorani / Central Kurdish Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Sorani/Central Kurdish using [https://ckb.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation the Content Translation tool] The FLORES Machine Translation is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT will be set as default in your Wikipedia, but you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta this page] :Please note that the use of the FLORES MT is not compulsory. However, we would want your community to *use it once it is deployed to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about our plans, its quality once deployed and ask any questions you might have about this addition We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Sorani/ Central Kurdish Wikipedia Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}}, :I'm so sorry for the late reply! We are so glad to see this message if the ''FLORES MT'' feature is comfortable with our language. I have some questions for now: :# Does this feature have any prior experience or is it new? :# How accurate is this MT and does it guarantee a good translation? :# Is it available on any Wikimedia projects, for example [https://test.wikipedia.org test.wikipedia.org], or any other place for us to test the feature before? :# Can I see some examples of it's works? If it is available in screenshots, it is better. :We will appreciate your and the ''AI research team at Meta'' efforts for this feature. Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٣٤، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Hello [http://%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:Aram Aram] :Thank you for your questions and feedback. I have tried to provide answers to them below The FLORES provides Machine Translation (MT) support to six languages in Wikipedia (Chinese, Occitan, Luganda, Zulu, Igbo and Icelandic). So, I will say it has experience Regarding accuracy, I would say that we have not received any complaints from any Wikipedia communities they provide MT support. I will add that it is the default MT for Icelandic Wikipedia based on request. I will also add that Initial translations can not be published without modifying them; one can also decide to still use the "blank" option . The Initial translation are more like a guide to efficiently translating articles The test instance is not public; they are mainly for the team engineers. However, I have shared with you (through email) a spreadsheet of FLORES MT samples Once again, thank you for your questions; I hope I was able to answer them, and we look forward to deploying the FLORES MT soon to your Wikipedia Best regards [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٤٤، ٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|UOzurumba (WMF)}} Thank you so much for your email and I got it. In my opinion, it is an important point that you cannot publish the translation directly without modifying because (in my opinion) initial translation without modifying often produces a low quality result. Now, I want to get the opinion of the other administrators and users on this feature. :Hi {{وب|Calak}} {{وب|Kushared}} {{وب|Serchia}} {{وب|Sakura emad}} {{وب|Pirehelokan}} and other users :This section is about a feature called FLORES MT that automatically translates to Central Kurdish through AI and is going to be added to the Content Translator tool. Click [https://docs.google.com/spreadsheets/d/1s-4azt6AFvUAVPihFR1lDqduFSqKUUFZ5CXWoopN7zs/edit#gid=0 here] to see some of the translator's work. I could not make this decision alone because it is not my responsibility alone, so I have mentioned you. Please read above comments and write your opinion. Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٣، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::i believe that it's a great tool which helps our community to improve and grow better, and i reviewed some examples which mr.aram provided through excel sheet, the quality is good and understandable, however i agree with [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] to ensure better quality and accuracy i should say that it's our responsibility to check the quality before publishing the article, needless to say some of our new users use other translation tools to create new articles anyway; so if the Flores Machine is Accurate enough let's have it thanks for the offer. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Sakura emad}} Sorry, I forgot to mention that I didn’t prepare these examples, but [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] did. Thank you for your comment. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٣٩، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: .those understanding sentences prepared by non Kurdish speaker? commendable [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:٠٧، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Sakura emad}} Yes, the FLORES MT translated them. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٨:٢٢، ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] and [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] for your feedback on having FLORES machine translation. I believe from the conversations here we can enable the FLORES MT in your Wikipedia? [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :The machine translation engines are not very good for Central Kurdish yet, but I think this tools helping users If they use them carefully. Last month Google also added Kurdish (Sorani) to Google Translate, I think we also need to add it here and make it as the default one for content translation. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٧:١٢، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] :FLORES team is still improving the models, so quality may be better when available in the real wikis. However, I understand your fears of MT not used well. For Google's Sorani Machine Translation, we have to test if the APIs are available first. We will do this soon. [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٠٦:٤٢، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::{{وب|UOzurumba (WMF)}} Honestly, I’m a bit afraid of machine translators whose translation results are not good. If it is activated and we do not have a good experience with it, can we request to deactivate it? Also, there is a new comment above. Do you have any comments for it? ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:١٩، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: @[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] Yes, you can request for it to be deactivated. [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٠٦:٤٢، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :::: {{وب|UOzurumba (WMF)}} Thank you very much for all your answers and efforts. I (myself) have nothing else to say. Let's do it. Thank you again! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:٣٦، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]], [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]], for your feedback, we will go ahead and start the process to enable the FLORES after integrating the new languages from FLORES, we will [https://phabricator.wikimedia.org/T308248| explore the integration of Google translate]. We recommend that your community try both (FLORES and GOOGLE when enabled), compare, and let us know the one preferred as default. Please note that there could be differences in personal preferences, so the Machine translation perceived as more useful is kept as default while the other is optional. I will recommend testing these in context since the experience may differ slightly. For example, Google Translate has [https://issuetracker.google.com/issues/119256504?pli=1| a bug which results in extra spaces when translating HTML content] (which may not be expected if you look at the Google Translate website). I hope the above is clear enough. We will inform you once the MTs are enabled in your Wikipedia. Best regards, [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٦:٣٧، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|UOzurumba (WMF)}} Good News! We can’t wait to see the results! Thank you so much for your work! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٠٤، ١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} ===FLORES Machine Translation deployed to Sorani / Central Kurdish Wikipedia=== {{Ltr}} !Hello Friends The WMF Language team is pleased to inform you that we have deployed the FLORES machine translation (MT) support for the Content Translation in Sorani / Central Kurdish Wikipedia. Please remember that the FLORES machine translation is set as default in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. However, we would want your community to: *use it to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about its quality and ask any questions you might have about .this addition We look forward to your community using the Machine Translation support in Content Translation to create better quality articles in Sorani / Central Kurdish Wikipedia. !Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٦:٠٩، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) On behalf of the WMF Language team :Hello {{وب|UOzurumba (WMF)}}, :Sorry, I just realized that the FLORES MT has been added and you have announced the result here. :Thank you very much to the WMF Language team for not forgetting Central Kurdish. We greatly appreciate your work and hope that the MT will further develop our community and language. And we wanted to know if there were any plans to add Google Translate MT. :Special thanks to the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٥٥، ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :Hello [[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]], [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]], :We have plans to integrate Google MT in your Wikipedia. You can track progress for this [https://phabricator.wikimedia.org/T308248 here]. :Thank you and best regards. :[[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٧:٥٠، ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::Thank you so much! We are very happy and appreciate your hard work and the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:٣٥، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} == تاگی وشەی نالەبار == دانانی تاگی وشەی نالەبار شتێکی پێویست بوو بۆ ویکیپیدیا، بەڵام پێموایە لە ئێستادا بەو جۆرە هاوکاری ویکیپیدیای نەکردووە بۆ دۆزینەوە وشە نالەبارەکان. نموونە ئەگەر کەسێک وشەکانی گەیشتن، بازرگانییەکان وە کۆمپانیا بنووسێت ئەوا هەر هەژماری وشەی نالەباری بۆ دەکات. پێشنیار دەکەم لایبدەین یانیش ئەگەر کرا ئەم پەیڤە نالەبارانە بە جیا وەربگرێت نەوەک لە وشە داڕێژراو و لێکدراوەکانیش هەمان هەژماری نالەبارییان بۆ بکات. ئەگەر بەو جۆرەی ئێستاش بمێنێتەوە ئەوا با لانی کەم لەبەرچاوی نووسەر پشان نەدرێت، بەتایبەت بۆ نووسەرێکی نوێ کە هیچ وشەیەکی هەڵەی نەنووسیوە ئەوا ئەم تاگە جۆرێک لە گومان لای درووست دەکات. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:٠٩، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Kushared}} سپاس بۆ ئاگادارکردنەوەکەت. ئەو تاگە تەنیا ئەگەرە و لە تاگەکەش نووسراوە ''ئەگەری بەکارھێنانی وشەی نالەبار''. لە [[میدیاویکی:Abusefilter-warning-badwords|ئاگادارییەکەش]] نووسراوە ''ئەگەر دڵنیایت لەوەی کە ھیچ وشەیەکی خراپت بەکارنەھێناوە یان بەکارت ھێناوە، بەڵام بە نیازێکی پاکەوە بووە، و ئەم پەیامە ھەڵەیە، ئەوا تکایە گوێ بەم پەیامە مەدە''. لە ئێستادا تاکە مەرجی ئەو تاگە تەنیا ١٠ دەستکارییە و گەر ١٠ دەستکاریت تێپەڕ دا، ئیتر ئەو تاگە حەقی بە بەکارھێنەرەکەوە نابێت. دروستە کە وشەکان خۆیان بەتەنیا و بە پێشگر و پاشگریشەوە بە خراپ لێک دەداتەوە، بەڵام لە کوردیدا دۆخەکە وا دەخوازێت کە وا بێت. لەو سێ وشەیەی کە ھێناتەوە ھەر سێ وشەی نالەباری «گەی»، «گان» و «کۆم» ھەن. تاگەکەش شتی زۆر باشی گرتووە و زووتریش بینراون و پووچەڵ کراونەتەوە، بەڵام لەگەڵتم کە نابێت ئەو سێ وشەیە بگرێت. لەم ماوەیەدا سەرم دێنم و دەبەم تا بزانم دەتوانم ئەو کێشەیە چارەسەر بکەم یان نا (گەرچی کاتی دەوێت و زەحمەتیشە). گەر نەمتوانی، ئەوا بەپێی قسەی ئێوە یان بەتەنیا و لە حاڵەتی سەربەخۆ دەیانھێڵینەوە یانیش ئاگادارییەکە دەکوژێنینەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٧، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :: کاک {{وب|Kushared}} وشە نالەبارەکانم نوێ کردەوە، بەڵام لەکۆتاییدا بەوە گەشتم کە لە ئێستادا ئاگادارییەکە بکوژێنینەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٠٤، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::: دەستەکانت خۆش بێت و کارێکی باشت کرد. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:٠٩، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Central Kurdish Wikipedia == {{لێدوانی کۆمەڵگە}} {{Ltr}} {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Central Kurdish Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: * Give us your feedback * Ask us questions * Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Central Kurdish Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: * Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones * Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Central Kurdish Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Central Kurdish Wikipedia, you’ll have access to [[:tr:Special:ContentTranslation|https://ckb.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on * The section translation tool * What do you think about our plans to enable it * Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. .On behalf of the WMF Language team [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٢:٢١، ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}} In my opinion, it would be a good thing to enable this feature if there are no technical problems so that mobile users can use it. Thank you very much for your efforts and the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:١٤، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|Aram]] .for your feedback, the team will go ahead and enable the tools in your Wikipedia [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٣:٢٩، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{Great|Great!}} Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٠٦، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} ===Content and Section Translation tool enabled in Central Kurdish Wikipedia === {{Ltr}} {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ckb&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ckb#draft Content translation] tools in Central Kurdish Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Central Kurdish. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Central Kurdish. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|right|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%86%DA%AF?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers]" and “[https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%86%DA%AF?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) On behalf of the WMF Language team. :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}} Sorry for the late reply. Thank you for adding these good features, but I think Section translation doesn’t work for me. Is there anything wrong? ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٠٤، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::Hello [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], ::Apologies for the late reply. Please can you explain the issue you are having? ::Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٨:٢٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}}, it's OK and I often reply late. :) I tried it now and it worked, but when you announced that the section translation had been added, I tried it and it didn't work. Anyway, it works now and I thank you very much for coming to the problem. However, in Content Translation, we have a problem with Google Translate that translates texts into Northern Kurdish ([[:en:Kurmanci]], ku), not Central Kurdish ([[:en:Sorani]], ckb). Can you please follow up on that problem? Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٥٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) ‏١١:٣٤، ١٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ‏٠١:٣٧، ١٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:RamzyM (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ‏١٤:٠٣، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ‏٢١:٠١، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == دامەزراندنی دوو بۆت بۆ ڕاژەی ویکیپیدیای کوردی لە دیسکۆرد == سڵاو لە بەڕێوەبەرانی دیسکۆرد، {{وب|Sakura emad}}، {{وب|Serchia}}، {{وب|Kushared}} و بەکاربەرانی تری ویکیپیدیا! بیرم لەوە کردەوە کە دوو بۆت بۆ ڕاژەی ویکیپیدیای کوردی لە دیسکۆرد دامەزرێنین. ئەمە وا دەکات کە ڕاژەکە شێوازێکی زیندووی ھەبێت. تکایە دەنگ و ڕای خۆت لەژێر ناوی ھەر بەشێک بدە و بنووسە. بۆ زانیاریی زیاتر بڕوانە [[meta:Discord]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === WikiBot === بۆتی WikiBot لەلایەن [[meta:User:Stjn|Stjn]] بە {{چەپ بۆ ڕاست|C#}} دروست کراوە. کاری سەرەکیی ئەم بۆتە دابینکردنی بەستەری ویکیپیدیایە جا چ بەستەر بێت ({{کۆد|[[بەستەری ویکی]]}}) یان داڕێژە ({{کۆد|<nowiki>{{داڕێژە}}</nowiki>}}). کارێکی تری بۆتەکە بریتییە لە پیشاندانی دوایین گۆڕانکارییەکانی پرۆژەکە (کە لێرەدا ویکیپیدیایە). سەرچاوەکۆدی بۆتەکە [https://github.com/stjohann/DiscordWikiBot لە گیتھەب بەردەستە]. بۆتەکە دەتواندرێت ڕێک بخرێت و لە کەناڵی خوازراو جێگیر بکرێت. یەک دوو ڕۆژ پێش ئێستا بۆتەکە بە ڕێژەی ٧٠٪ کرایە کوردی، و گەر ڕەزامەندی دەربڕن لە دامەزراندنی، ئەوا بەتەواوی دەیکەینە کوردی و دای دەمەزرێنین. بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر ئەم بۆتە، بڕوانە [[meta:Discord#WikiBot]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === WikiAuthBot === بۆتی WikiAuthBot بە [[پایتۆن (زمانی بەرنامەسازی)|پایتۆن]] دروست کراوە و [[:en:User:IVORK|IVORK]] ھەڵی دەسووڕێنێت. کاری سەرەکیی ئەم بۆتە سەلماندنی ئەندامەکانی دیسکۆردە لەڕێگەی گرێدانی ھەژماری دیسکۆرد بە ھەژماری ویکیمیدیای ئەو کەسەی دەیەوێت خۆی بسەلمێنێت بەبەکارھێنانی [[mw:OAuth|OAuth]]. ئەمە وا دەکات کە تۆ بەئاسانی بناسرێیتەوە و کەس خۆی لە جێی تۆ دانەنێت. ھەروەھا دەتوانیت کەسێک لەڕێگەی ناوی دیسکۆرد یان ناوی ویکیمیدیایەوە بناسیت و چەند زانیارییەکت لەسەر ئەو کەسەش پێ دەدات. ئەمە وێڕای ڕێکخستن بۆ کەناڵەکانی ڕاژەکە کە بەڕێوەبەرانی ئەوێ دەسەڵاتیان ھەیە. <s>ئەوەندەی بزانم ئەم بۆتە تەنیا بە ئینگلیزی بەردەستە</s> ئەم بۆتە بە ئینگلیزی و چەند زمانێکی تریش بەردەستە، بەڵام ھێشتا پشتگیری لە کوردی ناکات و دیار نییە زیادی دەکەین یان نا، بەڵام گەر ڕێی تێ بچێت، دەشێت لە داھاتوودا زیادی بکەین. بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر ئەم بۆتە، بڕوانە [[meta:Discord#WikiAuthBot]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === لێدوان === :{{لەگەڵ}} ئەم بۆتانە تەمەنێکە لە دیسکۆردی ئینگلیزی چالاک کراون، با لێرەش چالاک بکرێن و زۆر بەسوودن سپاس.. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٩، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{لەگەڵ}} تایبەتمەندی باشن بۆ پەرەپێدانی گرووپی دیسکۆردەکەمان. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٠٦:٠١، ٤ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :: {{وب|Sakura emad}}، {{وب|Serchia}}، {{وب|Kushared}} ھەردوو بۆتەکەمان دامەزراند و ڕێکخستنێکیشیان بۆ کرا! گەر وتەیەکتان نییە، بەرەو ئەرشیڤ دەچێت. سپاس بۆ ڕەزامەندیتان! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::سپاس بۆ کارە باشەکانت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٠، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ==دێکانی باشووری کوردستان== {{وب|Serchia}} {{وب|Kushared}} و بەکارھێنەرانی تر. دوێکە ساکوورا ئەم وتارەی [[گوندێ شەتونس]]ی سڕییەوە کە وا دیارە ئەشێ گوندێک بێت لە ناوچەی ئامێدی. من ھەرچی گەڕام بۆم پشتڕاست نەکرایەوە گوندەکە دەکەوێتە کوێوە. لە ئەم لیستەشدا نوبوو [https://web.archive.org/web/20170314064035/http://krso.net/files/articles/130814110413.pdf]. پێم ناخۆشە ئەو وتارانە بسڕمەوە بۆ داھاتوو. بۆیە ویستم بزانم سەرچاوەیەکی بڕواپێکراو ھەیە بە ئانلاین دەربارەی گوندەکانی باشووری کوردستان؟ سپاس. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٩:٠٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 2ggad6odywe6tbt6xxzcyb12qej6fm0 969590 969581 2022-08-10T19:26:02Z Pirehelokan 5097 /* دێکانی باشووری کوردستان */ و wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکیپیدیا:دیوەخان (جۆراوجۆر)/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(60d) |counter = 6 |maxarchivesize = 150K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}} |minthreadsleft = 2 |minthreadstoarchive = 1 }} <noinclude> {{سەرپەڕەی دیوەخان|start= |1=جۆراوجۆر|2= بەشی '''جۆراوجۆر'''ی دیوەخان بۆ ناردنی ئەو پەیامانەن کە لە ھیچ بەشێکی تردا ناگونجن. بۆ بەشەکانی تر بڕوانن [[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)|سیاسەت]]، [[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)|تەکنیکی]]، یان [[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)|پێشنیارەکان]]، یان - بۆ یارمەتی - لە [[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگا]] کەڵک وەربگرن. بۆ پرسیارە گشتییە زانستییەکان تکایە [[ویکیپیدیا:مێزی زانیاری|مێزی زانیاری]] بەکاربھێنن. |3=وپ:دخج|4=وپ:دخ/ج}} __NEWSECTIONLINK__ <span id="below_toc"> __TOC__ </span> {{Clear}} {{anchor|below_toc}} [[پۆل:دیوەخانی ویکیپیدیا]] </noinclude> == داواکردنی بۆچوون بەم زوانە لەسەر ھەڵبژاردنی بۆردی ئەمیندارەکان == <section begin="announcement-content /> بۆردی ئەمیندارەکان ئامادەکاری دەکات بۆ داواکردنی بۆ چوون لەسەر ھەڵبژاردنی بۆردەکە بەم زوانە، لە ١٠ی شووبات - ٧ی شووباتی، ٢٠٢٢. لە کاتێکدا کە زانیارییەکان ھەفتەیەک پێش داواکردنەکە ئامادە دەبێت، ئێمە دڵنیایی ئەوەمان کردۆتەوە کە بەلایەنی کەمەوە دوو پرسیار ئامادەیە بۆ پرسین لەم داواکردنەی ئێستا: * * باشترین ڕێگا چییە بۆ دڵنیابوونەوە لە نوێنەرایەتییەکی دادەپەروەرانە بۆ یەکخستنی کۆمەڵگاکان لەنێوان بۆردەکە؟ کاندیدکراوەکان پێویستە چی شتێکیان ھەبێت لە کاتی ھەڵبژاردنەکە؟ لەکاتێکدا لەوانەیە پرسیاری زیاتر دابنرێت، ستراتیژی جوڵانەوەکە و بەڕێوەبەرایەتی تیمەکە دەیانەوێت کات دابین بکەن بۆ ئەندامانی کۆمەڵگاکە و شوێنە پەیوەندیدارەکان بۆ ئەوەی لێکۆلینەوە و بیرۆکەکان ئامادە بکەن لەسەر پرسیارە سەلمێنراوەکان پێش ئەوەی داواکارییەکە بکرێتەوە، ئێمە داوای لێبوردن دەکەین لەسەر ئەوەی لە ئێستادا پێرستێکی تەواوی پرسیارەکانمان ئامادەنەکردووە، پێرستی پرسیارەکان پێویستە تەنھا بە یەک یان دوو پرسیار زیاتر بکرێت، مەبەستەکە ئەوە نییە فشار بخەینە سەر کۆمەڵگاکان بە داواکاری زۆر، بەڵکو بۆ دابینکردنی تێبینی و بۆچوونی پێشوازی لێکراوە لەسەر ئەم پرسیارە گرنگانە. '''دەتەوێت یارمەتی رێکخستنەوەی گفتووگۆییە ناوخۆییەکان بدەیت لەم داوالێکردنەوەی ئێستادا؟''' پەیوەندی بکە بە [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|ستراتیژی جوڵانەوە و تیمی بەڕێوەبەراییەتی]] لەسەر مێتا، یان لە [https://t.me/wmboardgovernancechat تێلێگرامم]، یاخوود لە ڕێگەی ئیمەیڵ msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org پەیوەندی بکە ئەگەر ھەر پرسیارێک یان تێبنییەکت ھەبوو، ستراتیژی جوڵانەوە و بەڕێوەبەراییەتی تیمەکە تا ٣ی کانوونی دووەم بەشێوەیەکی کەم ستافی دەبێت، تکایە لەھەر دواکەوتنی وەڵامێک ببورە لەم کاتەدا، وە ئێمە ئەوەش دەزانین کەوا ھەنێک لە ئەندامانی کۆمەڵگا و شوێنە پەیوەندیدارەکان بەردەست نابن لە کاتی پشووی کانوونی یەکەم، داوای لێبوردن دەکەین ئەگەر نامەکەمان لەو کاتە پێت گەیشتووە کەتۆ لە پشوودا بوویت. هیوای سەرکەوتن، ستراتیژی جوڵانەوە و بەڕێوەبەراییەتی<section end="announcement-content" /> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:ZI Jony@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == گۆڕینی چەند وشەیەکی ویکیپیدیا == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٢٢:١٣، ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٨٨٥٤٤١٠}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> === پارامەتر یان پارامیتەر؟ === سڵاو، وەک دەزانن لەم پرۆژەیە وشەی Parameter زۆرتر بە «پارامەتر» نووسراوە، بەڵام زۆرتر لە خەڵکی دەرەوە بە «پارامیتەر» بیستوومە. چی دەڵێن؟ بیگۆڕین؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٣٤، ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو. ئەگەر دەنووسی پارامیتەر دەبێ مەتر-یش بکەیە میتر. تا ئەو جێگایەی دەزانم مەتر و پارامەتر لە کوردیدا ئینگلیزی نین و فەرەنسین (mètre و paramètre).-- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٢٣:٠٤، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::کاک {{وب|Calak}} منیش بیرم لەوە کردەوە و، دەشزانم لە ڕۆژھەڵات دەڵێن میتر نەک مەتر. بزانین ڕای ئەوانی تر چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٠، ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :زۆر زاڕاوەمان هەیە قسەی لەسەر کراوە و لە فەرهەنگدا هەیە و نوێ نیە، پێویست بە گۆڕینی ناکا. لە فەرهەنگی زانستپەروەرانی کورد [https://ferheng.zkurd.org/?q=parameter وامان نووسیوە] بەبۆچوونی من بابەتێکی لەسەر بنوسرێت، هاوواتاکانی نبنووسرێت باشترە. ئەگەریش سەلیقەی زمان پارامیتەر بێ، ئەوا ڕەوانەکردن دروست بکرێت، تاکو هەردووکیمان هەبێت. سوپاس. [[بەکارھێنەر:ئاراس نوری|ئاراس نوری]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاراس نوری|لێدوان]]) ‏١١:٥٢، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :: کاک {{وب|ئاراس نوری}} وەڵا تا ئەو جێگەیەی من بزانم لە باشوور ھەر پارامیتەر دەڵێن و پارامەتر نامۆیە. دەزانم لەگەڵ وشەی مەتر ڕووبەڕوویان بکەینەوە پارامەتر دروستە، بەس وەکتریش زەحمەتە لە باشوور پارامەتر ھەزم بکەن. بەھەرحاڵ، باسەکە لەسەر وتاری [[:en:Parameter|Parameter]] نییە و لەسەر تەواوی پرۆژەکە بوو. بۆ نموونە بڕوانە [[داڕێژە:ڤەژینبوکس#پارامەترەکان]]. مەبەستمان لەوەیە کە لە تەواوی پرۆژەکە ئەو وشەیە بگۆڕدرێت، بەس مادام دوای ئەو ماوە زۆرە کەس پشتگیریی وشەی پارامیتەری نەکردووە و گەر ھەر واش مایەوە، ئەوا شکست دەھێنێت و ناگۆڕدرێت. زۆر سپاس. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:١٥، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: {{نەکرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١٧، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === بیرخستنەوە یان ئاماژە؟ === سڵاوی دووبارە، لە ویکییەکەمان بۆ وشەی «cite» وشەی «بیرخستنەوە» دانراوە کە پێم وایە لە «یادکرد»ی فارسییەوە مانا کرابێتەوە، بەڵام من پێم وایە بەرامبەرێکی زۆر نەگونجاوە. لە ٢٠١٥ لە [[وتووێژی داڕێژە:بیرخستنەوەی وێب]] برادەرانی ئەو کاتە وتوویانە کە بیرخستنەوە باش نییە و کاک دیاریش وشەی «ئاماژە»ی پێشنیار کردووە کە خۆم بە باشم زانی بیگۆڕین و بیکەینە ئەوە. ئێوە چی دەڵێن؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٠٥، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :من لەگەڵ ئاماژەم، نموونە: (Cite a source) ئاماژە بە سەرچاوە بدە نەک بیرخستنەوەی سەرچاوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::ھەرخۆشی لە دەستکاری دیداری بەشی (Cite) ی ئینگلیزی کراوە بە (ئاماژە) :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::: {{وب|Sakura emad}} وایە و بزانین ڕای ئەوانی تر چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٠، ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::::ئاماژە-ش تەواو نییە. یا شتێکی تەواو دابنرێ یا کاری دووکارەکی نەکەین. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٦:٥٧، ١٧ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: کاک {{وب|Calak}}، کاک ئاراس، کاک دیار، کاک سەرچیا، کاک پیرەھەڵۆکان و، ئەوە من و ساکووراش دەڵێین ئاماژە وشەیەکی باشترە لەو بیرخستنەوە فارسییە کە لەوێ نووسراوە یادکرد. گەر وشەی ترتان پێ شک نایە، ئەوا تکایە با بیکەینە ئاماژە و نەجاتی بەین. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٢٠، ١٧ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::منیش لەگەڵ ئاماژە نیم. cite لە فارسیدا کردوویانە بە استناد کە واتە پاڵ دان و پشت بەستن، لە عەرەبیدا پێ ئەڵێن استشهاد کە واتە گەواھێنانەوە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٢:٤٦، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::: کاک {{وب|Aza}} ئەوە نییە یادکردە. بڕوانە [[:fa:الگو:ویکی‌پدیا:الگوهای یادکرد]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٢٧، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::@[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]]: ویکیی فارسی بە تەمایە ھەموو شتێک بکاتە فارسی. ناڵێ استناد چون عەرەبییە. ئێمە فارسی دەزانین لە ویکی بەدەر کەس ناڵێ یادکرد. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٤:٣٧، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::نازانم ویکیپیدیای فارسی بۆ ئەڵێ یادکرد. ئاکادیمیای زمانی فارسی ئەڵێ بڵێن اسنتاد. <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/Aza|بەشدارییەکان]]) ١٣:٣٥، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC)</small> ::: کاک {{وب|Aza}} و کاک {{وب|Calak}} ئاشکرایە کە ئێوە ئاگاتان لە فارسی ھەیە، بەڵام ئێمە باسی ویکیپیدیا دەکەین. بەھەرحاڵ، حەز ناکەم ئەم بەشە زۆر درێژ بکەینەوە. تەنیا ئەوەندەم دەوێت کە ئێستا ئێوە لەگەڵ بیرخستنەوەن؟ زۆرێک وتوویانە ئاماژە کێشەی نییە. ئێستا ئێوە کە دژی ئاماژەن، دەبێت شتێکی باشتریش پێشنیار بکەن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٥٤، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::من لەگەڵ بیرخستنەوەش نیم. بەڵام ئاماژەش ھەر شتێکە وەکوو بیرخستنەوە، ئەدی بۆ بیگۆڕین؟ ئەگەر بمانەوێ بیگۆڕین ئەبێ بیکەینە شتێکی باشتر. استناد واتە «پشت بەستن بە بەڵگە». بەڵام ئەمە زۆر دوور و درێژە. گەواھێنانەوە کورتترە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٤٦، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::منیش قسەی خۆم کرد کە شتێکی گونجاو دابنرێ سووی چییە ھەڵە بە ھەڵە بگۆڕین. دەبی بیری لێ بکەینەوە. گەواھێنانەوە-ش نازانم گونجاو بێ یان نا. گەوا کە کوردی نییە. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٩:٠٤، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: {{وب|Aza}} نازانم چۆناوچۆن ئاماژە و بیرخستنەوە وەک یەکن! تۆ کە بە کەسێک بڵێی سەرچاوە بۆ وتارەکەت زیاد بکە، دەڵێی ئاماژەی پێ بدە یان بیری بخەوە؟ ئەوەتا لە ٢٠٠٩ [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] دروست کراوە. دواتر لەبەر کورتییەکەشی ئاماژە شتێکی جوانە. گەواھێنانەوەش شتێکی جوان نییە و وەک بیرخستنەوەکە وایە. دەزانم بەڵگەھێنانەوە ڕەنگە باشتر مانای cite بدات، بەڵام ھێشتا دوورودرێژە و باش نییە. وەختی خۆی کاک [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] لە شوێنێک ئاماژەی نووسیبوو. بزانین ئەو چی دەڵێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:١٥، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::ئەمانە ئەڵێم با تۆزێ بابەتەکە ڕوون بێتەوە و بەشکەم کەسێ پێشنیارێک بگاتە زەینی. citation جۆرێ reference -ە. refer پیت بە پیت کە سەیری بکەی واتە «بردنەوە»، ھەر fer ھاوڕیشەی وشەی «بردن» -ە. reference واتە «بردنەوە بۆ سەرچاوە». cite -یش ھاوڕیشەی وشەی «چوون»ی کوردی و «شدن»ی فارسییە. مەبەست لە citation «چوون بۆ سەرچاوە» -یە. بۆیە ھەم reference و ھەم citation چەشنێ «ئاماژە»ی تیایە. ھەر دوو ئاماژە بە سەرچاوە دەکەن، ئەمانبەنەوە یا ئەمانگەڕێننەوە بۆ سەرچاوە. بەڵام ئەگەر ئەم ئاماژەدانە لە ناو دڵی دەقەکەدا بێ پێی ئەڵێن citation، ئەگەر لە کۆتاییی دەقەکەدا بێ پێی ئەڵێن reference. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏٠٦:٥٨، ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) === دەم باش === کاتێک دەچیتە سەر پەڕەی وتووێژیش و بەشی نوێ لێ دەدەی، دیفاڵت نووسراوە دەمباش، کە بەپێی ئەوەیکە خۆی ڕستەیەکە دەبێت جودا بکرێتەوە و دەم باش بنووسرێت؛ تا ڕای هاوڕێیانیش چی بێت.. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٠٠:٠٣، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :ڕاستە. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٠٨:٢٦، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :: {{کرا}} – سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:١٢، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) === ناوبڕ یان قەدبڕ؟ === لە ویکیپیدیا بۆ وشەی «Shortcut»، وشەی «ناوبڕ» دانراوە، کە ڕێک فارسییەکەیە و، نە لە کوردی بەو مانایە دێ و نە کەسانێکی زۆریش بەکاری دێنن. لە کوردیدا ئەمە پێی دەوترێت «قەدبڕ». ناوبڕ لە ئێستادا وەک ھاوواتای وچان بەکاردێت کە لە بەرنامە تەلەڤیزیۆنی و ڕادیۆیییەکاندا زۆر بەکارھاتووە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٤، ١٦ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::[https://lex.vejin.net/ck/search/?t=%D9%82%DB%95%D8%AF%D8%A8%DA%95&f=0 قەدبڕ] تەواوە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١١:١٩، ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::: سپاس کاک ئازا! کاک {{وب|Épine}} پێم وا بێت جارێک تۆ وتت ناوبڕ تەواوە. گەر قسەت نییە، پێم وا بێت گۆڕینەکە بکەین باشە. سپاس، ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:١٤، ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: دەستتان خۆش بۆ دۆزینەوەی وشە تەواوەکە. هیچ لێدوانێکم نییە.—&#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٢١:٣٤، ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{کرا}} – سپاس بۆ ھەردووکتان! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:٥٧، ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) == Deployment of FLORES Machine Translation to Sorani / Central Kurdish Wikipedia == {{Ltr}} !Hello Friends {{Int:Please-translate}} Apologies as this message is not in your native language The WMF Language team plans to introduce a machine translation (MT) support for the Content Translation in Sorani / Central Kurdish Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Sorani/Central Kurdish using [https://ckb.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation the Content Translation tool] The FLORES Machine Translation is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT will be set as default in your Wikipedia, but you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta this page] :Please note that the use of the FLORES MT is not compulsory. However, we would want your community to *use it once it is deployed to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about our plans, its quality once deployed and ask any questions you might have about this addition We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Sorani/ Central Kurdish Wikipedia Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}}, :I'm so sorry for the late reply! We are so glad to see this message if the ''FLORES MT'' feature is comfortable with our language. I have some questions for now: :# Does this feature have any prior experience or is it new? :# How accurate is this MT and does it guarantee a good translation? :# Is it available on any Wikimedia projects, for example [https://test.wikipedia.org test.wikipedia.org], or any other place for us to test the feature before? :# Can I see some examples of it's works? If it is available in screenshots, it is better. :We will appreciate your and the ''AI research team at Meta'' efforts for this feature. Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٣٤، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Hello [http://%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:Aram Aram] :Thank you for your questions and feedback. I have tried to provide answers to them below The FLORES provides Machine Translation (MT) support to six languages in Wikipedia (Chinese, Occitan, Luganda, Zulu, Igbo and Icelandic). So, I will say it has experience Regarding accuracy, I would say that we have not received any complaints from any Wikipedia communities they provide MT support. I will add that it is the default MT for Icelandic Wikipedia based on request. I will also add that Initial translations can not be published without modifying them; one can also decide to still use the "blank" option . The Initial translation are more like a guide to efficiently translating articles The test instance is not public; they are mainly for the team engineers. However, I have shared with you (through email) a spreadsheet of FLORES MT samples Once again, thank you for your questions; I hope I was able to answer them, and we look forward to deploying the FLORES MT soon to your Wikipedia Best regards [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٤٤، ٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|UOzurumba (WMF)}} Thank you so much for your email and I got it. In my opinion, it is an important point that you cannot publish the translation directly without modifying because (in my opinion) initial translation without modifying often produces a low quality result. Now, I want to get the opinion of the other administrators and users on this feature. :Hi {{وب|Calak}} {{وب|Kushared}} {{وب|Serchia}} {{وب|Sakura emad}} {{وب|Pirehelokan}} and other users :This section is about a feature called FLORES MT that automatically translates to Central Kurdish through AI and is going to be added to the Content Translator tool. Click [https://docs.google.com/spreadsheets/d/1s-4azt6AFvUAVPihFR1lDqduFSqKUUFZ5CXWoopN7zs/edit#gid=0 here] to see some of the translator's work. I could not make this decision alone because it is not my responsibility alone, so I have mentioned you. Please read above comments and write your opinion. Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٣، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::i believe that it's a great tool which helps our community to improve and grow better, and i reviewed some examples which mr.aram provided through excel sheet, the quality is good and understandable, however i agree with [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] to ensure better quality and accuracy i should say that it's our responsibility to check the quality before publishing the article, needless to say some of our new users use other translation tools to create new articles anyway; so if the Flores Machine is Accurate enough let's have it thanks for the offer. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Sakura emad}} Sorry, I forgot to mention that I didn’t prepare these examples, but [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] did. Thank you for your comment. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٣٩، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: .those understanding sentences prepared by non Kurdish speaker? commendable [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:٠٧، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Sakura emad}} Yes, the FLORES MT translated them. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٨:٢٢، ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] and [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] for your feedback on having FLORES machine translation. I believe from the conversations here we can enable the FLORES MT in your Wikipedia? [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :The machine translation engines are not very good for Central Kurdish yet, but I think this tools helping users If they use them carefully. Last month Google also added Kurdish (Sorani) to Google Translate, I think we also need to add it here and make it as the default one for content translation. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٧:١٢، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] :FLORES team is still improving the models, so quality may be better when available in the real wikis. However, I understand your fears of MT not used well. For Google's Sorani Machine Translation, we have to test if the APIs are available first. We will do this soon. [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٠٦:٤٢، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::{{وب|UOzurumba (WMF)}} Honestly, I’m a bit afraid of machine translators whose translation results are not good. If it is activated and we do not have a good experience with it, can we request to deactivate it? Also, there is a new comment above. Do you have any comments for it? ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:١٩، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: @[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] Yes, you can request for it to be deactivated. [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٠٦:٤٢، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :::: {{وب|UOzurumba (WMF)}} Thank you very much for all your answers and efforts. I (myself) have nothing else to say. Let's do it. Thank you again! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:٣٦، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]], [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]], for your feedback, we will go ahead and start the process to enable the FLORES after integrating the new languages from FLORES, we will [https://phabricator.wikimedia.org/T308248| explore the integration of Google translate]. We recommend that your community try both (FLORES and GOOGLE when enabled), compare, and let us know the one preferred as default. Please note that there could be differences in personal preferences, so the Machine translation perceived as more useful is kept as default while the other is optional. I will recommend testing these in context since the experience may differ slightly. For example, Google Translate has [https://issuetracker.google.com/issues/119256504?pli=1| a bug which results in extra spaces when translating HTML content] (which may not be expected if you look at the Google Translate website). I hope the above is clear enough. We will inform you once the MTs are enabled in your Wikipedia. Best regards, [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٦:٣٧، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|UOzurumba (WMF)}} Good News! We can’t wait to see the results! Thank you so much for your work! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٠٤، ١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} ===FLORES Machine Translation deployed to Sorani / Central Kurdish Wikipedia=== {{Ltr}} !Hello Friends The WMF Language team is pleased to inform you that we have deployed the FLORES machine translation (MT) support for the Content Translation in Sorani / Central Kurdish Wikipedia. Please remember that the FLORES machine translation is set as default in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. However, we would want your community to: *use it to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about its quality and ask any questions you might have about .this addition We look forward to your community using the Machine Translation support in Content Translation to create better quality articles in Sorani / Central Kurdish Wikipedia. !Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٦:٠٩، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) On behalf of the WMF Language team :Hello {{وب|UOzurumba (WMF)}}, :Sorry, I just realized that the FLORES MT has been added and you have announced the result here. :Thank you very much to the WMF Language team for not forgetting Central Kurdish. We greatly appreciate your work and hope that the MT will further develop our community and language. And we wanted to know if there were any plans to add Google Translate MT. :Special thanks to the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٥٥، ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :Hello [[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]], [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]], :We have plans to integrate Google MT in your Wikipedia. You can track progress for this [https://phabricator.wikimedia.org/T308248 here]. :Thank you and best regards. :[[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٧:٥٠، ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::Thank you so much! We are very happy and appreciate your hard work and the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:٣٥، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} == تاگی وشەی نالەبار == دانانی تاگی وشەی نالەبار شتێکی پێویست بوو بۆ ویکیپیدیا، بەڵام پێموایە لە ئێستادا بەو جۆرە هاوکاری ویکیپیدیای نەکردووە بۆ دۆزینەوە وشە نالەبارەکان. نموونە ئەگەر کەسێک وشەکانی گەیشتن، بازرگانییەکان وە کۆمپانیا بنووسێت ئەوا هەر هەژماری وشەی نالەباری بۆ دەکات. پێشنیار دەکەم لایبدەین یانیش ئەگەر کرا ئەم پەیڤە نالەبارانە بە جیا وەربگرێت نەوەک لە وشە داڕێژراو و لێکدراوەکانیش هەمان هەژماری نالەبارییان بۆ بکات. ئەگەر بەو جۆرەی ئێستاش بمێنێتەوە ئەوا با لانی کەم لەبەرچاوی نووسەر پشان نەدرێت، بەتایبەت بۆ نووسەرێکی نوێ کە هیچ وشەیەکی هەڵەی نەنووسیوە ئەوا ئەم تاگە جۆرێک لە گومان لای درووست دەکات. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:٠٩، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Kushared}} سپاس بۆ ئاگادارکردنەوەکەت. ئەو تاگە تەنیا ئەگەرە و لە تاگەکەش نووسراوە ''ئەگەری بەکارھێنانی وشەی نالەبار''. لە [[میدیاویکی:Abusefilter-warning-badwords|ئاگادارییەکەش]] نووسراوە ''ئەگەر دڵنیایت لەوەی کە ھیچ وشەیەکی خراپت بەکارنەھێناوە یان بەکارت ھێناوە، بەڵام بە نیازێکی پاکەوە بووە، و ئەم پەیامە ھەڵەیە، ئەوا تکایە گوێ بەم پەیامە مەدە''. لە ئێستادا تاکە مەرجی ئەو تاگە تەنیا ١٠ دەستکارییە و گەر ١٠ دەستکاریت تێپەڕ دا، ئیتر ئەو تاگە حەقی بە بەکارھێنەرەکەوە نابێت. دروستە کە وشەکان خۆیان بەتەنیا و بە پێشگر و پاشگریشەوە بە خراپ لێک دەداتەوە، بەڵام لە کوردیدا دۆخەکە وا دەخوازێت کە وا بێت. لەو سێ وشەیەی کە ھێناتەوە ھەر سێ وشەی نالەباری «گەی»، «گان» و «کۆم» ھەن. تاگەکەش شتی زۆر باشی گرتووە و زووتریش بینراون و پووچەڵ کراونەتەوە، بەڵام لەگەڵتم کە نابێت ئەو سێ وشەیە بگرێت. لەم ماوەیەدا سەرم دێنم و دەبەم تا بزانم دەتوانم ئەو کێشەیە چارەسەر بکەم یان نا (گەرچی کاتی دەوێت و زەحمەتیشە). گەر نەمتوانی، ئەوا بەپێی قسەی ئێوە یان بەتەنیا و لە حاڵەتی سەربەخۆ دەیانھێڵینەوە یانیش ئاگادارییەکە دەکوژێنینەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٧، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :: کاک {{وب|Kushared}} وشە نالەبارەکانم نوێ کردەوە، بەڵام لەکۆتاییدا بەوە گەشتم کە لە ئێستادا ئاگادارییەکە بکوژێنینەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٠٤، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::: دەستەکانت خۆش بێت و کارێکی باشت کرد. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:٠٩، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Central Kurdish Wikipedia == {{لێدوانی کۆمەڵگە}} {{Ltr}} {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Central Kurdish Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: * Give us your feedback * Ask us questions * Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Central Kurdish Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: * Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones * Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Central Kurdish Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Central Kurdish Wikipedia, you’ll have access to [[:tr:Special:ContentTranslation|https://ckb.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on * The section translation tool * What do you think about our plans to enable it * Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. .On behalf of the WMF Language team [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٢:٢١، ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}} In my opinion, it would be a good thing to enable this feature if there are no technical problems so that mobile users can use it. Thank you very much for your efforts and the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:١٤، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|Aram]] .for your feedback, the team will go ahead and enable the tools in your Wikipedia [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٣:٢٩، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{Great|Great!}} Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٠٦، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} ===Content and Section Translation tool enabled in Central Kurdish Wikipedia === {{Ltr}} {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ckb&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ckb#draft Content translation] tools in Central Kurdish Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Central Kurdish. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Central Kurdish. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|right|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%86%DA%AF?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers]" and “[https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%86%DA%AF?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) On behalf of the WMF Language team. :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}} Sorry for the late reply. Thank you for adding these good features, but I think Section translation doesn’t work for me. Is there anything wrong? ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٠٤، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::Hello [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], ::Apologies for the late reply. Please can you explain the issue you are having? ::Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٨:٢٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}}, it's OK and I often reply late. :) I tried it now and it worked, but when you announced that the section translation had been added, I tried it and it didn't work. Anyway, it works now and I thank you very much for coming to the problem. However, in Content Translation, we have a problem with Google Translate that translates texts into Northern Kurdish ([[:en:Kurmanci]], ku), not Central Kurdish ([[:en:Sorani]], ckb). Can you please follow up on that problem? Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٥٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) ‏١١:٣٤، ١٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ‏٠١:٣٧، ١٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:RamzyM (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ‏١٤:٠٣، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ‏٢١:٠١، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == دامەزراندنی دوو بۆت بۆ ڕاژەی ویکیپیدیای کوردی لە دیسکۆرد == سڵاو لە بەڕێوەبەرانی دیسکۆرد، {{وب|Sakura emad}}، {{وب|Serchia}}، {{وب|Kushared}} و بەکاربەرانی تری ویکیپیدیا! بیرم لەوە کردەوە کە دوو بۆت بۆ ڕاژەی ویکیپیدیای کوردی لە دیسکۆرد دامەزرێنین. ئەمە وا دەکات کە ڕاژەکە شێوازێکی زیندووی ھەبێت. تکایە دەنگ و ڕای خۆت لەژێر ناوی ھەر بەشێک بدە و بنووسە. بۆ زانیاریی زیاتر بڕوانە [[meta:Discord]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === WikiBot === بۆتی WikiBot لەلایەن [[meta:User:Stjn|Stjn]] بە {{چەپ بۆ ڕاست|C#}} دروست کراوە. کاری سەرەکیی ئەم بۆتە دابینکردنی بەستەری ویکیپیدیایە جا چ بەستەر بێت ({{کۆد|[[بەستەری ویکی]]}}) یان داڕێژە ({{کۆد|<nowiki>{{داڕێژە}}</nowiki>}}). کارێکی تری بۆتەکە بریتییە لە پیشاندانی دوایین گۆڕانکارییەکانی پرۆژەکە (کە لێرەدا ویکیپیدیایە). سەرچاوەکۆدی بۆتەکە [https://github.com/stjohann/DiscordWikiBot لە گیتھەب بەردەستە]. بۆتەکە دەتواندرێت ڕێک بخرێت و لە کەناڵی خوازراو جێگیر بکرێت. یەک دوو ڕۆژ پێش ئێستا بۆتەکە بە ڕێژەی ٧٠٪ کرایە کوردی، و گەر ڕەزامەندی دەربڕن لە دامەزراندنی، ئەوا بەتەواوی دەیکەینە کوردی و دای دەمەزرێنین. بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر ئەم بۆتە، بڕوانە [[meta:Discord#WikiBot]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === WikiAuthBot === بۆتی WikiAuthBot بە [[پایتۆن (زمانی بەرنامەسازی)|پایتۆن]] دروست کراوە و [[:en:User:IVORK|IVORK]] ھەڵی دەسووڕێنێت. کاری سەرەکیی ئەم بۆتە سەلماندنی ئەندامەکانی دیسکۆردە لەڕێگەی گرێدانی ھەژماری دیسکۆرد بە ھەژماری ویکیمیدیای ئەو کەسەی دەیەوێت خۆی بسەلمێنێت بەبەکارھێنانی [[mw:OAuth|OAuth]]. ئەمە وا دەکات کە تۆ بەئاسانی بناسرێیتەوە و کەس خۆی لە جێی تۆ دانەنێت. ھەروەھا دەتوانیت کەسێک لەڕێگەی ناوی دیسکۆرد یان ناوی ویکیمیدیایەوە بناسیت و چەند زانیارییەکت لەسەر ئەو کەسەش پێ دەدات. ئەمە وێڕای ڕێکخستن بۆ کەناڵەکانی ڕاژەکە کە بەڕێوەبەرانی ئەوێ دەسەڵاتیان ھەیە. <s>ئەوەندەی بزانم ئەم بۆتە تەنیا بە ئینگلیزی بەردەستە</s> ئەم بۆتە بە ئینگلیزی و چەند زمانێکی تریش بەردەستە، بەڵام ھێشتا پشتگیری لە کوردی ناکات و دیار نییە زیادی دەکەین یان نا، بەڵام گەر ڕێی تێ بچێت، دەشێت لە داھاتوودا زیادی بکەین. بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر ئەم بۆتە، بڕوانە [[meta:Discord#WikiAuthBot]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === لێدوان === :{{لەگەڵ}} ئەم بۆتانە تەمەنێکە لە دیسکۆردی ئینگلیزی چالاک کراون، با لێرەش چالاک بکرێن و زۆر بەسوودن سپاس.. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٩، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{لەگەڵ}} تایبەتمەندی باشن بۆ پەرەپێدانی گرووپی دیسکۆردەکەمان. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٠٦:٠١، ٤ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :: {{وب|Sakura emad}}، {{وب|Serchia}}، {{وب|Kushared}} ھەردوو بۆتەکەمان دامەزراند و ڕێکخستنێکیشیان بۆ کرا! گەر وتەیەکتان نییە، بەرەو ئەرشیڤ دەچێت. سپاس بۆ ڕەزامەندیتان! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::سپاس بۆ کارە باشەکانت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٠، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ==دێکانی باشووری کوردستان== {{وب|Serchia}} {{وب|Kushared}} و بەکارھێنەرانی تر. دوێکە ساکوورا ئەم وتارەی [[گوندێ شەتونس]]ی سڕییەوە کە وا دیارە ئەشێ گوندێک بێت لە ناوچەی ئامێدی. من ھەرچی گەڕام بۆم پشتڕاست نەکرایەوە گوندەکە دەکەوێتە کوێوە. لە ئەم لیستەشدا نوبوو [https://web.archive.org/web/20170314064035/http://krso.net/files/articles/130814110413.pdf]. پێم ناخۆشە ئەو وتارانە بسڕمەوە بۆ داھاتوو. بۆیە ویستم بزانم سەرچاوەیەکی بڕواپێکراو ھەیە بە ئانلاین دەربارەی گوندەکانی باشووری کوردستان؟ سپاس. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٩:٠٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :[http://www.hewalname.com/ku/?p=2866 لێرەیش] لە کتێبی گوندەکانی باشووری کوردستانی عەبدوڵڵا غەفووریشدا بۆم نەدۆزراوە. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٩:٢٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) lu320e5jedznhehjs406s1sx53jv2pr 969740 969590 2022-08-11T06:15:54Z Kushared 5048 /* دێکانی باشووری کوردستان */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکیپیدیا:دیوەخان (جۆراوجۆر)/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(60d) |counter = 6 |maxarchivesize = 150K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}} |minthreadsleft = 2 |minthreadstoarchive = 1 }} <noinclude> {{سەرپەڕەی دیوەخان|start= |1=جۆراوجۆر|2= بەشی '''جۆراوجۆر'''ی دیوەخان بۆ ناردنی ئەو پەیامانەن کە لە ھیچ بەشێکی تردا ناگونجن. بۆ بەشەکانی تر بڕوانن [[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)|سیاسەت]]، [[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)|تەکنیکی]]، یان [[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)|پێشنیارەکان]]، یان - بۆ یارمەتی - لە [[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگا]] کەڵک وەربگرن. بۆ پرسیارە گشتییە زانستییەکان تکایە [[ویکیپیدیا:مێزی زانیاری|مێزی زانیاری]] بەکاربھێنن. |3=وپ:دخج|4=وپ:دخ/ج}} __NEWSECTIONLINK__ <span id="below_toc"> __TOC__ </span> {{Clear}} {{anchor|below_toc}} [[پۆل:دیوەخانی ویکیپیدیا]] </noinclude> == داواکردنی بۆچوون بەم زوانە لەسەر ھەڵبژاردنی بۆردی ئەمیندارەکان == <section begin="announcement-content /> بۆردی ئەمیندارەکان ئامادەکاری دەکات بۆ داواکردنی بۆ چوون لەسەر ھەڵبژاردنی بۆردەکە بەم زوانە، لە ١٠ی شووبات - ٧ی شووباتی، ٢٠٢٢. لە کاتێکدا کە زانیارییەکان ھەفتەیەک پێش داواکردنەکە ئامادە دەبێت، ئێمە دڵنیایی ئەوەمان کردۆتەوە کە بەلایەنی کەمەوە دوو پرسیار ئامادەیە بۆ پرسین لەم داواکردنەی ئێستا: * * باشترین ڕێگا چییە بۆ دڵنیابوونەوە لە نوێنەرایەتییەکی دادەپەروەرانە بۆ یەکخستنی کۆمەڵگاکان لەنێوان بۆردەکە؟ کاندیدکراوەکان پێویستە چی شتێکیان ھەبێت لە کاتی ھەڵبژاردنەکە؟ لەکاتێکدا لەوانەیە پرسیاری زیاتر دابنرێت، ستراتیژی جوڵانەوەکە و بەڕێوەبەرایەتی تیمەکە دەیانەوێت کات دابین بکەن بۆ ئەندامانی کۆمەڵگاکە و شوێنە پەیوەندیدارەکان بۆ ئەوەی لێکۆلینەوە و بیرۆکەکان ئامادە بکەن لەسەر پرسیارە سەلمێنراوەکان پێش ئەوەی داواکارییەکە بکرێتەوە، ئێمە داوای لێبوردن دەکەین لەسەر ئەوەی لە ئێستادا پێرستێکی تەواوی پرسیارەکانمان ئامادەنەکردووە، پێرستی پرسیارەکان پێویستە تەنھا بە یەک یان دوو پرسیار زیاتر بکرێت، مەبەستەکە ئەوە نییە فشار بخەینە سەر کۆمەڵگاکان بە داواکاری زۆر، بەڵکو بۆ دابینکردنی تێبینی و بۆچوونی پێشوازی لێکراوە لەسەر ئەم پرسیارە گرنگانە. '''دەتەوێت یارمەتی رێکخستنەوەی گفتووگۆییە ناوخۆییەکان بدەیت لەم داوالێکردنەوەی ئێستادا؟''' پەیوەندی بکە بە [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|ستراتیژی جوڵانەوە و تیمی بەڕێوەبەراییەتی]] لەسەر مێتا، یان لە [https://t.me/wmboardgovernancechat تێلێگرامم]، یاخوود لە ڕێگەی ئیمەیڵ msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org پەیوەندی بکە ئەگەر ھەر پرسیارێک یان تێبنییەکت ھەبوو، ستراتیژی جوڵانەوە و بەڕێوەبەراییەتی تیمەکە تا ٣ی کانوونی دووەم بەشێوەیەکی کەم ستافی دەبێت، تکایە لەھەر دواکەوتنی وەڵامێک ببورە لەم کاتەدا، وە ئێمە ئەوەش دەزانین کەوا ھەنێک لە ئەندامانی کۆمەڵگا و شوێنە پەیوەندیدارەکان بەردەست نابن لە کاتی پشووی کانوونی یەکەم، داوای لێبوردن دەکەین ئەگەر نامەکەمان لەو کاتە پێت گەیشتووە کەتۆ لە پشوودا بوویت. هیوای سەرکەوتن، ستراتیژی جوڵانەوە و بەڕێوەبەراییەتی<section end="announcement-content" /> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:ZI Jony@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == گۆڕینی چەند وشەیەکی ویکیپیدیا == <!-- دەستپێکی دەمبوس -->{{پەیامی دەمبوسدار|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٢٢:١٣، ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٨٨٥٤٤١٠}}<!-- کۆتاییی دەمبوس --> === پارامەتر یان پارامیتەر؟ === سڵاو، وەک دەزانن لەم پرۆژەیە وشەی Parameter زۆرتر بە «پارامەتر» نووسراوە، بەڵام زۆرتر لە خەڵکی دەرەوە بە «پارامیتەر» بیستوومە. چی دەڵێن؟ بیگۆڕین؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٣٤، ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو. ئەگەر دەنووسی پارامیتەر دەبێ مەتر-یش بکەیە میتر. تا ئەو جێگایەی دەزانم مەتر و پارامەتر لە کوردیدا ئینگلیزی نین و فەرەنسین (mètre و paramètre).-- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٢٣:٠٤، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::کاک {{وب|Calak}} منیش بیرم لەوە کردەوە و، دەشزانم لە ڕۆژھەڵات دەڵێن میتر نەک مەتر. بزانین ڕای ئەوانی تر چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٠، ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :زۆر زاڕاوەمان هەیە قسەی لەسەر کراوە و لە فەرهەنگدا هەیە و نوێ نیە، پێویست بە گۆڕینی ناکا. لە فەرهەنگی زانستپەروەرانی کورد [https://ferheng.zkurd.org/?q=parameter وامان نووسیوە] بەبۆچوونی من بابەتێکی لەسەر بنوسرێت، هاوواتاکانی نبنووسرێت باشترە. ئەگەریش سەلیقەی زمان پارامیتەر بێ، ئەوا ڕەوانەکردن دروست بکرێت، تاکو هەردووکیمان هەبێت. سوپاس. [[بەکارھێنەر:ئاراس نوری|ئاراس نوری]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاراس نوری|لێدوان]]) ‏١١:٥٢، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :: کاک {{وب|ئاراس نوری}} وەڵا تا ئەو جێگەیەی من بزانم لە باشوور ھەر پارامیتەر دەڵێن و پارامەتر نامۆیە. دەزانم لەگەڵ وشەی مەتر ڕووبەڕوویان بکەینەوە پارامەتر دروستە، بەس وەکتریش زەحمەتە لە باشوور پارامەتر ھەزم بکەن. بەھەرحاڵ، باسەکە لەسەر وتاری [[:en:Parameter|Parameter]] نییە و لەسەر تەواوی پرۆژەکە بوو. بۆ نموونە بڕوانە [[داڕێژە:ڤەژینبوکس#پارامەترەکان]]. مەبەستمان لەوەیە کە لە تەواوی پرۆژەکە ئەو وشەیە بگۆڕدرێت، بەس مادام دوای ئەو ماوە زۆرە کەس پشتگیریی وشەی پارامیتەری نەکردووە و گەر ھەر واش مایەوە، ئەوا شکست دەھێنێت و ناگۆڕدرێت. زۆر سپاس. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:١٥، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: {{نەکرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:١٧، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === بیرخستنەوە یان ئاماژە؟ === سڵاوی دووبارە، لە ویکییەکەمان بۆ وشەی «cite» وشەی «بیرخستنەوە» دانراوە کە پێم وایە لە «یادکرد»ی فارسییەوە مانا کرابێتەوە، بەڵام من پێم وایە بەرامبەرێکی زۆر نەگونجاوە. لە ٢٠١٥ لە [[وتووێژی داڕێژە:بیرخستنەوەی وێب]] برادەرانی ئەو کاتە وتوویانە کە بیرخستنەوە باش نییە و کاک دیاریش وشەی «ئاماژە»ی پێشنیار کردووە کە خۆم بە باشم زانی بیگۆڕین و بیکەینە ئەوە. ئێوە چی دەڵێن؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٠٥، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :من لەگەڵ ئاماژەم، نموونە: (Cite a source) ئاماژە بە سەرچاوە بدە نەک بیرخستنەوەی سەرچاوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::ھەرخۆشی لە دەستکاری دیداری بەشی (Cite) ی ئینگلیزی کراوە بە (ئاماژە) :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::: {{وب|Sakura emad}} وایە و بزانین ڕای ئەوانی تر چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٢٠، ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) ::::ئاماژە-ش تەواو نییە. یا شتێکی تەواو دابنرێ یا کاری دووکارەکی نەکەین. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٦:٥٧، ١٧ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: کاک {{وب|Calak}}، کاک ئاراس، کاک دیار، کاک سەرچیا، کاک پیرەھەڵۆکان و، ئەوە من و ساکووراش دەڵێین ئاماژە وشەیەکی باشترە لەو بیرخستنەوە فارسییە کە لەوێ نووسراوە یادکرد. گەر وشەی ترتان پێ شک نایە، ئەوا تکایە با بیکەینە ئاماژە و نەجاتی بەین. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٢٠، ١٧ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::منیش لەگەڵ ئاماژە نیم. cite لە فارسیدا کردوویانە بە استناد کە واتە پاڵ دان و پشت بەستن، لە عەرەبیدا پێ ئەڵێن استشهاد کە واتە گەواھێنانەوە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٢:٤٦، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::: کاک {{وب|Aza}} ئەوە نییە یادکردە. بڕوانە [[:fa:الگو:ویکی‌پدیا:الگوهای یادکرد]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٢٧، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::@[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]]: ویکیی فارسی بە تەمایە ھەموو شتێک بکاتە فارسی. ناڵێ استناد چون عەرەبییە. ئێمە فارسی دەزانین لە ویکی بەدەر کەس ناڵێ یادکرد. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٤:٣٧، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::نازانم ویکیپیدیای فارسی بۆ ئەڵێ یادکرد. ئاکادیمیای زمانی فارسی ئەڵێ بڵێن اسنتاد. <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/Aza|بەشدارییەکان]]) ١٣:٣٥، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC)</small> ::: کاک {{وب|Aza}} و کاک {{وب|Calak}} ئاشکرایە کە ئێوە ئاگاتان لە فارسی ھەیە، بەڵام ئێمە باسی ویکیپیدیا دەکەین. بەھەرحاڵ، حەز ناکەم ئەم بەشە زۆر درێژ بکەینەوە. تەنیا ئەوەندەم دەوێت کە ئێستا ئێوە لەگەڵ بیرخستنەوەن؟ زۆرێک وتوویانە ئاماژە کێشەی نییە. ئێستا ئێوە کە دژی ئاماژەن، دەبێت شتێکی باشتریش پێشنیار بکەن. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٥٤، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::من لەگەڵ بیرخستنەوەش نیم. بەڵام ئاماژەش ھەر شتێکە وەکوو بیرخستنەوە، ئەدی بۆ بیگۆڕین؟ ئەگەر بمانەوێ بیگۆڕین ئەبێ بیکەینە شتێکی باشتر. استناد واتە «پشت بەستن بە بەڵگە». بەڵام ئەمە زۆر دوور و درێژە. گەواھێنانەوە کورتترە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٤٦، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::منیش قسەی خۆم کرد کە شتێکی گونجاو دابنرێ سووی چییە ھەڵە بە ھەڵە بگۆڕین. دەبی بیری لێ بکەینەوە. گەواھێنانەوە-ش نازانم گونجاو بێ یان نا. گەوا کە کوردی نییە. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٩:٠٤، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: {{وب|Aza}} نازانم چۆناوچۆن ئاماژە و بیرخستنەوە وەک یەکن! تۆ کە بە کەسێک بڵێی سەرچاوە بۆ وتارەکەت زیاد بکە، دەڵێی ئاماژەی پێ بدە یان بیری بخەوە؟ ئەوەتا لە ٢٠٠٩ [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] دروست کراوە. دواتر لەبەر کورتییەکەشی ئاماژە شتێکی جوانە. گەواھێنانەوەش شتێکی جوان نییە و وەک بیرخستنەوەکە وایە. دەزانم بەڵگەھێنانەوە ڕەنگە باشتر مانای cite بدات، بەڵام ھێشتا دوورودرێژە و باش نییە. وەختی خۆی کاک [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] لە شوێنێک ئاماژەی نووسیبوو. بزانین ئەو چی دەڵێت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:١٥، ١٨ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::ئەمانە ئەڵێم با تۆزێ بابەتەکە ڕوون بێتەوە و بەشکەم کەسێ پێشنیارێک بگاتە زەینی. citation جۆرێ reference -ە. refer پیت بە پیت کە سەیری بکەی واتە «بردنەوە»، ھەر fer ھاوڕیشەی وشەی «بردن» -ە. reference واتە «بردنەوە بۆ سەرچاوە». cite -یش ھاوڕیشەی وشەی «چوون»ی کوردی و «شدن»ی فارسییە. مەبەست لە citation «چوون بۆ سەرچاوە» -یە. بۆیە ھەم reference و ھەم citation چەشنێ «ئاماژە»ی تیایە. ھەر دوو ئاماژە بە سەرچاوە دەکەن، ئەمانبەنەوە یا ئەمانگەڕێننەوە بۆ سەرچاوە. بەڵام ئەگەر ئەم ئاماژەدانە لە ناو دڵی دەقەکەدا بێ پێی ئەڵێن citation، ئەگەر لە کۆتاییی دەقەکەدا بێ پێی ئەڵێن reference. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏٠٦:٥٨، ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) === دەم باش === کاتێک دەچیتە سەر پەڕەی وتووێژیش و بەشی نوێ لێ دەدەی، دیفاڵت نووسراوە دەمباش، کە بەپێی ئەوەیکە خۆی ڕستەیەکە دەبێت جودا بکرێتەوە و دەم باش بنووسرێت؛ تا ڕای هاوڕێیانیش چی بێت.. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٠٠:٠٣، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :ڕاستە. [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٠٨:٢٦، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) :: {{کرا}} – سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:١٢، ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) === ناوبڕ یان قەدبڕ؟ === لە ویکیپیدیا بۆ وشەی «Shortcut»، وشەی «ناوبڕ» دانراوە، کە ڕێک فارسییەکەیە و، نە لە کوردی بەو مانایە دێ و نە کەسانێکی زۆریش بەکاری دێنن. لە کوردیدا ئەمە پێی دەوترێت «قەدبڕ». ناوبڕ لە ئێستادا وەک ھاوواتای وچان بەکاردێت کە لە بەرنامە تەلەڤیزیۆنی و ڕادیۆیییەکاندا زۆر بەکارھاتووە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٤، ١٦ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::[https://lex.vejin.net/ck/search/?t=%D9%82%DB%95%D8%AF%D8%A8%DA%95&f=0 قەدبڕ] تەواوە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١١:١٩، ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::: سپاس کاک ئازا! کاک {{وب|Épine}} پێم وا بێت جارێک تۆ وتت ناوبڕ تەواوە. گەر قسەت نییە، پێم وا بێت گۆڕینەکە بکەین باشە. سپاس، ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:١٤، ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) ::::: دەستتان خۆش بۆ دۆزینەوەی وشە تەواوەکە. هیچ لێدوانێکم نییە.—&#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٢١:٣٤، ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) :::::: {{کرا}} – سپاس بۆ ھەردووکتان! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:٥٧، ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٢ (UTC) == Deployment of FLORES Machine Translation to Sorani / Central Kurdish Wikipedia == {{Ltr}} !Hello Friends {{Int:Please-translate}} Apologies as this message is not in your native language The WMF Language team plans to introduce a machine translation (MT) support for the Content Translation in Sorani / Central Kurdish Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Sorani/Central Kurdish using [https://ckb.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation the Content Translation tool] The FLORES Machine Translation is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT will be set as default in your Wikipedia, but you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta this page] :Please note that the use of the FLORES MT is not compulsory. However, we would want your community to *use it once it is deployed to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about our plans, its quality once deployed and ask any questions you might have about this addition We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Sorani/ Central Kurdish Wikipedia Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}}, :I'm so sorry for the late reply! We are so glad to see this message if the ''FLORES MT'' feature is comfortable with our language. I have some questions for now: :# Does this feature have any prior experience or is it new? :# How accurate is this MT and does it guarantee a good translation? :# Is it available on any Wikimedia projects, for example [https://test.wikipedia.org test.wikipedia.org], or any other place for us to test the feature before? :# Can I see some examples of it's works? If it is available in screenshots, it is better. :We will appreciate your and the ''AI research team at Meta'' efforts for this feature. Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٣٤، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Hello [http://%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:Aram Aram] :Thank you for your questions and feedback. I have tried to provide answers to them below The FLORES provides Machine Translation (MT) support to six languages in Wikipedia (Chinese, Occitan, Luganda, Zulu, Igbo and Icelandic). So, I will say it has experience Regarding accuracy, I would say that we have not received any complaints from any Wikipedia communities they provide MT support. I will add that it is the default MT for Icelandic Wikipedia based on request. I will also add that Initial translations can not be published without modifying them; one can also decide to still use the "blank" option . The Initial translation are more like a guide to efficiently translating articles The test instance is not public; they are mainly for the team engineers. However, I have shared with you (through email) a spreadsheet of FLORES MT samples Once again, thank you for your questions; I hope I was able to answer them, and we look forward to deploying the FLORES MT soon to your Wikipedia Best regards [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٤٤، ٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|UOzurumba (WMF)}} Thank you so much for your email and I got it. In my opinion, it is an important point that you cannot publish the translation directly without modifying because (in my opinion) initial translation without modifying often produces a low quality result. Now, I want to get the opinion of the other administrators and users on this feature. :Hi {{وب|Calak}} {{وب|Kushared}} {{وب|Serchia}} {{وب|Sakura emad}} {{وب|Pirehelokan}} and other users :This section is about a feature called FLORES MT that automatically translates to Central Kurdish through AI and is going to be added to the Content Translator tool. Click [https://docs.google.com/spreadsheets/d/1s-4azt6AFvUAVPihFR1lDqduFSqKUUFZ5CXWoopN7zs/edit#gid=0 here] to see some of the translator's work. I could not make this decision alone because it is not my responsibility alone, so I have mentioned you. Please read above comments and write your opinion. Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٣، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::i believe that it's a great tool which helps our community to improve and grow better, and i reviewed some examples which mr.aram provided through excel sheet, the quality is good and understandable, however i agree with [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] to ensure better quality and accuracy i should say that it's our responsibility to check the quality before publishing the article, needless to say some of our new users use other translation tools to create new articles anyway; so if the Flores Machine is Accurate enough let's have it thanks for the offer. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{وب|Sakura emad}} Sorry, I forgot to mention that I didn’t prepare these examples, but [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] did. Thank you for your comment. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٢:٣٩، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: .those understanding sentences prepared by non Kurdish speaker? commendable [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:٠٧، ٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::::{{وب|Sakura emad}} Yes, the FLORES MT translated them. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٨:٢٢، ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] and [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] for your feedback on having FLORES machine translation. I believe from the conversations here we can enable the FLORES MT in your Wikipedia? [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :The machine translation engines are not very good for Central Kurdish yet, but I think this tools helping users If they use them carefully. Last month Google also added Kurdish (Sorani) to Google Translate, I think we also need to add it here and make it as the default one for content translation. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٧:١٢، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] :FLORES team is still improving the models, so quality may be better when available in the real wikis. However, I understand your fears of MT not used well. For Google's Sorani Machine Translation, we have to test if the APIs are available first. We will do this soon. [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٠٦:٤٢، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::{{وب|UOzurumba (WMF)}} Honestly, I’m a bit afraid of machine translators whose translation results are not good. If it is activated and we do not have a good experience with it, can we request to deactivate it? Also, there is a new comment above. Do you have any comments for it? ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:١٩، ١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::: @[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] Yes, you can request for it to be deactivated. [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٠٦:٤٢، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :::: {{وب|UOzurumba (WMF)}} Thank you very much for all your answers and efforts. I (myself) have nothing else to say. Let's do it. Thank you again! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:٣٦، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]], [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]], for your feedback, we will go ahead and start the process to enable the FLORES after integrating the new languages from FLORES, we will [https://phabricator.wikimedia.org/T308248| explore the integration of Google translate]. We recommend that your community try both (FLORES and GOOGLE when enabled), compare, and let us know the one preferred as default. Please note that there could be differences in personal preferences, so the Machine translation perceived as more useful is kept as default while the other is optional. I will recommend testing these in context since the experience may differ slightly. For example, Google Translate has [https://issuetracker.google.com/issues/119256504?pli=1| a bug which results in extra spaces when translating HTML content] (which may not be expected if you look at the Google Translate website). I hope the above is clear enough. We will inform you once the MTs are enabled in your Wikipedia. Best regards, [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٦:٣٧، ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :{{وب|UOzurumba (WMF)}} Good News! We can’t wait to see the results! Thank you so much for your work! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٢:٠٤، ١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} ===FLORES Machine Translation deployed to Sorani / Central Kurdish Wikipedia=== {{Ltr}} !Hello Friends The WMF Language team is pleased to inform you that we have deployed the FLORES machine translation (MT) support for the Content Translation in Sorani / Central Kurdish Wikipedia. Please remember that the FLORES machine translation is set as default in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. However, we would want your community to: *use it to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about its quality and ask any questions you might have about .this addition We look forward to your community using the Machine Translation support in Content Translation to create better quality articles in Sorani / Central Kurdish Wikipedia. !Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٦:٠٩، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) On behalf of the WMF Language team :Hello {{وب|UOzurumba (WMF)}}, :Sorry, I just realized that the FLORES MT has been added and you have announced the result here. :Thank you very much to the WMF Language team for not forgetting Central Kurdish. We greatly appreciate your work and hope that the MT will further develop our community and language. And we wanted to know if there were any plans to add Google Translate MT. :Special thanks to the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٥٥، ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :Hello [[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]], [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]], :We have plans to integrate Google MT in your Wikipedia. You can track progress for this [https://phabricator.wikimedia.org/T308248 here]. :Thank you and best regards. :[[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٧:٥٠، ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::Thank you so much! We are very happy and appreciate your hard work and the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٤:٣٥، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} == تاگی وشەی نالەبار == دانانی تاگی وشەی نالەبار شتێکی پێویست بوو بۆ ویکیپیدیا، بەڵام پێموایە لە ئێستادا بەو جۆرە هاوکاری ویکیپیدیای نەکردووە بۆ دۆزینەوە وشە نالەبارەکان. نموونە ئەگەر کەسێک وشەکانی گەیشتن، بازرگانییەکان وە کۆمپانیا بنووسێت ئەوا هەر هەژماری وشەی نالەباری بۆ دەکات. پێشنیار دەکەم لایبدەین یانیش ئەگەر کرا ئەم پەیڤە نالەبارانە بە جیا وەربگرێت نەوەک لە وشە داڕێژراو و لێکدراوەکانیش هەمان هەژماری نالەبارییان بۆ بکات. ئەگەر بەو جۆرەی ئێستاش بمێنێتەوە ئەوا با لانی کەم لەبەرچاوی نووسەر پشان نەدرێت، بەتایبەت بۆ نووسەرێکی نوێ کە هیچ وشەیەکی هەڵەی نەنووسیوە ئەوا ئەم تاگە جۆرێک لە گومان لای درووست دەکات. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:٠٩، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو {{وب|Kushared}} سپاس بۆ ئاگادارکردنەوەکەت. ئەو تاگە تەنیا ئەگەرە و لە تاگەکەش نووسراوە ''ئەگەری بەکارھێنانی وشەی نالەبار''. لە [[میدیاویکی:Abusefilter-warning-badwords|ئاگادارییەکەش]] نووسراوە ''ئەگەر دڵنیایت لەوەی کە ھیچ وشەیەکی خراپت بەکارنەھێناوە یان بەکارت ھێناوە، بەڵام بە نیازێکی پاکەوە بووە، و ئەم پەیامە ھەڵەیە، ئەوا تکایە گوێ بەم پەیامە مەدە''. لە ئێستادا تاکە مەرجی ئەو تاگە تەنیا ١٠ دەستکارییە و گەر ١٠ دەستکاریت تێپەڕ دا، ئیتر ئەو تاگە حەقی بە بەکارھێنەرەکەوە نابێت. دروستە کە وشەکان خۆیان بەتەنیا و بە پێشگر و پاشگریشەوە بە خراپ لێک دەداتەوە، بەڵام لە کوردیدا دۆخەکە وا دەخوازێت کە وا بێت. لەو سێ وشەیەی کە ھێناتەوە ھەر سێ وشەی نالەباری «گەی»، «گان» و «کۆم» ھەن. تاگەکەش شتی زۆر باشی گرتووە و زووتریش بینراون و پووچەڵ کراونەتەوە، بەڵام لەگەڵتم کە نابێت ئەو سێ وشەیە بگرێت. لەم ماوەیەدا سەرم دێنم و دەبەم تا بزانم دەتوانم ئەو کێشەیە چارەسەر بکەم یان نا (گەرچی کاتی دەوێت و زەحمەتیشە). گەر نەمتوانی، ئەوا بەپێی قسەی ئێوە یان بەتەنیا و لە حاڵەتی سەربەخۆ دەیانھێڵینەوە یانیش ئاگادارییەکە دەکوژێنینەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٧، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :: کاک {{وب|Kushared}} وشە نالەبارەکانم نوێ کردەوە، بەڵام لەکۆتاییدا بەوە گەشتم کە لە ئێستادا ئاگادارییەکە بکوژێنینەوە. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٠٤، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::: دەستەکانت خۆش بێت و کارێکی باشت کرد. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:٠٩، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Central Kurdish Wikipedia == {{لێدوانی کۆمەڵگە}} {{Ltr}} {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Central Kurdish Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: * Give us your feedback * Ask us questions * Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Central Kurdish Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: * Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones * Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Central Kurdish Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Central Kurdish Wikipedia, you’ll have access to [[:tr:Special:ContentTranslation|https://ckb.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on * The section translation tool * What do you think about our plans to enable it * Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. .On behalf of the WMF Language team [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٢:٢١، ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}} In my opinion, it would be a good thing to enable this feature if there are no technical problems so that mobile users can use it. Thank you very much for your efforts and the team! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:١٤، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) Thank you, [[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|Aram]] .for your feedback, the team will go ahead and enable the tools in your Wikipedia [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٣:٢٩، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{Great|Great!}} Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:٠٦، ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} ===Content and Section Translation tool enabled in Central Kurdish Wikipedia === {{Ltr}} {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ckb&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ckb#draft Content translation] tools in Central Kurdish Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Central Kurdish. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Central Kurdish. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|right|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%86%DA%AF?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers]" and “[https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%86%DA%AF?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) On behalf of the WMF Language team. :Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}} Sorry for the late reply. Thank you for adding these good features, but I think Section translation doesn’t work for me. Is there anything wrong? ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٣:٠٤، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::Hello [[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], ::Apologies for the late reply. Please can you explain the issue you are having? ::Thank you [[بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:UOzurumba (WMF)|لێدوان]]) ‏١٨:٢٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::Hi {{وب|UOzurumba (WMF)}}, it's OK and I often reply late. :) I tried it now and it worked, but when you announced that the section translation had been added, I tried it and it didn't work. Anyway, it works now and I thank you very much for coming to the problem. However, in Content Translation, we have a problem with Google Translate that translates texts into Northern Kurdish ([[:en:Kurmanci]], ku), not Central Kurdish ([[:en:Sorani]], ckb). Can you please follow up on that problem? Thanks! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٥٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) {{Ltr/end}} == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) ‏١١:٣٤، ١٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ‏٠١:٣٧، ١٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:RamzyM (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ‏١٤:٠٣، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ‏٢١:٠١، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == دامەزراندنی دوو بۆت بۆ ڕاژەی ویکیپیدیای کوردی لە دیسکۆرد == سڵاو لە بەڕێوەبەرانی دیسکۆرد، {{وب|Sakura emad}}، {{وب|Serchia}}، {{وب|Kushared}} و بەکاربەرانی تری ویکیپیدیا! بیرم لەوە کردەوە کە دوو بۆت بۆ ڕاژەی ویکیپیدیای کوردی لە دیسکۆرد دامەزرێنین. ئەمە وا دەکات کە ڕاژەکە شێوازێکی زیندووی ھەبێت. تکایە دەنگ و ڕای خۆت لەژێر ناوی ھەر بەشێک بدە و بنووسە. بۆ زانیاریی زیاتر بڕوانە [[meta:Discord]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === WikiBot === بۆتی WikiBot لەلایەن [[meta:User:Stjn|Stjn]] بە {{چەپ بۆ ڕاست|C#}} دروست کراوە. کاری سەرەکیی ئەم بۆتە دابینکردنی بەستەری ویکیپیدیایە جا چ بەستەر بێت ({{کۆد|[[بەستەری ویکی]]}}) یان داڕێژە ({{کۆد|<nowiki>{{داڕێژە}}</nowiki>}}). کارێکی تری بۆتەکە بریتییە لە پیشاندانی دوایین گۆڕانکارییەکانی پرۆژەکە (کە لێرەدا ویکیپیدیایە). سەرچاوەکۆدی بۆتەکە [https://github.com/stjohann/DiscordWikiBot لە گیتھەب بەردەستە]. بۆتەکە دەتواندرێت ڕێک بخرێت و لە کەناڵی خوازراو جێگیر بکرێت. یەک دوو ڕۆژ پێش ئێستا بۆتەکە بە ڕێژەی ٧٠٪ کرایە کوردی، و گەر ڕەزامەندی دەربڕن لە دامەزراندنی، ئەوا بەتەواوی دەیکەینە کوردی و دای دەمەزرێنین. بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر ئەم بۆتە، بڕوانە [[meta:Discord#WikiBot]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === WikiAuthBot === بۆتی WikiAuthBot بە [[پایتۆن (زمانی بەرنامەسازی)|پایتۆن]] دروست کراوە و [[:en:User:IVORK|IVORK]] ھەڵی دەسووڕێنێت. کاری سەرەکیی ئەم بۆتە سەلماندنی ئەندامەکانی دیسکۆردە لەڕێگەی گرێدانی ھەژماری دیسکۆرد بە ھەژماری ویکیمیدیای ئەو کەسەی دەیەوێت خۆی بسەلمێنێت بەبەکارھێنانی [[mw:OAuth|OAuth]]. ئەمە وا دەکات کە تۆ بەئاسانی بناسرێیتەوە و کەس خۆی لە جێی تۆ دانەنێت. ھەروەھا دەتوانیت کەسێک لەڕێگەی ناوی دیسکۆرد یان ناوی ویکیمیدیایەوە بناسیت و چەند زانیارییەکت لەسەر ئەو کەسەش پێ دەدات. ئەمە وێڕای ڕێکخستن بۆ کەناڵەکانی ڕاژەکە کە بەڕێوەبەرانی ئەوێ دەسەڵاتیان ھەیە. <s>ئەوەندەی بزانم ئەم بۆتە تەنیا بە ئینگلیزی بەردەستە</s> ئەم بۆتە بە ئینگلیزی و چەند زمانێکی تریش بەردەستە، بەڵام ھێشتا پشتگیری لە کوردی ناکات و دیار نییە زیادی دەکەین یان نا، بەڵام گەر ڕێی تێ بچێت، دەشێت لە داھاتوودا زیادی بکەین. بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر ئەم بۆتە، بڕوانە [[meta:Discord#WikiAuthBot]]. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٧:٠٦، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) === لێدوان === :{{لەگەڵ}} ئەم بۆتانە تەمەنێکە لە دیسکۆردی ئینگلیزی چالاک کراون، با لێرەش چالاک بکرێن و زۆر بەسوودن سپاس.. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٩، ٣ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{لەگەڵ}} تایبەتمەندی باشن بۆ پەرەپێدانی گرووپی دیسکۆردەکەمان. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٠٦:٠١، ٤ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :: {{وب|Sakura emad}}، {{وب|Serchia}}، {{وب|Kushared}} ھەردوو بۆتەکەمان دامەزراند و ڕێکخستنێکیشیان بۆ کرا! گەر وتەیەکتان نییە، بەرەو ئەرشیڤ دەچێت. سپاس بۆ ڕەزامەندیتان! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٢٩، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::سپاس بۆ کارە باشەکانت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٠، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ==دێکانی باشووری کوردستان== {{وب|Serchia}} {{وب|Kushared}} و بەکارھێنەرانی تر. دوێکە ساکوورا ئەم وتارەی [[گوندێ شەتونس]]ی سڕییەوە کە وا دیارە ئەشێ گوندێک بێت لە ناوچەی ئامێدی. من ھەرچی گەڕام بۆم پشتڕاست نەکرایەوە گوندەکە دەکەوێتە کوێوە. لە ئەم لیستەشدا نوبوو [https://web.archive.org/web/20170314064035/http://krso.net/files/articles/130814110413.pdf]. پێم ناخۆشە ئەو وتارانە بسڕمەوە بۆ داھاتوو. بۆیە ویستم بزانم سەرچاوەیەکی بڕواپێکراو ھەیە بە ئانلاین دەربارەی گوندەکانی باشووری کوردستان؟ سپاس. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٩:٠٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :[http://www.hewalname.com/ku/?p=2866 لێرەیش] لە کتێبی گوندەکانی باشووری کوردستانی عەبدوڵڵا غەفووریشدا بۆم نەدۆزراوە. [[بەکارھێنەر:Pirehelokan|پیرەھەڵۆ]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Pirehelokan|وتووێژ]]) ‏١٩:٢٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]] بەپێی ئەنجامەکانی گووگڵ و یوتیووب دەبێت گوندەکە هەبێت و سەر بە دەڤەری دۆسکی بێت. بەڵام هیچێک لەم سەرچاوانە کەڵکی دانانیان نییە بۆ ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) gz4iso6i3c7azjn1sos0co1crqr8uf5 0 154632 969516 969340 2022-08-10T13:06:32Z Paraw 11486 /* ئەمانەش ببینە */ wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = | لۆگۆ = [[پەڕگە:Logo-ful-qualite-scaled.jpg|220px]] | ڕەنگکۆد = Red | سەرکردە = | سەرۆک = | سەرۆک_ئەنجومەن = | سکرتێری_گشتی = | سکرتێری_یەکەم = | لجە = | سکرتارییەت = | وتەبێژ = | دامەزرێنەر = | ناونیشانی_سەرکردە١ = ھاوسەرۆکان | ناوی_سەرکردە١ = [[تارا حوسێن]] و [[سەلام عەبدوڵڵا]] | ناونیشانی_سەرکردە٢ = | ناوی_سەرکردە٢ = | ناونیشانی_سەرکردە٣ = | ناوی_سەرکردە٣ = | ناونیشانی_سەرکردە٤ = | ناوی_سەرکردە٤ = | ناونیشانی_سەرکردە٥ = | ناوی_سەرکردە٥ = | دروشم = | دامەزراندن = ٢٠١٤ | جیابوونەوە = | پێشینە = {{flagicon image|The Kurdistan Democratic Solution Party, PÇDK.jpg}} [[پارتی چارەسەری دیموکراتیی کوردستان]] | یەکگرتن = | پاشینە = | شوێنگە = [[سلێمانی]]، [[باشووری کوردستان]] | ڕۆژنامە = | باڵی_خوێندکار = | باڵی_گەنج = | ناوی_باڵی١ = | باڵی١ = | ناوی_باڵی٢ = | باڵی٢ = | ناوی_باڵی٣ = | باڵی٣ = | ساڵی_ئەندامێتی = | ئەندامێتی = | ئایدۆلۆژیا = [[سۆشیالیزم]]{{ھن}}[[کۆمۆنالیزم]]{{ھن}}[[کۆنفیدرالیزمی دیمۆکراتیک]]{{ھن}}[[ژنۆلۆژی]]{{ھن}}[[ژینگەپارێزی]] |شوێنی_سیاسی = [[باڵی چەپ]] | ئایین = | نیشتمانی = | نێودەوڵەتی = | ئەورووپی = | پەرلەمانی_ئەورووپی = | ناونیشانی_ئینتیما١ = | ئینتیما١ = | ڕەنگەکان = سوور | ناوی_کورسییەکان١ = | کورسییەکان١ = | ناوی_کورسییەکان٢ = | کورسییەکان٢ = | ناوی_کورسییەکان٣ = | کورسییەکان٣ = | ناوی_کورسییەکان٤ = | کورسییەکان٤ = | سونبوول = | ئاڵا = | ماڵپەر = [http://tavgar.com/ ماڵپەڕی تەڤگەری ئازادی] | وڵات = [[عێراق]] | وڵات٢ = | بەرپێنووس = }} '''تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان''' یان '''تەڤگەری ئازادی''' ڕێکخراوێکی سیاسییە کە لە ساڵی ٢٠١٤ دامەزراوە و [[باشووری کوردستان]] و [[عێراق]]دا چالاکی دەکات. لە کۆنگرەی سێھەمی تەڤگەری ئازادی [[تارا حوسێن]] و [[سەلام عەبدوڵڵا]] وەکوو ھاوسەرۆکانی ڕێکخراوەکە ھەڵبژێردران.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/hawshrkany-thvghry-yazady-tara-hsn-w-shlam-hbdwa-hhbzhrdran-33334 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''ھاوسەرۆکانی تەڤگەری ئازادی تارا حسێن و سەلام عەبدوڵا ھەڵبژێردران''، نووسراو لە ١٥ی تەممووزی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢.</ref> == بنەماکانی چالاکی == تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان خۆی وەکوو بزووتنەوەیەکی سیاسی کۆمەڵایەتی دەناسێنێت. تەڤگەری ئازادی دامەزراندنی سیستەمی [[کۆنفیدراڵی دیموکراتی]] کۆمەڵگا بە بنەما وەرگرتووەتەوە.<ref name="تەڤگەر ١">[http://tevger.co/Drejey-hawal.aspx?id=4752&LinkID=12 تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان: ''پەیماننامەی تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان (تەڤگەری ئازادی)''، چاپی یەکەم: ٢٠١٤، سلێمانی، لەبڵاوکراوەکانی کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ئازاد؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160910210901/http://tevger.co/Drejey-hawal.aspx?id=4752&LinkID=12 |date=١٠ی ئەیلوولی ٢٠١٦}} سەردان لە ١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٩.</ref> == داخستنی بارەگاکان == لە ساڵی ٢٠١٩دا بارەگاکانی تەڤگەری ئازادی لە شارەکانی [[سلێمانی]]، [[گەرمیان]] و [[ڕاپەڕین]] داخراو. تەڤگەر بەدوای ئەم ڕووداوە، کۆنگرەکانی خۆی لە شارەکانی [[کەرکووک]] و [[خانەقین]] بەستووەتەوە.<ref name="سپی میدیا ١">[https://speemedia.com/dreja.aspx?=hewal&jmare=66532&Jor=1 سپی میدیا: ''داخستنی بارەگاکانی تەڤگەری ئازادی درێژەی ھەیە''، نووسراو لە ١٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨؛] سەردان لە ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١.</ref> == کۆنگرەکان == * کۆنگرەی سێھەم، ١٥ی تەممووزی ٢٠٢٢، بەدرۆشمی «''بە پەروەردە و ڕێکخستن کۆمەڵگای کوردستانێکی ئازاد و عێراقێکی دیموکرات دادەمەزرێنین''»<ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/kngrhp-thvghry-yazady-ktayyhat-33337 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆنگرەی تەڤگەری ئازادی کۆتاییھات''، نووسراو لە ١٥ی تەممووزی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢.</ref> == سەرۆکەکان == * [[تارا حوسێن]] و [[سەلام عەبدوڵڵا]]، لە ١٥ی تەممووزی ٢٠٢٢<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/hawshrkany-thvghry-yazady-tara-hsn-w-shlam-hbdwa-hhbzhrdran-33334 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''ھاوسەرۆکانی تەڤگەری ئازادی تارا حسێن و سەلام عەبدوڵا ھەڵبژێردران''، نووسراو لە ١٥ی تەممووزی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢.</ref> == ئەمانەش ببینە == * [[پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان]] * [[کۆما جڤاکێن کوردستان]] * [[بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [http://archive.tavgar.com/ ماڵپەڕی پێشووی تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان] {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت}} [[پۆل:تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگای کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ٢٠١٤]] [[پۆل:حیزبەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی عێراق]] [[پۆل:ڕێکخراوە ئاپۆییستەکانی عێراق]] [[پۆل:ڕێکخراوە کوردییەکان]] a50zi7toprenc0urdhhmedoedxdoxma 0 160194 969655 659065 2022-08-10T21:17:41Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[بریتش کۆلۆمبیا]] wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Wawadit'la(Mungo_Martin_House)_a_Kwakwaka'wakw_big_house.jpg|وێنۆک|دروشم]] '''ڤیکتۆریا''' پایتەختی [[ھەرێمی بریتش کۆلۆمبیا]] یە لە [[کەنەدا]]، کەوتۆتە بەشی باشووری دورگەکانی [[ڤانکوڤەر]] بە دووری ١٠٠کم (٦٢میل) گەورەترین شاری ھەرێمی [[بریتش کۆلۆمبیا]] یە، شارەکە نزیک بەسنوری نێودەوڵەتی کەنەدا و [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] ھەڵکەوتوە کە ١٠٠کم لەشاری [[سیاتل]]ی ئەمەریکاوە دوورە و ٤٠کم یش لەبەندەری پۆرت ئێنجلس دوورە لەرێگای [[کاشینک]] ەوە، بە شاری باخچەکان بانگ دەکرێت ێەمەش بەھۆی ھەبوونی گەلێک لە باخچە و باغ و نەمامگەی سەرنج ڕاکێش کەساڵانە گەشتیارێکی زۆڕ ڕووی تێدەکەن ھەروەھا شارێکە لە ڕووی پیشەسازی و تەکنەلۆژیاوە دەوڵەمەندە جگە لەھەبوونی چەندین زانکۆی بەھێز و بەناوبانگ کە ساڵانە ھەزاران خوێندکار ڕووی تێدەکەن لەسەرانسەری جیھان. == کەش و ھەوا == {{Weather box}} {{Weather box|metric first=Yes|Oct low C=7.3|Sep mean C=15.2|Oct mean C=11.0|Nov mean C=7.8|Dec mean C=6.2|Jan low C=3.6|Feb low C=3.2|Mar low C=4.3|Apr low C=5.8|May low C=8.1|Jun low C=10.4|Jul low C=12.0|Aug low C=11.9|Sep low C=10.0|Nov low C=4.9|Jul mean C=17.9|Dec low C=3.6|Jan record low C=-7.5|Feb record low C=-7.2|Mar record low C=-4.1|Apr record low C=-0.5|May record low C=0.2|Jun record low C=5.2|Jul record low C=6.2|Aug record low C=7.3|Sep record low C=4.4|Oct record low C=-2.1|Nov record low C=-7.4|Dec record low C=-11.2|Aug mean C=17.8|Jun mean C=15.7|single line=Yes|Jan high C=8.5|collapsed=|Jan record high C=15.2|Feb record high C=16.5|Mar record high C=21.0|Apr record high C=25.0|May record high C=28.8|Jun record high C=32.2|Jul record high C=37.6|Aug record high C=34.5|Sep record high C=29.3|Oct record high C=23.5|Nov record high C=18.1|Dec record high C=16.5|Feb high C=9.3|May mean C=13.0|Mar high C=11.4|Apr high C=14.4|May high C=17.9|Jun high C=20.9|Jul high C=23.8|Aug high C=23.6|Sep high C=20.4|Oct high C=14.6|Nov high C=10.6|Dec high C=8.6|Jan mean C=6.1|Feb mean C=6.3|Mar mean C=7.9|Apr mean C=10.1|source 1=<ref name="University of Victoria">{{بیرخستنەوەی وێب | بڵاوکەرەوە = [[Environment Canada]] | بڵاوکەرەوە = Canadian Climate Normals 1981–2010 | ناونیشان = ftp://ftp.tor.ec.gc.ca/Pub/Normals/English/BC/BC_SIMI-WOOD_ENG.csv | سەردێڕ = University of Victoria | ڕێکەوتی سەردان = ٢٩ی ئایاری ٢٠١٦}}</ref><ref name="July 2009">{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ=July 2009 | ناونیشان=http://climate.weather.gc.ca/climate_data/daily_data_e.html?hlyRange=1994-02-01%7C2016-05-28&dlyRange=1992-12-01%7C2016-05-28&mlyRange=1992-01-01%7C2007-02-01&StationID=6812&Prov=BC&urlExtension=_e.html&searchType=stnProx&optLimit=specDate&Month=7&Day=1&StartYear=1840&EndYear=2016&Year=2009&selRowPerPage=25&Line=0&txtRadius=25&optProxType=navLink&txtLatDecDeg=48.413304444444&txtLongDecDeg=123.32477555556&timeframe=2 | ڕێکەوت =٢٢ی ئەیلوولی ٢٠١٥ | بڵاوکەرەوە=Environment Canada | ڕێکەوتی سەردان =٢٩ی نیسانی ٢٠١٦| ناونیشانی ئەرشیڤ = https://web.archive.org/web/20161011122631/http://climate.weather.gc.ca/climate_data/daily_data_e.html?hlyRange=1994-02-01|2016-05-28&dlyRange=1992-12-01|2016-05-28&mlyRange=1992-01-01|2007-02-01&StationID=6812&Prov=BC&urlExtension=_e.html&searchType=stnProx&optLimit=specDate&Month=7&Day=1&StartYear=1840&EndYear=2016&Year=2009&selRowPerPage=25&Line=0&txtRadius=25&optProxType=navLink&txtLatDecDeg=48.413304444444&txtLongDecDeg=123.32477555556&timeframe=2 | ڕێکەوتی ئەرشیڤ = ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦}}</ref>}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [http://www.victoria.ca/common/index.shtml ماڵپەری فەرمی شارەکە] * [http://www.tourismvictoria.com/ ماڵپەری گەشتیاری ڤیکتۆریا] * [https://web.archive.org/web/20190924035654/http://www.britishcolonist.ca/ ''British Colonist'' newspaper in Victoria, complete text Dec. 1858 to June 1910, searchable] * [https://web.archive.org/web/20160305152814/http://www.victoriasvictoria.ca/ مێژووی ڤیکتۆریا لە سەدەی نۆزدەھەم] * [https://web.archive.org/web/20191013205441/http://www.victoriaweather.ca/ ڕژێمی کەشپێوان لە ڤیکتۆریا] {{پۆلی کۆمنز|Victoria, British Columbia}} {{زانیارییە کتێبخانەییەکان}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|کەنەدا}} [[پۆل:ھەموو کۆلکەوتارەکان]] 9g5o009ib3439ijiv6g29da1rzt20oq 0 165485 969674 953152 2022-08-10T21:43:18Z Aryan duski 51329 ئەمن باسی کوژتنی هێنری چوارەمی فەڕەنسا دەکەم wikitext text/x-wiki {{کەسایەتی | ناو = ھێنریی چوارەمی فەڕەنسا | وێنە = HenriIV.jpg | قەبارەی وێنە = 250px | ناوی کاتی لەدایکبوون = | شوێنی لەدایکبوون = | ڕێکەوتی لەدایکبوون = {{Birth date|١٥٥٣|١٢|١٣|df=y}} | ڕێکەوتی مردن = {{Death date and age|١٦١٠|٥|١٤|١٥٥٣|١٢|١٣|df=y}} | شوێنی مردن = [[پاریس]]، [[فەڕەنسا]] | ھۆکاری مردن = [[برینداربوون بە چەقۆ]] | شوێنی دۆزینەوەی تەرم = | شوێنی گۆڕ = | نیشتەجێ = | نەتەوە = [[فەڕەنسا]] | ناوەکانی تر = | نەژاد = | شارومەندێتی = | ڕادەی خوێندەواری = | دایەن = | پیشە = [[پاشا]] | ساڵانی نۆکەرایەتی = | خاوەنکار = | شار = | مووچە = | دارایی = | باڵا = | کێش = | ناسراو بە ھۆی = | سەرناو = | وادە = | پێشوو = | جێگر =[[لویسی سێزدەھەم]] | حیزب = | بەرانبەرەکان = | ئایین = مەسیحیی کاتۆلۆکی | ھاوسەر = [[ماری میدتشی]] (٥ی تشرینی یەکەمی ١٦٠٠–١٤ی ئایاری ١٦١٠){{ھن}}[[مارگریت ئۆف ڤالۆیس]] (١٨ی ئابی ١٥٧٢–٢٤ تشرینی یەکەمی ١٥٩٩) | یار = | منداڵەکان = | دایک و باوک = | خزمەکان = | پەیوەندییەکان = | خەڵاتەکان = |واژوو = | ماڵپەڕ = | پەراوێزەکان = }} '''ھێنری چوارەمی فەڕەنسا''' ({{بە فەڕەنسی|Henri IV}}؛ لەدایکبووی ١٣ی کانوونی یەکەمی ١٥٥٣–مردووی ١٤ی ئایاری ١٦١٠) پاشای فەرەنسا لە نێوان سالانی ١٥٨٩ بۆ ١٦١٠ لە [[بنەماڵەی بۆربۆن]] بووە.هێنری چوارمی فەڕەنسا لەسالی ۱٦۱۰ لەسەردەستی [[فرانسوا راوایاک]] بەچەقۆ لە سەر شەقامی پاریس دەهێتە کۆژتن. == سەرچاوەکان == * {{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر = https://ar.wikipedia.org/wiki/هنري_الرابع_ملك_فرنسا|سەردێڕ = هنري الرابع ملك فرنسا|زمان = عەرەبی|سەردان = ١٧ی ئایاری ٢٠٢٠}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|فەڕەنسا}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٥٥٣]] [[پۆل:مردووانی ١٦١٠]] [[پۆل:فەڕەنسییە کاتۆلیکەکان]] [[پۆل:نۆسترادامۆس]] pm9murllnpba8v29d7ea6zh4xo1gubq 969679 969674 2022-08-10T21:52:13Z Aryan duski 51329 گورانکاری لە ژیاننامەی هێنری کرد. wikitext text/x-wiki {{کەسایەتی | ناو = ھێنریی چوارەمی فەڕەنسا | وێنە = HenriIV.jpg | قەبارەی وێنە = 250px | ناوی کاتی لەدایکبوون = | شوێنی لەدایکبوون = | ڕێکەوتی لەدایکبوون = {{Birth date|١٥٥٣|١٢|١٣|df=y}} | ڕێکەوتی مردن = {{Death date and age|١٦١٠|٥|١٤|١٥٥٣|١٢|١٣|df=y}} | شوێنی مردن = [[پاریس]]، [[فەڕەنسا]] | ھۆکاری مردن = [[برینداربوون بە چەقۆ]] | شوێنی دۆزینەوەی تەرم = | شوێنی گۆڕ = | نیشتەجێ = | نەتەوە = [[فەڕەنسا]] | ناوەکانی تر = | نەژاد = | شارومەندێتی = | ڕادەی خوێندەواری = | دایەن = | پیشە = [[پاشا]] | ساڵانی نۆکەرایەتی = | خاوەنکار = | شار = | مووچە = | دارایی = | باڵا = | کێش = | ناسراو بە ھۆی = | سەرناو = | وادە = | پێشوو = | جێگر =[[لویسی سێزدەھەم]] | حیزب = | بەرانبەرەکان = | ئایین = مەسیحیی کاتۆلۆکی | ھاوسەر = [[ماری میدتشی]] (٥ی تشرینی یەکەمی ١٦٠٠–١٤ی ئایاری ١٦١٠){{ھن}}[[مارگریت ئۆف ڤالۆیس]] (١٨ی ئابی ١٥٧٢–٢٤ تشرینی یەکەمی ١٥٩٩) | یار = | منداڵەکان = | دایک و باوک = | خزمەکان = | پەیوەندییەکان = | خەڵاتەکان = |واژوو = | ماڵپەڕ = | پەراوێزەکان = }} '''ھێنری چوارەمی فەڕەنسا''' ({{بە فەڕەنسی|Henri IV}}؛ لەدایکبووی ١٣ی کانوونی یەکەمی ١٥٥٣–مردووی ١٤ی ئایاری ١٦١٠) پاشای فەرەنسا لە نێوان سالانی ١٥٨٩ بۆ ١٦١٠ لە [[بنەماڵەی بۆربۆن]] بووە.هێنری چوارمی فەڕەنسا لەسالی ۱٦۱۰ لەسەردەستی [[فرانسوا راوایاک]] بەچەقۆ لە سەر شەقامی پاریس دەهێتە کۆژتن.پێش هێنری کوڕەکەش بە ناوی [[لویسی سێزدەھەم|لویسی سێزدەهەم]] لە سالانی ۱٦۱۰ تا ۱٦٤۳ حۆکمرانی کرد. == سەرچاوەکان == * {{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر = https://ar.wikipedia.org/wiki/هنري_الرابع_ملك_فرنسا|سەردێڕ = هنري الرابع ملك فرنسا|زمان = عەرەبی|سەردان = ١٧ی ئایاری ٢٠٢٠}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|فەڕەنسا}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٥٥٣]] [[پۆل:مردووانی ١٦١٠]] [[پۆل:فەڕەنسییە کاتۆلیکەکان]] [[پۆل:نۆسترادامۆس]] pewn4i4b0i5c1031dvskuqq4mggvj96 0 166051 969665 966250 2022-08-10T21:23:48Z Aram 25981 شائەمراز، باشترکردن wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty|name=عەبدولڕەحمانی دووەم{{ھن}}عبد الرحمن الأوسط|image=Dirham abd al rahman ii 20192.jpg|caption=درھەمی زیوین کە لە سەردەمی عەبدولڕەحمانی دووەمدا داڕێژراوە.|succession=چوارەم ئەمیری [[کۆردۆبا]]|reign=٢١ی ئایاری ٨٢٢–٨٥٢|birth_date=٧٩٢|birth_place=[[تۆلێدۆ، ئیسپانیا]]|death_date={{death year and age|852|792}}|death_place=[[کۆردۆبا]]|house=شانشینی|dynasty=[[دەوڵەتی ئەمەوی]]|predecessor=[[حەکەم کوڕی ھیشام]]|successor=[[محەممەد کوڕی عەبدولڕەحمان]]|mother=ھەلەوا|father=[[حەکەم کوڕی ھیشام]]}} [[پەڕگە:Abderramán II.jpg|وێنۆک|پەیکەری عەبدو ڕەحمانی کوری حەکەمی کوڕی ھیشام (Murcia)]] '''عەبدولڕەحمان کوڕی حەکەم کوڕی ھیشام''' ھەروەھا بە '''عەبدولڕەحمان دووەم''' ناسراوە (لەدایکبووی ١٧٦ی کۆچی/٢٣٨ی زایینی–مردووی ٢٣٨ی کۆچی/٨٥٢ی زایینی) چوارەم ئەمیری [[خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس|دەولەتی ئەمەوی لە ئەندەنووس]] لە نێوان سالانی ٢٠٦ھ٨٢١م / ٢٣٨ھ٨٥٢م بۆماوەی ٣٢ ساڵ لە دوای مردنی [[حەکەمی کوڕی ھیشام]] کە دەکاتە باوکی بەیعەتی پێدەدربێت و دەبێتە فەرمانرەوا عەبدول ڕەحمانی دووەم کەسێکی خوێندەوار بوو شارەزای لە چەند بوارێکی دیاریکراو ھەبوو چەندین [[کۆشک]] و بیناو و [[پرد]]ی دروست کرد ڕێرەوی ئاوی بۆ شوێی نیشتەجێبونی دانیشتووانەکەی ڕاکێشا مزگەوتی قورتوبەی نۆژەنکردەوە و دوو ھەیوانی بۆ زیادکرد ڕێو ڕەسم و کاروباری ولاتەکەی ڕێکخست سەردەمەکەی بە سەردەمێکی ئارامتر لە سەردەمی پێش خۆی دادەنرێت چەندین حەز و خولیای تایبەتی ھەبووە وەک گوێ گرتن لە گۆرانی عەبدوڕەحمانی دووەم لە تەمەنی ٦٥ ساڵی (٢٣٨ک ٨٥٢ز) لە شاری [[کۆردۆبا (ئیسپانیا)|کۆردۆبا]] دەمرێت دوای خۆی [[محەممەد کوڕی عەبدولڕەحمان]] دەبێتە جێنشینی. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} * [[دەزگازی چاپ و پەخشی نارین]]کتێبی چەند وانەیەک لە مێژووی ئیسلام؛ نووسینی محمد خزری؛ وەرگێرانی نھاد جلال حبیب اللە؛ چاپی دووەم، ٢٠٠٩، ژمارەی سپاردن، ٢١٧٩ * {{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر = https://ar.wikipedia.org/wiki/عبد_الرحمن_الأوسط|سەردێڕ =عبد الرحمن الأوسط|زمان = عەرەبی|سەردان = ٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٠}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|ژیاننامە|سیاسەت|مێژوو}} [[پۆل:خەلیفە ئەمەوییەکان]] [[پۆل:خەلیفەکان]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٨ەم]] [[پۆل:عەرەبەکانی سەدەی ٩یەم]] [[پۆل:لەدایکبووانی ٧٩٢]] [[پۆل:مردووانی ٨٥٢]] 9q5v3d9k4s5ux9pa9qj995tlsmfen1g 0 168233 969763 942504 2022-08-11T07:47:28Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Komele komonist iran komala.jpg|وێنۆک|241x241پیکسڵ]] {{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = کۆمەڵە | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = | لۆگۆ =Komele.jpg | ڕەنگکۆد = Red | سەرکردە = | سەرۆک = | سەرۆک_ئەنجومەن = | سکرتێری_گشتی = | سکرتێری_یەکەم = | لجە = | سکرتارییەت = | وتەبێژ = [[ئیبراھیم عەلیزادە]] | دامەزرێنەر = | ناونیشانی_سەرکردە١ = | ناوی_سەرکردە١ = | ناونیشانی_سەرکردە٢ = | ناوی_سەرکردە٢ = | ناونیشانی_سەرکردە٣ = | ناوی_سەرکردە٣ = | ناونیشانی_سەرکردە٤ = | ناوی_سەرکردە٤ = | ناونیشانی_سەرکردە٥ = | ناوی_سەرکردە٥ = | دروشم = | دامەزراندن = [[١٩٦٧]] | جیابوونەوە = | پێشینە = | یەکگرتن = | پاشینە = | شوێنگە = [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] | ڕۆژنامە = | باڵی_خوێندکار = | باڵی_گەنج = | ناوی_باڵی١ = | باڵی١ = | ناوی_باڵی٢ = | باڵی٢ = | ناوی_باڵی٣ = | باڵی٣ = | ساڵی_ئەندامێتی = | ئەندامێتی = | ئایدۆلۆژیا = [[کۆمۆنیزم]]{{ھن}}[[مارکسیزم]] |شوێنی_سیاسی = [[باڵی چەپ]] | ئایین = | نیشتمانی = [[حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] | نێودەوڵەتی = | ئەوروپی = | پەرلەمانی_ئەوروپی = | ناونیشانی_ئینتیما١ = | ئینتیما١ = | ڕەنگەکان = سوور | ناوی_کورسییەکان١ = | کورسییەکان١ = | ناوی_کورسییەکان٢ = | کورسییەکان٢ = | ناوی_کورسییەکان٣ = | کورسییەکان٣ = | ناوی_کورسییەکان٤ = | کورسییەکان٤ = | سونبوول = | ئاڵا =Komele.jpg | ماڵپەر = [http://www.komalah.org/ Komalah] | وڵات = | وڵات٢ = | بەرپێنووس = }}[[پەڕگە:حیزبەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان.jpg|وێنۆک|237x237پیکسڵ|کۆمەڵە لەسەر دیاگڕامی سیاسی (چەپ / ڕاست)]] '''کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''کوملە سازمان کردستان حزب کمونیست ایران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Komala Kurdistan's Organization of the Communist Party of Iran'') ڕێکخراوێکی سیاسی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]ە کە بە ڕێبازی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستی]] چالاکی دەکات. ناوی ئەم ڕێکخراوە لە ڕابردوودا ''کۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتکیشانی کوردستانی ئێران'' بوو، بەڵام بەدوای دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] لە ساڵی ١٩٨٤ کۆمەڵەیش بەم حیزبە لکاو و ڕۆلی ڕێکخراوی ناوچەییی ئەم حیزبەی لە ڕۆژھەڵاتی کوردستاندا گرت بە ئەستۆ، و ناوی خۆی بە ''کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران'' گۆڕاند و لەو کاتە لەژێر ئەم ناوە چالاکی دەکات.<ref name="حەکەئێ ۱">[http://cpiran.org/about-us/aboutus.html حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (حەکەئێ): ''سەبارەت بە ئێمە'' (بە فارسی)؛] سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.</ref> کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران ھاوکات لەگەڵ [[شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران]]، وێرای حیزبەکان و ڕێکخراوەکانی دیکە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان دەستی کرد بە چالاکیی چەکدارانە دژ بە حکۆمەتی کۆماری ئیسلامیی ئێران.<ref name="دامەزراوەی خوێندنەوەکان ۱">[https://psri.ir/?id=p0lq03s2 دامەزراوەی خوێندنەوەکان و لێکۆڵینەوە‌کانی سیاسی: ''سەرنجێک لە لایەنەکان و ئاژاوەکانی ساڵانی ١٩٧٩ ھەتا ١٩٨٣'' (بە فارسی)، نووسینی مەرزیە عێراقی، نووسراو لە ٢٣ی ئازاری ٢٠١٩؛] سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.</ref> ھەتا ئێستاکە چەند لق خواردنەوە لە ناو ڕیزەکانی کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران ڕوویداوە و حیزبەکانێکی نوێ ھاتوونەتەوە ئاراوە کە ئەوانەیش لە ژێری ناوی کۆمەڵە چالاکی دەکەن. [[سکرتێری گشتی]]ی کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران لە ئێستادا [[ئیبراھیم عەلیزادە]]یە.<ref name="کۆمەڵە ۱">[https://fa.komalah.org/دیدار-با-حزب-شیوعی-کردستان-عراق/ ماڵپەڕی کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران: ''دانووستان لەگەڵ حیزبی شیوعی کوردستان-عێراق''، نووسراو لە ٢٩ی تەممووزی ٢٠١٩؛] بازدید در سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.</ref> دواتر [[حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران|کۆمەڵەی شۆرشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران]] ساڵی ٢٠٠٠ لە حزبی کۆمۆنیستی ئێران هاتەدەرێ == مێژوو == [[سولەیمان موعینی|سڵێمان موعینی]] لە کەسایەتییە سەرەکی‌یەکانی [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران]] و نوێنەری لایەنێکی توندڕەو لەو حیزبەدا بوو. لە زستانی [[١٩٦٦]] (١٣٤٥ ھەتاوی) لەگەڵ گرووپێکی ٦٠ کەسی لە ئەندامەکانی حیزب، لە [[پیرانشار]] و [[بۆکان]]، چەند شەڕی چەکدارانەیان کرد. ئەم گرووپە تا ساڵی [[١٩٦٨]] سەرکوت کرا. دە کەس لەم گرووپە کە مابوونەوە ڕایان کرد بۆ عێراق. لە پاییزی ١٩٦٨ (١٣٤٨) موعینی لەگەڵ سێ کەسی تر ڕێکخراوێکیان بە ناوی '''ڕێکخراوی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران''' دامەزراند. ئەم چوار کەسە لە ئاغاوەتەکانی بۆکان و لە بنەماڵەکانی ئیلخانیزادە و موھتەدی و عەلیزادە بوون. [[مائۆئیسم]] لە ساڵەکانی ١٩٦٠–١٩٦٥ لە نێو بڕێ لە لاوەکان و قوتابییەکانی [[کوردستانی ئێران]] بەھۆی جیاواز بوونی ئایدیۆلوجیای مائۆئیسم و سەرنەکەوتنی بارزانی و سەرھەڵدانی [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] لە [[عێراق]] دا لایەنگری زۆر گرت. سێ کەس لەم لاوانە [[چاوە]] (کوڕی ئیمامی جومعەی [[مەریوان]]) و [[فواد مستەفاسوڵتانی]] (کوڕی خانی [[ئاڵمانە]]) و [[سدیق کەمانگەر|سدێق کەمانگەر]] (مالکێکی [[کامیاران]]ی) بوون. تا ساڵی [[١٩٧٨]] ژمارەی ئەندامەکانی ئەم لایەنە گەشتبوو بە ٤٨ کەس لە [[مەریوان]] و ١٠٠ کەس لە [[سنە]]. ئەم گرووپە خۆیان بە ناوی [[شیرین بەھارە]] بە بیروڕای مائۆئیستی ئەناساند. لە [[سەقز]]، [[موحەممەدحسێن کەریمی]] ڕێکخراوێکی بە ناوی '''یەکێتی جووتیاران''' دامەزراند کە لەگەڵ ئایینییەکان و بنەماڵەی [[شێخ]]ەکان پێوەندییەکی باشی بوو. بنەماڵەی حسێنی کە [[شێخ عیزەدین حسێنی]] (ئیمامی جومعەی [[مەھاباد]]) و [[شێخ جەلال حسێنی]] (لە [[بانە]]) لە گەورەکانیان بوون دوای کوژرانی موحەممەدحسێن کەریمی لە ٢٦ی ڕێبەندانی ١٣٥٧ لە پادگانی سەقز بوون بە کەسایەتییە سەرەکییەکانی ئەم ڕێکخراوە و شێخ عیزەدین بوو بە ڕێبەری ئەم ڕەوتە. لە یەکگرتنەوەی سە گرووپی ''ڕێکخراوی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشان'' و ''شیرین بەھارە'' و ''یەکێتی جووتیاران'' لە ساڵی [[١٩٧٩]] دا (١٣٥٧) حیزبی کۆمەڵە بە ڕێبەریی شێخ عیزەدین حسێنی دامەزرا. کۆمەڵە لە دوای کونگرەی سێھەمی دا (ساڵی [[١٩٨٢]]) بوو بە سێ بەشەوە:<ref name=knm239>[http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=9edug343oJMC&oi=fnd&pg=PA1&dq=%22Society+for+the+Rise+of+Kurdistan%22&ots=Z3memqPvAI&sig=RWetjW5OTjgA-pHFNRUzVGxfsJE#v=onepage&q=Komala&f=false ''The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization, and identity''], by David Romano, p.239.</ref> * گرووپی خەبات * گروپی دوکتور شاکری کە بوون بە ئەندامی [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران|حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران]] * گرووپی کۆمەڵە بە سەرۆکایەتی [[عەبدوڵڵا موھتەدی]] و بە ئایدیۆلوجیای مائۆئیسمەوە == ئەمانەش ببینە == * [[فواد مستەفا سوڵتانی]] * [[حەمەحسەین کەریمی]] * [[سەعید موعینی|سەعید موعینی (خانە)]] * [[سولەیمان موعینی|سولێمان موعینی]] * [[جەعفەر شەفیعی]] * [[سدیق کەمانگەر]] * [[ڕۆژی کۆمەڵە]] == لق لێبوونەوەکانی کۆمەڵە == {{لق لێبوونەوەکانی کۆمەڵە}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [https://web.archive.org/web/20120814072856/http://www.komala.org/ ماڵپەڕی کۆمەڵە] * [https://web.archive.org/web/20120518131701/http://komalah.org/english/program/3006.html دەربارەی پڕۆگرامی سیاسی کۆمەڵە] * [https://web.archive.org/web/20160618074623/http://komalainternational.org/ Website English About Komala] {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت}} [[پۆل:شۆڕشی ئیسلامیی ئێران]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ١٩٦٧]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ١٩٦٩]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ١٩٨٤]] [[پۆل:حیزبەکانی ئێران]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٨٤ لە ئێران]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] kjv4qnp5wg52uubt3oulh3m0jrfa69w 0 168323 969535 957808 2022-08-10T15:02:08Z YadgarFayaq 41938 زانیارییەکان گۆڕانکارییان بەسەردا هاتوە و نوێ کرانەوە. wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} {{ئاماژەی زیاتر}} {{زانیاریدانی کەسایەتی |ناو=یادگار فایەق |تەلەڤیزیۆن=[[کوردستان ٢٤]] و [[ئێن ئاڕ تی]] |پێشوو= |سزای_تاوانباری= |باوان=فایەق سەعید باجەڵان (باوک) |ناوبانگ=پێشکەشکار لە کەناڵەکانی [[ئێن ئاڕ تی]] (پێشتر) و [[کوردستان ٢٤]] (پێشتر)، نوسەر و وەرگێڕ |وێنە= Yadgar Fayeq personal photo.jpg |قەبارەی وێنە= |لێدوانی وێنە= |ساڵانی چالاکی=٢٠٠٧–ئێستا |ڕادەی خوێندەواری=بڕوانامەی ماستەر لە ئەدەبیاتی ئینگلیزی |پیشە=مامۆستای زانکۆ، ڕاگەیاندنکار |ماڵپەڕ=https://yadgar.net/ }} '''یادگار فایەق سەعید''' (لەدایکبووی ١٩٨٣ لە [[کەلار]]، [[عێراق]]) مامۆستای زانکۆ، ڕاگەیاندکار و پێشکەشکارێکی تەلەڤیزیۆنیی کوردە. پێشتر لە کەناڵی [[کوردستان ٢٤]] بەرنامەی تەلەڤیزیۆنی ئامادە و پێشکەش دەکرد و دوای ئامادەکردن و پێشکەشکردنی زیاتر لە ٧٠٠ بەرنامە لە ٢٠٢٢ دەستی لەکار کێشایەوە.<ref name=":0">[https://www.kurdistan24.net/so/moderatorprofile/b64334ec-0abb-43e8-88ec-53a763f93f78 پڕۆفایلی یادگار فایەق سەعید]، ماڵپەڕی [[کوردستان ٢٤]]، ڕۆژی ٢٩ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref>[https://www.facebook.com/100044261807835/posts/pfbid0RQZUGrQZWq3cENpNC5HL8K5T3yFHKuDkDmVjVsDQNKx2Brc7bxweMzqqYHtAgiidl/?d=n] == ژیان == === سەرەتای ژیان و خوێندن === یادگار لە ساڵی ١٩٨٣ لە شاری کەلار لەدایک بووە. ھەرچەندە ھیچ کام لە دایک و باوکی خوێندەوارییان نەبووە، بەڵام سوور بوون لەسەر ئەوەی یادگار و برا و خوشکەکانی خوێندن تەواو بکەن. لە پۆلی یەک تا شەشەمی سەرەتاییی لە قوتابخانەکانی لەیلا قاسم، باوەشاسوار و، بێکەس تەواو کردووە، خوێندنی ناوەندیی لە خوێندنگەی پێشکەوتن و ئامادەییشی لە خوێندنگەی شەھید ئارام لە کەلار تەواو کردووە. دواتر بۆ تەواوکردنی زانکۆ، ڕوو دەکاتە شاری [[سلێمانی]] و لە بەشی ئینگلیزیی کۆلێژی زمانی [[زانکۆی سلێمانی]]، خوێندنی زانکۆیی دەست پێ دەکات و، لەبەرئەوەی ھەر چوار ساڵەکە لە خوێندکارە یەکەمەکانی بەشەکەی دەبێت، بۆیە بڕیار دەدات ماستەریش بخوێنێت.{{ژێدەر پێویستە}} دوای دەرچوونی لە بەشی زمانی ئینگلیزیم، ڕاستەوخۆ لە کۆلێژی زمان (٢٠٠٧–٢٠٠٨) لە بەشی ئینگلیزیی ئێواران لە زانکۆی سلێمانی وانەی وەرگێڕانی بە خوێندکاران وتووەتەوە و ھەمان ساڵ وانەی زانستی ڕاگەیاندن بە زمانی ئینگلیزی لە پەیمانگەی تەکنیکی، بەشی ڕۆژنامەنووسی وتووەتەوە.{{ژێدەر پێویستە}} لە ٢٠١٣، بڕوانامەی ماستەری بە پلەی زۆرباشە لە [[وێژە]]ی ئینگلیزی بەدەست ھێناوە، کە توێژینەوەکەی تایبەت دەبێت بە کارکردن لەسەر چەمکی «دژەپاڵەوان» لە دوو شانۆگەری بە ناوەکانی ''مردنی دێوەرەیەک'' (''Death of a Salesman'') لە نووسینی [[ئارتەر میڵڵەر]] لەگەڵ شانۆگەریی ''ئیمپراتۆر جۆنز'' (''Emperor Jones'') لە نووسینی [[یووجین ئەونیڵ]]. لە ٢٠١٣، وەکوو مامۆستا لە کۆلێژی پەروەردەی چەمچەماڵ، زانکۆی سلێمانی دادەمەزرێت (کە دواتر ناوەکەی بۆ [[زانکۆی چەرمۆ|زانکۆی چەرموو]] گۆڕدرا) و تا ئێستاش لە بەشی ئینگلیزیی زانکۆکە وەکوو مامۆستا بەردەوامە لە کارکردن.<ref>[http://ens.charmouniversity.org/college-events/seminarpresentation-42 A group of seminar was presented by the teachers of English department on 6th Feb 2019]، ماڵپەڕی زانکۆی چەرموو، ٧ی شوباتی ٢٠١٩ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە ٢٠١٥، لە زانکۆی چەرموو ''گرووپی گەورە بیربکەرەوە''(''Think Big Group'')ی دامەزراند و لەو ماوەیە جگە لە دەرکردنی جۆرناڵێکی وەرزی بەناوی ''Student Voice''، چەندین بۆنەیان تایبەت بە ''ھەفتەی [[ویلیام شێکسپیر]]'' (''William Shakespeare Week'') ڕێکخستووە. ھەروەھا بۆنەی ''مافەکانی ژن مافی مرۆڤن'' کە لە ١٦ ڕۆژی بەرەنگاربوونەوەی تووندوتیژی دژ بە ژنان ڕێکیان خستبوو.<ref>[https://www.kurdistan24.net/so/program/6d880e6e-ede5-4f83-847c-91fd0b698332 ژنانی کوردستان .. ئاستەنگ و پێشڤەچوون]، ماڵپەڕی کوردستان ٢٤، ٣٠ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref> === ژیانی تاکەکەسی === یادگار فایەق ژیانی ھاوسەرگیریی پێکھێناوە، و خاوەنی کوڕێکە بەناوی شاکار.{{ژێدەر پێویستە}} == ژیانی ڕاگەیاندن == سەرەتای کاری ڕۆژنامەنووسیی یادگار فایەق بۆ ساڵی ٢٠٠١ دەگەڕێتەوە، کە ئەوکات کاری وەرگێڕانی لەنێوان زمانەکانی [[زمانی کوردی|کوردی]]، [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] و [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] دەست پێ کردووە و بە بابەتی کورت و وەرگێڕان، بەرھەمەکانی لە ڕۆژنامەکانی ئەوکاتە بڵاو کردووەتەوە. لە بەشی ئینگلیزیی [[زانکۆی سلێمانی]]، لە ستافی ئامادەکردن و دەرچوواندنی مانگنامەیەک بوو بەناوی ''دەروازە'' کە بە زمانەکانی ئینگلیزی – کوردی بڵاو دەکرایەوە. لە ٢٠٠٧، پەیوەندی بە کەناڵی [[کەناڵی گەلی کوردستان|گەلی کوردستان]]ەوە دەکات، کە سەرەتا وەکوو ھەواڵساز کار دەکات و پاشان دەبێت بە بەرپرسی بەشی وەرگێڕان و زمانەوانیی کەناڵەکە و ماوەیەکیش وەکوو وەرگێڕی ڕاستەوخۆ لە پەیوەندییەکانی کەناڵەکە کاری کردووە.<ref name=":0"/> لەنێوان ساڵەکانی ٢٠٠٦ بۆ ٢٠١٠، ژمارەیەک توێژینەوەی بۆ گۆڤاری ''تێگەیشتنی ڕاستی'' لە [[ئەڵمانیا]] وەرگێڕاوە. ھەروەھا لە ڕۆژنامەکانی ''[[کوردستانی نوێ (ڕۆژنامە)|کوردستانی نوێ]]''، ''چاودێر'' و ڕۆژنامە و وێبگە ئەلکترۆنییەکان زیاتر لە ١٠٠ وتاری لە عەرەبی و ئینگلیزییەوە وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی. ماوەیەکی کورت بەرپرسی بەشی پەیوەندییەکان بووە لە سەنتەری ڕاپرسیی کوردستانیی سەر بە کۆمپانیای وشە و لەگەڵ ھەڵوەشاندنەوەی بەشەکە لە کۆمپانیای وشە دەستی لەکار کێشاوەتەوە. لە ساڵی ٢٠١٠، پەیوەندی دەکات بە کەناڵی [[ئێن ئاڕ تی]]یەوە، کە سەرەتا وەکوو سەرنووسەری ھەواڵ دەست بە کار دەبێت، پاشان دەبێت بە بەرپرسی بەشی ھەواڵ (نیوزڕووم) و لە نیسانی ٢٠١١، یەکەم بەرنامەی خۆی بەناوی ''تاوتوێ'' پێشکەش دەکات. دواتر تا ساڵی ٢٠١٦، وەکوو ئامادەکار، پێشکەشکار و بێژەری ھەواڵ کاری کردووە. جگە لە ژمارەیەکی بەرچاو چاوپێکەوتنی ڕووبەڕوو، ژمارەیەک بەرنامەی جیاوازیشی بۆ کەناڵەکە پێشکەش کردووە لەوانەش: ١٦١ ئەڵقە لە بەرنامەی تاوتوێ، ٥٢ ئەڵقە لە بەرنامەی بەکراوەیی، و ١٢٥ ئەڵقە لە بەرنامەی دووجار بیربکەرەوە.<ref name=":0"/> لە سەرەتای ٢٠١٦، دەستی لە کارکردن لە کەناڵی ئێن ئاڕ تی کێشایەوە.<ref>[http://netewe.net/item.php?id=5112 یادگار فایەق دەستی لەکارکێشایەوە]{{بەستەری مردوو|url=http://netewe.net/item.php?id=5112 |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١}}، ماڵپەڕی نەتەوە، ٦ی شوباتی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە نیسانی ھەمان ساڵدا، وەکوو ئامادەکار و پێشکەشکار لە کەناڵی [[کوردستان ٢٤]] دەست بە کار دەبێت.<ref>[https://www.kurdistan24.net/so/news/365872ae-355b-4b2f-ab1f-ee7033f7aa30/یادگار-فایەق-دەبێتە-بەشێک-لە-تیمی-کوردستان-24 یادگار فایەق دەبێتە بەشێک لە تیمی کوردستان 24]، ماڵپەڕی [[کوردستان ٢٤]]، ٢٧ی نیسانی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref>[https://www.snurmedia.com/all-details.aspx?jimare=12381 یادگار فایەق پەیوەندی بەم کەناڵە ئاسمانیەوە دەکات]{{بەستەری مردوو|url=https://www.snurmedia.com/all-details.aspx?jimare=12381 |date=ئابی ٢٠٢١ }}، ماڵپەڕی سنوورمیدیا، ٢٨ی نیسانی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لەماوەی کارکردنیشیدا لەو کەناڵە بەرنامەکانی وێنە گەورەکە، باسی ڕۆژ<ref>[http://www.westganews.net/style/dreja.aspx?=hewal&jmara=14353&Jor=1 یادگار فایەق..ڤیدیۆیی ساتی بوومەلەرزەکەی لەناو پرۆگرامەکەی بڵاوکردەوە]، ماڵپەڕی وێستگە، ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ بڵاوکراوەتەوە.</ref> و پاسی یادگار<ref>[https://www.kurdistan24.net/so/PasiYadgar پاسی یادگار]، ماڵپەڕی [[کوردستان ٢٤]]، ٢٩ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref> کاری کردووە و ژمارەیەک بەرنامە و دیبەیتیشی بە زمانەکانی کوردی، عەرەبی، ئینگلیزی و فارسی ئەنجام داوە.<ref>[https://www.kurdistan24.net/en/interview/7138493e-70b7-4f81-b32b-043ac4f34dff UK delegation will monitor Kurdistan referendum process: British MP]، بەشی ئینگلیزی ماڵپەڕی کوردستان ٢٤، ١٩ی ئەیلوولی ٢٠١٧ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref>[https://www.kurdistan24.net/en/interview/1d79d9dc-d09f-4493-947a-1d4e2e8c9cde Jonathan Randal: After Such Knowledge, America and the Kurds]، بەشی ئینگلیزی ماڵپەڕی کوردستان ٢٤، ١٥ی نیسانی ٢٠١٩ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە ئێستادا لەگەڵ پارێزگای سلێمانی ڕێککەوتووە بۆ ئەوەی لە ڕێگەی [[پۆدکاست]]ی ''YadiTalk'' کە یادگار فایەق خاوەندارێتیی دەکات، کەسایەتیی و کەسە ناوبانگەکانی سلێمانی و پاشان کوردستان لەڕێگەی پۆدکاستەکەیەوە بەسەر بکەنەوە و مێژوو و دەستەکەوتەکانیان لەڕێگەی دەنگەوە تۆمار بکەن و پاشان پەخشی بکەنەوە بۆ گشتی. == وەرگێڕانەکان بۆ کوردی == یادگار فایەق کاری وەرگێڕانی بۆ چەند بەرھەمێکی ئەدەبی ئینگلیزی کردووە لەوانە:<ref>[https://sites.google.com/a/charmouniversity.org/yadgar-fayaq/ پڕۆفایلی یادگار فایەق]، گووگڵ سکۆلار، ٢٩ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref> * ڕۆمانی ''کاتە سەختەکان'' (''Hard Times'')، نووسینی [[چارڵز دیکینز|چارڵز دیکنز]]، ٢٠٠٧ * چیڕۆکی ''[[دلێر (فیلم)|دلێر]]'' (دڵە ئازاکە)، ٢٠٠٧ * کتێبی ''Preventing Conflict Over Kurdistan''، ھێنری جەی بارکی، ٢٠٠٩. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == <!--تکایە چیی تر بەستەری تر زیاد مەکەن. --> * {{وێبگەی فەرمی|https://yadgar.net/}} * {{فەیسبووک|yadgarfayeq}} * {{ئینستاگرام|YadgarFayeq}} * {{تێلێگرام|Yadgarfayeq}} * {{یووتیووب|channel=UCFAFfMdfswEkwRy5ZWmEGVw}} <!--تکایە چیی تر بەستەری تر زیاد مەکەن. --> {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|کوردستان|عێراق|پارێزگای سلێمانی|پارێزگای ھەولێر}} [[پۆل:پێشکەشکارە کوردەکان]] [[پۆل:خەڵکی کەلار]] [[پۆل:ڕۆژنامەنووسانی کورد]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٣]] du7shgg1itubv2dytxoigcv1b8d72d3 969536 969535 2022-08-10T15:03:17Z YadgarFayaq 41938 /* ژیانی تاکەکەسی */ ئەم زانیارییە تایبەتە بە ژیانی کەسی و بە گرنگم نەزانی بۆ هەموو کەس بەردەست بێت. wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} {{ئاماژەی زیاتر}} {{زانیاریدانی کەسایەتی |ناو=یادگار فایەق |تەلەڤیزیۆن=[[کوردستان ٢٤]] و [[ئێن ئاڕ تی]] |پێشوو= |سزای_تاوانباری= |باوان=فایەق سەعید باجەڵان (باوک) |ناوبانگ=پێشکەشکار لە کەناڵەکانی [[ئێن ئاڕ تی]] (پێشتر) و [[کوردستان ٢٤]] (پێشتر)، نوسەر و وەرگێڕ |وێنە= Yadgar Fayeq personal photo.jpg |قەبارەی وێنە= |لێدوانی وێنە= |ساڵانی چالاکی=٢٠٠٧–ئێستا |ڕادەی خوێندەواری=بڕوانامەی ماستەر لە ئەدەبیاتی ئینگلیزی |پیشە=مامۆستای زانکۆ، ڕاگەیاندنکار |ماڵپەڕ=https://yadgar.net/ }} '''یادگار فایەق سەعید''' (لەدایکبووی ١٩٨٣ لە [[کەلار]]، [[عێراق]]) مامۆستای زانکۆ، ڕاگەیاندکار و پێشکەشکارێکی تەلەڤیزیۆنیی کوردە. پێشتر لە کەناڵی [[کوردستان ٢٤]] بەرنامەی تەلەڤیزیۆنی ئامادە و پێشکەش دەکرد و دوای ئامادەکردن و پێشکەشکردنی زیاتر لە ٧٠٠ بەرنامە لە ٢٠٢٢ دەستی لەکار کێشایەوە.<ref name=":0">[https://www.kurdistan24.net/so/moderatorprofile/b64334ec-0abb-43e8-88ec-53a763f93f78 پڕۆفایلی یادگار فایەق سەعید]، ماڵپەڕی [[کوردستان ٢٤]]، ڕۆژی ٢٩ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref>[https://www.facebook.com/100044261807835/posts/pfbid0RQZUGrQZWq3cENpNC5HL8K5T3yFHKuDkDmVjVsDQNKx2Brc7bxweMzqqYHtAgiidl/?d=n] == ژیان == === سەرەتای ژیان و خوێندن === یادگار لە ساڵی ١٩٨٣ لە شاری کەلار لەدایک بووە. ھەرچەندە ھیچ کام لە دایک و باوکی خوێندەوارییان نەبووە، بەڵام سوور بوون لەسەر ئەوەی یادگار و برا و خوشکەکانی خوێندن تەواو بکەن. لە پۆلی یەک تا شەشەمی سەرەتاییی لە قوتابخانەکانی لەیلا قاسم، باوەشاسوار و، بێکەس تەواو کردووە، خوێندنی ناوەندیی لە خوێندنگەی پێشکەوتن و ئامادەییشی لە خوێندنگەی شەھید ئارام لە کەلار تەواو کردووە. دواتر بۆ تەواوکردنی زانکۆ، ڕوو دەکاتە شاری [[سلێمانی]] و لە بەشی ئینگلیزیی کۆلێژی زمانی [[زانکۆی سلێمانی]]، خوێندنی زانکۆیی دەست پێ دەکات و، لەبەرئەوەی ھەر چوار ساڵەکە لە خوێندکارە یەکەمەکانی بەشەکەی دەبێت، بۆیە بڕیار دەدات ماستەریش بخوێنێت.{{ژێدەر پێویستە}} دوای دەرچوونی لە بەشی زمانی ئینگلیزیم، ڕاستەوخۆ لە کۆلێژی زمان (٢٠٠٧–٢٠٠٨) لە بەشی ئینگلیزیی ئێواران لە زانکۆی سلێمانی وانەی وەرگێڕانی بە خوێندکاران وتووەتەوە و ھەمان ساڵ وانەی زانستی ڕاگەیاندن بە زمانی ئینگلیزی لە پەیمانگەی تەکنیکی، بەشی ڕۆژنامەنووسی وتووەتەوە.{{ژێدەر پێویستە}} لە ٢٠١٣، بڕوانامەی ماستەری بە پلەی زۆرباشە لە [[وێژە]]ی ئینگلیزی بەدەست ھێناوە، کە توێژینەوەکەی تایبەت دەبێت بە کارکردن لەسەر چەمکی «دژەپاڵەوان» لە دوو شانۆگەری بە ناوەکانی ''مردنی دێوەرەیەک'' (''Death of a Salesman'') لە نووسینی [[ئارتەر میڵڵەر]] لەگەڵ شانۆگەریی ''ئیمپراتۆر جۆنز'' (''Emperor Jones'') لە نووسینی [[یووجین ئەونیڵ]]. لە ٢٠١٣، وەکوو مامۆستا لە کۆلێژی پەروەردەی چەمچەماڵ، زانکۆی سلێمانی دادەمەزرێت (کە دواتر ناوەکەی بۆ [[زانکۆی چەرمۆ|زانکۆی چەرموو]] گۆڕدرا) و تا ئێستاش لە بەشی ئینگلیزیی زانکۆکە وەکوو مامۆستا بەردەوامە لە کارکردن.<ref>[http://ens.charmouniversity.org/college-events/seminarpresentation-42 A group of seminar was presented by the teachers of English department on 6th Feb 2019]، ماڵپەڕی زانکۆی چەرموو، ٧ی شوباتی ٢٠١٩ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە ٢٠١٥، لە زانکۆی چەرموو ''گرووپی گەورە بیربکەرەوە''(''Think Big Group'')ی دامەزراند و لەو ماوەیە جگە لە دەرکردنی جۆرناڵێکی وەرزی بەناوی ''Student Voice''، چەندین بۆنەیان تایبەت بە ''ھەفتەی [[ویلیام شێکسپیر]]'' (''William Shakespeare Week'') ڕێکخستووە. ھەروەھا بۆنەی ''مافەکانی ژن مافی مرۆڤن'' کە لە ١٦ ڕۆژی بەرەنگاربوونەوەی تووندوتیژی دژ بە ژنان ڕێکیان خستبوو.<ref>[https://www.kurdistan24.net/so/program/6d880e6e-ede5-4f83-847c-91fd0b698332 ژنانی کوردستان .. ئاستەنگ و پێشڤەچوون]، ماڵپەڕی کوردستان ٢٤، ٣٠ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref> == ژیانی ڕاگەیاندن == سەرەتای کاری ڕۆژنامەنووسیی یادگار فایەق بۆ ساڵی ٢٠٠١ دەگەڕێتەوە، کە ئەوکات کاری وەرگێڕانی لەنێوان زمانەکانی [[زمانی کوردی|کوردی]]، [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] و [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] دەست پێ کردووە و بە بابەتی کورت و وەرگێڕان، بەرھەمەکانی لە ڕۆژنامەکانی ئەوکاتە بڵاو کردووەتەوە. لە بەشی ئینگلیزیی [[زانکۆی سلێمانی]]، لە ستافی ئامادەکردن و دەرچوواندنی مانگنامەیەک بوو بەناوی ''دەروازە'' کە بە زمانەکانی ئینگلیزی – کوردی بڵاو دەکرایەوە. لە ٢٠٠٧، پەیوەندی بە کەناڵی [[کەناڵی گەلی کوردستان|گەلی کوردستان]]ەوە دەکات، کە سەرەتا وەکوو ھەواڵساز کار دەکات و پاشان دەبێت بە بەرپرسی بەشی وەرگێڕان و زمانەوانیی کەناڵەکە و ماوەیەکیش وەکوو وەرگێڕی ڕاستەوخۆ لە پەیوەندییەکانی کەناڵەکە کاری کردووە.<ref name=":0"/> لەنێوان ساڵەکانی ٢٠٠٦ بۆ ٢٠١٠، ژمارەیەک توێژینەوەی بۆ گۆڤاری ''تێگەیشتنی ڕاستی'' لە [[ئەڵمانیا]] وەرگێڕاوە. ھەروەھا لە ڕۆژنامەکانی ''[[کوردستانی نوێ (ڕۆژنامە)|کوردستانی نوێ]]''، ''چاودێر'' و ڕۆژنامە و وێبگە ئەلکترۆنییەکان زیاتر لە ١٠٠ وتاری لە عەرەبی و ئینگلیزییەوە وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی. ماوەیەکی کورت بەرپرسی بەشی پەیوەندییەکان بووە لە سەنتەری ڕاپرسیی کوردستانیی سەر بە کۆمپانیای وشە و لەگەڵ ھەڵوەشاندنەوەی بەشەکە لە کۆمپانیای وشە دەستی لەکار کێشاوەتەوە. لە ساڵی ٢٠١٠، پەیوەندی دەکات بە کەناڵی [[ئێن ئاڕ تی]]یەوە، کە سەرەتا وەکوو سەرنووسەری ھەواڵ دەست بە کار دەبێت، پاشان دەبێت بە بەرپرسی بەشی ھەواڵ (نیوزڕووم) و لە نیسانی ٢٠١١، یەکەم بەرنامەی خۆی بەناوی ''تاوتوێ'' پێشکەش دەکات. دواتر تا ساڵی ٢٠١٦، وەکوو ئامادەکار، پێشکەشکار و بێژەری ھەواڵ کاری کردووە. جگە لە ژمارەیەکی بەرچاو چاوپێکەوتنی ڕووبەڕوو، ژمارەیەک بەرنامەی جیاوازیشی بۆ کەناڵەکە پێشکەش کردووە لەوانەش: ١٦١ ئەڵقە لە بەرنامەی تاوتوێ، ٥٢ ئەڵقە لە بەرنامەی بەکراوەیی، و ١٢٥ ئەڵقە لە بەرنامەی دووجار بیربکەرەوە.<ref name=":0"/> لە سەرەتای ٢٠١٦، دەستی لە کارکردن لە کەناڵی ئێن ئاڕ تی کێشایەوە.<ref>[http://netewe.net/item.php?id=5112 یادگار فایەق دەستی لەکارکێشایەوە]{{بەستەری مردوو|url=http://netewe.net/item.php?id=5112 |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١}}، ماڵپەڕی نەتەوە، ٦ی شوباتی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە نیسانی ھەمان ساڵدا، وەکوو ئامادەکار و پێشکەشکار لە کەناڵی [[کوردستان ٢٤]] دەست بە کار دەبێت.<ref>[https://www.kurdistan24.net/so/news/365872ae-355b-4b2f-ab1f-ee7033f7aa30/یادگار-فایەق-دەبێتە-بەشێک-لە-تیمی-کوردستان-24 یادگار فایەق دەبێتە بەشێک لە تیمی کوردستان 24]، ماڵپەڕی [[کوردستان ٢٤]]، ٢٧ی نیسانی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref>[https://www.snurmedia.com/all-details.aspx?jimare=12381 یادگار فایەق پەیوەندی بەم کەناڵە ئاسمانیەوە دەکات]{{بەستەری مردوو|url=https://www.snurmedia.com/all-details.aspx?jimare=12381 |date=ئابی ٢٠٢١ }}، ماڵپەڕی سنوورمیدیا، ٢٨ی نیسانی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لەماوەی کارکردنیشیدا لەو کەناڵە بەرنامەکانی وێنە گەورەکە، باسی ڕۆژ<ref>[http://www.westganews.net/style/dreja.aspx?=hewal&jmara=14353&Jor=1 یادگار فایەق..ڤیدیۆیی ساتی بوومەلەرزەکەی لەناو پرۆگرامەکەی بڵاوکردەوە]، ماڵپەڕی وێستگە، ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ بڵاوکراوەتەوە.</ref> و پاسی یادگار<ref>[https://www.kurdistan24.net/so/PasiYadgar پاسی یادگار]، ماڵپەڕی [[کوردستان ٢٤]]، ٢٩ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref> کاری کردووە و ژمارەیەک بەرنامە و دیبەیتیشی بە زمانەکانی کوردی، عەرەبی، ئینگلیزی و فارسی ئەنجام داوە.<ref>[https://www.kurdistan24.net/en/interview/7138493e-70b7-4f81-b32b-043ac4f34dff UK delegation will monitor Kurdistan referendum process: British MP]، بەشی ئینگلیزی ماڵپەڕی کوردستان ٢٤، ١٩ی ئەیلوولی ٢٠١٧ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref>[https://www.kurdistan24.net/en/interview/1d79d9dc-d09f-4493-947a-1d4e2e8c9cde Jonathan Randal: After Such Knowledge, America and the Kurds]، بەشی ئینگلیزی ماڵپەڕی کوردستان ٢٤، ١٥ی نیسانی ٢٠١٩ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە ئێستادا لەگەڵ پارێزگای سلێمانی ڕێککەوتووە بۆ ئەوەی لە ڕێگەی [[پۆدکاست]]ی ''YadiTalk'' کە یادگار فایەق خاوەندارێتیی دەکات، کەسایەتیی و کەسە ناوبانگەکانی سلێمانی و پاشان کوردستان لەڕێگەی پۆدکاستەکەیەوە بەسەر بکەنەوە و مێژوو و دەستەکەوتەکانیان لەڕێگەی دەنگەوە تۆمار بکەن و پاشان پەخشی بکەنەوە بۆ گشتی. == وەرگێڕانەکان بۆ کوردی == یادگار فایەق کاری وەرگێڕانی بۆ چەند بەرھەمێکی ئەدەبی ئینگلیزی کردووە لەوانە:<ref>[https://sites.google.com/a/charmouniversity.org/yadgar-fayaq/ پڕۆفایلی یادگار فایەق]، گووگڵ سکۆلار، ٢٩ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.</ref> * ڕۆمانی ''کاتە سەختەکان'' (''Hard Times'')، نووسینی [[چارڵز دیکینز|چارڵز دیکنز]]، ٢٠٠٧ * چیڕۆکی ''[[دلێر (فیلم)|دلێر]]'' (دڵە ئازاکە)، ٢٠٠٧ * کتێبی ''Preventing Conflict Over Kurdistan''، ھێنری جەی بارکی، ٢٠٠٩. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == <!--تکایە چیی تر بەستەری تر زیاد مەکەن. --> * {{وێبگەی فەرمی|https://yadgar.net/}} * {{فەیسبووک|yadgarfayeq}} * {{ئینستاگرام|YadgarFayeq}} * {{تێلێگرام|Yadgarfayeq}} * {{یووتیووب|channel=UCFAFfMdfswEkwRy5ZWmEGVw}} <!--تکایە چیی تر بەستەری تر زیاد مەکەن. --> {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|کوردستان|عێراق|پارێزگای سلێمانی|پارێزگای ھەولێر}} [[پۆل:پێشکەشکارە کوردەکان]] [[پۆل:خەڵکی کەلار]] [[پۆل:ڕۆژنامەنووسانی کورد]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٣]] jsnvo5x19c0jjqv28axn8zmblecuzca 0 171093 969761 875408 2022-08-11T07:46:05Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki '''کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان''' یان '''کۆمەڵە''' (پێشتر: '''کۆمەڵەی مارکسی–لینینیی کوردستان''') حیزبێکی [[کۆمۆنیزم|چەپی]] کوردی بوون لە [[باشووری کوردستان]]، لە ١٠ی حوزەیرانی ١٩٧٠ دامەزرا.<ref name=":3">کتێبی ناسنامەی حزبە کوردستانییەکان (ڕەوتیان - ئایدۆلۆژیان - ھەڵسەنگاندنیان)، لاپەڕە ١١٩–١٢٠، نووسینی مەسعوود عەبدولخالق، ھەولێر-٢٠٠٩.</ref><ref name=":0">[https://www.sharpress.net/op-detail.aspx?jimare=171895 قسەیەک بۆ وتن.. لەساڵیای کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستاندا]، ماڵپەڕی شارپرێس، ڕۆژی ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ بڵاوکراوەتەوە.</ref> پێش دامەزراندنی کۆمەڵە، بەشێک لە ئەندامەکان لە [[پارتی دیموکراتی کوردستان]] چالاک بوون.<ref>[http://diplomaticmagazine.net/politics/3164 کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201111114926/http://diplomaticmagazine.net/politics/3164 |date=١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ }}، ماڵپەڕی دیپلۆماتیک مەگەزین، ڕۆژی ١١ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە ساڵی ١٩٧٦، کۆمەڵە شەڕی چەکداری لەبەرامبەر [[حیزبی بەعس]] ڕاگەیاند.<ref name=":0"/> چالاکییەکانی کۆمەڵە بەنھێنی ئەنجام دەدران.<ref>[https://www.kurdistanpost.nu/?mod=news&id=88074 شێوازی کاری ڕێکخراوەیی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان]، ماڵپەڕی کوردستان پۆست، لەلایەن پێشڕەو ئیسماعیل عارف نووسراوە، لە ٧ی ئابی ٢٠٢٠ بڵاوکراوەتەوە.</ref> لە ساڵی ١٩٨٩ کۆمەڵە ھەڵوەشایەوە. == مێژوو == کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان لە ١٠ی حوزەیرانی ١٩٧٠ لەلایەن ھەریەکە لە [[شەھاب شێخ نووری]]، [[وەستا ئەنوەر]] و [[جەعفەر کۆیی]] دامەزرا.<ref name=":3"/> لە ساڵی ١٩٧٦، ھەر سێ دامەزرێنەرەکەی کۆمەڵە لەلایەن دەسەڵاتی شای ئێرانەوە ڕادەستی عێراق کرانەوە و لە ٢١ی تشرینی دووەمی ١٩٧٦ لەسێدارە دران.<ref name=":3"/> لە ساڵی ١٩٧٦، کۆمەڵە بوو بە باڵێک لە یەکێتیی نیشتمانی کوردستان لەژێر ناوی کۆمەڵەی مارکسی لێنینی کوردستان.<ref name=":3"/> لە ساڵی ١٩٨٩، لەدوای دامەزراندنی [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان|یەکێتیی نیشتمانی کوردستان]] ئەوا کۆمەڵەی ڕەنجدەران ھەڵوەشایەوە و ئەندام و دامەزرێنەرانی چوونە ناو حیزبە نوێیەکەوە.<ref>[https://rojnews.news/كوردستان/شەهید-ئارام-سەرکردە-مێژووییەکەی-کورد/ شەھید ئارام.. سەرکردە مێژووییەکەی کوردستان]، ماڵپەڕی ڕۆژنیوس، ٢٧ی شوباتی ٢٠٢٠ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref>[https://www.xendan.org/detailnews.aspx?jimare=72373&babet=1&relat=1024 مەلابەختیار ڕەخنە لە ھەڵوەشانەوەی کۆمەڵە دەگرێت]، [[ماڵپەڕی خەندان]]، لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠١٩ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref name=":1">[https://www.snurmedia.com/wtar-details.aspx?jimare=25022 گۆڕان..... دوا ھەناسەی سیاسی نەوشێروان مستەفا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201111121723/https://www.snurmedia.com/wtar-details.aspx?jimare=25022 |date=١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ }}، ماڵپەڕی سنورمیدیا، نووسینی محەممەد حاجی، ١٨ی ئایاری ٢٠١٧ بڵاوکراوەتەوە.</ref> دوای کۆنگرەی یەکەمی یەکێتی لە ساڵی ١٩٩٢، ناوی کۆمەڵە بەیەکجاری نەما.<ref name=":3"/> == کەسایەتییەکان == * [[شەھاب شێخ نووری]]/خاڵە شەھاب (دامەزرێنەر) * [[وەستا ئەنوەر]] (دامەزرێنەر) * [[جەعفەر کۆیی]] (دامەزرێنەر) * [[شاسوار جەلال سەعید]]/ئارام (دەستەی دامەزرێنەران و سکرتێری کاتیی کۆمەڵە بووە) * [[کاوە عەلی ساڵح]] * [[نەوشیروان مستەفا]] (سکرتێری کۆمەڵە بووە)<ref name=":1"/><ref name=":2">[https://www.basnews.com/so/babat/470750 لە گرووپی زیندانەوە بۆ گرووپی کوڕەکانی نەوشیروان مستەفا]، ماڵپەڕی باسنیوز، ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ بڵاوکراوەتەوە.</ref> * [[مەلا بەختیار]] * [[قادر حاجی عەلی]] (ئەندامی سەرکردایەتی)<ref>{{cite web|title=قادری حاجی عەلی کۆچی دواییکرد|url=https://www.xendan.org/detailnews.aspx?jimare=117020&babet=1&relat=1024|accessdate=١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠|website=xendan.org|publisher=خەندان}}</ref> * [[عومەر سەید عەلی|عومەری سەید عەلی]]<ref name=":2"/> * [[فەرەیدوون عەبدولقادر]] (دەستەی دامەزرێنەران)<ref>[http://www.speemedia.com/drejaWtar.aspx?NusarID=177&Jmare=2347 مەسعوود بارزانی بۆ بەدوای فەرەیدون عبدولقادردا دەنێرێ!!]، سپی میدیا، ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ بڵاوکراوەتەوە.</ref><ref name=":2"/> * جەبار فەرمان<ref name=":2"/> * [[کۆسرەت ڕەسووڵ عەلی|کۆسرەت ڕەسول عەلی]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت}} [[پۆل:حیزبەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی عێراق]] [[پۆل:ڕێکخراوە کوردییەکان]] [[پۆل:کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] iz7pox5tn70kahlicvd0rmawge2lb7c 3 171678 969606 969061 2022-08-10T19:48:25Z ئارۆ سالار محمود 50592 /* ویکیپڕۆژە */ بەشی نوێ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) qlmnbt5jjsldm8o6bar43ziu11hh8ii 969609 969606 2022-08-10T20:03:03Z Sakura emad 42467 /* ویکیپڕۆژە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) sc8yqinbkh9zzdf0ix2aig53m1n2sp4 969610 969609 2022-08-10T20:05:30Z ئارۆ سالار محمود 50592 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 17l3im93deap7jzc8xmmfuf1ajeuq15 969619 969610 2022-08-10T20:25:50Z Sakura emad 42467 /* ویکیپڕۆژە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) b9c32bpkvvosenfyf9m6a9xn8lm2yh4 969659 969619 2022-08-10T21:18:33Z Sakura emad 42467 /* ویکیپڕۆژە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) b2h4qvb41l4tqbq5evhmr7cafvv26ao 969660 969659 2022-08-10T21:20:46Z ئارۆ سالار محمود 50592 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) توخوا بەڕاستیتە، هۆڵیود هیندییە، بەڕاستی نابێت، بەس چۆن ئێوە کاری پێدەکەن، ئەمە کۆبوونەوەی لێدەکرێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 1ygot971vc8wgog7cb51k28hsyyyae4 969664 969660 2022-08-10T21:23:45Z Sakura emad 42467 /* ویکیپڕۆژە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) توخوا بەڕاستیتە، هۆڵیود هیندییە، بەڕاستی نابێت، بەس چۆن ئێوە کاری پێدەکەن، ئەمە کۆبوونەوەی لێدەکرێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: ویکپڕۆژەکان بۆ ئەوە درووست دەکرێت کە چەن بەکارھێنەرێک تیایدا کۆ بکرێنەوە کە یەک ئامانج و مەبەستیان ھەیە لە ئەنجامدانی کارێک جا لە ویکیپڕۆژەکە خۆیان تۆمار دەکەن و چالاکییەکانی تێدا دەکەن و کارەکانیانی تێدا بڵاو دەکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) en2v5m5enjys2420hhwzvg7aq061mvj 969668 969664 2022-08-10T21:24:31Z ئارۆ سالار محمود 50592 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) توخوا بەڕاستیتە، هۆڵیود هیندییە، بەڕاستی نابێت، بەس چۆن ئێوە کاری پێدەکەن، ئەمە کۆبوونەوەی لێدەکرێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: ویکپڕۆژەکان بۆ ئەوە درووست دەکرێت کە چەن بەکارھێنەرێک تیایدا کۆ بکرێنەوە کە یەک ئامانج و مەبەستیان ھەیە لە ئەنجامدانی کارێک جا لە ویکیپڕۆژەکە خۆیان تۆمار دەکەن و چالاکییەکانی تێدا دەکەن و کارەکانیانی تێدا بڵاو دەکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن دروستی بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 5mcuypifqvyztbmg4zjaikrs0cur5ql 969670 969668 2022-08-10T21:33:04Z Sakura emad 42467 /* ویکیپڕۆژە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) توخوا بەڕاستیتە، هۆڵیود هیندییە، بەڕاستی نابێت، بەس چۆن ئێوە کاری پێدەکەن، ئەمە کۆبوونەوەی لێدەکرێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: ویکپڕۆژەکان بۆ ئەوە درووست دەکرێت کە چەن بەکارھێنەرێک تیایدا کۆ بکرێنەوە کە یەک ئامانج و مەبەستیان ھەیە لە ئەنجامدانی کارێک جا لە ویکیپڕۆژەکە خۆیان تۆمار دەکەن و چالاکییەکانی تێدا دەکەن و کارەکانیانی تێدا بڵاو دەکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن دروستی بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بڕوانە ئێرە [[En:Wikipedia:WikiProject#Creating and maintaining a project|en:Wikipedia:WikiProject#Creating_and_maintaining_a_project]] ئەمە یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەڕێزتان؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) a8xqa854om3l40tmryf02ep113mzu4w 969832 969670 2022-08-11T10:29:35Z ئارۆ سالار محمود 50592 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) توخوا بەڕاستیتە، هۆڵیود هیندییە، بەڕاستی نابێت، بەس چۆن ئێوە کاری پێدەکەن، ئەمە کۆبوونەوەی لێدەکرێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: ویکپڕۆژەکان بۆ ئەوە درووست دەکرێت کە چەن بەکارھێنەرێک تیایدا کۆ بکرێنەوە کە یەک ئامانج و مەبەستیان ھەیە لە ئەنجامدانی کارێک جا لە ویکیپڕۆژەکە خۆیان تۆمار دەکەن و چالاکییەکانی تێدا دەکەن و کارەکانیانی تێدا بڵاو دەکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن دروستی بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بڕوانە ئێرە [[En:Wikipedia:WikiProject#Creating and maintaining a project|en:Wikipedia:WikiProject#Creating_and_maintaining_a_project]] ئەمە یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەڕێزتان؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} پێویستی بە ڕەزامەندی بەڕێوبەران دەبێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٢٩، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) gj5ykut52ghs4qg701lum17u64okwq4 969849 969832 2022-08-11T11:07:48Z Sakura emad 42467 /* ویکیپڕۆژە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="position:absolute; top:-9999px;">User_Talk:</span>{{font color|#f207cb|'''Sakura emad'''}}}} {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(20d) |counter = 3 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}}{{لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura_emad/سەرپەڕە}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 2 }} {{ئەرشیڤەکان}} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> <center>ئەگەر لێرەی بۆ ئەوەی بزانیت بۆچی وتارەکەت تاگی سڕینەوەی لەسەرە یان دەسڕدرێتەوە,</center> <center>باشترین شت ئەوەیە بچیت سەرچاوەی بۆ زیاد بکەیت.</center> <br /> {| style="background:gray;" |<span style="color: yellow">[[Image:{{{image|Emblem-important.svg}}}|20px|Caution]] '''تێبینی بکە'''</span> |} ئەگەر وتارەکەتم سڕیوەتەوە و دەتەوێ بزانیت بۆچی، ئەوا تکایە سەرەتا سەیرێکی ئەم سیاسەت و ڕێسایانەی ویکیپیدیا بکە لە خوارەوە: {{col-begin|width=50%}} |- | *[[وپ:بایەخ]] (بایەخداری) *[[وپ:ژکز]] (بایەخداری کەسایەتییەکان) *[[وپ:سب]] (سەلماندنیبوون) *[[وپ:دسب]] (ئاماژە بە سەرچاوە) *[[وپ:کۆپی پەیست]] و [[وپ:لک]] (لەبەرگرتنەوە (کۆپیکردن) |} <!----------------------- تێبینی سڕینەوە --------------------------> == ترجمه == {{Pin message|}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٤١، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٥٥١١٩٣١٨}} دەمباش Sakura emad, تحدثنا سابقًا عن ترجمة مقالات نساء بارزات، فأنا جمعتُ الآن بعض الأسماء، وهن: * [[w:ar:وجدان النقيب]] * [[w:ar:حنان فوزي المسعودي]] * [[w:ar:فيفيان صليوا]] ومن غير عراقيات: * [[w:ar:عزيزة هارون]] * [[w:ar:روز شحفة]] * [[w:ar:سلوى محمصاني مومنة]] * [[w:ar:جهان غزاوي عوني]] * [[w:ar:ثمار حلواني]] وأظن في البداية تكفيك! زور سپاس. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٠٠:٠١، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] نعم صح بذکر شکرا لک، {{Doing|يُنفَّذ}} :١. [[ڕۆوز شەحفە]] {{Done|تم}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٤، ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٢. [[ویجدان نەقیب]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :٣. [[عەزیزە ھاڕوون]] --[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :: شكرا لك Sakura Hana. --[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٠:٠٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ::::4. [[سەلوا محمەسانی]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٦، ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ (UTC) == سەرخستنی ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ٠٥:٤٤، ٣٠ی ئایاری ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٦٩٥٠٨٦٨٣}} سڵاو، ئەم پەیامەت بۆ ھاتووە چونکە یان [https://meta.toolforge.org/catanalysis/?title=Wt%2Fckb&cat=0&wiki=incubatorwiki#Lists لێرە (لە ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی لە ئینکیوبەیتر)] بەشداریت کردووە یان [[Special:PermaLink/933823#چەند_پرسیارێک_لەسەر_ویکیوتە|لێرە]] ئامادەییت دەربڕیوە کە بەشداری بکەیت یانیش لەبەر چالاکیت لە ویکیپیدیا بۆت ھاتووە. ئەگەر ناتەوێت بەشداری بکەیت یان ئەم پەیامەت بەھەڵە بۆ ھاتووە، دەتوانیت فەرامۆشی بکەیت. ھەوڵێک ھەیە کە [[ویکیفەرھەنگی کوردیی ناوەندی]] دروست بکرێت. بۆ ئەمەش پەڕەیەکی ڕێنمایی دروست کراوە. بڕوانە [[incubator:Help:Wt/ckb/ڕێنماییی سەرەتایی بۆ دروستکردنی ویکیفەرھەنگ]]. پێشتر چەند جارێک ئەم ھەوڵە دراوە، بەڵام لەبەر کەمیی ژمارەی بەکارھێنەران، سەرکەوتوو نەبووە. گەر ئەم جارە بەشدارییەکی باش ھەبێت، دۆمەینی تایبەت بە خۆی دابین دەکرێت. تکایە سەرەتا ڕێنمایییەکان بخوێنەوە. بەپێی پیلان، پڕۆژەکە لە ماوەی ١ی حوزەیران تا ١ی تەممووزی ٢٠٢٢ دەچێت بەڕێوە و گەر ٥ بەکارھێنەر بەشدار بن، ئەوا دەبێت ھەر کەسێکیان ڕۆژانە تەنیا ١٠ پەڕە لە بۆشاییناوی سەرەکی دروست بکات. بەمەش بە ١٠ ڕۆژی یەکەم دەگەینە ٥٠٠ پەڕە (پێشتر ٣٩١ پەڕە دروست کراون) بەمەش زۆر نزیک دەبینەوە لە ٨٠٠ تا ١٬٠٠٠ پەڕە و ئەم بڕەش بەشی پێویستە و دەتواندرێت داوای دۆمەینی [https://ckb.wiktionary.org ckb.wiktionary.org] بکەین. گەر ھەر پرسیارێکت ھەبوو، ھەر لێرە بانگی [[بەکارھێنەر:Aram]] بکە و پرسیارەکەت بکە. گەر پێت خۆش بێت، دەتوانیت لە [https://discord.gg/TWyzqBv دیسکۆرد] قسەی لەگەڵ بکەیت. [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٣١ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Aram@ckbwiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF&oldid=949701 --> == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون ئایا دەتوانین وێنەی گۆگڵ باربکەین لە ویکیپیدیا، کاتێک لە ویکیپیدیا نەبێت، چونکە بۆ وتاری [[بۆرجو ئۆزبێرک]] م دەوێت --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] گووگڵ وێنەکان لە پەڕەکانی ئینتەرنێت دەھێنێت گەر ئەو شوێنەی وێنەکەی لێ باردەکەین گوونجاو و بێت لەڕووی یاساییەوە بێگوومان بۆچی نا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٧، ١٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە چ مەڵپەڕێک گونجاوە؟ [https://www.fox.com.tr/Ask-Mantik-Intikam/oyuncular/1006/esra-erten کرتە بکە]دەبێت؟ ئەگەر نابێت دەتوانی پێمبڵێیت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٢٦، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: گەر مەبەستت لە وێنەکەی خانمەکتەر ئیسرایە ئایا دەتوانی لە شوێنی تر بگەرێی بزانیت ھەمان وێنە بە شێوەیەکی ئازاد دەستدەکەوێت یان نا؟ چونکە ئەم وێنەیەی ئێستا مافی پارێزراوە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ناتوانین باری بکەین [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: پێویستە سەرەتا بزانیت ئایا دەتوانین ھەمان وێنەمان بە [[پاوانی گشتی|شێوەیەکی ئازاد]] دەست بکەوێت یان نا، گەر دەست نەکەوت ئەوکات قسەی لەسەر دەکەین [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٥٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە لە ئێستەدا چی بکەم بۆ ئەوەی ئەو وێنەیەم دەستکەوێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:٢١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تکایە پرسیارەکانم دووبارە بخوێنەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لەوەیە کە چۆن بزانم ئەو وێنەیە موڵکی گشتییە؟ خۆ من دەتوانم بڕۆم لە پڕۆفایلەکەی لە ئینستاگرام سەد وێنە بهێنم، بەڵام چۆن بزانم موڵکی گشتییە؟ تکایە😁😁😁😁 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: باشە ئایا لە ویکیپیدیا ئەم خانمەکتەرە ھیچ وێنەیەکی ھەیە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەونەی گەڕابێتم نەمبینیوە لە ویکیپیدیای ئینگلیزی یان چەند ویکییەکی تر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٧، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: تەمام کێشە نییە خۆم گەڕانم بۆی کرد ھیچم نەدۆزیەوە تکایە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە داوای بەرزکردنەوەی وێنەکە بکە با جێبەجێ بکرێت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٩، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە گۆگڵ؟ زۆر سوپاس، هەر وێنەیەک بێت؟ زۆر سوپاس 😁😁😁😁😁😁😊 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٠، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بەڵام زیاتر ئەو وێنەیەی لە سەرەوە ئاماژەتان پێیدا پێم گوونجاوە خۆتانیش باشتر دەزانن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٠١، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) زۆر سوپاس خێرا بۆ دابنێ ئێستا دایدەنێم، زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٠٣، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئەو لینکەی کە لە ئەم لێدوانەدا بۆم دانای هی ئیسرا بوو (ببورە)، بەڵام ئەم وێنەیەی کە لە بارکردن دامنا هی بۆرجووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٤، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەویش لەبەر ئەوە بوو کە وتاری بۆرجووە، بەڵام هەردووکیان هەر یەک وێنەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} دەتوانی سەردانی مافی بارکردن بکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٣٠، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئاگادارم بەرێزم ھەرچۆنێک بێت ناتوانم بەخێرایی وێنەکە باربکەم ببورە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری == سڵاو ساکوورا، تکایە پەڕەی [[سخ]] دروست بکە و ڕەنگە جارجاریش بە پەیامی سەر پەڕەی لێدوانەکەی بێزارت بکەم. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] نەخێر ھەرگیز بێزارم ناکەن بەرێز ئارام. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٠٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: زۆر سوپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٣٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢) == خاتوون دەتوانی سەردانی پەڕەی مافی بارکەران بکەیت؟ [https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AA%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86#%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1:%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_2 کرتە بکە] --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٥٣، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] وابزانم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەیە ئەو شوێنەی ئێوە داوای مافی بارکەری لێدەکەن ھەڵەیە ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەوەیە ئەگەر خۆت خاوەنی مافی بارکەر بیت و لە پڕۆژەکە خۆت وەک ئەندام تۆمار بکەی تا وەک من وەڵامی داواکاری ئەوانە بدەیتەوە کە مافەکەیان نییە و داوای بارکردنی پەڕگە دەکەن ھەروەک ئەوەی ئێوە داواکاریتان بەرز دەکردەوە منیش داواکارییەکانم جێبەجێ دەکرد و وێنەکانم بەرز دەکردەوە :ئایا قسەکانم ڕوونە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن ئەو مافە وەرگرم، با یەکسەر بمنێرێت بۆ شوێنی دیاریکراو تکایە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٧، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەشی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافەکان]] لە [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر]] داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تەواو ئەونەم ئەوانە خوێندەوە شێت بووم، گەر ئەونەیە، ئیتر من هەموی دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٨، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) شتی تازە، یان وەرگرتنی ماف [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٩، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بمبورە کە بێزارتانم کرد، نەخێر شتی تازە نییە گەر بە شێوەیەکی تەکنیکی شارەزاییەکی بنەڕەتیتان ھەیە تکایە داواکارییەکە بەرز بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە لەکوێ، چونکە ویکیپیدیا زۆر جەنجاڵە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە سەرەوە بڕوانە ئەم لێدوانەم :{{گێڕانەوە|بەشی داواکاری مافەکان لە ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان/بارکەر داوا دەکرێت سەرەتا لەسەر مافەکە بخوێنەوە و بزانە چۆن کاردەکات}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تۆمارم کرد سوپاس [[ویکیپیدیا:داواکردنی_مافەکان/بارکەر#بەکارھێنەر:ئارۆ_سالار_محمود]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٦، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == ویکیمانیا == خاتوو (وب|Sakura emad}} نازانم لەسەر پەڕەی ویکیپیدیا وێنەیەک پیشان دەدات کە دەڵێت یارمەتیمان بدە لە وەرگێڕان، دەمەوێت لەسەری بزانم لە دەمی تۆوە، نامەوێت بزانم ویکیمانیا چییە، دەمەوێت بزانم ئەو وێنەیە چییە هاتۆتە سەری.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بە گشتی ویکیمانیا جوڵانەوەیەکی ڕێکخراوی ویکیمیدیایە کە ساڵانە ئاھەنگ بۆ پڕۆژەکانی و بەکارھێنەرە خۆبەخشەکانی دەگێڕێت لەسەر ئەو زانیارییە خۆڕاییانەی لەلایەن بەکارھێنەرانی بەدەستھێنراون و کۆکراونەتەوە :ئەمساڵ بەکارھێنەرانی کۆدەبنەوە بۆ ئاھەنگ گێڕان و پەیوەندی بەستن بەیەک و یەکتر بینین و گفتوۆگۆکردن و ڕاھێنانکردن و ئامادەکردنی وۆرک شۆپ. و ماوەکەی چوار ڕۆژ دەبێت :و بەپێی ئەوەی خوێندمەوە ئاھەنگەکە بۆ ھەمووانە تەنانەت ئەوانەی نوێن لە پڕۆژەکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە دەتوانیت بێیتە لێدوانەکەی من بۆ پەڕگەی (بۆرجو ئۆزبێرک بۆ سڕینەوەی خێڕا) تکایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٣، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وتت لە فەیسبووک قسەت لەگەڵ دەکەم من ئەوە نزیکەی سێ ڕۆژە چاوەڕێم بەڵام لەوێ دەنگت نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەدی منت کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢) == مامۆستا دەتوانی یارمەتیم بدەیت لە وتاری [[ویکیمانیا]]. --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ؟ ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بێگوومان فەرموو کێشە چییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:٢٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لە خشتەکاندا، بەناوی کۆنفرانسی ویکیمانیا، لە ئینگلیزییەکەدا کە کلیک لە video and slides دەکات دەیبات بۆ پەڕەیەکی تر، ئەو چۆن دەکرێت، کە ئەو بەسترەش دەهێنیتە ویکیپیدیای کوردی بەستەرەکە نامێنێت، دەزانیت چیە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:٢٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :خۆتان ھەمان شتان نەکردووە؟ "دەنگ، ڤیدیۆ" [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پشیلەیەک بۆ تۆ! == [[پەڕگە:Young cats.jpg|left|150px]] بزّونة! شكرا لمساهماتك. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏١٩:٤١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) <br style="clear: both;"/> :{{emoji|1F607|size=25}} مرحبا @[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] کیفک اشتقت لك کثیر! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::@[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] أنا زين بس صار لي مشاكل (كتبتها بالصفحتي [[w:en:User:Ruwaym]]) لكنني أنا مبسوط أشوف مستخدمين ناشطين هنا بالكردية. أتمنى لكم جميعًا أن تكونوا آمنين وسالمين وناشطين. [[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ruwaym|لێدوان]]) ‏٢١:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::{{ltr}} :::i switch back to english my arabic is not sufficient enough to fully express myself, i read your entire user page i am sorry you went through so many difficulties, but i am happy as i see they didn't drag you down instead; you're stronger now i love the spirit please continue here with us, and if you need anything here on ckb wikipedia please let me know. :::@[[بەکارھێنەر:Ruwaym|Ruwaym]] :::{{ltr|end}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == پووچەڵکردنەوەی بەکۆمەڵ == دەم باش Sakura emad, هیوادارم باش بیت، ساکورا پرسیارێک. ئایا دەتووانم [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history ١] [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%95%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%DA%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C&action=history ٢] هەموو دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە لەو دوو وتارەدا (هەڵبەت بە جودا) وێکڕا و بە جارێک بگەڕێنمەوە و پووچەڵیان کەمەوە، ڕێگایەک هەیە؟ زۆری دەستکاری کردووە و هیچیانیش بۆ مانەوە نابن. پرسیارەکەم بۆ فێربوونە و بۆ داهاتووش هەر پێویستم پێی دەبێت. پێشاوپێش سپاس [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٠٢، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]]: گەر دەستکارییەکە لەلایەن یەک جۆر ئایپی کرابێت ئەوا دەتوانی بەبەکارھێنانی مافی گەڕاندنەوە تەواوی دەستکارییەکانی ئایپییەکی دیاریکراو بگەڕێنیتەوە بەڵام گەر ھاتوو ئایپیەکە بەھەر شێوەیەک لە شێوەکان لەگەل ئایپییەکانی پێشووتر ئەوا بە جیاواز ھەژمار دەکرێت و ھەر ئایپییەک وەک کەسێکی تەواو جیاواز مامەڵەی لەگەڵ دەکرێتەوە، بە واتای ئەوە دێت تەنھا دەتوانی دەستکاری بە کۆمەڵی یەک ئایپیی بەیەک جار بگەڕێنیتەوە نەک دوو ئایپی جیاواز لەھەمان کات و بەیەکجار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:١٤، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: دەستخۆش ساکورا، تێگەیشتم. هەروەها سپاست دەکەم تاوەکوو داوای مافەکە دەکەم و وەریدەگرم خۆت ئەو دوو دانەی لە سەرێ ئاماژەم پێ کردووە، بۆ بگەڕێنییەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٣٧، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::@[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] زۆر باشە کێشە نییە بەڵام ھۆکار چییە بۆ پووچەڵکردنەوە و تێبینی ئەوە بکە لەلایەن یەک ئایپیی دەستکاری نەکراوە ئەتوانی ھۆکارم پێ بدەی کە بۆچی دەبێت دەستکارییەکان پووچەڵ بکرێنەوە؟ و تاکوێ پووچەڵ بکرێنەوە سپاس [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٣، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::: بۆ سەید قادرەکە کەمێک تێکەڵە و خۆم دەبێت دروستی کەم سپاس، بەڵام بۆ بەردینەکە بەگشتی دەستکارییەکانی ئەو ئایپییە چوارچێوەی وتارەکەی تێک داوە و جگە لەوەش هەمووی ڕای کەسی و بێسەرچاوەن و پێداهەڵگوتنە بەسەریدا. من بە دوور لە بانگەشە و بێلایەنانە وتارەکەم نووسیوە و تاقە یەک ڕستەیشیم لەخۆمە دەرنەهێناوە. ئەگەر پێت وایە کە ناتوانی بڕیاری لەسەر بدەی هیچ کێشەیەک نییە، تا ئێرەش زۆرت یارمەتی دوام، سپاس. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::{{doing}} پێداچوونەوە بۆ وتارەکان دەکەم سپاس بۆ سکاڵاکە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] بەداخەوە من ناتوانم بڕیاریان لەسەر بدەم کە خۆت بوویتە خاوەنی مافەکە مامەڵەیان لەگەڵ بکە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::سڵاو @[[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ھیچ کێشەیەکت ھەیە ئێستا لە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکان بۆ شوێنی گوونجاوی خۆی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::: سڵاو ساکورا، سپاس کە پرسیتەوە، نا دەستخۆش، پێویستم بوو حەتمەن زەحمەتت دەدەمەوە. [[بەکارھێنەر:Keenîî|Keenîî]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Keenîî|لێدوان]]) ‏١٩:٠٩، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :::::::::زۆر باشە کێشەیەک نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == واژوو == خاتوو ساکورا (هانا) چۆن دەتوانم واژووی خۆم دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بڕۆ بۆ [[تایبەت:ھەڵبژاردەکان]] لە خوارەوە بەشی واژوو ھەیە سەیری بکە دەتوانی گۆڕانکاری تێدا بکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٧، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دروستکردنی پەڕگەی بەکارهێنەر == خاتوو ساکورا چۆن دەتوانم پەڕگەیەک دروست بکەم کە تەنها خۆم بتوانم بەکاریبهێنم لە پەڕەی بەکارهێنرەکەمدا؟[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٥٨، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: دەتوانی پەڕگەیەک لە ناوەخۆی ویکیپیدیای کوردی سۆرانی بەرز بکەیتەوە و قەدەغەی بکەیت لەوەی ببردرێتە [[c:Main_Page|کامنز]] و پڕۆژەکانی تر سوودی لێ وەربگرن بەڵام ناتوانی لەوانەی ناوەخۆی ویکیی سۆرانی قەدەغەی بکەیت و ھەموو ئەوانەی لەناو ویکی سۆرانین دەتوانن سوود لە پەڕگەکەت وەرگرن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٢، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە مەبەستم لە داڕێژەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بۆ نموونە داڕێژەی چی؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠١، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ نمونە: داڕێژەی بەڕێز ئارام، لە پەڕەکەیدا <nowiki>__NOTOC__</nowiki> <nowiki>{{/سەرپەڕە}}</nowiki> [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٣٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بەڵێ دەتوانیت سەرەتا ژێر پەڕەیەک درووست بکە :دواتر دەتوانی بەھەمان شێوەی بەڕێز ئارام بکەیت :بۆ نموونە کە ژێرپەرەیەکی لەم شێوەیەت درووستکر [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/پەڕەکەم]] :ئەوکاتە دەتوانی <nowiki>{{/پەڕەکەم}}</nowiki> وەک داڕێژە لە پەڕەکەت بەکاربھێنیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی دیزاین کردنی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ؟؟؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٣، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :دیزایین کردنی پەڕەی بەکارھێنەر بۆ ئەوە دەتوانم چەن تێبنییەکی ویکیپیدیای ئینگلیزیت پێ بدەم و سوودی لێوەرگریت بۆ پەڕەی بەکارھێنەریت: :* [[en:Wikipedia:User page design center|Wikipedia:User page design center]] :لێرە دەتوانی چەندین ستایل بدۆزیتەوە و لەگەڵ تێبنیی لەسەریان [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٥، ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lau Pa Sat]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Telok Ayer Market Above, June 2015.JPG|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Lau Pa Sat''', also known as Telok Ayer Market, is a historic building located within the Downtown Core in the Central Area of Singapore. It was first built in 1824 as a fish market on the waterfront serving the people of early colonial Singapore and rebuilt in 1838. It was then relocated and rebuilt at the present location in 1894. It is currently a food court with stalls selling a variety of local cuisine. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٤٧، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23601901 --> == پرسیار لە [[User:Gunde shatuns|Gunde shatuns]]ەوە (‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو، بێ زه‌حمه‌ت چۆن بابه‌تێك يان زانياريێكى نوێ بڵاوده‌كه‌مه‌وه‌؟ --[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Gunde shatuns|لێدوان]]) ‏٠١:٥٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:Gunde shatuns|Gunde shatuns]] بەخێرھاتیت دەتوانی سەیری [https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ئەم فێرکارییە] بکەیت لە یوتیووب. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٦:١٥، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]ەوە (‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢) == خاتوون ساکورا دەتوانی ببیتە مامۆستای {{وب|ئاریا سالار}}؟ --[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ بێگوومان دەتوانێت نامە بنێرێت ھەرکاتێک بیەوێت، بەڵام گەر مەبەستت لە بەشی تەکنیکییە من لە بۆردی مامۆستایان لە لیستی قوتابیانی خۆم نایدۆزمەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٤٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ناتوانی ئەویشی تێبکەیت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٨، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بەڵێ دەتوانم بەڵام پێویستە خۆیان بێنە ئێرە ڕەزامەندی دەرببڕن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥١، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا دەتوانیت وەک قوتابی خۆت وەرمبگریت [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢١:٥٢، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] {{کرا}} ئێستا بەشێوەیەکی تەکینکی قوتابی منن دەتوانن بەشێوەیەکی تەکنیکی وەک بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] پرسیار بنێرن {{زۆر سپاس}}. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٥٤، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەو بابەتانەی کە بۆ دەنگدان کاندید کراون == <!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١١:٢٤، ٢ی ئابی ٢٠٣٢ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|١٩٧٥٠٥٨٦٩٨}}{{Pin message|}} سڵاو پرسیارێکم هەیە، ئەو بابەتانەی کە وەک بابەتی هەڵبژێردراو یان باش کاندید دەکەین تا کەی دەمێننەوە لە حاڵەتی دەنگدان و دەنگیان بۆ نییە، ژمارەیەک بابەت کە خۆم نووسیومە کاندید کراون بۆ دەنگدان، وە أ کاتێکی زۆر درێژ تێپەڕیوە و هیچ دەنگێک نییە، و بێگومان ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەندامانی کارلێککار لەناو ئینسایکلۆپیدیاکەدا، و بۆ ئەمەش، داواتان لێدەکەم پێداچوونەوە بەم بابەتانەدا بکەن و بە باشی بیانخوێننەوە، و ئێوەش دۆخیان دیاری بکەن .لە نێو بابەتە باشەکان و بابەتە هەڵبژێردراوەکاندا قبوڵیان دەکەیت؟,, سوباس,, [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:١٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]]: زۆر سپاس بۆ بەشدارییە بەبەھاکانت و درووستکردنی وتاری گوونجاو و پاڵاوتنیان، قسەکانت لە جێگای خۆیانن و ماوەیەکی زۆرە داتناون: :* [[ویکیپیدیا:وتارە ھەڵبژێردراوەکان/پاڵاوتن/تەھماسبی یەکەم|تەھماسبی یەکەم]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا|جامی پاڵەوانییەتی جامی جیھانیی فیفا]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/مەمالیکی عێراق|مەمالیکی عێراق]] :* [[ویکیپیدیا:پاڵاوتنی وتاری باش/گۆڕەپانی کۆماری|گۆڕەپانی کۆماری]] :ھەندێکیان دەنگیان بۆ دراوە تەنھا پێداچوونەوەیەکی پێویستە، ھەندێکیان ھێشتا دەنگیان نییە بەکورتی لە ئێستادا پێویست بە دەنگێکی زۆر ناکات بۆ ئەوەی ببن بە وتارێکی باش دوو دەنگ لەلایەن دوو بەکارھێنەری پێشکەوتوو بەبیرورای من بەسە بۆ ئەوەی ئەنجامێک بۆ وتارەکەت وەربگریت، :من ھەوڵ دەدەم بە یەک بە یەکیان دا بچمەوە و سەیریان بکەم دەر ئەنجامیان بزانین لە کاتێکی نزیکدا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٢٠، ١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:Bayenzia|Bayenzia]]ەوە (‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢) == سڵاو و ڕێز ده مه وێت ببمه به شدار بوویه کی قبوڵ کراو و بتوانم وتار بنوسم نه ک هه ر ده ستکاری بکه م سه ره تا ده بێ چی بکه م؟ --[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Bayenzia|لێدوان]]) ‏١٨:١٤، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Bayenzia|Bayenzia]] بەخێرھاتیت بۆ ویکیپیدیا، سەرەتا [[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە]] بخوێنەوە کە کورتکراوەی سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیایە دواتر بڕوان[https://www.youtube.com/watch?v=bo_ugff2g6A ە ئەم فێرکارییە] لە یوتیووب، دڵنیابەوە لەکاتی نووسینی وتار کلیلە سیاسەتەکانی وەک [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] جێبەجێ دەکەیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٢، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == دانانی وتار == باشە ئێمە دەتوانین وتارێک زیاد بکەین بەڵام لە Wikipediaی ئینگلیزی جارێ زیاد نەکرابێت دەربارەی فلمێک کە بەشی تری لێ بوبێتەوە [[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئاریا سالار|لێدوان]]) ‏٢٠:٥٤، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) هەرچەندە ئەمە وتووێژە بۆ من نییە {{وب|ئاریا سالار}} چۆن ناکرێت ئێمە چەندین وتارمان هەیە کە مولیکی بە ویکیپیدیای کوردییە وەک [[کوردی (شاعیر)]] و [[کتێبخانەی گشتیی سلێمانی]] و [[پیرەمێرد]] بۆ کەسایەتییەکان و بۆ فیلم [[پەیکەری دڵ]] و [[ئەزموون (فیلم)]] و [[تەمی بابا]] بۆ زانیاریت ویکیپیدیا هیچ جیاوازیەکی نییە لەگەڵ ویکیییەکانی تر، لە ویکی ئینگیزی وتارە فیلمییە ئینگلیزییەکان باشترە یاخود نێودەوڵەتییەکان، بەڵام بۆ فلیمە کوردیەکان یاخود هەر شتێکی تر کە موڵکی کورد بێت ئەوە بەهێزترین وتاری لە ویکیپیدیا کوردییە.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئاریا سالار|ئاریا سالار]] تا ئەوکاتەی وتارەکە شوێن سیاسەتەکانمان دەکەوێت بە تایبەتی سێ سیاسەتی سەرەکی: [[ویکیپیدیا:بایەخداری]]، [[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە]]، [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە]] بەڵێ گرنگ نییە دەتوانێت وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت لە ویکیپیدیای سۆرانی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢١، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ساکورا خان چۆن دەتوانم ئەرشیف دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٢، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤ]] درووستکردن دوو ڕێگەی ھەیە: بۆت ئۆتۆماتیکی، یان خۆت بەدەست دەیکەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٥، ٥ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆتۆماتیکی، خاتوو {{وب|Sakura emad}} [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٥:٥٥، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردنی]] پەڕەکان لەلایەن بۆتێک دەکرێت بەناوی Dexbot بۆ چۆنییەتیەکەی بڕوانە [[بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot]] و ئاگادارم بکەوە گەر ھەر کێشەیەک ھەبوو. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:١٨، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) باشە داڕێژەکان لەکوێ دبنێم خاتوو {{وب|Sakura emad}}? [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:١٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: لە پەڕەی وتووێژ لەو شوێنە دایبنێ کە دەتەوێ بۆتەکە وتووێژەکانی لێ ئەرشیڤ بکات، لەکوێ دایبنێی بۆتەکە ئەوێ ئەرشیڤ دەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٧، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٩:٤٩، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: بینیم ئەرشیڤی ئۆتۆماتیکیت چالاک کردووە بەڵام ھەڵەی ھەیە بۆ نموونە لە بەشی archive لە شوێنی لێدوانی بەکارھێنەر:نموونە/ئەرشیڤی %(counter)s ناوی خۆت لە شوێنی "نموونە" بنووسە تا بۆتەکە بزانێت چیدەکات و ئێوە بەکارھێنەر نموونە نین و بەکارھێنەر ئارۆ سالار محمودن لە ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٠٠، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::وابزانم بەڕێز ئارام بۆی چاک کردیت :) [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٣، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پرسیار لە [[User:همرا|همرا]]ەوە (‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢) == تکایە دەمەوێ یارمەتیم بدەی ژیانم وێرانە من 19 ساڵم من هاوڕەگەز خوازم کەس لێم تێناگات توشی نەفسی بوومە هەموو کەس گاڵتەم پێ دەکات دەترسم بچمە دەرەوە چەند جار هەوڵی خۆ کوشتنم داوە --[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:همرا|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٢، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:همرا|همرا]]: سڵاو زۆر داوای لێبوردن دەکەم کە لەو بارودۆخە ناخۆشەدایت و کێشەی تەندرووستی بۆ درووستکردوویت چەن پرسیارێکم ھەیە بەڵام نامەوێ لێرە بیان کەم و لەبەرە چاوی گشتی دەربکەون ئایا ھیچ تۆڕێک بەکاردەھێنیت؟ ئایا دەتوانیت لە دیسکۆرد پەیوەندیم پێوە بکەیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ٦ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2022-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Raggle Taggle Gypsy]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Raggle Taggle Gypsy'''" (Roud 1, Child 200), is a traditional folk song that originated as a Scottish border ballad, and has been popular throughout Britain, Ireland and North America. It concerns a rich lady who runs off to join the gypsies (or one gypsy). <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] ‏٠١:٥١، ٨ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) </div> |} <!-- پەیامەکە لەلایەن بەکارھێنەر:Shizhao@metawiki نێردراوە بە بەکارھێنانی ئەم پێڕستە: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23635059 --> == ویکیپڕۆژە == خاتوون {{وب|Sakura emad}} باشە چۆن ویکیپڕۆژەیەک دروست بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٤٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] چەن پرسیارێک ویکیپڕۆژەکە لەسەر چییە و ئامانجی چییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ فیلم و زنجیرەی مارڤڵ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٠٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: کێشە نییە ڕێگەم پێبدە لێکۆلینەوەیەک بکەم بزانم ویکیپڕۆژەکە پێشووتر درووستکراوە یان نا [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٢٥، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ::بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ویکیپڕۆژەیەکمان ھەیە بەناوی [[ویکیپرۆژە:بۆلیوود]] ئایا پێویست دەکات ویکیپڕۆژەیەکی تریش درووست بکەیت؟ پێم وایە بۆڵیوودیش ھەر لەسەر فیلمە وانییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) توخوا بەڕاستیتە، هۆڵیود هیندییە، بەڕاستی نابێت، بەس چۆن ئێوە کاری پێدەکەن، ئەمە کۆبوونەوەی لێدەکرێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٠، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: ویکپڕۆژەکان بۆ ئەوە درووست دەکرێت کە چەن بەکارھێنەرێک تیایدا کۆ بکرێنەوە کە یەک ئامانج و مەبەستیان ھەیە لە ئەنجامدانی کارێک جا لە ویکیپڕۆژەکە خۆیان تۆمار دەکەن و چالاکییەکانی تێدا دەکەن و کارەکانیانی تێدا بڵاو دەکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی چۆن دروستی بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٢٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] بڕوانە ئێرە [[En:Wikipedia:WikiProject#Creating and maintaining a project|en:Wikipedia:WikiProject#Creating_and_maintaining_a_project]] ئەمە یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەڕێزتان؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٣، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} پێویستی بە ڕەزامەندی بەڕێوبەران دەبێت؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٢٩، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: نەخێر، و جگە لەوەش بەرێوەبەران ھیچ دەسەڵاتێکی ڕەھایان نییە و وەک ئێوە بەکارھێنەرن، تەنھا ئەوەیە کۆمەڵگا متمانەی پێیان کردووە چەن ئامرازێکی زیاتری پێداون، و بەڕێوەبەران ناتوانن بە ئارەزووی خۆیان ئەم دەسەڵاتانە بەکاربھێنن مەگەر بەپێی ئەو یاسایانە نەبێت کە کۆمەڵگا دایناوە و بڕیاردەدات بەڕێوەبەر پێویستە چی بکات و چی نەکات، بە کورتی ویکیپیدیا لەڕێگەی [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|یەکدەنگییەوە]] کاردەکات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٧، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) lxii8qcb7firti5zdknadn9xegekyeh 14 174164 969818 751956 2022-08-11T09:22:49Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{وتاری سەرەکیی پۆل}} {{پۆلی کۆمنز}} [[پۆل:لوڕ]] [[پۆل:زمانەکانی ئێران]] [[پۆل:چاندی لوڕی]] [[پۆل:زمانەکانی ئاسیا]] qv3hluofvhkmjkgce1va7xmk2tg9fac 14 174166 969812 751959 2022-08-11T09:11:49Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{وتاری سەرەکیی پۆل}} [[پۆل:ئێرانییەکان]] [[پۆل:گرووپە ڕەگەزییەکانی ئێران]] [[پۆل:گرووپە ڕەگەزییەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوین]] [[پۆل:لوڕستان]] guhbzjffrain6v4a1b8glczncb0g049 14 174167 969813 751961 2022-08-11T09:12:13Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{وتاری سەرەکیی پۆل}} [[پۆل:لوڕ]] [[پۆل:ھەرێمەکانی ئاسیا]] [[پۆل:جوگرافیای ئێران]] [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] 4rqp7r5slip0a9fegm2zilw3baqkvzu 0 175868 969765 944668 2022-08-11T07:48:48Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{سەبارەت بە|پارتەکەی تورکیا|پارتەکەی سووریا|‏پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (سووریا)}} {{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = پارتی کۆمۆنیستی کوردستان Partiya Komunistê Kurdistan (KKP) | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = | لۆگۆ = | ڕەنگکۆد = red | سەرکردە = | سەرۆک = [[محەممەد باران]] | سەرۆک_ئەنجومەن = | سکرتێری_گشتی = | سکرتێری_یەکەم = | سکرتێری_گشتی = | لجه = | سکرتارییەت = | وتەبێژ = | دامەزرێنەر = | ناونیشانی_سەرکردە١ = | ناوی_سەرکردە١ = | ناونیشانی_سەرکردە٢ = | ناوی_سەرکردە٢ = | ناونیشانی_سەرکردە٣ = | ناوی_سەرکردە٣ = | ناونیشانی_سەرکردە٤ = | ناوی_سەرکردە٤ = | ناونیشانی_سەرکردە٥ = | ناوی_سەرکردە٥ = | دروشم = | دامەزراندن = ١٩٨٢ | جیابوونەوە = | جیابووەتەوە_لە = | پێشینە = | یەکگرتن = | پاشینە = | شوێنگە = | ڕۆژنامە = | باڵی_خوێندکار = | باڵی_گەنج = | ناوی_باڵی١ = | باڵی١ = | ناوی_باڵی٢ = | باڵی٢ = | ناوی_باڵی٣ = | باڵی٣ = | ساڵی_ئەندامێتی = | ئەندامێتی = | ئایدۆلۆژیا = [[کۆمۆنیزم]]<br>[[ناسیۆنالیزمی کوردی]] |شوێنی_سیاسی = چەپی ڕادیکال | ئایین = | نیشتمانی = | نێودەوڵەتی = | ئەوروپی = | پەرلەمانی_ئەوروپی = | ناونیشانی_ئینتیما١ = | ئینتیما١ = | ڕەنگەکان = | ناوی_کورسییەکان١ = | کورسییەکان١ = | ناوی_کورسییەکان٢ = | کورسییەکان٢ = | ناوی_کورسییەکان٣ = | کورسییەکان٣ = | ناوی_کورسییەکان٤ = | کورسییەکان٤ = | سونبوول = | ئاڵا = [[پەڕگە:Tr pck.gif|200px]] | ماڵپەر = http://partiyakomunistekurdistan.org | وڵات = | وڵات٢ = | بەرپێنووس = }} '''پارتی کۆمۆنیستی کوردستان''' یان '''کەکەپە''' ({{بە کوردیی باکووری|Partiya Komunistê Kurdistan}}، {{بە تورکی|Kürdistan Komünist Partisi}}) پارتێکی سیاسیی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیست]]ی کوردەکانی [[باکووری کوردستان]]ە. پارتی کۆمۆنیستی کوردستان ئێستاکە بە دەستی [[محەممەد باران]] ڕێبەری دەکرێت. == مێژوو == ئەم پارتە لە ساڵی ١٩٨٢دا وەکوو لقی کوردستانی [[حیزبی کاری کۆمۆنیستییی تورکیا]] دامەزراوە. لە ساڵەکانی ناوێنی ١٩٨٠ ھەتا ١٩٨٢ لقی کوردستانی ئەم حیزبە لەژێر ناوی ڕێکخراوەی کوردستانی سەربەخۆ (بە تورکی: Kürdistan Özerk Örgütü; KÖÖ) چالاک بوو.<ref name="ڤالنسیا">{{cite web|title=پرسی گەلی کورد: ھیوای وڵاتێکی ئازاد و ئاشتیخواز|url=https://www.uv.es/charco/documentos/kurdos.htm|website=زانکۆی ڤالێنسیا|accessdate=١٨ی ئازاری ٢٠٢١|language=ئیسپانی}}</ref> لە ساڵی ١٩٩٠دا پارتی کۆمۆنیتی کوردستان بوو بە حیزبێکی سەربەخۆ. بەپێی بەرنامەی پارتی کۆمۆنیستی کوردستان، ئامانجی ئەم پارتە دامەزراندنی ''کۆماری سۆسیالیستیی گەلی کوردستان''ە.<ref>{{cite web|title=دەنگی کوردستان|url=http://www.dengekurdistan.com/page.asp?ziman=eng&qor=1&sername=KKP#top3-6|url-status=live|website=www.dengekurdistan.com}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210607024946/http://www.dengekurdistan.com/page.asp?ziman=eng&qor=1&sername=KKP#top3-6 |date= ٧ی حوزەیرانی ٢٠٢١ }}</ref> ئەندامەکانی پارتی کۆمۆنیستی کوردستان وەکوو سینان چیفتیوورەک لە ساڵی ٢٠١١ لە دامەزراندنی [[پارتی ئازادی و سۆسیالیزم]] بەشدار بوونەتەوە. ڕۆژنامەی سەرەکیی پارتی کۆمۆنیستی کوردستان دەنگێ کوردستانە. پارتی کۆمۆنیستی کوردستان ھەروەھا خاوەنی کۆمیتەیەک لە وڵاتی [[ئەڵمانیا]]یە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [http://www.dengekurdistan.de/ دەنگێ کوردستان] {{کۆلکە پارتی تورکی}} {{کۆلکە پارتی کۆمۆیونستی}} {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت|تورکیا|کوردستان}} [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی تورکیا]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ١٩٨٢]] [[پۆل:حیزبەکانی باکووری کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی تورکیا]] [[پۆل:ڕێکخراوە کوردییەکان]] o9a1p14vxw9un62qa41wg6cpjlo278l 0 176068 969764 853525 2022-08-11T07:48:25Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{سەبارەت بە|پارتەکەی سووریا|پارتەکەی تورکیا|‏پارتی کۆمۆنیستی کوردستان (تورکیا)}} {{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = پارتی کۆمۆنیستی کوردستان Kurdistan Komonîst partî (KKP) | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = | لۆگۆ = | ڕەنگکۆد = red | سەرکردە = | سەرۆک = [[نەجمەدین مەلا عومەر]] | سەرۆک_ئەنجومەن = | سکرتێری_گشتی = | سکرتێری_یەکەم = | سکرتێری_گشتی = | لجه = | سکرتارییەت = | وتەبێژ = | دامەزرێنەر = | ناونیشانی_سەرکردە١ = | ناوی_سەرکردە١ = | ناونیشانی_سەرکردە٢ = | ناوی_سەرکردە٢ = | ناونیشانی_سەرکردە٣ = | ناوی_سەرکردە٣ = | ناونیشانی_سەرکردە٤ = | ناوی_سەرکردە٤ = | ناونیشانی_سەرکردە٥ = | ناوی_سەرکردە٥ = | دروشم = کارکەرێن جیهانێ یەکبن | دامەزراندن = ١٩٨٣ | جیابوونەوە = | جیابووەتەوە_لە = | پێشینە = | یەکگرتن = | پاشینە = | شوێنگە = | ڕۆژنامە = | باڵی_خوێندکار = | باڵی_گەنج = | ناوی_باڵی١ = لقی ژنان | باڵی١ = هەڤگرتنا ژنێن کۆمۆنیستی کوردستان (هەژەکەکە) | ناوی_باڵی٢ = | باڵی٢ = | ناوی_باڵی٣ = | باڵی٣ = | ساڵی_ئەندامێتی = | ئەندامێتی = | ئایدۆلۆژیا = |شوێنی_سیاسی = چەپی ڕادیکال | ئایین = | نیشتمانی = | نێودەوڵەتی = | ئەوروپی = | پەرلەمانی_ئەوروپی = | ناونیشانی_ئینتیما١ = | ئینتیما١ = | ڕەنگەکان = | ناوی_کورسییەکان١ = | کورسییەکان١ = | ناوی_کورسییەکان٢ = | کورسییەکان٢ = | ناوی_کورسییەکان٣ = | کورسییەکان٣ = | ناوی_کورسییەکان٤ = | کورسییەکان٤ = | سونبوول = | ئاڵا = | ماڵپەر = | وڵات = | وڵات٢ = | بەرپێنووس = }}'''پارتی کۆمۆنیستی کوردستان''' یان '''کەکەپە''' ({{بە کوردیی باکووری|Partiya Komunistê Kurdistan}}، {{بە عەرەبی|الحزب الشيوعي الکردستاني}}) پارتێکی سیاسیی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیست]]ی کوردەکانی [[ڕۆژاوای کوردستان]]ە. پارتی کۆمۆنیستی کوردستان لە ساڵی ١٩٨٣ دامەزراوەتەوە و ئێستاکە بە دەستی [[نەجمەدین مەلا عومەر]] ڕێبەری دەکرێت.<ref name="هاوار ١">{{cite web|title=لقی کەکەپە لە دربسیێ ڕێکخرا|url=https://www.hawarnews.com/kr/haber/sax-kkp-li-dirbsiy-hat-vekirin-h1346.html|website=ئاژانسی هەواڵی هاوار|accessdate=٢١ی ئازاری ٢٠٢١|language=ku|date=١٤ی نیسانی ٢٠١٨}}</ref> پارتی کۆمۆنیستی کوردستان ئەندامی [[بزووتنەوەی کۆمەڵگەی دێموکراتیک]] (تەڤ-دەم) لە ڕۆژاوای کوردستانە.<ref name="بوویەر ١">{{cite web|title=لە سێهەمین ساڵیادی شۆڕشی تەممووز: حیزبەکانی تەڤ-دەم خوازیاری قایمبوونی ڕزەکان و دووریکردن لە ئاوەزی چەوتەنگانەی حیزبایەتیی دەکەن|url=https://buyerpress.com/?p=25552|website=دامەزراوەی بوویەر|accessdate=٢١ی ئازاری ٢٠٢١|language=ar|date=١٨ی تەممووزی ٢٠١٥}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت|کوردستان}} [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی سووریا]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ١٩٨٣]] [[پۆل:حیزبەکانی ڕۆژاوای کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی سووریا]] [[پۆل:ڕێکخراوە کوردییەکان]] nz8rn3bbddlgekr30m19u323v7s59so 0 181046 969654 897950 2022-08-10T21:17:35Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[بریتش کۆلۆمبیا]] wikitext text/x-wiki {{Dead end|date=حوزەیران ٢٠٢١}} {{Orphan|date=حوزەیران ٢٠٢١}} نیوکالیدۆنیا (بە ئینگلیزی: '''New Caledonia''' )ناوچەی بازرگانی( فور) بوو وەک بەشێک لە هاوبەشگای هێدسەن بەی، کە ناوچەی بەشی باکووری ناوەندی هەرێمی بریتش کۆلۆمبیا لە کەنەدا پێک دێنێت لەکاتی ئێستادا. نیو کالیدۆنیا بەشێک بوو لە بانگەشەی بەریتانییەکان بۆ ئەمریکای باکوور. ناوەندی کارگێڕییەکەی فۆرت ست جەیمس بوو کە ئێستا ناوەندێکی گرنگە لە هەرێمی [[بریتش کۆلۆمبیا]]، بەریتانییەکان بە بەشی کۆڵۆمبیایان دەگوت نیو کالیدۆنیا، ئەمریکیەکانیش پێیان دەگوت ئۆریگۆن. تەنانەت پێش دابەشبوونی بەشی کۆڵۆمبیاش لەلایەن پەیماننامەی ئۆریگۆنەوە لە ساڵی ١٨٤٦ دا زۆرجار نیو کالیدۆنیا بۆ وەسفکردنی هەر شوێنێکی سەر وشکانی بەکاردەهات لەبەشی خۆرئاوای کەنەدا<ref name="apps.gov.bc.ca">https://apps.gov.bc.ca/pub/bcgnws/names/3599.html</ref>. == ناوچەی فور-بازرگانی == گەڕانەکانی جەیمس کوک و جۆرج ڤانکۆڤەر و دەستلێبەرداربوونی ئیسپانیا لە ساڵی ١٧٩٢ دا بانگەشەی بەریتانیەکانی بەهێزتر کرد بۆ دامەزراندنی کەنارەکانی باکووری کالیفۆرنیا. بە هەمان شێوە، بانگەشەی بەریتانییەکان لە ڕێگەی گەڕانی ئەو پیاوانەوە وەک سێر ئەلیکساندەر ماکێنزی، سیمۆن فرەیزەر، ساموێل بلاک، دەیڤید تۆمپسۆن و جۆن فینلای و دواتر دامەزراندنی پۆستە بازرگانییەکانی فور لەلایەن کۆمپانیای باکووری ڕۆژئاوا و کۆمپانیای هێدسن بەی (HBC) دامەزرا. لەگەڵ ئەوەشدا تا ساڵی ١٨٤٩ ئەو ناوچەیەی کە ئێستا بە بریتش کۆلۆمبیا بانگ دەکرێت،کە ڕووبەرێکی ناڕێکخراو بوو لە ئەمریکای باکووری بەریتانیادا، بەپێچەوانەی خاکی ڕوپەرت بۆ باکوور و ڕۆژهەڵات، بەشەکانی نیو کالیدۆنیا و دراوسێی باشووری کۆلۆمبیا، دەستبەرداربوون لە HBC بەڵکو کۆمپانیاکە بە سادەیی قۆرخکارییەکی بۆ کراوە بۆ بازرگانیکردن لەگەڵ یەکەم نەتەوەکان دا کە لە دوای یەکگرتنی لەگەڵ هاوبەشگای باکووری ڕۆژئاوا لە ساڵی ١٨٢١ دا دامەزران<ref name="web.archive.org">https://web.archive.org/web/20080604204017/http://geonames.nrcan.gc.ca/education/prov_e.php#sk</ref>. == گۆڕینی سنوورەکان و داڕشتنەوەیان == سنووری ناوچەکە پەرژینێکی کەفاوی بوو ، بە تێپەربوونی کات گۆڕدرا. بەشێوەیەکی هەمیشەیی داڕێژرایەوە بەگوێرەی ویست و بەرژەوەندیە بازرگانیەکانەوە کە دواتر بە درێژای ئەو چەند ساڵە زۆر فراوان بوو . سنووری ڕۆژهەڵات بە چیای ڕۆکی و سنووری ڕووباری فینلای و سنووری باشووری ڕووباری کاریبۆ یان ئاوەڕۆی ڕووباری تۆمسۆن دانرا<ref name="apps.gov.bc.ca"/>. ئەم هەرێمە لە باشووری ڕووباری تۆمسۆن و باکووری سنووری ئەو کاتی مەکسیکەوە بەهێلی تەریبی ٤٢ ی باکوورە وە بە ناوچەی کۆڵۆمبیا دیاری کرا، بەشی کۆڵۆمبیا سەرەتا لە فۆرت ئەستیوریاوە دەستی پێدەکرد، پاشان لە فۆرت ڤانکۆڤەر (ئەمڕۆ ڤانکۆڤەر، واشنتۆن) بەرەو ڕۆژئاوا درێژ دەبوویەوە.کە بووە هۆی ناکۆکی سنووری ئۆریگۆن.بۆیە پەیمانی ئۆریگۆن لە ساڵی ١٨٤٦ کۆتایی بەم ناکۆکیانە هێنا دواتریش پەیماننامەی ١٨١٨ کێشەی بەری باکور و باشووریشی چارەسەرکرد. سنووری باشووری ناوچەکە لە باکوورەوە بۆ هێلی پانی ٤٩گوازرایەوە و ئیدارەی ناوچەکەش بۆ فۆرت ڤیکتۆریا گۆڕدرا. لەگەڵ ئەوەشدا هەموو ئەو خاکانەی کە بەریتانیا لە باکووری سنووری ئەمریکا و ڕۆژئاوای ڕۆکیس دەستی بەسەر داگرتبوو بە کالیدۆنیای نوێ دەناسرا<ref name="web.archive.org"/>. == لە نیو کالیدۆنیاوە بۆ بریتش کۆلۆمبیا == نیو کالیدۆنیا بۆماوەی چەندین ساڵ بەردەوام بوو ئەمەش بۆ ئەوەی لە لایەن HBCەوە بەڕێوە ببرێ ، کە سەرۆکی جێبەجێکاری هەرێمی جەیمس دۆگلاس ،بوو، هەروەها بە هەمان شێوە بووە پارێزگاری دوورگەی ( Vancouver Island ) بوو. ئەم حاڵەتەی بەڕێوەبردنەش وەک خۆی مایەوە تا ئەوکاتەی خەڵکانی نا ئەورووپی هاتنە ناوچەکە و کۆمەڵگاکە گەورە و فرەکەلتورتر بوو. لەگەڵ دۆزینەوەی زێڕی باکووری یەڵ ، ئەمەش بووە هاندانی فرەیسەر کانیۆن گۆڵد ڕۆش و ئەو هەڵاوسانەی بیست بۆ سی هەزار کەس کە زۆربەیان ئەمریکیبوون . دۆگلاس کە هیچ دەسەڵاتێکی یاسایی نەبوو بەسەر ناوچەکە، هەستی کرد ناچارە کە سەروەری بەریتانیا بەکار بهێنێت بە دانانی بەلەمێکی چەک لە دەمی ڕووباری فرەیسەر بۆ ئەوەی پارەی مۆڵەت بەدەست بهێنێت لە ئەو کەسانەی کە بەدوای گەشتکردنن بۆ سەرەوە. داوای لە نوسینگەی داگیرکاری بەریتانیا کرد کە یاسا دەربکات بۆ ئەوەی لە ٢ی ئابی ١٨٥٨ دا کالیدۆنیای نوێ وەک تاجێکی کۆڵۆنی دیاری بکرێت .ناوی قەوارە نوێیەکە بریتی بوو لە کۆلۆنی کۆلۆمبیای بەریتانی (بریتش کۆلۆمبیا) و پایتەختێکی نوێش بەناوی وێستمینستەر لەسەر باشوری ڕووباری فرەیسەر دامەزرا. ناوی نیو کالیدۆنیا هێشتا بە ناوی فەرمی و بازرگانی لە هەرێمەکەدا بەکار دەهێنرێت (بۆ نموونە کۆلێجی نیو کالیدۆنیا و دیۆدیۆسی کالیدۆنیا لە شازادە جۆرج؛ (کالدۆنیا س ر) قوتابخانەی ناوەندی لە (تێراس). == ئەمانەش ببینە == == سەرچاوەکان == {{تووڵی دەروازە|کەنەدا|جوگرافیا|مێژوو}} {{Uncategorized|date=حوزەیران ٢٠٢١}} {{سەرچاوەکان}} hms99gnwz2flzflgni5flokcnvda8sm 0 182495 969759 799308 2022-08-11T07:44:20Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{Infobox War Faction |name = پارتی شۆڕشی کوردستان{{ھن}}Partiya Şoreşa Kurdistan (PŞK) |war = [[ناکۆکیی تورکیا و کورد]] |image = |caption = |active = ١٩٦٠-ئێستا |leaders = |clans = |headquarters = [[باکووری کوردستان]] |area = باکوور و [[باشووری کوردستان]] |ideology = [[ناسیۆنالیزمی کوردی]]{{ھن}}[[مارکسیزم-لێنیزم]] |size = نادیار |partof = |predecessor = [[پارتی یەکێتیی کۆمەڵایەتی کوردستان]]{{ھن}}[[پارتی یەکگرتووی کوردستان]] |successor = |opponents= {{ئاڵا|تورکیا}} |battles= [[ناکۆکیی تورکیا و کورد]] |status= }} '''پارتی شۆڕشی کوردستان''' ({{بە کوردیی باکووری|Partiya Şoreşa Kurdistan}} (''PŞK'')، {{بە تورکی|Kürdistan Devrim Partisi}}) پارتێکی نایاسایی چالاک لە [[تورکیا]] و [[باکووری کوردستان]]ە. مەبەستی ئەم پارتە [[کوردایەتی|سەربەخۆیی]] بۆ [[کورد|خەڵکی کورد]]، بەپێی بنەماکانی [[مارکسیزم-لێنینیزم]]ە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} * {{بیرخستنەوەی ویکیی ئینگلیزی | سەردان = ١١ی حوزەیرانی ٢٠٢١}} {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{حیزبە کۆمۆنیستەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت|کوردستان|تورکیا}} {{سیاسەت-کۆلکە}} [[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی باکووری کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی تورکیا]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی تورکیا]] [[پۆل:حیزبە کۆمۆنیستییەکانی کوردستان]] 6tjsr6j4zzijqmw2scmjui56s0p2ygj 0 185833 969620 807157 2022-08-10T20:26:48Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[کیم جۆنگ ئیل]] wikitext text/x-wiki {{+R}}{{Infobox person|image=Shin Sang-ok.jpg|name=شین سانگ ئۆک|birth_name=Shin Tae-seo|birth_date={{Birth date|1926|10|11}}|birth_place=سێیشین ([[چۆنگجین]]), [[Korea under Japanese rule|Japanese Korea]]|death_date={{Death date and age|2006|4|11|1926|10|11}}|death_place=[[سێئول]]، [[کۆریای باشوور]]|other_names=Simon Sheen|occupation=[[دەرھێنەری فیلم]]{{ھن}}[[بەرھەمھێنەری فیلم]]|years_active=١٩٥٢ بۆ ٢٠٠٢|spouse=[[چۆی ئیون-ھی]] (divorced 1976, remarried 1983)}}'''شین سانگ-ئۆک''' (١١ی تشرینی یەکەمی ١٩٢٦ بۆ ١١ی نیسانی ٢٠٠٦) بەرھەمھێنەر و دەرھێنەری فیلمی کۆریای باشوورە زیاتر لە ١٠٠ فیلمی بەرھەمھێناوەو ٧٠ی دەرھێناوە، لە ١٩٥٠کان و ١٩٦٠کان بەبەباشترین شێوە ناسراوە بەھۆی کارەکانی وەک «شازادەی سینەمای کۆریای باشوور» ناسرابوو، بۆ کارەکانی لە فیلم و دراما مەدالیای تاجی زێرینی بردەوە، و بووە یەکێک لە بەرزترین ھونەرمەندانی کۆریای باشوورە دواتریش لەلایەن کیم جۆنگ ئیلی دەفڕێنرێ بۆ کۆریای باکوور بە مەبەستی ئەوەی سەرۆک کیم جۆنگ ئیلی سەرۆکی کۆریای باکوور بە شین سانگ-ئۆک ئەلێت پێویستە فیلم بۆ کۆریای باکوور بەرھەمھێنن، دوای پەسەندکردن و بەرھەمھێنانی چەندین فیلم سانگ-ئۆک و ھاوسەرەکەی ڕادەکەن بۆ باڵوێزخانەی ئەمریکا و لەدەست [[کیم جۆنگ ئیل]]ی سەرۆکی کۆریای باکوور ڕزگاریان دەبێت.<ref name="auto">Fischer, Paul (2015). ''A Kim Jong-Il Production: The Extraordinary True Story of a Kidnapped Filmmaker, His Star Actress, and a Young Dictator's Rise to Power''. Flatiron Books. {{ISBN|978-1250054265}}.</ref><ref>Martin, Bradley K. (2004). ''Under the Loving Care of the Fatherly Leader''. New York: Thomas Dunne Books. p. 326. {{ISBN|0-312-32221-6}}.</ref><ref name="auto1">Martin, Bradley K. (2004). ''Under the Loving Care of the Fatherly Leader''. New York: Thomas Dunne Books. p. 334. {{ISBN|0-312-32221-6}}.</ref><ref name="auto2">Armstrong, Charles K. (2013). ''Tyranny of the Weak: North Korea and the World, 1950–1992''. Ithaca: Cornell University Press. p. 238 {{ISBN|080-146-893-0}}.</ref> == سەرچاوەکان == * {{بیرخستنەوەی ویکیی ئینگلیزی|سەردان=٩ی تەممووزی ٢٠٢١}} {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * {{IMDb name|id=0645661|name=Shin Sang-ok}} {{Nva|list={{Shin Sang-ok}} {{Paeksang Arts Award Best Director Film}}}} {{Authority control}} {{تووڵی دەروازە|کۆریای باشوور|تەلەڤیزیۆن|ژیاننامە|فیلم}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٦]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠٦]] [[پۆل:دەرھێنەرانی فیلم لە کۆریای باشوور]] [[پۆل:خەڵکی چۆنگجین]] [[پۆل:خەڵکی ڕفێنراوی کۆریای باشوور]] leckaaguhxlx6eswdpl1pf5wuci6at7 969621 969620 2022-08-10T20:26:56Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[کیم جۆنگ ئیل]] wikitext text/x-wiki {{+R}}{{Infobox person|image=Shin Sang-ok.jpg|name=شین سانگ ئۆک|birth_name=Shin Tae-seo|birth_date={{Birth date|1926|10|11}}|birth_place=سێیشین ([[چۆنگجین]]), [[Korea under Japanese rule|Japanese Korea]]|death_date={{Death date and age|2006|4|11|1926|10|11}}|death_place=[[سێئول]]، [[کۆریای باشوور]]|other_names=Simon Sheen|occupation=[[دەرھێنەری فیلم]]{{ھن}}[[بەرھەمھێنەری فیلم]]|years_active=١٩٥٢ بۆ ٢٠٠٢|spouse=[[چۆی ئیون-ھی]] (divorced 1976, remarried 1983)}}'''شین سانگ-ئۆک''' (١١ی تشرینی یەکەمی ١٩٢٦ بۆ ١١ی نیسانی ٢٠٠٦) بەرھەمھێنەر و دەرھێنەری فیلمی کۆریای باشوورە زیاتر لە ١٠٠ فیلمی بەرھەمھێناوەو ٧٠ی دەرھێناوە، لە ١٩٥٠کان و ١٩٦٠کان بەبەباشترین شێوە ناسراوە بەھۆی کارەکانی وەک «شازادەی سینەمای کۆریای باشوور» ناسرابوو، بۆ کارەکانی لە فیلم و دراما مەدالیای تاجی زێرینی بردەوە، و بووە یەکێک لە بەرزترین ھونەرمەندانی کۆریای باشوورە دواتریش لەلایەن کیم جۆنگ ئیلی دەفڕێنرێ بۆ کۆریای باکوور بە مەبەستی ئەوەی سەرۆک [[کیم جۆنگ ئیل]]ی سەرۆکی کۆریای باکوور بە شین سانگ-ئۆک ئەلێت پێویستە فیلم بۆ کۆریای باکوور بەرھەمھێنن، دوای پەسەندکردن و بەرھەمھێنانی چەندین فیلم سانگ-ئۆک و ھاوسەرەکەی ڕادەکەن بۆ باڵوێزخانەی ئەمریکا و لەدەست [[کیم جۆنگ ئیل]]ی سەرۆکی کۆریای باکوور ڕزگاریان دەبێت.<ref name="auto">Fischer, Paul (2015). ''A Kim Jong-Il Production: The Extraordinary True Story of a Kidnapped Filmmaker, His Star Actress, and a Young Dictator's Rise to Power''. Flatiron Books. {{ISBN|978-1250054265}}.</ref><ref>Martin, Bradley K. (2004). ''Under the Loving Care of the Fatherly Leader''. New York: Thomas Dunne Books. p. 326. {{ISBN|0-312-32221-6}}.</ref><ref name="auto1">Martin, Bradley K. (2004). ''Under the Loving Care of the Fatherly Leader''. New York: Thomas Dunne Books. p. 334. {{ISBN|0-312-32221-6}}.</ref><ref name="auto2">Armstrong, Charles K. (2013). ''Tyranny of the Weak: North Korea and the World, 1950–1992''. Ithaca: Cornell University Press. p. 238 {{ISBN|080-146-893-0}}.</ref> == سەرچاوەکان == * {{بیرخستنەوەی ویکیی ئینگلیزی|سەردان=٩ی تەممووزی ٢٠٢١}} {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * {{IMDb name|id=0645661|name=Shin Sang-ok}} {{Nva|list={{Shin Sang-ok}} {{Paeksang Arts Award Best Director Film}}}} {{Authority control}} {{تووڵی دەروازە|کۆریای باشوور|تەلەڤیزیۆن|ژیاننامە|فیلم}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٦]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠٦]] [[پۆل:دەرھێنەرانی فیلم لە کۆریای باشوور]] [[پۆل:خەڵکی چۆنگجین]] [[پۆل:خەڵکی ڕفێنراوی کۆریای باشوور]] kzszzlhzekavnv64rlwrg1rpbthgboc 2 188189 969702 951013 2022-08-11T02:20:17Z Sakura emad 42467 وێنە+ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:20120408Kriegbach_Deutsches_Eck.jpg|ناوەڕاست|650x650پیکسڵ]] __NOINDEX__ __NOEDITSECTION__ __NOTOC__ <center> [[File:Johann Heinrich Wilhelm Tischbein - Gänsefamilie und Fuchsfamilie (Metropolitan Museum of Art).jpg|x400px]] [[پەڕگە:Byblos,_les_ruines.JPG|ناوەڕاست|650x650پیکسڵ]] [[File:Jonescs.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Jonescs.jpg|x400px|[https://en.wikipedia.org/wiki/Sewing_machine?veaction Jones Family CS machine from around 1935]]] == Flowers == [[پەڕگە:Lotus Flower Breaking the Surface by Yun Shouping.jpg|x400px|گوڵی لۆتوس]] [[پەڕگە:Yun Shouping, Peonies.jpg|پیۆنی|x400px]] [[پەڕگە:Peonies by Yun Shouping.jpg|x400px|پیۆنی]] == others== [[File:Thomisus_onustus_with_Apis_mellifera.jpg|x400px]] [[File:Treaty_of_Nystad_in_Summer_garden.jpg|x400px]] == چین == {{wide image|Along the River During the Qingming Festival (Qing Court Version).jpg|6000px|}} == [[جۆسۆن]] == {{wide image|The Banquet of Guo Ziyi LACMA M.2000.15.54a-h.jpg|1200px|The Banquest of Guo Ziyi, produced in the Joseon dynasty (1392-1910), 19th century.)}} </center> ehm1wnx9q3knnskigcz7qxdbxo8n4yk 0 189924 969639 846993 2022-08-10T21:11:23Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٢٢]] wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} {{ئامادەکردن}} {{داتابۆکس}} '''مێژووی جامی جیھانی فیفا''' جامی جیھانی فیفا گرینگترین ڕووداوی وەرزشییە کە لەلایەن یەکێتی تۆپی پێی جیانەوە سەرپەرشتی دەکرێت. لە ساڵَی ١٩٣٠یەوە ھەر چوار ساڵێک بەڕێوەچووە. جگە لە ساڵاکانی ١٩٤٢، ١٩٤٦ ھەڵوەشایەوە بەھۆی جەنگی دووەمی جیھانەوە. لە ساڵی ١٩٩٨ ژمارەی وڵاتە بەشداربووەکان بۆ ٣٢ ھەڵبژاردە بەرزکرایەوە لە ھەشت کۆمەَڵەدا جێگردەکرێن، بۆماوەی یەک مانگ لە یاریگاکانی وڵاتی خانەخوێ ڕکابەری دەکەن لە پێناو بەدەست ھێنانی ئەم نازناوە، ھەڵبژاردەکان لە ڕێگایسیستەمی پالاوتنەوە لە ماوەی سێ ساڵدا سەردەکەون بۆ بەشدایکردن لە جامی جیھانی فیفا. لە بیست خولی پێشووی ئەم پالاوانێتییە ھەشت ھەڵبژاردەی جیاواز نازناوی جامی جیھانی فیفایان بردووەتەوە. ھەڵبژاردەی بەڕازیل بەشداری لە سەرجەم خولەکان کردووە. ھیچ خوڵیکی لەدەست نەداوە، لەھەمان کاتدا زۆرترین جار نازناوەکەی بەدەست ھێناوە لە سالەکانی: ١٩٥٨، ١٩٦٢، ١٩٧٠، ١٩٩٤، ٢٠٢٠. ھەروەھا ھەڵبژاردەی ئیتالیا لە ساڵەکانی: ١٩٣٤، ١٩٣٨، ١٩٨٢، ٢٠٠٦. لەگەڵ ھەڵبژاردەی ئەڵمانیا لە ساڵەکانی :١٩٥٤، ١٩٧٤، ١٩٩٠، ٢٠١٤ چوارجار نازناوەکەیان بەدەست ھێناوە و ھەریەک لە ھەڵبژاردەکانی ئەرژەنتین، فەرەنسا، ئۆرگوای دووجار بوونە پاڵاوان و ھەڵبژاردەکانی ئینگلتەرا، ئیسپانیا یەک جار بوونەتە پاڵاوانی ئەم جامە. ھەڵبژاردەی ئیتاَلیا یەکەم ھەڵبژاردەبوو کە توانی دووجار لەسەر یەک ئەم نازناوە بباتەوە لە ساڵەکانی ١٩٣٤، ١٩٣٨، دوای ئەو ھەڵبژاردەی بەڕازیل دێت ١٩٥٨، ١٩٦٢. جامی جیھانی فیفا یەکێکە لە گەورەترین ڕووداوی وەرزشیی جیھانییە، لە یاری کۆتایی جامی جیھانی فیفای ٢٠٠٦ کە لە ئەڵمانیا بەڕێوەچوو، بە نزیکەی ٧١٥ میلۆن کەس سەیری کۆتایی یارییەکەیان کردووە. پاڵاوانی ئێستا ھەڵبژاردەی فەڕەنسایە کە لە دوایین خولی ئەم پالاوانێتییە لە ٢٠١٨ کە لە ڕووسیا بەڕێوەچوو نازناوەکەی بەدەست ھێنا، پالاوانێتی داھاتوو لە ساڵی ٢٠٢٠ لە وڵاتی قەتەر بەڕێوەدەچێت. == بیرۆکە == [[پەڕگە:Jules Rimet 1933.jpg|وێنۆک]] بیرۆکەی ئەنجامدانی پالاوانیتی جامی جیھانی فیفا دەگەڕێتەوە بۆ یەکەم کۆبوونەوەی یەکێتی تۆپی پێی جیھان لە ساڵی ١٩٠٤ بەشداری ٧ ولات کە ھەریەکە لە: سویسرا، بەلجیکا، دانیمارک، فەڕەنسا، ھۆڵەندا، ئیسپانیا و سوێد بوون. لەو کۆبوونەوەیە گفتوگۆی لەسەرکرا بەڵام کاتێکی زۆری ویست تا ئەوەی ڕێکەوتنی لەسەر بکرێت بەھۆی ئەو ئاستەنگ و بەربەستانەی لە بەردەمیاندا بوو بە تایبەت ڕازینەبوونی لیژنەی ئۆڵۆمپیاتی جیھانی بەھۆی ترسیان لە کاریگەری دانان لەسەر یارییەکانی ئۆڵمپیاد و کۆنتڕۆڵکردنی یارییە بەناوبانگەکان لەلایەن یەکێتی تۆپی پێی جیھانییەوە. جارێکی دیکە لە ساڵَی ١٩٢١ بیرۆکەی ئەنجامدانی پالاوانێتی جامی جیھانی فیفا لەلایەن پارێزەری فەرەنسی ژۆل ڕیمێی یان جوولی ڕیمی باسکرایەوە، کەدواتربووە سەرۆکی فیفا بۆ ئەو مەبەستە ھەوڵی زۆریدا بۆ ئەوەی ئەم پالاوانێتییە ئەنجام بدرێت، دواجار دوای حەوت ساڵ لە سەرۆکایەتی فیفا لە کۆبوونەوەیەکی مێژوویدا لە ٢٥ی ئایاری ١٩٢٨ ڕەزامەندی لەسەر ئەم ئەنجامدامی ئەم پاڵەوانێتییە درا و ناونرا جامی سەرکەوتن. شەش ولات داوای مافی میوانداریکردنی یەکەم جامی جیھانیان کرد، لەناویاندا داواکاری ولاتی ئۆرگوای پالاوانی دوو خولی ئۆڵمپیاد پەسەندکرا، ئاسانکاری بۆ ھەڵبژاردە بەشداربووەکان کرد، فیفا خەرجی ھاتوچۆی ھەڵَبژاردەکان لە ئەستۆ گرت. دووساڵ پێش ئەنجامدانی پالاوانێتییەکە ڕێنمایی دەرکا کە دەبێت خەلاتی شایستە بۆ ھەڵبژاردەی براوەی جامەکە دابین بکرێت ھەر ئەمەش بووە ھۆی دروستبوونی جامی سەرکەوتن (ژۆل ڕیمێی). یەکەم پالاوانێتی لە ساڵی ١٩٣٠ دەستی پێکرد، ھەتا ئێستاش ھەرچوار ساڵێک جارێک ئەنجام دەدرێت. == خولەکان == === جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٠ === [[پەڕگە:Uruguay1930.JPG|وێنۆک|ڕاست]] جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٠ لە ساڵی ١٩٣٠ یەکەم پاڵەوانێتی تۆپی پێی جیھانی لەژێر ناوی جامی سەرکەوتن (جامی جیھانی) بە خانەخوێی ئۆرگوای لە ١٣ی تەممووز - ٣٠ی تەممووز بەرێوەچوو. لەھەمانکاتدا یەکەم پاڵەوانێتی جامی جیھانی بوو کە ھەڵبژاردەکان بەبێ قۆناغی پالاوتن بەشداریانتێداکرد. لەلایەن فیفاوە بانگێشت کران. ١٣ ولات لە یەکەم خولی جامەکە بەشداریان کرد، حەوت وڵات لە کیشوەری ئەمریکای باشوور، چوار لە کیشوەری ئەورووپا، و دوو ھەڵبژاردە لە ئەمریکای باکوور. ھۆکاری کەمی ھەڵبژاردە بەشداربووەکان بۆ شوێنی ئەنجامدانی پاڵەوانێتییەکە دەگەرێتەوە کە ئۆرگوای بوو، چونکە ماوە و تێووی گەشتەکە بەسەر ئۆقیانووسی ئاتلانتیک بۆ ولاتە ئەورووپییەکان زۆر دژوار بوو، ھەربۆیە بەکرداریش تا دوومانگ پێش یارییەکان ھیچ ولاتێکی ئەورووپی ھەڵبژاردەکەی خۆی نەناردبوو، تا ئەوەی لە کۆتایدا ژۆڵ ڕیمیێ توانی بەلجیکا، فەڕەنسا، ڕۆمانیا، یوگسلاڤیا ڕازی بکات بۆ ئەنجامدانی گەشتەکە و بەشداریکردن لە جامەکە. [[پەڕگە:Lucien Laurent.jpg|وێنۆک]] ئیتالیا، سوید، ھەنگاریا، ئیسپانیا، ھۆلندا، مەجەرستان، ئۆرگوای دواکاری و ئامادەی خۆیان بۆ میوانداریکردنی جامی جیھانی فیفای ١٩٣٠ پێشکەش کرد. دواجار فیفا لە کۆنفراسیچک لە ساڵی ١٩٢٩ داواکاری ئۆرگوای پەسەند کرد. بەھۆی یادی سەد ساڵەی سەربەخۆی ئەو ولاتە، بوونی بە پاڵاوانی دووخوولی لەسەر یەکی ئۆڵمپیادی ھاوینەی. ھەروەھا ڕازیبوون حکوومەتی ئۆرگوای بە لە ئەستۆگرتنی خەرجی شاندی ھەڵبژاردە بەشداربووەکان. یەکەم یاری ئەم پاڵەوانێتییە لە ١٣ی تەممووزی ١٩٣٠ لە یاریگای پوسیتۆس، شاری مۆنتیڤیدیۆی لە نێوان ھەڵبژاردی فەرەنسا و ھەڵبژاردەی مەکسیک بەڕێوەچوو لە ئەنجامدا فەرەسنا بە ٤–١ یارییەکەی بردەوە. لوسین لۆرێنت یاریزانی فەرەنسی لە خولەکی "١٩" یەکەم گۆڵی جامی جیھانی تۆمارکرد. یاری کۆتایی پاڵاوانێتییەکە لە یاریگای سینتیناریۆ بە ئامادە بوونی زیاتر لە ٩٣ ھەزار ھاندەر لە نێوان ھەڵبژاردەی ئۆرگوای و ھەڵبژاردەی فەڕەنسا ئەنجامدرا. ھەڵبژاردەی ئۆرگوای بە ئەنجامی ٤–٢ یارییەکەی بردەوە و بووە یەکەم ولات نازناوی جامی جیھانی فیفا بەدەست بھێنێت . فرانسیسکۆ ڤارالۆ یاریزانی ئەرژەنتینی وەک دوایین یاریزانی بەشدرابووی یاری کۆتایی جامەکە دەستنیشانکرا کە مردبێت دوای ئەوەی لە ٣٠ی ئابی ٢٠١٠ لە تەمەنی ١٠٠ ساڵی کۆچی دوای کرد. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٤ === وتاری سەرەکی: [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٤]] [[پەڕگە:Giuseppe Meazza 1935.jpg|وێنۆک|ڕاست]] لەجامی جیھانی فیفای ١٩٣٤ ئیتایا وەک وڵاتی میواندار دەستنیشانکرا دوای ئەوەی لە مانگی تشرینی یەکەمی ١٩٣٢لە بەرلین لەلایەن فیفاوە کاندیدکرا. دوای ھەشت جار کۆبوونەوەی لێژنەی جێبەجێکاری فیفا. لەدواین کۆبوونەوە کە لە ستۆکۆلمی پایتەختی سوید لە ٩ی تشرینی یەکەمی ١٩٣٢ بەرێوەچوو ئیتالیا وەک میوانداری پالاوانێتییەکە دەستنیشانکرا دوای ئەوەی ولاتی سوید لە بەرژەوەندی ئیتالیا لە داواکەیی پاشەکشەی کرد. حکوومەتی ئیتالیا بریاریدا ٣٫٥ ملیۆن لیرەی ئیتاڵی تەرخان بکات بۆ ئەو پاڵەوانێتییە. یەکەم خولی ئەم بۆنەیە بوو کە بڕیاردرا سیتەمی پالاوتن بەکاربێن دوای ئەوەی ٣٢ ھەڵبژاردە ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ بەشداریکردن. لە کۆتاییدا ١٦ ھەڵبژاردە سەرکەوتن بۆ یارییەکانی پاڵاوانێتییەکە. لەگەڵ ئەوەشدا چەنیدن ھەَڵبژاردەی گرینگ لە ناویاندا ھەڵبژاردەی ئۆرگوای بەشداریان نەکرد. وەک کاردانەوەیەک لەبەرامبەر بایکۆتی چەند ھەڵبژاردەیەکی کیشوەری ئەورووپا بۆ بەشداریکردن لە یەکەم خولی پالاوانێتییەکە کە چوار ساڵ پێشتر لە ئۆرگوای بەڕێوەچوو. بۆیە ئەمە تاکە پاڵەوانێتی جامی جیھانییە کە ھەڵگری نازناوەکە بەشداری نەکرد. [[پەڕگە:NilsAxelsson.jpg|وێنۆک]] ئینگلتەرا، سکۆتلەندا، ئێرلەندای باکوور و وێلز. بایکۆتی ئەم خولەیان کرد چونکە پێشتر بایکۆتی چاڵاکییەکانی فیفایان کردبوو. چارڵز سووکتلف ئەندامی یەکێتی تۆپی پێی ئینگلتەرا وتی ئەو پالاوانیتییەی چوارھەڵبژاردەکە کۆدەکاتە باشترە لەم پالاوانێتییە جیھانییە. ژمارەی ھەڵبژاردەکان بووە لە ١٦ بووە ١٢ جێگای ئەو ھەڵبژاردانە پڕنەکرایەوە. سیستەمی یارییەکان دەرچوون بوو بە یەک دۆڕان. ماوەی پاڵەوانێتییەکە لە ٢٧ی ئایار –١٠ی حوزەیرانی ١٩٣٤ بوو، تەنھا ١٧ یاری کرا. ھەڵبژاردەکان بەسەر چوارکۆمەڵە دابەشکران. لەم پاڵەوانێتییەدا بۆیەکەم جار لە مێژوودا یاری نێوان دوو ھەڵبژاردە دووبارە کرایەوە ئەویش یاری نێوان ئیتالیا و ئیسپانیا بوو، دوای ئەوەی یارییەکە لە کاتی ئاسایدا ١–١ تەواو بوو. یارییەک کە تووندوتیژی زۆری لێکەوتەوە بەھۆیەوە گۆڵپارێزی ئیسپانیا ڕیکاردۆ زامۆرا برینداربوو نەیتوانی لە یاری دووەم بەشداری بکات. لە دووەم یاری نێوانیان بە سەرکەوتنی ئیتالیا تەواو بوو دوای ئەوەی توانیان گۆڵێک تۆمار بکەن. لەم خولەی پاڵەوانێتییەکە وڵاتی خانەخوێ واتا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئیتالیا بووە پاڵەوانی جامەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٢–١ لە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی چیکۆسلۆڤاکیا «ئەوکات وڵاتی چیک و سلۆڤاکیا یەک بوون» ھەرچەندە چیکۆسلۆڤاکیا یەکەم جار گۆڵی کرد بەڵام ئیتالیا دواتر دوو گۆڵی کرد و ئەنجامەکەی لە بەرژەوەندی خۆی تەواوکرد، ھەڵبژاردەی تۆپی پێی میسر بووە یەکەم ھەڵبژاردەی عەرەبی بەشداری جامی جیھانی بکات. یاریکەری چیکۆسلۆڤاکی ئۆلدریخ نیجدلی بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی ٥ گۆڵ. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٨ === وتاری سەرەکی: [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٨]] [[پەڕگە:Brésil-pologne1938.jpg|وێنۆک|ڕاست]] جامی جیھانی فیفای ١٩٣٨ بڕیاردرا خولی سێیەمی ئەم جامە لەلایەن ولاتی فەرەنساوە میوانداری بکرێت کە ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ٤ی حوزەیران تاکوو ١٩ی حوزەیرانی ١٩٣٨ی خایاند، ئەم بڕیاری فیفا بووە ھۆی ناڕەزایەتی دەڕبرینی کیشوەری ئەمریکای لاتینی، ئۆرگوای و ئەرژەنتین بەشداریان نەکرد. ھەڵبژاردەی ئیسپانیا لە کۆتایدا کشایەوە بەھۆی شەری ناوخۆی ئیسپانیا. لەم خولەدا بۆیەکەم جار وڵاتی خانەخوێ و ھەڵگری نازناوەکە بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ بەشداری یارییەکانیان کرد. ھەروەھا وەک خولی پیشوو بەسیتەمی دەرچوون بە یەک دۆران ئەنجامدرا. لە سەرتادا وابڕیاربوو کە ١٦ ھەڵبژاردە بەشداری بکەن بەلام دوای ئەوەی نەمسا بەھۆی ئۆپراسیۆنی ئەنشلۆس خرایە سەر ئەڵمانیا بۆیە لەم خولە پاشەکشەی کرد، بۆیە تەنھا ١٥ ھەڵبژاردە مایەوە، فیفا ڕێگای بە تیمی لاتیڤیانەدا کە وەک جێگرەوەی نەمسا بەشداری بکات. ھەربۆیە ھەڵبژاردەی سوید کە بریاربوو یاری خۆی لەگەڵ نەمسا ئەنجامبدات بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ سەرکەوتن بۆ قۆناغی دواتر. لەم خولەدا سێ یاری دووبارەکرایەوە دوای ئەوەی بە یەکسان بوون کۆتاییان پێ ھات ئەوانیش یاری نێوان بەرازیل -چیکۆسلۆڤاکیا (لە یاری دووەم بەڕازی بردییەوەبە ٢–١) ئەڵمانیا - سویسرا (لەیاری دووەم سوسیرا بردییەوە بە ٢–٤) کوبا - ڕۆمانیا دوای ئەوەی یەکسان بوون بە ٣–٣ لە یاری دووەمدا کوبا ١–٢ یارییەکەی بردەوە. یاری کۆتای جامی جیھانی فیفای ١٩٣٨ لە یاریگای ئۆڵمپیک لە شاری پاریس بە ئامادەبوونی ٤٥ ھەزار ھاندەر لە نێوان ھەڵبژاردەی ئیتالیا و ھەڵبژاردەی مەجەرستان بەڕێوەچوو ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئیتالیا بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٤–٢. [[پەڕگە:Stade municipal du Havre - Wedstrijd Nederland-Tsjechoslowakije, WK 1938.jpg|وێنۆک]] بووە یەکەم ھەڵبژاردە لە مێوودا دووجار لەسەر یەک جامی جیھانی فیفا بەدەست بھێنێت . ھەڵبژاردەی بەڕازیلیش پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا دوای بردنەوەی لە ھەڵبژاردەی سوید بە ٤–٢. لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ١٨ یاری ٨٤ جار گۆڵ ھەژێنراوە و یاریکەری بەڕازیلی لیۆنیداس بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی حەوت گۆڵ. ھەڵبژاردەی بەڕازیل تاکە نوێنەری کیشوەری ئەمریکای باشوور بوو. دوای ئەمە بەھۆی جەنگی جیھانیی دووەمە بۆ ماوەی ١٢ ساڵ پاڵەوانیتییەکە ئەنجام نەدار تا ساڵی ١٩٥٠. ھەڵبژاردەی ئیتالیا بۆماوەی ١٦ ساڵ وەک پاڵەوان و ھەڵگری نازناوە جیھانییەکە بوو (١٩٣٤–١٩٥٠) ئەمەش درێژترین ماوە بوو. بەھۆی جەنگەوە نیگەرانی لەسەر ئەو جامە بەنرخە پەیدا بوو ھەربۆیە سەرۆکی ئەوکاتەی فیفا و یەکێتی تۆپی پێی ئیتالیا دکتۆر ئۆتۆرینۆ پاراسی لەناو سندوقی پێلاوەکانی لەژێر جێگاکەی بە درێژای جەنگەکە پاراستی لە کەوتنە دەست ھێزە داگیرکەرەکان. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٠ === وتاری سەرەکی: [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٠]] [[پەڕگە:Urug1950.jpg|وێنۆک|ڕاست]] پاش ئەوەی پاڵەوانێتییەکە بۆماوەی ١٢ ساڵ بەھۆی جەنگی جیھانی دووەم ئەنجامدانی یارییەکانی ڕاگیرا، فیفا بەدوای ولاتێکدا دەگەڕا بۆ قەرەبووکردنەوەی جامی جیھانی ١٩٤٢–١٩٤٦ بەلام ھیچ ولاتێک ئامادەی خۆی نیشان نەدا میوانداری بکات تا ئەوەی ولاتی بەرازیل بە مەرجی ئەوەی پالاوانێتییەکە لە ساڵی ١٩٥٠ ئەنجام بدرێت (کە بریاردرابوو ١٩٤٩ بەڕێوەبچێت) ئامادەی خۆی نیشاندا ئەم خولە میوانداری بکات. پێشتر ھەردوو ولاتی بەڕازیل و ئەڵمانیای نازی ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداریکردنی جامی جیھانی ١٩٤٢. دوای ئەوە فیفا دەستی کرد بەھەوڵەکانی لەگەڵ ولاتەکان بۆ ناردنی ھەڵبژاردەکانیان. ھەڵبژاردەی ئیتالیا کە ھەلگری نازناوەکە بوو لەو بڕوایەدا نەبوو بتوانێت بەشداری بکات بەھۆی ھەلومەرجی جەنگەوە بەلام دوای ئەوەی فیفا ڕازی کرد بە بەشداریکردن خەرجی ھەڵبژاردەکەی لە ئەستۆگرت بۆ گەشتکردن بۆ بەرزایل و مانەوەیان؛ و ھەروەھا یەکێتی تۆپی پێی جیھانی بڕیاریدا ھەڵگری نازناوەکە بەبی پالاوتن سەرکەوێت بۆ پاڵاوانییەتەکە. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە لە ٢٤ی حوزەیران تاکوو ١٦ی تەممووزی ١٩٥٠ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو لەنێو سێ کیشوەری جیھان، بەڵام بەھۆی کشانەوەی چەند ھەڵبژاردەیەک مانەوە ١٣ وڵات. لەناو چوارکۆمەڵە جێگیرکران. یاری کۆتایی لە یاریگای مەراکانا بە ئامادەبوونی ژمارەیەکی پێوانەی لە ھاندەر کە نزیکەی ٢٠٠ ھەزار کەس دەبوون لە نێوان ھەڵبژاردەی بەرازیلی خانەخوێ و ھەڵبژاردەی ئۆرگوای ھەڵگری یەکەم نازناوی ئەم پاڵەوانێتییە بەرێوەچوو. بە شێکی زۆری جیھان چاو لەسەر ئەوەبوو کە بەڕازیل نازناوەکە بەدەست بھێنێت بەھۆی ئەوەی یەک ساڵ پێشتر جامی کوپا ئەمریکا بەدەست ھێنابوو و ھەروەھا توانیبووی ئاستێکی باش پێشکەش بکات. لە سەرتادا بەرزایل لە خولەکی ٤٧ی تایمی دووەم گۆلی تۆمارکرد بەڵام ھەڵبژاردەی ئۆرگوای بەتۆمارکردنی ٢ گۆڵی یەک بەدوای یەک ئەنجامێکی چاوەروانەکراوی بەدەست ھێنا بۆ دووەمجار نازناوەکەی بردەوە. لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ٢٢ یاری ٨٨ جار گۆڵ ھەژێنراوە و یاریکەری بەڕازیلی ئەردمێر بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی ھەشت گۆڵ. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٤ === [[پەڕگە:Stade_de_Suisse,_Wankdorf_with_1954_World_Cup_memorial.jpg|وێنۆک]] ولاتی سویس وەک تاکە وڵات ئامادەی خۆی نیشاندا بۆ میوانداریکردنی جامی جیھانی فیفای ١٩٥٤ خولی پێنجەمی ئەم پاڵەوانێتییە. یەکێتی تۆپی پێی جیھانی لە ھەمان ئەو ڕۆژەی کە بەڕازیل وەک ولاتی خانەخوێی جامی جیھانی فیفای ١٩٥٠ ڕاگەیاند سویسی وەک ولاتی میوانادار ناساند. ١٦ وڵات لە چەند کیشوەرێکی جیاواز بەشداریان کرد، بەسەر چوار کۆمەڵە دابەشکران. لەم خولە سیتەمی یارییەکانی گۆرانکاریان تێداکرا، کار بەسیستەمی خاڵ کرا یەکەم و دووەمی ھەر گرووپێک دەچووە قۆناغی دواتر. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ١٥ی حوزەیران تاکوو ٤ی تەممووزی ١٩٥٤ی خایاند یەکەم یاری لە نێوان ھەڵبژاردەی بەڕازیل و ھەڵبژاردەی مەکسیک بەڕێوەچوو لەم یارییەدا ھەڵبژاردەی بەڕازیل توانی بە ٥–٠ یارییەکە بباتەوە. دوای تەواوبوونی قۆناغی کۆمەڵەکان و قۆناغی ھەشت و یاری پێشکۆتایی، ھەردوو ھەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژاوا، ھەڵبژاردەی ھەنگاریا بەیەکگەیشتن. زۆربەی خەڵک لەو بڕوایەدا بوون ھەنگاریا نازناوەکە دەباتەوە بەھۆی ئەوەی لە قۆناغی کۆمەڵەکان ھەنگارییە ٨–٣ لە ئەڵمانیای ڕۆئاوای بردبووەوە، جگە لەوەی یاریزانانی ھەنگاریا ئاستێکی باشیان لە یارییەکان پیشاندابوو. بۆیە زۆربەی پێشبینییەکان لە بەرژەوەندی ھەنگاریا بوو بەڵام لە یاری کۆتایی کە لە یاریگای وانکدۆرف، بێرن بە ئامادەبوونی زیاتر لە ٦٢ ھەزار کەس بەڕێوەچوو. ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئاڵمانیای ڕۆژاوا بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٣–٢ لە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ھەنگاریا. ئامادەبوان و ئەو کەسانەی بینەری یارییەکان بوون بەو ئەنجامە شۆک بوون، بەمەش بۆیەکەم جار لە مێژووی خۆیدا ئەڵمانیا نازناوەکەی بردەوە. ئەڵمانییەکان لە ڕێگای دەزگاکانی ڕاگەیاندنەوە یارییەکەیان بە نازناوی موعجیزەی بێرن (بە ئەڵمانی: Das Wunder von Bern) ناوزەدکرد وەک ئاماژەیەک بۆ ئەو ڕووداوە مێژوویییە. لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ١٦ یاری ١٤٠ جار گۆڵ ھەژێنراوە بەڕێژەی بۆ ھەریارییەک زۆرتر لە ٥ گۆڵ کراوە و یاریکەری ھانگاری ساندڕۆ کۆشیتش بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی یازدە گۆڵ. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٨ === [[پەڕگە:GustafVIAdolf Liedholm Gren Simonsson.jpg|ڕاست|وێنۆک]] جامی جیھانی فیفای ١٩٥٨ خولی شەشەمی پاڵەوانێتییەکە لەلایەن وڵاتی سویدەوە میوانداریکرا، ئەمەش دوای ئەوەی لە کۆنفراسی فیفا لە ڕیۆدی ژانیرۆی بەڕازیل لە ٢٣ی حوزەیرانی ١٩٥٠ ئەو مافە بە سوید درا. پێشتر دووجار سوید ئامادەی خۆی نیشاندا بوو بۆ بەرێوەبردنی جامی جیھانی فیفا لە ساڵەکانی (١٩٣٠، ١٩٣٤) بەڵام لە ھەردوو خولدا لە بەرژەوەندی ئیتالیا لە داواکەی خۆی کشاندەوە. پێشتریش ئەرژەنتین، مەکسیک، وێلز ئامادەی خۆیان نیشاندابوو بۆ میواندارکردنی جامەکە. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە٨ تا ٢٩ی حوزەیرانی ساڵی ١٩٥٨ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو. بەسەر ٤ کۆمەڵەدا دابەشکران. [[پەڕگە:Djalma Santos, Pelé and Gilmar 1958.jpg|وێنۆک|287x287پیکسڵ]] بۆیەکەم جار لەمێژووی ئەم پاڵەوانێتییە لە تەلەڤیزیۆنەوە یارییەکانی بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ پەخشکرا تەنھا لە ئەورووپای ڕۆژھەلات نەبێت کە ھیچ ولاتێک مافی پەخشەکەی وەرنەگرت. لەم خولەدا بۆیەکەم جار و کۆتاجار ھەڵبژاردە وێلز، ئینگلتەرا، ئیرلەندای باکوور، سکۆتلەندا کە پێکھێنەری بەریتانیای گەورەبوون بەشداریان کرد. ھەڵبژاردەی ئینگلتەرا بەھۆی لەدەستدانی بەشێکی یاریزانەکانی لە کارەساتی ھەواوی میونخ کاریگەری لەسەر ھەڵبژاردەکە دانا. یەکەم یاری پاڵەوانێتییەکە لە نێوان ھەڵبژاردەی ئەرژەنتین و ھەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژاوا ھەڵگری نازناوی خولی پێشووبوو یارییەکە بە ئەنجامی ٣–١ لە بەرژەوەندی ئەڵمانیان تەواو بوو؛ و یاری نێوان (چیکۆسلۆڤاکیا - ئێرلندای باکوور)، (وێلز -ھەنگاریا) دووبارەکرانەوە بەھۆی یەکسان بوونیان. یاری کۆتایی لە نێوان ھەڵبژاردەی سوید وڵاتی خانەخوێ و ھەڵبژاردەی بەڕازیل لە یاریگای ڕاسوندا بە ئامادەبوونی زیاتر لە ٤٩ ھەزار کەس بەرێوەچوو لە ئەنجامدا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی بەڕازیل بۆیەکەمینجار لە مێژووی خۆیدا بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٥–٢ بە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی سوید، لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ٣٥ یاری ١٢٦ جار گۆڵ ھەژێنراوە بەڕێژەی بۆ ھەریارییەک زۆرتر لە ٥ گۆڵ کراوە و یاریکەری ھانگاری جەست فۆنتین بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی سێزدە گۆڵ. یاریزانی بەرازیلی پێلێ بۆیەکەم جار بەشداری جامی جیھانی کرد کە ھێشتا تەمەنی نەببووە ١٨ ساڵ توانی ٨ گۆڵ تۆماربکات و ھەروەھا دوایین گۆڵی پاڵەوانێتییەکەی کرد لە خولەکی "٩٠" بەمەش بووە لاوترین یاریزان کە نازناوی جامی جیھانی لەگەڵ ھەڵبژاردەی ولاتەکەی بەدەست بھێنێت و ھەروەھا لاوترین یاریزان کە ئەو ژمارە گۆڵە لە جامی جیھانی تۆماربکات. لەم پالاوانییەتەدا ھیچک کام لە ولاتەکانی کیشوەری ئاسیا، کیشوەری ئەفریقا بەشداریان نەکرد. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢ === {{سەرەکی|جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢}} [[پەڕگە:Batalla de Santiago.jpg|وێنۆک|ڕاست|278x278پیکسڵ]] جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢ پاڵەوانییەتی ژمارە حەوتەمە لەجامی جیھانیی فیفایە کە لەوڵاتی چیلی بەڕێوەچوو، ھۆکاری ھەڵبژاردنی چیلی لەلایەن یەکێتی تۆپی پێی فیفا ئەوەبوو کە دوو پاڵەوانێتی پێشو (١٩٥٤–١٩٥٨) لە کیشوەری ئەووروپا بەرێوەچوو ئەمەش ترسی لای یەکێتییەکە دروست کرد کە ولاتانی ئەمریکای لاتینی بایکۆتی بەشداریکردن بکەن؛ و بەتایبەت لەکاتی پێشکەشکردنی داواکاری بۆ میوانداریکردنی جامەکە لەلاینە چیلییەوە کە لە ھەمانکاتدا ولاتی ئەرژەنتینیش پاڵوراوی سەرەکی بوو سەرۆکی یەکێتی تۆپی پێی چیلی وتی " ئێمە ھیچ شتێکمان نییە، بۆیە دەبێت جامی جیھانیمان ھەبێت " دووساڵ پێش پاڵەوانیتییەکە بوومەلەرزەیەکی بەھێزە کە بە بوومەلەرزەی ڤالدیڤا یان بوومەلەرزە بەھێزەکەی چیلی ناسراوە لە ڕۆژی یەکشەمە ٢٢ی ئایاری ١٩٦٠ ڕوویدا (بەھێزترین بوومەلەرزەی جیھانە کەتائێستا تۆمارکرابێت کە بە ٩٫٥ پلەی ڕێختەر) بەھۆی ئەم وێرانکارییەوە یارییەکان لە چوار یاریگا بەرێوەچوو لە جێگای ١٠ یاریگا ئەمەش ڕووبەرووی ڕەخنەیەکی زۆری کردەوە بە تایبەت لەلایەن ڕاگەیاندکارانی ئیتالیاوە گومانی خۆیان لە توانای ولاتی چیلی کرد بۆ ڕێکخستنی ئەم پاڵەوانێتییە. [[پەڕگە:Seleção Brasileira de Futebol na Copa do Mundo de 1962.tiff|وێنۆک|231x231پیکسڵ]] ھێرشی زۆریان کردە سەر ولاتی چیلی. ئەم ڕەخنە و ھێرشانە ڕەنگدانەوەی ھەبوو لە یاری نێوان ھەڵبژاردەی چیلی و ھەلبژاردەی ئیتالیا لەیاری قۆناغی کۆمەلەکان لە سانتیاگۆ بە شێوەیەک توندوتیژی بەخۆوە بینی کە ناوبژیوان ناچاربوو زیاتر لە سێ جار یارییەکە ڕابگرێت، پۆلیس بەمەبەستی لێکجیاکردنەوەی یاریزانان ھاتنە ناو یاریگا، چەندین یاریزان لە ھەردوو لا برینداربوون و لە ھەمانکاتدا کارتی سووریان وەرگرت بەلام لە ئەنجامدا چیلی بە ٠–٢ یارییەکەی بردەوە. ئەم ڕووداوە بە یەکێک لە شەرە بەناوبانگەکانی مێژووی جامی جیھانی فیفا دادەنرێت بە شەری سانتیاگۆ لە مێژوودا تۆمارکراوە. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە٣٠ی ئایار تاکوو ١٧ی حوزەیرانی ١٩٦٢ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو لەنێو سێ کیشوەری جیاواز، تێیدا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی بەڕازیل بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٣–١ بە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی چیکۆسلۆڤاکیا، لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ٣٢ یاری ٨٩ جار گۆڵ ھەژێنراوەوە ھەریەکە لە درازین یۆکۆفیچ، گارینشیا، فافا، لیونێل سانشێز، ئیڤانۆڤ، فلۆران بوونە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی چوار گۆڵ بۆ ھەریەکێکییان. ھەڵبژاردەی بەڕازیل بۆ دووەم جار لەسەریەک نازناوەکەی بەدەست ھێنا. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦ === {{سەرەکی|جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦}} [[پەڕگە:The Queen presents the 1966 World Cup to England Captain, Bobby Moore. (7936243534).jpg|وێنۆک|[[ئێلیزابێتی دووەم]]، لەکاتی پێدانی جامی ژۆل ڕێمی (کە ئەوکات ناوی جامەکەبوو) بە [[بۆپی مۆر]] کاپتنی ھەڵبژاردەی ئینگلترا دوای بردنەوەیان بە ئەنجامی ٤–٢ لە ھەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژاوا]] جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦ پاڵەوانییەتی ژمارە ھەشتەمە لەجامی جیھانیی فیفایە، [[ئینگلتەرا]]، [[ئیسپانیا]]، و ئەڵمانیای ڕۆژاوا ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداریکردنی ئەم خولەی جامەکە بەڵام دواتر ئیسپانیا لە داوەکەی کشایەوە. کێبڕکێکە لە نێوان ئەڵمانیای ڕۆژاوا و ئینگلەتەرا بوو سەرئەنجام لە ٢٢ی ئابی ١٩٦٠ لە کۆنفرانسی فیفا لە [[ڕۆما]]ی [[ئیتالیا]]، ولاتی ئینگلەترا بە ٣٤ دەنگ مافی میوانداریکردنی جامی جیھانی ١٩٦٦ی وەرگتر. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ١١ تاکوو ٣٠ی تەممووزی ١٩٦٦ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو. بێ جگە لە ھەڵبژاردەی کۆریایی باکوور سەرجەم وڵاتەکانی ئاسیا و ئەفریقا بایکۆتی بەشداریکردنیان لە پالاوتنەکان بۆ گەیشتن بە پاڵەوانێتییەکە کرد، بەھۆیکاری نادادپەروەری فیفا لە دابەشکردنی کورسییەکان بۆ بەشداریکردن لە پاڵەوانێتییەکە کە یەک کورسی بۆ ئەو دوو کیشوەرە دابین کرابوو لەکاتێکدا ئەورووپا ٩ کورسی و ئەمریکای باشوور ٤ کورسی ھەبوو. [[پەڕگە:Argentina germania 1966.JPG|وێنۆک|ڕاست|دیمەنێک لە یاری نێوان ئەڵمانیا و ئەرژەنتین]] دزینی جامامەکە: یەکێتی تۆپی پێی بەریتانیا بڕیاریدا جامەکە لە یەکێک لە پێشانگاکانی لەندەن دابنێت بەمەبەستی لە نزیکەوە بینین جامەکە لەلایەن سەردانیکەران و ھەوادارانی تۆپی پێ. بەھۆی ئەمەوە لەلایەن کەسێکەوە جامەکە دەدزرێت و تەنھا سێ مانگیش مابوو بۆ بەرێوەچوونی یارییەکان، ئەم کارەش کاردانەوەی ناوخۆی و جیھانی لێکەوتەوە. پۆلیس و ھێزەکانی بەریتانیا بە ھەموو شێوەیەک کەوتە گەران و پشکنین بەمەبەستی دۆرزینەوەی جامەکە بەڵام بێ سود بوو تا ئەو کاتەی سەگێگی ڕەنگ سپی و ڕەش کە ناوی پیکلز لەکاتی پیاسەکردن لەگەڵ خاوەنەکەی لە باشووری لەندەن جامەکە دەدۆزێتەوە. دواتر خاوەنی سەگەکە جامەکە ڕادەستی یەکێک لە بنکە نزیکەکانی خۆیان دەکەن. بەھۆی ئەمە لەلایەن خەڵکەوە ستایشێکی زۆری سەگەکە و خاوەنەکەی کرا. [[پەڕگە:Champions statue.jpg|وێنۆک|پەیکەری ھەریەکە لە یاریزانی ئینگلتەرا بۆبی مۆر، جیۆف ھۆرست، ڕای ویلسۆن، مارتین پیترەز]] ئەم پاڵەوانێتییە چەندین ڕووداوی سەرنج ڕاکێشی تێدا تۆمار کرا لەوانە ھەڵبژاردەی بەڕازیل ھەڵگری نازناوی پێشوو لە قۆناغی کۆمەڵەکان لە پاڵەوانێتییەکە چووە دەر لەگەڵ ئەوەی لە یەکەم یاریی خۆیدا بە ئەنجامی ٢–٠ لە بولگاریای بردەوە بەڵام لە دوو یاری دیکەیدا شکستی ھێنا بەرامبەر ھەڵبژاردەی پورتوگال و ھەڵبژاردەی مەجەرستان بە ئەنجامی ٣–١. لە ئەنجامێکی چاوەڕوانەکراوی دیکەدا ھەڵبژاردەی کۆریای باکوور تاکە ولاتی بەشداربووی ئاسیا گەیشتە قۆناغی ھەشتەم دوای ئەوەی لە یاریی کۆمەڵەکان بە گۆلێکی بێ بەرامبەر لە ھەڵبژاردەی ئیتالیای بردەوە. لە بەرامبەر چیلی بە ئەنجامی ١–١ یەکسان بوو. سەڕەرای ئەوەی لە یەکەم یاریی خۆیدا بەرامبەر ھەڵبژاردەی یەکێتی سۆڤیەت بە ئەنجامی سێ گۆڵی بێ بەرامبەر. لە یاری نێوان ھەڵبژاردەی ئۆرگوای و ھەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژاوا ناوبژیوانی یارییەکە گۆلیچکی دروستی بۆ ئۆرگوای ھەژمار نەکرد سەرەرای ئەوەی تۆپەکە لە بەینی دوو تیرەکە تێپەر بوو. ئەمەش بوە ھۆی تورە بوونی یاریزانانی ئۆرگوای و بەشێوەیەکی خراپ کاریگەری لەسەر دانان تا ئەوەی یارییەکەیان بە ئەنجامی ٤–٠ دۆراند. یاری کۆتای جامی جیھانی ١٩٦٦ لە یاریگای وێمبلی شاری لەندەن بە ئامادەبوونی زیاتر لە ٩٦ ھەزارکەس لە نێوان ھەڵبژاردەی ئینگلتەرای ولاتی خانەخوێ و ھەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژاوا پالاوانی جامی جیھانی فیفای ١٩٥٨ لە ئەنجامدا، ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئینگلتەرا بووە بۆیەکەم جار لە مێژووی خۆیدا بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٤–٢ لە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئاڵمانیای ڕۆژاوا، لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ٣٢ یاری ٨٩ جار گۆڵ ھەژێنراوە و یاریکەری پۆرتوگالی ئۆزیبیۆ بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی نۆ گۆڵ. بۆیەکەم جار لە مێژوویدا کاتی زیادکراو بەکار ھات بۆ یاری کۆتایی دوای یەکسان بوونی ھەردوو ھەڵبژاردە لە کاتی ئاسایدا. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠ === {{سەرەکی|جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠}} [[پەڕگە:Brazil 1970.JPG|وێنۆک|یاریزانانی ھەڵبژاردەی بەڕازیل براوەی جامی جیھانی فیفای ١٩٧٠ |214x214پیکسڵ]] جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠ پاڵەوانییەتی ژمارە نۆیەمە لەجامی جیھانیی فیفایە کە لەوڵاتی مەکسیک بەڕێوەچوو، ئەمەش دوای ئەوەی یەکێتی تۆپی پێی فیفا لە ٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤ لە تۆکۆیۆی پایتەختی ژاپۆن بەرێوەبرد بەمەبەستی دەستنیشانکردنی ولاتی میوانداری جامەکە لەلایەن مەکسیک یان ئەرژەنتین دزاجار ولاتی مەکسیک بە ٥٦ دەنگ مافی میوانداریکردنی جامەکەی پێ بەخشرا. ئەمەش بۆیەکەم جاربوو لە مێژووی پاڵەوانێتییەکە لە کیشوەری ئەمریکای باکووری بەرێەبچێت، ھاوکات یەکەم جاریش بوو پاڵەوانییەتییەکە لە دەرەوەی کیشوەری ئەورووپا، ئەمریکا باشووری بەڕێوەچوو. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ٣١ی ئایار تاکوو ٢١ی حوزەیرانی ی ١٩٧٠ ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو. ھەڵبژاردەی مەکسیک وەک ولاتی خانەخوێ و ھەڵبژاردەی ئینگلتەرا وەک ولاتی ھەڵگری نازناوی پێشوو بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ سەرخران بۆ پاڵەوانیتییەکە، لەکاتێکدا ٧٤ وڵات بە سیستەمی پاڵاواتن کێبڕکێیان کرد لە پێناو بەدەست ھێنانی ١٤ بلیتی کۆتایی. فیفا وەڵامی داواکارییەکانی ولاتانی ئاسیا و ئەفریقای دایەوە کە پێشتر بایکۆتی بەشداریکردنیان لە جامی جیھانی ١٩٦٦ دابوو. ھەڵبژاردەی مەغریب بووە دووەم ھەڵبژاردەی عەرەبی کە بەشداری جامی جیھانی بکات، دوای ئەوەی ھەڵبژاردەی میسر بۆیەکەم جار لە جامی جیھانی فیفای ١٩٣٤ بەشداری کردبوو. ئەم خولە بێ بەش نەبوو لە ڕووداوی سەرنج ڕاکێش چەندین ھەڵبژاردەی گەورە لەوانە ئەرژەنتین، ئیسپانیا، پورتوگال، فەڕەنسا نەیانتوانی لە قۆناغی پاڵاوتن سەرکەوتن بەدەست بھێنن بۆ گەیشتن بە پاڵەوانییەنییەکە. [[پەڕگە:Muller 1974.jpg|وێنۆک|گێرد مۆلەر گۆڵکاری جامی جیھانی فیفای ١٩٧٠بە تۆمارکردنی دە گۆڵ|255x255پیکسڵ]] [[پەڕگە:Commemorative plaque Aztec Stadium.jpg|وێنۆک|ڕاست|تابلۆی بیرەوەری یاری سەدەی نێوان ھەڵبژاردەی ئیتالیا و ھەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژاوا لە یاریگای ئەزتێکا لە شاری مەکسیۆکی ستی |212x212پیکسڵ]]لەم خولەدا بۆیەکەم جار ڕێگەدرا بە ھەڵبژاردەکان دوو گۆرانکاری (تەبدیل) لە نێوان یاریزانەکان ئەنجام بدەن لە کاتی یارییەکان، ھەروەھا بۆیەکەم جار کارتی سوور و زەرد خرایە بەردەست ناوبژیوان، کە پێشتر ھەر بەزارەکی بوو. لەگەڵ ئەوەشدا ھیچ کارتێکی سوور بەکار نەھێنرا. جگەلەوەی بەھۆی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و مانگە دەستکرەکان توانرا یارییەکان بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ لە تەلەڤیزیۆنی ڕەنگاو ڕەنگ پیشان بدرێت و ژمارەیەکی پێوانەی لە بینەرانی ئەم پاڵەوانییەتییە تۆمارکرا. پاڵەوانییەتییەکە دوویاری مێژووی بەخۆیەوە بینی، لە ڕیزبەندی ١٠ باشترین یارییەکانی جامی جیھانی فیفایە، ئەوانیش یاری نێوان ئەڵمانیای ڕۆژاوا و ئیتالیا لە یاری قۆناغی پێش کۆتایی کە ھاوکات بە یاری سەدەش ناسراوە. ھەروەھا بەرازیل و ئیتالیا لە یاری کۆتایی. لە یاریی یەکەم دا ئیتالیای و ئەڵمانیای ڕۆژاوا بە ١–١- لە کاتی ئاسایی یەکەسان بوون بۆیە پەنابرایە بەرکاتی زیاد کراو، لەو ماوەیەدا پێنج گۆلی دیکە کرا. کە سەرئەنجام بە بردنەوەی ئیتالیا بە ٣–٤ تەواوبوو. لە یاریی دووەمدا کە ھاوکات یاری قۆناغی کۆتایی جامەکە بوو ھەردوو ھەڵبژاردەی بەڕازیل و ئیتالیا لە یاریگای ئەزاتیکا، بە ئامادەبوونی زیاتر لە ١٠٧ ھەزار کەس لە شاری مەکسیکۆ سیتی بەیەکگەیشتن، ھەردوو ھەڵبژاردەکە مەبەستیان بوو نازناوەکە بۆ سێیەم جار لە مێژووی خۆیاندا بەدەست بھێنن. ھەر بۆیە ڕکابەرییەکی دژوار لە نێوان ھەردوو تیم بینرا. لە تایمی یەکەم بەڕزایل بە گۆلی پێلێ لە خولەکی "١٩" پێشکەوت بەلام ڕۆبێرتۆ بۆنینسگای ئیتالی ئەنجامەکەی لە خولەکی " ٣٩ " یەکسان کردەوە تایمی یەکەم تەواوبوو. لە تایمی دووەم بەرازیل لە ڕیبَگای یاریزانان جێرسۆن، جەیرزنھۆ، کارلۆس ئەلبێرتۆ تۆرێس سێ گۆڵی یەکبەدوای یەکی کرد ئەنجامەکەی کرد بە ٤–١. بەم شێوەیە یارییەکەی بردەوە و بووە یەکەم ھەڵبژاردە سێ جار پاڵەوانییەتییەکە بەدەست بھێنێت دوای ئەوەی لە ساڵەکانی ١٩٥٨–١٩٦٢ ببوە پاڵەوان، بەپێی یاسای فیفاش ھەر وڵاتێک سێ جار نازناوەکە بباتەوە جامەکە وەک خەلات پێ دەبەخشێت. دواجار جامی ژۆل ڕیمێ (ئەو کات ناوی پاڵەوانییەتییەکە بوو) بە شێوەیەکی ڕەسمی درا بە بەرازیل .(ھەرچەندە ئەم جامە بۆ جارێکی دیکە لە ساڵی ١٩٨٣ دزرا و نەتوانرا بدۆزرێتەوە. لەو بڕوایەدایە جامەکە توانرابێتەوە ) لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ٣٢ یاریدا ٩٥ جار گۆڵ ھەژێنراوە و یاریکەری ئاڵمانی (ئاڵمانیای ڕۆژاوا) گێرد مۆلەر بووە گۆڵکاری خولەکە بە تۆمارکردنی دە گۆڵ. ماریۆ زگالۆ بووە یەکەم کەس کە وەک یاریزان (١٩٥٨–١٩٦٢) وەک ڕاھێنەر (١٩٧٠) جامی جیھانی فیفا بەدەست بھێنێت . ھاوکات یاریزان پێلی بە باشترین یاریزانی جامەکە دەستنیشانکرا. === جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤ === {{سەرەکی|جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤}} [[پەڕگە:Bundesarchiv Bild 183-N0716-0314, Fußball-WM, BRD - Niederlande 2-1.jpg|وێنۆک|کڕۆیف لەگەڵ ھۆڵەندا بەرامبەر ھەڵبژاردەی ئەڵمانیا لەجامی جیھانی ١٩٧٤ز]] جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤ پاڵەوانیەتی ژمارە دەیەمە لەجامی جیھانیی فیفا کە لە وڵاتی ئاڵمانیای ڕۆژاوا بەڕێوەچوو، ئەمەش دوای ئەوەی ئەڵمانیا و ئیسپانیا کە هەردووکیان پێکەوە داواکارییەکەیان کردووبوو لە ناوخۆیان ڕێکەوتن بۆ ئەوەی ئیسپانیا لە داواکردنی میوانداری جامی جیهانی فیفای ١٩٧٤ بکێشێتەوە ، لە بەرامبەردا ئەڵمانیا لە بەرژەوەندی ئیسپانیا دەکشێتەوە بۆ بەرێوەبردنی جامی جیهانی فیفای ١٩٨٢ . ماوەی پاڵەوانیەتییەکە ١٣ی حوزەیران تاکوو ٧ی تەمموز ی ١٩٧٤ ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو . [[پەڕگە:Bundesarchiv Bild 183-N0703-0039, Fußball-WM, Niederlande - Brasilien 2-0.jpg|وێنۆک|ڕاست|دیمەنێک لە یاری نێوان هەڵبژاردەی بەڕازیل و هەڵبژاردەی هۆڵندا |266x266پیکسڵ]][[پەڕگە:Franz Beckenbauer Levantando La Copa Del Mundo.jpg|وێنۆک|بەرزکردنەوەی جامی جیهانی فیفای ١٩٧٤ لەلایەن فرانتس بێکنباوەر یاریزانی هەڵبژاردەی ئەڵمانیا|225x225پیکسڵ]]ئەم پاڵەوانێتیە چەندین گۆرانکاری تێیدا ڕوویدا لەوانە پێشکەش کردنی جامێکی نوێ بۆ پاڵەوانیەتیەکە دوای ئەوەی هەڵبژاردەی تۆپی پێی بەڕازیل بووە خاوەنی جامی ژۆل ڕیمێ لە خولی پێشوو ، یەکێتی تۆپی پێی فیفا بەمەبەستی دروستکردنی جامێکی نوێ هونەرمەندی ئیتاڵی سیلڤیۆ گەزانیگا ڕاسپیارد کە ئەو ئەرکە لە ئەستۆ بگرێت . ئەم جامە لە ئاڵتونی عەیارە ١٨ دروستکرا . هەروەها بۆیەکەم جار دوای ساڵی ١٩٠٤ کەسێکی نا ئەورووپی دەبێتە سەرۆکی فیفا ئەویش جۆو هاڤیلان ی بەڕازیلی بوو بۆ ماوەی ١٥ ساڵ لەو پۆستە مایەوە . یەکێکی دیکە لە گۆڕانکارییەکانی ئەم پاڵەوانییەتیە بریتیبوو لەوەی هەڵبژاردە بەشداربووەکان بەسەر چوار کۆمەڵە دابەشکران . لە هەر کۆمەڵەیەک دوو هەڵبژاردە بەسەر دەکەون بۆ قۆناغی دواتر . لە قۆناغی دواتر هەڵبژاردەکان بەسەر دوو کۆمەڵەی دیکە دابەشکران . یەکەمی کۆمەلەکە راستەوخۆ دەگەیشتە یاریی کۆتایی و دووەمی کۆمەلەکە یاری لەسەر پلەی سێیەم دەکرد کە لە نێوان هەڵبژاردەی بەڕازیل و هەڵبژاردەی پۆلندا کرا لە ئەنجامدا پۆڵندا پلەی سێیەمی بەدەست هێنا هەروەها یاری کۆتایی لە نێوان هەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژئاوا و هەڵبژاردەی هۆڵندا لە یاریگای ئۆڵمپی شاری میونخ بە ئامادەبوونی زیاتر لە ٧٥ هەزارکەس . تێیدا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئاڵمانیای ڕۆژاوا بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٢-١ بە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی هۆڵەندا،بۆجاری دووەم دوای جامی جیهانی ١٩٥٤ نازناوەکەی بەدەست هێنا .لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی٣٢ یاری ٩٧ جار گۆڵ ھەژێنراوە وە یاریکەری پۆڵەندی گریزگۆرس لاتۆ بووە گۆڵکاری خوولەکە بە تۆمارکردنی حەوت گۆڵ ، وەهەروەها یاریکەری هۆڵاندی یۆهان کڕۆیف بووە باشترین یاریکەری پاڵەوانیەتییەکە .کارلۆس کاسلی یاریزانی هەڵبژاردەی شیلی وەک یەکەم یاریزان لە مێژوودا کارتی سوری لە بەرامبەر بەرزکرایەوە لە یاری نێوان ولاتەکەی و هەڵبژاردەی ئەڵمانیای ڕۆژئاوا . هەروەها یەکەم جاربوو یارییەکانی قۆناغی دووەم هەڵبژاردە سەرکەووتوەکان کران بە دوو کۆمەڵەوە . جگە لەوەی هەڵبژاردەی بەڕازیل و هەڵبژاردەی ئەرژەنتین بۆ یەکەم جار کە ڕووبەرووی یەکبوونەوە لە جامی جیهانی لەم خولەی پاڵەوانییەتیەکەبوو کە ٢-١ لە بەرژەوەندی بەڕازیل کۆتایی هات . === جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤ === === جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٨ === === جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٢ === === جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٦ === === جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠ === '''جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٤''' '''جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٨''' '''جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٢''' '''جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٦''' '''جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٠''' '''جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٤''' '''جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٨''' '''[[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٢٢]]''' == سیتەمی پالاوانێتییەکە لە سەرەتایی پێکھێنانییەوە == {| class="wikitable sortable" !Year !Host !Entrants / Played (Qualifying) !Teams !Matches !Round 1 !Round 2 !Final stages |- |[[1930 FIFA World Cup|١٩٣٠]] |{{flag|Uruguay}} |No Qualification (Invitational Only) | align="center" |13 | align="center" |18 | align="center" |4 groups of 3 or 4 teams<ref group="s" name="playoff"/> | colspan="2" align="center" |knockout of 4 teams{{ھن}}(round 1 group winners)<ref group="s">No third-place match was played</ref> |- |[[1934 FIFA World Cup|١٩٣٤]] |{{flag|Italy|1861}} |٣٢ / ٢٧ | align="center" |16 | align="center" |17 | colspan="3" align="center" |knockout<ref group="s" name="replay">In 1934 and 1938, draws in knockout matches were resolved via a replay. Later,<!--when exactly?--> drawing of lots was provided for, though never invoked. Since 1974, [[Penalty shootout (association football)|penalty shootout]]s are used.</ref> |- |[[1938 FIFA World Cup|١٩٣٨]] |{{flag|France}} |٣٧ / ٢١ | align="center" |16<ref group="s">Austria pulled out after qualifying, leaving the tournament with only 15 teams</ref> | align="center" |18 | colspan="3" align="center" |knockout<ref group="s" name="replay"/> |- | colspan="8" |'''''Tournaments of 1942 and 1946 cancelled due to World War II''''' |- |[[1950 FIFA World Cup|١٩٥٠]] |{{flag|Brazil}} |٣٤ / ١٩ | align="center" |16<ref group="s" name="wd3">India, Scotland and Turkey pulled out after qualifying, leaving the tournament with only 13 teams, and thus, one group had only 3 teams and one group had only 2 teams</ref> | align="center" |22 | align="center" |4 groups of 4 teams<ref group="s" name="wd3"/><ref group="s" name="playoff"/> | colspan="2" align="center" |group of 4 teams{{ھن}}(round 1 group winners) |- |[[1954 FIFA World Cup|١٩٥٤]] |{{flag|Switzerland}} |٤٥ / ٣٣ | align="center" |16 | align="center" |26 | align="center" |4 groups of 4 teams<ref group="s">Each group had two seeded and two unseeded teams; the seeded teams played only unseeded teams and vice versa.</ref><ref group="s" name="playoff">Up to 1958, [[Group tournament ranking system#Tiebreaker criteria|ranking ties in groups]] were to be broken via a [[One-game playoff|playoff]]; this only happened in 1954 and 1958. Since 1962, all ties are broken by [[goal average]] or [[goal difference]].</ref> | colspan="2" rowspan="5" align="center" |knockout of 8 teams{{ھن}}(round 1 group winners and runners-up) |- |[[1958 FIFA World Cup|١٩٥٨]] |{{flag|Sweden}} |٥٥ / ٤٦ | align="center" |16 | align="center" |35 | align="center" |4 groups of 4 teams<ref group="s" name="playoff"/> |- |[[1962 FIFA World Cup|١٩٦٢]] |{{flag|Chile}} |٥٦ / ٤٩ | rowspan="3" align="center" |16 | rowspan="3" align="center" |32 | rowspan="5" align="center" |4 groups of 4 teams |- |[[1966 FIFA World Cup|١٩٦٦]] |{{flag|England}} |٧٤ / ٥١ |- |[[1970 FIFA World Cup|١٩٧٠]] |{{flag|Mexico}} |٧٥ / ٦٨ |- |[[1974 FIFA World Cup|١٩٧٤]] |{{flag|West Germany}} |٩٩ / ٩٠ | rowspan="2" align="center" |16 | rowspan="2" align="center" |38 | rowspan="2" align="center" |2 groups of 4 teams{{ھن}}(round 1 group winners and runners-up) | rowspan="2" align="center" |final{{ھن}}(round 2 group winners)<ref group="s" name="tp">The third-place match was contested by the round 2 group runners-up</ref> |- |[[1978 FIFA World Cup|١٩٧٨]] |{{flag|Argentina}} |١٠٧ / ٩٥ |- |[[1982 FIFA World Cup|١٩٨٢]] |{{flag|Spain}} |١٠٩ / ١٠٣ | align="center" |24 | align="center" |52 | rowspan="4" align="center" |6 groups of 4 teams | align="center" |4 groups of 3 teams{{ھن}}(round 1 group winners and runners-up) | align="center" |knockout of 4 teams{{ھن}}(round 2 group winners) |- |[[1986 FIFA World Cup|١٩٨٦]] |{{flag|Mexico}} |١٢١ / ١١٠ | rowspan="3" align="center" |24 | rowspan="3" align="center" |52 | colspan="2" rowspan="3" align="center" |knockout of 16 teams{{ھن}}(round 1 group winners and runners-up, plus 4 best 3rd-placed teams) |- |[[1990 FIFA World Cup|١٩٩٠]] |{{flag|Italy}} |١١٦ / ١٠٣ |- |[[1994 FIFA World Cup|١٩٩٤]] |{{flag|United States}} |١٤٧ / ١٣٠ |- |[[1998 FIFA World Cup|١٩٩٨]] |{{flag|France}} |١٧٤ / ١٦٨ | rowspan="7" align="center" |32 | rowspan="7" align="center" |64 | rowspan="7" align="center" |8 groups of 4 teams | colspan="2" rowspan="7" align="center" |knockout of 16 teams{{ھن}}(round 1 group winners and runners-up) |- |[[2002 FIFA World Cup|٢٠٠٢]] |{{flag|South Korea}} {{ھن}} {{flag|Japan}} |١٩٩ / ١٩٣ |- |[[2006 FIFA World Cup|٢٠٠٦]] |{{flag|Germany}} |١٩٨ / ١٩٤ |- |[[2010 FIFA World Cup|٢٠١٠]] |{{flag|South Africa}} |٢٠٥ / ٢٠٠ |- |[[2014 FIFA World Cup|٢٠١٤]] |{{flag|Brazil}} |٢٠٤ / ٢٠٣ |- |[[2018 FIFA World Cup|٢٠١٨]] |{{flag|Russia}} |٢١٠ / ٢٠٨ |- |[[2022 FIFA World Cup|٢٠٢٢]] |{{flag|Qatar}} | |- |[[2026 FIFA World Cup|٢٠٢٦]] |{{flag|Canada}} {{ھن}} {{flag|Mexico}} {{ھن}} {{flag|United States}} | | align="center" |''48'' | align="center" |80 | align="center" |16 groups of 3 teams | colspan="2" align="center" |knockout of 32 teams{{ھن}}(round 1 group winners and runners-up) |} == تۆماری پاڵەوانان == * <small>ڕیزبەندی: ١) پاڵەوان بوون ٢) دووەم بوون ٣) سێیەم بوون</small> {| class="wikitable" style="font-size:99%; width: 99%; text-align: right;" |- ! ھەڵبژاردە !! style="background:gold"| پاڵەوان !! style="background:silver"| دووەم بوون !! style="background:#cc9966"| سێیەم بوون !! style="background:#9acdff"| چوارەم بوون |- | style="background:#fff68f;"|بەرازیل | style="background:#fff68f;"|٥ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٨|١٩٥٨]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢|١٩٦٢]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠|١٩٧٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٤|١٩٩٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٢|٢٠٠٢]]) |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٠|١٩٥٠]][[#١|*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٨|١٩٩٨]]) |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٨|١٩٣٨]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٨|١٩٧٨]]) |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤|١٩٧٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٤|٢٠١٤]]*) |- | style="background:#fff68f;"|ئەڵمانیا | style="background:#fff68f;"|٤ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٤|١٩٥٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤|١٩٧٤]][[#١|*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠|١٩٩٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٤|٢٠١٤]]) |٤ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦|١٩٦٦]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٢|١٩٨٢]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٦|١٩٨٦]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٢|٢٠٠٢]]) |٤ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٤|١٩٣٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠|١٩٧٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٦|٢٠٠٦*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٠|٢٠١٠]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٨|١٩٥٨]]) |- | style="background:#fff68f;"|ئیتاڵیا | style="background:#fff68f;"|٤ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٤|١٩٣٤]][[#١|*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٨|١٩٣٨]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٢|١٩٨٢]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٦|٢٠٠٦]]) |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠|١٩٧٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٤|١٩٩٤]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠|١٩٩٠]][[#١|*]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٨|١٩٧٨]]) |- | style="background:#fff68f;"|ئەڕجەنتێن | style="background:#fff68f;"|٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٨|١٩٧٨]][[#١|*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٦|١٩٨٦]]) |٣ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٠|١٩٣٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠|١٩٩٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٤|٢٠١٤]]) |align=center| — |align=center| — |- | style="background:#fff68f;"|ئۆرۆگۆیی | style="background:#fff68f;"|٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٠|١٩٣٠]][[#١|*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٠|١٩٥٠]]) |align=center| — |align=center| — |٣ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٤|١٩٥٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٠|١٩٧٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٠|٢٠١٠]]) |- | style="background:#fff68f;"|فەرەنسا | style="background:#fff68f;"|٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٨|١٩٩٨]][[#١|*]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٨|٢٠١٨]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٦|٢٠٠٦]]) |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٨|١٩٥٨]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٦|١٩٨٦]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٢|١٩٨٢]]) |- | style="background:#fff68f;"|ئینگلتەرە | style="background:#fff68f;"|١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦|١٩٦٦]][[#١|*]]) |align=center| — |align=center| — |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠|١٩٩٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٨|٢٠١٨]]) |- | style="background:#fff68f;"|ئیسپانیا | style="background:#fff68f;"|١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٠|٢٠١٠]]) |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٠|١٩٥٠]]) |- |ھۆڵەندا |align=center| — |٣ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤|١٩٧٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٨|١٩٧٨]]، [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٠|٢٠١٠]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٤|٢٠١٤]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٨|١٩٩٨]]) |- |style=white-space:nowrap|سلۆڤاکیا |align=center| — |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٤|١٩٣٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢|١٩٦٢]]) |align=center| — |align=center| — |- |ھەنگاریا |align=center| — |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٨|١٩٣٨]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٤|١٩٥٤]]) |align=center| — |align=center| — |- |سوید |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٨|١٩٥٨]][[#١|*]]) |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٠|١٩٥٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٤|١٩٩٤]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٨|١٩٣٨]]) |- |کرواتیا |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٨|٢٠١٨]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٨|١٩٩٨]]) |align=center| — |- |پۆڵەندا |align=center| — |align=center| — |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٤|١٩٧٤]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٢|١٩٨٢]]) |align=center| — |- |نەمسا |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٤|١٩٥٤]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٤|١٩٣٤]]) |- |پورتوگاڵ |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦|١٩٦٦]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٦|٢٠٠٦]]) |- |بەلجیکا |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٨|٢٠١٨]]) |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٨٦|١٩٨٦]]) |- |ئەمریکا |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٠|١٩٣٠]]) |align=center| — |- |چیلی |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢|١٩٦٢]][[#١|*]]) |align=center| — |- |تورکیا |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٢|٢٠٠٢]]) |align=center| — |- |یوگسگلافیا |align=center| — |align=center| — |align=center| — |٢ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٣٠|١٩٣٠]]، [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٢|١٩٦٢]]) |- |یەکێتی سۆڤیات |align=center| — |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٦٦|١٩٦٦]]) |- |پولگارییە |align=center| — |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٤|١٩٩٤]]) |- |کۆریای باشوور |align=center| — |align=center| — |align=center| — |١ ([[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٠٢|٢٠٠٢]][[#١|*]]) |} == پێرستی ولاتانی خانەخوێ == پێرێستی ئەو وڵاتانەی داواکاریان پێشکەش کردووە بۆ میوانداریکردنی پاڵەوانییەتی جامی جیھانی فیفا {| class="wikitable sortable" |- ! وڵات ! داواکردن ! سال ! وەرگرتنی ماف |- | {{flagu|ئەڵمانیا}} | style="text-align:center;" rowspan= "1"| ٨ | 1938, ''1962'',{{efn|name="FRG"}} 1966,{{efn|name="FRG"}} '''1974''',{{efn|name="FRG"}} ''1982'',{{efn|name="FRG"}} ''1990'',{{efn|name="FRG"}} ''١٩٩٨'', '''٢٠٠٦''' | style="text-align:center"| ٢ |- | {{flagu|ئەرژەنتین}} | style="text-align:center;" rowspan="6"| ٥ | ١٩٣٨, ١٩٦٢, ١٩٧٠, '''١٩٧٨''', ''٢٠١٤'' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|ئینگلتەرا}} | '''١٩٦٦''', ''١٩٩٠'', ''١٩٩٨'', ٢٠٠٦, ٢٠١٨ | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|ئیتالیا}} | ''١٩٣٠'', '''١٩٣٤''', ''١٩٧٤'', ''١٩٨٢'', '''١٩٩٠''' | style="text-align:center"| ٢ |- | {{flagu|مەکسیک}} | '''1970''', ''1978'', '''1986''',{{efn|name="host1986"}} 2002, '''2026'''{{efn|name="CAN-MEX-USA 2026"}} | style="text-align:center"| ٣ |- | {{flagu|مەغریب}} | ١٩٩٤, ١٩٩٨, ٢٠٠٦, ٢٠١٠, ٢٠٢٦ | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|ئیسپانیا}} | ''1930'', ''1966'', ''1974'', '''1982''', 2018{{efn|name="POR-ESP 2018"}} | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|بەڕازیل}} | style="text-align:center;" rowspan="3"| ٤ | '''١٩٥٠''', ١٩٩٤, ''٢٠٠٦'', '''٢٠١٤''' | style="text-align:center"| ٢ |- | {{flagu|Colombia}} | ''1970'', ''1978'', '''''1986''''',{{efn|name="host1986"}} ''٢٠١٤'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|United States}} | 1986, '''1994''', 2022, '''2026'''{{efn|name="CAN-MEX-USA 2026"}} | style="text-align:center"| ٢ |- | {{flagu|France}} | style="text-align:center;" rowspan="4"| ٣ | '''١٩٣٨''', ''١٩٩٠'', '''١٩٩٨''' | style="text-align:center"| ٢ |- | {{flagu|ژاپۆن}} | ''1970'', '''2002''',{{efn|name="JPN-KOR 2002"}} ٢٠٢٢ | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Netherlands}} | ''1930'', ''1974'', 2018{{efn|name="BEL-NED 2018"}} | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Sweden}} | ''١٩٣٠'', ''١٩٣٤'', '''١٩٥٨''' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Australia}} | style="text-align:center;" rowspan="7"| ٢ | ''١٩٧٠'', ٢٠٢٢ | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Canada}} | 1986, '''2026'''{{efn|name="CAN-MEX-USA 2026"}} | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Chile}} | '''١٩٦٢''', ''١٩٩٤'' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Russia}} | 1990,{{efn|name="URS"}} '''٢٠١٨''' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|South Africa}} | ٢٠٠٦, '''٢٠١٠''' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|South Korea}} | '''2002''',{{efn|name="JPN-KOR 2002"}} ٢٠٢٢ | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Switzerland}} | '''١٩٥٤''', ''١٩٩٨'' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Austria}} | style="text-align:center;" rowspan="15"| ١ | ''١٩٩٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Belgium}} | 2018{{efn|name="BEL-NED 2018"}} | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Egypt}} | ٢٠١٠ | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Greece}} | ''١٩٩٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Hungary}} | ''١٩٣٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Iran}} | ''١٩٩٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Libya}} | ''2010''{{efn|name="LBY-TUN 2010"}} | style="text-align:center"| ٠ |- |{{flagu|Nigeria}} | ''٢٠١٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- |{{flagu|Peru}} | ''١٩٧٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Portugal}} | 2018{{efn|name="POR-ESP 2018"}} | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Qatar}} | '''٢٠٢٢''' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Soviet Union}} | ''١٩٩٠'' | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Tunisia}} | ''2010''{{efn|name="LBY-TUN 2010"}} | style="text-align:center"| ٠ |- | {{flagu|Uruguay}} | '''١٩٣٠''' | style="text-align:center"| ١ |- | {{flagu|Yugoslavia}} | ''١٩٩٠'' | style="text-align:center"| ٠ |} {{notelist|refs= {{efn|name="FRG"|Bid by West Germany.}} {{efn|name="URS"|Bid by the [[Soviet Union]].}} {{efn|name="host1986"|Colombia was originally chosen to host the 1986 World Cup, but withdrew from hosting for economic concerns. After a second bidding, Mexico was selected as the replacement host.}} {{efn|name="JPN-KOR 2002"|Joint bid by Japan and South Korea.}} {{efn|name="BEL-NED 2018"|Joint bid by Belgium and the Netherlands.}} {{efn|name="POR-ESP 2018"|Joint bid by Spain and Portugal.}} {{efn|name="LBY-TUN 2010"|Joint bid by Libya and Tunisia.}} {{efn|name="CAN-MEX-USA 2026"|Joint bid by Canada, Mexico and the United States.}} }} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} <references group="s"/> }} {{تووڵی دەروازە|مێژوو|وەرزش|تۆپی پێ}} {{Uncategorized|date=ئەیلوول ٢٠٢١}} 0gmqtdotwanqhypc031cdsjzsu99a8h 2 190531 969701 933036 2022-08-11T02:12:45Z Sakura emad 42467 ڤیدیۆ+ wikitext text/x-wiki <!---------------------------------------------------- سەرپەڕە--------------------------------------------------------------------------> <!-------------------------- نیشانەکان --------------------> {{HotCat topicon}}{{بەکارھێنەر:Sakura emad/WikiLove}}{{نیشانی توینکڵ}}{{نیشانی مێتا}}{{بەکارھێنەر:سب/توێنکڵ دژە خراپەکاری}}{{SWViewer topicon}}{{بەکارھێنەر:سب/نیشانی بەڕێوەبەر ویکیپیدیا-تان}} <!-- کۆتایی --> {{User unhappy}} {{User:Sakura emad/ML}}<br> {{بەکارھێنەر:Sakura emad/M}} <br> <!-- دا-بۆکس --> {{Userbox|id=[[Image:Face-angel.svg|43px]]|info=ساکورا ئەیەوێت کاری ڕاست ئەنجام بدات ئەگەر ھەڵەیەکی کرد '''[[لێدوانی_بەکارھێنەر:Sakura_emad|تکایە ئاگاداری بکەوە]]'''.}} <!-- کۆتایی --> <!-- زانیاریدانەکان --> {{زانیاریدانی بەکارھێنەری ویکیپیدیا |ڕەنگی سەر= |بلۆگ= |گەڕێنەرەوە= |واژوو= |مافەکان= |ژمارەی دەستکارییەکان= |پشکنەری بەکارھێنەر= |دەستکاریکەری پاڵوێنە= |دەستکاریکەری داڕێژە= |بەسەرداچوونەکەر= |ژێرپەڕەکان= |بەسەرداچوونەکەری پەڕەی نوێ= |پاسدەری خۆگەڕ= |دروستکەری ھەژمار= |پەسەندکراو= |خۆبەخۆ پەسەندکراو= |یەکەم دەستکاری= |ڕێکەوتی بەشداربوون= |پۆلەکان= |ڕەنگ=#F19CBB |زمانەکان= |جێندەر=مێ |ناو= |کاتی ئێستا= |قەبارەی وێنە= |ژێرنووسی وێنە=بەخێرھاتیت بۆ پەڕەکەم |وێنە=HappyGirlXzit.png |ستاتەس= |سەرنووس={{پەمەیی|🌸 Sakura 🌸}} |ڕەنگی فۆنتی سەر= |ڕەنگی فۆنت=black |کاتی ناوچەیی= |نەتەوە= |سندووقەکانی بەکارھێنەر={{بەکارھێنەر پشیلە}}{{بەکارھێنەر:سب/بەکارھێنەری کچ چوار }}{{بەکارھێنەر:سب/فێمینیزم}}{{بەکارھێنەر ویکیپڕۆژەی ژنان لەناو سوور}}{{بەکارھێنەر:سب/زیاتر فێربیت }}{{بەکارھێنەر:سب/ویکیپڕۆژەی ژنان لەناو سوور یەک}}{{بەکارھێنەر:سب/یەکسانیی ڕەگەزی}}{{بەکارھێنەر:سب/بەکارھێنەری لۆژیکی }}{{بەکارھێنەر:سب/قوتابی}}{{بەکارھێنەر:سب/بەکارھێنانەوە}}{{ویکیپیدیا:ویکیپڕۆژەی ئەنیمێ و مانگا/سندووقی بەکارھێنەر/بەکارھێنەر ئەنیمێ}}{{بەکارھێنەر:سب/ژلس|10}}{{بەکارھێنەر:سب/ئاڵوودەی ویکیپیدیا}}{{داڕێژە:بەکارھێنەری ئافرەتانی نوێ }}{{بەکارھێنەر توینکڵ}}{{بەکارھێنەر حەوتەی ویکی}}{{بەکارھێنەر ویکیپرۆژەی مۆسیقا}}{{بەکارھێنەر:سب/ژمارەی دەستکاری}} {{بەکارھێنەر:سب/داڕێژە درووستکراوەکان|600+}}{{بەکارھێنەر:سب/بەکارھێنەر-دژی خراپکاری کیوت}}{{بەکارھێنەر:سب/بەکارھێنەری مرۆڤناس}}<!--here-->|حەزەکان=کاریگەرە بە ([[:en:User:Encyclopædius|Encyclopædius]] وتارەکانی)، ([[:en:User:TheresNoTime|TheresNoTime:]] بەڕێوەبردن و شێوازی), ([[:simple:User:Ferien|Ferien]] مامەڵە و ئەتەکێتی بەڕێوەبردن)، ([[:en:User:Oshwah|Oshwah]] بێ فیز، نەرم، خانەدان، بەڕێوەبەر)}} <!-- کۆتایی --> <!-- وتووێژم لەگەڵ بکە--> {| cellspacing="0" style="{{{style|background: #fff;}}}" | style="font-size: 10pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black;" |ئاسوودە بە لە گفتوگۆکردن لەگەل ئەم بەکارھێنەرە لە [[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|پەڕەی وتوێژ]] | style="width: 45px; height: 45px; background: #ceffda; text-align: center;" |'''[[File:Triple_cherry_blossom.svg|link=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Triple_cherry_blossom.svg|45x45پیکسڵ]]''' |} <!-- کۆتایی --> <!-- وتە --> <br><br> {{وتەی ڕازێندراوە|نووسەر=Shanon L. Alder|text=Sensitive people are the most genuine and honest people you will ever meet. There is nothing they won’t tell you about themselves if they trust your kindness. However, the moment you betray them, reject them or devalue them, they will end the friendship. They live with guilt and constant pain over unresolved situations and misunderstandings. They are tortured souls that are not able to live with hatred or being hated. This type of person needs the most love anyone can give them because their soul has been constantly bruised by others. However, despite the tragedy of what they have to go through in life, they remain the most compassionate people worth knowing and the ones that often become activists for the broken-hearted, forgotten and the misunderstood. They are angels with broken wings that only fly when loved.}} <!-- کۆتایی --> <!--- ویکیپیدیا چییە؟--> [[File:The Impact Of Wikipedia.webm|thumbtime=3:52|center|800px|The Impact of Wikipedia]] <!-- کۆتایی --> '''یارمەتی''': پێویستت بە بارکردنی پەڕگەی نائازاد ھەیە؟ > [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە|سەیری ئێرە بکە]]. ==== [[بەکارھێنەر:Sakura emad/خۆڵەپەتانێ#Test|Test?]], [[بەکارھێنەر:Sakura emad/archived/Pictures|وێنەکانم]] ==== {{multiple image|align=right|image1=Wang Mian, Plum Blossoms in Early Spring.jpg|width1={{#expr: (490 * 188 / 550) round 0}}|alt1=|caption1=|image2=Wang Mian, Blossoming Plum.jpg|width2={{#expr: (490 * 252 / 689) round 0}}|alt2=|caption2=|footer=''Plum Blossoms in Early Spring'' and ''Blossoming plum'' by Wang Mian.}} <!-- بانگھێشتە دەرەکییەکان --> [[en:User:Sakura_emad]] [[simple:user:Sakura emad]] <!-- کۆتایی --> riyeqs4fj86zmtse0da4xajo3yrtefl 0 199011 969542 957320 2022-08-10T15:32:15Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki ئەم مردووانەی خوارەوە کەسە بەناوبانگەکانە کە لە ٢٠٢٢دا مردوون. نموونەی تۆمارکردنی ڕاپۆرتی زانیارییەکان وەک ئەم زنجیرەیەی خوارەوەیە: * ناو، تەمەن، وڵاتی ھاونیشتیمانی (لە لەدایکبوون)، بەدوایدا [[نەتەوە]] (ئەگەر بەسوودبێت)، ئەو بابەتەی کە پێی ناسرابوو، ھۆکاری مردن (ئەگەر زاندرا)، و سەرچاوە. {{TOC left}} <!-- تکایە بەشە نوێیەکان ببە خوار ئێرەوە --> == ئاب == * [[ڕێزان جاوید]]، ؟، چالاکی سیاسیی کورد، ئەندامی مەجلیسی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] و ھاوسەرۆکی پێشووی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار)، تیرۆر بەدەستی حکۆمەتی تورکیا.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref><ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == تەممووز == === ١٠ === * [[عەلی قازی]]، ٨٩، چالاکی سیاسیی کورد، سەرۆکی پێشووی [[پارتی ئازادیی کوردستان]] و کوڕی [[قازی محەممەد]].<ref>https://www.kurdistan24.net/kmr/story/59249-Elî-Qazî-koça-dawiyê-kir</ref> == حوزەیران == === ٢٠ی حوزەیران === * [[محەممەد ئەحمەد ئەربیلی]]، ٨٩، مەقامبێژ و گۆرانیبێژی کورد، لەکارکەوتنی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=محه‌ممه‌د ئه‌ربیلی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/200620225|url-status=live|access-date=2022-06-20|website=www.rudaw.net}}</ref> === ٦ === * [[عەزیز گەردی]]، ٧٥، نووسەر و وەرگێڕی کورد، سستبوونی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=د. عەزیز گەردی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/060620221|url-status=live|access-date=2022-06-06|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئایار == === ١٣ === * [[خەلیفە بن زاید]]، ٧٣، سیاسەتوان و [[سەرۆکی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|سەرۆکی ئیمارات]].<ref>[https://www.khaleejtimes.com/uae/uae-president-sheikh-khalifa-bin-zayed-passes-away UAE President Sheikh Khalifa bin Zayed passes away]</ref> === ١١ === * [[شیرین ئەبووعاقلە]]، ٥١، ڕۆژنامەنووس و پەیامنێری فەلەستینی، تەقەکردن.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/05/11/middleeast/al-jazeera-journalist-killed-intl-hnk/index.html Al Jazeera journalist Shireen Abu Akleh shot and killed in West Bank]</ref> == نیسان == === ١٧ === * [[قادر سەیاحی]]، ٨١، ھونەرمەندی ئاوازدانەر، گۆرانیبێژ و مۆسیقاژەنی کورد، [[جەڵدەی دڵ]].<ref>{{Cite web|date=2022-04-18|title=هونەرمەند و ئاوازدانەری بەنێوبانگی کورد قادری سەیاحی مەھابادیی کۆچی دواییکرد|url=https://kurdish.sahartv.ir/news/فەرهەنگی_هونەری_وەرزشی-i407170|access-date=2022-05-15|website=SAHAR KURDISH (Sorani)}}</ref> === ٧ === * [[ھاوتا ئەسعەد]]، ٦١، ھونەرمەند، گۆرانیبێژ و حەیرانبێژی کورد، [[شێرپەنجە]].<ref>{{Cite web|title=هاوتا ئەسعەد لە تەمەنی 61 ساڵی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/070420222|url-status=live|access-date=2022-04-07|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئازار == == شوبات == == کانوونی دووەم == === ٢٥ === * [[پەرتەو کرماشانی]]، ٩٠، شاعیری کوردی کرماشان، بەساڵاچوویی.<ref name="ئیسنا ١">[https://www.isna.ir/news/1400110503189/ ھەواڵدەریی خویندکارانی ئێران (ئیسنا): ''پەرتەوی کرماشانی کۆچی دوایی کرد''، نووسراو لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢.</ref> === ٣ === * [[ڤیکتۆر سانیڤ]] ٧٦، یاریزانی [[گۆڕەپان و مەیدان]] لە یاری بازدانی سێ ھەنگاوی، پاڵەوانی ئۆڵمپیک (١٩٦٨، ١٩٧٢، ١٩٧٦).<ref>{{Cite web|last=OlympicTalk|date=2022-01-03|title=Viktor Saneyev, three-time Olympic triple jump champion, dies at 76|url=https://olympics.nbcsports.com/2022/01/03/viktor-saneyev-dies-triple-jump/|access-date=2022-01-03|website=OlympicTalk {{!}} NBC Sports|language=en-US}}</ref> * [[مۆرۆدخای بن بۆرات]]، ٩٨، سیاسەتوانی ئیسرائیلی، [[کنێسێت]] (١٩٦٥–١٩٨٤).<ref>{{Cite web|last=Anonym|title=Former Minister Mordechai Ben Porat dies at 98 {{!}} Israel today|url=https://newsrnd.com/news/2022-01-03-former-minister-mordechai-ben-porat-dies-at-98-%7C-israel-today.BkDZPDlnt.html|access-date=2022-01-03|website=newsrnd.com|language=en}}</ref> === ٢ === * [[چارلس جۆنجۆ]]، ١٠١، یاساناسی کینیایی، پارێزەری گشتی (١٩٦٣–١٩٧٣) و وەزیری داد (١٩٧٨–١٩٨٢)، [[سیەسۆ]].<ref>{{Cite web|last=Okoth|first=Brian|title=Former Attorney-General Charles Njonjo is dead|url=https://www.standardmedia.co.ke/amp/national/article/2001433264/former-attorney-general-charles-njonjo-is-dead|access-date=2022-01-02|website=The Standard|language=en-us}}</ref> === ١ === * [[ڕۆبن لیمی]]، ٨٧، قەشەی کاسۆلیکی ڕۆمانی نیووزلەندا، قەشەی ڕارۆتۆنگا (١٩٨٤–١٩٩٦).<ref>{{Cite web|title=Bishop Robin Walsh Leamy [Catholic-Hierarchy]|url=http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bleamy.html|access-date=2022-01-01|website=www.catholic-hierarchy.org}}</ref> * [[دان ڕیڤز]]، ٧٧، یاریزانی تۆپی پێی ئەمریکی (دالاس کاوبۆیس) و ڕاھێنەر (دێنڤەر برۆنکۆس، ئەتلانتا فالکۆنز)، پاڵەوانی سوپەر بۆڵ (١٩٧٢).<ref>{{Cite web|date=2022-01-01|title=Legendary NFL Head Coach Passed Away Saturday Morning|url=https://thespun.com/nfl/afc-west/denver-broncos/legendary-nfl-coach-passed-away-saturday-morning-dan-reeves|access-date=2022-01-01|website=The Spun|language=en-US}}</ref> * [[بریان ئۆگستین]]، ٦٧، نووسەر و سەرنووسەری کۆمیکی ئەمریکی<ref>[https://www.gamesradar.com/brian-augustyn-longtime-dc-editor-and-batman-gotham-by-gaslight-writer-dies/ Brian Augustyn, longtime DC editor and Batman - Gotham by Gaslight writer dies]</ref> * [[پاوۆلۆ گرازیۆسی]]، ٨٢، ئەکتەری ئیتاڵی، بەھۆی [[کۆڤید-١٩]]<ref>[https://www.repubblica.it/spettacoli/cinema/2022/02/01/news/e_morto_paolo_graziosi_l_ultimo_ruolo_in_tre_piani_di_moretti-335995639/ È morto Paolo Graziosi, l'ultimo ruolo in 'Tre piani' di Moretti] {{in lang|it}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons category|2022 deaths}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|مەرگ}} [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢|*]] hbymkefoqd7xa0ga0pgph9fd0e916di 969543 969542 2022-08-10T15:32:41Z Paraw 11486 /* حوزەیران */ wikitext text/x-wiki ئەم مردووانەی خوارەوە کەسە بەناوبانگەکانە کە لە ٢٠٢٢دا مردوون. نموونەی تۆمارکردنی ڕاپۆرتی زانیارییەکان وەک ئەم زنجیرەیەی خوارەوەیە: * ناو، تەمەن، وڵاتی ھاونیشتیمانی (لە لەدایکبوون)، بەدوایدا [[نەتەوە]] (ئەگەر بەسوودبێت)، ئەو بابەتەی کە پێی ناسرابوو، ھۆکاری مردن (ئەگەر زاندرا)، و سەرچاوە. {{TOC left}} <!-- تکایە بەشە نوێیەکان ببە خوار ئێرەوە --> == ئاب == * [[ڕێزان جاوید]]، ؟، چالاکی سیاسیی کورد، ئەندامی مەجلیسی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] و ھاوسەرۆکی پێشووی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار)، تیرۆر بەدەستی حکۆمەتی تورکیا.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref><ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == تەممووز == === ١٠ === * [[عەلی قازی]]، ٨٩، چالاکی سیاسیی کورد، سەرۆکی پێشووی [[پارتی ئازادیی کوردستان]] و کوڕی [[قازی محەممەد]].<ref>https://www.kurdistan24.net/kmr/story/59249-Elî-Qazî-koça-dawiyê-kir</ref> == حوزەیران == === ٢٠ === * [[محەممەد ئەحمەد ئەربیلی]]، ٨٩، مەقامبێژ و گۆرانیبێژی کورد، لەکارکەوتنی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=محه‌ممه‌د ئه‌ربیلی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/200620225|url-status=live|access-date=2022-06-20|website=www.rudaw.net}}</ref> === ٦ === * [[عەزیز گەردی]]، ٧٥، نووسەر و وەرگێڕی کورد، سستبوونی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=د. عەزیز گەردی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/060620221|url-status=live|access-date=2022-06-06|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئایار == === ١٣ === * [[خەلیفە بن زاید]]، ٧٣، سیاسەتوان و [[سەرۆکی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|سەرۆکی ئیمارات]].<ref>[https://www.khaleejtimes.com/uae/uae-president-sheikh-khalifa-bin-zayed-passes-away UAE President Sheikh Khalifa bin Zayed passes away]</ref> === ١١ === * [[شیرین ئەبووعاقلە]]، ٥١، ڕۆژنامەنووس و پەیامنێری فەلەستینی، تەقەکردن.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/05/11/middleeast/al-jazeera-journalist-killed-intl-hnk/index.html Al Jazeera journalist Shireen Abu Akleh shot and killed in West Bank]</ref> == نیسان == === ١٧ === * [[قادر سەیاحی]]، ٨١، ھونەرمەندی ئاوازدانەر، گۆرانیبێژ و مۆسیقاژەنی کورد، [[جەڵدەی دڵ]].<ref>{{Cite web|date=2022-04-18|title=هونەرمەند و ئاوازدانەری بەنێوبانگی کورد قادری سەیاحی مەھابادیی کۆچی دواییکرد|url=https://kurdish.sahartv.ir/news/فەرهەنگی_هونەری_وەرزشی-i407170|access-date=2022-05-15|website=SAHAR KURDISH (Sorani)}}</ref> === ٧ === * [[ھاوتا ئەسعەد]]، ٦١، ھونەرمەند، گۆرانیبێژ و حەیرانبێژی کورد، [[شێرپەنجە]].<ref>{{Cite web|title=هاوتا ئەسعەد لە تەمەنی 61 ساڵی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/070420222|url-status=live|access-date=2022-04-07|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئازار == == شوبات == == کانوونی دووەم == === ٢٥ === * [[پەرتەو کرماشانی]]، ٩٠، شاعیری کوردی کرماشان، بەساڵاچوویی.<ref name="ئیسنا ١">[https://www.isna.ir/news/1400110503189/ ھەواڵدەریی خویندکارانی ئێران (ئیسنا): ''پەرتەوی کرماشانی کۆچی دوایی کرد''، نووسراو لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢.</ref> === ٣ === * [[ڤیکتۆر سانیڤ]] ٧٦، یاریزانی [[گۆڕەپان و مەیدان]] لە یاری بازدانی سێ ھەنگاوی، پاڵەوانی ئۆڵمپیک (١٩٦٨، ١٩٧٢، ١٩٧٦).<ref>{{Cite web|last=OlympicTalk|date=2022-01-03|title=Viktor Saneyev, three-time Olympic triple jump champion, dies at 76|url=https://olympics.nbcsports.com/2022/01/03/viktor-saneyev-dies-triple-jump/|access-date=2022-01-03|website=OlympicTalk {{!}} NBC Sports|language=en-US}}</ref> * [[مۆرۆدخای بن بۆرات]]، ٩٨، سیاسەتوانی ئیسرائیلی، [[کنێسێت]] (١٩٦٥–١٩٨٤).<ref>{{Cite web|last=Anonym|title=Former Minister Mordechai Ben Porat dies at 98 {{!}} Israel today|url=https://newsrnd.com/news/2022-01-03-former-minister-mordechai-ben-porat-dies-at-98-%7C-israel-today.BkDZPDlnt.html|access-date=2022-01-03|website=newsrnd.com|language=en}}</ref> === ٢ === * [[چارلس جۆنجۆ]]، ١٠١، یاساناسی کینیایی، پارێزەری گشتی (١٩٦٣–١٩٧٣) و وەزیری داد (١٩٧٨–١٩٨٢)، [[سیەسۆ]].<ref>{{Cite web|last=Okoth|first=Brian|title=Former Attorney-General Charles Njonjo is dead|url=https://www.standardmedia.co.ke/amp/national/article/2001433264/former-attorney-general-charles-njonjo-is-dead|access-date=2022-01-02|website=The Standard|language=en-us}}</ref> === ١ === * [[ڕۆبن لیمی]]، ٨٧، قەشەی کاسۆلیکی ڕۆمانی نیووزلەندا، قەشەی ڕارۆتۆنگا (١٩٨٤–١٩٩٦).<ref>{{Cite web|title=Bishop Robin Walsh Leamy [Catholic-Hierarchy]|url=http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bleamy.html|access-date=2022-01-01|website=www.catholic-hierarchy.org}}</ref> * [[دان ڕیڤز]]، ٧٧، یاریزانی تۆپی پێی ئەمریکی (دالاس کاوبۆیس) و ڕاھێنەر (دێنڤەر برۆنکۆس، ئەتلانتا فالکۆنز)، پاڵەوانی سوپەر بۆڵ (١٩٧٢).<ref>{{Cite web|date=2022-01-01|title=Legendary NFL Head Coach Passed Away Saturday Morning|url=https://thespun.com/nfl/afc-west/denver-broncos/legendary-nfl-coach-passed-away-saturday-morning-dan-reeves|access-date=2022-01-01|website=The Spun|language=en-US}}</ref> * [[بریان ئۆگستین]]، ٦٧، نووسەر و سەرنووسەری کۆمیکی ئەمریکی<ref>[https://www.gamesradar.com/brian-augustyn-longtime-dc-editor-and-batman-gotham-by-gaslight-writer-dies/ Brian Augustyn, longtime DC editor and Batman - Gotham by Gaslight writer dies]</ref> * [[پاوۆلۆ گرازیۆسی]]، ٨٢، ئەکتەری ئیتاڵی، بەھۆی [[کۆڤید-١٩]]<ref>[https://www.repubblica.it/spettacoli/cinema/2022/02/01/news/e_morto_paolo_graziosi_l_ultimo_ruolo_in_tre_piani_di_moretti-335995639/ È morto Paolo Graziosi, l'ultimo ruolo in 'Tre piani' di Moretti] {{in lang|it}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons category|2022 deaths}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|مەرگ}} [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢|*]] scdutiptdncya7o74hophoog2aduso0 969571 969543 2022-08-10T18:40:00Z Ahrir 41791 wikitext text/x-wiki ئەم مردووانەی خوارەوە کەسە بەناوبانگەکانە کە لە ٢٠٢٢دا مردوون. نموونەی تۆمارکردنی ڕاپۆرتی زانیارییەکان وەک ئەم زنجیرەیەی خوارەوەیە: * ناو، تەمەن، وڵاتی ھاونیشتیمانی (لە لەدایکبوون)، بەدوایدا [[نەتەوە]] (ئەگەر بەسوودبێت)، ئەو بابەتەی کە پێی ناسرابوو، ھۆکاری مردن (ئەگەر زاندرا)، و سەرچاوە. {{TOC left}} <!-- تکایە بەشە نوێیەکان ببە خوار ئێرەوە --> == ئاب == * [[ڕێزان جاوید]]، ؟، چالاکی سیاسیی کورد، ئەندامی مەجلیسی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] و ھاوسەرۆکی پێشووی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار)، تیرۆر بەدەستی حکوومەتی تورکیا.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref><ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == تەممووز == === ١٠ === * [[عەلی قازی]]، ٨٩، چالاکی سیاسیی کورد، سەرۆکی پێشووی [[پارتی ئازادیی کوردستان]] و کوڕی [[قازی محەممەد]].<ref>https://www.kurdistan24.net/kmr/story/59249-Elî-Qazî-koça-dawiyê-kir</ref> == حوزەیران == === ٢٠ === * [[محەممەد ئەحمەد ئەربیلی]]، ٨٩، مەقامبێژ و گۆرانیبێژی کورد، لەکارکەوتنی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=محه‌ممه‌د ئه‌ربیلی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/200620225|url-status=live|access-date=2022-06-20|website=www.rudaw.net}}</ref> === ٦ === * [[عەزیز گەردی]]، ٧٥، نووسەر و وەرگێڕی کورد، سستبوونی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=د. عەزیز گەردی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/060620221|url-status=live|access-date=2022-06-06|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئایار == === ١٣ === * [[خەلیفە بن زاید]]، ٧٣، سیاسەتوان و [[سەرۆکی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|سەرۆکی ئیمارات]].<ref>[https://www.khaleejtimes.com/uae/uae-president-sheikh-khalifa-bin-zayed-passes-away UAE President Sheikh Khalifa bin Zayed passes away]</ref> === ١١ === * [[شیرین ئەبووعاقلە]]، ٥١، ڕۆژنامەنووس و پەیامنێری فەلەستینی، تەقەکردن.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/05/11/middleeast/al-jazeera-journalist-killed-intl-hnk/index.html Al Jazeera journalist Shireen Abu Akleh shot and killed in West Bank]</ref> == نیسان == === ١٧ === * [[قادر سەیاحی]]، ٨١، ھونەرمەندی ئاوازدانەر، گۆرانیبێژ و مۆسیقاژەنی کورد، [[جەڵدەی دڵ]].<ref>{{Cite web|date=2022-04-18|title=هونەرمەند و ئاوازدانەری بەنێوبانگی کورد قادری سەیاحی مەھابادیی کۆچی دواییکرد|url=https://kurdish.sahartv.ir/news/فەرهەنگی_هونەری_وەرزشی-i407170|access-date=2022-05-15|website=SAHAR KURDISH (Sorani)}}</ref> === ٧ === * [[ھاوتا ئەسعەد]]، ٦١، ھونەرمەند، گۆرانیبێژ و حەیرانبێژی کورد، [[شێرپەنجە]].<ref>{{Cite web|title=هاوتا ئەسعەد لە تەمەنی 61 ساڵی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/070420222|url-status=live|access-date=2022-04-07|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئازار == == شوبات == == کانوونی دووەم == === ٢٥ === * [[پەرتەو کرماشانی]]، ٩٠، شاعیری کوردی کرماشان، بەساڵاچوویی.<ref name="ئیسنا ١">[https://www.isna.ir/news/1400110503189/ ھەواڵدەریی خویندکارانی ئێران (ئیسنا): ''پەرتەوی کرماشانی کۆچی دوایی کرد''، نووسراو لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢.</ref> === ٣ === * [[ڤیکتۆر سانیڤ]] ٧٦، یاریزانی [[گۆڕەپان و مەیدان]] لە یاری بازدانی سێ ھەنگاوی، پاڵەوانی ئۆڵمپیک (١٩٦٨، ١٩٧٢، ١٩٧٦).<ref>{{Cite web|last=OlympicTalk|date=2022-01-03|title=Viktor Saneyev, three-time Olympic triple jump champion, dies at 76|url=https://olympics.nbcsports.com/2022/01/03/viktor-saneyev-dies-triple-jump/|access-date=2022-01-03|website=OlympicTalk {{!}} NBC Sports|language=en-US}}</ref> * [[مۆرۆدخای بن بۆرات]]، ٩٨، سیاسەتوانی ئیسرائیلی، [[کنێسێت]] (١٩٦٥–١٩٨٤).<ref>{{Cite web|last=Anonym|title=Former Minister Mordechai Ben Porat dies at 98 {{!}} Israel today|url=https://newsrnd.com/news/2022-01-03-former-minister-mordechai-ben-porat-dies-at-98-%7C-israel-today.BkDZPDlnt.html|access-date=2022-01-03|website=newsrnd.com|language=en}}</ref> === ٢ === * [[چارلس جۆنجۆ]]، ١٠١، یاساناسی کینیایی، پارێزەری گشتی (١٩٦٣–١٩٧٣) و وەزیری داد (١٩٧٨–١٩٨٢)، [[سیەسۆ]].<ref>{{Cite web|last=Okoth|first=Brian|title=Former Attorney-General Charles Njonjo is dead|url=https://www.standardmedia.co.ke/amp/national/article/2001433264/former-attorney-general-charles-njonjo-is-dead|access-date=2022-01-02|website=The Standard|language=en-us}}</ref> === ١ === * [[ڕۆبن لیمی]]، ٨٧، قەشەی کاسۆلیکی ڕۆمانی نیووزلەندا، قەشەی ڕارۆتۆنگا (١٩٨٤–١٩٩٦).<ref>{{Cite web|title=Bishop Robin Walsh Leamy [Catholic-Hierarchy]|url=http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bleamy.html|access-date=2022-01-01|website=www.catholic-hierarchy.org}}</ref> * [[دان ڕیڤز]]، ٧٧، یاریزانی تۆپی پێی ئەمریکی (دالاس کاوبۆیس) و ڕاھێنەر (دێنڤەر برۆنکۆس، ئەتلانتا فالکۆنز)، پاڵەوانی سوپەر بۆڵ (١٩٧٢).<ref>{{Cite web|date=2022-01-01|title=Legendary NFL Head Coach Passed Away Saturday Morning|url=https://thespun.com/nfl/afc-west/denver-broncos/legendary-nfl-coach-passed-away-saturday-morning-dan-reeves|access-date=2022-01-01|website=The Spun|language=en-US}}</ref> * [[بریان ئۆگستین]]، ٦٧، نووسەر و سەرنووسەری کۆمیکی ئەمریکی<ref>[https://www.gamesradar.com/brian-augustyn-longtime-dc-editor-and-batman-gotham-by-gaslight-writer-dies/ Brian Augustyn, longtime DC editor and Batman - Gotham by Gaslight writer dies]</ref> * [[پاوۆلۆ گرازیۆسی]]، ٨٢، ئەکتەری ئیتاڵی، بەھۆی [[کۆڤید-١٩]]<ref>[https://www.repubblica.it/spettacoli/cinema/2022/02/01/news/e_morto_paolo_graziosi_l_ultimo_ruolo_in_tre_piani_di_moretti-335995639/ È morto Paolo Graziosi, l'ultimo ruolo in 'Tre piani' di Moretti] {{in lang|it}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons category|2022 deaths}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|مەرگ}} [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢|*]] kvx8or3z35tyygx1j9mz1cf48tkj3ld 969572 969571 2022-08-10T18:40:25Z Ahrir 41791 wikitext text/x-wiki ئەم مردووانەی خوارەوە کەسە بەناوبانگەکانە کە لە ٢٠٢٢دا مردوون. نموونەی تۆمارکردنی ڕاپۆرتی زانیارییەکان وەک ئەم زنجیرەیەی خوارەوەیە: * ناو، تەمەن، وڵاتی ھاونیشتیمانی (لە لەدایکبوون)، بەدوایدا [[نەتەوە]] (ئەگەر بەسوودبێت)، ئەو بابەتەی کە پێی ناسرابوو، ھۆکاری مردن (ئەگەر زاندرا)، و سەرچاوە. {{TOC left}} <!-- تکایە بەشە نوێیەکان ببە خوار ئێرەوە --> == ئاب == === ٦ === * [[ڕێزان جاوید]]، ؟، چالاکی سیاسیی کورد، ئەندامی مەجلیسی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] و ھاوسەرۆکی پێشووی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار)، تیرۆر بەدەستی حکوومەتی تورکیا.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref><ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == تەممووز == === ١٠ === * [[عەلی قازی]]، ٨٩، چالاکی سیاسیی کورد، سەرۆکی پێشووی [[پارتی ئازادیی کوردستان]] و کوڕی [[قازی محەممەد]].<ref>https://www.kurdistan24.net/kmr/story/59249-Elî-Qazî-koça-dawiyê-kir</ref> == حوزەیران == === ٢٠ === * [[محەممەد ئەحمەد ئەربیلی]]، ٨٩، مەقامبێژ و گۆرانیبێژی کورد، لەکارکەوتنی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=محه‌ممه‌د ئه‌ربیلی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/200620225|url-status=live|access-date=2022-06-20|website=www.rudaw.net}}</ref> === ٦ === * [[عەزیز گەردی]]، ٧٥، نووسەر و وەرگێڕی کورد، سستبوونی گورچیلە.<ref>{{Cite web|title=د. عەزیز گەردی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/060620221|url-status=live|access-date=2022-06-06|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئایار == === ١٣ === * [[خەلیفە بن زاید]]، ٧٣، سیاسەتوان و [[سەرۆکی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|سەرۆکی ئیمارات]].<ref>[https://www.khaleejtimes.com/uae/uae-president-sheikh-khalifa-bin-zayed-passes-away UAE President Sheikh Khalifa bin Zayed passes away]</ref> === ١١ === * [[شیرین ئەبووعاقلە]]، ٥١، ڕۆژنامەنووس و پەیامنێری فەلەستینی، تەقەکردن.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/05/11/middleeast/al-jazeera-journalist-killed-intl-hnk/index.html Al Jazeera journalist Shireen Abu Akleh shot and killed in West Bank]</ref> == نیسان == === ١٧ === * [[قادر سەیاحی]]، ٨١، ھونەرمەندی ئاوازدانەر، گۆرانیبێژ و مۆسیقاژەنی کورد، [[جەڵدەی دڵ]].<ref>{{Cite web|date=2022-04-18|title=هونەرمەند و ئاوازدانەری بەنێوبانگی کورد قادری سەیاحی مەھابادیی کۆچی دواییکرد|url=https://kurdish.sahartv.ir/news/فەرهەنگی_هونەری_وەرزشی-i407170|access-date=2022-05-15|website=SAHAR KURDISH (Sorani)}}</ref> === ٧ === * [[ھاوتا ئەسعەد]]، ٦١، ھونەرمەند، گۆرانیبێژ و حەیرانبێژی کورد، [[شێرپەنجە]].<ref>{{Cite web|title=هاوتا ئەسعەد لە تەمەنی 61 ساڵی کۆچی دواییکرد|url=https://www.rudaw.net/sorani/culture/070420222|url-status=live|access-date=2022-04-07|website=www.rudaw.net}}</ref> == ئازار == == شوبات == == کانوونی دووەم == === ٢٥ === * [[پەرتەو کرماشانی]]، ٩٠، شاعیری کوردی کرماشان، بەساڵاچوویی.<ref name="ئیسنا ١">[https://www.isna.ir/news/1400110503189/ ھەواڵدەریی خویندکارانی ئێران (ئیسنا): ''پەرتەوی کرماشانی کۆچی دوایی کرد''، نووسراو لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢؛] سەردان لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢.</ref> === ٣ === * [[ڤیکتۆر سانیڤ]] ٧٦، یاریزانی [[گۆڕەپان و مەیدان]] لە یاری بازدانی سێ ھەنگاوی، پاڵەوانی ئۆڵمپیک (١٩٦٨، ١٩٧٢، ١٩٧٦).<ref>{{Cite web|last=OlympicTalk|date=2022-01-03|title=Viktor Saneyev, three-time Olympic triple jump champion, dies at 76|url=https://olympics.nbcsports.com/2022/01/03/viktor-saneyev-dies-triple-jump/|access-date=2022-01-03|website=OlympicTalk {{!}} NBC Sports|language=en-US}}</ref> * [[مۆرۆدخای بن بۆرات]]، ٩٨، سیاسەتوانی ئیسرائیلی، [[کنێسێت]] (١٩٦٥–١٩٨٤).<ref>{{Cite web|last=Anonym|title=Former Minister Mordechai Ben Porat dies at 98 {{!}} Israel today|url=https://newsrnd.com/news/2022-01-03-former-minister-mordechai-ben-porat-dies-at-98-%7C-israel-today.BkDZPDlnt.html|access-date=2022-01-03|website=newsrnd.com|language=en}}</ref> === ٢ === * [[چارلس جۆنجۆ]]، ١٠١، یاساناسی کینیایی، پارێزەری گشتی (١٩٦٣–١٩٧٣) و وەزیری داد (١٩٧٨–١٩٨٢)، [[سیەسۆ]].<ref>{{Cite web|last=Okoth|first=Brian|title=Former Attorney-General Charles Njonjo is dead|url=https://www.standardmedia.co.ke/amp/national/article/2001433264/former-attorney-general-charles-njonjo-is-dead|access-date=2022-01-02|website=The Standard|language=en-us}}</ref> === ١ === * [[ڕۆبن لیمی]]، ٨٧، قەشەی کاسۆلیکی ڕۆمانی نیووزلەندا، قەشەی ڕارۆتۆنگا (١٩٨٤–١٩٩٦).<ref>{{Cite web|title=Bishop Robin Walsh Leamy [Catholic-Hierarchy]|url=http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bleamy.html|access-date=2022-01-01|website=www.catholic-hierarchy.org}}</ref> * [[دان ڕیڤز]]، ٧٧، یاریزانی تۆپی پێی ئەمریکی (دالاس کاوبۆیس) و ڕاھێنەر (دێنڤەر برۆنکۆس، ئەتلانتا فالکۆنز)، پاڵەوانی سوپەر بۆڵ (١٩٧٢).<ref>{{Cite web|date=2022-01-01|title=Legendary NFL Head Coach Passed Away Saturday Morning|url=https://thespun.com/nfl/afc-west/denver-broncos/legendary-nfl-coach-passed-away-saturday-morning-dan-reeves|access-date=2022-01-01|website=The Spun|language=en-US}}</ref> * [[بریان ئۆگستین]]، ٦٧، نووسەر و سەرنووسەری کۆمیکی ئەمریکی<ref>[https://www.gamesradar.com/brian-augustyn-longtime-dc-editor-and-batman-gotham-by-gaslight-writer-dies/ Brian Augustyn, longtime DC editor and Batman - Gotham by Gaslight writer dies]</ref> * [[پاوۆلۆ گرازیۆسی]]، ٨٢، ئەکتەری ئیتاڵی، بەھۆی [[کۆڤید-١٩]]<ref>[https://www.repubblica.it/spettacoli/cinema/2022/02/01/news/e_morto_paolo_graziosi_l_ultimo_ruolo_in_tre_piani_di_moretti-335995639/ È morto Paolo Graziosi, l'ultimo ruolo in 'Tre piani' di Moretti] {{in lang|it}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons category|2022 deaths}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|مەرگ}} [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢|*]] 0a8st4vfxyfj7ragrenf1yrwfelws28 0 211737 969757 947181 2022-08-11T07:30:07Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کوردستان}} {{حیزب |ناوی حیزب=[[بزووتنەوەی سەربەخۆیی خوازانی کورستان]] |ئەندام لە:=ھاوپەیمانی سەربەخۆییخوازانی کوردستان |دەستەی دامەزرێنەر:=جەماڵ پوورکەریم، سەردار وەلەدبەیگی، ئەسرین. ک، محەممەد شاسواری، ھۆشیار وەیسی |ھێما=پەنجەکانی ھەڵۆ |لقی ژنان=ژنانی خۆر |ماڵپەڕ=https://bsk.kurdhsk.com/ |دروشم=سەروەریی خاک، ئاڵا، نەتەوە و سەربەخۆیی |ناوچەی چالاکییەکان=[[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] |ئاڵا=BSK بزوتنەوە سەربەخۆیی.jpg |ئامانج=ڕووخاندنی ئێران، دامەزراندنی دەوڵەت و حکوومەتی ڕۆژھەڵاتی کوردستان |لقی لاوان=لاوانی خۆر |ھەواڵنامە=پەڕاو، کوردناسیۆن، ڕۆژی کورد |پێگەی سەرەکی=ھەرێمی کوردستان، ئەورووپا |دامەزران=لە ٧ی کانوونی دووھەمی ٢٠١٩ دامەزراوە |سەرکردە=[[جەمال پوورکەریم]] |دەربارەی ئاڵا=لە سێ مەشخەڵ کە پێناسەن بۆ ڕەنگەکانی ئاڵای کوردستان پێکھاتووە |لقی خوێندکاران=خوێندکارانی خۆر }} '''بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کوردستان'''<ref>{{Cite web|title=|url=https://bsk.kurdhsk.com/|url-status=live}}</ref> [[بزاڤی سیاسی|جووڵانەوەیەکی سیاسیی]] [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵاتی کوردستانە]]. لە ڕێکەوتی [[٧ی کانوونی دووەم|٧]]ی تشرینی دووەمی ٢٠١٩ لەلایەن کۆمەڵێک لە ئەندامانی پێشووی [[حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران]] دامەزراوە. بە کۆی دەنگی ئەندامان لە یەکەم کۆنگرە دا [[جەمال پوورکەریم]] وەک سەرۆکی بزووتنەوەکە دیاری کراوە. لە پێناو دامەزراندنەوەی [[کۆماری کوردستان]] دا خەبات دەکا و باوەڕی بە [[سەربەخۆیی]] بۆ نەتەوەی [[کورد]] ھەیە. [[بزووتنەوەی سەربەخۆیی خوازانی کورستان|بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کوردستان]] لەو باوەڕە دایە کە [[کوردستان|خاکی کوردستان]] لەلایەن چوار داگیرکەری [[ئێران]]، [[عێراق]]، [[سووریا]]، [[تورکیا]] داگیرکراوە. پەنجەکانی ھەڵۆی وەک ھێما بۆ گشت سەربەخۆییخوازانی کوردستان دیاری کردووە. [https://bsk.kurdhsk.com/2019/01/20/pirogram/ بەرنامە و دەستووری بزووتنەوەی سەربەخۆییخوازانی کوردستان]. [[پەڕگە:حیزبەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان.jpg|وێنۆک|240x240پیکسڵ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [https://www.kurdnation.com/ کوردناسیۆن] * [https://www.rojikurd.net/ ناوەندی ڕۆژی کورد] * [https://www.youtube.com/channel/UCWW20OTbAa99QOJ_0rP0HWQ کەناڵی بزووتنەوە لە یوتیوب] {{تووڵی دەروازە|سیاسەت|ئێران|کوردستان}} {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{DEFAULTSORT:بزووتنەوەی_سەربەخۆیی_خوازانی_کوردستان}} [[پۆل:حیزبەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی ئێران]] [[پۆل:بزووتنەوەی سەربەخۆیی کوردستان]] 9rk2uffwxzhbl16r0x0gt51yle2cqcl 3 212577 969700 969432 2022-08-11T01:52:15Z Dexbot 6403 ڕۆبۆت: ئەرشیڤکردنی 1 بابەت (کۆنتر لە) بۆ [[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/ئەرشیڤی ١]]. wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(31d) |counter = 1 |maxarchivesize = 70K |archiveheader = {{ڕێدۆزیی ئەرشیڤی وتووێژ}} |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 4 }} <!--تکایە دەستکاریی سەرەوەی ئێرە مەکە--> {{ئەرشیڤەکان}} == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:نەوەکان (فلمی ٢٠١٥)]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:نەوەکان (فلمی ٢٠١٥)]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:نەوەکان (فلمی ٢٠١٥)|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥١، ١٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) وەڵا بیسڕەوە، هەرچەندە ئاریا دروستی کردووە، لە سەرەتادا هەر کەڵی نەبوو ئاوا تۆزێ بۆم چاکرد. بەقسەی من ئەکەت ڕێک ئێستا بیسڕەوە.🙂🙂 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٨:٥٧، ١٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:ئاڵای میلەت (سروود)]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[پەڕگە:Ambox warning pn.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] تاگێک لەسەر [[:ئاڵای میلەت (سروود)]] داندراوە کە داوا دەکات کە بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا چوونکە وتارێکە لەبارەی کەسێک، شتێک، ڕێکخراوێک (گرووپی مۆسیقی، بانک، کۆمپانیا، ھتد.)، ناوەڕۆکێکی وێب یان ڕووداوێکی ڕێکخراو کە ئاماژە بە گرنگی یان پێویستی بابەتەکەی نادات و [[وپ:بایەخداری|بێبایەخە]]. ئەمە لەژێر [[وپ:پسخ#و٧|پێوەری ژمارە ٧ی وتارەکان بۆ سڕینەوەی خێرا]] ئەنجام دراوە. لەژێر [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا]]، ئەو پەڕانەی کە لەگەڵ چەند پێوەرێکی دیاریکراودا یەکدەگرن لەوانەیە بسڕدرێنەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:ئاڵای میلەت (سروود)|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%A6%D8%A7%DA%B5%D8%A7%DB%8C+%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%95%D8%AA+%28%D8%B3%D8%B1%D9%88%D9%88%D8%AF%29|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٤:٢٨، ١٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == چاکسازی [[سلێمانی]] == . [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٠:٣٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :زۆر باشە بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] دەتان ویست چۆنییەتی لێدانی تاگی سڕینەوە فێربن؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٦، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٣٢، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :گەر وا بێت پێویستە سەرەتا بزانن چی شتێک شایەنی سڕینەوەیە و چی شتێک شایەنی مانەوەیە دەتانەوێت سیاسەتەکانی ویکیپیدیا لەسەر سڕینەوە و بایەخداری بخوێننەوە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٣٥، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} خوێندومەتەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٣٦، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەرێزتان دڵنیایی ئەوە دەکەنەوە سیاسەتی [[ویکیپیدیا:بایەخداری|بایەخداری]] و گشت سیاسەتەکانی سڕینەوە شارەزان لەناویدا سڕینەوەی خێرا و سڕینەوەی پێشنیارکراو و چۆنییەتی ئەنجامدانیان؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٤:١٦، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بۆ دوبارە دڵنیابوونەوە قەیناکە بۆم بنێرە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:١٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) جا فێربوونیشم بۆ بنێرە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:١٨، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) جا هەرچەندە ئەم وتەیەی باسی دەکەم هیچ لایەنێکی پەیواندی بەم لێدوانەوە نییە بەس گەر دەتوانی بڕۆ سەیرێکی بارکردن بکە.😁😁😁😁سوپاس.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٤:١٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سەرەتا پێویستە لە [[ویکیپیدیا:سیاسەتی سڕینەوە|سیاسەتی سڕینەوە]] شارەزا بن گەر بتانەوێ تاگی سڕینەوەکان بەکاربێنن و بزانن چی شایەنی سڕینەوەیە بۆ ئەوەی بەھەڵە تاگی سڕینەوە بەکار نەھێنن. بۆ ئەو پەڕانەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|شایەنی سڕینەوەی خێران]] بڕوانە [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا#پێوەرەکان|پێوەرەکان]] بۆ ئەوەی بزانیت ئێمە سڕینەوەی خێرا لەچی دۆخێک بەکاردەھێنین و سڕینەوەی خێرا چییە، :و [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|سڕینەوەی پێشنیارکراومان]] ھەیە پێشنیار دەکەم سەیرێکی ئەویش بکەی و بیخوێنیتەوە و بزانیت چۆنە و شارەزا بیت لێی. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٤:٥٩، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٢٥، ٢٢ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == مافی بارکردن == [[پەڕگە:Wikipedia Uploader.svg|ماف|80px|چەپ]] سڵاو ئارۆ سالار محمود، دەمەوێت پێت ڕابگەێنم دوای پێداچوونەوەی بەشدارییەکانتان لە پڕۆژەی [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە|داواکاریی بارکردنی پەڕگە]] مافی <code>بارکەر</code> بۆ ھەژمارەکەت <span class="plainlinks">[//ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3ALog&type=rights&page=User%3A%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%86_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF زیادکرا]</span>. ئەم مافە ڕێگەت پێ دەدات کە [[یارمەتی:پەڕگەکان|پەڕگە]] بۆ ناوخۆی ویکیپیدیا بار بکەیت. بۆ زانیاری زیاتر لەسەر مافی بارکەر، بنۆڕە [[ویکیپیدیا:بارکەرەکان]]. بۆ گشت پرسیارەکانت دەتوانیت سەردانی [[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگا]] بکەیت، یانیش دەتوانیت لە پەڕەی لێدوانی من پرسیار بکەیت. ئەگەر پێت وایە ئەم مافە سوودی نابێت بۆت، تکایە ئاگادارم بکەرەوە تاکوو لێتی بسەنمەوە. بە ھیوای بەردەوامی! [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٤٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە خاتوون من ئێستا هەر وێنەیە کە دەمەوێت باری بکەم کە نائازادە دەبێت لە کوموز بیکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٠٦، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :نەخێر بەڕێزم پەرگەی نائازاد لە ناوەخۆ باردەکرێت، لەبەر ئەوەی پێشووتر مافەکەت نەبوو نەدەتوانی بیکەیت ئێستا مافەکەت ھەیە دەتوانی لە ناوەخۆ ئەنجامی بدەیت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٨، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) چۆنای؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:١١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستم لە وێنەکەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:١١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :لە ویکیپیدیا سەیری بەشی ئامرازەکان بکە نووسراوە پەڕگەیەک بار بکە ئەتوانی کرتە بکەیت ئەوێ بەکاربێنیت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) کامانە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٢١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بڕوانە ئەم وێنەیە ئامرازەکان لە خوارەوە دەبنییت؟ [[File:Tutoforckb.png|thumb]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٢٣، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::دەتوانی لە بەشی ئامرازەکان "پەڕگەیەک بار بکە" بدۆزیتەوە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٢٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس، لەوانەیە بگەڕێمەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٢٥، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە ئەی هێچ ئەرشیفێک هەیە بۆ ئەم بارکردنە. [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٢٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :مەبەستت لە ئەرشیڤ چییە؟ ئایا مەبەستت ئەوەیە ئەو پەڕگانەی خۆت بارت کردوون لە پێشووتر بتوانی دووبارە بیاندۆزیتەوە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٤٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) نا مەبەستم لە شێوازی پڕکردنەوەیەتی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:١١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڵێ بێگوومان نموونەمان ھەیە سەیری ئەو داواکارییانە بکە کە لە [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە|پڕۆژەکە]] کراوە و بڕوانە ناو پەڕگەکان بزانە چۆن پڕکردنەوەیان بۆ کراوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:١٧، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی ئێستا خۆم دەتوانم پەڕگەی بۆرجو ئۆزبێرک دروست کەم یان تۆ دەستت بەسەریا گرتووە؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٢٥، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :نازانم مەبەستتان لە دەست بەسەرداگرتن چییە، بەڵام بەڵێ خۆتان دەتوانن بەرزی بکەنەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٧، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٤٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == بارکردنی پەڕگە == سڵاو سەبارەت [[:پەڕگە:GÜNAYKARACAOĞLU.jpeg|بەم پەڕگەیەی]] کە بارتان کردووە زۆرێک لە داواکارییە دیاریکراوەکان پڕنەکراوەتەوە وەک چەندێتیی بەکارھێنان، ڕێزۆلووشنی کەم، شیاوی جێگۆڕین؟، و جگە لەوەش وێنەکە زۆر گەورەیە و کوالێتی زۆر بەرزە، خۆی وێنەکانی ویکیپیدیا دەبێت بچووک بن بەس بۆ ئەوە بن خەڵک بتوانێ بیان بینی بیان ناسێتەوە گەر بە پێچەوانەوە بن دەتوانرێ وێنەکان پاشەکەوت بکرێن و سوودیان لێ وەربگیرێ کە قەدەغەیە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٢٤، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئێ خۆ ناتوانم دیقەی دابەزێنم، وەڵا ڕاست دەکەیت هەندێ شتم سریییەوە، بەڵام وامزانی باشترە بیسڕمەوە، ئەی لەو بۆشایانەی سڕیومنتەوە چی بنوسم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٢٧، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئا خاتوون لە وتارەکەدا بچکۆلەم کردەوە، چونکە خۆت دەزانی وێنەی زۆر گەورەش ناشریینە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٢٨، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئینجا بەڕاستی ئەو شتانەی تۆ دەیڵێیت بەس بە فۆتۆشۆپی کۆمپیوتەر دەکرێت، دیقە دابەزاندن و بچکۆلەکردنەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٢٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئینجا ویکپیدیا ڕیگەدەدات تا ١٠٠مێگا دانێیت. [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٢٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ببورە بەڵام من نەمبیستووە ڕێساکانی پەڕگەی نائازاد (fair use) بڵێن تەواوی بەرھەمەکە وەک خۆی کۆپی بکە، دەڵێن بڕێک لە بەرھەمەکە لەبەر بگرەوە. و بچووکترین وێنە و کوالێتی فۆتۆشۆپی ناوێت ھەر ویکیپیدیا خۆی بۆت دەکات لە خوار وێنەکە دەبینی نووسراوە {{گێڕانەوە|قەبارەی ئەم پێشبینینە: ٤٥٠ لە ٥٩٩ پیکسەڵ. ڕەزەلووشنەکانی تر: ١٨٠ لە ٢٤٠ پیکسەڵ ٣٦٠ لە ٤٨٠ پیکسەڵ ٧٠٠ لە ٩٣٢ پیکسەڵ.}} :تکایە نزمترین قەبارە ھەڵبژێرە و دایبەزێنە پاشان وەرەوە ھەمان پەڕگە لەوێ بڕوانە بەشی "مێژووی پەڕگە" وەرە خوارەوە بەستەرێکی شین دەبینی نووسراوە "وەشانێکی نوێی ئەم پەڕگەیە بار بکە" لەوێ کرتە بکە و وەشانە نوێیەکە بەرز بکەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٧، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) واتا ئێمە ڕاستییەکە بچکۆلە دەکەینەوە، ئینجا داوای گەورەی دەکەینەوە، بەڵام لە وتارەکە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٤٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە خۆی حەساباتی بۆ دەکات؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٤٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :نازانم مەبەستت چییە لە حەسابات. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٤٣، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ::تکایە بە زووترین کات چاکسازییەکان ئەنجام بدە بەپێچەوانەوە پێویستە من ئەنجامی بدەم چونکە بەگوێرەی یاسا ئێمە ڕێگەپێنەدراوین بەرھەمەکان بەم شێوەیە بەکار بھێنین. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٤٧، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس، ئەنجامی نادەمەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە چۆن دەستکاری بکەم، گەر بە وێنە بینێریت زۆر باش دەبێت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٥٨، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :سەرەتا پێویستە وێنەکە بچووکتر بکەیتەوە چۆنییەتیەکەشی لەسەرەوە باسم کردووە بڕوانە {{گێڕانەوە|ببورە بەڵام من نەمبیستووە ڕێساکانی پەڕگەی نائازاد......}} :لە سەرەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:١٥، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون بڕوا ناکەم بەم وتووێژە لە یەکتری تیبگەین بۆیە من ناوی فەیسبوکەکەمت دەدەمێ [ https://www.facebook.com/profile.php?id=100079313941416 کرتە بکە] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٨:٥٨، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ئێمە [[دیسکۆرد (نەرمامێر)|دیسکۆرد]]ی تایبەت بە ویکیپیدیامان ھەیە دەتەوێت لەوێ قسە بکەین؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣٢، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) باشە ئێستا داونلۆدی دەکەم چونکە نییمە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٣٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :گەر داتبەزاند لە ڕێگەی [https://discord.gg/HBxCs5bx ئەم بەستەرەوە] دەتوانی بێیتە ناو کۆمەڵگای ویکیپیدیا لە دیسکۆرد [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٤٩، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بوورە بەڕاستی زۆرم لەگەڵ هەوڵدا بەڵام نازانم، گەر دەتوانی با لە فەیسبوکەوە بێت، یان چی ترتان هەیە، بزانم ناتوانم بەکاریبهێنم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢٠:٥١، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} خۆت چاکی بکە بێزەحمەت، دوای من سەیری دەکەم بزانم چیت دەسکاریی کردووە زۆرباشتریشە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٨:٣٩، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] سەیڕێکی فەیسبووک بکە تکایە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٣٠، ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:پەڕگە:GÜNAYKARACAOĞLU.jpeg]] بۆ سڕینەوەی خێرا ھەڵبژێردرا == سڵاو، [[:پەڕگە:GÜNAYKARACAOĞLU.jpeg]] بۆ سڕینەوەی خێرا ھەڵبژێردرا چونکە مافی پارێزراوە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٤٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:پەڕگە:Burcuozberk.jpg]] بۆ سڕینەوەی خێرا ھەڵبژێردرا == سڵاو، [[:پەڕگە:Burcuozberk.jpg]] بۆ سڕینەوەی خێرا ھەڵبژێردرا چونکە مافی پارێزراوە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :وەڵای بەڕێز ئارام ساکاورا خان وتی موشکیلەی نییە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٥٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :: ئەوە نییە لە خواری خوارەوەی سەرچاوەکە نووسراوە «ھەموو مافەکان پارێزراون»؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥٦، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لەوانەیە بە غەڵەت دامنابێ، دڵنیای [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٧:٥٩، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) یان هەر لە لینکەکەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٠، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :تێناگەم مەبەستت چییە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٨:٠٧، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :من {{emoji|1F440|size=25}} لەکوێ وتوومە کێشە نییە پەڕگەی ئاوا کوالێتی بەرز باربکەی؟ وتم کە بارت کرد پێویستە کوالێتیەکەی نزم بکەینەوە و شوێن سیاسەت بکەوین و سوود لە بڕێک لە بەرھەمەکە وەرگرین. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٨، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) لەوانەیە بە غەڵەت دامنابێ، چونکە خەریببوو، (وب|Sakura emad} بڵاویبکاتەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٠٨، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی کاک ئارام دەڵێت مافی پارێزراوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خۆ منیش بۆ ئەوە دەزانم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:١٢، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:پەڕگە:383F165E-C612-4A70-A130-B81E5886162B.png]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[پەڕگە:Ambox warning pn.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] تاگێک لەسەر [[:پەڕگە:383F165E-C612-4A70-A130-B81E5886162B.png]] داندراوە کە داوا دەکات کە بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا. ئەمە لەژێر پێوەری [[وپ:پسخ#گ٢|گ٢ی پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا]] کراوە چوونکە وا دیارە کە پەڕەیەکی تاقیکردنەوەیە، ئەگەر ئەوە پەڕەیەکی تاقیکردنەوەییە، تکایە لەمەودوا [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێ]] بەکار بێنە بۆ تاقیکردنەوەکانت. تەماشایەکی [[وپ:ناساندن|پەڕەی ناساندن]]ەکەمان بکە ئەگەر حەزتکرد زیاتر دەربارەی بەشداریکردن لە ئینسایکڵۆپیدیاکەمان فێرببیت. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:پەڕگە:383F165E-C612-4A70-A130-B81E5886162B.png|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95%3A383F165E-C612-4A70-A130-B81E5886162B.png|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٠٧:٥١، ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:مەڵپەری بینەر]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[پەڕگە:Ambox warning pn.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] {{Quote box|quote=<p>ئەگەر ئەمە یەکەمین وتارە کە نووسیوتە، لەوانەیە پێویست بکات [[وپ:وتار چییە؟|ئەم پەڕەیە بخوێنیتەوە]] بۆ ئەوەی لە نووسینەوەی وتار شارەزا بیت.</p><p>لەوانەیە پێویست بکات [[وپ:جادووگەری وتارەکان/وەشانی ١|جادووگەری وتارەکان]] بەکار بھێنیت بۆ ئەوەی یارمەتی دروستکردنی وتارەکانت بدات.</p>|width=20%|align=left}} تاگێک لەسەر [[:مەڵپەری بینەر]] داندراوە کە داوا دەکات بە خێرایی بسڕدرێتەوە. ئەمە لەژێر [[وپ:پسخ#گ١١|بەشی گ١١ی پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا]] ئەنجام دراوە، چوونکە وادیارە کە پەڕەکە تەنیا ڕێکلامێکە بۆ ناودارکردنی کۆمپانیایەک، گرووپێک، بەرھەمێک، خزمەتگوزارییەک، کەسێک، یان بۆچوونێک و پێویستی بە دووبارەنووسینەوە ھەیە تاکوو زانستنامەیی دەرکەوێت. ڕێکلامکردن لە ویکیپیدیا ناکرێت و پەڕەی ڕێکلامی بە خێرایی دەسڕدرێتەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:مەڵپەری بینەر|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%85%DB%95%DA%B5%D9%BE%DB%95%D8%B1%DB%8C+%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%95%D8%B1|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}. <!-- Template:Db-spam-notice --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢٠:١٤، ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == دوایین بارکردنەکان == دەست خۆش دوایین بارکردنەکانتم بینی بە گوونجاوی بارت کردوون و بەڵگەنامە و زانیارییەکانی بەشی بەکارھێنانی نائازادیشیان تەواوە {{emoji|1F389|size=30}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٢، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} زۆر سوپاست دەکەم، هەموو ئەمانە لەژێر سایەی تۆوەوەن.🎉🥳[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٢٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == ئێمە خۆبەخشین == سڵاو، لەبەر ئەوەی پەڕەی وتووێژ شوێنی دەمەقڕەی نێوان بەکاربەران نییە، وتم با لێرە وەڵامی [[Special:Diff/966881|ئەم دەستکارییەت]] بدەمەوە. گەر توانیت لە پرۆژەکانی ویکیمیدیا نیو ئەوەندەی من بەشداری بکەیت و ھێشتا زیندوو بیت، ئەوا حەقە تۆ ببیتە [[حەوت سەرسووڕھێنەرەکەی جیھان|ھەشتەمین سەرسووڕھێنەری جیھان]]. '''بیرت بێت''' ئێمە لە ویکیپیدیا خۆبەخشین! ھەر لەو کاتەی لێدوانەکەت دا، ئاگام لێ بووە، بەس ئەو کاتە توانای وەڵامدانەوەم نەبوو. من سەرجەم ئاگادارییەکان لای خۆم ھەڵدەگرم و ئەوەندەی پێم کرا و کەی کاتی پێویستم بۆیان ھەبوو، دەچم بەدەمیانەوە. پرۆژە ھەیە دوای ساڵ و زیاتریش لە ناچالاکییان، ئینجا ماوەماوە و وردەوردە کاری لەسەر کراوە. نازانم تۆ ئێمە بە [[وپ:بۆت|بۆت]] تێگەیشتوویتە یان چی؟! گەر وا بیر دەکەیتەوە، ھەر خەریکی تۆین، ئەوا ھەڵەیت. سپاس! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٣٣، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :نا بەڕێز ئارام، ئاریا لە مەسینجەر جوابی من ناداتەوە، و لە ماڵەوە هەڕەشەی لێکردووم کە ئەگەر بەس بچم بەلای نەوەکان لە پەتی سێدارەم دەدات، بۆیە ویستم بۆ خۆی بنێرم، وەڵای یەک جار دەستکاریم کرد، ناوی منی لە فیلمێکدا سڕیوە، بۆیە پێموت تا خۆی بیکات، {{وب|Aram}} ئەگینا من هەر موشکیلەم نییە. [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٤٠، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :: من باسی شتێکی تر دەکەم؛ ئەسڵەن لەو لێدوانەی سەرەوەت تێنەگەشتم! ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٤٧، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بەڕێز ئارام گەر بچم بەلای نەوەکان من دەمرم، تەواو، ئەوە کورتکراوەی [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٤٨، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ئۆ ببورە، زۆر داوای لێبووردن دەکەم، بەغەڵەت جوابدایەوە، لە وتووێژەدا، زۆر بوورە. [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:٥٣، ٢ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاریی == بەڕێز {{وب|Aram}} دەتوانی پێمبڵێیت جۆن بیکەم چونە ئەم بەستەرەی بۆت ناردم زۆر جەنجاڵە، تکایە گەر یارمەتیم بدەیت زۆر باشدەبێت، بەشێوەی، ١* ئەوە بکە ٢*ئەمە بکە ٣ هدت. سوپاس، لەگەڵ ڕێزم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٢١:٤٩، ٤ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :باسی چی دەکەیت؟ ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏٢١:٥٧، ٤ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == ئەرشیڤەکان == سڵاو دەتەوێت {{tlx|ئەرشیڤەکان}} لە پەڕەکەت جێگیر بکەم بۆ ئەوەی ئەو ئەرشیڤانە نیشان بدات کە بۆتەکە کردوویەتی؟ وەک ئەوەی پەڕەی وتووێژەکەی من. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٢، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) {{وب|Sakura emad}} سوپاست دەکەم.[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٣٠، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :نازانم مەبەستت لە سپاسکردن چییە بەڵێیە یان نەخێر. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٣٢، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) بەڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|🎻 𝓐𝓻𝓸 𝓼𝓪𝓵𝓪𝓻 🎻]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٢٤، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :{{done}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٥، ٧ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:پەڕگە:Descendants 3, poster.jpg]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[پەڕگە:Ambox warning pn.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] تاگێک لەسەر [[:پەڕگە:Descendants 3, poster.jpg]] داندراوە کە داوا دەکات کە بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا. ئەمە لەبەر ئەم ھۆکار(انە) کراوە: <blockquote>پێوەری پێنج پەڕگەی نائازادی بەکارنەھاتوو</blockquote> لەژێر [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا]]، ئەو پەڕانەی کە لەگەڵ چەند پێوەرێکی دیاریکراودا یەکدەگرن لەوانەیە بسڕدرێنەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:پەڕگە:Descendants 3, poster.jpg|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95%3ADescendants+3%2C+poster.jpg|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٣، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == پەڕگەی [[:پەڕگە:GÜNAYKARACAOĞLU.jpeg|GÜNAYKARACAOĞLU.jpeg]] == سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] لە کۆمنز پەڕگەیەکی ئازادم دۆزیەوە کە جێگای ئەم وێنەیە دەگرێتەوە و مافی بەکارھێنانی ئازادە لەبەر بۆیە پێویستە ئەم پەڕگەیە بسڕینەوە کە مافی بەکارھێنانی نائازادە و چیتر بەکارھێنانی نائازادی داد و یاسای بەکارھێنانی نائازادی دادی ئەمریکا پشتگیری لە پەڕگەکە ناکات سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:٢٠، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :[[:پەڕگە:Günay Karacaoğlu, 2016.jpg|ئەمەش پەڕگەکەیە]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:٢١، ٩ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) tm5geomzmfzt0flquhwmu5kfdqvncja 0 212810 969520 969460 2022-08-10T13:25:52Z Hamaredha 33112 /* سەدەی ٢٠ */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Emblem of Azerbaijan.svg|وێنۆک]] ئەمانە کاتنامەی ڕووداوەکانی شاری [[باکوو]] بەدرێژاییی [[مێژوو]]. == پێش سەدەی ٢٠ == * ١٣٧٨- دروستکردنی مزگەوتی جومعە.<ref name=archnet>{{cite web |url= http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |title= Baku |author=ArchNet |archive-url= https://web.archive.org/web/20121025215019/http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |url-status=dead |archive-date=October 2012 |author-link= ArchNet}}</ref> * ١٥٠٩ – فارسەکان لە دەسەڵاتدا بوون.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٥٧٨ – [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|عوسمانییەکان]] لە دەسەڵاتدا بوون.<ref name=iranica>{{cite encyclopedia |url=http://www.iranicaonline.org/articles/baku-pers |title=Baku |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |author1=S. Soucek |author2= R. G. Suny |publisher= Columbia University, Center for Iranian Studies |location=New York |access-date=30 March 2015}}</ref> * ١٦٠٣ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٧٢٣ – شارۆچکەیەک لەلایەن ڕووسەکانەوە گیرا.<ref name="Vassiliou2009">{{cite book|author= M. S. Vassiliou |title=Historical Dictionary of the Petroleum Industry |year= 2009|publisher=[[Scarecrow Press]] |isbn=978-0-8108-6288-3 |chapter=Chronology |chapter-url= https://books.google.com/books?id=vArc08DO9ykC |author-link=Marius Vassiliou}}</ref> * ١٧٣٥ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٠٦ – شارۆچکەیەک لەلایەن ھێزەکانی ڕووسیاوە گیرا.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨١٣ – تاون بوو بە بەشێک لە [[ڕووسیا]] بەپێی [[پەیمانی گوڵستان]]..{{sfn|Bosworth|2007}} * ١٨١٧ – بڵاوبوونەوەی [[کۆلێرا]].{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٨٣٢ – کردنەوەی «یەکەم قوتابخانەی عەلمانی ڕووسی».<ref name=iranica/> * ١٨٤٦ – باکو بوو بە بەشێک لە پارێزگای شێماخ.<ref name=iranica/> * ١٨٥٩ ** پاڵاوگەکانی نەوت لە جەرگەی شارەکە دەست دەکەن بە کارکردن.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** تاون دەبێتە پایتەختی [[پارێزگای باکوو]] کە تازە دامەزراوە.<ref name=iranica/> * ١٨٦٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٣٣٨١ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٦٨ ** تەلەگرافی [[تبلیس]]-باکۆ دەستی بە کارکردن کرد.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** [[گۆڕەپانی نافورە، باکوو|گۆڕەپانی نافورە]] دروست کراوە. * ١٨٨٣ – ھێڵی ئاسنی [[باتوم]]-باکو دروست کرا.<ref name="Waal2010">{{cite book|author=Thomas de Waal |title=The Caucasus: An Introduction |year= 2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-974620-0 |chapter=Chronology |url= https://books.google.com/books?id=6X745rS5Ci8C |page=229+ |author-link=Thomas de Waal}}</ref> * ١٨٨٦ – ژمارەی دانیشتووان: ٤٥٦٧٩ کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1890 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns |hdl=2027/nyp.33433081590527 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٨٩٧ – ژمارەی دانیشتووان: ١١٢٢٥٣ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٩٠٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٧٩١٣٣ کەس. {{sfn|Britannica|1910}} == سەدەی ٢٠ == * ١٩٠١ – دروستکردنی [[کەنیسە]].{{sfn|Jewish Encyclopedia|1907}} * ١٩٠٧ – بۆری نەوتی باتومی-باکو دروستکرا{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}<ref>{{citation |work=Cassier's Magazine |date=November 1900 |volume=19 |title=A Russian Petroleum Pipe Line Carrying Oil from Baku to Batoum |location=New York |hdl=2027/uiug.30112073488907}}</ref> * ١٩٠٩ – دروستکردنی [[بۆلیڤاری باکوو]]. * ١٩١٣ – ژمارەی دانیشتووان: ٢٣٧ ھەزار کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1921 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns: Caucasia |hdl=2027/njp.32101072368440 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٩١٤ - [[مزگەوتی تازە پیر]] دروست کرا. * ١٩١٧ - دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی فارس|حیزبی کۆمۆنیستی عەدالەتی ئێران]] لە باکو<ref>{{cite book|editor=Stephanie Cronin|title=Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800|url=https://books.google.com/books?id=VCTipPJdKBwC|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-62433-6 |chapter=Comintern, the Soviet Union and Labour Militancy in Interwar Iran |author=Touraj Atabaki}}</ref> * ١٩١٩ - [[زانکۆی ویلایەتی باکوو|زانکۆی باکوو]] دامەزرا.<ref name=europa2002>{{cite book|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003|publisher=Europa Publications |year=2002 |isbn=978-1-85743-137-7 |chapter=Azerbaijan: Directory |url=https://books.google.com/books?id=EPP3ti4hysUC |page=121+}}</ref> * ١٩٢٠ - باکو بوو بە پایتەختی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان.<ref name="Zonn2010">{{cite book|editor=Igor S. Zonn|title= Caspian Sea Encyclopedia|url= https://books.google.com/books?id=fvqYSoRvAI4C&pg=PA61 |year= 2010|publisher=Springer |isbn=978-3-642-11524-0|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٢٢ – شانۆی درامای دەوڵەت کرایەوە.<ref name=rubin1994/> * ١٩٢٥ – کردنەوەی شانۆی کرێکاران و کۆڵبەرانی باکو.<ref name=rubin1994>{{cite book|editor=Ron Rubin |title=World Encyclopedia of Contemporary Theatre |year=1994 |publisher=Routledge|isbn=978-1-136-11804-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=klGvBAAAQBAJ |page=80}}</ref> * ١٩٢٨ – [[شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان|شانۆی بینەرانی گەنج]] دامەزرا.<ref name=rubin1994 /> * ١٩٣٩ – ژمارەی دانیشتووان: ٨٠٩٣٤٧ کەس.<ref name=seltzer1952>{{Citation |publisher = Columbia University Press |location = New York |editor = Leon E. Seltzer |title = Columbia Lippincott Gazetteer of the World |ol=6112221M |date = 1952 |page=146 |chapter=Baku |chapter-url= https://archive.org/stream/columbialippinco00selt#page/1250/mode/1up}}</ref> * ١٩٤٠ – مۆزەخانەی پەروەردەی باکو دامەزرا.<ref name=europa2002/> ١٩٥٢ – دروستکردنی [[ماڵی حکومەت، باکوو|ماڵی حکومەت]]. * ١٩٦٧ ** دامەزراندنی [[مۆزەخانەی فەرشی ئازەربایجان]].<ref>[http://www.azcarpetmuseum.az/en/museum-history Azerbaijan National Carpet Museum],.</ref> ** [[میترۆی باکوو]] دەست بە کارکردن دەکات. * ١٩٨٩ - دامەزراندنی مەدرەسەی ئیسلامی.<ref name=Yearbook2014>{{cite book|title=Yearbook of Muslims in Europe |year= 2014|publisher=Brill|isbn=978-90-04-28305-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=a-NTBQAAQBAJ |page=67}}</ref><ref name="Kemper2010">{{cite book|editor=Michael Kemper|title=Islamic Education in the Soviet Union and Its Successor States|url=https://books.google.com/books?id=-gWAAgAAQBAJ|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-20731-2|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٩١ - شار بوو بە پایتەختی کۆماری [[ئازەربایجان]].{{sfn|Bosworth|2007}} == سەدەی ٢١ == * ٢٠٠٥ – ناوەندی گەشەپێدانی ئابووری و کۆمەڵایەتی دامەزرا.<ref name=ISN>{{cite web |url=http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Organizations |title=Organizations |work= International Relations and Security Network |location=Switzerland |publisher=Eidgenössische Technische Hochschule Zürich |access-date= 30 March 2015}}</ref> * ٢٠١٢ – کردنەوەی سەنتەری [[حەیدەر عەلیێڤ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئەورووپا]] [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئاسیا]] [[پۆل:مێژووی باکوو]] 4xde9w9g5qk11x7vfqma97wjwr8yr47 969524 969520 2022-08-10T13:43:44Z Hamaredha 33112 /* سەدەی ٢٠ */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Emblem of Azerbaijan.svg|وێنۆک]] ئەمانە کاتنامەی ڕووداوەکانی شاری [[باکوو]] بەدرێژاییی [[مێژوو]]. == پێش سەدەی ٢٠ == * ١٣٧٨- دروستکردنی مزگەوتی جومعە.<ref name=archnet>{{cite web |url= http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |title= Baku |author=ArchNet |archive-url= https://web.archive.org/web/20121025215019/http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |url-status=dead |archive-date=October 2012 |author-link= ArchNet}}</ref> * ١٥٠٩ – فارسەکان لە دەسەڵاتدا بوون.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٥٧٨ – [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|عوسمانییەکان]] لە دەسەڵاتدا بوون.<ref name=iranica>{{cite encyclopedia |url=http://www.iranicaonline.org/articles/baku-pers |title=Baku |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |author1=S. Soucek |author2= R. G. Suny |publisher= Columbia University, Center for Iranian Studies |location=New York |access-date=30 March 2015}}</ref> * ١٦٠٣ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٧٢٣ – شارۆچکەیەک لەلایەن ڕووسەکانەوە گیرا.<ref name="Vassiliou2009">{{cite book|author= M. S. Vassiliou |title=Historical Dictionary of the Petroleum Industry |year= 2009|publisher=[[Scarecrow Press]] |isbn=978-0-8108-6288-3 |chapter=Chronology |chapter-url= https://books.google.com/books?id=vArc08DO9ykC |author-link=Marius Vassiliou}}</ref> * ١٧٣٥ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٠٦ – شارۆچکەیەک لەلایەن ھێزەکانی ڕووسیاوە گیرا.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨١٣ – تاون بوو بە بەشێک لە [[ڕووسیا]] بەپێی [[پەیمانی گوڵستان]]..{{sfn|Bosworth|2007}} * ١٨١٧ – بڵاوبوونەوەی [[کۆلێرا]].{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٨٣٢ – کردنەوەی «یەکەم قوتابخانەی عەلمانی ڕووسی».<ref name=iranica/> * ١٨٤٦ – باکو بوو بە بەشێک لە پارێزگای شێماخ.<ref name=iranica/> * ١٨٥٩ ** پاڵاوگەکانی نەوت لە جەرگەی شارەکە دەست دەکەن بە کارکردن.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** تاون دەبێتە پایتەختی [[پارێزگای باکوو]] کە تازە دامەزراوە.<ref name=iranica/> * ١٨٦٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٣٣٨١ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٦٨ ** تەلەگرافی [[تبلیس]]-باکۆ دەستی بە کارکردن کرد.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** [[گۆڕەپانی نافورە، باکوو|گۆڕەپانی نافورە]] دروست کراوە. * ١٨٨٣ – ھێڵی ئاسنی [[باتوم]]-باکو دروست کرا.<ref name="Waal2010">{{cite book|author=Thomas de Waal |title=The Caucasus: An Introduction |year= 2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-974620-0 |chapter=Chronology |url= https://books.google.com/books?id=6X745rS5Ci8C |page=229+ |author-link=Thomas de Waal}}</ref> * ١٨٨٦ – ژمارەی دانیشتووان: ٤٥٦٧٩ کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1890 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns |hdl=2027/nyp.33433081590527 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٨٩٧ – ژمارەی دانیشتووان: ١١٢٢٥٣ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٩٠٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٧٩١٣٣ کەس. {{sfn|Britannica|1910}} == سەدەی ٢٠ == * ١٩٠١ – دروستکردنی [[کەنیسە]].{{sfn|Jewish Encyclopedia|1907}} * ١٩٠٧ – بۆری نەوتی باتومی-باکو دروستکرا{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}<ref>{{citation |work=Cassier's Magazine |date=November 1900 |volume=19 |title=A Russian Petroleum Pipe Line Carrying Oil from Baku to Batoum |location=New York |hdl=2027/uiug.30112073488907}}</ref> * ١٩٠٩ – دروستکردنی [[بۆلیڤاری باکوو]]. * ١٩١٣ – ژمارەی دانیشتووان: ٢٣٧ ھەزار کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1921 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns: Caucasia |hdl=2027/njp.32101072368440 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٩١٤ - [[مزگەوتی تازە پیر]] دروست کرا. * ١٩١٧ - دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی فارس|حیزبی کۆمۆنیستی عەدالەتی ئێران]] لە باکو<ref>{{cite book|editor=Stephanie Cronin|title=Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800|url=https://books.google.com/books?id=VCTipPJdKBwC|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-62433-6 |chapter=Comintern, the Soviet Union and Labour Militancy in Interwar Iran |author=Touraj Atabaki}}</ref> * ١٩١٩ - [[زانکۆی ویلایەتی باکوو|زانکۆی باکوو]] دامەزرا.<ref name=europa2002>{{cite book|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003|publisher=Europa Publications |year=2002 |isbn=978-1-85743-137-7 |chapter=Azerbaijan: Directory |url=https://books.google.com/books?id=EPP3ti4hysUC |page=121+}}</ref> * ١٩٢٠ - باکو بوو بە پایتەختی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان.<ref name="Zonn2010">{{cite book|editor=Igor S. Zonn|title= Caspian Sea Encyclopedia|url= https://books.google.com/books?id=fvqYSoRvAI4C&pg=PA61 |year= 2010|publisher=Springer |isbn=978-3-642-11524-0|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٢٢ – شانۆی درامای دەوڵەت کرایەوە.<ref name=rubin1994/> * ١٩٢٥ – کردنەوەی شانۆی کرێکاران و کۆڵبەرانی باکو.<ref name=rubin1994>{{cite book|editor=Ron Rubin |title=World Encyclopedia of Contemporary Theatre |year=1994 |publisher=Routledge|isbn=978-1-136-11804-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=klGvBAAAQBAJ |page=80}}</ref> * ١٩٢٨ – [[شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان|شانۆی بینەرانی گەنج]] دامەزرا.<ref name=rubin1994 /> * ١٩٣٩ – ژمارەی دانیشتووان: ٨٠٩٣٤٧ کەس.<ref name=seltzer1952>{{Citation |publisher = Columbia University Press |location = New York |editor = Leon E. Seltzer |title = Columbia Lippincott Gazetteer of the World |ol=6112221M |date = 1952 |page=146 |chapter=Baku |chapter-url= https://archive.org/stream/columbialippinco00selt#page/1250/mode/1up}}</ref> * ١٩٤٠ – مۆزەخانەی پەروەردەی باکو دامەزرا.<ref name=europa2002/> * ١٩٥٢ – دروستکردنی [[ماڵی حکومەت، باکوو|ماڵی حکومەت]]. * ١٩٦٧ ** دامەزراندنی [[مۆزەخانەی فەرشی ئازەربایجان]].<ref>[http://www.azcarpetmuseum.az/en/museum-history Azerbaijan National Carpet Museum],.</ref> ** [[میترۆی باکوو]] دەست بە کارکردن دەکات. * ١٩٨٩ - دامەزراندنی مەدرەسەی ئیسلامی.<ref name=Yearbook2014>{{cite book|title=Yearbook of Muslims in Europe |year= 2014|publisher=Brill|isbn=978-90-04-28305-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=a-NTBQAAQBAJ |page=67}}</ref><ref name="Kemper2010">{{cite book|editor=Michael Kemper|title=Islamic Education in the Soviet Union and Its Successor States|url=https://books.google.com/books?id=-gWAAgAAQBAJ|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-20731-2|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٩١ - شار بوو بە پایتەختی کۆماری [[ئازەربایجان]].{{sfn|Bosworth|2007}} == سەدەی ٢١ == * ٢٠٠٥ – ناوەندی گەشەپێدانی ئابووری و کۆمەڵایەتی دامەزرا.<ref name=ISN>{{cite web |url=http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Organizations |title=Organizations |work= International Relations and Security Network |location=Switzerland |publisher=Eidgenössische Technische Hochschule Zürich |access-date= 30 March 2015}}</ref> * ٢٠١٢ – کردنەوەی سەنتەری [[حەیدەر عەلیێڤ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئەورووپا]] [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئاسیا]] [[پۆل:مێژووی باکوو]] 95joj7hgsye4ua0o2f0e37oa80jh9k7 969525 969524 2022-08-10T13:45:01Z Hamaredha 33112 /* پێش سەدەی ٢٠ */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Emblem of Azerbaijan.svg|وێنۆک]] ئەمانە کاتنامەی ڕووداوەکانی شاری [[باکوو]] بەدرێژاییی [[مێژوو]]. == پێش سەدەی ٢٠ == * ١٣٧٨- دروستکردنی [[مزگەوتی جومعە (باکوو)|مزگەوتی جومعە]].<ref name=archnet>{{cite web |url= http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |title= Baku |author=ArchNet |archive-url= https://web.archive.org/web/20121025215019/http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |url-status=dead |archive-date=October 2012 |author-link= ArchNet}}</ref> * ١٥٠٩ – فارسەکان لە دەسەڵاتدا بوون.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٥٧٨ – [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|عوسمانییەکان]] لە دەسەڵاتدا بوون.<ref name=iranica>{{cite encyclopedia |url=http://www.iranicaonline.org/articles/baku-pers |title=Baku |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |author1=S. Soucek |author2= R. G. Suny |publisher= Columbia University, Center for Iranian Studies |location=New York |access-date=30 March 2015}}</ref> * ١٦٠٣ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٧٢٣ – شارۆچکەیەک لەلایەن ڕووسەکانەوە گیرا.<ref name="Vassiliou2009">{{cite book|author= M. S. Vassiliou |title=Historical Dictionary of the Petroleum Industry |year= 2009|publisher=[[Scarecrow Press]] |isbn=978-0-8108-6288-3 |chapter=Chronology |chapter-url= https://books.google.com/books?id=vArc08DO9ykC |author-link=Marius Vassiliou}}</ref> * ١٧٣٥ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٠٦ – شارۆچکەیەک لەلایەن ھێزەکانی ڕووسیاوە گیرا.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨١٣ – تاون بوو بە بەشێک لە [[ڕووسیا]] بەپێی [[پەیمانی گوڵستان]]..{{sfn|Bosworth|2007}} * ١٨١٧ – بڵاوبوونەوەی [[کۆلێرا]].{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٨٣٢ – کردنەوەی «یەکەم قوتابخانەی عەلمانی ڕووسی».<ref name=iranica/> * ١٨٤٦ – باکو بوو بە بەشێک لە پارێزگای شێماخ.<ref name=iranica/> * ١٨٥٩ ** پاڵاوگەکانی نەوت لە جەرگەی شارەکە دەست دەکەن بە کارکردن.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** تاون دەبێتە پایتەختی [[پارێزگای باکوو]] کە تازە دامەزراوە.<ref name=iranica/> * ١٨٦٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٣٣٨١ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٦٨ ** تەلەگرافی [[تبلیس]]-باکۆ دەستی بە کارکردن کرد.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** [[گۆڕەپانی نافورە، باکوو|گۆڕەپانی نافورە]] دروست کراوە. * ١٨٨٣ – ھێڵی ئاسنی [[باتوم]]-باکو دروست کرا.<ref name="Waal2010">{{cite book|author=Thomas de Waal |title=The Caucasus: An Introduction |year= 2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-974620-0 |chapter=Chronology |url= https://books.google.com/books?id=6X745rS5Ci8C |page=229+ |author-link=Thomas de Waal}}</ref> * ١٨٨٦ – ژمارەی دانیشتووان: ٤٥٦٧٩ کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1890 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns |hdl=2027/nyp.33433081590527 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٨٩٧ – ژمارەی دانیشتووان: ١١٢٢٥٣ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٩٠٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٧٩١٣٣ کەس. {{sfn|Britannica|1910}} == سەدەی ٢٠ == * ١٩٠١ – دروستکردنی [[کەنیسە]].{{sfn|Jewish Encyclopedia|1907}} * ١٩٠٧ – بۆری نەوتی باتومی-باکو دروستکرا{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}<ref>{{citation |work=Cassier's Magazine |date=November 1900 |volume=19 |title=A Russian Petroleum Pipe Line Carrying Oil from Baku to Batoum |location=New York |hdl=2027/uiug.30112073488907}}</ref> * ١٩٠٩ – دروستکردنی [[بۆلیڤاری باکوو]]. * ١٩١٣ – ژمارەی دانیشتووان: ٢٣٧ ھەزار کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1921 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns: Caucasia |hdl=2027/njp.32101072368440 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٩١٤ - [[مزگەوتی تازە پیر]] دروست کرا. * ١٩١٧ - دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی فارس|حیزبی کۆمۆنیستی عەدالەتی ئێران]] لە باکو<ref>{{cite book|editor=Stephanie Cronin|title=Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800|url=https://books.google.com/books?id=VCTipPJdKBwC|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-62433-6 |chapter=Comintern, the Soviet Union and Labour Militancy in Interwar Iran |author=Touraj Atabaki}}</ref> * ١٩١٩ - [[زانکۆی ویلایەتی باکوو|زانکۆی باکوو]] دامەزرا.<ref name=europa2002>{{cite book|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003|publisher=Europa Publications |year=2002 |isbn=978-1-85743-137-7 |chapter=Azerbaijan: Directory |url=https://books.google.com/books?id=EPP3ti4hysUC |page=121+}}</ref> * ١٩٢٠ - باکو بوو بە پایتەختی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان.<ref name="Zonn2010">{{cite book|editor=Igor S. Zonn|title= Caspian Sea Encyclopedia|url= https://books.google.com/books?id=fvqYSoRvAI4C&pg=PA61 |year= 2010|publisher=Springer |isbn=978-3-642-11524-0|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٢٢ – شانۆی درامای دەوڵەت کرایەوە.<ref name=rubin1994/> * ١٩٢٥ – کردنەوەی شانۆی کرێکاران و کۆڵبەرانی باکو.<ref name=rubin1994>{{cite book|editor=Ron Rubin |title=World Encyclopedia of Contemporary Theatre |year=1994 |publisher=Routledge|isbn=978-1-136-11804-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=klGvBAAAQBAJ |page=80}}</ref> * ١٩٢٨ – [[شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان|شانۆی بینەرانی گەنج]] دامەزرا.<ref name=rubin1994 /> * ١٩٣٩ – ژمارەی دانیشتووان: ٨٠٩٣٤٧ کەس.<ref name=seltzer1952>{{Citation |publisher = Columbia University Press |location = New York |editor = Leon E. Seltzer |title = Columbia Lippincott Gazetteer of the World |ol=6112221M |date = 1952 |page=146 |chapter=Baku |chapter-url= https://archive.org/stream/columbialippinco00selt#page/1250/mode/1up}}</ref> * ١٩٤٠ – مۆزەخانەی پەروەردەی باکو دامەزرا.<ref name=europa2002/> * ١٩٥٢ – دروستکردنی [[ماڵی حکومەت، باکوو|ماڵی حکومەت]]. * ١٩٦٧ ** دامەزراندنی [[مۆزەخانەی فەرشی ئازەربایجان]].<ref>[http://www.azcarpetmuseum.az/en/museum-history Azerbaijan National Carpet Museum],.</ref> ** [[میترۆی باکوو]] دەست بە کارکردن دەکات. * ١٩٨٩ - دامەزراندنی مەدرەسەی ئیسلامی.<ref name=Yearbook2014>{{cite book|title=Yearbook of Muslims in Europe |year= 2014|publisher=Brill|isbn=978-90-04-28305-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=a-NTBQAAQBAJ |page=67}}</ref><ref name="Kemper2010">{{cite book|editor=Michael Kemper|title=Islamic Education in the Soviet Union and Its Successor States|url=https://books.google.com/books?id=-gWAAgAAQBAJ|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-20731-2|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٩١ - شار بوو بە پایتەختی کۆماری [[ئازەربایجان]].{{sfn|Bosworth|2007}} == سەدەی ٢١ == * ٢٠٠٥ – ناوەندی گەشەپێدانی ئابووری و کۆمەڵایەتی دامەزرا.<ref name=ISN>{{cite web |url=http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Organizations |title=Organizations |work= International Relations and Security Network |location=Switzerland |publisher=Eidgenössische Technische Hochschule Zürich |access-date= 30 March 2015}}</ref> * ٢٠١٢ – کردنەوەی سەنتەری [[حەیدەر عەلیێڤ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئەورووپا]] [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئاسیا]] [[پۆل:مێژووی باکوو]] m48ywnpe47bl8rnj9gvw0q7uf60d3su 969673 969525 2022-08-10T21:41:08Z Hamaredha 33112 /* سەدەی ٢٠ */ wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Emblem of Azerbaijan.svg|وێنۆک]] ئەمانە کاتنامەی ڕووداوەکانی شاری [[باکوو]] بەدرێژاییی [[مێژوو]]. == پێش سەدەی ٢٠ == * ١٣٧٨- دروستکردنی [[مزگەوتی جومعە (باکوو)|مزگەوتی جومعە]].<ref name=archnet>{{cite web |url= http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |title= Baku |author=ArchNet |archive-url= https://web.archive.org/web/20121025215019/http://archnet.org/library/places/one-place.jsp?place_id=1498 |url-status=dead |archive-date=October 2012 |author-link= ArchNet}}</ref> * ١٥٠٩ – فارسەکان لە دەسەڵاتدا بوون.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٥٧٨ – [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|عوسمانییەکان]] لە دەسەڵاتدا بوون.<ref name=iranica>{{cite encyclopedia |url=http://www.iranicaonline.org/articles/baku-pers |title=Baku |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |author1=S. Soucek |author2= R. G. Suny |publisher= Columbia University, Center for Iranian Studies |location=New York |access-date=30 March 2015}}</ref> * ١٦٠٣ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٧٢٣ – شارۆچکەیەک لەلایەن ڕووسەکانەوە گیرا.<ref name="Vassiliou2009">{{cite book|author= M. S. Vassiliou |title=Historical Dictionary of the Petroleum Industry |year= 2009|publisher=[[Scarecrow Press]] |isbn=978-0-8108-6288-3 |chapter=Chronology |chapter-url= https://books.google.com/books?id=vArc08DO9ykC |author-link=Marius Vassiliou}}</ref> * ١٧٣٥ – فارسەکان جارێکی تر دەسەڵاتیان گرتەوە.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٠٦ – شارۆچکەیەک لەلایەن ھێزەکانی ڕووسیاوە گیرا.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨١٣ – تاون بوو بە بەشێک لە [[ڕووسیا]] بەپێی [[پەیمانی گوڵستان]]..{{sfn|Bosworth|2007}} * ١٨١٧ – بڵاوبوونەوەی [[کۆلێرا]].{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} * ١٨٣٢ – کردنەوەی «یەکەم قوتابخانەی عەلمانی ڕووسی».<ref name=iranica/> * ١٨٤٦ – باکو بوو بە بەشێک لە پارێزگای شێماخ.<ref name=iranica/> * ١٨٥٩ ** پاڵاوگەکانی نەوت لە جەرگەی شارەکە دەست دەکەن بە کارکردن.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** تاون دەبێتە پایتەختی [[پارێزگای باکوو]] کە تازە دامەزراوە.<ref name=iranica/> * ١٨٦٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٣٣٨١ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٨٦٨ ** تەلەگرافی [[تبلیس]]-باکۆ دەستی بە کارکردن کرد.{{sfn|Dumper and Stanley|2008}} ** [[گۆڕەپانی نافورە، باکوو|گۆڕەپانی نافورە]] دروست کراوە. * ١٨٨٣ – ھێڵی ئاسنی [[باتوم]]-باکو دروست کرا.<ref name="Waal2010">{{cite book|author=Thomas de Waal |title=The Caucasus: An Introduction |year= 2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-974620-0 |chapter=Chronology |url= https://books.google.com/books?id=6X745rS5Ci8C |page=229+ |author-link=Thomas de Waal}}</ref> * ١٨٨٦ – ژمارەی دانیشتووان: ٤٥٦٧٩ کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1890 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns |hdl=2027/nyp.33433081590527 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> * ١٨٩٧ – ژمارەی دانیشتووان: ١١٢٢٥٣ کەس.{{sfn|Britannica|1910}} * ١٩٠٠ – ژمارەی دانیشتووان: ١٧٩١٣٣ کەس. {{sfn|Britannica|1910}} == سەدەی ٢٠ == * ١٩٠١ – دروستکردنی [[کەنیسە]].{{sfn|Jewish Encyclopedia|1907}} * ١٩٠٧ – بۆری نەوتی باتومی-باکو دروستکرا{{sfn|Dumper and Stanley|2008}}<ref>{{citation |work=Cassier's Magazine |date=November 1900 |volume=19 |title=A Russian Petroleum Pipe Line Carrying Oil from Baku to Batoum |location=New York |hdl=2027/uiug.30112073488907}}</ref> * ١٩٠٩ – دروستکردنی [[بۆلیڤاری باکوو]]. * ١٩١٣ ** ژمارەی دانیشتووان: ٢٣٧ ھەزار کەس.<ref>{{cite book |title=Statesman's Year-Book |year=1921 |location=London |publisher= Macmillan and Co.|chapter= Russia: Principal Towns: Caucasia |hdl=2027/njp.32101072368440 |title-link=Statesman's Year-Book}}</ref> ** [[کۆشکی ئیسماعیلییە|بینای ئیسماعیلیە]] دروست کرا. * ١٩١٤ - [[مزگەوتی تازە پیر]] دروست کرا. * ١٩١٧ - دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی فارس|حیزبی کۆمۆنیستی عەدالەتی ئێران]] لە باکو<ref>{{cite book|editor=Stephanie Cronin|title=Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800|url=https://books.google.com/books?id=VCTipPJdKBwC|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-62433-6 |chapter=Comintern, the Soviet Union and Labour Militancy in Interwar Iran |author=Touraj Atabaki}}</ref> * ١٩١٩ - [[زانکۆی ویلایەتی باکوو|زانکۆی باکوو]] دامەزرا.<ref name=europa2002>{{cite book|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003|publisher=Europa Publications |year=2002 |isbn=978-1-85743-137-7 |chapter=Azerbaijan: Directory |url=https://books.google.com/books?id=EPP3ti4hysUC |page=121+}}</ref> * ١٩٢٠ - باکو بوو بە پایتەختی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان.<ref name="Zonn2010">{{cite book|editor=Igor S. Zonn|title= Caspian Sea Encyclopedia|url= https://books.google.com/books?id=fvqYSoRvAI4C&pg=PA61 |year= 2010|publisher=Springer |isbn=978-3-642-11524-0|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٢٢ – شانۆی درامای دەوڵەت کرایەوە.<ref name=rubin1994/> * ١٩٢٥ – کردنەوەی شانۆی کرێکاران و کۆڵبەرانی باکو.<ref name=rubin1994>{{cite book|editor=Ron Rubin |title=World Encyclopedia of Contemporary Theatre |year=1994 |publisher=Routledge|isbn=978-1-136-11804-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=klGvBAAAQBAJ |page=80}}</ref> * ١٩٢٨ – [[شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان|شانۆی بینەرانی گەنج]] دامەزرا.<ref name=rubin1994 /> * ١٩٣٩ – ژمارەی دانیشتووان: ٨٠٩٣٤٧ کەس.<ref name=seltzer1952>{{Citation |publisher = Columbia University Press |location = New York |editor = Leon E. Seltzer |title = Columbia Lippincott Gazetteer of the World |ol=6112221M |date = 1952 |page=146 |chapter=Baku |chapter-url= https://archive.org/stream/columbialippinco00selt#page/1250/mode/1up}}</ref> * ١٩٤٠ – مۆزەخانەی پەروەردەی باکو دامەزرا.<ref name=europa2002/> * ١٩٥٢ – دروستکردنی [[ماڵی حکومەت، باکوو|ماڵی حکومەت]]. * ١٩٦٧ ** دامەزراندنی [[مۆزەخانەی فەرشی ئازەربایجان]].<ref>[http://www.azcarpetmuseum.az/en/museum-history Azerbaijan National Carpet Museum],.</ref> ** [[میترۆی باکوو]] دەست بە کارکردن دەکات. * ١٩٨٩ - دامەزراندنی مەدرەسەی ئیسلامی.<ref name=Yearbook2014>{{cite book|title=Yearbook of Muslims in Europe |year= 2014|publisher=Brill|isbn=978-90-04-28305-3 |chapter=Azerbaijan |url=https://books.google.com/books?id=a-NTBQAAQBAJ |page=67}}</ref><ref name="Kemper2010">{{cite book|editor=Michael Kemper|title=Islamic Education in the Soviet Union and Its Successor States|url=https://books.google.com/books?id=-gWAAgAAQBAJ|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-20731-2|display-editors=etal}}</ref> * ١٩٩١ - شار بوو بە پایتەختی کۆماری [[ئازەربایجان]].{{sfn|Bosworth|2007}} == سەدەی ٢١ == * ٢٠٠٥ – ناوەندی گەشەپێدانی ئابووری و کۆمەڵایەتی دامەزرا.<ref name=ISN>{{cite web |url=http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Organizations |title=Organizations |work= International Relations and Security Network |location=Switzerland |publisher=Eidgenössische Technische Hochschule Zürich |access-date= 30 March 2015}}</ref> * ٢٠١٢ – کردنەوەی سەنتەری [[حەیدەر عەلیێڤ]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئەورووپا]] [[پۆل:کاتنامەکانی شارەکانی ئاسیا]] [[پۆل:مێژووی باکوو]] m2mkyzzkbsbhqcn4cgkslls1mc5nyhr 0 214035 969515 969493 2022-08-10T13:00:33Z Kurd2021 40095 /* By year */ wikitext text/x-wiki {{ئامادەکردن}} {{داتابۆکس}} '''یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە''' ({{بە فەڕەنسی|Jeux olympiques d'été}}{{بە ئینگلیزی|Summer Olympic Games}}) بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد یاخود ئۆڵمپیکیش ناسراوە، پاڵەوانییەتییەکی گەورەی نێودەوڵەتی فرە وەرزشییە بە شێوەیەکی ئاسایی چوار ساڵ جارێک لە وڵاتێک بەڕێوەدەچێت. یەکەمجار لە ساڵی ١٨٩٦ لە شاری دەتینای پایتەختی یۆنان بەڕێوەچوو و دوایین جاریش ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ کە لە ساڵی ٢٠٢١ لە شاری تۆکیۆی پایتەختی ژاپۆن بەڕێوەچوو ئەمەش بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا. لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی سەرپەرشت و ڕێکخەری ئامادەکارییەکانی شاری خانەخوێ دەکات. لە ھەر پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاددا مەدالیای زێڕ بە پلەی یەکەم دەبەخشرێت، مەدالیای زیو بە پلەی دووەم دەبەخشرێت، ھەروەھا مەدالیای برۆنز بە پلەی سێیەم دەبەخشرێت؛ ئەم نەریتە لە ساڵی ١٩٠٤ دەستی پێکرد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی زستانە بەھۆی سەرکەوتنی بەرچاوی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ڕێکخرا. ئەمەش وەک گەورەترین و بەناوبانگترین ڕووداوی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی لە جیھاندا سەیر دەکرێت. ئۆڵۆمپیاد لە پڕۆگرامێکی ٤٢ پێشبڕکێی کەمتر لە ٢٥٠ وەرزشوانی پیاوان لە ١٤ وڵات لە ساڵی ١٨٩٦ بۆ ٣٠٦ پێشبڕکێ و ١١٬٢٣٨ وەرزشوان (٦٬١٧٩ پیاو، ٥٬٠٥٩ ژن) لە ٢٠٦ وڵات لە ساڵی ٢٠١٦ زیادی کردووە. ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لەلایەن ١٩ وڵاتەوە لە پێنج کیشوەر میوانداری کراوە. چوار جار لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|١٩٠٤]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|١٩٣٢]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|١٩٨٤]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]])، سێ جار لە بەریتانیا ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|١٩٠٨]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|١٩٤٨]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|٢٠١٢]])، دوو جار لە [[یۆنان]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٩٨٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]])، [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|١٩٢٤]])، [[ئەڵمانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|١٩٣٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|١٩٧٢]])، [[ئوسترالیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]]) و [[ژاپۆن]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|١٩٦٤]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|٢٠٢٠]])، یەکی یەکجاریش لە [[سوێد]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|١٩١٢]])، [[بەلجیکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]])، [[ھۆلەند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|١٩٢٨]])، [[فینلاند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|١٩٥٢]])، [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|١٩٦٠]])، [[مەکسیک]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|١٩٦٨]])، [[کەنەدا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|١٩٧٦]])، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|١٩٨٠]])، [[کۆریای باشوور]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|١٩٨٨]])، [[ئیسپانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]])، [[چین]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]]) و [[بەڕازیل|بەرازیل]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]). لەندەن یەکەم شار بوو کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد، دواتر پاریس (بەھۆی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٤)، لۆس ئانجلەس، [[ئەتینا|ئەتیانای پایتەخت]] و تۆکیۆ کە ھەریەکەیان دوو جار یارییەکانی تێدا بەڕێوەچووە. فەرەنسا ساڵی ٢٠٢٤ بۆجاری سێیەم میوانداری یایییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات بەمەش دەبێتە ھاوشانی لەندەن، لۆس ئانجلەسیش ساڵی ٢٠٢٨ میوانداری یارییەکانی ھاوینە دەکات بۆ پێنجەم جار لە مێژووی خۆیدا. تەنھا پێنج وڵات لە ھەموو یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بەشدارییان کردووە ئەوانیش: ئوسترالیا، فەرەنسا، بەریتانیا، یۆنان و سویسرا. بەریتانیا تاکە وڵاتە کە لە ھەر خولێکی ئۆڵۆمپیاد مەدالیایەکی زێڕی بەدەستھێناوە. ئەمریکا پێشەنگی ژماردنی میدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە، و لە ١٨ خولی یارییەکان پێشەنگی خشتەی مەدالیاکانی گرتووە، دوای ئەو یەکێتی سۆڤیەت (شەش جار)، و فەرەنسا، بەریتانیا، ئەڵمانیا، چین و 'تیمی یەکگرتوو' ھەریەکەیان بۆ جارێک پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان گرتووە. == خانەخوێکان == ئەمریکا تا ئێستا چوار جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە، یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ لە شاری سانت لویسی ویلایەتی میسۆری، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا]] لە نێوان لە ١ی تەممووز تا ٢٣ تشرینی دووەمی ١٩٠٤ بەڕێوەچوو بەڕێوەچوو؛ یارییەکانی ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤ ھەردووکیان لە لۆس ئانجلەس لە ویلایەتی کالیفۆرنیا بەڕێوەچوون و یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦ لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا ئەنجامدرا. لۆس ئانجلەس ساڵی ٢٠٢٨ بۆ جاری پێنجەم میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات. ساڵی ٢٠١٢ بەریتانیا بۆجاری سێھەمین لە مێژووی خۆیدا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی لە لەندەن کرد، بەمەش بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردبێت. شارەکانی لۆس ئانجلەس و پاریس و ئەسینا (بەبێ ساڵی ١٩٠٦) ھەریەکەیان میوانداری دوو یاری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە. لە ساڵی ٢٠٢٤ فەرەنسا بۆجاری سێھەم لە پایتەختی وڵاتەکەیدا میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات، بەمەش پاریس دەبێتە دووەم شار کە تا ئێستا سێ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی تێدا بەڕێوەدەچێت. ھەریەکە لە ئوسترالیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، یۆنان و ژاپۆن ھەموویان دوو جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کرد (فەرەنسا و ئوسترالیا پلانیان ھەیە لە ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٣٢دا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکە، بۆجاری سێھەم). تۆکیۆی ژاپۆن میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ی کرد، و بووە یەکەم شار لە دەرەوەی ئەو نەتەوەیانەی کە زۆرینەیان ئینگلیزی زمان و ئەورووپین دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکات، پاش ئەوەی لە ساڵی ١٩٦٤ بۆ یەکەمجار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد. ھەروەھا ھەر یەکە لە بەلجیکا، بەرازیل، کەنەدا، چین، فینلاند، ئیتاڵیا، مەکسیک، ھۆڵەندا، کۆریای باشوور، یەکێتی سۆڤیەت، ئیسپانیا و سوێد، یەکی یەکجار مافی میوانداری کردنی پاڵەوانییەتییەکەی کردووە .[[ئاسیا|کیشوەری ئاسیا]] چوار جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە: لە [[تۆکیۆ]] (١٩٦٤ و ٢٠٢٠)، [[سێئول|سێئۆل]] (١٩٨٨)، و [[پەکین]] (٢٠٠٨). ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠١٦ لە [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] بەرازیل، یەکەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ئەمریکای باشوور بەڕێوەچوو. تاکە دوو وڵاتی نیوەگۆی باشوور کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە بریتین لە ئوسترالیا (١٩٥٦، ٢٠٠٠، و ٢٠٣٢ی داھاتوو) و بەرازیل (٢٠١٦)، تا ئێستا ئەفریقا میوانداری ھیچ ئۆڵۆمپیادێکی ھاوینەی نەکردووە. == مێژوو == === ساڵانی سەرەتایی === [[پەڕگە:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|وێنۆک|مەراسیمی کردنەوەی یەکەمین پاڵەوانییەتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی نوێ لە یاریگای پاناتینیک، دەتینا، ١٨٩٦]] کاتێک پیێر دی کوبێرتین کە پێداگۆجی و مێژوونووسی فەرەنسی بیرۆکەی ڕێکخسننی پێشبڕکێیەکی نێودەوڵەتی بە کردار بیرۆکەی سەرھەڵدانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بنیاتناو سەرکەوتنی بەدەستھێنا لە بانگھێشتکردنی وەفدە بیانییەکان بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، یەکەم خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان|وڵاتی یۆنان]] بەڕێوەچوو، تەنھا ٢٤٥ (جێی مشتومڕە) وەرزشوان بەشداری تێدا کرد کە زیاتر لە ٢٠٠ کەسیان یۆنانی بوون، چواردە وڵات (بەپێی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی، ژمارەکە جێی مشتومەڕە) لە ڕەگەزی نێر بەشداریان کرد. پێشتر ڕووداوێکی نێودەوڵەتی بەم قەبار و شێوەیە ڕێک نەخرابوو. وەرزشوانانی ڕەگەزی مێینە ڕێگەیان پێنەدرا بەشداری پێشبڕکێکان بکەن، لەگەڵ ئەوەش ژنێک بەناوی ستاماتا ڕێڤیتی، بێ گوێدانە یاساکانی ئەم خولە بەشداری پێشبڕکێی ماراسۆنی کرد بەبێ ئەوەی ناوی تۆمار بکرێت .[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] کە بە فەرمی بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ناسراوە، ڕووداوێکی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی بوو کە لە ٦ تا ١٥ی نیسانی ١٨٩٦ لە دەتینای پایتەختی یۆنان ئاھەنگی کردنەوەی بەڕێوەچوو، یەکەم یاری ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەردەمی نوێ ئەنجامدرا. لە ئاھەنگی کردنەوەی پاڵەوانییەتییەکە نزیکەی ١٠٠ ھەزار کەس ئامادەبوون. ھەرچەندە زۆرترین وەرزشوانی یۆنان بەشداریان کرد، بەڵام ئەمریکا زۆرترین جار لە ڕکابەرییەکان پلەی یەکەمی وەرگرت، بەشێوەیەک ١١ وەرزشوانی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانیاندا پلەی یەکەمیان بەدەستھێنا لە بەرامبەردا وەرزشوانانی یۆنان ١٠جار پلەی یەکەمی لە یارییەکان بەدەستھێنا. شارەزایان مێژووی دروستبوونی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ٧٧٦ ساڵ پێش زایین لە وڵاتی [[یۆنان]] بە ئاماژەدان بەوەی کە لەسەر دیواری پەرستگاکان نوسراوە، کە چوار ساڵ جارێک یارییەکانی بەڕێوە دەچوون، بەڵام ھەندێکی تر لە شارەزایان مێژووی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ١٤٠٠ ساڵ پێش زایین. ئەمەش ھۆکارێکی گرینگ بوو بۆ ھەڵبژاردنی وەک شاری میوانداری یەکەم ئۆڵۆمپیاد، لە لە کۆنگرەیەکدا کە لەلایەن پیێر دی کوبەرتین لە پاریس ڕێکخرابوو، لە ٢٣ی حوزەیرانی ١٨٩٤دا، بە کۆی دەنگ وەک دەتینا ھەڵبژێردرا. ھەروەھا لەم کۆنگرەیەدا [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] دامەزرا. سەرەڕای چەندین ئاستەنگ و گرفت، بەڵام ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦ وەک پاڵەوانییەتییەکی پێشکەوتوو ئاماژەی پێکرا. لە سەردەمی ئەو کات زۆرترین بینەر و ئامادەبووی ھەبوو لە ھەر پێشبڕکێیەکی وەرزشی نێودەوڵەتی دا؛ و یاریگای پاناتینایکۆ، یەکەم یاریگای گەورە لە سەردەمی نوێدا، زۆرترین ئامادەبووی ھەبوو لەکاتی بەڕێوەچوونی یارییەکان. ئەوەی جێی خۆشحاڵی یۆنانییەکان بوو بەدەستھێنانی پلەی یەکەم بوو لە کێبڕکێی ماراسۆن لەلایەن ھاونیشتمانەکەیان سپیریدۆن لویس. لە ماوەی ٢ کاتژمێر و ٥٨ خولەک و ٥٠ چرکەدا مەوداکەی تەواوکرد. کارل شومان وەرزشوانی زۆرانباز و لەشجوانی سەرکەوتوترین وەرزشوانی ئەڵمانی بوو کە توانی چوار جار پلەی یەکەمی بەدەستھێنا. بەرپرسانی یۆنان و خەڵکی یۆنان بە جۆش و خرۆشەوە پێشوازیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەکرد. ئەم ھەستەش لەلایەن زۆرێک لە وەرزشوانە بەشداربووەکان ھەبوو، بەشێوەیەک داوای ئەوەیان کرد کە دەتینا پایتەخت ببێتە شاری میوانداری ھەمیشەیی ئۆڵۆمپیاد. بەڵام لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی پلانی وابوو کە خولەکانی داھاتوو بگۆڕن بۆ شارە جیاوازەکانی. ئەوەبوو دووەم ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو. [[پەڕگە:Francis_Field_1904.jpg|وێنۆک|یاریگای فرانسیس فیڵد لە زانکۆی واشنتۆن لە سانت لویس، لە کاتی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤]] [[پەڕگە:Dorando_Pietri_1908.jpg|وێنۆک|ساتی دۆڕانی دۆراندۆ پیتری، بەھۆی یارمەتیدانی بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان لە ھەڵسانەوە و دەستگرتنی بۆ تێپەڕاندنی ھێڵەکە.]] دوای چوار ساڵ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٠٠ لە پاریس زیاتر لە چوار ھێندەی وەرزشوانانی بۆ خۆی ڕاکێشا، لەنێویاندا ٢٠ ژن، کە بۆ یەکەمجار ڕێگەیان پێدرا بە فەرمی بەشداری بکەن، لە یارییەکانی کرۆکێت و گۆڵف و کەشتیوانی و تێنسدا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠ لەگەڵ پێشانگای جیھانی پاریس تێکەڵ بوون و زیاتر لە ٥ مانگ بەردەوام بوون لە ١٤ی ئایارەوە بۆ ٢٨ی تشرینی یەکەم تا ئێستاش مشتومڕ لەسەر ئەوە ھەیە کە کام ڕووداو بەڕاستی ئۆڵۆمپیاد بووە، بەو پێیەی لەو کاتەدا کەم یان تەنانەت ھیچ کام لە یارییەکان ئاگاداری پێشوەختەیان بڵاونەکرووبووە کە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیادە. بەشێک لە وەرزشوانان ئاگاداری نەبوون لەوەی براوەی پێشبڕکێی ئۆڵۆمپیادن. یاخود لە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاد ڕکابەری دەکەن. ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ھیچ ئاھەنگی کردنەوە و داخستنی بۆ ئەنجام نەدرا. وەرزشوانانی فەڕەنسا زۆرترین مەدالیای ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جەنگی ڕووسیا و ژاپۆن و سەختی گەیشتن بە سانت لویس ھۆکار بوو بۆ ئەوەی کە کەمترین وەرزشوانی پلە باڵا لە دەرەوەی ئەمریکا و کەنەدا بەشدارییان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ نەکرد. «دووەمین یارییە نێودەوڵەتییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ئەسینای پایتەخت»، وەک لەو کاتەدا پێی دەگوترا، لە ساڵی ١٩٠٦ بەڕێوەچوو. لە ئێستادا لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەفەرمی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد بە یەکێک لە خولەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ناناسێت، لەگەڵ ئەوەش زۆرێک لە مێژوونووسان بە درێژکراوەی زنجیرەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی دەناسێنن و شانازیی بە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٦ دەکەن وەک ھۆکارێک بۆ لەناو نەچوونی ئۆڵۆمپیاد. جگە لەوەی یارییەکان سەرکەوتووتر بوون لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٠ و ١٩٠٤، زیاتر لە ٨٥٠ وەرزشوان ڕکابەرییان کردووە. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨ لە شاری [[لەندەن]]ی[[شانشینی یەکگرتوو|شانشینی بەریتانیا]] لە ٢٧ی نیسان تا ٣١ تشرینی یەکەمی ١٩٠٨ بەڕێوەچوو. یەکەم جار بڕیار بوو ئەم خولەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، شاری [[ڕۆما]]ی، [[ئیتالیا]] میوانداریی بکات بەڵام بەھۆی تەقینەوەی گڕکانی چیای ڤێسۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ و مردنی ١٠٠٠ کەس توانایی ئیتاڵیا بۆ میوانداری کردنی یارییەکان لاواز بوو، بەو ھۆیەوە بەفەرمی بڕیاردرا یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەم خولە لە شاری لەندەن بۆ یەکەمجار لە مێژووی خۆیدا بەڕێوەبچێت. لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨]] ژمارەی بەشداربووان جارێکی دیکە بەرزبوونەوە، ٢٢ وڵات بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادیان کرد، ھەروەھا یەکەم ماراسۆن بە مەودای ئێستای ستاندارد کە ٤٢٫١٩٥ کم (٢٦ میل و ٣٨٥ یاردە) بوو ئەنجامدرا. یەکەم ماراسۆنی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ (تەنھا بۆ پیاوان بوو) بە دووری ٤٠ کم (٢٤ میل و ٨٥ یارد) کرا. مەودای نوێی ماراسۆنەکە بۆ ئەوە ھەڵبژێردرا کە پێشبڕکێکە لەبەردەم شوێنیدانیشتنی بنەماڵەی شاھانەی بەریتانیا تەواو بێت. بەم شێوەیە ماراسۆنەکە ٤٠ کم (٢٤٫٩ میل) بوو بۆ یەکەم یارییەکانی ساڵی ١٨٩٦، بەڵام دواتر تا ٢ کم (١٫٢ میل) گۆڕانکاری بەسەردا ھات بەھۆی بارودۆخی ناوخۆیی وەک شێوازی شەقام و یاریگاکان. لە شەش خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاددا لە نێوان ساڵانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]] بۆ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]]، ماوەی مەودای پێشبڕکێی ماراسۆن ئاڵوگۆڕی بەسەرھات. لە یارییەکاندا وەرزشوانانی بەریتانیا ١٤٦ مەدالیایان بەدەستھێنا، کە ٩٩ مەدالیای زیاتر بوو لە ئەمریکییەکانی کە پلەی دووەمی بەدەستھێنا، ئەمەش باشترین ئەنجامی وەرزشوانانی بەریتانیا تا ئەمڕۆ. لە پێشبڕکێی ماراسیۆنی ساڵی ١٩٠٨دا، ڕاکەری ئیتاڵی [[دۆراندۆ پیتری]] لە پێش سەرجەم یاریزانەکان چووە ناو یاریگا، نزیک بوو لە ھێڵی کۆتایی بەڵام ماندوویەتی و ھیلاکی زۆری پێوە دیار بوو کەوتە سەر زەوی پێش ئەوەی بتوانێت ھێڵی کوتایی ببڕێت. بۆیە لەلایەن بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان یارمەتییاندا بۆ ھەڵسانەوە و تێپەڕاندنی ھێڵی کۆتایی، بەڵام بەھۆی ئەم کارەوە بێ بەشکرا لە خەڵاتەکان. [[جۆنی ھایس]] وەرزشوانی ئەمریکی دوای پیتری گەیشتە ناو یاریگا و پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. وەک قەرەبووی بێ بەشبوونی لە پلەی یەکەم و مەدالیای ئۆڵۆمپیاد، شاژنە ئەلێکساندرا جامێکی زیوی بەخشی بە پیتری. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ١٧٨ ڕۆژ بوو (شەش مانگ و چوار ڕۆژ) ئەمەش درێژترین و زۆرترین ماوە بوو لە مێژووی ھاوچەرخی ئۆڵۆمپیاد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەردەوام بوو لەگەشەکردن، لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢]] شاری [[ستۆکھۆڵم]]ی [[سوێد]] کە لە ٥ی ئایار بۆ ٢٧٧ی تەممووزی ١٩١٢ بەڕێوەچوو. ٢٨ وڵات و ٢٤٠٧ وەرزشوان کە ٤٨٨ لە کچان و ژنان بوون بەشداریان کرد. ئۆڵۆمپیای ھاوینەی ستۆکھۆڵم یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوون کە بیرۆکەی ڕەسەنی پیێر دی کوبێرتین بەدیھێنا. بۆ یەکەمجار لە دوای دەستپێکردنی یارییەکان لە ساڵی ١٨٩٦، وڵاتانی پێنج کیشوەر لە ئۆڵۆمپیادەکە بەشداریانکرد. بڕیاربوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦ لە بەرلین پایتەختی ئەڵمانیا بەڕێوەبچێت بەڵام بەھۆی دەستپێکردنی جەنگی جیھانی یەکەم ھەڵوەشایەوە. === سەردەمی نێوان جەنگەکان === دوای تەواوبوونی جەنگی جیھانی یەکەم جارێکی دیکە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەستی پێکردەوە، یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەنتۆێرپ لە ساڵی ١٩٢٠ لە بەلجیکا کە بەھۆی جەنگەوە زیانی بەر شارەکە کەوتبوو بەڵام چەندین ژمارەی پێوانەیی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، لەم ئۆڵۆمپیادە ٢٩ وڵات بەشدارییان کرد، ساڵی ١٩٢٤ ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو، ڕێوڕەسمی کردنەوەی پێشبڕکێکە لە ٥٥ی تەممووز بەڕێوەچوو، بەڵام ھەندێک پێشبڕکێ پێشتر لە ٤ی ئایار دەستیان پێکردبوو. ئەم پاڵەوانێتییە دووەمجار بوو کە شاری پاریس میوانداری بکات (دوای ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]])، بەمەش بووە یەکەم شار کە دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات. یەکێک لە ژمارە پێوانەیییەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە ڕاکەری فینلەندی پاڤۆ نورمی تۆماری کرد، کاتێک توانی پێنج مەدالیای ئەم ئۆڵۆمپیادە بەدەستبھێنێت کە دوانیان لە پێشبڕکێی ١٥٠٠ مەتری و ٥٠٠٠مەتری پیاوان بوون. لەم خولەی ئۆڵۆمپیادا ٣٠٨٩ (٢٩٥٤ پیاو، ١٣٥٥ ژن) وەرزشوان لە ٤٤ نەتەوەی جیا بەشداریان کرد. وەرزشوانانی ئەمریکا زۆرترین میدالیای زێڕیان بەدەستھێنا کە ٤٥ مەدالیابوو ھەروەھا پلەی یەکەمیشیان وەرگرت بە کۆکردنەوەی ٩٩ مەدالیای گشتی. لە ٢٨ی تەممووز ئاھەنگی کردنەوەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨ لە شاری ئەمستەردامی پایتەختی ھۆلەند بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|title=Amsterdam 1928 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Amsterdam-1928-Olympic-Games|access-date=2022-05-18|website=www.britannica.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The 1928 Olympic Games in Amsterdam|url=https://www.europeana.eu/en/blog/the-1928-olympic-games-in-amsterdam|access-date=2022-05-18|website=www.europeana.eu|language=en-GB}}</ref>یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە ڕێگای بە مێینەکان دا لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان بەشداری بکەن، ھەروەھا بۆ یەکەمجار سپۆنسەری پاڵەوانیتییەکە کرا لەلایەن، کۆمپانیای کۆکاکۆلا. ٤٦ وڵات بەشداربوون لەم ئۆڵۆمپیادە کە بەشێکیان بۆ یەکمجار بوو بەشداری بکەن. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٣٢ی لۆس ئانجلەس بەھۆی بێبازاڕیی مەزن کاریگەری بەرچاوی ھەبوو لەسەر پاڵەوانییەتییەکە، ئەمەش بووە ھۆی کەمبوونەوەی ژمارەی ڕکابەر و وڵاتە بەشداربووەکان. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦ لەلایەن حکوومەتی ئەڵمانیاوە وەک دەرفەتێکی زێڕین بۆ بەرەوپێشبردنی ئایدۆلۆژیای نازیزم سەیرکرا. پارتی نازی دەسەڵاتدار، لینی ڕیفێنستالی سینەماکاری ڕاسپارد بۆ وێنەگرتنی کاتی یارییەکان، شێوەیەکی بەرفراوان ڕێکخستن و ئامادەکارییەکانی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد لەو سەردەمە با شاکارێک وەسف دەکرێت، بۆیەکەم جار یارییەکان لە تەلەڤیزیۆن نیمایشکرا و پەخشی ڕادیۆی بۆ گواستنەوەی یارییەکان گەیشتە ٤١ وڵات.<ref>{{Cite web|title=The Nazi Olympics -1936 Berlin Olympic Games|url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-nazi-olympics-berlin-1936|access-date=2022-05-20|website=encyclopedia.ushmm.org|language=en}}</ref> لەم خولەدا ٤٩ وڵات بەشداری ئۆڵۆمپیادی بەرلینیان کردووە، لەکاتێکدا لە ساڵی ١٩٣٢دا ٣٧ وڵات بەشدارییان کردووە، پێنج وڵات یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادی فەرمی خۆیان لەم یارییانەدا کرد ئەوانیش ئەفغانستان، بەرمودا، بۆلیڤیا، کۆستاریکا و لیختنشتاین. ٣٩٦٣ (٣٦٣٢ پیاو، ٣٣١ ژن) وەرزشوان بەشداریان کرد. جێسی ئۆوێنزی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانی ڕاکردنی خێرا و بازدانی درێژدا چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا، بەمەش بووە یەکێک لە سەرکەوتووترین وەرزشوانە بەشداربووەکانی ئۆڵۆمپیاد،<ref>{{Cite web|title=Jesse Owens {{!}} Biography, Olympics, Medals, & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/Jesse-Owens|access-date=2022-05-20|website=www.britannica.com|language=en}}</ref>ھەروەھا لە ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦دا بۆ یەکەمجار ھەڵکردنی مەشخەڵی ڕێلەی ھاتە ئاراوە. کە دواتر وەک سمبوولی ئۆڵۆمپیاد لەسەرجەم خولەکانی دواتر بەکارھات، لە ڕێوڕەسمی کردنەوەی یارییەکان بە ھەڵکردنی مەشخەڵ دەستپێدەکات. بەھۆی جەنگی جیھانی دووەمەوە، یارییەکانی ساڵی ١٩٤٠ (کە بڕیار بوو لە تۆکیۆ بەڕێوەبچێت و لەگەڵ سەرھەڵدانی جەنگدا بە شێوەیەکی کاتی گواسترایەوەب بۆ ھێلسینکی) ھەڵوەشایەوە. بڕیار بوو یارییەکانی ساڵی ١٩٤٤ لە لەندەن بەڕێوەبچێت بەڵام ھەڵوەشایەوە؛ بەھۆی جەنگی جیھانی دووەم لەبری ئەوە لەندەن مافی میوانداریکردنی یەکەم ئۆڵۆمپیادی دوای جەنگی کرد لە ساڵی ١٩٤٨. === دوای جەنگی جیھانی دووەم === یەکەم یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوای جەنگ لە ساڵی ١٩٤٨ لە لەندەن بەڕێوەچوو، ئەڵمانیا و ژاپۆن بەشدارییان تێدا نەکرد بەھۆی تاوانەکانیان لە جەنگدا. خانمە وەرزشوانی ھولەندی فانی بلانکەرز-کۆین لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا لە سێ پێشبڕکێی ڕاکردنی خێرا، بازدان. ئەمەش ھەمان دەستەکەوتی جێسی ئۆوێنزی وەرزشوانی ئەمریکی بوو لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٣٦ی بەرلین. لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٢ لە ھێلسینکی تیمی یەکێتی سۆڤیەت بۆ یەکەمجار بەشداری کرد و یەکسەر بوو بە یەکێک لە تیپە باڵادەستەکان (ھەم لە ڕووی ژمارەی مەدالیای زێڕ و کۆی گشتی مەدالییەکان پلەی دووەمیان بەدەستھێنا). [[ئیمیل زاتۆپێک]] ی [[چێکۆسلۆڤاکیا]]ی وەرزشوانی گۆڕەپان و مەیدان، کە توانی لە ڕاکردنی مەودای ٥٠٠٠مەتری و ١٠ھەزار ماتری و ماراسۆن پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە، پێشتریش لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٤٨ مەدالیایەکی زێڕ و زیوی بەدەستھێنابوو. یارییەکانی مێلبۆرن لە ساڵی ١٩٥٦ تا ڕادەیەکی زۆر سەرکەوتوو بوون، جگە لە یارییەکانی ئاو پۆلۆی (تۆپی دەستی ناو ئاو) بەتایبەت لەکاتی یاریی نێوان ھەنگاریا و یەکێتی سۆڤیەت، کە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر ھەنگاریا بووە بووە ھۆی یاریکردنی ڕقاوی و تووند لە نێوان ھەردوو ھەڵبژاردەدا کە لە کۆتاییدا بە سەرکەوتنی ھەنکاریا بە چوار گۆڵی بێ بەرامبەر کوتایی ھات. بەھۆی بڵابوونەوەی ڤایرۆسی ناو دەم لە نێوئاژەڵەکان لە بەریتانیا و یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردنی ئوسترالیا، چالاکییەکانی ئەسپسوار لە ستۆکھۆڵم بەڕێوەچوو. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠ لە ٢٥ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ لە [[ڕۆما]]ی لازیۆی [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]]بەڕێوەچوو. ڕۆما پێشتر بۆ بەڕێوەبردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨ دەستنیشانکرابوو، بەڵام دوای تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ لە شارەکە ھیچ ڕێگەیەکی دیکەی نەبوو جگە لە ڕەتکردنەوە و گواستنەوەی ئەو شەرەفە بۆ شاری لەندەن. لەم ئۆڵۆمپیادە کاسیۆس کلەی کە دواتر بە محەممەد عەلی ناسرا لەتەمەنی ١٨ ساڵی بەشداری کرد و مەدالیای زێڕی لە کێشی سووک بەدەستھێنا، محەممەد علی کلای لە ساڵی ١٩٧٥ مەدالیاکەی فڕێداوەتە ناو ڕووباری ئۆھای دوای ئەوەی لە چێشتخانەیەک لە شارۆچکەی زێدی خۆی لە شاری لویسڤیل لە ویلایەتی کێنتاکیی ئەمریکا ڕەتدەکرایەوە، بەھۆی ڕەزگەزپەرستییەوە. دوای ٣٦ ساڵ لە ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٩٦ لە ئەتڵانتا مەدالیای نوێی پێبەخشرا. یەکێک لە ڕووداوە سەرنجڕاکێشەکانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٠دا بریتی بوون لە بەدەستھێنانی مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی ١٠٠ مەتر و ٢٠٠ مەتر و ٤ × ١٠٠ مەتر ڕیلە لەلایەن خانمە وەرزشوانی ئەمریکی ویلما ڕودۆڵف. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤ لە ١٠ تا ٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤ لە [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] بەڕێوەچوو، تۆکیۆ مافی ڕێکخستنی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠]]ی پێبەخشرابوو، بەڵام بەھۆی لەشکرکێشی ژاپۆنەوە بۆ سەر [[چین]] مافی ڕێکخستنی لێ سەندرایەوە و گواسترایەوە بۆ [[ھێلسینکی]]، بەھۆی پێشکەوتنەکانی تەکنەلۆژیا و بواری پەیوەندی جێگای سەرنج بوو. یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەرانسەری جیھاندا لە تەلەڤیزیۆنەکاندا پەخشکران، یارییەکانی ساڵی ١٩٦٤ خاڵی وەرچەرخان بوو لە زیاتر زە جیھان بوونی پاڵەوانییەتییەکە. جودۆ بۆ یەکەمجار وەک یارییەکی فەرمی لە ئۆڵۆمپیادەکە ناسێنرا، و وەرزشوانی جودۆ ھۆلەندی ئەنتۆن گیسینک لە یاری کۆتایی بەشی کێشی کراوەدا سەرکەوتنی بەدەستھێنا، لە ڕکابەرە ژاپۆنییەکەی ئاکیۆ کامیناگای بردەوە، ئەمەش جێگای سەرنج و کاردانەوەی ھاندەرانی ژاپۆنی بوو. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨ لە ١٢ تا ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨ لە [[مەکسیکۆ سیتی]]لە [[مەکسیک]] بەڕێوە چوو. ئەمە یەکەم جار بوو لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]] میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە کرا و یەکەم ئۆڵۆمپیادیش بوو کە لە وڵاتێکی ئیسپانی زماندا ئەنجام درا. چەند ڕووداوێکی سەرنج ڕاکێشی تێدا ڕوویدا. لە ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان لە پێشبڕکێی ڕاکردنی ٢٠٠ مەتری پیاوان، وەرزشوانانی ڕەشپێستی ئەمریکی تۆمی سمیس (زێڕ) و جۆن کارلۆس (برۆنزی) ھەڵوێستیان بۆ مافە مەدەنییەکان دەڕبڕی بە بەرزکردنەوەی دەستیان بەشێوەی کۆڵەمستی بەرزکراو یاخود کۆڵە مستی گرێدراو کە دەستکێشی ڕەش و گۆرەوی ڕەشیان لەبەرکرد لەبری پێڵاو. ھەروەھا ڤێرا چاسلاڤسکا خانمە وەرزشوانی جمناسیک، وەک ناڕەزایەتییەک بەرامبەر بە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر چیکوسلۆڤاکیا لە ساڵی ١٩٦٨، لەکاتی ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان سەری خۆی بۆلای ڕاست دانەواند و سەیری بەرزکردنەوەی ئاڵاکانی نەکرد لەکەتی ژەنینی سرودی نەتەوەی یەکێتی سۆڤیەت ئەمەش کاردانەوەی زۆری لێکەوتەوە، وەک پاڵەوانێکی چیکۆسۆلۆڤاکی گەڕایەوە وڵات بەڵام لەلایەن حکوومەتی سۆڤیەت لەو وڵاتە دەرکرا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢ لە [[میونشن]]، [[باڤاریا]]، [[ئەڵمانیای ڕۆژاوا]]، لە ٢٦ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢ بەڕێوەچوو. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا، جارێکی دیکە سیاسەت بووە ھۆی دروستبوونی [[کۆمەڵکوژیی میونشن]]. گرووپێکی چەکداری فەلەستینی بە ناوی [[ڕێکخراوی ئەیلوولی ڕەش]] ھێرشیان کردە سەر گوندی ئۆڵۆمپیاد و ھەڵیانکوتایە سەر شوقەی شاندی وەرزشوانانی ئیسرائیل. دوو کەسیان لێ کوشتن و ٩ کەسی دیکەشیان بە بارمتە گرت. چەکدارەکان داوایان لە ئیسرائیل ژمارەیەکی زۆر لە دیلە فەڵەستینییەکان ئازاد بکات. لەکاتی دانوستانەکان حکوومەتی ئیسرائیل داواکانیانی ڕەتکردەوە ئەمەش گرژی بەدوای خۆیدا ھێنا. لە دواجار بڕیاری چوونە دەرەوەیان لە ئەڵمانیا بۆ کرا، بردرانە فڕۆکەخانەیەک، لەوێ لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئەڵمانیاوە کەوتنە بۆسەیەکەوە. شەڕ لە نێوان گرووپەکە و ھێزە ئەمنییەکان ڕوویدا لە ئەنجامدا ١٧ کەس کوژران کە ٥ کەس لە چەکدارەکان بوون. دوای گفتوگۆیەکی زۆر، بڕیاردرا کە یارییەکان بەردەوام بن، بەڵام ئەم ڕووداوە کاریگەری لەسەر ئامادەبوانی ئۆڵۆمپیادەکە ھەبوو. ھەروەھا ھەندێک دەستکەوتی وەرزشی لەبیرنەکراو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ڕوویان دا، بەتایبەتی بردنەوەی حەوت مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی مەلەوانی ئەمریکی مارک سپیتز کە ئەوکاتە ژمارەیەکی پێوانەیی بوو، ھەروەھا بەدەست ھێنانی دوو مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی فینلەندی لاسێ ڤێرین لە پێشبڕکێکانی ٥٠٠٠ مەتر ی و ١٠ ھەزار مەتر، و ھەروەھا بردنەوەی سێ میدالیای زێڕ لەلایەن ئەستێرەی جمناسیکی سۆڤیەت، ئۆلگا کۆربوت. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦ کە لە ١٧ی تەممووز تا ١ی ئابی ١٩٧٦ لە [[مۆنتریال]]لە [[کێبێک]] لە [[کەنەدا]] بەڕێوەچوو کارەساتی لەو شێوەیەی تێدا ڕووینەدا. مۆنتریال مافی میونداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٧٦ی پێبەخشرا لە ٦٩ەمین دانیشتنی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] لە [[ئەمستەردام]] لە ١٢ی ئایاری ١٩٧٠. ئۆڵۆمپیادی ١٩٧٦ بەیەکێک لە پڕ تێچووترین ئۆڵۆمپیادەکانی ھاوینە دادەنرێت کە تێچووی زیاتر لە ٥ ملیار دۆلار بوو (یەکسانە بە ٢٢٫٠٣ ملیار دۆلار لە ساڵی ٢٠٢٠). ئەمەش شەھۆی بێ پلانی و ساختەکاری لە کارەکان، بەڵێندەرەکان (گومان دەکرێت ئەندامی مافیای مۆنتریال بن) لەکاتی وەرگرتنی کارەکان بۆ دروستکردنی بینا و یاریگاکان بڕێکی زۆر پارەیان لە ھەموو گرێبەستەکان زیاتر بردووە و لە ھەمان کاتدا کڕینی پێداویستییەکان بە نرخێکی کەمتر و کوالێتی نزمتر وەک لەوەی لە گرێبەستەکان ھاتبوو ئامادەکردبوو ئەمەش وەک ھۆکارێک بۆ دواکەوتن و بوونی تێچووی زۆری ئۆڵۆمپیادە گەڕێنرایەوە. بیست و نۆ وڵات بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد بەھۆی ڕەتکردنەوەی داوایەکیان لە لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ قەدەغەکردنی نیووزلەندا لە بەشداریکردن لە خولەکە ئەمەش دوای ئەوەی ھەڵبژاردەی نیشتیمانی ڕەگبی نیووزلەندا، لە ساڵی ١٩٧٦ گەشتێکیان بۆ باشووری ئەفریقا کردبوو کە سیاسەتی ئەپارتاید پەیڕەودەکرا لە ئەفریقای باشوور لەو کاتەدا. نادیا کۆمانشی وەرزشوانی جیمناستیک ڕۆمانی بۆ یەکەمجار لە تەمەنی ١٦ ساڵی بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادی کرد توانی چەند ژمارەیەکی پێوانەی تۆمار بکات، ئەویش بە بردنەوەی ٥ مەدالیای کە سیانیان مەدالیای زێڕبوون ھەروەھا توانی نمرەی تەواو (١٠خاڵ) لەم یارییە بەدەست بھێنێت کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی جیمناستیک نەیتوانیوە ئەو تۆمارە بشکێنێت. لاسێ ڤیرێن بۆجارێکی دیکە توانی لە پێشبڕکێکانی ٥ ھەزار مەتر و ١٠ ھەزار مەتردا پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی فینلەندی نەیتوانیوە بۆ دووخوولی یەک لە دوای یەک پلەی یەکەم لەم پێشبڕکێیانە بەدەست بھێنێت . === کۆتایییەکانی سەدەی بیستەم === دوای لەشکرکێشی یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٧٩ بۆ سەر ئەفغانستان، ٦٦ وڵات دیارترینیان ئەمریکا، کەنەدا، ئەڵمانیای ڕۆژاوا و ژاپۆن بایکۆتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠یان کرد لە ١٩ی تەممووز تا ٣ی ئابی ١٩٨٠ لە [[مۆسکۆ]]، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]]، [[ڕووسیا]]ی ئێستا بەڕێوەچوو. ھەشتا وڵات لەم خولەدا بەشداریان کرد کە کەمترین ژمارەیە لەدوای ئۆڵۆمپیادی ١٩٥٦ەوە. بایکووەتەکە کاریگەری ھەبوو لەسەر بانگەشەکردن بۆ یارییەکان و وڵاتی خانەخوێ توانی زۆرترین مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەست بھێنێت . ئەم ئۆڵۆمپیادە یەکەم خول بوو کە لە وڵاتێکی [[بلۆکی ڕۆژھەڵات]] ئەنجامدرا، یەکەم بۆنەی ئۆڵۆمپیاد و تەنھا ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە کە لە وڵاتێکی زمان سلاڤیدا بەڕێوەچوو. ھەروەھا یەکەمجار بوو کە لە [[کۆمۆنیزم|وڵاتێکی کۆمۆنیستیدا]] ئەم پاڵەوانییەتییە جیھانییە بەڕێوەببرێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٤]] لە ٢٨ی تەممووز تا ١٢ی ئابی ١٩٨٤ لە [[لۆس ئانجلەس]] لە ویلایەتی [[کالیفۆرنیا]]ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] بەڕێوەچوو. ئەما دووەم جار بوو کە لۆس ئانجلەس میوانداری یارییەکانی ئەم خولە بکات. سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا [[ڕۆناڵد ڕێیگن]] وتاری کردنەوەی ئۆڵۆمپیادی پێشکەشکرد. وەک وەڵامێک بۆ بایکۆتی ئۆڵۆمپیادی ١٩٨٠ لەلایەن ئەمریکاوە، یەکێتی سۆڤیەت لەگەڵ ١٣ وڵاتی دیکە بڕیاری بایکۆتکردنی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد، [[ڕۆمانیا]] و [[یووگۆسلاڤیا|یوگۆسلاڤیا]] تاکە دەوڵەتی سۆسیالیستی ئەورووپا بوون کە بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئەم خولەیان کرد. ھەروەھا [[ئالبانیا|ئەلبانیا]] و [[ئێران]] و [[لیبیا]] بە ھۆکاری جۆراوجۆر بایکۆتی ئۆڵۆمپیادیان کرد. ھەرچەندە بایکۆتکردنی یەکێتی سۆڤیەت و ھاوپەیمانەکانی کاریگەری خۆی ھەبوو بەڵام لەگەڵ ئەوەش ١٤٠ لێژنەی نەتەوە جیاوەزەکانی جیھان بەشداری ئەم خولەیان کرد، ئەمەش ژمارەیەکی پێوانەی بوو لەو کاتەدا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨]] لە شاری [[سێئول]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] لە ١٧ی ئەیلوول تا ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨ بەڕێوەچو. ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئاسیا]] بەڕێوەچوو، و ھەروەھا یەکەمجار بوو لە کۆریای باشوور بەڕێوەچوو کە تازە [[وڵاتی پەرەئەستێن|گەشەی ئابووری]] بەخۆوە بینیبوو. لەگەڵ ئەوەی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨ بەشێوەیەکی باش پلانی بۆدانرابوو بەڵام بەکارھێنانی مادەی وزەبەخش لەلایەن وەرزشوانە بەشداربووەکان بەرچاوبوو دیارترینیان ڕاکەری کەنەدی بن جۆنسۆن، کاتێک لە پشکنین دەرکەوت کە مادەی وزەبەخشی بەکارھێناوە. کۆریای باشوور بەگشتی پلەی چوارەمی بەدەستھێناوە و ١٢ مەدالیای زێڕی و ٣٣ مەدالیای لە بڕۆنز و زیو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد وەرگرت. ١١٫٣٣١ [[میدیای ھەواڵ|میدیا]] (٤٫٩٧٨٨ چاپەمەنی نووسراو و ٦٫٣٥٣ [[وەشاندن]])یارییەکانیان لە سەرانسەری جیھان نمایش کرد. دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[یەکێتیی سۆڤیەت]] و [[ئەڵمانیای ڕۆژھەڵات]]، چونکە ھەردووکیان لە پێش یارییەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]] ھەڵوەشانەوە، وەرزشوانانی یەکێتی سۆڤیەت زۆرترین مەدالیای زێڕیان بردەوە (٥٥ زێڕ و کۆی گشتی ١٣٢ مەدالیا). ئەو ئامارەی کە نزیکتر بوو لەم ئەنجامە، ٤٨ مەدالیا زێڕەکانی چین بوو لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]] و کۆی گشتی ١٢١ مەدالیاکانی ئەمریکایە لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]. بە بەراورد لەگەڵ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠]] ([[مۆسکۆ]]) و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤]] ([[لۆس ئانجلەس]]) کە بەپێی [[ئایدیۆلۆجی]] بەسەر دووجەمسەر دابەشکرابوون، ئۆڵۆمپیادێک بوو کە تێیدا بایکۆتکردنی بەشێوەیەکی بەرچاو کەمی کرد، ھەرچەندە بە تەواوی کۆتایی نەھاتبوو. [[کۆریای باکوور]] بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەی کرد، ھەروەھا ٥ وڵاتی [[سۆشیالیزم]] لەنێویاندا [[کووبا]] کە ھاوپەیمانی کۆریای باکوور بوو. [[ئالبانیا]]، [[ئیتیۆپیا]] و [[سیشێل]] وەڵامی ئەو بانگھێشتنامەیەی نەدایەوە کە لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] ەوە نێردرابوو. [[نیکاراگوا]] بەھۆی خراپی دارایییەوە بەشداری نەکرد، لەکاتێکدا بەشداری چاوەڕوانکراوی[[ماداگاسکار]] بە ھۆکاری خراپی دارایی ئەویش کشایەوە گەورەکا، زۆرترین ژمارەی گەلانی بەشداربوو لە سەردەمی جەنگی سارددا تۆمارکرا. [[ئارووبا]]، [[ساموای ئەمریکا|سامورای ئەمریکی]]، [[بروونای|برونێی]]، [[دوورگەکانی کۆکۆس]]، [[ماڵدیڤ]]، [[ڤانواتوو]]، [[سەینت ڤینسەنت و گرینادینز]]، و باشووری یەمەن بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپاد بەشدارییان کرد. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] لە ٢٥ی تەممووز تا ٩ی ئاب لە شاری [[بارسێلۆنا]]ی ھەرێمی [[کەتەلۆنیا]] لە[[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو. ئەمە یەکەم وکۆتا ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو، [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] بڕیاریدا ئۆڵۆمپیادی ھاوین و زستان بە ساڵانی جووت ئەنجام بدات و بەجیاوازی نێوان دووساڵ. ساڵی ١٩٩٢ دوا ساڵ بوو کە ھەردوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە و زستانەی تێدا ئەنجامدرا. ئەم ئۆڵۆمپیادە دووەم و کۆتا دوو یاری ئۆڵۆمپیادی لەسەریەک بوو کە لە ڕۆژاوای ئەورووپا ئەنجامدرا دوای ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٢لە ئەلبێرتڤیل لە [[فەڕەنسا]] کە پێنج مانگ پێشتر بەڕێوەچوو. لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٢دا چەندین دەوڵەتی بچووکی ئەورووپی کە لە جەنگی جیھانی دووەمەوە خرابوونە ناو یەکێتی سۆڤیەتەوە، گەڕێنرانەوە بۆ یارییەکان. وەرزشوانی جمناسیتک ڤیتالی شێربۆ ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمارکرد دوای ئەوەی توانی پێنج مەدالیای زێڕ بە ھەوڵی تاکەکەسی بەدەستبھێنێت، بەمەش توانی ھەمان ڕیکۆردی، ئێریک ھایدنی لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٨٠دا تۆماربکاتەوە. لە کاتی ھەڵبژاردنی شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان گومان لە بوونی گەندەڵی ھەبوو لە بڕیاری لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ دیارکردنی ئیسپانیا. بەگشتی ١٦٩ وڵات شاندی خۆیان نارد بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٢. بۆ یەکەمجار [[کرواتیا لە ئۆڵۆمپیاد|کرواتیا]] و [[سلۆڤێنیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤێنیا]] و [[بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆسنیا - ھەرزەگۆڤینا]] وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشداریانکرد دوای جیابوونەوەیان لە یوگۆسلاڤیای سۆسیالیست، ھەروەھا [[نامیبیا لە ئۆڵۆمپیاد|نامیبیا]] و تیمی یەکگرتووی یەمەن (پێشتر باکوور و باشووری یەمەن) بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد. دوای یەکگرتنەوەیان، شاندی [[ئەڵمانیا لە ئۆڵۆمپیاد|ئەڵمانیا]] وەک تیمێکی یەکگرتوو بۆ یەکەمجار دوای ساڵی ١٩٦٤ بەشداریان کرد لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد. [[ئەفریقای باشوور لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفریقای باشوور]] لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتییەوە]] بانگھێشتکرایەوە بۆ یارییەکان، دوای ئەوەی بۆ ماوەی ٣٢ ساڵ بەشداریکردنی لە وەرزشی نێودەوڵەتی لێ قەدەغەکرابوو، بەھۆی سیاسەتی ڕەگەزپەرستی لەو وڵاتەدا. [[یووگۆسلاڤیا|کۆماری فیدراڵی یووگۆسلاڤیا]] بەھۆی سزاکانی [[نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتووەکانەوە]] بەشداریکردنی لێ قەدەغەکرا، بەڵام وەرزشوانانی یووگۆسلاڤیا ڕێگەیان پێدرا وەک تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەشداری بکەن. [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[بروونای لە ئۆڵۆمپیاد|بروونای]]، [[لیبێریا لە ئۆڵۆمپیاد|لیبێریا]] و [[سۆماڵیا لە ئۆڵۆمپیاد|سۆماڵیا]] بەشداری ئەم خولەی یارییەکانیان نەکرد. تیمی یەکگرتوو یاخود تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیاد (کە لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|کۆمارەکانی پێشووی سۆڤیەت]] بەبێ دەوڵەتانی باڵتیک پێکھاتبوو) لە پێشەنگی ڕیزبەندی مەدالیاکان بوو کە ٤٥ زێڕ و ١١٢ مەدالیای گشتییان بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦]] کە بە ئۆڵۆمپیادی سەدەمینیش دەناسرێت<ref>{{Cite web|title=Atlanta debates how golden it was|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2009-09-21-0909200352-story.html|access-date=2022-05-28|website=Chicago Tribune}}</ref><ref>{{Cite web|last=published|first=Mark Hallinger|date=2018-02-05|title=Live From PyeongChang|url=https://www.tvtechnology.com/news/live-from-pyeongchang|access-date=2022-05-28|website=TVTechnology|language=en}}</ref> لە ١٩ی تەممووز تا ٤ی ئاب، لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا، لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]. بەڕێوەچوو. ئەمە چوارەمین ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لەلایەن ئەمریکاوە میوانداری کرا، و سەدەمین ساڵڕۆژی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] پایتەخت بوو، کە یەکەمین خولی یارییە ئۆڵۆمپیادەکان بوو. ١٩٧ وڵات، نوێنەرایەتیان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦دا ھەبوو، ١٠٬٣١٥ ھەزار وەرزشوان ڕکابەری یەکتریان کرد بۆ بەدەستھێنانی مەدالیاکان. ٢٤ وڵات بۆ یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد، کە ١١ وڵاتیان ئەوانەبوون کە لەیەکێتی سۆڤیەت جیابوونەوە و سەربەحۆییان بەدەستھێنابوو، کۆماری فیدراڵی یوگۆسلاڤیا وەک یوگۆسلاڤیا کێبڕکێی کرد. ئەو ١٤ وڵاتەی یەکەم جار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد بریتی بوون لە: [[ئازەربایجان لە ئۆڵۆمپیاد|ئازەربایجان]]، [[بوروندی لە ئۆڵۆمپیاد|بوروندی]]، کیپ ڤێرد، [[دوورگەکانی قەمەر لە ئۆڵۆمپیاد|دوورگەکانی قەمەر]]، [[دۆمینیکا لە ئۆڵۆمپیاد|دۆمینیکا]]، [[گینێ بیساو لە ئۆڵۆمپیاد|گینێ بیساو]]، مەقدۆنیا، ناورۆ، [[فەلەستین لە ئۆڵۆمپیاد|دەسەڵاتی فەلەستین]]، [[سەینت کیتس و نیڤس لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت کیتس و نیڤس]]، [[سەینت لووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت لووسیا]]، [[ساوتۆمێ و پرینسیپی لە ئۆڵۆمپیاد|ساوتۆمێ و پرینسیپی]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تورکمانستان لە ئۆڵۆمپیاد|تورکمانستان]]. ئەو دە وڵاتەی یەکەم جاریان بوو لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەدا بەشدار بوون (دوای بەشداریکردنیان لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٤) بریتی بوون لە: [[ئەرمەنستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەرمینیا]]، [[بیلاڕووس لە ئۆڵۆمپیاد|بێلاڕووس]]، [[کۆماری چیک لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری چیک]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]]، [[کازاخستان لە ئۆڵۆمپیاد|کازاخستان]]، [[قرغیزیستان لە ئۆڵۆمپیاد|قرقیزستان]]، [[مۆلدۆڤا لە ئۆڵۆمپیاد|مۆڵدۆڤا]]، [[سلۆڤاکیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤاکیا]]، [[ئوکراینا لە ئۆڵۆمپیاد|ئوکراینا]] و [[ئۆزبەکستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئۆزبەکستان]]. [[چێکۆسلۆڤاکیا|کۆماری چێکۆسلۆڤاکیا]] بۆ یەکەمجار وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشدارییان کرد. یەکێک لە ڕووداوە گرینگەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە بریتیبوو لەوەی وەرزشوانی ئەمریکی مایکل جۆنسۆن لە ڕاکردنی ٢٠٠مەتری پیاواندا لەبەردەم ھاندەرانی وڵاتەکەی توانی ڕیکۆردی جیھانی بشکێنێت کاتێک مەوداکەی بە ١٩چرکە و ٦٦ لە سەدی چرکە تەواوبکات، [[محەممەد عەلی کلای|محەممەد عەلی]] کە بە ڕوونی تووشی نەخۆشی [[پارکینسۆن]] بووە، مەشخەڵی ئۆڵۆمپیادی داگیرساند و لەھەمانکاتیش مەدالیایەکی وەک جێگرەوەی مەدالیاکەی ساڵی ١٩٦٠ کە فڕێیدابووە ناو ڕووبارەوە وەرگرت. یەکێکی دیکە لە ڕووداوەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە، کاتێک بۆمبێک لە کاتی ئاھەنگێڕانێک لە پارکی ئۆڵۆمپیادی سەدەمین ساڵدا تەقییەوە، کە لە ئەنجامدا کەسێک کوژرا و١١١ کەسی دیکە برینداربوون کە دواتر کەسێک بە جەڵدەی دڵ بەھۆی ئەم ڕووداوە مرد، لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٠٣دا، تۆمەتباری سەرەکی ئەم ڕووداوە بە ناوی ئێریک ڕۆبەرت ڕودۆڵف دەستگیرکرا. وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان بەدەست ھێنا لە وەرگرتنی مەدالیاکان کە ١٠١ مەدالیای گشتی بوو لە ناویان ٤٤ مەدالیای زێڕبوون. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠]]، زۆرجار ناسراو بە سیدنی ٢٠٠٠ یان ئۆڵۆمپیادی ھەزار ساڵە، ٢٣ھەمین خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ڕێکەوتی ١٥ی ئەیلوول بۆ ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ لە [[سیدنی]]، [[نیو ساوت وێلز|نیو ساوت وێڵز]]ی [[ئوسترالیا|ئوستڕالیا]] بە بەشداری ١٩٩ وڵات بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-23|title=Sydney 2000 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/sydney-2000|access-date=2021-09-04|website=Olympics.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=2000 Summer Olympics Sydney Photos and Premium High Res Pictures - Getty Images|url=https://www.gettyimages.com/photos/2000-summer-olympics-sydney|access-date=2021-09-04|website=www.gettyimages.com}}</ref> ئۆڵۆمپیادەکە بۆ دووەمین جار لە ئوستراڵیا و [[نیوەگۆی باشوور]] میوانداریکرا، شاری سیدنی لە ساڵی ١٩٩٣ وەک شاری خانەخوێی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠ دیارکرا. چەندین ڕووداوی وەرزشی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، ئیان تۆرپی وەرزشوانی مەلەوانی ئوسترالی توانی ٣ مەدالیای زێڕ بەدەستبھێنێت ، ئیریک «ئیل» موسامبانی، وەرزشوانی مەلەوانی [[گینێی ئیستوایی|ئیستوایی]] سەرنجی میدیاکانی بەلای خۆیدا ڕاکێشا کاتێک لە پێشبڕکێی ١٠٠مەتری پیاواندا مەودای پێشبڕکێکەی بە تەواوکرد بە خاوترین کات لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا. سەرەڕای ئەوەش ئەو پلەی یەکەمی بەدەستھێنا چونکە ھەردوو ڕکابەرەکەی بەھۆی خۆ ھەڵدانیان پێش دەستپێکردن بێبەشکرا بوون. ١٩٩ لێژنەی نەتەوەجیاوازەکان بەشدارییان لە یارییەکانی سیدنیدا کردووە، دوو وڵات زیاتر لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٦؛ لەم خولەدا [[ئێریتریا لە ئۆڵۆمپیاد|ئێریتریا]] و [[ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا لە ئۆڵۆمپیاد|ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا]] و [[کۆماری پالاو لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری پالاو]]، بۆیەکەمجار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد .[[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]] تاکە بەشداربووی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]] بوو، کە بەشداری [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٠ی]] نەکرد، بەھۆی دەسەڵاتی [[تاڵیبان]] لە ئەفغانستان و ستەمەکانیان لە [[ژن|ژنان]] و قەدەغەکردنی [[وەرزش]]، بەشداریان لێ قەدەغەکرا. === سەرەتای سەدەی بیست و یەکەم === [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤]] لە ١٣ تا ٢٩ی ئاب لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان]] بەڕێوەچوو. لە ئۆڵۆمپیادەکەدا ١٠٦٢٥ وەرزشوان لە ٢٠١ وڵات بەشدارییان تێدا کرد،<ref>{{Cite web|title=Athens 2004 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Athens-2004-Olympic-Games|access-date=2022-06-02|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٤ یەکەمجار بوو لە دوای [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦ەوە]] کە ھەموو ئەو وڵاتانەی کە لێژنەی ئۆڵۆمپیادیان ھەبوو ئامادەبوون، ھەروەھا [[ئەتینا|ئەتینە]] پایتەخت میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات پاش ئەوەی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٨٩٦]] بۆیەکەمجار میوانداری کرد. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ٢٠٠٤ بەگشتی بە یەکێک لە سەرکەوتووترین ئۆڵۆمپیادەکان دادەنرێت، بڕی ٧٫٢ملیار دۆلار لە ئامادەکاری بۆ ڕێکخستنی ئەم پاڵاوانییەتییە لەلایەن حکوومەتی یۆنانەوە خەرجکرا. لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی کێبڕکێ لە نێوان گەلان لە سەرانسەری جیھان. وەرزشوانانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەمریکا]] زۆرترین مەدالیای زێڕ و مەدالیای گشتیان بەدەستھێنا و لە دوای ئەویش [[چین لە ئۆڵۆمپیاد|چین]] و [[ڕووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|ڕووسیا]] دێن. ھەروەھا لەم ئۆڵۆمپیادە چەندین ژمارەی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی شکێنران. [[یۆنان لە ئۆڵۆمپیاد|یۆنان]] بە بەدەستھێنانی ٦ مەدالیای زێڕ و ٦ مەدالیای زیو و ٤ برۆنز، باشترین ئەنجامی خۆی لە ماوەی زیاتر لە ١٠٠ ساڵدا (لەدوای میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ١٨٩٦)، بەدەستھێنا. ھەروەھا بەردەوام بوو لە سەرکەوتنەکانی لەبواری وەرزش پاش ئەوەی توانی لە مانگی تەممووزدا [[جامی نەتەوەکانی ئەورووپا ٢٠٠٤|جامی نەتەوەکانی ئەورووپای ٢٠٠٤ی]] بباتەوە. وەرزشوانی مەلەوانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] [[مایکڵ فێڵپس]] توانی یەکەم مەدالیای زێڕ بباتەوە، ھاوکات بووە یەکەم وەرزشوان کە لە ئۆڵۆمپیادێکی بایکۆتنەکراودا ٨ مەدالیا (٦زێڕ،٢بڕۆنز) بەدەستبھێنێت. لەکاتێکدا، ڕاکەری بەڕازیلی ڤاندەرلی کۆردیرۆ دی لیما لە پێشبڕکێی ماراسۆندا زۆری نەمابوو بگاتە خاڵی کۆتایی لەلایەن لەلایەن قەشە ئێرلەندیی نیل ھۆران ھێرشی کرایە سەر و ڕای کێشا بۆ ناو خەڵکەکە. ڤاندەرلی توانی خۆی لێ دەرباز بکات و بەڵام بەھۆی ئەمەوە پلەی سێیەم و برۆنزی وەرگرت، دواتر مەدالیای پیێر دی کوبێرتینی پێبەخشرا؛ و دوای دوازدە ساڵ، لە مەراسیمی کردنەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]]، لە یاریگای ماراکانا، ئاگری ئۆڵۆمپیادی داگیرساند. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا ھەریەکە لە [[چیلی لە ئۆڵۆمپیاد|شیلی]]، [[تایپەی چینی لە ئۆڵۆمپیاد|تایپی چینی]]، [[کۆماری دۆمینیکان]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]] و [[ئیسرائیل]] یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. [[ئێریتریا]] و [[پاراگوای]] یەکەم میدالیای ئۆڵۆمپییان بەدەستھێنا.<ref>{{Cite web|date=2013-09-27|title=Rocío Rivarola, abanderada paraguaya en Atenas 2004, vuelve !! {{!}} DEPORTES {{!}} LANACION.com.py|url=https://web.archive.org/web/20130927140714/http://www.lanacion.com.py/articulo/95082-rocio-rivarola-abanderada-paraguaya-en-atenas-2004-vuelve-.html|access-date=2022-06-02|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=100 Metres – women – senior – outdoor – 2022|url=https://www.worldathletics.org/records/toplists/sprints/100-metres/outdoor/women/senior/2022|access-date=2022-06-02|website=www.worldathletics.org}}</ref> [[میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|ئیمارات]] لەم پێشبڕکێیەدا ھەم یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیاد و ھەم مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨]] لە ٨ تا ٢٤ی ئابی ٢٠٠٨ لە شاری [[پەکین]]، پایتەختی [[چین]] بەڕێوەچوو. سەرجەم ١٠٬٩٤٢ وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد لە ٢٨ جۆر یاری و ٣٠٢ پێشبڕکێدا بەشدارییان کرد، ئەمە یەکەم جار بوو چین میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بکات و سێھەم جار بوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لە [[ڕۆژھەڵاتی ئاسیا]] بەڕێوەبچێت، دوای ئەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٤لە]] [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٨٨]] لە [[سێئول|سیئۆلی]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] بەڕێوەچوو. ھەروەھا ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لە دەوڵەتێکی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستدا]] بەڕێوەچوو، پاش یەکەمیان کە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠]] بوو لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] (کە شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان لە [[ڕووسیا]] و [[ئوکراینا]] و [[بیلاڕووس|بێلاڕووس]] و [[ئیستۆنیا]] بوو). پەکین لە ١٣ی تەممووزی ٢٠٠١دا لەژێر سەرپەرشتی لیو چی، مافی میونداریکردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ی پێبەخشرا، لە میانی ١١٢ەمین دانیشتنی IOC لە مۆسکۆ، دوای ئەوەی توانی دەنگی زیاتر لە شارەکانی، تۆرۆنتۆ، پاریس، ئەستەنبوڵ و ئۆساکا، دەنگدانی ئەندامانی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتیی]] بەدەستبھێنێت.<ref>{{Cite news|title=OLYMPICS; Beijing Wins Bid for 2008 Olympic Games|url=https://www.nytimes.com/2001/07/14/sports/olympics-beijing-wins-bid-for-2008-olympic-games.html|newspaper=The New York Times|date=2001-07-14|access-date=2022-06-03|issn=0362-4331|language=en-US|first=Jere|last=Longman}}</ref>حکوومەتی چین وەبەرھێنانی زۆری لە دامەزراوە و سیستەمی گواستنەوەی نوێدا کرد، ٣٧ شوێن بۆ میوانداریکردنی پێشبڕکێکان بەکارھێنران، لەنێویاندا دوازدە شوێن بە تایبەتی بۆ یارییەکانی ٢٠٠٨ دروستکرابوون. ڕاپۆرتە ھەواڵییەکان ئەوەیان بڵاوکردەوە پشتیوانی نێودەوڵەتی بەھێز بەتایبەت لەلایەن ئەو دەوڵەتانەی یارمەتی ئابووریان لە چین وەرگرتووە، ھۆکار بووە بۆئەوەی دەنگی زیاتر بەدەستبھێنێت. لۆگۆی فەرمی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ بە ناونیشانی "سەمای پەکین "، کە لەلایەن گۆوەو چونینگ دروست کراوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٨ لەلایەن ٣٫٥ ملیار کەسەوە لە سەرانسەری جیھاندا لە ڕێگای ئامێرەکانی گەیاندنەوە بینرا، ھەروەھا یارییەکانی ٢٠٠٨ ژمارەیەکی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی تێت دا تۆمارکرا. مەراسیمی کردنەوەی ئۆڵۆمپیاد لەلایەن بینەران و ژمارەیەکی زۆر لە ڕاگەیەندکارە نێودەوڵەتییەکان بە سەرنجڕاکێش ستایشی کرا.<ref>{{Cite web|title=Longest distance for an Olympic torch relay|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/longest-distance-for-an-olympic-torch-relay|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|title=Largest TV audience for an Olympic Games|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-tv-audience-for-an-olympic-games/|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-06-16|title=Beijing TV coverage drew 4.7 billion viewers worldwide|url=https://web.archive.org/web/20180616103255/http://www.espn.com/olympics/news/story?id=3571042|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2008-08-12|title=AFP: Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|url=https://web.archive.org/web/20080812004040/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref> لە یارییەکانی ٢٠٠٨دا ٨٧ وڵات لانیکەم یەک مەدالیایان بەدەستھێنا. وڵاتی میوانداری [[چین]] زۆرترین مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا (٤٨)، و بووە حەوتەمین تیپی جیاواز کە لە پێشەنگی کۆی گشتی میدالیای ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ھێناوە، بە گشتی ١٠٠ میدالیای بەدەستھێناوە. [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] لە کۆی مەدالیاکان زێڕدا پلەی دووەمی بەدەستھێنا بەڵام بە گشتی زۆرترین ژمارەی میدالیای بەدەستھێناوە کە ١١٢ مەدالیای بەدەستھێناوە. ڕووسیاش پلەی سێیەمی بەدەستھێنا. بەشێک لە دەوڵەتەکان بۆ یەکەمجار بەشدرایان لە ئۆڵۆمپیاد کرد. سربیا وەک دەوڵەتێکی جیاواز لە ساڵی ١٩١٢ەوە و یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[مۆنتینیگرۆ]]، کە لە ساڵی ٢٠٠٦ لە سربیا جیابووەوە، ھەروەھا یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ نیپاڵ. ھەریەکە لە مەنگۆلیا و پەنەما یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جگە لەوەش، [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[مۆریس لە ئۆڵۆمپیاد|مۆریس]]، [[سڕبیا لە ئۆڵۆمپیاد|سربیا]]، [[سوودان لە ئۆڵۆمپیاد|سوودان]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تۆگۆ لە ئۆڵۆمپیاد|تۆگۆ]] یەکەم مەدالیایان لە مێژووی بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەستھێنا. [[کۆریای باکوور]] کە بە شێوەیەکی ڕەمزی لەگەڵ [[کۆریای باشوور]] وەک یەک تیم لە ڕێوڕەسمەکانی کردنەوەی سێ یاری پێشوودا کە بەشداری کردبوو ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]] لە [[سیدنی]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] و [[ئۆڵۆمپیادی زستانەی ٢٠٠٦|٢٠٠٦]] لە [[تورین|تۆرین]]) لە مەراسیمی کردنەوە ھاتبوونە ناو یاریگا، ئەمجارەیان بە جیا بەشداریکرد.<ref>{{Cite web|title=Beijing 2008 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/Mount-Olympus-Meets-the-Middle-Kingdom-1702245|access-date=2022-06-03|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> لە ئۆڵۆمپیادەکەدا چەندین بۆنە و چالاکیی نوێ بەڕێوەچوو، لەوانە BMX یاخود پێشبڕکێی سەر خۆڵی ماتۆڕسکیل بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو. ژنان بۆ یەکەمجار لە پێشبڕکێی بازدانی بەربەستەکان بەشدارییان کرد. پڕۆگرامی یاری شمشێربازی فراوانتر کرا بۆ ئەوەی ھەر شەش پێشبڕکێکانی بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو بگرێتەوە؛ پێشتر ژنان نەیانتوانیبوو لە پێشبڕکێکانی تیم فۆیلی یان سابردا بەشداری بکەن، ماراسۆنی مەلەوانی یەکێکی دیکە زوو لەو یارییانەی زیادکران، بۆ مەودای ١٠ کم. ھەر لەم خولەدا چەندین ژمارەی پێوانەی تۆمارکران، مەلەوانی ئەمریکی [[مایکڵ فێڵپس|مایکل فێڵپس]] توانی ھەشت مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی مەلەوانی لە تاک و تیم بەدەستبھێنێت، ئەستێرەیەکی دیکەی دیار لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد، [[یووسێن بۆڵت]] وەرزشوان ڕاکردنی خێرای جامایکی بوو، کە بووە یەکەم وەرزشکاری پیاو کە لە یاری کۆتایی ھەردوو پێشبڕکێی ١٠٠ و ٢٠٠ مەتری مەدالیای زێڕ و ژمارەی پێوانەی لە تەواوکردنی مەودای یارییەکە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢]] لە ڕێکەوتی ٢٧ ی تەممووزی تا ١٢ەی ئاب، لەشاری لەندەن، پایتەختی بەریتانیا، بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-14|title=Olympic Games - Organising Committees|url=https://olympics.com/ioc/olympic-games|access-date=2021-08-23|website=International Olympic Committee|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.com/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بکات لە مێژوودا. لەم خولەدا ١٠٬٧٦٨ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد، بەشدارییان تێداکردووە.<ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.co.uk/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> شارەکانی مەدرید، نیۆرک، مۆسکۆ، پاریس، لەندەن ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداریکردنی ئەم پاڵەوانییەتییە لە دوای دەنگدان شاری لەندەن بە ٥٤ دەنگ مافی میوانداریکردنی پێ بەخشرا. بۆ سێیەم جار ئەم پاڵەوانییەتییە لە شاری لەندەن بە ڕێوەچوو کە پێشتر لە ساڵەکانی ١٩٠٨، ١٩٤٨ میوانداریکردبوو.<ref>{{Cite news|title=London's first Olympics|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/olympics/7361921.stm|date=2008-04-26|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> چەندین شوێنی بەمەبەستی بەڕێوەچوونی یارییەکان دروست کرد. ٨٦ ولات لە ٢٠٤ ولات بوونە خاوەنی یەکێک لە مەدالیاکانی ئۆڵمپیاد لە ناویاندا وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان وەرگرت لە بەدەست ھێنانی مەدالیاکان دوای ئەوەی توانیان ٤٦ مەدالیای زێر، و ١٠٤ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنن. وەرزشوانانی چین پلەی دووەمیان وەرگرت بە بەدەست ھێنانی ٣٨ مەدالیای زێر و ٩١ مەدالیای گشتی. لەکاتێکدا وەرزشوانانی بەریتانیا وڵاتی خانەخوێ پلەی سێیەمیان بەدەست ھێنا بە بردنەوەی ٢٩ مەدالیای زێر و ٦٨ مەدالیای گشتی. [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعودی]] و [[قەتەر]] و [[بروونای]] بۆ یەکەمجار ڕێگایاندا وەرزشوانانی مێیینە لە شاندەکانیان بن، ئەمەش پاش ئەوەی لەلایەن لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی ھۆشداریان پێدرابوو ئەگەر وانەکەن سزادەدرێن. یارییەکانی ھاوینەی ٢٠١٢ بووە یەکەم ئۆڵۆمپیاد کە لەسەرجەم ڕکابەرییەکان وەرزشوانێکی مێینە لە شاندەکانی وەڵاتە بەشداربووەکان بێت. لەم خولەدا بۆکسێنی ژنان بۆ یەکەمجار خرایە ناو لیستی یارییەکان. ئەمە دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو کە ژێر سەرۆکایەتی جاک ڕۆگی بەلجیکی ئەنجامدرا پاش ئەوەی ساڵی دواتر تۆماس باخی ئەڵمانی شوێنی گرتەوە. یەکەم خولە کە سەرجەم بلیتەکانی یارییەکان فرۆشران. ھەریەکە لە، [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[بۆتسوانا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆتسوانا]]، [[قوبرس لە ئۆڵۆمپیاد|قوبرس]]، [[گابۆن لە ئۆڵۆمپیاد|گابۆن]]، [[گرینادا لە ئۆڵۆمپیاد|گرێنادا]]، [[گواتیمالا لە ئۆڵۆمپیاد|گواتیمالا]] و [[مۆنتینیگرۆ لە ئۆڵۆمپیاد|مۆنتینیگرۆ]]، یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیادیا بەدەستھێنا، ھەروەھا بەحرەین و گرێنادا یەکەم مەدالیای زێڕیان لە مێژووی خۆیاندا بەدەستھێنا. مایکڵ فڵێپس ژمارەی مەدالیاکانی گەیاندە ٢٢ مەدالیای ئۆڵۆمپیاد بەمەش بووە یەکەم وەرزشوان لە مێژووی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ئەم دەستکەوتە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]] لە ٥ی ئاب تا ٢١ی ئاب لەشاری [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] پایتەختی [[بەڕازیل]]، بەڕێوەچوو. ھەڵبژاردنی ڕیۆ دێ ژانێرۆ لە کۆبوونەوەی ١٢١ی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی لە کۆپنھاگنی دانیمارک لە ٢ی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠٠٩ ڕاگەیەندرا. بەمەش بووە یەکەم شاری [[ئەمریکای باشوور]] کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی بکات، ھەروەھا دووەم شاری میوانداری ئۆڵۆمپیاد لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]]، دوای [[مەکسیکۆ سیتی]] لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]]. بەنزیک بوونەی کاتی خولەکە، بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی زیکا و خراپی دۆخی سیاسی لە بەڕازیل بووە جێگای نیگەرانی ڕێکخەران و ھەواداران، بەڵام حکوومەتی ئەو وڵاتە بەسەر کێشەکان زاڵ بن. لەم خولەدا زیاتر لە ١١ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٧ لێژنەی ئۆڵۆمپی بەشدارییان تێداکردووە.<ref name=":0">{{Cite web|date=2016-08-21|title=Olympic Athletes at Rio 2016|url=https://web.archive.org/web/20160821031645/https://www.rio2016.com/en/athletes|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|date=2015-09-08|title=About Rio 2016 Summer Olympics|url=https://web.archive.org/web/20150908075307/http://rio2016olympicswiki.com/about-rio-2016-summer-olympics/|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref> ھەردوو ولاتی کۆسۆڤۆ، سوودانی باشوور بۆیەکەم جار لە مێژوویان بەشداریان لە ئۆڵمپیاد کرد، ھەروەھا بۆ یەکەم جار لە مێژوودا تیمێکی تایبەت بە ناوی ھەڵبژاردەی لێژنەی ئۆڵمپیادی تایبەت بەو وەرزشوانانەی ئاوارەی ولاتێک بوون بە ھەرھۆکارێک دروست کرا بۆ ئەوەی بێبەش نەبن لەم پاڵەوانییەتییە. ڕکابەرییەکان لە ٣٣ شوێنی ولاتی خانەخوێ بەڕێوەچوو. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ڕیزبەندی یەکەمی ئەو ولاتانە ھات کە زۆرترین مەدالیای زێر (٤٦ دانە) و ھەروەھا زۆرترین مەدالیای گشتی (١٢١دانە) بەدەست ھێنا، ھاوکات توانی مەدالیای ژمارە ١٠٠٠ی خۆی لە ئۆڵمپیادی ھاوینە لە سەرەتای دروستبوونییەوە بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2016-08-22|title=How many millions each Olympic medal has really cost Britain|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/rio-2016-great-britain-secures-second-olympic-medal-table-sporting-superpower-tokyo-2020-a7202761.html|access-date=2021-08-23|website=The Independent|language=en}}</ref> دوای ئەو بەریتانیای گەورە بە بەدەست ھێنانی (٢٧) مەدالیای زێر و ٦٧ مەدالیای گشتی پلەی دووەمی بەدەست ھێنا، ولاتی چین بووە خاوەنی پلەی سێیەم دوای ئەوەی توانی ٢٦ مەدالیای زێر، ٧٠ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنێت . ولاتی خانەخوێ واتا بەڕازیل لە پلەی ١٣ جێگیر بوو بە بەدەست ھێنانی ٧ مەدالیای زێر و ١٩ مەدالیای گشتی. لەم خولەی ئۆڵمپیاد ھەریەکە لە [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[فیجی]]، کەناری عاج، [[ئوردن لە ئۆڵۆمپیاد|ئوردن]]، [[کۆسۆڤۆ]]، [[پۆرتۆ ڕیکۆ لە ئۆڵۆمپیاد|پۆرتوریکۆ]]، [[سینگاپوور لە ئۆڵۆمپیاد|سەنگاپور]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[ڤیێتنام لە ئۆڵۆمپیاد|ڤێتنام]] بۆ یەکەم جار لە مێژووی ئۆڵمپیاد بوونە خاوەنی مەدالیای زێڕ.<ref>{{Cite web|title=Rio 2016 Olympics Medal Table|url=https://www.insidethegames.biz/games/7/medals|access-date=2021-08-23|website=www.insidethegames.biz}}</ref> === ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٠ و دواخستنی === ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە ٢٣ی تەممووز تا ٨ی ئابی ٢٠٢١ لە تۆکیۆی ژاپۆن بەڕێوەچوو، ھەرچەند پێشتر ھەندێک لە پێشبڕکێکان لە ٢١ی تەممووزەوە دەستی پێکرد. لە سەرەتادا بڕیار بوو لە ٢٤ی تەممووز تا ٩ی ئابی ٢٠٢٠ بەڕێوەبچێت، بەڵام بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا، سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی ژاپۆن [[شینزۆ ئابێ]] و [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|ئای ئۆ سی]] و لیژنەی ڕێکخستنی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ڕایان گەیاند کە یارییەکانی ٢٠٢٠ تا ساڵی ٢٠٢١ دوادەخرێت، ئەمەش یەکەمجارە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوابخرێت، بە پێچەوانەی ئۆڵۆمپیادەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|١٩١٦]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|١٩٤٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|١٩٤٤]] کە بڕیاری ھەڵوەشاندنەوەیاندرا، چونکە پێشتر ڕاگەیەندرا کە دژە ڤایرۆسی کۆرۆنا تا کۆتایی مانگی دوانزدەی ساڵی ٢٠٢٠ بەردەست نابێت. بەو ھۆکارە لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی [[ڤایرۆسی کۆرۆنا ٢ پەیوەندیدار بە ھەناسەی سەخت و تیژ|سارس کۆڤید ٢]] دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەشداربوان و ئامادەبوان. لە سالی ٢٠٢١ لیژنەی ئۆڵۆمپیاد ڕاگەیەند یارییەکانی ئەم خولە لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢١ بە شێوەیەکی فەرمی و بە مەراسیمی کردنەوە بۆ ماوەی ٤ سەعات دەستپێدەکات. لە دواتر بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا و بارودۆخی نائاساییی شاری تۆکیۆ بڕیاردرا، یارییەکان بە بێ ئامادەبوونی ھاندەران بەڕێوەبچن.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-24|title=Tokyo 1964 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/tokyo-1964|access-date=2021-08-21|website=Olympics.com|language=en}}</ref> لەم پاڵەوانییەتدا چەندین یاری نوێ بۆ ئۆڵمپیاد زیاد کران لەوانە باسکەی ٣x٣، ھەروەھا BMX کە شێوەیەکە لە نمایش بە پایسکیل قەبارە بچووک ئەنجام دەدرێت زیاکردکران ھەروەھا لێژنەی ئۆڵۆمپی ڕێگای بە ولاتی خانەخویدا کە چەند وەرزشێکی دیکە زیاد بکاتە لەوانە، کاراتێ، سۆتبۆڵ، بەسیبۆڵ، سکیتبۆرد لەگەڵ چەند یارییەکی دیکەدا.<ref name="Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics">{{Cite book|last=Kremers|first=Daniel|title=Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics|date=2020|publisher=Routledge|isbn=978-1-00-303390-5|editor=Barbara Holthus|chapter=Outdoor sports in the periphery: Far from the compact games|doi=10.4324/9781003033905|editor2=Isaac Gagné|editor3=Wolfram Manzenreiter|editor4=Franz Waldenberger|doi-access=free}}</ref> ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا توانی زۆرترین مەدالیا بەدەست بھێنت بە کۆکردنەوەی ١١٣ مەدالیا لە ناویان ٣٩ مەدالیای زێر، ولاتی چین پلەی دووەمی بەدەست ھێنا بە ٨٨ مەدالیا (٣٨) مەدالیای زێر؛ و ژاپۆن ولاتی خانەخوێ بە کۆکردنەوەی ٥٨ مەدالیا (٢٧)زێر پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا، بەریتانیای گەورە لە پلەی چوارەم بە کۆکردنەوەی ٦٥ مەدالیای جۆراوجۆر (٢٢ مەدالیای زێر) جێگیر بوو. ھەریەکە لە ولاتی [[قەتەر]]، [[فلیپین]]، [[بەرموودا]] بۆیەکەم جار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیای زێریان بەدەست ھێنا،<ref>{{Cite web|date=2021-07-27|title=Flora Duffy wins Bermuda’s first Olympic gold ahead of GB’s Georgia Taylor-Brown|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/flora-duffy-bermuda-triathlon-georgia-taylorbrown-tokyo-b1891052.html|access-date=2021-08-21|website=The Independent|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Philippines Wins Its First Olympic Gold After Nearly 100 Years Of Trying|url=https://www.npr.org/sections/tokyo-olympics-live-updates/2021/07/26/1020710023/the-philippines-wins-its-first-ever-olympic-gold-after-nearly-100-years-of-tryin|access-date=2021-08-21|website=NPR.org|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=1627739160|title=Weightlifter Meso wins Qatar’s first ever Olympic gold medal|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1111041/weightlifter-meso-qatar-olympics-gold|access-date=2021-08-21|website=www.insidethegames.biz}}</ref> ھەروەھا [[بورکینافاسۆ]]، [[سان مارینۆ]]، [[تورکمانستان]] بۆیەکەمجار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیایان بەدەست ھێنا.<ref>{{Cite web|date=2021-08-05|title=Hugues Zango wins Burkina Faso's first-ever Olympic medal|url=https://punchng.com/breaking-hugues-zango-wins-burkina-fasos-first-ever-olympic-medal/|access-date=2021-08-21|website=Punch Newspapers|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=San Marino wins first Olympic medal in nation's history {{!}} NBC Olympics|url=https://www.nbcolympics.com/news/san-marino-wins-first-olympic-medal-nations-history|access-date=2021-08-21|website=www.nbcolympics.com|language=en}}</ref> یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ٢٠٢٠ چەندین سات و ڕووداوی لە بیرنەکراویبەخۆیەوە بینی. یەکێک لە ئەستێرەکانی یارییەکان، جمناستیکی ئەمریکی سیمۆن بایلز، بە کشانەوەی خۆی لە یارییەکان ڕاگەیاندن بەھۆی خراپی بارودۆخی تەندروستی دەروونی، بەڵام دواتر گەڕایەوە و میدالیای برۆنزی تاکەکەسی بەدەستھێنا. [[کارستن وارھۆلم]] مەدالیای زێر لە ڕاکردنی ٤٠٠ مەتری بەربەستدا لە ئاستی پیاوان بەدەست بھێنێت کاتێک بە ٤٥ چرکە و ٩٤ لە ھەزاری چرکە مەودای پێشبڕکێکەی تەواو کرد.<ref>{{Cite web|last=Press|first=Eddie Pells {{!}} The Associated|date=2021-08-03|title=WATCH: Karsten Warholm shatters world record in men’s 400-meter hurdles win at Tokyo Olympics, celebrates by ripping shirt|url=https://www.denverpost.com/2021/08/02/karsten-warholm-mens-400-meter-hurdles-tokyo-olympics/|access-date=2021-08-04|website=The Denver Post|language=en-US}}</ref>بەمەش ژمارەی پێوانەی کێڤین یۆنگی ئەمریکی شکاند کە لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] مەوداکەی بە ٤٦٫٧٨ چرکە تەواوکردبوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-01|title=Norway's Warholm breaks 400 metres hurdles world record|url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/norways-warholm-breaks-400-metres-hurdles-world-record-2021-07-01/|access-date=2021-08-04|website=Reuters}}</ref> نیسی دیۆمێس لە پێشبڕکێی بەرزکردنەوەی قورسایی کێشی ٧٦کیلۆگرامی ژنان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا و بووە یەکەم خانمەوەرزشوانی ئیکوادۆر مەدالیای زێڕ بەدەست بھێنێت.[[ڤینسێنت ھانکۆک]] لە پێشبڕکێی سکێتی پیاوان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. بووە یەکەم یاریزانی نیشانەشکێن کە سێ مەدالیای زێڕ لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا بەدەستھێناوە و پێشتر لە ساڵانی ٢٠٠٨ و ٢٠١٢ بردنەوەی تۆمارکردبوو. دوو مەدالیای زێڕ بەخشرایە [[موعتەز عیسا]] (قەتەر) و [[جیانمارکۆ تامبێری]] (ئیتالیا)، بەھۆی یەکسانبوون لە پلەی یەکەم لە پێشبڕکێی وەرزشی بازدانی بەرزی پیاوان..[[فیریال ئەشرەف]] بووە یەکەم خانمە وەرزشوانی میسری مەدالیای زێری لە کاراتێ لە کێشی ٦١کگم، بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz Wins Historic GOLD for Egypt at Tokyo 2020 Olympics {{!}} Egyptian Streets|url=https://egyptianstreets.com/2021/08/07/feryal-abdelaziz-wins-historic-gold-for-egypt-at-tokyo-2020-olympics/|access-date=2021-08-08|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz wins Egypt's first gold medal in Tokyo Games|url=https://www.egyptindependent.com/feryal-abdelaziz-wins-egypts-first-gold-medal-in-tokyo-games/|access-date=2021-08-08|website=Egypt Independent|language=en-US}}</ref> لەھەماکاتیش بووە یەکەم خانمە وەرزشکاری میسر مەدالیای زێر لە [[یارییەکانی ئۆڵمپیک|ئۆڵمپیاد]] بەدەست بھێنێت .<ref>{{Cite web|title=Feryal Abdelaziz becomes first Egyptian woman to win Olympic gold|url=https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|access-date=2021-08-08|website=Tokyo 2020|language=en-US}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211006084430/https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|date=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> == وەرزشەکان == == پێرستی مەدالیاکان == {{legend|BurlyWood| '''وڵاتی ھەڵوەشاوە'''}} {| class="wikitable sortable" style="width:75%; font-size:90%; text-align:center;" |- !ڕیزبەندی !!نەتەوە !! style="background-color:gold;" |زێڕ !! style="background-color:silver;" |زیو !! style="background-color:#c96;" |بڕۆنز !!گشتی !!یاری |- !١ | align="right" |{{flagIOC|USA}} || ١٠٦٠ || ٨٣١ || ٧٣٨ || ٢٦٢٩ || ٢٨ |- !٢ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|URS}} || ٣٩٥ || ٣١٩ || ٢٩٦ || ١٠١٠ || ٩ |- !٣ | align="right" |{{flagIOC|GBR}} || ٢٨٥ || ٣١٩ || ٣١٤ || ٩١٨ || ٢٩ |- !٤ | align="right" |{{flagIOC|CHN}} || ٢٦٢ || ١٩٩ || ١٧٣ || ٦٣٤ || ١١ |- !٥ | align="right" |{{flagIOC|FRA}} || ٢٢٣ || ٢٥١ || ٢٧٧ || ٧٥١ || ٢٩ |- !٦ | align="right" |{{flagIOC|ITA}} || ٢١٧ || ١٨٨ || ٢١٣ || ٦١٨ || ٢٨ |- !٧ | align="right" |{{flagIOC|GER}} || ٢٠١ || ٢٠٧ || ٢٤٧ || ٦٥٥ || ١٧ |- !٨ | align="right" |{{flagIOC|HUN}} || ١٨١ || ١٥٤ || ١٧٦ || ٥١١ || ٢٧ |- !٩ | align="right" |{{flagIOC|JPN}} || ١٦٩ || ١٥٠ || ١٧٨ || ٤٩٧ || ٢٣ |- !١٠ | align="right" |{{flagIOC|AUS}} || ١٦٤ || ١٧٣ || ٢١٠ || ٥٤٧ || ٢٧ |- !١١ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|GDR}} || ١٥٣ || ١٢٩ || ١٢٧ || ٤٠٩ || ٥ |- !١٢ | align="right" |{{flagIOC|RUS}} || ١٤٩ || ١٢٦ || ١٥١ || ٤٢٦ || ٦ |- !١٣ | align="right" |{{flagIOC|SWE}} || ١٤٨ || ١٧٦ || ١٧٩ || ٥٠٣ || ٢٨ |- !١٤ | align="right" |{{flagIOC|FIN}} || ١٠١ || ٨٥ || ١١٩ || ٣٠٥ || ٢٦ |- !١٥ | align="right" |{{flagIOC|KOR}} || ٩٦ || ٩١ || ١٠٠ || ٢٨٧ || ١٨ |- !١٦ | align="right" |{{flagIOC|NED}} || ٩٥ || ١٠٥ || ١٢٢ || ٣٢٢ || ٢٧ |- !١٧ | align="right" |{{flagIOC|ROU}} || ٩٠ || ٩٧ || ١٢١ || ٣٠٨ || ٢٢ |- !١٨ | align="right" |{{flagIOC|CUB}} || ٨٤ || ٦٩ || ٨٢ || ٢٣٥ || ٢١ |- !١٩ | align="right" |{{flagIOC|POL}} || ٧٢ || ٨٩ || ١٣٧ || ٢٩٨ || ٢٢ |- ٢١ ٦٨ ٨٤ ١٣٢ ٢٨٤ !٢٠ | align="right" |{{flagIOC|CAN}} || ٧١ || ١٠٩ || ١٤٦ || ٣٢٦ || ٢٧ |- |} === براوەی یەکەمی مەدالیاکان بەپێی ساڵ === {{پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی بەپێی ساڵ}} '''Number of occurrences''' * {{flagIOC|USA}} — ١٨جار * {{flagIOC|URS}} — ٦جار * {{flagIOC|FRA}} — ١جار * {{flagIOC|GBR}} — ١جار * {{flagIOC|GER}} — ١جار * {{flagIOC|CHN}} — ١جار * {{flagIOC|EUN}} — ١جار == پێرستی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە == {| class="sortable wikitable" style="font-size: 85%; margin-left:auto; margin-right:auto; text-align:center;" ! rowspan="2" | <!--Please DO NOT change this to year. The year is part of the Date column, and is the same as this column only for the most part. This column says 2020 is the Olympiad and the Date column says they were held in July-August 2021. -->ئۆڵۆمپیادی ! rowspan="2" | {{abbr|ژمارە.|ژمارەی ئۆلۆمپیادەکە}} ! rowspan="2" | خانەخوێ ! rowspan="2" | ڕێکەوتی یارییەکان کردنەوەی لەلایەن ! rowspan="2" | وەرزش (دیسیپلینەکان) ! colspan="3" | ڕکابەرەکان ! rowspan="2" | ڕووداو ! rowspan="2" | گەلان ! rowspan="2" | براوەی یەکەم |- ! گشتی ! پیاو ! ژن |- | 1896<ref name=Games1896/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|I]] | align=right data-sort-value="Greece (Athens)" | {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئەتینا]] | 6–15 April 1896{{ھن}}[[پاشا جۆرجی یەکەم]] | 9 (10) || 241 || 241 || 0 || 43 || 14+1{{ref label|1|A|MixedTeam1896}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٨٩٦}} |- | 1900<ref name=Games1900/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|II]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 14 May – 28 October 1900{{ھن}}N/A | 19 (20) || 1226 || N/A || N/A || 95{{ref label|2|B|Events1900}} || 26+4{{ref label|3|C|Nations1900}}+1{{ref label|1.2|A|MixedTeam1900}} | align=right| {{flagIOC|FRA|هاوینەی ١٩٠٠}} |- | 1904<ref name=Games1904/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|III]] | align=right data-sort-value="USA (St. Louis)" | {{flagicon|United States|1896}} سانت لویس | 1 July – 23 November 1904{{ھن}}[[دەیڤید ڕۆلاند فرانسیس]] | 16 (17) || 651 || 645 || 6 || 95{{ref label|4|D|Events1904}} || 12+1{{ref label|1.3|A|MixedTeam1904}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٠٤}} |- | 1908<ref name=Games1908/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|IV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | 27 April – 31 October 1908{{ھن}}[[ ئێدواردی حەوتەم|پاشا ئێدواردی حەوتەم]] | ٢2 (25) || ٢٠٠٨ || ١٩٧١ || ٣٧ || ١١٠ || ٢٢ | align=right| {{flagIOC|GBR|هاوینەی ١٩٠٨}} |- | 1912<ref name=Games1912/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|V]] | align=right| {{flagicon|Sweden}} [[ستۆکھۆڵم]] | 6–22 July 1912{{ھن}}[[گوستاڤ پێنجەم پاشای سوێد|گوستاڤ پاشای سوێد]] | ١4 (18) || ٢٤٠٧ || ٢٣٥٩ || ٤٨ || ١٠٢ || ٢٨ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩١٢}} |- ! ١٩١٦ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|VI]]{{ref label|5|E|No1916}} ! colspan="10" data-sort-value="Germany (Berlin)" | ''مافەکە درابە ئەڵمانیا ([[بەرلین]]). بەھۆی [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانیی یەکەمەوە]] ھەڵوەشایەوە'' |- | 1920<ref name=Games1920/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|VII]] | align=right| {{flagicon|Belgium}} ئەنتۆێرپ | 14 August – 12 September 1920{{ھن}}[[ئەلبێرت یەکەمی بەلجیکا|پاشا ئەلبێرت]] | 22 (29) || 2626 || 2561 || 65 || 156{{ref label|6|F|Events1920}} || ٢٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٠}} |- | 1924<ref name=Games1924/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|VIII]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 5–27 July 1924{{ھن}}[[گاستۆن دۆمێرگ|گاستۆن سەرۆکی فەڕەنسا]] | ١7 (23) || ٣٠٨٩ || ٢٩٥٤ || ١٣٥ || ١٢٦ || ٤٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٤}} |- | ١٩٢٨<ref name=Games1928/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|IX]] | align=right| {{flagicon|Netherlands}} [[ئەمستەردام]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٢٨ [[دوک هێنری]] | rowspan="2" | ١4 (20) || ٢٨٨٣ || ٢٦٠٦ || ٢٧٧ || ١٠٩ || ٤٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٨}} |- | ١٩٣٢<ref name=Games1932/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|X]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States|1912}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٣٠ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٣٢ [[چارڵز کورتیس|چارڵز کورتیس جێگری سەرۆک]] | ١٣٣٢ || ١٢٠٦ || ١٢٦ || ١١٧ || ٣٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٣٢}} |- | ١٩٣٦<ref name=Games1936/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|XI]] | align=right data-sort-value="Germany (Berlin)" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[بەرلین]] | ١-١٦ی ئابی ١٩٣٦{{ھن}}[[ئەدۆڵف ھیتلەر]]{{ref label|7|G|OpenedBy1936}} | ١9 (25) || ٣٩٦٣ || ٣٦٣٢ || ٣٣١ || ١٢٩ || ٤٩ | align=right| {{flagIOC|GER|هاوینەی ١٩٣٦}} |- ! ١٩٤٠ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|XII]]{{ref label|5.2|E|No1940}} ! colspan="10" data-sort-value="Japan (Tokyo)" | ''لە بنەڕەتدا مافەکە درا بە [[ژاپۆن]] ([[تۆکیۆ]])، پاشان لێی سەندرایەوە و درا بە [[فینلاند]] ([[ھێلسینکی]]). دواتر بەھۆی [[جەنگی جیھانیی دووەم|جەنگی جیھانیی دووەمەوە]] ھەڵوەشایەوە.'' |- ! ١٩٤٤ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|XIII]]{{ref label|5.3|E|No1944}} ! colspan="10" data-sort-value="United Kingdom (London)" | ''مافەکە درا بە بەریتانیا([[لەندەن]]). دواتر بەھۆی جەنگی جیھانیی دووەمەوە ھەڵوەشایەوە.'' |- | ١٩٤٨<ref name=Games1948/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|XIV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٩ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٤٨ [[جۆرجی شەشەم]] | rowspan="4" | ١7 (23) || ٤١٠٤ || ٣٧١٤ || ٣٩٠ || ١٣٦ || ٥٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٤٨}} |- | ١٩٥٢<ref name=Games1952/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|XV]] | align=right| {{flagicon|Finland}} [[ھێلسینکی]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٥٢{{ھن}}[[جوهۆ کوستی پاسیکیڤی|سەرۆک جوهۆ کوستی پاسیکیڤی]] | ٤٩٥٥ || ٤٤٣٦ || ٥١٩ || ١٤٩ || ٦٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٥٢}} |- | ١٩٥٦<ref name=Games1956/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|XVI]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[مێلبۆرن]] | ٢٢ی تشرینی دووەم – ٨ی کانوونی دووەمی ١٩٥٦ [[شازادە فیلیپ]] | 3314 || 2938 || 376 || 151{{ref label|8|H|Events1956}} || 72{{ref label|9|I|Nations1956}} | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٥٦}} |- | ١٩٦٠<ref name=Games1960/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|XVII]] | align=right| {{flagicon|Italy}} [[ڕۆما|رۆما]] | ٢٥ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ [[جیۆڤانی گرۆنچی|سەرۆک جیۆڤانی گرۆنچی]] | ٥٣٣٨ || ٤٧٢٧ || ٦١١ || ١٥٠ || ٨٣ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٦٠}} |- | ١٩٦٤<ref name=Games1964/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|XVIII]] | align=right| {{flagicon|Japan|1870}} [[تۆکیۆ]] | ١٠-٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤{{ھن}}[[ھیرۆھیتۆ|ئیمپراتۆر ھیرۆھیتۆ]] | ١9 (25) || ٥١٥١ || ٤٤٧٣ || ٦٧٨ || ١٦٣ || ٩٣ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٤}} |- | ١٩٦٨<ref name=Games1968/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|XIX]] | align=right| {{flagicon|Mexico}} [[مەکسیکۆ سیتی|مەکسیکۆستی]] | ١٢-٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨{{ھن}}[[گوستاڤۆ دیاز|سەرۆک گوستاڤۆ دیاز]] | ١8 (24) || ٥٥١٦ || ٤٧٣٥ || ٧٨١ || ١٧٢ || ١١٢ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٨}} |- | ١٩٧٢<ref name=Games1972/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|XX]] | align=right data-sort-value="Germany (Munich)"| {{flagicon|West Germany}} [[میونشن]] | ٢٦ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢{{ref label|10|J|Dates1972}}{{ھن}}[[گوستاڤ هاینمن|سەرۆک گوستاڤ هاینمن]] | ٢1 (28) || ٧١٣٤ || ٦٠٧٥ || ١٠٥٩ || ١٩٥ || ١٢١ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٢}} |- | ١٩٧٦<ref name=Games1976/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|XXI]] | align=right| {{flagicon|Canada}} [[مۆنتریال]] | ١٧ی تەمموز – ١ی ئابی ١٩٧٦{{ھن}}[[ئێلیزابێتی دووەم]] | rowspan="2" | ٢1 (27) || ٦٠٨٤ || ٤٨٢٤ || ١٢٦٠ || ١٩٨ || ٩٢ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٦}} |- | ١٩٨٠<ref name=Games1980/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|XXII]] | align=right| {{flagicon|Soviet Union}} [[مۆسکۆ]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٨٠{{ھن}}[[لیۆنید برێژنێڤ|لیۆنید برێژنێڤ سکرتێری گشتی حزبی شیوعی]]{{ref label|11|K|OpenedBy1980}} | ٥١٧٩ || ٤٠٦٤ || ١١١٥ || ٢٠٣ || ٨٠ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٠}} |- | ١٩٨٤<ref name=Games1984/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|XXIII]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٨٤{{ھن}}[[ڕۆناڵد ڕێیگن|سەرۆک ڕۆناڵد ڕێیگن]] | ٢1 (29) || ٦٨٢٩ || ٥٢٦٣ || ١٥٦٦ || ٢٢١ || ١٤٠ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٨٤}} |- | 1988<ref name=Games1988/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|XXIV]] | align=right| {{flagicon|South Korea|1984}} [[سێئول|سیئۆلی]] | ١٧ی ئەیلوولی – ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨{{ھن}}[[ڕۆهـ تای-وو|سەرۆک ڕۆهـ تای-وو]] | ٢3 (31) || ٨٣٩١ || ٦١٩٧ || ٢١٩٤ || ٢٣٧ || ١٥٩ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٨}} |- | 1992<ref name=Games1992/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|XXV]] | align=right| {{flagicon|Spain}} [[بارسێلۆنا]] | ٢٥ی تەمموز – ٩ی ئابی ١٩٩٢{{ھن}}[[خوان کارلۆسی یەکەم|پاشا خوان کارلۆسی یەکەم]] | ٢5 (34) || ٩٣٥٦ || ٦٦٥٢ || ٢٧٠٤ || ٢٥٧ || ١٦٩ | align=right| {{flagIOC|EUN|هاوینەی ١٩٩٢}} |- | 1996<ref name=Games1996/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|XXVI]] | align=right data-sort-value="USA (Atlanta)" | {{flagicon|United States}} [[ئەتڵانتا]] | ١٩ تەمموز – ٤ ئابی ١٩٩٦{{ھن}}[[بیڵ کڵینتن|سەرۆک بیڵ کڵینتن]] | ٢6 (37) || ١٠٣١٨ || '''٦٨٠٦''' || ٣٥١٢ || ٢٧١ || ١٩٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٩٦}} |- | ٢٠٠٠<ref name=Games2000/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|XXVII]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[سیدنی]] | ١٥ی ئەیلوولی – ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ [[ویلیام دین|حاکمی گشتی ویلیام دین]] | rowspan="2" | ٢8 (40) || ١٠٦٥١ || ٦٥٨٢ || ٤٠٦٩ || ٣٠٠ || ١٩٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٠}} |- | ٢٠٠٤<ref name=Games2004/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|XXVIII]] | align=right| {{flagicon|Greece}} [[ئەتینا]] | ١٣-٢٩ی ئابی ٢٠٠٤{{ھن}}[[کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس|سەرۆک کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس]] | ١٠٦٢٥ || ٦٢٩٦ || ٤٣٢٩ || ٣٠١ || ٢٠١ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٤}} |- | ٢٠٠٨<ref name=Games2008/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|XXIX]] | align=right| {{flagicon|China}} [[پەکین]] | ٨–٢٤ ئابی ٢٠٠٨ [[هو جینتاو|سەرۆک هو جینتاو،سکرتێری گشتی حزبی شیوعی چین]]{{ھن}}{{ref label|12|L|OpenedBy2008}} | ٢8 (41) || ١٠٩٤٢ || ٦٣٠٥ || ٤٦٣٧ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|CHN|هاوینەی ٢٠٠٨}} |- | ٢٠١١<ref name=Games2012/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|XXX]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٧ی تەمموز – ١٢ی ئابی ٢٠١٢ [[ئێلیزابێتی دووەم]] | ٢6 (39) || ١٠٧٦٨ || ٥٩٩٢ || ٤٧٧٦ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٢}} |- | ٢٠١٦<ref name=Games2016/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|XXXI]] | align=right| {{flagicon|Brazil}} [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] | ٥–٢١ ئابی ٢٠١٦ [[میشێل تێمر|میشێل تێمر سەرۆکی بە وەکالەت]] | ٢8 (41) || ١١٢٣٨ || ٦١٧٩ || ٥٠٥٩ || ٣٠٦ || '''٢٠٧''' | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٦}} |- | ٢٠٢٠<ref name=Games2020/><!--Please DO NOT change this to 2021; note the word "Olympiad", not "Year", is the column heading. --> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|XXXII]] | align=right| {{flagicon|Japan}} [[تۆکیۆ]] | ٢٣ تەمموز – ٨ ئابی ٢٠٢١{{ref label|13|M|Dates2020}}{{ھن}}[[ناروھیتۆ|ئیپمپراتۆر ناروھیتۆ]] | '''٣3 (50)''' || '''١١٦٥٦''' || ٥٩٨٢ || '''٥٤٩٤''' || '''٣٣٩''' || ٢٠٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٢٠}} |- | ''٢٠٢٤''<ref name=Games2024/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|XXXIII]]'' | align=right| {{flagicon|France}} ''[[پاریس]]'' | ٢٦ی تەمموز – ١١ی ئابی ٢٠٢٤ | ''32 (48)'' || ''10500''{{ref label|14|N|Competitors2024}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || ''329'' || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٢٨''<ref name=Games2028/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|XXXIV]]'' | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|USA}} '' [[لۆس ئانجلەس]]'' | ١٤-٣٠ی تەمموزی ٢٠٢٨ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٣٢''<ref name=Games2032/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٣٢|XXXV]]'' | align=right| {{flagicon|AUS}} ''[[بریزبێن]]'' | ٢٣ی تەمموز – ٨ی ئابی ٢٠٣٢ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |} * {{note label|1|A|MixedTeam1896}} {{note label|1.2|A|MixedTeam1900}} {{note label|1.3|A|MixedTeam1904}} The IOC site for the [https://olympics.com/en/olympic-games/athens-1896 1896], [https://olympics.com/en/olympic-games/paris-1900 1900] and [https://olympics.com/en/olympic-games/st-louis-1904 1904] Summer Olympic Games does not include [[Mixed team at the Olympics|Mixed teams]] (teams of athletes from different nations) as separate "nation" when counting participating nations. At the same time the IOC shows Mixed team in the results of competitions where these teams competed. Thus, specified number of national teams plus Mixed teams participated in the Games. * {{note label|2|B|Events1900}} At an earlier time the IOC database for the 1900 Summer Olympics listed 85 medal events, 24 participating countries and 997 athletes (22 women, 975 men).<ref>{{Cite web|title=Archived copy|url=http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|url-status=bot: unknown|archive-url=https://web.archive.org/web/20140224150828/http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|archive-date=24 February 2014|access-date=18 February 2014}}</ref> The Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref name="Mallon">{{cite book|author=Mallon, Bill|url=https://books.google.com/books?id=inAwCgAAQBAJ&pg=PA25|title=The 1900 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|publisher=McFarland & Company, Inc.|year=1998|isbn=978-0-7864-4064-1|location=Jefferson, North Carolina|pages=25–28}}</ref> whose studies have shed light on the topic, suggested the number 95 events satisfying all four retrospective selection criteria (restricted to amateurs, international participation, open to all competitors and without handicapping) and now should be considered as Olympic events. In July 2021, the IOC upgraded its complete online database of all Olympic results explicitly to incorporate the data of the Olympic historians website, ''Olympedia.org'', thus accepting Mallon's recommendation (based on four applied criteria) for events of the 1900 Olympic Games. The eleven events, the results of which had nevertheless been shown within the earlier IOC database, have been added over the former total of 85. Оne shooting event (20 metre military pistol, which was an event for professionals) have been removed. Acceptance of Mallon's recommendation increased the number of events to 95, and also entailed increasing the number of participation countries up to 26 and athletes up to 1226. After upgrading of the IOC online database the IOC web site results section contains 95 events.<ref name="IOC1900Results"/> However the IOC webpage for the 1900 Summer Olympics shows a total of 96 (not 95) medal events, 26 participating countries and 1226 athletes.<ref name="Games1900"/> The reason for the discrepancy in the number of events on the IOC webpage is unknown. Furthermore, the IOC factsheet "The Games of the Olympiad" of November 2021 refers to 95 events, but still refers to old numbers of participating countries (24) and athletes (997).<ref name="FactsheetGames"/> * {{note label|3|C|Nations1900}} According to the International Olympic Committee, 26 nations sent competitors to this edition.<ref name=Games1900/> The concept of "national teams" chosen by [[National Olympic Committee]]s did not exist at this point in time. When counting the number of participating countries in the early Olympic Games, the IOC does not take into account otherwise unrepresented countries whose citizens competed for other countries. Modern research shows<ref name="Mallon"/> that at the 1900 Olympics, the athletes of at least four otherwise unrepresented countries ([[Canada at the 1900 Summer Olympics|Canada]], [[Luxembourg at the 1900 Summer Olympics|Luxembourg]], [[Colombia at the 1900 Summer Olympics|Colombia]], [[New Zealand at the 1900 Summer Olympics|New Zealand]]) competed for other countries in both individual and team sports. The IOC website lists all of them in the results section under their nationalities,<ref name=IOC1900Results>{{cite web|title=Paris 1900 Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/paris-1900/results|publisher=International Olympic Committee|access-date=31 January 2022}}</ref> but does not include their countries among the 26 participating countries.<ref name=Games1900/> * {{note label|4|D|Events1904}} The IOC webpage for the 1904 Summer Olympics<ref name=Games1904/> sets the number at 95 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=https://www.olympic.org/st-louis-1904 |archive-date=2 June 2016|title=St. Louis 1904 (archived)|publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602114217/https://www.olympic.org/st-louis-1904|access-date=11 December 2020}}</ref> listed 91. The figure of 91 is sourced to a work by Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref>{{cite book | url = https://digital.la84.org/digital/collection/p17103coll16/id/1/ | author = Mallon, Bill | year = 1999 | title = The 1904 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|page=16|publisher = McFarland & Company, Inc. | location = Jefferson, North Carolina | isbn = 978-1-4766-2160-9}}</ref> whose studies have shed light on the topic. Events satisfying all four of these retrospective selection criteria — restricted to amateurs, allowing international participation, open to all competitors and without handicapping — are now regarded as Olympic events. * {{note label|5|E|No1916}} {{note label|5.2|E|No1940}} {{note label|5.3|E|No1944}} Although the Games of 1916, 1940, and 1944 were cancelled, the Roman numerals for those Games were still applied because the official titles of the Summer Games count the [[Olympiad]]s, not the Games themselves, per the Olympic Charter.<ref>{{cite book|title=Now You Know Big Book of Sports |first=Doug |last=Lennox |author-link=Doug Lennox |year=2009 |page=[https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9/page/223 223] |publisher=[[Dundurn Press]] |isbn=978-1-55488-454-4 |url=https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9|url-access=registration}}</ref> This contrasts with the Winter Olympics, which ignore the cancelled Winter Games of 1940 and 1944 in their numeric count. * {{note label|6|F|Events1920}} The IOC webpage for the 1920 Summer Olympics<ref name=Games1920/> gives the figure of 156 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/antwerp-1920 |title=Antwerp 1920 (archived) |publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602125827/http://www.olympic.org/antwerp-1920 |access-date=11 December 2020|archive-date=2 June 2016}}</ref> listed 154 (difference was two sailing events in [[Amsterdam]]). * {{note label|7|G|OpenedBy1936}} IOC records state Hitler opened these Games as "Chancellor" (Head of Government), but in 1934 that office was consolidated with "President" (Head of State) into "''Führer und Reichskanzler''", or "[[Führer]]".<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|8|H|Events1956}} The IOC webpage for the 1956 Summer Olympics<ref name=Games1956/> gives a total of 151 events (145 events in Melbourne and 6 [[equestrian at the 1956 Summer Olympics|equestrian events]] in [[Stockholm]]). * {{note label|9|I|Nations1956}} Owing to Australian quarantine laws, six equestrian events were held in Stockholm for the 1956 Summer Olympics several months before the other events in Melbourne; five of the 72 nations competed in the equestrian events in Stockholm, but did not attend the main Games in Melbourne. * {{note label|10|J|Dates1972}} The 1972 Summer Olympics was originally scheduled to end on 10 September 1972, but was postponed to a day on 11 September after events had been suspended for 34 hours due to the [[Munich massacre]], which happened after day 9. * {{note label|11|K|OpenedBy1980}} IOC records state Brezhnev opened the Moscow Games as "President", a title used at that time by the Chairman of the Presidium of the Supreme Soviet, or ''de jure'' head of state. (The office of [[President of the Soviet Union]] was not created until 1990, a year before the nation [[Dissolution of the Soviet Union|broke up]].) Though Brezhnev was also ''de facto'' ruler as [[General Secretary of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|General Secretary of the Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG>{{cite web |url=https://stillmed.olympics.com/media/Documents/Olympic-Games/Factsheets/The-opening-ceremony-of-the-Games-of-the-Olympiad.pdf |title=Factsheet – Opening Ceremony of the Games of the Olympiad |pages=4–5 |date=6 October 2021 |access-date=31 January 2022}}</ref> * {{note label|12|L|OpenedBy2008}} IOC records state [[Hu Jintao]] opened the [[2008 Summer Olympics|Beijing Games]] as "[[President of the People's Republic of China|President]]", ''de jure'' head of state. Though Hu was also ''de facto'' [[Paramount leader|ruler]] as [[General Secretary of the Chinese Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|13|M|Dates2020}} Originally scheduled for 24 July – 9 August 2020, the Games were postponed by one year due to the [[COVID-19 pandemic]]. However, the event was still referred to as the 2020 Summer Olympics (marking the 32nd [[Olympiad]]) to preserve the 4-year Olympiad cycle.<ref name=postponement/> * {{note label|14|N|Competitors2024}} Number of athletes will be in limited quota into an equal number of gender participants.<ref>{{cite web|url=https://olympics.com/ioc/news/gender-equality-and-youth-at-the-heart-of-the-paris-2024-olympic-sports-programme|title=Gender equality and youth at the heart of the Paris 2024 Olympic Sports Programme|date=7 December 2020|website=www.olympics.com/|publisher=[[International Olympic Committee]]|access-date=2 August 2020|quote=The 10,500-athlete quota set for Paris 2024, including new sports, will lead to an overall reduction in the number of athletes}}</ref> == پێرستی شارەکانی داواکار بۆ میوانداری کردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە == The following is a list of bids for the Summer Olympics, sorted by year. It consists of the year the games were held or scheduled to be held, the date the decision was made, the city and country which issued the bid, the votes at the IOC Session for each voting round, and the ultimate host of the games. The bid listed first for each games is the one selected by the IOC, whether or not it ultimately hosted the games.<ref name=list /> {|class="wikitable" ! rowspan=2 | ساڵ !! rowspan="2" | دياركردن !! colspan="2" | تەندەرةكان !! colspan="5" | دەنگدان !! rowspan="2" | میواندار |- ! شار !! وڵات !! خوولی ١ ! خوولی ٢ ! خوولی ٣ ! خوولی ٤ ! خوولی ٥ |- | [[1896 Summer Olympics|1896]] || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — ||align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[1896 Summer Olympics|Athens]] |- bgcolor=white | [[1900 Summer Olympics|1900]] || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — ||align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || {{flagicon|France}} [[1900 Summer Olympics|Paris]] |- | [[1904 Summer Olympics|1904]] || align=center | — || [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || {{flagicon|USA|1896}} [[1904 Summer Olympics|St. Louis]] |- bgcolor=white | rowspan=4 | [[1908 Summer Olympics|1908]] || rowspan=4 align=center | — || [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]]|| rowspan="4" align="center" | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 | {{flagicon|UK}} [[1908 Summer Olympics|London]] |- bgcolor=white | [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} |- bgcolor=white | [[میلان]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]] |- bgcolor=white | [[بەرلین]]|| {{flagicon|German Empire}} [[German Empire]] |- | [[1912 Summer Olympics|1912]] || align=center | — || [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || {{flagicon|Sweden}} [[1912 Summer Olympics|Stockholm]] |- bgcolor=white | rowspan=6 | [[1916 Summer Olympics|1916]] || rowspan=6 align=center | — || [[بەرلین]]|| {{flag|German Empire}} || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 | {{flagicon|German Empire}} ''[[1916 Summer Olympics|Berlin]]'' <small> (cancelled) </small> |- bgcolor=white | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagIOC|EGY|1920 Summer}} |- bgcolor=white | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor=white | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} |- bgcolor=white | [[بوداپێست]]|| {{flagicon|Austria-Hungary}} [[Austria-Hungary]] |- bgcolor=white | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan=9 | [[1920 Summer Olympics|1920]] || rowspan=9 align=center | — || ئەنتۆێرپ|| {{flag|Belgium}} || rowspan=9 align=center | — || rowspan=9 align=center | — || rowspan=9 align=center | — || rowspan=9 align=center | — || rowspan=9 align=center | — || rowspan=9 | {{flagicon|Belgium}} [[1920 Summer Olympics|Antwerp]] |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} |- | [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} |- | || |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor=white | rowspan=6 | [[1924 Summer Olympics|1924]] || rowspan=6 align=center | — || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 | {{flagicon|France}} [[1924 Summer Olympics|Paris]] |- bgcolor=white | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor=white | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1920 Summer}} |- bgcolor=white | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor=white | [[پراگ]]|| {{flag|Czechoslovakia}} |- bgcolor=white | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]] |- | rowspan=2 | [[1928 Summer Olympics|1928]] || rowspan=2 align=center | — || [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 | {{flagicon|Netherlands}} [[1928 Summer Olympics|Amsterdam]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor=white | [[1932 Summer Olympics|1932]] || 4 October 1929 || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || {{flagicon|USA|1912}} [[1932 Summer Olympics|Los Angeles]] |- | rowspan="14" | [[1936 Summer Olympics|1936]] || rowspan="14" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[Nazi Germany|Germany]]|| align="center" | 43 || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[1936 Summer Olympics|Berlin]] |- | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1932 Summer}} || align=center | 16 |- | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagicon|Kingdom of Egypt}} [[Kingdom of Egypt (1922–1953)|Egypt]]|| align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align=center | — |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align=center | — |- | [[کۆلن]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[Germany]] || align=center | — |- | [[دەبڵین]]|| {{flag|Ireland}} || align=center | — |- | [[فرانکفورت]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[Nazi Germany|Germany]]|| align="center" | — |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align=center | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align=center | — |- | [[مۆنتیڤیدیۆ]]|| {{flag|Uruguay}} || align=center | — |- | [[نۆریمبێرگ]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[Germany]] || align=center | — |- | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align=center | — |- | [[ڕۆما]] |{{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] | align=center | — |- bgcolor=white | rowspan=2 | [[1940 Summer Olympics|1940]] || rowspan=2 | 31 August 1936 || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 | ''{{flagicon|Japan|1870}} [[1940 Summer Olympics|Tokyo]]'' <small> (cancelled) </small> |- bgcolor=white | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | rowspan=8 | [[Bids for the 1944 Summer Olympics|1944]] || rowspan=8 align=center | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan=8 align=center | — || rowspan=8 align=center | — || rowspan=8 align=center | — || rowspan=8 align=center | — || rowspan=8 align=center | — || rowspan=8 | ''{{flagicon|UK}} [[1944 Summer Olympics|London]]'' <small>(cancelled)</small> |- | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[Kingdom of Greece|Greece]] |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[Dominion of Canada (1867-1982)|Canada]] |- bgcolor=white | rowspan=6 | [[Bids for the 1948 Summer Olympics|1948]] || rowspan=6 align=center | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 | {{flagicon|UK}} [[1948 Summer Olympics|London]] |- bgcolor=white | بالتیمۆر|| {{flag|United States}} |- bgcolor=white | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- bgcolor=white | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor=white | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} |- bgcolor=white | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan=10 | [[Bids for the 1952 Summer Olympics|1952]] || rowspan=10 | 21 June 1947 || [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align=center | 14 || align=center | 15 || rowspan=10 align=center | — || rowspan=10 align=center | — || rowspan=10 align=center | — || rowspan=10 | {{flagicon|Finland}} [[1952 Summer Olympics|Helsinki]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center | 4 || align=center | 5 |- | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align=center | 4 || align=center | 5 |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align=center | 3 || align=center | 3 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align=center | 2 || align=center | — |- | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align=center | 1 || align=center | — |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align=center | 0 || align=center | — |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[Kingdom of Greece|Greece]]|| align="center" | 0 || align=center | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align=center | 0 || align=center | — |- | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align=center | 0 || align=center | — |- bgcolor=white | rowspan=10 | [[Bids for the 1956 Summer Olympics|1956]] || rowspan=10 | 28 April 1949 || [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align=center | 14 || align=center | 18 || align=center | 19 || align=center | 21 || rowspan=10 align=center | — || rowspan=10 | {{flagicon|Australia}} [[1956 Summer Olympics|Melbourne]] |- bgcolor=white | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align=center | 9 || align=center | 12 || align=center | 13 || align=center | 20 |- bgcolor=white | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center | 5 || align=center | 4 || align=center | 5 || align=center | — |- bgcolor=white | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align=center | 2 || align=center | 4 || align=center | 4 || align=center | — |- bgcolor=white | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flagicon|Mexico|1956}} [[Mexico]] || align=center | 9 || align=center | 3 || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align=center | 1 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align=center | 1 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align=center | 1 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[سان فرانسیسکۆ]]|| {{flag|United States}} || align=center | 0 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[Dominion of Canada (1867-1982)|Canada]]|| align="center" | 0 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | rowspan=7 | [[Bids for the 1960 Summer Olympics|1960]] || rowspan=7 | 15 June 1955 || [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align=center | 15 || align=center | 26 || align=center | 35 || rowspan=7 align=center | — || rowspan=7 align=center | — || rowspan=7 | {{flagicon|Italy}} [[1960 Summer Olympics|Rome]] |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align=center | 14 || align=center | 21 || align=center | 24 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align=center | 6 || align=center | 11 || align=center | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align=center | 8 || align=center | 1 || align=center | — |- | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align=center | 6 || align=center | — || align=center | — |- | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align=center | 6 || align=center | — || align=center | — |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align=center | 6 || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | rowspan=4 | [[Bids for the 1964 Summer Olympics|1964]] || rowspan=4 | 26 May 1959 || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align=center | 30 ||rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 | {{flagicon|Japan|1951}} [[1964 Summer Olympics|Tokyo]] |- bgcolor=white | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align=center | 10 |- bgcolor=white | [[Vienna]]|| {{flag|Austria}} || align=center | 9 |- bgcolor=white | [[Brussels]]|| {{flag|Belgium}} || align=center | 5 |- | rowspan=4 | [[Bids for the 1968 Summer Olympics|1968]] || rowspan=4 | 18 October 1963 || [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align=center | 30 ||rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 | {{flagicon|Mexico}} [[1968 Summer Olympics|Mexico City]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align=center | 14 |- | [[Lyon]]|| {{flag|France}} || align=center | 12 |- | [[Buenos Aires]]|| {{flag|Argentina}} || align=center | 2 |- bgcolor=white | rowspan=4 | [[Bids for the 1972 Summer Olympics|1972]] || rowspan=4 | 25 April 1966 || [[Munich]]|| {{flag|West Germany}} || align=center | 29 ||align=center | 31 || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 align=center | — || rowspan=4 | {{flagicon|West Germany}} [[1972 Summer Olympics|Munich]] |- bgcolor=white | [[Madrid]]|| {{flagicon|Spain|1945}} [[Francoist Spain|Spain]]|| align="center" | 16 || align=center | 16 |- bgcolor=white | [[Montreal]]|| {{flag|Canada}} || align=center | 6 || align=center | 13 |- bgcolor=white | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align=center | 6 || align=center | — |- | rowspan=3 | [[Bids for the 1976 Summer Olympics|1976]] || rowspan=3 | 12 May 1970 || [[Montreal]]|| {{flag|Canada}} || align=center | 25 ||align=center | 41 || rowspan=3 align=center | — || rowspan=3 align=center | — || rowspan=3 align=center | — || rowspan=3 | {{flagicon|Canada}} [[1976 Summer Olympics|Montreal]] |- | [[Moscow]]|| {{flag|Soviet Union}} || align=center | 28 || align=center | 28 |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center | 17 || align=center | — |- bgcolor=white | rowspan=2 | [[Bids for the 1980 Summer Olympics|1980]] || rowspan=2 | 13 October 1974 || [[Moscow]]|| {{flag|Soviet Union}} || align=center | 39 || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 | {{flagicon|Soviet Union}} [[1980 Summer Olympics|Moscow]] |- bgcolor=white | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center | 20 |- | [[Bids for the 1984 Summer Olympics|1984]] || 18 May 1978 || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || {{flagicon|United States}} [[1984 Summer Olympics|Los Angeles]] |- bgcolor=white | rowspan=2 | [[Bids for the 1988 Summer Olympics|1988]] || rowspan=2 | 30 September 1981 || [[Seoul]]|| {{flag|South Korea}} || align=center | 52 || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 align=center | — || rowspan=2 | — || rowspan=2 | {{flagicon|South Korea}} [[1988 Summer Olympics|Seoul]] |- bgcolor=white | [[Nagoya bid for the 1988 Summer Olympics|Nagoya]] || {{flag|Japan}} || align=center | 27 |- | rowspan=6 | [[Bids for the 1992 Summer Olympics|1992]] || rowspan=6 | 16 October 1986 || [[Barcelona]]|| {{flag|Spain}} || align=center | 29 || align=center | 37 || align=center | 47 || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 align=center | — || rowspan=6 | {{flagicon|Spain}} [[1992 Summer Olympics|Barcelona]] |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align=center | 19 || align=center | 20 || align=center | 23 |- | [[Brisbane]]|| {{flag|Australia}} || align=center | 11 || align=center | 9 || align=center | 10 |- | [[Belgrade]]|| {{flag|Yugoslavia}} || align=center | 13 || align=center | 11 || align=center | 5 |- | [[Birmingham bid for the 1992 Summer Olympics|Birmingham]] || {{flag|United Kingdom}} || align=center | 8 || align=center | 8 || align=center | — |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align=center | 5 || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | rowspan=6 | [[Bids for the 1996 Summer Olympics|1996]] || rowspan=6 | 18 September 1990 || [[Atlanta]]|| {{flag|United States}} || align=center | 19 || align=center | 20 || align=center | 26 || align=center |34 || align=center | 51 || rowspan=6 | {{flagicon|United States}} [[1996 Summer Olympics|Atlanta]] |- bgcolor=white | [[Athens]]|| {{flag|Greece}} || align=center | 23 || align=center | 23 || align=center | 26 || align=center | 30 || align=center | 35 |- bgcolor=white | [[Toronto]]|| {{flag|Canada}} || align=center | 14 || align=center | 17 || align=center | 18 || align=center | 22 || align=center | — |- bgcolor=white | [[Melbourne]]|| {{flag|Australia}} || align=center | 12 || align=center | 21 || align=center | 16 || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Manchester]]|| {{flag|United Kingdom}} || align=center | 11 || align=center | 5 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Belgrade]]|| {{flag|Yugoslavia}} || align=center | 7 || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | rowspan=8 | [[Bids for the 2000 Summer Olympics|2000]] || rowspan=8 | 23 September 1993 || [[Sydney]]|| {{flag|Australia}} || align=center | 30 || align=center | 30 || align=center | 37 || align=center | 45 || rowspan=5 align=center | — || rowspan=8 | {{flagicon|Australia}} [[2000 Summer Olympics|Sydney]] |- | [[Beijing]]|| {{flag|China}} || align=center | 32 || align=center | 37 || align=center | 40 || align=center | 43 |- | [[Manchester bid for the 2000 Summer Olympics|Manchester]] || {{flag|United Kingdom}} || align=center | 11 || align=center | 13 || align=center | 11 || align=center | — |- | [[Berlin]]|| {{flag|Germany}} || align=center | 9 || align=center | 9 || align=center | — || align=center | — |- | [[Istanbul]]|| {{flag|Turkey}} || align=center | 7 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | [[Brasília|Brasilia]]|| {{flag|Brazil}} || align=center colspan=5|''Withdrew''<ref>{{cite news|url=https://www.irishtimes.com/sport/39-steps-to-olympic-fiasco-1.60957|title=39 Steps to Olympic Fiasco|date=22 January 1996|newspaper=The Irish Times|author=Unnamed}}</ref> |- | [[Milan]]|| {{flag|Italy}} || align=center colspan=5|''Withdrew''<ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/1993-03-11/sports/sp-1197_1_olympic-milan-withdraws|title=Milan Withdraws Olympic Bid|date=11 March 1993|newspaper=Los Angeles Times|agency=Associated Press}}</ref> |- | [[Tashkent]]|| {{flag|Uzbekistan}} || align=center colspan=5|''Withdrew''<ref>{{cite news|url=https://www.upi.com/Archives/1993/01/24/Tashkent-withdraws-bid-for-2000-Olympics/6564727851600/|title=Tashkent withdraws bid for 2000 Olympics|date=24 January 1993|newspaper=UPI International|author=Unnamed}}</ref> |- bgcolor=white | rowspan=11 | [[Bids for the 2004 Summer Olympics|2004]] || rowspan=11 | 5 September 1997 || [[Athens]]|| {{flag|Greece}} || align=center | 32 || align=center | — || align=center | 38 || align=center | 52 || align=center | 66 || rowspan=11 | {{flagicon|Greece}} [[2004 Summer Olympics|Athens]] |- bgcolor=white | [[Rome]]|| {{flag|Italy}} || align=center | 23 || align=center | — || align=center | 28 || align="center" | 35 || align=center | 41 |- bgcolor=white | [[Cape Town]]|| {{flag|South Africa}} || align="center" | 16 || align=center | 62 || align=center | 22 || align=center | 20 || align=center | — |- bgcolor=white | [[Stockholm]]|| {{flag|Sweden}} || align=center | 20 || align=center | — || align=center | 19 || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Buenos Aires]]|| {{flag|Argentina}} || align=center | 16 || align=center | 44 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Istanbul]]|| {{flag|Turkey}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Lille]]|| {{flag|France}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Rio de Janeiro]]|| {{flag|Brazil}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Saint Petersburg]]|| {{flag|Russia}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[San Juan, Puerto Rico|San Juan]]|| {{flag|Puerto Rico}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Seville]]|| {{flag|Spain}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | rowspan=10 | [[Bids for the 2008 Summer Olympics|2008]] || rowspan=10 | 13 July 2001 || [[Beijing bid for the 2008 Summer Olympics|Beijing]] || {{flag|China}} || align=center | 44 || align=center | 56 || rowspan=10 align=center | — || rowspan=10 align=center | — || rowspan=10 | — || rowspan=10 | {{flagicon|China}} [[2008 Summer Olympics|Beijing]] |- | [[Toronto bid for the 2008 Summer Olympics|Toronto]] || {{flag|Canada}} || align=center | 20 || align=center | 22 |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align=center | 15 || align=center | 18 |- | [[Istanbul]]|| {{flag|Turkey}} || align=center | 17 || align=center | 9 |- | [[Osaka bid for the 2008 Summer Olympics|Osaka]] || {{flag|Japan}} || align=center | 6 || align=center | — |- | [[Bangkok]]|| {{flag|Thailand}} || align=center | — || align=center | — |- | [[Cairo]]|| {{flag|Egypt}} || align=center | — || align=center | — |- | [[Havana]]|| {{flag|Cuba}} || align=center | — || align=center | — |- | [[Kuala Lumpur]]|| {{flag|Malaysia}} || align=center | — || align=center | — |- | [[Seville]]|| {{flag|Spain}} || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | rowspan=9 | [[Bids for the 2012 Summer Olympics|2012]] || rowspan=9 | [[117th IOC Session|6 July 2005]] || [[لەندەن]]|| {{flag|United Kingdom}} || align=center | 22 || align=center | 27 || align=center | 39 || align=center | 54 || rowspan=9 align=center | — || rowspan=9 | {{flagicon|UK}} [[2012 Summer Olympics|London]] |- bgcolor=white | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align=center | 21 || align=center | 25 || align=center | 33 || align=center | 50 |- bgcolor=white | [[Madrid bid for the 2012 Summer Olympics|Madrid]] || {{flag|Spain}} || align=center | 20 || align=center | 32 || align=center | 31 || align=center | — |- bgcolor=white | [[New York City bid for the 2012 Summer Olympics|New York City]] || {{flag|United States}} || align=center | 19 || align=center | 16 || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Moscow bid for the 2012 Summer Olympics|Moscow]] || {{flag|Russia}} || align=center | 15 || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Havana]]|| {{flag|Cuba}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Istanbul]]|| {{flag|Turkey}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[Leipzig]]|| {{flag|Germany}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- bgcolor=white | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | rowspan=7 | [[Bids for the 2016 Summer Olympics|2016]] || rowspan=7 | [[13th Olympic Congress|2 October 2009]] || [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align=center | 26 || align=center | 46 || align=center | 66 || rowspan=7 align=center | — || rowspan=7 align=center | — || rowspan=7 | {{flagicon|Brazil}} [[2016 Summer Olympics|Rio de Janeiro]] |- | [[Madrid bid for the 2016 Summer Olympics|Madrid]] || {{flag|Spain}} || align=center | 28 || align=center | 29 || align=center | 32 |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align=center | 22 || align=center | 20 || align=center | — |- | [[Chicago bid for the 2016 Summer Olympics|Chicago]] || {{flag|United States}} || align=center | 18 || align=center | — || align=center | — |- | [[Baku bid for the 2016 Summer Olympics|Baku]] || {{flag|Azerbaijan}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | [[Doha bid for the 2016 Summer Olympics|Doha]] || {{flag|Qatar}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- | [[Prague bid for the 2016 Summer Olympics|Prague]] || {{flag|Czech Republic}} || align=center | — || align=center | — || align=center | — |- |- bgcolor=white | rowspan=6 | [[Bids for the 2020 Summer Olympics|2020]] || rowspan=6 | [[125th IOC Session|7 September 2013]] || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || 42 || — || 60 || rowspan=5 align=center | — || rowspan=5 align=center | — || rowspan=6 | {{flagicon|Japan}} [[2020 Summer Olympics|Tokyo]] |- bgcolor=white | [[Istanbul bid for the 2020 Summer Olympics|Istanbul]] || {{flag|Turkey}} || 26 || 49 || 36 |- bgcolor=white | [[Madrid bid for the 2020 Summer Olympics|Madrid]] || {{flag|Spain}} || 26 || 45 || — |- bgcolor=white | [[Baku bid for the 2020 Summer Olympics|Baku]] || {{flag|Azerbaijan}} || — || — || — |- bgcolor=white | [[Doha bid for the 2020 Summer Olympics|Doha]] || {{flag|Qatar}} || — || — || — |- bgcolor=white | [[Rome bid for the 2020 Summer Olympics|Rome]] || {{flag|Italy}} || align=center colspan=5|''Withdrew'' |- | rowspan=5| [[Bids for the 2024 and 2028 Summer Olympics|2024]] || rowspan=5| [[131st IOC Session|13 September 2017]] || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align=center colspan=5|'''Unanimous''' || rowspan=5| {{flagicon|France}} [[2024 Summer Olympics|Paris]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center colspan=5|''Withdrew; selected for the 2028 bid instead'' |- | [[Budapest bid for the 2024 Summer Olympics|Budapest]] || {{flag|Hungary}} || align=center colspan=5|''Withdrew'' |- | [[Hamburg bid for the 2024 Summer Olympics|Hamburg]] || {{flag|Germany}} || align=center colspan=5|''Withdrew'' |- | [[Rome bid for the 2024 Summer Olympics|Rome]] || {{flag|Italy}} || align=center colspan=5|''Withdrew'' |- bgcolor=white | 2028 || [[131st IOC Session|13 September 2017]] || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align=center colspan=5|'''Unanimous''' || {{flagicon|USA}} [[2028 Summer Olympics|Los Angeles]] |- |[[2032 Summer Olympics|2032]] |21 July 2021 |[[Brisbane]] |{{flag|Australia}} | colspan="5" |72 Yes, 5 No, 3 Abstention (93.5% of valid votes) |{{flag|Australia|name=Brisbane}} |- |2036 | |TBA |TBA | | | | | |TBA |} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد}} {{نەتەوەکان لە ئۆڵۆمپیاد}} {{تووڵی دەروازە|وەرزش|ئۆڵۆمپیاد|}} [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیک]] [[پۆل:ڕووداوە وەرزشییەکان، دامەزرانی ١٨٩٦]] [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیکی ھاوینە]] 1b338qtongh46fsqy69qwtjm2pyozgc 969595 969515 2022-08-10T19:28:31Z Kurd2021 40095 /* پێرستی شارەکانی داواکار بۆ میوانداری کردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە */ پەرەپێدان و درێژکردنەوەی وتار wikitext text/x-wiki {{ئامادەکردن}} {{داتابۆکس}} '''یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە''' ({{بە فەڕەنسی|Jeux olympiques d'été}}{{بە ئینگلیزی|Summer Olympic Games}}) بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد یاخود ئۆڵمپیکیش ناسراوە، پاڵەوانییەتییەکی گەورەی نێودەوڵەتی فرە وەرزشییە بە شێوەیەکی ئاسایی چوار ساڵ جارێک لە وڵاتێک بەڕێوەدەچێت. یەکەمجار لە ساڵی ١٨٩٦ لە شاری دەتینای پایتەختی یۆنان بەڕێوەچوو و دوایین جاریش ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ کە لە ساڵی ٢٠٢١ لە شاری تۆکیۆی پایتەختی ژاپۆن بەڕێوەچوو ئەمەش بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا. لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی سەرپەرشت و ڕێکخەری ئامادەکارییەکانی شاری خانەخوێ دەکات. لە ھەر پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاددا مەدالیای زێڕ بە پلەی یەکەم دەبەخشرێت، مەدالیای زیو بە پلەی دووەم دەبەخشرێت، ھەروەھا مەدالیای برۆنز بە پلەی سێیەم دەبەخشرێت؛ ئەم نەریتە لە ساڵی ١٩٠٤ دەستی پێکرد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی زستانە بەھۆی سەرکەوتنی بەرچاوی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ڕێکخرا. ئەمەش وەک گەورەترین و بەناوبانگترین ڕووداوی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی لە جیھاندا سەیر دەکرێت. ئۆڵۆمپیاد لە پڕۆگرامێکی ٤٢ پێشبڕکێی کەمتر لە ٢٥٠ وەرزشوانی پیاوان لە ١٤ وڵات لە ساڵی ١٨٩٦ بۆ ٣٠٦ پێشبڕکێ و ١١٬٢٣٨ وەرزشوان (٦٬١٧٩ پیاو، ٥٬٠٥٩ ژن) لە ٢٠٦ وڵات لە ساڵی ٢٠١٦ زیادی کردووە. ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لەلایەن ١٩ وڵاتەوە لە پێنج کیشوەر میوانداری کراوە. چوار جار لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|١٩٠٤]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|١٩٣٢]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|١٩٨٤]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]])، سێ جار لە بەریتانیا ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|١٩٠٨]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|١٩٤٨]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|٢٠١٢]])، دوو جار لە [[یۆنان]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٩٨٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]])، [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|١٩٢٤]])، [[ئەڵمانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|١٩٣٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|١٩٧٢]])، [[ئوسترالیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]]) و [[ژاپۆن]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|١٩٦٤]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|٢٠٢٠]])، یەکی یەکجاریش لە [[سوێد]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|١٩١٢]])، [[بەلجیکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]])، [[ھۆلەند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|١٩٢٨]])، [[فینلاند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|١٩٥٢]])، [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|١٩٦٠]])، [[مەکسیک]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|١٩٦٨]])، [[کەنەدا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|١٩٧٦]])، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|١٩٨٠]])، [[کۆریای باشوور]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|١٩٨٨]])، [[ئیسپانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]])، [[چین]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]]) و [[بەڕازیل|بەرازیل]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]). لەندەن یەکەم شار بوو کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد، دواتر پاریس (بەھۆی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٤)، لۆس ئانجلەس، [[ئەتینا|ئەتیانای پایتەخت]] و تۆکیۆ کە ھەریەکەیان دوو جار یارییەکانی تێدا بەڕێوەچووە. فەرەنسا ساڵی ٢٠٢٤ بۆجاری سێیەم میوانداری یایییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات بەمەش دەبێتە ھاوشانی لەندەن، لۆس ئانجلەسیش ساڵی ٢٠٢٨ میوانداری یارییەکانی ھاوینە دەکات بۆ پێنجەم جار لە مێژووی خۆیدا. تەنھا پێنج وڵات لە ھەموو یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بەشدارییان کردووە ئەوانیش: ئوسترالیا، فەرەنسا، بەریتانیا، یۆنان و سویسرا. بەریتانیا تاکە وڵاتە کە لە ھەر خولێکی ئۆڵۆمپیاد مەدالیایەکی زێڕی بەدەستھێناوە. ئەمریکا پێشەنگی ژماردنی میدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە، و لە ١٨ خولی یارییەکان پێشەنگی خشتەی مەدالیاکانی گرتووە، دوای ئەو یەکێتی سۆڤیەت (شەش جار)، و فەرەنسا، بەریتانیا، ئەڵمانیا، چین و 'تیمی یەکگرتوو' ھەریەکەیان بۆ جارێک پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان گرتووە. == خانەخوێکان == ئەمریکا تا ئێستا چوار جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە، یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ لە شاری سانت لویسی ویلایەتی میسۆری، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا]] لە نێوان لە ١ی تەممووز تا ٢٣ تشرینی دووەمی ١٩٠٤ بەڕێوەچوو بەڕێوەچوو؛ یارییەکانی ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤ ھەردووکیان لە لۆس ئانجلەس لە ویلایەتی کالیفۆرنیا بەڕێوەچوون و یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦ لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا ئەنجامدرا. لۆس ئانجلەس ساڵی ٢٠٢٨ بۆ جاری پێنجەم میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات. ساڵی ٢٠١٢ بەریتانیا بۆجاری سێھەمین لە مێژووی خۆیدا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی لە لەندەن کرد، بەمەش بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردبێت. شارەکانی لۆس ئانجلەس و پاریس و ئەسینا (بەبێ ساڵی ١٩٠٦) ھەریەکەیان میوانداری دوو یاری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە. لە ساڵی ٢٠٢٤ فەرەنسا بۆجاری سێھەم لە پایتەختی وڵاتەکەیدا میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات، بەمەش پاریس دەبێتە دووەم شار کە تا ئێستا سێ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی تێدا بەڕێوەدەچێت. ھەریەکە لە ئوسترالیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، یۆنان و ژاپۆن ھەموویان دوو جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کرد (فەرەنسا و ئوسترالیا پلانیان ھەیە لە ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٣٢دا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکە، بۆجاری سێھەم). تۆکیۆی ژاپۆن میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ی کرد، و بووە یەکەم شار لە دەرەوەی ئەو نەتەوەیانەی کە زۆرینەیان ئینگلیزی زمان و ئەورووپین دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکات، پاش ئەوەی لە ساڵی ١٩٦٤ بۆ یەکەمجار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد. ھەروەھا ھەر یەکە لە بەلجیکا، بەرازیل، کەنەدا، چین، فینلاند، ئیتاڵیا، مەکسیک، ھۆڵەندا، کۆریای باشوور، یەکێتی سۆڤیەت، ئیسپانیا و سوێد، یەکی یەکجار مافی میوانداری کردنی پاڵەوانییەتییەکەی کردووە .[[ئاسیا|کیشوەری ئاسیا]] چوار جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە: لە [[تۆکیۆ]] (١٩٦٤ و ٢٠٢٠)، [[سێئول|سێئۆل]] (١٩٨٨)، و [[پەکین]] (٢٠٠٨). ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠١٦ لە [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] بەرازیل، یەکەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ئەمریکای باشوور بەڕێوەچوو. تاکە دوو وڵاتی نیوەگۆی باشوور کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە بریتین لە ئوسترالیا (١٩٥٦، ٢٠٠٠، و ٢٠٣٢ی داھاتوو) و بەرازیل (٢٠١٦)، تا ئێستا ئەفریقا میوانداری ھیچ ئۆڵۆمپیادێکی ھاوینەی نەکردووە. == مێژوو == === ساڵانی سەرەتایی === [[پەڕگە:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|وێنۆک|مەراسیمی کردنەوەی یەکەمین پاڵەوانییەتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی نوێ لە یاریگای پاناتینیک، دەتینا، ١٨٩٦]] کاتێک پیێر دی کوبێرتین کە پێداگۆجی و مێژوونووسی فەرەنسی بیرۆکەی ڕێکخسننی پێشبڕکێیەکی نێودەوڵەتی بە کردار بیرۆکەی سەرھەڵدانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بنیاتناو سەرکەوتنی بەدەستھێنا لە بانگھێشتکردنی وەفدە بیانییەکان بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، یەکەم خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان|وڵاتی یۆنان]] بەڕێوەچوو، تەنھا ٢٤٥ (جێی مشتومڕە) وەرزشوان بەشداری تێدا کرد کە زیاتر لە ٢٠٠ کەسیان یۆنانی بوون، چواردە وڵات (بەپێی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی، ژمارەکە جێی مشتومەڕە) لە ڕەگەزی نێر بەشداریان کرد. پێشتر ڕووداوێکی نێودەوڵەتی بەم قەبار و شێوەیە ڕێک نەخرابوو. وەرزشوانانی ڕەگەزی مێینە ڕێگەیان پێنەدرا بەشداری پێشبڕکێکان بکەن، لەگەڵ ئەوەش ژنێک بەناوی ستاماتا ڕێڤیتی، بێ گوێدانە یاساکانی ئەم خولە بەشداری پێشبڕکێی ماراسۆنی کرد بەبێ ئەوەی ناوی تۆمار بکرێت .[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] کە بە فەرمی بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ناسراوە، ڕووداوێکی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی بوو کە لە ٦ تا ١٥ی نیسانی ١٨٩٦ لە دەتینای پایتەختی یۆنان ئاھەنگی کردنەوەی بەڕێوەچوو، یەکەم یاری ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەردەمی نوێ ئەنجامدرا. لە ئاھەنگی کردنەوەی پاڵەوانییەتییەکە نزیکەی ١٠٠ ھەزار کەس ئامادەبوون. ھەرچەندە زۆرترین وەرزشوانی یۆنان بەشداریان کرد، بەڵام ئەمریکا زۆرترین جار لە ڕکابەرییەکان پلەی یەکەمی وەرگرت، بەشێوەیەک ١١ وەرزشوانی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانیاندا پلەی یەکەمیان بەدەستھێنا لە بەرامبەردا وەرزشوانانی یۆنان ١٠جار پلەی یەکەمی لە یارییەکان بەدەستھێنا. شارەزایان مێژووی دروستبوونی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ٧٧٦ ساڵ پێش زایین لە وڵاتی [[یۆنان]] بە ئاماژەدان بەوەی کە لەسەر دیواری پەرستگاکان نوسراوە، کە چوار ساڵ جارێک یارییەکانی بەڕێوە دەچوون، بەڵام ھەندێکی تر لە شارەزایان مێژووی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ١٤٠٠ ساڵ پێش زایین. ئەمەش ھۆکارێکی گرینگ بوو بۆ ھەڵبژاردنی وەک شاری میوانداری یەکەم ئۆڵۆمپیاد، لە لە کۆنگرەیەکدا کە لەلایەن پیێر دی کوبەرتین لە پاریس ڕێکخرابوو، لە ٢٣ی حوزەیرانی ١٨٩٤دا، بە کۆی دەنگ وەک دەتینا ھەڵبژێردرا. ھەروەھا لەم کۆنگرەیەدا [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] دامەزرا. سەرەڕای چەندین ئاستەنگ و گرفت، بەڵام ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦ وەک پاڵەوانییەتییەکی پێشکەوتوو ئاماژەی پێکرا. لە سەردەمی ئەو کات زۆرترین بینەر و ئامادەبووی ھەبوو لە ھەر پێشبڕکێیەکی وەرزشی نێودەوڵەتی دا؛ و یاریگای پاناتینایکۆ، یەکەم یاریگای گەورە لە سەردەمی نوێدا، زۆرترین ئامادەبووی ھەبوو لەکاتی بەڕێوەچوونی یارییەکان. ئەوەی جێی خۆشحاڵی یۆنانییەکان بوو بەدەستھێنانی پلەی یەکەم بوو لە کێبڕکێی ماراسۆن لەلایەن ھاونیشتمانەکەیان سپیریدۆن لویس. لە ماوەی ٢ کاتژمێر و ٥٨ خولەک و ٥٠ چرکەدا مەوداکەی تەواوکرد. کارل شومان وەرزشوانی زۆرانباز و لەشجوانی سەرکەوتوترین وەرزشوانی ئەڵمانی بوو کە توانی چوار جار پلەی یەکەمی بەدەستھێنا. بەرپرسانی یۆنان و خەڵکی یۆنان بە جۆش و خرۆشەوە پێشوازیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەکرد. ئەم ھەستەش لەلایەن زۆرێک لە وەرزشوانە بەشداربووەکان ھەبوو، بەشێوەیەک داوای ئەوەیان کرد کە دەتینا پایتەخت ببێتە شاری میوانداری ھەمیشەیی ئۆڵۆمپیاد. بەڵام لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی پلانی وابوو کە خولەکانی داھاتوو بگۆڕن بۆ شارە جیاوازەکانی. ئەوەبوو دووەم ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو. [[پەڕگە:Francis_Field_1904.jpg|وێنۆک|یاریگای فرانسیس فیڵد لە زانکۆی واشنتۆن لە سانت لویس، لە کاتی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤]] [[پەڕگە:Dorando_Pietri_1908.jpg|وێنۆک|ساتی دۆڕانی دۆراندۆ پیتری، بەھۆی یارمەتیدانی بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان لە ھەڵسانەوە و دەستگرتنی بۆ تێپەڕاندنی ھێڵەکە.]] دوای چوار ساڵ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٠٠ لە پاریس زیاتر لە چوار ھێندەی وەرزشوانانی بۆ خۆی ڕاکێشا، لەنێویاندا ٢٠ ژن، کە بۆ یەکەمجار ڕێگەیان پێدرا بە فەرمی بەشداری بکەن، لە یارییەکانی کرۆکێت و گۆڵف و کەشتیوانی و تێنسدا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠ لەگەڵ پێشانگای جیھانی پاریس تێکەڵ بوون و زیاتر لە ٥ مانگ بەردەوام بوون لە ١٤ی ئایارەوە بۆ ٢٨ی تشرینی یەکەم تا ئێستاش مشتومڕ لەسەر ئەوە ھەیە کە کام ڕووداو بەڕاستی ئۆڵۆمپیاد بووە، بەو پێیەی لەو کاتەدا کەم یان تەنانەت ھیچ کام لە یارییەکان ئاگاداری پێشوەختەیان بڵاونەکرووبووە کە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیادە. بەشێک لە وەرزشوانان ئاگاداری نەبوون لەوەی براوەی پێشبڕکێی ئۆڵۆمپیادن. یاخود لە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاد ڕکابەری دەکەن. ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ھیچ ئاھەنگی کردنەوە و داخستنی بۆ ئەنجام نەدرا. وەرزشوانانی فەڕەنسا زۆرترین مەدالیای ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جەنگی ڕووسیا و ژاپۆن و سەختی گەیشتن بە سانت لویس ھۆکار بوو بۆ ئەوەی کە کەمترین وەرزشوانی پلە باڵا لە دەرەوەی ئەمریکا و کەنەدا بەشدارییان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ نەکرد. «دووەمین یارییە نێودەوڵەتییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ئەسینای پایتەخت»، وەک لەو کاتەدا پێی دەگوترا، لە ساڵی ١٩٠٦ بەڕێوەچوو. لە ئێستادا لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەفەرمی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد بە یەکێک لە خولەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ناناسێت، لەگەڵ ئەوەش زۆرێک لە مێژوونووسان بە درێژکراوەی زنجیرەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی دەناسێنن و شانازیی بە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٦ دەکەن وەک ھۆکارێک بۆ لەناو نەچوونی ئۆڵۆمپیاد. جگە لەوەی یارییەکان سەرکەوتووتر بوون لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٠ و ١٩٠٤، زیاتر لە ٨٥٠ وەرزشوان ڕکابەرییان کردووە. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨ لە شاری [[لەندەن]]ی[[شانشینی یەکگرتوو|شانشینی بەریتانیا]] لە ٢٧ی نیسان تا ٣١ تشرینی یەکەمی ١٩٠٨ بەڕێوەچوو. یەکەم جار بڕیار بوو ئەم خولەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، شاری [[ڕۆما]]ی، [[ئیتالیا]] میوانداریی بکات بەڵام بەھۆی تەقینەوەی گڕکانی چیای ڤێسۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ و مردنی ١٠٠٠ کەس توانایی ئیتاڵیا بۆ میوانداری کردنی یارییەکان لاواز بوو، بەو ھۆیەوە بەفەرمی بڕیاردرا یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەم خولە لە شاری لەندەن بۆ یەکەمجار لە مێژووی خۆیدا بەڕێوەبچێت. لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨]] ژمارەی بەشداربووان جارێکی دیکە بەرزبوونەوە، ٢٢ وڵات بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادیان کرد، ھەروەھا یەکەم ماراسۆن بە مەودای ئێستای ستاندارد کە ٤٢٫١٩٥ کم (٢٦ میل و ٣٨٥ یاردە) بوو ئەنجامدرا. یەکەم ماراسۆنی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ (تەنھا بۆ پیاوان بوو) بە دووری ٤٠ کم (٢٤ میل و ٨٥ یارد) کرا. مەودای نوێی ماراسۆنەکە بۆ ئەوە ھەڵبژێردرا کە پێشبڕکێکە لەبەردەم شوێنیدانیشتنی بنەماڵەی شاھانەی بەریتانیا تەواو بێت. بەم شێوەیە ماراسۆنەکە ٤٠ کم (٢٤٫٩ میل) بوو بۆ یەکەم یارییەکانی ساڵی ١٨٩٦، بەڵام دواتر تا ٢ کم (١٫٢ میل) گۆڕانکاری بەسەردا ھات بەھۆی بارودۆخی ناوخۆیی وەک شێوازی شەقام و یاریگاکان. لە شەش خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاددا لە نێوان ساڵانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]] بۆ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]]، ماوەی مەودای پێشبڕکێی ماراسۆن ئاڵوگۆڕی بەسەرھات. لە یارییەکاندا وەرزشوانانی بەریتانیا ١٤٦ مەدالیایان بەدەستھێنا، کە ٩٩ مەدالیای زیاتر بوو لە ئەمریکییەکانی کە پلەی دووەمی بەدەستھێنا، ئەمەش باشترین ئەنجامی وەرزشوانانی بەریتانیا تا ئەمڕۆ. لە پێشبڕکێی ماراسیۆنی ساڵی ١٩٠٨دا، ڕاکەری ئیتاڵی [[دۆراندۆ پیتری]] لە پێش سەرجەم یاریزانەکان چووە ناو یاریگا، نزیک بوو لە ھێڵی کۆتایی بەڵام ماندوویەتی و ھیلاکی زۆری پێوە دیار بوو کەوتە سەر زەوی پێش ئەوەی بتوانێت ھێڵی کوتایی ببڕێت. بۆیە لەلایەن بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان یارمەتییاندا بۆ ھەڵسانەوە و تێپەڕاندنی ھێڵی کۆتایی، بەڵام بەھۆی ئەم کارەوە بێ بەشکرا لە خەڵاتەکان. [[جۆنی ھایس]] وەرزشوانی ئەمریکی دوای پیتری گەیشتە ناو یاریگا و پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. وەک قەرەبووی بێ بەشبوونی لە پلەی یەکەم و مەدالیای ئۆڵۆمپیاد، شاژنە ئەلێکساندرا جامێکی زیوی بەخشی بە پیتری. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ١٧٨ ڕۆژ بوو (شەش مانگ و چوار ڕۆژ) ئەمەش درێژترین و زۆرترین ماوە بوو لە مێژووی ھاوچەرخی ئۆڵۆمپیاد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەردەوام بوو لەگەشەکردن، لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢]] شاری [[ستۆکھۆڵم]]ی [[سوێد]] کە لە ٥ی ئایار بۆ ٢٧٧ی تەممووزی ١٩١٢ بەڕێوەچوو. ٢٨ وڵات و ٢٤٠٧ وەرزشوان کە ٤٨٨ لە کچان و ژنان بوون بەشداریان کرد. ئۆڵۆمپیای ھاوینەی ستۆکھۆڵم یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوون کە بیرۆکەی ڕەسەنی پیێر دی کوبێرتین بەدیھێنا. بۆ یەکەمجار لە دوای دەستپێکردنی یارییەکان لە ساڵی ١٨٩٦، وڵاتانی پێنج کیشوەر لە ئۆڵۆمپیادەکە بەشداریانکرد. بڕیاربوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦ لە بەرلین پایتەختی ئەڵمانیا بەڕێوەبچێت بەڵام بەھۆی دەستپێکردنی جەنگی جیھانی یەکەم ھەڵوەشایەوە. === سەردەمی نێوان جەنگەکان === دوای تەواوبوونی جەنگی جیھانی یەکەم جارێکی دیکە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەستی پێکردەوە، یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەنتۆێرپ لە ساڵی ١٩٢٠ لە بەلجیکا کە بەھۆی جەنگەوە زیانی بەر شارەکە کەوتبوو بەڵام چەندین ژمارەی پێوانەیی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، لەم ئۆڵۆمپیادە ٢٩ وڵات بەشدارییان کرد، ساڵی ١٩٢٤ ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو، ڕێوڕەسمی کردنەوەی پێشبڕکێکە لە ٥٥ی تەممووز بەڕێوەچوو، بەڵام ھەندێک پێشبڕکێ پێشتر لە ٤ی ئایار دەستیان پێکردبوو. ئەم پاڵەوانێتییە دووەمجار بوو کە شاری پاریس میوانداری بکات (دوای ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]])، بەمەش بووە یەکەم شار کە دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات. یەکێک لە ژمارە پێوانەیییەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە ڕاکەری فینلەندی پاڤۆ نورمی تۆماری کرد، کاتێک توانی پێنج مەدالیای ئەم ئۆڵۆمپیادە بەدەستبھێنێت کە دوانیان لە پێشبڕکێی ١٥٠٠ مەتری و ٥٠٠٠مەتری پیاوان بوون. لەم خولەی ئۆڵۆمپیادا ٣٠٨٩ (٢٩٥٤ پیاو، ١٣٥٥ ژن) وەرزشوان لە ٤٤ نەتەوەی جیا بەشداریان کرد. وەرزشوانانی ئەمریکا زۆرترین میدالیای زێڕیان بەدەستھێنا کە ٤٥ مەدالیابوو ھەروەھا پلەی یەکەمیشیان وەرگرت بە کۆکردنەوەی ٩٩ مەدالیای گشتی. لە ٢٨ی تەممووز ئاھەنگی کردنەوەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨ لە شاری ئەمستەردامی پایتەختی ھۆلەند بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|title=Amsterdam 1928 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Amsterdam-1928-Olympic-Games|access-date=2022-05-18|website=www.britannica.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The 1928 Olympic Games in Amsterdam|url=https://www.europeana.eu/en/blog/the-1928-olympic-games-in-amsterdam|access-date=2022-05-18|website=www.europeana.eu|language=en-GB}}</ref>یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە ڕێگای بە مێینەکان دا لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان بەشداری بکەن، ھەروەھا بۆ یەکەمجار سپۆنسەری پاڵەوانیتییەکە کرا لەلایەن، کۆمپانیای کۆکاکۆلا. ٤٦ وڵات بەشداربوون لەم ئۆڵۆمپیادە کە بەشێکیان بۆ یەکمجار بوو بەشداری بکەن. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٣٢ی لۆس ئانجلەس بەھۆی بێبازاڕیی مەزن کاریگەری بەرچاوی ھەبوو لەسەر پاڵەوانییەتییەکە، ئەمەش بووە ھۆی کەمبوونەوەی ژمارەی ڕکابەر و وڵاتە بەشداربووەکان. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦ لەلایەن حکوومەتی ئەڵمانیاوە وەک دەرفەتێکی زێڕین بۆ بەرەوپێشبردنی ئایدۆلۆژیای نازیزم سەیرکرا. پارتی نازی دەسەڵاتدار، لینی ڕیفێنستالی سینەماکاری ڕاسپارد بۆ وێنەگرتنی کاتی یارییەکان، شێوەیەکی بەرفراوان ڕێکخستن و ئامادەکارییەکانی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد لەو سەردەمە با شاکارێک وەسف دەکرێت، بۆیەکەم جار یارییەکان لە تەلەڤیزیۆن نیمایشکرا و پەخشی ڕادیۆی بۆ گواستنەوەی یارییەکان گەیشتە ٤١ وڵات.<ref>{{Cite web|title=The Nazi Olympics -1936 Berlin Olympic Games|url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-nazi-olympics-berlin-1936|access-date=2022-05-20|website=encyclopedia.ushmm.org|language=en}}</ref> لەم خولەدا ٤٩ وڵات بەشداری ئۆڵۆمپیادی بەرلینیان کردووە، لەکاتێکدا لە ساڵی ١٩٣٢دا ٣٧ وڵات بەشدارییان کردووە، پێنج وڵات یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادی فەرمی خۆیان لەم یارییانەدا کرد ئەوانیش ئەفغانستان، بەرمودا، بۆلیڤیا، کۆستاریکا و لیختنشتاین. ٣٩٦٣ (٣٦٣٢ پیاو، ٣٣١ ژن) وەرزشوان بەشداریان کرد. جێسی ئۆوێنزی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانی ڕاکردنی خێرا و بازدانی درێژدا چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا، بەمەش بووە یەکێک لە سەرکەوتووترین وەرزشوانە بەشداربووەکانی ئۆڵۆمپیاد،<ref>{{Cite web|title=Jesse Owens {{!}} Biography, Olympics, Medals, & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/Jesse-Owens|access-date=2022-05-20|website=www.britannica.com|language=en}}</ref>ھەروەھا لە ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦دا بۆ یەکەمجار ھەڵکردنی مەشخەڵی ڕێلەی ھاتە ئاراوە. کە دواتر وەک سمبوولی ئۆڵۆمپیاد لەسەرجەم خولەکانی دواتر بەکارھات، لە ڕێوڕەسمی کردنەوەی یارییەکان بە ھەڵکردنی مەشخەڵ دەستپێدەکات. بەھۆی جەنگی جیھانی دووەمەوە، یارییەکانی ساڵی ١٩٤٠ (کە بڕیار بوو لە تۆکیۆ بەڕێوەبچێت و لەگەڵ سەرھەڵدانی جەنگدا بە شێوەیەکی کاتی گواسترایەوەب بۆ ھێلسینکی) ھەڵوەشایەوە. بڕیار بوو یارییەکانی ساڵی ١٩٤٤ لە لەندەن بەڕێوەبچێت بەڵام ھەڵوەشایەوە؛ بەھۆی جەنگی جیھانی دووەم لەبری ئەوە لەندەن مافی میوانداریکردنی یەکەم ئۆڵۆمپیادی دوای جەنگی کرد لە ساڵی ١٩٤٨. === دوای جەنگی جیھانی دووەم === یەکەم یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوای جەنگ لە ساڵی ١٩٤٨ لە لەندەن بەڕێوەچوو، ئەڵمانیا و ژاپۆن بەشدارییان تێدا نەکرد بەھۆی تاوانەکانیان لە جەنگدا. خانمە وەرزشوانی ھولەندی فانی بلانکەرز-کۆین لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا لە سێ پێشبڕکێی ڕاکردنی خێرا، بازدان. ئەمەش ھەمان دەستەکەوتی جێسی ئۆوێنزی وەرزشوانی ئەمریکی بوو لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٣٦ی بەرلین. لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٢ لە ھێلسینکی تیمی یەکێتی سۆڤیەت بۆ یەکەمجار بەشداری کرد و یەکسەر بوو بە یەکێک لە تیپە باڵادەستەکان (ھەم لە ڕووی ژمارەی مەدالیای زێڕ و کۆی گشتی مەدالییەکان پلەی دووەمیان بەدەستھێنا). [[ئیمیل زاتۆپێک]] ی [[چێکۆسلۆڤاکیا]]ی وەرزشوانی گۆڕەپان و مەیدان، کە توانی لە ڕاکردنی مەودای ٥٠٠٠مەتری و ١٠ھەزار ماتری و ماراسۆن پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە، پێشتریش لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٤٨ مەدالیایەکی زێڕ و زیوی بەدەستھێنابوو. یارییەکانی مێلبۆرن لە ساڵی ١٩٥٦ تا ڕادەیەکی زۆر سەرکەوتوو بوون، جگە لە یارییەکانی ئاو پۆلۆی (تۆپی دەستی ناو ئاو) بەتایبەت لەکاتی یاریی نێوان ھەنگاریا و یەکێتی سۆڤیەت، کە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر ھەنگاریا بووە بووە ھۆی یاریکردنی ڕقاوی و تووند لە نێوان ھەردوو ھەڵبژاردەدا کە لە کۆتاییدا بە سەرکەوتنی ھەنکاریا بە چوار گۆڵی بێ بەرامبەر کوتایی ھات. بەھۆی بڵابوونەوەی ڤایرۆسی ناو دەم لە نێوئاژەڵەکان لە بەریتانیا و یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردنی ئوسترالیا، چالاکییەکانی ئەسپسوار لە ستۆکھۆڵم بەڕێوەچوو. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠ لە ٢٥ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ لە [[ڕۆما]]ی لازیۆی [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]]بەڕێوەچوو. ڕۆما پێشتر بۆ بەڕێوەبردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨ دەستنیشانکرابوو، بەڵام دوای تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ لە شارەکە ھیچ ڕێگەیەکی دیکەی نەبوو جگە لە ڕەتکردنەوە و گواستنەوەی ئەو شەرەفە بۆ شاری لەندەن. لەم ئۆڵۆمپیادە کاسیۆس کلەی کە دواتر بە محەممەد عەلی ناسرا لەتەمەنی ١٨ ساڵی بەشداری کرد و مەدالیای زێڕی لە کێشی سووک بەدەستھێنا، محەممەد علی کلای لە ساڵی ١٩٧٥ مەدالیاکەی فڕێداوەتە ناو ڕووباری ئۆھای دوای ئەوەی لە چێشتخانەیەک لە شارۆچکەی زێدی خۆی لە شاری لویسڤیل لە ویلایەتی کێنتاکیی ئەمریکا ڕەتدەکرایەوە، بەھۆی ڕەزگەزپەرستییەوە. دوای ٣٦ ساڵ لە ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٩٦ لە ئەتڵانتا مەدالیای نوێی پێبەخشرا. یەکێک لە ڕووداوە سەرنجڕاکێشەکانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٠دا بریتی بوون لە بەدەستھێنانی مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی ١٠٠ مەتر و ٢٠٠ مەتر و ٤ × ١٠٠ مەتر ڕیلە لەلایەن خانمە وەرزشوانی ئەمریکی ویلما ڕودۆڵف. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤ لە ١٠ تا ٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤ لە [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] بەڕێوەچوو، تۆکیۆ مافی ڕێکخستنی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠]]ی پێبەخشرابوو، بەڵام بەھۆی لەشکرکێشی ژاپۆنەوە بۆ سەر [[چین]] مافی ڕێکخستنی لێ سەندرایەوە و گواسترایەوە بۆ [[ھێلسینکی]]، بەھۆی پێشکەوتنەکانی تەکنەلۆژیا و بواری پەیوەندی جێگای سەرنج بوو. یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەرانسەری جیھاندا لە تەلەڤیزیۆنەکاندا پەخشکران، یارییەکانی ساڵی ١٩٦٤ خاڵی وەرچەرخان بوو لە زیاتر زە جیھان بوونی پاڵەوانییەتییەکە. جودۆ بۆ یەکەمجار وەک یارییەکی فەرمی لە ئۆڵۆمپیادەکە ناسێنرا، و وەرزشوانی جودۆ ھۆلەندی ئەنتۆن گیسینک لە یاری کۆتایی بەشی کێشی کراوەدا سەرکەوتنی بەدەستھێنا، لە ڕکابەرە ژاپۆنییەکەی ئاکیۆ کامیناگای بردەوە، ئەمەش جێگای سەرنج و کاردانەوەی ھاندەرانی ژاپۆنی بوو. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨ لە ١٢ تا ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨ لە [[مەکسیکۆ سیتی]]لە [[مەکسیک]] بەڕێوە چوو. ئەمە یەکەم جار بوو لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]] میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە کرا و یەکەم ئۆڵۆمپیادیش بوو کە لە وڵاتێکی ئیسپانی زماندا ئەنجام درا. چەند ڕووداوێکی سەرنج ڕاکێشی تێدا ڕوویدا. لە ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان لە پێشبڕکێی ڕاکردنی ٢٠٠ مەتری پیاوان، وەرزشوانانی ڕەشپێستی ئەمریکی تۆمی سمیس (زێڕ) و جۆن کارلۆس (برۆنزی) ھەڵوێستیان بۆ مافە مەدەنییەکان دەڕبڕی بە بەرزکردنەوەی دەستیان بەشێوەی کۆڵەمستی بەرزکراو یاخود کۆڵە مستی گرێدراو کە دەستکێشی ڕەش و گۆرەوی ڕەشیان لەبەرکرد لەبری پێڵاو. ھەروەھا ڤێرا چاسلاڤسکا خانمە وەرزشوانی جمناسیک، وەک ناڕەزایەتییەک بەرامبەر بە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر چیکوسلۆڤاکیا لە ساڵی ١٩٦٨، لەکاتی ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان سەری خۆی بۆلای ڕاست دانەواند و سەیری بەرزکردنەوەی ئاڵاکانی نەکرد لەکەتی ژەنینی سرودی نەتەوەی یەکێتی سۆڤیەت ئەمەش کاردانەوەی زۆری لێکەوتەوە، وەک پاڵەوانێکی چیکۆسۆلۆڤاکی گەڕایەوە وڵات بەڵام لەلایەن حکوومەتی سۆڤیەت لەو وڵاتە دەرکرا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢ لە [[میونشن]]، [[باڤاریا]]، [[ئەڵمانیای ڕۆژاوا]]، لە ٢٦ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢ بەڕێوەچوو. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا، جارێکی دیکە سیاسەت بووە ھۆی دروستبوونی [[کۆمەڵکوژیی میونشن]]. گرووپێکی چەکداری فەلەستینی بە ناوی [[ڕێکخراوی ئەیلوولی ڕەش]] ھێرشیان کردە سەر گوندی ئۆڵۆمپیاد و ھەڵیانکوتایە سەر شوقەی شاندی وەرزشوانانی ئیسرائیل. دوو کەسیان لێ کوشتن و ٩ کەسی دیکەشیان بە بارمتە گرت. چەکدارەکان داوایان لە ئیسرائیل ژمارەیەکی زۆر لە دیلە فەڵەستینییەکان ئازاد بکات. لەکاتی دانوستانەکان حکوومەتی ئیسرائیل داواکانیانی ڕەتکردەوە ئەمەش گرژی بەدوای خۆیدا ھێنا. لە دواجار بڕیاری چوونە دەرەوەیان لە ئەڵمانیا بۆ کرا، بردرانە فڕۆکەخانەیەک، لەوێ لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئەڵمانیاوە کەوتنە بۆسەیەکەوە. شەڕ لە نێوان گرووپەکە و ھێزە ئەمنییەکان ڕوویدا لە ئەنجامدا ١٧ کەس کوژران کە ٥ کەس لە چەکدارەکان بوون. دوای گفتوگۆیەکی زۆر، بڕیاردرا کە یارییەکان بەردەوام بن، بەڵام ئەم ڕووداوە کاریگەری لەسەر ئامادەبوانی ئۆڵۆمپیادەکە ھەبوو. ھەروەھا ھەندێک دەستکەوتی وەرزشی لەبیرنەکراو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ڕوویان دا، بەتایبەتی بردنەوەی حەوت مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی مەلەوانی ئەمریکی مارک سپیتز کە ئەوکاتە ژمارەیەکی پێوانەیی بوو، ھەروەھا بەدەست ھێنانی دوو مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی فینلەندی لاسێ ڤێرین لە پێشبڕکێکانی ٥٠٠٠ مەتر ی و ١٠ ھەزار مەتر، و ھەروەھا بردنەوەی سێ میدالیای زێڕ لەلایەن ئەستێرەی جمناسیکی سۆڤیەت، ئۆلگا کۆربوت. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦ کە لە ١٧ی تەممووز تا ١ی ئابی ١٩٧٦ لە [[مۆنتریال]]لە [[کێبێک]] لە [[کەنەدا]] بەڕێوەچوو کارەساتی لەو شێوەیەی تێدا ڕووینەدا. مۆنتریال مافی میونداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٧٦ی پێبەخشرا لە ٦٩ەمین دانیشتنی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] لە [[ئەمستەردام]] لە ١٢ی ئایاری ١٩٧٠. ئۆڵۆمپیادی ١٩٧٦ بەیەکێک لە پڕ تێچووترین ئۆڵۆمپیادەکانی ھاوینە دادەنرێت کە تێچووی زیاتر لە ٥ ملیار دۆلار بوو (یەکسانە بە ٢٢٫٠٣ ملیار دۆلار لە ساڵی ٢٠٢٠). ئەمەش شەھۆی بێ پلانی و ساختەکاری لە کارەکان، بەڵێندەرەکان (گومان دەکرێت ئەندامی مافیای مۆنتریال بن) لەکاتی وەرگرتنی کارەکان بۆ دروستکردنی بینا و یاریگاکان بڕێکی زۆر پارەیان لە ھەموو گرێبەستەکان زیاتر بردووە و لە ھەمان کاتدا کڕینی پێداویستییەکان بە نرخێکی کەمتر و کوالێتی نزمتر وەک لەوەی لە گرێبەستەکان ھاتبوو ئامادەکردبوو ئەمەش وەک ھۆکارێک بۆ دواکەوتن و بوونی تێچووی زۆری ئۆڵۆمپیادە گەڕێنرایەوە. بیست و نۆ وڵات بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد بەھۆی ڕەتکردنەوەی داوایەکیان لە لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ قەدەغەکردنی نیووزلەندا لە بەشداریکردن لە خولەکە ئەمەش دوای ئەوەی ھەڵبژاردەی نیشتیمانی ڕەگبی نیووزلەندا، لە ساڵی ١٩٧٦ گەشتێکیان بۆ باشووری ئەفریقا کردبوو کە سیاسەتی ئەپارتاید پەیڕەودەکرا لە ئەفریقای باشوور لەو کاتەدا. نادیا کۆمانشی وەرزشوانی جیمناستیک ڕۆمانی بۆ یەکەمجار لە تەمەنی ١٦ ساڵی بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادی کرد توانی چەند ژمارەیەکی پێوانەی تۆمار بکات، ئەویش بە بردنەوەی ٥ مەدالیای کە سیانیان مەدالیای زێڕبوون ھەروەھا توانی نمرەی تەواو (١٠خاڵ) لەم یارییە بەدەست بھێنێت کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی جیمناستیک نەیتوانیوە ئەو تۆمارە بشکێنێت. لاسێ ڤیرێن بۆجارێکی دیکە توانی لە پێشبڕکێکانی ٥ ھەزار مەتر و ١٠ ھەزار مەتردا پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی فینلەندی نەیتوانیوە بۆ دووخوولی یەک لە دوای یەک پلەی یەکەم لەم پێشبڕکێیانە بەدەست بھێنێت . === کۆتایییەکانی سەدەی بیستەم === دوای لەشکرکێشی یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٧٩ بۆ سەر ئەفغانستان، ٦٦ وڵات دیارترینیان ئەمریکا، کەنەدا، ئەڵمانیای ڕۆژاوا و ژاپۆن بایکۆتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠یان کرد لە ١٩ی تەممووز تا ٣ی ئابی ١٩٨٠ لە [[مۆسکۆ]]، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]]، [[ڕووسیا]]ی ئێستا بەڕێوەچوو. ھەشتا وڵات لەم خولەدا بەشداریان کرد کە کەمترین ژمارەیە لەدوای ئۆڵۆمپیادی ١٩٥٦ەوە. بایکووەتەکە کاریگەری ھەبوو لەسەر بانگەشەکردن بۆ یارییەکان و وڵاتی خانەخوێ توانی زۆرترین مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەست بھێنێت . ئەم ئۆڵۆمپیادە یەکەم خول بوو کە لە وڵاتێکی [[بلۆکی ڕۆژھەڵات]] ئەنجامدرا، یەکەم بۆنەی ئۆڵۆمپیاد و تەنھا ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە کە لە وڵاتێکی زمان سلاڤیدا بەڕێوەچوو. ھەروەھا یەکەمجار بوو کە لە [[کۆمۆنیزم|وڵاتێکی کۆمۆنیستیدا]] ئەم پاڵەوانییەتییە جیھانییە بەڕێوەببرێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٤]] لە ٢٨ی تەممووز تا ١٢ی ئابی ١٩٨٤ لە [[لۆس ئانجلەس]] لە ویلایەتی [[کالیفۆرنیا]]ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] بەڕێوەچوو. ئەما دووەم جار بوو کە لۆس ئانجلەس میوانداری یارییەکانی ئەم خولە بکات. سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا [[ڕۆناڵد ڕێیگن]] وتاری کردنەوەی ئۆڵۆمپیادی پێشکەشکرد. وەک وەڵامێک بۆ بایکۆتی ئۆڵۆمپیادی ١٩٨٠ لەلایەن ئەمریکاوە، یەکێتی سۆڤیەت لەگەڵ ١٣ وڵاتی دیکە بڕیاری بایکۆتکردنی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد، [[ڕۆمانیا]] و [[یووگۆسلاڤیا|یوگۆسلاڤیا]] تاکە دەوڵەتی سۆسیالیستی ئەورووپا بوون کە بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئەم خولەیان کرد. ھەروەھا [[ئالبانیا|ئەلبانیا]] و [[ئێران]] و [[لیبیا]] بە ھۆکاری جۆراوجۆر بایکۆتی ئۆڵۆمپیادیان کرد. ھەرچەندە بایکۆتکردنی یەکێتی سۆڤیەت و ھاوپەیمانەکانی کاریگەری خۆی ھەبوو بەڵام لەگەڵ ئەوەش ١٤٠ لێژنەی نەتەوە جیاوەزەکانی جیھان بەشداری ئەم خولەیان کرد، ئەمەش ژمارەیەکی پێوانەی بوو لەو کاتەدا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨]] لە شاری [[سێئول]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] لە ١٧ی ئەیلوول تا ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨ بەڕێوەچو. ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئاسیا]] بەڕێوەچوو، و ھەروەھا یەکەمجار بوو لە کۆریای باشوور بەڕێوەچوو کە تازە [[وڵاتی پەرەئەستێن|گەشەی ئابووری]] بەخۆوە بینیبوو. لەگەڵ ئەوەی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨ بەشێوەیەکی باش پلانی بۆدانرابوو بەڵام بەکارھێنانی مادەی وزەبەخش لەلایەن وەرزشوانە بەشداربووەکان بەرچاوبوو دیارترینیان ڕاکەری کەنەدی بن جۆنسۆن، کاتێک لە پشکنین دەرکەوت کە مادەی وزەبەخشی بەکارھێناوە. کۆریای باشوور بەگشتی پلەی چوارەمی بەدەستھێناوە و ١٢ مەدالیای زێڕی و ٣٣ مەدالیای لە بڕۆنز و زیو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد وەرگرت. ١١٫٣٣١ [[میدیای ھەواڵ|میدیا]] (٤٫٩٧٨٨ چاپەمەنی نووسراو و ٦٫٣٥٣ [[وەشاندن]])یارییەکانیان لە سەرانسەری جیھان نمایش کرد. دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[یەکێتیی سۆڤیەت]] و [[ئەڵمانیای ڕۆژھەڵات]]، چونکە ھەردووکیان لە پێش یارییەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]] ھەڵوەشانەوە، وەرزشوانانی یەکێتی سۆڤیەت زۆرترین مەدالیای زێڕیان بردەوە (٥٥ زێڕ و کۆی گشتی ١٣٢ مەدالیا). ئەو ئامارەی کە نزیکتر بوو لەم ئەنجامە، ٤٨ مەدالیا زێڕەکانی چین بوو لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]] و کۆی گشتی ١٢١ مەدالیاکانی ئەمریکایە لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]. بە بەراورد لەگەڵ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠]] ([[مۆسکۆ]]) و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤]] ([[لۆس ئانجلەس]]) کە بەپێی [[ئایدیۆلۆجی]] بەسەر دووجەمسەر دابەشکرابوون، ئۆڵۆمپیادێک بوو کە تێیدا بایکۆتکردنی بەشێوەیەکی بەرچاو کەمی کرد، ھەرچەندە بە تەواوی کۆتایی نەھاتبوو. [[کۆریای باکوور]] بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەی کرد، ھەروەھا ٥ وڵاتی [[سۆشیالیزم]] لەنێویاندا [[کووبا]] کە ھاوپەیمانی کۆریای باکوور بوو. [[ئالبانیا]]، [[ئیتیۆپیا]] و [[سیشێل]] وەڵامی ئەو بانگھێشتنامەیەی نەدایەوە کە لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] ەوە نێردرابوو. [[نیکاراگوا]] بەھۆی خراپی دارایییەوە بەشداری نەکرد، لەکاتێکدا بەشداری چاوەڕوانکراوی[[ماداگاسکار]] بە ھۆکاری خراپی دارایی ئەویش کشایەوە گەورەکا، زۆرترین ژمارەی گەلانی بەشداربوو لە سەردەمی جەنگی سارددا تۆمارکرا. [[ئارووبا]]، [[ساموای ئەمریکا|سامورای ئەمریکی]]، [[بروونای|برونێی]]، [[دوورگەکانی کۆکۆس]]، [[ماڵدیڤ]]، [[ڤانواتوو]]، [[سەینت ڤینسەنت و گرینادینز]]، و باشووری یەمەن بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپاد بەشدارییان کرد. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] لە ٢٥ی تەممووز تا ٩ی ئاب لە شاری [[بارسێلۆنا]]ی ھەرێمی [[کەتەلۆنیا]] لە[[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو. ئەمە یەکەم وکۆتا ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو، [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] بڕیاریدا ئۆڵۆمپیادی ھاوین و زستان بە ساڵانی جووت ئەنجام بدات و بەجیاوازی نێوان دووساڵ. ساڵی ١٩٩٢ دوا ساڵ بوو کە ھەردوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە و زستانەی تێدا ئەنجامدرا. ئەم ئۆڵۆمپیادە دووەم و کۆتا دوو یاری ئۆڵۆمپیادی لەسەریەک بوو کە لە ڕۆژاوای ئەورووپا ئەنجامدرا دوای ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٢لە ئەلبێرتڤیل لە [[فەڕەنسا]] کە پێنج مانگ پێشتر بەڕێوەچوو. لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٢دا چەندین دەوڵەتی بچووکی ئەورووپی کە لە جەنگی جیھانی دووەمەوە خرابوونە ناو یەکێتی سۆڤیەتەوە، گەڕێنرانەوە بۆ یارییەکان. وەرزشوانی جمناسیتک ڤیتالی شێربۆ ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمارکرد دوای ئەوەی توانی پێنج مەدالیای زێڕ بە ھەوڵی تاکەکەسی بەدەستبھێنێت، بەمەش توانی ھەمان ڕیکۆردی، ئێریک ھایدنی لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٨٠دا تۆماربکاتەوە. لە کاتی ھەڵبژاردنی شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان گومان لە بوونی گەندەڵی ھەبوو لە بڕیاری لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ دیارکردنی ئیسپانیا. بەگشتی ١٦٩ وڵات شاندی خۆیان نارد بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٢. بۆ یەکەمجار [[کرواتیا لە ئۆڵۆمپیاد|کرواتیا]] و [[سلۆڤێنیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤێنیا]] و [[بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆسنیا - ھەرزەگۆڤینا]] وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشداریانکرد دوای جیابوونەوەیان لە یوگۆسلاڤیای سۆسیالیست، ھەروەھا [[نامیبیا لە ئۆڵۆمپیاد|نامیبیا]] و تیمی یەکگرتووی یەمەن (پێشتر باکوور و باشووری یەمەن) بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد. دوای یەکگرتنەوەیان، شاندی [[ئەڵمانیا لە ئۆڵۆمپیاد|ئەڵمانیا]] وەک تیمێکی یەکگرتوو بۆ یەکەمجار دوای ساڵی ١٩٦٤ بەشداریان کرد لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد. [[ئەفریقای باشوور لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفریقای باشوور]] لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتییەوە]] بانگھێشتکرایەوە بۆ یارییەکان، دوای ئەوەی بۆ ماوەی ٣٢ ساڵ بەشداریکردنی لە وەرزشی نێودەوڵەتی لێ قەدەغەکرابوو، بەھۆی سیاسەتی ڕەگەزپەرستی لەو وڵاتەدا. [[یووگۆسلاڤیا|کۆماری فیدراڵی یووگۆسلاڤیا]] بەھۆی سزاکانی [[نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتووەکانەوە]] بەشداریکردنی لێ قەدەغەکرا، بەڵام وەرزشوانانی یووگۆسلاڤیا ڕێگەیان پێدرا وەک تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەشداری بکەن. [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[بروونای لە ئۆڵۆمپیاد|بروونای]]، [[لیبێریا لە ئۆڵۆمپیاد|لیبێریا]] و [[سۆماڵیا لە ئۆڵۆمپیاد|سۆماڵیا]] بەشداری ئەم خولەی یارییەکانیان نەکرد. تیمی یەکگرتوو یاخود تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیاد (کە لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|کۆمارەکانی پێشووی سۆڤیەت]] بەبێ دەوڵەتانی باڵتیک پێکھاتبوو) لە پێشەنگی ڕیزبەندی مەدالیاکان بوو کە ٤٥ زێڕ و ١١٢ مەدالیای گشتییان بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦]] کە بە ئۆڵۆمپیادی سەدەمینیش دەناسرێت<ref>{{Cite web|title=Atlanta debates how golden it was|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2009-09-21-0909200352-story.html|access-date=2022-05-28|website=Chicago Tribune}}</ref><ref>{{Cite web|last=published|first=Mark Hallinger|date=2018-02-05|title=Live From PyeongChang|url=https://www.tvtechnology.com/news/live-from-pyeongchang|access-date=2022-05-28|website=TVTechnology|language=en}}</ref> لە ١٩ی تەممووز تا ٤ی ئاب، لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا، لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]. بەڕێوەچوو. ئەمە چوارەمین ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لەلایەن ئەمریکاوە میوانداری کرا، و سەدەمین ساڵڕۆژی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] پایتەخت بوو، کە یەکەمین خولی یارییە ئۆڵۆمپیادەکان بوو. ١٩٧ وڵات، نوێنەرایەتیان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦دا ھەبوو، ١٠٬٣١٥ ھەزار وەرزشوان ڕکابەری یەکتریان کرد بۆ بەدەستھێنانی مەدالیاکان. ٢٤ وڵات بۆ یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد، کە ١١ وڵاتیان ئەوانەبوون کە لەیەکێتی سۆڤیەت جیابوونەوە و سەربەحۆییان بەدەستھێنابوو، کۆماری فیدراڵی یوگۆسلاڤیا وەک یوگۆسلاڤیا کێبڕکێی کرد. ئەو ١٤ وڵاتەی یەکەم جار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد بریتی بوون لە: [[ئازەربایجان لە ئۆڵۆمپیاد|ئازەربایجان]]، [[بوروندی لە ئۆڵۆمپیاد|بوروندی]]، کیپ ڤێرد، [[دوورگەکانی قەمەر لە ئۆڵۆمپیاد|دوورگەکانی قەمەر]]، [[دۆمینیکا لە ئۆڵۆمپیاد|دۆمینیکا]]، [[گینێ بیساو لە ئۆڵۆمپیاد|گینێ بیساو]]، مەقدۆنیا، ناورۆ، [[فەلەستین لە ئۆڵۆمپیاد|دەسەڵاتی فەلەستین]]، [[سەینت کیتس و نیڤس لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت کیتس و نیڤس]]، [[سەینت لووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت لووسیا]]، [[ساوتۆمێ و پرینسیپی لە ئۆڵۆمپیاد|ساوتۆمێ و پرینسیپی]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تورکمانستان لە ئۆڵۆمپیاد|تورکمانستان]]. ئەو دە وڵاتەی یەکەم جاریان بوو لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەدا بەشدار بوون (دوای بەشداریکردنیان لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٤) بریتی بوون لە: [[ئەرمەنستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەرمینیا]]، [[بیلاڕووس لە ئۆڵۆمپیاد|بێلاڕووس]]، [[کۆماری چیک لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری چیک]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]]، [[کازاخستان لە ئۆڵۆمپیاد|کازاخستان]]، [[قرغیزیستان لە ئۆڵۆمپیاد|قرقیزستان]]، [[مۆلدۆڤا لە ئۆڵۆمپیاد|مۆڵدۆڤا]]، [[سلۆڤاکیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤاکیا]]، [[ئوکراینا لە ئۆڵۆمپیاد|ئوکراینا]] و [[ئۆزبەکستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئۆزبەکستان]]. [[چێکۆسلۆڤاکیا|کۆماری چێکۆسلۆڤاکیا]] بۆ یەکەمجار وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشدارییان کرد. یەکێک لە ڕووداوە گرینگەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە بریتیبوو لەوەی وەرزشوانی ئەمریکی مایکل جۆنسۆن لە ڕاکردنی ٢٠٠مەتری پیاواندا لەبەردەم ھاندەرانی وڵاتەکەی توانی ڕیکۆردی جیھانی بشکێنێت کاتێک مەوداکەی بە ١٩چرکە و ٦٦ لە سەدی چرکە تەواوبکات، [[محەممەد عەلی کلای|محەممەد عەلی]] کە بە ڕوونی تووشی نەخۆشی [[پارکینسۆن]] بووە، مەشخەڵی ئۆڵۆمپیادی داگیرساند و لەھەمانکاتیش مەدالیایەکی وەک جێگرەوەی مەدالیاکەی ساڵی ١٩٦٠ کە فڕێیدابووە ناو ڕووبارەوە وەرگرت. یەکێکی دیکە لە ڕووداوەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە، کاتێک بۆمبێک لە کاتی ئاھەنگێڕانێک لە پارکی ئۆڵۆمپیادی سەدەمین ساڵدا تەقییەوە، کە لە ئەنجامدا کەسێک کوژرا و١١١ کەسی دیکە برینداربوون کە دواتر کەسێک بە جەڵدەی دڵ بەھۆی ئەم ڕووداوە مرد، لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٠٣دا، تۆمەتباری سەرەکی ئەم ڕووداوە بە ناوی ئێریک ڕۆبەرت ڕودۆڵف دەستگیرکرا. وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان بەدەست ھێنا لە وەرگرتنی مەدالیاکان کە ١٠١ مەدالیای گشتی بوو لە ناویان ٤٤ مەدالیای زێڕبوون. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠]]، زۆرجار ناسراو بە سیدنی ٢٠٠٠ یان ئۆڵۆمپیادی ھەزار ساڵە، ٢٣ھەمین خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ڕێکەوتی ١٥ی ئەیلوول بۆ ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ لە [[سیدنی]]، [[نیو ساوت وێلز|نیو ساوت وێڵز]]ی [[ئوسترالیا|ئوستڕالیا]] بە بەشداری ١٩٩ وڵات بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-23|title=Sydney 2000 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/sydney-2000|access-date=2021-09-04|website=Olympics.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=2000 Summer Olympics Sydney Photos and Premium High Res Pictures - Getty Images|url=https://www.gettyimages.com/photos/2000-summer-olympics-sydney|access-date=2021-09-04|website=www.gettyimages.com}}</ref> ئۆڵۆمپیادەکە بۆ دووەمین جار لە ئوستراڵیا و [[نیوەگۆی باشوور]] میوانداریکرا، شاری سیدنی لە ساڵی ١٩٩٣ وەک شاری خانەخوێی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠ دیارکرا. چەندین ڕووداوی وەرزشی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، ئیان تۆرپی وەرزشوانی مەلەوانی ئوسترالی توانی ٣ مەدالیای زێڕ بەدەستبھێنێت ، ئیریک «ئیل» موسامبانی، وەرزشوانی مەلەوانی [[گینێی ئیستوایی|ئیستوایی]] سەرنجی میدیاکانی بەلای خۆیدا ڕاکێشا کاتێک لە پێشبڕکێی ١٠٠مەتری پیاواندا مەودای پێشبڕکێکەی بە تەواوکرد بە خاوترین کات لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا. سەرەڕای ئەوەش ئەو پلەی یەکەمی بەدەستھێنا چونکە ھەردوو ڕکابەرەکەی بەھۆی خۆ ھەڵدانیان پێش دەستپێکردن بێبەشکرا بوون. ١٩٩ لێژنەی نەتەوەجیاوازەکان بەشدارییان لە یارییەکانی سیدنیدا کردووە، دوو وڵات زیاتر لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٦؛ لەم خولەدا [[ئێریتریا لە ئۆڵۆمپیاد|ئێریتریا]] و [[ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا لە ئۆڵۆمپیاد|ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا]] و [[کۆماری پالاو لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری پالاو]]، بۆیەکەمجار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد .[[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]] تاکە بەشداربووی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]] بوو، کە بەشداری [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٠ی]] نەکرد، بەھۆی دەسەڵاتی [[تاڵیبان]] لە ئەفغانستان و ستەمەکانیان لە [[ژن|ژنان]] و قەدەغەکردنی [[وەرزش]]، بەشداریان لێ قەدەغەکرا. === سەرەتای سەدەی بیست و یەکەم === [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤]] لە ١٣ تا ٢٩ی ئاب لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان]] بەڕێوەچوو. لە ئۆڵۆمپیادەکەدا ١٠٦٢٥ وەرزشوان لە ٢٠١ وڵات بەشدارییان تێدا کرد،<ref>{{Cite web|title=Athens 2004 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Athens-2004-Olympic-Games|access-date=2022-06-02|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٤ یەکەمجار بوو لە دوای [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦ەوە]] کە ھەموو ئەو وڵاتانەی کە لێژنەی ئۆڵۆمپیادیان ھەبوو ئامادەبوون، ھەروەھا [[ئەتینا|ئەتینە]] پایتەخت میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات پاش ئەوەی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٨٩٦]] بۆیەکەمجار میوانداری کرد. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ٢٠٠٤ بەگشتی بە یەکێک لە سەرکەوتووترین ئۆڵۆمپیادەکان دادەنرێت، بڕی ٧٫٢ملیار دۆلار لە ئامادەکاری بۆ ڕێکخستنی ئەم پاڵاوانییەتییە لەلایەن حکوومەتی یۆنانەوە خەرجکرا. لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی کێبڕکێ لە نێوان گەلان لە سەرانسەری جیھان. وەرزشوانانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەمریکا]] زۆرترین مەدالیای زێڕ و مەدالیای گشتیان بەدەستھێنا و لە دوای ئەویش [[چین لە ئۆڵۆمپیاد|چین]] و [[ڕووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|ڕووسیا]] دێن. ھەروەھا لەم ئۆڵۆمپیادە چەندین ژمارەی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی شکێنران. [[یۆنان لە ئۆڵۆمپیاد|یۆنان]] بە بەدەستھێنانی ٦ مەدالیای زێڕ و ٦ مەدالیای زیو و ٤ برۆنز، باشترین ئەنجامی خۆی لە ماوەی زیاتر لە ١٠٠ ساڵدا (لەدوای میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ١٨٩٦)، بەدەستھێنا. ھەروەھا بەردەوام بوو لە سەرکەوتنەکانی لەبواری وەرزش پاش ئەوەی توانی لە مانگی تەممووزدا [[جامی نەتەوەکانی ئەورووپا ٢٠٠٤|جامی نەتەوەکانی ئەورووپای ٢٠٠٤ی]] بباتەوە. وەرزشوانی مەلەوانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] [[مایکڵ فێڵپس]] توانی یەکەم مەدالیای زێڕ بباتەوە، ھاوکات بووە یەکەم وەرزشوان کە لە ئۆڵۆمپیادێکی بایکۆتنەکراودا ٨ مەدالیا (٦زێڕ،٢بڕۆنز) بەدەستبھێنێت. لەکاتێکدا، ڕاکەری بەڕازیلی ڤاندەرلی کۆردیرۆ دی لیما لە پێشبڕکێی ماراسۆندا زۆری نەمابوو بگاتە خاڵی کۆتایی لەلایەن لەلایەن قەشە ئێرلەندیی نیل ھۆران ھێرشی کرایە سەر و ڕای کێشا بۆ ناو خەڵکەکە. ڤاندەرلی توانی خۆی لێ دەرباز بکات و بەڵام بەھۆی ئەمەوە پلەی سێیەم و برۆنزی وەرگرت، دواتر مەدالیای پیێر دی کوبێرتینی پێبەخشرا؛ و دوای دوازدە ساڵ، لە مەراسیمی کردنەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]]، لە یاریگای ماراکانا، ئاگری ئۆڵۆمپیادی داگیرساند. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا ھەریەکە لە [[چیلی لە ئۆڵۆمپیاد|شیلی]]، [[تایپەی چینی لە ئۆڵۆمپیاد|تایپی چینی]]، [[کۆماری دۆمینیکان]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]] و [[ئیسرائیل]] یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. [[ئێریتریا]] و [[پاراگوای]] یەکەم میدالیای ئۆڵۆمپییان بەدەستھێنا.<ref>{{Cite web|date=2013-09-27|title=Rocío Rivarola, abanderada paraguaya en Atenas 2004, vuelve !! {{!}} DEPORTES {{!}} LANACION.com.py|url=https://web.archive.org/web/20130927140714/http://www.lanacion.com.py/articulo/95082-rocio-rivarola-abanderada-paraguaya-en-atenas-2004-vuelve-.html|access-date=2022-06-02|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=100 Metres – women – senior – outdoor – 2022|url=https://www.worldathletics.org/records/toplists/sprints/100-metres/outdoor/women/senior/2022|access-date=2022-06-02|website=www.worldathletics.org}}</ref> [[میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|ئیمارات]] لەم پێشبڕکێیەدا ھەم یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیاد و ھەم مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨]] لە ٨ تا ٢٤ی ئابی ٢٠٠٨ لە شاری [[پەکین]]، پایتەختی [[چین]] بەڕێوەچوو. سەرجەم ١٠٬٩٤٢ وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد لە ٢٨ جۆر یاری و ٣٠٢ پێشبڕکێدا بەشدارییان کرد، ئەمە یەکەم جار بوو چین میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بکات و سێھەم جار بوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لە [[ڕۆژھەڵاتی ئاسیا]] بەڕێوەبچێت، دوای ئەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٤لە]] [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٨٨]] لە [[سێئول|سیئۆلی]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] بەڕێوەچوو. ھەروەھا ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لە دەوڵەتێکی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستدا]] بەڕێوەچوو، پاش یەکەمیان کە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠]] بوو لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] (کە شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان لە [[ڕووسیا]] و [[ئوکراینا]] و [[بیلاڕووس|بێلاڕووس]] و [[ئیستۆنیا]] بوو). پەکین لە ١٣ی تەممووزی ٢٠٠١دا لەژێر سەرپەرشتی لیو چی، مافی میونداریکردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ی پێبەخشرا، لە میانی ١١٢ەمین دانیشتنی IOC لە مۆسکۆ، دوای ئەوەی توانی دەنگی زیاتر لە شارەکانی، تۆرۆنتۆ، پاریس، ئەستەنبوڵ و ئۆساکا، دەنگدانی ئەندامانی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتیی]] بەدەستبھێنێت.<ref>{{Cite news|title=OLYMPICS; Beijing Wins Bid for 2008 Olympic Games|url=https://www.nytimes.com/2001/07/14/sports/olympics-beijing-wins-bid-for-2008-olympic-games.html|newspaper=The New York Times|date=2001-07-14|access-date=2022-06-03|issn=0362-4331|language=en-US|first=Jere|last=Longman}}</ref>حکوومەتی چین وەبەرھێنانی زۆری لە دامەزراوە و سیستەمی گواستنەوەی نوێدا کرد، ٣٧ شوێن بۆ میوانداریکردنی پێشبڕکێکان بەکارھێنران، لەنێویاندا دوازدە شوێن بە تایبەتی بۆ یارییەکانی ٢٠٠٨ دروستکرابوون. ڕاپۆرتە ھەواڵییەکان ئەوەیان بڵاوکردەوە پشتیوانی نێودەوڵەتی بەھێز بەتایبەت لەلایەن ئەو دەوڵەتانەی یارمەتی ئابووریان لە چین وەرگرتووە، ھۆکار بووە بۆئەوەی دەنگی زیاتر بەدەستبھێنێت. لۆگۆی فەرمی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ بە ناونیشانی "سەمای پەکین "، کە لەلایەن گۆوەو چونینگ دروست کراوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٨ لەلایەن ٣٫٥ ملیار کەسەوە لە سەرانسەری جیھاندا لە ڕێگای ئامێرەکانی گەیاندنەوە بینرا، ھەروەھا یارییەکانی ٢٠٠٨ ژمارەیەکی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی تێت دا تۆمارکرا. مەراسیمی کردنەوەی ئۆڵۆمپیاد لەلایەن بینەران و ژمارەیەکی زۆر لە ڕاگەیەندکارە نێودەوڵەتییەکان بە سەرنجڕاکێش ستایشی کرا.<ref>{{Cite web|title=Longest distance for an Olympic torch relay|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/longest-distance-for-an-olympic-torch-relay|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|title=Largest TV audience for an Olympic Games|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-tv-audience-for-an-olympic-games/|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-06-16|title=Beijing TV coverage drew 4.7 billion viewers worldwide|url=https://web.archive.org/web/20180616103255/http://www.espn.com/olympics/news/story?id=3571042|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2008-08-12|title=AFP: Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|url=https://web.archive.org/web/20080812004040/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref> لە یارییەکانی ٢٠٠٨دا ٨٧ وڵات لانیکەم یەک مەدالیایان بەدەستھێنا. وڵاتی میوانداری [[چین]] زۆرترین مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا (٤٨)، و بووە حەوتەمین تیپی جیاواز کە لە پێشەنگی کۆی گشتی میدالیای ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ھێناوە، بە گشتی ١٠٠ میدالیای بەدەستھێناوە. [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] لە کۆی مەدالیاکان زێڕدا پلەی دووەمی بەدەستھێنا بەڵام بە گشتی زۆرترین ژمارەی میدالیای بەدەستھێناوە کە ١١٢ مەدالیای بەدەستھێناوە. ڕووسیاش پلەی سێیەمی بەدەستھێنا. بەشێک لە دەوڵەتەکان بۆ یەکەمجار بەشدرایان لە ئۆڵۆمپیاد کرد. سربیا وەک دەوڵەتێکی جیاواز لە ساڵی ١٩١٢ەوە و یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[مۆنتینیگرۆ]]، کە لە ساڵی ٢٠٠٦ لە سربیا جیابووەوە، ھەروەھا یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ نیپاڵ. ھەریەکە لە مەنگۆلیا و پەنەما یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جگە لەوەش، [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[مۆریس لە ئۆڵۆمپیاد|مۆریس]]، [[سڕبیا لە ئۆڵۆمپیاد|سربیا]]، [[سوودان لە ئۆڵۆمپیاد|سوودان]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تۆگۆ لە ئۆڵۆمپیاد|تۆگۆ]] یەکەم مەدالیایان لە مێژووی بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەستھێنا. [[کۆریای باکوور]] کە بە شێوەیەکی ڕەمزی لەگەڵ [[کۆریای باشوور]] وەک یەک تیم لە ڕێوڕەسمەکانی کردنەوەی سێ یاری پێشوودا کە بەشداری کردبوو ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]] لە [[سیدنی]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] و [[ئۆڵۆمپیادی زستانەی ٢٠٠٦|٢٠٠٦]] لە [[تورین|تۆرین]]) لە مەراسیمی کردنەوە ھاتبوونە ناو یاریگا، ئەمجارەیان بە جیا بەشداریکرد.<ref>{{Cite web|title=Beijing 2008 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/Mount-Olympus-Meets-the-Middle-Kingdom-1702245|access-date=2022-06-03|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> لە ئۆڵۆمپیادەکەدا چەندین بۆنە و چالاکیی نوێ بەڕێوەچوو، لەوانە BMX یاخود پێشبڕکێی سەر خۆڵی ماتۆڕسکیل بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو. ژنان بۆ یەکەمجار لە پێشبڕکێی بازدانی بەربەستەکان بەشدارییان کرد. پڕۆگرامی یاری شمشێربازی فراوانتر کرا بۆ ئەوەی ھەر شەش پێشبڕکێکانی بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو بگرێتەوە؛ پێشتر ژنان نەیانتوانیبوو لە پێشبڕکێکانی تیم فۆیلی یان سابردا بەشداری بکەن، ماراسۆنی مەلەوانی یەکێکی دیکە زوو لەو یارییانەی زیادکران، بۆ مەودای ١٠ کم. ھەر لەم خولەدا چەندین ژمارەی پێوانەی تۆمارکران، مەلەوانی ئەمریکی [[مایکڵ فێڵپس|مایکل فێڵپس]] توانی ھەشت مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی مەلەوانی لە تاک و تیم بەدەستبھێنێت، ئەستێرەیەکی دیکەی دیار لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد، [[یووسێن بۆڵت]] وەرزشوان ڕاکردنی خێرای جامایکی بوو، کە بووە یەکەم وەرزشکاری پیاو کە لە یاری کۆتایی ھەردوو پێشبڕکێی ١٠٠ و ٢٠٠ مەتری مەدالیای زێڕ و ژمارەی پێوانەی لە تەواوکردنی مەودای یارییەکە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢]] لە ڕێکەوتی ٢٧ ی تەممووزی تا ١٢ەی ئاب، لەشاری لەندەن، پایتەختی بەریتانیا، بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-14|title=Olympic Games - Organising Committees|url=https://olympics.com/ioc/olympic-games|access-date=2021-08-23|website=International Olympic Committee|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.com/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بکات لە مێژوودا. لەم خولەدا ١٠٬٧٦٨ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد، بەشدارییان تێداکردووە.<ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.co.uk/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> شارەکانی مەدرید، نیۆرک، مۆسکۆ، پاریس، لەندەن ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداریکردنی ئەم پاڵەوانییەتییە لە دوای دەنگدان شاری لەندەن بە ٥٤ دەنگ مافی میوانداریکردنی پێ بەخشرا. بۆ سێیەم جار ئەم پاڵەوانییەتییە لە شاری لەندەن بە ڕێوەچوو کە پێشتر لە ساڵەکانی ١٩٠٨، ١٩٤٨ میوانداریکردبوو.<ref>{{Cite news|title=London's first Olympics|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/olympics/7361921.stm|date=2008-04-26|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> چەندین شوێنی بەمەبەستی بەڕێوەچوونی یارییەکان دروست کرد. ٨٦ ولات لە ٢٠٤ ولات بوونە خاوەنی یەکێک لە مەدالیاکانی ئۆڵمپیاد لە ناویاندا وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان وەرگرت لە بەدەست ھێنانی مەدالیاکان دوای ئەوەی توانیان ٤٦ مەدالیای زێر، و ١٠٤ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنن. وەرزشوانانی چین پلەی دووەمیان وەرگرت بە بەدەست ھێنانی ٣٨ مەدالیای زێر و ٩١ مەدالیای گشتی. لەکاتێکدا وەرزشوانانی بەریتانیا وڵاتی خانەخوێ پلەی سێیەمیان بەدەست ھێنا بە بردنەوەی ٢٩ مەدالیای زێر و ٦٨ مەدالیای گشتی. [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعودی]] و [[قەتەر]] و [[بروونای]] بۆ یەکەمجار ڕێگایاندا وەرزشوانانی مێیینە لە شاندەکانیان بن، ئەمەش پاش ئەوەی لەلایەن لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی ھۆشداریان پێدرابوو ئەگەر وانەکەن سزادەدرێن. یارییەکانی ھاوینەی ٢٠١٢ بووە یەکەم ئۆڵۆمپیاد کە لەسەرجەم ڕکابەرییەکان وەرزشوانێکی مێینە لە شاندەکانی وەڵاتە بەشداربووەکان بێت. لەم خولەدا بۆکسێنی ژنان بۆ یەکەمجار خرایە ناو لیستی یارییەکان. ئەمە دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو کە ژێر سەرۆکایەتی جاک ڕۆگی بەلجیکی ئەنجامدرا پاش ئەوەی ساڵی دواتر تۆماس باخی ئەڵمانی شوێنی گرتەوە. یەکەم خولە کە سەرجەم بلیتەکانی یارییەکان فرۆشران. ھەریەکە لە، [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[بۆتسوانا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆتسوانا]]، [[قوبرس لە ئۆڵۆمپیاد|قوبرس]]، [[گابۆن لە ئۆڵۆمپیاد|گابۆن]]، [[گرینادا لە ئۆڵۆمپیاد|گرێنادا]]، [[گواتیمالا لە ئۆڵۆمپیاد|گواتیمالا]] و [[مۆنتینیگرۆ لە ئۆڵۆمپیاد|مۆنتینیگرۆ]]، یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیادیا بەدەستھێنا، ھەروەھا بەحرەین و گرێنادا یەکەم مەدالیای زێڕیان لە مێژووی خۆیاندا بەدەستھێنا. مایکڵ فڵێپس ژمارەی مەدالیاکانی گەیاندە ٢٢ مەدالیای ئۆڵۆمپیاد بەمەش بووە یەکەم وەرزشوان لە مێژووی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ئەم دەستکەوتە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]] لە ٥ی ئاب تا ٢١ی ئاب لەشاری [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] پایتەختی [[بەڕازیل]]، بەڕێوەچوو. ھەڵبژاردنی ڕیۆ دێ ژانێرۆ لە کۆبوونەوەی ١٢١ی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی لە کۆپنھاگنی دانیمارک لە ٢ی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠٠٩ ڕاگەیەندرا. بەمەش بووە یەکەم شاری [[ئەمریکای باشوور]] کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی بکات، ھەروەھا دووەم شاری میوانداری ئۆڵۆمپیاد لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]]، دوای [[مەکسیکۆ سیتی]] لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]]. بەنزیک بوونەی کاتی خولەکە، بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی زیکا و خراپی دۆخی سیاسی لە بەڕازیل بووە جێگای نیگەرانی ڕێکخەران و ھەواداران، بەڵام حکوومەتی ئەو وڵاتە بەسەر کێشەکان زاڵ بن. لەم خولەدا زیاتر لە ١١ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٧ لێژنەی ئۆڵۆمپی بەشدارییان تێداکردووە.<ref name=":0">{{Cite web|date=2016-08-21|title=Olympic Athletes at Rio 2016|url=https://web.archive.org/web/20160821031645/https://www.rio2016.com/en/athletes|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|date=2015-09-08|title=About Rio 2016 Summer Olympics|url=https://web.archive.org/web/20150908075307/http://rio2016olympicswiki.com/about-rio-2016-summer-olympics/|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref> ھەردوو ولاتی کۆسۆڤۆ، سوودانی باشوور بۆیەکەم جار لە مێژوویان بەشداریان لە ئۆڵمپیاد کرد، ھەروەھا بۆ یەکەم جار لە مێژوودا تیمێکی تایبەت بە ناوی ھەڵبژاردەی لێژنەی ئۆڵمپیادی تایبەت بەو وەرزشوانانەی ئاوارەی ولاتێک بوون بە ھەرھۆکارێک دروست کرا بۆ ئەوەی بێبەش نەبن لەم پاڵەوانییەتییە. ڕکابەرییەکان لە ٣٣ شوێنی ولاتی خانەخوێ بەڕێوەچوو. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ڕیزبەندی یەکەمی ئەو ولاتانە ھات کە زۆرترین مەدالیای زێر (٤٦ دانە) و ھەروەھا زۆرترین مەدالیای گشتی (١٢١دانە) بەدەست ھێنا، ھاوکات توانی مەدالیای ژمارە ١٠٠٠ی خۆی لە ئۆڵمپیادی ھاوینە لە سەرەتای دروستبوونییەوە بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2016-08-22|title=How many millions each Olympic medal has really cost Britain|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/rio-2016-great-britain-secures-second-olympic-medal-table-sporting-superpower-tokyo-2020-a7202761.html|access-date=2021-08-23|website=The Independent|language=en}}</ref> دوای ئەو بەریتانیای گەورە بە بەدەست ھێنانی (٢٧) مەدالیای زێر و ٦٧ مەدالیای گشتی پلەی دووەمی بەدەست ھێنا، ولاتی چین بووە خاوەنی پلەی سێیەم دوای ئەوەی توانی ٢٦ مەدالیای زێر، ٧٠ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنێت . ولاتی خانەخوێ واتا بەڕازیل لە پلەی ١٣ جێگیر بوو بە بەدەست ھێنانی ٧ مەدالیای زێر و ١٩ مەدالیای گشتی. لەم خولەی ئۆڵمپیاد ھەریەکە لە [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[فیجی]]، کەناری عاج، [[ئوردن لە ئۆڵۆمپیاد|ئوردن]]، [[کۆسۆڤۆ]]، [[پۆرتۆ ڕیکۆ لە ئۆڵۆمپیاد|پۆرتوریکۆ]]، [[سینگاپوور لە ئۆڵۆمپیاد|سەنگاپور]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[ڤیێتنام لە ئۆڵۆمپیاد|ڤێتنام]] بۆ یەکەم جار لە مێژووی ئۆڵمپیاد بوونە خاوەنی مەدالیای زێڕ.<ref>{{Cite web|title=Rio 2016 Olympics Medal Table|url=https://www.insidethegames.biz/games/7/medals|access-date=2021-08-23|website=www.insidethegames.biz}}</ref> === ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٠ و دواخستنی === ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە ٢٣ی تەممووز تا ٨ی ئابی ٢٠٢١ لە تۆکیۆی ژاپۆن بەڕێوەچوو، ھەرچەند پێشتر ھەندێک لە پێشبڕکێکان لە ٢١ی تەممووزەوە دەستی پێکرد. لە سەرەتادا بڕیار بوو لە ٢٤ی تەممووز تا ٩ی ئابی ٢٠٢٠ بەڕێوەبچێت، بەڵام بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا، سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی ژاپۆن [[شینزۆ ئابێ]] و [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|ئای ئۆ سی]] و لیژنەی ڕێکخستنی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ڕایان گەیاند کە یارییەکانی ٢٠٢٠ تا ساڵی ٢٠٢١ دوادەخرێت، ئەمەش یەکەمجارە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوابخرێت، بە پێچەوانەی ئۆڵۆمپیادەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|١٩١٦]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|١٩٤٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|١٩٤٤]] کە بڕیاری ھەڵوەشاندنەوەیاندرا، چونکە پێشتر ڕاگەیەندرا کە دژە ڤایرۆسی کۆرۆنا تا کۆتایی مانگی دوانزدەی ساڵی ٢٠٢٠ بەردەست نابێت. بەو ھۆکارە لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی [[ڤایرۆسی کۆرۆنا ٢ پەیوەندیدار بە ھەناسەی سەخت و تیژ|سارس کۆڤید ٢]] دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەشداربوان و ئامادەبوان. لە سالی ٢٠٢١ لیژنەی ئۆڵۆمپیاد ڕاگەیەند یارییەکانی ئەم خولە لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢١ بە شێوەیەکی فەرمی و بە مەراسیمی کردنەوە بۆ ماوەی ٤ سەعات دەستپێدەکات. لە دواتر بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا و بارودۆخی نائاساییی شاری تۆکیۆ بڕیاردرا، یارییەکان بە بێ ئامادەبوونی ھاندەران بەڕێوەبچن.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-24|title=Tokyo 1964 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/tokyo-1964|access-date=2021-08-21|website=Olympics.com|language=en}}</ref> لەم پاڵەوانییەتدا چەندین یاری نوێ بۆ ئۆڵمپیاد زیاد کران لەوانە باسکەی ٣x٣، ھەروەھا BMX کە شێوەیەکە لە نمایش بە پایسکیل قەبارە بچووک ئەنجام دەدرێت زیاکردکران ھەروەھا لێژنەی ئۆڵۆمپی ڕێگای بە ولاتی خانەخویدا کە چەند وەرزشێکی دیکە زیاد بکاتە لەوانە، کاراتێ، سۆتبۆڵ، بەسیبۆڵ، سکیتبۆرد لەگەڵ چەند یارییەکی دیکەدا.<ref name="Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics">{{Cite book|last=Kremers|first=Daniel|title=Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics|date=2020|publisher=Routledge|isbn=978-1-00-303390-5|editor=Barbara Holthus|chapter=Outdoor sports in the periphery: Far from the compact games|doi=10.4324/9781003033905|editor2=Isaac Gagné|editor3=Wolfram Manzenreiter|editor4=Franz Waldenberger|doi-access=free}}</ref> ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا توانی زۆرترین مەدالیا بەدەست بھێنت بە کۆکردنەوەی ١١٣ مەدالیا لە ناویان ٣٩ مەدالیای زێر، ولاتی چین پلەی دووەمی بەدەست ھێنا بە ٨٨ مەدالیا (٣٨) مەدالیای زێر؛ و ژاپۆن ولاتی خانەخوێ بە کۆکردنەوەی ٥٨ مەدالیا (٢٧)زێر پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا، بەریتانیای گەورە لە پلەی چوارەم بە کۆکردنەوەی ٦٥ مەدالیای جۆراوجۆر (٢٢ مەدالیای زێر) جێگیر بوو. ھەریەکە لە ولاتی [[قەتەر]]، [[فلیپین]]، [[بەرموودا]] بۆیەکەم جار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیای زێریان بەدەست ھێنا،<ref>{{Cite web|date=2021-07-27|title=Flora Duffy wins Bermuda’s first Olympic gold ahead of GB’s Georgia Taylor-Brown|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/flora-duffy-bermuda-triathlon-georgia-taylorbrown-tokyo-b1891052.html|access-date=2021-08-21|website=The Independent|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Philippines Wins Its First Olympic Gold After Nearly 100 Years Of Trying|url=https://www.npr.org/sections/tokyo-olympics-live-updates/2021/07/26/1020710023/the-philippines-wins-its-first-ever-olympic-gold-after-nearly-100-years-of-tryin|access-date=2021-08-21|website=NPR.org|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=1627739160|title=Weightlifter Meso wins Qatar’s first ever Olympic gold medal|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1111041/weightlifter-meso-qatar-olympics-gold|access-date=2021-08-21|website=www.insidethegames.biz}}</ref> ھەروەھا [[بورکینافاسۆ]]، [[سان مارینۆ]]، [[تورکمانستان]] بۆیەکەمجار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیایان بەدەست ھێنا.<ref>{{Cite web|date=2021-08-05|title=Hugues Zango wins Burkina Faso's first-ever Olympic medal|url=https://punchng.com/breaking-hugues-zango-wins-burkina-fasos-first-ever-olympic-medal/|access-date=2021-08-21|website=Punch Newspapers|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=San Marino wins first Olympic medal in nation's history {{!}} NBC Olympics|url=https://www.nbcolympics.com/news/san-marino-wins-first-olympic-medal-nations-history|access-date=2021-08-21|website=www.nbcolympics.com|language=en}}</ref> یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ٢٠٢٠ چەندین سات و ڕووداوی لە بیرنەکراویبەخۆیەوە بینی. یەکێک لە ئەستێرەکانی یارییەکان، جمناستیکی ئەمریکی سیمۆن بایلز، بە کشانەوەی خۆی لە یارییەکان ڕاگەیاندن بەھۆی خراپی بارودۆخی تەندروستی دەروونی، بەڵام دواتر گەڕایەوە و میدالیای برۆنزی تاکەکەسی بەدەستھێنا. [[کارستن وارھۆلم]] مەدالیای زێر لە ڕاکردنی ٤٠٠ مەتری بەربەستدا لە ئاستی پیاوان بەدەست بھێنێت کاتێک بە ٤٥ چرکە و ٩٤ لە ھەزاری چرکە مەودای پێشبڕکێکەی تەواو کرد.<ref>{{Cite web|last=Press|first=Eddie Pells {{!}} The Associated|date=2021-08-03|title=WATCH: Karsten Warholm shatters world record in men’s 400-meter hurdles win at Tokyo Olympics, celebrates by ripping shirt|url=https://www.denverpost.com/2021/08/02/karsten-warholm-mens-400-meter-hurdles-tokyo-olympics/|access-date=2021-08-04|website=The Denver Post|language=en-US}}</ref>بەمەش ژمارەی پێوانەی کێڤین یۆنگی ئەمریکی شکاند کە لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] مەوداکەی بە ٤٦٫٧٨ چرکە تەواوکردبوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-01|title=Norway's Warholm breaks 400 metres hurdles world record|url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/norways-warholm-breaks-400-metres-hurdles-world-record-2021-07-01/|access-date=2021-08-04|website=Reuters}}</ref> نیسی دیۆمێس لە پێشبڕکێی بەرزکردنەوەی قورسایی کێشی ٧٦کیلۆگرامی ژنان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا و بووە یەکەم خانمەوەرزشوانی ئیکوادۆر مەدالیای زێڕ بەدەست بھێنێت.[[ڤینسێنت ھانکۆک]] لە پێشبڕکێی سکێتی پیاوان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. بووە یەکەم یاریزانی نیشانەشکێن کە سێ مەدالیای زێڕ لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا بەدەستھێناوە و پێشتر لە ساڵانی ٢٠٠٨ و ٢٠١٢ بردنەوەی تۆمارکردبوو. دوو مەدالیای زێڕ بەخشرایە [[موعتەز عیسا]] (قەتەر) و [[جیانمارکۆ تامبێری]] (ئیتالیا)، بەھۆی یەکسانبوون لە پلەی یەکەم لە پێشبڕکێی وەرزشی بازدانی بەرزی پیاوان..[[فیریال ئەشرەف]] بووە یەکەم خانمە وەرزشوانی میسری مەدالیای زێری لە کاراتێ لە کێشی ٦١کگم، بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz Wins Historic GOLD for Egypt at Tokyo 2020 Olympics {{!}} Egyptian Streets|url=https://egyptianstreets.com/2021/08/07/feryal-abdelaziz-wins-historic-gold-for-egypt-at-tokyo-2020-olympics/|access-date=2021-08-08|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz wins Egypt's first gold medal in Tokyo Games|url=https://www.egyptindependent.com/feryal-abdelaziz-wins-egypts-first-gold-medal-in-tokyo-games/|access-date=2021-08-08|website=Egypt Independent|language=en-US}}</ref> لەھەماکاتیش بووە یەکەم خانمە وەرزشکاری میسر مەدالیای زێر لە [[یارییەکانی ئۆڵمپیک|ئۆڵمپیاد]] بەدەست بھێنێت .<ref>{{Cite web|title=Feryal Abdelaziz becomes first Egyptian woman to win Olympic gold|url=https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|access-date=2021-08-08|website=Tokyo 2020|language=en-US}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211006084430/https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|date=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> == وەرزشەکان == == پێرستی مەدالیاکان == {{legend|BurlyWood| '''وڵاتی ھەڵوەشاوە'''}} {| class="wikitable sortable" style="width:75%; font-size:90%; text-align:center;" |- !ڕیزبەندی !!نەتەوە !! style="background-color:gold;" |زێڕ !! style="background-color:silver;" |زیو !! style="background-color:#c96;" |بڕۆنز !!گشتی !!یاری |- !١ | align="right" |{{flagIOC|USA}} || ١٠٦٠ || ٨٣١ || ٧٣٨ || ٢٦٢٩ || ٢٨ |- !٢ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|URS}} || ٣٩٥ || ٣١٩ || ٢٩٦ || ١٠١٠ || ٩ |- !٣ | align="right" |{{flagIOC|GBR}} || ٢٨٥ || ٣١٩ || ٣١٤ || ٩١٨ || ٢٩ |- !٤ | align="right" |{{flagIOC|CHN}} || ٢٦٢ || ١٩٩ || ١٧٣ || ٦٣٤ || ١١ |- !٥ | align="right" |{{flagIOC|FRA}} || ٢٢٣ || ٢٥١ || ٢٧٧ || ٧٥١ || ٢٩ |- !٦ | align="right" |{{flagIOC|ITA}} || ٢١٧ || ١٨٨ || ٢١٣ || ٦١٨ || ٢٨ |- !٧ | align="right" |{{flagIOC|GER}} || ٢٠١ || ٢٠٧ || ٢٤٧ || ٦٥٥ || ١٧ |- !٨ | align="right" |{{flagIOC|HUN}} || ١٨١ || ١٥٤ || ١٧٦ || ٥١١ || ٢٧ |- !٩ | align="right" |{{flagIOC|JPN}} || ١٦٩ || ١٥٠ || ١٧٨ || ٤٩٧ || ٢٣ |- !١٠ | align="right" |{{flagIOC|AUS}} || ١٦٤ || ١٧٣ || ٢١٠ || ٥٤٧ || ٢٧ |- !١١ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|GDR}} || ١٥٣ || ١٢٩ || ١٢٧ || ٤٠٩ || ٥ |- !١٢ | align="right" |{{flagIOC|RUS}} || ١٤٩ || ١٢٦ || ١٥١ || ٤٢٦ || ٦ |- !١٣ | align="right" |{{flagIOC|SWE}} || ١٤٨ || ١٧٦ || ١٧٩ || ٥٠٣ || ٢٨ |- !١٤ | align="right" |{{flagIOC|FIN}} || ١٠١ || ٨٥ || ١١٩ || ٣٠٥ || ٢٦ |- !١٥ | align="right" |{{flagIOC|KOR}} || ٩٦ || ٩١ || ١٠٠ || ٢٨٧ || ١٨ |- !١٦ | align="right" |{{flagIOC|NED}} || ٩٥ || ١٠٥ || ١٢٢ || ٣٢٢ || ٢٧ |- !١٧ | align="right" |{{flagIOC|ROU}} || ٩٠ || ٩٧ || ١٢١ || ٣٠٨ || ٢٢ |- !١٨ | align="right" |{{flagIOC|CUB}} || ٨٤ || ٦٩ || ٨٢ || ٢٣٥ || ٢١ |- !١٩ | align="right" |{{flagIOC|POL}} || ٧٢ || ٨٩ || ١٣٧ || ٢٩٨ || ٢٢ |- ٢١ ٦٨ ٨٤ ١٣٢ ٢٨٤ !٢٠ | align="right" |{{flagIOC|CAN}} || ٧١ || ١٠٩ || ١٤٦ || ٣٢٦ || ٢٧ |- |} === براوەی یەکەمی مەدالیاکان بەپێی ساڵ === {{پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی بەپێی ساڵ}} '''Number of occurrences''' * {{flagIOC|USA}} — ١٨جار * {{flagIOC|URS}} — ٦جار * {{flagIOC|FRA}} — ١جار * {{flagIOC|GBR}} — ١جار * {{flagIOC|GER}} — ١جار * {{flagIOC|CHN}} — ١جار * {{flagIOC|EUN}} — ١جار == پێرستی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە == {| class="sortable wikitable" style="font-size: 85%; margin-left:auto; margin-right:auto; text-align:center;" ! rowspan="2" | <!--Please DO NOT change this to year. The year is part of the Date column, and is the same as this column only for the most part. This column says 2020 is the Olympiad and the Date column says they were held in July-August 2021. -->ئۆڵۆمپیادی ! rowspan="2" | {{abbr|ژمارە.|ژمارەی ئۆلۆمپیادەکە}} ! rowspan="2" | خانەخوێ ! rowspan="2" | ڕێکەوتی یارییەکان کردنەوەی لەلایەن ! rowspan="2" | وەرزش (دیسیپلینەکان) ! colspan="3" | ڕکابەرەکان ! rowspan="2" | ڕووداو ! rowspan="2" | گەلان ! rowspan="2" | براوەی یەکەم |- ! گشتی ! پیاو ! ژن |- | 1896<ref name=Games1896/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|I]] | align=right data-sort-value="Greece (Athens)" | {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئەتینا]] | 6–15 April 1896{{ھن}}[[پاشا جۆرجی یەکەم]] | 9 (10) || 241 || 241 || 0 || 43 || 14+1{{ref label|1|A|MixedTeam1896}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٨٩٦}} |- | 1900<ref name=Games1900/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|II]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 14 May – 28 October 1900{{ھن}}N/A | 19 (20) || 1226 || N/A || N/A || 95{{ref label|2|B|Events1900}} || 26+4{{ref label|3|C|Nations1900}}+1{{ref label|1.2|A|MixedTeam1900}} | align=right| {{flagIOC|FRA|هاوینەی ١٩٠٠}} |- | 1904<ref name=Games1904/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|III]] | align=right data-sort-value="USA (St. Louis)" | {{flagicon|United States|1896}} سانت لویس | 1 July – 23 November 1904{{ھن}}[[دەیڤید ڕۆلاند فرانسیس]] | 16 (17) || 651 || 645 || 6 || 95{{ref label|4|D|Events1904}} || 12+1{{ref label|1.3|A|MixedTeam1904}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٠٤}} |- | 1908<ref name=Games1908/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|IV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | 27 April – 31 October 1908{{ھن}}[[ ئێدواردی حەوتەم|پاشا ئێدواردی حەوتەم]] | ٢2 (25) || ٢٠٠٨ || ١٩٧١ || ٣٧ || ١١٠ || ٢٢ | align=right| {{flagIOC|GBR|هاوینەی ١٩٠٨}} |- | 1912<ref name=Games1912/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|V]] | align=right| {{flagicon|Sweden}} [[ستۆکھۆڵم]] | 6–22 July 1912{{ھن}}[[گوستاڤ پێنجەم پاشای سوێد|گوستاڤ پاشای سوێد]] | ١4 (18) || ٢٤٠٧ || ٢٣٥٩ || ٤٨ || ١٠٢ || ٢٨ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩١٢}} |- ! ١٩١٦ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|VI]]{{ref label|5|E|No1916}} ! colspan="10" data-sort-value="Germany (Berlin)" | ''مافەکە درابە ئەڵمانیا ([[بەرلین]]). بەھۆی [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانیی یەکەمەوە]] ھەڵوەشایەوە'' |- | 1920<ref name=Games1920/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|VII]] | align=right| {{flagicon|Belgium}} ئەنتۆێرپ | 14 August – 12 September 1920{{ھن}}[[ئەلبێرت یەکەمی بەلجیکا|پاشا ئەلبێرت]] | 22 (29) || 2626 || 2561 || 65 || 156{{ref label|6|F|Events1920}} || ٢٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٠}} |- | 1924<ref name=Games1924/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|VIII]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 5–27 July 1924{{ھن}}[[گاستۆن دۆمێرگ|گاستۆن سەرۆکی فەڕەنسا]] | ١7 (23) || ٣٠٨٩ || ٢٩٥٤ || ١٣٥ || ١٢٦ || ٤٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٤}} |- | ١٩٢٨<ref name=Games1928/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|IX]] | align=right| {{flagicon|Netherlands}} [[ئەمستەردام]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٢٨ [[دوک هێنری]] | rowspan="2" | ١4 (20) || ٢٨٨٣ || ٢٦٠٦ || ٢٧٧ || ١٠٩ || ٤٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٨}} |- | ١٩٣٢<ref name=Games1932/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|X]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States|1912}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٣٠ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٣٢ [[چارڵز کورتیس|چارڵز کورتیس جێگری سەرۆک]] | ١٣٣٢ || ١٢٠٦ || ١٢٦ || ١١٧ || ٣٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٣٢}} |- | ١٩٣٦<ref name=Games1936/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|XI]] | align=right data-sort-value="Germany (Berlin)" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[بەرلین]] | ١-١٦ی ئابی ١٩٣٦{{ھن}}[[ئەدۆڵف ھیتلەر]]{{ref label|7|G|OpenedBy1936}} | ١9 (25) || ٣٩٦٣ || ٣٦٣٢ || ٣٣١ || ١٢٩ || ٤٩ | align=right| {{flagIOC|GER|هاوینەی ١٩٣٦}} |- ! ١٩٤٠ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|XII]]{{ref label|5.2|E|No1940}} ! colspan="10" data-sort-value="Japan (Tokyo)" | ''لە بنەڕەتدا مافەکە درا بە [[ژاپۆن]] ([[تۆکیۆ]])، پاشان لێی سەندرایەوە و درا بە [[فینلاند]] ([[ھێلسینکی]]). دواتر بەھۆی [[جەنگی جیھانیی دووەم|جەنگی جیھانیی دووەمەوە]] ھەڵوەشایەوە.'' |- ! ١٩٤٤ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|XIII]]{{ref label|5.3|E|No1944}} ! colspan="10" data-sort-value="United Kingdom (London)" | ''مافەکە درا بە بەریتانیا([[لەندەن]]). دواتر بەھۆی جەنگی جیھانیی دووەمەوە ھەڵوەشایەوە.'' |- | ١٩٤٨<ref name=Games1948/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|XIV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٩ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٤٨ [[جۆرجی شەشەم]] | rowspan="4" | ١7 (23) || ٤١٠٤ || ٣٧١٤ || ٣٩٠ || ١٣٦ || ٥٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٤٨}} |- | ١٩٥٢<ref name=Games1952/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|XV]] | align=right| {{flagicon|Finland}} [[ھێلسینکی]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٥٢{{ھن}}[[جوهۆ کوستی پاسیکیڤی|سەرۆک جوهۆ کوستی پاسیکیڤی]] | ٤٩٥٥ || ٤٤٣٦ || ٥١٩ || ١٤٩ || ٦٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٥٢}} |- | ١٩٥٦<ref name=Games1956/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|XVI]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[مێلبۆرن]] | ٢٢ی تشرینی دووەم – ٨ی کانوونی دووەمی ١٩٥٦ [[شازادە فیلیپ]] | 3314 || 2938 || 376 || 151{{ref label|8|H|Events1956}} || 72{{ref label|9|I|Nations1956}} | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٥٦}} |- | ١٩٦٠<ref name=Games1960/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|XVII]] | align=right| {{flagicon|Italy}} [[ڕۆما|رۆما]] | ٢٥ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ [[جیۆڤانی گرۆنچی|سەرۆک جیۆڤانی گرۆنچی]] | ٥٣٣٨ || ٤٧٢٧ || ٦١١ || ١٥٠ || ٨٣ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٦٠}} |- | ١٩٦٤<ref name=Games1964/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|XVIII]] | align=right| {{flagicon|Japan|1870}} [[تۆکیۆ]] | ١٠-٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤{{ھن}}[[ھیرۆھیتۆ|ئیمپراتۆر ھیرۆھیتۆ]] | ١9 (25) || ٥١٥١ || ٤٤٧٣ || ٦٧٨ || ١٦٣ || ٩٣ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٤}} |- | ١٩٦٨<ref name=Games1968/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|XIX]] | align=right| {{flagicon|Mexico}} [[مەکسیکۆ سیتی|مەکسیکۆستی]] | ١٢-٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨{{ھن}}[[گوستاڤۆ دیاز|سەرۆک گوستاڤۆ دیاز]] | ١8 (24) || ٥٥١٦ || ٤٧٣٥ || ٧٨١ || ١٧٢ || ١١٢ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٨}} |- | ١٩٧٢<ref name=Games1972/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|XX]] | align=right data-sort-value="Germany (Munich)"| {{flagicon|West Germany}} [[میونشن]] | ٢٦ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢{{ref label|10|J|Dates1972}}{{ھن}}[[گوستاڤ هاینمن|سەرۆک گوستاڤ هاینمن]] | ٢1 (28) || ٧١٣٤ || ٦٠٧٥ || ١٠٥٩ || ١٩٥ || ١٢١ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٢}} |- | ١٩٧٦<ref name=Games1976/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|XXI]] | align=right| {{flagicon|Canada}} [[مۆنتریال]] | ١٧ی تەمموز – ١ی ئابی ١٩٧٦{{ھن}}[[ئێلیزابێتی دووەم]] | rowspan="2" | ٢1 (27) || ٦٠٨٤ || ٤٨٢٤ || ١٢٦٠ || ١٩٨ || ٩٢ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٦}} |- | ١٩٨٠<ref name=Games1980/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|XXII]] | align=right| {{flagicon|Soviet Union}} [[مۆسکۆ]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٨٠{{ھن}}[[لیۆنید برێژنێڤ|لیۆنید برێژنێڤ سکرتێری گشتی حزبی شیوعی]]{{ref label|11|K|OpenedBy1980}} | ٥١٧٩ || ٤٠٦٤ || ١١١٥ || ٢٠٣ || ٨٠ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٠}} |- | ١٩٨٤<ref name=Games1984/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|XXIII]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٨٤{{ھن}}[[ڕۆناڵد ڕێیگن|سەرۆک ڕۆناڵد ڕێیگن]] | ٢1 (29) || ٦٨٢٩ || ٥٢٦٣ || ١٥٦٦ || ٢٢١ || ١٤٠ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٨٤}} |- | 1988<ref name=Games1988/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|XXIV]] | align=right| {{flagicon|South Korea|1984}} [[سێئول|سیئۆلی]] | ١٧ی ئەیلوولی – ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨{{ھن}}[[ڕۆهـ تای-وو|سەرۆک ڕۆهـ تای-وو]] | ٢3 (31) || ٨٣٩١ || ٦١٩٧ || ٢١٩٤ || ٢٣٧ || ١٥٩ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٨}} |- | 1992<ref name=Games1992/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|XXV]] | align=right| {{flagicon|Spain}} [[بارسێلۆنا]] | ٢٥ی تەمموز – ٩ی ئابی ١٩٩٢{{ھن}}[[خوان کارلۆسی یەکەم|پاشا خوان کارلۆسی یەکەم]] | ٢5 (34) || ٩٣٥٦ || ٦٦٥٢ || ٢٧٠٤ || ٢٥٧ || ١٦٩ | align=right| {{flagIOC|EUN|هاوینەی ١٩٩٢}} |- | 1996<ref name=Games1996/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|XXVI]] | align=right data-sort-value="USA (Atlanta)" | {{flagicon|United States}} [[ئەتڵانتا]] | ١٩ تەمموز – ٤ ئابی ١٩٩٦{{ھن}}[[بیڵ کڵینتن|سەرۆک بیڵ کڵینتن]] | ٢6 (37) || ١٠٣١٨ || '''٦٨٠٦''' || ٣٥١٢ || ٢٧١ || ١٩٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٩٦}} |- | ٢٠٠٠<ref name=Games2000/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|XXVII]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[سیدنی]] | ١٥ی ئەیلوولی – ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ [[ویلیام دین|حاکمی گشتی ویلیام دین]] | rowspan="2" | ٢8 (40) || ١٠٦٥١ || ٦٥٨٢ || ٤٠٦٩ || ٣٠٠ || ١٩٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٠}} |- | ٢٠٠٤<ref name=Games2004/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|XXVIII]] | align=right| {{flagicon|Greece}} [[ئەتینا]] | ١٣-٢٩ی ئابی ٢٠٠٤{{ھن}}[[کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس|سەرۆک کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس]] | ١٠٦٢٥ || ٦٢٩٦ || ٤٣٢٩ || ٣٠١ || ٢٠١ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٤}} |- | ٢٠٠٨<ref name=Games2008/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|XXIX]] | align=right| {{flagicon|China}} [[پەکین]] | ٨–٢٤ ئابی ٢٠٠٨ [[هو جینتاو|سەرۆک هو جینتاو،سکرتێری گشتی حزبی شیوعی چین]]{{ھن}}{{ref label|12|L|OpenedBy2008}} | ٢8 (41) || ١٠٩٤٢ || ٦٣٠٥ || ٤٦٣٧ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|CHN|هاوینەی ٢٠٠٨}} |- | ٢٠١١<ref name=Games2012/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|XXX]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٧ی تەمموز – ١٢ی ئابی ٢٠١٢ [[ئێلیزابێتی دووەم]] | ٢6 (39) || ١٠٧٦٨ || ٥٩٩٢ || ٤٧٧٦ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٢}} |- | ٢٠١٦<ref name=Games2016/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|XXXI]] | align=right| {{flagicon|Brazil}} [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] | ٥–٢١ ئابی ٢٠١٦ [[میشێل تێمر|میشێل تێمر سەرۆکی بە وەکالەت]] | ٢8 (41) || ١١٢٣٨ || ٦١٧٩ || ٥٠٥٩ || ٣٠٦ || '''٢٠٧''' | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٦}} |- | ٢٠٢٠<ref name=Games2020/><!--Please DO NOT change this to 2021; note the word "Olympiad", not "Year", is the column heading. --> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|XXXII]] | align=right| {{flagicon|Japan}} [[تۆکیۆ]] | ٢٣ تەمموز – ٨ ئابی ٢٠٢١{{ref label|13|M|Dates2020}}{{ھن}}[[ناروھیتۆ|ئیپمپراتۆر ناروھیتۆ]] | '''٣3 (50)''' || '''١١٦٥٦''' || ٥٩٨٢ || '''٥٤٩٤''' || '''٣٣٩''' || ٢٠٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٢٠}} |- | ''٢٠٢٤''<ref name=Games2024/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|XXXIII]]'' | align=right| {{flagicon|France}} ''[[پاریس]]'' | ٢٦ی تەمموز – ١١ی ئابی ٢٠٢٤ | ''32 (48)'' || ''10500''{{ref label|14|N|Competitors2024}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || ''329'' || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٢٨''<ref name=Games2028/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|XXXIV]]'' | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|USA}} '' [[لۆس ئانجلەس]]'' | ١٤-٣٠ی تەمموزی ٢٠٢٨ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٣٢''<ref name=Games2032/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٣٢|XXXV]]'' | align=right| {{flagicon|AUS}} ''[[بریزبێن]]'' | ٢٣ی تەمموز – ٨ی ئابی ٢٠٣٢ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |} * {{note label|1|A|MixedTeam1896}} {{note label|1.2|A|MixedTeam1900}} {{note label|1.3|A|MixedTeam1904}} The IOC site for the [https://olympics.com/en/olympic-games/athens-1896 1896], [https://olympics.com/en/olympic-games/paris-1900 1900] and [https://olympics.com/en/olympic-games/st-louis-1904 1904] Summer Olympic Games does not include [[Mixed team at the Olympics|Mixed teams]] (teams of athletes from different nations) as separate "nation" when counting participating nations. At the same time the IOC shows Mixed team in the results of competitions where these teams competed. Thus, specified number of national teams plus Mixed teams participated in the Games. * {{note label|2|B|Events1900}} At an earlier time the IOC database for the 1900 Summer Olympics listed 85 medal events, 24 participating countries and 997 athletes (22 women, 975 men).<ref>{{Cite web|title=Archived copy|url=http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|url-status=bot: unknown|archive-url=https://web.archive.org/web/20140224150828/http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|archive-date=24 February 2014|access-date=18 February 2014}}</ref> The Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref name="Mallon">{{cite book|author=Mallon, Bill|url=https://books.google.com/books?id=inAwCgAAQBAJ&pg=PA25|title=The 1900 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|publisher=McFarland & Company, Inc.|year=1998|isbn=978-0-7864-4064-1|location=Jefferson, North Carolina|pages=25–28}}</ref> whose studies have shed light on the topic, suggested the number 95 events satisfying all four retrospective selection criteria (restricted to amateurs, international participation, open to all competitors and without handicapping) and now should be considered as Olympic events. In July 2021, the IOC upgraded its complete online database of all Olympic results explicitly to incorporate the data of the Olympic historians website, ''Olympedia.org'', thus accepting Mallon's recommendation (based on four applied criteria) for events of the 1900 Olympic Games. The eleven events, the results of which had nevertheless been shown within the earlier IOC database, have been added over the former total of 85. Оne shooting event (20 metre military pistol, which was an event for professionals) have been removed. Acceptance of Mallon's recommendation increased the number of events to 95, and also entailed increasing the number of participation countries up to 26 and athletes up to 1226. After upgrading of the IOC online database the IOC web site results section contains 95 events.<ref name="IOC1900Results"/> However the IOC webpage for the 1900 Summer Olympics shows a total of 96 (not 95) medal events, 26 participating countries and 1226 athletes.<ref name="Games1900"/> The reason for the discrepancy in the number of events on the IOC webpage is unknown. Furthermore, the IOC factsheet "The Games of the Olympiad" of November 2021 refers to 95 events, but still refers to old numbers of participating countries (24) and athletes (997).<ref name="FactsheetGames"/> * {{note label|3|C|Nations1900}} According to the International Olympic Committee, 26 nations sent competitors to this edition.<ref name=Games1900/> The concept of "national teams" chosen by [[National Olympic Committee]]s did not exist at this point in time. When counting the number of participating countries in the early Olympic Games, the IOC does not take into account otherwise unrepresented countries whose citizens competed for other countries. Modern research shows<ref name="Mallon"/> that at the 1900 Olympics, the athletes of at least four otherwise unrepresented countries ([[Canada at the 1900 Summer Olympics|Canada]], [[Luxembourg at the 1900 Summer Olympics|Luxembourg]], [[Colombia at the 1900 Summer Olympics|Colombia]], [[New Zealand at the 1900 Summer Olympics|New Zealand]]) competed for other countries in both individual and team sports. The IOC website lists all of them in the results section under their nationalities,<ref name=IOC1900Results>{{cite web|title=Paris 1900 Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/paris-1900/results|publisher=International Olympic Committee|access-date=31 January 2022}}</ref> but does not include their countries among the 26 participating countries.<ref name=Games1900/> * {{note label|4|D|Events1904}} The IOC webpage for the 1904 Summer Olympics<ref name=Games1904/> sets the number at 95 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=https://www.olympic.org/st-louis-1904 |archive-date=2 June 2016|title=St. Louis 1904 (archived)|publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602114217/https://www.olympic.org/st-louis-1904|access-date=11 December 2020}}</ref> listed 91. The figure of 91 is sourced to a work by Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref>{{cite book | url = https://digital.la84.org/digital/collection/p17103coll16/id/1/ | author = Mallon, Bill | year = 1999 | title = The 1904 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|page=16|publisher = McFarland & Company, Inc. | location = Jefferson, North Carolina | isbn = 978-1-4766-2160-9}}</ref> whose studies have shed light on the topic. Events satisfying all four of these retrospective selection criteria — restricted to amateurs, allowing international participation, open to all competitors and without handicapping — are now regarded as Olympic events. * {{note label|5|E|No1916}} {{note label|5.2|E|No1940}} {{note label|5.3|E|No1944}} Although the Games of 1916, 1940, and 1944 were cancelled, the Roman numerals for those Games were still applied because the official titles of the Summer Games count the [[Olympiad]]s, not the Games themselves, per the Olympic Charter.<ref>{{cite book|title=Now You Know Big Book of Sports |first=Doug |last=Lennox |author-link=Doug Lennox |year=2009 |page=[https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9/page/223 223] |publisher=[[Dundurn Press]] |isbn=978-1-55488-454-4 |url=https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9|url-access=registration}}</ref> This contrasts with the Winter Olympics, which ignore the cancelled Winter Games of 1940 and 1944 in their numeric count. * {{note label|6|F|Events1920}} The IOC webpage for the 1920 Summer Olympics<ref name=Games1920/> gives the figure of 156 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/antwerp-1920 |title=Antwerp 1920 (archived) |publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602125827/http://www.olympic.org/antwerp-1920 |access-date=11 December 2020|archive-date=2 June 2016}}</ref> listed 154 (difference was two sailing events in [[Amsterdam]]). * {{note label|7|G|OpenedBy1936}} IOC records state Hitler opened these Games as "Chancellor" (Head of Government), but in 1934 that office was consolidated with "President" (Head of State) into "''Führer und Reichskanzler''", or "[[Führer]]".<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|8|H|Events1956}} The IOC webpage for the 1956 Summer Olympics<ref name=Games1956/> gives a total of 151 events (145 events in Melbourne and 6 [[equestrian at the 1956 Summer Olympics|equestrian events]] in [[Stockholm]]). * {{note label|9|I|Nations1956}} Owing to Australian quarantine laws, six equestrian events were held in Stockholm for the 1956 Summer Olympics several months before the other events in Melbourne; five of the 72 nations competed in the equestrian events in Stockholm, but did not attend the main Games in Melbourne. * {{note label|10|J|Dates1972}} The 1972 Summer Olympics was originally scheduled to end on 10 September 1972, but was postponed to a day on 11 September after events had been suspended for 34 hours due to the [[Munich massacre]], which happened after day 9. * {{note label|11|K|OpenedBy1980}} IOC records state Brezhnev opened the Moscow Games as "President", a title used at that time by the Chairman of the Presidium of the Supreme Soviet, or ''de jure'' head of state. (The office of [[President of the Soviet Union]] was not created until 1990, a year before the nation [[Dissolution of the Soviet Union|broke up]].) Though Brezhnev was also ''de facto'' ruler as [[General Secretary of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|General Secretary of the Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG>{{cite web |url=https://stillmed.olympics.com/media/Documents/Olympic-Games/Factsheets/The-opening-ceremony-of-the-Games-of-the-Olympiad.pdf |title=Factsheet – Opening Ceremony of the Games of the Olympiad |pages=4–5 |date=6 October 2021 |access-date=31 January 2022}}</ref> * {{note label|12|L|OpenedBy2008}} IOC records state [[Hu Jintao]] opened the [[2008 Summer Olympics|Beijing Games]] as "[[President of the People's Republic of China|President]]", ''de jure'' head of state. Though Hu was also ''de facto'' [[Paramount leader|ruler]] as [[General Secretary of the Chinese Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|13|M|Dates2020}} Originally scheduled for 24 July – 9 August 2020, the Games were postponed by one year due to the [[COVID-19 pandemic]]. However, the event was still referred to as the 2020 Summer Olympics (marking the 32nd [[Olympiad]]) to preserve the 4-year Olympiad cycle.<ref name=postponement/> * {{note label|14|N|Competitors2024}} Number of athletes will be in limited quota into an equal number of gender participants.<ref>{{cite web|url=https://olympics.com/ioc/news/gender-equality-and-youth-at-the-heart-of-the-paris-2024-olympic-sports-programme|title=Gender equality and youth at the heart of the Paris 2024 Olympic Sports Programme|date=7 December 2020|website=www.olympics.com/|publisher=[[International Olympic Committee]]|access-date=2 August 2020|quote=The 10,500-athlete quota set for Paris 2024, including new sports, will lead to an overall reduction in the number of athletes}}</ref> == پێرستی شارەکانی داواکار بۆ میوانداری کردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە == ئەمەی خوارەوە پیرستی ئەو شارانەیانە کە داوای مافی میوانداریکردنی یارییەکانیان کردووە بەپێی ساڵ ریزبەندی کراون . لێنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەپێی دەنگ شارەکانی هەڵبژاردوووە،سێ خوولی یەکەم، بەبێ هیچ هەڵبژاردنێک دیاری کران. لەیەکەم دانیشتنی لێنژنەی ئۆڵمپیادی نێودەوڵەتی ،وە رێزێک بۆ مێژووی شاری ئەتینا کە شوێنی لەدایک بوونی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بووە یەکەم خوولی ئەم پاڵەوانییەتییە ١٨٩٦ بەم شارە بەخشرا.دواتریش پاریس میوانداری یارییەکانی ١٩٠٠ی کرد .وە یارییەکانی ١٩٠٤ سەرەتا بریار بوو لە شاری شیکاگۆی ئەمریکا بەرێوەبچێت بەڵام دواتر گواسترایەوە بۆ شاری سانت لویس ،بۆ ئەوەی لەگەڵ پێشانگای جیهانی ئەنجام بدرێت. سیستەمی دەنگدان پێش ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٠٨ خرایە بواری جێبەجێکردنەوە،مافی میوانداریکردنی درا بە شاری ڕۆما، بەڵام دواتر بەهۆی تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦، ئیتالیا بێتوانای خۆی لە ئامادەکارییەکان راگەیاندن و مافەکەی گەراندەوە بۆ لێژنەی ئای ئۆ ئێس ، دواتر مافەکە بە شاری لەندەن بەخشرا . مافی میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩١٦ بەخشرایە بەرلین، بەڵام بەهۆی جەنگی جیهانی یەکەمەوە هەڵوەشایەوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٤٠لە سەرەتادا بەخشرایە شار تۆکیۆ ، بەڵام دوای هەڵگیرسانی جەنگی نیوان چین و ژاپۆن لە ساڵی ١٩٣٨ مافەکەی لێوەرگیرایەوە و مافەکە بەخشرایە شاری هێلسیکی بەڵام دواجار بەهۆی جەنگەوە ئەم خوولە هەڵوەشایەوە، ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٤٤ بە لەندەن بەخشرا، ئەم خوولەش بەهۆی جەنگی جیهانی دووەمەوە هەڵوەشایەوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٦ لەلایەن لێنەی ئای ئۆ ئێسەوە بەخشرایە مێلبۆرن، بەهۆی بوونی یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردن لە کاتی بڵاوبوونەوە نەخۆشی لە ناو ئاژەڵان، بەناچاری پێشبڕکێکانی ئەسپ سواری لە ستۆکهۆڵمی سوێد بەڕێوەچوون. سَجار تەنها یەک شار داوای مافی میوانداریکردنی یارییەکانی کردوو ئەویش ستۆکهۆڵم لە ساڵی ١٩١٢ و لۆس ئەنجلەس لە ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤.   پاریس و لۆس ئەنجلەس دوای ئەوەی میوانداری یارییەکانی ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٢٨ دەکەن - لەگەڵ لەندەن دەبنە تاکە سێ شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی هاویینە دەکەن. سانت لویس تاکە شارە کە میوانداری یارییەکانی کردووە بەبێ ئەوەی داوای مافی میوانداری کردن پێشکەش بکات. هێلسنکی، مینیاپلیس، مۆنتریال و میونشن لەو شارانەن کە داواکاریان پێشکەش کردووە بۆ میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە و زستانە؛ جگە لە مینیاپۆلیس هەموویان سەرکەوتوو بوون لە بردنەوەی مافی میواندارکردنی یارییەکانی هاوینە، بەڵام هیچیان سەرکەوتوونەبوون لە وەرگرتنی بەرێوەبردنی یارییەکانی ئۆلۆمپیادی زستانە . دیترۆیت نا سەرکەووتووترین شارە و حەوت جار شکستی هێناوە لە وەرگرتنی مافی بەرێوەچوونی یارییەکان. لۆس ئانجلەس زۆرترین داواکاری پێشکەش کردووە و سێ جار سەرکەوتوو بووە و شەش جار شکستی هێناوە. هەریەکە لە ئەمستردام و بوداپێست و لۆزان پێنج جار شکستیان هێناوە. ئەمریکا زۆرترین پێشنیاری پێشکەش کردووە، ٢٢ داوای پێشکەش کردووە، لەنێویاندا هەموو یارییەکانی لە ساڵی ١٩٤٤ تا ١٩٨٤.<ref name="list" /> {| class="wikitable" ! rowspan="2" | ساڵ !! rowspan="2" | دياركردن !! colspan="2" | تەندەرةكان !! colspan="5" | دەنگدان !! rowspan="2" | میواندار |- ! شار !! وڵات !! خوولی ١ ! خوولی ٢ ! خوولی ٣ ! خوولی ٤ ! خوولی ٥ |- | 1896 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|Athens]] |- bgcolor="white" | 1900 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|Paris]] |- | 1904 || align="center" | — || [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|USA|1896}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|St. Louis]] |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1908 || rowspan="4" align="center" | — || [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]]|| rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|London]] |- bgcolor="white" | [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} |- bgcolor="white" | [[میلان]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[ئیتالیا]] |- bgcolor="white" | [[بەرلین]]|| {{flagicon|German Empire}} [[German Empire]] |- | 1912 || align="center" | — || [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|Sweden}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|Stockholm]] |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1916 || rowspan="6" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flag|German Empire}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|German Empire}} ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|Berlin]]'' <small> (cancelled) </small> |- bgcolor="white" | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagIOC|EGY|1920 Summer}} |- bgcolor="white" | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor="white" | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} |- bgcolor="white" | [[بوداپێست]]|| {{flagicon|Austria-Hungary}} [[Austria-Hungary]] |- bgcolor="white" | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan="9" | 1920 || rowspan="9" align="center" | — || ئەنتۆێرپ|| {{flag|Belgium}} || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" | {{flagicon|Belgium}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|Antwerp]] |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} |- | [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} |- | || |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1924 || rowspan="6" align="center" | — || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|Paris]] |- bgcolor="white" | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor="white" | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1920 Summer}} |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[پراگ]]|| {{flag|Czechoslovakia}} |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]] |- | rowspan="2" | 1928 || rowspan="2" align="center" | — || [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | {{flagicon|Netherlands}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|Amsterdam]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | 1932 || ٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٢٩ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|USA|1912}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|Los Angeles]] |- | rowspan="14" | 1936 || rowspan="14" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]]|| align="center" | 43 || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|Berlin]] |- | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1932 Summer}} || align="center" | 16 |- | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagicon|Kingdom of Egypt}} [[Kingdom of Egypt (1922–1953)|Egypt]]|| align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align="center" | — |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | — |- | [[کۆلن]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]] || align="center" | — |- | [[دەبڵین]]|| {{flag|Ireland}} || align="center" | — |- | [[فرانکفورت]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]]|| align="center" | — |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align="center" | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | — |- | [[مۆنتیڤیدیۆ]]|| {{flag|Uruguay}} || align="center" | — |- | [[نۆریمبێرگ]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]] || align="center" | — |- | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — |- | [[ڕۆما]] |{{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] | align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1940 || rowspan="2" | ٣١ی ئابی ١٩٣٦ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | ''{{flagicon|Japan|1870}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|Tokyo]]'' <small> (هەڵوەشایەوە) </small> |- bgcolor="white" | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | rowspan="8" | 1944 || rowspan="8" align="center" | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" | ''{{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|London]]'' <small>(هەڵوەشایەوە)</small> |- | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[Kingdom of Greece|Greece]] |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[Dominion of Canada (1867-1982)|Canada]] |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1948 || rowspan="6" align="center" | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|London]] |- bgcolor="white" | بالتیمۆر|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan="10" | 1952 || rowspan="10" | ٢١ی حوزەیرانی ١٩٤٧ || [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align="center" | 14 || align="center" | 15 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | {{flagicon|Finland}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|Helsinki]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 4 || align="center" | 5 |- | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align="center" | 4 || align="center" | 5 |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align="center" | 3 || align="center" | 3 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 2 || align="center" | — |- | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[یۆنان]]|| align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="10" | 1956 || rowspan="10" | ٢٨ی نیسانی ١٩٤٩ || [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 14 || align="center" | 18 || align="center" | 19 || align="center" | 21 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | {{flagicon|Australia}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|Melbourne]] |- bgcolor="white" | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 9 || align="center" | 12 || align="center" | 13 || align="center" | 20 |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 5 || align="center" | 4 || align="center" | 5 || align="center" | — |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 2 || align="center" | 4 || align="center" | 4 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flagicon|Mexico|1956}} [[مەکسیک]] || align="center" | 9 || align="center" | 3 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سان فرانسیسکۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 0 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[کەنەدا]]|| align="center" | 0 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="7" | 1960 || rowspan="7" | ١٥ی حوزەیرانی ١٩٥٥ || [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align="center" | 15 || align="center" | 26 || align="center" | 35 || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" | {{flagicon|Italy}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|Rome]] |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | 14 || align="center" | 21 || align="center" | 24 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 6 || align="center" | 11 || align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align="center" | 8 || align="center" | 1 || align="center" | — |- | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1964 || rowspan="4" | ٢٦ی ئایاری ١٩٥٩ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 30 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|Japan|1951}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|Tokyo]] |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 10 |- bgcolor="white" | [[ڤیێنا]]|| {{flag|Austria}} || align="center" | 9 |- bgcolor="white" | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align="center" | 5 |- | rowspan="4" | 1968 || rowspan="4" | ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٣ || [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align="center" | 30 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|Mexico}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|Mexico City]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 14 |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} || align="center" | 12 |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 2 |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1972 || rowspan="4" | ٢٥ی نیسانی ١٩٦٦ || [[میونشن]]|| {{flag|West Germany}} || align="center" | 29 || align="center" | 31 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|West Germany}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|Munich]] |- bgcolor="white" | [[مەدرید]]|| {{flagicon|Spain|1945}} [[Francoist Spain|Spain]]|| align="center" | 16 || align="center" | 16 |- bgcolor="white" | [[مۆنتریال]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 6 || align="center" | 13 |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 6 || align="center" | — |- | rowspan="3" | 1976 || rowspan="3" | ١٢ی ئایاری ١٩٧٠ || [[مۆنتریال]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 25 || align="center" | 41 || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" | {{flagicon|Canada}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|Montreal]] |- | [[مۆسکۆ]]|| {{flag|Soviet Union}} || align="center" | 28 || align="center" | 28 |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 17 || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1980 || rowspan="2" | ١٣ی تشرینی یەکەمی ١٩٧٤ || [[مۆسکۆ]]|| {{flag|Soviet Union}} || align="center" | 39 || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | {{flagicon|Soviet Union}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|Moscow]] |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 20 |- | 1984 || ١٨ی ئایاری ١٩٧٨ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|United States}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|Los Angeles]] |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1988 || rowspan="2" | ٣٠ی ئەیلوولی ١٩٨١ || [[سێئول]]|| {{flag|South Korea}} || align="center" | 52 || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | — || rowspan="2" | {{flagicon|South Korea}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|Seoul]] |- bgcolor="white" | [[ناگۆیا]] || {{flag|Japan}} || align="center" | 27 |- | rowspan="6" | 1992 || rowspan="6" | ١٦ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٦ || [[بارسێلۆنا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | 29 || align="center" | 37 || align="center" | 47 || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|Spain}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|Barcelona]] |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 19 || align="center" | 20 || align="center" | 23 |- | [[بریزبێن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 11 || align="center" | 9 || align="center" | 10 |- | [[بێلگراد]]|| {{flag|Yugoslavia}} || align="center" | 13 || align="center" | 11 || align="center" | 5 |- | [[بێرمینگام]] || {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 8 || align="center" | 8 || align="center" | — |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align="center" | 5 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1996 || rowspan="6" | ١٨ی ئەیلوولی ١٩٩٠ || [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 19 || align="center" | 20 || align="center" | 26 || align="center" |34 || align="center" | 51 || rowspan="6" | {{flagicon|United States}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|Atlanta]] |- bgcolor="white" | [[ئەتینا]]|| {{flag|Greece}} || align="center" | 23 || align="center" | 23 || align="center" | 26 || align="center" | 30 || align="center" | 35 |- bgcolor="white" | [[تۆرۆنتۆ]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 14 || align="center" | 17 || align="center" | 18 || align="center" | 22 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 12 || align="center" | 21 || align="center" | 16 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مەنچستر]]|| {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 11 || align="center" | 5 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[بێلگراد]]|| {{flag|یووگۆسلاڤیا}} || align="center" | 7 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="8" | 2000 || rowspan="8" | ٢٣ی ئەیلوولی ١٩٩٣ || [[سیدنی]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 30 || align="center" | 30 || align="center" | 37 || align="center" | 45 || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="8" | {{flagicon|Australia}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|Sydney]] |- | [[پەکین]]|| {{flag|China}} || align="center" | 32 || align="center" | 37 || align="center" | 40 || align="center" | 43 |- | [[مەنچستر]] || {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 11 || align="center" | 13 || align="center" | 11 || align="center" | — |- | [[بەرلین]]|| {{flag|Germany}} || align="center" | 9 || align="center" | 9 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | 7 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[بەڕازیلیا]]|| {{flag|Brazil}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=https://www.irishtimes.com/sport/39-steps-to-olympic-fiasco-1.60957|title=39 Steps to Olympic Fiasco|date=22 January 1996|newspaper=The Irish Times|author=Unnamed}}</ref> |- | [[میلان]]|| {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/1993-03-11/sports/sp-1197_1_olympic-milan-withdraws|title=Milan Withdraws Olympic Bid|date=11 March 1993|newspaper=Los Angeles Times|agency=Associated Press}}</ref> |- | [[تاشکەند]]|| {{flag|Uzbekistan}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=https://www.upi.com/Archives/1993/01/24/Tashkent-withdraws-bid-for-2000-Olympics/6564727851600/|title=Tashkent withdraws bid for 2000 Olympics|date=24 January 1993|newspaper=UPI International|author=Unnamed}}</ref> |- bgcolor="white" | rowspan="11" | 2004 || rowspan="11" | 5ی ئەیلوولی 1997 || [[ئەتینا]]|| {{flag|Greece}} || align="center" | 32 || align="center" | — || align="center" | 38 || align="center" | 52 || align="center" | 66 || rowspan="11" | {{flagicon|Greece}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|Athens]] |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align="center" | 23 || align="center" | — || align="center" | 28 || align="center" | 35 || align="center" | 41 |- bgcolor="white" | [[کەیپ تاون]]|| {{flag|South Africa}} || align="center" | 16 || align="center" | 62 || align="center" | 22 || align="center" | 20 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | 20 || align="center" | — || align="center" | 19 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 16 || align="center" | 44 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | لیل|| {{flag|France}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سەنت پیتەرزبورگ]]|| {{flag|Russia}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | سان جوان|| {{flag|Puerto Rico}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سێڤیلیا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="10" | 2008 || rowspan="10" | ١٣ی تەمموزی ٢٠٠١ || [[پەکین]] || {{flag|China}} || align="center" | 44 || align="center" | 56 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | — || rowspan="10" | {{flagicon|China}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|Beijing]] |- | [[تۆرۆنتۆ]] || {{flag|Canada}} || align="center" | 20 || align="center" | 22 |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 15 || align="center" | 18 |- | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | 17 || align="center" | 9 |- | [[ئۆساکا]] || {{flag|Japan}} || align="center" | 6 || align="center" | — |- | [[بانکۆک]]|| {{flag|Thailand}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[قاھیرە]]|| {{flag|Egypt}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[کوالالومپور]]|| {{flag|Malaysia}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[سێڤیلیا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="9" | 2012 || rowspan="9" | ٦ی تەممووزی ٢٠٠٥ || [[لەندەن]]|| {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 22 || align="center" | 27 || align="center" | 39 || align="center" | 54 || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|London]] |- bgcolor="white" | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 21 || align="center" | 25 || align="center" | 33 || align="center" | 50 |- bgcolor="white" | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || align="center" | 20 || align="center" | 32 || align="center" | 31 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[نیویۆرک]] || {{flag|United States}} || align="center" | 19 || align="center" | 16 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مۆسکۆ]] || {{flag|Russia}} || align="center" | 15 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[لایپزیگ]]|| {{flag|Germany}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="7" | 2016 || rowspan="7" | ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ || [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | 26 || align="center" | 46 || align="center" | 66 || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" | {{flagicon|Brazil}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|Rio de Janeiro]] |- | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || align="center" | 28 || align="center" | 29 || align="center" | 32 |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 22 || align="center" | 20 || align="center" | — |- | [[شیکاگۆ]] || {{flag|United States}} || align="center" | 18 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[باکوو]] || {{flag|Azerbaijan}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[دەوحە]] || {{flag|Qatar}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[پراگ]] || {{flag|Czech Republic}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 2020 || rowspan="6" | ٧ی ئەیلوولی ٢٠١٣ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || 42 || — || 60 || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|Japan}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|Tokyo]] |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]] || {{flag|Turkey}} || 26 || 49 || 36 |- bgcolor="white" | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || 26 || 45 || — |- bgcolor="white" | [[باکوو]] || {{flag|Azerbaijan}} || — || — || — |- bgcolor="white" | [[دەوحە]] || {{flag|Qatar}} || — || — || — |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]] || {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | rowspan="5" | 2024 || rowspan="5" | ١٣ ئەیلوولی ٢٠١٧ || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || colspan="5" align="center" |'''بەکۆی دەنگ''' || rowspan="5" | {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|Paris]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە; لەبیری میوانداریکردنی یارییەکانی ٢٠٢٨'' |- | [[بوداپێست]] || {{flag|Hungary}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | [[ھامبورگ]] || {{flag|Germany}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | [[ڕۆما]] || {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- bgcolor="white" | 2028 || ١٣ ئەیلوولی ٢٠١٧ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || colspan="5" align="center" |'''بەکۆی دەنگ''' || {{flagicon|USA}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|Los Angeles]] |- |2032 |٢١ی تەمموزی ٢٠٢١ |[[بریزبێن]] |{{flag|Australia}} | colspan="5" |٧٢ بەڵێ، ٥ نەخێر، ٣ بێلایەن |{{flag|Australia|name=Brisbane}} |- |2036 | |TBA |TBA | | | | | |TBA |} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد}} {{نەتەوەکان لە ئۆڵۆمپیاد}} {{تووڵی دەروازە|وەرزش|ئۆڵۆمپیاد|}} [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیک]] [[پۆل:ڕووداوە وەرزشییەکان، دامەزرانی ١٨٩٦]] [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیکی ھاوینە]] d5pufv9i5kev1nnezlqhll00ulna611 969627 969595 2022-08-10T20:43:16Z Kurd2021 40095 /* پێرستی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە */ wikitext text/x-wiki {{ئامادەکردن}} {{داتابۆکس}} '''یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە''' ({{بە فەڕەنسی|Jeux olympiques d'été}}{{بە ئینگلیزی|Summer Olympic Games}}) بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد یاخود ئۆڵمپیکیش ناسراوە، پاڵەوانییەتییەکی گەورەی نێودەوڵەتی فرە وەرزشییە بە شێوەیەکی ئاسایی چوار ساڵ جارێک لە وڵاتێک بەڕێوەدەچێت. یەکەمجار لە ساڵی ١٨٩٦ لە شاری دەتینای پایتەختی یۆنان بەڕێوەچوو و دوایین جاریش ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ کە لە ساڵی ٢٠٢١ لە شاری تۆکیۆی پایتەختی ژاپۆن بەڕێوەچوو ئەمەش بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا. لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی سەرپەرشت و ڕێکخەری ئامادەکارییەکانی شاری خانەخوێ دەکات. لە ھەر پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاددا مەدالیای زێڕ بە پلەی یەکەم دەبەخشرێت، مەدالیای زیو بە پلەی دووەم دەبەخشرێت، ھەروەھا مەدالیای برۆنز بە پلەی سێیەم دەبەخشرێت؛ ئەم نەریتە لە ساڵی ١٩٠٤ دەستی پێکرد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی زستانە بەھۆی سەرکەوتنی بەرچاوی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ڕێکخرا. ئەمەش وەک گەورەترین و بەناوبانگترین ڕووداوی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی لە جیھاندا سەیر دەکرێت. ئۆڵۆمپیاد لە پڕۆگرامێکی ٤٢ پێشبڕکێی کەمتر لە ٢٥٠ وەرزشوانی پیاوان لە ١٤ وڵات لە ساڵی ١٨٩٦ بۆ ٣٠٦ پێشبڕکێ و ١١٬٢٣٨ وەرزشوان (٦٬١٧٩ پیاو، ٥٬٠٥٩ ژن) لە ٢٠٦ وڵات لە ساڵی ٢٠١٦ زیادی کردووە. ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لەلایەن ١٩ وڵاتەوە لە پێنج کیشوەر میوانداری کراوە. چوار جار لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|١٩٠٤]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|١٩٣٢]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|١٩٨٤]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]])، سێ جار لە بەریتانیا ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|١٩٠٨]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|١٩٤٨]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|٢٠١٢]])، دوو جار لە [[یۆنان]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٩٨٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]])، [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|١٩٢٤]])، [[ئەڵمانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|١٩٣٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|١٩٧٢]])، [[ئوسترالیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]]) و [[ژاپۆن]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|١٩٦٤]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|٢٠٢٠]])، یەکی یەکجاریش لە [[سوێد]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|١٩١٢]])، [[بەلجیکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]])، [[ھۆلەند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|١٩٢٨]])، [[فینلاند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|١٩٥٢]])، [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|١٩٦٠]])، [[مەکسیک]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|١٩٦٨]])، [[کەنەدا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|١٩٧٦]])، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|١٩٨٠]])، [[کۆریای باشوور]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|١٩٨٨]])، [[ئیسپانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]])، [[چین]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]]) و [[بەڕازیل|بەرازیل]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]). لەندەن یەکەم شار بوو کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد، دواتر پاریس (بەھۆی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٤)، لۆس ئانجلەس، [[ئەتینا|ئەتیانای پایتەخت]] و تۆکیۆ کە ھەریەکەیان دوو جار یارییەکانی تێدا بەڕێوەچووە. فەرەنسا ساڵی ٢٠٢٤ بۆجاری سێیەم میوانداری یایییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات بەمەش دەبێتە ھاوشانی لەندەن، لۆس ئانجلەسیش ساڵی ٢٠٢٨ میوانداری یارییەکانی ھاوینە دەکات بۆ پێنجەم جار لە مێژووی خۆیدا. تەنھا پێنج وڵات لە ھەموو یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بەشدارییان کردووە ئەوانیش: ئوسترالیا، فەرەنسا، بەریتانیا، یۆنان و سویسرا. بەریتانیا تاکە وڵاتە کە لە ھەر خولێکی ئۆڵۆمپیاد مەدالیایەکی زێڕی بەدەستھێناوە. ئەمریکا پێشەنگی ژماردنی میدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە، و لە ١٨ خولی یارییەکان پێشەنگی خشتەی مەدالیاکانی گرتووە، دوای ئەو یەکێتی سۆڤیەت (شەش جار)، و فەرەنسا، بەریتانیا، ئەڵمانیا، چین و 'تیمی یەکگرتوو' ھەریەکەیان بۆ جارێک پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان گرتووە. == خانەخوێکان == ئەمریکا تا ئێستا چوار جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە، یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ لە شاری سانت لویسی ویلایەتی میسۆری، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا]] لە نێوان لە ١ی تەممووز تا ٢٣ تشرینی دووەمی ١٩٠٤ بەڕێوەچوو بەڕێوەچوو؛ یارییەکانی ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤ ھەردووکیان لە لۆس ئانجلەس لە ویلایەتی کالیفۆرنیا بەڕێوەچوون و یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦ لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا ئەنجامدرا. لۆس ئانجلەس ساڵی ٢٠٢٨ بۆ جاری پێنجەم میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات. ساڵی ٢٠١٢ بەریتانیا بۆجاری سێھەمین لە مێژووی خۆیدا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی لە لەندەن کرد، بەمەش بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردبێت. شارەکانی لۆس ئانجلەس و پاریس و ئەسینا (بەبێ ساڵی ١٩٠٦) ھەریەکەیان میوانداری دوو یاری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە. لە ساڵی ٢٠٢٤ فەرەنسا بۆجاری سێھەم لە پایتەختی وڵاتەکەیدا میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات، بەمەش پاریس دەبێتە دووەم شار کە تا ئێستا سێ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی تێدا بەڕێوەدەچێت. ھەریەکە لە ئوسترالیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، یۆنان و ژاپۆن ھەموویان دوو جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کرد (فەرەنسا و ئوسترالیا پلانیان ھەیە لە ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٣٢دا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکە، بۆجاری سێھەم). تۆکیۆی ژاپۆن میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ی کرد، و بووە یەکەم شار لە دەرەوەی ئەو نەتەوەیانەی کە زۆرینەیان ئینگلیزی زمان و ئەورووپین دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکات، پاش ئەوەی لە ساڵی ١٩٦٤ بۆ یەکەمجار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد. ھەروەھا ھەر یەکە لە بەلجیکا، بەرازیل، کەنەدا، چین، فینلاند، ئیتاڵیا، مەکسیک، ھۆڵەندا، کۆریای باشوور، یەکێتی سۆڤیەت، ئیسپانیا و سوێد، یەکی یەکجار مافی میوانداری کردنی پاڵەوانییەتییەکەی کردووە .[[ئاسیا|کیشوەری ئاسیا]] چوار جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە: لە [[تۆکیۆ]] (١٩٦٤ و ٢٠٢٠)، [[سێئول|سێئۆل]] (١٩٨٨)، و [[پەکین]] (٢٠٠٨). ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠١٦ لە [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] بەرازیل، یەکەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ئەمریکای باشوور بەڕێوەچوو. تاکە دوو وڵاتی نیوەگۆی باشوور کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە بریتین لە ئوسترالیا (١٩٥٦، ٢٠٠٠، و ٢٠٣٢ی داھاتوو) و بەرازیل (٢٠١٦)، تا ئێستا ئەفریقا میوانداری ھیچ ئۆڵۆمپیادێکی ھاوینەی نەکردووە. == مێژوو == === ساڵانی سەرەتایی === [[پەڕگە:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|وێنۆک|مەراسیمی کردنەوەی یەکەمین پاڵەوانییەتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی نوێ لە یاریگای پاناتینیک، دەتینا، ١٨٩٦]] کاتێک پیێر دی کوبێرتین کە پێداگۆجی و مێژوونووسی فەرەنسی بیرۆکەی ڕێکخسننی پێشبڕکێیەکی نێودەوڵەتی بە کردار بیرۆکەی سەرھەڵدانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بنیاتناو سەرکەوتنی بەدەستھێنا لە بانگھێشتکردنی وەفدە بیانییەکان بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، یەکەم خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان|وڵاتی یۆنان]] بەڕێوەچوو، تەنھا ٢٤٥ (جێی مشتومڕە) وەرزشوان بەشداری تێدا کرد کە زیاتر لە ٢٠٠ کەسیان یۆنانی بوون، چواردە وڵات (بەپێی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی، ژمارەکە جێی مشتومەڕە) لە ڕەگەزی نێر بەشداریان کرد. پێشتر ڕووداوێکی نێودەوڵەتی بەم قەبار و شێوەیە ڕێک نەخرابوو. وەرزشوانانی ڕەگەزی مێینە ڕێگەیان پێنەدرا بەشداری پێشبڕکێکان بکەن، لەگەڵ ئەوەش ژنێک بەناوی ستاماتا ڕێڤیتی، بێ گوێدانە یاساکانی ئەم خولە بەشداری پێشبڕکێی ماراسۆنی کرد بەبێ ئەوەی ناوی تۆمار بکرێت .[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] کە بە فەرمی بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ناسراوە، ڕووداوێکی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی بوو کە لە ٦ تا ١٥ی نیسانی ١٨٩٦ لە دەتینای پایتەختی یۆنان ئاھەنگی کردنەوەی بەڕێوەچوو، یەکەم یاری ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەردەمی نوێ ئەنجامدرا. لە ئاھەنگی کردنەوەی پاڵەوانییەتییەکە نزیکەی ١٠٠ ھەزار کەس ئامادەبوون. ھەرچەندە زۆرترین وەرزشوانی یۆنان بەشداریان کرد، بەڵام ئەمریکا زۆرترین جار لە ڕکابەرییەکان پلەی یەکەمی وەرگرت، بەشێوەیەک ١١ وەرزشوانی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانیاندا پلەی یەکەمیان بەدەستھێنا لە بەرامبەردا وەرزشوانانی یۆنان ١٠جار پلەی یەکەمی لە یارییەکان بەدەستھێنا. شارەزایان مێژووی دروستبوونی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ٧٧٦ ساڵ پێش زایین لە وڵاتی [[یۆنان]] بە ئاماژەدان بەوەی کە لەسەر دیواری پەرستگاکان نوسراوە، کە چوار ساڵ جارێک یارییەکانی بەڕێوە دەچوون، بەڵام ھەندێکی تر لە شارەزایان مێژووی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ١٤٠٠ ساڵ پێش زایین. ئەمەش ھۆکارێکی گرینگ بوو بۆ ھەڵبژاردنی وەک شاری میوانداری یەکەم ئۆڵۆمپیاد، لە لە کۆنگرەیەکدا کە لەلایەن پیێر دی کوبەرتین لە پاریس ڕێکخرابوو، لە ٢٣ی حوزەیرانی ١٨٩٤دا، بە کۆی دەنگ وەک دەتینا ھەڵبژێردرا. ھەروەھا لەم کۆنگرەیەدا [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] دامەزرا. سەرەڕای چەندین ئاستەنگ و گرفت، بەڵام ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦ وەک پاڵەوانییەتییەکی پێشکەوتوو ئاماژەی پێکرا. لە سەردەمی ئەو کات زۆرترین بینەر و ئامادەبووی ھەبوو لە ھەر پێشبڕکێیەکی وەرزشی نێودەوڵەتی دا؛ و یاریگای پاناتینایکۆ، یەکەم یاریگای گەورە لە سەردەمی نوێدا، زۆرترین ئامادەبووی ھەبوو لەکاتی بەڕێوەچوونی یارییەکان. ئەوەی جێی خۆشحاڵی یۆنانییەکان بوو بەدەستھێنانی پلەی یەکەم بوو لە کێبڕکێی ماراسۆن لەلایەن ھاونیشتمانەکەیان سپیریدۆن لویس. لە ماوەی ٢ کاتژمێر و ٥٨ خولەک و ٥٠ چرکەدا مەوداکەی تەواوکرد. کارل شومان وەرزشوانی زۆرانباز و لەشجوانی سەرکەوتوترین وەرزشوانی ئەڵمانی بوو کە توانی چوار جار پلەی یەکەمی بەدەستھێنا. بەرپرسانی یۆنان و خەڵکی یۆنان بە جۆش و خرۆشەوە پێشوازیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەکرد. ئەم ھەستەش لەلایەن زۆرێک لە وەرزشوانە بەشداربووەکان ھەبوو، بەشێوەیەک داوای ئەوەیان کرد کە دەتینا پایتەخت ببێتە شاری میوانداری ھەمیشەیی ئۆڵۆمپیاد. بەڵام لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی پلانی وابوو کە خولەکانی داھاتوو بگۆڕن بۆ شارە جیاوازەکانی. ئەوەبوو دووەم ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو. [[پەڕگە:Francis_Field_1904.jpg|وێنۆک|یاریگای فرانسیس فیڵد لە زانکۆی واشنتۆن لە سانت لویس، لە کاتی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤]] [[پەڕگە:Dorando_Pietri_1908.jpg|وێنۆک|ساتی دۆڕانی دۆراندۆ پیتری، بەھۆی یارمەتیدانی بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان لە ھەڵسانەوە و دەستگرتنی بۆ تێپەڕاندنی ھێڵەکە.]] دوای چوار ساڵ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٠٠ لە پاریس زیاتر لە چوار ھێندەی وەرزشوانانی بۆ خۆی ڕاکێشا، لەنێویاندا ٢٠ ژن، کە بۆ یەکەمجار ڕێگەیان پێدرا بە فەرمی بەشداری بکەن، لە یارییەکانی کرۆکێت و گۆڵف و کەشتیوانی و تێنسدا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠ لەگەڵ پێشانگای جیھانی پاریس تێکەڵ بوون و زیاتر لە ٥ مانگ بەردەوام بوون لە ١٤ی ئایارەوە بۆ ٢٨ی تشرینی یەکەم تا ئێستاش مشتومڕ لەسەر ئەوە ھەیە کە کام ڕووداو بەڕاستی ئۆڵۆمپیاد بووە، بەو پێیەی لەو کاتەدا کەم یان تەنانەت ھیچ کام لە یارییەکان ئاگاداری پێشوەختەیان بڵاونەکرووبووە کە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیادە. بەشێک لە وەرزشوانان ئاگاداری نەبوون لەوەی براوەی پێشبڕکێی ئۆڵۆمپیادن. یاخود لە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاد ڕکابەری دەکەن. ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ھیچ ئاھەنگی کردنەوە و داخستنی بۆ ئەنجام نەدرا. وەرزشوانانی فەڕەنسا زۆرترین مەدالیای ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جەنگی ڕووسیا و ژاپۆن و سەختی گەیشتن بە سانت لویس ھۆکار بوو بۆ ئەوەی کە کەمترین وەرزشوانی پلە باڵا لە دەرەوەی ئەمریکا و کەنەدا بەشدارییان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ نەکرد. «دووەمین یارییە نێودەوڵەتییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ئەسینای پایتەخت»، وەک لەو کاتەدا پێی دەگوترا، لە ساڵی ١٩٠٦ بەڕێوەچوو. لە ئێستادا لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەفەرمی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد بە یەکێک لە خولەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ناناسێت، لەگەڵ ئەوەش زۆرێک لە مێژوونووسان بە درێژکراوەی زنجیرەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی دەناسێنن و شانازیی بە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٦ دەکەن وەک ھۆکارێک بۆ لەناو نەچوونی ئۆڵۆمپیاد. جگە لەوەی یارییەکان سەرکەوتووتر بوون لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٠ و ١٩٠٤، زیاتر لە ٨٥٠ وەرزشوان ڕکابەرییان کردووە. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨ لە شاری [[لەندەن]]ی[[شانشینی یەکگرتوو|شانشینی بەریتانیا]] لە ٢٧ی نیسان تا ٣١ تشرینی یەکەمی ١٩٠٨ بەڕێوەچوو. یەکەم جار بڕیار بوو ئەم خولەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، شاری [[ڕۆما]]ی، [[ئیتالیا]] میوانداریی بکات بەڵام بەھۆی تەقینەوەی گڕکانی چیای ڤێسۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ و مردنی ١٠٠٠ کەس توانایی ئیتاڵیا بۆ میوانداری کردنی یارییەکان لاواز بوو، بەو ھۆیەوە بەفەرمی بڕیاردرا یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەم خولە لە شاری لەندەن بۆ یەکەمجار لە مێژووی خۆیدا بەڕێوەبچێت. لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨]] ژمارەی بەشداربووان جارێکی دیکە بەرزبوونەوە، ٢٢ وڵات بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادیان کرد، ھەروەھا یەکەم ماراسۆن بە مەودای ئێستای ستاندارد کە ٤٢٫١٩٥ کم (٢٦ میل و ٣٨٥ یاردە) بوو ئەنجامدرا. یەکەم ماراسۆنی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ (تەنھا بۆ پیاوان بوو) بە دووری ٤٠ کم (٢٤ میل و ٨٥ یارد) کرا. مەودای نوێی ماراسۆنەکە بۆ ئەوە ھەڵبژێردرا کە پێشبڕکێکە لەبەردەم شوێنیدانیشتنی بنەماڵەی شاھانەی بەریتانیا تەواو بێت. بەم شێوەیە ماراسۆنەکە ٤٠ کم (٢٤٫٩ میل) بوو بۆ یەکەم یارییەکانی ساڵی ١٨٩٦، بەڵام دواتر تا ٢ کم (١٫٢ میل) گۆڕانکاری بەسەردا ھات بەھۆی بارودۆخی ناوخۆیی وەک شێوازی شەقام و یاریگاکان. لە شەش خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاددا لە نێوان ساڵانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]] بۆ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]]، ماوەی مەودای پێشبڕکێی ماراسۆن ئاڵوگۆڕی بەسەرھات. لە یارییەکاندا وەرزشوانانی بەریتانیا ١٤٦ مەدالیایان بەدەستھێنا، کە ٩٩ مەدالیای زیاتر بوو لە ئەمریکییەکانی کە پلەی دووەمی بەدەستھێنا، ئەمەش باشترین ئەنجامی وەرزشوانانی بەریتانیا تا ئەمڕۆ. لە پێشبڕکێی ماراسیۆنی ساڵی ١٩٠٨دا، ڕاکەری ئیتاڵی [[دۆراندۆ پیتری]] لە پێش سەرجەم یاریزانەکان چووە ناو یاریگا، نزیک بوو لە ھێڵی کۆتایی بەڵام ماندوویەتی و ھیلاکی زۆری پێوە دیار بوو کەوتە سەر زەوی پێش ئەوەی بتوانێت ھێڵی کوتایی ببڕێت. بۆیە لەلایەن بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان یارمەتییاندا بۆ ھەڵسانەوە و تێپەڕاندنی ھێڵی کۆتایی، بەڵام بەھۆی ئەم کارەوە بێ بەشکرا لە خەڵاتەکان. [[جۆنی ھایس]] وەرزشوانی ئەمریکی دوای پیتری گەیشتە ناو یاریگا و پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. وەک قەرەبووی بێ بەشبوونی لە پلەی یەکەم و مەدالیای ئۆڵۆمپیاد، شاژنە ئەلێکساندرا جامێکی زیوی بەخشی بە پیتری. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ١٧٨ ڕۆژ بوو (شەش مانگ و چوار ڕۆژ) ئەمەش درێژترین و زۆرترین ماوە بوو لە مێژووی ھاوچەرخی ئۆڵۆمپیاد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەردەوام بوو لەگەشەکردن، لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢]] شاری [[ستۆکھۆڵم]]ی [[سوێد]] کە لە ٥ی ئایار بۆ ٢٧٧ی تەممووزی ١٩١٢ بەڕێوەچوو. ٢٨ وڵات و ٢٤٠٧ وەرزشوان کە ٤٨٨ لە کچان و ژنان بوون بەشداریان کرد. ئۆڵۆمپیای ھاوینەی ستۆکھۆڵم یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوون کە بیرۆکەی ڕەسەنی پیێر دی کوبێرتین بەدیھێنا. بۆ یەکەمجار لە دوای دەستپێکردنی یارییەکان لە ساڵی ١٨٩٦، وڵاتانی پێنج کیشوەر لە ئۆڵۆمپیادەکە بەشداریانکرد. بڕیاربوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦ لە بەرلین پایتەختی ئەڵمانیا بەڕێوەبچێت بەڵام بەھۆی دەستپێکردنی جەنگی جیھانی یەکەم ھەڵوەشایەوە. === سەردەمی نێوان جەنگەکان === دوای تەواوبوونی جەنگی جیھانی یەکەم جارێکی دیکە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەستی پێکردەوە، یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەنتۆێرپ لە ساڵی ١٩٢٠ لە بەلجیکا کە بەھۆی جەنگەوە زیانی بەر شارەکە کەوتبوو بەڵام چەندین ژمارەی پێوانەیی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، لەم ئۆڵۆمپیادە ٢٩ وڵات بەشدارییان کرد، ساڵی ١٩٢٤ ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو، ڕێوڕەسمی کردنەوەی پێشبڕکێکە لە ٥٥ی تەممووز بەڕێوەچوو، بەڵام ھەندێک پێشبڕکێ پێشتر لە ٤ی ئایار دەستیان پێکردبوو. ئەم پاڵەوانێتییە دووەمجار بوو کە شاری پاریس میوانداری بکات (دوای ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]])، بەمەش بووە یەکەم شار کە دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات. یەکێک لە ژمارە پێوانەیییەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە ڕاکەری فینلەندی پاڤۆ نورمی تۆماری کرد، کاتێک توانی پێنج مەدالیای ئەم ئۆڵۆمپیادە بەدەستبھێنێت کە دوانیان لە پێشبڕکێی ١٥٠٠ مەتری و ٥٠٠٠مەتری پیاوان بوون. لەم خولەی ئۆڵۆمپیادا ٣٠٨٩ (٢٩٥٤ پیاو، ١٣٥٥ ژن) وەرزشوان لە ٤٤ نەتەوەی جیا بەشداریان کرد. وەرزشوانانی ئەمریکا زۆرترین میدالیای زێڕیان بەدەستھێنا کە ٤٥ مەدالیابوو ھەروەھا پلەی یەکەمیشیان وەرگرت بە کۆکردنەوەی ٩٩ مەدالیای گشتی. لە ٢٨ی تەممووز ئاھەنگی کردنەوەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨ لە شاری ئەمستەردامی پایتەختی ھۆلەند بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|title=Amsterdam 1928 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Amsterdam-1928-Olympic-Games|access-date=2022-05-18|website=www.britannica.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The 1928 Olympic Games in Amsterdam|url=https://www.europeana.eu/en/blog/the-1928-olympic-games-in-amsterdam|access-date=2022-05-18|website=www.europeana.eu|language=en-GB}}</ref>یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە ڕێگای بە مێینەکان دا لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان بەشداری بکەن، ھەروەھا بۆ یەکەمجار سپۆنسەری پاڵەوانیتییەکە کرا لەلایەن، کۆمپانیای کۆکاکۆلا. ٤٦ وڵات بەشداربوون لەم ئۆڵۆمپیادە کە بەشێکیان بۆ یەکمجار بوو بەشداری بکەن. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٣٢ی لۆس ئانجلەس بەھۆی بێبازاڕیی مەزن کاریگەری بەرچاوی ھەبوو لەسەر پاڵەوانییەتییەکە، ئەمەش بووە ھۆی کەمبوونەوەی ژمارەی ڕکابەر و وڵاتە بەشداربووەکان. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦ لەلایەن حکوومەتی ئەڵمانیاوە وەک دەرفەتێکی زێڕین بۆ بەرەوپێشبردنی ئایدۆلۆژیای نازیزم سەیرکرا. پارتی نازی دەسەڵاتدار، لینی ڕیفێنستالی سینەماکاری ڕاسپارد بۆ وێنەگرتنی کاتی یارییەکان، شێوەیەکی بەرفراوان ڕێکخستن و ئامادەکارییەکانی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد لەو سەردەمە با شاکارێک وەسف دەکرێت، بۆیەکەم جار یارییەکان لە تەلەڤیزیۆن نیمایشکرا و پەخشی ڕادیۆی بۆ گواستنەوەی یارییەکان گەیشتە ٤١ وڵات.<ref>{{Cite web|title=The Nazi Olympics -1936 Berlin Olympic Games|url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-nazi-olympics-berlin-1936|access-date=2022-05-20|website=encyclopedia.ushmm.org|language=en}}</ref> لەم خولەدا ٤٩ وڵات بەشداری ئۆڵۆمپیادی بەرلینیان کردووە، لەکاتێکدا لە ساڵی ١٩٣٢دا ٣٧ وڵات بەشدارییان کردووە، پێنج وڵات یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادی فەرمی خۆیان لەم یارییانەدا کرد ئەوانیش ئەفغانستان، بەرمودا، بۆلیڤیا، کۆستاریکا و لیختنشتاین. ٣٩٦٣ (٣٦٣٢ پیاو، ٣٣١ ژن) وەرزشوان بەشداریان کرد. جێسی ئۆوێنزی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانی ڕاکردنی خێرا و بازدانی درێژدا چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا، بەمەش بووە یەکێک لە سەرکەوتووترین وەرزشوانە بەشداربووەکانی ئۆڵۆمپیاد،<ref>{{Cite web|title=Jesse Owens {{!}} Biography, Olympics, Medals, & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/Jesse-Owens|access-date=2022-05-20|website=www.britannica.com|language=en}}</ref>ھەروەھا لە ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦دا بۆ یەکەمجار ھەڵکردنی مەشخەڵی ڕێلەی ھاتە ئاراوە. کە دواتر وەک سمبوولی ئۆڵۆمپیاد لەسەرجەم خولەکانی دواتر بەکارھات، لە ڕێوڕەسمی کردنەوەی یارییەکان بە ھەڵکردنی مەشخەڵ دەستپێدەکات. بەھۆی جەنگی جیھانی دووەمەوە، یارییەکانی ساڵی ١٩٤٠ (کە بڕیار بوو لە تۆکیۆ بەڕێوەبچێت و لەگەڵ سەرھەڵدانی جەنگدا بە شێوەیەکی کاتی گواسترایەوەب بۆ ھێلسینکی) ھەڵوەشایەوە. بڕیار بوو یارییەکانی ساڵی ١٩٤٤ لە لەندەن بەڕێوەبچێت بەڵام ھەڵوەشایەوە؛ بەھۆی جەنگی جیھانی دووەم لەبری ئەوە لەندەن مافی میوانداریکردنی یەکەم ئۆڵۆمپیادی دوای جەنگی کرد لە ساڵی ١٩٤٨. === دوای جەنگی جیھانی دووەم === یەکەم یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوای جەنگ لە ساڵی ١٩٤٨ لە لەندەن بەڕێوەچوو، ئەڵمانیا و ژاپۆن بەشدارییان تێدا نەکرد بەھۆی تاوانەکانیان لە جەنگدا. خانمە وەرزشوانی ھولەندی فانی بلانکەرز-کۆین لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا لە سێ پێشبڕکێی ڕاکردنی خێرا، بازدان. ئەمەش ھەمان دەستەکەوتی جێسی ئۆوێنزی وەرزشوانی ئەمریکی بوو لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٣٦ی بەرلین. لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٢ لە ھێلسینکی تیمی یەکێتی سۆڤیەت بۆ یەکەمجار بەشداری کرد و یەکسەر بوو بە یەکێک لە تیپە باڵادەستەکان (ھەم لە ڕووی ژمارەی مەدالیای زێڕ و کۆی گشتی مەدالییەکان پلەی دووەمیان بەدەستھێنا). [[ئیمیل زاتۆپێک]] ی [[چێکۆسلۆڤاکیا]]ی وەرزشوانی گۆڕەپان و مەیدان، کە توانی لە ڕاکردنی مەودای ٥٠٠٠مەتری و ١٠ھەزار ماتری و ماراسۆن پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە، پێشتریش لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٤٨ مەدالیایەکی زێڕ و زیوی بەدەستھێنابوو. یارییەکانی مێلبۆرن لە ساڵی ١٩٥٦ تا ڕادەیەکی زۆر سەرکەوتوو بوون، جگە لە یارییەکانی ئاو پۆلۆی (تۆپی دەستی ناو ئاو) بەتایبەت لەکاتی یاریی نێوان ھەنگاریا و یەکێتی سۆڤیەت، کە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر ھەنگاریا بووە بووە ھۆی یاریکردنی ڕقاوی و تووند لە نێوان ھەردوو ھەڵبژاردەدا کە لە کۆتاییدا بە سەرکەوتنی ھەنکاریا بە چوار گۆڵی بێ بەرامبەر کوتایی ھات. بەھۆی بڵابوونەوەی ڤایرۆسی ناو دەم لە نێوئاژەڵەکان لە بەریتانیا و یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردنی ئوسترالیا، چالاکییەکانی ئەسپسوار لە ستۆکھۆڵم بەڕێوەچوو. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠ لە ٢٥ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ لە [[ڕۆما]]ی لازیۆی [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]]بەڕێوەچوو. ڕۆما پێشتر بۆ بەڕێوەبردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨ دەستنیشانکرابوو، بەڵام دوای تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ لە شارەکە ھیچ ڕێگەیەکی دیکەی نەبوو جگە لە ڕەتکردنەوە و گواستنەوەی ئەو شەرەفە بۆ شاری لەندەن. لەم ئۆڵۆمپیادە کاسیۆس کلەی کە دواتر بە محەممەد عەلی ناسرا لەتەمەنی ١٨ ساڵی بەشداری کرد و مەدالیای زێڕی لە کێشی سووک بەدەستھێنا، محەممەد علی کلای لە ساڵی ١٩٧٥ مەدالیاکەی فڕێداوەتە ناو ڕووباری ئۆھای دوای ئەوەی لە چێشتخانەیەک لە شارۆچکەی زێدی خۆی لە شاری لویسڤیل لە ویلایەتی کێنتاکیی ئەمریکا ڕەتدەکرایەوە، بەھۆی ڕەزگەزپەرستییەوە. دوای ٣٦ ساڵ لە ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٩٦ لە ئەتڵانتا مەدالیای نوێی پێبەخشرا. یەکێک لە ڕووداوە سەرنجڕاکێشەکانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٠دا بریتی بوون لە بەدەستھێنانی مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی ١٠٠ مەتر و ٢٠٠ مەتر و ٤ × ١٠٠ مەتر ڕیلە لەلایەن خانمە وەرزشوانی ئەمریکی ویلما ڕودۆڵف. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤ لە ١٠ تا ٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤ لە [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] بەڕێوەچوو، تۆکیۆ مافی ڕێکخستنی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠]]ی پێبەخشرابوو، بەڵام بەھۆی لەشکرکێشی ژاپۆنەوە بۆ سەر [[چین]] مافی ڕێکخستنی لێ سەندرایەوە و گواسترایەوە بۆ [[ھێلسینکی]]، بەھۆی پێشکەوتنەکانی تەکنەلۆژیا و بواری پەیوەندی جێگای سەرنج بوو. یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەرانسەری جیھاندا لە تەلەڤیزیۆنەکاندا پەخشکران، یارییەکانی ساڵی ١٩٦٤ خاڵی وەرچەرخان بوو لە زیاتر زە جیھان بوونی پاڵەوانییەتییەکە. جودۆ بۆ یەکەمجار وەک یارییەکی فەرمی لە ئۆڵۆمپیادەکە ناسێنرا، و وەرزشوانی جودۆ ھۆلەندی ئەنتۆن گیسینک لە یاری کۆتایی بەشی کێشی کراوەدا سەرکەوتنی بەدەستھێنا، لە ڕکابەرە ژاپۆنییەکەی ئاکیۆ کامیناگای بردەوە، ئەمەش جێگای سەرنج و کاردانەوەی ھاندەرانی ژاپۆنی بوو. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨ لە ١٢ تا ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨ لە [[مەکسیکۆ سیتی]]لە [[مەکسیک]] بەڕێوە چوو. ئەمە یەکەم جار بوو لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]] میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە کرا و یەکەم ئۆڵۆمپیادیش بوو کە لە وڵاتێکی ئیسپانی زماندا ئەنجام درا. چەند ڕووداوێکی سەرنج ڕاکێشی تێدا ڕوویدا. لە ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان لە پێشبڕکێی ڕاکردنی ٢٠٠ مەتری پیاوان، وەرزشوانانی ڕەشپێستی ئەمریکی تۆمی سمیس (زێڕ) و جۆن کارلۆس (برۆنزی) ھەڵوێستیان بۆ مافە مەدەنییەکان دەڕبڕی بە بەرزکردنەوەی دەستیان بەشێوەی کۆڵەمستی بەرزکراو یاخود کۆڵە مستی گرێدراو کە دەستکێشی ڕەش و گۆرەوی ڕەشیان لەبەرکرد لەبری پێڵاو. ھەروەھا ڤێرا چاسلاڤسکا خانمە وەرزشوانی جمناسیک، وەک ناڕەزایەتییەک بەرامبەر بە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر چیکوسلۆڤاکیا لە ساڵی ١٩٦٨، لەکاتی ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان سەری خۆی بۆلای ڕاست دانەواند و سەیری بەرزکردنەوەی ئاڵاکانی نەکرد لەکەتی ژەنینی سرودی نەتەوەی یەکێتی سۆڤیەت ئەمەش کاردانەوەی زۆری لێکەوتەوە، وەک پاڵەوانێکی چیکۆسۆلۆڤاکی گەڕایەوە وڵات بەڵام لەلایەن حکوومەتی سۆڤیەت لەو وڵاتە دەرکرا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢ لە [[میونشن]]، [[باڤاریا]]، [[ئەڵمانیای ڕۆژاوا]]، لە ٢٦ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢ بەڕێوەچوو. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا، جارێکی دیکە سیاسەت بووە ھۆی دروستبوونی [[کۆمەڵکوژیی میونشن]]. گرووپێکی چەکداری فەلەستینی بە ناوی [[ڕێکخراوی ئەیلوولی ڕەش]] ھێرشیان کردە سەر گوندی ئۆڵۆمپیاد و ھەڵیانکوتایە سەر شوقەی شاندی وەرزشوانانی ئیسرائیل. دوو کەسیان لێ کوشتن و ٩ کەسی دیکەشیان بە بارمتە گرت. چەکدارەکان داوایان لە ئیسرائیل ژمارەیەکی زۆر لە دیلە فەڵەستینییەکان ئازاد بکات. لەکاتی دانوستانەکان حکوومەتی ئیسرائیل داواکانیانی ڕەتکردەوە ئەمەش گرژی بەدوای خۆیدا ھێنا. لە دواجار بڕیاری چوونە دەرەوەیان لە ئەڵمانیا بۆ کرا، بردرانە فڕۆکەخانەیەک، لەوێ لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئەڵمانیاوە کەوتنە بۆسەیەکەوە. شەڕ لە نێوان گرووپەکە و ھێزە ئەمنییەکان ڕوویدا لە ئەنجامدا ١٧ کەس کوژران کە ٥ کەس لە چەکدارەکان بوون. دوای گفتوگۆیەکی زۆر، بڕیاردرا کە یارییەکان بەردەوام بن، بەڵام ئەم ڕووداوە کاریگەری لەسەر ئامادەبوانی ئۆڵۆمپیادەکە ھەبوو. ھەروەھا ھەندێک دەستکەوتی وەرزشی لەبیرنەکراو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ڕوویان دا، بەتایبەتی بردنەوەی حەوت مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی مەلەوانی ئەمریکی مارک سپیتز کە ئەوکاتە ژمارەیەکی پێوانەیی بوو، ھەروەھا بەدەست ھێنانی دوو مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی فینلەندی لاسێ ڤێرین لە پێشبڕکێکانی ٥٠٠٠ مەتر ی و ١٠ ھەزار مەتر، و ھەروەھا بردنەوەی سێ میدالیای زێڕ لەلایەن ئەستێرەی جمناسیکی سۆڤیەت، ئۆلگا کۆربوت. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦ کە لە ١٧ی تەممووز تا ١ی ئابی ١٩٧٦ لە [[مۆنتریال]]لە [[کێبێک]] لە [[کەنەدا]] بەڕێوەچوو کارەساتی لەو شێوەیەی تێدا ڕووینەدا. مۆنتریال مافی میونداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٧٦ی پێبەخشرا لە ٦٩ەمین دانیشتنی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] لە [[ئەمستەردام]] لە ١٢ی ئایاری ١٩٧٠. ئۆڵۆمپیادی ١٩٧٦ بەیەکێک لە پڕ تێچووترین ئۆڵۆمپیادەکانی ھاوینە دادەنرێت کە تێچووی زیاتر لە ٥ ملیار دۆلار بوو (یەکسانە بە ٢٢٫٠٣ ملیار دۆلار لە ساڵی ٢٠٢٠). ئەمەش شەھۆی بێ پلانی و ساختەکاری لە کارەکان، بەڵێندەرەکان (گومان دەکرێت ئەندامی مافیای مۆنتریال بن) لەکاتی وەرگرتنی کارەکان بۆ دروستکردنی بینا و یاریگاکان بڕێکی زۆر پارەیان لە ھەموو گرێبەستەکان زیاتر بردووە و لە ھەمان کاتدا کڕینی پێداویستییەکان بە نرخێکی کەمتر و کوالێتی نزمتر وەک لەوەی لە گرێبەستەکان ھاتبوو ئامادەکردبوو ئەمەش وەک ھۆکارێک بۆ دواکەوتن و بوونی تێچووی زۆری ئۆڵۆمپیادە گەڕێنرایەوە. بیست و نۆ وڵات بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد بەھۆی ڕەتکردنەوەی داوایەکیان لە لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ قەدەغەکردنی نیووزلەندا لە بەشداریکردن لە خولەکە ئەمەش دوای ئەوەی ھەڵبژاردەی نیشتیمانی ڕەگبی نیووزلەندا، لە ساڵی ١٩٧٦ گەشتێکیان بۆ باشووری ئەفریقا کردبوو کە سیاسەتی ئەپارتاید پەیڕەودەکرا لە ئەفریقای باشوور لەو کاتەدا. نادیا کۆمانشی وەرزشوانی جیمناستیک ڕۆمانی بۆ یەکەمجار لە تەمەنی ١٦ ساڵی بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادی کرد توانی چەند ژمارەیەکی پێوانەی تۆمار بکات، ئەویش بە بردنەوەی ٥ مەدالیای کە سیانیان مەدالیای زێڕبوون ھەروەھا توانی نمرەی تەواو (١٠خاڵ) لەم یارییە بەدەست بھێنێت کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی جیمناستیک نەیتوانیوە ئەو تۆمارە بشکێنێت. لاسێ ڤیرێن بۆجارێکی دیکە توانی لە پێشبڕکێکانی ٥ ھەزار مەتر و ١٠ ھەزار مەتردا پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی فینلەندی نەیتوانیوە بۆ دووخوولی یەک لە دوای یەک پلەی یەکەم لەم پێشبڕکێیانە بەدەست بھێنێت . === کۆتایییەکانی سەدەی بیستەم === دوای لەشکرکێشی یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٧٩ بۆ سەر ئەفغانستان، ٦٦ وڵات دیارترینیان ئەمریکا، کەنەدا، ئەڵمانیای ڕۆژاوا و ژاپۆن بایکۆتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠یان کرد لە ١٩ی تەممووز تا ٣ی ئابی ١٩٨٠ لە [[مۆسکۆ]]، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]]، [[ڕووسیا]]ی ئێستا بەڕێوەچوو. ھەشتا وڵات لەم خولەدا بەشداریان کرد کە کەمترین ژمارەیە لەدوای ئۆڵۆمپیادی ١٩٥٦ەوە. بایکووەتەکە کاریگەری ھەبوو لەسەر بانگەشەکردن بۆ یارییەکان و وڵاتی خانەخوێ توانی زۆرترین مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەست بھێنێت . ئەم ئۆڵۆمپیادە یەکەم خول بوو کە لە وڵاتێکی [[بلۆکی ڕۆژھەڵات]] ئەنجامدرا، یەکەم بۆنەی ئۆڵۆمپیاد و تەنھا ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە کە لە وڵاتێکی زمان سلاڤیدا بەڕێوەچوو. ھەروەھا یەکەمجار بوو کە لە [[کۆمۆنیزم|وڵاتێکی کۆمۆنیستیدا]] ئەم پاڵەوانییەتییە جیھانییە بەڕێوەببرێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٤]] لە ٢٨ی تەممووز تا ١٢ی ئابی ١٩٨٤ لە [[لۆس ئانجلەس]] لە ویلایەتی [[کالیفۆرنیا]]ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] بەڕێوەچوو. ئەما دووەم جار بوو کە لۆس ئانجلەس میوانداری یارییەکانی ئەم خولە بکات. سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا [[ڕۆناڵد ڕێیگن]] وتاری کردنەوەی ئۆڵۆمپیادی پێشکەشکرد. وەک وەڵامێک بۆ بایکۆتی ئۆڵۆمپیادی ١٩٨٠ لەلایەن ئەمریکاوە، یەکێتی سۆڤیەت لەگەڵ ١٣ وڵاتی دیکە بڕیاری بایکۆتکردنی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد، [[ڕۆمانیا]] و [[یووگۆسلاڤیا|یوگۆسلاڤیا]] تاکە دەوڵەتی سۆسیالیستی ئەورووپا بوون کە بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئەم خولەیان کرد. ھەروەھا [[ئالبانیا|ئەلبانیا]] و [[ئێران]] و [[لیبیا]] بە ھۆکاری جۆراوجۆر بایکۆتی ئۆڵۆمپیادیان کرد. ھەرچەندە بایکۆتکردنی یەکێتی سۆڤیەت و ھاوپەیمانەکانی کاریگەری خۆی ھەبوو بەڵام لەگەڵ ئەوەش ١٤٠ لێژنەی نەتەوە جیاوەزەکانی جیھان بەشداری ئەم خولەیان کرد، ئەمەش ژمارەیەکی پێوانەی بوو لەو کاتەدا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨]] لە شاری [[سێئول]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] لە ١٧ی ئەیلوول تا ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨ بەڕێوەچو. ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئاسیا]] بەڕێوەچوو، و ھەروەھا یەکەمجار بوو لە کۆریای باشوور بەڕێوەچوو کە تازە [[وڵاتی پەرەئەستێن|گەشەی ئابووری]] بەخۆوە بینیبوو. لەگەڵ ئەوەی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨ بەشێوەیەکی باش پلانی بۆدانرابوو بەڵام بەکارھێنانی مادەی وزەبەخش لەلایەن وەرزشوانە بەشداربووەکان بەرچاوبوو دیارترینیان ڕاکەری کەنەدی بن جۆنسۆن، کاتێک لە پشکنین دەرکەوت کە مادەی وزەبەخشی بەکارھێناوە. کۆریای باشوور بەگشتی پلەی چوارەمی بەدەستھێناوە و ١٢ مەدالیای زێڕی و ٣٣ مەدالیای لە بڕۆنز و زیو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد وەرگرت. ١١٫٣٣١ [[میدیای ھەواڵ|میدیا]] (٤٫٩٧٨٨ چاپەمەنی نووسراو و ٦٫٣٥٣ [[وەشاندن]])یارییەکانیان لە سەرانسەری جیھان نمایش کرد. دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[یەکێتیی سۆڤیەت]] و [[ئەڵمانیای ڕۆژھەڵات]]، چونکە ھەردووکیان لە پێش یارییەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]] ھەڵوەشانەوە، وەرزشوانانی یەکێتی سۆڤیەت زۆرترین مەدالیای زێڕیان بردەوە (٥٥ زێڕ و کۆی گشتی ١٣٢ مەدالیا). ئەو ئامارەی کە نزیکتر بوو لەم ئەنجامە، ٤٨ مەدالیا زێڕەکانی چین بوو لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]] و کۆی گشتی ١٢١ مەدالیاکانی ئەمریکایە لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]. بە بەراورد لەگەڵ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠]] ([[مۆسکۆ]]) و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤]] ([[لۆس ئانجلەس]]) کە بەپێی [[ئایدیۆلۆجی]] بەسەر دووجەمسەر دابەشکرابوون، ئۆڵۆمپیادێک بوو کە تێیدا بایکۆتکردنی بەشێوەیەکی بەرچاو کەمی کرد، ھەرچەندە بە تەواوی کۆتایی نەھاتبوو. [[کۆریای باکوور]] بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەی کرد، ھەروەھا ٥ وڵاتی [[سۆشیالیزم]] لەنێویاندا [[کووبا]] کە ھاوپەیمانی کۆریای باکوور بوو. [[ئالبانیا]]، [[ئیتیۆپیا]] و [[سیشێل]] وەڵامی ئەو بانگھێشتنامەیەی نەدایەوە کە لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] ەوە نێردرابوو. [[نیکاراگوا]] بەھۆی خراپی دارایییەوە بەشداری نەکرد، لەکاتێکدا بەشداری چاوەڕوانکراوی[[ماداگاسکار]] بە ھۆکاری خراپی دارایی ئەویش کشایەوە گەورەکا، زۆرترین ژمارەی گەلانی بەشداربوو لە سەردەمی جەنگی سارددا تۆمارکرا. [[ئارووبا]]، [[ساموای ئەمریکا|سامورای ئەمریکی]]، [[بروونای|برونێی]]، [[دوورگەکانی کۆکۆس]]، [[ماڵدیڤ]]، [[ڤانواتوو]]، [[سەینت ڤینسەنت و گرینادینز]]، و باشووری یەمەن بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپاد بەشدارییان کرد. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] لە ٢٥ی تەممووز تا ٩ی ئاب لە شاری [[بارسێلۆنا]]ی ھەرێمی [[کەتەلۆنیا]] لە[[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو. ئەمە یەکەم وکۆتا ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو، [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] بڕیاریدا ئۆڵۆمپیادی ھاوین و زستان بە ساڵانی جووت ئەنجام بدات و بەجیاوازی نێوان دووساڵ. ساڵی ١٩٩٢ دوا ساڵ بوو کە ھەردوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە و زستانەی تێدا ئەنجامدرا. ئەم ئۆڵۆمپیادە دووەم و کۆتا دوو یاری ئۆڵۆمپیادی لەسەریەک بوو کە لە ڕۆژاوای ئەورووپا ئەنجامدرا دوای ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٢لە ئەلبێرتڤیل لە [[فەڕەنسا]] کە پێنج مانگ پێشتر بەڕێوەچوو. لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٢دا چەندین دەوڵەتی بچووکی ئەورووپی کە لە جەنگی جیھانی دووەمەوە خرابوونە ناو یەکێتی سۆڤیەتەوە، گەڕێنرانەوە بۆ یارییەکان. وەرزشوانی جمناسیتک ڤیتالی شێربۆ ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمارکرد دوای ئەوەی توانی پێنج مەدالیای زێڕ بە ھەوڵی تاکەکەسی بەدەستبھێنێت، بەمەش توانی ھەمان ڕیکۆردی، ئێریک ھایدنی لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٨٠دا تۆماربکاتەوە. لە کاتی ھەڵبژاردنی شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان گومان لە بوونی گەندەڵی ھەبوو لە بڕیاری لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ دیارکردنی ئیسپانیا. بەگشتی ١٦٩ وڵات شاندی خۆیان نارد بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٢. بۆ یەکەمجار [[کرواتیا لە ئۆڵۆمپیاد|کرواتیا]] و [[سلۆڤێنیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤێنیا]] و [[بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆسنیا - ھەرزەگۆڤینا]] وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشداریانکرد دوای جیابوونەوەیان لە یوگۆسلاڤیای سۆسیالیست، ھەروەھا [[نامیبیا لە ئۆڵۆمپیاد|نامیبیا]] و تیمی یەکگرتووی یەمەن (پێشتر باکوور و باشووری یەمەن) بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد. دوای یەکگرتنەوەیان، شاندی [[ئەڵمانیا لە ئۆڵۆمپیاد|ئەڵمانیا]] وەک تیمێکی یەکگرتوو بۆ یەکەمجار دوای ساڵی ١٩٦٤ بەشداریان کرد لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد. [[ئەفریقای باشوور لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفریقای باشوور]] لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتییەوە]] بانگھێشتکرایەوە بۆ یارییەکان، دوای ئەوەی بۆ ماوەی ٣٢ ساڵ بەشداریکردنی لە وەرزشی نێودەوڵەتی لێ قەدەغەکرابوو، بەھۆی سیاسەتی ڕەگەزپەرستی لەو وڵاتەدا. [[یووگۆسلاڤیا|کۆماری فیدراڵی یووگۆسلاڤیا]] بەھۆی سزاکانی [[نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتووەکانەوە]] بەشداریکردنی لێ قەدەغەکرا، بەڵام وەرزشوانانی یووگۆسلاڤیا ڕێگەیان پێدرا وەک تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەشداری بکەن. [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[بروونای لە ئۆڵۆمپیاد|بروونای]]، [[لیبێریا لە ئۆڵۆمپیاد|لیبێریا]] و [[سۆماڵیا لە ئۆڵۆمپیاد|سۆماڵیا]] بەشداری ئەم خولەی یارییەکانیان نەکرد. تیمی یەکگرتوو یاخود تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیاد (کە لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|کۆمارەکانی پێشووی سۆڤیەت]] بەبێ دەوڵەتانی باڵتیک پێکھاتبوو) لە پێشەنگی ڕیزبەندی مەدالیاکان بوو کە ٤٥ زێڕ و ١١٢ مەدالیای گشتییان بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦]] کە بە ئۆڵۆمپیادی سەدەمینیش دەناسرێت<ref>{{Cite web|title=Atlanta debates how golden it was|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2009-09-21-0909200352-story.html|access-date=2022-05-28|website=Chicago Tribune}}</ref><ref>{{Cite web|last=published|first=Mark Hallinger|date=2018-02-05|title=Live From PyeongChang|url=https://www.tvtechnology.com/news/live-from-pyeongchang|access-date=2022-05-28|website=TVTechnology|language=en}}</ref> لە ١٩ی تەممووز تا ٤ی ئاب، لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا، لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]. بەڕێوەچوو. ئەمە چوارەمین ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لەلایەن ئەمریکاوە میوانداری کرا، و سەدەمین ساڵڕۆژی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] پایتەخت بوو، کە یەکەمین خولی یارییە ئۆڵۆمپیادەکان بوو. ١٩٧ وڵات، نوێنەرایەتیان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦دا ھەبوو، ١٠٬٣١٥ ھەزار وەرزشوان ڕکابەری یەکتریان کرد بۆ بەدەستھێنانی مەدالیاکان. ٢٤ وڵات بۆ یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد، کە ١١ وڵاتیان ئەوانەبوون کە لەیەکێتی سۆڤیەت جیابوونەوە و سەربەحۆییان بەدەستھێنابوو، کۆماری فیدراڵی یوگۆسلاڤیا وەک یوگۆسلاڤیا کێبڕکێی کرد. ئەو ١٤ وڵاتەی یەکەم جار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد بریتی بوون لە: [[ئازەربایجان لە ئۆڵۆمپیاد|ئازەربایجان]]، [[بوروندی لە ئۆڵۆمپیاد|بوروندی]]، کیپ ڤێرد، [[دوورگەکانی قەمەر لە ئۆڵۆمپیاد|دوورگەکانی قەمەر]]، [[دۆمینیکا لە ئۆڵۆمپیاد|دۆمینیکا]]، [[گینێ بیساو لە ئۆڵۆمپیاد|گینێ بیساو]]، مەقدۆنیا، ناورۆ، [[فەلەستین لە ئۆڵۆمپیاد|دەسەڵاتی فەلەستین]]، [[سەینت کیتس و نیڤس لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت کیتس و نیڤس]]، [[سەینت لووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت لووسیا]]، [[ساوتۆمێ و پرینسیپی لە ئۆڵۆمپیاد|ساوتۆمێ و پرینسیپی]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تورکمانستان لە ئۆڵۆمپیاد|تورکمانستان]]. ئەو دە وڵاتەی یەکەم جاریان بوو لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەدا بەشدار بوون (دوای بەشداریکردنیان لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٤) بریتی بوون لە: [[ئەرمەنستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەرمینیا]]، [[بیلاڕووس لە ئۆڵۆمپیاد|بێلاڕووس]]، [[کۆماری چیک لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری چیک]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]]، [[کازاخستان لە ئۆڵۆمپیاد|کازاخستان]]، [[قرغیزیستان لە ئۆڵۆمپیاد|قرقیزستان]]، [[مۆلدۆڤا لە ئۆڵۆمپیاد|مۆڵدۆڤا]]، [[سلۆڤاکیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤاکیا]]، [[ئوکراینا لە ئۆڵۆمپیاد|ئوکراینا]] و [[ئۆزبەکستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئۆزبەکستان]]. [[چێکۆسلۆڤاکیا|کۆماری چێکۆسلۆڤاکیا]] بۆ یەکەمجار وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشدارییان کرد. یەکێک لە ڕووداوە گرینگەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە بریتیبوو لەوەی وەرزشوانی ئەمریکی مایکل جۆنسۆن لە ڕاکردنی ٢٠٠مەتری پیاواندا لەبەردەم ھاندەرانی وڵاتەکەی توانی ڕیکۆردی جیھانی بشکێنێت کاتێک مەوداکەی بە ١٩چرکە و ٦٦ لە سەدی چرکە تەواوبکات، [[محەممەد عەلی کلای|محەممەد عەلی]] کە بە ڕوونی تووشی نەخۆشی [[پارکینسۆن]] بووە، مەشخەڵی ئۆڵۆمپیادی داگیرساند و لەھەمانکاتیش مەدالیایەکی وەک جێگرەوەی مەدالیاکەی ساڵی ١٩٦٠ کە فڕێیدابووە ناو ڕووبارەوە وەرگرت. یەکێکی دیکە لە ڕووداوەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە، کاتێک بۆمبێک لە کاتی ئاھەنگێڕانێک لە پارکی ئۆڵۆمپیادی سەدەمین ساڵدا تەقییەوە، کە لە ئەنجامدا کەسێک کوژرا و١١١ کەسی دیکە برینداربوون کە دواتر کەسێک بە جەڵدەی دڵ بەھۆی ئەم ڕووداوە مرد، لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٠٣دا، تۆمەتباری سەرەکی ئەم ڕووداوە بە ناوی ئێریک ڕۆبەرت ڕودۆڵف دەستگیرکرا. وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان بەدەست ھێنا لە وەرگرتنی مەدالیاکان کە ١٠١ مەدالیای گشتی بوو لە ناویان ٤٤ مەدالیای زێڕبوون. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠]]، زۆرجار ناسراو بە سیدنی ٢٠٠٠ یان ئۆڵۆمپیادی ھەزار ساڵە، ٢٣ھەمین خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ڕێکەوتی ١٥ی ئەیلوول بۆ ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ لە [[سیدنی]]، [[نیو ساوت وێلز|نیو ساوت وێڵز]]ی [[ئوسترالیا|ئوستڕالیا]] بە بەشداری ١٩٩ وڵات بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-23|title=Sydney 2000 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/sydney-2000|access-date=2021-09-04|website=Olympics.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=2000 Summer Olympics Sydney Photos and Premium High Res Pictures - Getty Images|url=https://www.gettyimages.com/photos/2000-summer-olympics-sydney|access-date=2021-09-04|website=www.gettyimages.com}}</ref> ئۆڵۆمپیادەکە بۆ دووەمین جار لە ئوستراڵیا و [[نیوەگۆی باشوور]] میوانداریکرا، شاری سیدنی لە ساڵی ١٩٩٣ وەک شاری خانەخوێی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠ دیارکرا. چەندین ڕووداوی وەرزشی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، ئیان تۆرپی وەرزشوانی مەلەوانی ئوسترالی توانی ٣ مەدالیای زێڕ بەدەستبھێنێت ، ئیریک «ئیل» موسامبانی، وەرزشوانی مەلەوانی [[گینێی ئیستوایی|ئیستوایی]] سەرنجی میدیاکانی بەلای خۆیدا ڕاکێشا کاتێک لە پێشبڕکێی ١٠٠مەتری پیاواندا مەودای پێشبڕکێکەی بە تەواوکرد بە خاوترین کات لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا. سەرەڕای ئەوەش ئەو پلەی یەکەمی بەدەستھێنا چونکە ھەردوو ڕکابەرەکەی بەھۆی خۆ ھەڵدانیان پێش دەستپێکردن بێبەشکرا بوون. ١٩٩ لێژنەی نەتەوەجیاوازەکان بەشدارییان لە یارییەکانی سیدنیدا کردووە، دوو وڵات زیاتر لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٦؛ لەم خولەدا [[ئێریتریا لە ئۆڵۆمپیاد|ئێریتریا]] و [[ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا لە ئۆڵۆمپیاد|ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا]] و [[کۆماری پالاو لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری پالاو]]، بۆیەکەمجار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد .[[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]] تاکە بەشداربووی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]] بوو، کە بەشداری [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٠ی]] نەکرد، بەھۆی دەسەڵاتی [[تاڵیبان]] لە ئەفغانستان و ستەمەکانیان لە [[ژن|ژنان]] و قەدەغەکردنی [[وەرزش]]، بەشداریان لێ قەدەغەکرا. === سەرەتای سەدەی بیست و یەکەم === [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤]] لە ١٣ تا ٢٩ی ئاب لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان]] بەڕێوەچوو. لە ئۆڵۆمپیادەکەدا ١٠٦٢٥ وەرزشوان لە ٢٠١ وڵات بەشدارییان تێدا کرد،<ref>{{Cite web|title=Athens 2004 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Athens-2004-Olympic-Games|access-date=2022-06-02|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٤ یەکەمجار بوو لە دوای [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦ەوە]] کە ھەموو ئەو وڵاتانەی کە لێژنەی ئۆڵۆمپیادیان ھەبوو ئامادەبوون، ھەروەھا [[ئەتینا|ئەتینە]] پایتەخت میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات پاش ئەوەی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٨٩٦]] بۆیەکەمجار میوانداری کرد. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ٢٠٠٤ بەگشتی بە یەکێک لە سەرکەوتووترین ئۆڵۆمپیادەکان دادەنرێت، بڕی ٧٫٢ملیار دۆلار لە ئامادەکاری بۆ ڕێکخستنی ئەم پاڵاوانییەتییە لەلایەن حکوومەتی یۆنانەوە خەرجکرا. لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی کێبڕکێ لە نێوان گەلان لە سەرانسەری جیھان. وەرزشوانانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەمریکا]] زۆرترین مەدالیای زێڕ و مەدالیای گشتیان بەدەستھێنا و لە دوای ئەویش [[چین لە ئۆڵۆمپیاد|چین]] و [[ڕووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|ڕووسیا]] دێن. ھەروەھا لەم ئۆڵۆمپیادە چەندین ژمارەی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی شکێنران. [[یۆنان لە ئۆڵۆمپیاد|یۆنان]] بە بەدەستھێنانی ٦ مەدالیای زێڕ و ٦ مەدالیای زیو و ٤ برۆنز، باشترین ئەنجامی خۆی لە ماوەی زیاتر لە ١٠٠ ساڵدا (لەدوای میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ١٨٩٦)، بەدەستھێنا. ھەروەھا بەردەوام بوو لە سەرکەوتنەکانی لەبواری وەرزش پاش ئەوەی توانی لە مانگی تەممووزدا [[جامی نەتەوەکانی ئەورووپا ٢٠٠٤|جامی نەتەوەکانی ئەورووپای ٢٠٠٤ی]] بباتەوە. وەرزشوانی مەلەوانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] [[مایکڵ فێڵپس]] توانی یەکەم مەدالیای زێڕ بباتەوە، ھاوکات بووە یەکەم وەرزشوان کە لە ئۆڵۆمپیادێکی بایکۆتنەکراودا ٨ مەدالیا (٦زێڕ،٢بڕۆنز) بەدەستبھێنێت. لەکاتێکدا، ڕاکەری بەڕازیلی ڤاندەرلی کۆردیرۆ دی لیما لە پێشبڕکێی ماراسۆندا زۆری نەمابوو بگاتە خاڵی کۆتایی لەلایەن لەلایەن قەشە ئێرلەندیی نیل ھۆران ھێرشی کرایە سەر و ڕای کێشا بۆ ناو خەڵکەکە. ڤاندەرلی توانی خۆی لێ دەرباز بکات و بەڵام بەھۆی ئەمەوە پلەی سێیەم و برۆنزی وەرگرت، دواتر مەدالیای پیێر دی کوبێرتینی پێبەخشرا؛ و دوای دوازدە ساڵ، لە مەراسیمی کردنەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]]، لە یاریگای ماراکانا، ئاگری ئۆڵۆمپیادی داگیرساند. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا ھەریەکە لە [[چیلی لە ئۆڵۆمپیاد|شیلی]]، [[تایپەی چینی لە ئۆڵۆمپیاد|تایپی چینی]]، [[کۆماری دۆمینیکان]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]] و [[ئیسرائیل]] یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. [[ئێریتریا]] و [[پاراگوای]] یەکەم میدالیای ئۆڵۆمپییان بەدەستھێنا.<ref>{{Cite web|date=2013-09-27|title=Rocío Rivarola, abanderada paraguaya en Atenas 2004, vuelve !! {{!}} DEPORTES {{!}} LANACION.com.py|url=https://web.archive.org/web/20130927140714/http://www.lanacion.com.py/articulo/95082-rocio-rivarola-abanderada-paraguaya-en-atenas-2004-vuelve-.html|access-date=2022-06-02|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=100 Metres – women – senior – outdoor – 2022|url=https://www.worldathletics.org/records/toplists/sprints/100-metres/outdoor/women/senior/2022|access-date=2022-06-02|website=www.worldathletics.org}}</ref> [[میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|ئیمارات]] لەم پێشبڕکێیەدا ھەم یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیاد و ھەم مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨]] لە ٨ تا ٢٤ی ئابی ٢٠٠٨ لە شاری [[پەکین]]، پایتەختی [[چین]] بەڕێوەچوو. سەرجەم ١٠٬٩٤٢ وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد لە ٢٨ جۆر یاری و ٣٠٢ پێشبڕکێدا بەشدارییان کرد، ئەمە یەکەم جار بوو چین میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بکات و سێھەم جار بوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لە [[ڕۆژھەڵاتی ئاسیا]] بەڕێوەبچێت، دوای ئەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٤لە]] [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٨٨]] لە [[سێئول|سیئۆلی]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] بەڕێوەچوو. ھەروەھا ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لە دەوڵەتێکی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستدا]] بەڕێوەچوو، پاش یەکەمیان کە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠]] بوو لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] (کە شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان لە [[ڕووسیا]] و [[ئوکراینا]] و [[بیلاڕووس|بێلاڕووس]] و [[ئیستۆنیا]] بوو). پەکین لە ١٣ی تەممووزی ٢٠٠١دا لەژێر سەرپەرشتی لیو چی، مافی میونداریکردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ی پێبەخشرا، لە میانی ١١٢ەمین دانیشتنی IOC لە مۆسکۆ، دوای ئەوەی توانی دەنگی زیاتر لە شارەکانی، تۆرۆنتۆ، پاریس، ئەستەنبوڵ و ئۆساکا، دەنگدانی ئەندامانی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتیی]] بەدەستبھێنێت.<ref>{{Cite news|title=OLYMPICS; Beijing Wins Bid for 2008 Olympic Games|url=https://www.nytimes.com/2001/07/14/sports/olympics-beijing-wins-bid-for-2008-olympic-games.html|newspaper=The New York Times|date=2001-07-14|access-date=2022-06-03|issn=0362-4331|language=en-US|first=Jere|last=Longman}}</ref>حکوومەتی چین وەبەرھێنانی زۆری لە دامەزراوە و سیستەمی گواستنەوەی نوێدا کرد، ٣٧ شوێن بۆ میوانداریکردنی پێشبڕکێکان بەکارھێنران، لەنێویاندا دوازدە شوێن بە تایبەتی بۆ یارییەکانی ٢٠٠٨ دروستکرابوون. ڕاپۆرتە ھەواڵییەکان ئەوەیان بڵاوکردەوە پشتیوانی نێودەوڵەتی بەھێز بەتایبەت لەلایەن ئەو دەوڵەتانەی یارمەتی ئابووریان لە چین وەرگرتووە، ھۆکار بووە بۆئەوەی دەنگی زیاتر بەدەستبھێنێت. لۆگۆی فەرمی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ بە ناونیشانی "سەمای پەکین "، کە لەلایەن گۆوەو چونینگ دروست کراوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٨ لەلایەن ٣٫٥ ملیار کەسەوە لە سەرانسەری جیھاندا لە ڕێگای ئامێرەکانی گەیاندنەوە بینرا، ھەروەھا یارییەکانی ٢٠٠٨ ژمارەیەکی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی تێت دا تۆمارکرا. مەراسیمی کردنەوەی ئۆڵۆمپیاد لەلایەن بینەران و ژمارەیەکی زۆر لە ڕاگەیەندکارە نێودەوڵەتییەکان بە سەرنجڕاکێش ستایشی کرا.<ref>{{Cite web|title=Longest distance for an Olympic torch relay|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/longest-distance-for-an-olympic-torch-relay|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|title=Largest TV audience for an Olympic Games|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-tv-audience-for-an-olympic-games/|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-06-16|title=Beijing TV coverage drew 4.7 billion viewers worldwide|url=https://web.archive.org/web/20180616103255/http://www.espn.com/olympics/news/story?id=3571042|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2008-08-12|title=AFP: Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|url=https://web.archive.org/web/20080812004040/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref> لە یارییەکانی ٢٠٠٨دا ٨٧ وڵات لانیکەم یەک مەدالیایان بەدەستھێنا. وڵاتی میوانداری [[چین]] زۆرترین مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا (٤٨)، و بووە حەوتەمین تیپی جیاواز کە لە پێشەنگی کۆی گشتی میدالیای ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ھێناوە، بە گشتی ١٠٠ میدالیای بەدەستھێناوە. [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] لە کۆی مەدالیاکان زێڕدا پلەی دووەمی بەدەستھێنا بەڵام بە گشتی زۆرترین ژمارەی میدالیای بەدەستھێناوە کە ١١٢ مەدالیای بەدەستھێناوە. ڕووسیاش پلەی سێیەمی بەدەستھێنا. بەشێک لە دەوڵەتەکان بۆ یەکەمجار بەشدرایان لە ئۆڵۆمپیاد کرد. سربیا وەک دەوڵەتێکی جیاواز لە ساڵی ١٩١٢ەوە و یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[مۆنتینیگرۆ]]، کە لە ساڵی ٢٠٠٦ لە سربیا جیابووەوە، ھەروەھا یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ نیپاڵ. ھەریەکە لە مەنگۆلیا و پەنەما یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جگە لەوەش، [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[مۆریس لە ئۆڵۆمپیاد|مۆریس]]، [[سڕبیا لە ئۆڵۆمپیاد|سربیا]]، [[سوودان لە ئۆڵۆمپیاد|سوودان]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تۆگۆ لە ئۆڵۆمپیاد|تۆگۆ]] یەکەم مەدالیایان لە مێژووی بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەستھێنا. [[کۆریای باکوور]] کە بە شێوەیەکی ڕەمزی لەگەڵ [[کۆریای باشوور]] وەک یەک تیم لە ڕێوڕەسمەکانی کردنەوەی سێ یاری پێشوودا کە بەشداری کردبوو ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]] لە [[سیدنی]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] و [[ئۆڵۆمپیادی زستانەی ٢٠٠٦|٢٠٠٦]] لە [[تورین|تۆرین]]) لە مەراسیمی کردنەوە ھاتبوونە ناو یاریگا، ئەمجارەیان بە جیا بەشداریکرد.<ref>{{Cite web|title=Beijing 2008 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/Mount-Olympus-Meets-the-Middle-Kingdom-1702245|access-date=2022-06-03|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> لە ئۆڵۆمپیادەکەدا چەندین بۆنە و چالاکیی نوێ بەڕێوەچوو، لەوانە BMX یاخود پێشبڕکێی سەر خۆڵی ماتۆڕسکیل بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو. ژنان بۆ یەکەمجار لە پێشبڕکێی بازدانی بەربەستەکان بەشدارییان کرد. پڕۆگرامی یاری شمشێربازی فراوانتر کرا بۆ ئەوەی ھەر شەش پێشبڕکێکانی بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو بگرێتەوە؛ پێشتر ژنان نەیانتوانیبوو لە پێشبڕکێکانی تیم فۆیلی یان سابردا بەشداری بکەن، ماراسۆنی مەلەوانی یەکێکی دیکە زوو لەو یارییانەی زیادکران، بۆ مەودای ١٠ کم. ھەر لەم خولەدا چەندین ژمارەی پێوانەی تۆمارکران، مەلەوانی ئەمریکی [[مایکڵ فێڵپس|مایکل فێڵپس]] توانی ھەشت مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی مەلەوانی لە تاک و تیم بەدەستبھێنێت، ئەستێرەیەکی دیکەی دیار لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد، [[یووسێن بۆڵت]] وەرزشوان ڕاکردنی خێرای جامایکی بوو، کە بووە یەکەم وەرزشکاری پیاو کە لە یاری کۆتایی ھەردوو پێشبڕکێی ١٠٠ و ٢٠٠ مەتری مەدالیای زێڕ و ژمارەی پێوانەی لە تەواوکردنی مەودای یارییەکە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢]] لە ڕێکەوتی ٢٧ ی تەممووزی تا ١٢ەی ئاب، لەشاری لەندەن، پایتەختی بەریتانیا، بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-14|title=Olympic Games - Organising Committees|url=https://olympics.com/ioc/olympic-games|access-date=2021-08-23|website=International Olympic Committee|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.com/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بکات لە مێژوودا. لەم خولەدا ١٠٬٧٦٨ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد، بەشدارییان تێداکردووە.<ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.co.uk/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> شارەکانی مەدرید، نیۆرک، مۆسکۆ، پاریس، لەندەن ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداریکردنی ئەم پاڵەوانییەتییە لە دوای دەنگدان شاری لەندەن بە ٥٤ دەنگ مافی میوانداریکردنی پێ بەخشرا. بۆ سێیەم جار ئەم پاڵەوانییەتییە لە شاری لەندەن بە ڕێوەچوو کە پێشتر لە ساڵەکانی ١٩٠٨، ١٩٤٨ میوانداریکردبوو.<ref>{{Cite news|title=London's first Olympics|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/olympics/7361921.stm|date=2008-04-26|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> چەندین شوێنی بەمەبەستی بەڕێوەچوونی یارییەکان دروست کرد. ٨٦ ولات لە ٢٠٤ ولات بوونە خاوەنی یەکێک لە مەدالیاکانی ئۆڵمپیاد لە ناویاندا وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان وەرگرت لە بەدەست ھێنانی مەدالیاکان دوای ئەوەی توانیان ٤٦ مەدالیای زێر، و ١٠٤ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنن. وەرزشوانانی چین پلەی دووەمیان وەرگرت بە بەدەست ھێنانی ٣٨ مەدالیای زێر و ٩١ مەدالیای گشتی. لەکاتێکدا وەرزشوانانی بەریتانیا وڵاتی خانەخوێ پلەی سێیەمیان بەدەست ھێنا بە بردنەوەی ٢٩ مەدالیای زێر و ٦٨ مەدالیای گشتی. [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعودی]] و [[قەتەر]] و [[بروونای]] بۆ یەکەمجار ڕێگایاندا وەرزشوانانی مێیینە لە شاندەکانیان بن، ئەمەش پاش ئەوەی لەلایەن لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی ھۆشداریان پێدرابوو ئەگەر وانەکەن سزادەدرێن. یارییەکانی ھاوینەی ٢٠١٢ بووە یەکەم ئۆڵۆمپیاد کە لەسەرجەم ڕکابەرییەکان وەرزشوانێکی مێینە لە شاندەکانی وەڵاتە بەشداربووەکان بێت. لەم خولەدا بۆکسێنی ژنان بۆ یەکەمجار خرایە ناو لیستی یارییەکان. ئەمە دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو کە ژێر سەرۆکایەتی جاک ڕۆگی بەلجیکی ئەنجامدرا پاش ئەوەی ساڵی دواتر تۆماس باخی ئەڵمانی شوێنی گرتەوە. یەکەم خولە کە سەرجەم بلیتەکانی یارییەکان فرۆشران. ھەریەکە لە، [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[بۆتسوانا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆتسوانا]]، [[قوبرس لە ئۆڵۆمپیاد|قوبرس]]، [[گابۆن لە ئۆڵۆمپیاد|گابۆن]]، [[گرینادا لە ئۆڵۆمپیاد|گرێنادا]]، [[گواتیمالا لە ئۆڵۆمپیاد|گواتیمالا]] و [[مۆنتینیگرۆ لە ئۆڵۆمپیاد|مۆنتینیگرۆ]]، یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیادیا بەدەستھێنا، ھەروەھا بەحرەین و گرێنادا یەکەم مەدالیای زێڕیان لە مێژووی خۆیاندا بەدەستھێنا. مایکڵ فڵێپس ژمارەی مەدالیاکانی گەیاندە ٢٢ مەدالیای ئۆڵۆمپیاد بەمەش بووە یەکەم وەرزشوان لە مێژووی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ئەم دەستکەوتە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]] لە ٥ی ئاب تا ٢١ی ئاب لەشاری [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] پایتەختی [[بەڕازیل]]، بەڕێوەچوو. ھەڵبژاردنی ڕیۆ دێ ژانێرۆ لە کۆبوونەوەی ١٢١ی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی لە کۆپنھاگنی دانیمارک لە ٢ی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠٠٩ ڕاگەیەندرا. بەمەش بووە یەکەم شاری [[ئەمریکای باشوور]] کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی بکات، ھەروەھا دووەم شاری میوانداری ئۆڵۆمپیاد لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]]، دوای [[مەکسیکۆ سیتی]] لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]]. بەنزیک بوونەی کاتی خولەکە، بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی زیکا و خراپی دۆخی سیاسی لە بەڕازیل بووە جێگای نیگەرانی ڕێکخەران و ھەواداران، بەڵام حکوومەتی ئەو وڵاتە بەسەر کێشەکان زاڵ بن. لەم خولەدا زیاتر لە ١١ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٧ لێژنەی ئۆڵۆمپی بەشدارییان تێداکردووە.<ref name=":0">{{Cite web|date=2016-08-21|title=Olympic Athletes at Rio 2016|url=https://web.archive.org/web/20160821031645/https://www.rio2016.com/en/athletes|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|date=2015-09-08|title=About Rio 2016 Summer Olympics|url=https://web.archive.org/web/20150908075307/http://rio2016olympicswiki.com/about-rio-2016-summer-olympics/|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref> ھەردوو ولاتی کۆسۆڤۆ، سوودانی باشوور بۆیەکەم جار لە مێژوویان بەشداریان لە ئۆڵمپیاد کرد، ھەروەھا بۆ یەکەم جار لە مێژوودا تیمێکی تایبەت بە ناوی ھەڵبژاردەی لێژنەی ئۆڵمپیادی تایبەت بەو وەرزشوانانەی ئاوارەی ولاتێک بوون بە ھەرھۆکارێک دروست کرا بۆ ئەوەی بێبەش نەبن لەم پاڵەوانییەتییە. ڕکابەرییەکان لە ٣٣ شوێنی ولاتی خانەخوێ بەڕێوەچوو. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ڕیزبەندی یەکەمی ئەو ولاتانە ھات کە زۆرترین مەدالیای زێر (٤٦ دانە) و ھەروەھا زۆرترین مەدالیای گشتی (١٢١دانە) بەدەست ھێنا، ھاوکات توانی مەدالیای ژمارە ١٠٠٠ی خۆی لە ئۆڵمپیادی ھاوینە لە سەرەتای دروستبوونییەوە بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2016-08-22|title=How many millions each Olympic medal has really cost Britain|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/rio-2016-great-britain-secures-second-olympic-medal-table-sporting-superpower-tokyo-2020-a7202761.html|access-date=2021-08-23|website=The Independent|language=en}}</ref> دوای ئەو بەریتانیای گەورە بە بەدەست ھێنانی (٢٧) مەدالیای زێر و ٦٧ مەدالیای گشتی پلەی دووەمی بەدەست ھێنا، ولاتی چین بووە خاوەنی پلەی سێیەم دوای ئەوەی توانی ٢٦ مەدالیای زێر، ٧٠ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنێت . ولاتی خانەخوێ واتا بەڕازیل لە پلەی ١٣ جێگیر بوو بە بەدەست ھێنانی ٧ مەدالیای زێر و ١٩ مەدالیای گشتی. لەم خولەی ئۆڵمپیاد ھەریەکە لە [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[فیجی]]، کەناری عاج، [[ئوردن لە ئۆڵۆمپیاد|ئوردن]]، [[کۆسۆڤۆ]]، [[پۆرتۆ ڕیکۆ لە ئۆڵۆمپیاد|پۆرتوریکۆ]]، [[سینگاپوور لە ئۆڵۆمپیاد|سەنگاپور]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[ڤیێتنام لە ئۆڵۆمپیاد|ڤێتنام]] بۆ یەکەم جار لە مێژووی ئۆڵمپیاد بوونە خاوەنی مەدالیای زێڕ.<ref>{{Cite web|title=Rio 2016 Olympics Medal Table|url=https://www.insidethegames.biz/games/7/medals|access-date=2021-08-23|website=www.insidethegames.biz}}</ref> === ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٠ و دواخستنی === ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە ٢٣ی تەممووز تا ٨ی ئابی ٢٠٢١ لە تۆکیۆی ژاپۆن بەڕێوەچوو، ھەرچەند پێشتر ھەندێک لە پێشبڕکێکان لە ٢١ی تەممووزەوە دەستی پێکرد. لە سەرەتادا بڕیار بوو لە ٢٤ی تەممووز تا ٩ی ئابی ٢٠٢٠ بەڕێوەبچێت، بەڵام بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا، سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی ژاپۆن [[شینزۆ ئابێ]] و [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|ئای ئۆ سی]] و لیژنەی ڕێکخستنی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ڕایان گەیاند کە یارییەکانی ٢٠٢٠ تا ساڵی ٢٠٢١ دوادەخرێت، ئەمەش یەکەمجارە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوابخرێت، بە پێچەوانەی ئۆڵۆمپیادەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|١٩١٦]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|١٩٤٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|١٩٤٤]] کە بڕیاری ھەڵوەشاندنەوەیاندرا، چونکە پێشتر ڕاگەیەندرا کە دژە ڤایرۆسی کۆرۆنا تا کۆتایی مانگی دوانزدەی ساڵی ٢٠٢٠ بەردەست نابێت. بەو ھۆکارە لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی [[ڤایرۆسی کۆرۆنا ٢ پەیوەندیدار بە ھەناسەی سەخت و تیژ|سارس کۆڤید ٢]] دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەشداربوان و ئامادەبوان. لە سالی ٢٠٢١ لیژنەی ئۆڵۆمپیاد ڕاگەیەند یارییەکانی ئەم خولە لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢١ بە شێوەیەکی فەرمی و بە مەراسیمی کردنەوە بۆ ماوەی ٤ سەعات دەستپێدەکات. لە دواتر بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا و بارودۆخی نائاساییی شاری تۆکیۆ بڕیاردرا، یارییەکان بە بێ ئامادەبوونی ھاندەران بەڕێوەبچن.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-24|title=Tokyo 1964 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/tokyo-1964|access-date=2021-08-21|website=Olympics.com|language=en}}</ref> لەم پاڵەوانییەتدا چەندین یاری نوێ بۆ ئۆڵمپیاد زیاد کران لەوانە باسکەی ٣x٣، ھەروەھا BMX کە شێوەیەکە لە نمایش بە پایسکیل قەبارە بچووک ئەنجام دەدرێت زیاکردکران ھەروەھا لێژنەی ئۆڵۆمپی ڕێگای بە ولاتی خانەخویدا کە چەند وەرزشێکی دیکە زیاد بکاتە لەوانە، کاراتێ، سۆتبۆڵ، بەسیبۆڵ، سکیتبۆرد لەگەڵ چەند یارییەکی دیکەدا.<ref name="Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics">{{Cite book|last=Kremers|first=Daniel|title=Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics|date=2020|publisher=Routledge|isbn=978-1-00-303390-5|editor=Barbara Holthus|chapter=Outdoor sports in the periphery: Far from the compact games|doi=10.4324/9781003033905|editor2=Isaac Gagné|editor3=Wolfram Manzenreiter|editor4=Franz Waldenberger|doi-access=free}}</ref> ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا توانی زۆرترین مەدالیا بەدەست بھێنت بە کۆکردنەوەی ١١٣ مەدالیا لە ناویان ٣٩ مەدالیای زێر، ولاتی چین پلەی دووەمی بەدەست ھێنا بە ٨٨ مەدالیا (٣٨) مەدالیای زێر؛ و ژاپۆن ولاتی خانەخوێ بە کۆکردنەوەی ٥٨ مەدالیا (٢٧)زێر پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا، بەریتانیای گەورە لە پلەی چوارەم بە کۆکردنەوەی ٦٥ مەدالیای جۆراوجۆر (٢٢ مەدالیای زێر) جێگیر بوو. ھەریەکە لە ولاتی [[قەتەر]]، [[فلیپین]]، [[بەرموودا]] بۆیەکەم جار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیای زێریان بەدەست ھێنا،<ref>{{Cite web|date=2021-07-27|title=Flora Duffy wins Bermuda’s first Olympic gold ahead of GB’s Georgia Taylor-Brown|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/flora-duffy-bermuda-triathlon-georgia-taylorbrown-tokyo-b1891052.html|access-date=2021-08-21|website=The Independent|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Philippines Wins Its First Olympic Gold After Nearly 100 Years Of Trying|url=https://www.npr.org/sections/tokyo-olympics-live-updates/2021/07/26/1020710023/the-philippines-wins-its-first-ever-olympic-gold-after-nearly-100-years-of-tryin|access-date=2021-08-21|website=NPR.org|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=1627739160|title=Weightlifter Meso wins Qatar’s first ever Olympic gold medal|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1111041/weightlifter-meso-qatar-olympics-gold|access-date=2021-08-21|website=www.insidethegames.biz}}</ref> ھەروەھا [[بورکینافاسۆ]]، [[سان مارینۆ]]، [[تورکمانستان]] بۆیەکەمجار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیایان بەدەست ھێنا.<ref>{{Cite web|date=2021-08-05|title=Hugues Zango wins Burkina Faso's first-ever Olympic medal|url=https://punchng.com/breaking-hugues-zango-wins-burkina-fasos-first-ever-olympic-medal/|access-date=2021-08-21|website=Punch Newspapers|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=San Marino wins first Olympic medal in nation's history {{!}} NBC Olympics|url=https://www.nbcolympics.com/news/san-marino-wins-first-olympic-medal-nations-history|access-date=2021-08-21|website=www.nbcolympics.com|language=en}}</ref> یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ٢٠٢٠ چەندین سات و ڕووداوی لە بیرنەکراویبەخۆیەوە بینی. یەکێک لە ئەستێرەکانی یارییەکان، جمناستیکی ئەمریکی سیمۆن بایلز، بە کشانەوەی خۆی لە یارییەکان ڕاگەیاندن بەھۆی خراپی بارودۆخی تەندروستی دەروونی، بەڵام دواتر گەڕایەوە و میدالیای برۆنزی تاکەکەسی بەدەستھێنا. [[کارستن وارھۆلم]] مەدالیای زێر لە ڕاکردنی ٤٠٠ مەتری بەربەستدا لە ئاستی پیاوان بەدەست بھێنێت کاتێک بە ٤٥ چرکە و ٩٤ لە ھەزاری چرکە مەودای پێشبڕکێکەی تەواو کرد.<ref>{{Cite web|last=Press|first=Eddie Pells {{!}} The Associated|date=2021-08-03|title=WATCH: Karsten Warholm shatters world record in men’s 400-meter hurdles win at Tokyo Olympics, celebrates by ripping shirt|url=https://www.denverpost.com/2021/08/02/karsten-warholm-mens-400-meter-hurdles-tokyo-olympics/|access-date=2021-08-04|website=The Denver Post|language=en-US}}</ref>بەمەش ژمارەی پێوانەی کێڤین یۆنگی ئەمریکی شکاند کە لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] مەوداکەی بە ٤٦٫٧٨ چرکە تەواوکردبوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-01|title=Norway's Warholm breaks 400 metres hurdles world record|url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/norways-warholm-breaks-400-metres-hurdles-world-record-2021-07-01/|access-date=2021-08-04|website=Reuters}}</ref> نیسی دیۆمێس لە پێشبڕکێی بەرزکردنەوەی قورسایی کێشی ٧٦کیلۆگرامی ژنان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا و بووە یەکەم خانمەوەرزشوانی ئیکوادۆر مەدالیای زێڕ بەدەست بھێنێت.[[ڤینسێنت ھانکۆک]] لە پێشبڕکێی سکێتی پیاوان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. بووە یەکەم یاریزانی نیشانەشکێن کە سێ مەدالیای زێڕ لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا بەدەستھێناوە و پێشتر لە ساڵانی ٢٠٠٨ و ٢٠١٢ بردنەوەی تۆمارکردبوو. دوو مەدالیای زێڕ بەخشرایە [[موعتەز عیسا]] (قەتەر) و [[جیانمارکۆ تامبێری]] (ئیتالیا)، بەھۆی یەکسانبوون لە پلەی یەکەم لە پێشبڕکێی وەرزشی بازدانی بەرزی پیاوان..[[فیریال ئەشرەف]] بووە یەکەم خانمە وەرزشوانی میسری مەدالیای زێری لە کاراتێ لە کێشی ٦١کگم، بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz Wins Historic GOLD for Egypt at Tokyo 2020 Olympics {{!}} Egyptian Streets|url=https://egyptianstreets.com/2021/08/07/feryal-abdelaziz-wins-historic-gold-for-egypt-at-tokyo-2020-olympics/|access-date=2021-08-08|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz wins Egypt's first gold medal in Tokyo Games|url=https://www.egyptindependent.com/feryal-abdelaziz-wins-egypts-first-gold-medal-in-tokyo-games/|access-date=2021-08-08|website=Egypt Independent|language=en-US}}</ref> لەھەماکاتیش بووە یەکەم خانمە وەرزشکاری میسر مەدالیای زێر لە [[یارییەکانی ئۆڵمپیک|ئۆڵمپیاد]] بەدەست بھێنێت .<ref>{{Cite web|title=Feryal Abdelaziz becomes first Egyptian woman to win Olympic gold|url=https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|access-date=2021-08-08|website=Tokyo 2020|language=en-US}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211006084430/https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|date=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> == وەرزشەکان == == پێرستی مەدالیاکان == {{legend|BurlyWood| '''وڵاتی ھەڵوەشاوە'''}} {| class="wikitable sortable" style="width:75%; font-size:90%; text-align:center;" |- !ڕیزبەندی !!نەتەوە !! style="background-color:gold;" |زێڕ !! style="background-color:silver;" |زیو !! style="background-color:#c96;" |بڕۆنز !!گشتی !!یاری |- !١ | align="right" |{{flagIOC|USA}} || ١٠٦٠ || ٨٣١ || ٧٣٨ || ٢٦٢٩ || ٢٨ |- !٢ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|URS}} || ٣٩٥ || ٣١٩ || ٢٩٦ || ١٠١٠ || ٩ |- !٣ | align="right" |{{flagIOC|GBR}} || ٢٨٥ || ٣١٩ || ٣١٤ || ٩١٨ || ٢٩ |- !٤ | align="right" |{{flagIOC|CHN}} || ٢٦٢ || ١٩٩ || ١٧٣ || ٦٣٤ || ١١ |- !٥ | align="right" |{{flagIOC|FRA}} || ٢٢٣ || ٢٥١ || ٢٧٧ || ٧٥١ || ٢٩ |- !٦ | align="right" |{{flagIOC|ITA}} || ٢١٧ || ١٨٨ || ٢١٣ || ٦١٨ || ٢٨ |- !٧ | align="right" |{{flagIOC|GER}} || ٢٠١ || ٢٠٧ || ٢٤٧ || ٦٥٥ || ١٧ |- !٨ | align="right" |{{flagIOC|HUN}} || ١٨١ || ١٥٤ || ١٧٦ || ٥١١ || ٢٧ |- !٩ | align="right" |{{flagIOC|JPN}} || ١٦٩ || ١٥٠ || ١٧٨ || ٤٩٧ || ٢٣ |- !١٠ | align="right" |{{flagIOC|AUS}} || ١٦٤ || ١٧٣ || ٢١٠ || ٥٤٧ || ٢٧ |- !١١ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|GDR}} || ١٥٣ || ١٢٩ || ١٢٧ || ٤٠٩ || ٥ |- !١٢ | align="right" |{{flagIOC|RUS}} || ١٤٩ || ١٢٦ || ١٥١ || ٤٢٦ || ٦ |- !١٣ | align="right" |{{flagIOC|SWE}} || ١٤٨ || ١٧٦ || ١٧٩ || ٥٠٣ || ٢٨ |- !١٤ | align="right" |{{flagIOC|FIN}} || ١٠١ || ٨٥ || ١١٩ || ٣٠٥ || ٢٦ |- !١٥ | align="right" |{{flagIOC|KOR}} || ٩٦ || ٩١ || ١٠٠ || ٢٨٧ || ١٨ |- !١٦ | align="right" |{{flagIOC|NED}} || ٩٥ || ١٠٥ || ١٢٢ || ٣٢٢ || ٢٧ |- !١٧ | align="right" |{{flagIOC|ROU}} || ٩٠ || ٩٧ || ١٢١ || ٣٠٨ || ٢٢ |- !١٨ | align="right" |{{flagIOC|CUB}} || ٨٤ || ٦٩ || ٨٢ || ٢٣٥ || ٢١ |- !١٩ | align="right" |{{flagIOC|POL}} || ٧٢ || ٨٩ || ١٣٧ || ٢٩٨ || ٢٢ |- ٢١ ٦٨ ٨٤ ١٣٢ ٢٨٤ !٢٠ | align="right" |{{flagIOC|CAN}} || ٧١ || ١٠٩ || ١٤٦ || ٣٢٦ || ٢٧ |- |} === براوەی یەکەمی مەدالیاکان بەپێی ساڵ === {{پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی بەپێی ساڵ}} '''Number of occurrences''' * {{flagIOC|USA}} — ١٨جار * {{flagIOC|URS}} — ٦جار * {{flagIOC|FRA}} — ١جار * {{flagIOC|GBR}} — ١جار * {{flagIOC|GER}} — ١جار * {{flagIOC|CHN}} — ١جار * {{flagIOC|EUN}} — ١جار == پێرستی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە == {| class="sortable wikitable" style="font-size: 85%; margin-left:auto; margin-right:auto; text-align:center;" ! rowspan="2" | <!--Please DO NOT change this to year. The year is part of the Date column, and is the same as this column only for the most part. This column says 2020 is the Olympiad and the Date column says they were held in July-August 2021. -->ئۆڵۆمپیادی ! rowspan="2" | {{abbr|ژمارە.|ژمارەی ئۆلۆمپیادەکە}} ! rowspan="2" | خانەخوێ ! rowspan="2" | ڕێکەوتی یارییەکان کردنەوەی لەلایەن ! rowspan="2" | وەرزش (دیسیپلینەکان) ! colspan="3" | ڕکابەرەکان ! rowspan="2" | ڕووداو ! rowspan="2" | گەلان ! rowspan="2" | براوەی یەکەم |- ! گشتی ! پیاو ! ژن |- | 1896<ref name=Games1896/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|I]] | align=right data-sort-value="Greece (Athens)" | {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئەتینا]] | 6–15 April 1896{{ھن}}[[پاشا جۆرجی یەکەم]] | 9 (10) || 241 || 241 || 0 || 43 || 14+1{{ref label|1|A|MixedTeam1896}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٨٩٦}} |- | 1900<ref name=Games1900/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|II]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 14 May – 28 October 1900{{ھن}}N/A | 19 (20) || 1226 || N/A || N/A || 95{{ref label|2|B|Events1900}} || 26+4{{ref label|3|C|Nations1900}}+1{{ref label|1.2|A|MixedTeam1900}} | align=right| {{flagIOC|FRA|هاوینەی ١٩٠٠}} |- | 1904<ref name=Games1904/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|III]] | align=right data-sort-value="USA (St. Louis)" | {{flagicon|United States|1896}} سانت لویس | 1 July – 23 November 1904{{ھن}}[[دەیڤید ڕۆلاند فرانسیس]] | 16 (17) || 651 || 645 || 6 || 95{{ref label|4|D|Events1904}} || 12+1{{ref label|1.3|A|MixedTeam1904}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٠٤}} |- | 1908<ref name=Games1908/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|IV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | 27 April – 31 October 1908{{ھن}}[[ ئێدواردی حەوتەم|پاشا ئێدواردی حەوتەم]] | ٢2 (25) || ٢٠٠٨ || ١٩٧١ || ٣٧ || ١١٠ || ٢٢ | align=right| {{flagIOC|GBR|هاوینەی ١٩٠٨}} |- | 1912<ref name=Games1912/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|V]] | align=right| {{flagicon|Sweden}} [[ستۆکھۆڵم]] | 6–22 July 1912{{ھن}}[[گوستاڤ پێنجەم پاشای سوێد|گوستاڤ پاشای سوێد]] | ١4 (18) || ٢٤٠٧ || ٢٣٥٩ || ٤٨ || ١٠٢ || ٢٨ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩١٢}} |- ! ١٩١٦ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|VI]]{{ref label|5|E|No1916}} ! colspan="10" data-sort-value="Germany (Berlin)" | ''مافەکە درابە ئەڵمانیا ([[بەرلین]]). بەھۆی [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانیی یەکەمەوە]] ھەڵوەشایەوە'' |- | 1920<ref name=Games1920/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|VII]] | align=right| {{flagicon|Belgium}} ئەنتۆێرپ | 14 August – 12 September 1920{{ھن}}[[ئەلبێرت یەکەمی بەلجیکا|پاشا ئەلبێرت]] | 22 (29) || 2626 || 2561 || 65 || 156{{ref label|6|F|Events1920}} || ٢٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٠}} |- | 1924<ref name=Games1924/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|VIII]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 5–27 July 1924{{ھن}}[[گاستۆن دۆمێرگ|گاستۆن سەرۆکی فەڕەنسا]] | ١7 (23) || ٣٠٨٩ || ٢٩٥٤ || ١٣٥ || ١٢٦ || ٤٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٤}} |- | ١٩٢٨<ref name=Games1928/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|IX]] | align=right| {{flagicon|Netherlands}} [[ئەمستەردام]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٢٨ [[دوک هێنری]] | rowspan="2" | ١4 (20) || ٢٨٨٣ || ٢٦٠٦ || ٢٧٧ || ١٠٩ || ٤٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٨}} |- | ١٩٣٢<ref name=Games1932/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|X]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States|1912}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٣٠ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٣٢ [[چارڵز کورتیس|چارڵز کورتیس جێگری سەرۆک]] | ١٣٣٢ || ١٢٠٦ || ١٢٦ || ١١٧ || ٣٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٣٢}} |- | ١٩٣٦<ref name=Games1936/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|XI]] | align=right data-sort-value="Germany (Berlin)" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[بەرلین]] | ١-١٦ی ئابی ١٩٣٦{{ھن}}[[ئەدۆڵف ھیتلەر]]{{ref label|7|G|OpenedBy1936}} | ١9 (25) || ٣٩٦٣ || ٣٦٣٢ || ٣٣١ || ١٢٩ || ٤٩ | align=right| {{flagIOC|GER|هاوینەی ١٩٣٦}} |- ! ١٩٤٠ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|XII]]{{ref label|5.2|E|No1940}} ! colspan="10" data-sort-value="Japan (Tokyo)" | ''لە بنەڕەتدا مافەکە درا بە [[ژاپۆن]] ([[تۆکیۆ]])، پاشان لێی سەندرایەوە و درا بە [[فینلاند]] ([[ھێلسینکی]]). دواتر بەھۆی [[جەنگی جیھانیی دووەم|جەنگی جیھانیی دووەمەوە]] ھەڵوەشایەوە.'' |- ! ١٩٤٤ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|XIII]]{{ref label|5.3|E|No1944}} ! colspan="10" data-sort-value="United Kingdom (London)" | ''مافەکە درا بە بەریتانیا([[لەندەن]]). دواتر بەھۆی جەنگی جیھانیی دووەمەوە ھەڵوەشایەوە.'' |- | ١٩٤٨<ref name=Games1948/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|XIV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٩ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٤٨ [[جۆرجی شەشەم]] | rowspan="4" | ١7 (23) || ٤١٠٤ || ٣٧١٤ || ٣٩٠ || ١٣٦ || ٥٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٤٨}} |- | ١٩٥٢<ref name=Games1952/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|XV]] | align=right| {{flagicon|Finland}} [[ھێلسینکی]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٥٢{{ھن}}[[جوهۆ کوستی پاسیکیڤی|سەرۆک جوهۆ کوستی پاسیکیڤی]] | ٤٩٥٥ || ٤٤٣٦ || ٥١٩ || ١٤٩ || ٦٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٥٢}} |- | ١٩٥٦<ref name=Games1956/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|XVI]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[مێلبۆرن]] | ٢٢ی تشرینی دووەم – ٨ی کانوونی دووەمی ١٩٥٦ [[شازادە فیلیپ]] | 3314 || 2938 || 376 || 151{{ref label|8|H|Events1956}} || 72{{ref label|9|I|Nations1956}} | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٥٦}} |- | ١٩٦٠<ref name=Games1960/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|XVII]] | align=right| {{flagicon|Italy}} [[ڕۆما|رۆما]] | ٢٥ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ [[جیۆڤانی گرۆنچی|سەرۆک جیۆڤانی گرۆنچی]] | ٥٣٣٨ || ٤٧٢٧ || ٦١١ || ١٥٠ || ٨٣ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٦٠}} |- | ١٩٦٤<ref name=Games1964/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|XVIII]] | align=right| {{flagicon|Japan|1870}} [[تۆکیۆ]] | ١٠-٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤{{ھن}}[[ھیرۆھیتۆ|ئیمپراتۆر ھیرۆھیتۆ]] | ١9 (25) || ٥١٥١ || ٤٤٧٣ || ٦٧٨ || ١٦٣ || ٩٣ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٤}} |- | ١٩٦٨<ref name=Games1968/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|XIX]] | align=right| {{flagicon|Mexico}} [[مەکسیکۆ سیتی|مەکسیکۆستی]] | ١٢-٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨{{ھن}}[[گوستاڤۆ دیاز|سەرۆک گوستاڤۆ دیاز]] | ١8 (24) || ٥٥١٦ || ٤٧٣٥ || ٧٨١ || ١٧٢ || ١١٢ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٨}} |- | ١٩٧٢<ref name=Games1972/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|XX]] | align=right data-sort-value="Germany (Munich)"| {{flagicon|West Germany}} [[میونشن]] | ٢٦ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢{{ref label|10|J|Dates1972}}{{ھن}}[[گوستاڤ هاینمن|سەرۆک گوستاڤ هاینمن]] | ٢1 (28) || ٧١٣٤ || ٦٠٧٥ || ١٠٥٩ || ١٩٥ || ١٢١ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٢}} |- | ١٩٧٦<ref name=Games1976/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|XXI]] | align=right| {{flagicon|Canada}} [[مۆنتریال]] | ١٧ی تەمموز – ١ی ئابی ١٩٧٦{{ھن}}[[ئێلیزابێتی دووەم]] | rowspan="2" | ٢1 (27) || ٦٠٨٤ || ٤٨٢٤ || ١٢٦٠ || ١٩٨ || ٩٢ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٦}} |- | ١٩٨٠<ref name=Games1980/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|XXII]] | align=right| {{flagicon|Soviet Union}} [[مۆسکۆ]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٨٠{{ھن}}[[لیۆنید برێژنێڤ|لیۆنید برێژنێڤ سکرتێری گشتی حزبی شیوعی]]{{ref label|11|K|OpenedBy1980}} | ٥١٧٩ || ٤٠٦٤ || ١١١٥ || ٢٠٣ || ٨٠ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٠}} |- | ١٩٨٤<ref name=Games1984/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|XXIII]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٨٤{{ھن}}[[ڕۆناڵد ڕێیگن|سەرۆک ڕۆناڵد ڕێیگن]] | ٢1 (29) || ٦٨٢٩ || ٥٢٦٣ || ١٥٦٦ || ٢٢١ || ١٤٠ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٨٤}} |- | 1988<ref name=Games1988/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|XXIV]] | align=right| {{flagicon|South Korea|1984}} [[سێئول|سیئۆلی]] | ١٧ی ئەیلوولی – ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨{{ھن}}[[ڕۆهـ تای-وو|سەرۆک ڕۆهـ تای-وو]] | ٢3 (31) || ٨٣٩١ || ٦١٩٧ || ٢١٩٤ || ٢٣٧ || ١٥٩ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٨}} |- | 1992<ref name=Games1992/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|XXV]] | align=right| {{flagicon|Spain}} [[بارسێلۆنا]] | ٢٥ی تەمموز – ٩ی ئابی ١٩٩٢{{ھن}}[[خوان کارلۆسی یەکەم|پاشا خوان کارلۆسی یەکەم]] | ٢5 (34) || ٩٣٥٦ || ٦٦٥٢ || ٢٧٠٤ || ٢٥٧ || ١٦٩ | align=right| {{flagIOC|EUN|هاوینەی ١٩٩٢}} |- | 1996<ref name=Games1996/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|XXVI]] | align=right data-sort-value="USA (Atlanta)" | {{flagicon|United States}} [[ئەتڵانتا]] | ١٩ تەمموز – ٤ ئابی ١٩٩٦{{ھن}}[[بیڵ کڵینتن|سەرۆک بیڵ کڵینتن]] | ٢6 (37) || ١٠٣١٨ || '''٦٨٠٦''' || ٣٥١٢ || ٢٧١ || ١٩٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٩٦}} |- | ٢٠٠٠<ref name=Games2000/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|XXVII]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[سیدنی]] | ١٥ی ئەیلوولی – ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ [[ویلیام دین|حاکمی گشتی ویلیام دین]] | rowspan="2" | ٢8 (40) || ١٠٦٥١ || ٦٥٨٢ || ٤٠٦٩ || ٣٠٠ || ١٩٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٠}} |- | ٢٠٠٤<ref name=Games2004/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|XXVIII]] | align=right| {{flagicon|Greece}} [[ئەتینا]] | ١٣-٢٩ی ئابی ٢٠٠٤{{ھن}}[[کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس|سەرۆک کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس]] | ١٠٦٢٥ || ٦٢٩٦ || ٤٣٢٩ || ٣٠١ || ٢٠١ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٤}} |- | ٢٠٠٨<ref name=Games2008/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|XXIX]] | align=right| {{flagicon|China}} [[پەکین]] | ٨–٢٤ ئابی ٢٠٠٨ [[هو جینتاو|سەرۆک هو جینتاو،سکرتێری گشتی حزبی شیوعی چین]]{{ھن}}{{ref label|12|L|OpenedBy2008}} | ٢8 (41) || ١٠٩٤٢ || ٦٣٠٥ || ٤٦٣٧ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|CHN|هاوینەی ٢٠٠٨}} |- | ٢٠١١<ref name=Games2012/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|XXX]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٧ی تەمموز – ١٢ی ئابی ٢٠١٢ [[ئێلیزابێتی دووەم]] | ٢6 (39) || ١٠٧٦٨ || ٥٩٩٢ || ٤٧٧٦ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٢}} |- | ٢٠١٦<ref name=Games2016/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|XXXI]] | align=right| {{flagicon|Brazil}} [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] | ٥–٢١ ئابی ٢٠١٦ [[میشێل تێمر|میشێل تێمر سەرۆکی بە وەکالەت]] | ٢8 (41) || ١١٢٣٨ || ٦١٧٩ || ٥٠٥٩ || ٣٠٦ || '''٢٠٧''' | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٦}} |- | ٢٠٢٠<ref name=Games2020/><!--Please DO NOT change this to 2021; note the word "Olympiad", not "Year", is the column heading. --> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|XXXII]] | align=right| {{flagicon|Japan}} [[تۆکیۆ]] | ٢٣ تەمموز – ٨ ئابی ٢٠٢١{{ref label|13|M|Dates2020}}{{ھن}}[[ناروھیتۆ|ئیپمپراتۆر ناروھیتۆ]] | '''٣3 (50)''' || '''١١٦٥٦''' || ٥٩٨٢ || '''٥٤٩٤''' || '''٣٣٩''' || ٢٠٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٢٠}} |- | ''٢٠٢٤''<ref name=Games2024/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|XXXIII]]'' | align=right| {{flagicon|France}} ''[[پاریس]]'' | ٢٦ی تەمموز – ١١ی ئابی ٢٠٢٤ | ''32 (48)'' || ''10500''{{ref label|14|N|Competitors2024}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || ''329'' || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٢٨''<ref name=Games2028/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|XXXIV]]'' | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|USA}} '' [[لۆس ئانجلەس]]'' | ١٤-٣٠ی تەمموزی ٢٠٢٨ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٣٢''<ref name=Games2032/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٣٢|XXXV]]'' | align=right| {{flagicon|AUS}} ''[[بریزبێن]]'' | ٢٣ی تەمموز – ٨ی ئابی ٢٠٣٢ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |} * ماڵپەڕی ئای ئۆ ئێس بۆ ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵانی ١٨٩٦ و ١٩٠٠ و ١٩٠٤ شاندی هەڵبژاردەی تێکەڵاو (شاندی وەرزشوانانی وڵاتانی جیاواز) وەک "وڵات"ێکی جیاواز لە کاتی ژماردنی نەتەوەکان هەژمارناکات. لە هەمان کاتدا شاندی وەرزشوانانی هەڵبژاردەی تێکەڵاو لەوکەسانە پێک هاتبوون کەوڵاتەکەیان بەشداری یارییەکان بوون . * {{note label|2|B|Events1900}} At an earlier time the IOC database for the 1900 Summer Olympics listed 85 medal events, 24 participating countries and 997 athletes (22 women, 975 men).<ref>{{Cite web|title=Archived copy|url=http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|url-status=bot: unknown|archive-url=https://web.archive.org/web/20140224150828/http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|archive-date=24 February 2014|access-date=18 February 2014}}</ref> The Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref name="Mallon">{{cite book|author=Mallon, Bill|url=https://books.google.com/books?id=inAwCgAAQBAJ&pg=PA25|title=The 1900 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|publisher=McFarland & Company, Inc.|year=1998|isbn=978-0-7864-4064-1|location=Jefferson, North Carolina|pages=25–28}}</ref> whose studies have shed light on the topic, suggested the number 95 events satisfying all four retrospective selection criteria (restricted to amateurs, international participation, open to all competitors and without handicapping) and now should be considered as Olympic events. In July 2021, the IOC upgraded its complete online database of all Olympic results explicitly to incorporate the data of the Olympic historians website, ''Olympedia.org'', thus accepting Mallon's recommendation (based on four applied criteria) for events of the 1900 Olympic Games. The eleven events, the results of which had nevertheless been shown within the earlier IOC database, have been added over the former total of 85. Оne shooting event (20 metre military pistol, which was an event for professionals) have been removed. Acceptance of Mallon's recommendation increased the number of events to 95, and also entailed increasing the number of participation countries up to 26 and athletes up to 1226. After upgrading of the IOC online database the IOC web site results section contains 95 events.<ref name="IOC1900Results"/> However the IOC webpage for the 1900 Summer Olympics shows a total of 96 (not 95) medal events, 26 participating countries and 1226 athletes.<ref name="Games1900"/> The reason for the discrepancy in the number of events on the IOC webpage is unknown. Furthermore, the IOC factsheet "The Games of the Olympiad" of November 2021 refers to 95 events, but still refers to old numbers of participating countries (24) and athletes (997).<ref name="FactsheetGames"/> * {{note label|3|C|Nations1900}} According to the International Olympic Committee, 26 nations sent competitors to this edition.<ref name=Games1900/> The concept of "national teams" chosen by [[National Olympic Committee]]s did not exist at this point in time. When counting the number of participating countries in the early Olympic Games, the IOC does not take into account otherwise unrepresented countries whose citizens competed for other countries. Modern research shows<ref name="Mallon"/> that at the 1900 Olympics, the athletes of at least four otherwise unrepresented countries ([[Canada at the 1900 Summer Olympics|Canada]], [[Luxembourg at the 1900 Summer Olympics|Luxembourg]], [[Colombia at the 1900 Summer Olympics|Colombia]], [[New Zealand at the 1900 Summer Olympics|New Zealand]]) competed for other countries in both individual and team sports. The IOC website lists all of them in the results section under their nationalities,<ref name=IOC1900Results>{{cite web|title=Paris 1900 Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/paris-1900/results|publisher=International Olympic Committee|access-date=31 January 2022}}</ref> but does not include their countries among the 26 participating countries.<ref name=Games1900/> * {{note label|4|D|Events1904}} The IOC webpage for the 1904 Summer Olympics<ref name=Games1904/> sets the number at 95 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=https://www.olympic.org/st-louis-1904 |archive-date=2 June 2016|title=St. Louis 1904 (archived)|publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602114217/https://www.olympic.org/st-louis-1904|access-date=11 December 2020}}</ref> listed 91. The figure of 91 is sourced to a work by Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref>{{cite book | url = https://digital.la84.org/digital/collection/p17103coll16/id/1/ | author = Mallon, Bill | year = 1999 | title = The 1904 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|page=16|publisher = McFarland & Company, Inc. | location = Jefferson, North Carolina | isbn = 978-1-4766-2160-9}}</ref> whose studies have shed light on the topic. Events satisfying all four of these retrospective selection criteria — restricted to amateurs, allowing international participation, open to all competitors and without handicapping — are now regarded as Olympic events. * {{note label|5|E|No1916}} {{note label|5.2|E|No1940}} {{note label|5.3|E|No1944}} Although the Games of 1916, 1940, and 1944 were cancelled, the Roman numerals for those Games were still applied because the official titles of the Summer Games count the [[Olympiad]]s, not the Games themselves, per the Olympic Charter.<ref>{{cite book|title=Now You Know Big Book of Sports |first=Doug |last=Lennox |author-link=Doug Lennox |year=2009 |page=[https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9/page/223 223] |publisher=[[Dundurn Press]] |isbn=978-1-55488-454-4 |url=https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9|url-access=registration}}</ref> This contrasts with the Winter Olympics, which ignore the cancelled Winter Games of 1940 and 1944 in their numeric count. * {{note label|6|F|Events1920}} The IOC webpage for the 1920 Summer Olympics<ref name=Games1920/> gives the figure of 156 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/antwerp-1920 |title=Antwerp 1920 (archived) |publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602125827/http://www.olympic.org/antwerp-1920 |access-date=11 December 2020|archive-date=2 June 2016}}</ref> listed 154 (difference was two sailing events in [[Amsterdam]]). * {{note label|7|G|OpenedBy1936}} IOC records state Hitler opened these Games as "Chancellor" (Head of Government), but in 1934 that office was consolidated with "President" (Head of State) into "''Führer und Reichskanzler''", or "[[Führer]]".<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|8|H|Events1956}} The IOC webpage for the 1956 Summer Olympics<ref name=Games1956/> gives a total of 151 events (145 events in Melbourne and 6 [[equestrian at the 1956 Summer Olympics|equestrian events]] in [[Stockholm]]). * {{note label|9|I|Nations1956}} Owing to Australian quarantine laws, six equestrian events were held in Stockholm for the 1956 Summer Olympics several months before the other events in Melbourne; five of the 72 nations competed in the equestrian events in Stockholm, but did not attend the main Games in Melbourne. * {{note label|10|J|Dates1972}} The 1972 Summer Olympics was originally scheduled to end on 10 September 1972, but was postponed to a day on 11 September after events had been suspended for 34 hours due to the [[Munich massacre]], which happened after day 9. * {{note label|11|K|OpenedBy1980}} IOC records state Brezhnev opened the Moscow Games as "President", a title used at that time by the Chairman of the Presidium of the Supreme Soviet, or ''de jure'' head of state. (The office of [[President of the Soviet Union]] was not created until 1990, a year before the nation [[Dissolution of the Soviet Union|broke up]].) Though Brezhnev was also ''de facto'' ruler as [[General Secretary of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|General Secretary of the Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG>{{cite web |url=https://stillmed.olympics.com/media/Documents/Olympic-Games/Factsheets/The-opening-ceremony-of-the-Games-of-the-Olympiad.pdf |title=Factsheet – Opening Ceremony of the Games of the Olympiad |pages=4–5 |date=6 October 2021 |access-date=31 January 2022}}</ref> * {{note label|12|L|OpenedBy2008}} IOC records state [[Hu Jintao]] opened the [[2008 Summer Olympics|Beijing Games]] as "[[President of the People's Republic of China|President]]", ''de jure'' head of state. Though Hu was also ''de facto'' [[Paramount leader|ruler]] as [[General Secretary of the Chinese Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|13|M|Dates2020}} Originally scheduled for 24 July – 9 August 2020, the Games were postponed by one year due to the [[COVID-19 pandemic]]. However, the event was still referred to as the 2020 Summer Olympics (marking the 32nd [[Olympiad]]) to preserve the 4-year Olympiad cycle.<ref name=postponement/> * {{note label|14|N|Competitors2024}} Number of athletes will be in limited quota into an equal number of gender participants.<ref>{{cite web|url=https://olympics.com/ioc/news/gender-equality-and-youth-at-the-heart-of-the-paris-2024-olympic-sports-programme|title=Gender equality and youth at the heart of the Paris 2024 Olympic Sports Programme|date=7 December 2020|website=www.olympics.com/|publisher=[[International Olympic Committee]]|access-date=2 August 2020|quote=The 10,500-athlete quota set for Paris 2024, including new sports, will lead to an overall reduction in the number of athletes}}</ref> == پێرستی شارەکانی داواکار بۆ میوانداری کردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە == ئەمەی خوارەوە پیرستی ئەو شارانەیانە کە داوای مافی میوانداریکردنی یارییەکانیان کردووە بەپێی ساڵ ریزبەندی کراون . لێنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەپێی دەنگ شارەکانی هەڵبژاردوووە،سێ خوولی یەکەم، بەبێ هیچ هەڵبژاردنێک دیاری کران. لەیەکەم دانیشتنی لێنژنەی ئۆڵمپیادی نێودەوڵەتی ،وە رێزێک بۆ مێژووی شاری ئەتینا کە شوێنی لەدایک بوونی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بووە یەکەم خوولی ئەم پاڵەوانییەتییە ١٨٩٦ بەم شارە بەخشرا.دواتریش پاریس میوانداری یارییەکانی ١٩٠٠ی کرد .وە یارییەکانی ١٩٠٤ سەرەتا بریار بوو لە شاری شیکاگۆی ئەمریکا بەرێوەبچێت بەڵام دواتر گواسترایەوە بۆ شاری سانت لویس ،بۆ ئەوەی لەگەڵ پێشانگای جیهانی ئەنجام بدرێت. سیستەمی دەنگدان پێش ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٠٨ خرایە بواری جێبەجێکردنەوە،مافی میوانداریکردنی درا بە شاری ڕۆما، بەڵام دواتر بەهۆی تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦، ئیتالیا بێتوانای خۆی لە ئامادەکارییەکان راگەیاندن و مافەکەی گەراندەوە بۆ لێژنەی ئای ئۆ ئێس ، دواتر مافەکە بە شاری لەندەن بەخشرا . مافی میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩١٦ بەخشرایە بەرلین، بەڵام بەهۆی جەنگی جیهانی یەکەمەوە هەڵوەشایەوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٤٠لە سەرەتادا بەخشرایە شار تۆکیۆ ، بەڵام دوای هەڵگیرسانی جەنگی نیوان چین و ژاپۆن لە ساڵی ١٩٣٨ مافەکەی لێوەرگیرایەوە و مافەکە بەخشرایە شاری هێلسیکی بەڵام دواجار بەهۆی جەنگەوە ئەم خوولە هەڵوەشایەوە، ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٤٤ بە لەندەن بەخشرا، ئەم خوولەش بەهۆی جەنگی جیهانی دووەمەوە هەڵوەشایەوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٦ لەلایەن لێنەی ئای ئۆ ئێسەوە بەخشرایە مێلبۆرن، بەهۆی بوونی یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردن لە کاتی بڵاوبوونەوە نەخۆشی لە ناو ئاژەڵان، بەناچاری پێشبڕکێکانی ئەسپ سواری لە ستۆکهۆڵمی سوێد بەڕێوەچوون. سَجار تەنها یەک شار داوای مافی میوانداریکردنی یارییەکانی کردوو ئەویش ستۆکهۆڵم لە ساڵی ١٩١٢ و لۆس ئەنجلەس لە ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤.   پاریس و لۆس ئەنجلەس دوای ئەوەی میوانداری یارییەکانی ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٢٨ دەکەن - لەگەڵ لەندەن دەبنە تاکە سێ شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی هاویینە دەکەن. سانت لویس تاکە شارە کە میوانداری یارییەکانی کردووە بەبێ ئەوەی داوای مافی میوانداری کردن پێشکەش بکات. هێلسنکی، مینیاپلیس، مۆنتریال و میونشن لەو شارانەن کە داواکاریان پێشکەش کردووە بۆ میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە و زستانە؛ جگە لە مینیاپۆلیس هەموویان سەرکەوتوو بوون لە بردنەوەی مافی میواندارکردنی یارییەکانی هاوینە، بەڵام هیچیان سەرکەوتوونەبوون لە وەرگرتنی بەرێوەبردنی یارییەکانی ئۆلۆمپیادی زستانە . دیترۆیت نا سەرکەووتووترین شارە و حەوت جار شکستی هێناوە لە وەرگرتنی مافی بەرێوەچوونی یارییەکان. لۆس ئانجلەس زۆرترین داواکاری پێشکەش کردووە و سێ جار سەرکەوتوو بووە و شەش جار شکستی هێناوە. هەریەکە لە ئەمستردام و بوداپێست و لۆزان پێنج جار شکستیان هێناوە. ئەمریکا زۆرترین پێشنیاری پێشکەش کردووە، ٢٢ داوای پێشکەش کردووە، لەنێویاندا هەموو یارییەکانی لە ساڵی ١٩٤٤ تا ١٩٨٤.<ref name="list" /> {| class="wikitable" ! rowspan="2" | ساڵ !! rowspan="2" | دياركردن !! colspan="2" | تەندەرةكان !! colspan="5" | دەنگدان !! rowspan="2" | میواندار |- ! شار !! وڵات !! خوولی ١ ! خوولی ٢ ! خوولی ٣ ! خوولی ٤ ! خوولی ٥ |- | 1896 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|Athens]] |- bgcolor="white" | 1900 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|Paris]] |- | 1904 || align="center" | — || [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|USA|1896}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|St. Louis]] |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1908 || rowspan="4" align="center" | — || [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]]|| rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|London]] |- bgcolor="white" | [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} |- bgcolor="white" | [[میلان]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[ئیتالیا]] |- bgcolor="white" | [[بەرلین]]|| {{flagicon|German Empire}} [[German Empire]] |- | 1912 || align="center" | — || [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|Sweden}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|Stockholm]] |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1916 || rowspan="6" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flag|German Empire}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|German Empire}} ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|Berlin]]'' <small> (cancelled) </small> |- bgcolor="white" | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagIOC|EGY|1920 Summer}} |- bgcolor="white" | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor="white" | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} |- bgcolor="white" | [[بوداپێست]]|| {{flagicon|Austria-Hungary}} [[Austria-Hungary]] |- bgcolor="white" | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan="9" | 1920 || rowspan="9" align="center" | — || ئەنتۆێرپ|| {{flag|Belgium}} || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" | {{flagicon|Belgium}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|Antwerp]] |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} |- | [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} |- | || |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1924 || rowspan="6" align="center" | — || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|Paris]] |- bgcolor="white" | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor="white" | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1920 Summer}} |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[پراگ]]|| {{flag|Czechoslovakia}} |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]] |- | rowspan="2" | 1928 || rowspan="2" align="center" | — || [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | {{flagicon|Netherlands}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|Amsterdam]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | 1932 || ٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٢٩ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|USA|1912}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|Los Angeles]] |- | rowspan="14" | 1936 || rowspan="14" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]]|| align="center" | 43 || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|Berlin]] |- | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1932 Summer}} || align="center" | 16 |- | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagicon|Kingdom of Egypt}} [[Kingdom of Egypt (1922–1953)|Egypt]]|| align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align="center" | — |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | — |- | [[کۆلن]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]] || align="center" | — |- | [[دەبڵین]]|| {{flag|Ireland}} || align="center" | — |- | [[فرانکفورت]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]]|| align="center" | — |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align="center" | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | — |- | [[مۆنتیڤیدیۆ]]|| {{flag|Uruguay}} || align="center" | — |- | [[نۆریمبێرگ]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]] || align="center" | — |- | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — |- | [[ڕۆما]] |{{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] | align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1940 || rowspan="2" | ٣١ی ئابی ١٩٣٦ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | ''{{flagicon|Japan|1870}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|Tokyo]]'' <small> (هەڵوەشایەوە) </small> |- bgcolor="white" | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | rowspan="8" | 1944 || rowspan="8" align="center" | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" | ''{{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|London]]'' <small>(هەڵوەشایەوە)</small> |- | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[Kingdom of Greece|Greece]] |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[Dominion of Canada (1867-1982)|Canada]] |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1948 || rowspan="6" align="center" | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|London]] |- bgcolor="white" | بالتیمۆر|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan="10" | 1952 || rowspan="10" | ٢١ی حوزەیرانی ١٩٤٧ || [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align="center" | 14 || align="center" | 15 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | {{flagicon|Finland}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|Helsinki]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 4 || align="center" | 5 |- | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align="center" | 4 || align="center" | 5 |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align="center" | 3 || align="center" | 3 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 2 || align="center" | — |- | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[یۆنان]]|| align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="10" | 1956 || rowspan="10" | ٢٨ی نیسانی ١٩٤٩ || [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 14 || align="center" | 18 || align="center" | 19 || align="center" | 21 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | {{flagicon|Australia}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|Melbourne]] |- bgcolor="white" | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 9 || align="center" | 12 || align="center" | 13 || align="center" | 20 |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 5 || align="center" | 4 || align="center" | 5 || align="center" | — |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 2 || align="center" | 4 || align="center" | 4 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flagicon|Mexico|1956}} [[مەکسیک]] || align="center" | 9 || align="center" | 3 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سان فرانسیسکۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 0 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[کەنەدا]]|| align="center" | 0 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="7" | 1960 || rowspan="7" | ١٥ی حوزەیرانی ١٩٥٥ || [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align="center" | 15 || align="center" | 26 || align="center" | 35 || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" | {{flagicon|Italy}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|Rome]] |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | 14 || align="center" | 21 || align="center" | 24 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 6 || align="center" | 11 || align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align="center" | 8 || align="center" | 1 || align="center" | — |- | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1964 || rowspan="4" | ٢٦ی ئایاری ١٩٥٩ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 30 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|Japan|1951}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|Tokyo]] |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 10 |- bgcolor="white" | [[ڤیێنا]]|| {{flag|Austria}} || align="center" | 9 |- bgcolor="white" | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align="center" | 5 |- | rowspan="4" | 1968 || rowspan="4" | ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٣ || [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align="center" | 30 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|Mexico}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|Mexico City]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 14 |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} || align="center" | 12 |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 2 |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1972 || rowspan="4" | ٢٥ی نیسانی ١٩٦٦ || [[میونشن]]|| {{flag|West Germany}} || align="center" | 29 || align="center" | 31 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|West Germany}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|Munich]] |- bgcolor="white" | [[مەدرید]]|| {{flagicon|Spain|1945}} [[Francoist Spain|Spain]]|| align="center" | 16 || align="center" | 16 |- bgcolor="white" | [[مۆنتریال]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 6 || align="center" | 13 |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 6 || align="center" | — |- | rowspan="3" | 1976 || rowspan="3" | ١٢ی ئایاری ١٩٧٠ || [[مۆنتریال]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 25 || align="center" | 41 || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" | {{flagicon|Canada}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|Montreal]] |- | [[مۆسکۆ]]|| {{flag|Soviet Union}} || align="center" | 28 || align="center" | 28 |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 17 || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1980 || rowspan="2" | ١٣ی تشرینی یەکەمی ١٩٧٤ || [[مۆسکۆ]]|| {{flag|Soviet Union}} || align="center" | 39 || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | {{flagicon|Soviet Union}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|Moscow]] |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 20 |- | 1984 || ١٨ی ئایاری ١٩٧٨ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|United States}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|Los Angeles]] |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1988 || rowspan="2" | ٣٠ی ئەیلوولی ١٩٨١ || [[سێئول]]|| {{flag|South Korea}} || align="center" | 52 || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | — || rowspan="2" | {{flagicon|South Korea}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|Seoul]] |- bgcolor="white" | [[ناگۆیا]] || {{flag|Japan}} || align="center" | 27 |- | rowspan="6" | 1992 || rowspan="6" | ١٦ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٦ || [[بارسێلۆنا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | 29 || align="center" | 37 || align="center" | 47 || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|Spain}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|Barcelona]] |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 19 || align="center" | 20 || align="center" | 23 |- | [[بریزبێن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 11 || align="center" | 9 || align="center" | 10 |- | [[بێلگراد]]|| {{flag|Yugoslavia}} || align="center" | 13 || align="center" | 11 || align="center" | 5 |- | [[بێرمینگام]] || {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 8 || align="center" | 8 || align="center" | — |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align="center" | 5 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1996 || rowspan="6" | ١٨ی ئەیلوولی ١٩٩٠ || [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 19 || align="center" | 20 || align="center" | 26 || align="center" |34 || align="center" | 51 || rowspan="6" | {{flagicon|United States}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|Atlanta]] |- bgcolor="white" | [[ئەتینا]]|| {{flag|Greece}} || align="center" | 23 || align="center" | 23 || align="center" | 26 || align="center" | 30 || align="center" | 35 |- bgcolor="white" | [[تۆرۆنتۆ]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 14 || align="center" | 17 || align="center" | 18 || align="center" | 22 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 12 || align="center" | 21 || align="center" | 16 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مەنچستر]]|| {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 11 || align="center" | 5 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[بێلگراد]]|| {{flag|یووگۆسلاڤیا}} || align="center" | 7 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="8" | 2000 || rowspan="8" | ٢٣ی ئەیلوولی ١٩٩٣ || [[سیدنی]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 30 || align="center" | 30 || align="center" | 37 || align="center" | 45 || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="8" | {{flagicon|Australia}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|Sydney]] |- | [[پەکین]]|| {{flag|China}} || align="center" | 32 || align="center" | 37 || align="center" | 40 || align="center" | 43 |- | [[مەنچستر]] || {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 11 || align="center" | 13 || align="center" | 11 || align="center" | — |- | [[بەرلین]]|| {{flag|Germany}} || align="center" | 9 || align="center" | 9 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | 7 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[بەڕازیلیا]]|| {{flag|Brazil}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=https://www.irishtimes.com/sport/39-steps-to-olympic-fiasco-1.60957|title=39 Steps to Olympic Fiasco|date=22 January 1996|newspaper=The Irish Times|author=Unnamed}}</ref> |- | [[میلان]]|| {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/1993-03-11/sports/sp-1197_1_olympic-milan-withdraws|title=Milan Withdraws Olympic Bid|date=11 March 1993|newspaper=Los Angeles Times|agency=Associated Press}}</ref> |- | [[تاشکەند]]|| {{flag|Uzbekistan}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=https://www.upi.com/Archives/1993/01/24/Tashkent-withdraws-bid-for-2000-Olympics/6564727851600/|title=Tashkent withdraws bid for 2000 Olympics|date=24 January 1993|newspaper=UPI International|author=Unnamed}}</ref> |- bgcolor="white" | rowspan="11" | 2004 || rowspan="11" | 5ی ئەیلوولی 1997 || [[ئەتینا]]|| {{flag|Greece}} || align="center" | 32 || align="center" | — || align="center" | 38 || align="center" | 52 || align="center" | 66 || rowspan="11" | {{flagicon|Greece}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|Athens]] |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align="center" | 23 || align="center" | — || align="center" | 28 || align="center" | 35 || align="center" | 41 |- bgcolor="white" | [[کەیپ تاون]]|| {{flag|South Africa}} || align="center" | 16 || align="center" | 62 || align="center" | 22 || align="center" | 20 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | 20 || align="center" | — || align="center" | 19 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 16 || align="center" | 44 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | لیل|| {{flag|France}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سەنت پیتەرزبورگ]]|| {{flag|Russia}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | سان جوان|| {{flag|Puerto Rico}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سێڤیلیا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="10" | 2008 || rowspan="10" | ١٣ی تەمموزی ٢٠٠١ || [[پەکین]] || {{flag|China}} || align="center" | 44 || align="center" | 56 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | — || rowspan="10" | {{flagicon|China}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|Beijing]] |- | [[تۆرۆنتۆ]] || {{flag|Canada}} || align="center" | 20 || align="center" | 22 |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 15 || align="center" | 18 |- | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | 17 || align="center" | 9 |- | [[ئۆساکا]] || {{flag|Japan}} || align="center" | 6 || align="center" | — |- | [[بانکۆک]]|| {{flag|Thailand}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[قاھیرە]]|| {{flag|Egypt}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[کوالالومپور]]|| {{flag|Malaysia}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[سێڤیلیا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="9" | 2012 || rowspan="9" | ٦ی تەممووزی ٢٠٠٥ || [[لەندەن]]|| {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 22 || align="center" | 27 || align="center" | 39 || align="center" | 54 || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|London]] |- bgcolor="white" | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 21 || align="center" | 25 || align="center" | 33 || align="center" | 50 |- bgcolor="white" | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || align="center" | 20 || align="center" | 32 || align="center" | 31 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[نیویۆرک]] || {{flag|United States}} || align="center" | 19 || align="center" | 16 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مۆسکۆ]] || {{flag|Russia}} || align="center" | 15 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[لایپزیگ]]|| {{flag|Germany}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="7" | 2016 || rowspan="7" | ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ || [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | 26 || align="center" | 46 || align="center" | 66 || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" | {{flagicon|Brazil}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|Rio de Janeiro]] |- | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || align="center" | 28 || align="center" | 29 || align="center" | 32 |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 22 || align="center" | 20 || align="center" | — |- | [[شیکاگۆ]] || {{flag|United States}} || align="center" | 18 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[باکوو]] || {{flag|Azerbaijan}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[دەوحە]] || {{flag|Qatar}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[پراگ]] || {{flag|Czech Republic}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 2020 || rowspan="6" | ٧ی ئەیلوولی ٢٠١٣ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || 42 || — || 60 || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|Japan}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|Tokyo]] |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]] || {{flag|Turkey}} || 26 || 49 || 36 |- bgcolor="white" | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || 26 || 45 || — |- bgcolor="white" | [[باکوو]] || {{flag|Azerbaijan}} || — || — || — |- bgcolor="white" | [[دەوحە]] || {{flag|Qatar}} || — || — || — |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]] || {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | rowspan="5" | 2024 || rowspan="5" | ١٣ ئەیلوولی ٢٠١٧ || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || colspan="5" align="center" |'''بەکۆی دەنگ''' || rowspan="5" | {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|Paris]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە; لەبیری میوانداریکردنی یارییەکانی ٢٠٢٨'' |- | [[بوداپێست]] || {{flag|Hungary}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | [[ھامبورگ]] || {{flag|Germany}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | [[ڕۆما]] || {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- bgcolor="white" | 2028 || ١٣ ئەیلوولی ٢٠١٧ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || colspan="5" align="center" |'''بەکۆی دەنگ''' || {{flagicon|USA}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|Los Angeles]] |- |2032 |٢١ی تەمموزی ٢٠٢١ |[[بریزبێن]] |{{flag|Australia}} | colspan="5" |٧٢ بەڵێ، ٥ نەخێر، ٣ بێلایەن |{{flag|Australia|name=Brisbane}} |- |2036 | |TBA |TBA | | | | | |TBA |} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد}} {{نەتەوەکان لە ئۆڵۆمپیاد}} {{تووڵی دەروازە|وەرزش|ئۆڵۆمپیاد|}} [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیک]] [[پۆل:ڕووداوە وەرزشییەکان، دامەزرانی ١٨٩٦]] [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیکی ھاوینە]] e9kjhjlhm3jvst5pv9zo0nscrk9ovds 969789 969627 2022-08-11T08:53:10Z Kurd2021 40095 /* پێرستی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە */ wikitext text/x-wiki {{ئامادەکردن}} {{داتابۆکس}} '''یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە''' ({{بە فەڕەنسی|Jeux olympiques d'été}}{{بە ئینگلیزی|Summer Olympic Games}}) بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد یاخود ئۆڵمپیکیش ناسراوە، پاڵەوانییەتییەکی گەورەی نێودەوڵەتی فرە وەرزشییە بە شێوەیەکی ئاسایی چوار ساڵ جارێک لە وڵاتێک بەڕێوەدەچێت. یەکەمجار لە ساڵی ١٨٩٦ لە شاری دەتینای پایتەختی یۆنان بەڕێوەچوو و دوایین جاریش ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ کە لە ساڵی ٢٠٢١ لە شاری تۆکیۆی پایتەختی ژاپۆن بەڕێوەچوو ئەمەش بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا. لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی سەرپەرشت و ڕێکخەری ئامادەکارییەکانی شاری خانەخوێ دەکات. لە ھەر پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاددا مەدالیای زێڕ بە پلەی یەکەم دەبەخشرێت، مەدالیای زیو بە پلەی دووەم دەبەخشرێت، ھەروەھا مەدالیای برۆنز بە پلەی سێیەم دەبەخشرێت؛ ئەم نەریتە لە ساڵی ١٩٠٤ دەستی پێکرد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی زستانە بەھۆی سەرکەوتنی بەرچاوی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ڕێکخرا. ئەمەش وەک گەورەترین و بەناوبانگترین ڕووداوی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی لە جیھاندا سەیر دەکرێت. ئۆڵۆمپیاد لە پڕۆگرامێکی ٤٢ پێشبڕکێی کەمتر لە ٢٥٠ وەرزشوانی پیاوان لە ١٤ وڵات لە ساڵی ١٨٩٦ بۆ ٣٠٦ پێشبڕکێ و ١١٬٢٣٨ وەرزشوان (٦٬١٧٩ پیاو، ٥٬٠٥٩ ژن) لە ٢٠٦ وڵات لە ساڵی ٢٠١٦ زیادی کردووە. ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لەلایەن ١٩ وڵاتەوە لە پێنج کیشوەر میوانداری کراوە. چوار جار لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|١٩٠٤]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|١٩٣٢]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|١٩٨٤]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]])، سێ جار لە بەریتانیا ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|١٩٠٨]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|١٩٤٨]]، و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|٢٠١٢]])، دوو جار لە [[یۆنان]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٩٨٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]])، [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|١٩٢٤]])، [[ئەڵمانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|١٩٣٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|١٩٧٢]])، [[ئوسترالیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]]) و [[ژاپۆن]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|١٩٦٤]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|٢٠٢٠]])، یەکی یەکجاریش لە [[سوێد]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|١٩١٢]])، [[بەلجیکا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]])، [[ھۆلەند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|١٩٢٨]])، [[فینلاند]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|١٩٥٢]])، [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|١٩٦٠]])، [[مەکسیک]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|١٩٦٨]])، [[کەنەدا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|١٩٧٦]])، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|١٩٨٠]])، [[کۆریای باشوور]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|١٩٨٨]])، [[ئیسپانیا]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]])، [[چین]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]]) و [[بەڕازیل|بەرازیل]] ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]). لەندەن یەکەم شار بوو کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد، دواتر پاریس (بەھۆی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٤)، لۆس ئانجلەس، [[ئەتینا|ئەتیانای پایتەخت]] و تۆکیۆ کە ھەریەکەیان دوو جار یارییەکانی تێدا بەڕێوەچووە. فەرەنسا ساڵی ٢٠٢٤ بۆجاری سێیەم میوانداری یایییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات بەمەش دەبێتە ھاوشانی لەندەن، لۆس ئانجلەسیش ساڵی ٢٠٢٨ میوانداری یارییەکانی ھاوینە دەکات بۆ پێنجەم جار لە مێژووی خۆیدا. تەنھا پێنج وڵات لە ھەموو یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بەشدارییان کردووە ئەوانیش: ئوسترالیا، فەرەنسا، بەریتانیا، یۆنان و سویسرا. بەریتانیا تاکە وڵاتە کە لە ھەر خولێکی ئۆڵۆمپیاد مەدالیایەکی زێڕی بەدەستھێناوە. ئەمریکا پێشەنگی ژماردنی میدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە، و لە ١٨ خولی یارییەکان پێشەنگی خشتەی مەدالیاکانی گرتووە، دوای ئەو یەکێتی سۆڤیەت (شەش جار)، و فەرەنسا، بەریتانیا، ئەڵمانیا، چین و 'تیمی یەکگرتوو' ھەریەکەیان بۆ جارێک پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان گرتووە. == خانەخوێکان == ئەمریکا تا ئێستا چوار جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە، یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ لە شاری سانت لویسی ویلایەتی میسۆری، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا]] لە نێوان لە ١ی تەممووز تا ٢٣ تشرینی دووەمی ١٩٠٤ بەڕێوەچوو بەڕێوەچوو؛ یارییەکانی ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤ ھەردووکیان لە لۆس ئانجلەس لە ویلایەتی کالیفۆرنیا بەڕێوەچوون و یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦ لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا ئەنجامدرا. لۆس ئانجلەس ساڵی ٢٠٢٨ بۆ جاری پێنجەم میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات. ساڵی ٢٠١٢ بەریتانیا بۆجاری سێھەمین لە مێژووی خۆیدا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی لە لەندەن کرد، بەمەش بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردبێت. شارەکانی لۆس ئانجلەس و پاریس و ئەسینا (بەبێ ساڵی ١٩٠٦) ھەریەکەیان میوانداری دوو یاری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە. لە ساڵی ٢٠٢٤ فەرەنسا بۆجاری سێھەم لە پایتەختی وڵاتەکەیدا میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە دەکات، بەمەش پاریس دەبێتە دووەم شار کە تا ئێستا سێ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی تێدا بەڕێوەدەچێت. ھەریەکە لە ئوسترالیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، یۆنان و ژاپۆن ھەموویان دوو جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کرد (فەرەنسا و ئوسترالیا پلانیان ھەیە لە ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٣٢دا میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکە، بۆجاری سێھەم). تۆکیۆی ژاپۆن میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ی کرد، و بووە یەکەم شار لە دەرەوەی ئەو نەتەوەیانەی کە زۆرینەیان ئینگلیزی زمان و ئەورووپین دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بکات، پاش ئەوەی لە ساڵی ١٩٦٤ بۆ یەکەمجار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کرد. ھەروەھا ھەر یەکە لە بەلجیکا، بەرازیل، کەنەدا، چین، فینلاند، ئیتاڵیا، مەکسیک، ھۆڵەندا، کۆریای باشوور، یەکێتی سۆڤیەت، ئیسپانیا و سوێد، یەکی یەکجار مافی میوانداری کردنی پاڵەوانییەتییەکەی کردووە .[[ئاسیا|کیشوەری ئاسیا]] چوار جار میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی کردووە: لە [[تۆکیۆ]] (١٩٦٤ و ٢٠٢٠)، [[سێئول|سێئۆل]] (١٩٨٨)، و [[پەکین]] (٢٠٠٨). ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠١٦ لە [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] بەرازیل، یەکەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ئەمریکای باشوور بەڕێوەچوو. تاکە دوو وڵاتی نیوەگۆی باشوور کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیان کردووە بریتین لە ئوسترالیا (١٩٥٦، ٢٠٠٠، و ٢٠٣٢ی داھاتوو) و بەرازیل (٢٠١٦)، تا ئێستا ئەفریقا میوانداری ھیچ ئۆڵۆمپیادێکی ھاوینەی نەکردووە. == مێژوو == === ساڵانی سەرەتایی === [[پەڕگە:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|وێنۆک|مەراسیمی کردنەوەی یەکەمین پاڵەوانییەتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی نوێ لە یاریگای پاناتینیک، دەتینا، ١٨٩٦]] کاتێک پیێر دی کوبێرتین کە پێداگۆجی و مێژوونووسی فەرەنسی بیرۆکەی ڕێکخسننی پێشبڕکێیەکی نێودەوڵەتی بە کردار بیرۆکەی سەرھەڵدانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بنیاتناو سەرکەوتنی بەدەستھێنا لە بانگھێشتکردنی وەفدە بیانییەکان بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، یەکەم خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان|وڵاتی یۆنان]] بەڕێوەچوو، تەنھا ٢٤٥ (جێی مشتومڕە) وەرزشوان بەشداری تێدا کرد کە زیاتر لە ٢٠٠ کەسیان یۆنانی بوون، چواردە وڵات (بەپێی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی، ژمارەکە جێی مشتومەڕە) لە ڕەگەزی نێر بەشداریان کرد. پێشتر ڕووداوێکی نێودەوڵەتی بەم قەبار و شێوەیە ڕێک نەخرابوو. وەرزشوانانی ڕەگەزی مێینە ڕێگەیان پێنەدرا بەشداری پێشبڕکێکان بکەن، لەگەڵ ئەوەش ژنێک بەناوی ستاماتا ڕێڤیتی، بێ گوێدانە یاساکانی ئەم خولە بەشداری پێشبڕکێی ماراسۆنی کرد بەبێ ئەوەی ناوی تۆمار بکرێت .[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] کە بە فەرمی بە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ناسراوە، ڕووداوێکی نێودەوڵەتی فرە وەرزشی بوو کە لە ٦ تا ١٥ی نیسانی ١٨٩٦ لە دەتینای پایتەختی یۆنان ئاھەنگی کردنەوەی بەڕێوەچوو، یەکەم یاری ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەردەمی نوێ ئەنجامدرا. لە ئاھەنگی کردنەوەی پاڵەوانییەتییەکە نزیکەی ١٠٠ ھەزار کەس ئامادەبوون. ھەرچەندە زۆرترین وەرزشوانی یۆنان بەشداریان کرد، بەڵام ئەمریکا زۆرترین جار لە ڕکابەرییەکان پلەی یەکەمی وەرگرت، بەشێوەیەک ١١ وەرزشوانی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانیاندا پلەی یەکەمیان بەدەستھێنا لە بەرامبەردا وەرزشوانانی یۆنان ١٠جار پلەی یەکەمی لە یارییەکان بەدەستھێنا. شارەزایان مێژووی دروستبوونی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ٧٧٦ ساڵ پێش زایین لە وڵاتی [[یۆنان]] بە ئاماژەدان بەوەی کە لەسەر دیواری پەرستگاکان نوسراوە، کە چوار ساڵ جارێک یارییەکانی بەڕێوە دەچوون، بەڵام ھەندێکی تر لە شارەزایان مێژووی ئۆڵۆمپیادی کۆن دەگەڕێننەوە بۆ ١٤٠٠ ساڵ پێش زایین. ئەمەش ھۆکارێکی گرینگ بوو بۆ ھەڵبژاردنی وەک شاری میوانداری یەکەم ئۆڵۆمپیاد، لە لە کۆنگرەیەکدا کە لەلایەن پیێر دی کوبەرتین لە پاریس ڕێکخرابوو، لە ٢٣ی حوزەیرانی ١٨٩٤دا، بە کۆی دەنگ وەک دەتینا ھەڵبژێردرا. ھەروەھا لەم کۆنگرەیەدا [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] دامەزرا. سەرەڕای چەندین ئاستەنگ و گرفت، بەڵام ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦ وەک پاڵەوانییەتییەکی پێشکەوتوو ئاماژەی پێکرا. لە سەردەمی ئەو کات زۆرترین بینەر و ئامادەبووی ھەبوو لە ھەر پێشبڕکێیەکی وەرزشی نێودەوڵەتی دا؛ و یاریگای پاناتینایکۆ، یەکەم یاریگای گەورە لە سەردەمی نوێدا، زۆرترین ئامادەبووی ھەبوو لەکاتی بەڕێوەچوونی یارییەکان. ئەوەی جێی خۆشحاڵی یۆنانییەکان بوو بەدەستھێنانی پلەی یەکەم بوو لە کێبڕکێی ماراسۆن لەلایەن ھاونیشتمانەکەیان سپیریدۆن لویس. لە ماوەی ٢ کاتژمێر و ٥٨ خولەک و ٥٠ چرکەدا مەوداکەی تەواوکرد. کارل شومان وەرزشوانی زۆرانباز و لەشجوانی سەرکەوتوترین وەرزشوانی ئەڵمانی بوو کە توانی چوار جار پلەی یەکەمی بەدەستھێنا. بەرپرسانی یۆنان و خەڵکی یۆنان بە جۆش و خرۆشەوە پێشوازیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەکرد. ئەم ھەستەش لەلایەن زۆرێک لە وەرزشوانە بەشداربووەکان ھەبوو، بەشێوەیەک داوای ئەوەیان کرد کە دەتینا پایتەخت ببێتە شاری میوانداری ھەمیشەیی ئۆڵۆمپیاد. بەڵام لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی پلانی وابوو کە خولەکانی داھاتوو بگۆڕن بۆ شارە جیاوازەکانی. ئەوەبوو دووەم ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو. [[پەڕگە:Francis_Field_1904.jpg|وێنۆک|یاریگای فرانسیس فیڵد لە زانکۆی واشنتۆن لە سانت لویس، لە کاتی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤]] [[پەڕگە:Dorando_Pietri_1908.jpg|وێنۆک|ساتی دۆڕانی دۆراندۆ پیتری، بەھۆی یارمەتیدانی بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان لە ھەڵسانەوە و دەستگرتنی بۆ تێپەڕاندنی ھێڵەکە.]] دوای چوار ساڵ ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٠٠ لە پاریس زیاتر لە چوار ھێندەی وەرزشوانانی بۆ خۆی ڕاکێشا، لەنێویاندا ٢٠ ژن، کە بۆ یەکەمجار ڕێگەیان پێدرا بە فەرمی بەشداری بکەن، لە یارییەکانی کرۆکێت و گۆڵف و کەشتیوانی و تێنسدا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠ لەگەڵ پێشانگای جیھانی پاریس تێکەڵ بوون و زیاتر لە ٥ مانگ بەردەوام بوون لە ١٤ی ئایارەوە بۆ ٢٨ی تشرینی یەکەم تا ئێستاش مشتومڕ لەسەر ئەوە ھەیە کە کام ڕووداو بەڕاستی ئۆڵۆمپیاد بووە، بەو پێیەی لەو کاتەدا کەم یان تەنانەت ھیچ کام لە یارییەکان ئاگاداری پێشوەختەیان بڵاونەکرووبووە کە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیادە. بەشێک لە وەرزشوانان ئاگاداری نەبوون لەوەی براوەی پێشبڕکێی ئۆڵۆمپیادن. یاخود لە پێشبڕکێیەکی ئۆڵۆمپیاد ڕکابەری دەکەن. ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ھیچ ئاھەنگی کردنەوە و داخستنی بۆ ئەنجام نەدرا. وەرزشوانانی فەڕەنسا زۆرترین مەدالیای ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جەنگی ڕووسیا و ژاپۆن و سەختی گەیشتن بە سانت لویس ھۆکار بوو بۆ ئەوەی کە کەمترین وەرزشوانی پلە باڵا لە دەرەوەی ئەمریکا و کەنەدا بەشدارییان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٤ نەکرد. «دووەمین یارییە نێودەوڵەتییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ئەسینای پایتەخت»، وەک لەو کاتەدا پێی دەگوترا، لە ساڵی ١٩٠٦ بەڕێوەچوو. لە ئێستادا لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەفەرمی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد بە یەکێک لە خولەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ناناسێت، لەگەڵ ئەوەش زۆرێک لە مێژوونووسان بە درێژکراوەی زنجیرەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی دەناسێنن و شانازیی بە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٦ دەکەن وەک ھۆکارێک بۆ لەناو نەچوونی ئۆڵۆمپیاد. جگە لەوەی یارییەکان سەرکەوتووتر بوون لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٠ و ١٩٠٤، زیاتر لە ٨٥٠ وەرزشوان ڕکابەرییان کردووە. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨ لە شاری [[لەندەن]]ی[[شانشینی یەکگرتوو|شانشینی بەریتانیا]] لە ٢٧ی نیسان تا ٣١ تشرینی یەکەمی ١٩٠٨ بەڕێوەچوو. یەکەم جار بڕیار بوو ئەم خولەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد، شاری [[ڕۆما]]ی، [[ئیتالیا]] میوانداریی بکات بەڵام بەھۆی تەقینەوەی گڕکانی چیای ڤێسۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ و مردنی ١٠٠٠ کەس توانایی ئیتاڵیا بۆ میوانداری کردنی یارییەکان لاواز بوو، بەو ھۆیەوە بەفەرمی بڕیاردرا یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەم خولە لە شاری لەندەن بۆ یەکەمجار لە مێژووی خۆیدا بەڕێوەبچێت. لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٨]] ژمارەی بەشداربووان جارێکی دیکە بەرزبوونەوە، ٢٢ وڵات بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادیان کرد، ھەروەھا یەکەم ماراسۆن بە مەودای ئێستای ستاندارد کە ٤٢٫١٩٥ کم (٢٦ میل و ٣٨٥ یاردە) بوو ئەنجامدرا. یەکەم ماراسۆنی ئۆڵۆمپیاد لە ساڵی ١٨٩٦ (تەنھا بۆ پیاوان بوو) بە دووری ٤٠ کم (٢٤ میل و ٨٥ یارد) کرا. مەودای نوێی ماراسۆنەکە بۆ ئەوە ھەڵبژێردرا کە پێشبڕکێکە لەبەردەم شوێنیدانیشتنی بنەماڵەی شاھانەی بەریتانیا تەواو بێت. بەم شێوەیە ماراسۆنەکە ٤٠ کم (٢٤٫٩ میل) بوو بۆ یەکەم یارییەکانی ساڵی ١٨٩٦، بەڵام دواتر تا ٢ کم (١٫٢ میل) گۆڕانکاری بەسەردا ھات بەھۆی بارودۆخی ناوخۆیی وەک شێوازی شەقام و یاریگاکان. لە شەش خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاددا لە نێوان ساڵانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]] بۆ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|١٩٢٠]]، ماوەی مەودای پێشبڕکێی ماراسۆن ئاڵوگۆڕی بەسەرھات. لە یارییەکاندا وەرزشوانانی بەریتانیا ١٤٦ مەدالیایان بەدەستھێنا، کە ٩٩ مەدالیای زیاتر بوو لە ئەمریکییەکانی کە پلەی دووەمی بەدەستھێنا، ئەمەش باشترین ئەنجامی وەرزشوانانی بەریتانیا تا ئەمڕۆ. لە پێشبڕکێی ماراسیۆنی ساڵی ١٩٠٨دا، ڕاکەری ئیتاڵی [[دۆراندۆ پیتری]] لە پێش سەرجەم یاریزانەکان چووە ناو یاریگا، نزیک بوو لە ھێڵی کۆتایی بەڵام ماندوویەتی و ھیلاکی زۆری پێوە دیار بوو کەوتە سەر زەوی پێش ئەوەی بتوانێت ھێڵی کوتایی ببڕێت. بۆیە لەلایەن بەرپرسانی چاودێری وەرزشوانان یارمەتییاندا بۆ ھەڵسانەوە و تێپەڕاندنی ھێڵی کۆتایی، بەڵام بەھۆی ئەم کارەوە بێ بەشکرا لە خەڵاتەکان. [[جۆنی ھایس]] وەرزشوانی ئەمریکی دوای پیتری گەیشتە ناو یاریگا و پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. وەک قەرەبووی بێ بەشبوونی لە پلەی یەکەم و مەدالیای ئۆڵۆمپیاد، شاژنە ئەلێکساندرا جامێکی زیوی بەخشی بە پیتری. ماوەی پاڵەوانییەتییەکە ١٧٨ ڕۆژ بوو (شەش مانگ و چوار ڕۆژ) ئەمەش درێژترین و زۆرترین ماوە بوو لە مێژووی ھاوچەرخی ئۆڵۆمپیاد. یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەردەوام بوو لەگەشەکردن، لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢]] شاری [[ستۆکھۆڵم]]ی [[سوێد]] کە لە ٥ی ئایار بۆ ٢٧٧ی تەممووزی ١٩١٢ بەڕێوەچوو. ٢٨ وڵات و ٢٤٠٧ وەرزشوان کە ٤٨٨ لە کچان و ژنان بوون بەشداریان کرد. ئۆڵۆمپیای ھاوینەی ستۆکھۆڵم یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوون کە بیرۆکەی ڕەسەنی پیێر دی کوبێرتین بەدیھێنا. بۆ یەکەمجار لە دوای دەستپێکردنی یارییەکان لە ساڵی ١٨٩٦، وڵاتانی پێنج کیشوەر لە ئۆڵۆمپیادەکە بەشداریانکرد. بڕیاربوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦ لە بەرلین پایتەختی ئەڵمانیا بەڕێوەبچێت بەڵام بەھۆی دەستپێکردنی جەنگی جیھانی یەکەم ھەڵوەشایەوە. === سەردەمی نێوان جەنگەکان === دوای تەواوبوونی جەنگی جیھانی یەکەم جارێکی دیکە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دەستی پێکردەوە، یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ئەنتۆێرپ لە ساڵی ١٩٢٠ لە بەلجیکا کە بەھۆی جەنگەوە زیانی بەر شارەکە کەوتبوو بەڵام چەندین ژمارەی پێوانەیی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، لەم ئۆڵۆمپیادە ٢٩ وڵات بەشدارییان کرد، ساڵی ١٩٢٤ ئۆڵۆمپیاد لە پاریس بەڕێوەچوو، ڕێوڕەسمی کردنەوەی پێشبڕکێکە لە ٥٥ی تەممووز بەڕێوەچوو، بەڵام ھەندێک پێشبڕکێ پێشتر لە ٤ی ئایار دەستیان پێکردبوو. ئەم پاڵەوانێتییە دووەمجار بوو کە شاری پاریس میوانداری بکات (دوای ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|١٩٠٠]])، بەمەش بووە یەکەم شار کە دوو جار میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات. یەکێک لە ژمارە پێوانەیییەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە ڕاکەری فینلەندی پاڤۆ نورمی تۆماری کرد، کاتێک توانی پێنج مەدالیای ئەم ئۆڵۆمپیادە بەدەستبھێنێت کە دوانیان لە پێشبڕکێی ١٥٠٠ مەتری و ٥٠٠٠مەتری پیاوان بوون. لەم خولەی ئۆڵۆمپیادا ٣٠٨٩ (٢٩٥٤ پیاو، ١٣٥٥ ژن) وەرزشوان لە ٤٤ نەتەوەی جیا بەشداریان کرد. وەرزشوانانی ئەمریکا زۆرترین میدالیای زێڕیان بەدەستھێنا کە ٤٥ مەدالیابوو ھەروەھا پلەی یەکەمیشیان وەرگرت بە کۆکردنەوەی ٩٩ مەدالیای گشتی. لە ٢٨ی تەممووز ئاھەنگی کردنەوەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨ لە شاری ئەمستەردامی پایتەختی ھۆلەند بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|title=Amsterdam 1928 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Amsterdam-1928-Olympic-Games|access-date=2022-05-18|website=www.britannica.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The 1928 Olympic Games in Amsterdam|url=https://www.europeana.eu/en/blog/the-1928-olympic-games-in-amsterdam|access-date=2022-05-18|website=www.europeana.eu|language=en-GB}}</ref>یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە ڕێگای بە مێینەکان دا لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان بەشداری بکەن، ھەروەھا بۆ یەکەمجار سپۆنسەری پاڵەوانیتییەکە کرا لەلایەن، کۆمپانیای کۆکاکۆلا. ٤٦ وڵات بەشداربوون لەم ئۆڵۆمپیادە کە بەشێکیان بۆ یەکمجار بوو بەشداری بکەن. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٣٢ی لۆس ئانجلەس بەھۆی بێبازاڕیی مەزن کاریگەری بەرچاوی ھەبوو لەسەر پاڵەوانییەتییەکە، ئەمەش بووە ھۆی کەمبوونەوەی ژمارەی ڕکابەر و وڵاتە بەشداربووەکان. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦ لەلایەن حکوومەتی ئەڵمانیاوە وەک دەرفەتێکی زێڕین بۆ بەرەوپێشبردنی ئایدۆلۆژیای نازیزم سەیرکرا. پارتی نازی دەسەڵاتدار، لینی ڕیفێنستالی سینەماکاری ڕاسپارد بۆ وێنەگرتنی کاتی یارییەکان، شێوەیەکی بەرفراوان ڕێکخستن و ئامادەکارییەکانی ئەم خولەی ئۆڵۆمپیاد لەو سەردەمە با شاکارێک وەسف دەکرێت، بۆیەکەم جار یارییەکان لە تەلەڤیزیۆن نیمایشکرا و پەخشی ڕادیۆی بۆ گواستنەوەی یارییەکان گەیشتە ٤١ وڵات.<ref>{{Cite web|title=The Nazi Olympics -1936 Berlin Olympic Games|url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-nazi-olympics-berlin-1936|access-date=2022-05-20|website=encyclopedia.ushmm.org|language=en}}</ref> لەم خولەدا ٤٩ وڵات بەشداری ئۆڵۆمپیادی بەرلینیان کردووە، لەکاتێکدا لە ساڵی ١٩٣٢دا ٣٧ وڵات بەشدارییان کردووە، پێنج وڵات یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادی فەرمی خۆیان لەم یارییانەدا کرد ئەوانیش ئەفغانستان، بەرمودا، بۆلیڤیا، کۆستاریکا و لیختنشتاین. ٣٩٦٣ (٣٦٣٢ پیاو، ٣٣١ ژن) وەرزشوان بەشداریان کرد. جێسی ئۆوێنزی ئەمریکی لە پێشبڕکێکانی ڕاکردنی خێرا و بازدانی درێژدا چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا، بەمەش بووە یەکێک لە سەرکەوتووترین وەرزشوانە بەشداربووەکانی ئۆڵۆمپیاد،<ref>{{Cite web|title=Jesse Owens {{!}} Biography, Olympics, Medals, & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/Jesse-Owens|access-date=2022-05-20|website=www.britannica.com|language=en}}</ref>ھەروەھا لە ئۆڵۆمپیادی بەرلین لە ساڵی ١٩٣٦دا بۆ یەکەمجار ھەڵکردنی مەشخەڵی ڕێلەی ھاتە ئاراوە. کە دواتر وەک سمبوولی ئۆڵۆمپیاد لەسەرجەم خولەکانی دواتر بەکارھات، لە ڕێوڕەسمی کردنەوەی یارییەکان بە ھەڵکردنی مەشخەڵ دەستپێدەکات. بەھۆی جەنگی جیھانی دووەمەوە، یارییەکانی ساڵی ١٩٤٠ (کە بڕیار بوو لە تۆکیۆ بەڕێوەبچێت و لەگەڵ سەرھەڵدانی جەنگدا بە شێوەیەکی کاتی گواسترایەوەب بۆ ھێلسینکی) ھەڵوەشایەوە. بڕیار بوو یارییەکانی ساڵی ١٩٤٤ لە لەندەن بەڕێوەبچێت بەڵام ھەڵوەشایەوە؛ بەھۆی جەنگی جیھانی دووەم لەبری ئەوە لەندەن مافی میوانداریکردنی یەکەم ئۆڵۆمپیادی دوای جەنگی کرد لە ساڵی ١٩٤٨. === دوای جەنگی جیھانی دووەم === یەکەم یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوای جەنگ لە ساڵی ١٩٤٨ لە لەندەن بەڕێوەچوو، ئەڵمانیا و ژاپۆن بەشدارییان تێدا نەکرد بەھۆی تاوانەکانیان لە جەنگدا. خانمە وەرزشوانی ھولەندی فانی بلانکەرز-کۆین لە یارییەکانی گۆڕەپان و مەیدان چوار میدالیای زێڕی بەدەستھێنا لە سێ پێشبڕکێی ڕاکردنی خێرا، بازدان. ئەمەش ھەمان دەستەکەوتی جێسی ئۆوێنزی وەرزشوانی ئەمریکی بوو لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٣٦ی بەرلین. لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٢ لە ھێلسینکی تیمی یەکێتی سۆڤیەت بۆ یەکەمجار بەشداری کرد و یەکسەر بوو بە یەکێک لە تیپە باڵادەستەکان (ھەم لە ڕووی ژمارەی مەدالیای زێڕ و کۆی گشتی مەدالییەکان پلەی دووەمیان بەدەستھێنا). [[ئیمیل زاتۆپێک]] ی [[چێکۆسلۆڤاکیا]]ی وەرزشوانی گۆڕەپان و مەیدان، کە توانی لە ڕاکردنی مەودای ٥٠٠٠مەتری و ١٠ھەزار ماتری و ماراسۆن پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە، پێشتریش لە ئۆڵۆمپیادی ١٩٤٨ مەدالیایەکی زێڕ و زیوی بەدەستھێنابوو. یارییەکانی مێلبۆرن لە ساڵی ١٩٥٦ تا ڕادەیەکی زۆر سەرکەوتوو بوون، جگە لە یارییەکانی ئاو پۆلۆی (تۆپی دەستی ناو ئاو) بەتایبەت لەکاتی یاریی نێوان ھەنگاریا و یەکێتی سۆڤیەت، کە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر ھەنگاریا بووە بووە ھۆی یاریکردنی ڕقاوی و تووند لە نێوان ھەردوو ھەڵبژاردەدا کە لە کۆتاییدا بە سەرکەوتنی ھەنکاریا بە چوار گۆڵی بێ بەرامبەر کوتایی ھات. بەھۆی بڵابوونەوەی ڤایرۆسی ناو دەم لە نێوئاژەڵەکان لە بەریتانیا و یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردنی ئوسترالیا، چالاکییەکانی ئەسپسوار لە ستۆکھۆڵم بەڕێوەچوو. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠ لە ٢٥ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ لە [[ڕۆما]]ی لازیۆی [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]]بەڕێوەچوو. ڕۆما پێشتر بۆ بەڕێوەبردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨ دەستنیشانکرابوو، بەڵام دوای تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦ لە شارەکە ھیچ ڕێگەیەکی دیکەی نەبوو جگە لە ڕەتکردنەوە و گواستنەوەی ئەو شەرەفە بۆ شاری لەندەن. لەم ئۆڵۆمپیادە کاسیۆس کلەی کە دواتر بە محەممەد عەلی ناسرا لەتەمەنی ١٨ ساڵی بەشداری کرد و مەدالیای زێڕی لە کێشی سووک بەدەستھێنا، محەممەد علی کلای لە ساڵی ١٩٧٥ مەدالیاکەی فڕێداوەتە ناو ڕووباری ئۆھای دوای ئەوەی لە چێشتخانەیەک لە شارۆچکەی زێدی خۆی لە شاری لویسڤیل لە ویلایەتی کێنتاکیی ئەمریکا ڕەتدەکرایەوە، بەھۆی ڕەزگەزپەرستییەوە. دوای ٣٦ ساڵ لە ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٩٦ لە ئەتڵانتا مەدالیای نوێی پێبەخشرا. یەکێک لە ڕووداوە سەرنجڕاکێشەکانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٠دا بریتی بوون لە بەدەستھێنانی مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی ١٠٠ مەتر و ٢٠٠ مەتر و ٤ × ١٠٠ مەتر ڕیلە لەلایەن خانمە وەرزشوانی ئەمریکی ویلما ڕودۆڵف. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤ لە ١٠ تا ٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤ لە [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] بەڕێوەچوو، تۆکیۆ مافی ڕێکخستنی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠]]ی پێبەخشرابوو، بەڵام بەھۆی لەشکرکێشی ژاپۆنەوە بۆ سەر [[چین]] مافی ڕێکخستنی لێ سەندرایەوە و گواسترایەوە بۆ [[ھێلسینکی]]، بەھۆی پێشکەوتنەکانی تەکنەلۆژیا و بواری پەیوەندی جێگای سەرنج بوو. یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو کە لە سەرانسەری جیھاندا لە تەلەڤیزیۆنەکاندا پەخشکران، یارییەکانی ساڵی ١٩٦٤ خاڵی وەرچەرخان بوو لە زیاتر زە جیھان بوونی پاڵەوانییەتییەکە. جودۆ بۆ یەکەمجار وەک یارییەکی فەرمی لە ئۆڵۆمپیادەکە ناسێنرا، و وەرزشوانی جودۆ ھۆلەندی ئەنتۆن گیسینک لە یاری کۆتایی بەشی کێشی کراوەدا سەرکەوتنی بەدەستھێنا، لە ڕکابەرە ژاپۆنییەکەی ئاکیۆ کامیناگای بردەوە، ئەمەش جێگای سەرنج و کاردانەوەی ھاندەرانی ژاپۆنی بوو. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨ لە ١٢ تا ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨ لە [[مەکسیکۆ سیتی]]لە [[مەکسیک]] بەڕێوە چوو. ئەمە یەکەم جار بوو لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]] میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە کرا و یەکەم ئۆڵۆمپیادیش بوو کە لە وڵاتێکی ئیسپانی زماندا ئەنجام درا. چەند ڕووداوێکی سەرنج ڕاکێشی تێدا ڕوویدا. لە ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان لە پێشبڕکێی ڕاکردنی ٢٠٠ مەتری پیاوان، وەرزشوانانی ڕەشپێستی ئەمریکی تۆمی سمیس (زێڕ) و جۆن کارلۆس (برۆنزی) ھەڵوێستیان بۆ مافە مەدەنییەکان دەڕبڕی بە بەرزکردنەوەی دەستیان بەشێوەی کۆڵەمستی بەرزکراو یاخود کۆڵە مستی گرێدراو کە دەستکێشی ڕەش و گۆرەوی ڕەشیان لەبەرکرد لەبری پێڵاو. ھەروەھا ڤێرا چاسلاڤسکا خانمە وەرزشوانی جمناسیک، وەک ناڕەزایەتییەک بەرامبەر بە لەشکرکێشی سۆڤیەت بۆ سەر چیکوسلۆڤاکیا لە ساڵی ١٩٦٨، لەکاتی ئاھەنگی خەڵاتکردنی مەدالیاکان سەری خۆی بۆلای ڕاست دانەواند و سەیری بەرزکردنەوەی ئاڵاکانی نەکرد لەکەتی ژەنینی سرودی نەتەوەی یەکێتی سۆڤیەت ئەمەش کاردانەوەی زۆری لێکەوتەوە، وەک پاڵەوانێکی چیکۆسۆلۆڤاکی گەڕایەوە وڵات بەڵام لەلایەن حکوومەتی سۆڤیەت لەو وڵاتە دەرکرا. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢ لە [[میونشن]]، [[باڤاریا]]، [[ئەڵمانیای ڕۆژاوا]]، لە ٢٦ی ئاب تا ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢ بەڕێوەچوو. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا، جارێکی دیکە سیاسەت بووە ھۆی دروستبوونی [[کۆمەڵکوژیی میونشن]]. گرووپێکی چەکداری فەلەستینی بە ناوی [[ڕێکخراوی ئەیلوولی ڕەش]] ھێرشیان کردە سەر گوندی ئۆڵۆمپیاد و ھەڵیانکوتایە سەر شوقەی شاندی وەرزشوانانی ئیسرائیل. دوو کەسیان لێ کوشتن و ٩ کەسی دیکەشیان بە بارمتە گرت. چەکدارەکان داوایان لە ئیسرائیل ژمارەیەکی زۆر لە دیلە فەڵەستینییەکان ئازاد بکات. لەکاتی دانوستانەکان حکوومەتی ئیسرائیل داواکانیانی ڕەتکردەوە ئەمەش گرژی بەدوای خۆیدا ھێنا. لە دواجار بڕیاری چوونە دەرەوەیان لە ئەڵمانیا بۆ کرا، بردرانە فڕۆکەخانەیەک، لەوێ لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئەڵمانیاوە کەوتنە بۆسەیەکەوە. شەڕ لە نێوان گرووپەکە و ھێزە ئەمنییەکان ڕوویدا لە ئەنجامدا ١٧ کەس کوژران کە ٥ کەس لە چەکدارەکان بوون. دوای گفتوگۆیەکی زۆر، بڕیاردرا کە یارییەکان بەردەوام بن، بەڵام ئەم ڕووداوە کاریگەری لەسەر ئامادەبوانی ئۆڵۆمپیادەکە ھەبوو. ھەروەھا ھەندێک دەستکەوتی وەرزشی لەبیرنەکراو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد ڕوویان دا، بەتایبەتی بردنەوەی حەوت مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی مەلەوانی ئەمریکی مارک سپیتز کە ئەوکاتە ژمارەیەکی پێوانەیی بوو، ھەروەھا بەدەست ھێنانی دوو مەدالیای زێڕ لەلایەن وەرزشوانی فینلەندی لاسێ ڤێرین لە پێشبڕکێکانی ٥٠٠٠ مەتر ی و ١٠ ھەزار مەتر، و ھەروەھا بردنەوەی سێ میدالیای زێڕ لەلایەن ئەستێرەی جمناسیکی سۆڤیەت، ئۆلگا کۆربوت. یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦ کە لە ١٧ی تەممووز تا ١ی ئابی ١٩٧٦ لە [[مۆنتریال]]لە [[کێبێک]] لە [[کەنەدا]] بەڕێوەچوو کارەساتی لەو شێوەیەی تێدا ڕووینەدا. مۆنتریال مافی میونداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٧٦ی پێبەخشرا لە ٦٩ەمین دانیشتنی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] لە [[ئەمستەردام]] لە ١٢ی ئایاری ١٩٧٠. ئۆڵۆمپیادی ١٩٧٦ بەیەکێک لە پڕ تێچووترین ئۆڵۆمپیادەکانی ھاوینە دادەنرێت کە تێچووی زیاتر لە ٥ ملیار دۆلار بوو (یەکسانە بە ٢٢٫٠٣ ملیار دۆلار لە ساڵی ٢٠٢٠). ئەمەش شەھۆی بێ پلانی و ساختەکاری لە کارەکان، بەڵێندەرەکان (گومان دەکرێت ئەندامی مافیای مۆنتریال بن) لەکاتی وەرگرتنی کارەکان بۆ دروستکردنی بینا و یاریگاکان بڕێکی زۆر پارەیان لە ھەموو گرێبەستەکان زیاتر بردووە و لە ھەمان کاتدا کڕینی پێداویستییەکان بە نرخێکی کەمتر و کوالێتی نزمتر وەک لەوەی لە گرێبەستەکان ھاتبوو ئامادەکردبوو ئەمەش وەک ھۆکارێک بۆ دواکەوتن و بوونی تێچووی زۆری ئۆڵۆمپیادە گەڕێنرایەوە. بیست و نۆ وڵات بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد بەھۆی ڕەتکردنەوەی داوایەکیان لە لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ قەدەغەکردنی نیووزلەندا لە بەشداریکردن لە خولەکە ئەمەش دوای ئەوەی ھەڵبژاردەی نیشتیمانی ڕەگبی نیووزلەندا، لە ساڵی ١٩٧٦ گەشتێکیان بۆ باشووری ئەفریقا کردبوو کە سیاسەتی ئەپارتاید پەیڕەودەکرا لە ئەفریقای باشوور لەو کاتەدا. نادیا کۆمانشی وەرزشوانی جیمناستیک ڕۆمانی بۆ یەکەمجار لە تەمەنی ١٦ ساڵی بەشداری ئەم خولەی ئۆڵۆمپیادی کرد توانی چەند ژمارەیەکی پێوانەی تۆمار بکات، ئەویش بە بردنەوەی ٥ مەدالیای کە سیانیان مەدالیای زێڕبوون ھەروەھا توانی نمرەی تەواو (١٠خاڵ) لەم یارییە بەدەست بھێنێت کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی جیمناستیک نەیتوانیوە ئەو تۆمارە بشکێنێت. لاسێ ڤیرێن بۆجارێکی دیکە توانی لە پێشبڕکێکانی ٥ ھەزار مەتر و ١٠ ھەزار مەتردا پلەی یەکەم و مەدالیای زێڕ بباتەوە کە تا ئێستا ھیچ وەرزشوانێکی فینلەندی نەیتوانیوە بۆ دووخوولی یەک لە دوای یەک پلەی یەکەم لەم پێشبڕکێیانە بەدەست بھێنێت . === کۆتایییەکانی سەدەی بیستەم === دوای لەشکرکێشی یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٧٩ بۆ سەر ئەفغانستان، ٦٦ وڵات دیارترینیان ئەمریکا، کەنەدا، ئەڵمانیای ڕۆژاوا و ژاپۆن بایکۆتی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠یان کرد لە ١٩ی تەممووز تا ٣ی ئابی ١٩٨٠ لە [[مۆسکۆ]]، [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]]، [[ڕووسیا]]ی ئێستا بەڕێوەچوو. ھەشتا وڵات لەم خولەدا بەشداریان کرد کە کەمترین ژمارەیە لەدوای ئۆڵۆمپیادی ١٩٥٦ەوە. بایکووەتەکە کاریگەری ھەبوو لەسەر بانگەشەکردن بۆ یارییەکان و وڵاتی خانەخوێ توانی زۆرترین مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەست بھێنێت . ئەم ئۆڵۆمپیادە یەکەم خول بوو کە لە وڵاتێکی [[بلۆکی ڕۆژھەڵات]] ئەنجامدرا، یەکەم بۆنەی ئۆڵۆمپیاد و تەنھا ئۆڵۆمپیادی ھاوینەیە کە لە وڵاتێکی زمان سلاڤیدا بەڕێوەچوو. ھەروەھا یەکەمجار بوو کە لە [[کۆمۆنیزم|وڵاتێکی کۆمۆنیستیدا]] ئەم پاڵەوانییەتییە جیھانییە بەڕێوەببرێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٤]] لە ٢٨ی تەممووز تا ١٢ی ئابی ١٩٨٤ لە [[لۆس ئانجلەس]] لە ویلایەتی [[کالیفۆرنیا]]ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] بەڕێوەچوو. ئەما دووەم جار بوو کە لۆس ئانجلەس میوانداری یارییەکانی ئەم خولە بکات. سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا [[ڕۆناڵد ڕێیگن]] وتاری کردنەوەی ئۆڵۆمپیادی پێشکەشکرد. وەک وەڵامێک بۆ بایکۆتی ئۆڵۆمپیادی ١٩٨٠ لەلایەن ئەمریکاوە، یەکێتی سۆڤیەت لەگەڵ ١٣ وڵاتی دیکە بڕیاری بایکۆتکردنی ئۆڵۆمپیادەکەیان کرد، [[ڕۆمانیا]] و [[یووگۆسلاڤیا|یوگۆسلاڤیا]] تاکە دەوڵەتی سۆسیالیستی ئەورووپا بوون کە بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئەم خولەیان کرد. ھەروەھا [[ئالبانیا|ئەلبانیا]] و [[ئێران]] و [[لیبیا]] بە ھۆکاری جۆراوجۆر بایکۆتی ئۆڵۆمپیادیان کرد. ھەرچەندە بایکۆتکردنی یەکێتی سۆڤیەت و ھاوپەیمانەکانی کاریگەری خۆی ھەبوو بەڵام لەگەڵ ئەوەش ١٤٠ لێژنەی نەتەوە جیاوەزەکانی جیھان بەشداری ئەم خولەیان کرد، ئەمەش ژمارەیەکی پێوانەی بوو لەو کاتەدا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨]] لە شاری [[سێئول]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] لە ١٧ی ئەیلوول تا ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨ بەڕێوەچو. ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئاسیا]] بەڕێوەچوو، و ھەروەھا یەکەمجار بوو لە کۆریای باشوور بەڕێوەچوو کە تازە [[وڵاتی پەرەئەستێن|گەشەی ئابووری]] بەخۆوە بینیبوو. لەگەڵ ئەوەی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨ بەشێوەیەکی باش پلانی بۆدانرابوو بەڵام بەکارھێنانی مادەی وزەبەخش لەلایەن وەرزشوانە بەشداربووەکان بەرچاوبوو دیارترینیان ڕاکەری کەنەدی بن جۆنسۆن، کاتێک لە پشکنین دەرکەوت کە مادەی وزەبەخشی بەکارھێناوە. کۆریای باشوور بەگشتی پلەی چوارەمی بەدەستھێناوە و ١٢ مەدالیای زێڕی و ٣٣ مەدالیای لە بڕۆنز و زیو لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد وەرگرت. ١١٫٣٣١ [[میدیای ھەواڵ|میدیا]] (٤٫٩٧٨٨ چاپەمەنی نووسراو و ٦٫٣٥٣ [[وەشاندن]])یارییەکانیان لە سەرانسەری جیھان نمایش کرد. دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[یەکێتیی سۆڤیەت]] و [[ئەڵمانیای ڕۆژھەڵات]]، چونکە ھەردووکیان لە پێش یارییەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|١٩٩٢]] ھەڵوەشانەوە، وەرزشوانانی یەکێتی سۆڤیەت زۆرترین مەدالیای زێڕیان بردەوە (٥٥ زێڕ و کۆی گشتی ١٣٢ مەدالیا). ئەو ئامارەی کە نزیکتر بوو لەم ئەنجامە، ٤٨ مەدالیا زێڕەکانی چین بوو لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|٢٠٠٨]] و کۆی گشتی ١٢١ مەدالیاکانی ئەمریکایە لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|٢٠١٦]]. بە بەراورد لەگەڵ [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠]] ([[مۆسکۆ]]) و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤]] ([[لۆس ئانجلەس]]) کە بەپێی [[ئایدیۆلۆجی]] بەسەر دووجەمسەر دابەشکرابوون، ئۆڵۆمپیادێک بوو کە تێیدا بایکۆتکردنی بەشێوەیەکی بەرچاو کەمی کرد، ھەرچەندە بە تەواوی کۆتایی نەھاتبوو. [[کۆریای باکوور]] بایکۆتی ئۆڵۆمپیادەکەی کرد، ھەروەھا ٥ وڵاتی [[سۆشیالیزم]] لەنێویاندا [[کووبا]] کە ھاوپەیمانی کۆریای باکوور بوو. [[ئالبانیا]]، [[ئیتیۆپیا]] و [[سیشێل]] وەڵامی ئەو بانگھێشتنامەیەی نەدایەوە کە لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|IOC]] ەوە نێردرابوو. [[نیکاراگوا]] بەھۆی خراپی دارایییەوە بەشداری نەکرد، لەکاتێکدا بەشداری چاوەڕوانکراوی[[ماداگاسکار]] بە ھۆکاری خراپی دارایی ئەویش کشایەوە گەورەکا، زۆرترین ژمارەی گەلانی بەشداربوو لە سەردەمی جەنگی سارددا تۆمارکرا. [[ئارووبا]]، [[ساموای ئەمریکا|سامورای ئەمریکی]]، [[بروونای|برونێی]]، [[دوورگەکانی کۆکۆس]]، [[ماڵدیڤ]]، [[ڤانواتوو]]، [[سەینت ڤینسەنت و گرینادینز]]، و باشووری یەمەن بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپاد بەشدارییان کرد. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] لە ٢٥ی تەممووز تا ٩ی ئاب لە شاری [[بارسێلۆنا]]ی ھەرێمی [[کەتەلۆنیا]] لە[[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو. ئەمە یەکەم وکۆتا ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە [[ئیسپانیا]] بەڕێوەچوو، [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] بڕیاریدا ئۆڵۆمپیادی ھاوین و زستان بە ساڵانی جووت ئەنجام بدات و بەجیاوازی نێوان دووساڵ. ساڵی ١٩٩٢ دوا ساڵ بوو کە ھەردوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە و زستانەی تێدا ئەنجامدرا. ئەم ئۆڵۆمپیادە دووەم و کۆتا دوو یاری ئۆڵۆمپیادی لەسەریەک بوو کە لە ڕۆژاوای ئەورووپا ئەنجامدرا دوای ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٢لە ئەلبێرتڤیل لە [[فەڕەنسا]] کە پێنج مانگ پێشتر بەڕێوەچوو. لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٢دا چەندین دەوڵەتی بچووکی ئەورووپی کە لە جەنگی جیھانی دووەمەوە خرابوونە ناو یەکێتی سۆڤیەتەوە، گەڕێنرانەوە بۆ یارییەکان. وەرزشوانی جمناسیتک ڤیتالی شێربۆ ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمارکرد دوای ئەوەی توانی پێنج مەدالیای زێڕ بە ھەوڵی تاکەکەسی بەدەستبھێنێت، بەمەش توانی ھەمان ڕیکۆردی، ئێریک ھایدنی لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٨٠دا تۆماربکاتەوە. لە کاتی ھەڵبژاردنی شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان گومان لە بوونی گەندەڵی ھەبوو لە بڕیاری لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بۆ دیارکردنی ئیسپانیا. بەگشتی ١٦٩ وڵات شاندی خۆیان نارد بۆ بەشداریکردن لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٢. بۆ یەکەمجار [[کرواتیا لە ئۆڵۆمپیاد|کرواتیا]] و [[سلۆڤێنیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤێنیا]] و [[بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆسنیا - ھەرزەگۆڤینا]] وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشداریانکرد دوای جیابوونەوەیان لە یوگۆسلاڤیای سۆسیالیست، ھەروەھا [[نامیبیا لە ئۆڵۆمپیاد|نامیبیا]] و تیمی یەکگرتووی یەمەن (پێشتر باکوور و باشووری یەمەن) بۆ یەکەمجار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد. دوای یەکگرتنەوەیان، شاندی [[ئەڵمانیا لە ئۆڵۆمپیاد|ئەڵمانیا]] وەک تیمێکی یەکگرتوو بۆ یەکەمجار دوای ساڵی ١٩٦٤ بەشداریان کرد لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد. [[ئەفریقای باشوور لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفریقای باشوور]] لەلایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتییەوە]] بانگھێشتکرایەوە بۆ یارییەکان، دوای ئەوەی بۆ ماوەی ٣٢ ساڵ بەشداریکردنی لە وەرزشی نێودەوڵەتی لێ قەدەغەکرابوو، بەھۆی سیاسەتی ڕەگەزپەرستی لەو وڵاتەدا. [[یووگۆسلاڤیا|کۆماری فیدراڵی یووگۆسلاڤیا]] بەھۆی سزاکانی [[نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتووەکانەوە]] بەشداریکردنی لێ قەدەغەکرا، بەڵام وەرزشوانانی یووگۆسلاڤیا ڕێگەیان پێدرا وەک تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەشداری بکەن. [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[بروونای لە ئۆڵۆمپیاد|بروونای]]، [[لیبێریا لە ئۆڵۆمپیاد|لیبێریا]] و [[سۆماڵیا لە ئۆڵۆمپیاد|سۆماڵیا]] بەشداری ئەم خولەی یارییەکانیان نەکرد. تیمی یەکگرتوو یاخود تیمی لێژنەی ئۆڵۆمپیاد (کە لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|کۆمارەکانی پێشووی سۆڤیەت]] بەبێ دەوڵەتانی باڵتیک پێکھاتبوو) لە پێشەنگی ڕیزبەندی مەدالیاکان بوو کە ٤٥ زێڕ و ١١٢ مەدالیای گشتییان بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦]] کە بە ئۆڵۆمپیادی سەدەمینیش دەناسرێت<ref>{{Cite web|title=Atlanta debates how golden it was|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2009-09-21-0909200352-story.html|access-date=2022-05-28|website=Chicago Tribune}}</ref><ref>{{Cite web|last=published|first=Mark Hallinger|date=2018-02-05|title=Live From PyeongChang|url=https://www.tvtechnology.com/news/live-from-pyeongchang|access-date=2022-05-28|website=TVTechnology|language=en}}</ref> لە ١٩ی تەممووز تا ٤ی ئاب، لە شاری [[ئەتڵانتا]]ی ویلایەتی جۆرجیا، لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]. بەڕێوەچوو. ئەمە چوارەمین ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لەلایەن ئەمریکاوە میوانداری کرا، و سەدەمین ساڵڕۆژی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] پایتەخت بوو، کە یەکەمین خولی یارییە ئۆڵۆمپیادەکان بوو. ١٩٧ وڵات، نوێنەرایەتیان لە یارییەکانی ساڵی ١٩٩٦دا ھەبوو، ١٠٬٣١٥ ھەزار وەرزشوان ڕکابەری یەکتریان کرد بۆ بەدەستھێنانی مەدالیاکان. ٢٤ وڵات بۆ یەکەم جار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد، کە ١١ وڵاتیان ئەوانەبوون کە لەیەکێتی سۆڤیەت جیابوونەوە و سەربەحۆییان بەدەستھێنابوو، کۆماری فیدراڵی یوگۆسلاڤیا وەک یوگۆسلاڤیا کێبڕکێی کرد. ئەو ١٤ وڵاتەی یەکەم جار لە ئۆڵۆمپیاددا بەشدارییان کرد بریتی بوون لە: [[ئازەربایجان لە ئۆڵۆمپیاد|ئازەربایجان]]، [[بوروندی لە ئۆڵۆمپیاد|بوروندی]]، کیپ ڤێرد، [[دوورگەکانی قەمەر لە ئۆڵۆمپیاد|دوورگەکانی قەمەر]]، [[دۆمینیکا لە ئۆڵۆمپیاد|دۆمینیکا]]، [[گینێ بیساو لە ئۆڵۆمپیاد|گینێ بیساو]]، مەقدۆنیا، ناورۆ، [[فەلەستین لە ئۆڵۆمپیاد|دەسەڵاتی فەلەستین]]، [[سەینت کیتس و نیڤس لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت کیتس و نیڤس]]، [[سەینت لووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|سەینت لووسیا]]، [[ساوتۆمێ و پرینسیپی لە ئۆڵۆمپیاد|ساوتۆمێ و پرینسیپی]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تورکمانستان لە ئۆڵۆمپیاد|تورکمانستان]]. ئەو دە وڵاتەی یەکەم جاریان بوو لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەدا بەشدار بوون (دوای بەشداریکردنیان لە ئۆڵۆمپیادی زستانەی ساڵی ١٩٩٤) بریتی بوون لە: [[ئەرمەنستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەرمینیا]]، [[بیلاڕووس لە ئۆڵۆمپیاد|بێلاڕووس]]، [[کۆماری چیک لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری چیک]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]]، [[کازاخستان لە ئۆڵۆمپیاد|کازاخستان]]، [[قرغیزیستان لە ئۆڵۆمپیاد|قرقیزستان]]، [[مۆلدۆڤا لە ئۆڵۆمپیاد|مۆڵدۆڤا]]، [[سلۆڤاکیا لە ئۆڵۆمپیاد|سلۆڤاکیا]]، [[ئوکراینا لە ئۆڵۆمپیاد|ئوکراینا]] و [[ئۆزبەکستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئۆزبەکستان]]. [[چێکۆسلۆڤاکیا|کۆماری چێکۆسلۆڤاکیا]] بۆ یەکەمجار وەک نەتەوەی سەربەخۆ بەشدارییان کرد. یەکێک لە ڕووداوە گرینگەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە بریتیبوو لەوەی وەرزشوانی ئەمریکی مایکل جۆنسۆن لە ڕاکردنی ٢٠٠مەتری پیاواندا لەبەردەم ھاندەرانی وڵاتەکەی توانی ڕیکۆردی جیھانی بشکێنێت کاتێک مەوداکەی بە ١٩چرکە و ٦٦ لە سەدی چرکە تەواوبکات، [[محەممەد عەلی کلای|محەممەد عەلی]] کە بە ڕوونی تووشی نەخۆشی [[پارکینسۆن]] بووە، مەشخەڵی ئۆڵۆمپیادی داگیرساند و لەھەمانکاتیش مەدالیایەکی وەک جێگرەوەی مەدالیاکەی ساڵی ١٩٦٠ کە فڕێیدابووە ناو ڕووبارەوە وەرگرت. یەکێکی دیکە لە ڕووداوەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە، کاتێک بۆمبێک لە کاتی ئاھەنگێڕانێک لە پارکی ئۆڵۆمپیادی سەدەمین ساڵدا تەقییەوە، کە لە ئەنجامدا کەسێک کوژرا و١١١ کەسی دیکە برینداربوون کە دواتر کەسێک بە جەڵدەی دڵ بەھۆی ئەم ڕووداوە مرد، لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٠٣دا، تۆمەتباری سەرەکی ئەم ڕووداوە بە ناوی ئێریک ڕۆبەرت ڕودۆڵف دەستگیرکرا. وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان بەدەست ھێنا لە وەرگرتنی مەدالیاکان کە ١٠١ مەدالیای گشتی بوو لە ناویان ٤٤ مەدالیای زێڕبوون. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠]]، زۆرجار ناسراو بە سیدنی ٢٠٠٠ یان ئۆڵۆمپیادی ھەزار ساڵە، ٢٣ھەمین خولی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوو کە لە ڕێکەوتی ١٥ی ئەیلوول بۆ ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ لە [[سیدنی]]، [[نیو ساوت وێلز|نیو ساوت وێڵز]]ی [[ئوسترالیا|ئوستڕالیا]] بە بەشداری ١٩٩ وڵات بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-23|title=Sydney 2000 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/sydney-2000|access-date=2021-09-04|website=Olympics.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=2000 Summer Olympics Sydney Photos and Premium High Res Pictures - Getty Images|url=https://www.gettyimages.com/photos/2000-summer-olympics-sydney|access-date=2021-09-04|website=www.gettyimages.com}}</ref> ئۆڵۆمپیادەکە بۆ دووەمین جار لە ئوستراڵیا و [[نیوەگۆی باشوور]] میوانداریکرا، شاری سیدنی لە ساڵی ١٩٩٣ وەک شاری خانەخوێی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠ دیارکرا. چەندین ڕووداوی وەرزشی لەم ئۆڵۆمپیادە تۆمارکران، ئیان تۆرپی وەرزشوانی مەلەوانی ئوسترالی توانی ٣ مەدالیای زێڕ بەدەستبھێنێت ، ئیریک «ئیل» موسامبانی، وەرزشوانی مەلەوانی [[گینێی ئیستوایی|ئیستوایی]] سەرنجی میدیاکانی بەلای خۆیدا ڕاکێشا کاتێک لە پێشبڕکێی ١٠٠مەتری پیاواندا مەودای پێشبڕکێکەی بە تەواوکرد بە خاوترین کات لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا. سەرەڕای ئەوەش ئەو پلەی یەکەمی بەدەستھێنا چونکە ھەردوو ڕکابەرەکەی بەھۆی خۆ ھەڵدانیان پێش دەستپێکردن بێبەشکرا بوون. ١٩٩ لێژنەی نەتەوەجیاوازەکان بەشدارییان لە یارییەکانی سیدنیدا کردووە، دوو وڵات زیاتر لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٦؛ لەم خولەدا [[ئێریتریا لە ئۆڵۆمپیاد|ئێریتریا]] و [[ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا لە ئۆڵۆمپیاد|ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا]] و [[کۆماری پالاو لە ئۆڵۆمپیاد|کۆماری پالاو]]، بۆیەکەمجار بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کرد .[[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]] تاکە بەشداربووی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|١٩٩٦]] بوو، کە بەشداری [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٠ی]] نەکرد، بەھۆی دەسەڵاتی [[تاڵیبان]] لە ئەفغانستان و ستەمەکانیان لە [[ژن|ژنان]] و قەدەغەکردنی [[وەرزش]]، بەشداریان لێ قەدەغەکرا. === سەرەتای سەدەی بیست و یەکەم === [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤]] لە ١٣ تا ٢٩ی ئاب لە [[دەتینا]]ی پایتەختی [[یۆنان]] بەڕێوەچوو. لە ئۆڵۆمپیادەکەدا ١٠٦٢٥ وەرزشوان لە ٢٠١ وڵات بەشدارییان تێدا کرد،<ref>{{Cite web|title=Athens 2004 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/event/Athens-2004-Olympic-Games|access-date=2022-06-02|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٤ یەکەمجار بوو لە دوای [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦ەوە]] کە ھەموو ئەو وڵاتانەی کە لێژنەی ئۆڵۆمپیادیان ھەبوو ئامادەبوون، ھەروەھا [[ئەتینا|ئەتینە]] پایتەخت میوانداری ئۆڵۆمپیاد بکات پاش ئەوەی ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|١٨٩٦]] بۆیەکەمجار میوانداری کرد. ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ٢٠٠٤ بەگشتی بە یەکێک لە سەرکەوتووترین ئۆڵۆمپیادەکان دادەنرێت، بڕی ٧٫٢ملیار دۆلار لە ئامادەکاری بۆ ڕێکخستنی ئەم پاڵاوانییەتییە لەلایەن حکوومەتی یۆنانەوە خەرجکرا. لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی کێبڕکێ لە نێوان گەلان لە سەرانسەری جیھان. وەرزشوانانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەمریکا]] زۆرترین مەدالیای زێڕ و مەدالیای گشتیان بەدەستھێنا و لە دوای ئەویش [[چین لە ئۆڵۆمپیاد|چین]] و [[ڕووسیا لە ئۆڵۆمپیاد|ڕووسیا]] دێن. ھەروەھا لەم ئۆڵۆمپیادە چەندین ژمارەی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی شکێنران. [[یۆنان لە ئۆڵۆمپیاد|یۆنان]] بە بەدەستھێنانی ٦ مەدالیای زێڕ و ٦ مەدالیای زیو و ٤ برۆنز، باشترین ئەنجامی خۆی لە ماوەی زیاتر لە ١٠٠ ساڵدا (لەدوای میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ١٨٩٦)، بەدەستھێنا. ھەروەھا بەردەوام بوو لە سەرکەوتنەکانی لەبواری وەرزش پاش ئەوەی توانی لە مانگی تەممووزدا [[جامی نەتەوەکانی ئەورووپا ٢٠٠٤|جامی نەتەوەکانی ئەورووپای ٢٠٠٤ی]] بباتەوە. وەرزشوانی مەلەوانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] [[مایکڵ فێڵپس]] توانی یەکەم مەدالیای زێڕ بباتەوە، ھاوکات بووە یەکەم وەرزشوان کە لە ئۆڵۆمپیادێکی بایکۆتنەکراودا ٨ مەدالیا (٦زێڕ،٢بڕۆنز) بەدەستبھێنێت. لەکاتێکدا، ڕاکەری بەڕازیلی ڤاندەرلی کۆردیرۆ دی لیما لە پێشبڕکێی ماراسۆندا زۆری نەمابوو بگاتە خاڵی کۆتایی لەلایەن لەلایەن قەشە ئێرلەندیی نیل ھۆران ھێرشی کرایە سەر و ڕای کێشا بۆ ناو خەڵکەکە. ڤاندەرلی توانی خۆی لێ دەرباز بکات و بەڵام بەھۆی ئەمەوە پلەی سێیەم و برۆنزی وەرگرت، دواتر مەدالیای پیێر دی کوبێرتینی پێبەخشرا؛ و دوای دوازدە ساڵ، لە مەراسیمی کردنەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]]، لە یاریگای ماراکانا، ئاگری ئۆڵۆمپیادی داگیرساند. لەم خولەی ئۆڵۆمپیاددا ھەریەکە لە [[چیلی لە ئۆڵۆمپیاد|شیلی]]، [[تایپەی چینی لە ئۆڵۆمپیاد|تایپی چینی]]، [[کۆماری دۆمینیکان]]، [[گورجستان لە ئۆڵۆمپیاد|جۆرجیا]] و [[ئیسرائیل]] یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. [[ئێریتریا]] و [[پاراگوای]] یەکەم میدالیای ئۆڵۆمپییان بەدەستھێنا.<ref>{{Cite web|date=2013-09-27|title=Rocío Rivarola, abanderada paraguaya en Atenas 2004, vuelve !! {{!}} DEPORTES {{!}} LANACION.com.py|url=https://web.archive.org/web/20130927140714/http://www.lanacion.com.py/articulo/95082-rocio-rivarola-abanderada-paraguaya-en-atenas-2004-vuelve-.html|access-date=2022-06-02|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=100 Metres – women – senior – outdoor – 2022|url=https://www.worldathletics.org/records/toplists/sprints/100-metres/outdoor/women/senior/2022|access-date=2022-06-02|website=www.worldathletics.org}}</ref> [[میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان|ئیمارات]] لەم پێشبڕکێیەدا ھەم یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیاد و ھەم مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨]] لە ٨ تا ٢٤ی ئابی ٢٠٠٨ لە شاری [[پەکین]]، پایتەختی [[چین]] بەڕێوەچوو. سەرجەم ١٠٬٩٤٢ وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد لە ٢٨ جۆر یاری و ٣٠٢ پێشبڕکێدا بەشدارییان کرد، ئەمە یەکەم جار بوو چین میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی بکات و سێھەم جار بوو ئۆڵۆمپیادی ھاوینە لە [[ڕۆژھەڵاتی ئاسیا]] بەڕێوەبچێت، دوای ئەوەی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٦٤لە]] [[تۆکیۆ]]ی پایتەختی [[ژاپۆن]] و [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٨٨]] لە [[سێئول|سیئۆلی]] پایتەختی [[کۆریای باشوور]] بەڕێوەچوو. ھەروەھا ئەمە دووەم ئۆڵۆمپیادی ھاوینە بوون کە لە دەوڵەتێکی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستدا]] بەڕێوەچوو، پاش یەکەمیان کە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ساڵی ١٩٨٠]] بوو لە [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت]] (کە شوێنی بەڕێوەچوونی یارییەکان لە [[ڕووسیا]] و [[ئوکراینا]] و [[بیلاڕووس|بێلاڕووس]] و [[ئیستۆنیا]] بوو). پەکین لە ١٣ی تەممووزی ٢٠٠١دا لەژێر سەرپەرشتی لیو چی، مافی میونداریکردنی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ی پێبەخشرا، لە میانی ١١٢ەمین دانیشتنی IOC لە مۆسکۆ، دوای ئەوەی توانی دەنگی زیاتر لە شارەکانی، تۆرۆنتۆ، پاریس، ئەستەنبوڵ و ئۆساکا، دەنگدانی ئەندامانی [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتیی]] بەدەستبھێنێت.<ref>{{Cite news|title=OLYMPICS; Beijing Wins Bid for 2008 Olympic Games|url=https://www.nytimes.com/2001/07/14/sports/olympics-beijing-wins-bid-for-2008-olympic-games.html|newspaper=The New York Times|date=2001-07-14|access-date=2022-06-03|issn=0362-4331|language=en-US|first=Jere|last=Longman}}</ref>حکوومەتی چین وەبەرھێنانی زۆری لە دامەزراوە و سیستەمی گواستنەوەی نوێدا کرد، ٣٧ شوێن بۆ میوانداریکردنی پێشبڕکێکان بەکارھێنران، لەنێویاندا دوازدە شوێن بە تایبەتی بۆ یارییەکانی ٢٠٠٨ دروستکرابوون. ڕاپۆرتە ھەواڵییەکان ئەوەیان بڵاوکردەوە پشتیوانی نێودەوڵەتی بەھێز بەتایبەت لەلایەن ئەو دەوڵەتانەی یارمەتی ئابووریان لە چین وەرگرتووە، ھۆکار بووە بۆئەوەی دەنگی زیاتر بەدەستبھێنێت. لۆگۆی فەرمی ئۆڵۆمپیادی ٢٠٠٨ بە ناونیشانی "سەمای پەکین "، کە لەلایەن گۆوەو چونینگ دروست کراوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ٢٠٠٨ لەلایەن ٣٫٥ ملیار کەسەوە لە سەرانسەری جیھاندا لە ڕێگای ئامێرەکانی گەیاندنەوە بینرا، ھەروەھا یارییەکانی ٢٠٠٨ ژمارەیەکی پێوانەیی جیھانی و ئۆڵۆمپی تێت دا تۆمارکرا. مەراسیمی کردنەوەی ئۆڵۆمپیاد لەلایەن بینەران و ژمارەیەکی زۆر لە ڕاگەیەندکارە نێودەوڵەتییەکان بە سەرنجڕاکێش ستایشی کرا.<ref>{{Cite web|title=Longest distance for an Olympic torch relay|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/longest-distance-for-an-olympic-torch-relay|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|title=Largest TV audience for an Olympic Games|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-tv-audience-for-an-olympic-games/|access-date=2022-06-03|website=Guinness World Records|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-06-16|title=Beijing TV coverage drew 4.7 billion viewers worldwide|url=https://web.archive.org/web/20180616103255/http://www.espn.com/olympics/news/story?id=3571042|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2008-08-12|title=AFP: Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|url=https://web.archive.org/web/20080812004040/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|access-date=2022-06-03|website=web.archive.org}}</ref> لە یارییەکانی ٢٠٠٨دا ٨٧ وڵات لانیکەم یەک مەدالیایان بەدەستھێنا. وڵاتی میوانداری [[چین]] زۆرترین مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا (٤٨)، و بووە حەوتەمین تیپی جیاواز کە لە پێشەنگی کۆی گشتی میدالیای ئۆڵۆمپیادی ھاوینە ھێناوە، بە گشتی ١٠٠ میدالیای بەدەستھێناوە. [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] لە کۆی مەدالیاکان زێڕدا پلەی دووەمی بەدەستھێنا بەڵام بە گشتی زۆرترین ژمارەی میدالیای بەدەستھێناوە کە ١١٢ مەدالیای بەدەستھێناوە. ڕووسیاش پلەی سێیەمی بەدەستھێنا. بەشێک لە دەوڵەتەکان بۆ یەکەمجار بەشدرایان لە ئۆڵۆمپیاد کرد. سربیا وەک دەوڵەتێکی جیاواز لە ساڵی ١٩١٢ەوە و یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ [[مۆنتینیگرۆ]]، کە لە ساڵی ٢٠٠٦ لە سربیا جیابووەوە، ھەروەھا یەکەم ئۆڵۆمپیاد بوو بۆ نیپاڵ. ھەریەکە لە مەنگۆلیا و پەنەما یەکەم میدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیادیان بەدەستھێنا. جگە لەوەش، [[ئەفغانستان لە ئۆڵۆمپیاد|ئەفغانستان]]، [[مۆریس لە ئۆڵۆمپیاد|مۆریس]]، [[سڕبیا لە ئۆڵۆمپیاد|سربیا]]، [[سوودان لە ئۆڵۆمپیاد|سوودان]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[تۆگۆ لە ئۆڵۆمپیاد|تۆگۆ]] یەکەم مەدالیایان لە مێژووی بەشداریکردنیان لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بەدەستھێنا. [[کۆریای باکوور]] کە بە شێوەیەکی ڕەمزی لەگەڵ [[کۆریای باشوور]] وەک یەک تیم لە ڕێوڕەسمەکانی کردنەوەی سێ یاری پێشوودا کە بەشداری کردبوو ([[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|٢٠٠٠]] لە [[سیدنی]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|٢٠٠٤]] لە [[ئەتینا|ئەسینای]] و [[ئۆڵۆمپیادی زستانەی ٢٠٠٦|٢٠٠٦]] لە [[تورین|تۆرین]]) لە مەراسیمی کردنەوە ھاتبوونە ناو یاریگا، ئەمجارەیان بە جیا بەشداریکرد.<ref>{{Cite web|title=Beijing 2008 Olympic Games {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/Mount-Olympus-Meets-the-Middle-Kingdom-1702245|access-date=2022-06-03|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> لە ئۆڵۆمپیادەکەدا چەندین بۆنە و چالاکیی نوێ بەڕێوەچوو، لەوانە BMX یاخود پێشبڕکێی سەر خۆڵی ماتۆڕسکیل بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو. ژنان بۆ یەکەمجار لە پێشبڕکێی بازدانی بەربەستەکان بەشدارییان کرد. پڕۆگرامی یاری شمشێربازی فراوانتر کرا بۆ ئەوەی ھەر شەش پێشبڕکێکانی بۆ ھەردوو ڕەگەزی ژن و پیاو بگرێتەوە؛ پێشتر ژنان نەیانتوانیبوو لە پێشبڕکێکانی تیم فۆیلی یان سابردا بەشداری بکەن، ماراسۆنی مەلەوانی یەکێکی دیکە زوو لەو یارییانەی زیادکران، بۆ مەودای ١٠ کم. ھەر لەم خولەدا چەندین ژمارەی پێوانەی تۆمارکران، مەلەوانی ئەمریکی [[مایکڵ فێڵپس|مایکل فێڵپس]] توانی ھەشت مەدالیای زێڕ لە پێشبڕکێکانی مەلەوانی لە تاک و تیم بەدەستبھێنێت، ئەستێرەیەکی دیکەی دیار لەم خولەی ئۆڵۆمپیاد، [[یووسێن بۆڵت]] وەرزشوان ڕاکردنی خێرای جامایکی بوو، کە بووە یەکەم وەرزشکاری پیاو کە لە یاری کۆتایی ھەردوو پێشبڕکێی ١٠٠ و ٢٠٠ مەتری مەدالیای زێڕ و ژمارەی پێوانەی لە تەواوکردنی مەودای یارییەکە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢]] لە ڕێکەوتی ٢٧ ی تەممووزی تا ١٢ەی ئاب، لەشاری لەندەن، پایتەختی بەریتانیا، بەڕێوەچوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-14|title=Olympic Games - Organising Committees|url=https://olympics.com/ioc/olympic-games|access-date=2021-08-23|website=International Olympic Committee|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.com/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> بووە یەکەم شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بکات لە مێژوودا. لەم خولەدا ١٠٬٧٦٨ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٤ لێژنەی ئۆڵۆمپیاد، بەشدارییان تێداکردووە.<ref>{{Cite news|title=Tokyo Olympics - BBC Sport|url=https://www.bbc.co.uk/sport/olympics|newspaper=BBC Sport|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> شارەکانی مەدرید، نیۆرک، مۆسکۆ، پاریس، لەندەن ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداریکردنی ئەم پاڵەوانییەتییە لە دوای دەنگدان شاری لەندەن بە ٥٤ دەنگ مافی میوانداریکردنی پێ بەخشرا. بۆ سێیەم جار ئەم پاڵەوانییەتییە لە شاری لەندەن بە ڕێوەچوو کە پێشتر لە ساڵەکانی ١٩٠٨، ١٩٤٨ میوانداریکردبوو.<ref>{{Cite news|title=London's first Olympics|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/olympics/7361921.stm|date=2008-04-26|access-date=2021-08-23|language=en-GB}}</ref> چەندین شوێنی بەمەبەستی بەڕێوەچوونی یارییەکان دروست کرد. ٨٦ ولات لە ٢٠٤ ولات بوونە خاوەنی یەکێک لە مەدالیاکانی ئۆڵمپیاد لە ناویاندا وەرزشوانانی ئەمریکا پلەی یەکەمیان وەرگرت لە بەدەست ھێنانی مەدالیاکان دوای ئەوەی توانیان ٤٦ مەدالیای زێر، و ١٠٤ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنن. وەرزشوانانی چین پلەی دووەمیان وەرگرت بە بەدەست ھێنانی ٣٨ مەدالیای زێر و ٩١ مەدالیای گشتی. لەکاتێکدا وەرزشوانانی بەریتانیا وڵاتی خانەخوێ پلەی سێیەمیان بەدەست ھێنا بە بردنەوەی ٢٩ مەدالیای زێر و ٦٨ مەدالیای گشتی. [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعودی]] و [[قەتەر]] و [[بروونای]] بۆ یەکەمجار ڕێگایاندا وەرزشوانانی مێیینە لە شاندەکانیان بن، ئەمەش پاش ئەوەی لەلایەن لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی ھۆشداریان پێدرابوو ئەگەر وانەکەن سزادەدرێن. یارییەکانی ھاوینەی ٢٠١٢ بووە یەکەم ئۆڵۆمپیاد کە لەسەرجەم ڕکابەرییەکان وەرزشوانێکی مێینە لە شاندەکانی وەڵاتە بەشداربووەکان بێت. لەم خولەدا بۆکسێنی ژنان بۆ یەکەمجار خرایە ناو لیستی یارییەکان. ئەمە دوایین ئۆڵۆمپیاد بوو کە ژێر سەرۆکایەتی جاک ڕۆگی بەلجیکی ئەنجامدرا پاش ئەوەی ساڵی دواتر تۆماس باخی ئەڵمانی شوێنی گرتەوە. یەکەم خولە کە سەرجەم بلیتەکانی یارییەکان فرۆشران. ھەریەکە لە، [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[بۆتسوانا لە ئۆڵۆمپیاد|بۆتسوانا]]، [[قوبرس لە ئۆڵۆمپیاد|قوبرس]]، [[گابۆن لە ئۆڵۆمپیاد|گابۆن]]، [[گرینادا لە ئۆڵۆمپیاد|گرێنادا]]، [[گواتیمالا لە ئۆڵۆمپیاد|گواتیمالا]] و [[مۆنتینیگرۆ لە ئۆڵۆمپیاد|مۆنتینیگرۆ]]، یەکەم مەدالیای ئۆڵۆمپیادیا بەدەستھێنا، ھەروەھا بەحرەین و گرێنادا یەکەم مەدالیای زێڕیان لە مێژووی خۆیاندا بەدەستھێنا. مایکڵ فڵێپس ژمارەی مەدالیاکانی گەیاندە ٢٢ مەدالیای ئۆڵۆمپیاد بەمەش بووە یەکەم وەرزشوان لە مێژووی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد ئەم دەستکەوتە بەدەستبھێنێت. [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦]] لە ٥ی ئاب تا ٢١ی ئاب لەشاری [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] پایتەختی [[بەڕازیل]]، بەڕێوەچوو. ھەڵبژاردنی ڕیۆ دێ ژانێرۆ لە کۆبوونەوەی ١٢١ی لێژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی لە کۆپنھاگنی دانیمارک لە ٢ی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠٠٩ ڕاگەیەندرا. بەمەش بووە یەکەم شاری [[ئەمریکای باشوور]] کە میوانداری ئۆڵۆمپیادی بکات، ھەروەھا دووەم شاری میوانداری ئۆڵۆمپیاد لە [[ئەمریکای لاتینی|ئەمریکای لاتین]]، دوای [[مەکسیکۆ سیتی]] لە ساڵی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|١٩٥٦]]. بەنزیک بوونەی کاتی خولەکە، بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی زیکا و خراپی دۆخی سیاسی لە بەڕازیل بووە جێگای نیگەرانی ڕێکخەران و ھەواداران، بەڵام حکوومەتی ئەو وڵاتە بەسەر کێشەکان زاڵ بن. لەم خولەدا زیاتر لە ١١ ھەزار وەرزشوان لە ٢٠٧ لێژنەی ئۆڵۆمپی بەشدارییان تێداکردووە.<ref name=":0">{{Cite web|date=2016-08-21|title=Olympic Athletes at Rio 2016|url=https://web.archive.org/web/20160821031645/https://www.rio2016.com/en/athletes|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|date=2015-09-08|title=About Rio 2016 Summer Olympics|url=https://web.archive.org/web/20150908075307/http://rio2016olympicswiki.com/about-rio-2016-summer-olympics/|access-date=2021-08-23|website=web.archive.org}}</ref> ھەردوو ولاتی کۆسۆڤۆ، سوودانی باشوور بۆیەکەم جار لە مێژوویان بەشداریان لە ئۆڵمپیاد کرد، ھەروەھا بۆ یەکەم جار لە مێژوودا تیمێکی تایبەت بە ناوی ھەڵبژاردەی لێژنەی ئۆڵمپیادی تایبەت بەو وەرزشوانانەی ئاوارەی ولاتێک بوون بە ھەرھۆکارێک دروست کرا بۆ ئەوەی بێبەش نەبن لەم پاڵەوانییەتییە. ڕکابەرییەکان لە ٣٣ شوێنی ولاتی خانەخوێ بەڕێوەچوو. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ڕیزبەندی یەکەمی ئەو ولاتانە ھات کە زۆرترین مەدالیای زێر (٤٦ دانە) و ھەروەھا زۆرترین مەدالیای گشتی (١٢١دانە) بەدەست ھێنا، ھاوکات توانی مەدالیای ژمارە ١٠٠٠ی خۆی لە ئۆڵمپیادی ھاوینە لە سەرەتای دروستبوونییەوە بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2016-08-22|title=How many millions each Olympic medal has really cost Britain|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/rio-2016-great-britain-secures-second-olympic-medal-table-sporting-superpower-tokyo-2020-a7202761.html|access-date=2021-08-23|website=The Independent|language=en}}</ref> دوای ئەو بەریتانیای گەورە بە بەدەست ھێنانی (٢٧) مەدالیای زێر و ٦٧ مەدالیای گشتی پلەی دووەمی بەدەست ھێنا، ولاتی چین بووە خاوەنی پلەی سێیەم دوای ئەوەی توانی ٢٦ مەدالیای زێر، ٧٠ مەدالیای گشتی بەدەست بھێنێت . ولاتی خانەخوێ واتا بەڕازیل لە پلەی ١٣ جێگیر بوو بە بەدەست ھێنانی ٧ مەدالیای زێر و ١٩ مەدالیای گشتی. لەم خولەی ئۆڵمپیاد ھەریەکە لە [[بەحرەین لە ئۆڵۆمپیاد|بەحرەین]]، [[فیجی]]، کەناری عاج، [[ئوردن لە ئۆڵۆمپیاد|ئوردن]]، [[کۆسۆڤۆ]]، [[پۆرتۆ ڕیکۆ لە ئۆڵۆمپیاد|پۆرتوریکۆ]]، [[سینگاپوور لە ئۆڵۆمپیاد|سەنگاپور]]، [[تاجیکستان لە ئۆڵۆمپیاد|تاجیکستان]] و [[ڤیێتنام لە ئۆڵۆمپیاد|ڤێتنام]] بۆ یەکەم جار لە مێژووی ئۆڵمپیاد بوونە خاوەنی مەدالیای زێڕ.<ref>{{Cite web|title=Rio 2016 Olympics Medal Table|url=https://www.insidethegames.biz/games/7/medals|access-date=2021-08-23|website=www.insidethegames.biz}}</ref> === ئۆڵۆمپیادی ٢٠٢٠ و دواخستنی === ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە ٢٣ی تەممووز تا ٨ی ئابی ٢٠٢١ لە تۆکیۆی ژاپۆن بەڕێوەچوو، ھەرچەند پێشتر ھەندێک لە پێشبڕکێکان لە ٢١ی تەممووزەوە دەستی پێکرد. لە سەرەتادا بڕیار بوو لە ٢٤ی تەممووز تا ٩ی ئابی ٢٠٢٠ بەڕێوەبچێت، بەڵام بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا، سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی ژاپۆن [[شینزۆ ئابێ]] و [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی|ئای ئۆ سی]] و لیژنەی ڕێکخستنی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ڕایان گەیاند کە یارییەکانی ٢٠٢٠ تا ساڵی ٢٠٢١ دوادەخرێت، ئەمەش یەکەمجارە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد دوابخرێت، بە پێچەوانەی ئۆڵۆمپیادەکانی [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|١٩١٦]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|١٩٤٠]]، [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|١٩٤٤]] کە بڕیاری ھەڵوەشاندنەوەیاندرا، چونکە پێشتر ڕاگەیەندرا کە دژە ڤایرۆسی کۆرۆنا تا کۆتایی مانگی دوانزدەی ساڵی ٢٠٢٠ بەردەست نابێت. بەو ھۆکارە لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ [[لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی]] ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی [[ڤایرۆسی کۆرۆنا ٢ پەیوەندیدار بە ھەناسەی سەخت و تیژ|سارس کۆڤید ٢]] دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەشداربوان و ئامادەبوان. لە سالی ٢٠٢١ لیژنەی ئۆڵۆمپیاد ڕاگەیەند یارییەکانی ئەم خولە لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢١ بە شێوەیەکی فەرمی و بە مەراسیمی کردنەوە بۆ ماوەی ٤ سەعات دەستپێدەکات. لە دواتر بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆڕۆنا و بارودۆخی نائاساییی شاری تۆکیۆ بڕیاردرا، یارییەکان بە بێ ئامادەبوونی ھاندەران بەڕێوەبچن.<ref>{{Cite web|last=IOC|date=2018-04-24|title=Tokyo 1964 Summer Olympics - Athletes, Medals & Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/tokyo-1964|access-date=2021-08-21|website=Olympics.com|language=en}}</ref> لەم پاڵەوانییەتدا چەندین یاری نوێ بۆ ئۆڵمپیاد زیاد کران لەوانە باسکەی ٣x٣، ھەروەھا BMX کە شێوەیەکە لە نمایش بە پایسکیل قەبارە بچووک ئەنجام دەدرێت زیاکردکران ھەروەھا لێژنەی ئۆڵۆمپی ڕێگای بە ولاتی خانەخویدا کە چەند وەرزشێکی دیکە زیاد بکاتە لەوانە، کاراتێ، سۆتبۆڵ، بەسیبۆڵ، سکیتبۆرد لەگەڵ چەند یارییەکی دیکەدا.<ref name="Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics">{{Cite book|last=Kremers|first=Daniel|title=Japan Through the Lens of the Tokyo Olympics|date=2020|publisher=Routledge|isbn=978-1-00-303390-5|editor=Barbara Holthus|chapter=Outdoor sports in the periphery: Far from the compact games|doi=10.4324/9781003033905|editor2=Isaac Gagné|editor3=Wolfram Manzenreiter|editor4=Franz Waldenberger|doi-access=free}}</ref> ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا توانی زۆرترین مەدالیا بەدەست بھێنت بە کۆکردنەوەی ١١٣ مەدالیا لە ناویان ٣٩ مەدالیای زێر، ولاتی چین پلەی دووەمی بەدەست ھێنا بە ٨٨ مەدالیا (٣٨) مەدالیای زێر؛ و ژاپۆن ولاتی خانەخوێ بە کۆکردنەوەی ٥٨ مەدالیا (٢٧)زێر پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا، بەریتانیای گەورە لە پلەی چوارەم بە کۆکردنەوەی ٦٥ مەدالیای جۆراوجۆر (٢٢ مەدالیای زێر) جێگیر بوو. ھەریەکە لە ولاتی [[قەتەر]]، [[فلیپین]]، [[بەرموودا]] بۆیەکەم جار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیای زێریان بەدەست ھێنا،<ref>{{Cite web|date=2021-07-27|title=Flora Duffy wins Bermuda’s first Olympic gold ahead of GB’s Georgia Taylor-Brown|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/flora-duffy-bermuda-triathlon-georgia-taylorbrown-tokyo-b1891052.html|access-date=2021-08-21|website=The Independent|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Philippines Wins Its First Olympic Gold After Nearly 100 Years Of Trying|url=https://www.npr.org/sections/tokyo-olympics-live-updates/2021/07/26/1020710023/the-philippines-wins-its-first-ever-olympic-gold-after-nearly-100-years-of-tryin|access-date=2021-08-21|website=NPR.org|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=1627739160|title=Weightlifter Meso wins Qatar’s first ever Olympic gold medal|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1111041/weightlifter-meso-qatar-olympics-gold|access-date=2021-08-21|website=www.insidethegames.biz}}</ref> ھەروەھا [[بورکینافاسۆ]]، [[سان مارینۆ]]، [[تورکمانستان]] بۆیەکەمجار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیایان بەدەست ھێنا.<ref>{{Cite web|date=2021-08-05|title=Hugues Zango wins Burkina Faso's first-ever Olympic medal|url=https://punchng.com/breaking-hugues-zango-wins-burkina-fasos-first-ever-olympic-medal/|access-date=2021-08-21|website=Punch Newspapers|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=San Marino wins first Olympic medal in nation's history {{!}} NBC Olympics|url=https://www.nbcolympics.com/news/san-marino-wins-first-olympic-medal-nations-history|access-date=2021-08-21|website=www.nbcolympics.com|language=en}}</ref> یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ ٢٠٢٠ چەندین سات و ڕووداوی لە بیرنەکراویبەخۆیەوە بینی. یەکێک لە ئەستێرەکانی یارییەکان، جمناستیکی ئەمریکی سیمۆن بایلز، بە کشانەوەی خۆی لە یارییەکان ڕاگەیاندن بەھۆی خراپی بارودۆخی تەندروستی دەروونی، بەڵام دواتر گەڕایەوە و میدالیای برۆنزی تاکەکەسی بەدەستھێنا. [[کارستن وارھۆلم]] مەدالیای زێر لە ڕاکردنی ٤٠٠ مەتری بەربەستدا لە ئاستی پیاوان بەدەست بھێنێت کاتێک بە ٤٥ چرکە و ٩٤ لە ھەزاری چرکە مەودای پێشبڕکێکەی تەواو کرد.<ref>{{Cite web|last=Press|first=Eddie Pells {{!}} The Associated|date=2021-08-03|title=WATCH: Karsten Warholm shatters world record in men’s 400-meter hurdles win at Tokyo Olympics, celebrates by ripping shirt|url=https://www.denverpost.com/2021/08/02/karsten-warholm-mens-400-meter-hurdles-tokyo-olympics/|access-date=2021-08-04|website=The Denver Post|language=en-US}}</ref>بەمەش ژمارەی پێوانەی کێڤین یۆنگی ئەمریکی شکاند کە لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢]] مەوداکەی بە ٤٦٫٧٨ چرکە تەواوکردبوو.<ref>{{Cite web|date=2021-07-01|title=Norway's Warholm breaks 400 metres hurdles world record|url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/norways-warholm-breaks-400-metres-hurdles-world-record-2021-07-01/|access-date=2021-08-04|website=Reuters}}</ref> نیسی دیۆمێس لە پێشبڕکێی بەرزکردنەوەی قورسایی کێشی ٧٦کیلۆگرامی ژنان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا و بووە یەکەم خانمەوەرزشوانی ئیکوادۆر مەدالیای زێڕ بەدەست بھێنێت.[[ڤینسێنت ھانکۆک]] لە پێشبڕکێی سکێتی پیاوان مەدالیای زێڕی بەدەستھێنا. بووە یەکەم یاریزانی نیشانەشکێن کە سێ مەدالیای زێڕ لە مێژووی ئۆڵۆمپیاددا بەدەستھێناوە و پێشتر لە ساڵانی ٢٠٠٨ و ٢٠١٢ بردنەوەی تۆمارکردبوو. دوو مەدالیای زێڕ بەخشرایە [[موعتەز عیسا]] (قەتەر) و [[جیانمارکۆ تامبێری]] (ئیتالیا)، بەھۆی یەکسانبوون لە پلەی یەکەم لە پێشبڕکێی وەرزشی بازدانی بەرزی پیاوان..[[فیریال ئەشرەف]] بووە یەکەم خانمە وەرزشوانی میسری مەدالیای زێری لە کاراتێ لە کێشی ٦١کگم، بباتەوە.<ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz Wins Historic GOLD for Egypt at Tokyo 2020 Olympics {{!}} Egyptian Streets|url=https://egyptianstreets.com/2021/08/07/feryal-abdelaziz-wins-historic-gold-for-egypt-at-tokyo-2020-olympics/|access-date=2021-08-08|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-08-07|title=Feryal Abdelaziz wins Egypt's first gold medal in Tokyo Games|url=https://www.egyptindependent.com/feryal-abdelaziz-wins-egypts-first-gold-medal-in-tokyo-games/|access-date=2021-08-08|website=Egypt Independent|language=en-US}}</ref> لەھەماکاتیش بووە یەکەم خانمە وەرزشکاری میسر مەدالیای زێر لە [[یارییەکانی ئۆڵمپیک|ئۆڵمپیاد]] بەدەست بھێنێت .<ref>{{Cite web|title=Feryal Abdelaziz becomes first Egyptian woman to win Olympic gold|url=https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|access-date=2021-08-08|website=Tokyo 2020|language=en-US}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211006084430/https://olympics.com/tokyo-2020/en/news/feryal-abdelaziz-wins-women-s-kumite-61kg|date=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> == وەرزشەکان == == پێرستی مەدالیاکان == {{legend|BurlyWood| '''وڵاتی ھەڵوەشاوە'''}} {| class="wikitable sortable" style="width:75%; font-size:90%; text-align:center;" |- !ڕیزبەندی !!نەتەوە !! style="background-color:gold;" |زێڕ !! style="background-color:silver;" |زیو !! style="background-color:#c96;" |بڕۆنز !!گشتی !!یاری |- !١ | align="right" |{{flagIOC|USA}} || ١٠٦٠ || ٨٣١ || ٧٣٨ || ٢٦٢٩ || ٢٨ |- !٢ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|URS}} || ٣٩٥ || ٣١٩ || ٢٩٦ || ١٠١٠ || ٩ |- !٣ | align="right" |{{flagIOC|GBR}} || ٢٨٥ || ٣١٩ || ٣١٤ || ٩١٨ || ٢٩ |- !٤ | align="right" |{{flagIOC|CHN}} || ٢٦٢ || ١٩٩ || ١٧٣ || ٦٣٤ || ١١ |- !٥ | align="right" |{{flagIOC|FRA}} || ٢٢٣ || ٢٥١ || ٢٧٧ || ٧٥١ || ٢٩ |- !٦ | align="right" |{{flagIOC|ITA}} || ٢١٧ || ١٨٨ || ٢١٣ || ٦١٨ || ٢٨ |- !٧ | align="right" |{{flagIOC|GER}} || ٢٠١ || ٢٠٧ || ٢٤٧ || ٦٥٥ || ١٧ |- !٨ | align="right" |{{flagIOC|HUN}} || ١٨١ || ١٥٤ || ١٧٦ || ٥١١ || ٢٧ |- !٩ | align="right" |{{flagIOC|JPN}} || ١٦٩ || ١٥٠ || ١٧٨ || ٤٩٧ || ٢٣ |- !١٠ | align="right" |{{flagIOC|AUS}} || ١٦٤ || ١٧٣ || ٢١٠ || ٥٤٧ || ٢٧ |- !١١ | style="background:BurlyWood; text-align:right;" |{{flagIOC|GDR}} || ١٥٣ || ١٢٩ || ١٢٧ || ٤٠٩ || ٥ |- !١٢ | align="right" |{{flagIOC|RUS}} || ١٤٩ || ١٢٦ || ١٥١ || ٤٢٦ || ٦ |- !١٣ | align="right" |{{flagIOC|SWE}} || ١٤٨ || ١٧٦ || ١٧٩ || ٥٠٣ || ٢٨ |- !١٤ | align="right" |{{flagIOC|FIN}} || ١٠١ || ٨٥ || ١١٩ || ٣٠٥ || ٢٦ |- !١٥ | align="right" |{{flagIOC|KOR}} || ٩٦ || ٩١ || ١٠٠ || ٢٨٧ || ١٨ |- !١٦ | align="right" |{{flagIOC|NED}} || ٩٥ || ١٠٥ || ١٢٢ || ٣٢٢ || ٢٧ |- !١٧ | align="right" |{{flagIOC|ROU}} || ٩٠ || ٩٧ || ١٢١ || ٣٠٨ || ٢٢ |- !١٨ | align="right" |{{flagIOC|CUB}} || ٨٤ || ٦٩ || ٨٢ || ٢٣٥ || ٢١ |- !١٩ | align="right" |{{flagIOC|POL}} || ٧٢ || ٨٩ || ١٣٧ || ٢٩٨ || ٢٢ |- ٢١ ٦٨ ٨٤ ١٣٢ ٢٨٤ !٢٠ | align="right" |{{flagIOC|CAN}} || ٧١ || ١٠٩ || ١٤٦ || ٣٢٦ || ٢٧ |- |} === براوەی یەکەمی مەدالیاکان بەپێی ساڵ === {{پێشەنگی مەدالیاکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی بەپێی ساڵ}} '''Number of occurrences''' * {{flagIOC|USA}} — ١٨جار * {{flagIOC|URS}} — ٦جار * {{flagIOC|FRA}} — ١جار * {{flagIOC|GBR}} — ١جار * {{flagIOC|GER}} — ١جار * {{flagIOC|CHN}} — ١جار * {{flagIOC|EUN}} — ١جار == پێرستی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە == {| class="sortable wikitable" style="font-size: 85%; margin-left:auto; margin-right:auto; text-align:center;" ! rowspan="2" | <!--Please DO NOT change this to year. The year is part of the Date column, and is the same as this column only for the most part. This column says 2020 is the Olympiad and the Date column says they were held in July-August 2021. -->ئۆڵۆمپیادی ! rowspan="2" | {{abbr|ژمارە.|ژمارەی ئۆلۆمپیادەکە}} ! rowspan="2" | خانەخوێ ! rowspan="2" | ڕێکەوتی یارییەکان کردنەوەی لەلایەن ! rowspan="2" | وەرزش (دیسیپلینەکان) ! colspan="3" | ڕکابەرەکان ! rowspan="2" | ڕووداو ! rowspan="2" | گەلان ! rowspan="2" | براوەی یەکەم |- ! گشتی ! پیاو ! ژن |- | 1896<ref name=Games1896/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|I]] | align=right data-sort-value="Greece (Athens)" | {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئەتینا]] | 6–15 April 1896{{ھن}}[[پاشا جۆرجی یەکەم]] | 9 (10) || 241 || 241 || 0 || 43 || 14+1{{ref label|1|A|MixedTeam1896}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٨٩٦}} |- | 1900<ref name=Games1900/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|II]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 14 May – 28 October 1900{{ھن}}N/A | 19 (20) || 1226 || N/A || N/A || 95{{ref label|2|B|Events1900}} || 26+4{{ref label|3|C|Nations1900}}+1{{ref label|1.2|A|MixedTeam1900}} | align=right| {{flagIOC|FRA|هاوینەی ١٩٠٠}} |- | 1904<ref name=Games1904/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|III]] | align=right data-sort-value="USA (St. Louis)" | {{flagicon|United States|1896}} سانت لویس | 1 July – 23 November 1904{{ھن}}[[دەیڤید ڕۆلاند فرانسیس]] | 16 (17) || 651 || 645 || 6 || 95{{ref label|4|D|Events1904}} || 12+1{{ref label|1.3|A|MixedTeam1904}} | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٠٤}} |- | 1908<ref name=Games1908/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|IV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | 27 April – 31 October 1908{{ھن}}[[ ئێدواردی حەوتەم|پاشا ئێدواردی حەوتەم]] | ٢2 (25) || ٢٠٠٨ || ١٩٧١ || ٣٧ || ١١٠ || ٢٢ | align=right| {{flagIOC|GBR|هاوینەی ١٩٠٨}} |- | 1912<ref name=Games1912/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|V]] | align=right| {{flagicon|Sweden}} [[ستۆکھۆڵم]] | 6–22 July 1912{{ھن}}[[گوستاڤ پێنجەم پاشای سوێد|گوستاڤ پاشای سوێد]] | ١4 (18) || ٢٤٠٧ || ٢٣٥٩ || ٤٨ || ١٠٢ || ٢٨ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩١٢}} |- ! ١٩١٦ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|VI]]{{ref label|5|E|No1916}} ! colspan="10" data-sort-value="Germany (Berlin)" | ''مافەکە درابە ئەڵمانیا ([[بەرلین]]). بەھۆی [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانیی یەکەمەوە]] ھەڵوەشایەوە'' |- | 1920<ref name=Games1920/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|VII]] | align=right| {{flagicon|Belgium}} ئەنتۆێرپ | 14 August – 12 September 1920{{ھن}}[[ئەلبێرت یەکەمی بەلجیکا|پاشا ئەلبێرت]] | 22 (29) || 2626 || 2561 || 65 || 156{{ref label|6|F|Events1920}} || ٢٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٠}} |- | 1924<ref name=Games1924/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|VIII]] | align=right| {{flagicon|France|1830}} [[پاریس]] | 5–27 July 1924{{ھن}}[[گاستۆن دۆمێرگ|گاستۆن سەرۆکی فەڕەنسا]] | ١7 (23) || ٣٠٨٩ || ٢٩٥٤ || ١٣٥ || ١٢٦ || ٤٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٤}} |- | ١٩٢٨<ref name=Games1928/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|IX]] | align=right| {{flagicon|Netherlands}} [[ئەمستەردام]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٢٨ [[دوک هێنری]] | rowspan="2" | ١4 (20) || ٢٨٨٣ || ٢٦٠٦ || ٢٧٧ || ١٠٩ || ٤٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٢٨}} |- | ١٩٣٢<ref name=Games1932/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|X]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States|1912}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٣٠ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٣٢ [[چارڵز کورتیس|چارڵز کورتیس جێگری سەرۆک]] | ١٣٣٢ || ١٢٠٦ || ١٢٦ || ١١٧ || ٣٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٣٢}} |- | ١٩٣٦<ref name=Games1936/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|XI]] | align=right data-sort-value="Germany (Berlin)" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[بەرلین]] | ١-١٦ی ئابی ١٩٣٦{{ھن}}[[ئەدۆڵف ھیتلەر]]{{ref label|7|G|OpenedBy1936}} | ١9 (25) || ٣٩٦٣ || ٣٦٣٢ || ٣٣١ || ١٢٩ || ٤٩ | align=right| {{flagIOC|GER|هاوینەی ١٩٣٦}} |- ! ١٩٤٠ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|XII]]{{ref label|5.2|E|No1940}} ! colspan="10" data-sort-value="Japan (Tokyo)" | ''لە بنەڕەتدا مافەکە درا بە [[ژاپۆن]] ([[تۆکیۆ]])، پاشان لێی سەندرایەوە و درا بە [[فینلاند]] ([[ھێلسینکی]]). دواتر بەھۆی [[جەنگی جیھانیی دووەم|جەنگی جیھانیی دووەمەوە]] ھەڵوەشایەوە.'' |- ! ١٩٤٤ ! [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|XIII]]{{ref label|5.3|E|No1944}} ! colspan="10" data-sort-value="United Kingdom (London)" | ''مافەکە درا بە بەریتانیا([[لەندەن]]). دواتر بەھۆی جەنگی جیھانیی دووەمەوە ھەڵوەشایەوە.'' |- | ١٩٤٨<ref name=Games1948/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|XIV]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٩ی تەمموز – ١٤ی ئابی ١٩٤٨ [[جۆرجی شەشەم]] | rowspan="4" | ١7 (23) || ٤١٠٤ || ٣٧١٤ || ٣٩٠ || ١٣٦ || ٥٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٤٨}} |- | ١٩٥٢<ref name=Games1952/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|XV]] | align=right| {{flagicon|Finland}} [[ھێلسینکی]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٥٢{{ھن}}[[جوهۆ کوستی پاسیکیڤی|سەرۆک جوهۆ کوستی پاسیکیڤی]] | ٤٩٥٥ || ٤٤٣٦ || ٥١٩ || ١٤٩ || ٦٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٥٢}} |- | ١٩٥٦<ref name=Games1956/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|XVI]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[مێلبۆرن]] | ٢٢ی تشرینی دووەم – ٨ی کانوونی دووەمی ١٩٥٦ [[شازادە فیلیپ]] | 3314 || 2938 || 376 || 151{{ref label|8|H|Events1956}} || 72{{ref label|9|I|Nations1956}} | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٥٦}} |- | ١٩٦٠<ref name=Games1960/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|XVII]] | align=right| {{flagicon|Italy}} [[ڕۆما|رۆما]] | ٢٥ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٠ [[جیۆڤانی گرۆنچی|سەرۆک جیۆڤانی گرۆنچی]] | ٥٣٣٨ || ٤٧٢٧ || ٦١١ || ١٥٠ || ٨٣ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٦٠}} |- | ١٩٦٤<ref name=Games1964/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|XVIII]] | align=right| {{flagicon|Japan|1870}} [[تۆکیۆ]] | ١٠-٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٤{{ھن}}[[ھیرۆھیتۆ|ئیمپراتۆر ھیرۆھیتۆ]] | ١9 (25) || ٥١٥١ || ٤٤٧٣ || ٦٧٨ || ١٦٣ || ٩٣ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٤}} |- | ١٩٦٨<ref name=Games1968/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|XIX]] | align=right| {{flagicon|Mexico}} [[مەکسیکۆ سیتی|مەکسیکۆستی]] | ١٢-٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨{{ھن}}[[گوستاڤۆ دیاز|سەرۆک گوستاڤۆ دیاز]] | ١8 (24) || ٥٥١٦ || ٤٧٣٥ || ٧٨١ || ١٧٢ || ١١٢ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٦٨}} |- | ١٩٧٢<ref name=Games1972/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|XX]] | align=right data-sort-value="Germany (Munich)"| {{flagicon|West Germany}} [[میونشن]] | ٢٦ی ئاب – ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٢{{ref label|10|J|Dates1972}}{{ھن}}[[گوستاڤ هاینمن|سەرۆک گوستاڤ هاینمن]] | ٢1 (28) || ٧١٣٤ || ٦٠٧٥ || ١٠٥٩ || ١٩٥ || ١٢١ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٢}} |- | ١٩٧٦<ref name=Games1976/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|XXI]] | align=right| {{flagicon|Canada}} [[مۆنتریال]] | ١٧ی تەمموز – ١ی ئابی ١٩٧٦{{ھن}}[[ئێلیزابێتی دووەم]] | rowspan="2" | ٢1 (27) || ٦٠٨٤ || ٤٨٢٤ || ١٢٦٠ || ١٩٨ || ٩٢ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٧٦}} |- | ١٩٨٠<ref name=Games1980/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|XXII]] | align=right| {{flagicon|Soviet Union}} [[مۆسکۆ]] | ١٩ی تەمموز – ٣ی ئابی ١٩٨٠{{ھن}}[[لیۆنید برێژنێڤ|لیۆنید برێژنێڤ سکرتێری گشتی حزبی شیوعی]]{{ref label|11|K|OpenedBy1980}} | ٥١٧٩ || ٤٠٦٤ || ١١١٥ || ٢٠٣ || ٨٠ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٠}} |- | ١٩٨٤<ref name=Games1984/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|XXIII]] | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|United States}} [[لۆس ئانجلەس]] | ٢٨ی تەمموز – ١٢ی ئابی ١٩٨٤{{ھن}}[[ڕۆناڵد ڕێیگن|سەرۆک ڕۆناڵد ڕێیگن]] | ٢1 (29) || ٦٨٢٩ || ٥٢٦٣ || ١٥٦٦ || ٢٢١ || ١٤٠ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٨٤}} |- | 1988<ref name=Games1988/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|XXIV]] | align=right| {{flagicon|South Korea|1984}} [[سێئول|سیئۆلی]] | ١٧ی ئەیلوولی – ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨{{ھن}}[[ڕۆهـ تای-وو|سەرۆک ڕۆهـ تای-وو]] | ٢3 (31) || ٨٣٩١ || ٦١٩٧ || ٢١٩٤ || ٢٣٧ || ١٥٩ | align=right| {{flagIOC|URS|هاوینەی ١٩٨٨}} |- | 1992<ref name=Games1992/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|XXV]] | align=right| {{flagicon|Spain}} [[بارسێلۆنا]] | ٢٥ی تەمموز – ٩ی ئابی ١٩٩٢{{ھن}}[[خوان کارلۆسی یەکەم|پاشا خوان کارلۆسی یەکەم]] | ٢5 (34) || ٩٣٥٦ || ٦٦٥٢ || ٢٧٠٤ || ٢٥٧ || ١٦٩ | align=right| {{flagIOC|EUN|هاوینەی ١٩٩٢}} |- | 1996<ref name=Games1996/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|XXVI]] | align=right data-sort-value="USA (Atlanta)" | {{flagicon|United States}} [[ئەتڵانتا]] | ١٩ تەمموز – ٤ ئابی ١٩٩٦{{ھن}}[[بیڵ کڵینتن|سەرۆک بیڵ کڵینتن]] | ٢6 (37) || ١٠٣١٨ || '''٦٨٠٦''' || ٣٥١٢ || ٢٧١ || ١٩٧ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ١٩٩٦}} |- | ٢٠٠٠<ref name=Games2000/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|XXVII]] | align=right| {{flagicon|Australia}} [[سیدنی]] | ١٥ی ئەیلوولی – ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ [[ویلیام دین|حاکمی گشتی ویلیام دین]] | rowspan="2" | ٢8 (40) || ١٠٦٥١ || ٦٥٨٢ || ٤٠٦٩ || ٣٠٠ || ١٩٩ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٠}} |- | ٢٠٠٤<ref name=Games2004/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|XXVIII]] | align=right| {{flagicon|Greece}} [[ئەتینا]] | ١٣-٢٩ی ئابی ٢٠٠٤{{ھن}}[[کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس|سەرۆک کۆنستانتینۆس ستیفانۆپۆلۆس]] | ١٠٦٢٥ || ٦٢٩٦ || ٤٣٢٩ || ٣٠١ || ٢٠١ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٠٤}} |- | ٢٠٠٨<ref name=Games2008/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|XXIX]] | align=right| {{flagicon|China}} [[پەکین]] | ٨–٢٤ ئابی ٢٠٠٨ [[هو جینتاو|سەرۆک هو جینتاو،سکرتێری گشتی حزبی شیوعی چین]]{{ھن}}{{ref label|12|L|OpenedBy2008}} | ٢8 (41) || ١٠٩٤٢ || ٦٣٠٥ || ٤٦٣٧ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|CHN|هاوینەی ٢٠٠٨}} |- | ٢٠١١<ref name=Games2012/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|XXX]] | align=right| {{flagicon|United Kingdom}} [[لەندەن]] | ٢٧ی تەمموز – ١٢ی ئابی ٢٠١٢ [[ئێلیزابێتی دووەم]] | ٢6 (39) || ١٠٧٦٨ || ٥٩٩٢ || ٤٧٧٦ || ٣٠٢ || ٢٠٤ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٢}} |- | ٢٠١٦<ref name=Games2016/> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|XXXI]] | align=right| {{flagicon|Brazil}} [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]] | ٥–٢١ ئابی ٢٠١٦ [[میشێل تێمر|میشێل تێمر سەرۆکی بە وەکالەت]] | ٢8 (41) || ١١٢٣٨ || ٦١٧٩ || ٥٠٥٩ || ٣٠٦ || '''٢٠٧''' | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠١٦}} |- | ٢٠٢٠<ref name=Games2020/><!--Please DO NOT change this to 2021; note the word "Olympiad", not "Year", is the column heading. --> | [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|XXXII]] | align=right| {{flagicon|Japan}} [[تۆکیۆ]] | ٢٣ تەمموز – ٨ ئابی ٢٠٢١{{ref label|13|M|Dates2020}}{{ھن}}[[ناروھیتۆ|ئیپمپراتۆر ناروھیتۆ]] | '''٣3 (50)''' || '''١١٦٥٦''' || ٥٩٨٢ || '''٥٤٩٤''' || '''٣٣٩''' || ٢٠٦ | align=right| {{flagIOC|USA|هاوینەی ٢٠٢٠}} |- | ''٢٠٢٤''<ref name=Games2024/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|XXXIII]]'' | align=right| {{flagicon|France}} ''[[پاریس]]'' | ٢٦ی تەمموز – ١١ی ئابی ٢٠٢٤ | ''32 (48)'' || ''10500''{{ref label|14|N|Competitors2024}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || ''329'' || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٢٨''<ref name=Games2028/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|XXXIV]]'' | align=right data-sort-value="USA (Los Angeles)" | {{flagicon|USA}} '' [[لۆس ئانجلەس]]'' | ١٤-٣٠ی تەمموزی ٢٠٢٨ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |- | ''٢٠٣٢''<ref name=Games2032/> | ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٣٢|XXXV]]'' | align=right| {{flagicon|AUS}} ''[[بریزبێن]]'' | ٢٣ی تەمموز – ٨ی ئابی ٢٠٣٢ | {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} || {{N/a|TBA}} | {{N/a|TBA}} |} * ماڵپەڕی ئای ئۆ ئێس بۆ ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵانی ١٨٩٦ و ١٩٠٠ و ١٩٠٤ شاندی هەڵبژاردەی تێکەڵاو (شاندی وەرزشوانانی وڵاتانی جیاواز) وەک "وڵات"ێکی جیاواز لە کاتی ژماردنی نەتەوەکان هەژمارناکات. لە هەمان کاتدا شاندی وەرزشوانانی هەڵبژاردەی تێکەڵاو لەوکەسانە پێک هاتبوون کەوڵاتەکەیان بەشداری یارییەکان بوون . * {{note label|2|B|Events1900}} ڕووداوە وەرزشییەکان یاخو پێشبڕکێ وەرزشییەکانی ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٠ لە وێبسایتی IOC ئاماژەی بە ٨٥ ڕووداوی وەرزشی کردووە کە ئەنجام دراوە، بە بەشداری ٩٩٧ وەرزشوان (٢٢ژن ،٩٧٥ پیاو) لە ٢٤ وڵات داوە..<ref>{{Cite web|title=Archived copy|url=http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|url-status=bot: unknown|archive-url=https://web.archive.org/web/20140224150828/http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&country=&sport2=&games2=1900%2f1&event2=&mengender=true&womengender=true&mixedgender=true&goldmedal=true&silvermedal=true&bronzemedal=true&worldrecord=true&olympicrecord=false&teamclassification=true&individualclassification=true&winter=true&summer=true|archive-date=24 February 2014|access-date=18 February 2014}}</ref> مێژوونووس و نووسەری ئۆڵۆمپیاد، بیل مالۆن<ref name="Mallon">{{cite book|author=Mallon, Bill|url=https://books.google.com/books?id=inAwCgAAQBAJ&pg=PA25|title=The 1900 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|publisher=McFarland & Company, Inc.|year=1998|isbn=978-0-7864-4064-1|location=Jefferson, North Carolina|pages=25–28}}</ref> توێژینەوەیەکی خستەڕوو تێدای ئاماژەی بەوەدابوو کە یارییەکانی ئەم ئۆڵۆمپیادە بەچەند پێوەرێک زیاترە لەوەی ئێستا، ئاماژەی بەوەکرد کە ٩٦ پێشبڕکێی وەرزشی لەم ئۆڵۆمپیادە ڕوویداوە (بەهۆی ئەوەی هەندێک پێشبڕکێی وەک یەکێک لە پێشبڕکێکانی ئەم خووله تۆمارنەکرابوون )، ئای ئۆ ئێس ئەم توێژینەوەیەی مالۆنی قبوڵ کرد (بە پشتبەستن بە چوار پێوەری کارپێکراو) یازدە ڕووداوی وەرزشی دیکە( لەگەڵ ئەوەش لە ماڵپەری ئای ئۆ ئێس نیشاننەدراوە) بۆ یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ١٩٠٠ زیادکراون. قبوڵکردنی توێژینەوەکەی مالۆن، ژمارەی ڕووداوەکانی بۆ ٩٥ ڕووداو زیاد کرد، هەروەها ژمارەی وڵاتانی بەشداربووی بۆ ٢٦ وڵات و ژمارەی وەرزشوانانی بۆ ١٢٢٦ زیاد کرد. <ref name="IOC1900Results"/> لەگەڵ ئەوەشدا لە ماڵپەری فەرمی هێشتا ئاماژە بە، ژمارە ئامارە کۆنەکانی وڵاتانی بەشداربوو دەکات (٢٤ وڵات) و وەرزشوانان (٩٩٧).<ref name="Games1900"/> <ref name="FactsheetGames"/> * {{note label|3|C|Nations1900}} According to the International Olympic Committee, 26 nations sent competitors to this edition.<ref name=Games1900/> The concept of "national teams" chosen by [[National Olympic Committee]]s did not exist at this point in time. When counting the number of participating countries in the early Olympic Games, the IOC does not take into account otherwise unrepresented countries whose citizens competed for other countries. Modern research shows<ref name="Mallon"/> that at the 1900 Olympics, the athletes of at least four otherwise unrepresented countries ([[Canada at the 1900 Summer Olympics|Canada]], [[Luxembourg at the 1900 Summer Olympics|Luxembourg]], [[Colombia at the 1900 Summer Olympics|Colombia]], [[New Zealand at the 1900 Summer Olympics|New Zealand]]) competed for other countries in both individual and team sports. The IOC website lists all of them in the results section under their nationalities,<ref name=IOC1900Results>{{cite web|title=Paris 1900 Results|url=https://olympics.com/en/olympic-games/paris-1900/results|publisher=International Olympic Committee|access-date=31 January 2022}}</ref> but does not include their countries among the 26 participating countries.<ref name=Games1900/> * {{note label|4|D|Events1904}} The IOC webpage for the 1904 Summer Olympics<ref name=Games1904/> sets the number at 95 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=https://www.olympic.org/st-louis-1904 |archive-date=2 June 2016|title=St. Louis 1904 (archived)|publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602114217/https://www.olympic.org/st-louis-1904|access-date=11 December 2020}}</ref> listed 91. The figure of 91 is sourced to a work by Olympic historian and author, [[Bill Mallon]],<ref>{{cite book | url = https://digital.la84.org/digital/collection/p17103coll16/id/1/ | author = Mallon, Bill | year = 1999 | title = The 1904 Olympic Games, Results for All Competitors in All Events, with Commentary|page=16|publisher = McFarland & Company, Inc. | location = Jefferson, North Carolina | isbn = 978-1-4766-2160-9}}</ref> whose studies have shed light on the topic. Events satisfying all four of these retrospective selection criteria — restricted to amateurs, allowing international participation, open to all competitors and without handicapping — are now regarded as Olympic events. * {{note label|5|E|No1916}} {{note label|5.2|E|No1940}} {{note label|5.3|E|No1944}} Although the Games of 1916, 1940, and 1944 were cancelled, the Roman numerals for those Games were still applied because the official titles of the Summer Games count the [[Olympiad]]s, not the Games themselves, per the Olympic Charter.<ref>{{cite book|title=Now You Know Big Book of Sports |first=Doug |last=Lennox |author-link=Doug Lennox |year=2009 |page=[https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9/page/223 223] |publisher=[[Dundurn Press]] |isbn=978-1-55488-454-4 |url=https://archive.org/details/nowyouknowbigboo0000lenn_j6r9|url-access=registration}}</ref> This contrasts with the Winter Olympics, which ignore the cancelled Winter Games of 1940 and 1944 in their numeric count. * {{note label|6|F|Events1920}} The IOC webpage for the 1920 Summer Olympics<ref name=Games1920/> gives the figure of 156 events, while at one time the IOC webpage<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/antwerp-1920 |title=Antwerp 1920 (archived) |publisher=Olympic.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602125827/http://www.olympic.org/antwerp-1920 |access-date=11 December 2020|archive-date=2 June 2016}}</ref> listed 154 (difference was two sailing events in [[Amsterdam]]). * {{note label|7|G|OpenedBy1936}} IOC records state Hitler opened these Games as "Chancellor" (Head of Government), but in 1934 that office was consolidated with "President" (Head of State) into "''Führer und Reichskanzler''", or "[[Führer]]".<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|8|H|Events1956}} The IOC webpage for the 1956 Summer Olympics<ref name=Games1956/> gives a total of 151 events (145 events in Melbourne and 6 [[equestrian at the 1956 Summer Olympics|equestrian events]] in [[Stockholm]]). * {{note label|9|I|Nations1956}} Owing to Australian quarantine laws, six equestrian events were held in Stockholm for the 1956 Summer Olympics several months before the other events in Melbourne; five of the 72 nations competed in the equestrian events in Stockholm, but did not attend the main Games in Melbourne. * {{note label|10|J|Dates1972}} The 1972 Summer Olympics was originally scheduled to end on 10 September 1972, but was postponed to a day on 11 September after events had been suspended for 34 hours due to the [[Munich massacre]], which happened after day 9. * {{note label|11|K|OpenedBy1980}} IOC records state Brezhnev opened the Moscow Games as "President", a title used at that time by the Chairman of the Presidium of the Supreme Soviet, or ''de jure'' head of state. (The office of [[President of the Soviet Union]] was not created until 1990, a year before the nation [[Dissolution of the Soviet Union|broke up]].) Though Brezhnev was also ''de facto'' ruler as [[General Secretary of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|General Secretary of the Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG>{{cite web |url=https://stillmed.olympics.com/media/Documents/Olympic-Games/Factsheets/The-opening-ceremony-of-the-Games-of-the-Olympiad.pdf |title=Factsheet – Opening Ceremony of the Games of the Olympiad |pages=4–5 |date=6 October 2021 |access-date=31 January 2022}}</ref> * {{note label|12|L|OpenedBy2008}} IOC records state [[Hu Jintao]] opened the [[2008 Summer Olympics|Beijing Games]] as "[[President of the People's Republic of China|President]]", ''de jure'' head of state. Though Hu was also ''de facto'' [[Paramount leader|ruler]] as [[General Secretary of the Chinese Communist Party]], that title is not reflected in IOC records.<ref name=FactsheetSOG/> * {{note label|13|M|Dates2020}} Originally scheduled for 24 July – 9 August 2020, the Games were postponed by one year due to the [[COVID-19 pandemic]]. However, the event was still referred to as the 2020 Summer Olympics (marking the 32nd [[Olympiad]]) to preserve the 4-year Olympiad cycle.<ref name=postponement/> * {{note label|14|N|Competitors2024}} Number of athletes will be in limited quota into an equal number of gender participants.<ref>{{cite web|url=https://olympics.com/ioc/news/gender-equality-and-youth-at-the-heart-of-the-paris-2024-olympic-sports-programme|title=Gender equality and youth at the heart of the Paris 2024 Olympic Sports Programme|date=7 December 2020|website=www.olympics.com/|publisher=[[International Olympic Committee]]|access-date=2 August 2020|quote=The 10,500-athlete quota set for Paris 2024, including new sports, will lead to an overall reduction in the number of athletes}}</ref> == پێرستی شارەکانی داواکار بۆ میوانداری کردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە == ئەمەی خوارەوە پیرستی ئەو شارانەیانە کە داوای مافی میوانداریکردنی یارییەکانیان کردووە بەپێی ساڵ ریزبەندی کراون . لێنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی بەپێی دەنگ شارەکانی هەڵبژاردوووە،سێ خوولی یەکەم، بەبێ هیچ هەڵبژاردنێک دیاری کران. لەیەکەم دانیشتنی لێنژنەی ئۆڵمپیادی نێودەوڵەتی ،وە رێزێک بۆ مێژووی شاری ئەتینا کە شوێنی لەدایک بوونی یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد بووە یەکەم خوولی ئەم پاڵەوانییەتییە ١٨٩٦ بەم شارە بەخشرا.دواتریش پاریس میوانداری یارییەکانی ١٩٠٠ی کرد .وە یارییەکانی ١٩٠٤ سەرەتا بریار بوو لە شاری شیکاگۆی ئەمریکا بەرێوەبچێت بەڵام دواتر گواسترایەوە بۆ شاری سانت لویس ،بۆ ئەوەی لەگەڵ پێشانگای جیهانی ئەنجام بدرێت. سیستەمی دەنگدان پێش ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٠٨ خرایە بواری جێبەجێکردنەوە،مافی میوانداریکردنی درا بە شاری ڕۆما، بەڵام دواتر بەهۆی تەقینەوەی چیای ڤیزۆڤیۆس لە ساڵی ١٩٠٦، ئیتالیا بێتوانای خۆی لە ئامادەکارییەکان راگەیاندن و مافەکەی گەراندەوە بۆ لێژنەی ئای ئۆ ئێس ، دواتر مافەکە بە شاری لەندەن بەخشرا . مافی میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩١٦ بەخشرایە بەرلین، بەڵام بەهۆی جەنگی جیهانی یەکەمەوە هەڵوەشایەوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٤٠لە سەرەتادا بەخشرایە شار تۆکیۆ ، بەڵام دوای هەڵگیرسانی جەنگی نیوان چین و ژاپۆن لە ساڵی ١٩٣٨ مافەکەی لێوەرگیرایەوە و مافەکە بەخشرایە شاری هێلسیکی بەڵام دواجار بەهۆی جەنگەوە ئەم خوولە هەڵوەشایەوە، ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٤٤ بە لەندەن بەخشرا، ئەم خوولەش بەهۆی جەنگی جیهانی دووەمەوە هەڵوەشایەوە. ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩٥٦ لەلایەن لێنەی ئای ئۆ ئێسەوە بەخشرایە مێلبۆرن، بەهۆی بوونی یاسا توندەکانی کەرەنتینەکردن لە کاتی بڵاوبوونەوە نەخۆشی لە ناو ئاژەڵان، بەناچاری پێشبڕکێکانی ئەسپ سواری لە ستۆکهۆڵمی سوێد بەڕێوەچوون. سَجار تەنها یەک شار داوای مافی میوانداریکردنی یارییەکانی کردوو ئەویش ستۆکهۆڵم لە ساڵی ١٩١٢ و لۆس ئەنجلەس لە ساڵی ١٩٣٢ و ١٩٨٤.   پاریس و لۆس ئەنجلەس دوای ئەوەی میوانداری یارییەکانی ساڵانی ٢٠٢٤ و ٢٠٢٨ دەکەن - لەگەڵ لەندەن دەبنە تاکە سێ شار کە سێ جار میوانداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی هاویینە دەکەن. سانت لویس تاکە شارە کە میوانداری یارییەکانی کردووە بەبێ ئەوەی داوای مافی میوانداری کردن پێشکەش بکات. هێلسنکی، مینیاپلیس، مۆنتریال و میونشن لەو شارانەن کە داواکاریان پێشکەش کردووە بۆ میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیادی هاوینە و زستانە؛ جگە لە مینیاپۆلیس هەموویان سەرکەوتوو بوون لە بردنەوەی مافی میواندارکردنی یارییەکانی هاوینە، بەڵام هیچیان سەرکەوتوونەبوون لە وەرگرتنی بەرێوەبردنی یارییەکانی ئۆلۆمپیادی زستانە . دیترۆیت نا سەرکەووتووترین شارە و حەوت جار شکستی هێناوە لە وەرگرتنی مافی بەرێوەچوونی یارییەکان. لۆس ئانجلەس زۆرترین داواکاری پێشکەش کردووە و سێ جار سەرکەوتوو بووە و شەش جار شکستی هێناوە. هەریەکە لە ئەمستردام و بوداپێست و لۆزان پێنج جار شکستیان هێناوە. ئەمریکا زۆرترین پێشنیاری پێشکەش کردووە، ٢٢ داوای پێشکەش کردووە، لەنێویاندا هەموو یارییەکانی لە ساڵی ١٩٤٤ تا ١٩٨٤.<ref name="list" /> {| class="wikitable" ! rowspan="2" | ساڵ !! rowspan="2" | دياركردن !! colspan="2" | تەندەرةكان !! colspan="5" | دەنگدان !! rowspan="2" | میواندار |- ! شار !! وڵات !! خوولی ١ ! خوولی ٢ ! خوولی ٣ ! خوولی ٤ ! خوولی ٥ |- | 1896 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٨٩٦|Athens]] |- bgcolor="white" | 1900 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٠|Paris]] |- | 1904 || align="center" | — || [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|USA|1896}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٤|St. Louis]] |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1908 || rowspan="4" align="center" | — || [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]]|| rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨|London]] |- bgcolor="white" | [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} |- bgcolor="white" | [[میلان]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[ئیتالیا]] |- bgcolor="white" | [[بەرلین]]|| {{flagicon|German Empire}} [[German Empire]] |- | 1912 || align="center" | — || [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|Sweden}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢|Stockholm]] |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1916 || rowspan="6" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flag|German Empire}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|German Empire}} ''[[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٦|Berlin]]'' <small> (cancelled) </small> |- bgcolor="white" | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagIOC|EGY|1920 Summer}} |- bgcolor="white" | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor="white" | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} |- bgcolor="white" | [[بوداپێست]]|| {{flagicon|Austria-Hungary}} [[Austria-Hungary]] |- bgcolor="white" | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan="9" | 1920 || rowspan="9" align="center" | — || ئەنتۆێرپ|| {{flag|Belgium}} || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" | {{flagicon|Belgium}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٠|Antwerp]] |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} |- | [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[کلیڤلاند]]|| {{flag|United States}} |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} |- | || |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1924 || rowspan="6" align="center" | — || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٤|Paris]] |- bgcolor="white" | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} |- bgcolor="white" | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1920 Summer}} |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[پراگ]]|| {{flag|Czechoslovakia}} |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Kingdom of Italy|Italy]] |- | rowspan="2" | 1928 || rowspan="2" align="center" | — || [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | {{flagicon|Netherlands}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٢٨|Amsterdam]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | 1932 || ٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٢٩ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|USA|1912}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٢|Los Angeles]] |- | rowspan="14" | 1936 || rowspan="14" align="center" | — || [[بەرلین]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]]|| align="center" | 43 || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" align="center" | — || rowspan="14" | {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٣٦|Berlin]] |- | [[بارسێلۆنا]]|| {{flagIOC|ESP|1932 Summer}} || align="center" | 16 |- | [[ئەسکەندەریە]]|| {{flagicon|Kingdom of Egypt}} [[Kingdom of Egypt (1922–1953)|Egypt]]|| align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align="center" | — |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | — |- | [[کۆلن]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]] || align="center" | — |- | [[دەبڵین]]|| {{flag|Ireland}} || align="center" | — |- | [[فرانکفورت]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]]|| align="center" | — |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align="center" | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | — |- | [[مۆنتیڤیدیۆ]]|| {{flag|Uruguay}} || align="center" | — |- | [[نۆریمبێرگ]]|| {{flagicon|Nazi Germany}} [[ئەڵمانیای نازی|ئەڵمانیا]] || align="center" | — |- | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — |- | [[ڕۆما]] |{{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] | align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1940 || rowspan="2" | ٣١ی ئابی ١٩٣٦ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | ''{{flagicon|Japan|1870}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠|Tokyo]]'' <small> (هەڵوەشایەوە) </small> |- bgcolor="white" | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | rowspan="8" | 1944 || rowspan="8" align="center" | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" align="center" | — || rowspan="8" | ''{{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٤|London]]'' <small>(هەڵوەشایەوە)</small> |- | [[ڕۆما]]|| {{flagicon|Kingdom of Italy}} [[Italy]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[Kingdom of Greece|Greece]] |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} |- | [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} |- | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[Dominion of Canada (1867-1982)|Canada]] |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1948 || rowspan="6" align="center" | — || [[لەندەن]]|| {{flag|Great Britain}} || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٤٨|London]] |- bgcolor="white" | بالتیمۆر|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} |- bgcolor="white" | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} |- | rowspan="10" | 1952 || rowspan="10" | ٢١ی حوزەیرانی ١٩٤٧ || [[ھێلسینکی]]|| {{flag|Finland}} || align="center" | 14 || align="center" | 15 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | {{flagicon|Finland}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٢|Helsinki]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 4 || align="center" | 5 |- | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align="center" | 4 || align="center" | 5 |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align="center" | 3 || align="center" | 3 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 2 || align="center" | — |- | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — |- | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[ئەتینا]]|| {{flagicon|Kingdom of Greece}} [[یۆنان]]|| align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | 0 || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="10" | 1956 || rowspan="10" | ٢٨ی نیسانی ١٩٤٩ || [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 14 || align="center" | 18 || align="center" | 19 || align="center" | 21 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | {{flagicon|Australia}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٥٦|Melbourne]] |- bgcolor="white" | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 9 || align="center" | 12 || align="center" | 13 || align="center" | 20 |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 5 || align="center" | 4 || align="center" | 5 || align="center" | — |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 2 || align="center" | 4 || align="center" | 4 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flagicon|Mexico|1956}} [[مەکسیک]] || align="center" | 9 || align="center" | 3 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[شیکاگۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | مینیاپلیس|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[فیلادێلفیا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 1 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سان فرانسیسکۆ]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 0 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مۆنتریال]]|| {{flagicon|Canada|1921}} [[کەنەدا]]|| align="center" | 0 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="7" | 1960 || rowspan="7" | ١٥ی حوزەیرانی ١٩٥٥ || [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align="center" | 15 || align="center" | 26 || align="center" | 35 || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" | {{flagicon|Italy}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٠|Rome]] |- | [[لۆزان]]|| {{flag|Switzerland}} || align="center" | 14 || align="center" | 21 || align="center" | 24 |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 6 || align="center" | 11 || align="center" | — |- | [[بوداپێست]]|| {{flag|Hungary}} || align="center" | 8 || align="center" | 1 || align="center" | — |- | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 6 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1964 || rowspan="4" | ٢٦ی ئایاری ١٩٥٩ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 30 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|Japan|1951}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٤|Tokyo]] |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 10 |- bgcolor="white" | [[ڤیێنا]]|| {{flag|Austria}} || align="center" | 9 |- bgcolor="white" | [[بروکسێل]]|| {{flag|Belgium}} || align="center" | 5 |- | rowspan="4" | 1968 || rowspan="4" | ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٣ || [[مەکسیکۆ سیتی]]|| {{flag|Mexico}} || align="center" | 30 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|Mexico}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٦٨|Mexico City]] |- | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 14 |- | [[لیۆن]]|| {{flag|France}} || align="center" | 12 |- | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 2 |- bgcolor="white" | rowspan="4" | 1972 || rowspan="4" | ٢٥ی نیسانی ١٩٦٦ || [[میونشن]]|| {{flag|West Germany}} || align="center" | 29 || align="center" | 31 || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" align="center" | — || rowspan="4" | {{flagicon|West Germany}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢|Munich]] |- bgcolor="white" | [[مەدرید]]|| {{flagicon|Spain|1945}} [[Francoist Spain|Spain]]|| align="center" | 16 || align="center" | 16 |- bgcolor="white" | [[مۆنتریال]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 6 || align="center" | 13 |- bgcolor="white" | دیترۆیت|| {{flag|United States}} || align="center" | 6 || align="center" | — |- | rowspan="3" | 1976 || rowspan="3" | ١٢ی ئایاری ١٩٧٠ || [[مۆنتریال]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 25 || align="center" | 41 || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" align="center" | — || rowspan="3" | {{flagicon|Canada}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٧٦|Montreal]] |- | [[مۆسکۆ]]|| {{flag|Soviet Union}} || align="center" | 28 || align="center" | 28 |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 17 || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1980 || rowspan="2" | ١٣ی تشرینی یەکەمی ١٩٧٤ || [[مۆسکۆ]]|| {{flag|Soviet Union}} || align="center" | 39 || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | {{flagicon|Soviet Union}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٠|Moscow]] |- bgcolor="white" | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 20 |- | 1984 || ١٨ی ئایاری ١٩٧٨ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || {{flagicon|United States}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٤|Los Angeles]] |- bgcolor="white" | rowspan="2" | 1988 || rowspan="2" | ٣٠ی ئەیلوولی ١٩٨١ || [[سێئول]]|| {{flag|South Korea}} || align="center" | 52 || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" align="center" | — || rowspan="2" | — || rowspan="2" | {{flagicon|South Korea}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٨٨|Seoul]] |- bgcolor="white" | [[ناگۆیا]] || {{flag|Japan}} || align="center" | 27 |- | rowspan="6" | 1992 || rowspan="6" | ١٦ی تشرینی یەکەمی ١٩٨٦ || [[بارسێلۆنا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | 29 || align="center" | 37 || align="center" | 47 || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|Spain}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٢|Barcelona]] |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 19 || align="center" | 20 || align="center" | 23 |- | [[بریزبێن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 11 || align="center" | 9 || align="center" | 10 |- | [[بێلگراد]]|| {{flag|Yugoslavia}} || align="center" | 13 || align="center" | 11 || align="center" | 5 |- | [[بێرمینگام]] || {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 8 || align="center" | 8 || align="center" | — |- | [[ئەمستەردام]]|| {{flag|Netherlands}} || align="center" | 5 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 1996 || rowspan="6" | ١٨ی ئەیلوولی ١٩٩٠ || [[ئەتڵانتا]]|| {{flag|United States}} || align="center" | 19 || align="center" | 20 || align="center" | 26 || align="center" |34 || align="center" | 51 || rowspan="6" | {{flagicon|United States}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٩٦|Atlanta]] |- bgcolor="white" | [[ئەتینا]]|| {{flag|Greece}} || align="center" | 23 || align="center" | 23 || align="center" | 26 || align="center" | 30 || align="center" | 35 |- bgcolor="white" | [[تۆرۆنتۆ]]|| {{flag|Canada}} || align="center" | 14 || align="center" | 17 || align="center" | 18 || align="center" | 22 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مێلبۆرن]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 12 || align="center" | 21 || align="center" | 16 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مەنچستر]]|| {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 11 || align="center" | 5 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[بێلگراد]]|| {{flag|یووگۆسلاڤیا}} || align="center" | 7 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="8" | 2000 || rowspan="8" | ٢٣ی ئەیلوولی ١٩٩٣ || [[سیدنی]]|| {{flag|Australia}} || align="center" | 30 || align="center" | 30 || align="center" | 37 || align="center" | 45 || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="8" | {{flagicon|Australia}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٠|Sydney]] |- | [[پەکین]]|| {{flag|China}} || align="center" | 32 || align="center" | 37 || align="center" | 40 || align="center" | 43 |- | [[مەنچستر]] || {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 11 || align="center" | 13 || align="center" | 11 || align="center" | — |- | [[بەرلین]]|| {{flag|Germany}} || align="center" | 9 || align="center" | 9 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | 7 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[بەڕازیلیا]]|| {{flag|Brazil}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=https://www.irishtimes.com/sport/39-steps-to-olympic-fiasco-1.60957|title=39 Steps to Olympic Fiasco|date=22 January 1996|newspaper=The Irish Times|author=Unnamed}}</ref> |- | [[میلان]]|| {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/1993-03-11/sports/sp-1197_1_olympic-milan-withdraws|title=Milan Withdraws Olympic Bid|date=11 March 1993|newspaper=Los Angeles Times|agency=Associated Press}}</ref> |- | [[تاشکەند]]|| {{flag|Uzbekistan}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە''<ref>{{cite news|url=https://www.upi.com/Archives/1993/01/24/Tashkent-withdraws-bid-for-2000-Olympics/6564727851600/|title=Tashkent withdraws bid for 2000 Olympics|date=24 January 1993|newspaper=UPI International|author=Unnamed}}</ref> |- bgcolor="white" | rowspan="11" | 2004 || rowspan="11" | 5ی ئەیلوولی 1997 || [[ئەتینا]]|| {{flag|Greece}} || align="center" | 32 || align="center" | — || align="center" | 38 || align="center" | 52 || align="center" | 66 || rowspan="11" | {{flagicon|Greece}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤|Athens]] |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]]|| {{flag|Italy}} || align="center" | 23 || align="center" | — || align="center" | 28 || align="center" | 35 || align="center" | 41 |- bgcolor="white" | [[کەیپ تاون]]|| {{flag|South Africa}} || align="center" | 16 || align="center" | 62 || align="center" | 22 || align="center" | 20 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ستۆکھۆڵم]]|| {{flag|Sweden}} || align="center" | 20 || align="center" | — || align="center" | 19 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[بوێنس ئایریس]]|| {{flag|Argentina}} || align="center" | 16 || align="center" | 44 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | لیل|| {{flag|France}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سەنت پیتەرزبورگ]]|| {{flag|Russia}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | سان جوان|| {{flag|Puerto Rico}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[سێڤیلیا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="10" | 2008 || rowspan="10" | ١٣ی تەمموزی ٢٠٠١ || [[پەکین]] || {{flag|China}} || align="center" | 44 || align="center" | 56 || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" align="center" | — || rowspan="10" | — || rowspan="10" | {{flagicon|China}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨|Beijing]] |- | [[تۆرۆنتۆ]] || {{flag|Canada}} || align="center" | 20 || align="center" | 22 |- | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 15 || align="center" | 18 |- | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | 17 || align="center" | 9 |- | [[ئۆساکا]] || {{flag|Japan}} || align="center" | 6 || align="center" | — |- | [[بانکۆک]]|| {{flag|Thailand}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[قاھیرە]]|| {{flag|Egypt}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[کوالالومپور]]|| {{flag|Malaysia}} || align="center" | — || align="center" | — |- | [[سێڤیلیا]]|| {{flag|Spain}} || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | rowspan="9" | 2012 || rowspan="9" | ٦ی تەممووزی ٢٠٠٥ || [[لەندەن]]|| {{flag|United Kingdom}} || align="center" | 22 || align="center" | 27 || align="center" | 39 || align="center" | 54 || rowspan="9" align="center" | — || rowspan="9" | {{flagicon|UK}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢|London]] |- bgcolor="white" | [[پاریس]]|| {{flag|France}} || align="center" | 21 || align="center" | 25 || align="center" | 33 || align="center" | 50 |- bgcolor="white" | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || align="center" | 20 || align="center" | 32 || align="center" | 31 || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[نیویۆرک]] || {{flag|United States}} || align="center" | 19 || align="center" | 16 || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[مۆسکۆ]] || {{flag|Russia}} || align="center" | 15 || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ھاڤانا]]|| {{flag|Cuba}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]]|| {{flag|Turkey}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[لایپزیگ]]|| {{flag|Germany}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- bgcolor="white" | [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | rowspan="7" | 2016 || rowspan="7" | ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ || [[ڕیۆ دێ ژانێرۆ]]|| {{flag|Brazil}} || align="center" | 26 || align="center" | 46 || align="center" | 66 || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" align="center" | — || rowspan="7" | {{flagicon|Brazil}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦|Rio de Janeiro]] |- | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || align="center" | 28 || align="center" | 29 || align="center" | 32 |- | [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || align="center" | 22 || align="center" | 20 || align="center" | — |- | [[شیکاگۆ]] || {{flag|United States}} || align="center" | 18 || align="center" | — || align="center" | — |- | [[باکوو]] || {{flag|Azerbaijan}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[دەوحە]] || {{flag|Qatar}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- | [[پراگ]] || {{flag|Czech Republic}} || align="center" | — || align="center" | — || align="center" | — |- |- bgcolor="white" | rowspan="6" | 2020 || rowspan="6" | ٧ی ئەیلوولی ٢٠١٣ || [[تۆکیۆ]]|| {{flag|Japan}} || 42 || — || 60 || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="5" align="center" | — || rowspan="6" | {{flagicon|Japan}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|Tokyo]] |- bgcolor="white" | [[ئەستەمبوڵ]] || {{flag|Turkey}} || 26 || 49 || 36 |- bgcolor="white" | [[مەدرید]] || {{flag|Spain}} || 26 || 45 || — |- bgcolor="white" | [[باکوو]] || {{flag|Azerbaijan}} || — || — || — |- bgcolor="white" | [[دەوحە]] || {{flag|Qatar}} || — || — || — |- bgcolor="white" | [[ڕۆما]] || {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | rowspan="5" | 2024 || rowspan="5" | ١٣ ئەیلوولی ٢٠١٧ || [[پاریس]]|| {{flag|France}} || colspan="5" align="center" |'''بەکۆی دەنگ''' || rowspan="5" | {{flagicon|France}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤|Paris]] |- | [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە; لەبیری میوانداریکردنی یارییەکانی ٢٠٢٨'' |- | [[بوداپێست]] || {{flag|Hungary}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | [[ھامبورگ]] || {{flag|Germany}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- | [[ڕۆما]] || {{flag|Italy}} || colspan="5" align="center" |''کشایەوە'' |- bgcolor="white" | 2028 || ١٣ ئەیلوولی ٢٠١٧ || [[لۆس ئانجلەس]]|| {{flag|United States}} || colspan="5" align="center" |'''بەکۆی دەنگ''' || {{flagicon|USA}} [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٨|Los Angeles]] |- |2032 |٢١ی تەمموزی ٢٠٢١ |[[بریزبێن]] |{{flag|Australia}} | colspan="5" |٧٢ بەڵێ، ٥ نەخێر، ٣ بێلایەن |{{flag|Australia|name=Brisbane}} |- |2036 | |TBA |TBA | | | | | |TBA |} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد}} {{نەتەوەکان لە ئۆڵۆمپیاد}} {{تووڵی دەروازە|وەرزش|ئۆڵۆمپیاد|}} [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیک]] [[پۆل:ڕووداوە وەرزشییەکان، دامەزرانی ١٨٩٦]] [[پۆل:یارییەکانی ئۆڵمپیکی ھاوینە]] nudzswxdhsgjisi0uvb8g718lcbm4ox 0 214308 969851 962889 2022-08-11T11:20:36Z Halbast1 41381 بەسەرداچوونەوە wikitext text/x-wiki {{وەسف|دراوێکی دیجیتاڵیی سەرچاوە کراوەی گشتی}} {{نووسەی تایبەت}} {{infobox cryptocurrency | currency_name = فایڵ کۆین | image_1 = Filecoin.svg | image_2 = | image_title_1 = Prevailing filecoin logo | alt1 = Prevailing filecoin logo | subunit_ratio_1 = {{frac|1000}} | subunit_name_1 = | subunit_ratio_2 = {{frac|100000000}} | subunit_name_2 = | plural = filecoins | symbol = ⨎ | ticker_symbol = FIL | coin_definition = | implementations = {{URL|https://github.com/filecoin-project/go-filecoin|go-filecoin}}, {{URL|https://github.com/filecoin-project/lotus|lotus}} | initial_release_version = | initial_release_date = {{Start date and age|df=yes|٢٠١٤|٧|١٥|p=y}} | code_repository = https://github.com/filecoin-project | status = | latest_release_version = | latest_release_date = | project_fork_of = | programming_languages = | operating_system = | author = [[پڕۆتۆکۆڵ لابس]] و خوان بێنێت | developer = | precision = | white_paper = [https://filecoin.io/filecoin.pdf "فایڵ کۆین: A Decentralized Storage Network"], 2017-07-19<br /> [https://filecoin.io/filecoin-jul-2014.pdf "Filecoin: A Cryptocurrency Operated File Storage Network"], 2014-07-15 | source_model = | license = | website = {{URL|https://filecoin.io/}} | block_explorer = | ledger_start = | split_date = | split_from = | hash_function = | circulating_supply = | supply_limit = | exchange_rate = | issuance_schedule = | timestamping = | issuance = | merged_mining_parent = | block_time = | block_reward = | market_cap = | footnotes = {{notelist|group=infobox}} }} '''فایڵ کۆین''' ({{بە ئینگلیزی|Filecoin}}؛ '''⨎''') دراوێکی دیجیتاڵیی [[نەرمامێری سەرچاوە کراوە|سەرچاوە]] کراوەی گشتی و [[سیستەمی پارەدان|سیستەمێکی پارەدان]]ی گشتییە کە داندراوە تا ببێتە [[ھەوری بیرگەی ھاوبەش|بیرگەیەکی دیجیتاڵیی ھاوبەش]] و ڕێگەیەکی گەڕاندنەوەی دراوە.<ref name=":0">{{Cite news|url=http://observer.com/2017/07/dropbox-ipo-filecoin-ico/|title=Showdown in the Cloud: Dropbox IPO, Meet the Filecoin ICO|date=2017-07-11|work=Observer|access-date=2017-08-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Tepper|first=Fitz|title=Filecoin's ICO opens today for accredited investors after raising $52M from advisers {{!}} TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2017/08/10/filecoins-ico-opens-today-for-accredited-investors-after-raising-52m-from-advisers/|access-date=2017-08-11}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/latest-hot-digital-coin-offering-187-millionin-one-hourfor-filecoin-1502481514|title=Latest Hot Digital Coin Offering: $187 Million in One Hour for Filecoin|last=Vigna|first=Paul|date=2017-08-11|work=Wall Street Journal|access-date=2017-08-11|language=en-US|issn=0099-9660}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://arstechnica.com/information-technology/2017/08/investors-poured-millions-into-a-storage-network-that-doesnt-exist/|title=Investors poured millions into a storage network that doesn't exist yet|work=Ars Technica|access-date=2017-08-11|language=en-us}}</ref> لەلایەن تاقیگەکانی پرۆتۆکۆڵەوە دروستکراوە لەسەر [[سیستەمی پەڕگەی ئینتەرپلانێتاری]] خۆی بنیاد دەنێت، کە ڕێگە بە بەکارھێنەران دەدات کە درایڤی سەخت بە کرێ بگرن.<ref name=":0"/><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/01/16/magazine/beyond-the-bitcoin-bubble.html|title=Beyond the Bitcoin Bubble|last=Johnson|first=Steven|date=2018-01-16|work=The New York Times|access-date=2018-09-26|language=en}}</ref> ڕێکخستەیەکی [[زنجیرەبلۆک]] بەکاردێت بۆ تۆمارکردنی گرێبەستەکان.<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2018/sep/08/decentralisation-next-big-step-for-the-world-wide-web-dweb-data-internet-censorship-brewster-kahle|title=Decentralisation: the next big step for the world wide web|last=Corbyn|first=Zoë|date=2018-09-08|work=The Observer|access-date=2019-10-05|language=en-GB|issn=0029-7712}}</ref> فایڵ کۆین پرۆتۆکۆڵێکی کراوەیە و لەلایەن زنجیرەبلۆکێکەوە پاڵپشتی دەکرێت کە بەڵێنەکانی بەشداربووانی [[تۆڕی کۆمپیوتەری|تۆڕ]]ەکە تۆمار دەکات، ھەروەھا مامەڵەکان کە بە بەکارھێنانی FIL ئەنجام دەدرێن، دراوی ڕەسەنی زنجیرەبلۆکەکە. زنجیرەبلۆکەکە لەسەر بنەمای بەڵگەی دووبارەکردنەوە و بەڵگەی بۆشایی کات بنیاتنراوە. == مێژوو == پرۆژەکە لە ئابی ٢٠١٧ دەستی پێ کرد و زیاتر لە ٢٠٠ ملیۆن دۆلاری کۆکردەوە لە ماوەی ٣٠ خولەکدا.<ref name=":12">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2018/sep/08/decentralisation-next-big-step-for-the-world-wide-web-dweb-data-internet-censorship-brewster-kahle|title=Decentralisation: the next big step for the world wide web|last=Corbyn|first=Zoë|date=2018-09-08|work=The Observer|access-date=2019-10-05|language=en-GB|issn=0029-7712}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|date=2017-08-21|title=What are initial coin offerings?|work=The Economist|url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2017/08/21/what-are-initial-coin-offerings|access-date=2019-10-05|issn=0013-0613}}</ref> == خێرخوازی == لە نیسانی ٢٠٢١دا، دامەزراوەی فایڵ کۆین بڕی ٥٠٬٠٠٠ فایڵ کۆینی بە نرخی ١٠٬٠٠٠٬٠٠٠ ملیۆن دۆلار بەخشی بە [[ئەرشیفی ئینتەرنێت]]. لەگەڵ ئەوەشدا، دامەزرێنەری ئەرشیفی ئینتەرنێت، برووستەر کال، و بەڕێوەبەری ھاوبەشی، وێندی ھانامورا، بوون بە بەشێک لیژنەی ڕاوێژکاریی فایڵ کۆین و دامەزراوەی فایڵ کۆین بۆ [[تۆڕی ناناوەندی]].<ref>{{Cite web|title=FileCoin uses as Decentralized Payment to work on different areas such as casino|url=https://bestarabcasino.com/betting-site/|url-status=live|website=Best Arab Casino}}</ref><ref>{{Cite web|last=Thu|first=Apr 8th 2021 3:39pm-Mike Masnick|title=Filecoin Foundation Donates $10 Million Worth Of Filecoin To Internet Archive|url=https://www.techdirt.com/articles/20210404/18351646551/filecoin-foundation-donates-10-million-worth-filecoin-to-internet-archive.shtml|access-date=2021-04-15|website=Techdirt.}}</ref> == توانای تەواوی پاشەکەوتکردنی تۆڕ == بەپێی شوباتی ٢٠٢٢، کۆی توانای پاشەکەوتکردن ١٥٫٦ ئێبایت بوو، و کۆی دراوەی پاشەکەوتکراو ٤٠ پیبایت بوو.<ref>{{Cite web|title=Filfox Explorer|url=https://filfox.info/en|access-date=2022-02-23|website=filfox.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=Filecoin Storage Stats|url=https://storage.filecoin.io/|access-date=2022-02-23|website=storage.filecoin.io}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * {{official website|https://filecoin.io/}} {{تووڵی دەروازە|تەکنۆلۆژیا}} [[پۆل:ئەپلیکەیشنەکانی تۆڕی ھەوری]] [[پۆل:نەرمامێرەکانی ٢٠١٧]] [[پۆل:Pages with unreviewed translations]] 3mjgnqtoylclpufdb253iljdcx6j8qb 969852 969851 2022-08-11T11:23:41Z Halbast1 41381 Halbast1 پەڕەی [[فایل کۆین]]ی گواستەوە بۆ [[فایڵ کۆین]]: فایڵ دروستترە wikitext text/x-wiki {{وەسف|دراوێکی دیجیتاڵیی سەرچاوە کراوەی گشتی}} {{نووسەی تایبەت}} {{infobox cryptocurrency | currency_name = فایڵ کۆین | image_1 = Filecoin.svg | image_2 = | image_title_1 = Prevailing filecoin logo | alt1 = Prevailing filecoin logo | subunit_ratio_1 = {{frac|1000}} | subunit_name_1 = | subunit_ratio_2 = {{frac|100000000}} | subunit_name_2 = | plural = filecoins | symbol = ⨎ | ticker_symbol = FIL | coin_definition = | implementations = {{URL|https://github.com/filecoin-project/go-filecoin|go-filecoin}}, {{URL|https://github.com/filecoin-project/lotus|lotus}} | initial_release_version = | initial_release_date = {{Start date and age|df=yes|٢٠١٤|٧|١٥|p=y}} | code_repository = https://github.com/filecoin-project | status = | latest_release_version = | latest_release_date = | project_fork_of = | programming_languages = | operating_system = | author = [[پڕۆتۆکۆڵ لابس]] و خوان بێنێت | developer = | precision = | white_paper = [https://filecoin.io/filecoin.pdf "فایڵ کۆین: A Decentralized Storage Network"], 2017-07-19<br /> [https://filecoin.io/filecoin-jul-2014.pdf "Filecoin: A Cryptocurrency Operated File Storage Network"], 2014-07-15 | source_model = | license = | website = {{URL|https://filecoin.io/}} | block_explorer = | ledger_start = | split_date = | split_from = | hash_function = | circulating_supply = | supply_limit = | exchange_rate = | issuance_schedule = | timestamping = | issuance = | merged_mining_parent = | block_time = | block_reward = | market_cap = | footnotes = {{notelist|group=infobox}} }} '''فایڵ کۆین''' ({{بە ئینگلیزی|Filecoin}}؛ '''⨎''') دراوێکی دیجیتاڵیی [[نەرمامێری سەرچاوە کراوە|سەرچاوە]] کراوەی گشتی و [[سیستەمی پارەدان|سیستەمێکی پارەدان]]ی گشتییە کە داندراوە تا ببێتە [[ھەوری بیرگەی ھاوبەش|بیرگەیەکی دیجیتاڵیی ھاوبەش]] و ڕێگەیەکی گەڕاندنەوەی دراوە.<ref name=":0">{{Cite news|url=http://observer.com/2017/07/dropbox-ipo-filecoin-ico/|title=Showdown in the Cloud: Dropbox IPO, Meet the Filecoin ICO|date=2017-07-11|work=Observer|access-date=2017-08-11|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Tepper|first=Fitz|title=Filecoin's ICO opens today for accredited investors after raising $52M from advisers {{!}} TechCrunch|url=https://techcrunch.com/2017/08/10/filecoins-ico-opens-today-for-accredited-investors-after-raising-52m-from-advisers/|access-date=2017-08-11}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/latest-hot-digital-coin-offering-187-millionin-one-hourfor-filecoin-1502481514|title=Latest Hot Digital Coin Offering: $187 Million in One Hour for Filecoin|last=Vigna|first=Paul|date=2017-08-11|work=Wall Street Journal|access-date=2017-08-11|language=en-US|issn=0099-9660}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://arstechnica.com/information-technology/2017/08/investors-poured-millions-into-a-storage-network-that-doesnt-exist/|title=Investors poured millions into a storage network that doesn't exist yet|work=Ars Technica|access-date=2017-08-11|language=en-us}}</ref> لەلایەن تاقیگەکانی پرۆتۆکۆڵەوە دروستکراوە لەسەر [[سیستەمی پەڕگەی ئینتەرپلانێتاری]] خۆی بنیاد دەنێت، کە ڕێگە بە بەکارھێنەران دەدات کە درایڤی سەخت بە کرێ بگرن.<ref name=":0"/><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/01/16/magazine/beyond-the-bitcoin-bubble.html|title=Beyond the Bitcoin Bubble|last=Johnson|first=Steven|date=2018-01-16|work=The New York Times|access-date=2018-09-26|language=en}}</ref> ڕێکخستەیەکی [[زنجیرەبلۆک]] بەکاردێت بۆ تۆمارکردنی گرێبەستەکان.<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2018/sep/08/decentralisation-next-big-step-for-the-world-wide-web-dweb-data-internet-censorship-brewster-kahle|title=Decentralisation: the next big step for the world wide web|last=Corbyn|first=Zoë|date=2018-09-08|work=The Observer|access-date=2019-10-05|language=en-GB|issn=0029-7712}}</ref> فایڵ کۆین پرۆتۆکۆڵێکی کراوەیە و لەلایەن زنجیرەبلۆکێکەوە پاڵپشتی دەکرێت کە بەڵێنەکانی بەشداربووانی [[تۆڕی کۆمپیوتەری|تۆڕ]]ەکە تۆمار دەکات، ھەروەھا مامەڵەکان کە بە بەکارھێنانی FIL ئەنجام دەدرێن، دراوی ڕەسەنی زنجیرەبلۆکەکە. زنجیرەبلۆکەکە لەسەر بنەمای بەڵگەی دووبارەکردنەوە و بەڵگەی بۆشایی کات بنیاتنراوە. == مێژوو == پرۆژەکە لە ئابی ٢٠١٧ دەستی پێ کرد و زیاتر لە ٢٠٠ ملیۆن دۆلاری کۆکردەوە لە ماوەی ٣٠ خولەکدا.<ref name=":12">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2018/sep/08/decentralisation-next-big-step-for-the-world-wide-web-dweb-data-internet-censorship-brewster-kahle|title=Decentralisation: the next big step for the world wide web|last=Corbyn|first=Zoë|date=2018-09-08|work=The Observer|access-date=2019-10-05|language=en-GB|issn=0029-7712}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|date=2017-08-21|title=What are initial coin offerings?|work=The Economist|url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2017/08/21/what-are-initial-coin-offerings|access-date=2019-10-05|issn=0013-0613}}</ref> == خێرخوازی == لە نیسانی ٢٠٢١دا، دامەزراوەی فایڵ کۆین بڕی ٥٠٬٠٠٠ فایڵ کۆینی بە نرخی ١٠٬٠٠٠٬٠٠٠ ملیۆن دۆلار بەخشی بە [[ئەرشیفی ئینتەرنێت]]. لەگەڵ ئەوەشدا، دامەزرێنەری ئەرشیفی ئینتەرنێت، برووستەر کال، و بەڕێوەبەری ھاوبەشی، وێندی ھانامورا، بوون بە بەشێک لیژنەی ڕاوێژکاریی فایڵ کۆین و دامەزراوەی فایڵ کۆین بۆ [[تۆڕی ناناوەندی]].<ref>{{Cite web|title=FileCoin uses as Decentralized Payment to work on different areas such as casino|url=https://bestarabcasino.com/betting-site/|url-status=live|website=Best Arab Casino}}</ref><ref>{{Cite web|last=Thu|first=Apr 8th 2021 3:39pm-Mike Masnick|title=Filecoin Foundation Donates $10 Million Worth Of Filecoin To Internet Archive|url=https://www.techdirt.com/articles/20210404/18351646551/filecoin-foundation-donates-10-million-worth-filecoin-to-internet-archive.shtml|access-date=2021-04-15|website=Techdirt.}}</ref> == توانای تەواوی پاشەکەوتکردنی تۆڕ == بەپێی شوباتی ٢٠٢٢، کۆی توانای پاشەکەوتکردن ١٥٫٦ ئێبایت بوو، و کۆی دراوەی پاشەکەوتکراو ٤٠ پیبایت بوو.<ref>{{Cite web|title=Filfox Explorer|url=https://filfox.info/en|access-date=2022-02-23|website=filfox.info}}</ref><ref>{{Cite web|title=Filecoin Storage Stats|url=https://storage.filecoin.io/|access-date=2022-02-23|website=storage.filecoin.io}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * {{official website|https://filecoin.io/}} {{تووڵی دەروازە|تەکنۆلۆژیا}} [[پۆل:ئەپلیکەیشنەکانی تۆڕی ھەوری]] [[پۆل:نەرمامێرەکانی ٢٠١٧]] [[پۆل:Pages with unreviewed translations]] 3mjgnqtoylclpufdb253iljdcx6j8qb 3 214321 969570 958827 2022-08-10T18:02:44Z Aram 25981 wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- > [[بەکارھێنەر:Kushared|kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:بنەماڵەی بۆربۆن|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) s54x78aknwhin4j0u6am542ccehlj8v 969669 969570 2022-08-10T21:28:21Z Aryan duski 51329 /* بنەماڵەی بۆربۆن */ بەشی نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- > [[بەکارھێنەر:Kushared|kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:بنەماڵەی بۆربۆن|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == بنەماڵەی بۆربۆن == ئەمن باسێک لە سەر بنەماڵەی بۆربۆن دەکەم [[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aryan duski|لێدوان]]) ‏٢١:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) jmuk442bky95f1cpq8mmcokadw98rue 969671 969669 2022-08-10T21:34:33Z Sakura emad 42467 /* بنەماڵەی بۆربۆن */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- > [[بەکارھێنەر:Kushared|kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:بنەماڵەی بۆربۆن|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == بنەماڵەی بۆربۆن == ئەمن باسێک لە سەر بنەماڵەی بۆربۆن دەکەم [[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aryan duski|لێدوان]]) ‏٢١:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] بەڵێ وایە بەڕێزم بەڵام بۆچی [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|سەرچاوەی]] نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) tkrgpolo6jyw2r0jb4z2ury25le71ac 969695 969671 2022-08-10T22:59:03Z Hamaredha 33112 /* بنەماڵەی بۆربۆن */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- > [[بەکارھێنەر:Kushared|kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:بنەماڵەی بۆربۆن|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == بنەماڵەی بۆربۆن == ئەمن باسێک لە سەر بنەماڵەی بۆربۆن دەکەم [[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aryan duski|لێدوان]]) ‏٢١:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] بەڵێ وایە بەڕێزم بەڵام بۆچی [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|سەرچاوەی]] نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]]سلام :* بنەماڵەی بۆربۆن : ئێمە خستوومانەتە خوارەوە چونکە بابەتەکە بەتاڵە [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٩، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) t4o5bqg53942efzqielmhiq3dvt4ghx 969696 969695 2022-08-10T22:59:27Z Hamaredha 33112 /* بنەماڵەی بۆربۆن */ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- > [[بەکارھێنەر:Kushared|kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏٢١:١٥، ١٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:بنەماڵەی بۆربۆن]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:بنەماڵەی بۆربۆن|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٠٢، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == بنەماڵەی بۆربۆن == ئەمن باسێک لە سەر بنەماڵەی بۆربۆن دەکەم [[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aryan duski|لێدوان]]) ‏٢١:٢٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] بەڵێ وایە بەڕێزم بەڵام بۆچی [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|سەرچاوەی]] نییە؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٣٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:Aryan duski|Aryan duski]] ,سلام :* بنەماڵەی بۆربۆن : ئێمە خستوومانەتە خوارەوە چونکە بابەتەکە بەتاڵە [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٩، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) eqwmetmb55q2l9ce3cu8f6utndlw5fa 0 214399 969821 964858 2022-08-11T09:49:57Z Hamaredha 33112 /* ئەمانەش ببینە */ wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ڤاھاگن خاچاتوریان''' (لەدایکبووی ٢٦ی تەممووزی ١٩٥٩) سیاسەتمەدارێکی ئەرمەنییە کە ٥ەمین و ئێستای ئەرمینیایە.<ref>{{cite web|script-title=hy:Վահագն Գառնիկի Խաչատրյան|url=http://www.yerevan.am/edfiles/files/vahagnkhachatryan.pdf|publisher=Yerevan Municipality|access-date=25 March 2013|language=hy}}</ref> لە ساڵی ١٩٩٢ تا ١٩٩٦ وەک سەرۆکی شارەوانی [[یەریڤان]] و لە ساڵی ٢٠٢١ تا ٢٠٢٢ وەک وەزیری پیشەسازی تەکنەلۆژیای بەرز کاری کردووە.<ref>{{cite web|title=Former mayors of Yerevan|url=http://www.yerevan.am/3_115_Երևանի%20նախկին%20քաղաքապետները.html|publisher=Yerevan Municipality Official Website|access-date=25 March 2013}}</ref><ref>[https://www.president.am/hy/decrees/item/5366/ Decrees of the President of the Republic]</ref> ئەندامی کۆنگرەی نیشتمانی [[ئەرمینیا]] بووە تا لە ساڵی ٢٠١٧ دەست لەکارکێشایەوە<ref>{{Cite web|title=High-Tech minister addresses reports that he is ruling party's pick for presidency|url=https://armenpress.am/eng/news/1074332.html|access-date=2022-02-03|website=armenpress.am|language=en}}</ref> لە ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی شاری یەریڤان لە ساڵی ٢٠١٣دا سەرکردایەتی لیستی ئەنەکەسەی کردووە،<ref>{{cite news|title=ANC rep. Vahagn Khachatryan to run for Yerevan mayor?|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/150443/|access-date=25 March 2013|date=19 March 2013|agency=[[PanARMENIAN.Net]]}}</ref> و لە ئێستادا سەربەخۆیە.<ref>{{Cite web|url=http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=449&lang=eng|title = National Assembly of Armenia &#124; Official Web Site &#124; parliament.am}}</ref> خاچاتوریان لە ساڵی ١٩٨٠ لە پەیمانگای یەریڤان بۆ ئابووری نیشتمانی دەرچووە، بە بڕوانامەی ئابووریناس. لە ساڵی ١٩٨٠ تا ١٩٨٢ لە سوپای سۆڤیەت خزمەتی کردووە. == ئەمانەش ببینە == * [[سیمۆن زاڤاریان]] * [[ستێپان شاومیان]] * [[حوسێن جاوید]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|ئەرمەنستان}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٩]] [[پۆل:سەرۆک کۆمارەکانی ئەرمەنستان]] [[پۆل:زیندووان]] hf4iy0jygt2mc3nmiiv5whw55k2ayhy 969823 969821 2022-08-11T09:50:36Z Hamaredha 33112 /* ئەمانەش ببینە */ wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ڤاھاگن خاچاتوریان''' (لەدایکبووی ٢٦ی تەممووزی ١٩٥٩) سیاسەتمەدارێکی ئەرمەنییە کە ٥ەمین و ئێستای ئەرمینیایە.<ref>{{cite web|script-title=hy:Վահագն Գառնիկի Խաչատրյան|url=http://www.yerevan.am/edfiles/files/vahagnkhachatryan.pdf|publisher=Yerevan Municipality|access-date=25 March 2013|language=hy}}</ref> لە ساڵی ١٩٩٢ تا ١٩٩٦ وەک سەرۆکی شارەوانی [[یەریڤان]] و لە ساڵی ٢٠٢١ تا ٢٠٢٢ وەک وەزیری پیشەسازی تەکنەلۆژیای بەرز کاری کردووە.<ref>{{cite web|title=Former mayors of Yerevan|url=http://www.yerevan.am/3_115_Երևանի%20նախկին%20քաղաքապետները.html|publisher=Yerevan Municipality Official Website|access-date=25 March 2013}}</ref><ref>[https://www.president.am/hy/decrees/item/5366/ Decrees of the President of the Republic]</ref> ئەندامی کۆنگرەی نیشتمانی [[ئەرمینیا]] بووە تا لە ساڵی ٢٠١٧ دەست لەکارکێشایەوە<ref>{{Cite web|title=High-Tech minister addresses reports that he is ruling party's pick for presidency|url=https://armenpress.am/eng/news/1074332.html|access-date=2022-02-03|website=armenpress.am|language=en}}</ref> لە ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی شاری یەریڤان لە ساڵی ٢٠١٣دا سەرکردایەتی لیستی ئەنەکەسەی کردووە،<ref>{{cite news|title=ANC rep. Vahagn Khachatryan to run for Yerevan mayor?|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/150443/|access-date=25 March 2013|date=19 March 2013|agency=[[PanARMENIAN.Net]]}}</ref> و لە ئێستادا سەربەخۆیە.<ref>{{Cite web|url=http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=449&lang=eng|title = National Assembly of Armenia &#124; Official Web Site &#124; parliament.am}}</ref> خاچاتوریان لە ساڵی ١٩٨٠ لە پەیمانگای یەریڤان بۆ ئابووری نیشتمانی دەرچووە، بە بڕوانامەی ئابووریناس. لە ساڵی ١٩٨٠ تا ١٩٨٢ لە سوپای سۆڤیەت خزمەتی کردووە. == ئەمانەش ببینە == * [[سیمۆن زاڤاریان]] * [[ستێپان شاومیان]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|ئەرمەنستان}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٩]] [[پۆل:سەرۆک کۆمارەکانی ئەرمەنستان]] [[پۆل:زیندووان]] fo0kh81vs4lm8alzyv0n0yyoucchjm6 0 214446 969603 963437 2022-08-10T19:36:25Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ئەشتەرەک''' ({{بە ئەرمەنی|Աշտարակ}}) کۆمەڵگەیەکی شارەوانی شارۆچکە و شارەوانییە لە [[پارێزگای ئاراگاتسۆن]] لە [[ئەرمینیا]]، دەکەوێتە کەناری چەپی ڕووباری کاساغ بەدرێژایی گەروویەکە، لە باکووری ڕۆژاوای یەریڤانی پایتەخت. ناوەندی ئیداری پارێزگای ئاراگاتسۆنە. ئاشتاراک ڕێگایەکی گرنگی ڕێگاکانە بۆ گۆشە چوارگۆشەی یەریڤان-گیومری-ڤانادزۆر. شارۆچکەکە ڕۆڵێکی گەورە دەگێڕێت لە ئابووری نیشتمانی و ھەروەھا ژیانی کولتووری ئەرمینیا لە ڕێگەی چەندین کارگەی پیشەسازی و دامەزراوەی کولتوورییەوە. وەک شارۆچکەیەکی مانگی دەستکردی یەریڤان گەشەی کردووە. گوندی موغنی لە نزیکەوە بەشێکە لە شارەوانی ئەشتەراک. بەپێی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١ ژمارەی دانیشتووانی شارۆچکەکە ١٨ ھەزار و ٨٣٤ کەس بووە. بەڵام بەپێی خەمڵاندنی فەرمی ساڵی ٢٠١٦ ژمارەی دانیشتووانی ئەشتەراک ١٨ ھەزار کەسە.<ref>{{cite web|url=http://www.armstat.am/file/article/nasel_01.01.2016.pdf|title=Population estimate of Armenia as of 01.01.2016|website=armstat.am|access-date=16 April 2018}}</ref> سەرۆکایەتی ئەپستۆریای ئاراگاتسۆن لە کەنیسەی نێردراوی ئەرمەنستان بارەگا سەرەکییەکەی لە ئەشتاراکە == جوگرافیا == [[پەڕگە:Kasakh-Ashtarak.jpg|وێنۆک|ڕاست|ڕووباری کاساغ لە ئەشتەراک]] [[پەڕگە:Aragats_from_Ashtarak.jpg|وێنۆک|ڕاست|چیای ئارا کە ڕووی لە ئەشتەراک کردووە]] ئەشتەراک دەکەوێتە کەناری چەپی ڕووباری کاساغ، ١٣ کم لە باکووری ڕۆژاوای یەریڤانی پایتەختەوە دوورە، بەرزییەکەی بە نزیکەیی ١١١٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە. شارۆچکەکە خاڵی ناوەندیی نێوان دەشتی ئارارات لە باشوورەوە و چیاکانی ئاراگات لە باکوورەوە داگیرکردووە. ناوچەکە دەوڵەمەندە بە سەرچاوەی ئاو. نافورەی سەغمۆساوان، نازرەڤان و شرۆشۆر سەرچاوەی سەرەکی ئاوی خواردنەوەن بۆ شارۆچکەکە. شارۆچکەکە بەسەر ٤ قەزادا دابەشکراوە: ئەشتەراکی کۆن لە کەناری ڕاستی ڕووباری کاساغ، دزاخاپ (بە واتای زاری کەناری چەپ) لە لای چەپی کەساغ، گیتاوان و باگاوان. گوندی موغنی -کە لەناو شارەوانی ئەشتەراکدا ھاتووە- دەکەوێتە باکووری شارۆچکەکە.<ref>{{cite web|url=https://ashtaraktert.wordpress.com/2013/04/11/աշտարակ-քաղաքի-մասին/|title=Ashtarak tert: About Ashtarak|website=wordpress.com|access-date=16 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161110054942/https://ashtaraktert.wordpress.com/2013/04/11/աշտարակ-քաղաքի-մասին/|archive-date=10 November 2016|url-status=dead}}</ref> دۆڵی ئەشتەراک کە بە شێوەیەکی گشتی بە ئاشتراکی دزۆر ناسراوە، شوێنێکی سەرەکییە بۆ سەردانکەرانی یەریڤان و شوێنەوارەکانی دیکەی نزیک. == کەسایتییەکانی شاری ئەشتەرەک == * [[پێرچ پرۆشیان]] * [[نۆرایر سیساکیان]] * [[ئیمیل گابرێلیان]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:پارێزگای ئاراگاتسۆن]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی پارێزگای ئاراگاتسۆن]] [[پۆل:ئەشتەرەک]] [[پۆل:پارێزگای ئێریڤان]] 1odgak299kfxjwadphrpxbbvm06v7me 0 214473 969602 959644 2022-08-10T19:34:57Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ئارماڤیر''' ({{بە ئەرمەنی|Արմավիր}}) کۆمەڵگەیەکی شارەوانی شارۆچکە و شارەوانییە و دەکەوێتە ڕۆژاوای [[ئەرمینیا]] و وەک ناوەندی کارگێڕی [[پارێزگای ئارماڤیر]] کاردەکات. لە ساڵی ١٩٣١ لەلایەن حکوومەتی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئەرمینیا دامەزراوە. بەپێی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١ ژمارەی دانیشتووانی شارۆچکەکە ٢٩ ھەزار و ٣١٩ کەسە، لەکاتێکدا کە لە سەرژمێریی ساڵی ١٩٨٩دا ٤٦ ھەزار و ٩٠٠ کەس بووە، کەمی کردووە. لە ئێستادا ژمارەی دانیشتووانی شارۆچکەکە ٣٧٬٠٥٣ کەسە بەپێی خەمڵاندنی فەرمی ساڵی ٢٠١٩.<ref>{{Cite web|title=Արմավիրի մարզպետարան|url=http://armavir.mtad.am/about-communities/165/|access-date=2020-07-21|website=armavir.mtad.am}}</ref> شارۆچکەکە پێش ساڵی ١٩٣٥ بە '''سەردارئاباد'''<ref>[https://collections.lib.uwm.edu/digital/collection/agdm/id/6121/rec/8%7CCaucasus Caucasus 1906 map], Ordnance Survey Office, Great Britain</ref> ناسرابوو، و لە ساڵی ١٩٣٥ تا ١٩٩٥ بە '''ھۆکتەمبەریان''' ناسرابوو. لە ئێستادا، ئارماڤیر شوێنی نیشتەجێبوونی ئەپستۆریای ئارماڤیری کەنیسەی نێردراوی ئەرمەنییە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی پارێزگای ئارماڤیر]] [[پۆل:پارێزگای ئێریڤان]] cib5b659menu5mswe4cw3i8g3vbo8xm 0 214490 969601 962010 2022-08-10T19:34:00Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ئارتاشات''' ({{بە ئەرمەنی|Արարատ}}) کۆمەڵگەیەکی شارەوانی شارۆچکە و شارەوانییە لە [[ئەرمینیا]] کە وەک ناوەندی کارگێڕی [[پارێزگای ئارارات]] کاردەکات. دەکەوێتە سەر ڕووباری ئاراکس لە دەشتی ئارارات و ٣٠ کیلۆمەتر لە باشووری ڕۆژھەڵاتی [[یەریڤان]]ەوە دوورە. ئارتاشات لە ساڵی ١٩٤٥ لەلایەن حکوومەتی سۆڤیەت ئەرمینیا دامەزراوە و ناوی لێنراوە شاری دێرینی نزیکی ئارتاشات. ئارتاشاتی مۆدێرن لەسەر ھێڵی ئاسنی یەریڤان-ناخچیڤان-باکو و نەخچیڤان-[[تەبریز]] و لەسەر ڕێگای سەرەکی یەریڤان-گۆریس-ستێپاناکێرتە. ناوی شارەکە لە زمانەکانی [[ئێران]]ەوە وەرگیراوە و بە واتای «خۆشی ئارتا» دێت.<ref name="Iranica">Robert H. Hewsen|Hewsen, Robert H. [http://www.iranicaonline.org/articles/artaxata-gk Artaxata]. Iranica. Accessed February 25, 2008.</ref><ref name="SAE">{{in lang|hy}} Tiratsyan, Gevorg. ''«Արտաշատ»'' [Artashat]. Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1976, vol. 2, pp. 135-136.</ref> ئارتاشاتی کۆن لەلایەن پاشا ئارتاشی یەکەمەوە لە ساڵی ١٧٦ پێش زایین دامەزراوە، لە ساڵی ١٨٥ پێش زایین تا ساڵی ١٢٠ زایینی وەک پایتەختی شانشینی ئەرمینیا کاری کردووە، و بە «ڤۆستان ھایۆتس»یان «دادگا»یان «مۆری ئەرمەنییەکان» ناسرابوو.<ref name="Iranica"/> شارۆچکەی ئارتاشات ٨ کیلۆمەتر (٥٫٠ میل) لە باکووری ڕۆژاوای شاری دێرینی ئارتاشاتەوە دوورە. بەپێی خەمڵاندنی فەرمی ساڵی ٢٠١٩، ژمارەی دانیشتووانی شارۆچکەکە ١٩ ھەزار و ٤٠٠ کەسە.<ref>{{Cite web|url=https://www.armstat.am/am/?nid=779|title = Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզը թվերով, 2019 / Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی پارێزگای ئارارات]] [[پۆل:پارێزگای ئارارات]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکان، دامەزرانی سەدەی ٢یەمی پ.ز]] [[پۆل:پارێزگای ئێریڤان]] humbmgnk7e0ctjm1o1pyc8w5ecz2oy9 0 214503 969600 960243 2022-08-10T19:33:37Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ستێپان شاومیان''' ({{بە ئەرمەنی|Ստեփան Գևորգի Շահումյան}}) ١ی تشرینی یەکەمی ١٨٧٨ – ٢٠ی ئەیلوولی ١٩١٨) شۆڕشگێڕ و سیاسەتمەدارێکی [[بۆلشێڤیک|بەلشەفی]] بوو کە لە سەرانسەری [[قەوقاز]] چالاک بوو.<ref name ="SAE">{{in lang|hy}} Arzumanyan, M. Շահումյան, Ստեփան Գևորգի. "Yerevan, Armenian SSR, vol. viii", ''The Soviet Armenian Encyclopedia'', 1982, pp. 431–34<!-- ISBN needed --></ref> شاھومیان [[ئەرمەنی]] نەتەوەیی بوو و ڕۆڵی ئەو وەک سەرکردەی شۆڕشی ڕووسیا لە قەوقاز نازناوی «لینینی قەوقازی»ی بۆ ھێنا، کە ئاماژەیە بۆ سەرکردەی [[شۆڕشی ڕووسیا]] [[ڤلادیمیر لێنین]].<ref>Panossian, Razmik. ''The Armenians: From Kings And Priests to Merchants And Commissars''. New York: Columbia University Press, 2006 p. 211; {{ISBN|0-231-13926-8}}</ref> لەکاتێکدا لە تەممووزی ١٩١٨دا کۆمۆنەی [[باکوو]] لە دەسەڵات دەرکرا، ئەو و شوێنکەوتووانی کە بە ٢٦ کۆمیساری باکوو ناسراون، شارەکەیان جێھێشت و بەسەر دەریای خەزەردا ھەڵھاتن. ئەو و باقی کۆمیسارەکان لە ٢٠ی ئەیلوولی ١٩١٨ لەلایەن ھێزەکانی دژە بەلشەڤیکەوە دەستگیرکران و لە سێدارە دران == سەرەتای ژیان == [[پەڕگە:Shaumyan and Japaridze in 1908.jpg|وێنۆک|ڕاست|شەومیان و دژەپەریدزێ لە ساڵی ١٩٠٨ (شەومیان لە چەپەوە دووەم، [[پرۆکۆفی دژەپەریدزێ|دژەپەریدزێ]] یەکەم لە ڕاستەوە)]] ستیپان گێڤۆرگی شاومیان لە شاری [[تبلیس]] لە ویلایەتی [[جۆرجیا]] لەدایکبووە کە ئەوکات بەشێک بوو لە [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی|ئیمپراتۆرییەتی ڕووسیا]]، لە خێزانێکی بازرگانانی قوماشی ئەرمەنی لەدایکبووە<ref>{{Cite book|last=Rezvani|first=Babak|url=https://books.google.com/books?id=juziBQAAQBAJ&pg=PA144|title=Conflict and Peace in Central Eurasia: Towards Explanations and Understandings|date=2015-01-27|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-27636-9|pages=144|language=en}}</ref> لە زانکۆی پۆلیتەکنیکی سانت پترسبۆرگ و [[زانکۆی تەکنیکی ڕیگا]] خوێندوویەتی لەوێ لە ساڵی ١٩٠٠ پەیوەندی بە پارتی سۆسیال دیموکراتی ڕووسیا کردووە و سۆشیال دیموکراتەکانی ئەرمەنی ڕێکخستووە. لە ساڵی ١٩٠٥ بەشی فەلسەفەی زانکۆی ھومبۆڵتی [[بەرلین]] تەواو کردووە<ref>{{Cite web|last=of Stepan Shahumain|title=Milestones of the revolution. Life and death|url=http://www.noev-kovcheg.ru/mag/2006-07/37.html}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٧٨]] [[پۆل:مردووانی ١٩١٨]] [[پۆل:کۆمۆنیستە ڕووسەکان]] [[پۆل:شۆڕشگێڕە ڕووسەکان]] [[پۆل:سۆشیالیزم]] [[پۆل:خەڵکی پارێزگای تیفلی]] [[پۆل:بەلشەفییە کۆنەکان]] 8h9lw7qacntjx4kcpmci3i8cg7pubjm 0 214513 969599 966895 2022-08-10T19:32:57Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''پرۆکۆفی دژەپەریدزێ''' (بە [[زمانی گورجی|گورجی]]: პროკოფი აპრასიონის ძე ჯაფარიძე؛ ١٥ی کانوونی دووەمی ١٨٨٠ – ٢٠ی ئەیلوولی ١٩١٨) چالاکێکی شۆڕشگێڕی [[جۆرجیا|جۆرجی]] بووە، یەکێک بووە لە سەرکردەکانی [[ئەرتەشی سوور]] و پارتی [[بۆلشێڤیک|بەلشەفی]] لە [[ئازەربایجان]] لە سەردەمی [[شۆڕشی ڕووسیا]]دا.<ref>[https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/419394 dic.academic], Джапаридзе, Прокофий Апрасионович.</ref><ref>[https://ourbaku.com/index.php/Джапаридзе_Прокофий_Апрасионович_(Алеша_Джапаридзе)-общественный_и_государственный_деятель Ourbaku], Джапаридзе Прокофий Апрасионович (Алеша Джапаридзе)-общественный и государственный деятель .</ref> دوای [[شۆڕشی شوبات]]ی ساڵی ١٩١٧ دژەپەریدزێ بوو بە ئەندامی کۆمیتەی ناوچەیی [[قەوقاز]] پەیوەندی بە کۆمۆنەی باکۆوە کرد و بوو بە یەکێک لە ٢٦ کۆمیساری ئەفسانەیی [[باکوو]]. لە کۆمۆنەکەدا چەندین ھەڵوێستی جیاوازی وەرگرتووە. دژەپاریدزێ لەگەڵ [[ستێپان شاومیان]] و مێشادی عەزیزبێکۆڤ و ئیڤان فیۆلێتۆڤ و کۆمیسارەکانی تر ھەوڵیان دا ئایدیۆلۆژیای [[کۆمۆنیزم]] لە ھەموو قەوقازدا بڵاو بکەنەوە. ھەر زوو دوای کەوتنی کۆمۆنەکە، شەوی ٢٠ی ئەیلوول، بە تەقەکردن لە شوێنێکی دوور لە نێوان وێستگەکانی پێرێڤاڵ و ئاخچا-کویما لەسەر ھێڵی ئاسنی ترانس کاسپیان لەگەڵ کۆمیسارەکانی دیکە لە سێدارە درا. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە}} [[پۆل:سۆشیالیزم]] [[پۆل:شۆڕشگێڕە ڕووسەکان]] [[پۆل:کۆمۆنیستە ڕووسەکان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٠]] [[پۆل:مردووانی ١٩١٨]] [[پۆل:بەلشەفییە کۆنەکان]] bv6dzx0s251x2bm1tmyl3mw7g70capr 0 214586 969503 966599 2022-08-10T12:05:13Z ئارۆ سالار محمود 50592 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=گۆنای کاراچائوغلو|image=Günay Karacaoğlu, 2016.jpg|caption=|alt=|birth_date={{birth date and age|1971|3|13|df=yes}}|birth_place=[[قەیسەری]] تورکیا|death_date=|death_place=|children=گوڵان کۆرچوو|occupation=ئەکتەر|years_active=١٩٩٤|website=|spouse={{marriage|[[سێفکیت چۆرو]]|1993|2004|reason=div}}{{ھن}}(div.)}} گونای کاراجائۆغڵو، خانمەکتەرێکی تورکە، لە ١٣ی ئازاری ١٩٧١ لەدایکبووە. کاراجائۆغڵو ک لە ١٣ی ئازاری ١٩٧١ لە شاری [[قەیسەری]] لەدایکبووە و وەک سێیەم منداڵی بنەماڵەکەی لەدایکبووە. لە ساڵی ١٩٧٣ لەگەڵ خێزانەکەی ڕوویان لە [[ئەستەمبوڵ|ئەستەنبوڵ]] کردووە، لە ساڵانی خوێندنی ئامادەییدا بەشداری لە فێستیڤاڵێکی شانۆدا کردووە کە تێیدا خەڵاتی باشترین ئەکتەری کچی پێبەخشراوە.<ref>{{cite web|date=18 May 2016|title=Günay Karacaoğlu Kimdir?|url=https://www.sabah.com.tr/gunay-karacaoglu-kimdir|accessdate=30 August 2020|newspaper=[[Sabah (newspaper)|Sabah]]}}</ref> لە ساڵی ١٩٩١ ناوی خۆی لە ناوەندی ھونەری [[موجدەت گێزن]] تۆمارکرد و لە ساڵی ١٩٩٥ دەرچووی زانکۆی تەواو کرد، کاراجائۆغڵو لە ساڵی ١٩٩٤ یەکەم جار وەک ئەکتەر بەشداری کرد و ڕۆڵی دووبارەی لە زنجیرەی شێناز تانگۆ بینی. ڕۆڵی سەرەکی لە زنجیرە کۆمیدی بەناوبانگی " نیوەی سێوێک " لەگەڵ یانسێت پاچال گێڕاوە. ھەروەھا بە ڕۆڵی لە زنجیرەی گۆنولچێلێن لە ساڵی ٢٠١٠ ناسراوە، کە تێیدا شانبەشانی [[تووبا بویویکویستوین]] و کانسێل ئێلسین ڕۆڵی سەرەکی گێڕا. کاراجائۆغڵو، خانمەکتەری شانۆیی خاوەن خەڵاتە، لە ساڵی ٢٠١٩دا لە بەرنامەیەکی یەک ژندا بە ناوی (ئەشکۆلسون) چووە سەر شانۆ،<ref>{{cite web|date=7 May 2019|title='AşkÖlsün' diyor|url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/askolsun-diyor-41206001|accessdate=30 August 2020|newspaper=[[Hürriyet]]}}</ref> لە ساڵی ٢٠٢٠دا لە درامای کۆمیدی [[ئەی تی ڤی]] ئای گەنجی من ڕۆڵی سەرەکی بینی.<ref>{{cite web|date=15 June 2020|title=Günay Karacaoğlu kimdir? Gençliğim Eyvah’ın Hacer Asmalı’sı Günay Karacaoğlu hangi dizilerde rol aldı?|url=https://www.takvim.com.tr/televizyon/2020/06/15/gunay-karacaoglu-kimdir-gencligim-eyvahin-hacer-asmalisi-gunay-karacaoglu-hangi-dizilerde-rol-aldi|accessdate=30 August 2020|newspaper=[[Takvim]]}}</ref> == خەڵاتەکان == * ٢٠٠٩: خەڵاتی شانۆی موحسین ئەرتوغرول، «باشترین خانمەکتەر لە ڕۆڵێکی کۆمیدیدا». * ٢٠٠٩: خەڵاتی شانۆی سەدری عەلیشک، «باشترین ئەکتەر لە ڕۆڵێکی کۆمیدیدا». * ٢٠٠٩: خەڵاتی شانۆی ئەفیفی جەیل، «باشترین ئەکتەر لە ڕۆڵێکی کۆمیدیدا». * ٢٠١٨: خەڵاتی بینەرانی ڕاستەوخۆ، «باشترین ئەکتەری کۆمیدی»، ئارتیز مەکتەبی، شانۆی موجدەت گێزن == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|فیلم|ژن}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * {{IMDb name|1030408}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٧١]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:خانمەکتەرە تورکەکانی فیلم]] [[پۆل:خانمەکتەرە تورکەکانی سەر شانۆ]] [[پۆل:خانمەکتەرە تورکەکانی تەلەڤیزیۆن]] jbg4e4wnvsuq03dd1aqxkhzxhs4vwdq 0 214700 969624 968519 2022-08-10T20:28:12Z Aram 25981 زیادکردنی بەستەر بۆ [[گرتنی ئێریڤان]] wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''قەڵای ئێریڤان''' ({{بە ئەرمەنی|Երևանի բերդը}}, {{بە فارسی|قلعه ایروان}}, {{بە ڕووسی|Эриванская крепость}}) قەڵایەکی سەدەی ١٦ بوو لە [[یەریڤان]]. == مێژوو == [[پەڕگە:The plan of the Yerevan Fortress, 1827.png|وێنۆک|ڕاست|پلانی قەڵای ئێریڤان، ١٨٢٧]] قەڵاکە لە سەردەمی دەسەڵاتی [[عوسمانی]]یەکان لە ساڵانی ١٥٨٢–١٥٨٣ لەلایەن [[سەردار فەرھاد پاشا]] دروست کراوە<ref name="arlis.am">{{in lang|hy}} [http://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=31421 ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿ ''(State List of the Immovable Historical and Cultural Monuments of the City of Yerevan)'']</ref><ref>Arutyunyan, V. “Yerevan”, Moscow, 1968, p. 18</ref><ref name="noy1877.am">{{Cite web |url=http://www.noy1877.am/main.php?id=12 |title=History of the Erivan Fortress |access-date=2010-03-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110531154540/http://www.noy1877.am/main.php?id=12 |archive-date=2011-05-31 |url-status=dead}}</ref> قەڵاکە لە ساڵی ١٦٧٩ بەھۆی بوومەلەرزەیەکەوە وێران بوو، دوای بوومەلەرزەکە، زاڵ خان، پارێزگاری سەفەویی شاری ئێریوان، داوای یارمەتی لە شای کرد بۆ ئاوەدانکردنەوەی شاری ئێریوان، لەنێویاندا قەڵاکە و کۆشکی سەردارەکان. لە ١٢ی تەممووزی ١٦٧٩، میرزا ئیبراھیم، جێگری سەرۆکی [[سەفەوی]]ی [[ئازەربایجان]] (ئازەربایجانی مێژوویی، ناسراو بە ئازەربایجانی [[ئێران]]ی)، سەردانی ئێریڤانی کرد. ئاڕاستە کرا بۆ وەرگرتنەوەی قەڵاکە کە شوێنی حاکمی ئێریوان بوو. لە تشرینی یەکەمی ساڵی ١٨٢٧، لە کاتی جەنگی ڕووسیا و فارسی ١٨٢٦–١٨٢٩، سوپای [[ڕووسیا]] بە سەرکردایەتی [[ئیڤان پاسکێڤیچ]] ئێریڤانی گرت. لە ساڵی ١٨٥٣ قەڵاکە بەھۆی بوومەلەرزەیەکی دیکەوە وێران بوو. لە ساڵی ١٨٦٥دا خاکی قەڵاکە لەلایەن نێرسێس تایریانتسەوە کڕدرا کە بازرگانێکی یەکەم سەندیکا بوو. .<ref name="noy1877.am"/> دواتر لە ساڵانی ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا تایریانتەکان کارگەیەکی براندییان لە بەشی باکووری قەڵاکە دروست کرد. قەڵاکە لە ساڵانی ١٩٣٠ لە سەردەمی دەسەڵاتی سۆڤیەتدا بە تەواوی ڕووخێندرا، ھەرچەندە ھەندێک بەش لە دیوارەکانی بەرگری ھێشتا ماونەتەوە.<ref>{{in lang|hy}} [http://www.yerevan.am/edfiles/files/ANDZNAGIR/berder.pdf Բերդերը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603233732/http://www.yerevan.am/edfiles/files/ANDZNAGIR/berder.pdf |date=2012-06-03}}</ref> == ناوەوە == === کۆشکی سەردار === کۆشکەکە لە بەشی باکووری ڕۆژاوای قەڵاکە بوو. کۆشکەکە بە گەرووی [[ھرازدان]] ھەڵواسرابوو. بینایەکی چوارگۆشەی پان بوو کە چەندین بەش بوو. حەرەمەکە یەکێک بوو لە گەورەترین بەشەکان، درێژییەکەی ٦١ مەتر (٢٠٠ پێ) و پانییەکەی ٣٨ مەتر (١٢٥ پێ) بوو. بەسەر چەندین ژوور و کۆریدۆردا دابەشکرابوو. ئەم کۆشکە لە ساڵی ١٧٩٨ لە سەردەمی مەحموودی کوڕی حوسێن عەلی خان دروست کراوە.<ref>Hovhannes Shahkhatunyants, Ստորագրութիւն Կաթուղիկէ Էջմիածնի և հինգ գաւառացն Արարատայ, vol 2, p. 52</ref> ھەموو ئەو کۆشکانەی پێشتر دروستکرابوون ھەرکاتێک خانەکان کۆشکێکی نوێیان دروست کردبوو، وێران بوون. دواھەمینیان لە ساڵی ١٧٩٨ بە شێوازی تەلارسازی فارسی دروست کراوە، کە «ھۆڵی [[ئاوێنە]]»ی تێدایە، کە کۆرنیسەکەی بە شووشەی ڕەنگاوڕەنگ داپۆشرابوو. سەقفەکە بە وێنەی گوڵی بریقەدار ڕازێنرابووەوە؛ و لە دیوارەکانی ھۆڵەکەدا ھەشت وێنە لەسەر کانڤاسەکە کێشرابوون: [[فەتح عەلی شا]]، حوسێن-غولی و حەسەن، [[عەباس میرزا]]، فەرەمەرز.<ref>{{in lang|ru}} [http://www.anl.az/down/medeniyyet2007/aprel/medeniyyet2007_aprel_495.htm Прикосновение к истории]</ref><ref>{{in lang|hy}} T. Kh. Hakobyan, The History of Yerevan ''(Երևանի պատմությունը (1801 — 1879 թթ.))'', pp. 240-42</ref> دوای [[گرتنی ئێریڤان]] لەلایەن ڕووسەکانەوە، لە یەکێک لە ھۆڵەکانی کۆشکەکەدا، کۆمیدیای بەناوبانگی ئەلێکساندەر گریبۆیدۆڤ بە ناوی «وا لە ویت» لەلایەن گارنیۆنی سەربازییەوە بە وەستانی نووسەرەوە نمایشکرا. تابلۆیەکی یادگاری مەڕمەڕ کە یادی نمایشەکە دەکاتەوە لە کارگەی شەرابی ئاراراتی یەریڤانە، کە لە ئێستادا ئەو شوێنەی داگیرکردووە کە ڕۆژێک قەڵاکە تێیدا بووە.<ref>{{cite book|script-title=hy:Հայրենագիտական Էտյուդներ|trans-title=Armenian etudes|url=http://armenianhouse.org/avetisyan/yerevan-1.html|year=1979|publisher= «Սովետական գրող»|location=Yerevan|language=hy|pages=283–84}}</ref> <gallery> File:Yerevan Sardar Palace.png|ناوەوەی کۆشکی سەردار File:Palace of sardars yerevan.jpg|ناوەوەی کیۆسکی سیردارەکان File:Wall decoration of Erivan Sardar Palace.png|وردەکارییەکی ڕازاندنەوەی دیواری کۆشکی سەردار، ساڵی ١٨٢٨، لەلایەن ھونەرمەندێکی ئازەری میرزا گادیم ئیراوانی </gallery> === حەرێم و حەمامەکە === دیوارەکانی ناوەوەی حەرەمی خان بە مەڕمەڕ داپۆشرابوو، بە نەخشی ڕەنگاوڕەنگ. مەلەوانگەیەک ھەبوو (پێوانەکان ١٥ ساژێن (٣٢ مەتر) درێژی، ٤ ساژێن (٩ مەتر) لە پانی و ٣ ئارشین (٢٬١ مەتر) لە قووڵی).<ref>{{in lang|ru}} I. Chopin, Historical monuments of the Armenian Oblast ''(Исторический памятник Армянской области)'', p. 867</ref> === مزگەوتی ڕەجەب-پاشا === ئەم مزگەوتە لە ساڵی ١٧٢٥ لە سەردەمی ڕەجەب پاشاخانی تورکدا دروست کراوە. بینایەکی گەورەی کەوانەیی ٤ ستوونی بوو و دەرەوەی جوان بوو. لە سەردەمی دەسەڵاتی فارسەکاندا وەک جبەخانە بەکاردەھات، چونکە مزگەوتێکی سوننە بوو، خاوەنە نوێیەکانیش، فارسەکان، موسڵمانی شیعە بوون. ئەم مزگەوتە لە ساڵی ١٨٢٧دا گۆڕدرا بۆ کەنیسەی ئۆرتۆدۆکسی ڕووسیا، و ناوی پاکیزەی پیرۆزی لێنرا.<ref name="hakobyan">{{in lang|hy}} Hakobyan, Tadevos. [http://armenianhouse.org/hakobyan-t/yerevan/index.html ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ (1500–1800 ԹԹ.] (English: ''History of Yerevan (1500-1800''), 1979, Yerevan State University. p. 370</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان|نژیاروانی|مێژوو}} [[پۆل:مێژووی یەریڤان|قەڵای ئێریڤان]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان]] 9uj39dgjlo476w3d6k53filq98v6305 0 214841 969592 965963 2022-08-10T19:28:03Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان، + نژیاروانی wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''تاوەری تەلەڤیزیۆنی یەریڤان''' ({{بە ئەرمەنی|Երևանի հեռուստաաշտարակ}})، [[تاوەر]]ێکی تۆڕییە کە بەرزییەکەی ٣١١٫٧ مەتر (١٠٢٣ پێ)ە<ref>{{cite web|url=http://www.skyscrapercenter.com/building/yerevan-tv-tower/9412|title=Yerevan TV Tower - The Skyscraper Center|publisher=CTBUH|access-date=15 October 2017}}</ref> کە لە ساڵی ١٩٧٧ لەسەر گردی نۆرک لە نزیک ناوەندی شاری [[یەریڤان]] لە [[ئەرمەنستان]] دروست کراوە. بەرزترین پێکھاتە لە [[قەفقاز]]، چوارەم بەرزترین تاوەرە لە ڕۆژاوای [[ئاسیا]] ([[بورجی میلاد]] لە تاران بەرزترینە)، شەشەم بەرزترین تاوەری تۆڕی ئازادە و سی و ھەشتەم بەرزترین تاوەرە لە [[جیھان]]دا. دواتر ھەمان گرووپ کاریان لەسەر پڕۆژەی [[تاوەری تەلەڤیزیۆنی کیێڤ]] کرد ھەرچەندە زووتر لە یەریڤان تەواو بوو).<ref>Арошенко и др. (2004) Тайны Стальных Конструкций. Киев: Издательство "Сталь" [in Russian] pg.80</ref> [[تاوەری پەخشی تەلەڤیزیۆنی تبلیسی|تاوەری تبلیسی]] نزمتر و سووکتر و کەمێک مەیلدارە بە بەراورد بە تاوەری یەریڤان. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٤}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان|نژیاروانی}} [[پۆل:بورجەکان لە ساڵی ١٩٧٧ تەواو بوون]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان]] [[پۆل:بورجەکان لە ئەرمەنستان]] ql0g6efmpf6aqnrpel6f5ohw0hr8z3x 0 214849 969589 965958 2022-08-10T19:25:58Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''گۆڕەپانی چارڵز ئازناڤۆر''' ({{بە ئەرمەنی|Շառլ Ազնավուրի հրապարակ}})، گۆڕەپانێکی بچووکە لە [[ناوچەی کێنترۆن]] لە [[یەریڤان]]ی پایتەختی [[ئەرمینیا]]. ناوی گۆڕەپانەکە بۆ ڕێزلێنان لە گۆرانیبێژی ئەرمەنی [[فەرەنسی]] [[چارڵز ئازناڤۆر]] لە چوارچێوەی ئاھەنگەکانی یادی ١٠ ساڵەی سەربەخۆیی ئەرمینیا لە ساڵی ٢٠٠١دا ناونراوە1.<ref>[https://www.firsttravel.am/armenia/sightseeing/yerevan/charles-aznavour-square.html First travel], Charles Aznavour Square</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:گۆڕەپانەکان لە یەریڤان|چارڵز ئازناڤۆر]] otiiuu91mixj2hxhw3i7e8l9cl9j7av 0 214851 969598 965974 2022-08-10T19:29:25Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''تاوەری پەخشی تەلەڤیزیۆنی جۆرجیا تبلیسی''' (بە [[زمانی گورجی|گورجی]]:თბილისის ტელეანძა) پێکھاتەیەکی تاوەری ئازادە کە بۆ مەبەستی پەیوەندییەکان بەکاردێت. تاوەرەکە دەکەوێتە شاری [[تبلیسی]] پایتەختی [[جۆرجیا]] و لە ساڵی ١٩٧٢ دروست کراوە، پێکھاتەی پێشووتر کە لە ساڵی ١٩٥٥ دروست کراوە، گواستراوەتەوە بۆ دەوروبەری شاری گۆری .<ref>{{cite news |last=Ghazanchyan |first=Siranush |date=2019-09-21 |title=Tbilisi’s TV tower lights up in the colors of Armenian flag |url=https://en.armradio.am/2019/09/21/tbilisis-tv-tower-lights-up-in-the-colors-of-armenian-flag/ |work=Public Radio of Armenia |access-date=2022-06-27}}</ref><ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=2018-10-11 |title=Tbilisi TV Broadcasting Tower – Better than the Eiffel Tower? |url=https://georgianjournal.ge/business/35130-tbilisi-tv-broadcasting-tower-better-than-the-eiffel-tower.html |work=Georgian Journal |access-date=2022-06-27}}</ref><ref>{{cite news |author=<!--not stated--> |date=2020-09-02 |title=Tbilisi's one of the famous landmark - TV tower to be reconstructed |url=https://agenda.ge/en/news/2020/2708 |work=Agenda.ge |access-date=2022-06-27}}</ref> بەرزی تاوەرەکە ٢٧٤٫٥ م (٩٠١ پێ) لەسەر شاخێکە کە ٧١٩٫٢ م (٢٣٦٠ پێ) بەرزە لە ئاستی دەریاوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی تبلیس]] 590r164127lgndywfoweb1wa1j83xvx 0 214852 969596 965968 2022-08-10T19:28:50Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئێران، + ژیاننامە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''سوڵتان حسەینی یەکەم سەفەوی''' (١٦٦٨ – ٩ی ئەیلوولی ١٧٢٧) شای سەفەوی ئێران بووە لە ساڵی ١٦٩٤ تا ١٧٢٢، کوڕ و جێنشینی [[شا سولەیمانی یەکەم]] بووە (م. ١٦٦٦–١٦٩٤). سۆڵتان حوسێن ناسراوە بە ڕێنمایی میر محەممەد-باقر خاتوونەئابادی [[قورئان]]ی خوێندووە. ھەرچەندە پێدەچێت سۆڵتان حوسێن توانیبێتی بە [[فارسی]] قسە بکات، بەڵام پێی باش بوو بە [[تورکی]] [[ئازەری]] قسە بکات، کە ھاوشێوەی زۆرینەی شاەکانی [[سەفەوی]] بوو.{{sfn|Matthee|2015a}} == سیاسەتی دەرەوە == لەکاتێکدا کەمتر پەیوەندی بە جیھانی دەرەوە ھەبووە لە چاو ئەوانەی پێش خۆی، سۆڵتان ھۆسێن زیاتر سەرقاڵی سیاسەتی دەرەوە بوو لە سیاسەتی باوکی. ئەو بەردەوام بوو لە سیاسەتی ئەم دووەمیان بۆ پاراستنی پەیوەندییە ئاشتیخوازەکان لەگەڵ [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]].{{sfn|Matthee|2015a}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|ژیاننامە}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٦٦٨]] [[پۆل:مردووانی ١٧٢٧]] irvd2j34wm79va7fqnq0qy6evfk4nel 0 214857 969623 967519 2022-08-10T20:27:40Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] سیاسەت wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Kim_Jong-il_on_24_August_2011.jpg|وێنۆک]] '''کیم جۆنگ ئیل''' (بە کۆری:김정일، لەدایکبووی ١٦ی شووباتی ١٩٤١ تا ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢١١) سیاسەتوان و دووەم سەرکردەی ڕەھای کۆریای باکوور بووە لە ١٩٩٤وە تاوەکوو ٢٠١١، سەرۆکایەتی کۆریای باکووری کردووە لە ١٩٩٤ لەدوای مردنی باوکی کیم ئیل-سونگ (یەکەم سەرۆکی ڕەھای کۆریای باکوور)<ref name="wilsoncenter 1">{{cite web|title=The Rise of Kim Jong Il – Evidence from East German Archives|url=https://www.wilsoncenter.org/publication/the-rise-kim-jong-il-evidence-east-german-archives\|access-date=28 April 2020|publisher=www.wilsoncenter.org}}{{Dead link|date=June 2022|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> تا مردنی لە ٢٠١١،<ref>{{cite news|url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052970204791104577107350219610874.html|title=Kim Jong Il Has Died|author=Alastair Gale|date=18 December 2011|newspaper=[[The Wall Street Journal Asia]]|access-date=19 December 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923015628/http://online.wsj.com/article/SB10001424052970204791104577107350219610874.html|archive-date=23 September 2013|url-status=live}}</ref> دواتر لەلایەن کوڕەکەیەوە کیم جۆنگ-ئون جێگرەوەی دەبێت و دەچێتە شوێنی.<ref name="Lee2011">{{cite web|last=Lee|first=Jiyeun|date=24 December 2011|title=N. Korea Media Begins Calling Kim Jong Un Supreme Commander|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2011-12-24/north-korea-s-media-begins-referring-to-kim-jong-un-as-supreme-commander-|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160410123745/http://www.bloomberg.com/news/articles/2011-12-24/north-korea-s-media-begins-referring-to-kim-jong-un-as-supreme-commander-|archive-date=10 April 2016|publisher=Bloomberg}}</ref><ref name="bbc24">{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-16325390|title=North Korea: Kim Jong-un hailed 'supreme commander'|date=24 December 2011|access-date=24 December 2011|work=BBC News|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20140107065350/http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-16325390|archive-date=7 January 2014}}</ref> == سەرچاوەکان == <references /> {{تد|ژیاننامە|کۆریای باکوور}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت}} [[پۆل:لەدایکبووانی دەیەی ١٩٤٠]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١١]] [[پۆل:بەرھەمھێنەرانی فیلم لە ئاسیا]] [[پۆل:فەرمانڕەوا کۆمۆنیستەکان]] tlkkiri83lmw6tbe067buy634frzle1 0 214858 969625 965984 2022-08-10T20:28:49Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئێران، + ڕووسیا، + ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''گرتنی ئێریڤان''' ({{بە فارسی|فتح ایروان}}, {{بە ڕووسی|Взятие Эривани}}) لە ١ی تشرینی یەکەمی ١٨٢٧، لە کاتی [[جەنگی ڕووسیا و فارس (١٨٢٦–١٨٢٨)]] ڕوویدا. ئەم شارە دوای ئەوەی بۆ ماوەی ھەفتەیەک گەمارۆ درا کەوتە دەست ڕووسەکان و ڕێگای کردەوە بۆ گرتنەوەی دواجار شاری [[تەبرێز]] کە دووەم گەورەترین شاری ئێرانە و بنکەیەکی گرنگی بازرگانی بوو.<ref name=Tucker>{{cite book|last1=Tucker|first1=Spencer C.|title=A global chronology of conflict from the ancient world to the modern Middle East|date=2010|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, Calif.|isbn=978-1-85109-672-5|page=1148|edition=1st}}<!--|accessdate=9 June 2015--></ref> شا [[فەتح عەلی شا]] قاجار سکاڵای لەسەر ئاشتی تۆمار کرد کە لە ئەنجامدا [[پەیمانی تورکمانچای]] لە ساڵی ١٨٢٨ واژوو کرا. بەپێی پەیماننامەکە، [[خانەکەی ئێریڤان]] ([[ئەرمینیا]]ی ئێستا) و [[خانەکەی ناخیچێڤان]] ([[ئازەربایجانی]] ئێستا) ڕادەستی ڕادەستی [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی|ئیمپراتۆرییەتی ڕووسیا]] کرا.<ref name=King>{{cite book|last1=King|first1=Charles|title=The ghost of freedom a history of the Caucasus|url=https://archive.org/details/ghostoffreedomhi0000king|url-access=registration|date=2008|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-803954-9|pages=[https://archive.org/details/ghostoffreedomhi0000king/page/50 50–51]}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|ڕووسیا|ئەرمەنستان}} [[پۆل:مێژووی یەریڤان|گرتنی ئێریڤان]] frp33z8x3lilucac7l7g5v7096v8f99 0 214859 969634 966583 2022-08-10T21:01:54Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''مۆنۆمێنتی دایکی ئەرمەنستان''' ({{بە ئەرمەنی|Մայր Հայաստան}}) کەسایەتییەکی مێینەی [[ئەرمینیا]]یە. گشتیترین وێنە ی بینراوی ئەو پەیکەرێکی مۆنۆمێنتاڵییە لە پارکەکەی سەرکەوتن کە ڕووی لە پایتەختی شاری [[یەریڤان]]ی ئەرمینیایە. پەیکەرەکەی ئێستا جێگەی پەیکەرێکی مۆنۆمێنتی [[جۆزێف ستالین]] سکرتێری گشتی دەگرێتەوە کە وەک یادگاری سەرکەوتن بۆ [[جەنگی جیھانی دووەم]] دروست کراوە. لە سەردەمی ستالین لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] لە [[بەھار]]ی ١٩٦٢ پەیکەری ستالین لابرا، لەو پرۆسەیەدا سەربازێک کوژرا و ژمارەیەکی زۆریش بریندار بوون، لە شوێنی ئەو پەیکەری ئەرمینیای دایک دانرا، کە لەلایەن [[ئارا ھاروتیونیان]]ەوە دیزاین کرابوو. نموونەی سەرەتایی فیلمی «دایکی ئەرمەنستان» کچێکی تەمەن ١٧ ساڵ گێنیا مورادیان بوو. ئارا ھاروتیونیان لە فرۆشگاکە چاوی پێکەوت و ڕازی کرد کە پۆز بۆ پەیکەرەکە بدات<ref>{{Cite web|url= https://www.rferl.org/amp/mother-armenia-yerevan-iconic-statue/31145539.html|title= Meeting 'Mother Armenia,' The Woman Behind Yerevan's Iconic Statue|date=March 11, 2021|author=Amos Chappl|work=RFE}}</ref> «دایکی ئەرمینیا» بەرزییەکەی ٢٢ مەتر (٧٢ پێ)ە، بەم شێوەیە بەرزی گشتی مۆنۆمێنتەکە ٥١ مەتر (١٦٧ پێ) دەبێت، بە پایەیییەکەیەوە. پەیکەرەکە لە مسی چەقۆدار دروست کراوە لەکاتێکدا مۆزەخانەی پایەدار لە بازاڵتە.<ref>[http://www.yerevan.am/main.php?page_id=267&lang=3 Monuments of Yerevan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111002075227/http://www.yerevan.am/main.php?page_id=267&lang=3 |date=2011-10-02}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|مۆنۆمێنتی دایکی ئەرمەنستان]] [[پۆل:کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئەرمەنستان]] [[پۆل:وێناکردنی نەتەوە]] l3mfiu6cfhcnfpa71k9o9dnj5ruhpj7 969635 969634 2022-08-10T21:02:29Z Aram 25981 چاکسازی (بچووک) wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''مۆنۆمێنتی دایکی ئەرمەنستان''' ({{بە ئەرمەنی|Մայր Հայաստան}}) کەسایەتییەکی مێینەی [[ئەرمینیا]]یە. گشتیترین وێنەی بینراوی ئەو پەیکەرێکی مۆنۆمێنتاڵییە لە پارکەکەی سەرکەوتن کە ڕووی لە پایتەختی شاری [[یەریڤان]]ی ئەرمینیایە. پەیکەرەکەی ئێستا جێگەی پەیکەرێکی مۆنۆمێنتی [[جۆزێف ستالین]] سکرتێری گشتی دەگرێتەوە کە وەک یادگاری سەرکەوتن بۆ [[جەنگی جیھانی دووەم]] دروست کراوە. لە سەردەمی ستالین لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] لە [[بەھار]]ی ١٩٦٢ پەیکەری ستالین لابرا، لەو پرۆسەیەدا سەربازێک کوژرا و ژمارەیەکی زۆریش بریندار بوون، لە شوێنی ئەو پەیکەری ئەرمینیای دایک دانرا، کە لەلایەن [[ئارا ھاروتیونیان]]ەوە دیزاین کرابوو. نموونەی سەرەتایی فیلمی «دایکی ئەرمەنستان» کچێکی تەمەن ١٧ ساڵ گێنیا مورادیان بوو. ئارا ھاروتیونیان لە فرۆشگاکە چاوی پێکەوت و ڕازی کرد کە پۆز بۆ پەیکەرەکە بدات<ref>{{Cite web|url= https://www.rferl.org/amp/mother-armenia-yerevan-iconic-statue/31145539.html|title= Meeting 'Mother Armenia,' The Woman Behind Yerevan's Iconic Statue|date=March 11, 2021|author=Amos Chappl|work=RFE}}</ref> «دایکی ئەرمینیا» بەرزییەکەی ٢٢ مەتر (٧٢ پێ)ە، بەم شێوەیە بەرزی گشتی مۆنۆمێنتەکە ٥١ مەتر (١٦٧ پێ) دەبێت، بە پایەیییەکەیەوە. پەیکەرەکە لە مسی چەقۆدار دروست کراوە لەکاتێکدا مۆزەخانەی پایەدار لە بازاڵتە.<ref>[http://www.yerevan.am/main.php?page_id=267&lang=3 Monuments of Yerevan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111002075227/http://www.yerevan.am/main.php?page_id=267&lang=3 |date=2011-10-02}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|مۆنۆمێنتی دایکی ئەرمەنستان]] [[پۆل:کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئەرمەنستان]] [[پۆل:وێناکردنی نەتەوە]] sk1h6rw86zsd2rmvrj683y4deooeb5x 0 214861 969636 966582 2022-08-10T21:04:06Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ناوچەی شێنگاویت''' ({{بە ئەرمەنی|Շենգավիթ վարչական շրջան}})، یەکێکە لە ١٢ ناوچەی [[یەریڤان]]ی پایتەختی [[ئەرمینیا]] و دەکەوێتە بەشی باشووری ڕۆژاوای شارەکە. سنووری ھاوبەشی لەگەڵ ناوچەکانی [[ناوچەی مالاتیا-سێباستیا|مالاتیا-سێباستیا]]، [[ناوچەی کێنترۆن|کێنترۆن]]، [[ناوچەی ئێرەبونی|ئێرەبونی]] و [[ناوچەی نوبارەشێن|نوبارەشێن]] ھەیە. [[پارێزگای ئارارات]] سنووری باشووری ناوچەکە پێکدەھێنێت.<ref>{{Cite web|url=https://www.yerevan.am/am/districts/shengavit/|title=yerevan.am &#124; Պաշտոնական կայք &#124; Շենգավիթ վարչական շրջան|website=www.yerevan.am|access-date=Jan 5, 2021}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:ناوچەکانی یەریڤان|شێنگاویت]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی ئەرمەنستان]] 5ddndz6ha9h5h59jylp0htod7x7te8i 0 214863 969637 966581 2022-08-10T21:05:24Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ناوچەی شێنگاویت''' ({{بە ئەرمەنی|Նուբարաշեն վարչական շրջան}})، یەکێکە لە ١٢ ناوچەی [[یەریڤان]]ی پایتەختی [[ئەرمینیا]]. دەکەوێتە بەشی باشووری ڕۆژھەڵاتی شارەکە. لە باکوورەوە ھاوسنوورە لەگەڵ ناوچەکانی [[ناوچەی شێنگاویت|شێنگاویت]] و [[ناوچەی ئێرەبونی|ئێرەبونی]] لە ڕۆژھەڵات و باشوور و ڕۆژاواوە لەگەڵ [[پارێزگای ئارارات]] ھاوسنوورە.<ref>[http://www.yerevan.am/am/districts/nubarashen/ Nubarashen district at Yerevan city official website]</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:ناوچەکانی یەریڤان|نوبارەشێن]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی ئەرمەنستان]] pa93kd229q3q2z47cse6xyur38xh93h 0 214864 969833 967166 2022-08-11T10:31:11Z Aram 25981 شائەمراز wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی یاریزانی تۆپی پێ|image=Ofrenda de la Liga y la Champions-13-L.Millán (52109790215) (cropped).jpg|youthyears1=٢٠٠٩–٢٠١٣|youthclubs1=دراپیاو-فۆجەرس|youthyears2=٢٠١٣–٢٠١٨|youthclubs2=ستەید ڕینس|years1=٢٠١٨–٢٠١٩|clubs1=ستەید ڕینس|caps1=١٣|goals1=٤|years2=٢٠١٩–٢٠٢١|clubs2=ستەید ڕینس|caps2=٧١|goals2=٢|years3=٢٠٢١-|clubs3=ڕیاڵ مەدرید|caps3=٢٦|goals3=٢|nationalyears1=٢٠١٩-|nationalteam1=ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسای خوار-٢١ ساڵ|nationalcaps1=١٣|nationalgoals1=٢|nationalyears2=٢٠٢٠-|nationalteam2=ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا|nationalcaps2=٣|nationalgoals2=١|club-update=ئایاری ٢٠٢٢|ntupdate=حوزەیرانی ٢٠٢٢}} '''ئێدواردۆ سێلمی کاماڤینگا''' (لەدایکبووی ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٢)یاریزانێکی تۆپی پێی پیشەگەری [[زمانی فەڕەنسی|فەڕەنسییە]] کە وەک [[تۆپی پێ|یاریزانێکی]] ناوەندی یاریگا یاری دەکات، لە ئەنگۆلا لەدایکبووە، بۆ یانەی [[لا لیگا]] [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیاڵ مەدرید]]. و [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا]] یاری دەکات. == ژیانی سەرەتایی == کاماڤینگا لە کەمپی پەنابەران لە کابیندا لە [[ئەنگۆلا]] لە ساڵی ٢٠٠٢ لە دایک و باوکی کۆنگۆی لەدایکبووە.<ref>{{Cite web|date=9 September 2020|title=Precocious Camavinga showing promise and progress|url=https://www.fifa.com/news/precocious-camavinga-showing-promise-and-progress|publisher=FIFA|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=VIDÉO. Football: Eduardo Camavinga, la pépite de Fougères qui vient de signer pro au Stade Rennais|url=https://actu.fr/bretagne/fougeres_35115/football-eduardo-camavinga-pepite-fougeres_20433586.html|website=actu.fr}}</ref> پێنج خوشک و برای ھەیە. خێزانەکەی کۆچیان کرد بۆ [[فەڕەنسا]] کاتێک تەمەنی دوو ساڵ بوو. ڕۆیشتن بۆ فۆگێرس، کە لەوێ گەورە بوو. بۆ ماوەیەک ڕاھێنانی جودۆی دەکرد، دواتر وازی لە [[جودۆ]] ھێنا بۆ ئەوەی بەتەنھا تەرکیز بخاتە سەر [[تۆپی پێ]]. لە ساڵی ٢٠١٣، خانووەکەی خانەوادەی کاماڤینگا سوتا و زۆربەی کەل و پەلەکانی خێزانەکەی لەناوچوون؛ ئێدواردۆ ئاماژە بەوە دەکات کە ئەمە سەرچاوەی ھاندەری بوو کە وای کرد کاروانی تۆپی پێ زیاتر گرنگی پێ بدات.<ref>{{Cite web|date=25 September 2019|title=Eduardo Camavinga is only 16 but his form for Rennes has top European scouts circling|url=https://www.espn.com/soccer/french-ligue-1/story/3950530/eduardo-camavinga-is-only-16-but-his-form-for-rennes-has-top-european-scouts-circling|access-date=4 April 2020|publisher=ESPN}}</ref> لە ٧ی [[تەممووز]]ی ٢٠٢٠، ئێدواردۆ بڕوانابەی بەکالۆریۆسی بەدەست ھێنا لە (کۆمەڵایەتی و ئابووری) بە بێ ئەوەی ئاماژەی پێ بدات.<ref>{{Cite web|title=Rennes: Eduardo Camavinga a eu son bac|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Rennes-eduardo-camavinga-a-eu-son-bac/1150514|access-date=29 August 2020|website=L'Équipe|language=fr}}</ref><ref>{{Cite web|title=Rennes: Eduardo Camavinga nouveau bachelier|url=https://sport.francetvinfo.fr/football/ligue-1/rennes-eduardo-camavinga-nouveau-bachelier|access-date=29 August 2020|website=Francetvsport|language=fr}}</ref> == کاروانی یانە == === ڕێنس === کاماڤینگا لە تەمەنی ١١ ساڵیدا بەشدار بوو لە سیستەمی لاوانی ستەید ڕێنس، یەکەمین گرێبەستی پیشەگەری خۆی لە ١٤ی [[کانوونی یەکەم]]ی ٢٠١٨ واژوو کرد، لە تەمەنی ١٦ ساڵ و مانگێکدا، کە بوو بە لاوترین یاریزانی پیشەگەر بۆ یانەکە.<ref>{{Cite web|date=14 December 2018|title=Premier contract Professionnel pour Eduardo Camavinga|url=https://www.staderennais.com/premier-contrat-professionnel-pour-eduardo-camavinga|access-date=4 April 2020|website=staderennais.com|publisher=Stade Rennais F.C.|language=fr}}</ref> یەکەم یاری پیشەگەری خۆی بۆ ڕێنس ئەنجامدا لە ٦ی [[نیسان (مانگ)|نیسانی]] ٢٠١٩ لە یارییەکدا لە خولی پلە یەکی [[زمانی فەڕەنسی|فەڕەنسی]] کە ٣–٣ بەرامبەر بوون لە دژی ئەینجەرس، و بوو بە لاوترین یاریزان کە بۆ تیمی یەکەمی ڕێنس یاری بکات، لە تەمەنی ١٦ ساڵ و شەش مانگیدا.<ref>{{Cite web|date=6 April 2019|title=Angers SCO vs. Rennes – 6 April 2019|url=https://int.soccerway.com/matches/2019/04/06/france/ligue-1/angers-sporting-club-de-louest/stade-rennais-fc/2792517/|access-date=4 April 2020|publisher=Soccerway}}</ref><ref>{{Cite web|date=7 November 2019|title=Rennes Sensation Eduardo Camavinga Is a New Kind of 16-Year-Old Footballer|url=https://bleacherreport.com/articles/2861180-rennes-sensation-eduardo-camavinga-is-a-new-kind-of-16-year-old-footballer|access-date=4 April 2020|website=bleacherreport.com|publisher=Bleacher Report}}</ref> لە ١٨ی ئابی ٢٠١٩، کاماڤینگا ئەسیستێکی تۆمارکرد و بوو بە خەڵاتی باشترین یاریزانی یارییەکەی وەرگرت لە بردنەوەیان ٢–١ لە بەرامبەر [[یانەی تۆپی پێی پاریس سان جێرمان|پاریس سانجێرمان]].<ref>{{Cite web|date=19 August 2019|title=Eduardo Camavinga: Angola youngster reacts after helping Rennes stun PSG|url=https://www.goal.com/en-us/news/eduardo-camavinga-angola-youngster-reacts-after-helping/g7jidorlz4kk1vqi77uk9r801|access-date=18 August 2020|website=Goal (website)}}</ref> یەکەم گۆڵی بۆ ڕێنس تۆمارکرد لە بردنەوەی ١–٠ لە بەرامبەر [[ئۆڵمپیک لیۆن|لیۆن]] لە ١٥ی [[کانوونی یەکەم]]ی ٢٠١٩، لە خولەکی ٨٩ی یارییەکە.<ref>{{Cite web|date=15 December 2019|title=Rennes Beat Lyon|url=https://bleacherreport.com/game/olympique-lyonnais-vs-stade-rennais-fc-2019-12-14|website=Bleacher Report}}</ref> لە [[خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا|خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەورووپا]] لە وەرزی ٢٠٢٠–٢١، بەشداری چوار یاری ڕێنسی کرد لە دژی یانەکانی کراسنۆدار، [[یانەی تۆپی پێی چێڵسی|چێڵسی]] و [[یانەی سێڤیلیا|سیڤیلیا]].<ref>{{Cite web|date=25 April 2021|title=Eduardo Camavinga: You’ve heard the name, here’s why Europe’s top clubs want him|url=https://theathletic.com/2531232/2021/04/25/eduardo-camavinga-youve-heard-the-name-heres-why-europes-top-clubs-want-him/|website=The Athletic}}</ref> === ڕیاڵ مەدرید === لە ٣١ی ئابی ٢٠٢١، [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیاڵ مەدرید]] ڕای گەیاند کە گرێبەستیان لەگەڵ کاماڤینگا واژوو کردووە تا ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٧ لە یانەی ڕێنسەوە.<ref>{{Cite web|title=Official Announcement: Camavinga|url=https://www.realmadrid.com/en/news/2021/08/31/official-announcement-camavinga|access-date=31 August 2021|publisher=Real Madrid}}</ref><ref>{{Cite web|title=Eduardo Camavinga: du Roazhon Park à Bernabéu !|url=https://www.staderennais.com/eduardo-camavinga-du-roazhon-park-bernabeu|access-date=31 August 2021|publisher=staderennais.com}}</ref> لە ١٢ی [[ئەیلوول]]ی ٢٠٢١ یەکەم یاری خۆی ئەنجامدا لە بەرامبەر [[سێڵتاڤیگۆ|سێلتا ڤیگۆ]] و ٥–٢ بردیانەوە، کە تێیدا گۆڵێکی تۆمارکرد دوای ئەوەی لە یارییەکەدا بە یەدەگ بەشدار بوو. دوای سێ ڕۆژ، لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١، یەکەمین یاری خۆی لە خولی یانە پاڵەوانەکان بۆ ڕیال مەدرید ئەنجامدا، لە جێگەی [[لوکا مۆدریچ|لوکا مۆدریک]] لە خولەکی ٨٠ ھاتە یاریگا و ئەسیستی بۆ ڕۆدریگۆ کرد بۆ گۆڵی بردنەوە بەرامبەر [[ئینتەر میلان]].<ref>{{Cite web|title=Real Madrid: Eduardo Camavinga’s assist for the winner against Inter shows wisdom beyond his years|url=https://therealchamps.com/2021/09/16/real-madrid-eduardo-camavinga-assist-inter/|access-date=16 September 2021|website=therealchamps.com|publisher=therealchamps.com}}</ref> کاماڤینگا لە خولەکی ٨٥ی [[یاریی کۆتاییی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپای ٢٠٢٢|یاری کۆتایی]] خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەورووپا بەشداری کرد لە ساڵی ٢٠٢٢ دا و یارمەتی ڕیال مەدرید دا بۆ بردنەوەی ١–٠ لە بەرامبەر یانەی [[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]] بۆ بەدەستھێنانی نازناوی خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەورووپا ٢٠٢١–٢٢.<ref>{{Cite web|title=Camavinga Won Champions League in his first season|url=https://bestarabcasino.com/online-casino/united-arab-emirates-ae/dubai/|url-status=live}}</ref> == کاروانی نێودەوڵەتی == لە ٥ی [[تشرینی دووەم]]ی ٢٠١٩، کاماڤینگا ڕەگەزنامەی [[فەڕەنسی]] وەرگرت.<ref>{{Cite web|date=5 November 2019|title=Rennes: Eduardo Camavinga a été naturalisé is Ecuadorian français|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Rennes-eduardo-camavinga-a-ete-naturalise-francais/1076897|access-date=5 November 2019|website=[[L'Équipe]]|language=fr}}</ref> دوای شەش ڕۆژ، دەستنیشان کرا بۆ نوێنەرایەتی پێکھاتەی خوار ٢١ ی فەڕەنسا بۆ یارییەکانی دژی [[جۆرجیا]] و [[سویسرا]]، دوای ئەوەی ماتیۆ گویندۆزی بانگھێشت کرا بۆ پێکھاتەی یەکەم.<ref>{{Cite web|date=11 November 2019|title=Eduardo Camavinga (Rennes) officiellement convoqué en équipe de France Espoirs|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Eduardo-camavinga-rennes-officiellement-convoque-en-equipe-de-france-espoirs/1079298|access-date=11 November 2019|website=[[L'Équipe]]|language=fr}}</ref> لە ٢٧ی [[ئاب]]ی ٢٠٢٠، کاماڤینگا بانگکرا بۆ یاریکردن بۆ [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا|ھەڵبژاردەی یەکەمی فەڕەنسا]] دوای ئەوەی [[پۆل پۆگبا|پۆڵ پۆگبا]] بەھۆی ھەبوونی [[نەخۆشیی ڤایرۆسی کۆرۆنای ٢٠١٩|کۆڤید-١٩]] دوورخرایەوە. بەو بانگھێشتە بوو بە لاوترین یاریزان کە بانگکرابێت بۆ ھەڵبژاردەی یەکەمی فەڕەنسا لەدوای ڕێن جێرارد لە ساڵی ١٩٣٢ەوە، کە تەنھا ١٧ ساڵ و نۆ مانگ و ١٧ ڕۆژ بوو.<ref>{{Cite web|date=27 August 2020|title=Eduardo Camavinga devient le plus jeune joueur appelé en équipe de France depuis l'après-guerre...|url=https://www.francefootball.fr/news/Eduardo-camavinga-devient-le-plus-jeune-joueur-appele-en-equipe-de-france-depuis-l-apres-guerre/1165253|access-date=28 August 2020|website=[[France Football]]|language=fr}}</ref> لە ٨ی ئەیلوول، یەکەم یاری ئەنجامدا لە بردنەوەی ٤–٢ بەرامبەر [[کرواتیا|کڕواتیا]] لە جامی نەتەوەکانی ئەورووپا، لە جێگەی نگۆلۆ کانتێ ھاتە یاریگاوە لە ماوەی نیوەی دووەمی یارییەکە.<ref>{{Cite news|title=France 4–2 Croatia|language=en-GB|work=BBC Sport|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/54002970|access-date=8 September 2020}}</ref> بە ئەنجامدانی ئەم یارییە بوو بە لاوترین یاریزان کە بۆ [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا|ھەڵبژاردەی فەڕەنسا]] یاری بکات لەدوای مۆریس گاسێگەر لە ساڵی ١٩١٤ لە تەمەنی ١٧ ساڵ و نۆ مانگ و ٢٩ ڕۆژ.<ref>{{Cite news|title=Eduardo Camavinga plus jeune international français depuis 1945|language=fr|work=[[L'Équipe]]|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Eduardo-camavinga-plus-jeune-international-francais-depuis-1945/1169600|access-date=9 September 2020}}</ref> لە ٧ی [[تشرینی یەکەم]]ی ٢٠٢٠، کاماڤینگا یەکەم یاری خۆی بۆ [[فەڕەنسا]] ئەنجامدا لە بردنەوەی ٧–١ بەرامبەر [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئوکراینا|ئوکراینا]] کە یەکەم گۆڵی خۆی لە کاروانی نێودەوڵەتی تۆمارکرد بە لێدانی دەبڵ کیک. ئەمە وای لێکرد لاوترین یاریزان بێت کە گۆڵ تۆمار بکات بۆ فەڕەنسا لەدوای مۆریس گاسێگەر لە ساڵی ١٩١٤.<ref>{{Cite news|title=Eduardo Camavinga plus jeune buteur des Bleus depuis 1914|language=fr|work=[[L'Équipe]]|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Eduardo-camavinga-plus-jeune-buteur-des-bleus-depuis-1914/1181112|access-date=8 October 2020}}</ref> لە ٢٥ی [[حوزەیران]]ی ٢٠٢١، کاماڤینگا بانگھێشتکرا بۆ [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا|تیمی]] ١٨ کەسی سیڵڤین ڕیپۆڵ بۆ فەڕەنسا لە [[ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠|ئۆڵۆمپیادی ھاوینی]] ٢٠٢١.<ref>{{Cite news|date=25 June 2021|title=THE LIST FOR THE TOKYO GAMES|language=fr|work=[[French Football Federation]]|url=https://www.fff.fr/article/3089-la-liste-pour-les-jeux-de-tokyo.html}}</ref> بەڵام یانەکەی لەوکاتەدا یانەی ڕێنس ڕەتی کردەوە کە ڕێگەی پێبدات، ھەر بۆیە دوورخرایەوە.<ref>{{Cite news|last=De Cosemo|first=Harry|title=Tokyo 2020: Olympic men's football players to watch|url=https://www.bbc.com/sport/olympics/57833180|access-date=22 July 2021|work=BBC Sport|date=21 July 2021}}</ref> == ئاماری کاروانی وەرزشی == === یانە === {{Updated|٢٨ ئایاری ٢٠٢٢}}<ref name="soccerway">{{Soccerway|eduardo-camavinga/570734}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center" |+دەرکەوتنی یانەکان و گۆڵەکان لەلایەن یانەکان، وەرزەکان و پێشبڕکێکان ! rowspan="2" |یانە ! rowspan="2" |وەرز ! colspan="3" |خول ! colspan="2" |جامی نیشتیمانی ! colspan="2" |جامی لیگا ! colspan="2" |ئەورووپا ! colspan="2" |ئەوانی تر ! colspan="2" |کۆی گشتی |- !ئاست !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان |- |ڕێنس B |٢٠١٨–١٩ |پاڵەوانێتی نیشتیمانی ٣ |١٣ |٤ | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |١٣ |٤ |- | rowspan="5" |ڕێنس |٢٠١٨–١٩ |لیگ ١ |٧ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ | colspan="2" | - |٧ |٠ |- |٢٠١٩–٢٠ |لیگ ١ |٢٥ |١ |٥ |٠ |١ |٠ |٤ |٠ |١ |٠ |٣٦ |١ |- |٢٠٢٠–٢١ |لیگ ١ |٣٥ |١ |٠ |٠ | colspan="2" | - |٤ |٠ | colspan="2" | - |٣٩ |١ |- |٢٠٢١–٢٢ |لیگ ١ |٤ |٠ |٠ |٠ | colspan="2" | - |٢ |٠ | colspan="2" | - |٦ |٠ |- ! colspan="2" |کۆی گشتی !٧١ !٢ !٥ !٠ !١ !٠ !١٠ !٠ !١ !٠ !٨٨ !٢ |- |[[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیاڵ مەدرید]] |٢٠٢١–٢٢ |[[لا لیگا]] |٢٦ |٢ |٣ |٠ | colspan="2" | - |١٠ |٠ |١ |٠ |٤٠ |٢ |- ! colspan="3" |تەواوی کاروانی وەرزشی !١١٠ !٨ !٨ !٠ !١ !٠ !٢٠ !٠ !٢ !٠ !١٤١ !٨ |} {{تێبینییەکان}} === نێودەوڵەتی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+دەرکەوتنی و گۆڵەکانی تیمی نیشتیمانی و ساڵ !تیمی نیشتیمانی !ساڵ !یارییەکان !گۆڵەکان |- |[[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا|فەڕەنسا]] |٢٠٢٠ |٣ |١ |- ! colspan="2" |کۆی گشتی !٣ !١ |} : == ڕێزلێنان == '''مەدرید''' * [[لا لیگا]]: ٢٠٢١–٢٢<ref>{{Cite web|last=Westwood|first=James|date=30 April 2022|title=Real Madrid clinch 35th La Liga title with four games to spare after victory over Espanyol|url=https://www.goal.com/en-us/news/real-madrid-35th-la-liga-title/bltb8dfbd27f32f5feb|access-date=30 April 2022|website=Goal.com}}</ref> * [[جامی سووپەری ئیسپانیا|جامی سوپەری ئیسپانیا]]: ٢٠٢١–٢٢<ref>{{Cite web|title=Acta del Partido celebrado el 16 de enero de 2022, en Prince Bandar Ibn Abd Al Aziz, Riad, 13233, Arabia Saudí|trans-title=Minutes of the Match held on 16 January 2022, in Prince Bandar Ibn Abd Al Aziz, 13233, Saudi Arabia|url=http://actas.rfef.es/actas/RFEF_CmpActa1?cod_primaria=1000144&CodActa=70342|access-date=5 March 2022|publisher=Royal Spanish Football Federation|language=es}}</ref> * [[خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا|خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەورووپا]]: ٢٠٢١–٢٢<ref>{{Cite news|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0275-15415a62aaf0-36d3e17d7404-1000/|title=Champions League final: Vinícius Júnior scores only goal as Real Madrid deny Liverpool again|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|date=28 May 2022|access-date=28 May 2022}}</ref> '''تاکەکەسی''' * باشترین یاریزانی مانگی خولی فەڕەنسی UNFP: ئاب ٢٠١٩<ref>{{Cite web|date=16 September 2019|title=EDUARDO CAMAVINGA, JOUEUR DU MOIS D'AOÛT DE LA LIGUE 1 CONFORAMA !|url=https://www.unfp.org/2019/09/eduardo-camavinga-joueur-du-mois-daout-de-la-ligue-1-conforama/|access-date=16 September 2019|publisher=UNFP|language=fr}}</ref> * پێکھاتەی لاوانی (خوار ٢٠ ساڵ)ی جیھانی: ٢٠٢٠، ٢٠٢١<ref>{{Cite web|title=IFFHS|url=https://www.iffhs.com/posts/1036&ved=2ahUKEwjYi-TBkNb0AhUIUWwGHecyBNkQFnoECAQQAQ&usg=AOvVaw1KsuRLOkdvcpMgQgM2DzGA|website=www.iffhs.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=9 December 2021|title=IFFHS MEN'S YOUTH (U20) WORLD TEAM OF THE YEAR 2021|url=https://www.iffhs.com/posts/1514|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211209090816/https://www.iffhs.com/posts/1514|archive-date=9 December 2021|access-date=10 December 2021|website=iffhs.com|publisher=[[International Federation of Football History & Statistics]]}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|وەرزش|تۆپی پێ|فەڕەنسا}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ٢٠٠٢]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی دوور لە وڵات لە ئیسپانیا]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی دوور لە وڵاتی فەڕەنسی]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی فەڕەنسی]] [[پۆل:یاریزانانی لا لیگا]] [[پۆل:یاریزانانی ھێڵی ناوەندی تۆپی پێ]] [[پۆل:یاریزانانی یانەی ڕیال مەدرید]] kbabihwkt5patt5x4r7ha3161eb008i 0 214865 969837 967427 2022-08-11T10:33:10Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] فەڕەنسا wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی یاریزانی تۆپی پێ|youthyears1=٢٠١٢–٢٠١٦|youthclubs1=ڤیلێرس لا بێل|youthyears2=٢٠١٦–٢٠١٧|youthclubs2=پاریس ئێف سی|youthyears3=٢٠١٧–٢٠١٩|youthclubs3=جیونێس ئاوبەرڤیلێس|youthyears4=٢٠١٩–٢٠٢٠|youthclubs4=مۆنترۆگ|youthyears5=٢٠٢٠–٢٠٢٢|youthclubs5=ستەید ڕێنس|years1=٢٠٢١–٢٠٢٢|clubs1=ستەید ڕێنس|caps1=٦|goals1=٦|years2=٢٠٢١–٢٠٢٢|clubs2=ستەید ڕێنس|caps2=٧|goals2=٠|years3=٢٠٢٢-|clubs3=بایەرن میونشن|caps3=٠|goals3=٠|nationalyears1=٢٠٢٢|nationalteam1=ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا خوار ١٧-ساڵان|nationalcaps1=٩|nationalgoals1=٥|nationalyears2=٢٠٢١-|nationalteam2=ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا خوار ١٨-ساڵان|nationalcaps2=٦|nationalgoals2=٥|medaltemplates={{Medal|Sport|Men's [[Association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|FRA}}}} {{Medal|Comp|[[UEFA European Under-17 Championship]]}} {{Medal|Winner|[[2022 UEFA European Under-17 Championship|2022 Israel]]|}}|club-update=تەممووزی ٢٠٢٢|ntupdate=حوزەیرانی ٢٠٢٢}} ماتیس تێل (لەدایکبووی ٢٧ی نیسانی ٢٠٠٥) [[تۆپی پێ|یاریزانێکی]] تۆپی پێی پیشەگەری فەڕەنسییە کە یاری دەکات [[ھێرشبەر (تۆپی پێ)|وەک ھێرشبەر]] بۆ یانەی ئەڵمانی بۆندسلیگا [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]].<ref name="soccerway">{{Soccerway|663511}}</ref> == پیشەی یانە == یاریزانی پێشووی ئەکادیمیای لاوانی پاریس ئێف سی بوو، تێل لە ساڵی ٢٠٢٠ چووە یانەی ڕێنس. یەکەم یاری پیشەگەری خۆی لە ١٥ی [[ئاب]]ی ٢٠٢١ ئەنجامدا لە یارییەکی خولدا کە ١–١ بەرامبەر بوون لە بەرامبەر برێست<ref>{{Cite web|title=Brest vs. Rennes - 15 August 2021|url=https://int.soccerway.com/matches/2021/08/15/france/ligue-1/stade-brestois-29/stade-rennais-fc/3525913/|access-date=15 August 2021}}</ref> یەکەم یاری لە تەمەنی ١٦ ساڵ و ١١٠ ڕۆژدا بوو بە لاوترین یاریزان کە لە یارییەکی فەرمی بۆ ڕێنس دەرکەوتبێت، ڕیکۆردی پێشووی شکاند کە پێشتر لەلایەن [[ئێدواردۆ کاماڤینگا]] بەدەست ھاتبوو.<ref>{{Cite web|date=15 August 2021|title=Mathys Tel, entré à Brest, bat le record de précocité d'Eduardo Camavinga avec le Stade Rennais|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Mathys-tel-entre-a-brest-bat-le-record-de-precocite-d-eduardo-camavinga-avec-le-stade-rennais/1278525|access-date=15 August 2021}}</ref> لە ٢٦ی [[تەممووز]]ی ٢٠٢٢، تێل گرێبەستێکی واژوو کرد لەگەڵ یانەی ئەڵمانی [[بۆندسلیگا]] [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن موینشن]] بۆ ماوەی پێنج ساڵ.<ref>{{Cite web|date=26 July 2022|title=FC Bayern sign Mathys Tel|url=https://fcbayern.com/en/news/2022/07/fc-bayern-sign-mathys-tel-from-rennes|access-date=26 July 2022|website=fcbayern.com}}</ref> تێچووی گواستنەوەکە کە درا بە ڕێنس ٢٨٫٥ ملیۆن یۆرۆ بوو، لەگەڵ بۆنسەکان.<ref>{{Cite web|title=Bayern Paid 28.5 million euro to sign the youngster Mathys Tel|url=https://bestarabcasino.com/online-casino/qatar-qa/|url-status=live|website=Best Arab Casino}}</ref><ref>{{Cite web|title=🚨 Rennes: Mathys Tel s’engage au Bayern Munich! (officiel)|url=https://www.onzemondial.com/ligue-1/2020-2021/rennes-mathys-tel-s-engage-au-bayern-munich-officiel-788650?view=amp|access-date=2022-07-26|website=www.onzemondial.com}}</ref> == کاروانی نێودەوڵەتی == تێل لە ئێستادا لە ئاستی لاوانی فەڕەنسا یاری دەکات.<ref>{{Cite web|date=11 January 2021|title=FFF/Les 29 joueurs convoqués en équipe de France U17 avec Mathys TEL vainqueur du Paname Best Player Génération 2005|url=https://www.panamefoot.fr/fff-les-29-joueurs-convoques-en-equipe-de-france-u17-avec-mathys-tel-vainqueur-du-paname-best-player-generation-2005/|access-date=15 August 2021}}</ref> == ژیانی کەسی == تێل بە ڕەچەڵەک گاوادۆپایە. لە خاکی فەڕەنسادا لە دایک بووە<ref>{{Cite web|title=Football: Mathys Tel, le joyau antillais au Bayern Munich|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/football-mathys-tel-le-joyau-antillais-au-bayern-munich-1306948.html|website=Outre-mer la 1ère}}</ref> == ئاماری کاروانی وەرزشی == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+دەرکەوتنی یانەکان و گۆڵەکان لەلایەن یانەکان، وەرزەکان و پێشبڕکێکان ! rowspan="2" |یانە ! rowspan="2" |وەرز ! colspan="3" |خول ! colspan="2" |جام ! colspan="2" |کیشوەرەکان ! colspan="2" |ئەوانی تر ! colspan="2" |کۆی گشتی |- !ئاست !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان |- |ڕێنس B |٢٠٢١ |پاڵەوانێتی نیشتیمانی ٣ |٦ |٦ | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |٦ |٦ |- |ڕێنس |٢٠٢١ |لیگ ١ |٧ |٠ |١ |٠ |٢ |٠ | colspan="2" | - |١٠ |٠ |- |[[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن موینشن]] |٢٠٢٢–٢٣ |[[بۆندسلیگا]] |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |- ! colspan="3" |تەواوی کاروانی وەرزشی !١٣ !٦ !١ !٠ !٢ !٠ !٠ !٠ !١٦ !٦ |} == خەڵاتەکان == '''فەڕەنسای خوار ١٧ ساڵان''' * پاڵەوانێتی ئەورووپا بۆ خوار ١٧ ساڵان: ٢٠٢٢<ref>{{Cite web|date=1 June 2022|title=Final: France 2–1 Netherlands: Line-ups|url=https://www.uefa.com/under17/match/2034783--france-vs-netherlands/|access-date=2 June 2022|website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations}}</ref> == سەرچاوەکان == {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|وەرزش|تۆپی پێ|فەڕەنسا}} {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی دوور لە وڵات لە ئەڵمانیا]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی دوور لە وڵاتی فەڕەنسی]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی فەڕەنسی]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ٢٠٠٥]] 3l0adoy7o46isn4twtavccglduilicj 969838 969837 2022-08-11T10:35:54Z Aram 25981 شائەمراز، [[وپ:بەستەری ساڵ|سڕینەوەی بەستەری ڕێکەوتەکان]]، تۆخکردنی دەستپێک wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی یاریزانی تۆپی پێ|youthyears1=٢٠١٢–٢٠١٦|youthclubs1=ڤیلێرس لا بێل|youthyears2=٢٠١٦–٢٠١٧|youthclubs2=پاریس ئێف سی|youthyears3=٢٠١٧–٢٠١٩|youthclubs3=جیونێس ئاوبەرڤیلێس|youthyears4=٢٠١٩–٢٠٢٠|youthclubs4=مۆنترۆگ|youthyears5=٢٠٢٠–٢٠٢٢|youthclubs5=ستەید ڕێنس|years1=٢٠٢١–٢٠٢٢|clubs1=ستەید ڕێنس|caps1=٦|goals1=٦|years2=٢٠٢١–٢٠٢٢|clubs2=ستەید ڕێنس|caps2=٧|goals2=٠|years3=٢٠٢٢-|clubs3=بایەرن میونشن|caps3=٠|goals3=٠|nationalyears1=٢٠٢٢|nationalteam1=ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا خوار ١٧-ساڵان|nationalcaps1=٩|nationalgoals1=٥|nationalyears2=٢٠٢١-|nationalteam2=ھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا خوار ١٨-ساڵان|nationalcaps2=٦|nationalgoals2=٥|medaltemplates={{Medal|Sport|Men's [[Association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|FRA}}}} {{Medal|Comp|[[UEFA European Under-17 Championship]]}} {{Medal|Winner|[[2022 UEFA European Under-17 Championship|2022 Israel]]|}}|club-update=تەممووزی ٢٠٢٢|ntupdate=حوزەیرانی ٢٠٢٢ }} '''ماتیس تێل''' (لەدایکبووی ٢٧ی نیسانی ٢٠٠٥) [[تۆپی پێ|یاریزانێکی]] تۆپی پێی پیشەگەری فەڕەنسییە کە یاری دەکات [[ھێرشبەر (تۆپی پێ)|وەک ھێرشبەر]] بۆ یانەی ئەڵمانی بۆندسلیگا [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]].<ref name="soccerway">{{Soccerway|663511}}</ref> == پیشەی یانە == یاریزانی پێشووی ئەکادیمیای لاوانی پاریس ئێف سی بوو، تێل لە ساڵی ٢٠٢٠ چووە یانەی ڕێنس. یەکەم یاری پیشەگەری خۆی لە ١٥ی [[ئاب]]ی ٢٠٢١ ئەنجامدا لە یارییەکی خولدا کە ١–١ بەرامبەر بوون لە بەرامبەر برێست<ref>{{Cite web|title=Brest vs. Rennes – 15 August 2021|url=https://int.soccerway.com/matches/2021/08/15/france/ligue-1/stade-brestois-29/stade-rennais-fc/3525913/|access-date=15 August 2021}}</ref> یەکەم یاری لە تەمەنی ١٦ ساڵ و ١١٠ ڕۆژدا بوو بە لاوترین یاریزان کە لە یارییەکی فەرمی بۆ ڕێنس دەرکەوتبێت، ڕیکۆردی پێشووی شکاند کە پێشتر لەلایەن [[ئێدواردۆ کاماڤینگا]] بەدەست ھاتبوو.<ref>{{Cite web|date=15 August 2021|title=Mathys Tel, entré à Brest, bat le record de précocité d'Eduardo Camavinga avec le Stade Rennais|url=https://www.lequipe.fr/Football/Actualites/Mathys-tel-entre-a-brest-bat-le-record-de-precocite-d-eduardo-camavinga-avec-le-stade-rennais/1278525|access-date=15 August 2021}}</ref> لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢٢، تێل گرێبەستێکی واژوو کرد لەگەڵ یانەی ئەڵمانی [[بۆندسلیگا]] [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن موینشن]] بۆ ماوەی پێنج ساڵ.<ref>{{Cite web|date=26 July 2022|title=FC Bayern sign Mathys Tel|url=https://fcbayern.com/en/news/2022/07/fc-bayern-sign-mathys-tel-from-rennes|access-date=26 July 2022|website=fcbayern.com}}</ref> تێچووی گواستنەوەکە کە درا بە ڕێنس ٢٨٫٥ ملیۆن یۆرۆ بوو، لەگەڵ بۆنسەکان.<ref>{{Cite web|title=Bayern Paid 28.5 million euro to sign the youngster Mathys Tel|url=https://bestarabcasino.com/online-casino/qatar-qa/|url-status=live|website=Best Arab Casino}}</ref><ref>{{Cite web|title=🚨 Rennes: Mathys Tel s’engage au Bayern Munich! (officiel)|url=https://www.onzemondial.com/ligue-1/2020-2021/rennes-mathys-tel-s-engage-au-bayern-munich-officiel-788650?view=amp|access-date=2022-07-26|website=www.onzemondial.com}}</ref> == کاروانی نێودەوڵەتی == تێل لە ئێستادا لە ئاستی لاوانی فەڕەنسا یاری دەکات.<ref>{{Cite web|date=11 January 2021|title=FFF/Les 29 joueurs convoqués en équipe de France U17 avec Mathys TEL vainqueur du Paname Best Player Génération 2005|url=https://www.panamefoot.fr/fff-les-29-joueurs-convoques-en-equipe-de-france-u17-avec-mathys-tel-vainqueur-du-paname-best-player-generation-2005/|access-date=15 August 2021}}</ref> == ژیانی کەسی == تێل بە ڕەچەڵەک گاوادۆپایە. لە خاکی فەڕەنسادا لە دایک بووە<ref>{{Cite web|title=Football: Mathys Tel, le joyau antillais au Bayern Munich|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/football-mathys-tel-le-joyau-antillais-au-bayern-munich-1306948.html|website=Outre-mer la 1ère}}</ref> == ئاماری کاروانی وەرزشی == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+دەرکەوتنی یانەکان و گۆڵەکان لەلایەن یانەکان، وەرزەکان و پێشبڕکێکان ! rowspan="2" |یانە ! rowspan="2" |وەرز ! colspan="3" |خول ! colspan="2" |جام ! colspan="2" |کیشوەرەکان ! colspan="2" |ئەوانی تر ! colspan="2" |کۆی گشتی |- !ئاست !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان !یارییەکان !گۆڵەکان |- |ڕێنس B |٢٠٢١ |پاڵەوانێتی نیشتیمانی ٣ |٦ |٦ | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |٦ |٦ |- |ڕێنس |٢٠٢١ |لیگ ١ |٧ |٠ |١ |٠ |٢ |٠ | colspan="2" | - |١٠ |٠ |- |[[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن موینشن]] |٢٠٢٢–٢٣ |[[بۆندسلیگا]] |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |٠ |- ! colspan="3" |تەواوی کاروانی وەرزشی !١٣ !٦ !١ !٠ !٢ !٠ !٠ !٠ !١٦ !٦ |} == خەڵاتەکان == '''فەڕەنسای خوار ١٧ ساڵان''' * پاڵەوانێتی ئەورووپا بۆ خوار ١٧ ساڵان: ٢٠٢٢<ref>{{Cite web|date=1 June 2022|title=Final: France 2–1 Netherlands: Line-ups|url=https://www.uefa.com/under17/match/2034783--france-vs-netherlands/|access-date=2 June 2022|website=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|وەرزش|تۆپی پێ|فەڕەنسا}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ٢٠٠٥]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی دوور لە وڵات لە ئەڵمانیا]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی دوور لە وڵاتی فەڕەنسی]] [[پۆل:یاریزانانی تۆپی پێی فەڕەنسی]] n3shcavsu7lnp1o2ildq0lsr6kla50m 0 214866 969836 966016 2022-08-11T10:32:02Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان، + ئیسلام، + شیعە، + نژیاروانی wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''مزگەوتی شین''' مزگەوتێکی [[شیعە]]ی سەدەی ١٨یە لە شاری [[یەریڤان]] لە [[ئەرمەنستان]]. حسێن عەلی خان خانی [[خانەکەی ئێریڤان]]ی [[ئێران]] ڕاسپێردرابوو. یەکێکە لە کۆنترین پێکھاتەکانی ئێستای ناوەڕاستی یەریڤان و بەرچاوترین پێکھاتەی سەردەمی ئێرانی شارەکە. لە سەدەی نۆزدەھەمدا گەورەترین مزگەوتی ھەشت مزگەوتی یەریڤان بووە و ئەمڕۆ تاکە مزگەوتی چالاکە لە ئەرمەنستان.<ref>[https://absolutearmenia.com/blue-mosque-in-yerevan/ Absolute Armenia],Blue Mosque in Yerevan: History and Visitor Information - ٢ی تەممووزی ٢٠٢٢.</ref><ref>[https://www.archnet.org/sites/18331 Archnet], Blue Mosque (Yerevan).</ref> ئەم مزگەوتە لە بیستەکانی سەدەی ڕابردوودا عەلمانی کرا و زیاتر لە پێنج دەیە [[مۆزەخانەی مێژووی یەریڤان]]ی تێدابوو. دوای سەربەخۆیی ئەرمەنستان، مزگەوتەکە بە پاڵپشتی حکوومەتی ئێران نۆژەنکرایەوە و دیسانەوە وەک مزگەوتێک دەستی بە کارکردن کرد و خزمەتی موسڵمانانی نیشتەجێی ئەرمینیا کرد. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان|ئیسلام|شیعە|نژیاروانی}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|مزگەوتی شین]] p9cty174bncez2r19mq7kn6i55vvcnn 0 214868 969831 966580 2022-08-11T10:28:41Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] جوگرافیا، + کەنەدا wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ڤانکۆڤەر''' شارێکی سەرەکییە لە ڕۆژاوای [[کەنەدا]] دەکەوێتە ناوچەی خوارەوەی ویلاندەکانی [[بریتش کۆلۆمبیا]]. وەک ژمارەی دانیشتووانترین شار لە پارێزگاکەدا، سەرژمێری ساڵی ٢٠٢١ ٦٦٢ ھەزار و ٢٤٨ کەسی لە شارەکەدا تۆمارکردووە، لەکاتێکدا لە ساڵی ٢٠١٦دا ٦٣١ ھەزار و ٤٨٦ کەس بووە، ناوچەی ڤانکۆڤەری گەورە لە ساڵی ٢٠٢١ ژمارەی دانیشتووانەکەی ٢٫٦ ملیۆن کەس بووە، بەمەش بووە سێیەم گەورەترین ناوچەی گەورە لە کەنەدا. ڤانکۆڤەر زۆرترین چڕی دانیشتووانی لە کەنەدا ھەیە، کە زیاتر لە ٥٤٠٠ کەس لە ھەر کیلۆمەتر چوارگۆشەیەکدا دەژین.<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line. --> |title=Population of Metro Vancouver outpaced national growth rate |url=https://vancouversun.com/news/local-news/new-census-data-population-of-metropolitan-area-of-vancouver-outpaced-national-growth-rate |newspaper=Vancouver Sun |location=Vancouver |date=February 8, 2017 |access-date=February 8, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170208161128/http://vancouversun.com/news/local-news/new-census-data-population-of-metropolitan-area-of-vancouver-outpaced-national-growth-rate |archive-date=February 8, 2017 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |last=Campion-Smith |first=Bruce |date=February 8, 2017 |title=Canada's population grew 1.7M in 5 years, latest census shows |url=https://www.thestar.com/news/canada/2017/02/08/canadas-population-grew-17m-in-5-years.html |newspaper=Toronto Star |location=Toronto |access-date=February 8, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170208142923/https://www.thestar.com/news/canada/2017/02/08/canadas-population-grew-17m-in-5-years.html |archive-date=February 8, 2017 |url-status=live}}</ref> ڤانکۆڤەر یەکێکە لە شارە ھەمەچەشنترین شارەکانی کەنەدا لە ڕووی نەتەوەیی و زمانەوە: لەسەدا ٥٢ی دانیشتووانەکەی بە ڕەسەنی ئینگلیزی قسە ناکەن،<ref name="pop2006-Van">{{cite web |url=http://www12.statcan.ca/census-recensement/2006/dp-pd/prof/92-591/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Code1=5915022&Geo2=CMA&Code2=933&Data=Count&SearchText=Vancouver&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&Custom= |title=Census 2006 Community Profiles: Vancouver, City and CMA |publisher=Government of Canada |year=2006 |access-date=October 10, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111104190749/http://www12.statcan.ca/census-recensement/2006/dp-pd/prof/92-591/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Code1=5915022&Geo2=CMA&Code2=933&Data=Count&SearchText=Vancouver&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&Custom= |archive-date=November 4, 2011 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://vancouver.ca/commsvcs/cityplans/CityFacts04.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20060512164806/http://vancouver.ca/commsvcs/cityplans/CityFacts04.pdf |archive-date=May 12, 2006 |title=City Facts 2004 |publisher=City of Vancouver |year=2004 |access-date=June 9, 2011 |url-status=dead}}</ref> لەسەدا ٤٨٫٩ بە زمانی ڕەسەنی نە ئینگلیزی و نە فەرەنسی قسە دەکەن، لە سەدا ٥٠٫٦ی دانیشتووانەکەی سەر بە بینراون گرووپە کەمینەکان.<ref>{{cite web |title=Census Profile, 2016 Census |url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Geo2=PR&Code2=01&Data=Count&SearchType=Begins&SearchPR=01&TABID=1&B1=All&Code1=5915022&SearchText=Vancouver |website=StatCan |access-date=January 4, 2020 |archive-date=March 17, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170317054352/https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Geo2=PR&Code2=01&Data=Count&SearchType=Begins&SearchPR=01&TABID=1&B1=All&Code1=5915022&SearchText=Vancouver |url-status=live}}</ref> ڤانکۆڤەر یەکێکە لە شارە گونجاوەکانی کەنەدا و جیھان.<ref>{{cite web|url=https://dailyhive.com/vancouver/vancouver-best-city-quality-of-living-2018|title=Vancouver ranked best city in North America for quality of living|last=Staff|first=DH Vancouver|date=March 20, 2018|website=Daily Hive|access-date=February 27, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190219015837/https://dailyhive.com/vancouver/vancouver-best-city-quality-of-living-2018|archive-date=February 19, 2019|url-status=live}}</ref><ref name="BBC News">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2299119.stm |title=Vancouver and Melbourne top city league |date=October 4, 2002 |work=BBC News |access-date=June 9, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150712065852/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2299119.stm |archive-date=July 12, 2015 |url-status=live}}</ref><ref name=CNBC>{{cite web|title=These are the world's top cities to live in, according to researchers|url=https://www.cnbc.com/2019/03/13/top-city-index-these-are-the-best-places-to-live-for-2019.html|last=Taylor|first=Chloe|publisher=CNBC|date=March 13, 2019|access-date=December 23, 2019|archive-date=May 9, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509181112/https://www.cnbc.com/2019/03/13/top-city-index-these-are-the-best-places-to-live-for-2019.html|url-status=live}}</ref> ھەروەھا لە ڕووی توانای کڕینی خانووبەرەوە، ڤانکۆڤەر یەکێکە لە گرانترین شارەکانی کەنەدا و [[جیھان]].<ref>{{cite web |url=https://bc.ctvnews.ca/vancouver-yet-again-most-expensive-place-to-live-in-canada-1.4484040 |title=Vancouver yet again most expensive place to live in Canada |work=CTV News |date=June 26, 2019 |access-date=August 23, 2021 |archive-date=October 19, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019171840/https://bc.ctvnews.ca/vancouver-yet-again-most-expensive-place-to-live-in-canada-1.4484040 |url-status=live}}</ref> ڤانکۆڤەر پلانی ھەیە ببێتە سەوزترین شاری جیھان. ڤانکۆڤەریزم فەلسەفەی دیزاینی پلاندانانی شارە لە شارەکەدا. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|کەنەدا}} [[پۆل:شارەکانی کەنەدا|ڤانکۆڤەر]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکان، دامەزرانی ١٨٨٦]] myf4d6sgzkbc2ky3sqfuca6pbpra8ll 0 214870 969641 966180 2022-08-10T21:13:08Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کارگەی براندی یەریڤان ئارارات'''بە فەرمی بە''' کارگەی براندی-شەراب-ڤۆدکای یەریڤان ئارارات''' ناسراوە ({{بە ئەرمەنی|Երևանի Արարատ կոնյակի-գինու-օղու կոմբինատ}}) بە مارکەی بەناوبانگی '''نۆی''' ناسراوە، کۆمپانیایەکی پێشەنگی بەرھەمھێنانی [[براندی]] ئەرمەنییە لە شاری [[یەریڤان]]ی لە [[ئەرمینیا]]. لە ساڵی ١٨٧٧ لە سەردەمی دەسەڵاتی [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] دامەزراوە<ref name="Multigroup"/> لە ساڵی ١٩٢٠ کارگەکە بە نیشتمانی کرا و لە مانگی ئایاری ١٩٢١ ناوەکەی گۆڕدرا بۆ کارگەی براندی-شەراب-ڤۆدکای یەریڤان ئارارات<ref name=Multigroup>[https://www.multigroup.am/en/company/yerevan-ararat-brandy-wine-vodka-factory.html "Yerevan Ararat Brandy-Wine-Vodka Factory" OJSC]</ref> دامەزراوەکانی ئێستای کارگەی براندی ئاراراتی یەریڤان لە ساڵی ١٩٣٨ لە شوێنی کۆشکی پێشووی سەردار [[قەڵای ئێریڤان]] دروستکراون.<ref>R. G. Ananikian. Yerevan: guide. — Прогресс, 1982. — p. 35</ref> دیزاینی بیناکە لەلایەن تەلارساز [[ڕافایل ئیسرائیلیان]]ەوە کراوە. کارگەکە مۆزەخانەیەکی تێدایە کە مێژووی کارگەکە و ھەروەھا ئەو کەسایەتییە دیارانەی تێدایە کە کاریان بۆ کردووە بۆ گەشەپێدانی کارگەکە، لەوانە تایریان، شوستۆڤ، سێدراکیان، موسینیانت و سیلچێنکۆ.<ref>[http://www.brandy.am/eng/museum The museum of Yerevan Ararat Brandy Factory]</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|کارگەی براندی یەریڤان ئارارات]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٨٧٧]] kd3nhnh90sbrhn4c6eojlq7a8bumyo0 969645 969641 2022-08-10T21:14:08Z Aram 25981 چاکسازی (بچووک) wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کارگەی براندی یەریڤان ئارارات''' بە فەرمی بە '''کارگەی براندی-شەراب-ڤۆدکای یەریڤان ئارارات''' ناسراوە ({{بە ئەرمەنی|Երևանի Արարատ կոնյակի-գինու-օղու կոմբինատ}}) بە مارکەی بەناوبانگی '''نۆی''' ناسراوە، کۆمپانیایەکی پێشەنگی بەرھەمھێنانی [[براندی]] ئەرمەنییە لە شاری [[یەریڤان]]ی لە [[ئەرمینیا]]. لە ساڵی ١٨٧٧ لە سەردەمی دەسەڵاتی [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] دامەزراوە<ref name="Multigroup"/> لە ساڵی ١٩٢٠ کارگەکە بە نیشتمانی کرا و لە مانگی ئایاری ١٩٢١ ناوەکەی گۆڕدرا بۆ کارگەی براندی-شەراب-ڤۆدکای یەریڤان ئارارات<ref name=Multigroup>[https://www.multigroup.am/en/company/yerevan-ararat-brandy-wine-vodka-factory.html "Yerevan Ararat Brandy-Wine-Vodka Factory" OJSC]</ref> دامەزراوەکانی ئێستای کارگەی براندی ئاراراتی یەریڤان لە ساڵی ١٩٣٨ لە شوێنی کۆشکی پێشووی سەردار [[قەڵای ئێریڤان]] دروستکراون.<ref>R. G. Ananikian. Yerevan: guide. — Прогресс, 1982. — p. 35</ref> دیزاینی بیناکە لەلایەن تەلارساز [[ڕافایل ئیسرائیلیان]]ەوە کراوە. کارگەکە مۆزەخانەیەکی تێدایە کە مێژووی کارگەکە و ھەروەھا ئەو کەسایەتییە دیارانەی تێدایە کە کاریان بۆ کردووە بۆ گەشەپێدانی کارگەکە، لەوانە تایریان، شوستۆڤ، سێدراکیان، موسینیانت و سیلچێنکۆ.<ref>[http://www.brandy.am/eng/museum The museum of Yerevan Ararat Brandy Factory]</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|کارگەی براندی یەریڤان ئارارات]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٨٧٧]] auc2fspyjt5zrblizkkdjoeh8p5h3j9 0 214872 969586 966579 2022-08-10T19:19:50Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کڵێسای سانت پاوڵ و پیتەر''' ({{بە ئەرمەنی|Սուրբ Պողոս-Պետրոս Եկեղեցի}}) کڵێسایەکی نێردراوی [[ئەرمەنی]] بوو لە [[یەریڤان]]، [[ئەرمینیا]] کە لە سەرەتادا لە سەدەی پێنجەم-٦دا دروست کراوە. لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٣٠ ڕووخێندرا بۆ ئەوەی شوێنێک بۆ [[سینەمای مۆسکۆ]] لە [[شەقامی ئەبۆڤیان]] بکرێتەوە.<ref>[https://www.yerevan.am/en/st-peter-and-paul-church/ Yerevan], St. Peter and Paul Church.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:کەنیسەی ڕووخێنراو لە یەکێتی سۆڤیەت|کڵێسای سانت پاوڵ و پیتەر]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکهاتەکان لە ساڵی ١٩٣٠ ڕووخێنران]] [[پۆل:بینای کڵێسای نێردراوانی ئەرمەنی لە یەریڤان]] rjs23ae3chabootiusmhwi90p69xn5r 969828 969586 2022-08-11T10:17:39Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان، + مێژوو wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کڵێسای سانت پاوڵ و پیتەر''' ({{بە ئەرمەنی|Սուրբ Պողոս-Պետրոս Եկեղեցի}}) کڵێسایەکی نێردراوی [[ئەرمەنی]] بوو لە [[یەریڤان]]، [[ئەرمینیا]] کە لە سەرەتادا لە سەدەی پێنجەم-٦دا دروست کراوە. لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٣٠ ڕووخێندرا بۆ ئەوەی شوێنێک بۆ [[سینەمای مۆسکۆ]] لە [[شەقامی ئەبۆڤیان]] بکرێتەوە.<ref>[https://www.yerevan.am/en/st-peter-and-paul-church/ Yerevan], St. Peter and Paul Church.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان|مێژوو}} [[پۆل:کەنیسەی ڕووخێنراو لە یەکێتی سۆڤیەت|کڵێسای سانت پاوڵ و پیتەر]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکهاتەکان لە ساڵی ١٩٣٠ ڕووخێنران]] [[پۆل:بینای کڵێسای نێردراوانی ئەرمەنی لە یەریڤان]] 20rz12mq1xacw2y3fit9wbhzy0ddpm2 0 214878 969653 966578 2022-08-10T21:16:35Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان، + جوگرافیا wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ناوچەی ئێرەبونی''' ({{بە ئەرمەنی|Էրեբունի վարչական շրջան}})یەکێکە لە ١٢ ناوچەی [[یەریڤان]]ی پایتەختی [[ئەرمینیا]]. دەکەوێتە باشووری ڕۆژھەڵاتی ناوەندی شارەکە کە [[قەڵای ئێرەبونی]] لێیە. ناوی یەریڤان خۆی لە ئێرەبونی کۆنەوە وەرگیراوە. ئێرێبونی لە ڕۆژاواوە ھاوسنوورە لەگەڵ ناوچەکانی [[ناوچەی شێنگاویت]] لە باکوورەوە لەگەڵ [[ناوچەی کێنترۆن|کێنترۆن]]، [[ناوچەی نۆرک-مارەش|نۆرک-مارەش]] و [[ناوچەی نۆر نۆرک| نۆر نۆرک]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ [[پارێزگای کۆتایک]]، لە باشوورەوە لەگەڵ [[ناوچەی نوبارەشێن]] و لە باشوورەوە لەگەڵ پارێزگای کۆتایک ھاوسنوورە.<ref>{{Cite web|url=https://www.yerevan.am/am/districts/erebuni/|title=yerevan.am &#124; Պաշտոնական կայք &#124; էրեբունի վարչական շրջան|website=www.yerevan.am|access-date=Jan 5, 2021}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان|جوگرافیا}} [[پۆل:ناوچەکانی یەریڤان|ئێرەبونی]] [[پۆل:شوێنە ئاوەدانەکانی ئەرمەنستان]] l7rjds76s5vuy1bh3ws5b713pu6ke6x 0 214879 969657 966225 2022-08-10T21:18:17Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] جوگرافیا، + کەنەدا wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''پرێنس جۆرج''' گەورەترین شارە لە باکووری [[بریتش کۆلۆمبیا]] لە [[کەنەدا]]، ژمارەی دانیشتووانەکەی ٧٤ ھەزار و چوار کەسە لە ناوچەی گەورە.<ref>{{cite web |url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/hlt-fst/pd-pl/Table.cfm?Lang=Eng&T=201&SR=1&S=3&O=D&RPP=25 |title=Population and Dwelling Count Highlight Tables, 2016 Census |date=February 8, 2017 |publisher=[[Statistics Canada]] |access-date=December 10, 2019}}</ref> زۆر جار پێی دەوترێت «پایتەختی باکووری» پارێزگاکە<ref>{{Cite web |url=http://www.princegeorge.ca/cityhall/aboutourcity/Pages/Default.aspx |title=City of Prince George – Our City! |access-date=November 8, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151026071316/http://princegeorge.ca/cityhall/aboutourcity/Pages/Default.aspx |archive-date=October 26, 2015 |url-status=dead |df=mdy-all}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|کەنەدا}} [[پۆل:شارەکانی کەنەدا|پرێنس جۆرج]] hhbb5fsmkyz8iun15btkzwhwbxegkx1 0 214882 969585 966294 2022-08-10T19:19:13Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کاتدراڵی سانت نیکۆلای''' ({{بە ئەرمەنی|Սուրբ Նիկոլայ Մայր եկեղեցի}}) کاتدراییلێکی ئۆرتۆدۆکسی [[ڕووسی]] بوو لە شاری [[یەریڤان]] لە [[ئەرمینیا]]. لە ساڵی ١٩٣١ لەلایەن ھێزەکانی [[سۆڤیەت]]ەوە وێران کرا، لە شوێنی ئێستای گۆڕەپانی شاھومیان لە [[ناوچەی کێنترۆن]]ی یەریڤان بوو<ref>[https://cloister.org/saint-nikolai-cathedral Cloister], CHURCHSaint Nikolai Cathedral.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|کاتدراڵی سانت نیکۆلای]] [[پۆل:کڵێساکانی یەریڤان]] 7ut5a9j4hourau8luvsnzxi9dku1lyj 969826 969585 2022-08-11T10:16:32Z Aram 25981 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] ئەرمەنستان، + مێژوو wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کاتدراڵی سانت نیکۆلای''' ({{بە ئەرمەنی|Սուրբ Նիկոլայ Մայր եկեղեցի}}) کاتدراییلێکی ئۆرتۆدۆکسی [[ڕووسی]] بوو لە شاری [[یەریڤان]] لە [[ئەرمینیا]]. لە ساڵی ١٩٣١ لەلایەن ھێزەکانی [[سۆڤیەت]]ەوە وێران کرا، لە شوێنی ئێستای گۆڕەپانی شاھومیان لە [[ناوچەی کێنترۆن]]ی یەریڤان بوو<ref>[https://cloister.org/saint-nikolai-cathedral Cloister], CHURCHSaint Nikolai Cathedral.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ئەرمەنستان|مێژوو}} [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی یەریڤان|کاتدراڵی سانت نیکۆلای]] [[پۆل:کڵێساکانی یەریڤان]] h9pby71mukjqu1l0bcqn3m6wk6eh1mv 6 214982 969498 969411 2022-08-10T12:00:35Z ئارۆ سالار محمود 50592 wikitext text/x-wiki {{سخ|پێوەری پێنج پەڕگەی نائازادی بەکارنەھاتوو}} == کورتە == {{ھۆکاری بەکارھێنانی نائازاد | ناساندن = ئەمە پۆستەری نەوەکان ٣ یە | سەرچاوە = https://www.imdb.com/title/tt8022928/ | وتار = نەوەکان ٣ (فیلمی ٢٠١٩) | چەندێتی = تەواو | ڕێزۆلووشنی کەم = بەپێی پێویست | مەبەست = باشتردنی وتار | جێگۆڕی = نییە | زانیاریی تر = بەکارهێنانی هونەری پۆستەر لە بابەتەکەدا لەگەڵ سیاسەتی ناوەڕۆکی نائازادی ویکیپیدیا و بەکارهێنانی دادپەروەرانە بەپێی یاسای مافی چاپکردنی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەگونجێت وەک لە سەرەوە باسکراوە. }} == مۆڵەتنامە == {{Non-free poster}} 6xfo69e03n1z78nj3l20vy2hbu41sxm 969505 969498 2022-08-10T12:08:45Z Sakura emad 42467 بەکارھاتووە wikitext text/x-wiki == کورتە == {{ھۆکاری بەکارھێنانی نائازاد | ناساندن = ئەمە پۆستەری نەوەکان ٣ یە | سەرچاوە = https://www.imdb.com/title/tt8022928/ | وتار = نەوەکان ٣ (فیلمی ٢٠١٩) | چەندێتی = تەواو | ڕێزۆلووشنی کەم = بەپێی پێویست | مەبەست = باشتردنی وتار | جێگۆڕی = نییە | زانیاریی تر = بەکارهێنانی هونەری پۆستەر لە بابەتەکەدا لەگەڵ سیاسەتی ناوەڕۆکی نائازادی ویکیپیدیا و بەکارهێنانی دادپەروەرانە بەپێی یاسای مافی چاپکردنی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەگونجێت وەک لە سەرەوە باسکراوە. }} == مۆڵەتنامە == {{Non-free poster}} a0kphh7z61lrwmp86o2ghikzw7l7d5c 0 215038 969630 967937 2022-08-10T20:53:12Z Ahmad.Kurdistan 39251 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Madame Bovary 1857 (hi-res).jpg|وێنۆک]] '''مادام بۆڤاری''' ڕۆمانێکە لە نووسینی [[گۆستاڤ فلۆبێر]] کە لە ساڵی ١٨٥٧ لەلایەن میشێل لیڤی فرێس-ەوە بڵاو کراوەتەوە و بەرھەمێکی سەرەکیی ئەدەبیاتی فەڕەنسییە. چیرۆکەکە باس لە ھاوسەری پزیشکێک دەکات بە ناوی ئێما بۆڤاری، کە دەست بە بەستنی پەیوەندیی ناشەرعی دەکات و پێ لە بەڕەکەی خۆی زیاتر ڕادەکێشێ، بەم شێوەیەش ھەوڵ دەدات لە بێتاقەتی، پۆچەڵبوون و، ڕۆتینیبوونی ژیانی لادێ دوور بکەوێتەوە. لەگەڵ بڵاوبوونەوەی [[ڕۆمان|ڕۆمانەکە]]، لەلایەن داواکاری گشتیی ئیمپراتۆرییەتی دووەمەوە بەھۆی نائەخلاقیبوون و قێزەونیی ڕۆمانەکەوە ھێرشی کرایە سەر. دادگاییکردنی فلۆبێر کە لە کانوونی دووەمی ١٨٥٧ دەستی پێ کرد، چیرۆکەکەی لە [[فەڕەنسا]] ناساند. دوای بێتاوان دەرچوونی نووسەر لە ٧ی شوباتی ١٨٥٧، ڕۆمانەکە لە کتێبێکدا، لە دوو بەرگدا، لە ١٥ی نیسانی ١٨٥٧ لەلایەن میشێل لیڤی فرێس-ەوە بڵاو کرایەوە. چاپی یەکەمی پێک ھاتبوو لە ٦٧٥٠ دانە و سەرکەوتنێکی زۆر باشی بەدەست ھێنا: لە ماوەی دوو مانگدا فرۆشرا. ئەم کتێبە بە یەکێک لە نموونە سەرەتایییەکانی ڕۆمانی [[ڕیالیزم|ڕیالیستی]] دادەنرێت. == نووسین == دوای شکستی وەسوەسەی سەینت ئەنتوان، لویس بوویێت ئامۆژگاریی فلۆبێری کرد کە ھەواڵێکی وەک خۆکوشتنی دێلفین دێلامار و دواتر ھاوسەرەکەی وەک بابەتی نووسین بەکار بھێنێت. ھەروەھا ماکسیم دوو کامپ نامەیەکی بۆ فلۆبێر نووسی تاکوو ئاگاداری پێشڤەچوونەکانی لە ڕەوتی نووسینی چیرۆکەکەدا بێت.<ref>{{Cite book|last=Winock|first=Michel|url=http://dx.doi.org/10.3917/perri.wino.2013.01|title=Clemenceau|date=2013|publisher=Éditions Perrin|isbn=978-2-262-03878-6}}</ref><ref>{{Cite book|last=Winock|first=Michel|url=http://dx.doi.org/10.3917/perri.wino.2013.01|title=Clemenceau|date=2013|publisher=Éditions Perrin|isbn=978-2-262-03878-6}}</ref> فلۆبێر لە ساڵی ١٨٥١ دەستی بە نووسینی ڕۆمانەکە کردووە و بۆ ماوەی پێنج ساڵ، واتە تا ساڵی ١٨٥٦، کاری لەسەر کردووە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons category|Madame Bovary (roman)}} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ڕۆمانەکان|کتێب|وێژە|ژن|فەڕەنسا}} [[پۆل:ڕۆمانە فەرەنسییەکانی ١٨٥٧]] svr1xim5yuusrcfq7bh7mlg8avraexb 0 215129 969528 969200 2022-08-10T14:23:36Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''مادلاین ئیمی سوینی''' (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: Madeline Amy Sweeney) لە ١٤ی کانوونی دووەمی ١٩٦٥<ref>{{Cite web|date=2018-11-10|title=Madeline Sweeney Obituary - Boston, MA {{!}} Boston Globe|url=https://web.archive.org/web/20181110040352/http://www.legacy.com/obituaries/bostonglobe/obituary.aspx?pid=91987|access-date=2022-08-05|website=web.archive.org}}</ref> - ١١ی ئەیلوولی ٢٠٠١)، کارمەند بوو لە [[گەشتی ۱۱ی هێڵی ئاسمانیی ئەمریکی]] لە کاتی [[ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول|ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوولدا]]. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تد|ژیاننامە|ویلایەت یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ژن}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٦٥]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠١]] 4hruw64ypfd2v03r3og68s6hfxdzcf9 0 215178 969580 969111 2022-08-10T18:59:32Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki مەڕانۆ یان مارانۆ (بە ئنگلیزی Marrano) [[جوو|جولەکەکانی]] [[نیمچەدوورگەی ئیبیریا]] بوون کە بە زۆر کرانە [[کڵێسای کاتۆلیک|کاسۆلیک]]، بەڵام ھەر بۆ ئایینە ئەسڵییەکەی خۆیان دڵسۆز بوون، بە نھێنیی ئایینەکەی خۆیان پەیڕەو دەکرد.<ref>{{Citation|title=مارانوس|date=2022-05-12|url=https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3&oldid=58066717|work=ويكيبيديا|language=ar|access-date=2022-08-08}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئیسپانیا|پورتوگال|یاسا|مەسیحییەت}} [[پۆل:سەدەی ١٤یەم لە ئەندەلوس]] [[پۆل:سەدەی ١٥یەم لە ئەندەلوس]] 6sr1fryhtj17evhz60ri3d97s42g3ut 3 215216 969699 969431 2022-08-11T01:52:05Z Dexbot 6403 ڕۆبۆت: ئەرشیڤکردنی 1 بابەت لە [[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود]]. wikitext text/x-wiki {{ڕێدۆزیی ئەرشیڤی وتووێژ}} == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٥، ٢٢ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == A == یەکم پیتی ئینگلیزییە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٤:٥٧، ٢٧ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکاری]] == سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ]] ویستم پێشنیاری ئەوە بکەم کە پێویست ناکات ھەموو شتێک لە کورتەی دەستکاری بنووسیت، کورتەی دەستکاری بۆ ئەوەیە بەکارھێنەرانی ھاوپۆلی خۆت بزانن چیت گۆڕیوە لە دەستکارییەکانت لە پەڕەکانی ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٤:٤٨، ٢٧ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == بەشی نوێ لەکاتی وتووێژ == سڵاو بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ]] پێویست ناکات بەشی نوێ درووست بکەیت بۆ ئەوەی وەڵامی وتووێژێک بدەیتەوە ھەر لە بەشەکەی خۆی گفتووگۆ لەگەڵ بەکارھێنەرەکە بکە، بەم شێوەیە پەڕەکە کێشەی بۆ درووست نابێت لەکاتی [[یارمەتی:ئەرشیڤکردنی پەڕەکان|ئەرشیڤکردن]]. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٨، ٢٨ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:بریکاری تایبەت]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:بریکاری تایبەت]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:بریکاری تایبەت|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٢٧، ٢٨ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:شیڵد (جیھانی سینەماییی مارڤڵ)]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:شیڵد (جیھانی سینەماییی مارڤڵ)]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:شیڵد (جیھانی سینەماییی مارڤڵ)|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٢٧، ٢٨ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == پیگی کارتەر == تکایە ئەگەر دەتوانن خۆتان وێنەیەک دابنێن، من هەر دایئەنێم ئێوە دەیسڕنوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٠٣، ٢٨ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) :ئێمە نایانسڕینەوە. لە [[ویکیمیدیا کۆمنز]] دەیانسڕنەوە چونکە ئەوێ شوێنی بارکردنی پەڕگە ئازادەکانە واتە ھی خۆت بن نەک ھی ئەوانی تر. بۆ بارکردنی پەڕگەی نائازاد دەتوانی کەڵک لە [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە]] وەرگریت. ھەروەھا بڕوانە [[یارمەتی:پەڕگەکان]]. جاری داھاتوو گەر ویستت پرسیار بکەیت، یان لەسەر [[یارمەتی:پەڕەی وتووێژ|پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەر]] یانیش لە [[وپ:پرسگا|پرسگا]] پرسیار بکە چونکە ئێرە پەڕەی لێدوانی خۆتە و ئەگەری ھەیە نەبیندرێت و کەس وەڵامت نەداتەوە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:١٢، ٢٨ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) == وتاری [[بریکاری تایبەت]] == سڵاو دەمەوێت پێت ڕابگەیەنم بە ماوەیەکی زۆر کورت بریکاری تایبەت دەسڕدرێتەوە بەھۆی بەسەرچوونی ماوەی پێشنیاری سڕینەوەکە و تا ئێستاش ھیچ چاکسازییەکی بۆ نەکراوە ئایا بەڕێزتان ھیچ چاکسازییەکی بۆ ناکەن؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٤٩، ٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) هەوڵێک ئەیەم خەمت نەبێت [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٨:٥٠، ٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :ئەمڕۆ دەیسڕمەوە گەر چاکسازی ناکەیت ئاگادارم بکەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٠٦، ٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) ::{{tick}} سڕدرایەوە تکایە گەر ویستت بیگەڕینییەوە و چاکسازی تێدا بکەیت نامەیەکم بۆ جێبێلە سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٣:١٠، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) == وتاری [[شیڵد (جیھانی سینەماییی مارڤڵ)]] == وتارەکە سڕدرایەوە گەر ویستت بیھێنیتەوە تکایە پەیوەندی لەگەڵ بەڕێوەبەرێک بگرە یان پەیوەندی بەمن بکە بۆ ھێنانەوەی بە مەرجی چاکسازی کردن تیایدا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٨:٥٠، ٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:قوتابخانەی سارداو]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[Image:Information icon4.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] {{Quote box|quote=<p>ئەگەر ئەمە یەکەمین وتارە کە نووسیوتە، لەوانەیە پێویست بکات [[وپ:وتار چییە؟|ئەم پەڕەیە بخوێنیتەوە]] بۆ ئەوەی لە نووسینەوەی وتار شارەزا بیت.</p><p>لەوانەیە پێویست بکات [[وپ:جادووگەری وتارەکان/وەشانی ١|جادووگەری وتارەکان]] بەکار بھێنیت بۆ ئەوەی یارمەتی دروستکردنی وتارەکانت بدات.</p>|width=20%|align=left}} سڵاو و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا. ئەم پەیامە ھۆشدارێکە تاکوو بزانیت کە تاگێک لەسەر [[:قوتابخانەی سارداو]] داندراوە کە داوا دەکات بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا. ئەمە لەژێر [[وپ:پسخ#و٣|پێوەری ژمارە ٣ی وتارەکان بۆ سڕینەوەی خێرا]] ئەنجام دراوە، چوونکە وتارێکی بێناوەڕۆکە، یان وتارێکە کە ناوەڕۆکەکەی تەنیا لە سندووقی زانیاری و وێنە و بەستەری دەرەکی پێکھاتووە. وتارەکانی ویکیپیدیا دەبێت ناوەڕۆکەکانیان واتادار و زانستنامەیی بن. تکایە ئاگاداریش بە کە ناوەڕۆکەکانی ویکیپیدیا دەبێت [[وپ:بایەخداری|بایەخدار بن]] و [[وپ:ئاماژە بە سەرچاوە|سەرچاوەی جێباوەڕ]]یان ھەبێت تاکوو [[وپ:سەلماندنیبوون|سەلماندنیبوون]]یان پشتڕاست بکاتەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:قوتابخانەی سارداو|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C+%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%88|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. <!-- Template:Db-nocontent-notice --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:١١، ١٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) بیسڕنەوە، تکایە زۆر سوپاس [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:١٩، ١٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) == پڕۆژەی داواکاری پەڕگە == سڵاو تکایە لەکاتی بەشداریکردنی پڕۆژەکە زانیارییە پێویستییەکان پڕبکەوە بۆ ئەوەی پەرگەکە پەسەند بکرێت {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٢٢، ٢٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) کامانە پڕبکەمەوە ئەگەر بە لینک هەیە زۆر سوپاس وەک ڤیدیۆ ئەگەر نەشبوو بە نوسین ئەو بەشانەم پێبڵێ کە دەبێت پڕی بکەمەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٤٢، ٢٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) :@[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]]: وەک ئەوەی لە وێنەکە داواکراوە زانیارییە داواکاراوەکان پڕدەکەیتەوە وەک بەشی ناساندن باسێکی کورتی پەڕگەکە دەکەی، بەشی سەرچاوە ئەوەیە کە سەرچاوەی پەڕگەکە کوێییە و بەپێی ھەر بەشێک وەڵامێکی گوونجاو پێویستە [[File:Uploading ckb tutorial.gif|thumb|بڕوانە ئەم وێنەیە]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٤٥، ٢٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:شانشینی جادووی دیزنی (یاری دیزنی)]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[پەڕگە:Ambox warning pn.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] تاگێک لەسەر [[:شانشینی جادووی دیزنی (یاری دیزنی)]] داندراوە کە داوا دەکات کە بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا. ئەمە لەبەر ئەم ھۆکار(انە) کراوە: <blockquote>[[وپ:خراپکاری|گاڵتەکاری و دەستکاریی ئەنقەست]]</blockquote> لەژێر [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا]]، ئەو پەڕانەی کە لەگەڵ چەند پێوەرێکی دیاریکراودا یەکدەگرن لەوانەیە بسڕدرێنەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:شانشینی جادووی دیزنی (یاری دیزنی)|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C+%28%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C%29|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٨:٥٨، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) == حوزەیرانی 2022 == [[Image:Information red.svg|25px|alt=|link=]] تکایە دەستکارییە تاقیکردنەوەییەکانت، وەک ئەوەی لە [[:شانشینی جادووی دیزنی (یاری دیزنی)]] کردووتە، بووەستێنە. ئەوە بە [[ویکیپیدیا:خراپکاری|خراپکاری]] ڕەچاوکراوە، کە، لەژێر سیاسەتی ویکیپیدیا، دەکرێت ببێتە ھۆی '''[[ویکیپیدیا:سیاسەتی بەربەستن|بەربەستن لە دەستکاریکردن]]'''. ئەگەر دووبارە حەزتکرد تاقیکردنەوە بکەیت، تکایە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|خۆڵەپەتانێ]] بەکار ببە. <!-- Template:uw-test3 --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٩:٠٠، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) کلیک لە چی بکەم؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٩:٠٠، ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ (UTC) == داواکاری لە پڕۆژەی داواکاری پەرگە == سڵاو بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] داواکارییەکانت بەھەلە بەرز دەکەیتەوە بۆ ئەوەی بزانیت مەبەستم چییە سەیری ئەرشیڤی پەڕەی پڕۆژەکە بکە بزانە بەکارھێنەرانی تر چۆن داوایان کردووە بە تایبەتی سەیری ئەوانە بکە کە پەسەند کراوە دەستکاری سەرچاوەی پەڕەکە بکە و ببینە ئەوان چۆن بە کارەکە ھەڵساون و بەڕێزتان ھەمان شت بکەن دەتوانن لێرەوە لە [[ویکیپیدیا:داواکاریی بارکردنی پەڕگە/بەشی داواکاری/ئەرشیڤی ٣|ئەرشیڤی سێ]] دەست پێبکەن. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:١٠، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) تکایە داوادەکەم زوو بچیەتە سەری [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١١:٤٠، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :کێشەکە لە ئێستادا ئەوەیە بەرێزتان داواکارییەکە بە شێوەی ستاندارد پێشکەش ناکەن و ھەڵە لە داواکردن ھەیە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٤٥، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) هی تازەم ناردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٨، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەی هەڵەکانم چین؟ ئێوە هەر دەتانەوێت خۆم بیزانم، ئەی ئێوە بۆ پێمناڵێن؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٣٩، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{کرا}} و داواکاریەکە پەسەندکرا ھەرچەندە سەرچاوەکە بەھەڵە نووسرابوو بەڵام ئەمە لەبەرچاو نەگیرا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٤٠، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) مەبەستان لە سەرچاوەی وێنەیە لە ویکیپیدیایەکی تر، یان لە گۆگڵ؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٤٧، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :مەبەستم لەم داواکارییەیە کە پێشکەشتان کردبوو لە بەشی سەرچاوە: سەرچاوەکە کێشەی ھەبوو کە کرتە لە سەرچاوە دەکەین پێویستە سەرچاوەکە بمانگوازێتەوە بۆ خوودی وێنەکە نەک وتار. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٥٢، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) دەست خۆش ☺️☺️☺️☺️ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٥٤، ٦ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == بەشداری لە دژە خراپکاری == سڵاو بەرێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] سپاس بۆ بەشداریکردن و پاراستنی ویکیپیدیا، و کارێکی گرنگە، بەڵام دەتوانی بۆمی ڕوون بکەیتەوە ئاریا سالار چی شتێکی کردووە کە ببێتە ھۆی سەرەرۆیی یان تێکدان؟ و پێویستیشە بزانیت چۆن ڕێگری لە [[ویکیپیدیا:خراپکاری|خراپکاری]] دەکەیت و چی شتێک خراپکارییە و چی شتێکیش خراپکاری نییە و [[ویکیپیدیا:لێکدانەوەت باش بێت|لێکدانەوەت بەرامبەر بەکارھێنەران چاک بێت]] و لە [[داڕێژە:سیاسەتەکان و ڕێساکانی ویکیپیدیا|سیاسەت و ڕێساکانی]] ویکیپیدیا تێگەیشت بیت ئینجا دەتوانیت بەشدارییەکی بەسوود بکەیت لە دژە خراپکاری سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٢، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ئاریا چەند شتێکم پێ وت هیچ بەقسەی نەکردم، ئەگەر خۆشت بڕۆیت سەیری کەیت لە وتاری [[نەوەکان (فلمی ٢٠١٥)]] لە مێژووی پەڕە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :من پێش ئەوەی ئەم ئاگادارییە بنووسم بەشێوەیەکی گشتی سەیری تەواوی بەشدارییەکانی ئاریام کرد شتێکی وام نەبینی کە ئاوا تووند بین لەگەڵی، و ئەو وتارەشی لەسەرەوە ناوت ھێنا نابێتە ھۆی ئەوەی ھۆشداری بۆ بنێرین بۆ پەڕەکەی و ھەڕەشەی بەربەستکردنی لێ بکەین، چونکە ھەموو ئەوانەی تازەکارن و تازە فێردەبن ھەر ھەڵە دەکەن لە نووسینی وتار، دەکرێت نەرم تر بین لەگەڵیان تا زیاتر فێردەبن. گەر شتێکی تر ھەیە بەرچاو من نەکەوتووە و ھەیە خۆشحاڵ دەبم کە ئاگادارم بکەنەوە لێیی سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٠، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خاتوون ١٠ جار لەماڵەوە ڕاموەستان ئەیوست پەڕەی [[سۆفیا کارسۆن]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٥١، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڵام ماڵەوە ھیچ پەیوەندی بە ویکیپیدیا نییە {{emoji|1F60A|size=28}} ئەو شتانەی لە ویکیپیدیا دەکرێت ھەر لێرەش وەڵام دەدرێتەوە و کێشەی دەرەوەی ویکیپدییا ناھرێتە ناو ویکیپیدیا. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٣، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) وەڵا ئەوە بە ئاریا بڵێ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٥٤، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەو بەتەمای ئەو کارانەیە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٥٤، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئا بێزەحمەت ئێوە ڕێگە بە ڕیکلام دەدەن لەناو وتارەکانداا؟ [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٥٤، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بانگەشە کردن ڕێگە پێدراو نییە بەڵام لەکوێ بانگەشە ھەیە؟. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٨، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) کۆڵانەکانی پشتەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٤، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەشێوەی کەناڵ کە لە ئینگلیزی تێیدا نییە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) [[کۆڵانەکانی پشتەوە]] [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٠٥، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :لەکوێ بانگەشە کراوە؟ مەبەستتان بەشی [[کۆڵانەکانی پشتەوە (زنجیرەی تەلەڤیزیۆنی)#پەخشکردن|پەخشکردنە]] لەناو وتارەکە؟. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:١٧، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) نەخێر لە کۆڵانەکانی پشتەوە ئەم ڕستییەی تێدایە لە کوردستانیش کەناڵی ئێن ئاڕ تی ٢ بەشێوەیەکی سەرکەوتووانە دۆبلاژی کردووە و ئێستا لە وەرزی ١١ەمین لە پەخشدایە و بەردەوامە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٣:٢٨، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئاماژە بە کەناڵ دی تورکیاش کراوە پێم وانییە ڕێکلام بێت [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٤:٢٢، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئەخر لە ئینگلیزییەکە گرینگییان بە کوردی نەداوە، تەنها لە بەشی تەلەفزیۆنییەکە تێیدایە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:١٠، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئینجا هەر کەناڵە تورکییەکە خۆی دروستی کردووە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٥:١٠، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :ھیچ کێشەیەک نییە ئێمە لە ویکیی سۆرانین کە زۆربەی خوێنەرانی کوردن و بەزمانی کوردی قسە دەکەن، ناتوانن بچنە تورکییەکە سەیری کەناڵ دی بکەن و ئێن ئارتی کە بە کوردی پێشکەشی دەکات لەوێ سەیری دەکەن ھیچ کێشەیەک نابینم. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٠٥، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئێ باشە بۆچی لە پیگی کارتەر بەڕێوبەر ئارام ئەو بەشە وتارانەی منی سڕییەوە کە پێشنیارم بۆ بینەر کردبوو خۆ ئەویش ویبساتێیکی کوردییە، [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٠٨، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بەڕاستی بۆ ئەوە بوو بە ڕیکلام [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٠٩، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :بەڕێز @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ]] کەناڵێکی تەلەڤیزیۆنی گەورە جیاوازە لەگەڵ ڕێکخراوێک، کێ ھەیە لە کوردستان ئێن ئاڕتی نەناسێت؟ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١١، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) دەست خۆش، ئەی کوردسینەما [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٣، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) خۆ ئەویشی گەورەترین وێبسایتەی وەرگێڕانە لە عێراق دا [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:١٣، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :وتارێکمان ھەیە بەناوی [[کورد سینەما]] و بەستەری وێب سایتەکەش لە وتارەکە دانراوە جگە لەمە بەرھەمەکانی ناوی قەدەغەیە لێرە ھاوبەشی پێ بکرێت [[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە]] ببینە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:١٥، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == ڕەوشی داواکاری == سڵاو بەڕێز ئارۆ کە داواکاری پێشکەش دەکەیت بۆ بەرزکردنەوەی وێنە لە پڕۆژەی داواکاری پەڕگە تکایە دەستکاری ڕەوشی داواکاری مەکە و لە چاوەڕوانی مەیگۆڕە بۆ شتێکی تر چونکە تەنھا ئەوەی وەڵامی داواکارییەکە دەداتەوە دەبێت ئەو گۆڕانکارییە ئەنجام بدات سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٦:٢٤، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) وامزانی وەک چەندەم دانەتە، سوپاس دووبارە نایکەمەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٢٦، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) ئا زانیارییەکیش ئێستا فلیمی Thor: Love and Thunder بڵاوکرایەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٦:٢٩، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :زۆر باشە، و ھەموو داواکارییەکیش یەکسەر وەڵام نادرێتەوە و ھەندێکیان کاتێکی پێویست دەبێت. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:١١، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) دەست خۆش🙂🙂🙂🙂🙂🙂🙂🙂 [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٧:١٢، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) :{{emoji|1F60A|size=28}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٧:١٣، ٧ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == [[:کارەکتەرەکانی گەردوونی سینەمای مارڤڵ: ئێم - زێد]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[Image:Information icon4.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] {{Quote box|quote=<p>ئەگەر ئەمە یەکەمین وتارە کە نووسیوتە، لەوانەیە پێویست بکات [[وپ:وتار چییە؟|ئەم پەڕەیە بخوێنیتەوە]] بۆ ئەوەی لە نووسینەوەی وتار شارەزا بیت.</p><p>لەوانەیە پێویست بکات [[وپ:جادووگەری وتارەکان/وەشانی ١|جادووگەری وتارەکان]] بەکار بھێنیت بۆ ئەوەی یارمەتی دروستکردنی وتارەکانت بدات.</p>|width=20%|align=left}} سڵاو و بەخێربێیت بۆ ویکیپیدیا. ئەم پەیامە ھۆشدارێکە تاکوو بزانیت کە تاگێک لەسەر [[:کارەکتەرەکانی گەردوونی سینەمای مارڤڵ: ئێم - زێد]] داندراوە کە داوا دەکات بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا. ئەمە لەژێر [[وپ:پسخ#و٣|پێوەری ژمارە ٣ی وتارەکان بۆ سڕینەوەی خێرا]] ئەنجام دراوە، چوونکە وتارێکی بێناوەڕۆکە، یان وتارێکە کە ناوەڕۆکەکەی تەنیا لە سندووقی زانیاری و وێنە و بەستەری دەرەکی پێکھاتووە. وتارەکانی ویکیپیدیا دەبێت ناوەڕۆکەکانیان واتادار و زانستنامەیی بن. تکایە ئاگاداریش بە کە ناوەڕۆکەکانی ویکیپیدیا دەبێت [[وپ:بایەخداری|بایەخدار بن]] و [[وپ:ئاماژە بە سەرچاوە|سەرچاوەی جێباوەڕ]]یان ھەبێت تاکوو [[وپ:سەلماندنیبوون|سەلماندنیبوون]]یان پشتڕاست بکاتەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:کارەکتەرەکانی گەردوونی سینەمای مارڤڵ: ئێم - زێد|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%AA%DB%95%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C+%DA%AF%DB%95%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C+%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%95%D9%85%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A4%DA%B5%3A+%D8%A6%DB%8E%D9%85+-+%D8%B2%DB%8E%D8%AF|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. <!-- Template:Db-nocontent-notice --> <!-- داڕێژە:سخ-پسخ-ھۆشدار-تایبەت --> ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:٣٦، ٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) بیسڕنەوە [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏١٢:٠٧، ٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) == نیشانێک بۆ تۆ! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[پەڕگە:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''نیشانی سەرەکی''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | سپاس بۆ بەردەوامبوون لە گەشەپێدانی ویکیپیدیای سۆرانی بەھیوای گەشەسەندنی زیاتر. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٢:٤٥، ٩ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) |} زۆر سوپاس دڵنیابە خزمەتێکی زۆر باش بە ویکیپیدیا دەکەم [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|لێدوان]]) ‏٠٨:٤٣، ١٠ی تەممووزی ٢٠٢٢ (UTC) 8xybgxqfdjrpzrrxxsdlui2559gyqq2 0 215273 969578 969036 2022-08-10T18:50:22Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''میترۆی باکوو''' سیستەمێکی ترانزێتی خێرایە کە خزمەت بە [[باکوو]]ی پایتەختی [[ئازەربایجان]] دەکات. بۆ یەکەمجار لە ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧7<ref name="Baku-metro">{{cite web|url=http://www.metro.gov.az/en/page/two.html|title=Baku Metro - History|publisher=Bakı Metropoliteni|access-date=16 September 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130818051401/http://metro.gov.az/en/page/two.html|archive-date=August 18, 2013 |df=mdy-all}}</ref> لە سەردەمی [[یەکێتی سۆڤیەت]]دا کرایەوە، تایبەتمەندی تایبەتی سیستەمی سۆڤیەتەکانی پێشووی ھەیە، لەوانە وێستگە ناوەندییە زۆر قووڵەکان و دیکۆراتی نایاب کە مۆتیڤی نەتەوەیی نەریتی ئازەربایجان لەگەڵ ئایدیۆلۆژیای سۆڤیەت تێکەڵ دەکەن. لە ئێستادا سیستەمەکە ٣٨٫٠٣ کیلۆمەتر (٢٣٫٦٣ میل)<ref name="Baku-metro"/> ڕێڕەوی دوو ئاراستەیی ھەیە، کە لە سێ ھێڵ پێکھاتووە<ref name="Baku-metro"/> کە لەلایەن ٢٦ وێستگەوە خزمەت دەکرێن.<ref name="Baku-metro"/> میترۆ تاکە میترۆیە کە لە ئازەربایجان دروست کراوە، و پێنجەمین میترۆ بووە کە لە یەکێتی سۆڤیەت دروست کراوە. لە ساڵی ٢٠١٥دا، ٢٢٢٫٠ ملیۆن<ref name="State Statistical Committee">{{cite web|title=Conveyance of passengers in transport sectors|url=http://www.stat.gov.az/source/transport/indexen.php|website=The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan|access-date=4 May 2017|archive-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170510151201/http://www.stat.gov.az/source/transport/indexen.php|url-status=live}}</ref> سەرنشینی ھەڵگرتبوو،<ref name=ann>{{cite web|url=https://ann.az/az/ten-il-baki-metrosu-ile-222-mln-sernisin-dasinib/|title=Ötən il Bakı metrosu ilə 222 mln. sərnişin daşınıb.|publisher=Azerbaijan News Network (ANN)|website=ANN|year=2016|access-date=9 November 2018|language=az|archive-date=November 10, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181110080341/https://ann.az/az/ten-il-baki-metrosu-ile-222-mln-sernisin-dasinib/|url-status=live}}</ref> کە تێکڕای سواربوونی ڕۆژانەی نزیکەی ٦٠٨٬٢٠٠ کەس بوو. کۆمپانیای باکوو میترۆی داخراو (باکوو میترۆ CJSC)، کۆمپانیاکە کە میترۆی باکوو بەڕێوەدەبات، بەپێی فەرمانی ژمارە ٢٨٩ی سەرۆکی کۆماری ئازەربایجان لە ٢٧ی شوباتی ٢٠١٤ وەک جێنشینی یاسایی میترۆی باکوو و ئازەرتونێلمێترۆتیکنتی دامەزراوە کۆمپانیای پشکی ھاوبەش. موڵک و ماڵی لەگەڵ ماف و ئەرکەکانی کۆمپانیای باکوو میترۆ و کۆمپانیای بۆرسەی ئازەرتونێلمێترۆتیکینتی گواسترایەوە بۆ میترۆی باکوو کە تازە دامەزراو CJSC.<ref name="Baku Metropolitan">{{cite web|url=http://www.railway-strategies.com/2016/12/13/baku-metropolitan-cjsc/|title=About "Baku Metropolitan" CJSC|website=railway-strategies.com|date=December 2016|issue=136|access-date=9 November 2018|archive-date=November 10, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181110081738/http://www.railway-strategies.com/2016/12/13/baku-metropolitan-cjsc/|url-status=live}}</ref> == ڕووداوەکان == === بۆردومانەکانی ساڵی ١٩٩٤ === لە ١٩ی ئازار و ٣ی تەممووزی ١٩٩٤، بۆمبەکان ٢٧ کەس کوژران و ٩١ کەسی دیکەش بریندار بوون.<ref>{{cite magazine|author=Atwell, Elizabeth|author2=Khanlou, Pirouz|title=Baku's Metro Accident|url=http://azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_metro.html|publisher=Azer International Magazine|year=1995|pages=46–47|access-date=February 18, 2011|archive-date=January 21, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110121214523/http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_metro.html|url-status=live}}</ref> دواتر سێ [[ئەرمەنی]] لە پەیوەندی لەگەڵ ڕووداوەکەدا دەستگیرکران و تۆمەتبارکران و زیندانی کران.<ref>{{cite web|url=http://www.friends-partners.org/friends/news/omri/1997/12/971202I.html|title=Azerbaijani Terrorism Suspect Extradited to Baku|publisher=RFE/RL NEWSLINE|volume=1|number=170|date=2 December 1997|access-date=February 18, 2011|archive-date=November 10, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181110080336/http://www.friends-partners.org/friends/news/omri/1997/12/971202I.html|url-status=live}}</ref> === ئاگرکەوتنەوەی ساڵی ١٩٩٥ === لە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٥ ئاگر لە نێوان بنکەکانی ئولدوز و نەریمان ناریمانۆڤ کەوتەوە و بەھۆیەوە ٢٨٩ کەس گیانیان لەدەستدا و ٢٦٥ کەسی دیکەش برینداربوون.<ref name="FVT">{{cite web|url=http://www.smenet.org/uvc/mineventpapers/pdf/058.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20101216053007/http://www.smenet.org/uvc/mineventpapers/pdf/058.pdf|url-status=dead|archive-date=16 December 2010|title=Fires in vehicular tunnels|publisher=12th U.S. /North American Mine Ventilation Symposium 2008|author=I.J. Duckworth|access-date=4 April 2010}}</ref><ref name="RMTA">{{cite web|url=http://www.lotsberg.net/artiklar/andersen/en_table_1.html|title=Railroad and Metro Tunnel Accidents|publisher=Lotsberg.net|author=Terje Andersen, Børre J. Paaske|access-date=9 November 2018|archive-date=October 29, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029201110/http://www.lotsberg.net/artiklar/andersen/en_table_1.html|url-status=live}}</ref> ئاگرەکە بە ھۆکاری تێکچوونی کارەبا دادەنرێت بەڵام ئەگەری تێکدان بەدەر نەکراوە. ئاگرەکە وەک کوشندەترین کارەساتی میترۆ لە جیھاندا دەمێنێتەوە.<ref name="Indep">{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/world/sabotage-fear-over-metro-fire-1580269.html|title=Sabotage fear over metro fire|work=[[The Independent]]|author=Phil Reeves|date=31 October 1995|access-date=9 November 2018|archive-date=December 16, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216023051/http://www.independent.co.uk/news/world/sabotage-fear-over-metro-fire-1580269.html|url-status=live}}</ref> [[پۆل:بینا و پێکھاتەکان لە باکوو]] [[پۆل:میترۆی باکوو]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:بینا و پێکهاتەکان لە باکوو]] fvrauf0b56keoc3505s4afhhvc7i1aj 14 215274 969577 969021 2022-08-10T18:50:12Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki [[پۆل:گواستنەوە لە باکوو]] [[پۆل:بینا و پێکهاتەکان لە باکوو]] bss32oxj7wnsyrnd87wg9max9b5g14e 0 215286 969743 969209 2022-08-11T06:19:52Z -Haryad 40333 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] یسا، + کۆمەڵگا wikitext text/x-wiki '''ئەرستۆکراسی''' شێوازێکە لە شێوازەکانی حوکمڕانی کە تێیدا چینێکی کەمینەی بچووک لە خەڵکی کە خاوەنی تایبەتمەندیی دیاریکراون دەسەڵات دەگرنە دەست و حوکمی زۆرینە دەکەن، جا ئەو چینە کەمینەیە خاوەنی تایبەتمەندی فیکری بن سیاسی یان ئایینی یان ئابووری، گەر خاوەنی تایبەتمەندی ئایینی بن ئەوا حکوومەتێکی ئەرستۆکراسی ئایینی دروست دەبێت، گەر خاوەنی تایبەتمەندی ئابووری بن ئەوا ئەرستۆکراسی ئابووری دروست دەبێت، ئەم زاراوەیە لە وشەی یۆنانی aristokratíā وەرگیراوە کە بە واتای «حوکمی باشترینەکان» دێت،<ref>https://logeion.uchicago.edu/ἀριστοκρατία</ref> کاتی سەرھەڵدانی ئەم زاراوەیە دەگەڕێتەوە بۆ [[یۆنانی کۆن]]، یۆنانییەکان وایان دەزانی کە ئەم وشەیە بە واتای فەرمانڕەوایی ئەو ھاووڵاتیانە دێت کە شایستەی حوکمڕانین، ئەم دەستەواژەیە بۆ یەکەمجار لەلایەن فەیلەسوفە کۆنەکانی یۆنان وەک [[ئەفلاتوون]] و [[ئەرەستوو]] و کەسانی ترەوە بەکارھاتووە.<ref>https://web.archive.org/web/20220105194617/http://classics.mit.edu/Plato/republic.html</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تد|سیاسەت|فەلسەفە}} {{تووڵی دەروازە|یسا|کۆمەڵگا}} [[پۆل:شێوەکانی حکوومەت]] [[پۆل:گرووپە کۆمەڵایەتییەکان]] 5epymtgvyh25gtpbehqgzc9898fnoq3 969748 969743 2022-08-11T06:27:04Z -Haryad 40333 +بەسەرداچوونەوە بۆ هەڵە ڕێزمانییەکان و ڕێنووسییەکان wikitext text/x-wiki '''ئەرستۆکراسی''' ({{بە ئینگلیزی|Aristocrac}}) شێوازێکە لە شێوازەکانی حوکمڕانی کە تێیدا چینێکی کەمینەی بچووک لە خەڵکی کە خاوەنی تایبەتمەندیی دیاریکراون دەسەڵات دەگرنە دەست و حوکمی زۆرینە دەکەن.<ref>{{Citation|title=Aristocracy|date=2022-07-13|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Aristocracy&oldid=1098033796|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-11}}</ref> جا ئەو چینە کەمینەیە خاوەنی تایبەتمەندیی فیکری بن یان سیاسی یان ئایینی یان ئابووری، گەر خاوەنی تایبەتمەندیی ئایینیی بن، ئەوا حکوومەتێکی ئەرستۆکراسیی ئایینیی دروست دەبێت، گەر خاوەنی تایبەتمەندیی ئابووریی بن ئەوا ئەرستۆکراسیی ئابووریی دروست دەبێت، ئەم زاراوەیە لە وشەی یۆنانی aristokratíā وەرگیراوە کە بە واتای «حوکمی باشترینەکان» دێت.<ref>https://logeion.uchicago.edu/ἀριστοκρατία</ref> کاتی سەرھەڵدانی ئەم زاراوەیە دەگەڕێتەوە بۆ [[یۆنانی کۆن]]، یۆنانییەکان وایان دەزانی کە ئەم وشەیە بە واتای فەرمانڕەوایی ئەو ھاووڵاتیانە دێت کە شایستەی حوکمڕانین، ئەم دەستەواژەیە بۆ یەکەمجار لەلایەن فەیلەسوفە کۆنەکانی یۆنان وەک [[ئەفلاتوون]] و [[ئەرەستوو]] و کەسانی ترەوە بەکارھاتووە.<ref>https://web.archive.org/web/20220105194617/http://classics.mit.edu/Plato/republic.html</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تد|سیاسەت|فەلسەفە|یاسا|کۆمەڵگا}} [[پۆل:شێوەکانی حکوومەت]] [[پۆل:گرووپە کۆمەڵایەتییەکان]] 6ftrqf684f5gc6gecrhswzukrtco640 2 215290 969588 969136 2022-08-10T19:24:17Z Sakura emad 42467 بەسەرداچوونەوە (بچووک) wikitext text/x-wiki <!-- https://w.wiki/5YvL https://w.wiki/5YvM --> ئەم داڕشتنە تایبەتە بە خستنەڕووی ئەو یاسا و تایبەتمەندیانەی لە ویکیپیدیا بوونیان ھەیە وەک بیرخستنەوەیەک بۆ بەکارھێنەرانی لە لەبیرکردن. == یاساکان == * لە ٢٠١٥ وتووێژێک کرا لەسەر پێشگری (ئەل)ی عەرەبی بۆ ناوە بیانییەکان و بڕیاردرا نەنووسرێت و پشتگوێ بخرێت ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#پێشگری (ئەل) بۆ ناوە عەرەبییەکان|بڕیار]]) * ەوەتەی ٢٠١٧ بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد ھۆشداری لەسەر دەدرێت و لە بەکارھێنەران پەسەند ناکرێت نووسەی ناستاندارد بەکاربھێنن (سیاسەت: [[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)/ئەرشیڤی ٢#نووسەی ناستاندارد|یەک]]، [[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)/ئەرشیڤی ٢#کیبۆردی ستاندارد|دوو]]) * لەوەتەی کۆتایی 2021وە ھیچ ناوەڕۆکێکی [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|بێسەرچاوە]] لە ویکیی سۆرانی پەسەند ناکرێت و دەستەی بەڕێوەبەران جدی تر مامەڵە لەگەڵ ناوەڕۆکی بێسەرچاوە دەکەن بەراورد بە ساڵانی تر. * لەوەتەی ٢٠٢١ داواکراوە نوێکاری و ڕێکخستن لە سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیا بکرێت و لەگەڵ ویکیپیدیای مۆدێرن بگوجێنرێت ([[تایبەت:Permanentlink/946767#%D9%86%D9%88%DB%8E%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95%20%D9%88%20%D8%A8%DB%95%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%20%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%95%D8%AA%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86|سیاسەت]]). * لەوەتەی ٢٠٢١ داوای ئەرشیڤکردنی [[ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری مافە کەڵەکەبووەکان]] کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٤#ئەرشیڤکردنی ویکیپیدیا:داواکردنی مافەکان|داواکاری]]). * چیتر مافی بارکەر بە ئاسانی نادرێت بە بارکەر تا بەشداری لە پڕۆژەی [[ویکیپیدیا:داواکاریی_بارکردنی_پەڕگە]] نەبێت و شارەزاییەکی باش لە بارکردن پەیدا دەکات ([https://w.wiki/4K4D سیاسەت]). * لەوەتەی 2022 چیتر [[ویکیپیدیا:پاسدەر|مافی پاسدەر]] بە جێگیری لەسەر بەکارھێنەران نامێنێتەوە، بەکارھێنەرێک بۆ ماوەی سێ مانگ نەتوانێت چالاکییەکانی بکات مافەکەی لێ دەسەندرێتەوە ([[تایبەت:Permanentlink/969093#بەکارھێنەرانی پاسدەر: پێویستییەکی زۆرمان بە ئێوە ھەیە|سیاسەت]]). * لەوەتەی 2022 دەنگدان بە پاڵێوراوان بۆ بەڕێوەبەرایەتیی ڕێکخرایەوە و ئەوەی لەمەولا دەنگ دەدات پێویستە بەچەند مەرجێک دا بڕوات ئەمە بۆ ئەوەی خۆمان بپارێزین لە دەنگی ساختە ([[تایبەت:Permanentlink/946767#%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%95%D8%AA%DB%8C%20%D8%AF%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%DB%95%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DB%8E%D9%88%DB%95%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%86|سیاسەت]]). * لەوەتەی ٢٠٢٢ چیتر وتاری بێسەرچاوە پەسەند ناکرێت و بەجدی مامەڵە لەگەڵ ناوەڕۆکی بێسەرچاوە دەکرێت<ref group="تێبینی">ناوەڕۆکی بێسەرچاوە دوای ماوەیەک لە تاگی ئاگاداری لادەبرێت، درووستکردنی وتاری بێسەرچاوە ڕێگە پێنەدراوە لەدوای ماوەیەکی کورت لە ئاگاداری دەسڕدرێتەوە (گەر درووستکەر داوای مۆڵەتی کرد مۆلەتێکی کورتی پێدەدرێت) یاخوود وتارەکە دەگوازرێتەوە بۆ ژێرناوی درووستکەرەکەی (Draftifying، گەر وتارەکە بە پەیتا پەیتا درووستکرایەوە وتارەکە دەپارێزرێت لە درووستکردن (Salting)</ref> یان دەسڕدرێتەوە، یان دەگوازرێتەوە ([[تایبەت:Permanentlink/967807#%D8%AC%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%D9%88%20%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%BE%DB%95%D8%B1%D9%88%DB%95%D8%B1%DB%8C%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A8%DB%95%D8%B1%20%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C%20%D8%B3%DB%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C|سیاسەت]]). * == ئەو تایبەتمەندیانەی ویکیپیدیا زیادی کردووە == ھەندێک لە تایبەتمەندییەکانی تر و نوێکارییەکانی تر لە [[ویکیپیدیا:ھەواڵەکان]] دەبینرێت. * لە ٢٠١٤ داوای چاکسازی و ڕێکخستنەوەی پەڕەی دەستپێک کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#باشترکردنی ڕووکار و پەڕەی دەستپێک|داواکاری]]) * لە ٢٠١٦ داوای گۆڕینی لۆگۆی ویکیپیدیا کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#لۆگۆی ویکیپیدیای کوردی|داواکاری]]) * لە ٢٠١٦ بە فەرمی داوای دامەزراندنی پەیجی ویکیپیدیای سۆرانی کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#فەیسبووک|داواکاری]]) * لە ٢٠١٧ داوای زیادکردنی پێشنیاری سڕینەوە کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#پێشنیاری سڕینەوە|داواکاری]]) * لە ٢٠١٧ دوای زیادکردنی پڕۆژەی WikiLove کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#پرۆژەی WikiLove|داواکاری]]) * لە ٢٠١٧ داواکرا تاگەکانی ناو وتارەکان بە شێوەی TopIcon لە دەربکەون بۆ ئەوەی وتارەکان ناشیرین نەبن ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#داڕێژەکانی ڕاگرتن|داواکاری]]) * لە ٢٠١٧ داواکرا (چیڕۆک) بکرێت بە چیرۆک ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٢#چیرۆک|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠١٨ ئامرازی ھەگڵ بۆ ویکیپیدیا زیادکرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)/ئەرشیڤی ٢#ھەگڵ|داواکاری]]). * لەوەتەی ٢٠١٨ واژووی خۆکارانە بە ویکیپیدیا زیادکرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)/ئەرشیڤی ٢#واژوو|داواکاری]]). * لەوەتەی ٢٠١٨ ویکیدیاری بۆ ویکیپیدیا زیادکرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)/ئەرشیڤی ٢#ویکیدیاری|داواکاری]]). * لەوەتەی ٢٠١٩ داوای چاکسازی ژمارەیی کرا بۆ ژمارەکانی کوردی سۆرانی لە xtools ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (تەکنیکی)/ئەرشیڤی ٢#ژمارەکانی زمانی کوردیی ناوەندی لە ئێکس تووڵز|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢٠ پاڵێوەرێک چالاکرا بۆ دۆزینەوە و دیاریکردنی وشە نالەبارەکان ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٣#وشە نالەبارەکان|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢٠ داواکرا ئامرازی توڵڵامراز کێشەی نەبوونی (ی) چارەسەر بکات و لەناو ناوەڕۆکەکان زیادی بکات ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٣#کێشەی پیتی «ی»|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢٠ داواکرا کێشەی بۆشایی وشەکان چارەسەر بکرێت (نموونە: بەھۆی یان بە ھۆی؟) ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٣#کێشەی بۆشایی|داواکارێ]]) * لەوەتەی ٢٠٢٠ داواکرا کۆمەڵێک وشەی سحری بکرێت بە کوردی ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٣#وشە سێحرییەکان|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢٠ بانەری تایبەت بە ویکیپیدیا زیادکرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٣#دانانی بانەری پەیوەندیدار بە ویکیپیدیا|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢١ ھەژماری فەرمی کوردی سۆرانی لە ئینستاگرام کرایەوە ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٤#کردنەوەی ھەژماری ویکیپیدیای کوردیی ناوەندی لە ئینستاگرام|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢١ [[ویکیپیدیا:تەختەی بەڕێوەبەران|تەختەی بەڕێوەبەران]] زیادکرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٤#تەختەی بەڕێوەبەرایەتی خێرابەڕێوەبردنی بەشەکانی ویکیپیدیا|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢١ داوای لۆگۆیەکی نوێ کرا ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٤#لۆگۆی نوێ|داواکاری]]) * لەوەتەی ٢٠٢١ داوای پێرستێکی تایبەت کرا بۆ بەشی بارکردنی نائازاد تا داڕێژەی گوونجاو بتوانرێت بەکاربھێنرێت ([[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)/ئەرشیڤی ٤#بارکردنی پەڕگەکان|داواکاری]]) == لە وتارەکان == * وتارەکان پێویستە بە شێوەیەکی ستاندارد بنووسرێت: شێوەزارەکان تەنھا بە کوردی سۆرانی دەبن، شێوەزاری کوردی سۆرانی شێوەی عەرەبی دەنووسرێت و لاتینی پەسەند ناکرێت، تەواوی ناوەڕۆکەکان لەسەر بنەمای [[یوونیکۆد]] دەڕۆن، فۆنتێکی کوردی ستاندارد، ڕێنووس و خاڵبەندی درووست، ژمارەکان پێویستە کوردی سۆرانی بن نەک عەرەبی و فارسی ([[ویکیپیدیا:نک|سیاسەت]]). == تێبینییەکان == <references group="تێبینی" /> pmcxk4sq7vblu3owmt009jjnx5mn12k 0 215329 969576 969459 2022-08-10T18:47:45Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''زانکۆی ویلایەتی باکوو''' (BSU) زانکۆیەکی حکومییە و دەکەوێتە شاری باکوی پایتەختی ئازەربایجان. زانکۆکە لە ساڵی ١٩١٩ لەلایەن پەرلەمانی کۆماری دیموکراتی ئازەربایجانەوە دامەزراوە، بە فاکەڵتییەکانی مێژوو و فیلۆلۆژی، فیزیا و بیرکاری، یاسا و پزیشکی دەستیپێکردووە، بە ناونوسکردنی سەرەتایی ١٠٩٤ کەس.<ref>{{cite web | url = http://bsu.edu.az/ru/content/istoria_bqu17062014045655 | title= History of Baku State University |language=ru | access-date=2015-07-18}}</ref> یەکەم سەرۆکی زانکۆی زانکۆی ویلایەتی باکوو ڤاسیلی ڕازومۆڤسکی بوو کە مامۆستای پێشووی نەشتەرگەری بوو لە [[زانکۆی فیدراڵی کازان|زانکۆی کازان]]. زانکۆی ویلایەتی باکوو تاکە زانکۆیە لە ئازەربایجانەوە کە لەلایەن ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی ڕیزبەندییەوە ڕیزبەندی کراوە، وەک ڕیزبەندی زانکۆ بەپێی دەدای ئەکادیمی و لە ئێستادا لە ڕیزبەندی ١٨٧٢ لە ڕیزبەندی زانکۆ بەپێی دەدای ئەکادیمیدایە.<ref>{{cite web | url = http://www.urapcenter.org/2014/country.php?ccode=AZ&rank=all | title = 2014-2015 RANKING BY COUNTRY | access-date = 2015-07-18 | archive-date = 2016-03-04 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304093803/http://www.urapcenter.org/2014/country.php?ccode=AZ&rank=all | url-status = dead }}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:زانکۆی ویلایەتی باکوو]] [[پۆل:دامەزراوە فێرکارییەکان، دامەزرانی ١٩١٩]] pttgkj0lxylke5wfwemx59nbr6fyzv7 0 215332 969519 969465 2022-08-10T13:19:52Z Hamaredha 33112 /* مێژووی بیناکە */ wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ماڵی حکوومەتی باکوو''' کە بە ماڵی حکوومەت ناسراوە، بینایەکی حکومییە و وەزارەتە جیاوازەکانی دەوڵەتی [[ئازەربایجان]]ی تێدایە. دەکەوێتە سەر شەقامی نێفتچیلەر و ڕووی لە [[بۆلیڤاری باکوو|بۆلیڤاری باکوویە]]. لای دواوەی بیناکە ڕووی لە شەقامی قەرەباڵغی ئوزەیر حاجیبێیۆڤە لە ناوەڕاستی باکو. خانووی حکوومەت بۆ ٥٥٠٠ کەس دیزاین کراوە.<ref>{{cite web|title=Reconstruction of Government House in Baku cost $40 million|url=http://www.abc.az/eng/news/45030.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110706130729/http://www.abc.az/eng/news/45030.html|archive-date=July 6, 2011|access-date=August 18, 2010}}</ref> == مێژووی بیناکە == [[پەڕگە:1960_CPA_2417.jpg|ڕاست|وێنۆک|بیناکە لەسەر مۆرێکی سۆڤیەت یادی چل ساڵەی [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان]] دەکات]] لە ساڵی ١٩٢٤ تا ١٩٢٧ پلانی دروستکردنی چەند باڵەخانەیەکی گەورەی حکومی دانرا و خرایە ناو بوودجەی [[باکۆ|باکۆوە]]. لە ساڵی ١٩٣٤ دەسەڵاتدارانی سۆڤیەت تەندەرێکیان بۆ دروستکردنی کۆشکی سۆڤیەتی باکو ڕاگەیاند (دواتر ناوی گۆڕدرا بۆ ماڵی حکوومەت). پێشبڕکێکە لەلایەن تەلارسازانی ناسراو [[لێڤ ڕودنێڤ]] V.O. مونتس و ک. تکاچێنکۆ (بەشداربوو). بە چەند گۆڕانکارییەک لە پڕۆژەکەدا، بینای ماڵی حکوومەت لە نێوان ساڵانی ١٩٣٦ بۆ ١٩٥٢ دروست کرا، ھەروەھا دروستکردنی بیناکە بووە ھۆی دروستکردنی گۆڕەپانی لینین (دواتر ناوەکەی گۆڕدرا بۆ گۆڕەپانی ئازادلیق) لەبەردەم ماڵی حکوومەتدا. لە ساڵی ١٩٥٥ مۆنۆمێنتی [[ڤلادیمیر لێنین]] ڕووی لە گۆڕەپانی ئازادلیق کرد کە لەلایەن د.م. گەریاغدی لەبەردەم بیناکەدا دانرابوو<ref>{{cite web|title=Илюстрация "Руднев Л. В. , Мунц В. О. Дом правительства (Баку)" в Большой Советской Энциклопедии|url=http://bse.sci-lib.com/particle024116.html|access-date=August 18, 2010}}</ref> جگە لەمەش، کۆمەڵگەیەکی گەورەی بینا لە دەوری ماڵی حکوومەت لە ساڵانی ١٩٦٠ – حەفتاکان دروست کرا کە ھۆتێلەکانی «ئازەربایجان» و «ئەبشێرۆن»ی لەخۆگرتبوو، بینای ١٦ نھۆمی لەسەر شەقامی عوزەیری حاجیبەیۆڤ، بینای ئازێرپۆچت.<ref>{{cite web|title=MEMARLIQ-DÖQÜZİNCİ BÖLÜM (Architecture-7th chapter)|url=http://azarc.azeriblog.com/2008/05/05/memarliq_ve_inshaatjpg|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011044513/http://azarc.azeriblog.com/2008/05/05/memarliq_ve_inshaatjpg|archive-date=October 11, 2008|access-date=August 18, 2010}}</ref> دواتر لە کاتی بزووتنەوەی سەربەخۆیی [[ئازەربایجان]] لە دوای [[مانگی كانوونى دووهەمى ڕەش|مانگی یەکی ڕەش]]ی خوێناوی پەیکەرەکەی لینین لابرا. ئێستا ئاڵایەکی گەورەی ئازەربایجان لەو شوێنە وەستاوە کە پەیکەرەکەی لینین لێی وەستابوو. گۆڕەپانی لینین گۆڕدرا بۆ گۆڕەپانی ئازادلیق (مەیدانی ئازادی). == دوای سەربەخۆیی == بیناکە زۆرێک لە ڕێکخراو و کۆمپانیا بازرگانییەکانی تێدابوو دوای نۆژەنکردنەوەی سەربەخۆیی ئازەربایجان لە ساڵی ١٩٩١. دوای نۆژەنکردنەوەی تەواوەتی بیناکە، ھەموو کۆمپانیا بازرگانییەکان گواسترانەوە بۆ شوێنەکانی دیکەی شارەکە و ئۆفیسەکان بۆ ڕێکخراوە حکومییەکان دابینکرا.<ref>{{cite web|title=HÖKUMƏT HÖKUMƏT EVİNƏ KÖÇÜR: YAXIN VAXTLARDA NAZİRLƏR KABİNETİ YERİNİ DƏYİŞƏCƏK|url=http://www.mediaforum.az/articles.php?article_id=20060925081807272&page=00&lang=az&eu=0|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110717072428/http://www.mediaforum.az/articles.php?article_id=20060925081807272&page=00&lang=az&eu=0|archive-date=July 17, 2011|access-date=August 18, 2010}}</ref> لەنێویاندا [[وەزارەتی ژینگە و سامانە سروشتییەکان (ئازەربایجان)|لیژنەی دەوڵەت بۆ ئیکۆلۆژی و پاراستنی ژینگە]] وەزارەتی کشتوکاڵ و بەرھەم، لیژنەی دەوڵەت بۆ جیۆلۆجی و سەرچاوە کانزایییەکان، لیژنەی دەوڵەت بۆ کەشناسی ئاو، لیژنەی دەوڵەت بۆ سەرچاوە مادییەکان، لیژنەی دەوڵەت بۆ باشترکردنی ئابووری خاک و ئاو<ref>{{cite book|last1=Publications|first1=Europa|url=https://books.google.com/books?id=q_FROqap0F8C&q=government+house+Baku&pg=PA204|title=The environment encyclopedia and directory 2001, Volume 3|year=2001|isbn=978-1-85743-089-9|access-date=August 18, 2010}}</ref> لە ساڵی ٢٠٠٦ حکوومەتی ئازەربایجان دەستی بە کارەکانی نۆژەنکردنەوەی بیناکە کرد و لە ساڵی ٢٠١٠ پڕۆژەکەی تەواو کرد، ٤٠ ملیۆن و ٨٠٠ ھەزار دۆلاری ماناتی ئازەربایجان بۆ ئاوەدانکردنەوە و دەوڵەمەندکردنی پارکەکەی دەوروبەری بیناکە خەرجکرا.<ref>{{cite web |url = http://www.abc.az/eng/news/45030.html |title = Reconstruction of Government House in Baku cost $40 million |access-date = August 18, 2010 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20110706130729/http://www.abc.az/eng/news/45030.html |archive-date = July 6, 2011 }}</ref> ماڵی حکوومەت بەھۆی ئەوەی لە ناوەندی شاری باکودایە، لە شوێنە گەشتیارییەکانی ئازەربایجان کە زۆرترین سەردانیان بۆ دەکرێت..<ref>{{cite web | url=http://www.advantour.com/azerbaijan/baku/sites.htm |title= Sites of Interest in Baku |access-date= August 18, 2010 }}</ref> لە ئێستادا چەند وەزارەتێک لەوانە وەزارەتی ڕۆشنبیری و گەشتوگوزار، وەزارەتی کشتوکاڵ، وەزارەتی کار و پاراستنی کۆمەڵایەتی دانیشتووان، دەزگای تەداروکی دەوڵەت و دەزگای مافی کۆماری کۆمار فەرمانگەکانی بیناکانیان داگیرکردووە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:بینا و پێکھاتەکان لە باکوو|ماڵی حکوومەت]] oeq3d34dmyrya7mhz1c1m061tp567t6 969575 969519 2022-08-10T18:47:35Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''ماڵی حکوومەتی باکوو''' کە بە ماڵی حکوومەت ناسراوە، بینایەکی حکومییە و وەزارەتە جیاوازەکانی دەوڵەتی [[ئازەربایجان]]ی تێدایە. دەکەوێتە سەر شەقامی نێفتچیلەر و ڕووی لە [[بۆلیڤاری باکوو|بۆلیڤاری باکوویە]]. لای دواوەی بیناکە ڕووی لە شەقامی قەرەباڵغی ئوزەیر حاجیبێیۆڤە لە ناوەڕاستی باکو. خانووی حکوومەت بۆ ٥٥٠٠ کەس دیزاین کراوە.<ref>{{cite web|title=Reconstruction of Government House in Baku cost $40 million|url=http://www.abc.az/eng/news/45030.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110706130729/http://www.abc.az/eng/news/45030.html|archive-date=July 6, 2011|access-date=August 18, 2010}}</ref> == مێژووی بیناکە == [[پەڕگە:1960_CPA_2417.jpg|ڕاست|وێنۆک|بیناکە لەسەر مۆرێکی سۆڤیەت یادی چل ساڵەی [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان]] دەکات]] لە ساڵی ١٩٢٤ تا ١٩٢٧ پلانی دروستکردنی چەند باڵەخانەیەکی گەورەی حکومی دانرا و خرایە ناو بوودجەی [[باکۆ|باکۆوە]]. لە ساڵی ١٩٣٤ دەسەڵاتدارانی سۆڤیەت تەندەرێکیان بۆ دروستکردنی کۆشکی سۆڤیەتی باکو ڕاگەیاند (دواتر ناوی گۆڕدرا بۆ ماڵی حکوومەت). پێشبڕکێکە لەلایەن تەلارسازانی ناسراو [[لێڤ ڕودنێڤ]] V.O. مونتس و ک. تکاچێنکۆ (بەشداربوو). بە چەند گۆڕانکارییەک لە پڕۆژەکەدا، بینای ماڵی حکوومەت لە نێوان ساڵانی ١٩٣٦ بۆ ١٩٥٢ دروست کرا، ھەروەھا دروستکردنی بیناکە بووە ھۆی دروستکردنی گۆڕەپانی لینین (دواتر ناوەکەی گۆڕدرا بۆ گۆڕەپانی ئازادلیق) لەبەردەم ماڵی حکوومەتدا. لە ساڵی ١٩٥٥ مۆنۆمێنتی [[ڤلادیمیر لێنین]] ڕووی لە گۆڕەپانی ئازادلیق کرد کە لەلایەن د.م. گەریاغدی لەبەردەم بیناکەدا دانرابوو<ref>{{cite web|title=Илюстрация "Руднев Л. В. , Мунц В. О. Дом правительства (Баку)" в Большой Советской Энциклопедии|url=http://bse.sci-lib.com/particle024116.html|access-date=August 18, 2010}}</ref> جگە لەمەش، کۆمەڵگەیەکی گەورەی بینا لە دەوری ماڵی حکوومەت لە ساڵانی ١٩٦٠ – حەفتاکان دروست کرا کە ھۆتێلەکانی «ئازەربایجان» و «ئەبشێرۆن»ی لەخۆگرتبوو، بینای ١٦ نھۆمی لەسەر شەقامی عوزەیری حاجیبەیۆڤ، بینای ئازێرپۆچت.<ref>{{cite web|title=MEMARLIQ-DÖQÜZİNCİ BÖLÜM (Architecture-7th chapter)|url=http://azarc.azeriblog.com/2008/05/05/memarliq_ve_inshaatjpg|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011044513/http://azarc.azeriblog.com/2008/05/05/memarliq_ve_inshaatjpg|archive-date=October 11, 2008|access-date=August 18, 2010}}</ref> دواتر لە کاتی بزووتنەوەی سەربەخۆیی [[ئازەربایجان]] لە دوای [[مانگی كانوونى دووهەمى ڕەش|مانگی یەکی ڕەش]]ی خوێناوی پەیکەرەکەی لینین لابرا. ئێستا ئاڵایەکی گەورەی ئازەربایجان لەو شوێنە وەستاوە کە پەیکەرەکەی لینین لێی وەستابوو. گۆڕەپانی لینین گۆڕدرا بۆ گۆڕەپانی ئازادلیق (مەیدانی ئازادی). == دوای سەربەخۆیی == بیناکە زۆرێک لە ڕێکخراو و کۆمپانیا بازرگانییەکانی تێدابوو دوای نۆژەنکردنەوەی سەربەخۆیی ئازەربایجان لە ساڵی ١٩٩١. دوای نۆژەنکردنەوەی تەواوەتی بیناکە، ھەموو کۆمپانیا بازرگانییەکان گواسترانەوە بۆ شوێنەکانی دیکەی شارەکە و ئۆفیسەکان بۆ ڕێکخراوە حکومییەکان دابینکرا.<ref>{{cite web|title=HÖKUMƏT HÖKUMƏT EVİNƏ KÖÇÜR: YAXIN VAXTLARDA NAZİRLƏR KABİNETİ YERİNİ DƏYİŞƏCƏK|url=http://www.mediaforum.az/articles.php?article_id=20060925081807272&page=00&lang=az&eu=0|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110717072428/http://www.mediaforum.az/articles.php?article_id=20060925081807272&page=00&lang=az&eu=0|archive-date=July 17, 2011|access-date=August 18, 2010}}</ref> لەنێویاندا [[وەزارەتی ژینگە و سامانە سروشتییەکان (ئازەربایجان)|لیژنەی دەوڵەت بۆ ئیکۆلۆژی و پاراستنی ژینگە]] وەزارەتی کشتوکاڵ و بەرھەم، لیژنەی دەوڵەت بۆ جیۆلۆجی و سەرچاوە کانزایییەکان، لیژنەی دەوڵەت بۆ کەشناسی ئاو، لیژنەی دەوڵەت بۆ سەرچاوە مادییەکان، لیژنەی دەوڵەت بۆ باشترکردنی ئابووری خاک و ئاو<ref>{{cite book|last1=Publications|first1=Europa|url=https://books.google.com/books?id=q_FROqap0F8C&q=government+house+Baku&pg=PA204|title=The environment encyclopedia and directory 2001, Volume 3|year=2001|isbn=978-1-85743-089-9|access-date=August 18, 2010}}</ref> لە ساڵی ٢٠٠٦ حکوومەتی ئازەربایجان دەستی بە کارەکانی نۆژەنکردنەوەی بیناکە کرد و لە ساڵی ٢٠١٠ پڕۆژەکەی تەواو کرد، ٤٠ ملیۆن و ٨٠٠ ھەزار دۆلاری ماناتی ئازەربایجان بۆ ئاوەدانکردنەوە و دەوڵەمەندکردنی پارکەکەی دەوروبەری بیناکە خەرجکرا.<ref>{{cite web |url = http://www.abc.az/eng/news/45030.html |title = Reconstruction of Government House in Baku cost $40 million |access-date = August 18, 2010 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20110706130729/http://www.abc.az/eng/news/45030.html |archive-date = July 6, 2011 }}</ref> ماڵی حکوومەت بەھۆی ئەوەی لە ناوەندی شاری باکودایە، لە شوێنە گەشتیارییەکانی ئازەربایجان کە زۆرترین سەردانیان بۆ دەکرێت..<ref>{{cite web | url=http://www.advantour.com/azerbaijan/baku/sites.htm |title= Sites of Interest in Baku |access-date= August 18, 2010 }}</ref> لە ئێستادا چەند وەزارەتێک لەوانە وەزارەتی ڕۆشنبیری و گەشتوگوزار، وەزارەتی کشتوکاڵ، وەزارەتی کار و پاراستنی کۆمەڵایەتی دانیشتووان، دەزگای تەداروکی دەوڵەت و دەزگای مافی کۆماری کۆمار فەرمانگەکانی بیناکانیان داگیرکردووە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:بینا و پێکھاتەکان لە باکوو|ماڵی حکوومەت]] [[پۆل:بینا و پێکهاتەکان لە باکوو]] n926tu7xu6n6kei3bn8prws1ze2koee 3 215335 969510 969482 2022-08-10T12:18:26Z Sakura emad 42467 /* وتاری محەممەد */ بەشی نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٠:٢٧، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) == وتاری [[محەممەد]] == سڵاو سپاس بۆ بەشداریکردن لە وتارەکە، بنییم ناوی محەممەد دەگۆڕیت بۆ موحەممەد، ویستم پێت ڕابگەیەنم پێشووتر ناوی محەممەد پەسەندکراوە گەر ویستت بیگۆڕیت پێویستە سەرەتا وتووێژ بکەیت و [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|یەکدەنگی]] کۆبکەیتەوە ئینجا گۆڕانکاری بکەیت بەبێ ئەوە ناتوانیت سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) mrat6grrtfosrylpdmi19o0cnekl4w6 0 215336 969559 969492 2022-08-10T16:07:33Z Sakura emad 42467 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] پزیشکی wikitext text/x-wiki '''ترسی کۆمەڵایەتی''' یان دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی جۆرێکە لە ''دڵەڕاوکێ'' کاتێک ڕوودەدات کە کەسەکە لە کاتی ففتوگۆ لەگەڵ کەسانێک کە نایانناسێت یان ماوەیەکی کەمە ناسیونی هەست بە ترس و دڵەڕاوکێ دەکات. وە یان لەو کاتانەی کە کەسەکە هەست دەکات لە ژێر سەرنجی ئەوانی تر دایە یان لەناو بازنەی فۆکەسدایە و هەمووان سەیری دەکەن، ترسی ئەوەی هەیە کە شەرمن یان ترساو دەربکەوێت یان هەڵە بکات یان تەتەڵە بکات، ئەمەش دەبێتە هۆی لەرزین، ءخێرابوونی لێدانی دڵ، تەنگەنەفەسی، وشکبوونەوەی قوڕگ و ئارەقکردنەوە...هتد<ref>https://link.springer.com/article/10.1007/s00127-003-0720-6</ref> == سەرچاوەکان == {{تووڵی دەروازە|دەروونناسی|پزیشکی}} [[پۆل:دەروونناسی]] [[پۆل:مرۆڤ]] [[پۆل:زانستە کۆمەڵایەتییەکان]] [[پۆل:دەروونناسی]] 5mpob8rrypdtdrtqvb1dz4rmotkjcux 969561 969559 2022-08-10T16:09:07Z Sakura emad 42467 شائەمراز، تاگی یەک سەرچاوە wikitext text/x-wiki {{یەک سەرچاوە}} '''ترسی کۆمەڵایەتی''' یان دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی جۆرێکە لە ''دڵەڕاوکێ'' کاتێک ڕوودەدات کە کەسەکە لە کاتی گفتوگۆ لەگەڵ کەسانێک کە نایانناسێت یان ماوەیەکی کەمە ناسیونی ھەست بە ترس و دڵەڕاوکێ دەکات؛ و یان لەو کاتانەی کە کەسەکە ھەست دەکات لەژێر سەرنجی ئەوانی تر دایە یان لەناو بازنەی فۆکەسدایە و ھەمووان سەیری دەکەن، ترسی ئەوەی ھەیە کە شەرمن یان ترساو دەربکەوێت یان ھەڵە بکات یان تەتەڵە بکات، ئەمەش دەبێتە ھۆی لەرزین، ءخێرابوونی لێدانی دڵ، تەنگەنەفەسی، وشکبوونەوەی قوڕگ و ئارەقکردنەوە… ھتد<ref>https://link.springer.com/article/10.1007/s00127-003-0720-6</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|دەروونناسی|پزیشکی}} [[پۆل:دەروونناسی]] [[پۆل:مرۆڤ]] [[پۆل:زانستە کۆمەڵایەتییەکان]] [[پۆل:دەروونناسی]] r2hwkg9mg4qeibowdeprh2f76jdplrl 969574 969561 2022-08-10T18:47:25Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{یەک سەرچاوە}} '''ترسی کۆمەڵایەتی''' یان دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی جۆرێکە لە ''دڵەڕاوکێ'' کاتێک ڕوودەدات کە کەسەکە لە کاتی گفتوگۆ لەگەڵ کەسانێک کە نایانناسێت یان ماوەیەکی کەمە ناسیونی ھەست بە ترس و دڵەڕاوکێ دەکات؛ و یان لەو کاتانەی کە کەسەکە ھەست دەکات لەژێر سەرنجی ئەوانی تر دایە یان لەناو بازنەی فۆکەسدایە و ھەمووان سەیری دەکەن، ترسی ئەوەی ھەیە کە شەرمن یان ترساو دەربکەوێت یان ھەڵە بکات یان تەتەڵە بکات، ئەمەش دەبێتە ھۆی لەرزین، ءخێرابوونی لێدانی دڵ، تەنگەنەفەسی، وشکبوونەوەی قوڕگ و ئارەقکردنەوە… ھتد<ref>https://link.springer.com/article/10.1007/s00127-003-0720-6</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|دەروونناسی|پزیشکی}} [[پۆل:دەروونناسی]] [[پۆل:مرۆڤ]] [[پۆل:زانستە کۆمەڵایەتییەکان]] [[پۆل:دەروونناسی]] [[پۆل:فۆبیاکان]] 195p15hmxsp8z54eeqji681qim6qzd6 7 215337 969499 2022-08-10T12:01:25Z ئارۆ سالار محمود 50592 /* دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە */ بەشی نوێ wikitext text/x-wiki == دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە == بۆ دەیسڕنەوە {{وب|Sakura emad}} m6pi03d9mv3zn19bqvyb7oo82ad1mux 969504 969499 2022-08-10T12:08:24Z Sakura emad 42467 /* دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە */ و wikitext text/x-wiki == دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە == بۆ دەیسڕنەوە {{وب|Sakura emad}} <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/ئارۆ سالار محمود|بەشدارییەکان]]) ١٢:٠١، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC)</small> تکایە واژووی لێدوانەکانت لەبیر مەکە {{وب|ئارۆ سالار محمود}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٠٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) e05ovrc9qhi7233frcmo4i7rdssjpw2 969506 969504 2022-08-10T12:09:04Z Sakura emad 42467 /* دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki == دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە == بۆ دەیسڕنەوە {{وب|Sakura emad}} <!-- داڕێژە:واژوونەکراو --><small class="autosigned">—&nbsp;ئەم لێدوانە لەلایەن [[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[ویکیپیدیا:واژوو|واژوونەکراوە]]. ([[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود#top|لێدوان]] • [[تایبەت:بەشدارییەکان/ئارۆ سالار محمود|بەشدارییەکان]]) ١٢:٠١، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC)</small> تکایە واژووی لێدوانەکانت لەبیر مەکە {{وب|ئارۆ سالار محمود}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٠٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :ببورە وامزانی بەکارنەھاتووە @[[بەکارھێنەر:ئارۆ سالار محمود|ئارۆ سالار محمود]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٠٩، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) qs7uc5q7597p5wkvfqx87sijo9bc2mm 0 215338 969514 2022-08-10T12:56:53Z Sulaiman Omar abo 51678 پەڕەی دروست کرد بە «ئیلیادە ژ ناڤ ودەنگترین داستانێن هونەری یێ یونانی و جیهانی یە ژ بتر ژ 15500بەیتێن هوزانێ پێک دهێت ، مل ب مل ل گەل داستانا ئودیسا کو هەر دوو هاتینە نڤیسین ژ ئالیێ هوزانڤانێ یونانی یێ کوڕە (هومیروس) ل چەرخێ 9 ژبەری زاینێ ، ئەوێ گەلەکان گومان ل سەر هەبونا...»ەوە wikitext text/x-wiki ئیلیادە ژ ناڤ ودەنگترین داستانێن هونەری یێ یونانی و جیهانی یە ژ بتر ژ 15500بەیتێن هوزانێ پێک دهێت ، مل ب مل ل گەل داستانا ئودیسا کو هەر دوو هاتینە نڤیسین ژ ئالیێ هوزانڤانێ یونانی یێ کوڕە (هومیروس) ل چەرخێ 9 ژبەری زاینێ ، ئەوێ گەلەکان گومان ل سەر هەبونا وی هەین و ب دیتنا وان داستنانا ئیلیادە ب قوناغ قوناغ هاتیە نڤیسین و ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە. ئیلیادە ب کوڕتی بەحسێ شەرێ تروادەێ دکەت، ئەو شەرێ ئەخیل ب برینا دەریا ئیجە ژ یونانێ بەرەف تروادە چوی ژ بو تولڤەکرنێ ژ پاریس ئەوێ ژنکا قرالێ ئیسپارتایێ مینیلاوس ب سەردا بری و بو خوە رەڤاندی و چوی تروادە. ئەڤجا یونانی رابون ب هەوەکا سەرتاسەری ژ بو هێرشکرنێ سەر تروادە ب سەرکێشیا ئەگامەمنون. و داستان دەست پێ دکەت ب چاڤپێکەفتنا هەر سێ خوداوەندا (هێرا، ئەتینا و ئەفرودێت ) ل شەهیانا (ثیتس) و خوداوەندا نەڤیانێ نەهاتبو داخوازکرن، و ئەڤە بی جهێ دلگرانیا وێ، ئەڤجا رابی ب هنارتنا دیاریەکێ بو داخوازکریان ئەوژی سیڤەکا زێری بی و ل سەر نڤیسی بو (ژ بو یا هەری جوان)، ئەفجا ناکوکی د ناڤبەرا هەرسێ خوداوەندا پەیدابو کا کی ژ وان یا هەری جوانە و یا هەژی دیاریێ یە ، و ژ بو چارەسەکرنا ڤێ ناکوکیێ پەنا برنە دەف زەلامێ هەری جوان ئەو ژی پاریس کوڕێ قرالێ تروادە بی، و هەرسێ خوداوەندا کار و بزاف کرن کو پاریسی بال خوەڤە ب کێشن و هەر ئێکێ ژ ئالیێ خوە سوزەک دایێ دیاریەکێ پێشکێشی وی بکەت، هێرا سوزا مەزناهیێ دایێ، و ئەتینا سەرکەفتن و ئەفرودیتێ سوز دایێ کو هەڤژینەکا هەری جوان بدەتێ، ئەڤجا پاریس ئەفرودیت هێژاتر دیت،، ئەوێ ژی ژ لایێ خو ڤە پاریس گەهاندە هێلینێ هەڤژینا مینیلاوس برایێ ئەگامەمنون قرالێ ئاروسێ و ژ دزیکیڤە رەڤاند، و ب ڤێ چەندێ دژایەتیا هەر دوو خوداوەندا هێرا و ئەتینا و هەمی ئەوێن هێلین بەرێ دخواستن بو خوە ئیناد. و خوداوەند و مروڤ بینە دوو بەش، بەشەک ئالیگرێ یونانیان و بەشەک ئالیگرێ تروادەییان و هوسا ئاگرێ شەرێ تروادە هەلبی و دەست پێ کر. ئەگامەمنون سەرکێشیا یونانیان کر و تروادە دوڕپێچ کر بو ماوێ 10 سالان و گەلەک زیان ب هەر دوو لا کەتن د ڤی ماوەی دا ئەخیل خوە ژ شەری ڤەکێشا و بو ئەگەرێ لاوازبون و زیان پێکەفتنا یونانیان، و پاشێ هاش بو ل گەل ئەگامەمنونی و زڤری بو شەری دا کو تولا هەڤالێ خوە (بیتروکلیس) ڤەکەت ژ هێکتور جەنگاوەرێ تروادە ئەوێ ئەخیل ڤیای سوکایەتیێ ب لاشەەیێ وی بکەت و ب هاڤێژیت بەر سەیان پشتی کوشتی، بەلێ بەرامبەر رجا و لاڤ لاڤێن بابێ هێکتوری، ئەخیل بریار دا کو تەرمێ هێکتوری بدەت بابێ وی و داستان ب ڤەکرنا تروادە ب دوماهیک دهێت و ئەو نەخوشیا ب هەر کەسێ کەتی ژ ئەنجامێ شەرێ درێژ. ئیلیادە دێمینیت مل ب مل ل گەل ئودیسایێ ئێک ژ گرنگترین ژێدەرێن هزر بیروکەیان د ئەوروپا دا و تێگەهەشتنا میتولوجیا یونانی، یا کو دیار بی د شێوەێن هونەرێ ئەوروپی دا ژ وێنەکێشان و پەیکەرسازی و شانو، و بلا ئەم ژبیر نەکن کو ئیلیادە نوکە ژی دهێتە خواندن ل ئەکادمیێن سەربازی چنکو دانەرێ بنیاتێ یە ژ بو پێکدادان و هەڤکەتنا شەری . t1wy89lm9zvtftj8iru5wi2tbkb62ns 969518 969514 2022-08-10T13:07:34Z Kurd2021 40095 تاگی پێشنیاری سڕینەوە wikitext text/x-wiki {{پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو |ھۆ = شێواز |کات = 20220810130714 |بکەر = Kurd2021 |یارمەتی = }} ئیلیادە ژ ناڤ ودەنگترین داستانێن هونەری یێ یونانی و جیهانی یە ژ بتر ژ 15500بەیتێن هوزانێ پێک دهێت ، مل ب مل ل گەل داستانا ئودیسا کو هەر دوو هاتینە نڤیسین ژ ئالیێ هوزانڤانێ یونانی یێ کوڕە (هومیروس) ل چەرخێ 9 ژبەری زاینێ ، ئەوێ گەلەکان گومان ل سەر هەبونا وی هەین و ب دیتنا وان داستنانا ئیلیادە ب قوناغ قوناغ هاتیە نڤیسین و ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە. ئیلیادە ب کوڕتی بەحسێ شەرێ تروادەێ دکەت، ئەو شەرێ ئەخیل ب برینا دەریا ئیجە ژ یونانێ بەرەف تروادە چوی ژ بو تولڤەکرنێ ژ پاریس ئەوێ ژنکا قرالێ ئیسپارتایێ مینیلاوس ب سەردا بری و بو خوە رەڤاندی و چوی تروادە. ئەڤجا یونانی رابون ب هەوەکا سەرتاسەری ژ بو هێرشکرنێ سەر تروادە ب سەرکێشیا ئەگامەمنون. و داستان دەست پێ دکەت ب چاڤپێکەفتنا هەر سێ خوداوەندا (هێرا، ئەتینا و ئەفرودێت ) ل شەهیانا (ثیتس) و خوداوەندا نەڤیانێ نەهاتبو داخوازکرن، و ئەڤە بی جهێ دلگرانیا وێ، ئەڤجا رابی ب هنارتنا دیاریەکێ بو داخوازکریان ئەوژی سیڤەکا زێری بی و ل سەر نڤیسی بو (ژ بو یا هەری جوان)، ئەفجا ناکوکی د ناڤبەرا هەرسێ خوداوەندا پەیدابو کا کی ژ وان یا هەری جوانە و یا هەژی دیاریێ یە ، و ژ بو چارەسەکرنا ڤێ ناکوکیێ پەنا برنە دەف زەلامێ هەری جوان ئەو ژی پاریس کوڕێ قرالێ تروادە بی، و هەرسێ خوداوەندا کار و بزاف کرن کو پاریسی بال خوەڤە ب کێشن و هەر ئێکێ ژ ئالیێ خوە سوزەک دایێ دیاریەکێ پێشکێشی وی بکەت، هێرا سوزا مەزناهیێ دایێ، و ئەتینا سەرکەفتن و ئەفرودیتێ سوز دایێ کو هەڤژینەکا هەری جوان بدەتێ، ئەڤجا پاریس ئەفرودیت هێژاتر دیت،، ئەوێ ژی ژ لایێ خو ڤە پاریس گەهاندە هێلینێ هەڤژینا مینیلاوس برایێ ئەگامەمنون قرالێ ئاروسێ و ژ دزیکیڤە رەڤاند، و ب ڤێ چەندێ دژایەتیا هەر دوو خوداوەندا هێرا و ئەتینا و هەمی ئەوێن هێلین بەرێ دخواستن بو خوە ئیناد. و خوداوەند و مروڤ بینە دوو بەش، بەشەک ئالیگرێ یونانیان و بەشەک ئالیگرێ تروادەییان و هوسا ئاگرێ شەرێ تروادە هەلبی و دەست پێ کر. ئەگامەمنون سەرکێشیا یونانیان کر و تروادە دوڕپێچ کر بو ماوێ 10 سالان و گەلەک زیان ب هەر دوو لا کەتن د ڤی ماوەی دا ئەخیل خوە ژ شەری ڤەکێشا و بو ئەگەرێ لاوازبون و زیان پێکەفتنا یونانیان، و پاشێ هاش بو ل گەل ئەگامەمنونی و زڤری بو شەری دا کو تولا هەڤالێ خوە (بیتروکلیس) ڤەکەت ژ هێکتور جەنگاوەرێ تروادە ئەوێ ئەخیل ڤیای سوکایەتیێ ب لاشەەیێ وی بکەت و ب هاڤێژیت بەر سەیان پشتی کوشتی، بەلێ بەرامبەر رجا و لاڤ لاڤێن بابێ هێکتوری، ئەخیل بریار دا کو تەرمێ هێکتوری بدەت بابێ وی و داستان ب ڤەکرنا تروادە ب دوماهیک دهێت و ئەو نەخوشیا ب هەر کەسێ کەتی ژ ئەنجامێ شەرێ درێژ. ئیلیادە دێمینیت مل ب مل ل گەل ئودیسایێ ئێک ژ گرنگترین ژێدەرێن هزر بیروکەیان د ئەوروپا دا و تێگەهەشتنا میتولوجیا یونانی، یا کو دیار بی د شێوەێن هونەرێ ئەوروپی دا ژ وێنەکێشان و پەیکەرسازی و شانو، و بلا ئەم ژبیر نەکن کو ئیلیادە نوکە ژی دهێتە خواندن ل ئەکادمیێن سەربازی چنکو دانەرێ بنیاتێ یە ژ بو پێکدادان و هەڤکەتنا شەری . 83711cs0d1ci18qmucfvvzih6kc05m6 969527 969518 2022-08-10T13:55:16Z Sakura emad 42467 تاگی بێسەرچاوە wikitext text/x-wiki {{بێسەرچاوە}} {{پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو |ھۆ = شێواز |کات = 20220810130714 |بکەر = Kurd2021 |یارمەتی = }} ئیلیادە ژ ناڤ ودەنگترین داستانێن هونەری یێ یونانی و جیهانی یە ژ بتر ژ 15500بەیتێن هوزانێ پێک دهێت ، مل ب مل ل گەل داستانا ئودیسا کو هەر دوو هاتینە نڤیسین ژ ئالیێ هوزانڤانێ یونانی یێ کوڕە (هومیروس) ل چەرخێ 9 ژبەری زاینێ ، ئەوێ گەلەکان گومان ل سەر هەبونا وی هەین و ب دیتنا وان داستنانا ئیلیادە ب قوناغ قوناغ هاتیە نڤیسین و ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە. ئیلیادە ب کوڕتی بەحسێ شەرێ تروادەێ دکەت، ئەو شەرێ ئەخیل ب برینا دەریا ئیجە ژ یونانێ بەرەف تروادە چوی ژ بو تولڤەکرنێ ژ پاریس ئەوێ ژنکا قرالێ ئیسپارتایێ مینیلاوس ب سەردا بری و بو خوە رەڤاندی و چوی تروادە. ئەڤجا یونانی رابون ب هەوەکا سەرتاسەری ژ بو هێرشکرنێ سەر تروادە ب سەرکێشیا ئەگامەمنون. و داستان دەست پێ دکەت ب چاڤپێکەفتنا هەر سێ خوداوەندا (هێرا، ئەتینا و ئەفرودێت ) ل شەهیانا (ثیتس) و خوداوەندا نەڤیانێ نەهاتبو داخوازکرن، و ئەڤە بی جهێ دلگرانیا وێ، ئەڤجا رابی ب هنارتنا دیاریەکێ بو داخوازکریان ئەوژی سیڤەکا زێری بی و ل سەر نڤیسی بو (ژ بو یا هەری جوان)، ئەفجا ناکوکی د ناڤبەرا هەرسێ خوداوەندا پەیدابو کا کی ژ وان یا هەری جوانە و یا هەژی دیاریێ یە ، و ژ بو چارەسەکرنا ڤێ ناکوکیێ پەنا برنە دەف زەلامێ هەری جوان ئەو ژی پاریس کوڕێ قرالێ تروادە بی، و هەرسێ خوداوەندا کار و بزاف کرن کو پاریسی بال خوەڤە ب کێشن و هەر ئێکێ ژ ئالیێ خوە سوزەک دایێ دیاریەکێ پێشکێشی وی بکەت، هێرا سوزا مەزناهیێ دایێ، و ئەتینا سەرکەفتن و ئەفرودیتێ سوز دایێ کو هەڤژینەکا هەری جوان بدەتێ، ئەڤجا پاریس ئەفرودیت هێژاتر دیت،، ئەوێ ژی ژ لایێ خو ڤە پاریس گەهاندە هێلینێ هەڤژینا مینیلاوس برایێ ئەگامەمنون قرالێ ئاروسێ و ژ دزیکیڤە رەڤاند، و ب ڤێ چەندێ دژایەتیا هەر دوو خوداوەندا هێرا و ئەتینا و هەمی ئەوێن هێلین بەرێ دخواستن بو خوە ئیناد. و خوداوەند و مروڤ بینە دوو بەش، بەشەک ئالیگرێ یونانیان و بەشەک ئالیگرێ تروادەییان و هوسا ئاگرێ شەرێ تروادە هەلبی و دەست پێ کر. ئەگامەمنون سەرکێشیا یونانیان کر و تروادە دوڕپێچ کر بو ماوێ 10 سالان و گەلەک زیان ب هەر دوو لا کەتن د ڤی ماوەی دا ئەخیل خوە ژ شەری ڤەکێشا و بو ئەگەرێ لاوازبون و زیان پێکەفتنا یونانیان، و پاشێ هاش بو ل گەل ئەگامەمنونی و زڤری بو شەری دا کو تولا هەڤالێ خوە (بیتروکلیس) ڤەکەت ژ هێکتور جەنگاوەرێ تروادە ئەوێ ئەخیل ڤیای سوکایەتیێ ب لاشەەیێ وی بکەت و ب هاڤێژیت بەر سەیان پشتی کوشتی، بەلێ بەرامبەر رجا و لاڤ لاڤێن بابێ هێکتوری، ئەخیل بریار دا کو تەرمێ هێکتوری بدەت بابێ وی و داستان ب ڤەکرنا تروادە ب دوماهیک دهێت و ئەو نەخوشیا ب هەر کەسێ کەتی ژ ئەنجامێ شەرێ درێژ. ئیلیادە دێمینیت مل ب مل ل گەل ئودیسایێ ئێک ژ گرنگترین ژێدەرێن هزر بیروکەیان د ئەوروپا دا و تێگەهەشتنا میتولوجیا یونانی، یا کو دیار بی د شێوەێن هونەرێ ئەوروپی دا ژ وێنەکێشان و پەیکەرسازی و شانو، و بلا ئەم ژبیر نەکن کو ئیلیادە نوکە ژی دهێتە خواندن ل ئەکادمیێن سەربازی چنکو دانەرێ بنیاتێ یە ژ بو پێکدادان و هەڤکەتنا شەری . mps9bl4e0h2s18dyq4k25onm3xtdjcv 0 215339 969521 2022-08-10T13:36:55Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «{{داتابۆکس}} '''شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان''' شانۆیەکە دەکەوێتە ناوەندی شاری [[باکوو]] لە [[ئازەربایجان]].<ref>{{Cite news |title=Theatre of young spectator |url=http://www.bakucitylife.com/catalog.php?lang=&pt2=1&nid=48 |publisher=Bakucitylife.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120107130003/http://bakucit...»ەوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان''' شانۆیەکە دەکەوێتە ناوەندی شاری [[باکوو]] لە [[ئازەربایجان]].<ref>{{Cite news |title=Theatre of young spectator |url=http://www.bakucitylife.com/catalog.php?lang=&pt2=1&nid=48 |publisher=Bakucitylife.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120107130003/http://bakucitylife.com/catalog.php?lang=&pt2=1&nid=48 |archive-date=2012-01-07 }}</ref><ref>{{Cite news |title=Theatre of young spectators |url=http://eurovision.az/panorama/genc_tamasacilar/?lng=en |publisher=Eurovision.az }}{{dead link|date=October 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite news | title=In the Azerbaijan State Theatre of the Young Spectator has passed the international conference |url=http://en.baku-art.com/index.php?newsid=4234 | publisher=baku-art.az | archive-url=https://web.archive.org/web/20190111175338/http://en.baku-art.com/index.php?newsid=4234 | archive-date=2019-01-11 | url-status=dead }}</ref> == مێژوو == شانۆی دەوڵەتی بینەرانی گەنجی ئازەربایجان (ASTYS) لە ساڵی ١٩٢٨ وەک شانۆی منداڵانی [[باکوو]] بەپێی بڕیاری کۆمیساریای ڕۆشنگەری گشتی [[ئازەربایجان]] لە ٢٠ی ئەیلوولی ١٩٢٨ دامەزراوە.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.tyuz.az/az.php?go=history|title=History of theatre|website=tyuz.az|access-date=2018-07-24}}</ref> بەشی [[ڕووسی]] شانۆکە لە ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٢٨ دەستی بە چالاکییەکانی کرد کاتێک تیپێکی ڕووسی بۆ یەکەمجار لێرە شانۆگەری "پێنج کەس"ی ن.سمیرنۆڤ و س.سێرباکۆڤیان نمایش کرد.<ref name=":0" /> تیپێکی ئازەری، کە لەسەر بنەمای بازنەی درامای پێشەنگەکانی سەر بە یانەی دەریاوانانی باکو دروستکرابوو، بوو بە ئەندامی ئەم شانۆیە، لە ساڵی ١٩٣٠. بەشی ئازەربایجان لە ٣٠ی کانونی دووەمی ١٩٣٠ بە "دژی کراواتی سوور" لەلایەن ن.ئیڤانتەرەوە دەستی پێکرد<ref name=":0" /> شانۆی منداڵانی باکو لەسەر بنەمای فەرمانی کۆمیساریای ڕۆشنگەری گشتی ئازەربایجان لە ١٨ی تەمموزی ١٩٣٦ ناوی گۆڕدرا و لەو کاتەوە ناوی “شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجانی بینەرانی گەنج”ی لێنرا. ASTYS لە ساڵی ١٩٧٨دا خاوەنی خەڵاتی کۆماری لینین کۆمسۆمۆل و لە ساڵی ١٩٧٩دا خەڵاتی ڕێزلێنانی پێبەخشرا<ref name=":0" /> شانۆی لاوانی دەوڵەتی ئازەربایجان و شانۆی کامێرای باکو بەپێی بڕیارەکانی کابینەی وەزیرانی ئازەربایجان کە بە رێککەوت لە ١٩ی ئازار و ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٩دا بەرواریان گرتبوو، بە ASTYS یەکخران<ref name=":0" /> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:شانۆکان لە باکوو]] akbvmmlfzt58kf1xzz1d2nvj3yrc4dg 969523 969521 2022-08-10T13:41:17Z Hamaredha 33112 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجان بۆ بینەری گەنجان''' شانۆیەکە دەکەوێتە ناوەندی شاری [[باکوو]] لە [[ئازەربایجان]].<ref>{{Cite news |title=Theatre of young spectator |url=http://www.bakucitylife.com/catalog.php?lang=&pt2=1&nid=48 |publisher=Bakucitylife.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120107130003/http://bakucitylife.com/catalog.php?lang=&pt2=1&nid=48 |archive-date=2012-01-07 }}</ref><ref>{{Cite news |title=Theatre of young spectators |url=http://eurovision.az/panorama/genc_tamasacilar/?lng=en |publisher=Eurovision.az }}{{dead link|date=October 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref><ref>{{Cite news | title=In the Azerbaijan State Theatre of the Young Spectator has passed the international conference |url=http://en.baku-art.com/index.php?newsid=4234 | publisher=baku-art.az | archive-url=https://web.archive.org/web/20190111175338/http://en.baku-art.com/index.php?newsid=4234 | archive-date=2019-01-11 | url-status=dead }}</ref> == مێژوو == شانۆی دەوڵەتی بینەرانی گەنجی ئازەربایجان (ASTYS) لە ساڵی ١٩٢٨ وەک شانۆی منداڵانی [[باکوو]] بەپێی بڕیاری کۆمیساریای ڕۆشنگەری گشتی [[ئازەربایجان]] لە ٢٠ی ئەیلوولی ١٩٢٨ دامەزراوە.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.tyuz.az/az.php?go=history|title=History of theatre|website=tyuz.az|access-date=2018-07-24}}</ref> بەشی [[ڕووسی]] شانۆکە لە ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٢٨ دەستی بە چالاکییەکانی کرد کاتێک تیپێکی ڕووسی بۆ یەکەمجار لێرە شانۆگەری «پێنج کەس»ی ن. سمیرنۆڤ و س. سێرباکۆڤیان نمایش کرد.<ref name=":0"/> تیپێکی ئازەری، کە لەسەر بنەمای بازنەی درامای پێشەنگەکانی سەر بە یانەی دەریاوانانی باکو دروست کرابوو، بوو بە ئەندامی ئەم شانۆیە، لە ساڵی ١٩٣٠. بەشی ئازەربایجان لە ٣٠ی کانوونی دووەمی ١٩٣٠ بە «دژی کراواتی سوور» لەلایەن ن. ئیڤانتەرەوە دەستی پێکرد<ref name=":0"/> شانۆی منداڵانی باکو لەسەر بنەمای فەرمانی کۆمیساریای ڕۆشنگەری گشتی ئازەربایجان لە ١٨ی تەممووزی ١٩٣٦ ناوی گۆڕدرا و لەو کاتەوە ناوی «شانۆی دەوڵەتی ئازەربایجانی بینەرانی گەنج»ی لێنرا. ASTYS لە ساڵی ١٩٧٨دا خاوەنی خەڵاتی کۆماری لینین کۆمسۆمۆل و لە ساڵی ١٩٧٩دا خەڵاتی ڕێزلێنانی پێبەخشرا<ref name=":0"/> شانۆی لاوانی دەوڵەتی ئازەربایجان و شانۆی کامێرای باکو بەپێی بڕیارەکانی کابینەی وەزیرانی ئازەربایجان کە بە ڕێککەوت لە ١٩ی ئازار و ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٩دا ڕێکەوتیان گرتبوو، بە ASTYS یەکخران<ref name=":0"/> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:شانۆکان لە باکوو]] f3n3634uxlz7mn94uejqow1uzzo5aw8 14 215340 969522 2022-08-10T13:39:14Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:بینا و پێکهاتەکان لە باکوو|شانۆکان لە باکوو]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:بینا و پێکهاتەکان لە باکوو|شانۆکان لە باکوو]] bzzpsdaeiz98gxa3ryeb0s008gmt9hu 3 215341 969526 2022-08-10T13:54:08Z Sakura emad 42467 پەڕەی دروست کرد بە «{{subst:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە|داستانا ئیلیادە|ھۆ=شێواز}} ~~~~»ەوە wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:داستانا ئیلیادە]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:داستانا ئیلیادە]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:داستانا ئیلیادە|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ew6bmhunk92sqiowbeggy4t7rqrznpj 969613 969526 2022-08-10T20:19:10Z Sulaiman Omar abo 51678 wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:داستانا ئیلیادە]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:داستانا ئیلیادە]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:داستانا ئیلیادە|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس ، بەلام ئەمە یەم جار و یەکەم وتارە، داوای لێبوردن ئەکەم چونکە زوور نازانم، پێویستم بە یارمەتیتانم هەیە. [[بەکارھێنەر:Sulaiman Omar abo|Sulaiman Omar abo]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sulaiman Omar abo|لێدوان]]) ‏٢٠:١٩، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 6q86efjhmaajz8r9otjuk740femcqdf 969626 969613 2022-08-10T20:31:52Z Sakura emad 42467 /* پێشنیاری سڕینەوە بۆ داستانا ئیلیادە */ وەڵامدانەوە wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} == [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]] بۆ [[:داستانا ئیلیادە]] == [[پەڕگە:Ambox warning yellow.svg|left|link=|alt=تێبینی|48px|]] وتاری [[:داستانا ئیلیادە]] [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پێشنیاری سڕینەوە]]ی بۆ کراوە. تاگی پێشنیاری سڕینەوە کە لەسەر وتارەکە داندراوە ڕوونی دەکاتەوە بۆچی. ھەرچەندە ھەموو بەشدارییە سوودبەخشەکان لە ویکیپیدیا بەرز دەنرخێندرێن، بەڵام لەوانەیە پەڕەکان [[وپ:پسخ|لەبەر چەند ھۆکارێک بسڕدرێنەوە]]. دەتوانیت ئەم سڕینەوەیە بوەستێنیت بە لابردنی ئاگاداری {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}}، بەڵام تکایە ھەوڵی ڕوونکردنەوە لە [[یارمەتی:کورتەی دەستکاری|کورتەی دەستکارییەکە]] یان لە [[وتووێژ:داستانا ئیلیادە|پەڕەی وتووێژی وتارەکە]] بدە کە بۆچی نابێت بسڕدرێتەوە. تکایە بیر لە چاکسازیکردنی پەڕەکە و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بکەرەوە کە ڕوون کراوەتەوە. لابردنی {{Tlc|پێشنیاری سڕینەوە/ڕێکەوتکراو}} [[ویکیپیدیا:سڕینەوەی پێشنیارکراو|پڕۆسەی پێشنیاری سڕینەوەکە]] دەوەستێنێت، بەڵام [[:en:Wikipedia:Deletion process|پڕۆسەکانی تری سڕینەوە]] بوونیان ھەیە. بەتایبەتی، پڕۆسەی [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] دەتوانێت بەبێ وتووێژ ببێتە ھۆی سڕینەوە، و [[ویکیپیدیا:وتارەکان بۆ سڕینەوە|وتارەکان بۆ سڕینەوە]] ڕێگە بە وتووێژ دەدات تا [[ویکیپیدیا:یەکدەنگی|بگەین بە یەکدەنگی]] بۆ سڕینەوە.<!-- داڕێژە:ئاگاداریی پێشنیاری سڕینەوە --> [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٣:٥٤، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) سوپاس ، بەلام ئەمە یەم جار و یەکەم وتارە، داوای لێبوردن ئەکەم چونکە زوور نازانم، پێویستم بە یارمەتیتانم هەیە. [[بەکارھێنەر:Sulaiman Omar abo|Sulaiman Omar abo]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sulaiman Omar abo|لێدوان]]) ‏٢٠:١٩، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) :سڵاو بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Sulaiman Omar abo|Sulaiman Omar abo]] بەخێرھاتیت سپاس بۆ بەشدارییەکانت، وتاری بەڕێزتان چەن کێشەیەکی ھەیە: [[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ھیچ سەرچاوەیەکی نییە]]، [[ویکیپیدیا:شێواز|شێوازی لەگەڵ ویکیپیدیا ناگونجێت]] ئەمە دوو کێشەی سەرەکییە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢٠:٣١، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ltpi6gpedipvnnosgv186x0mhz9mni5 0 215342 969531 2022-08-10T14:52:16Z Abdurhman Ahmad 31264 پەڕەی دروست کرد بە «'''ترس لە دەرزی''' (لە ڕووی پزیشکییەوە بە '''بێلۆمۆفۆبیا''' ناسراوە) زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ وەسفکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/sim_journal-of-family-p...»ەوە wikitext text/x-wiki '''ترس لە دەرزی''' (لە ڕووی پزیشکییەوە بە '''بێلۆمۆفۆبیا''' ناسراوە) زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ وەسفکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/sim_journal-of-family-practice_1995-08_41_2|title=Journal of Family Practice 1995-08: Vol 41 Iss 2|date=1995-08|others=Internet Archive|language=English}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:فۆبیاکان]] afeq61tkkrxig0yb5d2vu5skvr615ja 969532 969531 2022-08-10T14:54:27Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki '''ترس لە دەرزی''' (لە ڕووی پزیشکییەوە بە '''بێلۆمۆفۆبیا''' ناسراوە) زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ پێناسەکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/sim_journal-of-family-practice_1995-08_41_2|title=Journal of Family Practice 1995-08: Vol 41 Iss 2|date=1995-08|others=Internet Archive|language=English}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:فۆبیاکان]] fr92o2judll7nno8ohhhce3fdwfpa26 969533 969532 2022-08-10T14:55:47Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki '''ترس لە دەرزی''' (لە ڕووی پزیشکییەوە بە '''بێلۆمۆفۆبیا''' ناسراوە) زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ پێناسەکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref name="hamilton">{{cite journal|author=James G. Hamilton|date=August 1995|title=Needle Phobia - A Neglected Diagnosis|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-family-practice_1995-08_41_2/page/169|journal=Journal of Family Practice|volume=41|issue=2|pages=169–175 REVIEW|pmid=7636457}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:فۆبیاکان]] gwzc2hu4kraei5jv8ec7pgidfv79ug4 969534 969533 2022-08-10T14:59:42Z Sakura emad 42467 زیادکردنی [[داڕێژە:تووڵی دەروازە|دەروازەی]] دەروونناسی، + پزیشکی wikitext text/x-wiki '''ترس لە دەرزی''' (لە ڕووی پزیشکییەوە بە '''بێلۆمۆفۆبیا''' ناسراوە) زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ پێناسەکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref name="hamilton">{{cite journal|author=James G. Hamilton|date=August 1995|title=Needle Phobia - A Neglected Diagnosis|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-family-practice_1995-08_41_2/page/169|journal=Journal of Family Practice|volume=41|issue=2|pages=169–175 REVIEW|pmid=7636457}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|دەروونناسی|پزیشکی}} [[پۆل:فۆبیاکان]] szd1zglk1nlyn4fbs95em84ws84hw87 969538 969534 2022-08-10T15:14:17Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki '''ترس لە دەرزی''' یان '''فۆبیای دەرزی''' کە بە '''تریپانۆفۆبیا''' ناسراوە زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ پێناسەکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref name="hamilton">{{cite journal|author=James G. Hamilton|date=August 1995|title=Needle Phobia - A Neglected Diagnosis|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-family-practice_1995-08_41_2/page/169|journal=Journal of Family Practice|volume=41|issue=2|pages=169–175 REVIEW|pmid=7636457}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|دەروونناسی|پزیشکی}} [[پۆل:فۆبیاکان]] 2773xscrr3u1xwm614zkhhyq1hdhiau 969541 969538 2022-08-10T15:24:53Z 78.177.21.242 wikitext text/x-wiki '''ترس لە دەرزی''' یان '''فۆبیای دەرزی''' ھەروەھا ناسراوە بە '''تریپانۆفۆبیا''' زاراوەیەکە کە بەکاردێت بۆ پێناسەکردنی ترسێکی زۆر لە ڕێکارە پزیشکییەکان کە دەرزی دەگرێتەوە. لە ئەدەبیاتی پزیشکیدا بەزۆری پێی دەوترێت فۆبیای دەرزی.<ref name="hamilton">{{cite journal|author=James G. Hamilton|date=August 1995|title=Needle Phobia - A Neglected Diagnosis|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-family-practice_1995-08_41_2/page/169|journal=Journal of Family Practice|volume=41|issue=2|pages=169–175 REVIEW|pmid=7636457}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|دەروونناسی|پزیشکی}} [[پۆل:فۆبیاکان]] bp1qu1kbiy21og68gxv44ahgs5y41cb 0 215343 969540 2022-08-10T15:20:09Z Paraw 11486 پەڕەی دروست کرد بە «'''یۆسف ڕەبانی''' ناسراو بە '''ڕێزان جاوید''' (؟ لە [[مەھاباد]] - ٦ی ئابی ٢٠٢٢ لە [[قامیشلۆ]]) چالاکوانێکی سیاسیی کورد، ئەندامی مەجلیسی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] و ھاوسەرۆکی پێشووی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار) بوو. ڕێزان جا...»ەوە wikitext text/x-wiki '''یۆسف ڕەبانی''' ناسراو بە '''ڕێزان جاوید''' (؟ لە [[مەھاباد]] - ٦ی ئابی ٢٠٢٢ لە [[قامیشلۆ]]) چالاکوانێکی سیاسیی کورد، ئەندامی مەجلیسی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] و ھاوسەرۆکی پێشووی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار) بوو. ڕێزان جاوید لە ساڵی ٢٠٢٢ لە ھێرشی درۆنەکانی ھێزە سەربازییەکانی تورکیا لە شاری قامیشلۆ لە [[ڕۆژاوای کوردستان]] کوژراو.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref><ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ژیان و چالاکی == ڕێزان جاوید لە شاری مەھاباد لە ڕۆژھەڵاتی کوردستاندا لەدایک بوو. ئەو لە ساڵی ٢٠٠٣ لە کاتی دامەزرانی [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] بەشداری کۆنگرەی دامەزراندنی ئەو حیزبە ببوو. بەدوای تێکەڵبوونی لە پارتی ژیانی ئازادی کوردستان ناوی ''ڕێزان جاوید''ی بۆ خۆی ھەڵبژارد. ئەو لە ساڵانی چالاکیی لە پارتی ژیانی ئازادی کوردستان لە چالاکییەکانی وەکوو راگەیاندن ھەتا ئەندامێتی لە مەجلیسی حیزبەکە بەشدار بوو.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> ڕێزان جاوید لە ساڵی ٢٠١٤ لە کۆنگرەی دامەزراندنی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار) بەشدار بوو و وەکوو ھاوسەرۆکی کۆدار ھەڵبژێردرا و لەنێوان ٥ی ئایاری ٢٠١٤ ھەتا ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ وێڕای [[زیلان تانیا]] ھاوسەرۆکایەتیی کۆداریان بە ئەستۆ گرت. ڕێزان جاوید بەدوای ئەوەیش وەکوو ئەندامی ئەنجوومەنی بەرێوبەری کۆمەڵگای کۆدار چالاک بوو.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> ڕێزان جاوید بۆ بەرێوەبردنی کۆنگرەی نەتەویی کورد زۆر چالاک بوو و بەم مەبەستە وەکوو شاندی پژاک و کۆدار چوو بۆ شاری ھەولێر لە باشووری کوردستان.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == کوژران == ڕێزان جاوید لە ھێرشی ھێزەکانی تورکیا بۆسەر گەڕەکی سەناعە (حی‌الصناعە) لە شاری [[قامیشلۆ]]ی [[رۆژئاوای کوردستان]] لە رۆژی ٦ی ئاب کە لە ڕێگای فڕۆکەی بێفرۆکەوانەوە ئەنجام درا بە سەختی بریندار بوو و لە نەخۆشخانەی شاری قامیشلۆ کۆچی دوایی کرد.<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref><ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەدوای کوژرانی ڕێزان جاوید ئەنجوومەنی بەرێوەبەریی [[کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژھەڵاتی کوردستان]] (کۆدار) و [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] لە ڕاگەیەندراوێک بەبوونەی کوژرانی ڕایانگەیاند کە ڕێزان جاوید «''بە مەبەستی بەرەو پێش بردنی ئەرکەکانی لە پێناو وەدی ھێنانی یەکگرتنی نەتەوی دمۆکراتیکی گەلەکەمان لە ھەر چوار پارچەی کوردستان و لە نزیکەو کەڵک وەرگرتن لە ئەزموونەکانی گەلەکەمان لە باکوور و رۆژھەڵاتی سوریە، چووبوو بۆ رۆژئاوای کوردستان.''»<ref name="فرات ١">[https://anfsorani.com/کوردستان/kdar-phzhak-shhhyd-rzan-jawyd-manyfysty-rgay-tkshanmanh-33912 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''کۆدار- پەژاک: شەھید رێزان جاوید مانیفیستۆی رێگای تێکۆشانمانە'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> ھەروەھا دەستەی ناوخۆی بەڕێوەبەریی [[خۆبەڕێوەبەریی دیموکراتیکی ھەرێمی جزیر]]یش بە ھاوسەرۆکایەتیی [[کەنعان بەرەکات]] و [[حەمرین عەلی]]، بە ڕێکخستنی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسی لە شاری قامیشلۆ سەبارەت بە ھێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر باکور و ڕۆژھەڵاتی سوریا وێڕای ئاماژە بە کوژرانی ڕێزان جاوید لە ھێرشی درۆنەکانی تورکیا ڕایگەیاند کە «''یوسف مەحمود ڕەبانی بە سەردانێک ھاتبوو بۆ ھەرێمەکانی باکوور و ڕۆژھەڵاتی سوریا تا وەکو لەگەڵ خەڵک کۆ ببێتەوە و لە نزیکەوە دەستکەوتەکانی شۆڕشی ١٩ی تەمووز ببینێت، ھەروەھا بۆ نزیککردنەوەی دید و بۆچوونی گشتیی گەلی کوردستان لە ھەر چوار پارچەدا تێکدەکۆشا.''»<ref name="فرات ٢">[https://anfsorani.com/کوردستان/frmandyky-pzhak-l-hrshy-dwty-twrkda-shhyd-bww-33907 ئاژانسی ھەواڵی فرات: ''فەرماندەیەکی پەژاک لە ھێرشی دەوڵەتی تورکدا شەھید بوو'' (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|شەڕ|کوردستان}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:خەڵکی مەھاباد]] [[پۆل:کوردەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:سیاسییەکانی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٢]] gpkaxvl02pc72q38t1659u8apckmxha 14 215344 969545 2022-08-10T15:36:24Z Abdurhman Ahmad 31264 پەڕەی واڵای دروست کرد wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 215345 969549 2022-08-10T15:56:35Z Abdurhman Ahmad 31264 پەڕەی دروست کرد بە «'''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە عەرەبی: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – نزیكەی ٢٠١٧/٢٠١٩)، زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی ئوسامە بن لادن ڕێبەری ڕێکخراوی...»ەوە wikitext text/x-wiki '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە عەرەبی: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – نزیكەی ٢٠١٧/٢٠١٩)، زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی ئوسامە بن لادن ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. o3zzuzfqrqrn9sdxa588cc0i2e9o8p8 969551 969549 2022-08-10T15:58:44Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە عەرەبی: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)، زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی ئوسامە بن لادن ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. qvtpqyel4ta5hyto4mcqk1wjqs67cjr 969553 969551 2022-08-10T15:59:58Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە عەرەبی: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)، زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. orvxx1r5g3awaepanq81ntotvmsicww 969554 969553 2022-08-10T16:01:30Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە عەرەبی: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} 4slgjwnze06abzzvk9gel8bxd6vwrg8 969555 969554 2022-08-10T16:01:45Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} 2mwjxiayc3e3p1y7517uteg439dncei 969556 969555 2022-08-10T16:03:38Z Abdurhman Ahmad 31264 /* سەرچاوەکان */ wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * Jon Gambrell, [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f Born into al-Qaida: Hamza bin Laden’s rise to prominence], [[Associated Press]], March 17, 2019 48bo16r3wl05tl3t2ughm8l9u3tl2qg 969557 969556 2022-08-10T16:05:21Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * Jon Gambrell, [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f Born into al-Qaida: Hamza bin Laden’s rise to prominence], [[Associated Press]], March 17, 2019 [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٩]] ipru1iho9fkrzsn0zgqwtzeaw32wbrn 969558 969557 2022-08-10T16:06:42Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * Jon Gambrell, [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f Born into al-Qaida: Hamza bin Laden’s rise to prominence], [[Associated Press]], March 17, 2019 [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٩]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١٩]] q5oglp3httilg0ev0yiimelj7y4rrnz 969560 969558 2022-08-10T16:07:37Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * Jon Gambrell, [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f Born into al-Qaida: Hamza bin Laden’s rise to prominence], [[Associated Press]], March 17, 2019 [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٩]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١٩]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] son7imiao01b186wfr44g47th7ugij0 969563 969560 2022-08-10T16:13:23Z Abdurhman Ahmad 31264 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * Jon Gambrell, [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f Born into al-Qaida: Hamza bin Laden’s rise to prominence], [[Associated Press]], March 17, 2019 {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|شەڕ|عەرەبستانی سعوودی|پاکستان|ئەفغانستان}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٩]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١٩]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] tux85tnag5pzx1zrg9aaoff4tbnb9mn 969573 969563 2022-08-10T18:46:59Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی}} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' (بە [[عەرەبی]]: حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن؛ ١٩٨٩ – تەممووزی ٢٠١٩)<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2019-09-14|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|access-date=2022-08-10|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودیە]]، ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]] ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا وەسف کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * Jon Gambrell, [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f Born into al-Qaida: Hamza bin Laden’s rise to prominence], [[Associated Press]], March 17, 2019 {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|شەڕ|عەرەبستانی سعوودی|پاکستان|ئەفغانستان}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٩]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١٩]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:ئوسامە بن لادەن]] 5dgql8m4lgo9rpenbjrajmwk2cq50dt 969819 969573 2022-08-11T09:42:48Z Halbast1 41381 بەسەرداچوونەوە wikitext text/x-wiki {{وەسف|تیرۆرستی ئیسلامی و کوڕی ئوسامە بن لادن}} {{Infobox person | name = حەمزە بن لادن | image = Hamza bin Laden.png | native_name = حمزة بن لادن | birth_name = حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن | birth_date = ١٩٨٩ | death_date = {{circa}}٢٠١٧/٢٠١٩ (لە تەمەنی ٢٧–٣٠ ساڵیدا) | birth_place = [[جیدە]]، [[سعودیە]] | death_place = سنووری [[ئەفغانستان]]-[[پاکستان]]<ref>{{cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/world/hamza-bin-laden-killed-in-us-operation-trump/article29418501.ece|title=Hamza bin Laden killed in US operation: Trump|work=The Hindu Business Line|date=14 September 2019}}</ref><ref name="independent">{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-osama-bin-laden-son-death-dies-hamza-al-qaeda-a9105366.html|title=Trump announces death of Osama bin Laden's son in 'counter-terrorism operation'|date=14 September 2019|work=The Independent UK}}</ref> | death_cause = لە کردارێکی دژەتیرۆرستیی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکادا کوژراوە<ref>{{Cite news|date=2019-09-14|title=Hamza Bin Laden: Trump confirms al-Qaeda leader's son is dead|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-49701132|access-date=2021-11-15}}</ref> | spouse = {{marriage|مریەم عەبدوڵڵا ئەحمەد عەبدوڵڵا|٢٠٠٥}} | module = {{Infobox military person | embed = yes | allegiance = {{flagicon image|Flag of al-Qaeda.svg|size=23px}} [[ئەلقاعیدە]]<br />{{flagicon image|Al-Liwaa.svg}} [[جەماعەت ئەنساڕ ئەلفورقان فی بیلاد ئەلشام]] <small>(٢٠١٧–٢٠١٩)</small> | branch = | serviceyears = | rank = | battles = [[شەڕی تیرۆر]]: *[[شەڕ لە ئەفغانستان (٢٠٠١–ئێستا)|شەڕی ئەفغانستان]] *[[شەڕی باکووری ڕۆژاوای پاکستان]] *[[شەڕی ناوخۆییی سووریا]] }} }} '''حەمزە بن ئوسامە بن محەمەد بن عەواد بن لادن''' ({{بە عەرەبی|حمزة بن أسامة بن محمد بن عوض بن لادن}}؛ ١٩٨٩ – دەوروبەری ٢٠١٧/٢٠١٩) زیاتر بە '''حەمزە بن لادن''' ناسراوە، لەدایکبووی [[عەرەبستانی سعوودی]]یە و ئەندامی [[ئەلقاعیدە]] بوو. ئەو کوڕی [[ئوسامە بن لادن]]ی ڕێبەری ڕێکخراوی [[ئەلقاعیدە]] بووە و، [[مردنی ئوسامە بن لادن|دوای مردنی باوکی لە ساڵی ٢٠١١دا]]، وەک سەرکردەیەکی تازەپێگەیشتوو لەناو ئەو گرووپەدا باس کراوە. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * جۆن گامبرێڵ، [https://www.apnews.com/814939215e824f82bc809199ac1a0d0f لەدایکبووی نێو ئەلقاعیدە: بەرزبوونەوەی حەمزە بن لادن بۆ ناسراوی]، [[ئەسۆوشیەیتید پرێس]]، ١٧ی ئازاری ٢٠١٩ {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|شەڕ|عەرەبستانی سعوودی|پاکستان|ئەفغانستان}} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٩]] [[پۆل:مردووانی ٢٠١٩]] [[پۆل:سەرکردە تیرۆرکراوەکانی ئەلقاعیدە]] [[پۆل:ئەو کەسانەی لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشان کراون]] [[پۆل:ئوسامە بن لادەن]] snrkexy7xf2m2khobormgyg6wodsdhm 3 215346 969550 2022-08-10T15:56:58Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- ⇐[[بەکارھێنەر:ئارام بکر|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارام بکر|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٥:٥٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) k83g02gs0oaztv9d4zecmvdsaft4tpc 3 215347 969552 2022-08-10T15:59:28Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٥:٥٩، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 8v87x8ceqg5p4zu8qnl1r7f7qwpud3p 3 215348 969566 2022-08-10T17:11:02Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏١٧:١١، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ac4af66nqq9b4kmim5l5126pln080yz 3 215350 969584 2022-08-10T19:18:00Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا'''</span></span>]] ‏١٩:١٨، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 25014nes0wabaaqpk8xpz2f5p2wzez3 0 215351 969607 2022-08-10T19:49:00Z ئاسۆ 30 دروست کراو بە وەرگێڕانی پەڕەی «[[:en:Special:Redirect/revision/975499733|Zare Yusupova]]» wikitext text/x-wiki '''زەرێ عەلیێڤنا یوسوپۆڤا''' (بە ڕووسی: Заре Алиевна Юсупова; لەدایکبووی ١٩٣٤) زمانەوانێکی [[ڕووسەکان|ڕووس]]<nowiki/>ە کە شارەزاییی لە زمانی کوردیدا هەیە.<ref name="oriental-studies-about-person-page">[http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49 IOM RAS (St. Petersburg) - Personalia]</ref><ref name="research-gate-book-1">{{Cite book|last=Leezenberg|first=M.|url=https://www.researchgate.net/publication/254810726|title=Soviet Kurdology and Kurdish Orientalism|date=Jun 15, 2016|publication-date=Jun 15, 2016|page=10|author-link=:nl:Michiel_Leezenberg|access-date=24 Nov 2017}}</ref> یوسوپۆڤا بڕوانامەی دکتۆرای زانستی زمانەوانی هەیە و وەک پرۆفیسۆر کار دەکات لە زانکۆی سانت پیتەرزبێرگ، کە لەوێ وانەی زمانی کوردی دەڵێتەوە.<ref name="oriental-studies-about-person-page">[http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49 IOM RAS (St. Petersburg) - Personalia]</ref> زیاتر لە ٧٠ کاری زانستی بڵاوکردووەتەوە، کە ٦ لەوانە کاری تاکەکەسی بوون.<ref name="oriental-studies-about-person-page" /><ref name="pdf-pub-list">[http://www.orientalstudies.ru/rus/images/personalia/pdf/yusupova.pdf Yusupova Zare Aliyevna: List of Publications]</ref> بوارە سەرەکیەکانی توێژینەوە یوسوپۆڤا ئەو دیالێکتانەی کوردین کە کەمتر لێکۆڵینەوەیان لەسەر کراوە، سەرنجی زیاتری خستووەتە سەر [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] و [[گۆرانی (شێوەزار)|هاورامی]] (بە پشتبەستن بە [[فۆلکلۆر]] و کەرەستەی نووسراو) و بڵاوکردنەوەی دەقە کلاسیکەکانی [[وێژەی کوردی|ئەدەبی کورد]].<ref name="oriental-studies-about-person-page">[http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49 IOM RAS (St. Petersburg) - Personalia]</ref><ref name="research-gate-book-1">{{Cite book|last=Leezenberg|first=M.|url=https://www.researchgate.net/publication/254810726|title=Soviet Kurdology and Kurdish Orientalism|date=Jun 15, 2016|publication-date=Jun 15, 2016|page=10|author-link=:nl:Michiel_Leezenberg|access-date=24 Nov 2017}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLeezenberg2016">[[:nl:Michiel_Leezenberg|Leezenberg, M.]] (Jun 15, 2016). [https://www.researchgate.net/publication/254810726 ''Soviet Kurdology and Kurdish Orientalism'']. p.&nbsp;10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">24 Nov</span> 2017</span>.</cite></ref><ref name="pdf-kurdology-around-the-world">{{Cite web|last=Nurullah|first=ALKAÇ|title=DÜNYA ÜNĠVERSĠTELERĠNDE KÜRDOLOJĠ BÖLÜMLERĠ/KÜRTÇE EĞĠTĠM|trans-title=CURDOLOGY DEPARTMENTS / KURDISH EDUCATION IN WORLD UNIVERSITY|url=http://www.kurdolojiakademi.net/FileUpload/as842883/File/dunya_universitelerinde_kurdoloji.pdf|access-date=24 Nov 2017|page=4|language=Russian}}</ref> == سەرچاوەکان == {{Reflist}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٣٤]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتناسانی ڕووسیا]] 6qyqli5ku0ynn4ve3li19jpas5kg9t8 969612 969607 2022-08-10T20:10:39Z ئاسۆ 30 کورتەی ژیان و بەرهەمەکان wikitext text/x-wiki '''زەرێ عەلیێڤنا یوسوپۆڤا''' (بە ڕووسی: Заре Алиевна Юсупова، لەدایکبووی ١٩٣٤ لە تبلیس - مردووی ٣ی ٢ی ٢٠٢٢ لە سانت پیتەرسبۆرگ) زمانەوانێکی [[ڕووسەکان|ڕووس]] بوو کە شارەزاییی لە زمانی کوردیدا هەبوو. یوسوپۆڤا بڕوانامەی دکتۆرای زانستی زمانەوانی هەبوو و وەک پرۆفیسۆر لە زانکۆی سانت پیتەرزبێرگدا کاری دەکرد. لەوێ وانەی زمانی کوردی دەگوتەوە.<ref name="oriental-studies-about-person-page">[http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49 IOM RAS (St. Petersburg) - Personalia]</ref> زیاتر لە ٧٠ کاری زانستی بڵاوکردووەتەوە، کە ٦ لەوانە کاری تاکەکەسی بوون. بوارە سەرەکیەکانی توێژینەوە یوسوپۆڤا ئەو دیالێکتانەی کوردین کە کەمتر لێکۆڵینەوەیان لەسەر کراوە، سەرنجی زیاتری خستووەتە سەر [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] و [[گۆرانی (شێوەزار)|هاورامی]] (بە پشتبەستن بە [[فۆلکلۆر]] و کەرەستەی نووسراو) و بڵاوکردنەوەی دەقە کلاسیکەکانی [[وێژەی کوردی|ئەدەبی کورد]]. == ژیان == لە ساڵی ١٩٣٤ لە شاری [[تبلیس]]ی [[گورجستان]] لە ماڵباتێکی کوردی [[ئێزیدی]] لە دایک بووە. ماڵباتەکەی لە بنەچەدا خەڵکی [[وان]]ی باکووری کوردستانن. ساڵی ١٩٥٣ قۆناخی یەکەمی خوێندنی تەواو کردووە. بەهۆی زیرەکییەکەیەوە میدالیای زێڕی پێ دراوە. بۆ خوێندنی زانکۆ چووەتە لینینگراد و بەشی ڕۆژهەڵاتناسیی خوێندووە. لە ساڵی ١٩٥٨ دکتۆرای لە بواری فیلۆلۆژی کوردیدا بە دەست هێناوە.<ref>https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/040220225</ref> == بەرهەمەکان == * «شێوەی سلێمانی زمانی کوردی» (بە ڕووسی)، [[کوردستان موکریانی]] وەری گێڕاوەتەوە بۆ کوردی. هەولێر: کۆڕی زانیاری کوردستان، ٢٠٠٥. == سەرچاوەکان == {{Reflist}} {{زمانی کوردی}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٣٤]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتناسانی ڕووسیا]] gznljqch9uv9qrtrcq7wdqrpusyjycc 969615 969612 2022-08-10T20:21:27Z ئاسۆ 30 +داتابۆکس wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''زەرێ عەلیێڤنا یوسوپۆڤا''' (بە ڕووسی: Заре Алиевна Юсупова، لەدایکبووی ١٩٣٤ لە تبلیس - مردووی ٣ی ٢ی ٢٠٢٢ لە سانت پیتەرسبۆرگ) زمانەوانێکی [[ڕووسەکان|ڕووس]] بوو کە شارەزاییی لە زمانی کوردیدا هەبوو. یوسوپۆڤا بڕوانامەی دکتۆرای زانستی زمانەوانی هەبوو و وەک پرۆفیسۆر لە زانکۆی سانت پیتەرزبێرگدا کاری دەکرد. لەوێ وانەی زمانی کوردی دەگوتەوە.<ref name="oriental-studies-about-person-page">[http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49 IOM RAS (St. Petersburg) - Personalia]</ref> زیاتر لە ٧٠ کاری زانستی بڵاوکردووەتەوە، کە ٦ لەوانە کاری تاکەکەسی بوون. بوارە سەرەکیەکانی توێژینەوە یوسوپۆڤا ئەو دیالێکتانەی کوردین کە کەمتر لێکۆڵینەوەیان لەسەر کراوە، سەرنجی زیاتری خستووەتە سەر [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] و [[گۆرانی (شێوەزار)|هاورامی]] (بە پشتبەستن بە [[فۆلکلۆر]] و کەرەستەی نووسراو) و بڵاوکردنەوەی دەقە کلاسیکەکانی [[وێژەی کوردی|ئەدەبی کورد]]. == ژیان == لە ساڵی ١٩٣٤ لە شاری [[تبلیس]]ی [[گورجستان]] لە ماڵباتێکی کوردی [[ئێزیدی]] لە دایک بووە. ماڵباتەکەی لە بنەچەدا خەڵکی [[وان]]ی باکووری کوردستانن. ساڵی ١٩٥٣ قۆناخی یەکەمی خوێندنی تەواو کردووە. بەهۆی زیرەکییەکەیەوە میدالیای زێڕی پێ دراوە. بۆ خوێندنی زانکۆ چووەتە لینینگراد و بەشی ڕۆژهەڵاتناسیی خوێندووە. لە ساڵی ١٩٥٨ دکتۆرای لە بواری فیلۆلۆژی کوردیدا بە دەست هێناوە.<ref>https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/040220225</ref> == بەرهەمەکان == * «شێوەی سلێمانی زمانی کوردی» (بە ڕووسی)، [[کوردستان موکریانی]] وەری گێڕاوەتەوە بۆ کوردی. هەولێر: کۆڕی زانیاری کوردستان، ٢٠٠٥. == سەرچاوەکان == {{Reflist}} {{زمانی کوردی}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٣٤]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتناسانی ڕووسیا]] kqazvfmvyablluvqpmguhoau5jj8k0k 969710 969615 2022-08-11T05:46:55Z ئاسۆ 30 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''زەرێ عەلیێڤنا یوسوپۆڤا''' (بە ڕووسی: Заре Алиевна Юсупова، لەدایکبووی ١٩٣٤ لە تبلیس - مردووی ٣ی ٢ی ٢٠٢٢ لە سانت پیتەرسبۆرگ) زمانەوانێکی [[ڕووسەکان|ڕووس]] بوو کە شارەزاییی لە زمانی کوردیدا هەبوو. یوسوپۆڤا بڕوانامەی دکتۆرای زانستی زمانەوانی هەبوو و وەک پرۆفیسۆر لە زانکۆی سانت پیتەرزبێرگدا کاری دەکرد. لەوێ وانەی زمانی کوردی دەگوتەوە.<ref name="oriental-studies-about-person-page">[http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49 IOM RAS (St. Petersburg) - Personalia]</ref> زیاتر لە ٧٠ کاری زانستی بڵاوکردووەتەوە، کە ٦ لەوانە کاری تاکەکەسی بوون. بوارە سەرەکیەکانی توێژینەوە یوسوپۆڤا ئەو دیالێکتانەی کوردین کە کەمتر لێکۆڵینەوەیان لەسەر کراوە، سەرنجی زیاتری خستووەتە سەر [[کوردیی ناوەندی|سۆرانی]] و [[گۆرانی (شێوەزار)|هاورامی]] (بە پشتبەستن بە [[فۆلکلۆر]] و کەرەستەی نووسراو) و بڵاوکردنەوەی دەقە کلاسیکەکانی [[وێژەی کوردی|ئەدەبی کورد]]. == ژیان == لە ساڵی ١٩٣٤ لە شاری [[تبلیس]]ی [[گورجستان]] لە ماڵباتێکی کوردی [[ئێزیدی]] لە دایک بووە. ماڵباتەکەی لە بنەچەدا خەڵکی [[وان]]ی باکووری کوردستانن. ساڵی ١٩٥٣ قۆناخی یەکەمی خوێندنی تەواو کردووە. بەهۆی زیرەکییەکەیەوە میدالیای زێڕی پێ دراوە. بۆ خوێندنی زانکۆ چووەتە لینینگراد و بەشی ڕۆژهەڵاتناسیی خوێندووە. لە ساڵی ١٩٥٨ دکتۆرای لە بواری فیلۆلۆژی کوردیدا بە دەست هێناوە.<ref>https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/040220225</ref> == بەرهەمەکان <ref>http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities&Itemid=74&person=49</ref> == * 1985: «شێوەی سلێمانی زمانی کوردی» [بە ڕووسی: Сулейманийский диалект курдского языка]، [[کوردستان موکریانی]] وەری گێڕاوەتەوە بۆ کوردی و کۆڕی زانیاری کوردستان ساڵی ٢٠٠٥ لە هەولێر چاپی کردووە. * 1985: ڕەگی کارەکانی هەورامی (لەسەر بنەمای دەقی دیوانی مەولەوی) [بە ڕووسی: Глагольные основы в аврамани (по тексту литературного памятника XIX в. — дивана Мавлави)] * 1965: پریپۆزیشن و پۆستپۆزیشن لە سۆرانیدا [بە ڕووسی: Предлоги и послелоги в сорани] == سەرچاوەکان == {{Reflist}} {{زمانی کوردی}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٣٤]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتناسانی ڕووسیا]] nv10m082l6lz749nd91ym5087859e8w 0 215352 969611 2022-08-10T20:06:30Z Muhammadtbh12 50583 عەبدوڵڵا کورد چەکدارێکی ئیسلامی کورد بوو کە لە چیچان شەڕی دەکرد wikitext text/x-wiki '''عەبدوڵڵا کورد''' چەکدارێکی [[ئیسلامەتی|ئیسلامیی]] [[کورد]] بوو کە لە [[چیچان]] شەڕی دەکرد. کورد جێگری باڵای موهەنەد کە فەرماندەی مەیدانی لەدایکبووی سعوودیە بوو. دوای گرتن و تیرۆرکردنی موهەنەد لە نزیک گوندی سێرژێن-یورت لە ٢١ی نیسانی ٢٠١١، بەپێی لێژنەی نیشتمانیی دژە تیرۆری ڕووسیا، عەبدوڵڵا هەڵوێستی موهەنەدی گرتە ئەستۆ.<ref>{{Cite web|title=Russia kills al Qaeda militant who fought with Chechen rebels|url=http://www.cnn.com/2011/WORLD/europe/05/04/russia.al.qaeda.killed/index.html|access-date=2022-08-10|website=www.cnn.com|language=en}}</ref> عەبدوڵڵا لە چیبەرلۆیڤسکی لەلایەن هێزە ئەمنییەکانی ڕووسیاوە کوژرا<ref>{{Cite web|last=Kavkaz-Center|title=Крот (Видео)|url=https://www.kavkazcenter.com/russ/content/2013/03/10/96712/krot-(video).shtml|access-date=2022-08-10|website=Kavkazcenter.com|language=ru}}</ref> لە ٣ی ئایاری ٢٠١١ ناوچەی چیچان. == ژیان == له‌ سه‌ره‌تای ژیانی عەبدوڵڵا زۆر كه‌م ده‌زانرێت، به‌ڵام ده‌گوترێت له‌ ناوچه‌ كوردییه‌كانی توركیا له‌دایك بووە، ره‌نگه‌ له‌ ناوچه‌ی [[ئامەد]] بێت. لە گوندی زێدی خۆیەوە لە ساڵی ١٩٩٩دا گەشتی دەکرد بۆ باکووری [[قەوقاز|قەفقاز]] دوای ئەوەی لە ڕێگەی گەرووی پانکیسی لە [[گورجستان]] تێپەڕیبوو. هەواڵگری ڕووسیا بانگەشەی ئەوە دەکات کە عەبدوڵڵا لە کاتی جەنگی دووەمی چیچان لە کەتیبەی شەڕڤانانی بیانی بە سەرکردایەتی [[ئیبن ئەلخەتاب|ئیبن خەتاب]] شەڕی کردووە، هەروەها لە نزیکەوە دەستی هەبووە لە پلاندانان و ڕێکخستنی کردەوەی بەرفراوانی تێکدان و تیرۆر لە سەرتاسەری ناوچەکەدا. دوای مردنی ئەبو حەفس ئوردنی لە ساڵی ٢٠٠٦ و بەرزبوونەوەی موهەنەد بۆ پۆستی میری شەڕڤانانی بیانی لە چیچان، عەبدوڵڵا بووە جێگری سەرۆکی نێردەی قاعیدە لە باکووری قەفقاز، بەپێی لێژنەی نیشتمانیی دژە تیرۆری ڕووسیا. <ref>{{Cite web|date=2011-05-09|title=Новости NEWSru.com :: В Чечне уничтожен эмиссар "Аль-Каиды" Абдулла Курд, сменивший недавно убитого Моганнеда|url=https://web.archive.org/web/20110509191942/http://www.newsru.com/russia/04May2011/kurd.html|access-date=2022-08-10|website=web.archive.org}}</ref> لە کاتی مردنیدا کاغەزی ناسنامەی تورکی و جۆرجیی، کە سەر بە "جەڤدەت دۆگەر" بوو، لەناو جانتای عەبدوڵڵادا دۆزرایەوە، کە دوای ماوەیەکی کەم لەلایەن حکومەتی ڕووسیاوە ئازادکران.  بەڵام حکومەتی تورکیا و گورجستان هەردووکیان ڕایانگەیاند کە کەسێکی لەو جۆرە لە داتابەیسەکانیاندا تۆمار نەکراوە، ئەمەش بەو مانایەیە کە ئەگەری ئەوە هەیە بەڵگەنامەکان درۆ بن.  هەروەها بەرواری لەدایکبوونی ئاماژەپێکراو، ٢٠ی نیسانی ١٩٧٧، زۆر گوماناوی بوو، چونکە ئەمە بەو مانایە دەبێت کە لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا بەشداری شەڕەکە کردووە.<ref>{{Cite web|title=Çeçen militanın Türk pasaportu sahte çıktı|url=https://m.aksam.com.tr/dunya/cecen-militanin-turk-pasaportu-sahte-cikti--38186h/haber-38186|access-date=2022-08-10|website=aksam.com.tr|language=tr}}</ref> == مردن == عەبدوڵڵا لە ٣ی ئایاری ٢٠١١ لە ئۆپەراسیۆنێکی تایبەتدا لە نزیک گوندی شارۆ-ئارگون، لە ناوچەی چێبەرلۆیڤسکی لە چیچان کوژرا.بەگوێرەی ڕاپۆرتی (NAK)ی ڕووسیا، بەشێک لە سەربازانی لایەنگری مۆسکۆی دەزگای ئاسایشی فیدراڵی چیچان (FSB) لەگەڵ هێزەکانی وەزارەتی ناوخۆی ڕووسیا کە چالاکیی گەڕان و سیخوڕییان لە ناوچە دارستاندار و شاخاویەکان ئەنجام دەدا، تووشی کورد و چەکدارێکی داغستانی بوون؛  هەردووکیان لە شەڕ و پێکدادانەکانی دواتردا کوژران.[5] گێڕانەوەیەکی یاخیبووان لەبارەی مردنی کورد کە نزیکەی دوو ساڵ دواتر بڵاوکرایەوە، زانیاری نوێی پێشکەش کرد.  بەپێی ناوەندی کاڤکاز، هێزەکانی ڕووسیا شوێنی بنکەیەکی بچووکی یاخیبووانیان دۆزیەوە و گەمارۆیان دا کە لەسەر زانیارییەکی بێسلان ئەلگیریێڤ کە کارگەیەکی FSB لە ریزەکانی چەکدارەکاندا کاردەکات.چوار شەڕڤان لە کەمپەکەدا ئامادەبوون: شانبەشانی کورد کوژرا گەنجێکی داغستانی تەمەن ٢٤ ساڵ بوو کە ناوی ڕەمەزان بارتیێڤ بوو، لە کاتێکدا دوو کەسی دیکە بە ناوەکانی ئەبورایک یوسپخادژیێڤ و عیسا ڤاگاپۆڤ بریندار بوون بەڵام لە گەمارۆدانەکە ڕزگاریان بوو (تەنها دواتر شانبەشانی خوسێن گاکایەڤ لە ساڵی ٢٠١٩دا کوژرا  ژانویەی ٢٠١٣).  لە کۆتاییدا پێگەی ئەلگیریێڤ وەک بریکاری FSB دۆزرایەوە، و لە ٢٢ی ئابی ٢٠١١ لە سێدارە درا.[3] پاسپۆرتی تورکی عەبدوڵڵا کە ڤیزای گورجستان و [[ئازەربایجان]] و [[پاکستان|پاکستانی]] تێدابوو لە شوێنی رووداوەکە دۆزرایەوە و دواتر لە رێگەی کەناڵە هەواڵییەکانی رووسەوە نمایشکرا. == سەرچاوە == 1e2ter0lsw42ufebfdp6bu9egnj6e7l 969618 969611 2022-08-10T20:24:28Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} wikitext text/x-wiki '''عەبدوڵڵا کورد''' چەکدارێکی [[ئیسلامەتی|ئیسلامیی]] [[کورد]] بوو کە لە [[چیچان]] شەڕی دەکرد. کورد جێگری باڵای موهەنەد کە فەرماندەی مەیدانی لەدایکبووی سعوودیە بوو. دوای گرتن و تیرۆرکردنی موهەنەد لە نزیک گوندی سێرژێن-یورت لە ٢١ی نیسانی ٢٠١١، بەپێی لێژنەی نیشتمانیی دژە تیرۆری ڕووسیا، عەبدوڵڵا هەڵوێستی موهەنەدی گرتە ئەستۆ.<ref>{{Cite web|title=Russia kills al Qaeda militant who fought with Chechen rebels|url=http://www.cnn.com/2011/WORLD/europe/05/04/russia.al.qaeda.killed/index.html|access-date=2022-08-10|website=www.cnn.com|language=en}}</ref> عەبدوڵڵا لە چیبەرلۆیڤسکی لەلایەن هێزە ئەمنییەکانی ڕووسیاوە کوژرا<ref>{{Cite web|last=Kavkaz-Center|title=Крот (Видео)|url=https://www.kavkazcenter.com/russ/content/2013/03/10/96712/krot-(video).shtml|access-date=2022-08-10|website=Kavkazcenter.com|language=ru}}</ref> لە ٣ی ئایاری ٢٠١١ ناوچەی چیچان. == ژیان == له‌ سه‌ره‌تای ژیانی عەبدوڵڵا زۆر كه‌م ده‌زانرێت، به‌ڵام ده‌گوترێت له‌ ناوچه‌ كوردییه‌كانی توركیا له‌دایك بووە، ره‌نگه‌ له‌ ناوچه‌ی [[ئامەد]] بێت. لە گوندی زێدی خۆیەوە لە ساڵی ١٩٩٩دا گەشتی دەکرد بۆ باکووری [[قەوقاز|قەفقاز]] دوای ئەوەی لە ڕێگەی گەرووی پانکیسی لە [[گورجستان]] تێپەڕیبوو. هەواڵگری ڕووسیا بانگەشەی ئەوە دەکات کە عەبدوڵڵا لە کاتی جەنگی دووەمی چیچان لە کەتیبەی شەڕڤانانی بیانی بە سەرکردایەتی [[ئیبن ئەلخەتاب|ئیبن خەتاب]] شەڕی کردووە، هەروەها لە نزیکەوە دەستی هەبووە لە پلاندانان و ڕێکخستنی کردەوەی بەرفراوانی تێکدان و تیرۆر لە سەرتاسەری ناوچەکەدا. دوای مردنی ئەبو حەفس ئوردنی لە ساڵی ٢٠٠٦ و بەرزبوونەوەی موهەنەد بۆ پۆستی میری شەڕڤانانی بیانی لە چیچان، عەبدوڵڵا بووە جێگری سەرۆکی نێردەی قاعیدە لە باکووری قەفقاز، بەپێی لێژنەی نیشتمانیی دژە تیرۆری ڕووسیا. <ref>{{Cite web|date=2011-05-09|title=Новости NEWSru.com :: В Чечне уничтожен эмиссар "Аль-Каиды" Абдулла Курд, сменивший недавно убитого Моганнеда|url=https://web.archive.org/web/20110509191942/http://www.newsru.com/russia/04May2011/kurd.html|access-date=2022-08-10|website=web.archive.org}}</ref> لە کاتی مردنیدا کاغەزی ناسنامەی تورکی و جۆرجیی، کە سەر بە "جەڤدەت دۆگەر" بوو، لەناو جانتای عەبدوڵڵادا دۆزرایەوە، کە دوای ماوەیەکی کەم لەلایەن حکومەتی ڕووسیاوە ئازادکران.  بەڵام حکومەتی تورکیا و گورجستان هەردووکیان ڕایانگەیاند کە کەسێکی لەو جۆرە لە داتابەیسەکانیاندا تۆمار نەکراوە، ئەمەش بەو مانایەیە کە ئەگەری ئەوە هەیە بەڵگەنامەکان درۆ بن.  هەروەها بەرواری لەدایکبوونی ئاماژەپێکراو، ٢٠ی نیسانی ١٩٧٧، زۆر گوماناوی بوو، چونکە ئەمە بەو مانایە دەبێت کە لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا بەشداری شەڕەکە کردووە.<ref>{{Cite web|title=Çeçen militanın Türk pasaportu sahte çıktı|url=https://m.aksam.com.tr/dunya/cecen-militanin-turk-pasaportu-sahte-cikti--38186h/haber-38186|access-date=2022-08-10|website=aksam.com.tr|language=tr}}</ref> == مردن == عەبدوڵڵا لە ٣ی ئایاری ٢٠١١ لە ئۆپەراسیۆنێکی تایبەتدا لە نزیک گوندی شارۆ-ئارگون، لە ناوچەی چێبەرلۆیڤسکی لە چیچان کوژرا.بەگوێرەی ڕاپۆرتی (NAK)ی ڕووسیا، بەشێک لە سەربازانی لایەنگری مۆسکۆی دەزگای ئاسایشی فیدراڵی چیچان (FSB) لەگەڵ هێزەکانی وەزارەتی ناوخۆی ڕووسیا کە چالاکیی گەڕان و سیخوڕییان لە ناوچە دارستاندار و شاخاویەکان ئەنجام دەدا، تووشی کورد و چەکدارێکی داغستانی بوون؛  هەردووکیان لە شەڕ و پێکدادانەکانی دواتردا کوژران.[5] گێڕانەوەیەکی یاخیبووان لەبارەی مردنی کورد کە نزیکەی دوو ساڵ دواتر بڵاوکرایەوە، زانیاری نوێی پێشکەش کرد.  بەپێی ناوەندی کاڤکاز، هێزەکانی ڕووسیا شوێنی بنکەیەکی بچووکی یاخیبووانیان دۆزیەوە و گەمارۆیان دا کە لەسەر زانیارییەکی بێسلان ئەلگیریێڤ کە کارگەیەکی FSB لە ریزەکانی چەکدارەکاندا کاردەکات.چوار شەڕڤان لە کەمپەکەدا ئامادەبوون: شانبەشانی کورد کوژرا گەنجێکی داغستانی تەمەن ٢٤ ساڵ بوو کە ناوی ڕەمەزان بارتیێڤ بوو، لە کاتێکدا دوو کەسی دیکە بە ناوەکانی ئەبورایک یوسپخادژیێڤ و عیسا ڤاگاپۆڤ بریندار بوون بەڵام لە گەمارۆدانەکە ڕزگاریان بوو (تەنها دواتر شانبەشانی خوسێن گاکایەڤ لە ساڵی ٢٠١٩دا کوژرا  ژانویەی ٢٠١٣).  لە کۆتاییدا پێگەی ئەلگیریێڤ وەک بریکاری FSB دۆزرایەوە، و لە ٢٢ی ئابی ٢٠١١ لە سێدارە درا.[3] پاسپۆرتی تورکی عەبدوڵڵا کە ڤیزای گورجستان و [[ئازەربایجان]] و [[پاکستان|پاکستانی]] تێدابوو لە شوێنی رووداوەکە دۆزرایەوە و دواتر لە رێگەی کەناڵە هەواڵییەکانی رووسەوە نمایشکرا. == سەرچاوە == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} 3oh602kdx52zjdkz3fmbxg9lwz0e75m 0 215353 969638 2022-08-10T21:07:25Z Shahrooz061 50896 Created by translating the opening section from the page "[[:eo:Special:Redirect/revision/7675356|Shayan Javadi]]" wikitext text/x-wiki '''Şayan Cewadî''' ( {{lang-os|Шаян Джавади}} ; {{بە فارسی|شایان جوادی}} ; 11'ê pûşperê, 1996 - Ahwaz ) wergêrekî îranî ye û zimanzan pisporê zimanê [[زمانی ئۆسێتی|Osetî]] ye. Heta niha wî gelek berhemên edebî ji zimanê Osetî wergerandine [[زمانی فارسی|Farisî]] û [[زمانی ئینگلیزی|Îngilîzî]] . Wî destana Nart jî bi rengekî mîna Şahnameya Fîrdewsî wergerandiye Farisî. q95ctujkgpxnnmnhmu4jhbk16qt4avo 969640 969638 2022-08-10T21:12:56Z Shahrooz061 50896 wikitext text/x-wiki "شایان جەوادی" ({{بە فارسی|شایان جوادی}} ؛ ۲۲ی خەرمانانی ۱۳٧۵ی هەتاوی - ئەهواز ) وەرگێڕ و زمانناسێکی ئێرانییە و پسپۆڕی زمانی ئۆسێتییە. تا ئێستا چەندین بەرهەمی ئەدەبی لە زمانی ئۆسێتی [[زمانی فارسی|فارسی]] و [[زمانی آینگلیزی|ئینگلیزی]] وەرگێڕاوە. هه‌روه‌ها داستانه‌که‌ی نارتی وه‌رگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی فارسی به‌ شێوه‌یه‌کی هاوشێوه‌ی شاهنامه‌ی فیرده‌وسی. 2nyv7ih6c9cuopmo79sido5wm64qz02 969642 969640 2022-08-10T21:13:35Z Sakura emad 42467 Sakura emad پەڕەی [[Şayan Cewadî]]ی بە بێ بەجێھشتنی ڕەوانەکەرێک گواستەوە بۆ [[شایان جەوادی]]: بەکوردیکردن wikitext text/x-wiki "شایان جەوادی" ({{بە فارسی|شایان جوادی}} ؛ ۲۲ی خەرمانانی ۱۳٧۵ی هەتاوی - ئەهواز ) وەرگێڕ و زمانناسێکی ئێرانییە و پسپۆڕی زمانی ئۆسێتییە. تا ئێستا چەندین بەرهەمی ئەدەبی لە زمانی ئۆسێتی [[زمانی فارسی|فارسی]] و [[زمانی آینگلیزی|ئینگلیزی]] وەرگێڕاوە. هه‌روه‌ها داستانه‌که‌ی نارتی وه‌رگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی فارسی به‌ شێوه‌یه‌کی هاوشێوه‌ی شاهنامه‌ی فیرده‌وسی. 2nyv7ih6c9cuopmo79sido5wm64qz02 969658 969642 2022-08-10T21:18:22Z Shahrooz061 50896 wikitext text/x-wiki "شایان جەوادی" ({{بە فارسی|شایان جوادی}} ؛ ۲۲ی خەرمانانی ۱۳٧۵ی هەتاوی - ئەهواز ) وەرگێڕ و زمانناسێکی ئێرانییە و پسپۆڕی زمانی ئۆسێتییە. تا ئێستا چەندین بەرهەمی ئەدەبی لە زمانی ئۆسێتی به [[زمانی فارسی|فارسی]] و [[زمانی آینگلیزی|ئینگلیزی]] وەرگێڕاوە. هه‌روه‌ها داستانه‌که‌ی نارتی وه‌رگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی فارسی به‌ شێوه‌یه‌کی هاوشێوه‌ی شاهنامه‌ی فیرده‌وسی. pfdyagxeza4t2ao30fntt1h0axh5uje 969704 969658 2022-08-11T03:42:37Z Sakura emad 42467 داواکرنی سڕینەوەی خێرا wikitext text/x-wiki {{سخ|کێشەی بایەخداری و ھێشتا زۆر زووە بۆ ئەوەی وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت}} "شایان جەوادی" ({{بە فارسی|شایان جوادی}} ؛ ۲۲ی خەرمانانی ۱۳٧۵ی هەتاوی - ئەهواز ) وەرگێڕ و زمانناسێکی ئێرانییە و پسپۆڕی زمانی ئۆسێتییە. تا ئێستا چەندین بەرهەمی ئەدەبی لە زمانی ئۆسێتی به [[زمانی فارسی|فارسی]] و [[زمانی آینگلیزی|ئینگلیزی]] وەرگێڕاوە. هه‌روه‌ها داستانه‌که‌ی نارتی وه‌رگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی فارسی به‌ شێوه‌یه‌کی هاوشێوه‌ی شاهنامه‌ی فیرده‌وسی. a8twuw5pwurk8t5uy4qu97aqf9th1t3 0 215355 969644 2022-08-10T21:14:05Z Paraw 11486 پەڕەی دروست کرد بە «{{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی{{ھن}}جبھة النضال الديمقراطي | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = |...»ەوە wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی{{ھن}}جبھة النضال الديمقراطي | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = | لۆگۆ = | ڕەنگکۆد = | سەرکردە = | سەرۆک = | سەرۆک_ئەنجومەن = | سکرتێری_گشتی = | سکرتێری_یەکەم = | لجە = | سکرتارییەت = | وتەبێژ = | دامەزرێنەر = | ناونیشانی_سەرکردە١ = سەرۆک | ناوی_سەرکردە١ = [[ئارام کەرکووکی]] | ناونیشانی_سەرکردە٢ = | ناوی_سەرکردە٢ = | ناونیشانی_سەرکردە٣ = | ناوی_سەرکردە٣ = | ناونیشانی_سەرکردە٤ = | ناوی_سەرکردە٤ = | ناونیشانی_سەرکردە٥ = | ناوی_سەرکردە٥ = | دروشم = دادپەروەریی، ئاشتی، ئازادیی و پێکەوە ژیان | دامەزراندن = ٢٠١٦ <small>(بەرەی دیموکراسی گەل)</small>{{ھن}}٢٠٢١ <small>(بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی)</small> | جیابوونەوە = | پێشینە = بەرەی دیموکراسی گەل | یەکگرتن = | پاشینە = | شوێنگە = | ڕۆژنامە = | باڵی_خوێندکار = | باڵی_گەنج = | ناوی_باڵی١ = | باڵی١ = | ناوی_باڵی٢ = | باڵی٢ = | ناوی_باڵی٣ = | باڵی٣ = | ساڵی_ئەندامێتی = | ئەندامێتی = | ئایدۆلۆژیا = |شوێنی_سیاسی = [[باڵی چەپ]] | ئایین = | نیشتمانی = | نێودەوڵەتی = | ئەورووپی = | پەرلەمانی_ئەورووپی = | ناونیشانی_ئینتیما١ = | ئینتیما١ = | ڕەنگەکان = سوور، زەرد، کەسک، شین، سپی | ناوی_کورسییەکان١ = | کورسییەکان١ = | ناوی_کورسییەکان٢ = | کورسییەکان٢ = | ناوی_کورسییەکان٣ = | کورسییەکان٣ = | ناوی_کورسییەکان٤ = | کورسییەکان٤ = | سونبوول = | ئاڵا = | ماڵپەر = https://j-alnidhal.com | وڵات = [[عێراق]] | وڵات٢ = | بەرپێنووس = }} '''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی''' (بە عەرەبی: ''جبھة النضال الديمقراطي'') کە پێشتر لەژێر ناوی '''بەرەی دیموکراسی گەل''' (بە عەرەبی: ''الجبھة الديمقراطية الشعبية'') ڕێکخراوەیەکی سیاسییە کە لە چالاکوانان و سیاسەتوانانی ھەموو پێکھاتەکانی عێراق پێک ھاتووە و لە ئاستی وڵاتی عێراق چالاکی دەکات. دروشمی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی ''دادپەروەریی، ئاشتی، ئازادیی و پێکەوە ژیان''ی گەلانی عێراقە.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ناو == لە سەرەتادا ناوی ڕێکخراوەکە ''بەرەی دیموکراسی گەل'' بوو، بەڵام بە ھۆی ئەوەی کە ڕێکخراوەیەکی دیکە ھەر بەم ناوە لە وڵاتی عێراق ھەبوو، ناوەکەی گوڕدرا بۆ ''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی''.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == مێژوو == بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی لە ٢٥ی ئەیلوولی ساڵی ٢٠١٦ لەژێر ناوی بەرەی دیموکراسی گەل دامەزرا.<ref name="کوردیپێدیا ١">[https://www.kurdipedia.org/default.aspx?lng=5&q=2016092612353096584 کوردیپێدیا: ''بەرەی دیموکراسی گەل''، نووسراو لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١٦؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەڵام بەھۆی ئەوەی کە ڕێکخراوەیەکی دیکە لەژێر ئەو ناوە ھەبوو نەیتوانی مۆڵەتی چالاکی وەربگرێت. بەدوای ئەوە دامەزرێنەرانی بەرەی دیموکراسی گەل ناوی ڕێکخراوەکەیان گۆڕاند بە بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی و لە ئەکامدا توانیویان لە ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردنی عێراق کرد مۆڵەت وەربگرێت.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەدوای ئەوە کۆنگرەی دامەزراندنی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی لە ٣١ی ئازاری ٢٠٢١ لە ھۆڵی چوارچرا لە شاری [[کەرکووک]] بەسترا. ھەڵبژاردنی کەرکووک بۆ ئەم مەبەستە بەم ھۆیە بوو کە کەرکووک لە مێژووی خۆی شارێک بۆ پێکەوەژیانی پێکھاتە و نەتەوە جیاوازەکان بووە و لەو کۆنگرەشدا کورد، عەرەب، تورکمان و نەتەوەکان و باوەڕە جیاوازەکان پێکەوە تێیدا بەشدار بوون.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ئامانجەکان == بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی تەنیا لە کوردەکان پێکنەھاتووە و بەھۆی ئەوەی کە پێکەوەژیان لە خاڵەکانی سەرەکیی چالاکیی خۆی ھەڵبژاردووە، بۆیە ھەموو پێکھاتەکانی وڵاتی عێراق بریتی لە ھەموو نەتەوە و باوەڕە جیاوازەکان لە بەرەی تێکۆشانی دیموکراسیدا بەشداری دەکەن.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەرەی تێکۆشانی عێراق لە چوارچێوەی [[دەستوری عێراق]]دا چالاکی دەکات و خوازیاری بەدیھێنانی یەکێتییەکی نیشتمانی، دڵنیایی تەندروستی و دادپەروەریی کۆمەڵایەتی، بەھێزکردنی یاساکان و زیندووکردنەوەی ڕاستینەی پەروەردە و فێربوونە. جگە لەمانە بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی بۆ ڕەخساندنی ھەلی کار بۆ گەنجان و ھاتنەپێشەوەی ژنان لە کایە جیاوازەکانی کۆمەڵگەدا ھەوڵ دەدات.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> [[محەممەد کیانى]]، وتەبێژ و یەکیک لە ئەندامانی دەستەی دامەزرێنەری بەرەی دیموکراسی گەل لە ساڵی ٢٠١٦دا لە وەتوبێژ لەگەڵ [[ڕۆژنیوز]] سەبارەت بە جیاوازیی بەرەکە تەک ھێزە سیاسییەکانی دیکە گوتی ھەموو حیزب و لایەنەکانی دیکە «''دەیانەوێت ریفۆرم لەسەرەوە بۆ خوارەوە بکرێت لەو حاڵەتەشدا بەرژەوەندى خۆیان دەپارێزن، ئێمە دەمانەوێت ریفۆرم لەخوارەوە بۆ سەرەوە بکرێت''».<ref name="ڕۆژنیوز ١">[https://rojnews.news/چاوپێکه%E2%80%8Cوتن/کیانی-بەرەی-دیموکراسی-گەل-ئیرادە-بۆ-کۆ/ ڕۆژنیوز: ''کیانی: بەرەی دیموکراسی گەل ئیرادە بۆ کۆمەڵگا دەگەڕێنێتەوە''، نووسراو لە ٣ی تەممووزی ٢٠٢٠؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> کیانی ھەوەھا گوتی بەرەی دیموکراسی گەل لە ''[[دیموکراسى گەل]]'' پەیرەو دەکات کە لەگەڵ ئەو دیموکراسییە کە لە باشوری کوردستان پەیڕەو دەکرێت و دیموکراسى تەمسیلى و نوێنەرایەتییە و فەشەلى ھێناوە جیاوازە. بە وتەی محەممەد کیانی بەرەی دیموکراسی گەل باوەڕی بە دیموکراسى ڕاستەوخۆ و لامەرکەزیەت ھەیە و بۆ ئەم مەبەستە دەبێت خەڵک بۆ بەڕێوەبردنى خۆیان ئەنجومەنى بێت و لەسەر دەسەڵات چاودێرى بکەن.<ref name="ڕۆژنیوز ١">[https://rojnews.news/چاوپێکه%E2%80%8Cوتن/کیانی-بەرەی-دیموکراسی-گەل-ئیرادە-بۆ-کۆ/ ڕۆژنیوز: ''کیانی: بەرەی دیموکراسی گەل ئیرادە بۆ کۆمەڵگا دەگەڕێنێتەوە''، نووسراو لە ٣ی تەممووزی ٢٠٢٠؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == کۆنگرەکان == * کۆنگرەی یەکەم (دامەزراندن)، ٣١ی ئازاری ٢٠٢١.<ref name="بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی ١">[https://j-alnidhal.com/2021/04/01/جبهة-النضال-الديمقراطي-يعقد-مؤتمره-ال/ بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی: ''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی کۆنگرەی دامەزراندنی خۆی بە ئامادەبوونی ھەموو پێکھاتەکانی گەلی عێراق بەڕێوەبرد''، نووسراو لە ١ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == بەڕێوەبەرایەتی == لە کۆنگرەی ٣١ی ئازاری ٢٠٢١دا [[ئارام کەرکووکی]]، وەک سەرۆکی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی ھەڵبژێردرا. ھەروەھا ١٢ ئەندامیش وەکوو ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری ھەڵبژێردراون، کە چوار کەسیان ژنن. جگە لەمانە چوار جێگریش بۆ سەرۆکی بەرەکە ھەڵبژێردران.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ڕێگری کردن لە سیمینارەکانی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی == بەرەی دیموکراسیی گەل دەیھەویست لە ١٥ی ئاداری ٢٠١٧ لە شاری ھەولێر سیمینارێک سەبارەت بە «چۆنێتی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان [[پارتی کرێکارانی کوردستان|پەکەکە]] و [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی]]» بە بەشداریکردنی [[عەبدوڵا ئاگرین]] ئەندامی سەرکردایەتی پارتی و محەممەد کیانی بەرپرسی دەستەی سەرکردایەتی بەرەی دیموکراسی گەل بەڕێوەببات کە لە لایەن ھێزە ئەمنییەکانی حکوومەتی ھەرێم ڕێگریی لێ کرا و سیمینارەکە بەڕێوەنەچوو.<ref name="میللەت ١">[https://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=37220&T=عه%E2%80%8Cبدوڵا%20ئاگرین:%20پارتى%20ڕێگرى%20نه%E2%80%8Cکرد%20له%E2%80%8C%20سیمیناره%E2%80%8Cکه%E2%80%8C%20حکومه%E2%80%8Cت%20کردى میللەت پرێس: ''عەبدوڵا ئاگرین: پارتى ڕێگرى نەکرد لە سیمینارەکە حکومەت کردى''، نووسراو لە ١٦ی ئاداری ٢٠١٧؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەری دەرەکی == * [https://j-alnidhal.com ماڵپەڕی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی] {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت}} [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ٢٠١٦]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ٢٠٢١]] [[پۆل:حیزبەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی عێراق]] eduvcff4qq8zude571p3qwzesfdvjee 969754 969644 2022-08-11T07:22:35Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی حیزب پێشکەوتوو | ناو = بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی{{ھن}}جبھة النضال الديمقراطي | ناوی_خۆماڵی = | زمان١ = | ناوی_زمان١ = | زمان٢ = | ناوی_زمان٢ = | زمان٣ = | ناوی_زمان٣ = | زمان٤ = | ناوی_زمان٤ = | لۆگۆ = | ڕەنگکۆد = | سەرکردە = | سەرۆک = | سەرۆک_ئەنجومەن = | سکرتێری_گشتی = | سکرتێری_یەکەم = | لجە = | سکرتارییەت = | وتەبێژ = | دامەزرێنەر = | ناونیشانی_سەرکردە١ = سەرۆک | ناوی_سەرکردە١ = [[ئارام کەرکووکی]] | ناونیشانی_سەرکردە٢ = | ناوی_سەرکردە٢ = | ناونیشانی_سەرکردە٣ = | ناوی_سەرکردە٣ = | ناونیشانی_سەرکردە٤ = | ناوی_سەرکردە٤ = | ناونیشانی_سەرکردە٥ = | ناوی_سەرکردە٥ = | دروشم = دادپەروەری، ئاشتی، ئازادی و پێکەوە ژیان | دامەزراندن = ٢٠١٦ <small>(بەرەی دیموکراسی گەل)</small>{{ھن}}٢٠٢١ <small>(بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی)</small> | جیابوونەوە = | پێشینە = بەرەی دیموکراسی گەل | یەکگرتن = | پاشینە = | شوێنگە = | ڕۆژنامە = | باڵی_خوێندکار = | باڵی_گەنج = | ناوی_باڵی١ = | باڵی١ = | ناوی_باڵی٢ = | باڵی٢ = | ناوی_باڵی٣ = | باڵی٣ = | ساڵی_ئەندامێتی = | ئەندامێتی = | ئایدۆلۆژیا = |شوێنی_سیاسی = [[باڵی چەپ]] | ئایین = | نیشتمانی = | نێودەوڵەتی = | ئەورووپی = | پەرلەمانی_ئەورووپی = | ناونیشانی_ئینتیما١ = | ئینتیما١ = | ڕەنگەکان = سوور، زەرد، کەسک، شین، سپی | ناوی_کورسییەکان١ = | کورسییەکان١ = | ناوی_کورسییەکان٢ = | کورسییەکان٢ = | ناوی_کورسییەکان٣ = | کورسییەکان٣ = | ناوی_کورسییەکان٤ = | کورسییەکان٤ = | سونبوول = | ئاڵا = | ماڵپەر = https://j-alnidhal.com | وڵات = [[عێراق]] | وڵات٢ = | بەرپێنووس = }} '''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی''' (بە عەرەبی: ''جبھة النضال الديمقراطي'') کە پێشتر لەژێر ناوی '''بەرەی دیموکراسی گەل''' (بە عەرەبی: ''الجبھة الديمقراطية الشعبية'') چالاک بوو، ڕێکخراوەیەکی سیاسییە کە لە چالاکوانان و سیاسەتوانانی ھەموو پێکھاتەکانی عێراق پێک ھاتووە و لە ئاستی وڵاتی عێراق چالاکی دەکات. دروشمی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی ''دادپەروەری، ئاشتی، ئازادی و پێکەوە ژیان''ی گەلانی عێراقە.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ناو == لە سەرەتادا ناوی ڕێکخراوەکە ''بەرەی دیموکراسی گەل'' بوو، بەڵام بە ھۆی ئەوەی کە ڕێکخراوەیەکی دیکە ھەر بەم ناوە لە وڵاتی عێراق ھەبوو، ناوەکەی گوڕدرا بۆ ''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی''.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == مێژوو == بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی لە ٢٥ی ئەیلوولی ساڵی ٢٠١٦ لەژێر ناوی بەرەی دیموکراسی گەل دامەزرا.<ref name="کوردیپێدیا ١">[https://www.kurdipedia.org/default.aspx?lng=5&q=2016092612353096584 کوردیپێدیا: ''بەرەی دیموکراسی گەل''، نووسراو لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١٦؛] سەردان لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەڵام بەھۆی ئەوەی کە ڕێکخراوەیەکی دیکە لەژێر ئەو ناوە ھەبوو نەیتوانی مۆڵەتی چالاکی وەربگرێت. بەدوای ئەوە دامەزرێنەرانی بەرەی دیموکراسی گەل ناوی ڕێکخراوەکەیان گۆڕاند بە ''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی'' و لە ئەکامدا توانیویان لە ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردنی عێراق مۆڵەت وەربگرێن.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەدوای ئەوە کۆنگرەی دامەزراندنی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی لە ٣١ی ئازاری ٢٠٢١ لە ھۆڵی چوارچرا لە شاری [[کەرکووک]] بەسترا. ھەڵبژاردنی کەرکووک بۆ ئەم مەبەستە بەم ھۆیە بوو کە کەرکووک لە مێژووی خۆی شارێک بۆ پێکەوەژیانی پێکھاتە و نەتەوە جیاوازەکان بووە و لەو کۆنگرەشدا کورد، عەرەب، تورکمان و نەتەوەکان و باوەڕە جیاوازەکان پێکەوە تێیدا بەشدار بوون.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ئامانجەکان == بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی تەنیا لە کوردەکان پێکنەھاتووە و بەھۆی ئەوەی کە پێکەوەژیان لە خاڵەکانی سەرەکیی چالاکیی خۆی ھەڵبژاردووە، بۆیە ھەموو پێکھاتەکانی وڵاتی عێراق بریتی لە ھەموو نەتەوە و باوەڕە جیاوازەکان لە بەرەی تێکۆشانی دیموکراسیدا بەشداری دەکەن.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی لە چوارچێوەی [[دەستوری عێراق]]دا چالاکی دەکات و خوازیاری بەدیھێنانی یەکێتییەکی نیشتمانی، دڵنیایی تەندروستی و دادپەروەریی کۆمەڵایەتی، بەھێزکردنی یاساکان و زیندووکردنەوەی ڕاستینەی پەروەردە و فێربوونە. جگە لەمانە بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی بۆ ڕەخساندنی ھەلی کار بۆ گەنجان و ھاتنەپێشەوەی ژنان لە کایە جیاوازەکانی کۆمەڵگادا ھەوڵ دەدات.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> [[محەممەد کیانی]]، وتەبێژ و یەکیک لە ئەندامانی دەستەی دامەزرێنەری بەرەی دیموکراسی گەل لە ساڵی ٢٠١٦دا لە وەتوبێژ لەگەڵ [[ڕۆژنیوز]] سەبارەت بە جیاوازیی بەرەکە تەک ھێزە سیاسییەکانی دیکە گوتی ھەموو حیزب و لایەنەکانی دیکە «''دەیانەوێت ریفۆرم لەسەرەوە بۆ خوارەوە بکرێت لەو حاڵەتەشدا بەرژەوەندی خۆیان دەپارێزن، ئێمە دەمانەوێت ریفۆرم لەخوارەوە بۆ سەرەوە بکرێت''».<ref name="ڕۆژنیوز ١">[https://rojnews.news/چاوپێکه%E2%80%8Cوتن/کیانی-بەرەی-دیموکراسی-گەل-ئیرادە-بۆ-کۆ/ ڕۆژنیوز: ''کیانی: بەرەی دیموکراسی گەل ئیرادە بۆ کۆمەڵگا دەگەڕێنێتەوە''، نووسراو لە ٣ی تەممووزی ٢٠٢٠؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> کیانی ھەوەھا گوتی بەرەی دیموکراسی گەل لە ''[[دیموکراسی گەل]]'' پەیرەو دەکات کە لەگەڵ ئەو دیموکراسییە کە لە باشوری کوردستان پەیڕەو دەکرێت و دیموکراسی تەمسیلی و نوێنەرایەتییە و فەشەلی ھێناوە جیاوازە. بە وتەی محەممەد کیانی بەرەی دیموکراسی گەل باوەڕی بە دیموکراسی ڕاستەوخۆ و لامەرکەزیەت ھەیە و بۆ ئەم مەبەستە دەبێت خەڵک بۆ بەڕێوەبردنی خۆیان ئەنجومەنیان بێت و لەسەر دەسەڵات چاودێری بکەن.<ref name="ڕۆژنیوز ١">[https://rojnews.news/چاوپێکه%E2%80%8Cوتن/کیانی-بەرەی-دیموکراسی-گەل-ئیرادە-بۆ-کۆ/ ڕۆژنیوز: ''کیانی: بەرەی دیموکراسی گەل ئیرادە بۆ کۆمەڵگا دەگەڕێنێتەوە''، نووسراو لە ٣ی تەممووزی ٢٠٢٠؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == کۆنگرەکان == * کۆنگرەی یەکەم (دامەزراندن)، ٣١ی ئازاری ٢٠٢١.<ref name="بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی ١">[https://j-alnidhal.com/2021/04/01/جبهة-النضال-الديمقراطي-يعقد-مؤتمره-ال/ بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی: ''بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی کۆنگرەی دامەزراندنی خۆی بە ئامادەبوونی ھەموو پێکھاتەکانی گەلی عێراق بەڕێوەبرد''، نووسراو لە ١ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == بەڕێوەبەرایەتی == لە کۆنگرەی ٣١ی ئازاری ٢٠٢١دا [[ئارام کەرکووکی]]، وەک سەرۆکی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی ھەڵبژێردرا. ھەروەھا ١٢ ئەندامیش وەکوو ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری ھەڵبژێردراون، کە چوار کەسیان ژنن. جگە لەمانە چوار جێگریش بۆ سەرۆکی بەرەکە ھەڵبژێردران.<ref name="ژنھا ١">[https://jinhaagency.com/so/aprt/zhnan-lnaw-bryky-pkhat-jyawazkany-raqda-khbat-dkn-7089 ئاژانسی ھەواڵی ژن (ژنھا): ''ژنان لەناو بەرەیەکی پێکھاتە جیاوازەکانی عێراقدا خەبات دەکەن''، نووسراو لە ١٠ی نیسانی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == ڕێگری کردن لە سیمینارەکانی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی == بەرەی دیموکراسی گەل دەیھەویست لە ١٥ی ئاداری ٢٠١٧ لە شاری ھەولێر سیمینارێک سەبارەت بە «چۆنێتی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان [[پارتی کرێکارانی کوردستان|پەکەکە]] و [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی]]» بە بەشداریکردنی [[عەبدوڵا ئاگرین]] ئەندامی سەرکردایەتی پارتی و محەممەد کیانی بەرپرسی دەستەی سەرکردایەتی بەرەی دیموکراسی گەل بەڕێوەببات کە لە لایەن ھێزە ئەمنییەکانی حکوومەتی ھەرێم ڕێگریی لێ کرا و سیمینارەکە بەڕێوەنەچوو.<ref name="میللەت ١">[https://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=37220&T=عه%E2%80%8Cبدوڵا%20ئاگرین:%20پارتى%20ڕێگرى%20نه%E2%80%8Cکرد%20له%E2%80%8C%20سیمیناره%E2%80%8Cکه%E2%80%8C%20حکومه%E2%80%8Cت%20کردى میللەت پرێس: ''عەبدوڵا ئاگرین: پارتی ڕێگری نەکرد لە سیمینارەکە حکومەت کردی''، نووسراو لە ١٦ی ئاداری ٢٠١٧؛] سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٢.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} == بەستەری دەرەکی == * [https://j-alnidhal.com ماڵپەڕی بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی] {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}} {{تووڵی دەروازە|سیاسەت}} [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ٢٠١٦]] [[پۆل:حیزبەکان، دامەزرانی ٢٠٢١]] [[پۆل:حیزبەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:حیزبەکانی عێراق]] fzl2uuuavkxa6i1gaaa5kusdnvaodv7 0 215356 969652 2022-08-10T21:15:33Z Paraw 11486 ڕەوانە کرا بۆ [[بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی]] wikitext text/x-wiki #ڕەوانەکەر [[بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی]] a7iyjv1jlr6xjmkybkmts2lpnqyotjo 0 215357 969678 2022-08-10T21:52:00Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «{{داتابۆکس}} '''کۆشکی ئیسماعیلیيە''' بینایەکی مێژووییە کە لە ئێستادا وەک سەرۆکایەتی [[ئەکادیمیای نیشتمانی زانستی ئازەربایجان|ئەکادیمیای زانستەکانی ئازەربایجان]] کاردەکات. لە [[شەقامی ئیستیگلالیەت]] لە [[باکوو]]یە. کۆشکەکە بۆ کۆمەڵەی خێرخوازی موسڵمان...»ەوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کۆشکی ئیسماعیلیيە''' بینایەکی مێژووییە کە لە ئێستادا وەک سەرۆکایەتی [[ئەکادیمیای نیشتمانی زانستی ئازەربایجان|ئەکادیمیای زانستەکانی ئازەربایجان]] کاردەکات. لە [[شەقامی ئیستیگلالیەت]] لە [[باکوو]]یە. کۆشکەکە بۆ کۆمەڵەی خێرخوازی [[موسڵمانان]] لەلایەن [[یۆزێف پلۆسکۆ]]وە لەسەر حیسابی ملیۆنێر [[موسا ناغیێڤ]]<ref>{{Cite news| title =Дома Нефтяных Магнатов| url =http://press-d.az/?news_id=585| publisher =press-d.az| url-status =dead| archive-url =https://web.archive.org/web/20120425092456/http://press-d.az/?news_id=585| archive-date =2012-04-25}}</ref> بۆ یادی کوڕە کۆچکردووەکەی ئیسماعیل دروستکراوە، و بەناوی ئەوەوە ناونرا ئیسماعیلیە..<ref>{{Cite news | title = БАЛОВЕНЬ СУДЬБЫ, БРОСИВШИЙ ВЫЗОВ БОГУ | url=http://www.monitorjournal.com/vedom/04/aga-musa.htm }}</ref><ref>{{Cite news | title = Вспомнить, подумать... - Исмаилия | url=http://como.at.ua/news/vspomnit_podumat_ismailija/2010-06-10-231 }}</ref> لە ساڵی ١٩٠٨ دەستی بە دروستکردن کرد و لە ساڵی ١٩١٣ کۆتایی هات. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:بینا و پێکهاتەکان لە باکوو|کۆشکی ئیسماعیلییە]] kvougt2z56o0fwkoq938tq98b94nbvc 969680 969678 2022-08-10T21:55:49Z Hamaredha 33112 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''کۆشکی ئیسماعیلییە''' بینایەکی مێژوویییە کە لە ئێستادا وەک سەرۆکایەتی [[ئەکادیمیای نیشتمانی زانستی ئازەربایجان|ئەکادیمیای زانستەکانی ئازەربایجان]] کاردەکات. لە [[شەقامی ئیستیگلالیەت]] لە [[باکوو]]یە. کۆشکەکە بۆ کۆمەڵەی خێرخوازی [[موسڵمانان]] لەلایەن [[یۆزێف پلۆسکۆ]]وە لەسەر حیسابی ملیۆنێر [[موسا ناغیێڤ]]<ref>{{Cite news| title =Дома Нефтяных Магнатов| url =http://press-d.az/?news_id=585| publisher =press-d.az| url-status =dead| archive-url =https://web.archive.org/web/20120425092456/http://press-d.az/?news_id=585| archive-date =2012-04-25}}</ref> بۆ یادی کوڕە کۆچکردووەکەی ئیسماعیل دروست کراوە، و بەناوی ئەوەوە ناونرا ئیسماعیلییە..<ref>{{Cite news | title = БАЛОВЕНЬ СУДЬБЫ, БРОСИВШИЙ ВЫЗОВ БОГУ | url=http://www.monitorjournal.com/vedom/04/aga-musa.htm }}</ref><ref>{{Cite news | title = Вспомнить, подумать... - Исмаилия | url=http://como.at.ua/news/vspomnit_podumat_ismailija/2010-06-10-231 }}</ref> لە ساڵی ١٩٠٨ دەستی بە دروستکردن کرد و لە ساڵی ١٩١٣ کۆتایی ھات. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:بینا و پێکھاتەکان لە باکوو|کۆشکی ئیسماعیلییە]] 7zlerembgm4e4eycy0vavorvvb2dg6r 0 215358 969684 2022-08-10T22:36:28Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «{{Infobox person | name = موسا ناغیێڤ | image = Agha Musa Naghiyev.jpg | image_size = 180px | caption = | birth_date = ١٨٤٩ <ref name="ai">[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai132_folder/132_articles/132_mansion_academy.html Naghiyev - Ismayiliyya Philanthropic Society] ''Azerbaijan International''. Summer 2005 (13.2). Pages 44-51 Retrieved 18 June 2011</ref> | birth_plac...»ەوە wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = موسا ناغیێڤ | image = Agha Musa Naghiyev.jpg | image_size = 180px | caption = | birth_date = ١٨٤٩ <ref name="ai">[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai132_folder/132_articles/132_mansion_academy.html Naghiyev - Ismayiliyya Philanthropic Society] ''Azerbaijan International''. Summer 2005 (13.2). Pages 44-51 Retrieved 18 June 2011</ref> | birth_place = [[باكوو]], [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] | death_date = ٤ی ئازاری ١٩١٩ <ref name="ai"/> | death_place = [[باكوو]], [[کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان]] | education = | occupation = بازرگان | spouse = | parents = | children = }} '''ئاغا موسا نەغیێڤ'' (١٨٤٩-١٩١٩) گەورەترین نەوتی پیشەسازی [[ئازەربایجان]] بوو لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەم - سەرەتای سەدەی بیستەم. هەروەها لایەنگری ئایینی بەهاییەکان بووە و لە کۆبوونەوەی ڕۆحی بەهاییەکانی باکۆدا خزمەت دەکات.<ref name="caucaz">{{Citation| last = Balci | first = Bayram| last2 = Jafarov | first2 = Azer| title = The Bahaʼis of the Caucasus: From Russian Tolerance to Soviet Repression {2/3} | newspaper = Caucaz.com| date = 2007-02-21| url =http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300 | archive-url =https://web.archive.org/web/20080815004340/http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300| archive-date =Aug 15, 2008}}</ref><ref>{{cite web|title=Baha'i Faith History in Azerbaijan |publisher=National Spiritual Assembly of the Baháʼís of Azerbaijan |url=http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |accessdate=2008-12-22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219032306/http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |archive-date=2012-02-19 }}</ref> ناگیێڤ لە تەمەنی خۆیدا خێرخواز بووە.<ref>{{cite web |url=https://www.aztc.gov.az/en/posts/id:520 |title= Musa Nagiyev longed to see that his people should be educated|date=29 December 2016 |website=www.aztc.gov.az|access-date=2020-07-28}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٤٩]] [[پۆل:مردووانی ١٩١٩]] [[پۆل:بازرگانی ئازەربایجانی]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان]] fs7x7a1inw63wlhwtb0obludnbq8fg4 969685 969684 2022-08-10T22:37:59Z Hamaredha 33112 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = موسا ناغیێڤ | image = Agha Musa Naghiyev.jpg | image_size = 180px | caption = | birth_date = ١٨٤٩ <ref name="ai">[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai132_folder/132_articles/132_mansion_academy.html Naghiyev - Ismayiliyya Philanthropic Society] ''Azerbaijan International''. Summer 2005 (13.2). Pages 44-51 Retrieved 18 June 2011</ref> | birth_place = [[باكوو]], [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] | death_date = ٤ی ئازاری ١٩١٩ <ref name="ai"/> | death_place = [[باكوو]], [[کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان]] | education = | occupation = بازرگان | spouse = | parents = | children = }} '''ئاغا موسا ناغیێڤ''' (١٨٤٩-١٩١٩) گەورەترین نەوتی پیشەسازی [[ئازەربایجان]] بوو لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەم - سەرەتای سەدەی بیستەم. هەروەها لایەنگری ئایینی بەهاییەکان بووە و لە کۆبوونەوەی ڕۆحی بەهاییەکانی باکۆدا خزمەت دەکات.<ref name="caucaz">{{Citation| last = Balci | first = Bayram| last2 = Jafarov | first2 = Azer| title = The Bahaʼis of the Caucasus: From Russian Tolerance to Soviet Repression {2/3} | newspaper = Caucaz.com| date = 2007-02-21| url =http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300 | archive-url =https://web.archive.org/web/20080815004340/http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300| archive-date =Aug 15, 2008}}</ref><ref>{{cite web|title=Baha'i Faith History in Azerbaijan |publisher=National Spiritual Assembly of the Baháʼís of Azerbaijan |url=http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |accessdate=2008-12-22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219032306/http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |archive-date=2012-02-19 }}</ref> ناغیێڤ لە تەمەنی خۆیدا خێرخواز بووە.<ref>{{cite web |url=https://www.aztc.gov.az/en/posts/id:520 |title= Musa Nagiyev longed to see that his people should be educated|date=29 December 2016 |website=www.aztc.gov.az|access-date=2020-07-28}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٤٩]] [[پۆل:مردووانی ١٩١٩]] [[پۆل:بازرگانی ئازەربایجانی]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان]] gl1w80h6ixhtos63448ns6s651138rf 969691 969685 2022-08-10T22:50:17Z Hamaredha 33112 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = موسا ناغیێڤ | image = Agha Musa Naghiyev.jpg | image_size = 180px | caption = | birth_date = ١٨٤٩ <ref name="ai">[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai132_folder/132_articles/132_mansion_academy.html Naghiyev - Ismayiliyya Philanthropic Society] ''Azerbaijan International''. Summer 2005 (13.2). Pages 44-51 Retrieved 18 June 2011</ref> | birth_place = [[باكوو]], [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] | death_date = ٤ی ئازاری ١٩١٩ <ref name="ai"/> | death_place = [[باكوو]], [[کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان]] | education = | occupation = بازرگان | spouse = | parents = | children = }} '''ئاغا موسا ناغیێڤ''' (١٨٤٩-١٩١٩) گەورەترین نەوتی پیشەسازی [[ئازەربایجان]] بوو لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەم - سەرەتای سەدەی بیستەم. هەروەها لایەنگری ئایینی بەهاییەکان بووە و لە کۆبوونەوەی ڕۆحی [[ئایینی بەھایی|بەهاییەکان]]ی باکۆدا خزمەت دەکات.<ref name="caucaz">{{Citation| last = Balci | first = Bayram| last2 = Jafarov | first2 = Azer| title = The Bahaʼis of the Caucasus: From Russian Tolerance to Soviet Repression {2/3} | newspaper = Caucaz.com| date = 2007-02-21| url =http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300 | archive-url =https://web.archive.org/web/20080815004340/http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300| archive-date =Aug 15, 2008}}</ref><ref>{{cite web|title=Baha'i Faith History in Azerbaijan |publisher=National Spiritual Assembly of the Baháʼís of Azerbaijan |url=http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |accessdate=2008-12-22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219032306/http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |archive-date=2012-02-19 }}</ref> ناغیێڤ لە تەمەنی خۆیدا خێرخواز بووە.<ref>{{cite web |url=https://www.aztc.gov.az/en/posts/id:520 |title= Musa Nagiyev longed to see that his people should be educated|date=29 December 2016 |website=www.aztc.gov.az|access-date=2020-07-28}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٤٩]] [[پۆل:مردووانی ١٩١٩]] [[پۆل:بازرگانی ئازەربایجانی]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان]] c70b9an62sjso2djwonsdeyfzjcxko4 969822 969691 2022-08-11T09:50:25Z Hamaredha 33112 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = موسا ناغیێڤ | image = Agha Musa Naghiyev.jpg | image_size = 180px | caption = | birth_date = ١٨٤٩ <ref name="ai">[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai132_folder/132_articles/132_mansion_academy.html Naghiyev - Ismayiliyya Philanthropic Society] ''Azerbaijan International''. Summer 2005 (13.2). Pages 44-51 Retrieved 18 June 2011</ref> | birth_place = [[باكوو]], [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] | death_date = ٤ی ئازاری ١٩١٩ <ref name="ai"/> | death_place = [[باكوو]], [[کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان]] | education = | occupation = بازرگان | spouse = | parents = | children = }} '''ئاغا موسا ناغیێڤ''' (١٨٤٩-١٩١٩) گەورەترین نەوتی پیشەسازی [[ئازەربایجان]] بوو لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەم - سەرەتای سەدەی بیستەم. هەروەها لایەنگری ئایینی بەهاییەکان بووە و لە کۆبوونەوەی ڕۆحی [[ئایینی بەھایی|بەهاییەکان]]ی باکۆدا خزمەت دەکات.<ref name="caucaz">{{Citation| last = Balci | first = Bayram| last2 = Jafarov | first2 = Azer| title = The Bahaʼis of the Caucasus: From Russian Tolerance to Soviet Repression {2/3} | newspaper = Caucaz.com| date = 2007-02-21| url =http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300 | archive-url =https://web.archive.org/web/20080815004340/http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300| archive-date =Aug 15, 2008}}</ref><ref>{{cite web|title=Baha'i Faith History in Azerbaijan |publisher=National Spiritual Assembly of the Baháʼís of Azerbaijan |url=http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |accessdate=2008-12-22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219032306/http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml |archive-date=2012-02-19 }}</ref> ناغیێڤ لە تەمەنی خۆیدا خێرخواز بووە.<ref>{{cite web |url=https://www.aztc.gov.az/en/posts/id:520 |title= Musa Nagiyev longed to see that his people should be educated|date=29 December 2016 |website=www.aztc.gov.az|access-date=2020-07-28}}</ref> == ئەمانەش ببینە == * [[حوسێن جاوید]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٤٩]] [[پۆل:مردووانی ١٩١٩]] [[پۆل:بازرگانی ئازەربایجانی]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان]] 4if1l6idxv64u7knuwxl2if98bi0k22 14 215359 969686 2022-08-10T22:39:17Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:بازرگانان بەپێی نەتەوە|ئازەربایجان]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:بازرگانان بەپێی نەتەوە|ئازەربایجان]] srscw13y153o6f46jw8cwcqkz7tv8xf 14 215360 969687 2022-08-10T22:41:04Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:کاسبی بەپێی وڵات]] [[پۆل:خەڵک بەپێی پیشە و نەتەوە]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:کاسبی بەپێی وڵات]] [[پۆل:خەڵک بەپێی پیشە و نەتەوە]] 1hu0xknmxzkn83uwqo6bkf9tyagw1he 14 215361 969688 2022-08-10T22:44:17Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:بەهاییەکان بەپێی نەتەوە|ئازەربایجان]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:بەهاییەکان بەپێی نەتەوە|ئازەربایجان]] fr8t23mscy3nn90u2tfbn6usfzyp3qk 14 215362 969689 2022-08-10T22:45:40Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:بەهاییەکان]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:بەهاییەکان]] pzgbt2r1tlefqssubgox6otnk145g7k 14 215363 969690 2022-08-10T22:46:42Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:بەھاییەت]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:بەھاییەت]] 3gcpvzdvf236jgwq1ddek86u38pzpbn 3 215364 969693 2022-08-10T22:56:06Z Hamaredha 33112 /* سلام */ بەشی نوێ wikitext text/x-wiki == سلام == ئاگادارتان دەکەمەوە کە ئەو بابەتەی ئێوە نووسیوتە پێشکەش کراوە بۆ سڕینەوەی خێرا چونکە پێشێلکردنی ئەوەیە کە لە ئینسایکلۆپیدیاکەدا هەیە، ئەگەر پێویستت بە هەر پرسیارێک بوو، دوودڵ مەبە، هەروەها سوپاس. [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) lvxx55dgdlqy24sadln147iccgsi0xr 969705 969693 2022-08-11T03:42:58Z Sakura emad 42467 wikitext text/x-wiki == سلام == ئاگادارتان دەکەمەوە کە ئەو بابەتەی ئێوە نووسیوتە پێشکەش کراوە بۆ سڕینەوەی خێرا چونکە پێشێلکردنی ئەوەیە کە لە ئینسایکلۆپیدیاکەدا هەیە، ئەگەر پێویستت بە هەر پرسیارێک بوو، دوودڵ مەبە، هەروەها سوپاس. [[بەکارھێنەر:Hamaredha|Hamaredha]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Hamaredha|لێدوان]]) ‏٢٢:٥٦، ١٠ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) ==[[:شایان جەوادی]] بۆ [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|سڕینەوەی خێرا]] ھەڵبژێردرا == [[پەڕگە:Ambox warning pn.svg|48px|ڕاست|alt=|link=]] تاگێک لەسەر [[:شایان جەوادی]] داندراوە کە داوا دەکات کە بە خێرایی بسڕدرێتەوە لە ویکیپیدیا. ئەمە لەبەر ئەم ھۆکار(انە) کراوە: <blockquote>کێشەی بایەخداری و ھێشتا زۆر زووە بۆ ئەوەی وتارێکی تایبەت بەخۆی ھەبێت</blockquote> لەژێر [[ویکیپیدیا:پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا|پێوەرەکانی سڕینەوەی خێرا]]، ئەو پەڕانەی کە لەگەڵ چەند پێوەرێکی دیاریکراودا یەکدەگرن لەوانەیە بسڕدرێنەوە. ئەگەر پێت وایە ئەم پەڕەیە نابێت بسڕدرێتەوە لەبەر ئەم ھۆکارە، لەوانەیە '''پێویست بکات ناڕەزایی دەرببڕیت''' [[:شایان جەوادی|بە سەردانکردنی پەڕەکە]] و کرتەکردن لەسەر ئەو دوگمەیەی کە دەڵێت «دەربڕینی ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سڕینەوە» کە ھەلێکت پێ دەدات بۆ ڕوونکردنەوە کە بۆچی نابێت پەڕەکە بسڕدرێتەوە. بەھەرحاڵ، ئاگاداربە کە ھەرکاتێک پەڕەیەک تاگی سڕینەوەی خێرای لێ درا، لەوانەیە بەبێ دواخستن بسڕدرێتەوە. تکایە خۆت تاگی سڕینەوە لە پەڕەکە لامەبە. سەیری [[ویکیپیدیا:سیاسەتەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکان و ڕێساکان]] بکە تاکوو لە داھاتوودا ئەمە ڕوونەداتەوە. ئەگەر پەڕەکە سڕدراوەتەوە، و دەتەوێت بھێندرێتەوە بۆ باشترکردنەوەی، تکایە پەیوەندی ببەستە لەگەڵ {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%AC%DB%95%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C|بەڕێوەبەرێکی سڕینەوە}}، ئەگەر لە پێشوودا ئەمەت ئەنجام داوە، تکایە چاوەڕێی وەڵام بە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٣:٤٢، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) t6bqcpy2fctjocec80zbmd114cf8epf 3 215365 969752 2022-08-11T06:50:56Z Liuxinyu970226 4142 پەڕەی دروست کرد بە «<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> == Global ban proposal notification == Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}} There is an on-going discussion about a proposal that you be globally banned from editing all Wikimedia projects. You are invited to participate at [[:m:Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic|Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic]] on Meta-Wiki. {{int:Feedback-thanks-title}}...»ەوە wikitext text/x-wiki <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> == Global ban proposal notification == Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}} There is an on-going discussion about a proposal that you be globally banned from editing all Wikimedia projects. You are invited to participate at [[:m:Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic|Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic]] on Meta-Wiki. {{int:Feedback-thanks-title}} [[بەکارھێنەر:Liuxinyu970226|Liuxinyu970226]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Liuxinyu970226|لێدوان]]) ‏٠٦:٥٠، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 6byvsvdevkk68q8yk7s9urk5it1lf8g 10 215366 969769 2022-08-11T08:40:36Z Paraw 11486 پەڕەی دروست کرد بە «{{Navbox |name = پارێزگاکانی لوڕستان |title = پارێزگاکانی لوڕستان |listclass = hlist | state=<includeonly>collapsed</includeonly> |list1 = * [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] * [[پارێزگای ئیلام|ئیلام]] * [[پارێزگای بووشێھر|بووشێھر]] * [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] * پارێزگ...»ەوە wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = پارێزگاکانی لوڕستان |title = پارێزگاکانی لوڕستان |listclass = hlist | state=<includeonly>collapsed</includeonly> |list1 = * [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] * [[پارێزگای ئیلام|ئیلام]] * [[پارێزگای بووشێھر|بووشێھر]] * [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] * [[پارێزگای خووزستان|خووزستان]] * [[پارێزگای فارس|فارس]] * [[پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد|کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] * [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] * [[پارێزگای مەرکەزی|مەرکەزی]] * [[پارێزگای ھەمەدان|ھەمەدان]] }} 4e0pn20sk8aez26hw67nial3f0w9rt9 969802 969769 2022-08-11T09:04:06Z Paraw 11486 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = پارێزگاکانی لوڕستان |title = پارێزگاکانی لوڕستان |listclass = hlist | state=<includeonly>collapsed</includeonly> |list1 = * [[پارێزگای ئەسفەھان|ئەسفەھان]] * [[پارێزگای ئیلام|ئیلام]] * [[پارێزگای بووشێھر|بووشێھر]] * [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری|چوارمەحاڵ و بەختیاری]] * [[پارێزگای خووزستان|خووزستان]] * [[پارێزگای فارس|فارس]] * [[پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد|کۆھگیلوویە و بۆیەر ئەحمەد]] * [[پارێزگای لوڕستان|لوڕستان]] * [[پارێزگای مەرکەزی|مەرکەزی]] * [[پارێزگای ھەمەدان|ھەمەدان]] }} [[پۆل:نیشتنگە لوڕییەکان]] a6ccj34c7spw93z1gvg31lq14ri5dgs 3 215367 969820 2022-08-11T09:46:25Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا'''</span></span>]] ‏٠٩:٤٦، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) siw6iy3q353w0uz7ftc2t00xf0rhzv9 3 215368 969827 2022-08-11T10:17:30Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> <center><big>'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!</big></center> <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بە ھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} <center>ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی</center> {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [https://ku.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی باکووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D9%BE%DB%8E%DA%A9 ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [https://diq.wikipedia.org ویکیپیدیای کوردیی زازاکی] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ‌بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا'''</span></span>]] ‏١٠:١٧، ١١ی ئابی ٢٠٢٢ (UTC) 1ashodv6kbre9k534s8rlp0w0zdtvc9 0 215369 969830 2022-08-11T10:27:42Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «{{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری ئازەربایجان...»ەوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری [[ئازەربایجان]]ی سەرەتای سەدەی بیستەم بووە. یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی بزووتنەوەی ڕۆمانتیزمی پێشکەوتنخواز لە ئەدەبی هاوچەرخی ئازەربایجانیدا. لە کاتی [[پاککردنەوەی گەورە|پاکتاوکردنی ستالین]] لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] دوورخرایەوە. == گرتن و دەربەدەری و مردن == حوسێن جاوید لە سەردەمی بەکۆمەڵکردن و پاکتاوکردنی ستالین لە [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت لە ئازەربایجان|ئازەربایجانی سۆڤیەت]]دا نووسیویەتی. لە خراپترین سەردەمی تۆتالیتاریزمدا، رەتیکردەوە وەک پڕوپاگەندەکاری "دەستکەوتە سۆسیالیستییە شۆڕشگێڕەکان" خزمەت بکات. جاوید لە ساڵی ١٩٣٧ بە تۆمەتی ساختە دەستگیرکرا کە "ئەندامی دامەزرێنەری گروپێکی دژە [[شۆڕش]] بوو کە پیلانی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سۆڤیەت داڕشتبوو".<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/71_folder/71_articles/71_javid.html "Oil Boom Period in Azerbaijan: Husein Javid,"] Azerbaijan International, Vol. 7:1 (Spring 1999), pp. 20-21.</ref> دەستگیرکردنی بەشێک بوو لە هەڵمەتی پاکتاوکردنی سەرتاسەری دژی ڕۆشنبیران. حکومەتی سۆڤیەت لە کۆتاییەکانی ١٩٣٠دا حوسێن جاویدی دوورخستەوە بۆ ڕۆژهەڵاتی دوور بۆ شاری [[مەغەدان]] لە سیبیریا.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h4N_dneMybQC&q=huseyn+javid&pg=PA44|title=Aesopian Literary Dimensions of Azerbaijani Literature of the Soviet Period, 1920-1990|last=Tyrrell|first=Maliheh S.|date=2000|publisher=Lexington Books|isbn=9780739101698|language=en}}</ref> لە ٥ی کانوونی دووەمی ١٩٤١ لە گوندی شێڤچێنکۆ (ناحیەی تەیشێتسکی) کۆچی دوایی کردووە. حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٥٦ بە فەرمی بێتاوان دەرچوو، گەڕاندنەوەی تەنیا لە ١٠٠ ساڵەی لەدایکبوونی جاوید لە ساڵی ١٩٨٢ بوو، کاتێک پاشماوەکانی لە شێڤچەنکۆوە گواسترایەوە بۆ زێدی خۆی لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیڤان]] و لە گۆڕستانێکدا بە خاک سپێردرایەوە کە بۆ ڕێزلێنان لە جاوید دروستکرابوو.<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/44_folder/44_articles/44_aliyevjavid.html "Aliyev Memorializes a Literary Giant,"] Azerbaijan International, Vol. 4:4 (Winter 1996), p. 37.</ref> مۆنۆمێنتی جاڤید لە ساڵی ٢٠١٣ لە پارکەکەی شا لە شاری پۆدگۆریکا دروستکراوە. == ئەندامانی بنەماڵە == موشکوناز جاوید (هاوسەر) ساڵی 1902 لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیوان]] لەدایکبووە. لە ساڵی 1976 کۆچی دوایی کردووە، کوڕەکەی ناوی ئارتۆگرول جاویدە (1919) لە شاری باکو لەدایکبووە. لە زانکۆی پێداگۆژی ئازەربایجان خوێندوویەتی (١٩٤٠). لە ساڵی ١٩٤١-١٩٤٢ لە کۆنسێرڤاتۆریۆمی ئازەربایجان خوێندوویەتی. [[عوزەیر حاجیبێیۆڤ]] مامۆستای ئەو بوو. ئارتۆگرول یەکەم بەرهەمی خۆی – “9 لاریاسیا” بۆ مامۆستاکەی تەرخان کرد. لە ساڵی ١٩٤٣ کۆچی دوایی کردووە، گۆڕی ئارتۆگرۆل لە تەنیشت دایک و باوکی لە نەخچیڤان دایە<ref name=":2">[http://anl.az/el/emb/hc_h&y.pdf Həyat və yaradıcılığı] (in Azerbaijani)</ref> == مۆزەخانەی یادەوەری حوسێن جاوید == حیزبی شیوعی ئازەربایجان لە ساڵی 1981 بڕیاریدا بە دامەزراندنی مۆزەخانەی یادگاری حوسێن جاوید لە [[باکوو]] و نەخچیڤان بۆ "ساڵیادی 100 ساڵەی حوسێن جاوید". ئەم دەستپێکردنە لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی [[حەیدەر عەلیێڤ]] بەدیهات. ڕووبەری مۆزەخانەی ماڵەوە لە باکوو ٢٤٥ م٢ یە. لە پێشانگای مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید، زیاتر لە ٦٠٠ پێشانگا هەیە کە بریتین لە کەلوپەلی کەسی خۆی و خێزانەکەی، بڵاوکراوە و بەرهەمەکانی، وێنە و هتد.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|url=http://www.huseyncavid.az/az.php?go=tarix|title=Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi|last=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|website=www.huseyncavid.az|access-date=2018-09-29}}</ref><ref name=":3">Bunyadov, Teymur (2005). ''Naxçıvan ensiklopediyası: I cild'' (in Azerbaijani). Nakhchivan. {{ISBN|5-8066-1468-9}}.</ref> مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٨٤ لە شەقامی ئەلیکسان کرایەوە کە جاوید لەوێ لەدایکبووە. نزیکەی ٦٠٠٠ پێشانگای تێدایە. مۆزەخانەکە جگە لە پاراستنی کەلوپەلی شەخسی و نووسراوەکانی حوسێن جاوید، لێکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانی دەکات.<ref name=":3" /> == گۆڕستانی حوسێن جاوید == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٢]] [[پۆل:مردووانی ١٩٤١]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان|حوسێن جاوید]] [[پۆل:شاعیرانی پیاوی ئازەربایجانی]] [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی سەدەی ٢٠ەم]] 903ejb7h1pwceaqo0jrn5iapmrntoto 969835 969830 2022-08-11T10:31:47Z Hamaredha 33112 /* گرتن و دەربەدەری و مردن */ wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری [[ئازەربایجان]]ی سەرەتای سەدەی بیستەم بووە. یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی بزووتنەوەی ڕۆمانتیزمی پێشکەوتنخواز لە ئەدەبی هاوچەرخی ئازەربایجانیدا. لە کاتی [[پاککردنەوەی گەورە|پاکتاوکردنی ستالین]] لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] دوورخرایەوە. == گرتن و دەربەدەری و مردن == حوسێن جاوید لە سەردەمی بەکۆمەڵکردن و پاکتاوکردنی ستالین لە [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت لە ئازەربایجان|ئازەربایجانی سۆڤیەت]]دا نووسیویەتی. لە خراپترین سەردەمی تۆتالیتاریزمدا، رەتیکردەوە وەک پڕوپاگەندەکاری "دەستکەوتە سۆسیالیستییە شۆڕشگێڕەکان" خزمەت بکات. جاوید لە ساڵی ١٩٣٧ بە تۆمەتی ساختە دەستگیرکرا کە "ئەندامی دامەزرێنەری گروپێکی دژە [[شۆڕش]] بوو کە پیلانی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سۆڤیەت داڕشتبوو".<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/71_folder/71_articles/71_javid.html "Oil Boom Period in Azerbaijan: Husein Javid,"] Azerbaijan International, Vol. 7:1 (Spring 1999), pp. 20-21.</ref> دەستگیرکردنی بەشێک بوو لە هەڵمەتی پاکتاوکردنی سەرتاسەری دژی ڕۆشنبیران. حکومەتی سۆڤیەت لە کۆتاییەکانی ١٩٣٠دا حوسێن جاویدی دوورخستەوە بۆ ڕۆژهەڵاتی دوور بۆ شاری [[مەغەدان]] لە سیبیریا.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h4N_dneMybQC&q=huseyn+javid&pg=PA44|title=Aesopian Literary Dimensions of Azerbaijani Literature of the Soviet Period, 1920-1990|last=Tyrrell|first=Maliheh S.|date=2000|publisher=Lexington Books|isbn=9780739101698|language=en}}</ref> لە ٥ی کانوونی دووەمی ١٩٤١ لە گوندی شێڤچێنکۆ ([[ناوچەی تایشێتسکی]]) کۆچی دوایی کردووە. حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٥٦ بە فەرمی بێتاوان دەرچوو، گەڕاندنەوەی تەنیا لە ١٠٠ ساڵەی لەدایکبوونی جاوید لە ساڵی ١٩٨٢ بوو، کاتێک پاشماوەکانی لە شێڤچەنکۆوە گواسترایەوە بۆ زێدی خۆی لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیڤان]] و لە گۆڕستانێکدا بە خاک سپێردرایەوە کە بۆ ڕێزلێنان لە جاوید دروستکرابوو.<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/44_folder/44_articles/44_aliyevjavid.html "Aliyev Memorializes a Literary Giant,"] Azerbaijan International, Vol. 4:4 (Winter 1996), p. 37.</ref> مۆنۆمێنتی جاڤید لە ساڵی ٢٠١٣ لە پارکەکەی شا لە شاری پۆدگۆریکا دروستکراوە. == ئەندامانی بنەماڵە == موشکوناز جاوید (هاوسەر) ساڵی 1902 لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیوان]] لەدایکبووە. لە ساڵی 1976 کۆچی دوایی کردووە، کوڕەکەی ناوی ئارتۆگرول جاویدە (1919) لە شاری باکو لەدایکبووە. لە زانکۆی پێداگۆژی ئازەربایجان خوێندوویەتی (١٩٤٠). لە ساڵی ١٩٤١-١٩٤٢ لە کۆنسێرڤاتۆریۆمی ئازەربایجان خوێندوویەتی. [[عوزەیر حاجیبێیۆڤ]] مامۆستای ئەو بوو. ئارتۆگرول یەکەم بەرهەمی خۆی – “9 لاریاسیا” بۆ مامۆستاکەی تەرخان کرد. لە ساڵی ١٩٤٣ کۆچی دوایی کردووە، گۆڕی ئارتۆگرۆل لە تەنیشت دایک و باوکی لە نەخچیڤان دایە<ref name=":2">[http://anl.az/el/emb/hc_h&y.pdf Həyat və yaradıcılığı] (in Azerbaijani)</ref> == مۆزەخانەی یادەوەری حوسێن جاوید == حیزبی شیوعی ئازەربایجان لە ساڵی 1981 بڕیاریدا بە دامەزراندنی مۆزەخانەی یادگاری حوسێن جاوید لە [[باکوو]] و نەخچیڤان بۆ "ساڵیادی 100 ساڵەی حوسێن جاوید". ئەم دەستپێکردنە لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی [[حەیدەر عەلیێڤ]] بەدیهات. ڕووبەری مۆزەخانەی ماڵەوە لە باکوو ٢٤٥ م٢ یە. لە پێشانگای مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید، زیاتر لە ٦٠٠ پێشانگا هەیە کە بریتین لە کەلوپەلی کەسی خۆی و خێزانەکەی، بڵاوکراوە و بەرهەمەکانی، وێنە و هتد.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|url=http://www.huseyncavid.az/az.php?go=tarix|title=Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi|last=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|website=www.huseyncavid.az|access-date=2018-09-29}}</ref><ref name=":3">Bunyadov, Teymur (2005). ''Naxçıvan ensiklopediyası: I cild'' (in Azerbaijani). Nakhchivan. {{ISBN|5-8066-1468-9}}.</ref> مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٨٤ لە شەقامی ئەلیکسان کرایەوە کە جاوید لەوێ لەدایکبووە. نزیکەی ٦٠٠٠ پێشانگای تێدایە. مۆزەخانەکە جگە لە پاراستنی کەلوپەلی شەخسی و نووسراوەکانی حوسێن جاوید، لێکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانی دەکات.<ref name=":3" /> == گۆڕستانی حوسێن جاوید == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٢]] [[پۆل:مردووانی ١٩٤١]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان|حوسێن جاوید]] [[پۆل:شاعیرانی پیاوی ئازەربایجانی]] [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی سەدەی ٢٠ەم]] sc68znzm0m51ibyn2gnc1k9unmlvbcg 969839 969835 2022-08-11T10:37:20Z Hamaredha 33112 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری [[ئازەربایجان]]ی سەرەتای سەدەی بیستەم بووە. یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی بزووتنەوەی ڕۆمانتیزمی پێشکەوتنخواز لە ئەدەبی هاوچەرخی ئازەربایجانیدا. لە کاتی [[پاککردنەوەی گەورە|پاکتاوکردنی ستالین]] لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] دوورخرایەوە. == گرتن و دەربەدەری و مردن == حوسێن جاوید لە سەردەمی بەکۆمەڵکردن و پاکتاوکردنی ستالین لە [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت لە ئازەربایجان|ئازەربایجانی سۆڤیەت]]دا نووسیویەتی. لە خراپترین سەردەمی تۆتالیتاریزمدا، رەتیکردەوە وەک پڕوپاگەندەکاری "دەستکەوتە سۆسیالیستییە شۆڕشگێڕەکان" خزمەت بکات. جاوید لە ساڵی ١٩٣٧ بە تۆمەتی ساختە دەستگیرکرا کە "ئەندامی دامەزرێنەری گروپێکی دژە [[شۆڕش]] بوو کە پیلانی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سۆڤیەت داڕشتبوو".<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/71_folder/71_articles/71_javid.html "Oil Boom Period in Azerbaijan: Husein Javid,"] Azerbaijan International, Vol. 7:1 (Spring 1999), pp. 20-21.</ref> دەستگیرکردنی بەشێک بوو لە هەڵمەتی پاکتاوکردنی سەرتاسەری دژی ڕۆشنبیران. حکومەتی سۆڤیەت لە کۆتاییەکانی ١٩٣٠دا حوسێن جاویدی دوورخستەوە بۆ ڕۆژهەڵاتی دوور بۆ شاری [[مەغەدان]] لە سیبیریا.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h4N_dneMybQC&q=huseyn+javid&pg=PA44|title=Aesopian Literary Dimensions of Azerbaijani Literature of the Soviet Period, 1920-1990|last=Tyrrell|first=Maliheh S.|date=2000|publisher=Lexington Books|isbn=9780739101698|language=en}}</ref> لە ٥ی کانوونی دووەمی ١٩٤١ لە گوندی شێڤچێنکۆ ([[ناوچەی تایشێتسکی]]) کۆچی دوایی کردووە. حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٥٦ بە فەرمی بێتاوان دەرچوو، گەڕاندنەوەی تەنیا لە ١٠٠ ساڵەی لەدایکبوونی جاوید لە ساڵی ١٩٨٢ بوو، کاتێک پاشماوەکانی لە شێڤچەنکۆوە گواسترایەوە بۆ زێدی خۆی لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیڤان]] و لە گۆڕستانێکدا بە خاک سپێردرایەوە کە بۆ ڕێزلێنان لە جاوید دروستکرابوو.<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/44_folder/44_articles/44_aliyevjavid.html "Aliyev Memorializes a Literary Giant,"] Azerbaijan International, Vol. 4:4 (Winter 1996), p. 37.</ref> مۆنۆمێنتی جاڤید لە ساڵی ٢٠١٣ لە پارکەکەی شا لە شاری پۆدگۆریکا دروستکراوە. == ئەندامانی بنەماڵە == موشکوناز جاوید (هاوسەر) ساڵی 1902 لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیوان]] لەدایکبووە. لە ساڵی 1976 کۆچی دوایی کردووە، کوڕەکەی ناوی ئارتۆگرول جاویدە (1919) لە شاری باکو لەدایکبووە. لە زانکۆی پێداگۆژی ئازەربایجان خوێندوویەتی (١٩٤٠). لە ساڵی ١٩٤١-١٩٤٢ لە کۆنسێرڤاتۆریۆمی ئازەربایجان خوێندوویەتی. [[عوزەیر حاجیبێیۆڤ]] مامۆستای ئەو بوو. ئارتۆگرول یەکەم بەرهەمی خۆی – “9 لاریاسیا” بۆ مامۆستاکەی تەرخان کرد. لە ساڵی ١٩٤٣ کۆچی دوایی کردووە، گۆڕی ئارتۆگرۆل لە تەنیشت دایک و باوکی لە نەخچیڤان دایە<ref name=":2">[http://anl.az/el/emb/hc_h&y.pdf Həyat və yaradıcılığı] (in Azerbaijani)</ref> == مۆزەخانەی یادەوەری حوسێن جاوید == [[پەڕگە:Huseyn_Javid_Mausoleum_at_Nakhchivan.jpg|وێنۆک|right|[[گۆڕستانی حوسێن جاوید]]، [[نەخچیڤان (شار)|نەخچیڤان]]]] حیزبی شیوعی ئازەربایجان لە ساڵی 1981 بڕیاریدا بە دامەزراندنی مۆزەخانەی یادگاری حوسێن جاوید لە [[باکوو]] و نەخچیڤان بۆ "ساڵیادی 100 ساڵەی حوسێن جاوید". ئەم دەستپێکردنە لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی [[حەیدەر عەلیێڤ]] بەدیهات. ڕووبەری مۆزەخانەی ماڵەوە لە باکوو ٢٤٥ م٢ یە. لە پێشانگای مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید، زیاتر لە ٦٠٠ پێشانگا هەیە کە بریتین لە کەلوپەلی کەسی خۆی و خێزانەکەی، بڵاوکراوە و بەرهەمەکانی، وێنە و هتد.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|url=http://www.huseyncavid.az/az.php?go=tarix|title=Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi|last=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|website=www.huseyncavid.az|access-date=2018-09-29}}</ref><ref name=":3">Bunyadov, Teymur (2005). ''Naxçıvan ensiklopediyası: I cild'' (in Azerbaijani). Nakhchivan. {{ISBN|5-8066-1468-9}}.</ref> مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٨٤ لە شەقامی ئەلیکسان کرایەوە کە جاوید لەوێ لەدایکبووە. نزیکەی ٦٠٠٠ پێشانگای تێدایە. مۆزەخانەکە جگە لە پاراستنی کەلوپەلی شەخسی و نووسراوەکانی حوسێن جاوید، لێکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانی دەکات.<ref name=":3" /> گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروستکراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروستکراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3" /> == گۆڕستانی حوسێن جاوید == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٢]] [[پۆل:مردووانی ١٩٤١]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان|حوسێن جاوید]] [[پۆل:شاعیرانی پیاوی ئازەربایجانی]] [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی سەدەی ٢٠ەم]] 7uf0rm4v0js48qq58y6iu9203e60wc1 969840 969839 2022-08-11T10:38:33Z Hamaredha 33112 /* گۆڕستانی حوسێن جاوید */ wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری [[ئازەربایجان]]ی سەرەتای سەدەی بیستەم بووە. یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی بزووتنەوەی ڕۆمانتیزمی پێشکەوتنخواز لە ئەدەبی هاوچەرخی ئازەربایجانیدا. لە کاتی [[پاککردنەوەی گەورە|پاکتاوکردنی ستالین]] لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] دوورخرایەوە. == گرتن و دەربەدەری و مردن == حوسێن جاوید لە سەردەمی بەکۆمەڵکردن و پاکتاوکردنی ستالین لە [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت لە ئازەربایجان|ئازەربایجانی سۆڤیەت]]دا نووسیویەتی. لە خراپترین سەردەمی تۆتالیتاریزمدا، رەتیکردەوە وەک پڕوپاگەندەکاری "دەستکەوتە سۆسیالیستییە شۆڕشگێڕەکان" خزمەت بکات. جاوید لە ساڵی ١٩٣٧ بە تۆمەتی ساختە دەستگیرکرا کە "ئەندامی دامەزرێنەری گروپێکی دژە [[شۆڕش]] بوو کە پیلانی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سۆڤیەت داڕشتبوو".<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/71_folder/71_articles/71_javid.html "Oil Boom Period in Azerbaijan: Husein Javid,"] Azerbaijan International, Vol. 7:1 (Spring 1999), pp. 20-21.</ref> دەستگیرکردنی بەشێک بوو لە هەڵمەتی پاکتاوکردنی سەرتاسەری دژی ڕۆشنبیران. حکومەتی سۆڤیەت لە کۆتاییەکانی ١٩٣٠دا حوسێن جاویدی دوورخستەوە بۆ ڕۆژهەڵاتی دوور بۆ شاری [[مەغەدان]] لە سیبیریا.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h4N_dneMybQC&q=huseyn+javid&pg=PA44|title=Aesopian Literary Dimensions of Azerbaijani Literature of the Soviet Period, 1920-1990|last=Tyrrell|first=Maliheh S.|date=2000|publisher=Lexington Books|isbn=9780739101698|language=en}}</ref> لە ٥ی کانوونی دووەمی ١٩٤١ لە گوندی شێڤچێنکۆ ([[ناوچەی تایشێتسکی]]) کۆچی دوایی کردووە. حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٥٦ بە فەرمی بێتاوان دەرچوو، گەڕاندنەوەی تەنیا لە ١٠٠ ساڵەی لەدایکبوونی جاوید لە ساڵی ١٩٨٢ بوو، کاتێک پاشماوەکانی لە شێڤچەنکۆوە گواسترایەوە بۆ زێدی خۆی لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیڤان]] و لە گۆڕستانێکدا بە خاک سپێردرایەوە کە بۆ ڕێزلێنان لە جاوید دروستکرابوو.<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/44_folder/44_articles/44_aliyevjavid.html "Aliyev Memorializes a Literary Giant,"] Azerbaijan International, Vol. 4:4 (Winter 1996), p. 37.</ref> مۆنۆمێنتی جاڤید لە ساڵی ٢٠١٣ لە پارکەکەی شا لە شاری پۆدگۆریکا دروستکراوە. == ئەندامانی بنەماڵە == موشکوناز جاوید (هاوسەر) ساڵی 1902 لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیوان]] لەدایکبووە. لە ساڵی 1976 کۆچی دوایی کردووە، کوڕەکەی ناوی ئارتۆگرول جاویدە (1919) لە شاری باکو لەدایکبووە. لە زانکۆی پێداگۆژی ئازەربایجان خوێندوویەتی (١٩٤٠). لە ساڵی ١٩٤١-١٩٤٢ لە کۆنسێرڤاتۆریۆمی ئازەربایجان خوێندوویەتی. [[عوزەیر حاجیبێیۆڤ]] مامۆستای ئەو بوو. ئارتۆگرول یەکەم بەرهەمی خۆی – “9 لاریاسیا” بۆ مامۆستاکەی تەرخان کرد. لە ساڵی ١٩٤٣ کۆچی دوایی کردووە، گۆڕی ئارتۆگرۆل لە تەنیشت دایک و باوکی لە نەخچیڤان دایە<ref name=":2">[http://anl.az/el/emb/hc_h&y.pdf Həyat və yaradıcılığı] (in Azerbaijani)</ref> == مۆزەخانەی یادەوەری حوسێن جاوید == [[پەڕگە:Huseyn_Javid_Mausoleum_at_Nakhchivan.jpg|وێنۆک|right|[[گۆڕستانی حوسێن جاوید]]، [[نەخچیڤان (شار)|نەخچیڤان]]]] حیزبی شیوعی ئازەربایجان لە ساڵی 1981 بڕیاریدا بە دامەزراندنی مۆزەخانەی یادگاری حوسێن جاوید لە [[باکوو]] و نەخچیڤان بۆ "ساڵیادی 100 ساڵەی حوسێن جاوید". ئەم دەستپێکردنە لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی [[حەیدەر عەلیێڤ]] بەدیهات. ڕووبەری مۆزەخانەی ماڵەوە لە باکوو ٢٤٥ م٢ یە. لە پێشانگای مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید، زیاتر لە ٦٠٠ پێشانگا هەیە کە بریتین لە کەلوپەلی کەسی خۆی و خێزانەکەی، بڵاوکراوە و بەرهەمەکانی، وێنە و هتد.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|url=http://www.huseyncavid.az/az.php?go=tarix|title=Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi|last=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|website=www.huseyncavid.az|access-date=2018-09-29}}</ref><ref name=":3">Bunyadov, Teymur (2005). ''Naxçıvan ensiklopediyası: I cild'' (in Azerbaijani). Nakhchivan. {{ISBN|5-8066-1468-9}}.</ref> مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٨٤ لە شەقامی ئەلیکسان کرایەوە کە جاوید لەوێ لەدایکبووە. نزیکەی ٦٠٠٠ پێشانگای تێدایە. مۆزەخانەکە جگە لە پاراستنی کەلوپەلی شەخسی و نووسراوەکانی حوسێن جاوید، لێکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانی دەکات.<ref name=":3" /> گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروستکراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروستکراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3" /> == گۆڕستانی حوسێن جاوید == گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروستکراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروستکراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3" /> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٢]] [[پۆل:مردووانی ١٩٤١]] [[پۆل:بەهایەکانی ئازەربایجان|حوسێن جاوید]] [[پۆل:شاعیرانی پیاوی ئازەربایجانی]] [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی سەدەی ٢٠ەم]] 82tz4xygsm63htbqku91ulgmcics6px 969846 969840 2022-08-11T10:47:57Z Hamaredha 33112 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانوونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری [[ئازەربایجان]]ی سەرەتای سەدەی بیستەم بووە. یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی بزووتنەوەی ڕۆمانتیزمی پێشکەوتنخواز لە ئەدەبی ھاوچەرخی ئازەربایجانیدا. لە کاتی [[پاککردنەوەی گەورە|پاکتاوکردنی ستالین]] لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] دوورخرایەوە. == گرتن و دەربەدەری و مردن == حوسێن جاوید لە سەردەمی بەکۆمەڵکردن و پاکتاوکردنی ستالین لە [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت لە ئازەربایجان|ئازەربایجانی سۆڤیەت]]دا نووسیویەتی. لە خراپترین سەردەمی تۆتالیتاریزمدا، ڕەتیکردەوە وەک پڕوپاگەندەکاری «دەستکەوتە سۆسیالیستییە شۆڕشگێڕەکان» خزمەت بکات. جاوید لە ساڵی ١٩٣٧ بە تۆمەتی ساختە دەستگیرکرا کە «ئەندامی دامەزرێنەری گروپێکی دژە [[شۆڕش]] بوو کە پیلانی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سۆڤییەت داڕشتبوو».<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/71_folder/71_articles/71_javid.html "Oil Boom Period in Azerbaijan: Husein Javid,"] Azerbaijan International, Vol. 7:1 (Spring 1999), pp. 20-21.</ref> دەستگیرکردنی بەشێک بوو لە ھەڵمەتی پاکتاوکردنی سەرتاسەری دژی ڕۆشنبیران. حکوومەتی سۆڤیەت لە کۆتایییەکانی ١٩٣٠دا حوسێن جاویدی دوورخستەوە بۆ ڕۆژھەڵاتی دوور بۆ شاری [[مەغەدان]] لە سیبیریا.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h4N_dneMybQC&q=huseyn+javid&pg=PA44|title=Aesopian Literary Dimensions of Azerbaijani Literature of the Soviet Period, 1920-1990|last=Tyrrell|first=Maliheh S.|date=2000|publisher=Lexington Books|isbn=978-0-7391-0169-8|language=en}}</ref> لە ٥ی کانوونی دووەمی ١٩٤١ لە گوندی شێڤچێنکۆ ([[ناوچەی تایشێتسکی]]) کۆچی دوایی کردووە. حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٥٦ بە فەرمی بێتاوان دەرچوو، گەڕاندنەوەی تەنیا لە ١٠٠ ساڵەی لەدایکبوونی جاوید لە ساڵی ١٩٨٢ بوو، کاتێک پاشماوەکانی لە شێڤچەنکۆوە گواسترایەوە بۆ زێدی خۆی لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیڤان]] و لە گۆڕستانێکدا بە خاک سپێردرایەوە کە بۆ ڕێزلێنان لە جاوید دروست کرابوو.<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/44_folder/44_articles/44_aliyevjavid.html "Aliyev Memorializes a Literary Giant,"] Azerbaijan International, Vol. 4:4 (Winter 1996), p. 37.</ref> مۆنۆمێنتی جاڤید لە ساڵی ٢٠١٣ لە پارکەکەی شا لە شاری پۆدگۆریکا دروست کراوە. == ئەندامانی بنەماڵە == موشکوناز جاوید (ھاوسەر) ساڵی ١٩٠٢ لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیوان]] لەدایکبووە. لە ساڵی ١٩٧٦ کۆچی دوایی کردووە، کوڕەکەی ناوی ئارتۆگرول جاویدە (١٩١٩) لە شاری باکو لەدایکبووە. لە زانکۆی پێداگۆژی ئازەربایجان خوێندوویەتی (١٩٤٠). لە ساڵی ١٩٤١–١٩٤٢ لە کۆنسێرڤاتۆریۆمی ئازەربایجان خوێندوویەتی. [[عوزەیر حاجیبێیۆڤ]] مامۆستای ئەو بوو. ئارتۆگرول یەکەم بەرھەمی خۆی – «٩ لاریاسیا» بۆ مامۆستاکەی تەرخان کرد. لە ساڵی ١٩٤٣ کۆچی دوایی کردووە، گۆڕی ئارتۆگرۆل لە تەنیشت دایک و باوکی لە نەخچیڤان دایە<ref name=":2">[http://anl.az/el/emb/hc_h&y.pdf Həyat və yaradıcılığı] (in Azerbaijani)</ref> == مۆزەخانەی یادەوەری حوسێن جاوید == [[پەڕگە:Huseyn_Javid_Mausoleum_at_Nakhchivan.jpg|وێنۆک|ڕاست|[[گۆڕستانی حوسێن جاوید]]، [[نەخچیڤان (شار)|نەخچیڤان]]]] حیزبی شیوعی ئازەربایجان لە ساڵی ١٩٨١ بڕیاریدا بە دامەزراندنی مۆزەخانەی یادگاری حوسێن جاوید لە [[باکوو]] و نەخچیڤان بۆ «ساڵیادی ١٠٠ ساڵەی حوسێن جاوید». ئەم دەستپێکردنە لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی [[حەیدەر عەلیێڤ]] بەدیھات. ڕووبەری مۆزەخانەی ماڵەوە لە باکوو ٢٤٥ م٢ یە. لە پێشانگای مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید، زیاتر لە ٦٠٠ پێشانگا ھەیە کە بریتین لە کەلوپەلی کەسی خۆی و خێزانەکەی، بڵاوکراوە و بەرھەمەکانی، وێنە و ھتد.<ref name=":2"/><ref>{{Cite web|url=http://www.huseyncavid.az/az.php?go=tarix|title=Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi|last=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|website=www.huseyncavid.az|access-date=2018-09-29}}</ref><ref name=":3">Bunyadov, Teymur (2005). ''Naxçıvan ensiklopediyası: I cild'' (in Azerbaijani). Nakhchivan. {{ISBN|5-8066-1468-9}}.</ref> مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٨٤ لە شەقامی ئەلیکسان کرایەوە کە جاوید لەوێ لەدایکبووە. نزیکەی ٦٠٠٠ پێشانگای تێدایە. مۆزەخانەکە جگە لە پاراستنی کەلوپەلی شەخسی و نووسراوەکانی حوسێن جاوید، لێکۆڵینەوە لە بەرھەمەکانی دەکات.<ref name=":3"/> گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروست کراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروست کراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3"/> == گۆڕستانی حوسێن جاوید == گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروست کراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروست کراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3"/> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٢]] [[پۆل:مردووانی ١٩٤١]] [[پۆل:بەھایەکانی ئازەربایجان|حوسێن جاوید]] [[پۆل:شاعیرانی پیاوی ئازەربایجانی]] [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی سەدەی ٢٠ەم]] ft74fmr03bpxmatjoqcz41u146r96m0 969847 969846 2022-08-11T10:49:05Z Hamaredha 33112 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} '''حوسێن جاوید''' (بە ئازەربایجانی: Hüseyn Cavid)، لەدایکبووە حوسێن عەبدوڵا ئۆغلو ڕەسیزادە (٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٢، [[ناخیچێڤان یوزد|نەخچیڤان]] – ٥ی کانوونی یەکەمی ١٩٤١، شێڤچێنکۆ، ناحیەی تەیشێتسکی)، [[شاعیر]] و شانۆنامەنووسێکی دیاری [[ئازەربایجان]]ی سەرەتای سەدەی بیستەم بووە. یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی بزووتنەوەی ڕۆمانتیزمی پێشکەوتنخواز لە ئەدەبی ھاوچەرخی ئازەربایجانیدا. لە کاتی [[پاککردنەوەی گەورە|پاکتاوکردنی ستالین]] لە [[یەکێتی سۆڤیەت]] دوورخرایەوە. == گرتن و دەربەدەری و مردن == حوسێن جاوید لە سەردەمی بەکۆمەڵکردن و پاکتاوکردنی ستالین لە [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت لە ئازەربایجان|ئازەربایجانی سۆڤیەت]]دا نووسیویەتی. لە خراپترین سەردەمی تۆتالیتاریزمدا، ڕەتیکردەوە وەک پڕوپاگەندەکاری «دەستکەوتە سۆسیالیستییە شۆڕشگێڕەکان» خزمەت بکات. جاوید لە ساڵی ١٩٣٧ بە تۆمەتی ساختە دەستگیرکرا کە «ئەندامی دامەزرێنەری گرووپێکی دژە [[شۆڕش]] بوو کە پیلانی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سۆڤیەت داڕشتبوو».<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/71_folder/71_articles/71_javid.html "Oil Boom Period in Azerbaijan: Husein Javid,"] Azerbaijan International, Vol. 7:1 (Spring 1999), pp. 20-21.</ref> دەستگیرکردنی بەشێک بوو لە ھەڵمەتی پاکتاوکردنی سەرتاسەری دژی ڕۆشنبیران. حکوومەتی سۆڤیەت لە کۆتایییەکانی ١٩٣٠دا حوسێن جاویدی دوورخستەوە بۆ ڕۆژھەڵاتی دوور بۆ شاری [[مەغەدان]] لە سیبیریا.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h4N_dneMybQC&q=huseyn+javid&pg=PA44|title=Aesopian Literary Dimensions of Azerbaijani Literature of the Soviet Period, 1920-1990|last=Tyrrell|first=Maliheh S.|date=2000|publisher=Lexington Books|isbn=978-0-7391-0169-8|language=en}}</ref> لە ٥ی کانوونی دووەمی ١٩٤١ لە گوندی شێڤچێنکۆ ([[ناوچەی تایشێتسکی]]) کۆچی دوایی کردووە. حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٥٦ بە فەرمی بێتاوان دەرچوو، گەڕاندنەوەی تەنیا لە ١٠٠ ساڵەی لەدایکبوونی جاوید لە ساڵی ١٩٨٢ بوو، کاتێک پاشماوەکانی لە شێڤچەنکۆوە گواسترایەوە بۆ زێدی خۆی لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیڤان]] و لە گۆڕستانێکدا بە خاک سپێردرایەوە کە بۆ ڕێزلێنان لە جاوید دروست کرابوو.<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/44_folder/44_articles/44_aliyevjavid.html "Aliyev Memorializes a Literary Giant,"] Azerbaijan International, Vol. 4:4 (Winter 1996), p. 37.</ref> مۆنۆمێنتی جاڤید لە ساڵی ٢٠١٣ لە پارکەکەی شا لە شاری پۆدگۆریکا دروست کراوە. == ئەندامانی بنەماڵە == موشکوناز جاوید (ھاوسەر) ساڵی ١٩٠٢ لە [[کۆماری خۆسەری نەخچیڤان|نەخچیوان]] لەدایکبووە. لە ساڵی ١٩٧٦ کۆچی دوایی کردووە، کوڕەکەی ناوی ئارتۆگرول جاویدە (١٩١٩) لە شاری باکو لەدایکبووە. لە زانکۆی پێداگۆژی ئازەربایجان خوێندوویەتی (١٩٤٠). لە ساڵی ١٩٤١–١٩٤٢ لە کۆنسێرڤاتۆریۆمی ئازەربایجان خوێندوویەتی. [[عوزەیر حاجیبێیۆڤ]] مامۆستای ئەو بوو. ئارتۆگرول یەکەم بەرھەمی خۆی – «٩ لاریاسیا» بۆ مامۆستاکەی تەرخان کرد. لە ساڵی ١٩٤٣ کۆچی دوایی کردووە، گۆڕی ئارتۆگرۆل لە تەنیشت دایک و باوکی لە نەخچیڤان دایە<ref name=":2">[http://anl.az/el/emb/hc_h&y.pdf Həyat və yaradıcılığı] (in Azerbaijani)</ref> == مۆزەخانەی یادەوەری حوسێن جاوید == [[پەڕگە:Huseyn_Javid_Mausoleum_at_Nakhchivan.jpg|وێنۆک|ڕاست|[[گۆڕستانی حوسێن جاوید]]، [[نەخچیڤان (شار)|نەخچیڤان]]]] حیزبی شیوعی ئازەربایجان لە ساڵی ١٩٨١ بڕیاریدا بە دامەزراندنی مۆزەخانەی یادگاری حوسێن جاوید لە [[باکوو]] و نەخچیڤان بۆ «ساڵیادی ١٠٠ ساڵەی حوسێن جاوید». ئەم دەستپێکردنە لە ساڵی ١٩٩٥ بە فەرمانی [[حەیدەر عەلیێڤ]] بەدیھات. ڕووبەری مۆزەخانەی ماڵەوە لە باکوو ٢٤٥ م٢ یە. لە پێشانگای مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید، زیاتر لە ٦٠٠ پێشانگا ھەیە کە بریتین لە کەلوپەلی کەسی خۆی و خێزانەکەی، بڵاوکراوە و بەرھەمەکانی، وێنە و ھتد.<ref name=":2"/><ref>{{Cite web|url=http://www.huseyncavid.az/az.php?go=tarix|title=Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi|last=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|website=www.huseyncavid.az|access-date=2018-09-29}}</ref><ref name=":3">Bunyadov, Teymur (2005). ''Naxçıvan ensiklopediyası: I cild'' (in Azerbaijani). Nakhchivan. {{ISBN|5-8066-1468-9}}.</ref> مۆزەخانەی ماڵەوەی حوسێن جاوید لە ساڵی ١٩٨٤ لە شەقامی ئەلیکسان کرایەوە کە جاوید لەوێ لەدایکبووە. نزیکەی ٦٠٠٠ پێشانگای تێدایە. مۆزەخانەکە جگە لە پاراستنی کەلوپەلی شەخسی و نووسراوەکانی حوسێن جاوید، لێکۆڵینەوە لە بەرھەمەکانی دەکات.<ref name=":3"/> گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروست کراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروست کراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3"/> == گۆڕستانی حوسێن جاوید == گۆڕستانەکە لە ساڵی ١٩٩٦ دروست کراوە، بۆ یادی ١١٤ ساڵەی حوسێن جاوید. لەسەر گۆڕەکەی دروست کراوە. تەلارسازەکەی گۆڕستانەکە ڕێز لە تەلارساز ڕاسم عەلیێڤ دەگیرێت. حەیدەر عەلیێڤ بەشداری لە مەراسیمی کردنەوەی گۆڕستانەکەدا کرد.<ref name=":3"/> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٨٢]] [[پۆل:مردووانی ١٩٤١]] [[پۆل:بەھایەکانی ئازەربایجان|حوسێن جاوید]] [[پۆل:شاعیرانی پیاوی ئازەربایجانی]] [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی سەدەی ٢٠ەم]] duckwpb2jdnntuoezhm7qgtl7850dwd 14 215370 969841 2022-08-11T10:39:39Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:شاعیرانی ئازەربایجانی]] iniys52nw6i8ncdj6ovpp0ypg03tsbk 14 215371 969842 2022-08-11T10:41:20Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:شاعیران بەپێی نەتەوە|ئازەربایجان]] [[پۆل:نووسەرانی ئازەربایجانی]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:شاعیران بەپێی نەتەوە|ئازەربایجان]] [[پۆل:نووسەرانی ئازەربایجانی]] k24k6fc3zbvjjv2lp4zmgowrxum1iv1 14 215372 969844 2022-08-11T10:43:55Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:نووسەران بەپێی وڵات|ئازەربایجان]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:نووسەران بەپێی وڵات|ئازەربایجان]] kifysn3e2yn4h7ydkcuox8xp1b3bc52 14 215373 969845 2022-08-11T10:46:12Z Hamaredha 33112 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:شاعیرانی سەدەی ٢٠ەم|ئازەربایجان]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:شاعیرانی سەدەی ٢٠ەم|ئازەربایجان]] s5t7tq3pqhyp7xhdw1wliihh1jrj51y 0 215374 969853 2022-08-11T11:23:42Z Halbast1 41381 Halbast1 پەڕەی [[فایل کۆین]]ی گواستەوە بۆ [[فایڵ کۆین]]: فایڵ دروستترە wikitext text/x-wiki #ڕەوانەکەر [[فایڵ کۆین]] 0ugitg43bns1c1s2hvv1a7card0wbmy 14 215375 969859 2022-08-11T11:55:38Z Paraw 11486 پەڕەی دروست کرد بە «[[پۆل:بەکارھێنەران]]»ەوە wikitext text/x-wiki [[پۆل:بەکارھێنەران]] ic88vakijs9ekjpwdbxawpodt3j4cmq