Vikipediya
crhwiki
https://crh.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%9F_Saife
MediaWiki 1.39.0-wmf.21
first-letter
Media
Mahsus
Muzakere
Qullanıcı
Qullanıcı muzakeresi
Vikipediya
Vikipediya muzakeresi
Fayl
Fayl muzakeresi
MediaViki
MediaViki muzakeresi
Şablon
Şablon muzakeresi
Yardım
Yardım muzakeresi
Kategoriya
Kategoriya muzakeresi
TimedText
TimedText talk
Modul
Modul muzakeresi
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Qırımtatar elifbesi
0
1597
177207
171429
2022-07-20T19:41:31Z
TayfunEt.
16793
/* Dobruca versiyası */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
=== Qırım versiyası ===
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
=== Dobruca versiyası ===
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. Qırım elifbesinden farqlı olaraq şu elifbede '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
a399eyfq26s142dit3htx8w9uzqe0lq
177208
177207
2022-07-20T20:18:53Z
TayfunEt.
16793
/* Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
=== Dobrucada Latin elifbesi ===
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref>. Этот алфавит включал следующие буквы<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref>:<br/> '''A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z'''.
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. Qırım elifbesinden farqlı olaraq şu elifbede '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z'''<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
c6n94m4ahpaibd14q3tppiuinj58x56
177209
177208
2022-07-20T20:26:30Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede bu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
mmy7l4myulz9ooq91j8g5o2jro8ifg7
177210
177209
2022-07-20T20:27:30Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede bu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
hrcwhx0u8oo7ip9n35hwz6hk1mvyz5g
177211
177210
2022-07-20T20:28:06Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
mov8c0hxr8q2uy1khkxhcov0gc9v9ss
177212
177211
2022-07-20T20:30:39Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
nzjhryd3d3yoqye0utjilode1pwtvvw
177213
177212
2022-07-20T20:31:11Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana – latin ve kiril.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
giufxy9hn5yo4hrhha99zniz3tylpfi
177214
177213
2022-07-20T20:34:10Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
3pn1gsyw1tv26mz4h0fvke3k14yq34i
177215
177214
2022-07-20T20:34:38Z
TayfunEt.
16793
/* Arap elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
lvnvogf3txv97r49r0m5y4p47ptcasm
177216
177215
2022-07-20T20:37:16Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da qırımtatarlar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları Doruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
921h9ui8vs29c3hrt9mpjf7w0ldq46s
177217
177216
2022-07-20T20:38:50Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
ih0u488cvf2k6qj35kdqwcekoaxj65e
177218
177217
2022-07-20T20:43:23Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''-{Ş ş}-''' yerine '''Ș ș''' arfide qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
hry6qqwq6851dtgph526bpizs7cbrne
177219
177218
2022-07-20T20:51:33Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Č č''', '''Ĉ ĉ''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Ï ï''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ķ ķ''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ŏ ŏ''', '''Ô ô''' gibi arflerde qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
rs92fqijxmm8igk7wy4h6p5egwvyyc9
177220
177219
2022-07-20T21:03:10Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırım elifbesinden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ĉ ĉ''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Ï ï''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ķ ķ''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ŏ ŏ''', '''Ô ô''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi arflerde qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
79hsn9ss635qye9v69y7oezeyii5zbl
177221
177220
2022-07-20T21:04:24Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ĉ ĉ''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Ï ï''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ķ ķ''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ŏ ŏ''', '''Ô ô''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi arflerde qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
rlo3ug17f9u6doi5ngb6v1lvyizq02m
177222
177221
2022-07-20T21:07:57Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Ï ï''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ķ ķ''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ŏ ŏ''', '''Ô ô''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi arflerde qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
20944tksztm96rj7e1yysqk0ddwrhu9
177223
177222
2022-07-20T21:12:52Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Ï ï''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ķ ķ''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ŏ ŏ''', '''Ô ô''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi beñzer arflerde qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
scfnpef31ej25phyhg4sildyflmi3v9
177224
177223
2022-07-20T21:16:13Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Ï ï''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ķ ķ''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi beñzer arflerde qullanıla.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
2d6esjz4fjxe58m4u8ze0zf0iqtvu6m
177225
177224
2022-07-20T21:23:21Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi beñzer arflerde qullanıla. Nedeni 1956'dan qalğan elifbe bolsa kerek.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
4u6qlw7z0t5ksjsis9m4yazu3dvtznr
177226
177225
2022-07-20T21:32:35Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ć ć''', '''Ċ ċ''', '''Ġ ġ''', '''Ĝ ĝ''', '''Ģ ģ''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ì ì''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ó ó''', '''Ò ò''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''', '''Ù ù''' kibi beñzer arflerde qullanıla. Nedeni 1956'dan qalğan elifbe bola bilir.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
6am190na2y6lw2j4i7p7zh58e4haun4
177230
177226
2022-07-21T08:02:28Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ġ ġ''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ó ó''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''' kibi beñzer arflerde qullanıla. Nedeni 1956'dan qalğan elifbe bola bilir.
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
m1kg7cofdltrz42cgznib1429qbjh8g
177231
177230
2022-07-21T08:11:24Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Č č''', '''Ġ ġ''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ň ň''', '''Ń ń''', '''Ó ó''', '''Ș ș''', '''Ț ț''', '''Ú ú''' kibi beñzer arflerde qullanıla. Nedeni 1956'dan qalğan elifbe bola bilir.<ref>{{cite web | url=https://sites.google.com/site/tanermuratkitap/my-books-sozlik-kt | title=Sózlík, Tatarşa-Kazakşa - Taner Murat }}</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
nhe5vdg4kuqz93ikroiwtfsw309v6ws
177232
177231
2022-07-21T08:14:23Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{публикация|статья|автор=О. В. Бекирова|заглавие=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|ссылка=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{публикация|книга|автор=Nilgün İsmail|заглавие=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|ссылка=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |deadlink=no }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ó ó''', '''Ș ș''', '''Ú ú''' kibi beñzer arflerde qullanıla. Nedeni 1956'dan qalğan elifbe bola bilir.<ref>{{cite web | url=https://sites.google.com/site/tanermuratkitap/my-books-sozlik-kt | title=Sózlík, Tatarşa-Kazakşa - Taner Murat }}</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
lkct0bq03ezatmesx33ne4hkxcb7mnh
177235
177232
2022-07-21T08:26:24Z
TayfunEt.
16793
/* Dobrucada Latin elifbesi */
wikitext
text/x-wiki
'''[[Qırımtatar tili]]''' eki elifbe qullana [[Latin elifbesi|latin]] ve [[Kiril elifbesi|kiril]]. 1928 senesinden önce [[arap elifbesi]]de qullanıladı.
== Latin elifbesi ==
Qırımtatar latin elifbesi [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] tarafından tasdıqlandı. O 31 [[arif]] ve 1 işaretten ibarettir
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{A a}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{B b}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{C c}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ç ç}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{D d}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{E e}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{F f}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{G g}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ğ ğ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{H h}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{I ı}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{İ i}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{J j}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{K k}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{L l}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{M m}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{N n}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ñ ñ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{O o}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ö ö}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{P p}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Q q}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{R r}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{S s}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ş ş}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{T t}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{U u}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ü ü}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{V v}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Y y}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Z z}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{Â â}-''' işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu ariflerniñ telâffuzı şöyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (-{IPA}-) vastasınen yazıla):
{| style="text-align:center" border="1"
|-
!colspan=31 bgcolor="#ccccff"|-{IPA}-
|-
| -{'''а'''}- || -{'''b'''}- || -{'''c'''}- || -{'''ç'''}- || -{'''d'''}- || -{'''e'''}- || -{'''f'''}- || -{'''g'''}- || -{'''ğ'''}- || -{'''h'''}- || -{'''ı'''}- || -{'''i'''}- || -{'''j'''}- || -{'''k'''}- || -{'''l'''}- || -{'''m'''}- || -{'''n'''}- || -{'''ñ'''}- || -{'''o'''}- || -{'''ö'''}- || -{'''p'''}- || -{'''q'''}- || -{'''r'''}- || -{'''s'''}- || -{'''ş'''}- || -{'''t'''}- || -{'''u'''}- || -{'''ü'''}- || -{'''v'''}- || -{'''y'''}- || -{'''z'''}-
|-
| {{IPA|[a]}} || {{IPA|[b]}} || {{IPA|[ʤ]}} || {{IPA|[ʧ]}} || {{IPA|[d]}} || {{IPA|[e]}} || {{IPA|[f]}} || {{IPA|[g]}} || {{IPA|[ɣ]}} || {{IPA|[x]}} || {{IPA|[ɯ]}} || {{IPA|[i], [ɪ]}} || {{IPA|[ʒ]}} || {{IPA|[k]}} || {{IPA|[l]}} || {{IPA|[m]}} || {{IPA|[n]}} || {{IPA|[ŋ]}} || {{IPA|[o]}} || {{IPA|[ø]}} || {{IPA|[p]}} || {{IPA|[q]}} || {{IPA|[r]}} || {{IPA|[s]}} || {{IPA|[ʃ]}} || {{IPA|[t]}} || {{IPA|[u]}} || {{IPA|[y]}} || {{IPA|[v], [w]}} || {{IPA|[j]}} || {{IPA|[z]}}
|-
|}
== Dobrucada Latin elifbesi ==
[[Fayl:Fruits in Crimean Tatar.jpg|thumb]]
[[Romaniya]]nıñ [[Dobruca]] regionında yaşağan [[qırımtatarlar]] biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi [[Romaniya]]da [[qırımtatarlar]] şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.<ref>{{Cite web|автор=О. В. Бекирова|title=Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития|издание=Ученые записки Крымского федерального университета|год=2017|номер=3|том=3 (69)|url=https://docplayer.ru/116747888-Krymskogo-federalnogo-universiteta-imeni-v-i-vernadskogo-filologicheskie-nauki-nauchnyy-zhurnal-tom-3-69-3.html|страницы=3—16}}</ref> O eski elifbede şu arfler tapıladı:<ref>{{Cite web|автор=Nilgün İsmail|title=Romanian Tatar language communicationin the multicultural space|место=Элиста|год=2014|isbn=978-5-91458-136-5|язык=en|издание=Материалы международной конференции «Актуальные проблемы современного монголоведения и алтаистики»|url=https://www.academia.edu/19984869/Romanian_Tatar_language_communication_in_the_multicultural_space|страницы=41—53}}</ref><br/> '''-{A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z}-'''.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq '''Ĭ ĭ''' ve '''W w''' arfleri bar, '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' arifleri yoq. Soñki yılları [[Dobruca]] tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz [[Qırım]]dakisine daa yaqın olsun dep '''-{Ğ ğ}-''' ve '''-{Q q}-''' ariflerini qullanalar.<ref>{{Cite web |url=https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf |title=Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU |access-date=2020-12-08 |archive-date=2021-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420195322/https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/286582/makaleler/1/30/arastirmax-dobruca-tatar-turklerind-e-abece-yazim-sorunu.pdf }}</ref>
[[Dobruca]]da şimdi qullanılğan elifbe:<br/> '''-{A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, (Ğ ğ), H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, (Q q), L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z}-'''.<ref>Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.</ref>
* Bazı zaman '''Á á''', '''Î î''', '''Í í''', '''Ó ó''', '''Ș ș''', '''Ú ú''' kibi beñzer arflerde qullanıla. Nedeni 1956'dan qalğan elifbe bola bilir.<ref>{{cite web | url=https://sites.google.com/site/tanermuratkitap/my-books-sozlik-kt | title=Sózlík, Tatarşa-Kazakşa - Taner Murat }}</ref>
* '''ĭ''' arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: -{''bĭrĭncĭ'', ''tĭlĭmĭz'', '''i'''}- arfi uzun [-{i}-] içün: -{''faiz'', ''ciddiy''}- (Qırımda em uzun [-{i}-], em qısqa [ɪ] '''-{i}-''' arfinen işaretlene: -{''birinci'', ''tilimiz'', ''faiz'', ''ciddiy''}-).
* '''w''' arfi [w] sesi içün qullanıla: -{''aluw'', ''kawga''}-, '''-{v}-''' arfi [-{v}-] içün: -{''vakıt'', ''ve''}- (Qırımda em [-{v}-], em [w] '''-{v}-''' arfinen işaretlene: -{''aluv'', ''qavğa'', ''vaqıt'', ''ve''}-).
== Kiril elifbesi ==
Qırımtatar kiril elifbesi [[1938 senesi]] sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı. [[1992 senesi]] II [[Qırımtatar Milliy Qurultayı]] yañı [[Qırımtatar latin elifbesi|latin elifbesi]] tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla. Şu elifbe 37 ariften ibaret.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{А а}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Б б}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{В в}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Г г}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Гъ гъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Д д}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Е е}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ё ё}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ж ж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{З з}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{И и}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Й й}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{К к}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Къ къ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Л л}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{М м}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Н н}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Нъ нъ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{О о}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{П п}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Р р}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{С с}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Т т}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{У у}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ф ф}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Х х}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ц ц}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ч ч}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Дж дж}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ш ш}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Щ щ}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ъ ъ}-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ы ы}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ь ь}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Э э}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Ю ю}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -{Я я}-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
'''-{гъ}-''', '''-{къ}-''', '''-{нъ}-''' ve '''-{дж}-''' ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
== Arap elifbesi ==
[[File:Crimean Tatar language.JPG|thumb|250px|Misal]]
{| class="wikitable"
|-
! Ayrı
! Soñundaki
! Ortadaki
! Başlanğıç
! İsim
! Şimdiki<br />latin
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺎ</span>||colspan="2"|—
| elif || a, â
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺀ</span>||colspan="3"|—
| hemze || -
|- style="text-align:center;"
| <span style="font-size:190%;">ﺏ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺑ</span>
| be || b, p ''(sözniñ soñunda)''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭗ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭘ</span>
| pe || p
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺗ</span>
| te || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺛ</span>
| se || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺟ</span>
| cim || c
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﭺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﭼ</span>
| çim || ç
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺣ</span>
| ha || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺧ</span>
| hı || h
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺪ</span>||colspan="2"|—
| dal || d
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺫ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺬ</span>||colspan="2"|—
| zel || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺮ</span>||colspan="2"|—
| re || r
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺰ</span>||colspan="2"|—
| ze || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮋ</span>||colspan="2"|—
| je || j
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺱ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺲ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺳ</span>
| sin || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺵ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺶ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺸ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺷ</span>
| şin || ş
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺹ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺺ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺼ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺻ</span>
| sad || s
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﺽ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺾ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻀ</span>||<span style="font-size:190%;">ﺿ</span>
| dad || d, z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻁ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻂ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻄ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻃ</span>
| tı || t
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻅ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻆ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻈ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻇ</span>
| zı || z
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻉ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻊ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻌ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻋ</span>
| ayn || -
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻍ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻎ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻐ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻏ</span>
| ğayn || ğ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻑ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻓ</span>
| fe || f
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻘ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻗ</span>
| qaf || q
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻙ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻚ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻜ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻛ</span>
| kef<br />(kef-i arabiy)|| k (g, ñ)'''<sup>1</sup>'''
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﮒ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮕ</span>||<span style="font-size:190%;">ﮔ</span>
| gef<br />(kef-i farsiy)|| g
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﯓ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯔ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯖ</span>||<span style="font-size:190%;">ﯕ</span>
| nef<br />(kef-i nuniy, sağır kef) || ñ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻝ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻞ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻠ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻟ</span>
| lâm || l
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻡ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻢ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻤ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻣ</span>
| mim || m
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻥ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻦ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻨ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻧ</span>
| nun || n
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻭ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻮ</span>||colspan="2"|—
| vav || v, o, ö, u, ü
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻩ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻪ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻬ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻫ</span>
| he || -, e, a
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻻ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻼ</span>||colspan="2"|—
| lâm-elif || la, lâ
|- style="text-align:center;"
|<span style="font-size:190%;">ﻯ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻰ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻴ</span>||<span style="font-size:190%;">ﻳ</span>
| ye || y, ı, i
|}
<sup>1</sup> — ﻙ (kef) arfi sıq-sıq ﮒ ve ﯓ arifleriniñ yerine qullanıldı.
== Tüpbilgiler ==
[[Kategoriya:Qırımtatar tili]]
[[Kategoriya:Elifbeler]]
k8kalpzsi8bdmxhgdf6hu2bb20yk6zz
Qullanıcı:Isliguezze
2
1779
177227
13964
2022-07-21T00:56:58Z
2607:FB10:7011:1:0:0:0:274
wikitext
text/x-wiki
{| style="{{float right}} width: 242px; border: 1px solid #99B3FF; text-align: center;"
|-
| '''[[Vikipediya:Babil]]'''
|-
| {{User krc-0.5}}
|-
| {{User tr-2}}
|-
| {{User crh-2}}
|-
|{{User uk-4}}
|-
|{{User en-5}}
|-
|{{User ru-5}}
|}
'''Güzel maqaleler''':
''[[Türkiy tiller]]'': [[Qaraçay-Balqar tili]] • [[Ğağauz tili]] • [[Çuvaş tili]] • [[Ayni tili]] • [[Çağatay tili]] • [[İli Türk tili]] • [[Özbek tili]] • [[Uyğur tili]] • [[Başqurt tili]] • [[Kuman tili]]
''[[Elifbe|Elifbeler]]'': [[Latin elifbesi]] • [[Kiril elifbesi]] • [[Arap elifbesi]]
''[[Arif|Arifler]]'': [[A]] • [[B]] • [[C]] • [[Ç]] • [[D]] • [[E]] • [[F]] • [[G]] • [[Ğ]] • [[H]] • [[I]] • [[İ]] • [[J]] • [[K]] • [[L]] • [[M]]• [[N]] • [[Ñ]] • [[O]] • [[Ö]] • [[P]] • [[Q]] • [[R]] • [[S]] • [[Ş]] • [[T]] • [[U]] • [[Ü]] • [[V]] • [[Y]] • [[Z]]
s5fcsyj5bzhoy6pnbdhrhzs0rnyfdte
177228
177227
2022-07-21T00:57:20Z
2607:FB10:7011:1:0:0:0:274
wikitext
text/x-wiki
{| style="{{float right}} width: 242px; border: 1px solid #99B3FF; text-align: center;"
|-
| '''[[Vikipediya:Babil]]'''
|-
| {{User krc-1}}
|-
| {{User tr-2}}
|-
| {{User crh-2}}
|-
|{{User uk-4}}
|-
|{{User en-5}}
|-
|{{User ru-5}}
|}
'''Güzel maqaleler''':
''[[Türkiy tiller]]'': [[Qaraçay-Balqar tili]] • [[Ğağauz tili]] • [[Çuvaş tili]] • [[Ayni tili]] • [[Çağatay tili]] • [[İli Türk tili]] • [[Özbek tili]] • [[Uyğur tili]] • [[Başqurt tili]] • [[Kuman tili]]
''[[Elifbe|Elifbeler]]'': [[Latin elifbesi]] • [[Kiril elifbesi]] • [[Arap elifbesi]]
''[[Arif|Arifler]]'': [[A]] • [[B]] • [[C]] • [[Ç]] • [[D]] • [[E]] • [[F]] • [[G]] • [[Ğ]] • [[H]] • [[I]] • [[İ]] • [[J]] • [[K]] • [[L]] • [[M]]• [[N]] • [[Ñ]] • [[O]] • [[Ö]] • [[P]] • [[Q]] • [[R]] • [[S]] • [[Ş]] • [[T]] • [[U]] • [[Ü]] • [[V]] • [[Y]] • [[Z]]
s9zgqhqwhs2yr574ybj2fg7y73qy09d
177229
177228
2022-07-21T00:57:55Z
2607:FB10:7011:1:0:0:0:274
wikitext
text/x-wiki
{| style="{{float right}} width: 242px; border: 1px solid #99B3FF; text-align: center;"
|-
| '''[[Vikipediya:Babil]]'''
|-
| {{User krc-1}}
|-
| {{User tr-2}}
|-
| {{User crh-2}}
|-
|{{User uk-4}}
|-
|{{User en}}
|-
|{{User ru}}
|}
'''Güzel maqaleler''':
''[[Türkiy tiller]]'': [[Qaraçay-Balqar tili]] • [[Ğağauz tili]] • [[Çuvaş tili]] • [[Ayni tili]] • [[Çağatay tili]] • [[İli Türk tili]] • [[Özbek tili]] • [[Uyğur tili]] • [[Başqurt tili]] • [[Kuman tili]]
''[[Elifbe|Elifbeler]]'': [[Latin elifbesi]] • [[Kiril elifbesi]] • [[Arap elifbesi]]
''[[Arif|Arifler]]'': [[A]] • [[B]] • [[C]] • [[Ç]] • [[D]] • [[E]] • [[F]] • [[G]] • [[Ğ]] • [[H]] • [[I]] • [[İ]] • [[J]] • [[K]] • [[L]] • [[M]]• [[N]] • [[Ñ]] • [[O]] • [[Ö]] • [[P]] • [[Q]] • [[R]] • [[S]] • [[Ş]] • [[T]] • [[U]] • [[Ü]] • [[V]] • [[Y]] • [[Z]]
dpfmyn91eq879t7esu9kiiypokuln6u
Tüs
0
9064
177236
140800
2022-07-21T10:00:11Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Colouring pencils.jpg|thumb|300px|right|Renkli qalemler]]
'''Tüs''', ya da '''renk''', kategoriyalarğa "qırmızı", "yeşil", "mavı" ve saire uyğan insan [[körüv]] alğısınıñ hasiyetidir. Tüs [[yarıq diapazonı]]nıñ yaratqan [[çilter]]de semeresinden asıl ola.
{|class=wikitable width=400 align="right" style="margin: 1em 0em 1em 1em; clear: right"
|+'''Körüngen yarıq diapazonınıñ tüsler'''<ref>-{Craig F. Bohren (2006). Fundamentals of Atmospheric Radiation: An Introduction with 400 Problems. Wiley-VCH. ISBN 3-527-40503-8.}-</ref>
|-
!style="text-align: left"|Tüs
! abbr="wavelength" | Tolqun uzunlığı arası
! abbr="frequency" | Sıqlıq arası
|-align="center" bgcolor="red" style="color:white;"
!style="text-align: left"|[[Qırmızı]]
|~ 700–635 nm
|~ 430–480 -{A|crh-latn: THz; crh-cyrl: ТГц}-
|-align="center" bgcolor="#FF8000" style="color:white;"
!style="text-align: left"|[[Portaqal tüs]]
|~ 635–590 nm
|~ 480–510 THz
|-align="center" bgcolor="#FFFF00" style="color:black;"
!style="text-align: left"|[[Sarı]]
|~ 590–560 nm
|~ 510–540 THz
|-align="center" bgcolor="#00FF00" style="color:black;"
!style="text-align: left"|[[Yeşil]]
|~ 560–490 nm
|~ 540–610 THz
|-align="center" bgcolor="#0000FF" style="color:white;"
!style="text-align: left"|[[Mavı]]
|~ 490–450 nm
|~ 610–670 THz
|-align="center" bgcolor="#8000FF" style="color:white;"
!style="text-align: left"|[[Mor]]
|~ 450–400 nm
|~ 670–750 THz
|}
{|class=wikitable width=400 align="right" style="margin: 1em 0em 1em 1em; clear:right;"
|+'''Yarıqnıñ tüsü, tolqun uzunlığı, sıqlıq arası ve energiyası'''
|-
!style="text-align: left"|Tüs
!<math>\lambda \,\!</math>
(nm)
!<math>\nu \,\!</math>
(THz)
!<math>\nu_b \,\!</math>
(-{crh-latn: µm; crh-cyrl: мкм}-<sup>−1</sup>)
!<math>E \,\!</math>
(eV)
!<math>E \,\!</math>
(-{crh-latn: kJ mol; crh-cyrl: кДж моль}-<sup>−1</sup>)
|-align="right"
!style="text-align: left"|[[İnfraqırmızı]]
|>1000
|<300
|<1.00
|<1.24
|<120
|-align="right"
!style="text-align: left"|Qırmızı
|700
|428
|1.43
|1.77
|171
|-align="right"
!style="text-align: left"|Portaqal tüs
|620
|484
|1.61
|2.00
|193
|-align="right"
!style="text-align: left"|Sarı
|580
|517
|1.72
|2.14
|206
|-align="right"
!style="text-align: left"|Yeşil
|530
|566
|1.89
|2.34
|226
|-align="right"
!style="text-align: left"|Mavı
|470
|638
|2.13
|2.64
|254
|-align="right"
!style="text-align: left"|Mor
|420
|714
|2.38
|2.95
|285
|-align="right"
!style="text-align: left"|Yaqın [[ultramor]]
|300
|1000
|3.33
|4.15
|400
|-align="right"
!style="text-align: left"|Uzaq ultramor
|<200
|>1500
|>5.00
|>6.20
|>598
|}
==Tüpyazılar==
{{reflist}}
ghfrwzndzqmw8aom9s0eirzvn6text6
Moñğol tili
0
39736
177199
177138
2022-07-20T15:50:52Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
{{Til|ad=Moñğol tili|elifbe=[[Kiril elifbesi]], [[Moñğol yazuvı]]|sınıflaştırma=[[Altay tilleri]]
*[[Moñğol tilleri]]
**'''Moñğol tili'''|öz adı={{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ}}, монгол хэл|memleketler=[[Moñğol Ulusı]], [[Çin]], [[Rusiye]]|renk=Altay tilleri|resmiy til=[[Moñğol Ulusı]]|ISO1=mn|ISO2=mon|vikikod=mn|vikiad=Moñğolca|ISO3=mon, khk, mfv|kişi sayısı=5. Million|kategoriya=Altay tilleri}}
'''Moñğol tili''' yada '''Moğol tili''' ({{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ}}, монгол хэл) – [[Moñğol Ulusı|Moñğol Ulusınıñ]] resmiy tili ve [[halha]] moñğollarnıñ ana tili.
[[Kategoriya:Tiller]]
[[Kategoriya:Altay tilleri]]
[[Kategoriya:Moñğol tilleri]]
ebg7qdei5f8ne7gtb15sx10pkg3rgbq
177204
177199
2022-07-20T16:00:03Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
{{Til|ad=Moñğol tili|elifbe=[[Kiril elifbesi]], [[Moñğol yazuvı]]|sınıflaştırma=[[Altay tilleri]]
*[[Moñğol tilleri]]
**'''Moñğol tili'''|öz adı={{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ}} {{MongolUnicode|ᠬᠡᠯᠡ}}, монгол хэл|memleketler=[[Moñğol Ulusı]], [[Çin]], [[Rusiye]]|renk=Altay tilleri|resmiy til=[[Moñğol Ulusı]]|ISO1=mn|ISO2=mon|vikikod=mn|vikiad=Moñğolca|ISO3=mon, khk, mfv|kişi sayısı=5. Million|kategoriya=Altay tilleri}}
'''Moñğol tili''' yada '''Moğol tili''' ({{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ}} {{MongolUnicode|ᠬᠡᠯᠡ}}, монгол хэл) – [[Moñğol Ulusı|Moñğol Ulusınıñ]] resmiy tili ve [[halha]] moñğollarnıñ ana tili.
[[Kategoriya:Tiller]]
[[Kategoriya:Altay tilleri]]
[[Kategoriya:Moñğol tilleri]]
e2o6939g2ytrj55dax98co5e75kj9j0
Moñğol yazuvı
0
41004
177169
2022-07-20T12:04:53Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]] '''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yaz...'
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Alfabe 1931 yılına kadar [[Buryatya]] ve 1945 yılına kadar [[Moğolistan]]'da kullanılmıştır. [[Çin]]'e bağlı [[İç Moğolistan]]'da ise alfabe günümüzde de kullanılmaktadır. Bununla birlikte [[Moğolistan]]'ın 1990'da [[Moğolistan Demokratik Devrimi|demokrasiye geçmesi]]yle birlikte alfabeye geri dönülmeye çalışılmış ve 2011'den itibaren [[kiril alfabesi]] ile resmî statüye ulaşmıştır.<ref>{{web kaynağı |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |başlık = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
t61l7p72ltkfbh0v2x4jb7g2k4uf5g9
177170
177169
2022-07-20T12:09:46Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nde ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moğol Ulus]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{web kaynağı |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |başlık = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
e5phcdrw8jgx9u2kd40il086juc5nmp
177171
177170
2022-07-20T12:10:05Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nde ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moğol Ulus]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{web kaynağı |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |başlık = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
bvb1njoj2b688ygqqab2nd1x3y94b6p
177174
177171
2022-07-20T12:12:03Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nde ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulus]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{web kaynağı |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |başlık = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
rr1umfzlwtv2nedbdbaca4orynxgv9y
177175
177174
2022-07-20T12:13:36Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nde ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{web kaynağı |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |başlık = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
3kvagwjm3yhmed6phujzv57irzpmacf
177180
177175
2022-07-20T14:07:03Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nde ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{Cite web |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |title = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
j2f4lfhxjsfffse43rwi5k7rubqzowq
177192
177180
2022-07-20T14:43:55Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nda ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{Cite web |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |title = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
rbuzazqozyaywbn0l9w9yivk88q1pnq
177200
177192
2022-07-20T15:51:27Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|{{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ}}, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nda ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{Cite web |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |title = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
tjm6cx627pr10qzbkcqfhl9i3m1q3sl
177201
177200
2022-07-20T15:52:39Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|{{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ}} {{MongolUnicode|ᠪᠢᠴᠢᠭ}}, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nda ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{Cite web |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |title = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Tüpbilgiler ==
7heq6e5g7ifa0jl3ffvpdhbgjodbxqd
177202
177201
2022-07-20T15:56:02Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|{{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ}} {{MongolUnicode|ᠪᠢᠴᠢᠭ}}, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nda ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{Cite web |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |title = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Yazmalar ==
{| class="wikitable"
! colspan="4" |Yazmalar
! rowspan="2" |
! colspan="3" |Çeviri
|-
!Tek
!Sözcik başında
!Sözcik ortasında
!Sözcik soñında
!Latin
!Kiril
!UFA
|-
|{{MongolUnicode|ᠠ}}
|{{MongolUnicode|ᠠ}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠠ}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠠ}}{{MongolUnicode|ᠠ᠋}}
| rowspan="2" |
|a
|А
|a
|-
|{{MongolUnicode|ᠡ}}
|{{MongolUnicode|ᠡ}}
|e
|Э
|e
|-
|{{MongolUnicode|ᠢ}}
|{{MongolUnicode|ᠢ}}
|{{MongolUnicode|ᠢ|style=width: 1em}}
|{{MongolUnicode|ᠢ}}
|
|i, yi
|И, Й, Ы, Ь
|i, ji
|-
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|
|o, u
|О, У
|o, ʊ
|-
|{{MongolUnicode|ᠥ}}
|{{MongolUnicode|ᠥ}}
|{{MongolUnicode|ᠥ}}{{MongolUnicode|ᠥ᠋}}
|{{MongolUnicode|ᠥ}}{{MongolUnicode|ᠥ᠋}}
|
|ö, ü
|Ө, Ү
|œ, u
|-
|{{MongolUnicode|ᠨ}}
|{{MongolUnicode|ᠨ}}
|{{MongolUnicode|ᠨ}}
|{{MongolUnicode|ᠨ}}{{MongolUnicode|ᠨ᠌}}
|
|n
|Н
|n
|-
|{{MongolUnicode|ᠩ}}
|
|{{MongolUnicode|ᠩ}}
|{{MongolUnicode|ᠩ}}
|
|ng
|Н, НГ
|ŋ
|-
|{{MongolUnicode|ᠪ}}
|{{MongolUnicode|ᠪ}}
|{{MongolUnicode|ᠪ}}
|{{MongolUnicode|ᠪ}}{{MongolUnicode|ᠪ᠋}}
|
|b
|Б, В
|b, v
|-
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|
|p
|П
|p
|-
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|
|q
|Х
|x
|-
|{{MongolUnicode|ᠭ}}
|{{MongolUnicode|ᠭ}}
|{{MongolUnicode|ᠭ}}{{MongolUnicode|ᠭ᠋}}
|{{MongolUnicode|ᠭ}}{{MongolUnicode|ᠭ᠋}}
|
|γ
|Г
|g, ɢ
|-
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠭ᠍}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠭ᠍}}
|
| rowspan="2" |
|k
|Х
|x
|-
|{{MongolUnicode|ᠭ᠌}}
|g
|Г
|g, ɢ
|-
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|
|m
|М
|m
|-
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|
|l
|Л
|l
|-
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|
|s
|С
|s
|- class="nounderlines"
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|
|š
|Ш
|ʃ
|-
|{{MongolUnicode|ᠲ}}{{MongolUnicode|ᠳ}}
|{{MongolUnicode|ᠲ}}
|{{MongolUnicode|ᠲ}}{{MongolUnicode|ᠳ᠋}}
|{{MongolUnicode|ᠳ}}
|
|t, d
|Т, Д
|t, d
|-
|{{MongolUnicode|ᠴ}}
|{{MongolUnicode|ᠴ}}
|{{MongolUnicode|ᠴ}}
|
|
|č
|Ч, Ц
|tʃʰ, tsʰ
|-
|{{MongolUnicode|ᠵ}}
|{{MongolUnicode|ᠵ}}
|{{MongolUnicode|ᠵ}}
|
|
|j
|Ж, З
|tʃ, ts
|-
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|
|y
| -Й, Е*, Ё*, Ю*, Я*
|j
|-
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|
|r
|Р
|r
|-
|{{MongolUnicode|ᠸ}}
|{{MongolUnicode|ᠸ}}
|{{MongolUnicode|ᠸ}}
|
|
|v
|В
|v
|-
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|
|f
|Ф
|f
|-
|{{MongolUnicode|}}
|{{MongolUnicode|ᠺ}}
|{{MongolUnicode|ᠺ}}
|{{MongolUnicode|ᠺ}}
|
|k
|К
|kʰ
|-
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|
|ḳ
|К
|kʰ
|-
|{{MongolUnicode|ᠼ}}
|{{MongolUnicode|ᠼ}}
|{{MongolUnicode|ᠼ}}
|
|
|(c)
|(ц)
|ts
|-
|{{MongolUnicode|ᠽ}}
|{{MongolUnicode|ᠽ}}
|{{MongolUnicode|ᠽ}}
|
|
|(z)
|(з)
|z
|-
|{{MongolUnicode|ᠾ}}
|{{MongolUnicode|ᠾ}}
|{{MongolUnicode|ᠾ}}
|
|
|(h)
|(г, х)
|h
|-
|{{MongolUnicode|ᠿ}}
|{{MongolUnicode|ᠿ}}
|
|
|
|(ř)
|(-,-)
|
|-
|{{MongolUnicode|ᡁ}}
|{{MongolUnicode|ᡁ}}
|
|
|
|(zh)
|(-,-)
|ʈ͡ʂ
|-
|{{MongolUnicode|ᡂ}}
|{{MongolUnicode|ᡂ}}
|
|
|
|(chi)
|(-,-)
|
|}
== Tüpbilgiler ==
mw0pcmssu620mr4dyt7urdibbw9sug1
177203
177202
2022-07-20T15:57:40Z
TayfunEt.
16793
/* Yazmalar */
wikitext
text/x-wiki
[[Fayl:Wikiclassicalmongol.svg|thumb|428x428px|Vikipediya, Azat Entsiklopediyanıñ [[Moñğolca]] Moñğol yazuvınen yazuvı]]
'''Moñğol yazuvı''' ({{lang-mn|{{MongolUnicode|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ}} {{MongolUnicode|ᠪᠢᠴᠢᠭ}}, Монгол бичиг}} "Moñğol biçig"), [[Moñğolca]]nıñ yazuvı içün [[Eski Uyğur yazuvı]] türetilgen bir yazuvdır. 13. asırda oluşturulğan bolup [[Oyrat tili|Oyrat]] ve [[Mançu tili|Mançu]] tillerine de uyarlanğandır. Moñğol yazuvı coğardan aşağa yazıla.
Yazuv 1931 yılına qadar [[Burât Ulusı]]nda ve 1945 yılına qadar [[Moñğol Ulusı]]nda qullanılğandır. [[Çin]]ge bağlı [[İç Moñğol]]da ise yazuv künümüzde de qullanılmaqta. Bunınla birlikte [[Moñğol Ulusı]]nıñ 1990'da [[Moñğol Ulusı Demokratik Devrimi|demokrasige keçmesi]]nen birlikte yazuvğa keri dönülmege çalışılğan ve 2011'den itibaren [[kiril yazuvı]]nen resmiy statüske ulaşqandır.<ref>{{Cite web |url = http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |title = Official Documents to be in Mongolian Script |yayımcı = ''UB Post'' |tarih = 21 Haziran 2011 |erişimtarihi = 23 Aralık 2016 |ölüurl=evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20111101013639/http://ubpost.mongolnews.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=6478&Itemid=36 |arşivtarihi = 1 Kasım 2011 }}</ref>
== Yazmalar ==
{| class="wikitable"
! colspan="4" |Yazmalar
! rowspan="2" |
! colspan="3" |Çeviri
|-
!Tek başına
!Sözcik başında
!Sözcik ortasında
!Sözcik soñında
!Latin
!Kiril
!UFA
|-
|{{MongolUnicode|ᠠ}}
|{{MongolUnicode|ᠠ}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠠ}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠠ}}{{MongolUnicode|ᠠ᠋}}
| rowspan="2" |
|a
|А
|a
|-
|{{MongolUnicode|ᠡ}}
|{{MongolUnicode|ᠡ}}
|e
|Э
|e
|-
|{{MongolUnicode|ᠢ}}
|{{MongolUnicode|ᠢ}}
|{{MongolUnicode|ᠢ|style=width: 1em}}
|{{MongolUnicode|ᠢ}}
|
|i, yi
|И, Й, Ы, Ь
|i, ji
|-
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|{{MongolUnicode|ᠣ}}
|
|o, u
|О, У
|o, ʊ
|-
|{{MongolUnicode|ᠥ}}
|{{MongolUnicode|ᠥ}}
|{{MongolUnicode|ᠥ}}{{MongolUnicode|ᠥ᠋}}
|{{MongolUnicode|ᠥ}}{{MongolUnicode|ᠥ᠋}}
|
|ö, ü
|Ө, Ү
|œ, u
|-
|{{MongolUnicode|ᠨ}}
|{{MongolUnicode|ᠨ}}
|{{MongolUnicode|ᠨ}}
|{{MongolUnicode|ᠨ}}{{MongolUnicode|ᠨ᠌}}
|
|n
|Н
|n
|-
|{{MongolUnicode|ᠩ}}
|
|{{MongolUnicode|ᠩ}}
|{{MongolUnicode|ᠩ}}
|
|ng
|Н, НГ
|ŋ
|-
|{{MongolUnicode|ᠪ}}
|{{MongolUnicode|ᠪ}}
|{{MongolUnicode|ᠪ}}
|{{MongolUnicode|ᠪ}}{{MongolUnicode|ᠪ᠋}}
|
|b
|Б, В
|b, v
|-
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|{{MongolUnicode|ᠫ}}
|
|p
|П
|p
|-
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|{{MongolUnicode|ᠬ}}
|
|q
|Х
|x
|-
|{{MongolUnicode|ᠭ}}
|{{MongolUnicode|ᠭ}}
|{{MongolUnicode|ᠭ}}{{MongolUnicode|ᠭ᠋}}
|{{MongolUnicode|ᠭ}}{{MongolUnicode|ᠭ᠋}}
|
|γ
|Г
|g, ɢ
|-
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠭ᠍}}
| rowspan="2" |{{MongolUnicode|ᠭ᠍}}
|
| rowspan="2" |
|k
|Х
|x
|-
|{{MongolUnicode|ᠭ᠌}}
|g
|Г
|g, ɢ
|-
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|{{MongolUnicode|ᠮ}}
|
|m
|М
|m
|-
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|{{MongolUnicode|ᠯ}}
|
|l
|Л
|l
|-
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|{{MongolUnicode|ᠰ}}
|
|s
|С
|s
|- class="nounderlines"
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|{{MongolUnicode|ᠱ}}
|
|š
|Ш
|ʃ
|-
|{{MongolUnicode|ᠲ}}{{MongolUnicode|ᠳ}}
|{{MongolUnicode|ᠲ}}
|{{MongolUnicode|ᠲ}}{{MongolUnicode|ᠳ᠋}}
|{{MongolUnicode|ᠳ}}
|
|t, d
|Т, Д
|t, d
|-
|{{MongolUnicode|ᠴ}}
|{{MongolUnicode|ᠴ}}
|{{MongolUnicode|ᠴ}}
|
|
|č
|Ч, Ц
|tʃʰ, tsʰ
|-
|{{MongolUnicode|ᠵ}}
|{{MongolUnicode|ᠵ}}
|{{MongolUnicode|ᠵ}}
|
|
|j
|Ж, З
|tʃ, ts
|-
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|{{MongolUnicode|ᠶ}}
|
|y
| -Й, Е*, Ё*, Ю*, Я*
|j
|-
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|{{MongolUnicode|ᠷ}}
|
|r
|Р
|r
|-
|{{MongolUnicode|ᠸ}}
|{{MongolUnicode|ᠸ}}
|{{MongolUnicode|ᠸ}}
|
|
|v
|В
|v
|-
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|{{MongolUnicode|ᠹ}}
|
|f
|Ф
|f
|-
|{{MongolUnicode|}}
|{{MongolUnicode|ᠺ}}
|{{MongolUnicode|ᠺ}}
|{{MongolUnicode|ᠺ}}
|
|k
|К
|kʰ
|-
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|{{MongolUnicode|ᠻ}}
|
|ḳ
|К
|kʰ
|-
|{{MongolUnicode|ᠼ}}
|{{MongolUnicode|ᠼ}}
|{{MongolUnicode|ᠼ}}
|
|
|(c)
|(ц)
|ts
|-
|{{MongolUnicode|ᠽ}}
|{{MongolUnicode|ᠽ}}
|{{MongolUnicode|ᠽ}}
|
|
|(z)
|(з)
|z
|-
|{{MongolUnicode|ᠾ}}
|{{MongolUnicode|ᠾ}}
|{{MongolUnicode|ᠾ}}
|
|
|(h)
|(г, х)
|h
|-
|{{MongolUnicode|ᠿ}}
|{{MongolUnicode|ᠿ}}
|
|
|
|(ř)
|(-,-)
|
|-
|{{MongolUnicode|ᡁ}}
|{{MongolUnicode|ᡁ}}
|
|
|
|(zh)
|(-,-)
|ʈ͡ʂ
|-
|{{MongolUnicode|ᡂ}}
|{{MongolUnicode|ᡂ}}
|
|
|
|(chi)
|(-,-)
|
|}
== Tüpbilgiler ==
nrx14nkkmqfw6u1gai9bhtms8h8a9sj
Moñğolca
0
41005
177172
2022-07-20T12:11:09Z
TayfunEt.
16793
[[Moñğol tili]] saifesine yollandı
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Moñğol tili]]
66p69f4yseq82bqfnr0nfxuoa7wuign
Kiril yazuvı
0
41006
177173
2022-07-20T12:11:41Z
TayfunEt.
16793
[[Kiril elifbesi]] saifesine yollandı
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Kiril elifbesi]]
7ee0g43mszm8r6q90w12rru0twu8m4l
Şablon:Web kaynağı
10
41007
177176
2022-07-20T12:15:13Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '<includeonly>{{#invoke:Kaynak/KB1|kaynak |CitationClass=web }}</includeonly><noinclude> {{belgeleme}} </noinclude>'
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{#invoke:Kaynak/KB1|kaynak
|CitationClass=web
}}</includeonly><noinclude>
{{belgeleme}}
</noinclude>
4fc4mtda5hxht3ha6ytac6rwmjtu2k6
177177
177176
2022-07-20T12:15:25Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{#invoke:Kaynak/KB1|kaynak
|CitationClass=web
}}</includeonly><noinclude>
{{doc}}
</noinclude>
4631jcdrnqgcdza3g8maiwhb0bvjnxm
177178
177177
2022-07-20T14:03:33Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{#invoke:Cite web|kaynak
|CitationClass=web
}}</includeonly><noinclude>
{{doc}}
</noinclude>
88q23ffl6joohvd53vestovf4a8plwt
177179
177178
2022-07-20T14:05:01Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
[[Şablon:Cite web]] saifesine yollandı
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Şablon:Cite web]]
fw58eiwvnppuyuhw0qdzh4mfhtupmll
177181
177179
2022-07-20T14:09:36Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
Removed redirect to [[Şablon:Cite web]]
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{archiveurl|}}}{{{archivedate|}}}
| {{#if: {{#if: {{{archiveurl|}}} | {{#if: {{{archivedate|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{title}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{deadlink|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{archivedate|}}}
|  {{arhivlengen|{{{archiveurl}}}|{{{archivedate}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
rqesi2aknclp4v7qr9x64cw19s92ebg
177182
177181
2022-07-20T14:12:00Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{archiveurl|}}}{{{archivedate|}}}
| {{#if: {{#if: {{{archiveurl|}}} | {{#if: {{{archivedate|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{deadlink|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{archivedate|}}}
|  {{arhivlengen|{{{archiveurl}}}|{{{archivedate}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
i1bsjw3lqgad7ra8k4xpn3cy4risbh9
177184
177182
2022-07-20T14:22:57Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{arşivurl|}}}{{{arşivtarihi|}}}
| {{#if: {{#if: {{{arşivurl|}}} | {{#if: {{{arşivtarihi|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{deadlink|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{archivedate|}}}
|  {{arhivlengen|{{{archiveurl}}}|{{{archivedate}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
1iol240obh7a7ajmhkeaclk2r7kls0p
177185
177184
2022-07-20T14:28:24Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{arşivurl|}}}{{{arşivtarihi|}}}
| {{#if: {{#if: {{{arşivurl|}}} | {{#if: {{{arşivtarihi|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{ölüurl|}}}
| =
| none =  {{ölüurl}}
|  {{ölüurl|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{arşivtarihi|}}}
|  {{arhivlengen|{{{arşivurl}}}|{{{arşivtarihi}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
2ooi369ncku4wp4eu2xwjzdjqm5y68p
177186
177185
2022-07-20T14:29:45Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{arşivurl|}}}{{{arşivtarihi|}}}
| {{#if: {{#if: {{{arşivurl|}}} | {{#if: {{{arşivtarihi|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{ölüurl|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{ölüurl|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{arşivtarihi|}}}
|  {{arhivlengen|{{{arşivurl}}}|{{{arşivtarihi}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
mb2ef0ihuvopiigiqbepgfjndms16ke
177187
177186
2022-07-20T14:30:45Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{arşivurl|}}}{{{arşivtarihi|}}}
| {{#if: {{#if: {{{arşivurl|}}} | {{#if: {{{arşivtarihi|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{ölüurl|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{arşivtarihi|}}}
|  {{arhivlengen|{{{arşivurl}}}|{{{arşivtarihi}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
0k000wf89eqvrhg3ytjyktjtqirt5pk
177188
177187
2022-07-20T14:32:21Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{arşivurl|}}}{{{arşivtarihi|}}}
| {{#if: {{#if: {{{arşivurl|}}} | {{#if: {{{arşivtarihi|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{deadlink|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{arşivtarihi|}}}
|  {{arhivlengen|{{{arşivurl}}}|{{{arşivtarihi}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
o9luxaaoexuz80hlny62rr2tqvn6oki
177189
177188
2022-07-20T14:36:32Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{archivevurl|}}}{{{archivedate|}}}
| {{#if: {{#if: {{{archiveurl|}}} | {{#if: {{{archivedate|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{deadlink|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{arşivtarihi|}}}
|  {{arhivlengen|{{{archiveurl}}}|{{{archivedate}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
phlmihpv6pyt75qdh8a5rgfmaj6sobd
177191
177189
2022-07-20T14:38:58Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><span class="citation" {{#if:{{{ref|}}}|id="{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}}}"}}>{{#if: {{{1|}}}
| {{error|Все параметры шаблона {{tl|cite web}} должны иметь имя.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{başlık|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|title{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{url|}}}
|| {{error|Необходимо задать параметр {{code|url{{=}}}} в шаблоне {{tl|cite web}}.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}<!--
-->{{#if: {{{archivevurl|}}}{{{archivedate|}}}
| {{#if: {{#if: {{{archiveurl|}}} | {{#if: {{{archivedate|}}} | 1 }} }}
|| {{color|red|Если в шаблоне {{tl|cite web}} задаётся параметр}} '''archiveurl='''{{color|red|, должен задаваться и параметр}} '''archivedate='''{{color|red|, и наоборот.}} {{Категория только в статьях|Википедия:Страницы с некорректным использованием шаблонов:Cite web}}}}
}}{{#if: {{{author|}}}{{{last|}}}
| ''{{#if: {{{authorlink|}}}
| [[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}]]
| {{#if: {{{last|}}}
| {{{last}}}{{#if: {{{first|}}} | , {{{first}}} }}
| {{#if: {{{coauthors|}}}|{{{author}}}|{{#invoke:String|replace|source={{{author}}}|pattern=^(%[*)(.-[^%.%]])(%]*)$|replace=%1%2%3.|plain=false}}}} <!-- добавление точки если её нет с учётом ссылки -->
}}
}}{{#if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{#invoke:String|replace|source={{{coauthors}}}|pattern=^(.-)%.?$|replace=%1.|plain=false}}}}'' 
}}{{#if: {{{editor|}}}
| {{{editor}}}: 
}}{{#if: {{{url|}}}
| [{{{url}}} {{{başlık}}}]{{#if: {{{subtitle|}}} | . <small>{{{subtitle|}}}</small> }}
}}{{#if: {{{lang|}}}{{{language|}}}
| {{#ifexist: Шаблон:ref-{{{lang|{{{language}}}}}}
| {{ref-{{{lang|{{{language}}}}}} }}
|  <small>({{{lang|{{{language}}}}}})</small>
}}
}}{{#if: {{{format|}}}
|  ({{{format}}})
}}{{#if: {{{website|}}}{{{work|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} ''{{#if: {{{website|}}} | {{{website}}} | {{{work}}} }}''
}}{{#if: {{{pages|}}}
|  {{{pages}}}
}}{{#switch: {{{deadlink|}}}
| =
| none =  {{deadlink}}
|  {{deadlink|url={{{url}}}}}
}}{{#if: {{{publisher|}}}
| {{#if: {{{subtitle|}}} | <small>.</small> | . }} {{#if: {{{location|}}}
| {{{location}}}: 
}} {{{publisher}}}
}}{{#if: {{{date|}}}{{{datepublished|}}}
|  ({{HumanizeDate|{{{date|{{{datepublished|}}}}}}|{{{lang|{{{language}}}}}}}})
| {{#if: {{{year|}}}
| {{#if: {{{month|}}}
|  ({{{month}}} {{{year}}})
|  ({{{year}}})
}}
}}
}}{{#if: {{{subtitle|}}}
| <small>.</small>
| .
}}{{#if: {{{doi|}}}
|  [[Идентификатор цифрового объекта|doi]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|}}} {{{doi}}}].
}}{{#if: {{{description|}}}
| — {{{description}}}.
}}{{#if: {{{quote|}}}
| — «{{{quote}}}».
}}{{#if: {{{accessdate|}}}
|  <small>{{#iferror: {{#time: Y xg j | {{{accessdate}}} }} | {{{accessdate}}} }} teşkerilgen.</small>
}}{{#if: {{{archivdate|}}}
|  {{arhivlengen|{{{archiveurl}}}|{{{archivedate}}}}}
}}</span></includeonly><noinclude>
{{doc}}<!-- категории и интервики должны добавляться на страницу документации -->
</noinclude>
t3uwsaen61klvdn3mauodvq72neykth
Şablon:Webarşiv
10
41008
177183
2022-07-20T14:18:45Z
2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '<includeonly><small>{{#iferror: {{#time: j" "xg Y | {{{date|{{{2}}}}}} }} s. | {{{date|{{{tarih}}}}}} }} [{{{url|{{{url}}}}}} arhivlengen].</small></includeonly><noinclude>[[Kategoriya:Vikipediya:Tehnikiy şablonlar]]</noinclude>'
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><small>{{#iferror: {{#time: j" "xg Y | {{{date|{{{2}}}}}} }} s. | {{{date|{{{tarih}}}}}} }} [{{{url|{{{url}}}}}} arhivlengen].</small></includeonly><noinclude>[[Kategoriya:Vikipediya:Tehnikiy şablonlar]]</noinclude>
7gnhyi08hrrygyq485w56o6u50xyx11
177190
177183
2022-07-20T14:37:27Z
77.20.249.64
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><small>{{#iferror: {{#time: j" "xg Y | {{{date|{{{2}}}}}} }} s. | }} [{{{url|{{{url}}}}}} arhivlengen].</small></includeonly><noinclude>[[Kategoriya:Vikipediya:Tehnikiy şablonlar]]</noinclude>
b8lj5wfx0zqibus0wq32q2njiwlz33k
Şablon:MongolUnicode
10
41009
177193
2022-07-20T15:45:28Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '{{ {{{|safesubst:}}}ifsubst|1=|2=<templatestyles src="Template:MongolUnicode/fonts.css" />}}<span {{#if:{{{lang|{{{3|}}}}}}|lang="{{{lang|{{{3|}}}}}}-Mong"}} class="font-mong" style="display:{{{display|inline-block}}}; font-weight:{{{font-weight|normal}}}; font-size: {{{font-size|1.25em}}}; line-height: {{{line-height|1.2em}}}; {{#ifeq:{{{2|}}}|h||{{writing-mode|v2}}}} vertical-align:{{{vertical-align|{{{valign|{{#ifeq:{{{2|}}}|h|middle|text-top}}}}...'
wikitext
text/x-wiki
{{ {{{|safesubst:}}}ifsubst|1=|2=<templatestyles src="Template:MongolUnicode/fonts.css" />}}<span {{#if:{{{lang|{{{3|}}}}}}|lang="{{{lang|{{{3|}}}}}}-Mong"}} class="font-mong" style="display:{{{display|inline-block}}}; font-weight:{{{font-weight|normal}}}; font-size: {{{font-size|1.25em}}}; line-height: {{{line-height|1.2em}}}; {{#ifeq:{{{2|}}}|h||{{writing-mode|v2}}}} vertical-align:{{{vertical-align|{{{valign|{{#ifeq:{{{2|}}}|h|middle|text-top}}}}}}}}; {{{style|}}}">{{{1}}}</span><noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
1a5xe64ulpzitq2bnfo80atf9q5kns0
177194
177193
2022-07-20T15:46:26Z
TayfunEt.
16793
TayfunEt. adlı qulanıcı [[Şablon:MongolUnicod]] saifesiniñ adını [[Şablon:MongolUnicode]] dep deñiştirildi.
wikitext
text/x-wiki
{{ {{{|safesubst:}}}ifsubst|1=|2=<templatestyles src="Template:MongolUnicode/fonts.css" />}}<span {{#if:{{{lang|{{{3|}}}}}}|lang="{{{lang|{{{3|}}}}}}-Mong"}} class="font-mong" style="display:{{{display|inline-block}}}; font-weight:{{{font-weight|normal}}}; font-size: {{{font-size|1.25em}}}; line-height: {{{line-height|1.2em}}}; {{#ifeq:{{{2|}}}|h||{{writing-mode|v2}}}} vertical-align:{{{vertical-align|{{{valign|{{#ifeq:{{{2|}}}|h|middle|text-top}}}}}}}}; {{{style|}}}">{{{1}}}</span><noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
1a5xe64ulpzitq2bnfo80atf9q5kns0
177198
177194
2022-07-20T15:49:23Z
TayfunEt.
16793
wikitext
text/x-wiki
<span {{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang|}}}"}} style="display:inline-block; font-weight:normal; font-family:{{#switch:{{{lang|}}}|dta|mnc|sjo='Abkai Xanyan', 'Abkai Xanyan VT', 'Abkai Xanyan XX', 'Abkai Xanyan SC', 'Abkai Buleku', 'Daicing White', 'Oyun Gurban Ulus Tig', 'Oyun Qagan Tig', 'Oyun Garqag Tig', 'Oyun Har_a Tig', 'Oyun Scnin Tig', 'Mongolian BT', 'Mongolian Baiti', 'Noto Sans Mongolian'|#default='Menk Hawang Tig', 'Menk Qagan Tig', 'Menk Garqag Tig', 'Menk Har_a Tig', 'Menk Scnin Tig', 'Oyun Gurban Ulus Tig', 'Oyun Qagan Tig', 'Oyun Garqag Tig', 'Oyun Har_a Tig', 'Oyun Scnin Tig', 'Mongol Sudar', 'Mongolian BT', 'Mongolian Baiti', 'Noto Sans Mongolian', 'Mongol Usug', 'Mongolian White', 'MongolianScript', 'Code2000', <!--Myatav Erdenechimeg's-->'Menksoft Qagan'}}; font-size: {{{size|1.5em}}}; line-height: 1em; {{#ifeq:{{{2|}}}|h||-ms-writing-mode:tb-lr; writing-mode:tb-lr; -webkit-writing-mode: vertical-lr; writing-mode: vertical-lr; vertical-align:{{{vertical-align|{{{valign|text-top}}}}}};}} {{{style|}}}">{{{1}}}</span>
l94n27z7uuri0ckyqucin569rv836uz
Şablon:MongolUnicod
10
41010
177195
2022-07-20T15:46:26Z
TayfunEt.
16793
TayfunEt. adlı qulanıcı [[Şablon:MongolUnicod]] saifesiniñ adını [[Şablon:MongolUnicode]] dep deñiştirildi.
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Şablon:MongolUnicode]]
ixfa7graofjwx2l6g4y6wqhgusrl37e
Şablon:Ifsubst
10
41011
177196
2022-07-20T15:47:27Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '{{ safesubst:<noinclude/>#if:{{{demo|}}} |{{ safesubst:<noinclude/>#ifeq:{{{demo}}} |no |{{{no|{{{2|}}}}}} |{{{yes|{{{1|}}}}}} }} |{{ safesubst:<noinclude/>#ifeq:{{ safesubst:<noinclude/>NAMESPACE}}|{{NAMESPACE}} |{{{no|{{{2|}}}}}} |{{{yes|{{{1|}}}}}} }}}}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude>'
wikitext
text/x-wiki
{{ safesubst:<noinclude/>#if:{{{demo|}}}
|{{ safesubst:<noinclude/>#ifeq:{{{demo}}} |no
|{{{no|{{{2|}}}}}}
|{{{yes|{{{1|}}}}}}
}}
|{{ safesubst:<noinclude/>#ifeq:{{ safesubst:<noinclude/>NAMESPACE}}|{{NAMESPACE}}
|{{{no|{{{2|}}}}}}
|{{{yes|{{{1|}}}}}}
}}}}<noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
6n9xrkgwrhqddknwc59l4tya8074m0o
Şablon:MongolUnicode/fonts.css
10
41012
177197
2022-07-20T15:48:09Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '/* {{pp-template}} */ .font-mong { font-family: 'Menk Hawang Tig', 'Menk Qagan Tig', 'Menk Garqag Tig', 'Menk Har_a Tig', 'Menk Scnin Tig', 'Oyun Gurban Ulus Tig', 'Oyun Qagan Tig', 'Oyun Garqag Tig', 'Oyun Har_a Tig', 'Oyun Scnin Tig', 'Oyun Agula Tig', 'Mongolian Baiti', 'Noto Sans Mongolian', 'Mongolian Universal White', 'Mongol Usug', 'Mongolian White', 'MongolianScript', 'Code2000', /*Myatav Erdenechimeg's*/'Menksoft Qagan'; } .font-mong-mnc,...'
sanitized-css
text/css
/* {{pp-template}} */
.font-mong {
font-family: 'Menk Hawang Tig', 'Menk Qagan Tig', 'Menk Garqag Tig', 'Menk Har_a Tig', 'Menk Scnin Tig', 'Oyun Gurban Ulus Tig', 'Oyun Qagan Tig', 'Oyun Garqag Tig', 'Oyun Har_a Tig', 'Oyun Scnin Tig', 'Oyun Agula Tig', 'Mongolian Baiti', 'Noto Sans Mongolian', 'Mongolian Universal White', 'Mongol Usug', 'Mongolian White', 'MongolianScript', 'Code2000', /*Myatav Erdenechimeg's*/'Menksoft Qagan';
}
.font-mong-mnc,
.font-mong:lang(mnc-Mong),
.font-mong:lang(dta-Mong),
.font-mong:lang(sjo-Mong) {
font-family: 'Abkai Xanyan', 'Abkai Xanyan LA', 'Abkai Xanyan VT', 'Abkai Xanyan XX', 'Abkai Xanyan SC', 'Abkai Buleku', 'Daicing White', 'Mongolian Baiti', 'Noto Sans Mongolian', 'Mongolian Universal White';
}
0o3e6dog60o3pjqvevu9atewsh8ozv8
Şablon:Potd/2022-07-29
10
41013
177205
2022-07-20T19:28:23Z
Ymblanter
3967
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: 'Close wing Mud puddle of Delias agostina (Hewitson, 1852) – Yellow Jezebel (Male) WLB IMG 2640.jpg'
wikitext
text/x-wiki
Close wing Mud puddle of Delias agostina (Hewitson, 1852) – Yellow Jezebel (Male) WLB IMG 2640.jpg
dy9bal4j34dg2bgylds3l7rm861honk
Şablon:Potd/2022-07-29 (crh)
10
41014
177206
2022-07-20T19:29:21Z
Ymblanter
3967
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: 'Бабочка Delias agostina, Сикким, Индия'
wikitext
text/x-wiki
Бабочка Delias agostina, Сикким, Индия
p2x42umv7v2pqtfuzih9xzmkmydeih1
Şablon:Публикация
10
41015
177233
2022-07-21T08:19:44Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '<includeonly><!-- == Якорь == --><span class=citation {{#if:{{{ref|}}} | id = "{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}{{{год|}}}{{{буква|}}}}}"}}><!-- == Автор == -->{{#if:{{{автор|}}}|''}}{{#switch:{{#if:{{{автор|}}}|а}}<!-- -->{{#if:{{{автор имя|}}}|и}}{{#if:{{{автор линк|}}}|л}} | аил = [[{{{автор линк}}}|{{±.|{{{автор}}}, {{{автор имя}}}}}]] | аи = {{±.|{{{автор}}},...'
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><!--
== Якорь ==
--><span class=citation {{#if:{{{ref|}}}
| id = "{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}{{{год|}}}{{{буква|}}}}}"}}><!--
== Автор ==
-->{{#if:{{{автор|}}}|''}}{{#switch:{{#if:{{{автор|}}}|а}}<!--
-->{{#if:{{{автор имя|}}}|и}}{{#if:{{{автор линк|}}}|л}}
| аил = [[{{{автор линк}}}|{{±.|{{{автор}}}, {{{автор имя}}}}}]]
| аи = {{±.|{{{автор}}}, {{{автор имя}}}}}
| ал = {{±.|[[{{{автор линк}}}|{{{автор}}}]]}}
| а = {{±.|{{{автор}}}}}}}{{#if:{{{автор|}}}|'' }}<!--
== Часть ==
-->{{#if:{{{часть|}}}|{{#invoke:Публикация|parts|{{{часть викитека|}}}|{{{часть Викитека|}}}|{{{часть|}}}|<!--
-->{{{часть ссылка|{{{ссылка часть|}}}}}}|{{{часть архив дата|}}}|{{{часть архив|}}}|{{{часть подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{часть инфо|}}}|{{{часть2 викитека|}}}|{{{часть2 Викитека|}}}|{{{часть2|}}}|<!--
-->{{{часть2 ссылка|}}}|{{{часть2 архив дата|}}}|{{{часть2 архив|}}}|{{{часть2 подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{часть2 инфо|}}}|{{{часть3 викитека|}}}|{{{часть3 Викитека|}}}|{{{часть3|}}}|<!--
-->{{{часть3 ссылка|}}}|{{{часть3 архив дата|}}}|{{{часть3 архив|}}}|{{{часть3 подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{часть3 инфо|}}}|{{{часть4 викитека|}}}|{{{часть4 Викитека|}}}|{{{часть4|}}}|<!--
-->{{{часть4 ссылка|}}}|{{{часть4 архив дата|}}}|{{{часть4 архив|}}}|{{{часть4 подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{часть4 инфо|}}}|{{{часть5 викитека|}}}|{{{часть5 Викитека|}}}|{{{часть5|}}}|<!--
-->{{{часть5 ссылка|}}}|{{{часть5 архив дата|}}}|{{{часть5 архив|}}}|{{{часть5 подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{часть5 инфо|}}}|{{{часть материал|}}}|{{{часть язык|}}}|{{{-часть язык|}}}|<!--
-->{{{часть оригинал|}}}|{{{часть оригинал ссылка|}}}|{{{часть оригинал архив дата|}}}|<!--
-->{{{часть оригинал архив|}}}|{{{часть оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть оригинал инфо|}}}|<!--
-->{{{часть2 оригинал|}}}|{{{часть2 оригинал ссылка|}}}|{{{часть2 оригинал архив дата|}}}|<!--
-->{{{часть2 оригинал архив|}}}|{{{часть2 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть2 оригинал инфо|}}}|<!--
-->{{{часть3 оригинал|}}}|{{{часть3 оригинал ссылка|}}}|{{{часть3 оригинал архив дата|}}}|<!--
-->{{{часть3 оригинал архив|}}}|{{{часть3 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть3 оригинал инфо|}}}|<!--
-->{{{часть4 оригинал|}}}|{{{часть4 оригинал ссылка|}}}|{{{часть4 оригинал архив дата|}}}|<!--
-->{{{часть4 оригинал архив|}}}|{{{часть4 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть4 оригинал инфо|}}}|<!--
-->{{{часть5 оригинал|}}}|{{{часть5 оригинал ссылка|}}}|{{{часть5 оригинал архив дата|}}}|<!--
-->{{{часть5 оригинал архив|}}}|{{{часть5 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть5 оригинал инфо|}}}|<!--
-->{{{часть оригинал язык|}}}|{{{-часть оригинал язык|}}}|{{{часть вид|}}}|{{{часть томов|}}}|<!--
-->{{{часть основной автор|}}}||{{{часть соавторы|}}}|{{{часть ответственный|}}}||||||||||||<!--
-->{{{часть ответственный2|}}}|{{{часть ответственный3|}}}|<!--
-->{{{часть ответственный4|}}}|{{{часть ответственный5|}}}}}{{#switch:{{{1|}}}|статья=<!--
-->{{#if:{{{часть nodot|}}}||.}} — {{#switch:{{{язык|}}}{{{-язык|}}}|be=У|cs|de|el|en|es|<!--
-->et|fi|fr|ga|grc|is|it|la|lt|lv|nl|nn|no|pl|pt|ro|sv|tr=In|В}}:| //}} }}<!--
== Заглавие ==
-->{{#if:{{{заглавие|}}}|{{#invoke:Публикация|parts|{{{викитека|}}}|{{{Викитека|}}}|{{{заглавие|}}}|<!--
-->{{{ссылка|}}}|{{{архив дата|}}}|{{{архив|}}}|{{{подзаголовок|}}}|{{{инфо|}}}|<!--
-->{{{викитека2|}}}|{{{Викитека2|}}}|{{{заглавие2|}}}|{{{ссылка2|}}}|{{{архив2 дата|}}}|<!--
-->{{{архив2|}}}|{{{подзаголовок2|}}}|{{{инфо2|}}}|{{{викитека3|}}}|{{{Викитека3|}}}|<!--
-->{{{заглавие3|}}}|{{{ссылка3|}}}|{{{архив3 дата|}}}|{{{архив3|}}}|{{{подзаголовок3|}}}|<!--
-->{{{инфо3|}}}|{{{викитека4|}}}|{{{Викитека4|}}}|{{{заглавие4|}}}|{{{ссылка4|}}}|<!--
-->{{{архив4 дата|}}}|{{{архив4|}}}|{{{подзаголовок4|}}}|{{{инфо4|}}}|{{{викитека5|}}}|<!--
-->{{{Викитека5|}}}|{{{заглавие5|}}}|{{{ссылка5|}}}|{{{архив5 дата|}}}|{{{архив5|}}}|<!--
-->{{{подзаголовок5|}}}|{{{инфо5|}}}|{{{материал|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|{{{оригинал|}}}|<!--
-->{{{оригинал ссылка|}}}|{{{оригинал архив дата|}}}|{{{оригинал архив|}}}|<!--
-->{{{оригинал подзаголовок|}}}|{{{оригинал инфо|}}}|{{{оригинал2|}}}|{{{оригинал2 ссылка|}}}|<!--
-->{{{оригинал2 архив дата|}}}|{{{оригинал2 архив|}}}|{{{оригинал2 подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{оригинал2 инфо|}}}|{{{оригинал3|}}}|{{{оригинал3 ссылка|}}}|{{{оригинал3 архив дата|}}}|<!--
-->{{{оригинал3 архив|}}}|{{{оригинал3 подзаголовок|}}}|{{{оригинал3 инфо|}}}|{{{оригинал4|}}}|<!--
-->{{{оригинал4 ссылка|}}}|{{{оригинал4 архив дата|}}}|{{{оригинал4 архив|}}}|<!--
-->{{{оригинал4 подзаголовок|}}}|{{{оригинал4 инфо|}}}|{{{оригинал5|}}}|{{{оригинал5 ссылка|}}}|<!--
-->{{{оригинал5 архив дата|}}}|{{{оригинал5 архив|}}}|{{{оригинал5 подзаголовок|}}}|<!--
-->{{{оригинал5 инфо|}}}|{{{оригинал язык|}}}|{{{-оригинал язык|}}}|{{{вид|}}}|{{{томов|}}}|<!--
-->{{{основной автор|}}}|{{{автор2|}}}|{{{соавторы|}}}|{{{ответственный|}}}|{{{автор|}}}|<!--
-->{{{автор имя|}}}|{{{автор2 имя|}}}|{{{автор2 линк|}}}|{{{автор3|}}}|{{{автор3 линк|}}}|<!--
-->{{{автор3 имя|}}}|{{{автор4|}}}|{{{автор4 имя|}}}|{{{автор5|}}}|{{{автор5 имя|}}}|<!--
-->{{{ответственный2|}}}|{{{ответственный3|}}}|{{{ответственный4|}}}|{{{ответственный5|}}}}}|<!--
--><b class=error>Ошибка: не задан параметр {{para|заглавие}} в шаблоне <!--
-->{{tl|публикация}}</b>}}{{#switch:{{{1|}}}
| книга|#default = {{#if:{{{издание|}}}|{{#if:{{{nodot|}}}||.}} — {{±.|{{{издание}}}}}|<!--
-->{{#if:{{{nodot|}}}||.}}}}
| статья = <!--
== Периодическое издание ==
--> // {{#if:{{{издание|}}}|{{#if:{{{издание ссылка|}}}|<!--
-->[{{{издание ссылка}}} {{{издание}}}]|{{{издание}}}}}|<!--
--><b class=error>Ошибка: не задан параметр {{para|издание}} <!--
-->в шаблоне {{tl|публикация}}</b>}}<!--
-->{{#if:{{{тип|}}}| : {{{тип}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издание ответственный|}}}
| / {{{издание ответственный}}}<!--
-->{{#if:{{{издание ответственный2|}}}| ; {{{издание ответственный2}}}<!--
-->{{#if:{{{издание ответственный3|}}}| ; {{{издание ответственный3}}}<!--
-->{{#if:{{{издание ответственный4|}}}| ; {{{издание ответственный4}}}<!--
-->{{#if:{{{издание ответственный5|}}}| ; {{{издание ответственный5}}}}}}}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издание nodot|}}}||.}}}}<!--
== Специфические сведения ==
-->{{#if:{{{спецсведения|}}}| — {{{спецсведения}}}.}}<!--
== Выходные данные. Физическая характеристика ==
=== Место. Издательство. Год ===
-->{{#if:{{{место|}}}| — {{публикация/место|{{{место}}}|<!--
-->{{#if:{{{издательство|}}}{{{год|}}}||.}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издательство|}}}|{{#if:{{{место|}}}| :| —}} {{{издательство}}}<!--
-->{{#if:{{{год|}}}||.}}}}{{#if:{{{место|}}}{{{издательство|}}}|<!--
-->{{#if:{{{место2|}}}| ; {{публикация/место|{{{место2}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издательство2|}}}| : {{{издательство2}}}}}<!--
-->{{#if:{{{место3|}}}| ; {{публикация/место|{{{место3}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издательство3|}}}| : {{{издательство3}}}}}<!--
-->{{#if:{{{место4|}}}| ; {{публикация/место|{{{место4}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издательство4|}}}| : {{{издательство4}}}}}<!--
-->{{#if:{{{место5|}}}| ; {{публикация/место|{{{место5}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{издательство5|}}}| : {{{издательство5}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{год|}}}|{{#if:{{{место|}}}{{{издательство|}}}|,| —}} {{{год}}}{{#switch:{{{-язык|{{{язык|}}}}}}|ja|zh=年}}.}}<!--
=== Том ===
-->{{#if:{{{том|}}}|{{#if:{{{volume|}}}{{{band|}}}|| — <!--
-->{{#switch:{{#if:{{{том|}}}|т}}{{#if:{{{том заглавие|}}}|тз}}{{#if:{{{том ссылка|}}}|тс}}
| т = Т. {{{том}}}
| тз = Т. : {{{том заглавие}}}
| ттз = Т. {{{том}}} : {{{том заглавие}}}
| ттс = [{{{том ссылка}}} Т. {{{том}}}]
| тзтс = [{{{том ссылка}}} Т. : {{{том заглавие}}}]
| ттзтс = [{{{том ссылка}}} Т. {{{том}}} : {{{том заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{том ответственный|}}}| / {{{том ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{выпуск|}}}{{{книга|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Выпуск ===
-->{{#if:{{{выпуск|}}}|{{#if:{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}||<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{выпуск|}}}|в}}{{#if:{{{выпуск заглавие|}}}|вз}}{{#if:{{{выпуск ссылка|}}}|вс}}
| в = {{#if:{{{том|}}}|, в| — В}}ып. {{{выпуск}}}
| вз = {{#if:{{{том|}}}|, в| — В}}ып. : {{{выпуск заглавие}}}
| ввз = {{#if:{{{том|}}}|, в| — В}}ып. {{{выпуск}}} : {{{выпуск заглавие}}}
| ввс = {{#if:{{{том|}}}|,| —}} [{{{выпуск ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{том|}}}|в|В}}ып. {{{выпуск}}}]
| взвс = {{#if:{{{том|}}}|,| —}} [{{{выпуск ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{том|}}}|в|В}}ып. : {{{выпуск заглавие}}}]
| ввзвс = {{#if:{{{том|}}}|,| —}} [{{{выпуск ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{том|}}}|в|В}}ып. {{{выпуск}}} : {{{выпуск заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{выпуск ответственный|}}}| / {{{выпуск ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{книга|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Книга ===
-->{{#if:{{{книга|}}}|{{#if:{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}{{{book|}}}{{{buch|}}}||<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{книга|}}}|к}}{{#if:{{{книга заглавие|}}}|кз}}{{#if:{{{книга ссылка|}}}|кс}}
| к = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|, к| — К}}н. {{{книга}}}
| кз = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|, к| — К}}н. : {{{книга заглавие}}}
| ккз = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|, к| — К}}н. {{{книга}}} : {{{книга заглавие}}}
| ккс = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|,| —}} [{{{книга ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|к|К}}н. {{{книга}}}]
| кзкс = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|,| —}} [{{{книга ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|к|К}}н. : {{{книга заглавие}}}]
| ккзкс = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|,| —}} [{{{книга ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|к|К}}н. {{{книга}}} : {{{книга заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{книга ответственный|}}}| / {{{книга ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Volume ===
-->{{#if:{{{volume|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{band|}}}|| — <!--
-->{{#switch:{{#if:{{{volume|}}}|v}}{{#if:{{{volume заглавие|}}}|vз}}{{#if:{{{volume ссылка|}}}|vс}}
| v = Vol. {{{volume}}}
| vз = Vol. : {{{volume заглавие}}}
| vvз = Vol. {{{volume}}} : {{{volume заглавие}}}
| vvс = [{{{volume ссылка}}} Vol. {{{volume}}}]
| vзvс = [{{{volume ссылка}}} Vol. : {{{volume заглавие}}}]
| vvзvс = [{{{volume ссылка}}} Vol. {{{volume}}} : {{{volume заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{volume ответственный|}}}| / {{{volume ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{issue|}}}{{{book|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Issue ===
-->{{#if:{{{issue|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{heft|}}}||<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{issue|}}}|i}}{{#if:{{{issue заглавие|}}}|iз}}{{#if:{{{issue ссылка|}}}|iс}}
| i = {{#if:{{{volume|}}}|, n| — N}}o. {{{issue}}}
| iз = {{#if:{{{volume|}}}|, n| — N}}o. : {{{issue заглавие}}}
| iiз = {{#if:{{{volume|}}}|, n| — N}}o. {{{issue}}} : {{{issue заглавие}}}
| iiс = {{#if:{{{том|}}}|,| —}} [{{{issue ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{volume|}}}|n|N}}o. {{{issue}}}]
| iзiс = {{#if:{{{volume|}}}|,| —}} [{{{issue ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{volume|}}}|n|N}}o. : {{{issue заглавие}}}]
| iiзiс = {{#if:{{{том|}}}|,| —}} [{{{issue ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{volume|}}}|n|N}}o. {{{issue}}} : {{{issue заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{issue ответственный|}}}| / {{{issue ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{book|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Book ===
-->{{#if:{{{book|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{heft|}}}{{{книга|}}}{{{buch|}}}||<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{book|}}}|b}}{{#if:{{{book заглавие|}}}|bз}}{{#if:{{{book ссылка|}}}|bс}}
| b = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|, b| — B}}k. {{{book}}}
| bз = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|, b| — B}}k. : {{{book заглавие}}}
| bbз = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|, b| — B}}k. {{{book}}} : {{{book заглавие}}}
| bbс = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|,| —}} [{{{book ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|b|B}}k. {{{book}}}]
| bзbс = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|,| —}} [{{{book ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|b|B}}k. : {{{book заглавие}}}]
| bbзbс = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|,| —}} [{{{book ссылка}}} <!--
-->{{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|b|B}}k. {{{book}}} : {{{book заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{book ответственный|}}}| / {{{book ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Band ===
-->{{#if:{{{band|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}|| — <!--
-->{{#switch:{{#if:{{{band|}}}|b}}{{#if:{{{band заглавие|}}}|bз}}{{#if:{{{band ссылка|}}}|bс}}
| b = Bd. {{{band}}}
| bз = Bd. : {{{band заглавие}}}
| bbз = Bd. {{{band}}} : {{{band заглавие}}}
| bbс = [{{{band ссылка}}} Bd. {{{band}}}]
| bзbс = [{{{band ссылка}}} Bd. : {{{band заглавие}}}]
| bbзbс = [{{{band ссылка}}} Bd. {{{band}}} : {{{band заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{band ответственный|}}}| / {{{band ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{heft|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Heft ===
-->{{#if:{{{heft|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}||<!--
-->{{#if:{{{band|}}}|, | — }}<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{heft|}}}|h}}{{#if:{{{heft заглавие|}}}|hз}}{{#if:{{{heft ссылка|}}}|hс}}
| h = H. {{{heft}}}
| hз = H. : {{{heft заглавие}}}
| hhз = H. {{{heft}}} : {{{heft заглавие}}}
| hhс = [{{{heft ссылка}}} H. {{{heft}}}]
| hзhс = [{{{heft ссылка}}} H. : {{{heft заглавие}}}]
| hhзhс = [{{{heft ссылка}}} H. {{{heft}}} : {{{heft заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{heft ответственный|}}}| / {{{heft ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Buch ===
-->{{#if:{{{buch|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}{{{книга|}}}{{{book|}}}||<!--
-->{{#if:{{{band|}}}{{{heft|}}}|, | — }}<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{buch|}}}|b}}{{#if:{{{buch заглавие|}}}|bз}}{{#if:{{{buch ссылка|}}}|bс}}
| b = Buch {{{buch}}}
| bз = Buch : {{{buch заглавие}}}
| bbз = Buch {{{buch}}} : {{{buch заглавие}}}
| bbс = [{{{buch ссылка}}} Buch {{{buch}}}]
| bзbс = [{{{buch ссылка}}} Buch : {{{buch заглавие}}}]
| bbзbс = [{{{buch ссылка}}} Buch {{{buch}}} : {{{buch заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{buch ответственный|}}}| / {{{buch ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!--
=== Номер ===
-->{{#if:{{{номер|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}<!--
-->{{{книга|}}}{{{book|}}}{{{buch|}}}|, | — }}<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{номер|}}}|н}}{{#if:{{{номер заглавие|}}}|нз}}{{#if:{{{номер ссылка|}}}|нс}}
| н = № {{{номер}}}
| ннз = № {{{номер}}} : {{{номер заглавие}}}
| ннс = [{{{номер ссылка}}} № {{{номер}}}]
| ннзнс = [{{{номер ссылка}}} № {{{номер}}} : {{{номер заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{номер ответственный|}}}| / {{{номер ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}<!--
=== Раздел ===
-->{{#if:{{{раздел|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}<!--
-->{{{книга|}}}{{{book|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}|, | — }}<!--
-->{{#switch:{{#if:{{{раздел|}}}|р}}{{#if:{{{раздел заглавие|}}}|рз}}{{#if:{{{раздел ссылка|}}}|рс}}
| р = {{{раздел}}}
| ррз = {{{раздел}}} : {{{раздел заглавие}}}
| ррс = [{{{раздел ссылка}}} {{{раздел}}}]
| ррзрс = [{{{раздел ссылка}}} {{{раздел}}} : {{{раздел заглавие}}}]}}<!--
-->{{#if:{{{раздел ответственный|}}}| / {{{раздел ответственный}}}}}<!--
-->{{#if:{{{месяц|}}}||.}}}}<!--
=== Дата ===
-->{{#switch:{{#if:{{{месяц|}}}|м}}{{#if:{{{день|{{{число|}}}}}}|д}}
| мд = {{#if:{{{год|}}}|<!--
-->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}{{{книга|}}}{{{volume|}}}{{{issue|}}}{{{book|}}}<!--
-->{{{band|}}}{{{heft|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}|<!--
--> ({{#switch: {{{-язык|{{{язык|ru}}}}}} | ru | be | uk | pl | sk | cs | bg | mk | cu | sh | bs | sr | hr | kjv | me | sl ={{#time:j xg|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ru}}}}}}}} | ja | zh = {{#time:Fj日|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ja}}}}}}}}|{{#time:j F|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}}}})|<!--
--> — {{#switch: {{{-язык|{{{язык|ru}}}}}} | ru | be | uk | pl | sk | cs | bg | mk | cu | sh | bs | sr | hr | kjv | me | sl ={{#time:j xg|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ru}}}}}}}}| ja | zh = {{#time:Fj日|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ja}}}}}}}}|{{#time:j F|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}}}}}}.}}
| м = {{#if:{{{год|}}}|<!--
-->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}{{{книга|}}}{{{volume|}}}{{{issue|}}}{{{book|}}}<!--
-->{{{band|}}}{{{heft|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}|<!--
--> ({{#time:F|0000-{{{месяц}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}})|<!--
--> — {{ucfirst:{{#time:F|0000-{{{месяц}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}}}}}}.}}}}<!--
=== Листы. Страницы. Столбцы ===
-->{{#switch:{{#if:{{{листы|}}}{{{страницы|}}}{{{листы заглавие|}}}{{{страницы заглавие|}}}<!--
-->{{{листов|}}}{{{страниц|}}}{{{листов иллюстраций|}}}{{{страниц иллюстраций|}}}{{{столбцы|}}}<!--
-->{{{столбцы пагинация|}}}{{{столбцы заглавие|}}}{{{столбцов|}}}|ру}}<!--
-->{{#if:{{{pages|}}}{{{pages заглавие|}}}{{{allpages|}}}{{{allpages иллюстраций|}}}<!--
-->{{{columns|}}}{{{columns пагинация|}}}{{{columns заглавие|}}}{{{allcolumns|}}}|en}}<!--
-->{{#if:{{{seite|}}}{{{seite заглавие|}}}{{{alleseiten|}}}{{{alleseiten иллюстраций|}}}<!--
-->{{{kolonnen|}}}{{{kolonnen пагинация|}}}{{{kolonnen заглавие|}}}{{{allekolonnen|}}}|de}}
| ру = {{публикация/страницы|{{{листы|}}}|{{{страницы|}}}|||{{{пагинация|}}}|<!--
-->{{{листы заглавие|}}}|{{{листы2|}}}|{{{листы3|}}}|{{{листы4|}}}|{{{листы5|}}}|<!--
-->{{{страницы заглавие|}}}|{{{страницы2|}}}|{{{страницы3|}}}|{{{страницы4|}}}|{{{страницы5|}}}|<!--
-->||||||||||{{{листов|}}}|{{{страниц|}}}|||{{{иллюстрации|}}}|{{{листов б/н|}}}|<!--
-->{{{страниц б/н|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|{{{листов иллюстраций|}}}|<!--
-->{{{страниц иллюстраций|}}}|||{{{иллюстрации вид|}}}|{{{столбцы|}}}|||{{{столбцы пагинация|}}}|<!--
-->{{{столбцы заглавие|}}}|{{{столбцы2|}}}|{{{столбцы3|}}}|{{{столбцы4|}}}|<!--
-->{{{столбцы5|}}}|||||||||||||{{{столбцов|}}}}}
| en = {{публикация/страницы|||{{{pages|}}}||{{{пагинация|}}}|||||||||||{{{pages заглавие|}}}|<!--
-->{{{pages2|}}}|{{{pages3|}}}|{{{pages4|}}}|{{{pages5|}}}||||||||{{{allpages|}}}||<!--
-->{{{иллюстрации|}}}|{{{листов б/н|}}}|{{{страниц б/н|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|||<!--
-->{{{allpages иллюстраций|}}}||{{{иллюстрации вид|}}}||{{{columns|}}}||||||||<!--
-->{{{columns пагинация|}}}|{{{columns заглавие|}}}|{{{columns2|}}}|{{{columns3|}}}|<!--
-->{{{columns4|}}}|{{{columns5|}}}||||||||{{{allcolumns|}}}}}
| de = {{публикация/страницы||||{{{seite|}}}|{{{пагинация|}}}||||||||||||||||<!--
-->{{{seite заглавие|}}}|{{{seite2|}}}|{{{seite3|}}}|{{{seite4|}}}|{{{seite5|}}}||||<!--
-->{{{alleseiten|}}}|{{{иллюстрации|}}}|{{{листов б/н|}}}|{{{страниц б/н|}}}|{{{язык|}}}|<!--
-->{{{-язык|}}}||||{{{alleseiten иллюстраций|}}}|{{{иллюстрации вид|}}}|||{{{kolonnen|}}}|<!--
-->||||||||||||{{{kolonnen пагинация|}}}|{{{kolonnen заглавие|}}}|{{{kolonnen2|}}}|<!--
-->{{{kolonnen3|}}}|{{{kolonnen4|}}}|{{{kolonnen5|}}}|||{{{allekolonnen|}}}}}}}<!--
=== Комплект. Размеры ===
-->{{#if:{{{комплект|}}}{{{состав|}}}| {{#if:{{{страниц|}}}{{{allpages|}}}{{{alleseite|}}}<!--
-->{{{столбцов|}}}{{{allcolumns|}}}{{{allekolonnen|}}}|+|—}} {{{состав|{{{комплект}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{комплект инфо|}}}{{{приложение|}}}| {{#if:{{{страниц|}}}{{{allpages|}}}<!--
-->{{{alleseite|}}}{{{столбцов|}}}{{{allcolumns|}}}{{{allekolonnen|}}}|:|+}} <!--
-->{{{приложение|{{{комплект инфо}}}}}}}}{{#if:{{{размеры|}}}| ; {{{размеры}}}.|.}}}}<!--
== Серия ==
-->{{публикация/серия|{{{серия|}}}|{{{серия томов|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|<!--
-->{{{серия ответственный|}}}|{{{подсерия|}}}|{{{подсерия номер|}}}|{{{подсерия issn|}}}|<!--
-->{{{серия год|}}}|{{{серия номер|}}}|{{{серия том|}}}|{{{серия volume|}}}|{{{серия band|}}}|<!--
-->{{{серия выпуск|}}}|{{{серия issue|}}}|{{{серия heft|}}}|{{{серия книга|}}}|{{{серия book|}}}|<!--
-->{{{серия buch|}}}|{{{серия раздел|}}}}}<!--
== Примечание ==
-->{{#if:{{{примечание|}}}| — {{ucfirst:{{{примечание}}}.}}<!--
-->{{#if:{{{примечание2|}}}| — {{ucfirst:{{{примечание2}}}.}}<!--
-->{{#if:{{{примечание3|}}}| — {{ucfirst:{{{примечание3}}}.}}}}}}}}<!--
== Содержание ==
-->{{#if:{{{содержание|}}}{{{из содержания|}}}|<!--
-->{{#switch:{{{язык|}}}{{{-язык|}}}
| #default = — {{#if:{{{из содержания|}}}|Из с|С}}одерж
| cs|de|el|en|es|et|fi|fr|ga|grc|is|it|la|lt|lv|nl|nn|no|pl|pt|ro|sv|tr = — <!--
-->{{#if:{{{из содержания|}}}|Ex c|C}}ont}}.: {{публикация/содержание|<!--
-->{{{из содержания|{{{содержание|}}}}}}|{{{из содержания2|{{{содержание2|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания3|{{{содержание3|}}}}}}|{{{из содержания4|{{{содержание4|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания5|{{{содержание5|}}}}}}|{{{из содержания6|{{{содержание6|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания7|{{{содержание7|}}}}}}|{{{из содержания8|{{{содержание8|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания9|{{{содержание9|}}}}}}|{{{из содержания10|{{{содержание10|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания11|{{{содержание11|}}}}}}|{{{из содержания12|{{{содержание12|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания13|{{{содержание13|}}}}}}|{{{из содержания14|{{{содержание14|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания15|{{{содержание15|}}}}}}|{{{из содержания16|{{{содержание16|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания17|{{{содержание17|}}}}}}|{{{из содержания18|{{{содержание18|}}}}}}|<!--
-->{{{из содержания19|{{{содержание19|}}}}}}|{{{из содержания20|{{{содержание20|}}}}}}}}.}}<!--
== Тираж ==
-->{{#if:{{{тираж|}}}| — {{nobr|{{formatnum:{{{тираж}}}}} экз.}}}}<!--
== Стандартные номера ==
-->{{публикация/стандартные номера|{{{ббк|}}}|{{{удк|}}}|{{{isbn|}}}|{{{isbn2|}}}|{{{isbn3|}}}|<!--
-->{{{isbn4|}}}|{{{isbn5|}}}|{{{том|}}}|{{{volume|}}}|{{{band|}}}|{{{isbn том|}}}|<!--
-->{{{isbn volume|}}}|{{{isbn band|}}}|{{{issn|}}}|{{{arxiv|}}}|{{{bibcode|}}}|{{{doi|}}}<!--
-->|{{{jstor|}}}|{{{lccn|}}}|{{{oclc|}}}|{{{pmid|}}}|{{{pmc|}}}|{{{zbl|}}}}}</span><!--
== Рецензия. Реферат ==
-->{{#if:{{{рецензия|}}}|{{#if:{{{реферат|}}}|| — {{#switch:{{{рецензия|}}}
| книга = Рец. на кн
| статья = Рец. на ст
| opus = Rev. op}}.: {{#if:{{{о|}}}|{{{о}}}}}}}}}<!--
-->{{#if:{{{реферат|}}}|{{#if:{{{рецензия|}}}|| — {{#switch:{{{реферат|}}}
| книга = Реф. кн
| статья = Реф. ст
| opus = Ref. op}}.: {{#if:{{{о|}}}|{{{о}}}}}}}}}</includeonly><!--
--><noinclude>{{doc}}<!-- Пожалуйста, добавляйте категории на страницу документации! --></noinclude>
ol0lbrw0zvvbiney788drqjbibd392v
Modul:Публикация
828
41016
177234
2022-07-21T08:22:26Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: 'local s = {} function s.parts(p) -- Запись параметров вызова в массив. Формат индексов: "массив['параметр'][номер части/заглавия/автора]", например: "ws['wsource'][2]" (p.args[9]) это "часть2 викитека". local ws = { wsource = {p.args[1], p.args[9], p.args[17], p.args[25], p.args[33]}, -- викитека / часть№ викитека w...'
Scribunto
text/plain
local s = {}
function s.parts(p)
-- Запись параметров вызова в массив. Формат индексов: "массив['параметр'][номер части/заглавия/автора]", например: "ws['wsource'][2]" (p.args[9]) это "часть2 викитека".
local ws = {
wsource = {p.args[1], p.args[9], p.args[17], p.args[25], p.args[33]}, -- викитека / часть№ викитека
wSource = {p.args[2], p.args[10], p.args[18], p.args[26], p.args[34]}, -- Викитека / часть№ Викитека
}
local h = {
title = {p.args[3], p.args[11], p.args[19], p.args[27], p.args[35]}, -- заглавие№ / часть№
link = {p.args[4], p.args[12], p.args[20], p.args[28], p.args[36]}, -- ссылка / часть№ ссылка
arcdate = {p.args[5], p.args[13], p.args[21], p.args[29], p.args[37]}, -- архив дата / часть№ архив дата
arclink = {p.args[6], p.args[14], p.args[22], p.args[30], p.args[38]}, -- архив / часть№ архив
utitle = {p.args[7], p.args[15], p.args[23], p.args[31], p.args[39]}, -- подзаголовок / часть№ подзаголовок
info = {p.args[8], p.args[16], p.args[24], p.args[32], p.args[40]}, -- инфо / часть№ инфо
lang = p.args[42], -- язык / часть язык
lang_ = p.args[43], -- -язык / -часть язык
material = p.args[41], -- материал / часть материал
}
local oh = {
title = {p.args[44], p.args[50], p.args[56], p.args[62], p.args[68]}, -- оригинал / часть№ оригинал
link = {p.args[45], p.args[51], p.args[57], p.args[63], p.args[69]}, -- оригинал ссылка / часть№ оригинал ссылка
arcdate = {p.args[46], p.args[52], p.args[58], p.args[64], p.args[70]}, -- архив дата / часть№ оригинал архив дата
arclink = {p.args[47], p.args[53], p.args[59], p.args[65], p.args[71]}, -- оригинал архив / часть№ оригинал архив
utitle = {p.args[48], p.args[54], p.args[60], p.args[66], p.args[72]}, -- оригинал подзаголовок / часть№ оригинал подзаголовок
info = {p.args[49], p.args[55], p.args[61], p.args[67], p.args[73]}, -- оригинал инфо / часть№ оригинал инфо
lang = p.args[74], -- оригинал язык / часть оригинал язык
lang_ = p.args[75], -- -оригинал язык / -часть оригинал язык
}
local vid = p.args[76] -- вид / часть вид
local volumes = p.args[77] -- томов / часть томов
local a = {
authormain = p.args[78], -- основной автор / часть основной автор
soauthors = p.args[80], -- соавторы / часть соавторы
author = {p.args[82], p.args[79], p.args[86], p.args[89], p.args[91]}, -- автор№ / часть автор№
authorname = {p.args[83], p.args[84], p.args[88], p.args[90], p.args[92]}, -- автор№ имя / часть автор№ имя
otvetstv = {p.args[81], p.args[93], p.args[94], p.args[95], p.args[96]}, -- ответственный№ / часть ответственный№
authorlink = {'', p.args[85], p.args[87]}, -- автор2 линк, автор3 линк / часть автор2 линк, часть автор3 линк
}
local lng = onevar(h['lang'], h['lang_'])
h.lngstr, oh.lngstr = lngstr(h, oh) -- строки вывода языка и языка оригинала
-- Форматирование основных значений ----------------------------------------------
-- заглавия с доп. инфой и названиями на языке оригинала, до 5 шт. частей
local headers = ''
if is(h['title'][1]) then headers=header(1, h, ws)
if is(oh['title'][1]) then headers=headers.. ' = '..header(1, oh) end -- oh - оригинальные названия
if is(h['title'][2]) then headers=headers.. ' ; '..header(2, h, ws)
if is(oh['title'][2]) then headers=headers.. ' = '..header(2, oh) end
if is(h['title'][3]) then headers=headers.. ' ; '..header(3, h, ws)
if is(oh['title'][3]) then headers=headers.. ' = '..header(3, oh) end
if is(h['title'][4]) then headers=headers.. ' ; '..header(4, h, ws)
if is(oh['title'][4]) then headers=headers.. ' = '..header(4, oh) end
if is(h['title'][5]) then headers=headers.. ' ; '..header(5, h, ws)
if is(oh['title'][5]) then headers=headers.. ' = '..header(5, oh) end
end end end end end
-- вид
if is(vid) then vid = ' : '..vid end
-- томов
if is(volumes) then volumes = ' : '.._volumes(volumes, lng, a) end
-- доп. инфа об авторах
local otvetstvennie = ''; if is(a['authormain']) or is(a['author'][2]) or is(a['soauthors']) or is(a['otvetstv'][1]) then otvetstvennie = ' / '..extauthors(a, lng) end
-- возврат результата
return headers..vid..volumes..otvetstvennie
end
--------------------------------------------------------------------------------------------
-- Локальные функции -----------------------------
-- проверка существования переменной. возврат её, или nil если пустая
function is(var)
if (var == '' or var == nil) then return nil else return var end
end
-- выбор приоритетной переменной из двух. если есть обе - первой. если нет обоих - ''
function onevar(var1,var2)
if (var1 and var1 ~= '') then return var1 elseif (var2 and var2 ~= '') then return var2 else return '' end
end
-- создание ссылки на ВП, ВТ, или интернет
function link(anchor, wplink, wslink, inetlink)
local str = ''
if is(anchor) then
if is(wplink) then str = '[['..wplink..'|'..anchor..']]'
elseif is(wslink) then str = '[[:s:'..wslink..'|'..anchor..']]'
elseif is(inetlink) then str = '['..inetlink..' '..anchor..']'
else str = anchor end
end
return str
end
-- Заглавие со ссылкой, инфа
function header(n, h, ws) -- n - номер заглавия; h - массив с заглавиями; ws - ссылка на викитеку
local title, ilink = h['title'][n], h['link'][n]
local material, arcdate, arclink, utitle, info, lngstr = h['material'], h['arcdate'][n], h['arclink'][n], h['utitle'][n], h['info'][n], h['lngstr']
local str = {}
-- заглавие со ссылкой
if is(ws) then ws = onevar(ws['wsource'][n], ws['wSource'][n]) end
table.insert(str, link(title, nil, ws, ilink))
-- материал
if n == 1 then table.insert(str, mat(material)) end
-- подзаголовок, инфо
if is(utitle) then table.insert(str, ' : '..utitle) end
if is(info) then table.insert(str, ' : '..info) end
-- язык
if n == 1 and is(h['lang']) then table.insert(str, ' : '..lngstr) end
-- ссылка на архив
if is(arcdate) and is(arclink) then table.insert(str, ' : [<span title="архивировано из первоисточника">['..arclink..' арх.] '..mw.getContentLanguage():formatDate('j xg Y',arcdate)..'</span>]') end
return table.concat(str)
end
-- язык
function lngstr(h, oh)
local l, ol = '', ''
-- язык
if is(h['lang_']) then l = '<span style=display:none>'..h['lang_']..'</span>'
elseif is(h['lang']) then l = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title='lg',args={h['lang'],'[]'}} end -- вызов {{lg|lang|[]}}
-- оригинал язык
if is(oh['lang_']) then ol = '<span style=display:none>'..oh['lang_']..'</span>'
elseif is(oh['lang']) then ol = '[пер. с '..mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title='lg',args={oh['lang']}}..']' end -- вызов {{lg|lang}}
return l, ol
end
-- материал
function mat(str)
if not is(str) then return '' end
local m = { 'Видеозапись','Videorecording', 'Звукозапись','Sound recording', 'Изоматериал','Graphic', 'Карты','Cartographic material', 'Кинофильм','Motion picture', 'Комплект','Kit', 'Микроформа','Microform', 'Мультимедиа','Multimedia', 'Ноты','Music', 'Предмет','Object', 'Рукопись','Manuscript', 'Текст','Text', 'Шрифт Брайля','Braille', 'Электронный ресурс','Electronic resource' }
str = mw.ustring.upper(mw.ustring.sub(str, 1,1))..mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(str, 2)) -- Регистр: 1 буква заглавная
for _, s in ipairs(m) do
if (str == s) then return ' ['..s..']' end
end return ''
end
-- томов
function _volumes(volumes, lng, a)
if not is(volumes) then return '' end
str = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title='бсокр',args={lng, 'в томах', volumes}}
return str
end
-- авторы/ответственные
function extauthors(a, lng)
-- aвтор2, или aвтор2 + cоавторы
if is(a['author'][2]) or (is(a['author'][2]) and is(a['soauthors'])) then return authors(a, lng)
-- осн.автор + соавторы + ответственные
elseif is(a['authormain']) and is(a['soauthors']) and is(a['otvetstv'][1]) then return a['authormain']..' ; '..a['soauthors']..' ; '..otvetstvennye(a)
-- осн.автор + соавторы
elseif is(a['authormain']) and is(a['soauthors']) then return a['authormain']..' ; '..a['soauthors']
-- осн.aвтор + ответственные
elseif is(a['authormain']) and is(a['otvetstv'][1]) then return a['authormain']..' ; '..otvetstvennye(a)
-- осн.автор, или осн.автор + автор2
elseif is(a['authormain']) or (is(a['authormain']) and is(a['author'][2])) then return a['authormain']
-- автор2 + ответственные
elseif is(a['author'][2]) and is(a['otvetstv'][1]) then return authors(a, lng)..' ; '..otvetstvennye(a)
-- соавторы + ответственные
elseif is(a['soauthors']) and is(a['otvetstv'][1]) then return a['soauthors'] ..' ; '..otvetstvennye(a)
-- соавторы
elseif is(a['soauthors']) then return a['soauthors']
-- ответственные
elseif is(a['otvetstv'][1]) then return otvetstvennye(a)
end
end
-- ответственные
function otvetstvennye(a)
local str = {}
if is(a['otvetstv'][1]) then table.insert(str, a['otvetstv'][1])
if is(a['otvetstv'][2]) then table.insert(str, a['otvetstv'][2])
if is(a['otvetstv'][3]) then table.insert(str, a['otvetstv'][3])
if is(a['otvetstv'][4]) then table.insert(str, a['otvetstv'][4])
if is(a['otvetstv'][5]) then table.insert(str, a['otvetstv'][5])
end end end end end
return table.concat(str, ' ; ')
end
-- доп. авторы
function authors(a,lng)
local str = {}
local an = function (n) if is(a['authorname'][n]) then return a['authorname'][n]..' ' else return '' end end
if is(a['author'][1]) then table.insert(str, an(1)..a['author'][1])
if is(a['author'][2]) then table.insert(str, ', '..link(an(2)..a['author'][2], a['authorlink'][2]))
if is(a['author'][3]) then table.insert(str, ', '..link(an(3)..a['author'][3], a['authorlink'][3]))
-- 4-го и 5-го автора в тэг <abbr> 'и другие'
if is(a['author'][4]) then local idr = an(4) .. a['author'][4]
if is(a['author'][5]) then idr = idr .. ', '..an(5)..a['author'][5] end
table.insert(str, mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title='бсокр',args={lng, 'и другие', idr}}) -- вызов {{бсокр|lang|и другие}}
end end end end
return table.concat(str)
end
return s
m0trl9vh0uhol1uqjfoj702ktd2j97x
Şablon:Infobox color
10
41017
177237
2022-07-21T10:08:44Z
TayfunEt.
16793
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: '{| class="toccolours" style="float:right; clear:right; margin: 0 0 1em 1em;" |+ style="margin-left: inherit;" | '''{{{tüs}}}''' | colspan="3" style="height: 20px;background-color:#{{{hex}}};" | |- ! colspan="3" style="text-align: center;" | {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{resim|}}}|sizedefault=224px|center=yes}} |- ! colspan="3" style="text-align: center; background-color: silver;" | Tüs koordinatları |- ! style="text-align:le...'
wikitext
text/x-wiki
{| class="toccolours" style="float:right; clear:right; margin: 0 0 1em 1em;"
|+ style="margin-left: inherit;" | '''{{{tüs}}}'''
| colspan="3" style="height: 20px;background-color:#{{{hex}}};" |
|-
! colspan="3" style="text-align: center;" | {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{resim|}}}|sizedefault=224px|center=yes}}
|-
! colspan="3" style="text-align: center; background-color: silver;" | Tüs koordinatları
|-
! style="text-align:left;" colspan="2" | [[Web tüsleri|Hex]]
| #{{{hex}}}
|-
! style="text-align:left;" | [[RGB tüs uzayı|RGB]]
| (r, g, b)
| ({{{r}}}, {{{g}}}, {{{b}}})
|-
! style="text-align:left;" | [[CMYK tüs uzayı|CMYK]]
| (c, m, y, k)
| ({{{c}}}, {{{m}}}, {{{y}}}, {{{k}}})
|-
! style="text-align:left;" | [[HSV renk uzayı|HSV]]
| (h, s, v)
| ({{{h}}}°, {{{s}}}%, {{{v}}}%)
|}<noinclude>
{{doc}}
</noinclude>
pp7fklgp825ko6f0qvcj4lfrb5c4h7l