Wicipedia cywiki https://cy.wikipedia.org/wiki/Hafan MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Arbennig Sgwrs Defnyddiwr Sgwrs Defnyddiwr Wicipedia Sgwrs Wicipedia Delwedd Sgwrs Delwedd MediaWici Sgwrs MediaWici Nodyn Sgwrs Nodyn Cymorth Sgwrs Cymorth Categori Sgwrs Categori Porth Sgwrs Porth TimedText TimedText talk Modiwl Sgwrs modiwl Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 10 2768 11096802 11096558 2022-07-27T06:25:15Z Deb 7 wikitext text/x-wiki <!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf --> {{Rhestr ddotiog| * [[Barddoniaeth Hen Saesneg]] * [[August Bebel]] * [[École normale supérieure]] * [[Ynysfor Maleia]] * [[Cwmni India'r Dwyrain]] * [[Gorsaf fysiau Sant Antoni de Portmany]] * [[Jess Phillips]] * [[Ban wedy i dynny]] * [[CentraleSupélec]] * [[Elena Rybakina]] * [[Nobusuke Kishi]] * [[Suella Braverman]] * [[Cameron Norrie]] * [[Long Island]] * [[Robert Buckland]] * [[Stryt Yorke, Wrecsam]] * [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] * [[Moliannwn]] * [[Virginia Crosbie]] * [[École nationale des ponts et chaussées]] * [[Undeb Pêl-fas Cymru]] * [[La fille du régiment]] * [[Stryt Caer, Wrecsam]] * [[Llenyddiaeth ar draws Ffiniau]] }} f3u8jivcmsf56z64pzc0kbw5xq5klvu 11096860 11096802 2022-07-27T11:44:28Z Deb 7 wikitext text/x-wiki <!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf --> {{Rhestr ddotiog| * [[Caudillismo]] * [[Barddoniaeth Hen Saesneg]] * [[August Bebel]] * [[École normale supérieure]] * [[Ynysfor Maleia]] * [[Cwmni India'r Dwyrain]] * [[Gorsaf fysiau Sant Antoni de Portmany]] * [[Jess Phillips]] * [[Ban wedy i dynny]] * [[CentraleSupélec]] * [[Elena Rybakina]] * [[Nobusuke Kishi]] * [[Suella Braverman]] * [[Cameron Norrie]] * [[Long Island]] * [[Robert Buckland]] * [[Stryt Yorke, Wrecsam]] * [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] * [[Moliannwn]] * [[Virginia Crosbie]] * [[École nationale des ponts et chaussées]] * [[Undeb Pêl-fas Cymru]] * [[La fille du régiment]] * [[Stryt Caer, Wrecsam]] }} kqoaawzlqbwrvdx6vehh93u7aqjh97m 0 5766 11096777 10899798 2022-07-26T21:38:58Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy | image = CheHigh.jpg | caption = Llun gymerwyd gan Alberto Korda ar 5 Mawrth 1960, yng ngwasanaeth goffa Coubre }} '''Ernesto Guevara''' ([[14 Mai]] [[1928]] – [[9 Hydref]] [[1967]]) chwyldroadwr o'r [[Ariannin]] a chwareuodd ran allweddol yn [[chwyldro Ciwba]]. == Ei fywyd cynnar == Meddyg oedd Che o ran ei broffesiwn. Yn ddyn ifanc rhoddodd ei waith ei fyny a theithiodd yr holl ffordd trwy [[De America|dde]] a [[Canolbarth America|chanolbarth America]] ar fotorbeic. Roedd y daith honno i newid ei fywyd. Bu'n llygad-dyst i dlodi ac anghyfiawnder ar raddfa eang a phenderfynodd fod rhaid newid hynny. Ym [[Mecsico]] syrthiodd i mewn gyda chriw o Giwbanwyr alltud a ddyheai weld chwyldro yn Ciwba. Un ohonynt oedd [[Fidel Castro]]. == Y chwyldroadwr == Roedd Che yn aelod o Fudiad 26ain o Orffennaf dan arweiniad Fidel Castro a gipiodd awdurdod yn [[Ciwba]] yn [[1959]] ar ôl disodlu llywodraeth [[Fulgencio Batista y Zaldivar|Batista]]. Gwasanaethodd mewn nifer o swyddi yn y llywodraeth newydd, ond canolbwyntiodd ar ddiywgio byd amaeth. Gadawodd Ciwba yn [[1966]] i geisio tanio chwyldro mewn gwledydd eraill gan gynnwys y [[Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo|Congo]] a [[Bolifia]]. Fe'i dienyddiwyd gan fyddin Bolifia yn Hydref 1967. == Ei ddylanwad == Cafodd esiampl Che ddylanwad aruthrol ar genhedlaeth radicalaidd y [[1960au]]. Tyfodd ei lun, yn benodol y ffotograff ''[[Guerrillero Heroico]]'', i fod yn un o eiconau mwyaf amlwg y chwedegau a'r [[1970au|saithdegau]] cynnar. Mae [[Dafydd Iwan]] wedi canu cân i Che Guevara. == Dolen allanol == * {{Eicon es}} [http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/che/index.htm Che, Guía y Ejemplo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110910062142/http://www.sancristobal.cult.cu/sitios/Che/Index.htm |date=2011-09-10 }} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Guevara, Che}} [[Categori:Che Guevara| ]] [[Categori:Genedigaethau 1928]] [[Categori:Marwolaethau 1967]] [[Categori:Chwyldroadwyr]] [[Categori:Archentwyr]] [[Categori:Gwleidyddion Ciwbaidd]] [[Categori:Hanes Ciwba]] [[Categori:Hanes De America]] [[Categori:Meddygon Ciwbaidd]] [[Categori:Milwyr Archentaidd]] 6n2lbbi5rof3yk40uim4y6ha1ez4iz0 0 10592 11096738 8964421 2022-07-26T16:59:20Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle| suppressfields=sir|gwlad={{banergwlad|Canada}}}} Un o [[Taleithiau a thiriogaethau Canada|daleithiau]] [[Canada]] yw '''Newfoundland a Labrador''' ([[Saesneg]] <i lang="en">Newfoundland and Labrador</i>, [[Ffrangeg]] ''Terre-Neuve-et-Labrador'') neu yn Gymraeg '''y Tir Newydd'''<ref>''[[Geiriadur yr Academi]]'', [Newfoundland].</ref> '''a Labrador'''<ref name="GyA-Labrador"/> neu '''y Tir Newydd a Labradôr'''.<ref name="GyA-Labrador">''Geiriadur yr Academi'', [Labrador].</ref> Yn ddaearyddol, mae'r dalaith yn cynnwys ynys [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]], ynghyd ag ardal sy'n ffurfio rhan o'r tir mawr, [[Labrador]]. Pan ymunodd â Chanada yn [[1949]], Newfoundland oedd enw'r dalaith gyfan. Ond ers [[1964]] cyfeirir at lywodraeth y dalaith fel ''Llywodraeth Newfoundland a Labrador'', ac ar [[6 Rhagfyr]] [[2001]] diwygiwyd Cyfansoddiad Canada er mwyn newid enw swyddogol y dalaith i ''Newfoundland a Labrador''. Serch hynny, mae pobl yn parhau i gyfeirio'n answyddogol at y dalaith fel ''Newfoundland'' yn unig. [[St John's, Newfoundland a Labrador|St John's]] yw [[prifddinas]] a dinas fwya'r dalaith. Yn [[1617]] sefydlwyd gwladfa Gymreig [[Cambriol]] yn Newfoundland gan Syr [[William Vaughan]], ond methiant fu yn y pen draw. == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * {{eicon en}} [http://www.gov.nl.ca/ Llywodraeth Newfoundland a Labrador] {{Taleithiau a thiriogaethau canada}} {{eginyn Canada}} [[Categori:Newfoundland a Labrador| ]] [[Categori:Canada'r Iwerydd]] [[Categori:Taleithiau a thiriogaethau Canada]] 84vclxsklawk81alh5wuiwstqq9clzj 0 18223 11096666 11038574 2022-07-26T12:12:20Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Lle | suppressfields = cylchfa sir | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }} [[Delwedd:Copa Garn Boduan.jpg|bawd]] Bryn 280 metr o uchder gerllaw [[Nefyn]] ar [[Penrhyn Llŷn|Benrhyn Llŷn]], [[Gwynedd]], yw '''Garn Boduan''' gyda [[bryngaer]] o [[Oes yr Haearn]]<ref name="Lynch, Frances 1995">Frances Lynch, ''Gwynedd'', A Guide to Ancient and Historic Wales (Llundain: HMSO, 1995)</ref> ar ei gopa ({{gbmapping|SH310392}}). Mae'r gaer yn un o'r rhai mwyaf yng Nghymru gydag arwynebedd o tua deg hectar;<ref>{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/sites/celts/pages/garnboduan.shtml |title=Gwefan y BBC |access-date=2010-09-05 |archive-date=2004-05-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040509164532/http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/sites/celts/pages/garnboduan.shtml |url-status=dead }}</ref> {{gbmapping|SH312393}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 107[[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf. Gellir cyrraedd Garn Boduan trwy ddilyn llwybr oddi ar y B4354, rhyw 300 metr o'r briffordd A497. ==Y copa== Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn (mynydd)]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 279[[metr|m]] (915[[treodfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ddiwethaf ar 28 Hydref 2001. ==Y fryngaer== Mae'r Garn, hefyd, yn safle [[bryngaer]] [[Y Celtiaid|Geltaidd]] sy'n perthyn i [[Oes yr Haearn]]<ref name="Lynch, Frances 1995"/>, ac sydd wedi'i lleoli ger [[Buan]]; cyfeirnod OS: SH313393. Cofrestrwyd y fryngaer hon gan [[Cadw]] a chaiff ei hadnabod gyda'r rhif SAM unigryw: CN009.<ref>[http://www.whatdotheyknow.com/request/15714/response/38315/attach/html/2/SAMs%20by%20UA.xls.html Cofrestr Cadw.]</ref> Ceir tua 300 o fryngaerau ar restr CADW o [[heneb]]ion, er bod [[archaeoleg]]wyr yn nodi bod oddeutu 570 ohonyn nhw i gyd yng Nghymru. O ran cynllun mae'n weddol debyg i [[Tre'r Ceiri]] gerllaw, gyda muriau cerrig yn amgylchynu arwynebedd o tua 10 hectar. Tu mewn i'r muriau mae gweddillion o leiaf 170 o dai crwn. Ar yr ochr ddwyreiniol mae caer fechan arall a allai fod yn ddiweddarach o ran dyddiad. Fel arfer, fel mae'r gair yn ei awgrymu, ar fryn y codwyd y caerau hyn, er mwyn i'r amddiffynwr gael mantais milwrol. Un o'r bryngaerau mwyaf trawiadol yng Nghymru ydy [[Tre'r Ceiri]], a hon yw'r fryngaer Oes Haearn fwyaf yng ngogledd-orllewin [[Ewrop]].<ref>References Wales gan John May; Gwasg Prifysgol Cymru.</ref> Mae ei [[arwynebedd|harwynebedd]] oddeutu 2.5[[ha]].<ref>{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/sites/celts/pages/trer_ceiri.shtml |title=Gwefan y BBC |access-date=2012-03-04 |archive-date=2011-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411184132/http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/sites/celts/pages/trer_ceiri.shtml |url-status=dead }}</ref> Y mwyaf o ran maint (arwynebedd), fodd bynnag ydy [[Bryngaer Llanymynech]] sydd ag arwynebedd o 57 hectar.<ref>{{Cite web |url=http://www.cpat.org.uk/projects/longer/llanymyn/llanym.htm |title=Gwefan CPAT |access-date=2012-03-04 |archive-date=2014-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140107234516/http://www.cpat.org.uk/projects/longer/llanymyn/llanym.htm |url-status=dead }}</ref> Lloches i gartrefi a gwersyllfeydd milwrol oedd eu pwrpas felly, cyn y goresgyniad Rhufeinig; a chafodd cryn lawer ohonynh nhw eu hatgyfnerthu a'u defnyddio, yng nghyfnod y [[Rhufeiniaid]]; er enghraifft [[Dinorben]] yng ngogledd Cymru. Oes aur bryngaerau gwledydd Prydain oedd rhwng [[200 CC]] ac OC [[43]]. ==Gweler hefyd== * [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]] * [[Rhestr o fryngaerau Cymru]] * [[Rhestr copaon Cymru]] * [[Llwythau Celtaidd Cymru]] ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== *[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru] *[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=293800&y=805200&z=3&sv=293800,805200&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110524220802/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=293800&y=805200&z=3&sv=293800,805200&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2011-05-24 }} *[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NH938052 Lleoliad ar wefan Get-a-map] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110524224959/http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NH938052 |date=2011-05-24 }} {{Bryngaerau Cymru}} [[Categori:Bryngaerau Gwynedd]] [[Categori:Buan]] [[Categori:Copaon Marilyn]] [[Categori:Mynyddoedd a bryniau Gwynedd]] [[Categori:Llŷn]] aj6hwjxo4m1kyp9mhv2cl8rra4cd3ax 0 22015 11096861 8657947 2022-07-27T11:45:08Z 193.39.172.206 Lleoliad mwy cywir o 'Carreg y Trai' yn seiliedig ar siartiau môr a gwybodaeth leol. wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }} [[Delwedd:Saint Tudwal's Islands.jpg|250px|bawd|Ynysoedd Tudwal o'r tir mawr]] Grŵp o ddwy [[ynys]] ac ynys lanw yng ngogledd [[Cymru]], i'r de o [[Abersoch]] ac arfordir deheuol [[Llŷn]], [[Gwynedd]], ym mhen gorllewinol [[Bae Tremadog]], yw '''Ynysoedd Tudwal'''. ==Daearyddiaeth== Ceir dwy brif ynys: * [[Ynys Tudwal Fawr]] (i'r gorllewin); prynwyd yr ynys gan y fforiwr [[Bear Grylls]] yn 2009.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-23920387 Gwefan BBC Wales; adalwyd 01 Medi 2013.]</ref> * [[Ynys Tudwal Fach]] (i'r dwyrain); prynwyd gan yr awdures [[Carla Lane]] yn 1992.<ref>{{dyf newyddion|url=http://golwg360.cymru/newyddion/cymru/226922-marw-awdures-a-pherchennog-darn-o-gymru|teitl=Marw awdures a pherchennog ynys yng Nghymru|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=1 Mehefin 2016|dyddiadcyrchu=1 Mehefin 2016}}</ref> Yn ogystal ceir cerrig isel yn y môr tua hanner milltir i'r de ddwyrain o Ynys Tudwal Fawr, a elwir '''Carreg y Trai'''. Ar Ynys Tudwal Fawr ceir [[goleudy]]. ==Hanes== Ceir adfeilion hen [[priordy|briordy]] ar safle [[clas]] a gysylltir â Sant [[Tudwal]] ar yr ail ynys, Ynys Tudwal Fach. ==Cadwraeth a natur== Mae'r ynysoedd yn adnabyddus am eu [[morlo]]i. Mae [[Porth Ceiriad, Porth Neigwl ac Ynysoedd Tudwal]] yn [[Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig]]. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Abersoch]] [[Categori:Llŷn]] [[Categori:Ynysoedd Gwynedd|Tudwal]] bhhykigk8j4gneslpy64cr0yw1vb8i7 0 23746 11096858 11007380 2022-07-27T11:28:42Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth | aelodcynulliad = {{Swits Dyffryn Clwyd i enw'r AC}} | aelodseneddol = {{Swits Dyffryn Clwyd‎ i enw'r AS}} }} Pentref a [[Cymuned (Cymru)|chymuned]] yn [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]], yw '''Trefnant''' ({{Sain|Trefnant.ogg|ynganiad}}). Fe'i lleolir ar yr [[A525]] yn [[Dyffryn Clwyd|Nyffryn Clwyd]], hanner ffordd rhwng [[Llanelwy]] i'r gogledd a [[Dinbych]] i'r de. Mae 120.9 milltir (194.6&nbsp;km) o [[Caerdydd|Gaerdydd]] a 182.7 milltir (294&nbsp;km) o [[Llundain|Lundain]]. Treuliodd y llenor enwog [[Emrys ap Iwan]] gyfnod yn Nhrefnant fel [[Gweinidog yr Efengyl|gweinidog]] ar ddiwedd y [[19g]]. ==Cyfrifiad 2011== Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:<ref>{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.</ref> {{bar box |float=left |title=Cyfrifiad 2011 |titlebar=#AAF |caption= |width= |bars= {{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Trefnant (pob oed) (1,581)'''|yellow|100}} {{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Trefnant) (428)'''|red|28}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}} {{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Trefnant) (960)'''|green|60.7}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}} {{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Trefnant) (251)'''|blue|39.2}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}} }} {{clirio}} ==Gweler hefyd== *[[Cadwaladr ap Rhys Trefnant]], [http://yba.llgc.org.uk/cy/c-CADW-APR-1600.html Bywgraffiadur Ar-lein] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Ddinbych}} [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] [[Categori:Trefnant| ]] qbwqfotagtlb41zr03svcs7ozs1ipjo 0 24610 11096848 11007356 2022-07-27T11:14:36Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth | aelodcynulliad = {{Swits Gorllewin Clwyd i enw'r AC}} | aelodseneddol = {{Swits Gorllewin Clwyd i enw'r AS}} }} Pentref bach gwledig a [[Cymuned (Cymru)|chymuned]] yn [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]], yw '''Derwen''' ({{Sain|Derwen.ogg|Ynganiad}}). Saif tua hanner ffordd rhwng [[Corwen]] a [[Rhuthun]]. Fe'i lleolir yn rhan uchaf [[Dyffryn Clwyd]] ar lan ogleddol [[Afon Clwyd]], gyferbyn â phentref [[Brynsaithmarchog]]. Eglwys y Santes Fair yw enw'r eglwys a saif yng ngahnol y pentref. Caewyd yr eglwys yn 1988–99 ac mae wedi'ch chofrestru gan Cadw fel un o eglwysi pwysicaf Cymru: Gradd 1. Ceir hen [[Croes Geltaidd]] ger yr eglwys sy'n dyddio o'r 15g, sef [[Croes Derwen]]. Cynrychiolir yr ardal hon yn [[Senedd Cymru]] gan {{Swits Gorllewin Clwyd i enw'r AC}} a'r Aelod Seneddol yw {{Swits Gorllewin Clwyd i enw'r AS}}.<ref>[http://www.cynulliadcymru.org/memhome.htm Gwefan y Cynulliad;]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} adalwyd 24 Chwefror 2014</ref><ref>[http://www.parliament.uk/mps-lords-and-offices/mps/?sort=2&type=3 Gwefan parliament.uk;] adalwyd 24 Chwefror 2014</ref> ==Croes Derwen== {{multiple image | align = left | width = 170 | image1 = Eglwys y Santes Fair, Derwen, ger Rhuthun Sir Ddinbych St Mary's Church, Derwen, near Rhuthun, North Wales 21.jpg | width1 = 143 | alt1 = Croes Derwen | link1 = | caption1 = Croes Derwen | image2 = Eglwys y Santes Fair, Derwen, ger Rhuthun Sir Ddinbych St Mary's Church, Derwen, near Rhuthun, North Wales 20.jpg | width2 = 150 | alt2 = Ochor | caption2 = Ochor | image4 = Eglwys y Santes Fair, Derwen, ger Rhuthun Sir Ddinbych St Mary's Church, Derwen, near Rhuthun, North Wales 16.jpg | width4 = 150 | caption4 = Un o'r wynebau ar ochr y Groes | image3 = Croes Derwen.jpg | width3 = 91 | alt3 = Ffotograff o'r 1990au | caption3 = Ffotograff o'r 1990au | image5 = Eglwys y Santes Fair, Derwen, ger Rhuthun Sir Ddinbych St Mary's Church, Derwen, near Rhuthun, North Wales 09.jpg |caption5 = Rhan ucha'r Groes | footer = }} {{clirio}} ==Cyfrifiad 2011== Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:<ref>{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.</ref> {{bar box |float=left |title=Cyfrifiad 2011 |titlebar=#AAF |caption= |width= |bars= {{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Derwen, Sir Ddinbych (pob oed) (426)'''|yellow|100}} {{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Derwen, Sir Ddinbych) (191)'''|red|46.7}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}} {{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Derwen, Sir Ddinbych) (247)'''|green|58}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}} {{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Derwen, Sir Ddinbych) (54)'''|blue|31}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}} }} {{clirio}} == Enwogion == * [[William Jones (Ehedydd Iâl)]] (1815-1899), bardd ac emynydd. ==Gweler hefyd== * [[Derwen Gam]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Ddinbych}} [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Derwen, Sir Ddinbych| ]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] bm8g2dlgt0hksd7gnkagx9kexf8yz2f 0 24892 11096856 11007362 2022-07-27T11:27:23Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth | aelodcynulliad = {{Swits Dyffryn Clwyd i enw'r AC}} | aelodseneddol = {{Swits Dyffryn Clwyd i enw'r AS}} }} Pentref bychan hanesyddol a [[Cymuned (Cymru)|chymuned]] yn [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]], yw '''Henllan'''({{Sain|Henllan, Sir Ddinbych.ogg|ynganiad}}) ({{gbmapping|SJ023681}}). Saif ar groesffordd wledig tua 3 milltir i'r gogledd-orllewin o dref [[Dinbych]], ar yr hen lôn o'r dref honno i [[Llansannan|Lansannan]]. Mae [[Eglwys Sant Sadwrn, Henllan|Eglwys Sant Sadwrn]] a'i glochdy canoloesol hynod yn edrych i lawr ar y pentref. ==Hanes a hynafiaethau== Ceir nifer o hen dai yn y pentref. Mae'r [[eglwys]] yn hynod am fod ei [[clochdy|chlochdy]] yn sefyll ar wahân ar fryncyn [[calchfaen]] isel. Mae cerdd gan [[Guto'r Glyn]] yn y [[15g]] yn gofyn i Ddeon [[Bangor]] yrru [[Chwarel y Penrhyn|llwyth o lechi iddo o Aberogwen]], ger Bangor, i [[Rhuddlan|Ruddlan]] i’w rhoi ar dô tŷ Syr Gruffudd ab Einion ap Tudur ap Heilyn Goch yn Henllan.<ref>Ifor Williams (gol.), ''Gwaith Guto'r Glyn'' (Caerdydd, 1939). Tud. 277-8.</ref> Claddwyd yr emynydd [[Hugh Jones]] o Faesglasau (1749-1825) ym mynwent eglwys y plwyf yn Ebrill 1825, ar ôl iddo farw yn Ninbych yn 75 oed. Saif [[Foxhall]], cartref teulu [[Humphrey Lhuyd]], o fewn y gymuned. Heb fod yn nepell ceir plasdy [[Foxhall Newydd]], sy'n adeilad rhestredig Graddfa I. [[Delwedd:A view of the church, Henllan (Dinb) from Cae Llindir NLW3361451.jpg|bawd|dim|Henllan o Gae Llindir; c. 1885]] [[Delwedd:Henllan village - geograph.org.uk - 32731.jpg|bawd|dim|Henllan: canol y pentref]] [[Delwedd:Eglwys Sant Sadwrn Henllan Sir Ddinbych Denbighshire cymru 150.tif|bawd|dim|[[Eglwys Sant Sadwrn, Henllan]]]] ==Tîm pêl-droed y pentref== Mae CPD Henllan yn cystadlu yng [[Cyngrair Pêl Droed Haf Llandyrnog a'r Cylch|Nghyngrair Pêl Droed Haf Llandyrnog a'r Cylch]]. Derbyniwyd i'r gynghrair yn 1932. Ers hyn maent wedi ennill y gynghrair 7 gwaith a'r darian 4 gwaith. Cafwyd eu llwyddiant diwethaf yn 2012 wrth guro Clawddnewydd yn rownd derfynol y darian, ac yn y broses yn cipio'u tlws cyntaf ers 38 mlynedd. ==Cyfrifiad 2011== Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:<ref>{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.</ref><ref>[http://wales.gov.uk/topics/statistics/headlines/economy2010/101117/?skip=1&lang=cy Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; ''Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.''; adalwyd 31 Mai 2013]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> {{bar box |float=left |title=Cyfrifiad 2011 |titlebar=#AAF |caption= |width= |bars= {{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Henllan, Sir Ddinbych (pob oed) (862)'''|yellow|100}} {{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Henllan, Sir Ddinbych) (353)'''|red|42.4}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}} {{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Henllan, Sir Ddinbych) (575)'''|green|66.7}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}} {{bar percent|'''Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Henllan, Sir Ddinbych) (123)'''|blue|32.5}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}} }} {{clirio}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Ddinbych}} [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Henllan, Sir Ddinbych| ]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] smdqek6re2lntvrq034hbqz96cmduhs 0 28828 11096693 11096238 2022-07-26T13:06:37Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Gêm bat a phêl yw '''pêl fas Cymreig''' (neu '''bêl fas Prydeinig'''). Does neb a wyr i sicrwydd pryd y dechreuodd gael ei chwarae gan iddo ddatblygu o gyfuniad o gemau bat a phêl ers yr Oesoedd Canol. Serch hynny, gellir dyddio sefydlu pêl fas Cymreig ym 1892 pan cytunodd cyrff llywodraethol y gêm yng Nghymru ac yn Lloegr newid enw'r sport o rownderi i bêl fas. Sefydlwyd [[Undeb Pêl-fas Cymru]] yn 1892. Yn 2006 ffuriwyd [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] o'r UNPFC. ==Hanes== Chwaraeir y gêm bellach mewn tri prif drefnlan - yn wir, dydy'r gêm braidd wedi symud o'r dinasoedd diwydiannol morwrol ers dros canrif. Y dinasoedd Cymreig lle chwaraeir y gêm bron yn escliwsif yw [[Caerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Cyfyngir y gêm yn llwyr i [[Lerpwl]] yn Lloegr. Serch hynny, ceir gêm ryngwladol flynyddol rhwng Cymru a Lloegr. Mae nifer o'r timau yng Nghymru wedi ei lleoli a'i seilio o fewn tîm rygbi lleol, gyda'r gêm yn cynnig ymarfer corff, hwyl ac adloniant adeg yr Haf i aelodau'r clwb rygbi. Efallai fod y strwythur ehangach yma yn un rheswm dros llwyddiant cymharol y gêm yng Nghymru o'i chymharu â Lloegr. Mae'r gêm wedi crebachu mewn poblogrwydd yn Lerpwl gyda chwta pedair tîm yn ei chwarae, tra fod y sefyllfa'n iachach yng Nghymru ac hyd yn oed tŵf mewn pêl fas merched. Gobeithir cael hwb pellach i'r gêm yng Nghymru gyda chefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol - bu'r cyn Aelod Cynulliad, [[John Thomas]] (Plaid Cymru) yn gefnogol iawn i'r gamp. Bu i'r gamp fethu â chadw ei phoblogrwydd a chystadlu â gemau mwy cefnog ac uwch eu proffil eraill, megis [[criced]]. Cafwyd ymgyrch i roi hwb i'r gêm yn 2022. Trefnwyd i gyflwyno'r gêm i ysgolion ar draws De Ddwyrain Cymru gyda'r uchafbwynt o ŵyl chwaraeon lle daeth 400 o ddisgyblion ysgol ynghŷd.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> == Gwahaniaethau rhwng y gêm ym Mhrydain ac America == Mae'r gamp yn gwahaniaethu mewn nifer o ffyrdd o'r gêm [[Pêl fas|bêl fas]] mwy adnabyddus. *'''Danfon y bêl''' - teflir y bêl o dan yr ysgwydd (''under arm'') - 'bowlio' fel y gelwir hi mewn criced. *'''Nifer y Chwaraewyr''' - ceir 11 chwraewr mewn tîm a ni chaniateir eilyddio. *'''Nifer y Pelawdau''' - caiff pob tîm 2 belawd. Gorffenir pelawd pan fydd pob un o'r 11 chwarewr unai wedi eu dal allan neu wedi eu hynysu ar fâs. *'''Bâs''' – polyn yw'r bâs nid clustog. *'''Bat''' – Mae gan y bat wyneb fflat i darro'r bêl. *'''System Sgorio''' - ceir pwynt am bob bâs bydd yn cyrraedd wedi iddo darro'r bêl ond nid yw'n ennill rhagor o bwyntiau wrth redeg o un bâs i'r llall wedi i chwaraewr arall darro'r bêl. Bydd rhediad llawn (home run) yn creu cyfanswm o bedair pwynt felly. Fel mewn criced, gwobrwyir pwyntiau cosb i'r gwrthwynebwyr am fowlio gwael di-gyfeiriad. Er gwaetha'r tebygrwydd i criced, mae'r gêm yn debycach i bêl fas mewn steil a chwaraeir hi mewn deiamwnd tebyg iawn ond llai. *'''Gwisg''' - gwisga'r timau addasiad o git tim rygbi neu bêl-droed: crys, trowsus byrion a sannau hyd at y penglin gydag esgidiadu pêl-droed am eu traed. Fel nodwyd eisoes, mae nifer o'r timau yn estyniad haf o dim rygbi lleol e.e. Ystum Tâf (Llandaf North) yng Nghaerdydd. == Bwrdd Pêl fas Ryngwladol == Sefydlwyd y Bwrdd Pêl fas Ryngwladol yn 1927 a dyma ei chorff ryngwladol llywodraethol. Ei hunig aelodau yw Undeb Pêl fas Cymru a Chymdeithas Pêl fas Lloegr. == Poblogrwydd == Chwraeir y gêm yn neheudir Cymru yng Nghaerdydd a Chasnewydd ac ardal Lerpwl yn Lloegr. Erbyn 2006 roedd poblogrwydd y gêm yn Lerpwl wedi cwympo i'r fath raddau mai dim ond 4 clwb sy'n weddill yn actif - All Saints, Anfield, Breckside and Townsend. Mae'r gêm yng Nghymru'n llawer cryfach a gwelwyd tŵf mewn poblogwyrr yn y gêm yn arbenig ymhlith merched. Ceir gemau a chynghreiriau yn y ddwy wlad a gêm ryngwladol rhwng Cymru a Lloegr ers 1908. Gwyliodd torf o 16,000 y gêm ryngwladol rhwng y ddwy wlad ar erddi Castell Caerdydd yn 1948. Cynhaliwyd gemau rhynglwadol ar feysydd Parc yr Arfau yng Nghaerdydd a Goodison Park yn Lerpwl hyd yn oed. Cwympodd y niferoedd yn y gemau rhynglwadol a bellach ychydig dros mil sy'n mynychu'r gemau. == Cyfeirlyfr == *John Arlott (gol.), ''The Oxford Companion to Sports and Games'' (Oxford University Press, 1975) == Dolenni allanol == *{{Eicon en}} [http://www.wlbu.co.uk/ Undeb Pêl fas Merched Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705182855/http://www.wlbu.co.uk/ |date=2007-07-05 }} *{{Eicon en}} [http://www.bbc.co.uk/wales/southeast/sites/sport/pages/baseball.shtml BBC Southest Wales: Baseball] *[http://www.golwg.com/pages/showpage.asp?pubid=1&edid=630&aid=8038&pid=8913 Golwg, 26 Gorffennaf 2007] * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru yn ôl math]] [[Categori:Chwaraeon yng Nglannau Merswy]] [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] flcfsucr4ciybt7hofftblle688kgtm 11096696 11096693 2022-07-26T13:26:39Z Stefanik 413 /* Hanes */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Gêm bat a phêl yw '''pêl fas Cymreig''' (neu '''bêl fas Prydeinig'''). Does neb a wyr i sicrwydd pryd y dechreuodd gael ei chwarae gan iddo ddatblygu o gyfuniad o gemau bat a phêl ers yr Oesoedd Canol. Serch hynny, gellir dyddio sefydlu pêl fas Cymreig ym 1892 pan cytunodd cyrff llywodraethol y gêm yng Nghymru ac yn Lloegr newid enw'r sport o rownderi i bêl fas. Sefydlwyd [[Undeb Pêl-fas Cymru]] yn 1892. Yn 2006 ffuriwyd [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] o'r UNPFC. ==Hanes== Chwaraeir y gêm bellach mewn tri prif drefnlan - yn wir, dydy'r gêm braidd wedi symud o'r dinasoedd diwydiannol morwrol ers dros canrif. Y dinasoedd Cymreig lle chwaraeir y gêm bron yn escliwsif yw [[Caerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Cyfyngir y gêm yn llwyr i [[Lerpwl]] yn Lloegr. Serch hynny, ceir gêm ryngwladol flynyddol rhwng Cymru a Lloegr. Mae nifer o'r timau yng Nghymru wedi ei lleoli a'i seilio o fewn tîm rygbi lleol, gyda'r gêm yn cynnig ymarfer corff, hwyl ac adloniant adeg yr Haf i aelodau'r clwb rygbi. Efallai fod y strwythur ehangach yma yn un rheswm dros llwyddiant cymharol y gêm yng Nghymru o'i chymharu â Lloegr. Mae'r gêm wedi crebachu mewn poblogrwydd yn Lerpwl gyda chwta pedair tîm yn ei chwarae, tra fod y sefyllfa'n iachach yng Nghymru ac hyd yn oed tŵf mewn pêl fas merched. Gobeithwyd cael hwb pellach i'r gêm yng Nghymru gyda chefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol - bu'r cyn Aelod Cynulliad, [[John Thomas]] (Plaid Cymru) yn gefnogol iawn i'r gamp. Yn 2017 yn arwydd o gwymp yn y gêm, daeth y gynghrair i ben. Fe'i hatgyfodwyd yn 2021.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> Bu i'r gamp fethu â chadw ei phoblogrwydd a chystadlu â gemau mwy cefnog ac uwch eu proffil eraill, megis [[criced]]. Cafwyd ymgyrch i roi hwb i'r gêm yn 2022. Trefnwyd i gyflwyno'r gêm i ysgolion ar draws De Ddwyrain Cymru gyda'r uchafbwynt o ŵyl chwaraeon lle daeth 400 o ddisgyblion ysgol ynghŷd i greu 27 tîm yn [[Ysgol Uwchradd Mair Dihalog]] (Mary Immaculate HS) yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]]. Yn 2022 cafwyd mwy o dimau'n cystadlu yn gêm y dynion, ac roedd hefyd cynghrair [[Cymdeithas Bêl-droed Menywod Cymru|menywod]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> == Gwahaniaethau rhwng y gêm ym Mhrydain ac America == Mae'r gamp yn gwahaniaethu mewn nifer o ffyrdd o'r gêm [[Pêl fas|bêl fas]] mwy adnabyddus. *'''Danfon y bêl''' - teflir y bêl o dan yr ysgwydd (''under arm'') - 'bowlio' fel y gelwir hi mewn criced. *'''Nifer y Chwaraewyr''' - ceir 11 chwraewr mewn tîm a ni chaniateir eilyddio. *'''Nifer y Pelawdau''' - caiff pob tîm 2 belawd. Gorffenir pelawd pan fydd pob un o'r 11 chwarewr unai wedi eu dal allan neu wedi eu hynysu ar fâs. *'''Bâs''' – polyn yw'r bâs nid clustog. *'''Bat''' – Mae gan y bat wyneb fflat i darro'r bêl. *'''System Sgorio''' - ceir pwynt am bob bâs bydd yn cyrraedd wedi iddo darro'r bêl ond nid yw'n ennill rhagor o bwyntiau wrth redeg o un bâs i'r llall wedi i chwaraewr arall darro'r bêl. Bydd rhediad llawn (home run) yn creu cyfanswm o bedair pwynt felly. Fel mewn criced, gwobrwyir pwyntiau cosb i'r gwrthwynebwyr am fowlio gwael di-gyfeiriad. Er gwaetha'r tebygrwydd i criced, mae'r gêm yn debycach i bêl fas mewn steil a chwaraeir hi mewn deiamwnd tebyg iawn ond llai. *'''Gwisg''' - gwisga'r timau addasiad o git tim rygbi neu bêl-droed: crys, trowsus byrion a sannau hyd at y penglin gydag esgidiadu pêl-droed am eu traed. Fel nodwyd eisoes, mae nifer o'r timau yn estyniad haf o dim rygbi lleol e.e. Ystum Tâf (Llandaf North) yng Nghaerdydd. == Bwrdd Pêl fas Ryngwladol == Sefydlwyd y Bwrdd Pêl fas Ryngwladol yn 1927 a dyma ei chorff ryngwladol llywodraethol. Ei hunig aelodau yw Undeb Pêl fas Cymru a Chymdeithas Pêl fas Lloegr. == Poblogrwydd == Chwraeir y gêm yn neheudir Cymru yng Nghaerdydd a Chasnewydd ac ardal Lerpwl yn Lloegr. Erbyn 2006 roedd poblogrwydd y gêm yn Lerpwl wedi cwympo i'r fath raddau mai dim ond 4 clwb sy'n weddill yn actif - All Saints, Anfield, Breckside and Townsend. Mae'r gêm yng Nghymru'n llawer cryfach a gwelwyd tŵf mewn poblogwyrr yn y gêm yn arbenig ymhlith merched. Ceir gemau a chynghreiriau yn y ddwy wlad a gêm ryngwladol rhwng Cymru a Lloegr ers 1908. Gwyliodd torf o 16,000 y gêm ryngwladol rhwng y ddwy wlad ar erddi Castell Caerdydd yn 1948. Cynhaliwyd gemau rhynglwadol ar feysydd Parc yr Arfau yng Nghaerdydd a Goodison Park yn Lerpwl hyd yn oed. Cwympodd y niferoedd yn y gemau rhynglwadol a bellach ychydig dros mil sy'n mynychu'r gemau. == Cyfeirlyfr == *John Arlott (gol.), ''The Oxford Companion to Sports and Games'' (Oxford University Press, 1975) == Dolenni allanol == *{{Eicon en}} [http://www.wlbu.co.uk/ Undeb Pêl fas Merched Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705182855/http://www.wlbu.co.uk/ |date=2007-07-05 }} *{{Eicon en}} [http://www.bbc.co.uk/wales/southeast/sites/sport/pages/baseball.shtml BBC Southest Wales: Baseball] *[http://www.golwg.com/pages/showpage.asp?pubid=1&edid=630&aid=8038&pid=8913 Golwg, 26 Gorffennaf 2007] * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru yn ôl math]] [[Categori:Chwaraeon yng Nglannau Merswy]] [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] fgzcuul8csrzyqjse7mqdsdo321d9ov 11096697 11096696 2022-07-26T13:27:27Z Stefanik 413 /* Dolenni allanol */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Gêm bat a phêl yw '''pêl fas Cymreig''' (neu '''bêl fas Prydeinig'''). Does neb a wyr i sicrwydd pryd y dechreuodd gael ei chwarae gan iddo ddatblygu o gyfuniad o gemau bat a phêl ers yr Oesoedd Canol. Serch hynny, gellir dyddio sefydlu pêl fas Cymreig ym 1892 pan cytunodd cyrff llywodraethol y gêm yng Nghymru ac yn Lloegr newid enw'r sport o rownderi i bêl fas. Sefydlwyd [[Undeb Pêl-fas Cymru]] yn 1892. Yn 2006 ffuriwyd [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] o'r UNPFC. ==Hanes== Chwaraeir y gêm bellach mewn tri prif drefnlan - yn wir, dydy'r gêm braidd wedi symud o'r dinasoedd diwydiannol morwrol ers dros canrif. Y dinasoedd Cymreig lle chwaraeir y gêm bron yn escliwsif yw [[Caerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Cyfyngir y gêm yn llwyr i [[Lerpwl]] yn Lloegr. Serch hynny, ceir gêm ryngwladol flynyddol rhwng Cymru a Lloegr. Mae nifer o'r timau yng Nghymru wedi ei lleoli a'i seilio o fewn tîm rygbi lleol, gyda'r gêm yn cynnig ymarfer corff, hwyl ac adloniant adeg yr Haf i aelodau'r clwb rygbi. Efallai fod y strwythur ehangach yma yn un rheswm dros llwyddiant cymharol y gêm yng Nghymru o'i chymharu â Lloegr. Mae'r gêm wedi crebachu mewn poblogrwydd yn Lerpwl gyda chwta pedair tîm yn ei chwarae, tra fod y sefyllfa'n iachach yng Nghymru ac hyd yn oed tŵf mewn pêl fas merched. Gobeithwyd cael hwb pellach i'r gêm yng Nghymru gyda chefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol - bu'r cyn Aelod Cynulliad, [[John Thomas]] (Plaid Cymru) yn gefnogol iawn i'r gamp. Yn 2017 yn arwydd o gwymp yn y gêm, daeth y gynghrair i ben. Fe'i hatgyfodwyd yn 2021.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> Bu i'r gamp fethu â chadw ei phoblogrwydd a chystadlu â gemau mwy cefnog ac uwch eu proffil eraill, megis [[criced]]. Cafwyd ymgyrch i roi hwb i'r gêm yn 2022. Trefnwyd i gyflwyno'r gêm i ysgolion ar draws De Ddwyrain Cymru gyda'r uchafbwynt o ŵyl chwaraeon lle daeth 400 o ddisgyblion ysgol ynghŷd i greu 27 tîm yn [[Ysgol Uwchradd Mair Dihalog]] (Mary Immaculate HS) yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]]. Yn 2022 cafwyd mwy o dimau'n cystadlu yn gêm y dynion, ac roedd hefyd cynghrair [[Cymdeithas Bêl-droed Menywod Cymru|menywod]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> == Gwahaniaethau rhwng y gêm ym Mhrydain ac America == Mae'r gamp yn gwahaniaethu mewn nifer o ffyrdd o'r gêm [[Pêl fas|bêl fas]] mwy adnabyddus. *'''Danfon y bêl''' - teflir y bêl o dan yr ysgwydd (''under arm'') - 'bowlio' fel y gelwir hi mewn criced. *'''Nifer y Chwaraewyr''' - ceir 11 chwraewr mewn tîm a ni chaniateir eilyddio. *'''Nifer y Pelawdau''' - caiff pob tîm 2 belawd. Gorffenir pelawd pan fydd pob un o'r 11 chwarewr unai wedi eu dal allan neu wedi eu hynysu ar fâs. *'''Bâs''' – polyn yw'r bâs nid clustog. *'''Bat''' – Mae gan y bat wyneb fflat i darro'r bêl. *'''System Sgorio''' - ceir pwynt am bob bâs bydd yn cyrraedd wedi iddo darro'r bêl ond nid yw'n ennill rhagor o bwyntiau wrth redeg o un bâs i'r llall wedi i chwaraewr arall darro'r bêl. Bydd rhediad llawn (home run) yn creu cyfanswm o bedair pwynt felly. Fel mewn criced, gwobrwyir pwyntiau cosb i'r gwrthwynebwyr am fowlio gwael di-gyfeiriad. Er gwaetha'r tebygrwydd i criced, mae'r gêm yn debycach i bêl fas mewn steil a chwaraeir hi mewn deiamwnd tebyg iawn ond llai. *'''Gwisg''' - gwisga'r timau addasiad o git tim rygbi neu bêl-droed: crys, trowsus byrion a sannau hyd at y penglin gydag esgidiadu pêl-droed am eu traed. Fel nodwyd eisoes, mae nifer o'r timau yn estyniad haf o dim rygbi lleol e.e. Ystum Tâf (Llandaf North) yng Nghaerdydd. == Bwrdd Pêl fas Ryngwladol == Sefydlwyd y Bwrdd Pêl fas Ryngwladol yn 1927 a dyma ei chorff ryngwladol llywodraethol. Ei hunig aelodau yw Undeb Pêl fas Cymru a Chymdeithas Pêl fas Lloegr. == Poblogrwydd == Chwraeir y gêm yn neheudir Cymru yng Nghaerdydd a Chasnewydd ac ardal Lerpwl yn Lloegr. Erbyn 2006 roedd poblogrwydd y gêm yn Lerpwl wedi cwympo i'r fath raddau mai dim ond 4 clwb sy'n weddill yn actif - All Saints, Anfield, Breckside and Townsend. Mae'r gêm yng Nghymru'n llawer cryfach a gwelwyd tŵf mewn poblogwyrr yn y gêm yn arbenig ymhlith merched. Ceir gemau a chynghreiriau yn y ddwy wlad a gêm ryngwladol rhwng Cymru a Lloegr ers 1908. Gwyliodd torf o 16,000 y gêm ryngwladol rhwng y ddwy wlad ar erddi Castell Caerdydd yn 1948. Cynhaliwyd gemau rhynglwadol ar feysydd Parc yr Arfau yng Nghaerdydd a Goodison Park yn Lerpwl hyd yn oed. Cwympodd y niferoedd yn y gemau rhynglwadol a bellach ychydig dros mil sy'n mynychu'r gemau. == Cyfeirlyfr == *John Arlott (gol.), ''The Oxford Companion to Sports and Games'' (Oxford University Press, 1975) == Dolenni allanol == *{{Eicon en}} [http://www.wlbu.co.uk/ Undeb Pêl fas Merched Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705182855/http://www.wlbu.co.uk/ |date=2007-07-05 }} *{{Eicon en}} [http://www.bbc.co.uk/wales/southeast/sites/sport/pages/baseball.shtml BBC Southest Wales: Baseball] * [http://www.golwg.com/pages/showpage.asp?pubid=1&edid=630&aid=8038&pid=8913 Golwg, 26 Gorffennaf 2007] * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru yn ôl math]] [[Categori:Chwaraeon yng Nglannau Merswy]] [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] gsw8ec7nf1h5ogjb0t23gfxed7nhe7j 11096698 11096697 2022-07-26T13:28:27Z Stefanik 413 /* Dolenni allanol */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Gêm bat a phêl yw '''pêl fas Cymreig''' (neu '''bêl fas Prydeinig'''). Does neb a wyr i sicrwydd pryd y dechreuodd gael ei chwarae gan iddo ddatblygu o gyfuniad o gemau bat a phêl ers yr Oesoedd Canol. Serch hynny, gellir dyddio sefydlu pêl fas Cymreig ym 1892 pan cytunodd cyrff llywodraethol y gêm yng Nghymru ac yn Lloegr newid enw'r sport o rownderi i bêl fas. Sefydlwyd [[Undeb Pêl-fas Cymru]] yn 1892. Yn 2006 ffuriwyd [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] o'r UNPFC. ==Hanes== Chwaraeir y gêm bellach mewn tri prif drefnlan - yn wir, dydy'r gêm braidd wedi symud o'r dinasoedd diwydiannol morwrol ers dros canrif. Y dinasoedd Cymreig lle chwaraeir y gêm bron yn escliwsif yw [[Caerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Cyfyngir y gêm yn llwyr i [[Lerpwl]] yn Lloegr. Serch hynny, ceir gêm ryngwladol flynyddol rhwng Cymru a Lloegr. Mae nifer o'r timau yng Nghymru wedi ei lleoli a'i seilio o fewn tîm rygbi lleol, gyda'r gêm yn cynnig ymarfer corff, hwyl ac adloniant adeg yr Haf i aelodau'r clwb rygbi. Efallai fod y strwythur ehangach yma yn un rheswm dros llwyddiant cymharol y gêm yng Nghymru o'i chymharu â Lloegr. Mae'r gêm wedi crebachu mewn poblogrwydd yn Lerpwl gyda chwta pedair tîm yn ei chwarae, tra fod y sefyllfa'n iachach yng Nghymru ac hyd yn oed tŵf mewn pêl fas merched. Gobeithwyd cael hwb pellach i'r gêm yng Nghymru gyda chefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol - bu'r cyn Aelod Cynulliad, [[John Thomas]] (Plaid Cymru) yn gefnogol iawn i'r gamp. Yn 2017 yn arwydd o gwymp yn y gêm, daeth y gynghrair i ben. Fe'i hatgyfodwyd yn 2021.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> Bu i'r gamp fethu â chadw ei phoblogrwydd a chystadlu â gemau mwy cefnog ac uwch eu proffil eraill, megis [[criced]]. Cafwyd ymgyrch i roi hwb i'r gêm yn 2022. Trefnwyd i gyflwyno'r gêm i ysgolion ar draws De Ddwyrain Cymru gyda'r uchafbwynt o ŵyl chwaraeon lle daeth 400 o ddisgyblion ysgol ynghŷd i greu 27 tîm yn [[Ysgol Uwchradd Mair Dihalog]] (Mary Immaculate HS) yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]]. Yn 2022 cafwyd mwy o dimau'n cystadlu yn gêm y dynion, ac roedd hefyd cynghrair [[Cymdeithas Bêl-droed Menywod Cymru|menywod]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> == Gwahaniaethau rhwng y gêm ym Mhrydain ac America == Mae'r gamp yn gwahaniaethu mewn nifer o ffyrdd o'r gêm [[Pêl fas|bêl fas]] mwy adnabyddus. *'''Danfon y bêl''' - teflir y bêl o dan yr ysgwydd (''under arm'') - 'bowlio' fel y gelwir hi mewn criced. *'''Nifer y Chwaraewyr''' - ceir 11 chwraewr mewn tîm a ni chaniateir eilyddio. *'''Nifer y Pelawdau''' - caiff pob tîm 2 belawd. Gorffenir pelawd pan fydd pob un o'r 11 chwarewr unai wedi eu dal allan neu wedi eu hynysu ar fâs. *'''Bâs''' – polyn yw'r bâs nid clustog. *'''Bat''' – Mae gan y bat wyneb fflat i darro'r bêl. *'''System Sgorio''' - ceir pwynt am bob bâs bydd yn cyrraedd wedi iddo darro'r bêl ond nid yw'n ennill rhagor o bwyntiau wrth redeg o un bâs i'r llall wedi i chwaraewr arall darro'r bêl. Bydd rhediad llawn (home run) yn creu cyfanswm o bedair pwynt felly. Fel mewn criced, gwobrwyir pwyntiau cosb i'r gwrthwynebwyr am fowlio gwael di-gyfeiriad. Er gwaetha'r tebygrwydd i criced, mae'r gêm yn debycach i bêl fas mewn steil a chwaraeir hi mewn deiamwnd tebyg iawn ond llai. *'''Gwisg''' - gwisga'r timau addasiad o git tim rygbi neu bêl-droed: crys, trowsus byrion a sannau hyd at y penglin gydag esgidiadu pêl-droed am eu traed. Fel nodwyd eisoes, mae nifer o'r timau yn estyniad haf o dim rygbi lleol e.e. Ystum Tâf (Llandaf North) yng Nghaerdydd. == Bwrdd Pêl fas Ryngwladol == Sefydlwyd y Bwrdd Pêl fas Ryngwladol yn 1927 a dyma ei chorff ryngwladol llywodraethol. Ei hunig aelodau yw Undeb Pêl fas Cymru a Chymdeithas Pêl fas Lloegr. == Poblogrwydd == Chwraeir y gêm yn neheudir Cymru yng Nghaerdydd a Chasnewydd ac ardal Lerpwl yn Lloegr. Erbyn 2006 roedd poblogrwydd y gêm yn Lerpwl wedi cwympo i'r fath raddau mai dim ond 4 clwb sy'n weddill yn actif - All Saints, Anfield, Breckside and Townsend. Mae'r gêm yng Nghymru'n llawer cryfach a gwelwyd tŵf mewn poblogwyrr yn y gêm yn arbenig ymhlith merched. Ceir gemau a chynghreiriau yn y ddwy wlad a gêm ryngwladol rhwng Cymru a Lloegr ers 1908. Gwyliodd torf o 16,000 y gêm ryngwladol rhwng y ddwy wlad ar erddi Castell Caerdydd yn 1948. Cynhaliwyd gemau rhynglwadol ar feysydd Parc yr Arfau yng Nghaerdydd a Goodison Park yn Lerpwl hyd yn oed. Cwympodd y niferoedd yn y gemau rhynglwadol a bellach ychydig dros mil sy'n mynychu'r gemau. == Cyfeirlyfr == *John Arlott (gol.), ''The Oxford Companion to Sports and Games'' (Oxford University Press, 1975) == Dolenni allanol == *{{Eicon en}} [http://www.wlbu.co.uk/ Undeb Pêl fas Merched Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705182855/http://www.wlbu.co.uk/ |date=2007-07-05 }} *{{Eicon en}} [http://www.bbc.co.uk/wales/southeast/sites/sport/pages/baseball.shtml BBC Southest Wales: Baseball] * [http://www.golwg.com/pages/showpage.asp?pubid=1&edid=630&aid=8038&pid=8913 Golwg, 26 Gorffennaf 2007] * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru yn ôl math]] [[Categori:Chwaraeon yng Nglannau Merswy]] [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] huwo2zobddyvoxpp70upvxyvmirnrya 11096700 11096698 2022-07-26T13:32:46Z Stefanik 413 /* Hanes */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Gêm bat a phêl yw '''pêl fas Cymreig''' (neu '''bêl fas Prydeinig'''). Does neb a wyr i sicrwydd pryd y dechreuodd gael ei chwarae gan iddo ddatblygu o gyfuniad o gemau bat a phêl ers yr Oesoedd Canol. Serch hynny, gellir dyddio sefydlu pêl fas Cymreig ym 1892 pan cytunodd cyrff llywodraethol y gêm yng Nghymru ac yn Lloegr newid enw'r sport o rownderi i bêl fas. Sefydlwyd [[Undeb Pêl-fas Cymru]] yn 1892. Yn 2006 ffuriwyd [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] o'r UNPFC. ==Hanes== Chwaraeir y gêm bellach mewn tri prif drefnlan - yn wir, dydy'r gêm braidd wedi symud o'r dinasoedd diwydiannol morwrol ers dros canrif. Y dinasoedd Cymreig lle chwaraeir y gêm bron yn escliwsif yw [[Caerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Cyfyngir y gêm yn llwyr i [[Lerpwl]] yn Lloegr. Serch hynny, ceir gêm ryngwladol flynyddol rhwng Cymru a Lloegr. Mae nifer o'r timau yng Nghymru wedi ei lleoli a'i seilio o fewn tîm rygbi lleol, gyda'r gêm yn cynnig ymarfer corff, hwyl ac adloniant adeg yr Haf i aelodau'r clwb rygbi. Efallai fod y strwythur ehangach yma yn un rheswm dros llwyddiant cymharol y gêm yng Nghymru o'i chymharu â Lloegr. Mae'r gêm wedi crebachu mewn poblogrwydd yn Lerpwl gyda chwta pedair tîm yn ei chwarae, tra fod y sefyllfa'n iachach yng Nghymru ac hyd yn oed tŵf mewn pêl fas merched. Gobeithwyd cael hwb pellach i'r gêm yng Nghymru gyda chefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol - bu'r cyn Aelod Cynulliad, [[John Thomas]] (Plaid Cymru) yn gefnogol iawn i'r gamp. Yn 2017 yn arwydd o gwymp yn y gêm, daeth y gynghrair i ben. Fe'i hatgyfodwyd yn 2021.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> Bu i'r gamp fethu â chadw ei phoblogrwydd a chystadlu â gemau mwy cefnog ac uwch eu proffil eraill, megis [[criced]]. Cafwyd ymgyrch i roi hwb i'r gêm yn 2022. Trefnwyd i gyflwyno'r gêm i ysgolion ar draws De Ddwyrain Cymru gyda'r uchafbwynt o ŵyl chwaraeon lle daeth 400 o ddisgyblion ysgol ynghŷd i greu 27 tîm yn [[Ysgol Uwchradd Mair Dihalog]] (Mary Immaculate HS) yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]]. Yn 2022 cafwyd mwy o dimau'n cystadlu yn gêm y dynion, ac roedd hefyd cynghrair [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru|menywod]].<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> == Gwahaniaethau rhwng y gêm ym Mhrydain ac America == Mae'r gamp yn gwahaniaethu mewn nifer o ffyrdd o'r gêm [[Pêl fas|bêl fas]] mwy adnabyddus. *'''Danfon y bêl''' - teflir y bêl o dan yr ysgwydd (''under arm'') - 'bowlio' fel y gelwir hi mewn criced. *'''Nifer y Chwaraewyr''' - ceir 11 chwraewr mewn tîm a ni chaniateir eilyddio. *'''Nifer y Pelawdau''' - caiff pob tîm 2 belawd. Gorffenir pelawd pan fydd pob un o'r 11 chwarewr unai wedi eu dal allan neu wedi eu hynysu ar fâs. *'''Bâs''' – polyn yw'r bâs nid clustog. *'''Bat''' – Mae gan y bat wyneb fflat i darro'r bêl. *'''System Sgorio''' - ceir pwynt am bob bâs bydd yn cyrraedd wedi iddo darro'r bêl ond nid yw'n ennill rhagor o bwyntiau wrth redeg o un bâs i'r llall wedi i chwaraewr arall darro'r bêl. Bydd rhediad llawn (home run) yn creu cyfanswm o bedair pwynt felly. Fel mewn criced, gwobrwyir pwyntiau cosb i'r gwrthwynebwyr am fowlio gwael di-gyfeiriad. Er gwaetha'r tebygrwydd i criced, mae'r gêm yn debycach i bêl fas mewn steil a chwaraeir hi mewn deiamwnd tebyg iawn ond llai. *'''Gwisg''' - gwisga'r timau addasiad o git tim rygbi neu bêl-droed: crys, trowsus byrion a sannau hyd at y penglin gydag esgidiadu pêl-droed am eu traed. Fel nodwyd eisoes, mae nifer o'r timau yn estyniad haf o dim rygbi lleol e.e. Ystum Tâf (Llandaf North) yng Nghaerdydd. == Bwrdd Pêl fas Ryngwladol == Sefydlwyd y Bwrdd Pêl fas Ryngwladol yn 1927 a dyma ei chorff ryngwladol llywodraethol. Ei hunig aelodau yw Undeb Pêl fas Cymru a Chymdeithas Pêl fas Lloegr. == Poblogrwydd == Chwraeir y gêm yn neheudir Cymru yng Nghaerdydd a Chasnewydd ac ardal Lerpwl yn Lloegr. Erbyn 2006 roedd poblogrwydd y gêm yn Lerpwl wedi cwympo i'r fath raddau mai dim ond 4 clwb sy'n weddill yn actif - All Saints, Anfield, Breckside and Townsend. Mae'r gêm yng Nghymru'n llawer cryfach a gwelwyd tŵf mewn poblogwyrr yn y gêm yn arbenig ymhlith merched. Ceir gemau a chynghreiriau yn y ddwy wlad a gêm ryngwladol rhwng Cymru a Lloegr ers 1908. Gwyliodd torf o 16,000 y gêm ryngwladol rhwng y ddwy wlad ar erddi Castell Caerdydd yn 1948. Cynhaliwyd gemau rhynglwadol ar feysydd Parc yr Arfau yng Nghaerdydd a Goodison Park yn Lerpwl hyd yn oed. Cwympodd y niferoedd yn y gemau rhynglwadol a bellach ychydig dros mil sy'n mynychu'r gemau. == Cyfeirlyfr == *John Arlott (gol.), ''The Oxford Companion to Sports and Games'' (Oxford University Press, 1975) == Dolenni allanol == *{{Eicon en}} [http://www.wlbu.co.uk/ Undeb Pêl fas Merched Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705182855/http://www.wlbu.co.uk/ |date=2007-07-05 }} *{{Eicon en}} [http://www.bbc.co.uk/wales/southeast/sites/sport/pages/baseball.shtml BBC Southest Wales: Baseball] * [http://www.golwg.com/pages/showpage.asp?pubid=1&edid=630&aid=8038&pid=8913 Golwg, 26 Gorffennaf 2007] * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru yn ôl math]] [[Categori:Chwaraeon yng Nglannau Merswy]] [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] 72puxsjbx238po5wfhzbo9sq4ghul83 0 35828 11096743 11021357 2022-07-26T18:57:58Z Titus Gold 38162 Gweler hefyd wikitext text/x-wiki {{Gweler|Tywysogion a Brenhinoedd Cymru}}[[Delwedd:Arms of Llywelyn.svg|bawd|dde|250|Arfau [[Llywelyn Fawr]] a ddaeth yn arfau Tywysogaeth Cymru drwy ei wyr, [[Llywelyn ap Gruffudd]].]] [[Tywysogaeth]] a grëwyd gan [[Llywelyn ap Gruffudd]] ac a gydnabuwyd yn ffurfiol gan [[Teyrnas Lloegr|Loegr]] drwy [[Cytundeb Trefaldwyn|Gytundeb Trefaldwyn]] ym [[1267]] oedd '''Tywysogaeth Cymru'''. Roedd yn cynnwys, yn fras, gogledd-orllewin a gorllewin Cymru, sef [[Gwynedd Uwch Conwy]], rhan helaeth o'r [[Berfeddwlad]], [[Powys Fadog]] a [[Powys Wenwynwyn|Phowys Wenwynwyn]], rhannau o'r diriogaeth a gipiwyd gan Lywelyn oddi ar arglwyddi'r [[Y Mers|Mers]], a [[Deheubarth]]; nid oedd yn cynnwys amrywiol arglwyddiaethau'r Mers ei hun (yn fras, dwyrain a de Cymru). Trwy Gytundeb Trefaldwyn, llwyddodd Llywelyn i gael gan y brenin gadarnhad o sylwedd yr hyn a enillasai drwy [[Cytundeb Pipton|Gytundeb Pipton]], cadarnhad y bu'n rhaid iddo dalu 25,000 marc (£16,666) amdano. Cydnabuwyd ei fod yn Dywysog Cymru a bod ganddo hawl i wrogaeth pob arglwydd Cymreig ac eithrio [[Maredudd ap Rhys]] o [[Dryslwyn|Ddryslwyn]]. (Prynodd yr hawl i wrogaeth hwnnw ym [[1270]].) Caniatawyd iddo feddiant ar [[Buellt|Fuellt]], [[Gwrtheyrnion]] a [[Brycheiniog]] a rhoddwyd iddo gyfle i brofi ei hawl i gadw eraill o arglwyddiaethau'r [[Mers]]. Roedd sicrhau Cytundeb Trefaldwyn yn orchest fawr oherwydd golygai gydnabod fod Llywelyn wedi creu hanfodion politi Cymreig.<ref name=HanesCymru_t142>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=142| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> O safbwynt cyfansoddiadol, y peth pwysicaf a gyflawnwyd trwy Gytundeb Trefaldwyn oedd iddo, ar sail cydsynio rhwng brenin Lloegr a thywysog Cymru, gydnabod sefydliad a elwir yn [[Lladin]] y cytundeb yn ''principatus Wallie'', ymadrodd a fynegir yn gyffredin yn Gymraeg bellach fel "Tywysogaeth Cymru". Bu i'r ymadrodd hwn ddau ystyr. Yn gyntaf golygai swydd neu safle swyddogol tywysog Cymru. Eithr yn fwy cyffredin golygai'r diriogaeth y gweithredai tywysog Cymru fel tywysog o'i mewn. Am dair canrif ar ôl [[1267]] nid oedd ond oddeutu hanner Cymru yn perthyn i'r diriogaeth honno. Yno dechreuwyd defnyddio'r gair "tywysogaeth" am Gymru gyfan, nes i'r ymadrodd syml "Y Dywysogaeth" ddod o'r diwedd yn ddull cydnabyddedig o gyfeirio at Gymru yn ei chyfanrwydd.<ref>Edwards, J. Goronwy; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 5, Gwasg Prifysgol Cymru 1991, Cyfieithiad gan Gwynn ap Gwilym o waith a gyhoeddwyd ym 1969 gan Gymdeithas Hanes Sir Gaernarfon.</ref> Ar ôl goresgyniad [[Cymru]] gan [[Edward I o Loegr]] daeth i feddiant [[Coron Lloegr]] gyda [[Statud Rhuddlan]] ([[1284]]). Llywodraethid y dywysogaeth yn uniongyrchol gan Goron Lloegr, trwy'r rhwydwaith o gestyll a bwrdeistrefi Seisnig a sefydlwyd ynddi, fel uned ar wahân o fewn Cymru. Daeth i ben fel uned weinyddol ym [[1542]] pan gyfunwyd tywysogaeth Cymru â [[Sir y Fflint]] a'r [[Mers]], ond daliai rhai i gyfeirio at Gymru gyfan fel "Tywysogaeth Cymru" am beth amser, sy'n ddefnydd anghywir o'r term. Er bod etifedd y goron Brydeinig yn derbyn y teitl "Tywysog Cymru" yn draddodiadol heddiw, mae hynny heb unrhyw rôl gyfansoddiadol mewn llywodraethu Cymru. Er bod rhai pobl yn dal i gyfeirio at Gymru fel "Y Dywysogaeth", ni ddefnyddir yr enw hwn i gyfeirio at y wlad yn swyddogol heddiw, ond yn hytrach [[Cymru]] yn unig a ddefnyddir gan [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Gynulliad Cenedlaethol Cymru]] a [[Llywodraeth y DU]]. I nifer o [[Cymry|Gymry]] heddiw mae defnyddio'r term i gyfeirio at Gymru yn cael ei ystyried yn ddatganiad gwleidyddol unoliaethol a/neu nawddoglyd am ei fod yn awgrymu fod Cymru yn rhanbarth llai na [[gwlad]]. == Llywelyn ap Gruffudd == [[Delwedd:Wales_after_the_Treaty_of_Montgomery_1267.svg|bawd|dde|250px|Cymru ar ôl Cytundeb Trefaldwyn 1267 {{legend|#87de87|Gwynedd, Tywysogaeth Llywelyn ap Gruffudd}} {{legend|#ddafe9|Tiroedd concrwyd gan Lywelyn ap Gruffudd}} {{legend|#aaeeff|Tiroedd deiliaid Llywelyn}} {{legend|#ffb380|Arglwyddiaethau'r Mers}} {{legend|#eeffaa|Arglwyddiaethau brenin Lloegr}}]] Roedd Llywelyn eisoes ym [[1258]] wedi cymryd arno'i hun deitl a safle tywysog Cymru, a hynny heb geisio sêl bendith brenin Lloegr; byth oddi ar hynny defnyddiasai'r teitl ''princeps Wallie'' hyd yn oed mewn dogfennau a oedd wedi eu cyfeirio at y brenin ei hun.<ref>Am dri llythyr o'r math hwn at y brenin oddi wrth Lywelyn ym 1261-2 gweler J.G. Edwards (gol.), ''Cal. of Anc. Corr. concerning Wales'', tud. 25–27</ref> Ond fe wyddai Llywelyn o'r gorau y byddai'n rhaid yn y pen draw, am nifer o resymau ymarferol, i'r teitl a gymerasai arno'i hun gael ei gydnabod gan frenin Lloegr. Ac felly ym Mehefin [[1265]] roedd wedi dechrau mynnu cydnabyddiaeth gan y Saeson i'w safle fel Tywysog Cymru trwy wneud cytundeb â [[Simon de Montfort]], arweinydd y barwniaid Seisnig gwrthryfelgar a oedd ar y pryd wedi codi arfau yn erbyn [[Harri III, brenin Lloegr|Harri III]]<ref group=nodiadau>Cofnodwyd telerau'r cytundeb - sydd yn rhagdybio, i raddau, delerau 1267 - mewn llythyr patent a gyhoeddwyd yn enw'r brenin ar 22 Mehefin 1265 (''Foedera'', I, i, 457) ac mewn dau lythyr patent gan Lywelyn, dyddiedig 19 Mehefin 1265 (Shirley, ''Letters of Henry III'', ii, 284-7).</ref> Fe wnaeth Montfort y cytundeb hwnnw a elwir yn [[Cytundeb Pipton|Gytundeb Pipton]] ar ôl y pentref ym [[Brycheiniog|Mrycheiniog]] lle'r arhosai Llywelyn yn ystod y trafodaethau yn enw'r brenin. Ond pan arwyddwyd ef ym Mehefin [[1265]] roedd y brenin mewn gwirionedd yn garcharor yn gafael Montfort, a gan nad oedd felly yn ŵr rhydd prin y gellid ystyried ei fod wedi ymrwymo'n gyfreithlon wrth y cytundeb a wnaed ar ei ran. A gan i Montfort ei hun gael ei orchfygu a'i ladd ym [[Brwydr Evesham|mrwydr Evesham]] yn Awst [[1265]] buasai Cytundeb Pipton farw marwolaeth ddyblyg cyn gynted bron ag y gwnaed ef. Ond am Gytundeb Trefaldwyn [[1267]], fe wnaed hwnnw pan oedd y brenin heb unrhyw amheuaeth yn rhydd i wneud fel y mynnai, a llywiwyd y trafodaethau gan neb llai na chennad y [[Pab Clement IV|Pab]], y [[Cardinal Ottobon]]. Dygai'r ddogfen a gynhwysai amodau terfynol y cytundeb nid yn unig sêl y brenin ond sêl cennad y Pab hefyd a sêl yr [[Edward I, brenin Lloegr|Arglwydd Edward]], etifedd diymwad y brenin.<ref>Edwards, J.G. (gol.); ''Littere Wallie'', tud. 1–5</ref> Am resymau cyfreithiol, geiriwyd y cytundeb i'r perwyl bod y brenin yn "rhoi" i Lywelyn dywysogaeth Cymru, ond y gwir amdani oedd bod y brenin yn "rhoi" teitl roedd Llywelyn eisoes wedi'i gymryd ac wedi'i arfer ers deng mlynedd bron. Felly ni wnâi'r brenin ddim mewn gwirionedd ond cydnabod ''fait accompli''.<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 6–7, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Yn ôl diffiniad y cytundeb, roedd tywysogaeth Llywelyn i gynnwys rhyw ychydig mwy na hanner Cymru; yn fras, cynhwysai ogledd-orllewin Cymru a'r gogledd-ddwyrain a'r canolbarth, ond nid de-ddwyrain Cymru na'r de-orllewin na'r arfordir deheuol. Rhennid ei thiroedd yn diroedd roedd Llywelyn i fod yn arglwydd uniongyrchol arnynt ac yn diroedd roedd ef i fod yn ben-arglwydd drostynt. Am y tiroedd a oedd i fod o dan ei benarglwyddiaeth, tiroedd oedd y rheini a ddelid gan arglwyddi o Gymry a ddisgrifir yn y cytundeb fel 'barwniaid Cymreig Cymru'. O'r blaen ystyriasai brenhinoedd Lloegr mai fel prif ddeiliaid iddynt y daliai'r arglwyddi hyn eu tiroedd yng Nghymru, a'u bod felly i dalu gwrogaeth i frenin Lloegr a thyngu llw o ffyddlonder iddo. Ond drwy gytundeb [[1267]] cydsyniodd [[Harri III, brenin Lloegr|Harri III]] fod "holl farwniaid Cymreig Cymru" i ddal eu tiroedd fel prif ddeiliaid i dywysog Cymru, ac mai i'r tywysog felly dylent dalu gwrogaeth a thyngu llw o ffyddlonder. Golygai hyn mai tywysog Cymru o hyn allan a fyddai pennaeth ffiwdal cydnabyddedig "holl farwniaid Cymreig Cymru", ac y telid gwrogaeth a thyngu llw o ffyddlonder i frenin Lloegr ar ran tywysogaeth Cymru gan y tywysog ei hun yn unig, gyda golwg ar y tiroedd hynny yng Nghymru a oedd dan ei arglwyddiaeth uniongyrchol a'r rhai a oedd dan ei benarglwyddiaeth. Mewn gair, roedd tywysogaeth Cymru i ffurfio un endid ffiwdal.<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 7–8, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Darpariaeth bwysig arall yng nghytundeb [[1267]] oedd honno a bennai fod tywysogaeth Cymru wedi'i "rhoi" nid i Lywelyn yn unig, ond i Lywelyn "a'i etifeddion". Mewn geiriau eraill bwriadai Llywelyn nid yn unig i dywysogaeth Cymru fod yn endid ffiwdal, ond hefyd yn endid a drosglwyddid i'w ddisgynyddion uniongyrchol ef ac a fyddai drwy hynny yn llai tebygol o gael ei rhannu gan yr ymrafaelion teuluol a fuasai'n nodwedd mor gyffredin yng ngwleidyddiaeth tywysogion y canol oesoedd yng Nghymru.<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 8, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> ==Y dywysogaeth ac Edward I== [[Delwedd:Gal nations edward i.jpg|bawd|dde|200px|[[Edward I, brenin Lloegr]] ]] Hyd yn oed cyn marwolaeth Llywelyn, ac mor gynnar â haf [[1282]] penderfynasai [[Edward I, brenin Lloegr|Edward I]] mai doeth fyddai rhoi i nifer o farwniaid Seisnig amlwg ddarnau helaeth o'r tiroedd Cymreig a fforffedwyd, er mwyn llunio ohonynt arglwyddiaethau newydd yn y [[Mers]]; y pwysicaf o'r rhain oedd arglwyddiaethau [[Arglwyddiaeth Dinbych|Dinbych]], [[Dyffryn Clwyd (cantref)|Rhuthun]], [[Maelor]] ac [[Iâl]], [[Swydd y Waun|Y Waun]], a [[Ceri (cwmwd)|Cheri]] a [[Cedewain|Chedewain]], y cwbl yng ngogledd-ddwyrain Cymru.<ref group=nodiadau>Rhoddwyd Dinbych, Rhuthun, Maelor ac Iâl a'r Waun gan y brenin yn ystod haf a dechrau hyfred 1282, cyn marwolaeth Llywelyn; ''C. Chanc. R. Various'', tud 223, 240-43; G.p. Jones (gol.), ''The Extent of Chirkland'', tud x. Roedd Roger Mortimer wedi derbyn Ceri a Chedewain ym 1279; ''C. Pat. R., 1272-81'', tud 297; ''C. Chart. R,'', tud 211</ref> Ond mae'n amlwg i Edward benderfynu y dylid, yn hytrach na gwahanu oddi wrth Goron Lloegr weddill y tiroedd Cymreig a fforffedwyd, eu troi yn waddol ar gyfer yr etifedd diymwad. Sicrhaodd y nod hwn trwy ddilyn cynsail cynharach. Ym [[1254]], pan oedd yn hogyn pymtheg oed, derbyniasai Edward ei hun fel etifedd diymwad ei dad waddol o diroedd oddi wrth [[Harri III, brenin Lloegr|Harri III]] a gynhwysai [[Swydd Gaer]] ynghyd â'r holl diroedd a ddaliai'r brenin ar y pryd yng Nghymru. Nodai amodau'r grant fod y tiroedd i'w rhoi i Edward ac i etifeddion ei gorff ar yr amod na chaent "fyth mo'u gwahanu oddi wrth y Goron, ond eu bod i barhau yn gyfan gwbl yn eiddo i frenhinoedd Lloegr am byth".<ref>''Foedera'', I, ii, 297.</ref> Ym [[1301]] fe roes Edward I i'w etifedd diymwad ei hun, [[Edward II, brenin Lloegr|Edward o Gaernarfon]], a oedd ar y pryd yn llanc yn nesu at ei ddwy ar bymtheg oed, y cwbl o [[Swydd Gaer]] a "holl diroedd y brenin yng Ngogledd Cymru ... Gorllewin Cymru a De Cymru", i'w dal "gan y dywededig Edward a'i etifeddion sef brenhinoedd Lloegr".<ref>''C. Chart. R.'', iii, 6.</ref> Effaith y cyfyngu hwn ar grant [[1301]] i'r Edward ifanc "a'i etifeddion sef brenhinoedd Lloegr" oedd sicrhau na wahenid byth mo'r tiroedd a roddid oddi wrth Goron Lloegr, ac ailadrodd sylwedd yr amod arbennig a roed ar grant [[1254]] i'r Arglwydd Edward. Mae'n amlwg hefyd fod amodau grant [[1301]] yn pennu bod Edward o Gaernarfon i ddal ei diroedd "drwy estyn i'r brenin wasanaeth cyfryw ag y gwelir i'r brenin ei hun ei estyn i'w dad, y brenin Harri" - cyfeiriad penodol at y modd y daliai'r Arglwydd Edward o dan grant Harri III ym [[1254]].<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 11-12, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> ===Statud Cymru 1284=== Aeth ugain mlynedd heibio rhwng dyfod tiroedd Llywelyn i ddwylo'r brenin a grant [[1301]] i Edward o Gaernarfon. Tra bu hen diroedd Llywelyn yng ngafael Edward I roedd e wedi aildrefnu'n helaeth y dull o'u llywodraethu. Corfforwyd y trefniadau newydd mewn deddfwriaeth fanwl a gyhoeddwyd ym mis Mawrth [[1284]] ac a adwaenid wedyn fel '[[Statud Rhuddlan|Statud Cymru]]' (neu '[[Statud Rhuddlan]]'). Gan fod i'r Statud hon le parhaol a phwysig yn hanes cyfansoddiadol Cymru, rhaid fydd crynhoi yma ei phrif nodweddion.<ref>Am y testun Lladin gwreiddiol (gyda chyfieithiad) gweler ''Statutes of the Realm'', 55-70. Argraffwyd y cyfieithiad yn hwylus yn Ivor Bowen, ''The Statutes of Wales'', tud 2-27</ref> Er gwaethaf ei henw nid oedd a wnelo Statud Cymru â Chymru gyfan; ymwnâi'n gyfan gwbl bron â'r hyn a elwid ynddi yn "diroedd y brenin yng Nghymru". Tiroedd oedd y rhain y daethai'r rhelyw ohonynt i ddwylo'r brenin o ganlyniad i gwymp Llywelyn ap Gruffudd: yng ngogledd-ddwyrain, gogledd-orllewin a de-orllewin Cymru. O dan lywodraeth frodorol Gymreig fe'u rhennid yn unedau gweinyddol sylfaenol a elwid yn "[[cwmwd|gymydau]]". Drwy gyfrwng Statud Cymru unodd Edward I y cymydau a oedd bellach yn eiddo iddo yng ngogledd Cymru i ffurfio unedau gweinyddol rhagorach a alwai ef yn "[[sir]]oedd": Siroedd [[Sir Fôn|Môn]], [[Sir Gaernarfon|Caernarfon]] a [[Sir Feirionnydd|Meirionnydd]] yn y gogledd-orllewin a [[Sir y Fflint]] yn y gogledd-ddwyrain. At bwrpas gweinyddiaeth gyfreithiol a chyllidol rhoddwyd Sir y Fflint dan awdurdod prif swyddog y sir nesaf, [[Swydd Gaer]]. Gelwid y swyddog hwnnw yn "brifustus Caer", ac yng [[Caer|Nghaer]] oedd ei bencadlys. At yr un pwrpas unwyd y tair sir newydd arall yn uned newydd a elwid yn "[[Eryri]]" neu "Ogledd Cymru", a theitl ei phrif swyddog oedd "prifustus Eryri" neu "brifustus Gogledd Cymru", gyda'i bencadlys yng [[Caernarfon|Nghaernarfon]]. Yn ogystal â chreu'r siroedd newydd roedd Statud Cymru hefyd yn cydnabod bodolaeth dwy sir yn ne-orllewin Cymru: [[Sir Geredigion]] a [[Sir Gaerfyrddin]]. Roedd y siroedd hyn eisoes yn bodoli cyn llunio'r Statud, ac eisoes wedi eu ffurfio'n uned a elwid "Gorllewin Cymru", ac eisoes hefyd dan swyddog a elwid yn "brifustus Gorllewin Cymru" a'i bencadlys yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin]]. Felly, mabwysiadu "Gorllewin Cymru" yn unig a wnaeth y Statud, ond bu'n rhaid iddi greu "Gogledd Cymru"; ond er bod adeiladwaith "Gorllewin Cymru" a Gogledd Cymru" yn gwahaniaethu oddi wrth ei gilydd mewn rhai manylion, mae'n amlwg fod hanfodion eu trefniadaeth gyfreithiol a gweinyddol yn debyg iawn.<ref>Am hynodion adeiladwaith "Gorllewin Cymru" gweler ''E.H.R,'', xxi (1916), tud 90-98</ref> Yn olaf roedd yn Statud [[1284]] nifer o gymalau a newidiai'r gyfraith a oedd i'w gweinyddu o hynny allan yn y tiroedd brenhinol a gynhwysid bellach yn yr unedau "Gogledd Cymru", "Gorllewin Cymru" a "Sir y Fflint". Ymhlith y rhain, y newidiadau pwysicaf oedd cyflwyno i'r unedau hyn nifer sylweddol o ddulliau gweithredu mwyaf nodweddiadol [[cyfraith gyffredin]] Lloegr, a dileu rhai, er nad y cwbl o bell ffordd, o hen ddulliau gweithredu'r [[Cyfraith Hywel|gyfraith Gymreig frodorol]]. Mae'n bwysig sylweddoli mai dim ond yn eu hadeiladwaith roedd siroedd Cymru Edward I yn debyg i siroedd Lloegr. Roedd ganddynt eu llys sirol, eu siryf a'u crwneriaid, ac fe'u rhannwyd yn hwndrydau, er nad oedd y rheini yn nhair sir Gogledd Cymru a Sir y Fflint mewn gwirionedd yn ddim ond hen gymydau Cymreig. Ond mewn un ffordd dra arwyddocaol roedd y siroedd Cymreig newydd yn wahanol i siroedd Lloegr. Un o nodweddion hanfodol dull siroedd Lloegr o weithredu oedd bod mwyafrif ohonynt wedi eu dwyn ynghyd gan dynfa ganolog gref y frenhiniaeth Seisnig i ffurfio system sirol gyda chysylltiad agos â sefydliadau brenhinol y llywodraeth ganolog yn San Steffan, y trysorlys, y siawnsri a llysoedd y gyfraith gyffredin (Llys Mainc y Brenin a Llys y Pledion Cyffredin). Yn Lloegr cyflwynai siryfion y siroedd eu cyfrifon i'r siecr yn San Steffan; yn Lloegr cychwynnid peirianwaith cyfreithiol y gyfraith gyffredin drwy gyfrwng gwritiau a gyhoeddid yn y siawnsri a nas ceid ond oddi yno; yn Lloegr gweinyddid y gyfraith ar ei lefel uchaf naill ai yn llysoedd y gyfraith gyffredin yn San Steffan neu gan farnwyr o'r llysoedd hynny a âi ar daith drwy'r siroedd fel barnwyr brawdlys. Yng Nghymru. Ar y llaw arall, nid oedd rhwng y siroedd a sefydlwyd ym [[1284]] a sefydliadau'r llywodraeth ganolog yn San Steffan gysylltiad o'r math hwn; ni thra-arglwyddiaethid ychwaith ar y siroedd Cymreig gan y sefydliadau hynny. Yng "Ngogledd Cymru", er enghraifft, nid i'r siecr yn San Steffan y cyflwynai'r siryfion eu cyfrifon ond yn hytrach i'r trysorlys lleol yng Nghaernarfon. Yng "Ngogledd Cymru" cychwynnid peirianwaith y gyfraith gan writiau a gyhoeddid nid yn y siawnsri yn San Steffan ond yn y siawnsri leol yng Nghaernarfon.<ref group=nodiadau>Noda un adran bur faith o Statud Cymru "y ffurfiau ar writiau gwreiddiol y brenin i'w pledo yng Nghymru" at ddefnydd y siawnsrïau lleol yng Nghaernarfon, Caerfyrddin a Chaer,</ref> Yn yr un modd roedd "sesiynau ustusiaid Gogledd Cymru" yn cyflawni swyddogaeth llysoedd cyfraith gyffredin Mainc y Brenin a'r Pledion Cyffredin yn ogystal â swyddogaeth y llysoedd aseisus yn Lloegr. Er i Statud Cymru felly sefydlu siroedd yn y tiroedd Cymreig a ddaeth i ddwylo Edward I wedi cwymp Llywelyn a chyflwyno iddynt lawer o gyfraith gyffredin Lloegr fe gadwodd lywodraethu'r siroedd hynny a gweinyddu'r gyfraith gyffredin Seisnig ynddynt ar wahân i lywodraethu siroedd Lloegr. Trwy hynny fe sefydlodd Statud [[1284]] gynsail a barhaodd am amser maith yn hanes cyfansoddiadol Cymru.<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 14-17, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> ==Edward o Gaernarfon== [[Delwedd:Arms of Edward, Prince of Wales (1301-1307).svg|bawd|dde|Arfau'r tywysog [[Edward II, brenin Lloegr|Edward o Gaernarfon]]]] Cafodd Edward, wrth dderbyn tiroedd y brenin yng Nghymru ym [[1301]], dywysogaeth Cymru hefyd, ac o ganlyniad y teitl tywysog Cymru - er na roddwyd na'r dywysogaeth nac ychwaith y teitl yn benodol, na hyd yn oed eu crybwyll yn y siarter. Mae'n amlwg i Edward o Gaernarfon ddod yn dywysog Cymru nid trwy "eiriau creu" penodol yn y siarter ond trwy estyn iddo'r amryw diroedd yng Nghymru roedd [[Llywelyn ap Gruffudd]] wedi eu dal, gydag ychydig eithriadau, yn dilyn cytundeb [[1267]].<ref>Johnstone, Hilda, ''Edward of Caernarvon'', tud 60, n. 2.</ref> Mae'n amlwg yr ystyrid y tiroedd a'r dywysogaeth yn bethau perthynol i'w gilydd o ganlyniad i'r ffaith fod Llywelyn yn dal y ddeubeth o dan gytundeb Trefaldwyn. Mewn geiriau eraill ystyrid bod tywysogaeth Cymru - y dywysogaeth a dderbyniodd Edward o Gaernarfon ym [[1301]] - fel sefydliad yn barhad o'r dywysogaeth a sefydlwyd gan Lywelyn ap Gruffudd yng nghytundeb [[1267]]. Symbol o'r parhad oedd yr arwyddnodau a ddefnyddiwyd yn seremoni'r arwisgo, seremoni a gynhelid ar y pryd yn y senedd.<ref>Yr arwisgiad cyntaf a gofnodir yn Rholiau'r Senedd yw arwisgiad [[Harri V, brenin Lloegr|Harri Mynwy]] ym 1399, ''Rot. Parlt.''' iii, 426.</ref> Pan arwisgwyd trydydd tywysog Cymru, [[Edward, y Tywysog Du]], ym [[1343]], datganai'r siarter a'i creai'n dywysog iddo gael "ei arwisgo yn ôl y ddefod drwy osod coronig ar ei ben, modrwy aur ar ei fys a gwialen arian yn ei law".<ref>''Peerage Report'', v, 43-44.</ref> Mae'n sicr fod y cyfeiriad at ddefnyddio'r arwyddnodau hyn "yn ôl y ddefod" yn awgrymu iddynt gael eu defnyddio cyn hynny gan Edward o Gaernarfon, ac yn awgrymu o bosib iddynt gael eu defnyddio hefyd gan Lywelyn ap Gruffudd. Gwyddys i sicrwydd fod coronig ymhlith yr arwyddlnodau a wisgid gan Lywelyn: cofnoda croniclwr [[Palas San Steffan|San Steffan]] ddarfod dwyn "coronig aur" o eiddo Llywelyn o Gymru ymhlith ysbail rhyfel [[1282-83]] a'i chyflwyno mewn modd urddasol i gysegr [[Edward y Cyffeswr]] yn San Steffan gan yr etifedd diymwad ar y pryd, y mab hynaf a oedd yn fyw i'r brenin, sef Alphonso.<ref>''Flores Historiarum'' (Rolls Ser), iii, 61</ref><ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 13-14, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Derbyniodd Edward o Gaernarfon rai tiroedd yr oedd ef i fod yn arglwydd uniongyrchol arnynt a thiroedd eraill roedd i fod yn ben-arglwydd drostynt. O'r tiroedd dan ei arglwyddiaeth uniongyrchol fel tywysog Cymru, buasai rhai, megis [[Môn]], [[Gwynedd]] a [[Buellt]], o dan arglwyddiaeth uniongyrchol Llywelyn; buasai eraill - rhan o [[Ceredigion|Geredigion]], er enghraifft, ac [[Ystrad Tywi]] - dan ei ben-arglwyddiaeth. Ond roedd rhai tiroedd a roed dan arglwyddiaeth uniongyrchol tywysog Cymru ym [[1301]] na fuont erioed yn rhan o dywysogaeth Llywelyn ond a fuasai'n eiddo i frenin Lloegr - cestyll ac arglwyddiaethau [[Caerfyrddin]], [[Aberteifi]] a [[Trefaldwyn|Threfaldwyn]] er enghraifft. Ar y llaw arall, roedd un ardal bwysig a fu o dan arglwyddiaeth uniongyrchol Llywelyn yn ôl cytundeb [[1267]] nas rhoddwyd i dywysog Cymru ym [[1301]], sef [[cantref]] [[Tegeingl]], a drosglwyddasid ym [[1284]] i [[Sir y Fflint]]. Ni roddwyd Sir y Fflint i dywysog Cymru ym [[1301]] am i Edward o Gaernarfon ei derbyn y flwyddyn honno yn rhinwedd ei swydd arall fel [[Iarll Caer]]. Ceir mapiau hanesyddol yn dangos Sir y Fflint yn rhan o dywysogaeth Cymru yn y canol oesoedd ond mae hynny'n anghywir, oherwydd er pan sefydlwyd hi ym [[1284]] fe gydiwyd Sir y Fflint wrth [[Swydd Gaer]], ac felly y bu gydol y canol oesoedd, y tu allan i dywysogaeth Cymru.<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 19, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Mewn gair roedd y rhan fwyaf o'r tiroedd a oedd dan arglwyddiaeth uniongyrchol Edward o Gaernarfon wedi eu lleoli ym mhum sir "Gogledd" a "Gorllewin" Cymru. Fel Iarll Caer derbyniodd Edward o Gaernarfon wrogaeth yn ogystal â llw o ffyddlonder oddi wrth ei denantiaid yn Swydd Gaer ac yn Sir y Fflint. Fel tywysog Cymru fe dderbyniodd wrogaeth a llw o ffyddlonder oddi wrth ei denantiaid ym mhum sir "Gogledd" â "Gorllewin" Cymru. Ond fel tywysog Cymru fe dderbyniodd hefyd wrogaeth a llw o ffyddlonder oddi wrth naw o arglwyddi'r [[Mers]]. Roedd pump o'r rheini yn arglwyddi ar arglwyddiaethau yn y Mers a enwir yn benodol mewn cofnod fel [[Mynwy]] (Henry o Gaerhirfryn), [[Rhuthun]] (Reginald Grey), [[Dinbych]] (Henry de Lacey, iarll Lincoln), [[Maelor]] ac [[Iâl]] (John de Warenne, iarll Surrey) a [[Ceri (cwmwd)|Cheri]] a [[Cedewain|Chedewain]] (Edmund Mortimer).<ref group=nodiadau>Cedwir y cofnodion pwysig hyn yn nhystysgrifau cyfoes y siecr ac "eglurir" hwy a'u cofrestru yn y rhôl patent am 1343; ''C.Pat.R.'' 1343-45,l tud 227-34. Argraffwyd y testun Lladin llawn yn Edward Owen (gol.), ''A list of those who did homage and fealty to the first English prince of Wales in A.D. 1301'' (cyhoeddwyd yn breifat ym 1901). Argraffwyd detholion wedi'u talfyrru gan David Powel yn ei ''Historie of Cambria'' (1584), ail arg. (1811), tud 280-1.</ref> Arglwyddi ar diroedd nas enwir yn y cofnod oedd y pedwar arall, ond diau y gellir eu hadnabod fel yr arglwyddiaethau a ganlyn yn y Mers: [[Y Dref Wen]] (Fulk Fitz Warin), [[Cemaes]] (William Martin), [[Swydd y Waun|Y Waun]] (Roger Mortimer) a [[Powys|Phowys]] (Gruffudd de la Pole).<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 20, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Roedd saith o'r naw arglwyddiaeth hyn (y cwbl heblaw Mynwy a Chemaes) wedi eu llunio o diroedd y bu Llywelyn fel tywysog Cymru naill ai yn arglwydd uniongyrchol arnynt neu yn ben-arglwydd drostynt. Gellir cymryd yn ganiataol ''a priori'' na thalai tirddeiliaid ffiwdal mawr fel arglwyddi Mers Dinbych (iarll Lincoln) a Maelor (iarll Surrey) wrogaeth am eu harglwyddiaethau yn y Mers hyd yn oed i etifedd diymwad y brenin heb fod y brenin ei hun yn gwybod hynny ac yn cydsynio. Fe gofnodwyd i Henry de Lacey "dalu gwrogaeth a llw o ffyddlonder i'r tywysog am ei diroedd yn [[Rhos]] a [[Rhufoniog]] yng [[Cymru|Nghymru]] ar orchymyn y brenin".<ref>''C.Pat.R.'', 1343-1345, tud 228.</ref> Nid unwaith yn unig y digwyddodd y math o wrhau a wnaeth arglwyddi'r Mers gogledd-ddwyrain Cymru ym [[1301]]; gwnaeth eu holynwyr yr un peth i'r tywysog nesaf pan ddyrchafwyd hwnnw ym [[1343]], ac ailadroddwyd y peth ar amryw achlysuron wedi hynny. Golygai fod arglwyddiaethau newydd y Mers yng ngogledd-ddwyrain Cymru yn cael eu hystyried yn gyfreithiol fel tiroedd "a ddelid yn uniongyrchol oddi ar dywysog Cymru fel rhan o'i dywysogaeth".<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 21, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> ==Datblygiad confensiynau'r teitl== [[Delwedd:TywysogDu.jpg|bawd|Beddrod [[Edward, y Tywysog Du|y Tywysog Du]]]] Daeth [[Edward II, brenin Lloegr|Edward o Gaernarfon]] yn frenin ym [[1307]]. Ni fu ganddo etifedd diymwad hyd [[1312]] pan aned ei fab [[Edward III, brenin Lloegr|Edward]]. Crëwyd y bachgen Edward yn [[iarll Caer]] ym [[1312]] pan nad oedd ond ychydig o ddyddiau oed, ond nis gwnaed yn dywysog Cymru o gwbl, a hynny o bosib oherwydd helyntion teyrnasiad ei dad. Daeth Edward III yn frenin yn ei dro ym [[1327]]. Ni aned ei etifedd diymwad yntau, [[Edward, y Tywysog Du]], hyd [[1330]]. Crëwyd hwnnw yn iarll Caer ym [[1333]] ychydig cyn ei ben blwydd yn dair oed, ond nis gwnaed yn dywysog Cymru hyd [[1343]] pan oedd yn dair blwydd ar ddeg oed. Awgryma hyn fod rhyw fath o gonfensiwn ar y pryd na wneid etifedd diymwad yn dywysog Cymru hyd onid oedd yn ei arddegau: cofier bod Edward o Gaernarfon yn ddwy ar bymtheg oed bron iawn pan ddaeth yn dywysog Cymru. Bu'r Tywysog Du fyw tan fis Mehefin [[1376]]; ef, trwy ddal y teitl tywysog Cymru am y cyfnod maith o dair blynedd ar ddeg ar hugain, a'i sefydlodd fel y teitl addas ar gyfer etifedd diymwad gorsedd Lloegr. Bu farw'r Tywysog Du flwyddyn bron o flaen ei dad, Edward III, a daeth ei fab [[Rhisiart II, brenin Lloegr|Rhisiart o Bordeaux]], yn etifedd diymwad. Gwnaed Rhisiart yn dywysog Cymru pan oedd yn naw mlwydd oed; nid oedd ef yn ei arddegau, ond roedd rhesymau arbennig dros roi'r teitl iddo ac yntau mor ifanc. Wedi marwolaeth y Tywysog Du roedd rhywfaint o amheuaeth yn Lloegr fod ei frawd, [[John o Gaunt]], dug Caerhirfryn, yn bwriadu cipio'r orsedd pe bai farw Edward III. Digwyddai bod y senedd yn eistedd pan fu farw'r Tywysog Du; ychydig ddyddiau wedi'i farwolaeth fe ddeisyfodd [[Tŷ'r Cyffredin]] ar i Risiart, etifedd y Tywysog Du, gael ei ddwyn i'r senedd i'w gydnabod yn ffurfiol fel gwir etifedd diymwad yr orsedd. A gwnaed hynny. Yna fe ddeisyfodd Tŷ'r Cyffredin ar i'r brenin wneud Rhisiart yn dywysog Cymru, a maes o law, ond nid hyd fis Tachwedd [[1376]], fe wnaed hynny hefyd. Mae'n amlwg fod Tŷ'r Cyffredin ym [[1376]] am i Risiart gael ei wneud yn dywysog Cymru er mwyn gwneud yn gwbl glir mai ef oedd etifedd diymwad coron Lloegr. Daeth Rhisiart yn frenin ym mis Mehefin [[1377]], ond gan ei fod yn ddi-blant nid oedd ganddo etifedd diymwad y gellid ei wneud yn dywysog Cymru. Eithr pan ddiorseddwyd Rhisiart ym [[1399]] fe wnaed [[Harri V, brenin Lloegr|Harri Mynwy]], mab [[Harri IV, brenin Lloegr|ei olynydd]], yn dywysog Cymru yn syth: a hynny, mae'n amlwg, er mwyn cadarnhau ei safle fel etifedd diymwad ac fel rhan o'r broses o sicrhau'r olyniaeth o fewn y teulu brenhinol Lancastraidd newydd.<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 22-23, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> ==Gwrthryfel Glyndŵr== ''Prif erthygl: [[Owain Glyndŵr]]'' Ym mis Medi [[1400]], flwyddyn ar ôl i [[Harri IV, brenin Lloegr|Harri IV]] feddiannu [[gorsedd]] Lloegr, dechreuodd ffrae rhwng [[Owain Glyndŵr]] a'i gymydog [[Reginald Grey, 3ydd Barwn Grey de Ruthyn]], a ddatblygodd yn gyflym i fod yn wrthryfel dros [[annibyniaeth]] i Gymru. Ar 16 Medi, [[1400]], gweithredodd Owain, a chafodd ei gyhoeddi'n Dywysog Cymru gan ei gefnogwyr. Ar Ddydd [[Gŵyl Mathew]] ([[23 Medi]] [[1400]]) llosgodd Glyn Dŵr dref [[Rhuthun]] yn llwyr, heblaw'r castell. Ffurfiodd gynghrair strategol gyda gwrthwynebwyr mwyaf nerthol Harri. Carcharodd [[Edmund Mortimer]], ewythr 5ed [[Iarll y Mers]], a oedd yn hawlio gorsedd Lloegr, ym [[1402]]. Am gyfnod roedd yn rheoli bron y cyfan o Gymru, ond ar ôl [[1405]] dechreuodd y gwrthryfel edwino'n raddol. Ceir y cofnod olaf am Owain ym [[1412]], ac nid oes unrhyw sicrwydd am ei hanes ar ôl hynny. Roedd [[Harri IV, brenin Lloegr|Harri IV]] wedi marw ym [[1413]], a'i fab, y tywysog Harri Mynwy, wedi ei olynu ar yr orsedd fel [[Harri V, brenin Lloegr|Harri V]]. ==Y dywysogaeth a'r Lancastriaid== [[Delwedd:HumphreyGloucester.jpg|bawd|dde|Humphrey, dug Caerloyw]] Erbyn i'r tywysog nesaf, [[Edward o San Steffan]], mab [[Harri VI, brenin Lloegr|Harri VI]], gael ei arwisgo ym Mawrth [[1454]]<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 41, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> yn bum mis oed, roedd gweinyddiaeth y dywysogaeth wedi dirywio. Yno bu cwymp sylweddol mewn incwm, a gallai'r tywysog newydd ddisgwyl oddi wrthi lai na chwarter y £4,000 a dderbyniasai'r [[Edward, y Tywysog Du|Tywysog Du]]. Bu'r crebachiad yn nosbarth y [[taeog]]ion, prif ffynhonnell rhent a threth, yn ergyd drom i incwm y tywysog. Erbyn [[1420]] roedd y cwbl o drigolion taeogdrefi dwyrain [[Sir Gaernarfon]] a de [[Sir Feirionnydd]] wedi ffoi o'u cartrefi, ac ofer fu'r ymdrechion i'w gorfodi i "ail-anheddu eu tiroedd er budd y brenin". Cyfrifoldeb y llywodraeth ganol oedd y dywysogaeth, ond llinach di-weledigaeth oedd y Lancastriaid at ei gilydd o ran eu polisïau ynglŷn â'r dywysogaeth.<ref name=HanesCymru_t199>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=199| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> Ni pherthyn i bolisïau Cymreig [[Harri IV, brenin Lloegr|Harri IV]] y pendantrwydd na'r haelioni achlysurol, a nodweddasai bolisi [[Edward I, brenin Lloegr|Edward I]]. Bu [[Harri V, brenin Lloegr|Harri V]] rywfaint yn fwy egnïol, ond gwaethygodd y sefyllfa wedi'i farwolaeth ym mis Awst [[1422]]. Yn unol â'i ewyllys, cyflwynwyd teyrnas Lloegr i ofal y dug [[Humphrey, dug Gaerloyw|Humphrey]], ei frawd. Roedd gan Humphrey gysylltiadau â Chymru ers [[1414]] pan roddwyd arglwyddiaeth [[Penfro]] iddo. Penodwyd ef yn ustus y gogledd ym [[1427]] ac yn ustus y de ym [[1440]] a ddangosodd ddiddordeb ysbeidiol yn y dywysogaeth gan feithrin yng Nghymru garfan i'w gefnogi, ond llipa oedd ei arweiniad.<ref name=HanesCymru_t199 /> Lledodd yr arfer o adbrynu'r sesiwn i siroedd deheuol y dywysogaeth; o'r 52 sesiwn a gofnodwyd yn Sir Gaerfyrddin rhwng [[1422]] a [[1485]], dim ond 11 a redodd eu cwrs. Daeth [[Harri VI, brenin Lloegr|Harri VI]] i'w oed ym [[1437]], a chaniataodd i aelodau ei lys ddefnyddio swyddi'r dywysogaeth fel gwobrwyon i'w dilynwyr. Rhwng [[1437]] a [[1440]], rhoddwyd dros draean ohonynt i aelodau "[[Penteulu|teulu]]" y brenin, a hynny am eu hoes. Does ryfedd i drigolion y dywysogaeth ddatgan ym [[1440]] bod y siroedd Cymreig ''"dayly habundeth and increseth in misgovernaunce"''.<ref name=HanesCymru_t199 /> ===Y Côd Penyd ac ymddyrchafiad yr uchelwyr Cymreig=== Ym [[1402]], yn ystod gwrthryfel [[Owain Glyndŵr|Glyndŵr]], lluniodd y Senedd y [[Côd Penyd]] enwog a waharddai'r Cymry rhag ymgynnull, dal swyddi amlwg, dwyn arfau nac ymwneud â'r trefi caerog, a gosodwyd yr un gwaharddiadau ar Sais a briodai Gymraes.<ref>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=191| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> Pylodd y chwerwedd hiliol a enynnwyd gan y gwrthryfel wrth i'r degawdau fynd yn eu blaenau, a lleihaodd y bwlch rhwng y Cymry a'r Saeson a ail-ledasai o ganlyniad iddo. Serch hynny, am ganrif a mwy eto rhoddwyd y mynegiant i diwn gron wrth-Gymreig bwrdeisiaid [[Gwynedd]]. Ym [[1431]], [[1433]] a [[1447]], mynnodd y Senedd gadarnhau'r Côd Penyd, ac ni symudwyd hwnnw o'r Llyfr Statud tan [[1624]].<ref>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=195| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> Ond erbyn arwisgiad [[Edward o San Steffan]], a chyda'r llywodraeth ganol ac arglwyddi'r [[Mers]] yn cefnu ar eu cyfrifoldebau, roedd gwacter awdurdod yng Nghymru wedi cael ei lenwi gan yr uchelwyr Cymreig. Yn ystod teyrnasiad Harri VI gosodwyd seiliau ystadau a fyddai'n ganolog yn hanes Cymru am hanner mileniwm; o'r ugain ystad y cofnodwyd ym [[1883]] eu bod dros wyth mil o hectarau, roedd cnewyllyn pymtheg ohonynt eisoes mewn bod ym [[1450]]. Er bod y Côd Penyd ar y Llyfr Statud o hyd, roedd y mur rhwng Cymry a Saeson yn graddol chwalu yn haenau uchaf cymdeithas.<ref name="HanesCymru_t199"/><ref name=HanesCymru_t200>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=200| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> Roedd hanes un o linachau Ŵyrion Eden, cyff [[Ednyfed Fychan]], yn hynod. Tua [[1420]], aeth [[Owain ap Maredudd]], ŵyr [[Tudur ap Goronwy]] o [[Môn|Fôn]], a nai i [[Rhys ap Gwilym|Rys ap Gwilym]], prif gynghreiriaid [[Owain Glyndŵr]], i [[Llundain|Lundain]] i wneud ei ffortiwn. Yno, tua [[1431]], priododd â [[Catrin o Valois|Chatrin]], gweddw Harri V, a hynny'n gyfrinachol. Mabwysiadodd Owain gyfenw, sef enw ei daid, Tudur. Roedd ei feibion, [[Edmwnd Tudur|Edmwnd]] a [[Siasbar Tudur|Siasbar]] (y ddau yn hanner brodyr i Harri VI) ymhlith pleidwyr selocaf llinach Lancaster. Ym [[1452]], dyrchafwyd Edmwnd yn iarll Richmond ac fe briododd [[Margaret Beaufort]], gorwyres [[John o Gaunt]]. Rhoddwyd iddo'r cyfrifoldeb o ailsefydlu'r awdurdod brenhinol yng ngorllewin Cymru. Bu farw yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin]] ym [[1456]] a pharhawyd ei waith gan ei frawd Siasbar, iarll Pembroke. Erbyn [[1460]] roedd Siasbar wedi casglu cynifer o swyddi yng Nghymru fel ei fod i bob pwrpas yn llywodraethwr y wlad.<ref name=HanesCymru_t200 /><ref name=HanesCymru_t201>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=201| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> ==Y dywysogaeth a'r Iorciaid== Cipiodd [[Edward IV, brenin Lloegr|Edward IV]] orsedd Lloegr ym [[1461]] ac fel canlyniad daeth [[William Herbert]] yn gyfrifol am Gymru. Yng nghofiant Charles Ross i Edward IV mae angen pymtheg llinell i restru'r cwbl o'r swyddi Cymreig a oedd ym meddiant Herbert. Roedd Edward IV yn fwy egnïol fel rheolwr na'i ragflaenydd, ac ymddengys i Herbert, â chefnogaeth y llywodraeth ganol, gael cryn lwyddiant yn ei ymdrechion i wneud Cymru gyfan yn atebol i'w awdurdod. Eiddigedd o awdurdod dilyffethair Herbert yng Nghymru oedd un rheswm pennaf [[Richard Neville, 16fed iarll Warwick|iarll Warwick]] dros gefnu ar Edward IV ac ymgymryd â'r ymgyrch i ailorseddu Harri VI ym [[1470]]-[[1471|71]]. Warwick a fynnodd ddienyddio Herbert, gweithred a adawodd Edward, wedi iddo gael ei adfer ar ôl ennill [[brwydr Tewkesbury]] (lle lladdwyd [[Edward o San Steffan]], tywysog Cymru) heb raglaw yng Nghymru.<ref name=HanesCymru_t207>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=207| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> ===Sefydlu Cyngor y Tywysog=== Heb neb egnïol wrth y llyw, âi Cymru'n fwyfwy terfysglyd. Erbyn [[1472]], roedd deisebau seneddol gwŷr y gororau yn chwerw a chwynfannus. Ceisiodd y brenin lanw'r gwactod trwy sefydlu cyngor i'w aer, [[Edward V, brenin Lloegr|Edward]], a arwisgwyd â'r dywysogaeth yn fuan wedi'i eni ym [[1471]]. Ym [[1473]], ymgartrefodd y cyngor yn [[Llwydlo]], pencadlys iarllaeth March, ac yn y flwyddyn honno cyfarfu Edward â'r hyn oedd yn weddill o arglwyddi'r [[Mers]] gan eu hatgoffa am eu cyfrifoldeb i gadw trefn o fewn eu tiriogaethau. Ni oroesodd cofnodion cyngor Edward ond ymddengys iddo weithredu'n bur effeithlon. Yr amlycaf o'i aelodau oedd perthnasau'r [[Elizabeth Woodville|frenhines]], llwyth lluosog Woodville. Defnyddiasant eu hawdurdod i danseilio dylanwad teulu Herbert yng Nghymru ac i greu plaid i'w cefnogi yn y Mers. Roedd y brodyr Thomas a William Stanley, y naill yn ustus Caer a'r llall yn stiward "teulu" tywysog Cymru, yn flaenllaw ymhlith cynghreiriaid teulu Woodville. Roedd pryder ynglŷn â grym Anthony Woodville, brawd y frenhines, yng Nghymru yn un o'r ystyriaethau a barodd i [[Rhisiart III, brenin Lloegr|Risiart]], brawd Edward IV, drawsfeddiannu'r goron oddi ar ei nai, Edward V, ym [[1483]], un wythnos ar ddeg wedi i Edward V, yn ddeuddeg oed, etifeddu'r goron.<ref name="HanesCymru_t207"/><ref name=HanesCymru_t208>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=208| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> ===Y dywysogaeth a Rhisiart III=== Daeth y cyngor yn Llwydlo i ben pan etifeddodd tywysog Cymru deyrnas ei dad, a cheisiwyd llenwi'r bwlch trwy roi prif swyddi Cymru i Henry Stafford, dug Buckingham, arglwydd Brycheiniog ac etifedd hawliau mab ieuengaf [[Edward III, brenin Lloegr|Edward III]].<ref name=HanesCymru_t208 /> Ar ôl i [[Rhisiart III, brenin Lloegr|Risiart III]] gymryd y goron, arwisgwyd ei fab deng mlwydd oed [[Edward o Fiddleham|Edward o Middleham]] fel tywysog Cymru ym mis Awst [[1483]].<ref>Edwards, J.G,; ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 42, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Ym Medi [[1483]], cododd dug Buckingham faner gwrthryfel yn [[Aberhonddu]], i bob golwg er mwyn hybu achos [[Harri VIII, brenin Lloegr|Harri Tudur]]. Nid enynnodd ei wrthryfel unrhyw frwdfrydedd yng Nghymru ac ymhen mis fe'i trechwyd ac fe'i dienyddwyd. Gyda dienyddiad Buckingham, diflannodd unrhyw gydlyniad a fuasai gan weinyddiad Cymru. Yn y gogledd y gŵr grymusaf oedd yr ustus, William Stanley, perchennog cadwyn o arglwyddiaethau, gwobrwyon teulu, a chwaraesai'r ffon ddwybig trwy gydol yr ymrysonau dynastig. Yn y de-orllewin, y dyn mawr oedd Rhys ap Thomas, a lynai'n reddfol wrth y Lancastriaeth a fu'n gyfrifol am ddyrchafiad ei deulu.<ref name=HanesCymru_t208 /> Bu farw'r tywysog Edward ym mis Mawrth neu fis Ebrill [[1484]],<ref>[http://www.royal.gov.uk/HistoryoftheMonarchy/KingsandQueensofEngland/TheYorkists/RichardIII.aspx Gwefan Swyddogol y Frenhiniaeth Brydeinig]</ref> yn gadael Rhisiart III heb etifedd diymwad. Diffygion y drefn weinyddol yng Nghymru a alluogodd [[Harri VII, brenin Lloegr|Harri Tudur]] a'i fyddin o bedair mil o Ffrancwyr i lanio'n ddi-wrthwynebiad nid nepell o [[Aberdaugleddau]] ac i ymdeithio'n ddi-rwystr drwy Gymru ym mis Awst [[1485]].<ref name=HanesCymru_t208 /> ==Y dywysogaeth a'r Tuduriaid== ===Dominiwn a Thywysogaeth Cymru a'i Mers=== [[Delwedd:Enrique VII de Inglaterra, por un artista anónimo.jpg|bawd|dde|[[Harri VII, brenin Lloegr]]]] Yn ei bolisïau Cymreig ni wnaeth [[Harri VII, brenin Lloegr|Harri VII]] fawr mwy nag adeiladu ar waith yr Iorciaid. Ym [[1489]], pan oedd yn dair oed, dyrchafwyd [[Arthur Tudur]], aer y brenin, yn dywysog Cymru. O fewn blwyddyn, roedd ei gyngor ar waith yn [[Llwydlo]] o dan arolygiaeth [[Siasbar Tudur]]. Bu farw Arthur ym [[1502]] ac arwisgwyd ei frawd [[Harri VIII, brenin Lloegr|Harri]] â'r dywysogaeth ym [[1504]]. Ni ddiddymwyd y cyngor ar farwolaeth Arthur. Goroesodd fel Cyngor y Brenin yn Nominiwn a Thywysogaeth Cymru a'i Mers, a pharhâi ryw lun arno tan [[1688]] er na fyddai tywysog Cymru'n bod yn ystod y rhan fwyaf o'r cyfnod [[1489]]-[[1688]]. Mynnodd Harri VII, fel y gwnaeth Edward IV, fod arglwyddi'r [[Mers]] yn ymrwymo trwy indeintur i gadw trefn o fewn eu tiriogaethau, a gwyddys i Siasbar, arglwydd Penfro a Morgannwg, arwyddo indeintur o'r fath. Siasbar, pensaer llwyddiant ei nai, a gafodd y prif swyddi yn y dywysogaeth a'r Mers. Bu farw Siasbar yn ddietifedd ym [[1495]] a daeth ei arglwyddiaethau i feddiant y goron. Yn yr un flwyddyn, achubodd y brenin ei gyfle i ddienyddio William Stanley fel bradwr ar sail tystiolaeth eithaf tila. Daeth ei arglwyddiaethau hefyd i feddiant y goron. Ym [[1496]] penodwyd [[Rhys ap Thomas]] yn ustus y dywysogaeth yn y de a rheolodd ei diriogaethau o'i gastell yng [[Caeriw|Nghaeriw]], y trydydd Cymro ers y ddau William Herbert i gael ei benodi i ustusiaeth yng Nghymru. Erbyn [[1496]] roedd y llifddorau wedi'u hagor ac âi'r rhan fwyaf o swyddi cyhoeddus Cymru i ddwylo brodorol. Codwyd ambell Gymro'n esgob, er mai gweision sifil o Saeson oedd mwyafrif y dynion a benodwyd gan Harri VII i esgobaethau Cymru. Ym [[1496]] dyrchafwyd Cymro i [[Tyddewi|Dyddewi]] am y tro cyntaf ers [[1389]]; cafwyd esgob Cymreig yn [[Llanelwy]] ym [[1500]] ond ni fyddai Cymro ym [[Bangor|Mangor]] tan [[1542]] nac yn [[Llandaf]] tan [[1566]]. Roedd dydd arglwyddi'r Mers yn dirwyn i ben. Pan fu farw Harri VII ym [[1509]], yr unig arglwyddi grymus a oedd ar ôl yn y Mers oedd dug Buckingham ym [[Brycheiniog|Mrycheiniog]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]], Charles Somerset yng [[Cas-gwent|Nghas-gwent]], [[Crucywel]], [[Rhaglan]] a [[Gŵyr]], ac Edward Grey mewn rhan o [[Powys|Bowys]]. A chymaint o'r Mers yn nwylo'r brenin, ymdebygai'r arglwyddiaethau fwyfwy yn eu gweinyddiaeth i'r dywysogaeth. Diddymwyd iarllaeth March fel uned ar wahân ym [[1489]] a gweinyddwyd hi o hynny ymlaen o dan sêl fawr y brenin. Dyna gam o bwys yn y broses o uno'r dywysogaeth a'r Mers, proses a fyddai'n cael ei chwblhau yn neddfwriaeth [[1536]], yn ystod teyrnasiad [[Harri VIII, brenin Lloegr|Harri VIII]].<ref name=HanesCymru_t210-211>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=210–211| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> ===Y "Deddfau Uno" 1536 a 1543=== [[Delwedd:Henry-VIII-kingofengland 1491-1547.jpg|bawd|dde|[[Harri VIII, brenin Lloegr]]]] Roedd "tir Cymru" yn ei gyfanrwydd cyn pasio Mesur Chwefror 1536 yn cynnwys tair rhan: yn gyntaf, pum sir tywysogaeth Cymru; yn ail, [[Sir y Fflint]], wedi'i chlymu'n weinyddol wrth [[Swydd Gaer]]; ac yn drydedd, y Mers, y rhan fwyaf o'i diriogaethau bellach yn nwylo'r goron. Fel rheol gelwid dwy o'r rhain, sef Morgannwg a Phenfro, yn "siroedd" ac roedd iddynt rai o nodweddion siroedd, felly roedd Mesur Chwefror [[1536]] yn eu trin fel pe baent yn siroedd yn union fel y siroedd eraill. Yn siroedd y dywysogaeth a Sir y Fflint y gyfraith Gymreig, yn gymysg â dogn helaeth o gyfraith gyffredin Lloegr a gawsai ei chyflwyno gan [[Statud Rhuddlan|Statud Cymru 1284]], a weinyddid. Yn y Mers y gyfraith a weinyddid oedd "arfer y Mers", sef cymysgedd a amrywiai o arglwyddiaeth i arglwyddiaeth o'r gyfraith Gymreig a'r gyfraith Seisnig. Gan fod "arfer y Mers" yn cael ei gweinyddu nid yn enw'r brenin ond yn enw arglwydd pob arglwyddiaeth unigol, ffurfiai arglwyddiaethau'r Mers unedau cyfreithiol a oedd tu allan i bob trefn gyfreithiol arall; roeddent felly yn gadwrfeydd ymrannu.<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru:1267-1967'', tud. 28-29, Gwasg Prifysgolcymru 1991</ref> Canlyniad mwyaf trawiadol "Deddf 1536" oedd i arglwyddiaethau'r Mers, a fuasai hyd hynny yn unedau hunan-gynhaliol heb fod yn ddarostyngedig i unrhyw sir, gael eu dwyn y tu mewn i ffiniau rhyw sir neu'i gilydd trwy eu cynnwys naill ai yn rhai o siroedd Lloegr ynteu yn rhai o siroedd Cymru. Gwnaed y newid mewn tair ffordd: * O 1 Tachwedd [[1536]] trosglwyddwyd ardaloedd penodol yn y Mers i un o'r tair sir Seisnig a ffiniai â nhw sef Amwythig, Henffordd a Chaerloyw. * O'r un dyddiad trosglwyddwyd ardaloedd penodol yn y Mers i un o'r pedair sir a fodolai eisoes yn ne Cymru sef Ceredigion, Caerfyrddin, Penfro a Morgannwg, ac ail-luniwyd y pedair sir o dan yr un enwau. * O'r un dyddiad unwyd ardaloedd penodol yng ngweddill y Mers i ffurfio pum sir ychwanegol, sef Mynwy, Brycheiniog, Maesyfed, Trefaldwyn a Dinbych.<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru:1267-1967'', tud. 29, Gwasg Prifysgolcymru 1991</ref> Ar ôl gosod holl arglwyddiaethau'r Mers mewn siroedd fel hyn aeth y Ddeddf rhagddi i ddarparu ar gyfer cyfraith a barn yn y siroedd Cymreig. O'r pum sir ychwanegol a grewyd fe driniwyd un yn wahanol i'r pedair arall. Y sir honno oedd Mynwy. Pennodd Deddf 1536 fod cyfraith a barn ym Mynwy i'w gweinyddu yn Llys Mainc y Brenin a Llys Pledion Cyffredin yn San Steffan ac yn llysoedd y barnwyr aseisus gylchdaith; fod peirianwaith cyfreithiol i'w gychwyn drwy gyhoeddi gwrit yn y siawnsri Seisnig yn San Steffan, a bod siryf Mynwy i gyflwyno ei gyfrifon i'r siecr Seisnig. Mewn gair fe gymathwyd gweinyddiad Sir Fynwy â gweinyddiad siroedd cyffredin Lloegr. Ond gyda'r siroedd Cymreig eraill bu pethau'n wahanol. Yn achos y rhain sefydlodd [[Y Deddfau Uno 1536 a 1543|Deddfau 1536 a 1543]] drefniadau llywodraeth a oedd mewn rhai ffyrdd arwyddocaol yn bur wahanol i'r trefniadau a weithredai yn [[Lloegr]]. Nodwedd ar y deuddeg sir oedd dau sefydliad a oedd yn arbennig i Gymru, sef [[Cyngor Cymru a'r Gororau]] a "Sesiwn Fawr y Brenin yng Nghymru".<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru:1267-1967'', tud. 30, Gwasg Prifysgolcymru 1991</ref> Yn ôl Deddf [[1543]] roedd Cyngor Cymru i gael y "gallu a'r awdurdod" i wrando a dyfarnu ar "yr achosion a'r materion hynny a drosglwyddir iddynt o hyn allan gan ei Fawrhydi'r Brenin fel yr arferent wneud hyd yma". Mae'r geiriau yn awgrymu bod Cyngor Cymru yn hen sefydliad, am ei fod wedi datblygu o "gyngor y tywysog" yn Llwydlo. Y cwbl wnaeth Deddf [[1543]] oedd ei fabwysiadu a'i gydnabod yn statudol. Gwnaed y trefniadau ar gyfer "Sesiwn Fawr y Brenin yng Nghymru" gan Ddeddf [[1536]] gydag atodiad yn Neddf [[1543]]. Rhoed i'r llysoedd hyn rym i weithredu "mewn dull mor helaeth a digonol" â Llys Mainc y Brenin, Llys y Pledion Cyffredin a'r llysoedd aseisus yn Lloegr. Roedd y Sesiwn Fawr i'w chynnal ddwywaith y flwyddyn ym mhob sir gan ustus. Roedd pob ustus i fod yn gyfrifol am grŵp o dair sir, a daethpwyd i adnabod pob grŵp o siroedd fel "cylchdaith". Roedd peirianwaith y gyfraith i'w gychwyn drwy gyhoeddi gwritiau yn y siawnsrïau lleol yng Nghymru, nid yn San Steffan. Roedd siryfion y siroedd Cymreig i gyflwyno'i gyfrifon i siecrau lleol yng Nghymru, nid i'r siecr Seisnig.<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru:1267-1967'', tud. 30-31, Gwasg Prifysgolcymru 1991</ref> Gallai'r enw "Deddfau Uno" (teitl a roddwyd iddynt gan [[Owen Morgan Edwards]] ym [[1901]]) fod yn gamarweiniol os cyfeirir at Gymru'n uno â Lloegr.<ref group=nodiadau>"Y mae'n deitl camarweiniol gan ei fod yn awgrymu fod y mesur o'r un natur â'r mesurau a unodd yr Alban a Lloegr yn 1707, ac Iwerddon a Phrydain yn 1800. Deddfwriaeth a basiwyd gan seneddau'r naill wlad a'r llall oedd y Deddfau Uno hynny, seneddau a oedd, mewn egwyddor o leiaf, o awdurdod cyfartal"</ref><ref name=HanesCymru_t220-222>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=220–222| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> Ar y llaw arall, mae'r enw yn un dilys os ei ddiben yw cyfeirio at y dywysogaeth yn uno â'r Mers. Gellir cyfiawnhau dweud, fodd bynnag, i Ddeddfau [[1536]] a [[1543]] wneud tri pheth tuag at gymathu Cymru a Lloegr mewn ystyr gyfansoddiadol: * Rhoes y ddwy Ddeddf Gymru o dan un gyfraith unffurf, sef cyfraith gyffredin a chyfraith statudol Lloegr, yn lle'r amryw gyfreithiau a weinyddid ynddi gynt. O 24 Mehefin [[1541]] fe ddiddymwyd unwaith ac am byth hynny o'r gyfraith Gymreig a oedd ar ôl. * Pennai Deddf [[1536]] fod holl siroedd Cymru, ynghyd â phrif dref pob sir (ac eithrio prif dref Sir Feirionnydd) i gael eu cynrychioli yn y senedd, a deddfodd Deddf [[1543]] fod "holl ddeiliaid y brenin ... yng Nghymru ..." o hynny allan "i gael eu trethu ac i fod yn gyfrifol am gyfrannu tuag at bob cymhorthdal a thaliadau eraill a bennir gan Dŷ'r Cyffredin yn unrhyw un o'r dywededig seneddau". * Pennai Deddf [[1543]] fod ustusiaid heddwch i'w penodi ym mhob un o "ddeuddeg sir Cymru".<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru:1267-1967'', tud. 33-35, Gwasg Prifysgolcymru 1991</ref> A hefyd: * Deddfwyd mai Saesneg fyddai unig iaith llysoedd Cymru ac na châi'r sawl a ddefnyddiai'r Gymraeg (hynny yw, y sawl heb fedru'r Saesneg) unrhyw swydd gyhoeddus yn nhiriogaethau'r brenin. * Ni fyddai'n rhaid i Gymry ddeisebu am lythyrau dinasyddiaeth fel petaent yn wladychwyr o dramor.<ref name=HanesCymru_t224-225>{{dyf llyfr| awdur=John Davies| teitl=Hanes Cymru| tud=224–225| cyhoeddwr=Penguin 1990| isbn=9780140125702}}</ref> ==Y dywysogaeth ar ôl 1543== Golygai estyn peirianwaith cyfreithiol a gweinyddol tywysogaeth Cymru dros Gymru gyfan ddiddymu'r hen wahaniaethau o ran llywodraeth rhwng y dywysogaeth a'r Mers, a golygai hynny mai'r un bellach o safbwynt cyfansoddiadol oedd "Cymru" a "thywysogaeth Cymru". Adlewyrchwyd y newid hwn yn iaith gyfoes ail hanner yr 16g: daeth yr ymadrodd "tywysogaeth Cymru" a hyd yn oed y term "y dywysogaeth" ar ei ben ei hun i gael eu defnyddio'n gyfystyr â "Chymru". Ac felly mae cofnod a ddyddiwyd 9 Mai [[1574]] yng Nghofnodion y Cyfrin Gyngor yn sôn am "gylchdeithiau" barnwrol Cymru fel "y cylchdeithiau yn y dywysogaeth honno".<ref>''Acts of Privy Council 1571-75'', tud. 236.</ref> Cyfeiria cofnod arall dyddiedig 27 Mai [[1582]] at esgobion Cymru fel "yr esgobion sy'n byw yn y dywysogaeth honno".<ref>''Acts of Privy Council 1581-82'', tud. 427-8.</ref> Pan benodwyd John Rastall yn ustus "cylchdaith" Caerfyrddin ym [[1569]] cyfeiriai'r llythyr penodi at ei swydd fel swydd "ustus siroedd Caerfyrddin, Penfro a Cheredigion yn nhywysogaeth Cymru".<ref>''Cal. Pat. R. Elizabeth I, 1569-72'', tud. 11.</ref> O safbwynt cyfansoddiadol fe agorodd Deddfau [[1536]] a [[1543]] gyfnod yn hanes Cymru a barhaodd am bron dri chan mlynedd. Daeth y cyfnod i ben pan basiwyd ym [[1830]] (1 William 4 c. 70) Ddeddf seneddol a alwyd yn "Ddeddf er sicrhau gweinyddu mwy effeithiol ar y gyfraith yn Lloegr a Chymru".<ref>Bowen, tud. 239-48</ref> Bu'n gyfnod pan weithredai Cymru fel uned lywodraeth ar ei phen ei hun ac ar wahân i Loegr o ran gweinyddu cyfraith a barn: "ei bod yn fuddiol dwyn i ben yr awdurdod cyfreithiol ar wahân ... yn Nhywysogaeth Cymru" yw'r ail o'r ddau reswm dros Ddeddf [[1830]] a nodir yn y rhaglith iddi.<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 37-38, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> Serch y defnydd hynny o'r term "tywysogaeth Cymru" i ddisgrifio Cymru gyfan, nid oedd rôl gyfansoddiadol bellach gan y tywysog yng Nghymru ar ôl Deddfau [[1536]] a [[1543]]. Teitl yn unig yw "tywysog Cymru" ers teyrnasiad [[Harri VIII, brenin Lloegr|Harri VIII]]. ===Tywysogion Cymru mewn enw yn unig=== * [[Harri Stuart]], mab [[Iago, brenin Lloegr (I) a'r Alban (VI)|Iago I]] g. 19 Chwefror [[1594]]; cr. yn d. Cymru 4 Mehefin [[1610]]; b.f. 6 Tachwedd [[1612]]. * Siarl Stuart, mab [[Iago, brenin Lloegr (I) a'r Alban (VI)|Iago I]] g, 19 Tachwedd [[1600]]; cr. yn d. Cymru 3 Tachwedd [[1616]]; esg. fel [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban]] 27 Mawrth [[1625]]. * Siarl Stuart, mab [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban|Siarl I]] g, 29 Mai [[1630]]; cr. yn d. Cymru c.1630; esg. fel [[Siarl II, brenin Lloegr a'r Alban|Siarl II]] 29 Mai [[1660]]. * Siôr, mab [[Siôr I, brenin Prydain Fawr|Siôr I]] g. 30 Hydref [[1683]]; cr. yn d. Cymru 27 Medi [[1714]]; esg. fel [[Siôr II, brenin Prydain Fawr|Siôr II]] 11 Mehefin [[1727]]. * [[Frederic, Tywysog Cymru|Frederick]], mab [[Siôr II, brenin Prydain Fawr|Siôr II]] g. 20 Ionawr [[1707]]; cr. yn d. Cymru 8 Ionawr [[1729]]; b.f. 20 Mawrth [[1751]]. * Siôr, mab [[Frederic, Tywysog Cymru|Frederick tywysog Cymru]] g. 24 Mai [[1738]]; cr. yn d. Cymru 20 Ebrill [[1751]]; esg. fel [[Siôr III, brenin y Deyrnas Unedig|Siôr III]] 25 Hydref [[1760]]. * Siôr, mab [[Siôr III, brenin y Deyrnas Unedig|Siôr III]] g. 12 Awst [[1762]]; cr. yn d. Cymru 19 Awst [[1762]]; pen. fel Rhaglyw Dywysog 5 Ionawr [[1811]]; esg. fel [[Siôr IV, brenin y Deyrnas Unedig|Siôr IV]] 29 Ionawr [[1820]]. * Albert Edward, mab [[Victoria, brenhines y Deyrnas Unedig|Victoria]] g. 9 Tachwedd [[1841]]; cr. yn d. Cymru 4 Rhagfyr [[1841]]; esg. fel [[Edward VII, brenin y Deyrnas Unedig|Edward VII]] 22 Ionawr [[1901]]. * Siôr, mab [[Edward VII, brenin y Deyrnas Unedig|Edward VII]] g. 3 Mehefin [[1865]]; cr. yn d. Cymru 9 Tachwedd [[1901]]; esg. fel [[Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig|Siôr V]] 6 Mai [[1910]]. * Edward, mab [[Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig|Siôr V]] g. 23 Mehefin [[1894]]; cr. yn d. Cymru 23 Mehefin [[1910]]; esg. fel [[Edward VIII, brenin y Deyrnas Unedig|Edward VIII]] 20 Ionawr [[1936]]. * [[Y Tywysog Siarl, Tywysog Cymru|Siarl]], mab [[Elizabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig|Elizabeth II]] g. 14 Tachwedd [[1948]]; cr. yn d. Cymru 26 Gorffennaf [[1958]].<ref>Edwards, J.G, ''Tywysogaeth Cymru: 1267-1967'', tud. 42-43, Gwasg Prifysgol Cymru 1991</ref> == Nodiadau == {{cyfeiriadau|group=nodiadau}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Daearyddiaeth hanesyddol Cymru]] [[Categori:Hanes Cymru]] [[Categori:Hanes Prydain]] [[Categori:Tywysogaethau|Cymru]] 8zvh39lpdd4nmv5bxvbwa3dy94vu3lq 0 39973 11096854 11007360 2022-07-27T11:26:20Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth | aelodcynulliad = {{Swits Gorllewin Clwyd i enw'r AC}} | aelodseneddol = {{Swits Gorllewin Clwyd i enw'r AS}} }} Pentref bychan, [[Cymuned (Cymru)|cymuned]], a phlwyf eglwysig yn [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]], yw '''Efenechtyd''', weithiau '''Efenechdyd''' ({{Sain|Efenechtyd.ogg|ynganiad}}). Saif ar ffordd gefn ychydig i'r de o dref [[Rhuthun]]. Mae yma garreg a elwir 'maen camp', sy'n cael ei chadw yn yr eglwys a pharheir gyda'r hen drawddodiad o'i daflu mewn cystadleuaeth. [[Delwedd:Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 22.JPG|250px|bawd|dim|Maen camp, yn yr eglwys leol]] [[Delwedd:Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 35.JPG|250px|bawd|dim|Eglwys Efenechtyd]] Credir fod yr enw'n dod o "mynechdid", yn awgrymu cysylltiad â mynachdy. Y sillafiad yn 1254 oedd Y Fenechtid (''Eccla de Wenechdit'');<ref>[http://www.cpat.org.uk/ycom/denbigh/efenechtyd.pdf Gwefan CPAT;] adalwyd 6 Mai 2014.</ref> roedd adeiadau'n perthyn i fynachty yma hyd at y [[16g]] pan drowyd yr adeilad yn fferm laeth. Mae'n bosib fod cysylltiad agos gydag [[Abaty Glyn y Groes]] neu Sant Saeran, [[Llanynys]]. Gerllaw mae Tŷ Brith, cartref y bardd ac athro barddol [[Simwnt Fychan]] (c. 1530 - 1606) a pherthyn Bryn-llan i'r [[17g]]. Treuliodd yr hynafiaethydd a chasglwr [[llên gwerin Cymru|llên gwerin Gymreig]], [[Elias Owen]] (1833-1899) rhan olaf ei oes yn rheithor Efenechtydd. ==Eglwys Sant Mihangel== Mae’r fynwent gron a’i choed [[Ywen|yw]] yn nodweddiadol o’i [[Y Celtiaid#Diwylliant a chelfyddyd|thras Geltaidd]] ac mae’n bosib i’r eglwys gyntaf ar y safle gael ei sefydlu gan fynachod o gymuned Sant Saeran yn Llanynys: gallai’r enw ‘Efenechtyd’ olygu ‘lle’r mynachod’ (gweler uchod). Mae’r adeilad presennol – sy’n ddim ond ugain troedfedd o led, a’r eglwys ail leiaf yn [[esgobaeth Llanelwy]] – yn dyddio o’r [[13g]] mwy na thebyg, ond fe’i adferwyd yn sylweddol ym 1873. Cysegrir yr eglwys i Sant [[Mihangel]] a'r Holl Angylion, ac mae'r bedyddfaen pren oddi mewn iddi'n ddiddorol gan ei bod wedi'i cherfio allan o un darn o dderw ac yn deillio'n ôl i'r 15fed neu’r 16g. Mae’r rheilen furfylchog isel, sydd ger yr [[allor]] ac sy’n dyddio o ddiwedd [[yr oesoedd canol]], yn rhan o groglen, ond mae’r ffenestr ddwyreiniol yn hŷn ac efallai’n dyddio o tua 1300. [[Delwedd:Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 07.JPG|bawd|chwith|Cofeb i Catherine Lloyd.]] Ymhlith nodweddion eraill o bwys sy’n perthyn i gyfnod diweddarach y mae darnau prin o furlun Cymreig o’r [[Deg Gorchymyn]] (o’r cyfnod Elisabethaidd neu Jacobeaidd) a chofeb pren i Catherine Lloyd (1810) sy’n cynnwys [[ceriwb]]iaid a phenglog ac esgyrn croes. Mae’r gofeb Sioraidd i Joseph Conway’n cynnwys arfbais deuluol ‘dyn du’: gwelir pennau tebyg ar gatiau ei dy (preifat), Plas-yn-Llan, ychydig gamau o giât yr eglwys. Enw’r garreg gron ger y fedyddfaen yw ‘Maen Camp’, a ddefnyddid gynt mewn ‘campau’ neu chwaraeon lleol ar [[Dydd Sant Mihangel|Ddydd Sant Mihangel]], 29ain Medi. Arferai Samsoniaid y pentref ymdrechu i’w thaflu’n ôl dros eu pennau. ==Cyfrifiad 2011== Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:<ref>{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013</ref><ref>[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.</ref> {{bar box |float=left |title=Cyfrifiad 2011 |titlebar=#AAF |caption= |width= |bars= {{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Efenechtyd (pob oed) (655)'''|yellow|100}} {{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Efenechtyd) (349)'''|red|54.6}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}} {{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Efenechtyd) (432)'''|green|66}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}} {{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Efenechtyd) (68)'''|blue|27.4}} {{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}} }} {{clirio}} ==Oriel== <gallery> Plas-yn-Llan.JPG|Plas yn Llan St Michael's, Efenechtyd - geograph.org.uk - 134928.jpg|Yr eglwys cyn ei gwyngalchu Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 02.JPG|Y fedyddfaen a gefriwyd allan o un darn o bren Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 06.JPG|Tua'r allor Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 14.JPG|Rhan o'r hen groglen cerfiedig a'r pulpud File:Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 24.JPG|Trawstiau'r nenfwd Sant Mihangel a'r Holl Angylion, Efenechtyd, Sir Ddinbych 30.JPG|Cefn yr eglwys </gallery> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Ddinbych}} {{eginyn Sir Ddinbych}} [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Efenechtyd| ]] [[Categori:Eglwysi gyda mynwentydd crwn]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] [[Categori:Plwyfi Cymru]] lvtb4qsjbcfkxfrt3njms0345yz0v2l 6 41594 11096821 1200799 2022-07-27T09:17:46Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki Rheilffordd Amlwch yn croesi Llyn Cefni (o en.wikipedia dan drwydded Creative Commons) [[Categori:Cludiant yn Ynys Môn]] [[Categori:Hanes Ynys Môn]] [[Categori:Rheilffyrdd Cymru|Amlwch]] 0f1gnxt7s0uok39dpsjkeas24f088mk 14 53630 11096774 1450379 2022-07-26T21:34:13Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Mathemategwyr| ]] [[Categori:Pobl yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] a1l3541nn078ycsnhbmo3hbsfo6dspc 0 54167 11096710 2295713 2022-07-26T14:10:24Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki Cynllun a gynigiwyd gan [[Juan José Ibarretxe]], [[lehendakari]] (arlywydd) llywodraeth [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] oedd '''Cynllun Ibarretxe''', enw llawn yn [[Sbaeneg]] '''''Propuesta de Estatuto Político de la Comunidad de Euskadi'''''. Cyflwynwyd y cynllun i'r Senedd Fasgaidd ar [[25 Hydref]] [[2003]], a derbyniwyd ef gan y senedd ar [[30 Rhagfyr]] [[2004]]. Bw'riad y cynllun oedd cryfhau'r grymoedd a'r hawliau i senedd Euskadi a'r Basgiaid fel pobl fel yr amlinellwyd yn Statud [[Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. Gyrrwyd y cynllun ymlaen i Gyngres [[Sbaen]] yn Ionawr [[2005]], ond mewn pleidlais yno ar [[1 Chwefror]], gwrthodwyd ef o 313 pleidlais yn erbyn ([[PSOE]], [[Partido Popular|PP]], [[Izquierda Unida (España)|IU]], [[Coalición Canaria|CC]] a [[CHA]]), a 29 pleidlais o blaid ([[PNV]], [[Esquerra Republicana de Catalunya|ERC]], [[CiU]], [[Eusko Alkartasuna|EA]], [[Na-Bai]] a [[BNG]]). Roedd y cynllun yn cynnig Ystatud Hunanlywodraeth yn seiliedig ar dair egwyddor: * Fod y [[Basgiaid]] yn un o bobloedd Ewrop, gyda'i hunaniaeth ei hunain. * Fod ganddynt yr hawl i benderfynu eu dyfodol eu hunain. * Fod penderfyniadau pobl pob rhan o [[Gwlad y Basg|Wlad y Basg]] (Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg, [[Navarra]] ac [[Iparralde]]) i'w parchu gan y gweddill a gweddill pobl Ewrop. Roedd manylion y cynllun yn cynnwys mesur helaeth o hunanlywodraeth, yn cynnwys cynrychiolaeth uniongyrchol yn Ewrop [[Categori:Gwlad y Basg]] 785n4hqtayc7olfhagktuhqv8k66kqf 0 56579 11096864 10957966 2022-07-27T11:53:15Z 2A00:23C5:8A18:201:8044:6BA4:7E94:CDF4 Cywiro wikitext text/x-wiki {{Pethau| gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }} Grwp roc ysgafn ydy '''Daniel Lloyd a Mr Pinc''' sy'n canu caneuon melodig a phoblogaidd. Recordwyd eu cryno ddisg cyntaf, Goleuadau Llundain yn 2004; ers hynny maent wedi perfformio ar lwyfannu led-led Cymru. Ymysg y cyn-aelodau mae Mei Roberts (bass), Betsan Haf Evans (congas a lleisiau cefndir), Rich 'Doc' Roberts (gitar), Gareth Coleman (allweddellau), Jeni Lyn (cornet), a Sara Mair Bowen (ffidl) - gyda Phyl Harries (Sax), Elain Llwyd (lleisiau cefndir), a Ffion Llwyd (lleisiau cefndir) yn ymddangos yn achlysurol. Cafodd y band seibiant yn 2011 cyn ail-ffurfio yn 2017 gan ryddhau'r sengl Mesur y Dyn ==Discograffi== *''Goleuadau Llundain'' (rasal) *''Rhagfyr o Hyd'' (rasal) *''Mesur y Dyn'' (rasal) {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cerddoriaeth Cymru}} [[Categori:Bandiau Cymraeg]] joya4lpb724g611uurh5oc227ihx777 0 56762 11096816 10878692 2022-07-27T08:36:38Z Llywelyn2000 796 dim digon o dystiolaeth / cyfeiriadau at ffynonellau cadarn, diweddar sy'n nodi mai'r enw Cymraeg yw Llongborth. wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} | sir = [[Hampshire]]<br />([[Swyddi seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) }} :''Gweler hefyd [[Portsmouth]] (gwahaniaethu).'' Dinas a phorthladd yn [[Hampshire]], [[De-ddwyrain Lloegr]], yw '''Portsmouth'''; cred rhai mai'r hen enw Cymraeg yw '''Llongborth'''. Fe'i lleolir yn awdurdod unedol [[Dinas Portsmouth]]. Harbwr Portsmouth yw prif wersyll [[Y Llynges Frenhinol|llynges Lloegr]] ond mae hefyd yn borthladd masnachol mawr lle ceir nifer o longau pleser yn cychwyn oddi yno yn ogystal. Mae'n gartref i atyniadau twristaidd fel [[HMS Victory|HMS ''Victory'']], baner-long [[Horatio Nelson|Nelson]]. Ym Mhortsmouth mae cartref [[Charles Darwin]] sy'n amgueddfa iddo erbyn heddiw. [[Delwedd:Portsmouth Spinnaker Tower (2016).jpg|bawd|dim|Tŵr Spinnaker, Portsmouth]] ==Adeiladau a chofadeiladau== *Amgueddfa D-Day *Genesis Expo *Porthladd Hanesyddol *Tŵr Spinnaker ==Pobl o Bortsmouth== *[[Charles Dickens]] (1812-1870), nofelydd *[[Richard Aldington]] (1892-1962), bardd *[[Olivia Manning]] (1908-1980), nofelydd *[[Paul Jones]] (g. 1942), canwr *[[Alan Pascoe]] (g. 1947), athletwr ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Gweler hefyd== *[[Portsmouth F.C.]] *[[Rhestr enwau Cymraeg ar drefi a llefydd eraill yn Lloegr]] {{Trefi Hampshire}} {{Dinasoedd Y DU}} {{eginyn Hampshire}} [[Categori:Dinas Portsmouth]] [[Categori:Dinasoedd Lloegr]] [[Categori:Trefi Hampshire]] dwes3p8thfd9wfn9j24064ownos8tkz 0 77176 11096819 1764308 2022-07-27T09:12:21Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa |gwlad={{banergwlad|Cymru}} }} Heneb gynhanesyddol a [[cylch cerrig|chylch cerrig]] o [[Oes Newydd y Cerrig yng Nghymru|Oes Newydd y Cerrig]] neu efallai [[Oes yr Efydd]] ydy '''Cylch Cerrig Bryn Beddau ''', ger [[Clawddnewydd]], [[Rhuthun]], [[Sir Ddinbych]]; cyfeirnod OS: SJ047525. Rhif SAM CADW ar y safle yma ydy: DE245. Defnyddiwyd yr heneb hon gan y [[Celtiaid]] i ddefodau crefyddol ac i gladdu neu gofio am y meirw. ==Ffynhonnell== *[http://www.whatdotheyknow.com/request/15714/response/38315/attach/html/2/SAMs%20by%20UA.xls.html Data Cymru Gyfan, CADW]. {{eginyn Sir Ddinbych}} [[Categori:Cylchoedd cerrig Sir Ddinbych|Bryn Beddau]] [[Categori:Derwen]] 7jjszhfljsnipvnjme8tfvb9g7r4uut 11096853 11096819 2022-07-27T11:23:47Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa |gwlad={{banergwlad|Cymru}} }} Heneb gynhanesyddol a [[cylch cerrig|chylch cerrig]] o [[Oes Newydd y Cerrig yng Nghymru|Oes Newydd y Cerrig]] neu efallai [[Oes yr Efydd]] ydy '''Cylch Cerrig Bryn Beddau ''', ger [[Clawddnewydd]], [[Rhuthun]], [[Sir Ddinbych]]; cyfeirnod OS: SJ047525. Rhif SAM CADW ar y safle yma ydy: DE245. Defnyddiwyd yr heneb hon gan y [[Celtiaid]] i ddefodau crefyddol ac i gladdu neu gofio am y meirw. ==Ffynhonnell== *[http://www.whatdotheyknow.com/request/15714/response/38315/attach/html/2/SAMs%20by%20UA.xls.html Data Cymru Gyfan, CADW]. {{eginyn Sir Ddinbych}} [[Categori:Cylchoedd cerrig Sir Ddinbych|Bryn Beddau]] [[Categori:Derwen, Sir Ddinbych]] h0n83ccgo9i64wrj9hgfhythunsc2yv 0 91175 11096823 10971017 2022-07-27T10:05:21Z Richardkiwi 41720 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Acronicta euphorbiae-2.JPG]] → [[File:Acronicta cinerea-2.jpg]] [[c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original uploader’s request) · This was first incorrectly determined wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} {{Blwch tacson | name = ''Acronicta euphorbiae'' | image = Acronicta euphorbiae.male.jpg | image_width = 240px | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Arthropod]]a | classis = [[Insecta]] | ordo = [[Lepidoptera]] | familia = [[Noctuidae]] | genus = ''[[Acronicta]]'' | species = '''''A. cuspis''''' | binomial = ''Acronicta euphorbiae'' | binomial_authority = [[Michael Denis|Denis]] & [[Ignaz Schiffermüller|Schiffermüller]], [[1775]] }} [[Gwyfyn]] sy'n perthyn i [[urdd (bioleg)|urdd]] y [[Lepidoptera]] yw '''bidog helygen Fair''', sy'n enw gwrywaidd; yr enw lluosog ydy '''bidogau helygen Fair'''; yr enw Saesneg yw ''Sweet Gale Moth'', a'r enw gwyddonol yw ''Acronicta euphorbiae''.<ref>{{Dyf gwe |url=https://naturalresources.wales/?lang=cy |teitl=Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru |awdur= |dyddiad= |gwaith= |cyhoeddwr= Cyngor Cefn Gwlad Cymru |dyddiadcyrchiad=29 Chwefror 2012 |iaith=}}</ref><ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ Geiriadur enwau a thermau] ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.</ref> Cynefin y gwynod hyn yw llethrau cynnes, gweudiroedd a choedwigoedd. yn [[yr Alpau]], ,aen nhw'n byw i hyd at 2,500 metr uwch lefel y môr. Lled adenydd yr oedolyn ydyw 32–40&nbsp;mm. ==Rhywogaethau tebyg== *''[[Acronicta auricoma]]'' *''[[Acronicta megacephala]]'' *''[[Acronicta aceris]]'' *''[[Acronicta menyanthidis]]'' ==Cyffredinol== Gellir dosbarthu'r [[pryf]]aid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r [[Urdd (bioleg)|Urdd]] a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y [[glöyn byw|gloynnod byw]] a'r [[gwyfyn]]od. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnwys mwy na 180,000 o [[rhywogaeth|rywogaethau]] mewn tua 128 o [[teulu (bioleg)|deuluoedd]]. [[Image:Acronicta euphorbiae - Wolfsmilch-Rindeneule 02 (HS).JPG|bawd|chwith|Siani flewog]] [[Image:Acronicta cinerea-2.jpg|bawd|chwith|Siani flewog]] Wedi deor o'i ŵy mae'r bidog helygen Fair yn [[lindysyn]] sydd yn bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn [[chwiler]]. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng [[cylchred bywyd|nghylchred bywyd]] glöynnod byw a gwyfynod: [[ŵy]], [[lindysyn]], chwiler ac oedolyn. ==Gweler hefyd== * [[Rhestr gwyfynod a gloynnod byw]] * [[Cymdeithas Edward Llwyd]] a [[Llên Natur]] {{comin|Category:Lepidoptera}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{eginyn gwyfyn}} [[Categori:Gwyfynod]] jonc3gnd72onmkpfifscile24cwihxj 0 91182 11096815 10876580 2022-07-27T08:36:16Z Magnefl 24576 Siani flewog wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | name = Acronicta alni | image = Acronicta_alni.jpg | image_width = 240px | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Arthropod]]a | classis = [[Insecta]] | ordo = [[Lepidoptera]] | familia = [[Noctuidae]] | genus = ''[[Acronicta]]'' | species = '''''A. alni''''' | binomial = ''Acronicta alni'' | binomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1767]]) | synonyms = *''Phalaena alni'' <small>(Linnaeus, 1767)</small> }} [[Gwyfyn]] sy'n perthyn i deulu'r [[Noctuidae]] yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y [[Lepidoptera]] yw '''bidog y gwernos''', sy'n enw gwrywaidd; yr enw lluosog ydy '''bidogau'r gwernos'''; yr enw Saesneg yw ''Alder Moth'', a'r enw gwyddonol yw ''Acronicta alni''.<ref>{{Dyf gwe |url=https://naturalresources.wales/?lang=cy |teitl=Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru |awdur= |dyddiad= |gwaith= |cyhoeddwr= Cyngor Cefn Gwlad Cymru |dyddiadcyrchiad=29 Chwefror 2012 |iaith=}}</ref><ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ Geiriadur enwau a thermau] ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.</ref> Math o gleddyf bychan yw 'bidog'. [[Image:Acronicta alni2.jpg|bawd|chwith|200px|Oedolyn]] [[Image:Acronicta alni-l.jpg|bawd|chwith|200px|Siani flewog]] Fe'i ceir drwy [[Ewrop]] a [[Rwsia]] a rhannau o [[Asia]] hyd at [[Corea]], [[Tsieina]] a [[Japan]]. Lled adenydd yr oedolyn yw 33–38&nbsp;mm ac fe'u gwelir yn hedfan o Fai hyd Fehefin. Cant eu denu gan olau. ==Cyffredinol== Gellir dosbarthu'r [[pryf]]aid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r [[Urdd (bioleg)|Urdd]] a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y [[glöyn byw|gloynnod byw]] a'r [[gwyfyn]]od. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnyws mwy na 180,000 o [[rhywogaeth|rywogaethau]] mewn tua 128 o [[teulu (bioleg)|deuluoedd]]. Wedi deor o'i ŵy mae'r bidog y gwernos yn [[lindysyn]] sydd yn bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn [[chwiler]]. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng [[cylchred bywyd|nghylchred bywyd]] glöynnod byw a gwyfynod: [[ŵy]], [[lindysyn]], chwiler ac oedolyn. ==Gweler hefyd== * [[Rhestr gwyfynod a gloynnod byw]] * [[Cymdeithas Edward Llwyd]] a [[Llên Natur]] {{comin|Category:Lepidoptera}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Gwyfynod]] p467m52chbce6lzf2z0vz0fsmdeltd2 0 95272 11096818 10844832 2022-07-27T09:11:01Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} }} Pentref yn [[Dyffryn Clwyd|Nyffryn Clwyd]] yw '''Clawddnewydd''' ({{Sain|Clawddnewydd.ogg|ynganiad}}), tua dwy filltir i'r gorllewin o dref hynafol [[Rhuthun]] yn ne [[Sir Ddinbych]] ar derfyn [[Coedwig Clocaenog]]. Mae'n rhan o gymuned [[Derwen, Sir Ddinbych|Derwen]]. Mae'r pentref yn edrych tuag at [[Mynyddoedd y Berwyn|Fynyddoedd y Berwyn]] a [[Bryniau Clwyd]]. Ceir yma hefyd, fel nifer o bentrefi yng Nghymru, dafarn (Glan Llyn) a chapel. Sefydlwyd Siop-Y-Fro yng Nghanolfan Cae Cymro, yn y pentref yn 2002, sy'n siop cydweithredol.<ref>{{Cite web |url=http://www.communityshops.coop/shop/clawddnewydd-siop-y-fro |title=Gwefan Siopau Cymunedol Plunkett; adalwyd 31 Awst 2012 |access-date=2012-08-31 |archive-date=2012-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120428215854/http://www.communityshops.coop/shop/clawddnewydd-siop-y-fro |url-status=dead }}</ref> Mae plant cynradd y pentref yn mynychu [[Ysgol Clocaenog]] a leolir ym mhentref [[Clocaenog]], tua hanner milltir i'r gogledd o Glawddnewydd; mae'r plant hŷn yn mynychu [[Ysgol Brynhyfryd]], Rhuthun. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Ddinbych}} [[Categori:Derwen]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] bb7brndeate70y9o570bht4vi7y0ube 11096852 11096818 2022-07-27T11:23:19Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }} Pentref yng [[Cymuned (Cymru)|nghymuned]] [[Derwen, Sir Ddinbych|Derwen]], [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]], yw '''Clawddnewydd'''<ref>{{Cite web|url=https://llyw.cymru/rhestr-o-enwau-lleoedd-safonol-cymru|title=Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru|date=13 Hydref 2021|website=Llywodraeth Cymru}}</ref> ({{Sain|Clawddnewydd.ogg|ynganiad}}), weithiau '''Clawdd-newydd'''.<ref>[https://www.britishplacenames.uk/clawdd-newydd-denbighshire-sj081523#.YuEejy8w0vI British Place Names]; adalwyd 27 Gorffennaf 2022</ref> Saif yn [[Dyffryn Clwyd|Nyffryn Clwyd]], tua dwy filltir i'r gorllewin o dref hynafol [[Rhuthun]] yn ne [[Sir Ddinbych]] ar derfyn [[Coedwig Clocaenog]]. Mae'n rhan o gymuned [[Derwen, Sir Ddinbych|Derwen]]. Mae'r pentref yn edrych tuag at [[Mynyddoedd y Berwyn|Fynyddoedd y Berwyn]] a [[Bryniau Clwyd]]. Ceir yma hefyd, fel nifer o bentrefi yng Nghymru, dafarn (Glan Llyn) a chapel. Sefydlwyd Siop-Y-Fro yng Nghanolfan Cae Cymro, yn y pentref yn 2002, sy'n siop cydweithredol.<ref>{{Cite web |url=http://www.communityshops.coop/shop/clawddnewydd-siop-y-fro |title=Gwefan Siopau Cymunedol Plunkett; adalwyd 31 Awst 2012 |access-date=2012-08-31 |archive-date=2012-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120428215854/http://www.communityshops.coop/shop/clawddnewydd-siop-y-fro |url-status=dead }}</ref> Mae plant cynradd y pentref yn mynychu [[Ysgol Clocaenog]] a leolir ym mhentref [[Clocaenog]], tua hanner milltir i'r gogledd o Glawddnewydd; mae'r plant hŷn yn mynychu [[Ysgol Brynhyfryd]], Rhuthun. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Ddinbych}} [[Categori:Derwen, Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] swfjf2dv4tzenin8l6ep7o4vrd3whs0 2 95513 11096665 11096417 2022-07-26T12:12:02Z Lesbardd 21509 /* estyn Ynysoedd Toronto */ wikitext text/x-wiki [[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Oriel== <gallery> Delwedd:PowysCastle01LB.jpg Delwedd:PowysCastle02LB.jpg Delwedd:PowysCastle03LB.jpg Delwedd:PowysCastle04LB.jpg </gallery> =estyn Sant Antoni de Portmany= =estyn Gorsaf reilffordd Nottingham= =estyn Thomas Brassey= <ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref> <ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref> <ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref> <ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref> <ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref> <ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref> =lluniau= =Rheilffordd Treftadaeth Cambrian= =estyn Camlas Trefaldwyn= =estyn Gorsaf reilffordd Bewdley= =estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera= [[Delwedd:SesSalines01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines02LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines03LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines05LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]] =estyn Faro= bnl3e24rijwfrhopf3f7m2f9an3hhok 11096667 11096665 2022-07-26T12:12:22Z Lesbardd 21509 /* estyn Faro */ wikitext text/x-wiki [[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Oriel== <gallery> Delwedd:PowysCastle01LB.jpg Delwedd:PowysCastle02LB.jpg Delwedd:PowysCastle03LB.jpg Delwedd:PowysCastle04LB.jpg </gallery> =estyn Sant Antoni de Portmany= =estyn Gorsaf reilffordd Nottingham= =estyn Thomas Brassey= <ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref> <ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref> <ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref> <ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref> <ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref> <ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref> =lluniau= =Rheilffordd Treftadaeth Cambrian= =estyn Camlas Trefaldwyn= =estyn Gorsaf reilffordd Bewdley= =estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera= [[Delwedd:SesSalines01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines02LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines03LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines05LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]] =estyn Faro= =estyn Ynysoedd Toronto= 3re1se3n2kh6ths4ivr8mwyznnuc7t2 11096814 11096667 2022-07-27T08:31:09Z Lesbardd 21509 /* estyn Sant Antoni de Portmany */ wikitext text/x-wiki [[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Oriel== <gallery> Delwedd:PowysCastle01LB.jpg Delwedd:PowysCastle02LB.jpg Delwedd:PowysCastle03LB.jpg Delwedd:PowysCastle04LB.jpg </gallery> =estyn Gorsaf reilffordd Nottingham= =estyn Thomas Brassey= <ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref> <ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref> <ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref> <ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref> <ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref> <ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref> =lluniau= =Rheilffordd Treftadaeth Cambrian= =estyn Camlas Trefaldwyn= =estyn Gorsaf reilffordd Bewdley= =estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera= [[Delwedd:SesSalines01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines02LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines03LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines05LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]] =estyn Faro= =estyn Ynysoedd Toronto= ikyxosip59rpncojxxrymz2yzta7web 11096817 11096814 2022-07-27T08:37:54Z Lesbardd 21509 /* estyn Ynysoedd Toronto */ wikitext text/x-wiki [[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Oriel== <gallery> Delwedd:PowysCastle01LB.jpg Delwedd:PowysCastle02LB.jpg Delwedd:PowysCastle03LB.jpg Delwedd:PowysCastle04LB.jpg </gallery> =estyn Gorsaf reilffordd Nottingham= =estyn Thomas Brassey= <ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref> <ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref> <ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref> <ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref> <ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref> <ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref> =lluniau= =Rheilffordd Treftadaeth Cambrian= =estyn Camlas Trefaldwyn= =estyn Gorsaf reilffordd Bewdley= =estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera= [[Delwedd:SesSalines01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines02LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines03LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines05LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]] [[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]] =estyn Faro= =estyn Ynysoedd Toronto= =Gorsaf fysiau Amwythig= drzcgqbkdgszlmvv0qgquuz5w5ouke4 0 106459 11096736 10852530 2022-07-26T16:43:28Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa |gwlad={{banergwlad|Cymru}} }} [[Delwedd:Dyffryn Clywedog LB01.jpg|bawd|260px|Yr Hydref yn Nyffryn Clywedog]] Mae '''Llwybr Dyffryn Clywedog''' yn nadreddu o byllau [[plwm]] [[y Mwynglawdd]] at Felin y Brenin, [[Wrecsam]]. ==Hanes y Dyffryn== Yn ystod y 18g, roedd 17 melin amrywiol yn y dyffryn – melinau i baratoi brethyn, i falu ŷd a bragu, a melinau papur, ac olwynion yn gweithio'r fegin yng ngwaith haearn y Bers, ac i bwmpio dŵr o'r pyllau plwm. Ond cymerodd pŵer stêm drosodd yn y 19g, ac yn raddol, symudodd diwydiant o'r dyffryn.<ref name="ReferenceA">taflen Llwybr Dyffryn Clywedog cyhoeddwyd gan Gyngor Bwrdeistref Wrecsam</ref> ==Y Mwynglawdd== Mae'r llwbr yn dechrau yn y Mwynglawdd, sydd yn [[Parc Gwledig|Barc Gwledig]] erbyn hyn, sydd yn cynnwys amgueddfa.<ref>[http://www.wrexham.gov.uk/welsh/leisure_tourism_w/MineraLeadMinesW.htm Gwefan Cyngor Bwrdeistref Wrecsam]</ref> Roedd y [[calchfaen]] yno'n llawn o fwynau metel, yn arbennig plwm. Rhwng 1819 a 1919 archwiliwyd yr ardal gan dros 30 o gwmnïau am blwm, gan lunio 50 siafft, a thynnu plwm a oedd yn werth dros £4 miliwn. Crewyd sianeli draenio, ac mae'r dyfnaf ohonynt, Boncen Ddydd Ddofn, yn ymddangos yn ymyl Melin y Nant. Mae'n debyg bod y [[Cyfnod y Rhufeiniaid yng Nghymru|Rhufeiniaid]] wedi ymchwilio'r tir cyn hyn; mae enw Saesneg y Mwynglawdd – Minera – yn tarddu o'r [[Lladin]].<ref>Taflen Llwybr Dyffryn Clywedog; cyhoeddwyd gan Gyngor Bwrdeistref Wrecsam</ref> ==Melin y Nant== Mae'r llwybr yn arwain i lawr y nant at Felin y Nant. Mae'n debyg mai ar gyfer pannu gwlân oedd y felin wreiddiol, ond adeiladwyd melin ŷd ar y safle ym 1832. Ceir [[ystlum pedol lleiaf]] yn byw mewn twnnel o dan y ffordd a oedd yn draenio dŵr o'r olwyn bwll yn ôl i'r afon ac [[ystlum pipistrelle llai]] yn clwydo yn y to. Y tu hwnt i'r felin ceir llwybr yn dirwyn drwy goed Plas Power sy'n rhan o stad [[Plas Power]]. Mae'r coetir yn cynnwys coed brasddeiliog a chonifferaidd, gan gynnwys y [[ffawydden]], yr [[onnen]], y [[derwen|dderwen]] a'r [[collen|gollen]]. Mae'r afon yn llifo dros Gored Coed Fawr a adeiladwyd, mae'n debyg, gan deulu Wilkinson o'r [[Y Bers|Bers]] i gyflenwi dŵr i bwll glo bychan ar draws y ffordd. Crëwyd Caeau Weir i reoli llif y dŵr i waith dur Y Bers. Gwelir mwyeilch brown tywyll a gwyn yn y dyffryn, ac mae [[brithyll]] a [[llysywod]] yn ffynnu o dan y Gored Fawr.<ref name="ReferenceA"/>. Erbyn hyn mae Melin y Nant wedi dod yn Ganolfan Ymwelwyr, sy'n gwerthu byrbrydau. Mae maes parcio, maes picnic a chasgliad diddorol o foch pren mewn hen dwlc mochyn.<ref>{{Cite web |url=http://www.wrexham.gov.uk/welsh/leisure_tourism_w/NantMillVisitorCentreW.htm |title=Gwefan Cyngor Bwrdeistref Wrecsam |access-date=2013-04-28 |archive-date=2013-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130317015149/http://wrexham.gov.uk/welsh/leisure_tourism_w/NantMillVisitorCentreW.htm |url-status=dead }}</ref> ==Y Bers== Mae safle Gwaith y Bers ar lan ogleddol yr afon, ac fe'i hadeiladwyd gan [[John 'Iron Mad' Wilkinson]]. Heibio'r [[A483]] mae [[Canolfan Treftadaeth y Bers]] a hen safle [[Melin Bapur Twrci]].<ref>Taflen Llwybr Dyffryn Clywedog cyhoeddwyd gan Gyngor Bwrdeistref Wrecsam</ref> ==Melin Puleston, Erddig a Melin y Brenin== Ar ôl pontydd y rheilffordd a'r prif ffordd rhwng [[Wrecsam]] a [[Rhostyllen]] saif Melin Puleston, sydd erbyn hyn yn ganolfan addysgiadol. Mae'r afon yn ymlwybro trwy ffermdir sydd yn rhan o Stad [[Erddig]]. Erbyn hyn mae'r [[Ymddiriedolaeth Genedlaethol]] yn berchen y stad. Mae'r llwybr yn mynd trwy coetir y stad hyd at [[Melin y Brenin| a gafodd y monopoli i falu blawd yn Wrecsam am dros 600 mlynedd..<ref name="ReferenceA"/> ==Galeri lluniau== <gallery> Delwedd:Dyffryn Clywedog LB02.jpg|Yr Haf yn Nyffryn Clywedog Delwedd:Mwynglawdd01.jpg|Mwynglawdd Delwedd:Cerddwyr yn Nyffryn Clywedog.jpg|Cerddwyr yn Nyffryn Clywedog Delwedd:Gaeaf yn Nyffryn Clywedog (Wrecsam).jpg|Gaeaf yn Nyffryn Clywedog </gallery> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolen allanol== * [http://www.wrexham.gov.uk/welsh/leisure_tourism_w/clywedog_trail.htm Manylion ar wefan Cyngor Bwrdeistref Wrecsam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130317025550/http://wrexham.gov.uk/welsh/leisure_tourism_w/clywedog_trail.htm |date=2013-03-17 }} [[Categori:Cludiant yn Wrecsam]] [[Categori:Llwybrau Cymru|Dyffryn Clywedog]] qmqigez4bfn1wzhu92zvfzov9dvktwc 0 138137 11096722 10838271 2022-07-26T15:25:54Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Flag of the Basque Country.svg|350px|de|Baner Gwlad y Basg: yr Ikurrina]] '''Ikurrina''' yw'r enw ar faner [[Gwlad y Basg]]. Fe'i sillefir fel "Ikurrina" yn y [[Basgeg]]<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/eaeb/hiztegibatua/hiztegibatua.pdf Geiriadur Basgeg Safonol], adalwyd 2010-10-04.</ref> ac "Ikurriña" yn y [[Sbaeneg]]<ref>''Real Academia Española (2001)'': [http://lema.rae.es/drae/?val=ikurri%C3%B1a «ikurriña»], ''Diccionario de la Lengua Española'', Cyfrol 22, ar gael ar-lein. Adalwyd 2014-03-30.</ref>. Defnyddir yr enw fel y gelwir baner [[Y Ddraig Goch]] ar faner Cymru neu'r ''Stars and Stripes'' ar faner [[UDA]]. Mae'n faner swyddogol ar [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadi) ond cydnabyddir hi'n gyffredinol fel baner i bob un o 7 talaith [[Gwlad y Basg]] (Euskal Herria) er bod peth anghydfod yn ei chylch yn nhalaith Nafar ([[Navarra]] yn Sbaeneg, Nafaroa yn Basgeg). ==Yr Enw== Bathwyd y gair 'Ikurriña' gan y ddau frawd [[Cenedlaetholdeb Basgaidd|cenedlaetholgar]], Luis a [[Sabin Arana]], a sefydlodd blaid genedlaethol yr EAJ-PNV ac a fathodd nifer helaeth o eiriau Basgeg. Defnyddiwyd y gair Basgeg ''ikur'' ('arwydd' neu 'faner') ond golyga lawer mwy na hyn: baner cenedlaethol y Basgiaid. Yn hyn o beth mae'n debyg i'r ffordd y mae geiriad generig am faner yn [[Catalwnia]], ''Senyera'' a baner Ynysoedd y Ffaroe, ''[[Merkið]]'' yn enwau ar faneri y gwledydd hynny. Roedd sillafiad gwreiddiol y brodyr Arana yn seiliedig ar dafodiaith talaith Baskaia, sef ''ikuŕiñ''. Mae'r gair yma bellach wedi ei safoni yn y Fasgeg gyfoes i ''ikurrin''. Yn y Fasgeg dynodir y fanod ar ddiwedd y gair gyda'r lythyren 'a'. Ystyr ikurrina felly, yw 'Y Faner'.<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina /> ==Dyluniad== Dyluniwyd y faner gan y brodyr Luis a Sabin Arana. Mae'n debyg iawn i faner y Deyrnas Unedig ac mae'n bosib y byddai rhai pobl yn ei chamgymryd am fersiwn Gymreig o faner '[[Jac yr Undeb]]'. Mae'r coch yn symbol o bobl Biskaia, y gwyrdd yn symbol o gryfder [[coeden dderw Gernika]], sydd ei hun yn symbol o hen gyfreithiau Baskaia a'r Basgiaid, y 'Fueros'. Dros y saltire, ceir croes wen, symbol o ymlyniad y Basgiaid i'r ffydd Gatholig. Cysylltir y lliwiau erbyn hyn yn lliwiau cenedlaethol y Basgiaid. ==Hanes== Dyluniwyd y faner yn 1894 fel baner Plaid Genedlaethol y Basgiaid, y EAJ-PNV, ar gyfer talaith Biskaia, gyda'r disgwyl y byddai baner arall ar gyfer yr holl diriogaeth Basgaidd eraill yn cael ei chreu. Gan mai yn y dalaith honno roedd y PNV gryfaf dyna'r faner a ddefnyddiwyd helaethaf ganddi a gydag amser daeth i'w hystyried fel baner ar gyfer yr holl daleithiau. Fe'i chwifiwyd gyntaf yn yr "Euzkeldun Batzokija", y gymdeithas wleidyddol a ragflaenodd yr EAJ-PNV. Mabwysiadwyd y faner gan y blaid newydd yn 1895 ac yn 1933 fe'i cynigiwyd fel baner ar gyfer yr holl wlad. Oherwydd poblogrwydd y faner fe gynigiodd y gwleidydd sosialaidd, Aznar hi fel baner Rhanbarth Hunanlywodraethol Basg yn 1936. Defnyddiwyd y faner hefyd fel jac forwrol gan Lynges Achlysurol Gwlad y Basg oedd yn rhan o lynges y Weriniaeth a oedd yn weithredol ym [[Bae Biskaia|Mae Bisgai]] yn ystod [[Rhyfel Cartref Sbaen]]. Yn 1938, wedi i'r Cadfridog [[Francisco Franco|Franco]] guro Llywodraeth Weriniaethol Sbaen, fe waharddwyd y faner, er iddi barhau i gael ei defnyddio gan y Basgwyr o fewn Iperralde (tair sir gogleddol y Basgiaid o fewn gwladwriaeth Ffrainc). Dros y degawdau a ddilynodd daeth yn symbol o wrthwynebiad y Basgwyr i lywodraeth asgell dde, genedlaetholaidd Sbaenaidd Franco ac fe'i defnyddiwyd gan fudiad terfysgol ETA fel baner o wrthryfel. Cyfreithlonwyd yr Ikurrina ar 19 Ionawr 1977. Yn Erthygl 5 o [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. ==Gwleidyddiaeth yr Ikurrina== Caiff yr ikurrina ei chwifio ar draws swyddfeydd a phencadlysoedd yn Euskadi fel rheol gyda baner Sbaen a baner yr Undeb Ewropeaidd. Ym mis Gorffennnaf 2007 dyfarnodd Goruchaflys Sbaen yn erbyn apêl Llywodraeth Euskadi gan orfodi'r Llywodraeth i chwifio baner Sbaen o adeilad Pencadlys yr [http://www.ertzaintza.net/ Ertzaintza] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170703014806/https://www.ertzaintza.net/ |date=2017-07-03 }} (Heddlu'r Gymuned Fasgeg) ac adeiladau swyddogol eraill. ==Protocol yr Ikurrina== Caiff rhuban ddu eich chlymu ar ganol y groes wen ar y faner i goffau Basgwyr a bu farw yn ymladd dros ryddid y wlad - boed yn Rhyfel Catref Sbaen (a welir yn aml fel rhyfel dros ymreolaeth Basgaidd gan sawl Basgwr) neu aelodau [[ETA]] gyfoes. ==Nafar== Bu anghydfod ynghylch chwifio a ddefnyddio'r faner fel un swyddogol yn y dalaith Fasgeg, Nafar (Nafara). Er bod Nafar yn un o saith talaith hanesyddol y Basgiaid ac i'r prifddinas, [[Iruña]] (Pamplona yn Sbaeneg) fod yn brifddinas y brenhinoedd Basgeg, fe geir yno hunaniaeth gan nifer sy'n mynegi ei hunain fel Nafaroaid yn hytrach na Basgwyr. Yn fras mae trigolion i'r gogledd o ddinas Iruña, tra'n falch o'u hunaniaeth Nafar, yn debycach i drigolion talaith Euskadi gan siarad Basgeg a chefnogi pleidiau sydd o blaid undod ac hunanlywodraeth Gwlad y Basg. Mae'r gymuned yn ddwy trydydd waelod y dalaith ac yn uniaethu'n gryfach gyda'r wladwriaeth Sbaeneg a'r iaith a'r diwylliant Sbaeneg tra'n eiddigeddus o'r rhyddid a geir ganddynt fel cymuned o fewn Sbaen. Yn yr un modd ag y mae gan tair sir Euskadi (y Gymuned Hunanlywodraethol Basg) yr hawl fel taleithiau 'Foral' i godi a chadw ei threthi, gwelir yr un hawl gan gymuned Nafar hefyd. Yn 2003 yn dilyn mwyafrif llywodraethol gan bleidiau UPN a CDN, pasiodd Senedd Nafar Ddeddf Symbolau Senedd Foral Nafar ar reoli pa faneri caiff eu chwifio mewn swyddfeydd yr awdurod. Yn ôl y ddeddf hon dim ond baneri Nafar a Sbaen caiff eu chwifio tu allan i swyddfeydd ac adeiladau cyhoeddus ac ysgolion y dalaith. Gwaherddir (heblaw mewn achos o ymweliad swyddogol neu efeillio trefi) chwifio unrhyw faneri y tu allan i cynghorau trefol o fewn Nafar heblaw am faneri'r cyngor lleol, Nafar, Sbaen a'r Undeb Ewropeaidd. Yn ôl y ddeddf hon mae'r ikurrina wedi ei gwahardd ac fe all Senedd Nafar atal taliadau i gyngor tref sy'n chwifio'r faner. Bu i rai gynghorau lleol y dalaith benderfynu ond chwifio faner y cyngor lleol ac hepgor y baneri eraill fel protest. Daeth cynghorau eraill o gylch y gwaharddiad drwy chwifio'r ikurrina ger llaw y mast swyddogol, ar balconi yr adeilad swyddogol neu mewn lle amlwg. Byddant felly yn osgoi torri deddf symbolau gan mai cyfeirio at chwifio'r baneri ar fastiau'r dref gwna deddf 2003. Yn dilyn llwyddiant cynghrair pro-Basgeg NaBai yn etholiadau i dref Atarrabia yn 2007 penderfynwyd codi'r ikurrina y tu allan i adeilad cyngor y dref. Bu protestiadau gyda'r blaid pro-Sbaenaidd, UPN. Bellach mae baner Nafar a'r ikurrina yn hedfan mewn parc ger neuadd y dref gan nad oes cyfeiriad i hyn yn y ddeddf. Defnyddiwyd dathliadau blynyddol Gŵyl San Fermin yn Iruña pan fydd teirw yn rhedeg drwy'r ddinas fel cyfle i herio Deddf Symbolau Nafar ac i nodi hunaniaeth Basgeg Nafar i gynulleidfa ryngwladol. Gan nad oes modd i'r heddlu ymddangos yn y sgwâr lle cynhelir y seremoni agoriadol ac lle cychwynnir y dathliadau clec fawr o flaen torf anferth daeth yn draddodiad i radicalwyr Basgeg i geisio arddangos yr ikurrina. Yn 2013 llwyddwyd i [https://www.youtube.com/watch?v=-w_3egl7PHk ohirio cychwyn] y dathliadau gan rai munudau wrth i faner ikurrina anferth gael ei halio o un ochr o'r sgwâr i'r llall o flaen balconi lle cyhoeddir dechrau'r Ŵyl gan bwysigion y ddinas. ==Yr ''Ikurrina'' yn Aberystwyth== Ers ddiwedd yr 1980au bu'r ikurrina yn chwifio fel un [[Baneri Promenâd Aberystwyth|faneri Promenâd Aberystwyth]]. Mae'n chwifio fel rhan o gyfres o faneri gwleidydd di-wladwriaeth (Catalwnia, Llydaw, De Tirol) neu, sydd bellach, ers cwymp yr [[Undeb Sofietaidd]] wladwriaethau llawn (Estonia, Latfia a Lithwania). Codwyd y baneri hyn ar hyd brif Bromenâd Aberystwyth ar ysgogiad y cynghorydd tref Plaid Cymru, Gareth Butler. Gelwir hwy gan rai yn 'Baneri Butler'. ==Oriel== <center><gallery> File:Euskadi.jpg|Ffotograff o faner yn cyhwfan File:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|Baner [[Saint Pierre et Miquelon]] File:Batasuna.svg|Addasiad ar logo plaid asgell chwith [[Herri Batasuna]] - a ysbrydolwyd gan yr Ikurriña. File:Oiartzunen nafar ekitaldia.jpg|Marchogion gyda baner Navarre, ''ikurrina'' a'r ''Arrano Beltza''. File:Abadiño bandera 2.JPG|Ymdaith yn [[Abadiño]], [[Biskaia]] </gallery></center> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Baneri cenedlaethol]] [[Categori:Gwlad y Basg]] ltpmoue7slnhetf5db7pmy5idoa0xx8 11096723 11096722 2022-07-26T15:29:09Z Stefanik 413 /* Hanes */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Flag of the Basque Country.svg|350px|de|Baner Gwlad y Basg: yr Ikurrina]] '''Ikurrina''' yw'r enw ar faner [[Gwlad y Basg]]. Fe'i sillefir fel "Ikurrina" yn y [[Basgeg]]<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/eaeb/hiztegibatua/hiztegibatua.pdf Geiriadur Basgeg Safonol], adalwyd 2010-10-04.</ref> ac "Ikurriña" yn y [[Sbaeneg]]<ref>''Real Academia Española (2001)'': [http://lema.rae.es/drae/?val=ikurri%C3%B1a «ikurriña»], ''Diccionario de la Lengua Española'', Cyfrol 22, ar gael ar-lein. Adalwyd 2014-03-30.</ref>. Defnyddir yr enw fel y gelwir baner [[Y Ddraig Goch]] ar faner Cymru neu'r ''Stars and Stripes'' ar faner [[UDA]]. Mae'n faner swyddogol ar [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadi) ond cydnabyddir hi'n gyffredinol fel baner i bob un o 7 talaith [[Gwlad y Basg]] (Euskal Herria) er bod peth anghydfod yn ei chylch yn nhalaith Nafar ([[Navarra]] yn Sbaeneg, Nafaroa yn Basgeg). ==Yr Enw== Bathwyd y gair 'Ikurriña' gan y ddau frawd [[Cenedlaetholdeb Basgaidd|cenedlaetholgar]], Luis a [[Sabin Arana]], a sefydlodd blaid genedlaethol yr EAJ-PNV ac a fathodd nifer helaeth o eiriau Basgeg. Defnyddiwyd y gair Basgeg ''ikur'' ('arwydd' neu 'faner') ond golyga lawer mwy na hyn: baner cenedlaethol y Basgiaid. Yn hyn o beth mae'n debyg i'r ffordd y mae geiriad generig am faner yn [[Catalwnia]], ''Senyera'' a baner Ynysoedd y Ffaroe, ''[[Merkið]]'' yn enwau ar faneri y gwledydd hynny. Roedd sillafiad gwreiddiol y brodyr Arana yn seiliedig ar dafodiaith talaith Baskaia, sef ''ikuŕiñ''. Mae'r gair yma bellach wedi ei safoni yn y Fasgeg gyfoes i ''ikurrin''. Yn y Fasgeg dynodir y fanod ar ddiwedd y gair gyda'r lythyren 'a'. Ystyr ikurrina felly, yw 'Y Faner'.<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina /> ==Dyluniad== Dyluniwyd y faner gan y brodyr Luis a Sabin Arana. Mae'n debyg iawn i faner y Deyrnas Unedig ac mae'n bosib y byddai rhai pobl yn ei chamgymryd am fersiwn Gymreig o faner '[[Jac yr Undeb]]'. Mae'r coch yn symbol o bobl Biskaia, y gwyrdd yn symbol o gryfder [[coeden dderw Gernika]], sydd ei hun yn symbol o hen gyfreithiau Baskaia a'r Basgiaid, y 'Fueros'. Dros y saltire, ceir croes wen, symbol o ymlyniad y Basgiaid i'r ffydd Gatholig. Cysylltir y lliwiau erbyn hyn yn lliwiau cenedlaethol y Basgiaid. ==Hanes== Dyluniwyd y faner yn 1894 fel baner Plaid Genedlaethol y Basgiaid, y EAJ-PNV, ar gyfer talaith Biskaia, gyda'r disgwyl y byddai baner arall ar gyfer yr holl diriogaeth Basgaidd eraill yn cael ei chreu. Gan mai yn y dalaith honno roedd y PNV gryfaf dyna'r faner a ddefnyddiwyd helaethaf ganddi a gydag amser daeth i'w hystyried fel baner ar gyfer yr holl daleithiau. Fe'i chwifiwyd gyntaf yn yr "Euzkeldun Batzokija", y gymdeithas wleidyddol a ragflaenodd yr EAJ-PNV. Mabwysiadwyd y faner gan y blaid newydd yn 1895 ac yn 1933 fe'i cynigiwyd fel baner ar gyfer yr holl wlad. Oherwydd poblogrwydd y faner fe gynigiodd y gwleidydd sosialaidd, Aznar hi fel baner Rhanbarth Hunanlywodraethol Basg yn 1936. Defnyddiwyd y faner hefyd fel jac forwrol gan Lynges Achlysurol Gwlad y Basg oedd yn rhan o lynges y Weriniaeth a oedd yn weithredol ym [[Bae Biskaia|Mae Bisgai]] yn ystod [[Rhyfel Cartref Sbaen]]. Yn 1938, wedi i'r Cadfridog [[Francisco Franco|Franco]] guro Llywodraeth Weriniaethol Sbaen, fe waharddwyd y faner, er iddi barhau i gael ei defnyddio gan y Basgwyr o fewn Iperralde (tair sir gogleddol y Basgiaid o fewn gwladwriaeth Ffrainc). Dros y degawdau a ddilynodd daeth yn symbol o wrthwynebiad y Basgwyr i lywodraeth asgell dde, genedlaetholaidd Sbaenaidd Franco ac fe'i defnyddiwyd gan fudiad terfysgol ETA fel baner o wrthryfel. Cyfreithlonwyd yr Ikurrina ar 19 Ionawr 1977. Yn Erthygl 5 o [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. fe fabwysiadwyd yr ikurrina yn faner y Gymuned Hunanlywodraethol Basg. Fe'i defnyddir fel baner answyddogol gan Fasgwyr yn y bedair dalaith arall hefyd. ==Gwleidyddiaeth yr Ikurrina== Caiff yr ikurrina ei chwifio ar draws swyddfeydd a phencadlysoedd yn Euskadi fel rheol gyda baner Sbaen a baner yr Undeb Ewropeaidd. Ym mis Gorffennnaf 2007 dyfarnodd Goruchaflys Sbaen yn erbyn apêl Llywodraeth Euskadi gan orfodi'r Llywodraeth i chwifio baner Sbaen o adeilad Pencadlys yr [http://www.ertzaintza.net/ Ertzaintza] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170703014806/https://www.ertzaintza.net/ |date=2017-07-03 }} (Heddlu'r Gymuned Fasgeg) ac adeiladau swyddogol eraill. ==Protocol yr Ikurrina== Caiff rhuban ddu eich chlymu ar ganol y groes wen ar y faner i goffau Basgwyr a bu farw yn ymladd dros ryddid y wlad - boed yn Rhyfel Catref Sbaen (a welir yn aml fel rhyfel dros ymreolaeth Basgaidd gan sawl Basgwr) neu aelodau [[ETA]] gyfoes. ==Nafar== Bu anghydfod ynghylch chwifio a ddefnyddio'r faner fel un swyddogol yn y dalaith Fasgeg, Nafar (Nafara). Er bod Nafar yn un o saith talaith hanesyddol y Basgiaid ac i'r prifddinas, [[Iruña]] (Pamplona yn Sbaeneg) fod yn brifddinas y brenhinoedd Basgeg, fe geir yno hunaniaeth gan nifer sy'n mynegi ei hunain fel Nafaroaid yn hytrach na Basgwyr. Yn fras mae trigolion i'r gogledd o ddinas Iruña, tra'n falch o'u hunaniaeth Nafar, yn debycach i drigolion talaith Euskadi gan siarad Basgeg a chefnogi pleidiau sydd o blaid undod ac hunanlywodraeth Gwlad y Basg. Mae'r gymuned yn ddwy trydydd waelod y dalaith ac yn uniaethu'n gryfach gyda'r wladwriaeth Sbaeneg a'r iaith a'r diwylliant Sbaeneg tra'n eiddigeddus o'r rhyddid a geir ganddynt fel cymuned o fewn Sbaen. Yn yr un modd ag y mae gan tair sir Euskadi (y Gymuned Hunanlywodraethol Basg) yr hawl fel taleithiau 'Foral' i godi a chadw ei threthi, gwelir yr un hawl gan gymuned Nafar hefyd. Yn 2003 yn dilyn mwyafrif llywodraethol gan bleidiau UPN a CDN, pasiodd Senedd Nafar Ddeddf Symbolau Senedd Foral Nafar ar reoli pa faneri caiff eu chwifio mewn swyddfeydd yr awdurod. Yn ôl y ddeddf hon dim ond baneri Nafar a Sbaen caiff eu chwifio tu allan i swyddfeydd ac adeiladau cyhoeddus ac ysgolion y dalaith. Gwaherddir (heblaw mewn achos o ymweliad swyddogol neu efeillio trefi) chwifio unrhyw faneri y tu allan i cynghorau trefol o fewn Nafar heblaw am faneri'r cyngor lleol, Nafar, Sbaen a'r Undeb Ewropeaidd. Yn ôl y ddeddf hon mae'r ikurrina wedi ei gwahardd ac fe all Senedd Nafar atal taliadau i gyngor tref sy'n chwifio'r faner. Bu i rai gynghorau lleol y dalaith benderfynu ond chwifio faner y cyngor lleol ac hepgor y baneri eraill fel protest. Daeth cynghorau eraill o gylch y gwaharddiad drwy chwifio'r ikurrina ger llaw y mast swyddogol, ar balconi yr adeilad swyddogol neu mewn lle amlwg. Byddant felly yn osgoi torri deddf symbolau gan mai cyfeirio at chwifio'r baneri ar fastiau'r dref gwna deddf 2003. Yn dilyn llwyddiant cynghrair pro-Basgeg NaBai yn etholiadau i dref Atarrabia yn 2007 penderfynwyd codi'r ikurrina y tu allan i adeilad cyngor y dref. Bu protestiadau gyda'r blaid pro-Sbaenaidd, UPN. Bellach mae baner Nafar a'r ikurrina yn hedfan mewn parc ger neuadd y dref gan nad oes cyfeiriad i hyn yn y ddeddf. Defnyddiwyd dathliadau blynyddol Gŵyl San Fermin yn Iruña pan fydd teirw yn rhedeg drwy'r ddinas fel cyfle i herio Deddf Symbolau Nafar ac i nodi hunaniaeth Basgeg Nafar i gynulleidfa ryngwladol. Gan nad oes modd i'r heddlu ymddangos yn y sgwâr lle cynhelir y seremoni agoriadol ac lle cychwynnir y dathliadau clec fawr o flaen torf anferth daeth yn draddodiad i radicalwyr Basgeg i geisio arddangos yr ikurrina. Yn 2013 llwyddwyd i [https://www.youtube.com/watch?v=-w_3egl7PHk ohirio cychwyn] y dathliadau gan rai munudau wrth i faner ikurrina anferth gael ei halio o un ochr o'r sgwâr i'r llall o flaen balconi lle cyhoeddir dechrau'r Ŵyl gan bwysigion y ddinas. ==Yr ''Ikurrina'' yn Aberystwyth== Ers ddiwedd yr 1980au bu'r ikurrina yn chwifio fel un [[Baneri Promenâd Aberystwyth|faneri Promenâd Aberystwyth]]. Mae'n chwifio fel rhan o gyfres o faneri gwleidydd di-wladwriaeth (Catalwnia, Llydaw, De Tirol) neu, sydd bellach, ers cwymp yr [[Undeb Sofietaidd]] wladwriaethau llawn (Estonia, Latfia a Lithwania). Codwyd y baneri hyn ar hyd brif Bromenâd Aberystwyth ar ysgogiad y cynghorydd tref Plaid Cymru, Gareth Butler. Gelwir hwy gan rai yn 'Baneri Butler'. ==Oriel== <center><gallery> File:Euskadi.jpg|Ffotograff o faner yn cyhwfan File:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|Baner [[Saint Pierre et Miquelon]] File:Batasuna.svg|Addasiad ar logo plaid asgell chwith [[Herri Batasuna]] - a ysbrydolwyd gan yr Ikurriña. File:Oiartzunen nafar ekitaldia.jpg|Marchogion gyda baner Navarre, ''ikurrina'' a'r ''Arrano Beltza''. File:Abadiño bandera 2.JPG|Ymdaith yn [[Abadiño]], [[Biskaia]] </gallery></center> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Baneri cenedlaethol]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 1jgo7rtxujsiq6tgruju1gypxgcqel2 11096724 11096723 2022-07-26T15:30:00Z Stefanik 413 /* Gwleidyddiaeth yr Ikurrina */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Flag of the Basque Country.svg|350px|de|Baner Gwlad y Basg: yr Ikurrina]] '''Ikurrina''' yw'r enw ar faner [[Gwlad y Basg]]. Fe'i sillefir fel "Ikurrina" yn y [[Basgeg]]<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/eaeb/hiztegibatua/hiztegibatua.pdf Geiriadur Basgeg Safonol], adalwyd 2010-10-04.</ref> ac "Ikurriña" yn y [[Sbaeneg]]<ref>''Real Academia Española (2001)'': [http://lema.rae.es/drae/?val=ikurri%C3%B1a «ikurriña»], ''Diccionario de la Lengua Española'', Cyfrol 22, ar gael ar-lein. Adalwyd 2014-03-30.</ref>. Defnyddir yr enw fel y gelwir baner [[Y Ddraig Goch]] ar faner Cymru neu'r ''Stars and Stripes'' ar faner [[UDA]]. Mae'n faner swyddogol ar [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadi) ond cydnabyddir hi'n gyffredinol fel baner i bob un o 7 talaith [[Gwlad y Basg]] (Euskal Herria) er bod peth anghydfod yn ei chylch yn nhalaith Nafar ([[Navarra]] yn Sbaeneg, Nafaroa yn Basgeg). ==Yr Enw== Bathwyd y gair 'Ikurriña' gan y ddau frawd [[Cenedlaetholdeb Basgaidd|cenedlaetholgar]], Luis a [[Sabin Arana]], a sefydlodd blaid genedlaethol yr EAJ-PNV ac a fathodd nifer helaeth o eiriau Basgeg. Defnyddiwyd y gair Basgeg ''ikur'' ('arwydd' neu 'faner') ond golyga lawer mwy na hyn: baner cenedlaethol y Basgiaid. Yn hyn o beth mae'n debyg i'r ffordd y mae geiriad generig am faner yn [[Catalwnia]], ''Senyera'' a baner Ynysoedd y Ffaroe, ''[[Merkið]]'' yn enwau ar faneri y gwledydd hynny. Roedd sillafiad gwreiddiol y brodyr Arana yn seiliedig ar dafodiaith talaith Baskaia, sef ''ikuŕiñ''. Mae'r gair yma bellach wedi ei safoni yn y Fasgeg gyfoes i ''ikurrin''. Yn y Fasgeg dynodir y fanod ar ddiwedd y gair gyda'r lythyren 'a'. Ystyr ikurrina felly, yw 'Y Faner'.<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina /> ==Dyluniad== Dyluniwyd y faner gan y brodyr Luis a Sabin Arana. Mae'n debyg iawn i faner y Deyrnas Unedig ac mae'n bosib y byddai rhai pobl yn ei chamgymryd am fersiwn Gymreig o faner '[[Jac yr Undeb]]'. Mae'r coch yn symbol o bobl Biskaia, y gwyrdd yn symbol o gryfder [[coeden dderw Gernika]], sydd ei hun yn symbol o hen gyfreithiau Baskaia a'r Basgiaid, y 'Fueros'. Dros y saltire, ceir croes wen, symbol o ymlyniad y Basgiaid i'r ffydd Gatholig. Cysylltir y lliwiau erbyn hyn yn lliwiau cenedlaethol y Basgiaid. ==Hanes== Dyluniwyd y faner yn 1894 fel baner Plaid Genedlaethol y Basgiaid, y EAJ-PNV, ar gyfer talaith Biskaia, gyda'r disgwyl y byddai baner arall ar gyfer yr holl diriogaeth Basgaidd eraill yn cael ei chreu. Gan mai yn y dalaith honno roedd y PNV gryfaf dyna'r faner a ddefnyddiwyd helaethaf ganddi a gydag amser daeth i'w hystyried fel baner ar gyfer yr holl daleithiau. Fe'i chwifiwyd gyntaf yn yr "Euzkeldun Batzokija", y gymdeithas wleidyddol a ragflaenodd yr EAJ-PNV. Mabwysiadwyd y faner gan y blaid newydd yn 1895 ac yn 1933 fe'i cynigiwyd fel baner ar gyfer yr holl wlad. Oherwydd poblogrwydd y faner fe gynigiodd y gwleidydd sosialaidd, Aznar hi fel baner Rhanbarth Hunanlywodraethol Basg yn 1936. Defnyddiwyd y faner hefyd fel jac forwrol gan Lynges Achlysurol Gwlad y Basg oedd yn rhan o lynges y Weriniaeth a oedd yn weithredol ym [[Bae Biskaia|Mae Bisgai]] yn ystod [[Rhyfel Cartref Sbaen]]. Yn 1938, wedi i'r Cadfridog [[Francisco Franco|Franco]] guro Llywodraeth Weriniaethol Sbaen, fe waharddwyd y faner, er iddi barhau i gael ei defnyddio gan y Basgwyr o fewn Iperralde (tair sir gogleddol y Basgiaid o fewn gwladwriaeth Ffrainc). Dros y degawdau a ddilynodd daeth yn symbol o wrthwynebiad y Basgwyr i lywodraeth asgell dde, genedlaetholaidd Sbaenaidd Franco ac fe'i defnyddiwyd gan fudiad terfysgol ETA fel baner o wrthryfel. Cyfreithlonwyd yr Ikurrina ar 19 Ionawr 1977. Yn Erthygl 5 o [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. fe fabwysiadwyd yr ikurrina yn faner y Gymuned Hunanlywodraethol Basg. Fe'i defnyddir fel baner answyddogol gan Fasgwyr yn y bedair dalaith arall hefyd. ==Gwleidyddiaeth yr Ikurrina== Caiff yr ikurrina ei chwifio ar draws swyddfeydd a phencadlysoedd yn Euskadi fel rheol gyda baner Sbaen a baner yr Undeb Ewropeaidd. Ym mis Gorffennnaf 2007 dyfarnodd Goruchaflys Sbaen yn erbyn apêl Llywodraeth Euskadi gan orfodi'r Llywodraeth i chwifio baner Sbaen o adeilad Pencadlys yr <ref>{{Cite web |url=http://www.ertzaintza.net/ Ertzaintza {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170703014806/https://www.ertzaintza.net/ |date=2017-07-03 }} (Heddlu'r Gymuned Fasgeg) ac adeiladau swyddogol eraill. ==Protocol yr Ikurrina== Caiff rhuban ddu eich chlymu ar ganol y groes wen ar y faner i goffau Basgwyr a bu farw yn ymladd dros ryddid y wlad - boed yn Rhyfel Catref Sbaen (a welir yn aml fel rhyfel dros ymreolaeth Basgaidd gan sawl Basgwr) neu aelodau [[ETA]] gyfoes. ==Nafar== Bu anghydfod ynghylch chwifio a ddefnyddio'r faner fel un swyddogol yn y dalaith Fasgeg, Nafar (Nafara). Er bod Nafar yn un o saith talaith hanesyddol y Basgiaid ac i'r prifddinas, [[Iruña]] (Pamplona yn Sbaeneg) fod yn brifddinas y brenhinoedd Basgeg, fe geir yno hunaniaeth gan nifer sy'n mynegi ei hunain fel Nafaroaid yn hytrach na Basgwyr. Yn fras mae trigolion i'r gogledd o ddinas Iruña, tra'n falch o'u hunaniaeth Nafar, yn debycach i drigolion talaith Euskadi gan siarad Basgeg a chefnogi pleidiau sydd o blaid undod ac hunanlywodraeth Gwlad y Basg. Mae'r gymuned yn ddwy trydydd waelod y dalaith ac yn uniaethu'n gryfach gyda'r wladwriaeth Sbaeneg a'r iaith a'r diwylliant Sbaeneg tra'n eiddigeddus o'r rhyddid a geir ganddynt fel cymuned o fewn Sbaen. Yn yr un modd ag y mae gan tair sir Euskadi (y Gymuned Hunanlywodraethol Basg) yr hawl fel taleithiau 'Foral' i godi a chadw ei threthi, gwelir yr un hawl gan gymuned Nafar hefyd. Yn 2003 yn dilyn mwyafrif llywodraethol gan bleidiau UPN a CDN, pasiodd Senedd Nafar Ddeddf Symbolau Senedd Foral Nafar ar reoli pa faneri caiff eu chwifio mewn swyddfeydd yr awdurod. Yn ôl y ddeddf hon dim ond baneri Nafar a Sbaen caiff eu chwifio tu allan i swyddfeydd ac adeiladau cyhoeddus ac ysgolion y dalaith. Gwaherddir (heblaw mewn achos o ymweliad swyddogol neu efeillio trefi) chwifio unrhyw faneri y tu allan i cynghorau trefol o fewn Nafar heblaw am faneri'r cyngor lleol, Nafar, Sbaen a'r Undeb Ewropeaidd. Yn ôl y ddeddf hon mae'r ikurrina wedi ei gwahardd ac fe all Senedd Nafar atal taliadau i gyngor tref sy'n chwifio'r faner. Bu i rai gynghorau lleol y dalaith benderfynu ond chwifio faner y cyngor lleol ac hepgor y baneri eraill fel protest. Daeth cynghorau eraill o gylch y gwaharddiad drwy chwifio'r ikurrina ger llaw y mast swyddogol, ar balconi yr adeilad swyddogol neu mewn lle amlwg. Byddant felly yn osgoi torri deddf symbolau gan mai cyfeirio at chwifio'r baneri ar fastiau'r dref gwna deddf 2003. Yn dilyn llwyddiant cynghrair pro-Basgeg NaBai yn etholiadau i dref Atarrabia yn 2007 penderfynwyd codi'r ikurrina y tu allan i adeilad cyngor y dref. Bu protestiadau gyda'r blaid pro-Sbaenaidd, UPN. Bellach mae baner Nafar a'r ikurrina yn hedfan mewn parc ger neuadd y dref gan nad oes cyfeiriad i hyn yn y ddeddf. Defnyddiwyd dathliadau blynyddol Gŵyl San Fermin yn Iruña pan fydd teirw yn rhedeg drwy'r ddinas fel cyfle i herio Deddf Symbolau Nafar ac i nodi hunaniaeth Basgeg Nafar i gynulleidfa ryngwladol. Gan nad oes modd i'r heddlu ymddangos yn y sgwâr lle cynhelir y seremoni agoriadol ac lle cychwynnir y dathliadau clec fawr o flaen torf anferth daeth yn draddodiad i radicalwyr Basgeg i geisio arddangos yr ikurrina. Yn 2013 llwyddwyd i [https://www.youtube.com/watch?v=-w_3egl7PHk ohirio cychwyn] y dathliadau gan rai munudau wrth i faner ikurrina anferth gael ei halio o un ochr o'r sgwâr i'r llall o flaen balconi lle cyhoeddir dechrau'r Ŵyl gan bwysigion y ddinas. ==Yr ''Ikurrina'' yn Aberystwyth== Ers ddiwedd yr 1980au bu'r ikurrina yn chwifio fel un [[Baneri Promenâd Aberystwyth|faneri Promenâd Aberystwyth]]. Mae'n chwifio fel rhan o gyfres o faneri gwleidydd di-wladwriaeth (Catalwnia, Llydaw, De Tirol) neu, sydd bellach, ers cwymp yr [[Undeb Sofietaidd]] wladwriaethau llawn (Estonia, Latfia a Lithwania). Codwyd y baneri hyn ar hyd brif Bromenâd Aberystwyth ar ysgogiad y cynghorydd tref Plaid Cymru, Gareth Butler. Gelwir hwy gan rai yn 'Baneri Butler'. ==Oriel== <center><gallery> File:Euskadi.jpg|Ffotograff o faner yn cyhwfan File:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|Baner [[Saint Pierre et Miquelon]] File:Batasuna.svg|Addasiad ar logo plaid asgell chwith [[Herri Batasuna]] - a ysbrydolwyd gan yr Ikurriña. File:Oiartzunen nafar ekitaldia.jpg|Marchogion gyda baner Navarre, ''ikurrina'' a'r ''Arrano Beltza''. File:Abadiño bandera 2.JPG|Ymdaith yn [[Abadiño]], [[Biskaia]] </gallery></center> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Baneri cenedlaethol]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 36p854zt7wwkcn8n5um18ukte5z4a6p 11096725 11096724 2022-07-26T15:30:25Z Stefanik 413 /* Gwleidyddiaeth yr Ikurrina */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Flag of the Basque Country.svg|350px|de|Baner Gwlad y Basg: yr Ikurrina]] '''Ikurrina''' yw'r enw ar faner [[Gwlad y Basg]]. Fe'i sillefir fel "Ikurrina" yn y [[Basgeg]]<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/eaeb/hiztegibatua/hiztegibatua.pdf Geiriadur Basgeg Safonol], adalwyd 2010-10-04.</ref> ac "Ikurriña" yn y [[Sbaeneg]]<ref>''Real Academia Española (2001)'': [http://lema.rae.es/drae/?val=ikurri%C3%B1a «ikurriña»], ''Diccionario de la Lengua Española'', Cyfrol 22, ar gael ar-lein. Adalwyd 2014-03-30.</ref>. Defnyddir yr enw fel y gelwir baner [[Y Ddraig Goch]] ar faner Cymru neu'r ''Stars and Stripes'' ar faner [[UDA]]. Mae'n faner swyddogol ar [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadi) ond cydnabyddir hi'n gyffredinol fel baner i bob un o 7 talaith [[Gwlad y Basg]] (Euskal Herria) er bod peth anghydfod yn ei chylch yn nhalaith Nafar ([[Navarra]] yn Sbaeneg, Nafaroa yn Basgeg). ==Yr Enw== Bathwyd y gair 'Ikurriña' gan y ddau frawd [[Cenedlaetholdeb Basgaidd|cenedlaetholgar]], Luis a [[Sabin Arana]], a sefydlodd blaid genedlaethol yr EAJ-PNV ac a fathodd nifer helaeth o eiriau Basgeg. Defnyddiwyd y gair Basgeg ''ikur'' ('arwydd' neu 'faner') ond golyga lawer mwy na hyn: baner cenedlaethol y Basgiaid. Yn hyn o beth mae'n debyg i'r ffordd y mae geiriad generig am faner yn [[Catalwnia]], ''Senyera'' a baner Ynysoedd y Ffaroe, ''[[Merkið]]'' yn enwau ar faneri y gwledydd hynny. Roedd sillafiad gwreiddiol y brodyr Arana yn seiliedig ar dafodiaith talaith Baskaia, sef ''ikuŕiñ''. Mae'r gair yma bellach wedi ei safoni yn y Fasgeg gyfoes i ''ikurrin''. Yn y Fasgeg dynodir y fanod ar ddiwedd y gair gyda'r lythyren 'a'. Ystyr ikurrina felly, yw 'Y Faner'.<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina /> ==Dyluniad== Dyluniwyd y faner gan y brodyr Luis a Sabin Arana. Mae'n debyg iawn i faner y Deyrnas Unedig ac mae'n bosib y byddai rhai pobl yn ei chamgymryd am fersiwn Gymreig o faner '[[Jac yr Undeb]]'. Mae'r coch yn symbol o bobl Biskaia, y gwyrdd yn symbol o gryfder [[coeden dderw Gernika]], sydd ei hun yn symbol o hen gyfreithiau Baskaia a'r Basgiaid, y 'Fueros'. Dros y saltire, ceir croes wen, symbol o ymlyniad y Basgiaid i'r ffydd Gatholig. Cysylltir y lliwiau erbyn hyn yn lliwiau cenedlaethol y Basgiaid. ==Hanes== Dyluniwyd y faner yn 1894 fel baner Plaid Genedlaethol y Basgiaid, y EAJ-PNV, ar gyfer talaith Biskaia, gyda'r disgwyl y byddai baner arall ar gyfer yr holl diriogaeth Basgaidd eraill yn cael ei chreu. Gan mai yn y dalaith honno roedd y PNV gryfaf dyna'r faner a ddefnyddiwyd helaethaf ganddi a gydag amser daeth i'w hystyried fel baner ar gyfer yr holl daleithiau. Fe'i chwifiwyd gyntaf yn yr "Euzkeldun Batzokija", y gymdeithas wleidyddol a ragflaenodd yr EAJ-PNV. Mabwysiadwyd y faner gan y blaid newydd yn 1895 ac yn 1933 fe'i cynigiwyd fel baner ar gyfer yr holl wlad. Oherwydd poblogrwydd y faner fe gynigiodd y gwleidydd sosialaidd, Aznar hi fel baner Rhanbarth Hunanlywodraethol Basg yn 1936. Defnyddiwyd y faner hefyd fel jac forwrol gan Lynges Achlysurol Gwlad y Basg oedd yn rhan o lynges y Weriniaeth a oedd yn weithredol ym [[Bae Biskaia|Mae Bisgai]] yn ystod [[Rhyfel Cartref Sbaen]]. Yn 1938, wedi i'r Cadfridog [[Francisco Franco|Franco]] guro Llywodraeth Weriniaethol Sbaen, fe waharddwyd y faner, er iddi barhau i gael ei defnyddio gan y Basgwyr o fewn Iperralde (tair sir gogleddol y Basgiaid o fewn gwladwriaeth Ffrainc). Dros y degawdau a ddilynodd daeth yn symbol o wrthwynebiad y Basgwyr i lywodraeth asgell dde, genedlaetholaidd Sbaenaidd Franco ac fe'i defnyddiwyd gan fudiad terfysgol ETA fel baner o wrthryfel. Cyfreithlonwyd yr Ikurrina ar 19 Ionawr 1977. Yn Erthygl 5 o [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. fe fabwysiadwyd yr ikurrina yn faner y Gymuned Hunanlywodraethol Basg. Fe'i defnyddir fel baner answyddogol gan Fasgwyr yn y bedair dalaith arall hefyd. ==Gwleidyddiaeth yr Ikurrina== Caiff yr ikurrina ei chwifio ar draws swyddfeydd a phencadlysoedd yn Euskadi fel rheol gyda baner Sbaen a baner yr Undeb Ewropeaidd. Ym mis Gorffennnaf 2007 dyfarnodd Goruchaflys Sbaen yn erbyn apêl Llywodraeth Euskadi gan orfodi'r Llywodraeth i chwifio baner Sbaen o adeilad Pencadlys yr <ref>{{Cite web |url=https://web.archive.org/web/20170703014806/https://www.ertzaintza.net/ |date=2017-07-03 }}</ref> (Heddlu'r Gymuned Fasgeg) ac adeiladau swyddogol eraill. ==Protocol yr Ikurrina== Caiff rhuban ddu eich chlymu ar ganol y groes wen ar y faner i goffau Basgwyr a bu farw yn ymladd dros ryddid y wlad - boed yn Rhyfel Catref Sbaen (a welir yn aml fel rhyfel dros ymreolaeth Basgaidd gan sawl Basgwr) neu aelodau [[ETA]] gyfoes. ==Nafar== Bu anghydfod ynghylch chwifio a ddefnyddio'r faner fel un swyddogol yn y dalaith Fasgeg, Nafar (Nafara). Er bod Nafar yn un o saith talaith hanesyddol y Basgiaid ac i'r prifddinas, [[Iruña]] (Pamplona yn Sbaeneg) fod yn brifddinas y brenhinoedd Basgeg, fe geir yno hunaniaeth gan nifer sy'n mynegi ei hunain fel Nafaroaid yn hytrach na Basgwyr. Yn fras mae trigolion i'r gogledd o ddinas Iruña, tra'n falch o'u hunaniaeth Nafar, yn debycach i drigolion talaith Euskadi gan siarad Basgeg a chefnogi pleidiau sydd o blaid undod ac hunanlywodraeth Gwlad y Basg. Mae'r gymuned yn ddwy trydydd waelod y dalaith ac yn uniaethu'n gryfach gyda'r wladwriaeth Sbaeneg a'r iaith a'r diwylliant Sbaeneg tra'n eiddigeddus o'r rhyddid a geir ganddynt fel cymuned o fewn Sbaen. Yn yr un modd ag y mae gan tair sir Euskadi (y Gymuned Hunanlywodraethol Basg) yr hawl fel taleithiau 'Foral' i godi a chadw ei threthi, gwelir yr un hawl gan gymuned Nafar hefyd. Yn 2003 yn dilyn mwyafrif llywodraethol gan bleidiau UPN a CDN, pasiodd Senedd Nafar Ddeddf Symbolau Senedd Foral Nafar ar reoli pa faneri caiff eu chwifio mewn swyddfeydd yr awdurod. Yn ôl y ddeddf hon dim ond baneri Nafar a Sbaen caiff eu chwifio tu allan i swyddfeydd ac adeiladau cyhoeddus ac ysgolion y dalaith. Gwaherddir (heblaw mewn achos o ymweliad swyddogol neu efeillio trefi) chwifio unrhyw faneri y tu allan i cynghorau trefol o fewn Nafar heblaw am faneri'r cyngor lleol, Nafar, Sbaen a'r Undeb Ewropeaidd. Yn ôl y ddeddf hon mae'r ikurrina wedi ei gwahardd ac fe all Senedd Nafar atal taliadau i gyngor tref sy'n chwifio'r faner. Bu i rai gynghorau lleol y dalaith benderfynu ond chwifio faner y cyngor lleol ac hepgor y baneri eraill fel protest. Daeth cynghorau eraill o gylch y gwaharddiad drwy chwifio'r ikurrina ger llaw y mast swyddogol, ar balconi yr adeilad swyddogol neu mewn lle amlwg. Byddant felly yn osgoi torri deddf symbolau gan mai cyfeirio at chwifio'r baneri ar fastiau'r dref gwna deddf 2003. Yn dilyn llwyddiant cynghrair pro-Basgeg NaBai yn etholiadau i dref Atarrabia yn 2007 penderfynwyd codi'r ikurrina y tu allan i adeilad cyngor y dref. Bu protestiadau gyda'r blaid pro-Sbaenaidd, UPN. Bellach mae baner Nafar a'r ikurrina yn hedfan mewn parc ger neuadd y dref gan nad oes cyfeiriad i hyn yn y ddeddf. Defnyddiwyd dathliadau blynyddol Gŵyl San Fermin yn Iruña pan fydd teirw yn rhedeg drwy'r ddinas fel cyfle i herio Deddf Symbolau Nafar ac i nodi hunaniaeth Basgeg Nafar i gynulleidfa ryngwladol. Gan nad oes modd i'r heddlu ymddangos yn y sgwâr lle cynhelir y seremoni agoriadol ac lle cychwynnir y dathliadau clec fawr o flaen torf anferth daeth yn draddodiad i radicalwyr Basgeg i geisio arddangos yr ikurrina. Yn 2013 llwyddwyd i [https://www.youtube.com/watch?v=-w_3egl7PHk ohirio cychwyn] y dathliadau gan rai munudau wrth i faner ikurrina anferth gael ei halio o un ochr o'r sgwâr i'r llall o flaen balconi lle cyhoeddir dechrau'r Ŵyl gan bwysigion y ddinas. ==Yr ''Ikurrina'' yn Aberystwyth== Ers ddiwedd yr 1980au bu'r ikurrina yn chwifio fel un [[Baneri Promenâd Aberystwyth|faneri Promenâd Aberystwyth]]. Mae'n chwifio fel rhan o gyfres o faneri gwleidydd di-wladwriaeth (Catalwnia, Llydaw, De Tirol) neu, sydd bellach, ers cwymp yr [[Undeb Sofietaidd]] wladwriaethau llawn (Estonia, Latfia a Lithwania). Codwyd y baneri hyn ar hyd brif Bromenâd Aberystwyth ar ysgogiad y cynghorydd tref Plaid Cymru, Gareth Butler. Gelwir hwy gan rai yn 'Baneri Butler'. ==Oriel== <center><gallery> File:Euskadi.jpg|Ffotograff o faner yn cyhwfan File:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|Baner [[Saint Pierre et Miquelon]] File:Batasuna.svg|Addasiad ar logo plaid asgell chwith [[Herri Batasuna]] - a ysbrydolwyd gan yr Ikurriña. File:Oiartzunen nafar ekitaldia.jpg|Marchogion gyda baner Navarre, ''ikurrina'' a'r ''Arrano Beltza''. File:Abadiño bandera 2.JPG|Ymdaith yn [[Abadiño]], [[Biskaia]] </gallery></center> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Baneri cenedlaethol]] [[Categori:Gwlad y Basg]] ixd1bf0xwl5wxp255x13v5rtxy4xx79 11096727 11096725 2022-07-26T15:33:48Z Stefanik 413 /* Gwleidyddiaeth yr Ikurrina */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Flag of the Basque Country.svg|350px|de|Baner Gwlad y Basg: yr Ikurrina]] '''Ikurrina''' yw'r enw ar faner [[Gwlad y Basg]]. Fe'i sillefir fel "Ikurrina" yn y [[Basgeg]]<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/eaeb/hiztegibatua/hiztegibatua.pdf Geiriadur Basgeg Safonol], adalwyd 2010-10-04.</ref> ac "Ikurriña" yn y [[Sbaeneg]]<ref>''Real Academia Española (2001)'': [http://lema.rae.es/drae/?val=ikurri%C3%B1a «ikurriña»], ''Diccionario de la Lengua Española'', Cyfrol 22, ar gael ar-lein. Adalwyd 2014-03-30.</ref>. Defnyddir yr enw fel y gelwir baner [[Y Ddraig Goch]] ar faner Cymru neu'r ''Stars and Stripes'' ar faner [[UDA]]. Mae'n faner swyddogol ar [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadi) ond cydnabyddir hi'n gyffredinol fel baner i bob un o 7 talaith [[Gwlad y Basg]] (Euskal Herria) er bod peth anghydfod yn ei chylch yn nhalaith Nafar ([[Navarra]] yn Sbaeneg, Nafaroa yn Basgeg). ==Yr Enw== Bathwyd y gair 'Ikurriña' gan y ddau frawd [[Cenedlaetholdeb Basgaidd|cenedlaetholgar]], Luis a [[Sabin Arana]], a sefydlodd blaid genedlaethol yr EAJ-PNV ac a fathodd nifer helaeth o eiriau Basgeg. Defnyddiwyd y gair Basgeg ''ikur'' ('arwydd' neu 'faner') ond golyga lawer mwy na hyn: baner cenedlaethol y Basgiaid. Yn hyn o beth mae'n debyg i'r ffordd y mae geiriad generig am faner yn [[Catalwnia]], ''Senyera'' a baner Ynysoedd y Ffaroe, ''[[Merkið]]'' yn enwau ar faneri y gwledydd hynny. Roedd sillafiad gwreiddiol y brodyr Arana yn seiliedig ar dafodiaith talaith Baskaia, sef ''ikuŕiñ''. Mae'r gair yma bellach wedi ei safoni yn y Fasgeg gyfoes i ''ikurrin''. Yn y Fasgeg dynodir y fanod ar ddiwedd y gair gyda'r lythyren 'a'. Ystyr ikurrina felly, yw 'Y Faner'.<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina /> ==Dyluniad== Dyluniwyd y faner gan y brodyr Luis a Sabin Arana. Mae'n debyg iawn i faner y Deyrnas Unedig ac mae'n bosib y byddai rhai pobl yn ei chamgymryd am fersiwn Gymreig o faner '[[Jac yr Undeb]]'. Mae'r coch yn symbol o bobl Biskaia, y gwyrdd yn symbol o gryfder [[coeden dderw Gernika]], sydd ei hun yn symbol o hen gyfreithiau Baskaia a'r Basgiaid, y 'Fueros'. Dros y saltire, ceir croes wen, symbol o ymlyniad y Basgiaid i'r ffydd Gatholig. Cysylltir y lliwiau erbyn hyn yn lliwiau cenedlaethol y Basgiaid. ==Hanes== Dyluniwyd y faner yn 1894 fel baner Plaid Genedlaethol y Basgiaid, y EAJ-PNV, ar gyfer talaith Biskaia, gyda'r disgwyl y byddai baner arall ar gyfer yr holl diriogaeth Basgaidd eraill yn cael ei chreu. Gan mai yn y dalaith honno roedd y PNV gryfaf dyna'r faner a ddefnyddiwyd helaethaf ganddi a gydag amser daeth i'w hystyried fel baner ar gyfer yr holl daleithiau. Fe'i chwifiwyd gyntaf yn yr "Euzkeldun Batzokija", y gymdeithas wleidyddol a ragflaenodd yr EAJ-PNV. Mabwysiadwyd y faner gan y blaid newydd yn 1895 ac yn 1933 fe'i cynigiwyd fel baner ar gyfer yr holl wlad. Oherwydd poblogrwydd y faner fe gynigiodd y gwleidydd sosialaidd, Aznar hi fel baner Rhanbarth Hunanlywodraethol Basg yn 1936. Defnyddiwyd y faner hefyd fel jac forwrol gan Lynges Achlysurol Gwlad y Basg oedd yn rhan o lynges y Weriniaeth a oedd yn weithredol ym [[Bae Biskaia|Mae Bisgai]] yn ystod [[Rhyfel Cartref Sbaen]]. Yn 1938, wedi i'r Cadfridog [[Francisco Franco|Franco]] guro Llywodraeth Weriniaethol Sbaen, fe waharddwyd y faner, er iddi barhau i gael ei defnyddio gan y Basgwyr o fewn Iperralde (tair sir gogleddol y Basgiaid o fewn gwladwriaeth Ffrainc). Dros y degawdau a ddilynodd daeth yn symbol o wrthwynebiad y Basgwyr i lywodraeth asgell dde, genedlaetholaidd Sbaenaidd Franco ac fe'i defnyddiwyd gan fudiad terfysgol ETA fel baner o wrthryfel. Cyfreithlonwyd yr Ikurrina ar 19 Ionawr 1977. Yn Erthygl 5 o [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. fe fabwysiadwyd yr ikurrina yn faner y Gymuned Hunanlywodraethol Basg. Fe'i defnyddir fel baner answyddogol gan Fasgwyr yn y bedair dalaith arall hefyd. ==Gwleidyddiaeth yr Ikurrina== Caiff yr ikurrina ei chwifio ar draws swyddfeydd a phencadlysoedd yn Euskadi fel rheol gyda baner Sbaen a [[Baner yr Undeb Ewropeaidd|baner yr Undeb Ewropeaidd]]. Ym mis Gorffennnaf 2007 dyfarnodd Goruchaflys Sbaen yn erbyn apêl Llywodraeth Euskadi gan orfodi'r Llywodraeth i chwifio baner Sbaen o adeilad Pencadlys yr <ref>{{Cite web |url=https://web.archive.org/web/20170703014806/https://www.ertzaintza.net/ |date=2017-07-03 }}</ref> (Heddlu'r Gymuned Fasgeg) ac adeiladau swyddogol eraill. ==Protocol yr Ikurrina== Caiff rhuban ddu eich chlymu ar ganol y groes wen ar y faner i goffau Basgwyr a bu farw yn ymladd dros ryddid y wlad - boed yn Rhyfel Catref Sbaen (a welir yn aml fel rhyfel dros ymreolaeth Basgaidd gan sawl Basgwr) neu aelodau [[ETA]] gyfoes. ==Nafar== Bu anghydfod ynghylch chwifio a ddefnyddio'r faner fel un swyddogol yn y dalaith Fasgeg, Nafar (Nafara). Er bod Nafar yn un o saith talaith hanesyddol y Basgiaid ac i'r prifddinas, [[Iruña]] (Pamplona yn Sbaeneg) fod yn brifddinas y brenhinoedd Basgeg, fe geir yno hunaniaeth gan nifer sy'n mynegi ei hunain fel Nafaroaid yn hytrach na Basgwyr. Yn fras mae trigolion i'r gogledd o ddinas Iruña, tra'n falch o'u hunaniaeth Nafar, yn debycach i drigolion talaith Euskadi gan siarad Basgeg a chefnogi pleidiau sydd o blaid undod ac hunanlywodraeth Gwlad y Basg. Mae'r gymuned yn ddwy trydydd waelod y dalaith ac yn uniaethu'n gryfach gyda'r wladwriaeth Sbaeneg a'r iaith a'r diwylliant Sbaeneg tra'n eiddigeddus o'r rhyddid a geir ganddynt fel cymuned o fewn Sbaen. Yn yr un modd ag y mae gan tair sir Euskadi (y Gymuned Hunanlywodraethol Basg) yr hawl fel taleithiau 'Foral' i godi a chadw ei threthi, gwelir yr un hawl gan gymuned Nafar hefyd. Yn 2003 yn dilyn mwyafrif llywodraethol gan bleidiau UPN a CDN, pasiodd Senedd Nafar Ddeddf Symbolau Senedd Foral Nafar ar reoli pa faneri caiff eu chwifio mewn swyddfeydd yr awdurod. Yn ôl y ddeddf hon dim ond baneri Nafar a Sbaen caiff eu chwifio tu allan i swyddfeydd ac adeiladau cyhoeddus ac ysgolion y dalaith. Gwaherddir (heblaw mewn achos o ymweliad swyddogol neu efeillio trefi) chwifio unrhyw faneri y tu allan i cynghorau trefol o fewn Nafar heblaw am faneri'r cyngor lleol, Nafar, Sbaen a'r Undeb Ewropeaidd. Yn ôl y ddeddf hon mae'r ikurrina wedi ei gwahardd ac fe all Senedd Nafar atal taliadau i gyngor tref sy'n chwifio'r faner. Bu i rai gynghorau lleol y dalaith benderfynu ond chwifio faner y cyngor lleol ac hepgor y baneri eraill fel protest. Daeth cynghorau eraill o gylch y gwaharddiad drwy chwifio'r ikurrina ger llaw y mast swyddogol, ar balconi yr adeilad swyddogol neu mewn lle amlwg. Byddant felly yn osgoi torri deddf symbolau gan mai cyfeirio at chwifio'r baneri ar fastiau'r dref gwna deddf 2003. Yn dilyn llwyddiant cynghrair pro-Basgeg NaBai yn etholiadau i dref Atarrabia yn 2007 penderfynwyd codi'r ikurrina y tu allan i adeilad cyngor y dref. Bu protestiadau gyda'r blaid pro-Sbaenaidd, UPN. Bellach mae baner Nafar a'r ikurrina yn hedfan mewn parc ger neuadd y dref gan nad oes cyfeiriad i hyn yn y ddeddf. Defnyddiwyd dathliadau blynyddol Gŵyl San Fermin yn Iruña pan fydd teirw yn rhedeg drwy'r ddinas fel cyfle i herio Deddf Symbolau Nafar ac i nodi hunaniaeth Basgeg Nafar i gynulleidfa ryngwladol. Gan nad oes modd i'r heddlu ymddangos yn y sgwâr lle cynhelir y seremoni agoriadol ac lle cychwynnir y dathliadau clec fawr o flaen torf anferth daeth yn draddodiad i radicalwyr Basgeg i geisio arddangos yr ikurrina. Yn 2013 llwyddwyd i [https://www.youtube.com/watch?v=-w_3egl7PHk ohirio cychwyn] y dathliadau gan rai munudau wrth i faner ikurrina anferth gael ei halio o un ochr o'r sgwâr i'r llall o flaen balconi lle cyhoeddir dechrau'r Ŵyl gan bwysigion y ddinas. ==Yr ''Ikurrina'' yn Aberystwyth== Ers ddiwedd yr 1980au bu'r ikurrina yn chwifio fel un [[Baneri Promenâd Aberystwyth|faneri Promenâd Aberystwyth]]. Mae'n chwifio fel rhan o gyfres o faneri gwleidydd di-wladwriaeth (Catalwnia, Llydaw, De Tirol) neu, sydd bellach, ers cwymp yr [[Undeb Sofietaidd]] wladwriaethau llawn (Estonia, Latfia a Lithwania). Codwyd y baneri hyn ar hyd brif Bromenâd Aberystwyth ar ysgogiad y cynghorydd tref Plaid Cymru, Gareth Butler. Gelwir hwy gan rai yn 'Baneri Butler'. ==Oriel== <center><gallery> File:Euskadi.jpg|Ffotograff o faner yn cyhwfan File:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|Baner [[Saint Pierre et Miquelon]] File:Batasuna.svg|Addasiad ar logo plaid asgell chwith [[Herri Batasuna]] - a ysbrydolwyd gan yr Ikurriña. File:Oiartzunen nafar ekitaldia.jpg|Marchogion gyda baner Navarre, ''ikurrina'' a'r ''Arrano Beltza''. File:Abadiño bandera 2.JPG|Ymdaith yn [[Abadiño]], [[Biskaia]] </gallery></center> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Baneri cenedlaethol]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 7u4uafjtti4fu8448c8gyk2rjahev2t 11096728 11096727 2022-07-26T15:34:02Z Stefanik 413 /* Gwleidyddiaeth yr Ikurrina */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Flag of the Basque Country.svg|350px|de|Baner Gwlad y Basg: yr Ikurrina]] '''Ikurrina''' yw'r enw ar faner [[Gwlad y Basg]]. Fe'i sillefir fel "Ikurrina" yn y [[Basgeg]]<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/eaeb/hiztegibatua/hiztegibatua.pdf Geiriadur Basgeg Safonol], adalwyd 2010-10-04.</ref> ac "Ikurriña" yn y [[Sbaeneg]]<ref>''Real Academia Española (2001)'': [http://lema.rae.es/drae/?val=ikurri%C3%B1a «ikurriña»], ''Diccionario de la Lengua Española'', Cyfrol 22, ar gael ar-lein. Adalwyd 2014-03-30.</ref>. Defnyddir yr enw fel y gelwir baner [[Y Ddraig Goch]] ar faner Cymru neu'r ''Stars and Stripes'' ar faner [[UDA]]. Mae'n faner swyddogol ar [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadi) ond cydnabyddir hi'n gyffredinol fel baner i bob un o 7 talaith [[Gwlad y Basg]] (Euskal Herria) er bod peth anghydfod yn ei chylch yn nhalaith Nafar ([[Navarra]] yn Sbaeneg, Nafaroa yn Basgeg). ==Yr Enw== Bathwyd y gair 'Ikurriña' gan y ddau frawd [[Cenedlaetholdeb Basgaidd|cenedlaetholgar]], Luis a [[Sabin Arana]], a sefydlodd blaid genedlaethol yr EAJ-PNV ac a fathodd nifer helaeth o eiriau Basgeg. Defnyddiwyd y gair Basgeg ''ikur'' ('arwydd' neu 'faner') ond golyga lawer mwy na hyn: baner cenedlaethol y Basgiaid. Yn hyn o beth mae'n debyg i'r ffordd y mae geiriad generig am faner yn [[Catalwnia]], ''Senyera'' a baner Ynysoedd y Ffaroe, ''[[Merkið]]'' yn enwau ar faneri y gwledydd hynny. Roedd sillafiad gwreiddiol y brodyr Arana yn seiliedig ar dafodiaith talaith Baskaia, sef ''ikuŕiñ''. Mae'r gair yma bellach wedi ei safoni yn y Fasgeg gyfoes i ''ikurrin''. Yn y Fasgeg dynodir y fanod ar ddiwedd y gair gyda'r lythyren 'a'. Ystyr ikurrina felly, yw 'Y Faner'.<ref name=EuskaltzaindiaIkurrina /> ==Dyluniad== Dyluniwyd y faner gan y brodyr Luis a Sabin Arana. Mae'n debyg iawn i faner y Deyrnas Unedig ac mae'n bosib y byddai rhai pobl yn ei chamgymryd am fersiwn Gymreig o faner '[[Jac yr Undeb]]'. Mae'r coch yn symbol o bobl Biskaia, y gwyrdd yn symbol o gryfder [[coeden dderw Gernika]], sydd ei hun yn symbol o hen gyfreithiau Baskaia a'r Basgiaid, y 'Fueros'. Dros y saltire, ceir croes wen, symbol o ymlyniad y Basgiaid i'r ffydd Gatholig. Cysylltir y lliwiau erbyn hyn yn lliwiau cenedlaethol y Basgiaid. ==Hanes== Dyluniwyd y faner yn 1894 fel baner Plaid Genedlaethol y Basgiaid, y EAJ-PNV, ar gyfer talaith Biskaia, gyda'r disgwyl y byddai baner arall ar gyfer yr holl diriogaeth Basgaidd eraill yn cael ei chreu. Gan mai yn y dalaith honno roedd y PNV gryfaf dyna'r faner a ddefnyddiwyd helaethaf ganddi a gydag amser daeth i'w hystyried fel baner ar gyfer yr holl daleithiau. Fe'i chwifiwyd gyntaf yn yr "Euzkeldun Batzokija", y gymdeithas wleidyddol a ragflaenodd yr EAJ-PNV. Mabwysiadwyd y faner gan y blaid newydd yn 1895 ac yn 1933 fe'i cynigiwyd fel baner ar gyfer yr holl wlad. Oherwydd poblogrwydd y faner fe gynigiodd y gwleidydd sosialaidd, Aznar hi fel baner Rhanbarth Hunanlywodraethol Basg yn 1936. Defnyddiwyd y faner hefyd fel jac forwrol gan Lynges Achlysurol Gwlad y Basg oedd yn rhan o lynges y Weriniaeth a oedd yn weithredol ym [[Bae Biskaia|Mae Bisgai]] yn ystod [[Rhyfel Cartref Sbaen]]. Yn 1938, wedi i'r Cadfridog [[Francisco Franco|Franco]] guro Llywodraeth Weriniaethol Sbaen, fe waharddwyd y faner, er iddi barhau i gael ei defnyddio gan y Basgwyr o fewn Iperralde (tair sir gogleddol y Basgiaid o fewn gwladwriaeth Ffrainc). Dros y degawdau a ddilynodd daeth yn symbol o wrthwynebiad y Basgwyr i lywodraeth asgell dde, genedlaetholaidd Sbaenaidd Franco ac fe'i defnyddiwyd gan fudiad terfysgol ETA fel baner o wrthryfel. Cyfreithlonwyd yr Ikurrina ar 19 Ionawr 1977. Yn Erthygl 5 o [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]. fe fabwysiadwyd yr ikurrina yn faner y Gymuned Hunanlywodraethol Basg. Fe'i defnyddir fel baner answyddogol gan Fasgwyr yn y bedair dalaith arall hefyd. ==Gwleidyddiaeth yr Ikurrina== Caiff yr ikurrina ei chwifio ar draws swyddfeydd a phencadlysoedd yn Euskadi fel rheol gyda [[baner Sbaen]] a [[Baner yr Undeb Ewropeaidd|baner yr Undeb Ewropeaidd]]. Ym mis Gorffennnaf 2007 dyfarnodd Goruchaflys Sbaen yn erbyn apêl Llywodraeth Euskadi gan orfodi'r Llywodraeth i chwifio baner Sbaen o adeilad Pencadlys yr <ref>{{Cite web |url=https://web.archive.org/web/20170703014806/https://www.ertzaintza.net/ |date=2017-07-03 }}</ref> (Heddlu'r Gymuned Fasgeg) ac adeiladau swyddogol eraill. ==Protocol yr Ikurrina== Caiff rhuban ddu eich chlymu ar ganol y groes wen ar y faner i goffau Basgwyr a bu farw yn ymladd dros ryddid y wlad - boed yn Rhyfel Catref Sbaen (a welir yn aml fel rhyfel dros ymreolaeth Basgaidd gan sawl Basgwr) neu aelodau [[ETA]] gyfoes. ==Nafar== Bu anghydfod ynghylch chwifio a ddefnyddio'r faner fel un swyddogol yn y dalaith Fasgeg, Nafar (Nafara). Er bod Nafar yn un o saith talaith hanesyddol y Basgiaid ac i'r prifddinas, [[Iruña]] (Pamplona yn Sbaeneg) fod yn brifddinas y brenhinoedd Basgeg, fe geir yno hunaniaeth gan nifer sy'n mynegi ei hunain fel Nafaroaid yn hytrach na Basgwyr. Yn fras mae trigolion i'r gogledd o ddinas Iruña, tra'n falch o'u hunaniaeth Nafar, yn debycach i drigolion talaith Euskadi gan siarad Basgeg a chefnogi pleidiau sydd o blaid undod ac hunanlywodraeth Gwlad y Basg. Mae'r gymuned yn ddwy trydydd waelod y dalaith ac yn uniaethu'n gryfach gyda'r wladwriaeth Sbaeneg a'r iaith a'r diwylliant Sbaeneg tra'n eiddigeddus o'r rhyddid a geir ganddynt fel cymuned o fewn Sbaen. Yn yr un modd ag y mae gan tair sir Euskadi (y Gymuned Hunanlywodraethol Basg) yr hawl fel taleithiau 'Foral' i godi a chadw ei threthi, gwelir yr un hawl gan gymuned Nafar hefyd. Yn 2003 yn dilyn mwyafrif llywodraethol gan bleidiau UPN a CDN, pasiodd Senedd Nafar Ddeddf Symbolau Senedd Foral Nafar ar reoli pa faneri caiff eu chwifio mewn swyddfeydd yr awdurod. Yn ôl y ddeddf hon dim ond baneri Nafar a Sbaen caiff eu chwifio tu allan i swyddfeydd ac adeiladau cyhoeddus ac ysgolion y dalaith. Gwaherddir (heblaw mewn achos o ymweliad swyddogol neu efeillio trefi) chwifio unrhyw faneri y tu allan i cynghorau trefol o fewn Nafar heblaw am faneri'r cyngor lleol, Nafar, Sbaen a'r Undeb Ewropeaidd. Yn ôl y ddeddf hon mae'r ikurrina wedi ei gwahardd ac fe all Senedd Nafar atal taliadau i gyngor tref sy'n chwifio'r faner. Bu i rai gynghorau lleol y dalaith benderfynu ond chwifio faner y cyngor lleol ac hepgor y baneri eraill fel protest. Daeth cynghorau eraill o gylch y gwaharddiad drwy chwifio'r ikurrina ger llaw y mast swyddogol, ar balconi yr adeilad swyddogol neu mewn lle amlwg. Byddant felly yn osgoi torri deddf symbolau gan mai cyfeirio at chwifio'r baneri ar fastiau'r dref gwna deddf 2003. Yn dilyn llwyddiant cynghrair pro-Basgeg NaBai yn etholiadau i dref Atarrabia yn 2007 penderfynwyd codi'r ikurrina y tu allan i adeilad cyngor y dref. Bu protestiadau gyda'r blaid pro-Sbaenaidd, UPN. Bellach mae baner Nafar a'r ikurrina yn hedfan mewn parc ger neuadd y dref gan nad oes cyfeiriad i hyn yn y ddeddf. Defnyddiwyd dathliadau blynyddol Gŵyl San Fermin yn Iruña pan fydd teirw yn rhedeg drwy'r ddinas fel cyfle i herio Deddf Symbolau Nafar ac i nodi hunaniaeth Basgeg Nafar i gynulleidfa ryngwladol. Gan nad oes modd i'r heddlu ymddangos yn y sgwâr lle cynhelir y seremoni agoriadol ac lle cychwynnir y dathliadau clec fawr o flaen torf anferth daeth yn draddodiad i radicalwyr Basgeg i geisio arddangos yr ikurrina. Yn 2013 llwyddwyd i [https://www.youtube.com/watch?v=-w_3egl7PHk ohirio cychwyn] y dathliadau gan rai munudau wrth i faner ikurrina anferth gael ei halio o un ochr o'r sgwâr i'r llall o flaen balconi lle cyhoeddir dechrau'r Ŵyl gan bwysigion y ddinas. ==Yr ''Ikurrina'' yn Aberystwyth== Ers ddiwedd yr 1980au bu'r ikurrina yn chwifio fel un [[Baneri Promenâd Aberystwyth|faneri Promenâd Aberystwyth]]. Mae'n chwifio fel rhan o gyfres o faneri gwleidydd di-wladwriaeth (Catalwnia, Llydaw, De Tirol) neu, sydd bellach, ers cwymp yr [[Undeb Sofietaidd]] wladwriaethau llawn (Estonia, Latfia a Lithwania). Codwyd y baneri hyn ar hyd brif Bromenâd Aberystwyth ar ysgogiad y cynghorydd tref Plaid Cymru, Gareth Butler. Gelwir hwy gan rai yn 'Baneri Butler'. ==Oriel== <center><gallery> File:Euskadi.jpg|Ffotograff o faner yn cyhwfan File:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|Baner [[Saint Pierre et Miquelon]] File:Batasuna.svg|Addasiad ar logo plaid asgell chwith [[Herri Batasuna]] - a ysbrydolwyd gan yr Ikurriña. File:Oiartzunen nafar ekitaldia.jpg|Marchogion gyda baner Navarre, ''ikurrina'' a'r ''Arrano Beltza''. File:Abadiño bandera 2.JPG|Ymdaith yn [[Abadiño]], [[Biskaia]] </gallery></center> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Baneri cenedlaethol]] [[Categori:Gwlad y Basg]] jmpsx1btmhe4g2heqafs208c459x7cr 4 160374 11096683 11091308 2022-07-26T13:02:33Z Llydawr 378 wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Mrs Siddons by Joshua Reynolds.jpg|100x100px|de|Sarah Siddons]] '''[[5 Gorffennaf]]''' Dydd Gŵyl '''[[Sant Cennydd]]''' * {{Blwyddyn yn ol|1755}} &ndash; ganwyd Sarah Kemble, yn hwyrach '''[[Sarah Siddons]]''', actores, yn [[Aberhonddu]] * {{Blwyddyn yn ol|1946}} &ndash; arddangoswyd y '''[[Bicini (dilledyn)|bicini]]''' ym [[Paris|Mharis]] am y tro cyntaf * {{Blwyddyn yn ol|1948}} &ndash; sefydlwyd y '''[[Gwasanaeth Iechyd Gwladol]]''' yn y DU * {{Blwyddyn yn ol|1977}} &ndash; disodlwyd Prif Weinidog etholedig cyntaf '''[[Pacistan]]''', [[Zulfiqar Ali Bhutto]], pan gipiodd y fyddin awdurdod dan arweiniad Muhammad Zia ul-Haq {{clirio}} <noinclude> {{Ar y dydd hwn}} </noinclude> {{clirio}} b3tl0740f7iq8f3icgiqn5tgjdpzyhs 0 160790 11096755 11091453 2022-07-26T20:53:27Z SteCymru14 35376 Trwsiwyd rhai gwallau teipio wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy }} [[Actor]], [[digrifwr]], [[cyflwynydd teledu]] a radio, [[ymgyrchydd]]<ref>{{Dyf gwe |url=http://www.dailypost.co.uk/whats-on/comedy-news/comedian-tudur-owen-sinning-across-8774375 |teitl= Comedian Tudur Owen is 'sinning' across Wales |awdur=Eryl Crump|dyddiad=05.03.2015 |gwaith= [[Daily Post]]|cyhoeddwr= |dyddiadcyrchiad=29 Gorffennaf 2015 |iaith=Saesneg}}</ref> ac [[awdur]] Cymreig ydy '''Tudur Owen''' (ganed Mai [[1966|1967]])<ref>[https://beta.companieshouse.gov.uk/company/07778978/officers Cofnod cyfarwyddwr Ty'r Cwmniau]; Adalwyd 5 Rhagfyr 2016</ref>. ==Bywyd cynnar== Cafodd Tudur ei eni ar [[Ynys Môn]]. Dechreuodd berfformio [[comedi ar ei sefyll]] trwy gyfrwng y Gymraeg yn 1999<ref>{{Dyf gwe |url=http://comedycv.co.uk/tudurowen/index.html |teitl=Comedy CV - Tudur Owen|awdur= |dyddiad= |gwaith= |cyhoeddwr= |dyddiadcyrchiad=29 Gorffennaf 2015 |iaith=Saesneg}}</ref>. == Gyrfa == Mae Tudur wedi ymddangos ar nifer o raglenni comedi ac adloniant S4C yn cynnwys ''[[Gwefreiddiol]]'', ''[[Gwerthu Allan]]'', ''Mawr'' a ''[[Noson Lawen (rhaglen deledu)|Noson Lawen]]''.<ref>[http://www.s4c.cymru/adloniant/c_gwerthu_allan.shtml Gwerthu Allan] </ref>. Mae wedi ysgrifennu ar gyfer rhaglenni fel ''Y Rhaglen Wirion ‘Na,'' ''Craig Ac Eifion, Teledu Eddie'' a ''Wil a Cêt''.<ref>{{Cite web |url=http://reganmanagement.co.uk/project/tudur-owen/ |title=CV Regan Management |access-date=2015-07-29 |archive-date=2016-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160130081301/http://reganmanagement.co.uk/project/tudur-owen/ |url-status=dead }}</ref> Yn 2009 fe gafodd gyfres sioe sgwrsio ''[[Tudur o'r Doc]]'' a oedd yn cael ei ffilmio yn Galeri, [[Caernarfon]]. Fe ddaeth y sioe nôl gyda ychydig o newidiadau a theitl newydd ''[[Sioe Tudur Owen]]'' yn 2011.<ref>[http://www.walesonline.co.uk/whats-on/film-tv/tudur-owen-or-doc-2127221 Tudur Owen o'r Doc]</ref><ref>[http://www.dailypost.co.uk/news/local-news/angleseys-tudur-owen-prepares-new-2736267 Anglesey's Tudur Owen prepares for new TV series]</ref> Yn 2016 cyflwynodd rhaglen ddogfen ''Tudur Owen a'i Gwmni Pysgod'' oedd yn dilyn Tudur wrth geisio ail-gyflwyno modd o brynu pysgod ffres o'r Fenai yn siopau lleol Porthaethwy. Dilynwyd hyn gan gyfres llawn yn 2017 yn edrych ar sut i greu busnesau yn cynhyrchu a gwerthu yn y gymuned leol.<ref>{{dyf newyddion|url=http://www.dailypost.co.uk/news/tv/s4c-shows-comedians-attempt-bring-11261625|teitl= Tudur Owen yn dod â marchnad bysgod 'nôl i Borthaethwy |dyddiad=30 Ebrill 2016|dyddiadcyrchu=26 Ebrill 2017}}</ref> Mae ganddo sioe ar brynhawn ddydd Gwener ar [[BBC Radio Cymru|Radio Cymru]]. Mae'n berchen ar fusnes '''Tŷ Golchi''' sy'n cynnwys caffi, siop a chlwb comedi. Fe brynodd yr adeilad sydd wedi ei leoli rhwng Bangor a Chaernarfon a fe agorwyd y busnes ym mis Ionawr 2012.<ref> [http://angleseytelegraph.blogspot.co.uk/2012/01/tudur-owen-and-ty-golchi-now-open.html Tudur Owen and Ty Golchi - now open] </ref> ==Bywyd personol== Ym mis Hydref 2014, cafodd Tudur ddiagnosis o [[cancr y brostad|gancr y brostad]] a chyhoeddodd hyn ar ei sioe ar [[Radio Cymru]]. Derbyniodd lawdriniaeth yn Clatterbridge i waredu'r cancr, nad oedd wedi lledu. Ers hynny, mae Tudur yn ymgyrchu ac annog dynion i fod yn fwy ymwybodol o'r cyflwr.<ref>{{Dyf gwe |url=http://www.dailypost.co.uk/news/north-wales-news/gwynedd-comedian-tudur-owen-urges-8830174 |teitl=Gwynedd comedian Tudur Owen urges men to get checked after having prostate removed |awdur=Hywel Trewyn |dyddiad=12 Mawrth 2015 |gwaith= Daily Post|cyhoeddwr= |dyddiadcyrchiad=29 Gorffennaf 2015 |iaith=Saesneg}}</ref> Mae'n byw yn [[Y Felinheli]] gyda'i wraig Sharon ac mae ganddynt ddau blentyn.<ref>{{dyf newyddion|url=http://www.walesonline.co.uk/lifestyle/welsh-homes/favourite-room-comedian-tudur-owen-1910678|teitl=My favourite room: Comedian Tudur Owen|dyddiad=31 Gorffennaf 2010|dyddiadcyrchu=26 Ebrill 2017|cyhoeddwr=WalesOnline}}</ref> Ar 5 Gorffennaf 2022, fe'i anrhydeddwyd gan Brifysgol Bangor am ei gyfraniad i adloniant yng Nghymru. Derbyniodd radd Doethur mewn Llenyddiaeth a’i urddo gyda Gradd er Anrhydedd.<ref>{{dyf gwe|url=https://www.bangor.ac.uk/cy/newyddion/y-digrifwr-ar-darlledwr-tudur-owen-yn-dod-yn-ddoethur-mewn-llenyddiaeth|teitl= Y digrifwr a'r darlledwr Tudur Owen yn dod yn Ddoethur mewn Llenyddiaeth |cyhoeddwr=Prifysgol Bangor|dyddiad=5 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchiad=5 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Teledu== * ''[[Sioe PC Leslie Wynne]]'' – comedi sefyllfa [2008-2009] * ''[[Tudur o'r Doc]]'' – sioe siarad [2009] * ''[[Sioe Tudur Owen]]'' – sioe siarad [2012-2015] * ''[[Byw Yn Ôl Y Llyfr]]'' – rhaglen ddogfen hanesyddol [2010-2011] * ''[[Byw Yn Ôl Y Papur Newydd]]'' – rhaglen ddogfen [2011] * ''[[Beryl, Cheryl a Meryl]]'' – drama gomedi [2009] * ''Tudur Owen a'r Cwmni'' – rhaglen ddogfen [2016-] * ''[[Tourist Trap]]'' – rhaglen gomedi sefyllfa, BBC Wales [2018]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2018/festival-of-funny|title=BBC - A month of comedy comes to BBC Wales - Media Centre|website=www.bbc.co.uk|access-date=9 Mawrth 2020}}</ref> * ''Tudur's TV Flashback'' – rhaglen gyda deunydd archif, BBC Wales [2019-]<ref>{{cite web|url=https://www.comedy.co.uk/tv/tudur_tv_flashback/episodes/1/|title=Tudur's TV Flashback|website=British Comedy Guide|access-date=11 Awst 2020}}</ref> ==Llyfryddiaeth== * ''[[Dangos fy hun|Dangos Fy Hun]]'', Hydref 2011, [[Gwasg Gwynedd]], <nowiki>ISBN 9780860742760</nowiki> * ''[[Y Sw]]'', Hydref 2014, [[Gwasg Carreg Gwalch]], <nowiki>ISBN 9781845274832</nowiki> ==Gwobrau== * Enillydd [[BAFTA Cymru]] 2009 – Sioe Adloniant Orau – Sioe PC Leslie Wynne (Ysgrifennwr/ Perfformiwr) * Enwebiad BAFTA Cymru 2010 – Sioe Adloniant Orau – Tudur Owen O’r Doc (Cynhyrchydd/Perfformiwr) * Enwebiad BAFTA Cymru 2010 – Cyflwynydd Gorau * Gwyl Cyfryngau Celtaidd 2009 – Rhaglen Adloniant Ysgafn Orau – Tudur Owen O’r Doc (Cynhyrchydd/Perfformiwr) * Enwebiad Royal Television Society 2011 - am “Wil & Cêt” == Dolenni Allanol == * [http://www.bbc.co.uk/programmes/b00mj3tm Sioe Tudur Owen, Radio Cymru] * [http://www.tygolchi.com/ Tŷ Golchi] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} {{DEFAULTSORT:Owen, Tudur}} [[Categori:Genedigaethau 1960]] [[Categori:Cyflwynwyr teledu Cymreig]] [[Categori:Cyflwynwyr radio Cymreig]] [[Categori:Actorion Cymreig]] [[Categori:Digrifwyr Cymreig]] [[Categori:Ymgyrchwyr Cymreig]] [[Categori:Pobl o Ynys Môn]] o10akhxjrqeg5k5zckusuwj7etaevuy 11096756 11096755 2022-07-26T20:55:33Z SteCymru14 35376 Trwsiwyd y ramadeg wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy }} [[Actor]], [[digrifwr]], [[cyflwynydd teledu]] a radio, [[ymgyrchydd]]<ref>{{Dyf gwe |url=http://www.dailypost.co.uk/whats-on/comedy-news/comedian-tudur-owen-sinning-across-8774375 |teitl= Comedian Tudur Owen is 'sinning' across Wales |awdur=Eryl Crump|dyddiad=05.03.2015 |gwaith= [[Daily Post]]|cyhoeddwr= |dyddiadcyrchiad=29 Gorffennaf 2015 |iaith=Saesneg}}</ref> ac [[awdur]] Cymreig ydy '''Tudur Owen''' (ganed Mai [[1966|1967]])<ref>[https://beta.companieshouse.gov.uk/company/07778978/officers Cofnod cyfarwyddwr Ty'r Cwmniau]; Adalwyd 5 Rhagfyr 2016</ref>. ==Bywyd cynnar== Cafodd Tudur ei eni ar [[Ynys Môn]]. Dechreuodd berfformio [[comedi ar ei sefyll]] trwy gyfrwng y Gymraeg yn 1999<ref>{{Dyf gwe |url=http://comedycv.co.uk/tudurowen/index.html |teitl=Comedy CV - Tudur Owen|awdur= |dyddiad= |gwaith= |cyhoeddwr= |dyddiadcyrchiad=29 Gorffennaf 2015 |iaith=Saesneg}}</ref>. == Gyrfa == Mae Tudur wedi ymddangos ar nifer o raglenni comedi ac adloniant S4C yn cynnwys ''[[Gwefreiddiol]]'', ''[[Gwerthu Allan]]'', ''Mawr'' a ''[[Noson Lawen (rhaglen deledu)|Noson Lawen]]''.<ref>[http://www.s4c.cymru/adloniant/c_gwerthu_allan.shtml Gwerthu Allan] </ref>. Mae wedi ysgrifennu ar gyfer rhaglenni fel ''Y Rhaglen Wirion ‘Na,'' ''Craig Ac Eifion, Teledu Eddie'' a ''Wil a Cêt''.<ref>{{Cite web |url=http://reganmanagement.co.uk/project/tudur-owen/ |title=CV Regan Management |access-date=2015-07-29 |archive-date=2016-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160130081301/http://reganmanagement.co.uk/project/tudur-owen/ |url-status=dead }}</ref> Yn 2009 fe gafodd gyfres sioe sgwrsio ''[[Tudur o'r Doc]]'' a oedd yn cael ei ffilmio yn Galeri, [[Caernarfon]]. Fe ddaeth y sioe 'nôl gydag ychydig o newidiadau a theitl newydd ''[[Sioe Tudur Owen]]'' yn 2011.<ref>[http://www.walesonline.co.uk/whats-on/film-tv/tudur-owen-or-doc-2127221 Tudur Owen o'r Doc]</ref><ref>[http://www.dailypost.co.uk/news/local-news/angleseys-tudur-owen-prepares-new-2736267 Anglesey's Tudur Owen prepares for new TV series]</ref> Yn 2016 cyflwynodd raglen ddogfen ''Tudur Owen a'i Gwmni Pysgod'' oedd yn dilyn Tudur wrth geisio ail-gyflwyno modd o brynu pysgod ffres o'r Fenai yn siopau lleol Porthaethwy. Dilynwyd hyn gan gyfres lawn yn 2017 yn edrych ar sut i greu busnesau sy'n cynhyrchu a gwerthu yn y gymuned leol.<ref>{{dyf newyddion|url=http://www.dailypost.co.uk/news/tv/s4c-shows-comedians-attempt-bring-11261625|teitl= Tudur Owen yn dod â marchnad bysgod 'nôl i Borthaethwy |dyddiad=30 Ebrill 2016|dyddiadcyrchu=26 Ebrill 2017}}</ref> Mae ganddo sioe ar brynhawn ddydd Gwener ac ar fore Sadwrn ar [[BBC Radio Cymru|Radio Cymru]]. Roedd yn berchen ar fusnes '''Tŷ Golchi''' sy'n cynnwys caffi, siop a chlwb comedi. Fe brynodd yr adeilad sydd wedi ei leoli rhwng Bangor a Chaernarfon a fe agorwyd y busnes ym mis Ionawr 2012.<ref> [http://angleseytelegraph.blogspot.co.uk/2012/01/tudur-owen-and-ty-golchi-now-open.html Tudur Owen and Ty Golchi - now open] </ref> ==Bywyd personol== Ym mis Hydref 2014, cafodd Tudur ddiagnosis o [[cancr y brostad|gancr y brostad]] a chyhoeddodd hyn ar ei sioe ar [[Radio Cymru]]. Derbyniodd lawdriniaeth yn Clatterbridge i waredu'r cancr, nad oedd wedi lledu. Ers hynny, mae Tudur yn ymgyrchu ac annog dynion i fod yn fwy ymwybodol o'r cyflwr.<ref>{{Dyf gwe |url=http://www.dailypost.co.uk/news/north-wales-news/gwynedd-comedian-tudur-owen-urges-8830174 |teitl=Gwynedd comedian Tudur Owen urges men to get checked after having prostate removed |awdur=Hywel Trewyn |dyddiad=12 Mawrth 2015 |gwaith= Daily Post|cyhoeddwr= |dyddiadcyrchiad=29 Gorffennaf 2015 |iaith=Saesneg}}</ref> Mae'n byw yn [[Y Felinheli]] gyda'i wraig Sharon ac mae ganddynt ddau blentyn.<ref>{{dyf newyddion|url=http://www.walesonline.co.uk/lifestyle/welsh-homes/favourite-room-comedian-tudur-owen-1910678|teitl=My favourite room: Comedian Tudur Owen|dyddiad=31 Gorffennaf 2010|dyddiadcyrchu=26 Ebrill 2017|cyhoeddwr=WalesOnline}}</ref> Ar 5 Gorffennaf 2022, fe'i anrhydeddwyd gan Brifysgol Bangor am ei gyfraniad i adloniant yng Nghymru. Derbyniodd radd Doethur mewn Llenyddiaeth a’i urddo gyda Gradd er Anrhydedd.<ref>{{dyf gwe|url=https://www.bangor.ac.uk/cy/newyddion/y-digrifwr-ar-darlledwr-tudur-owen-yn-dod-yn-ddoethur-mewn-llenyddiaeth|teitl= Y digrifwr a'r darlledwr Tudur Owen yn dod yn Ddoethur mewn Llenyddiaeth |cyhoeddwr=Prifysgol Bangor|dyddiad=5 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchiad=5 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Teledu== * ''[[Sioe PC Leslie Wynne]]'' – comedi sefyllfa [2008-2009] * ''[[Tudur o'r Doc]]'' – sioe siarad [2009] * ''[[Sioe Tudur Owen]]'' – sioe siarad [2012-2015] * ''[[Byw Yn Ôl Y Llyfr]]'' – rhaglen ddogfen hanesyddol [2010-2011] * ''[[Byw Yn Ôl Y Papur Newydd]]'' – rhaglen ddogfen [2011] * ''[[Beryl, Cheryl a Meryl]]'' – drama gomedi [2009] * ''Tudur Owen a'r Cwmni'' – rhaglen ddogfen [2016-] * ''[[Tourist Trap]]'' – rhaglen gomedi sefyllfa, BBC Wales [2018]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2018/festival-of-funny|title=BBC - A month of comedy comes to BBC Wales - Media Centre|website=www.bbc.co.uk|access-date=9 Mawrth 2020}}</ref> * ''Tudur's TV Flashback'' – rhaglen gyda deunydd archif, BBC Wales [2019-]<ref>{{cite web|url=https://www.comedy.co.uk/tv/tudur_tv_flashback/episodes/1/|title=Tudur's TV Flashback|website=British Comedy Guide|access-date=11 Awst 2020}}</ref> ==Llyfryddiaeth== * ''[[Dangos fy hun|Dangos Fy Hun]]'', Hydref 2011, [[Gwasg Gwynedd]], <nowiki>ISBN 9780860742760</nowiki> * ''[[Y Sw]]'', Hydref 2014, [[Gwasg Carreg Gwalch]], <nowiki>ISBN 9781845274832</nowiki> ==Gwobrau== * Enillydd [[BAFTA Cymru]] 2009 – Sioe Adloniant Orau – Sioe PC Leslie Wynne (Ysgrifennwr/ Perfformiwr) * Enwebiad BAFTA Cymru 2010 – Sioe Adloniant Orau – Tudur Owen O’r Doc (Cynhyrchydd/Perfformiwr) * Enwebiad BAFTA Cymru 2010 – Cyflwynydd Gorau * Gwyl Cyfryngau Celtaidd 2009 – Rhaglen Adloniant Ysgafn Orau – Tudur Owen O’r Doc (Cynhyrchydd/Perfformiwr) * Enwebiad Royal Television Society 2011 - am “Wil & Cêt” == Dolenni Allanol == * [http://www.bbc.co.uk/programmes/b00mj3tm Sioe Tudur Owen, Radio Cymru] * [http://www.tygolchi.com/ Tŷ Golchi] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} {{DEFAULTSORT:Owen, Tudur}} [[Categori:Genedigaethau 1960]] [[Categori:Cyflwynwyr teledu Cymreig]] [[Categori:Cyflwynwyr radio Cymreig]] [[Categori:Actorion Cymreig]] [[Categori:Digrifwyr Cymreig]] [[Categori:Ymgyrchwyr Cymreig]] [[Categori:Pobl o Ynys Môn]] 5cvy5l36z73c71k9ff94agmznv3fj7a 0 164593 11096820 11016860 2022-07-27T09:16:37Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki Adeiladwyd y lein reilffordd '''Tramffordd Pumlumon a Hafan''' (Saesneg: ''Plynlimon and Hafan Tramway'') 7 milltir o hyd<ref name="Gwefan Coflein">[http://map.coflein.gov.uk/index.php?ency=cy&action=do_details&numlink=34686&cache_name=cG5wcm4sMjY4MTY5X3NlYXJjaHR5cGUsYWR2YW5jZWRfb3Jh Gwefan Coflein]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ym 1897 i wasanaethu pyllau [[plwm]] [[Bwlch Glas]] a chwareli yn ymyl Hafan.<ref>{{Cite web |url=http://narrowgaugerailwaymuseum.org.uk/museum/collections/public-carriers/plynlimon-hafan-tramway/ |title=Gwefan yr Amgueddfa Cledrau cul, Tywyn |access-date=2015-08-31 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304125950/http://narrowgaugerailwaymuseum.org.uk/museum/collections/public-carriers/plynlimon-hafan-tramway/ |url-status=dead }}</ref> Caewyd y lein ar ôl 3 blynedd. Gobeithiwyd adeiladu rheilffordd o'r pyllau a chwareli at y môr yn ymyl [[Ynyslas]], ond gwrthodwyd caniatád gan [[Rheilffordd y Cambrian|Reilffordd y Cambrian]] rhag croesi eu lein rhwng [[Machynlleth]] ac [[Aberystwyth]]. Roedd yn rhaid i'r tramffordd fynd i Lanfihangel a throsglwyddo nwyddau i Reilffordd y Cambrian. Roedd seidins i'r gogledd o orsaf reilffordd Llandre<ref name="Gwefan Coflein"/>. Dechreuodd gwasanaeth i deithwyr ar 28 Mawrth 1898, gan redeg ar dydd Llun yn unig ac yn cysylltu â gwasanaeth y Cambrian i Aberystwyrh ar ddiwrnod y farchnad.<ref name="Gwefan Grace's Guide">[http://www.gracesguide.co.uk/Plynlimon_and_Hafan_Tramway Gwefan Grace's Guide]</ref> ==Locomotifau== Roedd gan y gwmni 3 locomotif:- ===Victoria=== Locomotif 0-4-0 efo boeler unionsyth a adeiladwyd gan John Slee a Chwmni yn [[Warrington]]. Daeth i'r tramffordd ar 12 Mai, 1897. Disodlwyd hwn gan 'Talybont'. ===Talybont=== Locomotif 2-4-0T a adeiladwyd gan [[Cwmni Bagnall|Gwmni Bagnall]] yn wreiddiol ar gyfer cwsmer ym [[Brasil|Mrasil]] ond canslwyd ei archeb, felly aeth y locomotif i Dramffordd Pumlumon a Hafan. Gweithiodd o Lanfihangel i waelod yr inclein yn Hafan. ===Hafan=== Locomotif 0-4-0ST Bagnall a weithiodd yn y chwarel uwchben yr inclein. Ailbrynwyd gan Bagnall ym 1901 a gweithiodd ar waith adeiladu Cronfa Ddŵr Walshaw Dene, [[Halifax]], ac erbyn 1920 roedd ym meddiant Cwmni Coed Bedley yn [[Nairn]], [[Yr Alban]]. ==Cerbydau== Roedd gan y dramffordd un cerbyd. Mae copi ohono ar [[Rheilffordd Ager Launceston|Reilffordd Ager Launceston]] erbyn hyn. Aeth rhai o'r wageni i [[Rheilffordd Dyffryn Rheidol|Reilffordd Dyffryn Rheidol]] ac maent wedi goroesi hyd at heddiw.<ref name="Gwefan Grace's Guide"/> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Cludiant yng Ngheredigion]] [[Categori:Rheilffyrdd cledrau cul|Pumlumon a Hafan]] [[Categori:Rheilffyrdd Cymru]] 7rdfo7gqvurzvb5mampvqittpm7j2hc 6 167951 11096753 1736892 2022-07-26T19:49:21Z 86.120.190.41 wikitext text/x-wiki == Licensing == {{Non-free logo|image has rationale=yes}} == Fair use rationale == {{Non-free use rationale|Description= Logo of [[Aston Martin]] |Source= Extracted from Aston Martin Brochure ([[PDF]]) |Portion= Entirety of logo, largely irrelevant to primary goal of selling cars |Resolution= {{SVG-Res}} |Article=Aston Martin |Purpose= Brand illustration |Replaceability= None |other_information=[[:ro:Fișier:AstonMartinLogo.png]] }} {{SVG-Logo}} [[ru:Файл:AstonMartinLogo.svg]] aguirmsgt4y4r5qahi4yxlovg0i3755 0 191487 11096745 11064749 2022-07-26T19:15:10Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Zonotrichia leucophrys'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = LC | status_system = IUCN3.1 | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}} | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Passeriformes | familia = Emberizidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Bras corun gwyn America''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: breision corun gwyn America) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Zonotrichia leucophrys'''''; yr enw Saesneg arno yw ''White-crowned sparrow''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Breision ([[Lladin]]: ''Emberizidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain, ond nid yng Nghymru. Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''Z. leucophrys'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yng [[Gogledd America|Ngogledd America]]. <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r bras corun gwyn America yn perthyn i deulu'r Breision (Lladin: ''Emberizidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q28486 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras Cassin]] | p225 = Peucaea cassinii | p18 = [[Delwedd:Cassin's Sparrow, Peucaea cassinii.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras Tumbes]] | p225 = Rhynchospiza stolzmanni | p18 = [[Delwedd:Tumbes Sparrow - South Ecuador S4E9651 (23024337739).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras adeingoch]] | p225 = Peucaea carpalis | p18 = [[Delwedd:Rufous-winged sparrow.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras bronddu’r De]] | p225 = Peucaea humeralis | p18 = [[Delwedd:Zacatonero Pecho Negro, Black Chested Sparrow, Aimophila humeralis (9437672041) (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras corun rhesog]] | p225 = Rhynchospiza strigiceps | p18 = [[Delwedd:Rhynchospiza strigiceps Chaco Sparrow; Chancaní natural Reserve, Córdoba, Argentina.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras cynffon winau]] | p225 = Peucaea sumichrasti | p18 = [[Delwedd:Cinnamon-tailed Sparrow - Chiapas - Mexico S4E8139 (23365723956).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras ffrwynog]] | p225 = Peucaea mystacalis | p18 = [[Delwedd:Bridled Sparrow - Oaxaca - Mexico S4E9190 (23024344799).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras penrhesog y Gogledd]] | p225 = Peucaea ruficauda | p18 = [[Delwedd:Stripe-headed Sparrow (8263582955).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras Bachman|Peucaea aestivalis]] | p225 = Peucaea aestivalis | p18 = [[Delwedd:Bachmanssparrow.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bras Botteri|Peucaea botterii]] | p225 = Peucaea botterii | p18 = [[Delwedd:Aimophila botterii.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Twinc gwair wynebfelyn|Yellow-faced grassquit]] | p225 = Tiaris olivaceus | p18 = [[Delwedd:Tiaris olivaceus CR 02.jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]] [[Categori:Emberizidae]] [[Categori:Adar Gogledd America]] 57iqjs39npv7ssz1f3g5515zcad3mqo 0 201557 11096801 11057021 2022-07-27T05:18:31Z Andre Engels 22 Yn ailgyfeirio at [[Hiltje Maas-van de Kamer]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Hiltje Maas-van de Kamer]] ed4pezkq528koy3j198bfvdp1gq6fm1 0 206433 11096726 10949736 2022-07-26T15:32:24Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Arlunydd]] benywaidd o [[Unol Daleithiau America]] oedd '''Molly Guion''' ([[1910]] - [[1982]]).<ref>[http://www.theartofpainting.be/AOP-Female_Painters.htm Gwefan theartofpainting.be;] adalwyd Rhagfyr 2016.</ref>{{Cyfs personol}} Treuliodd y rhan fwyaf o'i hoes yn gweithio fel arlunydd yn [[Unol Daleithiau America]]. <!--WD dros dro 2--><!--WD Cadw lle 2--> ==Anrhydeddau== * {{Anrhydeddau WD |onlysourced=no}} <includeonly>Cadw lle i'r bot</includeonly> ==Rhai arlunwyr eraill o'r un cyfnod== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q1028181 . ?item wdt:P569 ?time0 . FILTER ( ?time0 >= "1900-01-01T00:00:00Z"^^xsd:dateTime && ?time0 <= "1905-01-01T00:00:00Z"^^xsd:dateTime ) } LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Erthygl,P569,P19,P570,P20,P106,P101,P22,P25,P26,P27 |thumb=60 |links=local }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! Erthygl ! dyddiad geni ! man geni ! dyddiad marw ! man marw ! galwedigaeth ! maes gwaith ! tad ! mam ! priod ! gwlad y ddinasyddiaeth |- | [[Aniela Cukier]] | 1900 | [[Warsaw]] | 1944 | [[Warsaw]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]''<br/>''[[:d:Q1437754|cymynwr coed]]'' | [[paentio]] | | | | [[Gwlad Pwyl]] |- | [[Eszter Mattioni]] | 1902-03-12 | ''[[:d:Q189761|Szekszárd]]'' | 1993-03-17 | [[Budapest]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[paentio]] | | | | [[Hwngari]] |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Arlunydd]] *[[Rhestr celf a chrefft]] *[[Y Bywgraffiadur Cymreig#Rhestr o ferched yn y Bywgraffiadur|Rhestr o ferched yn y Bywgraffiadur Cymreig]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolennau allanol== *[http://www.biography.com/people/groups/artists-painters-female Gwefan biography.com] {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Guion, Molly}} [[Categori:Merched a aned yn y 1910au]] [[Categori:Arlunwyr benywaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1910]] [[Categori:Marwolaethau 1982]] [[Categori:Arlunwyr Americanaidd]] tukl3n9ngm1ay0sfw40ali15rlfywm7 0 216433 11096779 11007218 2022-07-26T21:42:29Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Mae '''Aleida Guevara March''' (ganwyd [[24 Tachwedd]] [[1960]]) yn ferch hynaf [[Che Guevara|Ernesto "Che" Guevara]] a’i ail wraig Aleida March. Roedd hi ond yn pedair a hanner oed pan gadwodd ei dad Cuba i fynd i’r [[Congo]] i hybu chwyldro. Roedd hi’n 7 oed pan cafodd Che ei ladd yn [[Bolifia]] yn 1967.<ref>https://www.biography.com/people/che-guevara-9322774</ref> Mae hi’n paediatregydd sy'n arbenigo mewn alergeddau plant a fel ei thad yn [[Marcsiaeth|Farcsydd]]. Mae hi’n gweithio yn Ysbyty Plant William Soler yn [[La Habana]], [[Ciwba]]. Mae hi hefyd wedi gweithio fel doctor yn [[Angola]], [[Ecwador]], a [[Nicaragwa]]. Ers 2009 mae Guevara yn helpu rhedeg dwy gartref ar gyfer plant anabl yn Cuba a dau arall am blant ffoaduriaid gyda phroblemau domestig. Mae he hefyd wedi cymryd rhan blaenllaw i gefnogi cymuned Cuba wedi’u taro gan llifogydd a chorwynoedd. Cymerodd hi ran yn ffilm [[Michael Moore]] ''Sicko'' yn siarad am wasanaeth iechyd cyhoeddus Cuba.<ref>http://www.imdb.com/title/tt0386032/</ref> Mae hi wedi teithio’r byd yn helaeth yn siarad a darlithio am sefyllfa Cuba ac yn dadlau dros hawliau dynol a rhyddhau gwledydd datblygu o broblemau dyled.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2004/oct/13/debtrelief.cuba Time to Act, Not Just Talk] by Aleida Guevara, ''The Guardian'', October 13, 2004</ref> Mae hi’n awdur y llyfr ''Chávez, Venezuela and the New Latin America.''<ref>[https://www.nytimes.com/2004/10/09/opinion/09guevara.html Riding My Father's Motorcycle] by Aleida Guevara, ''[[The New York Times]]'', October 9, 2004</ref> Yn Tachwedd 2017 daeth i [[Dinbych]] i annerch cyfarfod o flaen 400 o bobl yn Neuadd y Dref.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=YlTjSctrZok</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * Ffilm o Aleida Guevara yn Ninbych https://www.youtube.com/watch?v=YlTjSctrZok {{DEFAULTSORT:Guevara, Aleida}} [[Categori:Genedigaethau 1960]] [[Categori:Meddygon Ciwbaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif]] lmjqe49j20z8jpvosyddqtq1d6woovo 14 220897 11096781 4679562 2022-07-26T21:43:40Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Meddygon o Giwba]] i [[Categori:Meddygon Ciwbaidd]] wikitext text/x-wiki [[Categori:Meddygon yn ôl cenedligrwydd|Ciwba]] [[Categori:Ciwbawyr yn ôl galwedigaeth]] 1vc0ji6tnx51sek3v9jxzev8ci40wvh 0 221326 11096780 10898494 2022-07-26T21:43:03Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Meddyg a gwyddonydd nodedig o Cuba oedd '''Carlos Finlay''' ([[3 Rhagfyr]] [[1833]] - [[20 Awst]] [[1915]]). Roedd yn epidemiolegydd Ciwbaidd ac yn cael ei gydnabod fel arloeswr ym maes ymchwilio'r dwymyn felen. Cafodd ei eni yn Camagüey, [[Cuba]] ac addysgwyd ef ym Mhrifysgol Thomas Jefferson. Bu farw yn [[La Habana]]. ==Gwobrau== Enillodd Carlos Finlay y gwobrau canlynol o ganlyniad i'w waith: *Lleng Anrhydedd {{Eginyn meddyg}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Finlay, Carlos}} [[Categori:Erthyglau Bot Wici-Iechyd]] [[Categori:Genedigaethau 1833]] [[Categori:Marwolaethau 1915]] [[Categori:Meddygon Ciwbaidd]] 5oao5958zhun2mjw8e9gki3clftqykw 0 221357 11096778 10999691 2022-07-26T21:41:31Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Meddyg, llawfeddyg, swyddog a gwleidydd nodedig o Unol Daleithiau America oedd '''Leonard Wood''' ([[9 Hydref]] [[1860]] - [[7 Awst]] [[1927]]). Bu'n swyddog ym myddin yr Unol Daleithiau. Gwasanaethodd fel rheolwr Staffio Byddin yr Unol Daleithiau, Llywodraethwr Milwrol Ciwba, a Llywodraethwr Cyffredinol Ynysoedd y Philipines. Dechreuodd ei yrfa filwrol fel meddyg yn y fyddin ffiniol, lle dderbyniodd Fedal Anrhydeddus. Cafodd ei eni yn Winchester, [[Cuba]] ac addysgwyd ef yn Ysgol Feddygol Harvard. Bu farw yn [[Boston]]. ==Gwobrau== Enillodd Leonard Wood y gwobrau canlynol o ganlyniad i'w waith: *Medal Gwasanaethau Difreintiedig *Medal anrhydedd {{Eginyn meddyg}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Wood, Leonard}} [[Categori:Erthyglau Bot Wici-Iechyd]] [[Categori:Marwolaethau 1927]] [[Categori:Genedigaethau 1860]] [[Categori:Meddygon Americanaidd]] 3x6e0qltcz9b8c7krq2gt9btwum3f7m 0 222980 11096682 10997509 2022-07-26T12:41:19Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle|gwlad={{banergwlad|Cymru}}}} Mae '''Capel Seilo''' wedi cael ei leoli yng [[Caergeiliog|Nghaergeiliog]], ar [[Ynys Môn]]. ==Hanes== Cafodd y capel cyntaf ei adeiladu yn [[1849]]. Mae'r capel presennol wedi cael ei adeiladu ers 1866.<ref>{{Cite book|title=Capeli Môn|last=Jones|first=Geraint I.L|publisher=Wasg Carreg Gwalch|year=2007|isbn=1-84527-136-X|location=12 Iard yr Orsaf, Llanrwst, Dyffryn Conwy, LL260EH|pages=69}}</ref> Mae yna mynwent yno. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Adeiladau rhestredig Gradd II Ynys Môn]] [[Categori:Capeli Ynys Môn]] [[Categori:Llanfair-yn-Neubwll]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] mla4ha0dcsq7341ycm5ens0zzuzt53h 0 223459 11096791 9887830 2022-07-26T21:55:56Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd [[Ffrainc|Ffrengig]] o'r [[Almaen]] yw '''Hélène Esnault''' (ganed [[17 Gorffennaf]] [[1953]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd ac academydd. ==Manylion personol== Ganed Hélène Esnault ar [[17 Gorffennaf]] [[1953]] yn Paris ac wedi gadael yr ysgol leol bu'n astudio Gwyddoniaeth. Priododd Hélène Esnault gydag Eckart Viehweg. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Gwobr Gottfried Wilhelm Leibniz. ==Gyrfa== Enillodd sawl gradd academaidd gan gynnwys: Doethuriaeth. ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q104173|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q104173|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Esnault, Hélène}} [[Categori:Genedigaethau 1953]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Mathemategwyr Ffrengig]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] k6jlmybx64lu2xgq7uadgtmzd0jrfw5 0 223758 11096788 9885186 2022-07-26T21:51:53Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Singapôr]] yw '''Lam Lay Yong''' (ganed [[12 Chwefror]] [[1936]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd, hanesydd mathemateg ac academydd. ==Manylion personol== Ganed Lam Lay Yong ar [[12 Chwefror]] [[1936]] yn Singapôr ac wedi gadael yr ysgol leol mynychodd Brifysgol Cenedlaethol Singapôr a Phrifysgol Caergrawnt. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Gwobr Kenneth O. May a Gwobr 'Hall of Fame' Singapôr. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q435599|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q435599|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Yong, Lam Lay}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Mathemategwyr Singaporaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] bd0iwxvz38n9kbf6o49smkt2yj5o4bp 0 223955 11096786 11027661 2022-07-26T21:49:22Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Ambox | type = content | image = [[Image:Question book-new.svg|50x40px]] | text = Nid yw'r erthygl hon yn '''dyfynnu unrhyw ffynonellau'''.<br /><small>Helpwch [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} wella'r erthygl hon] drwy ychwanegu dyfyniadau i ffynonellau dibynadwy.<br> Caiff cynnwys heb ei ddyfynnu ei herio, a gellir ei ddileu, o ganlyniad. Mae'r tag yma'n rhoi'r erthygl yma yn y categori [[:Categori:Dim-ffynonellau]].<br />{{#if:|''({{{date}}})''</small>}}}} {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Rwmania]] oedd '''Zoia Ceaușescu''' ([[28 Chwefror]] [[1949]] – [[20 Tachwedd]] [[2006]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel cyfuniadoleg. ==Manylion personol== Ganed Zoia Ceaușescu ar [[28 Chwefror]] [[1949]] yn București ac wedi gadael yr ysgol leol bu'n astudio Gwyddoniaeth. Achos ei marwolaeth oedd [[canser yr ysgyfaint]]. ==Gyrfa== Enillodd sawl gradd academaidd gan gynnwys: Doethur mewn Athrawiaeth. ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q218415|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q218415|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Rwmaniad}} {{DEFAULTSORT:Ceaușescu, Zoia}} [[Categori:Dim-ffynonellau]] [[Categori:Genedigaethau 1949]] [[Categori:Marwolaethau 2006]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Mathemategwyr Rwmanaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] sjm7pcvn977cqsql21go3mbwv5ahjil 0 224296 11096785 9884136 2022-07-26T21:47:28Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Aserbaijan]] yw '''Maleyka Abbaszadeh''' (ganed [[1953]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd. ==Manylion personol== Ganed Maleyka Abbaszadeh yn [[1953]] yn Baku ac wedi gadael yr ysgol leol mynychodd Brifysgol y Wladwriaeth, Moscaw. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q12842671|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q12842671|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Abbaszadeh, Maleyka}} [[Categori:Genedigaethau 1953]] [[Categori:Mathemategwyr Aserbaijanaidd]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] qqadc8ozeb3uyiee29y29mi4jadydw5 0 224298 11096783 9894706 2022-07-26T21:44:51Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Ciwba]] yw '''Argelia Velez-Rodriguez''' (ganed [[1936]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd. ==Manylion personol== Ganed Argelia Velez-Rodriguez yn [[1936]]. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q12887511|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q12887511|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Velez-Rodriguez, Argelia}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Mathemategwyr Ciwbaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] rx7ouuwx6eg8z4g520tin01snnmnqdw 0 224393 11096776 9895893 2022-07-26T21:36:11Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o'r [[Swistir]] yw '''Christine Riedtmann''' (ganed [[1952]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd ac academydd. ==Manylion personol== Ganed Christine Riedtmann yn [[1952]] yn Basel. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15433136|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15433136|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Riedtmann, Christine}} [[Categori:Genedigaethau 1952]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Mathemategwyr Swisaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 91obt4pqybbxp5q9gqezrkf1o01aopo 0 224664 11096792 9892398 2022-07-26T21:58:14Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o'r [[Almaen]] oedd '''Dorothea Starke''' ([[20 Tachwedd]] [[1902]] – [[16 Mawrth]] [[1943]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd. ==Manylion personol== Ganed Dorothea Starke ar [[20 Tachwedd]] [[1902]] yn Chemnitz. ==Gyrfa== Enillodd sawl gradd academaidd gan gynnwys: Doethuriaeth. ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q18684350|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q18684350|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Starke, Dorothea}} [[Categori:Genedigaethau 1902]] [[Categori:Marwolaethau 1943]] [[Categori:Mathemategwyr Almaenig]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 9ujjuijcys9bxrhxigy60wixc54hm2x 14 225275 11096775 4957093 2022-07-26T21:34:34Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Mathemateg]]wyr [[Rwsia|Rwsiaidd]]. [[Categori:Rwsiaid yn ôl galwedigaeth]] [[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Rwsiaidd]] 1nbpbnr8veqm7gna5mgd1efauyeknci 2 225611 11096695 11096644 2022-07-26T13:17:04Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979 ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]]' Basgeg: Euskadiko Autonomi Erkidegoa) sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]] hanesyddol [[Araba]], [[[Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]]. Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar 25 Hydref 1979, er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a Senedd Sbaen ar 12 Rhagfyr. Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn Sbaen, a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn Navarre (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn Ffrancod. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys amaethyddiaeth, diwydiant; o ddiwylliant, y celfyddydau a llyfrgelloedd, i gasglu trethi, plismona a chludiant. Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Alava a Navarre, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero' Roedd Cynllun Ibarretxe yn gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. Statudau cynharach Hyd at ddechrau'r 19eg ganrif, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlist Cyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd rhyddfrydol yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. . Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad Ail Weriniaeth Sbaen gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwyd Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzko yn unig. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] fm79q1i6sk3685doifrelc2bhbv3gcm 11096704 11096695 2022-07-26T13:53:25Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadiko Autonomi Erkidegoa) a elwir yn Euskadi, sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [[[Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]]. Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar 25 Hydref 1979, er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. Roedd Cynllun Ibarretxe yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y [[Rhyfel Cartref Sbaen|Rhyfel Cartref]], y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzko yn unig. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] s4jhp57hk6vf1avn8bmql36r5js597x 11096705 11096704 2022-07-26T13:57:28Z Stefanik 413 /* Statudau cynharach */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadiko Autonomi Erkidegoa) a elwir yn Euskadi, sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [[[Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]]. Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar 25 Hydref 1979, er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. Roedd Cynllun Ibarretxe yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 1pvy91wl7md0c9j8frhffclkl14aw3j 11096706 11096705 2022-07-26T14:03:46Z Stefanik 413 /* Cefndir - ymraniad Nafar */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Euskadiko Autonomi Erkidegoa) a elwir yn Euskadi, sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [[[Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]]. Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar 25 Hydref 1979, er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. Roedd Cynllun Ibarretxe yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 7pe698q66kuduzc0shffv70iekjsv3m 11096707 11096706 2022-07-26T14:05:14Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. Roedd Cynllun Ibarretxe yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] jpw53tra9zkghxd6koxh0cvsz40fnoj 11096708 11096707 2022-07-26T14:07:33Z Stefanik 413 /* Cynrychiolaeth */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 55t82lwacjvaoiplrrg7ox3hqm0svgw 11096709 11096708 2022-07-26T14:08:40Z Stefanik 413 /* Cynrychiolaeth */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] lp3wt11zupgybykmt3zt35guor8nahe 11096711 11096709 2022-07-26T14:14:33Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [http://www.eitb.com/radioeuskadi/ Gwefan swyddogol Radio Euskadi] yn Basgeg a Sbaeneg ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] ml2707ll5p612ejszqm32cxjnb33gcl 11096712 11096711 2022-07-26T14:39:29Z Stefanik 413 /* Dolenni allannol */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu] Gwefan swyddogol Senedd Euskadi (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY] ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia'' raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] dk6xz01dp4lyfre206jb4zy5kisqvbn 11096713 11096712 2022-07-26T14:39:49Z Stefanik 413 /* Dolenni allannol */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] sdqd32jmelpxu6jeh1ioic7eyhaomk3 11096714 11096713 2022-07-26T14:41:29Z Stefanik 413 /* Cefndir - ymraniad Nafar */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Arabaa a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] tjpenamqwl8oygnmuhecowrt2k3wj55 11096715 11096714 2022-07-26T14:43:15Z Stefanik 413 /* Cynrychiolaeth */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 7rf75gfkowg0p8ag1judkz1kdogrh4p 11096716 11096715 2022-07-26T14:44:21Z Stefanik 413 /* Strwythur a Phwerau */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] tsx80oy8gvqm8pb1qca71tuzdbsa2uf 11096717 11096716 2022-07-26T14:49:09Z Stefanik 413 /* Strwythur a Phwerau */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biscay a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 3npp2y9iq9m351fd5wxo2wrfr5tlcee 11096718 11096717 2022-07-26T14:58:53Z Stefanik 413 /* Statudau cynharach */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== [[File:Carlos Garaikoetxea Beasain.jpg|thumb|250px|Carlos Garaikoetxea, Lehendakari gyntaf Euskadi wedi'r refferendwm, yn siarad mewn cyfarfod yn 1980]] Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biskai a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] q3aa1qp3o3cq4hvzw9u8mja0szq6j2i 11096719 11096718 2022-07-26T14:59:23Z Stefanik 413 /* Statudau cynharach */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== [[File:Carlos Garaikoetxea Beasain.jpg|thumb|250px|Carlos Garaikoetxea, [[Lehendakari]] gyntaf Euskadi wedi'r refferendwm, yn siarad mewn cyfarfod yn 1980]] Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (Ley Paccionada) yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlist), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwydy Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biscay ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biskai a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] tkhwe9ibqfda2tkklwxufqk7wpqyktn 11096720 11096719 2022-07-26T15:00:25Z Stefanik 413 /* Statudau cynharach */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== [[File:Carlos Garaikoetxea Beasain.jpg|thumb|250px|Carlos Garaikoetxea, [[Lehendakari]] gyntaf Euskadi wedi'r refferendwm, yn siarad mewn cyfarfod yn 1980]] Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (''Ley Paccionada'') yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlaidd), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwyd y Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biskaia ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biskaia a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Radio]] [[Categori:Gorsafoedd radio yng Ngwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] adsor8cfce82a90ljmlke59iourawk7 11096824 11096720 2022-07-27T10:07:06Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu D'Hondt. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] mnylii8b8kj64umyuh4ymu09luz1ifx 11096825 11096824 2022-07-27T10:17:51Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 4ivqcrz70ffx62a59msmobvvay7xnil 11096826 11096825 2022-07-27T10:23:14Z Stefanik 413 /* Dull ethol */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 37samkpd0ugcmz0neihduh8hztpsf3f 11096827 11096826 2022-07-27T10:25:16Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = [[12th Basque Parliament]] | coa_pic = Basque Parliament logo.png | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = [[List of Presidents of the Basque Parliament|President]] | leader1 = [[Bakartxo Tejeria]] | party1 = [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] | election1 = 20 November 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = [[Txarli Prieto]] | party2 = [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] | election2 = 3 August 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = [[Eva Blanco]] | party3 = [[EH Bildu]] | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = [[Iñigo Iturrate]] | party4 = [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = [[Gustavo Angulo]] | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 8i3pwktxkcddc3edyc1jf4g7ykepvtk 11096828 11096827 2022-07-27T10:38:19Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = [[12th Basque Parliament]] | coa_pic = Basque Parliament logo.png | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = [[List of Presidents of the Basque Parliament|President]] | leader1 = [[Bakartxo Tejeria]] | party1 = [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] | election1 = 20 November 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = [[Txarli Prieto]] | party2 = [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] | election2 = 3 August 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = [[Eva Blanco]] | party3 = [[EH Bildu]] | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = [[Iñigo Iturrate]] | party4 = [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = [[Gustavo Angulo]] | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] dfgj4fy3exunckbmo065mx0mad5ib8p 0 225711 11096862 11095147 2022-07-27T11:49:37Z Deb 7 wikitext text/x-wiki {{Commonwealth Games infobox | Name = 22in Gemau'r Gymanwlad | Logo = Birmingham 2022 Commonwealth Games logo.png | Size = | Host city = [[Birmingham]], [[Lloegr]] | Optional caption = | Nations participating = | Athletes participating = | Events = | Opening ceremony = 27 Gorffennaf | Closing ceremony = 7 Awst | Officially opened by = | Queen's Baton = | Stadium = | previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2018|XXI]] | next = [[Gemau'r Gymanwlad 2026|XXIII]] }}'''Gemau'r Gymanwlad 2022''' fydd yr ail dro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. Bydd y gemau yn cael eu cynnal yn [[Birmingham]], [[Lloegr]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/42437441|title=Commonwealth Games: Birmingham announced as host of 2022 event|date=2017-12-21|publisher=BBC Sport}}</ref>. Dyma fydd y trydydd tro i'r Gemau cael eu cynnal yn Lloegr. Roedd y gemau i fod i'w cynnal yn [[Durban]], [[De Affrica]] ond ym mis Chwefror 2017 cyhoeddwyd na fyddai'r ddinas yn gallu cynnal y Gemau wedi'r cwbwl oherwydd problemau ariannol<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-39116534|title=Commonwealth Games 2022: Durban 'may drop out as host'|date=2017-02-28|publisher=BBC News}}</ref> ac ym mis Mawrth 2017 agorwyd y broses o geisio dod o hyd i leoliad newydd ar gyfer Gemau'r Gymanwlad 2022<ref>{{Cite web|url=http://www.smh.com.au/sport/commonwealth-games/durban-stripped-of-2022-commonwealth-games-20170313-guxc9d.html|title=Durban stripped of 2022 Commonwealth Games|date=2017-03-14|publisher=The Sydney Morning Herald}}</ref> Mae disgwyl i'r Gemau cael eu cynnal rhwng 27 Gorffennaf a 7 Awst 2022 gyda'r Seremoni Agoriadol yn digwydd 10 mlynedd i'r diwrnod wedi Seremoni Agoriadol y [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Gemau Olympaidd]] yn [[Llundain]]. ==Chwaraeon== Ym mis Ionawr 2018 cyhoeddwyd na fyddai [[Saethu yng Ngemau'r Gymanwlad|saethu]] yn rhan o'r Gemau yn 2022 - y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1970]] i'r gamp peidio a chael ei chynnwys<ref>{{Cite news|url=http://aroundtherings.com/site/A__62549/Title__Optional-Sports-at-2022-Commonwealth-Games/292/Articles|title=Optional Sports at 2022 Commonwealth Games|date=2018-01-18|work=Around the Rings|access-date=2018-01-20}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/sport/shooting/42753120|title=Birmingham 2022: Shooting dropped from Commonwealth Games|date=19 Ionawr 2018|publisher=BBC|language=en}}</ref>. ==Tîm Cymru== Aelodau'r tîm Cymru'n gynnwys [[Melissa Courtney-Bryant]] (Athletau), [[Laura Daniels]] (Bowlio Lawnt), [[Tesni Evans]] (Sboncen), [[Daniel Jervis]] (Nofio), ac eraill.<ref>{{cite web|url=https://teamwales.cymru/cy/athletes/|title=Ein Hathletwyr|website=Tîm Cymru|access-date=20 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad] * {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru] {{dechrau-bocs}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2018|Arfordir Aur]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Birmingham''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2026|I'w gadarnhau]]'' }} {{diwedd-bocs}} {{Gemau'r Gymanwlad}} {{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}} [[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2022]] [[Categori:2022]] im7e6izfu78aghzrwiab2apzmra9wah 11096863 11096862 2022-07-27T11:51:49Z Deb 7 /* Tîm Cymru */ wikitext text/x-wiki {{Commonwealth Games infobox | Name = 22in Gemau'r Gymanwlad | Logo = Birmingham 2022 Commonwealth Games logo.png | Size = | Host city = [[Birmingham]], [[Lloegr]] | Optional caption = | Nations participating = | Athletes participating = | Events = | Opening ceremony = 27 Gorffennaf | Closing ceremony = 7 Awst | Officially opened by = | Queen's Baton = | Stadium = | previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2018|XXI]] | next = [[Gemau'r Gymanwlad 2026|XXIII]] }}'''Gemau'r Gymanwlad 2022''' fydd yr ail dro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. Bydd y gemau yn cael eu cynnal yn [[Birmingham]], [[Lloegr]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/42437441|title=Commonwealth Games: Birmingham announced as host of 2022 event|date=2017-12-21|publisher=BBC Sport}}</ref>. Dyma fydd y trydydd tro i'r Gemau cael eu cynnal yn Lloegr. Roedd y gemau i fod i'w cynnal yn [[Durban]], [[De Affrica]] ond ym mis Chwefror 2017 cyhoeddwyd na fyddai'r ddinas yn gallu cynnal y Gemau wedi'r cwbwl oherwydd problemau ariannol<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-39116534|title=Commonwealth Games 2022: Durban 'may drop out as host'|date=2017-02-28|publisher=BBC News}}</ref> ac ym mis Mawrth 2017 agorwyd y broses o geisio dod o hyd i leoliad newydd ar gyfer Gemau'r Gymanwlad 2022<ref>{{Cite web|url=http://www.smh.com.au/sport/commonwealth-games/durban-stripped-of-2022-commonwealth-games-20170313-guxc9d.html|title=Durban stripped of 2022 Commonwealth Games|date=2017-03-14|publisher=The Sydney Morning Herald}}</ref> Mae disgwyl i'r Gemau cael eu cynnal rhwng 27 Gorffennaf a 7 Awst 2022 gyda'r Seremoni Agoriadol yn digwydd 10 mlynedd i'r diwrnod wedi Seremoni Agoriadol y [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Gemau Olympaidd]] yn [[Llundain]]. ==Chwaraeon== Ym mis Ionawr 2018 cyhoeddwyd na fyddai [[Saethu yng Ngemau'r Gymanwlad|saethu]] yn rhan o'r Gemau yn 2022 - y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1970]] i'r gamp peidio a chael ei chynnwys<ref>{{Cite news|url=http://aroundtherings.com/site/A__62549/Title__Optional-Sports-at-2022-Commonwealth-Games/292/Articles|title=Optional Sports at 2022 Commonwealth Games|date=2018-01-18|work=Around the Rings|access-date=2018-01-20}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/sport/shooting/42753120|title=Birmingham 2022: Shooting dropped from Commonwealth Games|date=19 Ionawr 2018|publisher=BBC|language=en}}</ref>. ==Tîm Cymru== Aelodau'r tîm Cymru'n gynnwys [[Melissa Courtney-Bryant]] (Athletau), [[Laura Daniels]] (Bowlio Lawnt), [[Tesni Evans]] (Sboncen), [[Daniel Jervis]] (Nofio), ac eraill.<ref>{{cite web|url=https://teamwales.cymru/cy/athletes/|title=Ein Hathletwyr|website=Tîm Cymru|access-date=20 Gorffennaf 2022}}</ref> Capten y tîm yw [[Anwen Butten]].<ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/wales/2022-07-08/who-is-the-athlete-named-team-wales-captain-for-birmingham-2022|title=The athlete named Team Wales captain for Birmingham Commonwealth Games 2022|language=en|date=8 Gorffennaf 2022|website=ITV|access-date=27 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad] * {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru] {{dechrau-bocs}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2018|Arfordir Aur]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Birmingham''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2026|I'w gadarnhau]]'' }} {{diwedd-bocs}} {{Gemau'r Gymanwlad}} {{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}} [[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2022]] [[Categori:2022]] 86agnkxdes9jlwjvxd60e13rn1fdunk 6 226186 11096754 10287935 2022-07-26T19:50:21Z 86.120.190.41 /* Trwyddedu */ wikitext text/x-wiki == Crynodeb == {{Gwybodaeth |Disgrifiad = Lagonda (Ason Martin) |Ffynhonnell = https://carandbike.com/news/geneva-2018-aston-martin-showcases-lagonda-vision-concept-1821893 |Awdur = By CarAndBike Team | Published: Mar 09, 2018 07:22 PM |Dyddiad = 2018 |Caniatâd = Defnydd Teg |Fersiynau_eraill = nagoes mwn }} == Trwyddedu == {{CC-BY-SA-1.0}} 9ycew3blon3mhpb7bmhdiyhql5wa12z 2 229465 11096729 11096661 2022-07-26T15:35:49Z Stefanik 413 /* 2022 --> */ wikitext text/x-wiki Mae hafan y Prosiect yma: [[Wicipedia:Wicibrosiect Wici365]] == 2017 - 2018 == # [[Ayande]] - 1 Ebrill 2018 - 3,738‎ # [[Y Lagŵn Glas]] - 1 Ebrill 2018 - 4,428‎ # [[Bessastaðir]] - 3 Ebrill 2018 - 2,205‎ # [[Garðabær]] - 3 Ebrill 2018 - 2,970‎ # [[Hafnarfjörður]] - 3 Ebrill 2018 - 5,242‎ # [[Kópavogur]] - 3 Ebrill 2018 - 6,968‎ # [[Reykjavík Fawr]] - 3 Ebrill 2018 - 7,447‎ # [[Reykjanesskagi]] - 3 Ebrill 2018 - 3,164‎ # [[Reykjanes]] - 3 Ebrill 2018 - 543‎ # [[Njarðvík]] - 3 Ebrill 2018 - 3,857‎ # [[Haukadalur]] - 4 Ebrill 2018 - 2,316‎ # [[Þingvellir]] - 4 Ebrill 2018 - 3,360‎ # [[Gullfoss]] - 4 Ebrill 2018 - 3,748‎ # [[Kjósarhreppur]] - 4 Ebrill 2018 - 1,851‎ # [[Mosfellsbær]] - 4 Ebrill 2018 - 6,149‎ # [[Seltjarnarnes]] - 4 Ebrill 2018 - 3,493‎ # [[Akranes]] - 5 Ebrill 2018 - 3,226‎ # [[Ed Holden]] - 5 Ebrill 2018 - 3,516‎ # [[Gwilym Bowen Rhys]] - 5 Ebrill 2018 - 1,120‎ # [[Húsavík]] - 7 Ebrill 2018 - 5,231‎ # [[Ísafjarðarbær]] - 7 Ebrill 2018 - 2,338‎ # [[Fjarðabyggð]] - 7 Ebrill 2018 - 2,051‎ # [[Grindavík]] - 7 Ebrill 2018 - 3,080‎ # [[Landnámabók]] - 7 Ebrill 2018 - 3,395‎ # [[Vík í Mýrdal]] - 7 Ebrill 2018 - 5,317‎ # [[Sólheimajökull]] - 7 Ebrill 2018 - 2,169‎ # [[Vestmannaeyjar]] - 8 Ebrill 2018 - 7,523‎ # [[Snæfellsnes]] - 9 Ebrill 2018 - 2,415‎ # [[Grundarfjarðarbær]] - 9 Ebrill 2018 - 2,695‎ # [[Sheng]] - 10 Ebrill 2018 - 6,581‎ # [[Dalvíkurbyggð]] - 10 Ebrill 2018 - 2,828‎ # [[Mýrdalshreppur]] - 10 Ebrill 2018 - 701‎ # [[Árborg]] - 11 Ebrill 2018 - 2,781‎ # [[Selfoss]] - 11 Ebrill 2018 - 8,306‎ # [[Matatu]] - 11 Ebrill 2018 - 6,190‎ # [[Tro-tro]] - 12 Ebrill 2018 - 3,890‎ # [[Dala dala]] - 12 Ebrill 2018 - 4,214‎ # [[Hringvegur, Route 1 (Gwlad yr Iâ)]] - 13 Ebrill 2018 - 5,480‎ # [[Ffederasiwn Pêl-droed Albania]] - 13 Ebrill 2018 - 4,989‎ # [[KF Elbasani]] - 15 Ebrill 2018 - 4,654‎ # [[Elbasan Arena]] - 15 Ebrill 2018 - 2,443‎ # [[Maes Awyr Ryngwladol y Fam Teresa, Tirana]] - 16 Ebrill 2018 - 8,451‎ # [[Kategoria Superiore]] - 16 Ebrill 2018 - 6,820‎ # [[FK Jelgava]] - 17 Ebrill 2018 - 5,522‎ # [[CP Afan Lido]] - 17 Ebrill 2018 - 5,480‎ # [[Borgarnes]] - 17 Ebrill 2018 - 6,433‎ # [[Blönduós]] - 18 Ebrill 2018 - 3,614‎ # [[Höfn]] - 19 Ebrill 2018 - 3,812‎ # [[Egilsstaðir]] - 19 Ebrill 2018 - 4,834‎ # [[Stadiwm Marston]] - 20 Ebrill 2018 - 713‎ # [[Maes Ffordd Victoria]] - 23 Ebrill 2018 - 1,638‎ # [[C.P.-D. Goytre United]] - 26 Ebrill 2018 - 2,419‎ # [[Heol y Wig, Aberystwyth]] - 29 Ebrill 2018 - 1,468‎ # [[Canolfan y Morlan]] - 2 Mai 2018 - 3,929‎ # [[Eisteddfod Calan Mai Aberystwyth]] - 2 Mai 2018 - 634‎ # [[Capel y Morfa, Aberystwyth]] - 8 Mai 2018 - 2,152‎ # [[Llyfrgell Tref Aberystwyth]] - 9 Mai 2018 - 2,502‎ # [[Stryd Portland, Aberystwyth]] - 9 Mai 2018 - 2,750‎ # [[Stryd y Baddon, Aberystwyth]] - 11 Mai 2018 - 1,865‎ # [[Talat Chaudhri]] - 13 Mai 2018 - 1,877‎ # [[Maes y Frenhines]] - 13 Mai 2018 - 1,249‎ # [[Cyngor Cymuned Llanbadarn Fawr]] - 15 Mai 2018 - 6,984‎ # [[Capel Soar, Llanbadarn Fawr]] - 15 Mai 2018 - 4,689‎ # [[Amgueddfa Ceredigion]] - 20 Mai 2018 - 3,909‎ # [[Stryd y Porth Bach, Aberystwyth]] - 20 Mai 2018 - 1,841‎ # [[Stryd y Popty, Aberystwyth]] - 21 Mai 2018 - 1,422‎ # [[Carl Hermann Ethé]] - 22 Mai 2018 - 2,043‎ # [[Ffordd y Môr, Aberystwyth]] - 23 Mai 2018 - 2,882‎ # [[Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen]] - 23 Mai 2018 - 4,993‎ # [[Stryd y Farchnad, Aberystwyth]] - 23 Mai 2018 - 2,288‎ # [[Løgting]] - 25 Mai 2018 - 6,206‎ # [[Gŵyl Seiclo Aberystwyth]] - 28 Mai 2018 - 3,080‎ # [[Chwaraeon Cymru]] - 29 Mai 2018 - 1,528‎ # [[Tenis Cymru]] - 29 Mai 2018 - 2,639‎ # [[Morfa Mawr, Aberystwyth]] - 29 Mai 2018 - 3,254‎ # [[Clwb Tenis Aberystwyth]] - 29 Mai 2018 - 2,208‎ # [[Seidr y Mynydd]] - 30 Mai 2018 - 971‎ # [[Cîfio]] - 31 Mai 2018 - 2,047‎ # [[Poliffoni]] - 1 Mehefin 2018 - 4,894‎ # [[Trio Mandili]] - 1 Mehefin 2018 - 3,129‎ # [[Seyðabrævið]] - 2 Mehefin 2018 - 4,555‎ # [[Baneri Promenâd Aberystwyth]] - 10 Mehefin 2018 - 2,814‎ # [[A Lyga]] - 12 Mehefin 2018 - 6,111‎ # [[Trakai]] - 12 Mehefin 2018 - 4,986‎ # [[FK Trakai]] - 12 Mehefin 2018 - 7,777‎ # [[Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania]] - 14 Mehefin 2018 - 1,722‎ # [[Mentrau Iaith Cymru]] - 12 Gorffennaf 2018 - 913‎ # [[Heledd ap Gwynfor]] - 12 Gorffennaf 2018 - 805‎ # [[Thermomedr]] - 23 Gorffennaf 2018 - 2,191‎ # [[Celsius]] - 23 Gorffennaf 2018 - 3,820‎ # [[Ibrahim Rugova]] - 27 Gorffennaf 2018 - 7,486‎ # [[Adem Demaçi]] - 27 Gorffennaf 2018 - 6,653‎ # [[Dyn Indalo]] - 29 Gorffennaf 2018 - 3,614‎ # [[Dathliadau Geraint Thomas yn Tour de France 2018]] - 2 Awst 2018 - 1,948‎ # [[Huw Marshall]] - 21 Awst 2018 - 2,172‎ # [[Radio Yes Cymru]] - 21 Awst 2018 - 2,728‎ # [[Gareth Bonello]] - 22 Awst 2018 - 2,834‎ # [[Genootskap van Regte Afrikaners]] - 23 Awst 2018 - 4,785‎ # [[Eurfyl ap Gwilym]] - 24 Awst 2018 - 4,300‎ # [[Ysgol Ramadeg Ardwyn]] - 24 Awst 2018 - 2,081‎ # [[Chwiorydd Loreto]] - 26 Awst 2018 - 1,259‎ # [[Hiwgenotiaid]] - 28 Awst 2018 - 5,034‎ # [[Gone Girl]] - 28 Awst 2018 - 4,551‎ # [[Paarl]] - 28 Awst 2018 - 6,246‎ # [[Steve Bannon]] - 29 Awst 2018 - 6,421‎ # [[Julius Evola]] - 29 Awst 2018 - 10,508‎ # [[Traddodiad Ofnus (band)]] - 30 Awst 2018 - 1,869‎ # [[Celf tir]] - 30 Awst 2018 - 3,168‎ # [[Avant-garde]] - 30 Awst 2018 - 6,646‎ # [[Theo van Doesburg]] - 31 Awst 2018 - 7,008‎ # [[De Stijl]] - 31 Awst 2018 - 5,741‎ # [[Lliw primaidd]] - 31 Awst 2018 - 3,077‎ # [[Lluniadaeth, (Constructivism)]] - 1 Medi 2018 - 7,015‎ # [[Teachta Dála]] - 3 Medi 2018 - 3,295‎ # [[Seán Lemass]] - 3 Medi 2018 - 12,581‎ # [[John Bruton]] - 3 Medi 2018 - 10,402‎ # [[Gorllewin Dulyn (etholaeth Dáil Éireann)]] - 3 Medi 2018 - 1,571‎ # [[Miri Mawr]] - 4 Medi 2018 - 2,631‎ # [[Jacpot (rhaglen deledu)]] - 4 Medi 2018 - 2,911‎ # [[Kevin Davies]] - 5 Medi 2018 - 1,471‎ # [[Clive Roberts]] - 5 Medi 2018 - 1,423‎ # [[Undeb Pêl-droed Denmarc]] - 7 Medi 2018 - 3,623‎ # [[Cyngor Tref Aberystwyth]] - 13 Medi 2018 - 6,572‎ # [[Futsal]] - 13 Medi 2018 - 4,430‎ # [[Cymdeithas Bêl-droed Gweriniaeth Iwerddon]] - 17 Medi 2018 - 6,615‎ # [[Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Iwerddon]] - 18 Medi 2018 - 8,616‎ # [[Ysgol Frankfurt]] - 19 Medi 2018 - 3,337 # [[Ffederasiwn Frenhinol Pêl-droed Sbaen]] - 20 Medi 2018 - 6,633 # [[Ffelaffel]] - 20 Medi 2018 - 4,771 # [[Bara pita]] - 20 Medi 2018 - 3,994 # [[Sesame]] - 21 Medi 2018 - 3,632 # [[Gwladwriaeth Rydd Iwerddon]] - 24 Medi 2018 - 8,256 # [[Cyfansoddiad Iwerddon]] - 24 Medi 2018 - 6,515 # [[Seanad Éireann]] - 25 Medi 2018 - 11,002 # [[Tŷ Leinster]] - 25 Medi 2018 - 6,331 # [[Cofadail Michael Collins ac Arthur Griffiths, Tŷ Leinster]] - 25 Medi 2018 - 4,052 # [[Plaid Lafur Iwerddon]] - 26 Medi 2018 - 10,164 # [[Bwrdeistref]] - 27 Medi 2018 - 3,651 # [[Plaid Werdd Iwerddon]] - 28 Medi 2018 - 10,268 # [[Cyflwr cyfarchol]] - 30 Medi 2018 - # [[C.P.D. Ton Pentre]] - 30 Medi 2018 # [[Goetre (Port Talbot)]] - 30 Medi 2018 # [[Marmite]] - 1 Hydref 2018 - 3,820 # [[Desolation Radio]] - 1 Hydref 2018 - 1,028 # [[Cathaoirleach]] - 2 Hydref 2018 - 3,023 # [[Siawarma]] - 2 Hydref 2018 - 5,534 # [[Kevin O’Higgins]] - 3 Hydref 2018 - 6,809 # [[Letsie III, brenin Lesotho]] - 4 Hydref 2018 - # [[Prifysgol Genedlaethol Lesotho]] - 4 Hydref 2018 - # [[Sesotho]] - 4 Hydref 2018 # [[Tsotsitaal]] - 5 Hydref 2018 562 # [[Gŵyl Gomedi Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Gŵyl Gomedi Machynlleth]] - 7 Hydref 2018 # [[Sinema'r Commodore, Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Pier Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Neuadd y Brenin, Aberystwyth]] - 8 Hydref 2018 # [[Fitamin B12]] - 9 Hydref 2018 # [[Afon Pripyat]] - 9 Hydref 2018 # [[Heol y Bont, Aberystwyth]] - 10 Hydref 2018 # [[Tafarn yr Hen Lew Du, Aberystwyth]] - 10 Hydref 2018 # [[Tzachi HaLevy]] - 11 Hydref 2019 # [[Freedom Come-All-Ye, cân]] - 12 Hydref 2018 - 6,738 # [[Idan Amedi]] - 12 Hydref 2018 - 1,923 # [[Hamish Henderson]] - 13 Hydref 2018 - 6.727 # [[Fauda]] - 13 Hydref 2018 - 6,962 # [[Lior Raz]] - 13 Hydref 2018 - 2,957 # [[Alan Wynne Williams]] - 14 Hydref 2018 - # [[Sabich]] - 15 Hydref 2018 - 3,074 # [[Tahini]] - 16 Hydref - # [[Halfa]] - 16 Hydref 2018 - 4,465 # [[Petah Tikva]] - 19 Hydref - 7,337 # [[Capel Seion, Annibynwyr, Aberystwyth]] - 19 Hydref 2018 - 2,111 # [[KF Tirana]] - 20 Hydref 2018 - 6,174 # [[Rheol Tintur]] - 23 Hydref 2018 - 10,676 # [[Cwmbrân Celtic FC]] - 24 Hydref 2018 - 3,418 # [[C.P.D. Tref Cwmbrân]] - 25 Hydref 2018 - 7,437 # [[Stadiwm Cwmbrân]] - 25 Hydref 2018 - 1,860 # [[John Maclean (Sosialydd Albanaidd)]] - 26 Hydref 2018 - 8,385 # [[Bergambacht]] - 26 Hydref 2018 - 4,483 # [[Glasir]] - 26 Hydref 2018 - 3,627 # [[Prifysgol Ynysoedd y Ffaröe]] - 27 Hydref 2018 - 4,159 # [[Prifysgol Copenhagen]] - 28 Hydref 2018 - 11,674 # [[Lasse Hessel]] - 28 Hydref 2018 - 4,708 # [[Condom Benyw]] - 30 Hydref 2018 - 7,128 # [[Polywrethan]] - 31 Hydref 2018 - 5,540 # [[Otto Bayer]] - 31 Hydref 2018 - 3,597 # [[Tampon]] - 1 Tachwedd 2018 - 11,836 # [[Cwpan mislif]] - 2 Tachwedd 2018 - 8,257 # [[Dinamo Tirana]] - 2 Tachwedd 2018 - 2,905 # [[FK Partizani Tirana]] - 3 Tachwedd 2018 - 3,700 # [[C.P.D. Inter Caerdydd]] - 3 Tachwedd 2018 - 5,802 # [[Meir Dizengoff]] - 4 Tachwedd 2018 - 6,160 # [[Stryd Dizengoff]] - 4 Tachwedd 2018 - 4,007 # [[Maelfa]] - 4 Tachwedd 2018 - 10,086 # [[Chofefei Tsion]] - 5 Tachwedd 2018 - 7,121 # [[Der Judenstaat]] - 6 Tachwedd 2018 - 12,199 # [[Altneuland]] - 7 Tachwedd 2018 - 13,053 # [[Judith Maro]] - 7 Tachwedd 2018 - 5,042 # [[Naomi Jones]] - 8 Tachwedd 2018 - 4,499 # [[Cwpan Cynghrair Cymru]] - 10 Tachwedd 2018 # [[C.P.D. Glyn Ebwy]] - 10 Tachwedd 2018 - 3,150 # [[Palmach]] - 11 Tachwedd 2018 - 6,050 # [[Eliezer Ben-Yehuda]] - 12 Tachwedd 2018 - 11,423 # [[Theodor Herzl]] - 14 Tachwedd 2018 - 16,578 # [[C.P.D. Machynlleth]] - 15 Tachwedd 2018 - 1,961 # [[Steffan Alun]] - 19 Tachwedd 2018 - 1,780 # [[Esyllt Sears]] - 20 Tachwedd 2018 - 2,312 # [[Phil Cooper]] - 20 Tachwedd 2018 - 1,930 # [[C.P.D. Pen-y-bont]] - 21 Tachwedd 2018 - 5,173 # [[Steffan Evans (comedi)]] - 22 Tachwedd 2018 - 1,880 # [[Clwb Rygbi Machynlleth]] - 22 Tachwedd 2018 - 2,385 # [[Calum Stewart]] - 22 Tachwedd 2018 - 2,442 # [[C.P.D. Bae Cemaes]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,946 # [[Dan Thomas (comedi)]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,125 # [[Beth Jones (comedi)]] - 23 Tachwedd 2018 - 1614 # [[Liman (llannerch anialwch)]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,336 # [[C.P.D. Briton Ferry Llansawel A.F.C.]] -24 Tachwedd 2018 - 6,662 # [[Gŵyl Arall]] - 24 Tachwedd 2018 - 2,847 # [[Yishuv]] - 25 Tachwedd 2018 - 7,144 # [[C.P.D. Tref Aberdâr]] - 26 Tachwedd 2018 - 5,012 # [[Lorna Prichard]] - 26 Tachwedd 2018 - 3,384 # [[Sarah Breese]] - 27 Tachwedd 2018 - 3,199 # [[Ysgol Uwchradd Llanidloes]] - 27 Tachwedd 2018 - 3,119 # [[Eleri Morgan]] - 27 Tachwedd 2018 - 1,584 # [[Hywel Pitts]] - 28 Tachwedd 2018 - 1,827 # [[Jâms Thomas]] - 29 Tachwedd 2018 - 2,388 # [[Daniel Gwydion Williams]] - 30 Tachwedd 2018 - 3,305 # [[Burum (band)]] - 30 Tachwedd 2018 - 3.004 # [[Francesca Rhydderch]] - 1 Rhagfyr 2018 - 4,650 # [[Cymdeithas Bêl-droed Slofacia]] - 2 Rhagfyr 2018 - # [[Ffederasiwn Pêl-droed Hwngari]] - 2 Rhagfyr 2018 - 7,285 # [[Ffederasiwn Pêl-droed Croasia]] - 2 Rhagfyr 2018 - 5,009 # [[Prosiect Al Baydha]] - 3 Rhagfyr 2018 - 6,204 # [[Cymdeithas Ffederasiynau Pêl-droed Aserbaijan]] - 3 Rhagfyr 2018 - 7,042 # [[Uwch Gynghrair Slofacia]] - 4 Rhagfyr 2018 - 9,108 # [[Cwpan Slofacia]] - 4 Rhagfyr 2018 - 6,035 # [[James Lawrence]] - 5 Rhagfyr 2018 - 6,702 # [[Cwpan Hwngari]] - 5 Rhagfyr 2018 - 5,552 # [[W.T. Cosgrave]] - 6 Rhagfyr 2018 - 10,850 # [[Cumann na nGaedheal]] - 6 Rhagfyr 2018 - 3,214 # [[Cytundeb Eingl-Wyddelig]] - 7 Rhagfyr 2018 - 8,797 # [[Côr ABC]] - 7 Rhagfyr 2018 - 2,162 # [[Côr Godre'r Garth]] - 9 Rhagfyr 2018 - 2753 # [[Uwch Gynghrair Hwngari]] - 10 Rhagfyr 2018 - 11,243 # [[Geoff Lawton]] - 11 Rhagfyr 2018 - 6,485 # [[Suidlanders]] - 12 Rhagfyr 2018 - 4,085 # [[Gabion]] - 14 Rhagfyr 2018 - 5,015 # [[Swêl]] - 14 Rhagfyr 2018 - 2,805 # [[John D. Liu]] - 15 Rhagfyr 2018 - 2,467 # [[Father Christmas]] - 16 Rhagfyr 2018 - 5,011 # [[Neal Spackman]] - 17 Rhagfyr 2018 - 2,452 # [[Tali Sharon]] - 17 Rhagfyr 2018 - 2,462 # [[Srugim]] - 18 Rhagfyr 2018 - 4,447 # [[Janet Aethwy]] - 19 Rhagfyr 2018 - 2,408 # [[Ohad Knoller]] - 19 Rhagfyr 2018 - 2,755 # [[Eleri Llwyd]] - 21 Rhagfyr 2018 - 1,984 # [[Calque]] - 22 Rhagfyr 2018 - 7,716 # [[Sorela]] - 24 Rahgfyr 2018 - 2,472 # [[Tomwellt]] - 25 Rhagfyr 2018 - 3,155 # [[Tail]] - 25 Rhagfyr 2018 - 2,446 # [[Cytundeb Trianon]] - 26 Rhagfyr 2018 - 8,078 # [[Cytundeb Saint-Germain]] - 27 Rhagfyr 2018 - 5,210 # [[Cytundeb Sèvres]] - 27 Rhagfyr 2018 - 9,263 # [[Cytundeb Lausanne]] - 28 Rhagfyr 2018 - 7,698 # [[Colslo]] - 28 Rhagfyr 2018 - 2,853 # [[Ffatri]] - 28 Rhagfyr 2018 - 6,148 # [[Moronen]] - 29 Rhagfyr 2018 - 6,504 - ar ol sgwenu erthygl hir sylweddoli fod pwt o dan 'moronen' arghhhh!!!!! # [[Prif wreiddyn]] -29 Rhagfyr 2018 - 1,556 # [[Pieter Hoff]] - 30 Rhagfyr 2018 - 3,694 # [[Groasis Waterboxx]] - 30 Rhagfyr 2018 - 8,095 # [[Cynllun Alon]] - 31 Rhagfyr 2018 - 4,204 # [[Palesteina (Mandad)]] - 31 Rhagfyr 2018 - 4,750 # [[Blwch llwch]] - 2 Ionawr 2019 - 5,315 # [[Cetyn]] - 3 Ionawr 2019 - 6,105 # [[Yr Hwntws]] - 3 Ionawr 2019 - 2,701 # [[Tambwrîn]] - 4 Ionawr 2019 - 3,426 # [[Tabwrdd]] - 5 Ionawr 2019 - 3,271 # [[Siacsiwca]] - 8 Ionawr 2019 - 7,117 # [[Saws Tabasco]] - 8 Ionawr 2019 - 3,415 # [[Briwgig]] - 8 Ionawr 2019 - 3,307 # [[Gî]] - 9 Ionawr 2019 - 2,220 # [[Adam Small]] - 9 Ionawr 2019 - 6,340 # [[Neville Alexander]] - 10 Ionawr 2019 - # [[Dave Rich]] - 10 Ionawr 2019 - 2,261 # [[Walter Sisulu]] - 11 Ionawr 2019 - 10,128 # [[Bara fflat]] - 12 Ionawr 2019 - # [[Bara croyw]] - 13 Ionwr 2019 - 4,325 # [[Creision]] - 14 Ionawr 2019 - 4,913 # [[Cneuen yr India]] - 15 Ionawr 2019 - 6,416 # [[Hen Ganolfan yr Urdd Caerdydd]] 17 Ionawr 2019 - 3,471 # [[Cwmni Dawns Werin Caerdydd]] - 17 Ionawr 2019 - 2,887 # [[Dawnswyr Nantgarw]] - 18 Ionawr 2019 - 5,366 # [[Cymdeithas Ddawns Werin Cymru]] - 20 Ionawr 2019 - 4,761 # [[Lois Blake]] - 20 Ionawr 2019 - 3,608 # [[Bioddynwared]] - 21 Ionawr 2019 - 9,058 # [[Baner Grenada]] - 21 Ionawr 2019 - 2,232 # [[Baner Barbados]] - 22 Ionawr 2019 - 3,857 # [[Baner yr Ariannin]] - 23 Ionawr 2019 - 7,978 # [[Baner Wrwgwái]] - 23 Ionawr 2019 - 7,698 # [[Oliver 'Tuku' Mtukudzi]] - 24 Ionawr 2019 - 5,762 # [[Baner Swriname]] - 24 Ionawr 2019 - 2,695 # [[Baner Paragwâi]] - 24 Ionawr 2019 - 4,000 # [[Baner Brasil]] - 25 Ionawr 2019 - 8,395 # [[Baner Gaiana]] - 26 Ionawr 2019 - 2,876 # [[Baner Guyane]] - 27 Ionawr 2019 - 4,082 # [[Baner Mercosur]] - 28 Ionawr 2019 - 2,627 # [[Mercosur]] - 28 Ionawr 2019 - 4,611 # [[Baner Arwba]] - 29 Ionawr 2019 - 5,112 # [[Baner Panama]] - 30 Ionawr 2019 - 4,008 # [[Baner Feneswela]] - 30 Ionawr 2019 - 2,789 # [[Rabbi Matondo]] - 30 Ionawr 2019 - 7,750 # [[Baner Ynysoedd y Falklands]] - 31 Ionawr 2019 - 4,105 # [[Schalke 04]] - 31 Ionawr 2019 - 7,221 # [[Baner Gweriniaeth Dominica]] - 1 Chwefror 2019 - 6,932 # [[Baner Dominica]] - 1 Chwefror 2019 - 4,905 # [[Baner Saint Lucia]] - 2 Chwefror 2019 - 4,305 # [[Baner Saint Kitts a Nevis]] - 3 Chwefror 2019 - 3,275 # [[Aravrit]] - 3 Chwefror 2019 - 2,958 # [[Baner Saint Vincent a'r Grenadines]] - 4 Chwefror 2019 - 2,610 # [[Baner Saint Barthélemy]] - 5 Chwefror 2019 - 2,342 # [[Arfbais Saint Barthélemy]] - 5 Chwefror 2019 - 1,530 # [[Baner Trinidad a Tobago]] - 6 Chwefror 2019 - 3,765 # [[Baner Puerto Rico]] - 6 Chwefror 2019 - 2,398 # [[Baner Saint Martin]] - 7 Chwefror 2019 - 2,945 # [[Cymuned Saint Martin Ffrengig]] - 8 Chwefror 2019 - 7,659 # [[Baner Ynysoedd Virgin yr Unol Daleithiau]] - 8 Cwhefror 2019 - 3,009 # [[Baner Belîs]] - 9 Chwefror 2019 - 3,108 # [[Baner Gwatemala]] - 11 Chwefror 2019 - 4,532 # [[Baner Hondwras]] - 12 Chwefror 2019 - 4,757 # [[Baner Nicaragwa]] - 13 Chwefror 2019 - 5,188 # [[Baner Cymuned Cenhedloedd yr Andes]] - 14 Chwefror 2019 - 1,804 # [[Cymuned Cenhedloedd yr Andes]] - 16 Chwefror 2019 - 4,792 # [[Baner yr Ynysoedd Morwynol Prydain]] - 18 Chwefror 2019 - 361 # [[Baner Undeb Cenhedloedd De America]] - 19 Chwefror 2019 - 2,614 # [[Undeb Cenhedloedd De America]] - 25 Chwefror 2019 - 2,457 # [[Gelsenkirchen]] - 26 Chwefror 2019 - 5,934 # [[Cynhadledd San Remo]] - 27 Chwefror 2019 - 3,473 # [[Sanremo]] - 28 Chwefror 2019 - 5,296 # [[Baner Bwrwndi]] - 4 Mawrth 2019 - 3,438 # [[Baner Gweriniaeth y Congo]] - 5 Mawrth 2019 - 3,840 # [[Baner Gweriniaeth Ddemocrataidd Congo]] - 6 Mawrth 2019 - 5,635 # [[Baner Cabo Verde]] - 7 Mawrth 2019 - 3,644 # [[Baner Gweriniaeth Canolbarth Affrica]] - 8 Mawrth 2019 - 3,530 # [[Andrew Green]] - 8 Mawrth 2019 - 4,003 # [[Josh Navidi]] - 9 Mawrth 2019 - 4,220 # [[Ysgol Brynteg]] - 10 Mawrth 2019 - 7,451 # [[Ysgol Bro Ogwr]] - 11 Mawrth 2019 - 3,556 # [[Baner De Swdan]] - 11 Mawrth 2019 - 3,541 # [[Baner Cenia]] - 12 Mawrth 2019 - 3,567 # [[Baner Jibwti]] - 12 Mawrth 2019 - 2,512 # [[Baner Gini Bisaw]] - 13 Mawrth 2019 - 2,752 # [[Baner Eritrea]] - 14 Mawrth 2019 - 4,860 # [[Baner Gini]] - 15 Mawrth 2019 - 2,017 # [[Baner y Gambia]] - 15 Mawrth 2019 - 3.591 # [[Baner Lesotho]] - 16 Mawrth 2019 - 5.282 # [[Baner Namibia]] - 16 Mawrth 2019 - 6,565 # [[Fest-noz]] - 17 Mawrth 2019 - 8,375 # [[Baner Mosambic]] - 17 Mawrth 2019 - 5,226 # [[Hashnod]] - 18 Mawrth 2019 - 9,943 # [[Baner Wganda]] - 20 Mawrth 2019 - 4,759 # [[Baner Tansanïa]] - 21 Mawrth 2019 - 3,622 # [[Baner Sambia]] - 21 Mawrth 2019 - 4,950 # [[Baner Seychelles]] - 22 Mawrth 2019 - 3,922 # [[Baner Ethiopia]] - 22 Mwrth 2019 - 7,540 # [[Baner Gorllewin Sahara]] - 23 Mawrth 2019 - 5,627 # [[Baner Palesteina]] - 23 Mawrth 2019 - 7.902 # [[Rawabi]] - 26 Mawrth 2019 - 7,950 # [[Nablus]] - 26 Mawrth 2019 - 12,608 # [[Bir Zait]] - 27 Mawrth 2019 - 7,109 # [[Prifysgol Bir Zait]] - 28 Mawrth 2019 - 5,646 # [[Baner De Corea]] - 29 Mawrth 2019 - 9,880 # [[Baner Gogledd Corea]] - 29 Mawrth 2019 - 6,434 # [[Baner Uno Corea]] - 30 Mawrth 2019 - 6,719 # [[Baner Brunei]] - 1 Ebrill 2019 - 5,448 == 2018 --> == # [[Baner Myanmar]] - 1 Ebrill 2019 - 8,268 # [[Calonnau Cymru]] - 1 Ebrill 2019 - 2,806 # [[Baner Qatar]] - 2 Ebrill 2019 - 3,387 # [[Baner Cirgistan]] - 3 Ebrill 2019 - 7,156 # [[Baner Tajicistan]] - 4 Ebrill 2019 - 9,589 # [[Baner Iran]] - 5 Ebrill 2019 - 8,676 # [[Baner Wsbecistan]] - 6 Ebrill 2019 - 9,271 # [[Baner Y Philipinau]] - 7 Ebrill 2019 - 5,904 # [[Baner Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol]] - 8 Ebrill 2019 - 1,833 # [[Benny Gantz]] - 9 Ebrill 2019 - 6,807 # [[Moshav]] - 10 Ebrill 2019 - 6,833 # [[Baner Sefydliad dros Gydweithio Islamaidd]] - 11 Ebrill 2019 - 1,832 # [[Sefydliad dros Gydweithio Islamaidd]] - 11 Ebrill 2019 - 4,806 # [[Shtisel]] - 12 Ebrill 2019 - 5,293 # [[Acaba]] - 14 Ebrill 2019 - 6,504 # [[Michael Aloni]] - 15 Ebrill 2019 - 3,256 # [[Irbid]] - 15 Ebrill 2019 - 4,664 # [[Ajlwn]] - 16 Ebrill 2019 - 3,840 # [[Rwseiffa]] - 16 Ebrill 2019 - 2,564 # [[Tilā' al-'Alī]] - 17 Ebrill 2019 - 967 # [[Zarca]] - 17 Ebrill 2019 - 7,603 # [[Wadi as-Ser]] - 18 Ebrill 2019 - 6,221 # [[Ceann Comhairle]] - 18 Ebrill 2019 - 14,846 # [[Al Quwaysimah]] - 19 Ebrill 2019 - 3,267 # [[Ma'an]] - 21 Ebrill 2019 - 3,759 # [[Rheilffordd Hejaz]] - 22 Ebrill 2019 - 6,576 # [[Mis Medi Du]] - 23 Ebrill 2019 - 7,178 # [[Jerash]] - 24 Ebrill 2019 - 7,105 # [[Ardal Lywodraethol Aqaba]] - 29 Ebrill 2019 - 5,034 # [[Ardal Llywodraethol Ma'an]] - 30 Ebrill 2019 - 6,113 # [[Naruhito, Ymerawdwr Siapan]] - 30 Ebrill 2019 - 4,138 # [[Ardal Lywodraethol Ajlwn]] - 1 Mai 2019 - 3,508 # [[Ardal Lywodraethol Zarqa]] - 2 Mai 2019 - 5,561 # [[Cibwts Gifat Chaim (Ichwd)]] - 2 Mai 2019 -3,112 # [[Lleng Arabaidd]] - 3 Mai 2019 - 5,822 # [[Léon Bourgeois]] - 5 Mai 2019 - 4,524 # [[Paul Hymans]] - 5 Mai 2019 - 3,850 # [[Arfbais Gwlad Iorddonen]] - 6 Mai 2019 - 6,701 # [[Wadi Rum]] - 6 Mai 2019 - 6,174 # [[John Bagot Glubb]] - 7 Mai 2019 - 6,387 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Iorddonen]] - 8 Mai 2019 - 3,116 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Gwlad Iorddonen]] - 9 Mai 2019 - 3,255 # [[Uwch Gynghrair Gwlad Iorddonen]] - 10 Mai 2017 - 5,118 # [[Lauburu]] - 12 Mai 2019 - 6,694 # [[Lyra (offeryn)]] - 13 Mai 2019 - 6,522 # [[Casgliad y Werin]] - 15 Mai 2019 - 2,458 # [[Ramblers]] - 16 Mai 2019 - 5,176 # [[Kinder Scout]] - 19 Mai 2019 - 3,311 # [[Piast Gliwice]] - 19 Mai 2019 - 3,796 # [[Uwch Gynghrair Gwlad Pwyl]] - 21 Mai 2019 - 10,582 # [[Pin bawd]] - 24 Mai 2019 - 4,411 # [[Llwyfandir]] - 25 Mai 2019 - 7,091 # [[Maskanda]] - 26 Mai 2019 - 7,906 # [[Ghoema]] -26 Mai 2019 - 3,312 # [[Kaapse Kleurling]] - 27 Mai 2019 - 9,511 # [[Kaapse Afrikaans]] - 28 Mai 2019 - 4,250 # [[Trawsiorddonen]] - 30 Mai 2019 - 5,606 # [[Clip papur]] - 30 Mai 2019 - 4,557 # [[Styffylwr]] - 2 Mehefin 2019 - 5863 # [[Pin cau]] - 2 Mehefin 2019 - 7,601 # [[Dad-stwffwlwr]] - 3 Mehefin 2019 - 4,282 # [[Stwffwl]] - 4 Mehefin 2019 - 7,146 # [[Sbring]] - 6 Mehefin 2019 - 4,686 # [[NK Osijek]] - 7 Mehefin 2019 - 9,000 # [[Stadion Gradski vrt]] - 7 Mehefin 2019 - 7,200 # [[Afon Drava]] - 7 Mehefin 2019 - 5,675 # [[Cardbord]] - 8 Mehefin 2019 - 4,365 # [[Groupama Aréna]] - 9 Mehefin 2019 - 5,941 # [[Ferencvárosi T.C.]] ‎- 10 Mehefin 2019 - 2,640 # [[Újpest FC]] - 11 Mehefin 2019 - 7,177 # [[Slavonia]] - 11 Mehefin 2019 - 2,289 # [[Uwch Gynghrair Croatia]] - 12 Mehefin 2019 - 8,823 # [[Dinamo Zagreb]] - 12 Mehefin 2019 - 6,635 # [[Dynamo (Cymdeithas Chwaraeon)]] - 13 Mehefin 2019 - 7,602 # [[Clybiau Bechgyn a Merched Cymru]] - 16 Mehefin 2019 - 8,095 # [[Capten John Glynn-Jones]] - 17 Mehefin 2019 - 4,250 # [[Mynyddcerrig]] - 18 Mehefin 2019 - 2,515 # [[Marius Jonker]] - 18 Mehefin 2019 - 3,843 # [[Kimberley, De Affrica]] - 20 Mehefin 2019 - 7,500 # [[John Forrester-Clack]] - 20 Mehefin 2019 - 3,999 # [[Nine Mile Point (Glofa)]] - 21 Mehefin 2019 - 2,048 # [[Cwmfelinfach]] - 21 Mehefin 2019 - 2,679 # [[Prifysgol Gwlad yr Iâ]] - 24 Mehefin 2019 - 9,700 # [[Sol Plaatje]] - 26 Mehefin 2019 - 9,188 # [[Cliftonville F.C.]] - 27 Mehefin 2019 - 5,317 # [[F.C. Progrès Niederkorn]] - 27 Mehefin 2019 - 8,292 # [[Niederkorn]] - 27 Mehefin 2019 - 2,932 # [[K.F. Feronikeli]] - 28 Mehefin 2019 - 8,549 # [[Drenas]] - 29 Mehefin 2019 - 9,951 # [[Uwch Gynghrair Cosofo]] - 30 Mehefin 2019 - 6,158 # [[Uwch Gynghrair Lwcsembwrg]] - 30 Mehefin 2019 - 6,528 # [[Uwch Gynghrair Belarws]] - 30 Mehefin 2019 - 7,392 # [[Uwch Gynghrair Estonia]] - 1 Gorffennaf 2019 - 4,929 # [[Uwch Gynghrair yr Alban]] - 2 Gorffennaf 2019 - 10,055 # [[Cymdeithas Bêl-droed Yr Alban]] - 3 Gorffennaf 2019 - 8,820 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gibraltar]] - 3 Gorffennaf 2019 - 7,844 # [[Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddon]] - 4 Gorffennaf 2019 - 9,200 # [[Uwch Gynghrair Gogledd Iwerddon]] - 4 Gorffennaf 2019 - 11,832 # [[Cwpan Her yr Alban]] - 6 Gorffennaf 2019 - 9,279 # [[Dwfe]] - 7 Gorffennaf 2019 - 7,519 # [[Polyester]] - 8 Gorffennaf 2019 - 6,144 # [[Ffederasiwn Pêl-droed Belarws]] - 8 Gorffennaf 2019 - 6,233 # [[Baner Ciribati]] - 12 Gorffennaf 2019 - 3,714 # [[Aderyn Ffrigad]] - 15 Gorffennaf 2019 - 7325 # [[Ynysoedd Gilbert]] - 16 Gorffennaf 2019 - 12,073 # [[Lagŵn]] - 17 Gorffennaf 2019 - 6,148 # [[F.C. København]] - 18 Gorffennaf 2019 - 4,879 # [[Stadiwm Parken]] - 18 Gorffennaf 2019 - 5,947 # [[Seren Goch Belgrâd]] - 19 Gorffennaf 2019 - 9,870 # [[F.K. Partizan Belgrâd]] - 19 Gorffennaf 2019 - 11,360 # [[H.N.K. Hajduk Split]] - 21 Gorffennaf 2019 - 12,703 # [[Uwch Gynghrair Iwgoslafia]] - 22 Gorffennaf 2019 - 11,239 # [[Yr wyddor Adlam]] - 30 Gorffennaf 2019 - 6,400 # [[Cymdeithas Bêl-droed Slofenia]] - 31 Gorffennaf 2019 - 4,757 # [[Uwch Gynghrair Slofenia]] - 2 Awst 2019 - 7,744 # [[Uwch Gynghrair Gogledd Macedonia]] - 7 Awst 2019 - 6,064 # [[Uwch Gynghrair Serbia]] - 7 Awst 2019 - 6,587 # [[Cymdeithas Bêl-droed Serbia]] - 8 Awst 2019 - 6,074 # [[Cymdeithas Bêl-droed Montenegro]] - 8 Awst 2019 - # [[Uwch Gynghrair Montenegro]] - 10 Awst 2019 - 9,134 # [[Maer]] - 11 Awst 2019 - 3,835 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Macedonia]] - 11 Awst 2019 - 4,502 # [[Uwch Gynghrair Norwy]] - 12 Awst 2019 - 8,926 # [[C.P.D. Padarn United]] - 12 Awst 2019 - 2,118 # [[Darbi]] - 13 Awst 2019 - 8,612 # [[Afon Derwent, Swydd Derby]] - 14 Awst 2019 - 6,142 # [[Cored]] - 14 Awst 2019 - 4,556 # [[Grisiau pysgod]] - 15 Awst 2019 - 5,270 # [[Cynghrair Pêl-droed Aberystwyth a'r Cylch]] - 15 Awst 2019 - 5,250 # [[C.P.D. Penparcau]] 15 Awst 2019 - 2,850 # [[Cynghrair Pêl-droed Canolbarth Cymru]] - 15 Awst 2019 - 5,303 # [[Cymru South]] - 16 Awst 2019 - 5,594 # [[C.P.D. Cwmaman United]] - 17 Awst 2019 - 2,959 # [[C.P.D. Rhydaman]] - 17 Awst 2019 - 5,235 # [[C.P.D. Prifysgol Abertawe]] - 17 Awst 2019 - 5,006 # [[C.P.D. Llanilltud Fawr]] - 17 Awst 2019 - 5,083 # [[Hat-tric]] - 18 Awst 2019 - 10,546 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Tonga]] - 18 Awst 2019 - 11,095 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Siapan]] - 19 Awst 2019 - 16,599 # [[John Evan Davies (Rhuddwawr)]] - 19 Awst 2019 - 1,172 # [[Idris Reynolds]] - 19 Awst 2019 - 3,436 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffiji]] - 20 Awst 2019 - 17,998 # [[Llion Jones]] - 21 Awst 2019 - 2,722 # [[Canolfan Bedwyr]] - 21 Awst 2019 - 4,387 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Georgia]] - 22 Awst 2019 - 18,951 # [[Siôn Eirian]] - 22 Awst 2019 - 4,196 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Canada]] - 23 Awst 2019 - 13,784 # [[Dafydd John Pritchard]] - 23 Awst 2019 - 3,615 # [[R. Ifor Parry]] - 25 Awst 2019 - 4,432 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Samoa]] - 26 Awst 2019 - 16,287 # [[Clwb Rygbi Aberystwyth]] - 27 Awst 2019 - 4,009 # [[Baner Ceredigion]] - 27 Awst 2019 - 7,681 # [[Baner Fflandrys]] - 28 Awst 2019 - 8,316 # [[O.E. Roberts]] - 29 Awst 2019 - 5,540 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Wrwgwái]] 30 Awst 2019 - 13,683 # [[World Rugby]] - 1 Medi 2019 - 10,581 # [[Vernon Pugh]] - 2 Medi 2019 - 6,386 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Rwmania]] - 4 Medi 2019 - 14,604 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Sbaen]] - 5 Medi 2019 - 14,866 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Unol Daleithiau America]] - 8 Medi 2019 - 13,598 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Namibia]] 9 Medi 2019 - 12,081 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Rwsia]] - 10 Medi 2019 - 11,925 # [[Siva Tau]] - 11 Medi 2019 - 4,705 # [[Cibi]] - 12 Medi 2019 - 5,665 # [[Kailao]] - 15 Medi 2019 - 5,741 # [[Cwpan Cenhedloedd y Môr Tawel]] - 19 Medi 2019 - 8,565 # [[Pencampwriaethau Rhyngwladol Rugby Europe]] - 20 Medi 2019 - 12,908 # [[Pencampwriaeth Rygbi yr Americas]] - 21 Medi 2019 - 6,295 # [[Rugby Europe]] - 23 Medi 2019 - 7,944 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Portiwgal]] - 24 Medi 2019 - 9,406 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Simbabwe]] - 27 Medi 2019 - 10,446 # [[W. T. Gruffydd]] - 28 Medi 2019 - 2,132 # [[Tomi Evans]] - 29 Medi 2019 - 2,105 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cenia]] - 2 Hydref 2019 - 7,820 # [[Emrys Edwards]] - 3 Hydref 2019 - 2,206 # [[Dewi Watkin Powell]] - 4 Hydref 2019 - 4,337 # [[Emyr Currie-Jones]] - 5 Hydref 2019 - 7,197 # [[Cyngor yr Iaith Gymraeg]] - 6 Hydref 2019 - 3,638 # [[Cyngor Sir De Morgannwg]] - 6 Hydref 2019 - 5,430 # [[Trevor Fishlock]] - 7 Hydref 2019 - 7,178 # [[Jess Fishlock]] - 8 Hydref 2019 - 11,482 # [[R.E. Griffith]] - 10 Hydref 2019 - 3,625 # [[Kieffer Moore]] - 11 Hydref 2019 - 7,656 # [[Viking F.K.]] - 12 Hydref 2019 - 5,312 # [[Cymdeithas Bêl-droed Norwy]]- 13 Hydref 2019 - 4,506 # [[Gŵyl Machynlleth]] - 14 Hydref 2019 - 3,061 # [[Klezmer]] - 16 Hydref 2019 - 7,588 # [[Simbalom]] - 17 Hydref 2019 - 10,560 # [[Dwsmel]] - 18 Hydref 2019 - 3,096 # [[Sither]] - 20 Hydref 2019 - 5,756 # [[Maribor]] - 20 Hydref 2019 - 14,279 # [[Rudolf Maister]] - 21 Hydref 2019 13,769 # [[Styria Slofenia]] - 23 Hydref 2019 - 8,741 # [[Gefeilldref]] - 24 Hydref 2019 - 6,561 # [[Kronberg im Taunus]] - 24 Hydref 2019 - 6,022 # [[Arklow]] - 25 Hydref 2019 - 10,907 # [[Bus Éireann]] - 25 Hydref 2019 - 5,365 # [[TrawsCymru]] - 25 Hydref 2019 - 3,239 # [[Ras Rwyfo'r Her Geltaidd]] - 25 Hydref 2019 - 4,369 # [[Cymdeithas Rhwyfo Môr Cymru]] - 25 Hydref 2019 - 2,924 # [[Cwch Hir Celtaidd]] - 25 Hydref 2019 - 2,954 # [[Rhwyfo Cymru]] - 26 Hydref 2019 - 5,738 # [[Velenje]] - 26 Hydref 2019 - 14,453 # [[Campfa]] - 28 Hydref 2019 - 9,915 # [[Gymnasteg]] - 29 Hydref 2019 - 9,934 # [[Gemau Cymru]] - 30 Hydref 2019 - 3,475 # [[Barrau cyfochrog]] - 30 Hydref 2019 - 5,119 # [[Y Cylchoedd (gymnasteg)]] - 31 Hydref 2019 - 4,118 # [[Michael Spicer (comedïwr)]] - 31 Hydref 2019 - 1,939 # [[Daniel Protheroe]] - 4 Tachwedd 2019 - 5,746 # [[The Silent Village]] - 4 Tachwedd 2019 - 10,974 # [[Bar llorweddol]] - 5 Tachwedd 2019 - 5,889 # [[Barrau anghyflin]] - 6 Tachwedd 2019 - 6,734 # [[John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd]] - 7 Tachwedd 2019 - 9623 # [[Comisiwn Cyfiawnder yng Nghymru]] - 7 Tachwedd 2019 - 5,034 # [[Ceffyl Pwmel]] - 8 Tachwedd 2019 - 7,159 # [[Gymnasteg Cymru]] - 9 Tachwedd 2019 - 4,442 # [[Llofnaid]] - 10 Tachwedd 2019 - 6,917 # [[FIG]] - 11 Tachwedd 2019 - 7,288 # [[Tumbling (gymnasteg)]] - 12 Tachwedd 2019 - 4,534 # [[Trawst (gymnasteg)]] - 13 Tachwedd 2019 - 3,459 # [[Gymnasteg artistig]] - 14 Tachwedd 2019 - 6,316 # [[Friedrich Ludwig Jahn]] - 4 Rhagfyr 2019 - 9,142 == 2020 --> == # [[Connagh Howard]] - 17 Ionawr 2020 - 2,599 # [[Baner Somaliland]] - 17 Ebrill 2020 # [[Wali]] - 17 Ebrill 2020 # [[Iman (Islam)]] - 18 Ebrill 2020 # [[Somalia Fawr]] - 19 Ebrill 2020 - 6,772 # [[Rwmania Fawr]] - 20 Ebrill 2020 - 10,354 # [[Cenedl titiwlar]] - 21 Ebrill 2020 - 5,663 # [[Hwngari Fawr]] - 22 Ebrill 2020 - 8,931 # [[Lloyd Warburton]] - 23 Ebrill 2020 - 3,616 # [[Gludyn]] - 23 Ebrill 2020 - 5,636 # [[Crys-T]] - 24 Ebrill 2020 - 7392 # [[Crys polo]] - 24 Ebrill 2020 - 3,455 # [[Dyfarniad Gyntaf Fienna]] - 25 Ebrill 2020 - 8,620 # [[Ail Ddyfarniad Fienna]] - 26 Ebrill 2020 - 8,420 # [[Cyflafareddiadau Fienna]] - 27 Ebrill 2020 - 3,542 # [[Miklós Horthy]] - 27 Ebrill 2020 - 11,676 # [[Joachim von Ribbentrop]] - 28 Ebrill 2020 - 9,893 # [[Székelys]] - 29 Ebrill 2020 - 10,459 # [[Gwlad y Székely]] - 30 Ebrill 2020 - 8,256 # [[Cytundeb Paris (1947)]] - 1 Mai 2020 - 9,056 # [[Tiriogaeth Rydd Trieste]] - 2 Mai 2020 - 15,824 # [[Brython Shag]] - 2 Mai 2020 - 2,768 # [[Koper]] - 3 Mai 2020 - 11,792 # [[Piran (Slofenia)]] - 3 Mai 2020 - 12,144 # [[Izola]] - 3 Mai 2020 - 8,324 # [[Llinell Morgan]] - 5 Mai 2020 - 5,725 # [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1874]] - 5 Mai 2020 - 1,500 # [[Pedwar Pwynt ar Ddeg]] - 5 Mai 2020 - 10,553 # [[Recordiau Sbensh]] - 5 Mai 2020 - 1,235 # [[Ampersand]] - 5 Mai 2020 - 4,400 # [[Cytundeb Osimo]] - 6 Mai 2020 - 9,811 # [[Coridor Pwylaidd]] - 6 Mai 2020 - 9,056 # [[Dinas Rydd Danzig]] - 6 Mai 2020 - 13,282 # [[Cynhadledd Potsdam]] - 7 Mai 2020 - 10,452 # [[Cynhadledd Tehran]] - 7 Mai 2020 - 8,457 # [[Cynhadledd Casablanca]] - 8 Mai 2020 - 7,475 # [[Cynhadledd Yalta]] - 8 Mai 2020 - 6,538 # [[Cynllun Morgenthau]] - 8 Mai 2020 - 6,118 # [[Cynhadledd Cairo (1943)]] - 8 Mai 2020 - 5,417 # [[Cynhadledd Quebec (1943)]] - 8 Mai 2020 - 4,827 # [[Cynhadledd Quebec (1944)]] - 8 Mai 2020 -3,110 # [[Ynysoedd Ryūkyū]] - 9 Mai 2020 - 11,322 # [[Cytundeb San Francisco (1951)]] - 9 Mai 2020 - 11,117 # [[Cynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig]] - 9 Mai 2020 - 10,292 # [[Cluj-Napoca]] - 13 Mai 2020 - 21,294 # [[Daciaid]] - 13 Mai 2020 - 10,783 # [[Unsiambraeth]] - 13 Mai 2020 - 7,557 # [[Dwysiambraeth]] ‎ - 13 Mai 2020 - 9,235 # [[Feto]] - 14 Mai 2020 - 6,937 # [[Ffrainc Rydd]] - 15 Mai 2020 - 19,641 # [[Baneri bro Llydaw]] - 16 Mai 2020 - 3,958 # [[Bro-Gerne]] - 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Leon]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro Dreger]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Wened]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Zol]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro Sant-Maloù]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Roazhon]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Naoned]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Sant-Brieg]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Deddfwrfa]] - 19 Mai 2020 - 7,666 # [[Gweithrediaeth]] - 21 Mai 2020 - 6,496 # [[Barnwriaeth]] - 22 Mai 2020 - 9,166 # [[Cystadleuaeth Cân Intervision]] - 22 Mai 2020 - 15,133 # [[Sopot]] - 23 Mai 2020 - 10,918 # [[Władysław Szpilman]] - 23 Mai 2020 -‎ 9,919 # [[Gwlad Pwyl y Gyngres]] - 26 Mai 2020 - 10,467 # [[Cen Williams (dylunydd)]] - 28 Mai 2020 - 5,072 # [[Clwb Pêl-droed Cymric]] - 30 Mai 2020 - 903 # [[Hoci (campau)]] - 31 Mai 2020 - 4,880 # [[Hoci]] - 31 Mai 2020 - 14,834 # [[Hoci Cymru]] - 31 Mai 2020 - 4,963 # [[Tîm hoci cenedlaethol dynion Cymru]] - 1 Mehefin 2020 - 4,227 # [[Tîm hoci cenedlaethol menywod Cymru]] - 4 Mehefin 2020 - 4,228 # [[Ann Davies (cyfieithydd)]] - 4 Mehefin 2020 - 4,875 # [[Gemau'r Gymanwlad Cymru]] - 5 Mehefin 2020 - 3,412 # [[Tŷ'r Cymry (Caerdydd)]] - 5 Mehefin 2020 - 3,405 # [[Gemau Ieuenctid y Gymanwlad]] - 7 Mehefin 2020 - 10,536 # [[Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad]] - 8 Mehefin 2020 - 9,787 # [[Pandwri]] - 12 Mehefin 2020 - 1,602 # [[Cymdeithasau Cenedlaethol Gemau'r Gymanwlad]] - 12 Mehefin 2020 - 5,325 # [[choghur]] - 15 Mehefin 2020 - 3,255 # [[Black Lives Matter]] - 17 Mehefin 2020 - 13,976 # [[George Floyd]] - 17 Mehefin 2020 - 8,565 # [[swastica]] - 18 Mehefin 2020 - 8,364 # [[Lezginca]] - 19 Mehefin 2020 - 7,680 # [[Cyfnod clo]] - 19 Mehefin 2020 - 3,151 # [[Myrddin John]] - 25 Mehefin 2020 - 5,059 # [[Abchasia]] - 26 Mehefin 2020 - 31,049 # [[Aqua (Abchasia)]] - 30 Mehefin 2020 - 18,011 # [[Archif Gwladwriaeth Abchasia]] - 1 Gorffennaf 2020 - 5,923 # [[Leopold III, brenin Gwlad Belg]] - 1 Gorffennaf 2020 - 6,733 # [[Albert I, brenin Gwlad Belg]] - 5 Gorffennaf 2020 - 7515 # [[ASMR]] - 7 Gorffennaf 2020 - 12,891 # [[Dom saim]] - 8 Gorffennaf 2020 - 10,850 # [[Leopold II, brenin Gwlad Belg]] - 8 Gorffennaf 2020 - 14,783 # [[Ffullyn cotwm]] - 9 Gorffennaf 2020 - 4,051 # [[Carthffosiaeth]] - 9 Gorffennaf 2020 - 12,790 # [[Bioddiraddio]] - 10 Gorffennaf 2020 - 7,290 # [[Tirlenwi]] - 24 Gorffennaf 2020 - 13,059 # [[Deddf Treth Gwarediadau Tirlenwi (Cymru) 2017]] - 27 Gorffennaf 2020 - 3,764 # [[FK Sarajevo]] - 13 Awst 2020 - 7,340 # [[Uwch Gynghrair Bosnia a Hertsegofina]] - 14 Awst 2020 - 9,743 # [[Cymdeithas Bêl-droed Bosnia a Hertsegofina]] - 14 Awst 2020 - 5,225 # [[Mikola Statkevich]] - 15 Awst 2020 - 5,670 # [[Cymdeithas Filwrol Belarws]] - 15 Awst 2020 - 3,804 # [[Rada Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarws]] - 16 Awst 2020 - 14,707 # [[Ivonka Survilla]] - 16 Awst 2020 - 5,430 # [[Sviatlana Tsikhanouskaya ]] - 16 Awst 2020 - 9,149‎ # [[NSÍ Runavík]] - 18 Awst 2020 - 8,819 # [[Runavík]] - 18 Awst 2020 - 8,433 # [[Eysturoy]] ‎- 18 Awest 2020 - 7,412 # [[Cymdeithas Bêl-droed Ynysoedd Ffaröe]] ‎- 18 Awst 2020 - 3643 # [[Uwch Gynghrair Ynysoedd Faroe]] -‎ 18 Awst 2020 - 8,643 # [[HB Tórshavn]] - 19 Awst 2020 - 5,372 # [[Klaksvík]] - 19 Awst 2020 - 12,740 # [[Uwch Gynghrair Latfia]] - 19 Awst 2020 - 7,984 # [[Cymdeithas Bêl-droed Latfia]] - 20 Awst 2020 - 6,996 # [[Kastus Kalinouski ]] - 25 Awst 2020 - 11,650‎ # [[Valletta F.C.]] -25 Awst 2020 - 6,500 # [[Uwch Gynghrair Malta]] - 25 Awst 2020 - 7,860 # [[Uwch Gynghrair Merched Cymru]] - 26 Awst 2020 - 8,650 # [[C.P.D. Merched Tref Aberystwyth]] - 27 Awst 2020 -5,169 # [[Cwpan Pêl-droed Merched Cymru]] - 27 Awst 2020 - 7,653 # [[Manon Awst]] - 28 Awst 2020 - 5,727‎ # [[Cardiff City Ladies F.C.]] - 28 Awst 2020 - 7,649 # [[C.P.D. Merched Dinas Caerdydd]] - 29 Awst 2020 - 8,178 # [[MŠK Žilina]] - 30 Awst 2020 - 9,213 # [[C.P.D. Merched Met. Caerdydd]] - 30 Awst 2020 - 15,913 # [[B36 Tórshavn]] - 3 Medi 2020 - 14,382 # [[Standard Liège]] - 6 Medi 2020 - 13,850 # [[Uwch Gynghrair Georgia]] - 8 Medi 2020 - 3,530 # [[Cymdeithas Bêl-droed Georgia]] - 10 Medi 2020 - 4,033 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Belg]] - 11 Medi 2020 - 6,441 # [[Uwch Gynghrair Gweriniaeth Iwerddon]] - 12 Medi 2020 - 14,951 # [[Tadej Pogačar]] - 21 Medi 2020 - 11,926 # [[Primož Roglič]] - 23 Medi 2020 - 8,739 == 2021 --> == # [[Derek Boote]] - 20 Chwefror 2021 - 1,307 # [[Recordiau'r Dryw]] - 20 Chwefror 2021 - 3,338 # [[C.P.D. Merched Tref Pontypridd]] - 16 Awst 2021 - 3,599 # [[C.P.D. Merched Cyncoed]] - 16 Awst 2021 - 2,500 # [[C.P.D. Merched Tref y Barri Unedig]] - 17 Awst 2021 - 3,000 # [[C.P.D. Merched Tref Port Talbot]] - 18 Awast 2021 - 3,277 # [[Clwb Pêl-droed Merched Tref y Fenni]] - 18 Awst 2021 - 3,963 # [[Cynghrair y Pencampwyr Merched UEFA]] - 19 Awst 2021 - 5,145 # [[Jens Christian Svabo]] - 21 Awst 2021 - 5,216 # [[Venceslaus Ulricus Hammershaimb]] - 22 Awst 2021 - 7,080 # [[Llyfrgell Genedlaethol Ynysoedd Ffaroe]] - 22 Awst 2021 - 4,740 # [[Cernyweg Unedig]] - 22 Awst 2021 - 3,166 # [[Mosg Jamal Abdel Nasser]] - 23 Awst 2021 - 3,044 # [[Mosg Sheikh Ali al-Bakka]] - 23 Awst 2021 - 3,798 # [[Mosg Sayed al-Hashim]] - 23 Awast 2021 - 2,471 # [[Mosg Al-Sham'ah]] - 23 Awst 2021 - 2,021 # [[Intifada Cyntaf Palesteina]] - 23 Awst 2021 - 8,691 # [[Ail Intifada'r Palesteiniaid]] - 24 Awst 2021 - 12,686 # [[Bryn y Deml]] 24 Awst 2021 - 24 Awst 2021 - 6,005 # [[Rhanbarth Tubas]] - 24 Awst 2021 - 3,232 # [[Rhanbarth Tulkarm]] - 24 Awst 2021 - 3,073 # [[Llywodraethiaeth Nablus]] - 25 Awst 2021 - 2,221 # [[Llywodraethiaeth]] - 26 Awst 2021 - 5,007 # [[Llywodraethiaeth Qalqilya]] - 26 Awst 2021 - 2,721 # [[Llywodraethiaeth Ramallah ac Al-Bireh]] - 26 Awst 2021 - 3,965 # [[Llywodraethiaeth Jeriwsalem]] - 28 Awst 2021 - 5,999 # [[Llywodraethiaeth Bethlehem]] - 28 Awst 2021 - 5,048 # [[Llywodraethiaeth Hebron]] - 29 Awst 2021 - 4230 # [[Llywodraethiaeth Gogledd Gaza]] - 29 Awst 2021 - 2,786 # [[Llywodraethiaeth Gaza]] - 29 Awst 2021 - 1,743 # [[Llywodraethiaeth Jericho]] - 29 Awst 2021 - 4,355 # [[Llywodraethiaeth Salfit]] - 29 Awst 2021 - 3,304 # [[Llywodraethiaeth Rafah]] - 30 Awst 20221 - 1,856 # [[Llywodraethiaeth Khan Yunis]] - 30 Awst 2021 - 2,060 # [[Llywodraethiaeth Deir al-Balah]] - 30 Awst 2021 - 1,871 # [[Cyngor Deddfwriaethol Palesteina]] - 30 Awst 2021 - 6,351 # [[Coedwig Yatir]] - 30 Awst 2021 - 5,926 # [[Dunam]] - 31 Awst 2021 - 6,309 # [[Llath]] - 31 Awst 2021 - 8,040 # [[Pêl-droed Canadaidd]] - 31 Awst 2021 - 9,371 # [[Ariel (dinas)]] - 1 Medi 2021 - 7,201 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Palesteina]] - 1 Medi 2021 - 7,039 # [[Ingilín Didriksen Strøm]] - 1 Medi 2021 - 3,781 # [[Deutsche Welle]] - 1 Medi 2021 - 7,067 # [[Dydd Miwsig Cymru]] - 3 Medi 2021 - 5,261 # [[Spotify]] - 3 Medi 2021 - 17,513 # [[Los Blancos (band)]] - 4 Medi 2021 - 3,230 # [[Ifan Dafydd]] - 4 Medi 2021 - 3,452 # [[Recordiau Côsh]] - 5 Medi 2021 - 1,934 # [[Brennan Johnson]] - 5 Medi 2021 - 5,135 # [[C.P.D. Merched Y Seintiau Newydd]] - 6 Medi 2021 - 2,186 # [[Roy Saer]] - 7 Medi 2021 - 6,899 # [[Rhys Gwynfor]] - 10 Medi 2021 - 4,350 # [[HMS Morris]] - 12 Medi 2021 - 3,919 # [[Jeremy Charles]] - 15 Medi 2021 - 5,558 # [[Olwyn Fawr]] - 15 Medi 2021 - 9,978 # [[Folly Farm]] - 16 Medi 2021 - 6,509 # [[Car clatsho]] - 16 Medi 2021 - 5,875 # [[Wurlitzer]] - 18 Medi 2021 - 6,091 # [[Cwtsh (band)]] - 19 Medi 2021 - 2,892 # [[Dari]] - 19 Medi 2021 - 4,652 # [[Trên Rola-bola]] - 20 Medi 2021 - 8,274 # [[Camera obscura]] - 20 Medi 2021 - 5,153 # [[Noel Mooney]] - 20 Medi 2021 - 5,012 # [[Tystysgrif Gyffredinol Addysg Uwchradd]] - 21 Medi 2021 - 5,464 # [[Cork City F.C.]] - 22 Medi 2021 - 5,002 # [[Shamrock Rovers F.C.]] - 22 Medi 2021 - 11,902 # [[Bohemian F.C.]] - 23 Medi 2021 - 10,045 # [[Shelbourne F.C.]]- 24 Medi 2021 10,743 # [[St Patrick's Athletic F.C.]] - 24 Medi 2021 - 12,834 # [[Derry City F.C.]] - 24 Medi 2021 - 10,784 # [[Finn Harps F.C.]] - 25 Medi 2021 - 10,153 # [[Sligo Rovers F.C.]] - 26 Medi 2021 - 8,497 # [[Kristina Háfoss]] - 26 Medi 2021 - 6,903 # [[Cyngor Nordig]] - 26 Medi 2021 - 11,729 # [[Dundalk F.C.]] - 27 Medi 2021 - 17,024 # [[Tiffo]] - 27 Medi 2021 - 7,060 # [[Ultras]] - 27 Medi 2021 - 9,141 # [[Fflêr Bengal]] - 27 Medi 2021 - 3,498 # [[Pyrotechneg]] - 28 Medi 2021 - 5,745 # [[Conffeti]] - 28 Medi 2021 - 7,907 # [[Tylliedydd]] - 28 Medi 2021 - 5,099 # [[Baner y Cyngor Nordig]] - 28 Mai 2021 - 2,806 # [[Baner Undeb Kalmar]] - 29 Medi 2021 -‎ 5,904 # [[Undeb Kalmar]] - 30 Medi 2021 - 9,724 # [[Sgandinafiaeth]] - 30 Medi 2021 - 14,899 # [[Confensiwn Iaith Nordig]] - 30 Medi 2021 - 3,498 # [[F.C. Sheriff Tiraspol]] - 1 Hydref 2021 - 7,963 # [[Uwch Gynghrair Moldofa]] - 1 Hydrf 2021 - 8,806 # [[Cymdeithas Bêl-droed Moldofa]] - 1 Hydref 2021 - 4,242 # [[Kalaallisut]] - 1 Hydref 2021 - 10,378 # [[Cyd-ddeallusrwydd]] - 2 Hydref 2021 - 9,895 # [[Len Pennie]] - 2 Hydref - 11,551 # [[Continiwm tafodiaith]] - 3 Hydref 2021 - 17,095 # [[Abjad]] - 3 Hydref 2021 - 9,538 # [[C.P.D. Merched Pwllheli]] - 4 Hydref 2021 - 1,828 # [[C.P.D. Merched Llandudno]] - 5 Hydref 2021 - 6,623 # [[C.P.D. Merched Wrecsam]] - 5 Hydref 2021 - 5,564 # [[Careleg]] - 6 Hydref 2021 - 7,909 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Syria]] - 8 Hydref 2021 - 10,536 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Libanus]] - 8 Hydref 2021 - 9,882 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Palesteina Mandad]] - 9 Hydref 2021 - 12,649 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Cowait]] - 11 Hydref 2021 - 8,106 # [[Cân llofft stabl]] - 11 Hydref 2021 - 2,523 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Emiradau Arabaidd Unedig]] - 12 Hydref 2021 - 7,679 # [[Cwpan Pêl-droed y Gwlff]] - 13 Hydref 2021 - 9,497 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Oman]] - 13 Hydref 2021 - 6,580 # [[Byrllysg]] - 14 Hydref 2021 - 6,419 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Bahrain]] - 15 Hydref 2021 - 7,319 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Irac]] - 18 Hydref 2021 - 9,687 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Qatar]] - 20 Hydref 2021 - 11,743 # [[Einár (artist)]] - 22 Hydref 2021 - 7,894 # [[Cwpan Pêl-droed Asia]] - 28 Hydref 2021 - 9,124 # [[Cwpan Arabaidd FIFA]] - 28 Hydref 2021 - 6,336 # [[UAFA]] - 28 Hydref 2021 - 7,525 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Comoros]] - 28 Hydref 2021 - 6,534 # [[Banc Cambria]] - 29 Hydref 2021 - 3,559 # [[Baner Dwyrain Tyrcestan]] - 29 Hydref 2021 - 8,200 # [[Carthen]] 29 Hydref 2021 - 9,845 # [[Mẁg]] - 30 Hydref 2021 - 10,391 # [[Normaleiddio iaith]] - 31 Hydref 2021 - 8,928 # [[Sebon eillio]] - 1 Tachwedd 2021 - 5,673 # [[Mat diod]] - 2 Tachwedd 2021 - 6,411 # [[Papur sidan]] - 2 Tachwedd 2021 - 5,219 # [[Siocled poeth]] - 3 Tachwedd 2021 - 5,773 # [[Powdr coco]] - 3 Tachwedd 2021 - 5,010 # [[Caffè mocha]] - 4 Tachwedd 2021 - 4,691 # [[Espresso]] - 5 Tachwedd 2021 - 9,026 # [[Cwpan cadw]] - 7 Tachwedd 2021 - 5,055 # [[Caffè latte]] - 9 Tachwedd 2021 - 8,667 # [[Caffè lungo]] - 10 Tachwedd 2021 - 3,814 # [[Peiriant espresso]] - 12 Tachwedd 2021 - 7,762 # [[Tebot Moka]] - 12 Tachwedd 2021 - 7,809 # [[Caffè Americano]] - 13 Tachwedd 2021 - 9,338 # [[Coffi hidl]] - 15 Tachwedd 2021 - 6,700 # [[Hidlydd coffi]] - 15 Tachwedd 2021 - 4,978 # [[Tebot]] - 16 Tachwedd 2021 - 8,730 # [[Flat White]] - 16 Tachwedd 2021 - 8,749 # [[Barista]] - 17 Tachwedd 2021 - 4,347 # [[Celf latte]] - 17 Tachwedd 2021 - 3,428 # [[Caffè macchiato]] - 18 Tachwedd 2021 - 4,961 # [[Twmffat]] - 18 Tachwedd 2021 - 5,462 # [[Hŵfer]] - 19 Tachwedd 2021 - 8,423 # [[Cortado]] - 19 Tachwedd 2021 - 8,752 # [[Samofar]] - 19 Tachwedd 2021 - 5,678 # [[Teisen frau]] - 20 Tachwedd 2021 - 7,842 # [[Llaeth cyddwysedig]] - 20 Tachwedd 2021 - 13,726 # [[Llaeth anwedd]] - 21 Tachwedd 2021 - 8578 # [[Llaeth powdr]] - 21 Tachwedd 2021 - 19,085 # [[Caffetier]] - 22 Tachwedd 2021 - 8,709 # [[Llaeth sgim]] - 22 Tachwedd 2021 - 6,570 # [[Llaeth hanner sgim]] - 23 Tachwedd 2021 - 5,037 # [[Llaeth cyflawn]] - 23 Tachwedd 2021 - 6,775 # [[Llaeth almon]] - 24 Tachwedd 2021 - 8,395 # [[Llaeth soia]] - 25 Tachwedd 2021 - 10,085 # [[Llaeth ceirch]] - 26 Tachwedd 2021 - 8,489 # [[Llaeth reis]] - 26 Tachwedd 2021 - 8,373 # [[Café frappé]] - 27 Tachwedd 2021 - 9,604 # [[Gwelltyn yfed]] - 28 Tachwedd 2021 - 13,454 # [[Jwg]] - 29 Tachwedd 2021 - 9,004 # [[Slang]] - 30 Tachwedd 2021 - 10,002 # [[Jargon]] - 1 Rhagfyr 2021 - 11,744 # [[Caramel]] - 2 Rhagfyr 2021 - 5,985 # [[Adweithiad Maillard]] - 3 Rhagfyr 2021 - 4,944 # [[Melanoidin]] - 3 Rhagfyr 2021 - 3,218 # [[Tost]] - 4 Rhagfyr 2021 - 14,746 # [[Marmalêd]] - 5 Rhagfyr 2021 - 7,972 # [[Rysáit]] - 6 Rhagfyr 2021 - 8,226 # [[S. Minwel Tibbott]] - 7 Rhagfyr 2021 - 9,374 # [[Grappa]] - 8 Rhagfyr 2021 - 8,352 # [[Soeg]] - 9 Rhagfyr 2021 - 4,814 # [[Swistir Eidalaidd]] - 10 Rhagfyr 2021 - 5,447 # [[Caffè corretto]] - 10 Rhagfyr 2021 - 3,698 # [[Sambuca]] - 11 Rhagfyr 2021 - 5,754 # [[Aperitîff a digestiff]] - 19 Rhagfyr 2021 - 8,917 # [[Cracer (bwyd)]] - 20 Rhagfyr 2021 - 5,095 # [[Bain-marie]] - 21 Rhagfyr 2021 - 6,940 # [[Mari yr Iddewes]] - 21 Rahgfyr 2021 - 7,936 # [[Zosimos o Panopolis]] - 22 Rhagfyr 2021 - 6,912 # [[Llyn Lugano]] - 22 Rhagfyr 2021 - 4,187 # [[Llyn Maggiore]] - 22 Rhagfyr 2021 - 8,275 # [[Rheilffordd Gottard]] - 23 Rhagfyr 2021 - 5,920 # [[Twnnel Rheilffordd Gottard]] - 23 Rhagfyr 2021 - 5,112 # [[Twnnel Rheilffordd Sylfaen Gotthard]] - 24 Rhagfyr 2021 - 7,392 == 2022 --> == # [[Völkerabfälle]] - 21 Ionawr 2022 - 8,799 # [[Didolnod]] - 2 Chwefror 2022 - 15,479 # [[Wordle]] - 3 Chwefror 2022 - 22,811 # [[Dr Gary Robert Jenkins]] - 4 Chwefror 2022 - 5,542 # [[Ysbyty Frenhinol Hamadryad]] - 5 Chwefror 2022 - 8,251 # [[Ysgol Gynradd Gymraeg Hamadryad]] - 6 Chwefror 2022 - 5,539 # [[HMS Hamadryad]] - 7 Chwefror 2022 - 2,746 # [[Ffrigad]] - 8 Chwefror 2022 - 7,860 # [[Llaeth y fron]] - 9 Chwefror 2022 - 6,415 # [[Gwyn M. Daniel]] - 10 Chwefror 2022 - 2,775 # [[Highfields, Llandaf]] - 11 Chwefror 2022 - 4,229 # [[Coleg Hyfforddi Morgannwg]] - 14 Chwefror 2022 - 7,588 # [[Coleg Hyfforddi Sir Fynwy]] - 15 Chwefror 2022 - 7,805 # [[Cymdeithas i Famau a Merched Cymru]] - 16 Chwefror 2022 - 1,904 # [[Cronfa Glyndŵr]] - 17 Chwefror 2022 - 3,308 # [[Trefor Richard Morgan]] - 18 Chwefror 2022 - 5,805 # [[Ysgol Glyndŵr]] - 19 Chwefror 2022 - 4,673 # [[Taras Shevchenko]] - 14 Mawrth 2022 - 22,099 # [[Leonid Kuchma]] - 16 Mawrth 2022 - 10,699 # [[Leonid Kravchuk]] - 17 Mawrth 2022 - 9,915 # [[Verkhovna Rada]] - 17 Mawrth 2022 - 6,100 # [[Interslavic]] - 17 Mawrth 2022 - 6,683 # [[Viktor Yushchenko]] - 18 Mawrth 2022 - 14,206 # [[Petro Poroshenko]] - 22 Mawrth 2022 - 16,658 # [[Pop-up Gaeltacht]] - 23 Mawrth 2022 - 6,746 # [[Cooish]] - 23 Mawrth 2022 - 8,393 # [[Viktor Yanukovich]] - 25 Mawrth 2022 - 14,754 # [[Bataliwn Kastuś Kalinoŭski]] - 29 Mawrth 2022 - 10,783 # [[Gweriniaeth Pobl Belarws]] - 31 Mawrth 2022 - 11,698 # [[Radio Free Europe/Radio Liberty]] - 31 Mawrth 2022 - 12,985 # [[Gweriniaeth Sofiet Sosialaidd Belarws]] - 1 Ebrill 2022 - 2,299 # [[Pobble]] - 4 Ebrill 2022 - 5,897 # [[Mooinjer veggey]] - 5 Ebrill 2022 - 5,512 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Wcráin]] - 6 Ebrill 2022 - 9,066 # [[St John's, Ynys Manaw]] - 8 Ebrill 2022 - 4,808 # [[Ramsey, Ynys Manaw]] - 12 Ebrill 2022 - 7,348 # [[Dwyseddu trefol]] - 15 Ebrill 2022 - 8,418 # [[Tŷ teras]] - 21 Ebrill 2022 - 11,165 # [[Setswana]] - 21 Ebrill 2022 - 7,791 # [[Anthem genedlaethol Wcráin]] - 21 Ebrill 2022 - 13,621 # [[Eglwys Gatholig Roegaidd Wcráin]] - 22 Ebrill 2022 - 3,409 # [[Oblast]] - 23 Ebrill 2022 - 3,568 # [[Raion]] - 24 Ebrill 2022 - 5,418 # [[Ivano-Frankivsk]] - 25 Ebrill 2022 - 12,583 # [[Sokol]] - 25 Ebrill 2022 - 9,439 # [[Turnverein]] - 26 Ebrill 2022 - 4,513 # [[Rhandy]] - 1 Mai 2022 - 14,219 # [[Tŷ pâr]] - 2 Mai 2022 - 11,325 # [[Tŷ cyngor]] - 4 Mai 2022 - 10,153 # [[Stanislau Shushkevich]] - 4 Mai 2022 - 12,395 # [[Cytundebau Belovezh]] - 5 Mai 2022 - 8,878 # [[Protocol Alma-ata]] - 6 Mai 2022 - 5,268 # [[Silofici]] - 6 Mai 2022 - 5,523 # [[Cannoedd Duon]]- 6 Mai 2022 - 3,738 # [[Szlachta]] - 8 Mai 2022 - 6,411 # [[Pogrom]] - 9 Mai 2022 - 11,272 # [[Kristallnacht]] - 10 Mai 2022 - 9,803 # [[Carthu ethnig]] - 11 Mai 2022 - 12,509 # [[Ivan Franko]] - 12 Mai 2022 - 10,306 # [[Tŷ parod]] - 14 Mai 2022 - 10,834 # [[Plattenbau]] - 15 Mai 2022 - 6,766 # [[Der Spiegel]] - 16 Mai 2022 - 7,752 # [[Newsweek]] - 17 Mai 2022 -7,696 # [[Pwyllgor Rhyngwladol y Groes Goch]] - 19 Mai 2022 - 6,923 # [[Undeb credyd]] - 21 Mai 2022 - 11,988 # [[Ľudovít Štúr]] - 22 Mai 2022 - 14,212 # [[Anthem genedlaethol Slofenia]] - 23 Mai 2022 - 7,849 # [[France Prešeren]] - 24 Mai 2022 - 13,509 # [[Yad Vashem]] - 27 Mai 2022 - 7,992 # [[Raidió Fáilte]] - 29 Mai 2022 - 4,710 # [[Raidió na Life]] - 29 Mai 2022 - 3,667 # [[Cultúrlann McAdam Ó Fiaich]] - 30 Mai 2022 - 9,275 # [[Cwarter Gaeltacht, Belffast]] - 30 Mai 2022 - 6,200 # [[An Dream Dearg]] - 31 Mai 2022 - 8,788 # [[Féile an Phobail]] - 31 Mai 2022 - 10,367 # [[Cultúrlann Aonach Mhacha]] - 1 Mehefin 2022 - 4,758 # [[Cultúrlann Uí Chanáin]] - 1 Mehefin 2022 - 7,228 # [[Suddig]] - 2 Mehefin 2022 - 7,804 # [[Leim]] - 3 Mehefin 2022 - 9,753 # [[Dŵr carbonedig]] - 5 Mehefin 2022 - 6,637 # [[Mynydd Herzl]] - 8 Mehefin 2022 - 5,484 # [[Undeb Credyd Plaid Cymru]] - 9 Mehefin 2022 - 2,781 # [[Sefydliad Mercator]] - 9 Mehefin 2022 - 4,066 # [[Baner Fryslân]] - 10 Mehefin 2022 - 5,450 # [[Teth-fagu]] - 13 Mehefin 2022 - 10,402 # [[Linfield F.C.]] - 15 Mehefin 2022 - 17,012 # [[Gwilym Roberts (Caerdydd)]] - 17 Mehefin 2022 - 5,962 # [[Chris Rees]] - 17 Mehefin 2022 - 4,298 # [[Elwyn Hughes]] - 18 Mehefin 2022 - 1,534 # [[Tlws Goffa Elvet a Mair Elvet Thomas]] - 19 Mehefin 2022 - 3,429 # [[Gaelscoil]] - 20 Mehefin 2022 - 10,546 # [[Aromatherapi]] - 22 Mehefin 2022 - 8,741 # [[Llenyddiaeth ar draws Ffiniau]] - 5 Gorffennaf 2022 - 2,395 # [[Undeb Pêl-fas Cymru]] - 6 Gorffennaf 2022 - 3,091 # [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] - 6 Gorffennaf 2022 - 2,010 # [[Vikingur Reykjavik]] - 21 Gorffennaf 2022 - 1,475 # [[Radio Euskadi]] - 22 Gorffennaf 2022 - 4,939 # [[Hanes radio Gwlad y Basg]] - 26 Gorffennaf 2022 - 5,943 # [[Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] - 26 Gorffennaf 2022 - 9,090 mg4wbss6jqzh6tq53sae2ux2192qbjm 11096841 11096729 2022-07-27T11:08:41Z Stefanik 413 /* 2022 --> */ wikitext text/x-wiki Mae hafan y Prosiect yma: [[Wicipedia:Wicibrosiect Wici365]] == 2017 - 2018 == # [[Ayande]] - 1 Ebrill 2018 - 3,738‎ # [[Y Lagŵn Glas]] - 1 Ebrill 2018 - 4,428‎ # [[Bessastaðir]] - 3 Ebrill 2018 - 2,205‎ # [[Garðabær]] - 3 Ebrill 2018 - 2,970‎ # [[Hafnarfjörður]] - 3 Ebrill 2018 - 5,242‎ # [[Kópavogur]] - 3 Ebrill 2018 - 6,968‎ # [[Reykjavík Fawr]] - 3 Ebrill 2018 - 7,447‎ # [[Reykjanesskagi]] - 3 Ebrill 2018 - 3,164‎ # [[Reykjanes]] - 3 Ebrill 2018 - 543‎ # [[Njarðvík]] - 3 Ebrill 2018 - 3,857‎ # [[Haukadalur]] - 4 Ebrill 2018 - 2,316‎ # [[Þingvellir]] - 4 Ebrill 2018 - 3,360‎ # [[Gullfoss]] - 4 Ebrill 2018 - 3,748‎ # [[Kjósarhreppur]] - 4 Ebrill 2018 - 1,851‎ # [[Mosfellsbær]] - 4 Ebrill 2018 - 6,149‎ # [[Seltjarnarnes]] - 4 Ebrill 2018 - 3,493‎ # [[Akranes]] - 5 Ebrill 2018 - 3,226‎ # [[Ed Holden]] - 5 Ebrill 2018 - 3,516‎ # [[Gwilym Bowen Rhys]] - 5 Ebrill 2018 - 1,120‎ # [[Húsavík]] - 7 Ebrill 2018 - 5,231‎ # [[Ísafjarðarbær]] - 7 Ebrill 2018 - 2,338‎ # [[Fjarðabyggð]] - 7 Ebrill 2018 - 2,051‎ # [[Grindavík]] - 7 Ebrill 2018 - 3,080‎ # [[Landnámabók]] - 7 Ebrill 2018 - 3,395‎ # [[Vík í Mýrdal]] - 7 Ebrill 2018 - 5,317‎ # [[Sólheimajökull]] - 7 Ebrill 2018 - 2,169‎ # [[Vestmannaeyjar]] - 8 Ebrill 2018 - 7,523‎ # [[Snæfellsnes]] - 9 Ebrill 2018 - 2,415‎ # [[Grundarfjarðarbær]] - 9 Ebrill 2018 - 2,695‎ # [[Sheng]] - 10 Ebrill 2018 - 6,581‎ # [[Dalvíkurbyggð]] - 10 Ebrill 2018 - 2,828‎ # [[Mýrdalshreppur]] - 10 Ebrill 2018 - 701‎ # [[Árborg]] - 11 Ebrill 2018 - 2,781‎ # [[Selfoss]] - 11 Ebrill 2018 - 8,306‎ # [[Matatu]] - 11 Ebrill 2018 - 6,190‎ # [[Tro-tro]] - 12 Ebrill 2018 - 3,890‎ # [[Dala dala]] - 12 Ebrill 2018 - 4,214‎ # [[Hringvegur, Route 1 (Gwlad yr Iâ)]] - 13 Ebrill 2018 - 5,480‎ # [[Ffederasiwn Pêl-droed Albania]] - 13 Ebrill 2018 - 4,989‎ # [[KF Elbasani]] - 15 Ebrill 2018 - 4,654‎ # [[Elbasan Arena]] - 15 Ebrill 2018 - 2,443‎ # [[Maes Awyr Ryngwladol y Fam Teresa, Tirana]] - 16 Ebrill 2018 - 8,451‎ # [[Kategoria Superiore]] - 16 Ebrill 2018 - 6,820‎ # [[FK Jelgava]] - 17 Ebrill 2018 - 5,522‎ # [[CP Afan Lido]] - 17 Ebrill 2018 - 5,480‎ # [[Borgarnes]] - 17 Ebrill 2018 - 6,433‎ # [[Blönduós]] - 18 Ebrill 2018 - 3,614‎ # [[Höfn]] - 19 Ebrill 2018 - 3,812‎ # [[Egilsstaðir]] - 19 Ebrill 2018 - 4,834‎ # [[Stadiwm Marston]] - 20 Ebrill 2018 - 713‎ # [[Maes Ffordd Victoria]] - 23 Ebrill 2018 - 1,638‎ # [[C.P.-D. Goytre United]] - 26 Ebrill 2018 - 2,419‎ # [[Heol y Wig, Aberystwyth]] - 29 Ebrill 2018 - 1,468‎ # [[Canolfan y Morlan]] - 2 Mai 2018 - 3,929‎ # [[Eisteddfod Calan Mai Aberystwyth]] - 2 Mai 2018 - 634‎ # [[Capel y Morfa, Aberystwyth]] - 8 Mai 2018 - 2,152‎ # [[Llyfrgell Tref Aberystwyth]] - 9 Mai 2018 - 2,502‎ # [[Stryd Portland, Aberystwyth]] - 9 Mai 2018 - 2,750‎ # [[Stryd y Baddon, Aberystwyth]] - 11 Mai 2018 - 1,865‎ # [[Talat Chaudhri]] - 13 Mai 2018 - 1,877‎ # [[Maes y Frenhines]] - 13 Mai 2018 - 1,249‎ # [[Cyngor Cymuned Llanbadarn Fawr]] - 15 Mai 2018 - 6,984‎ # [[Capel Soar, Llanbadarn Fawr]] - 15 Mai 2018 - 4,689‎ # [[Amgueddfa Ceredigion]] - 20 Mai 2018 - 3,909‎ # [[Stryd y Porth Bach, Aberystwyth]] - 20 Mai 2018 - 1,841‎ # [[Stryd y Popty, Aberystwyth]] - 21 Mai 2018 - 1,422‎ # [[Carl Hermann Ethé]] - 22 Mai 2018 - 2,043‎ # [[Ffordd y Môr, Aberystwyth]] - 23 Mai 2018 - 2,882‎ # [[Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen]] - 23 Mai 2018 - 4,993‎ # [[Stryd y Farchnad, Aberystwyth]] - 23 Mai 2018 - 2,288‎ # [[Løgting]] - 25 Mai 2018 - 6,206‎ # [[Gŵyl Seiclo Aberystwyth]] - 28 Mai 2018 - 3,080‎ # [[Chwaraeon Cymru]] - 29 Mai 2018 - 1,528‎ # [[Tenis Cymru]] - 29 Mai 2018 - 2,639‎ # [[Morfa Mawr, Aberystwyth]] - 29 Mai 2018 - 3,254‎ # [[Clwb Tenis Aberystwyth]] - 29 Mai 2018 - 2,208‎ # [[Seidr y Mynydd]] - 30 Mai 2018 - 971‎ # [[Cîfio]] - 31 Mai 2018 - 2,047‎ # [[Poliffoni]] - 1 Mehefin 2018 - 4,894‎ # [[Trio Mandili]] - 1 Mehefin 2018 - 3,129‎ # [[Seyðabrævið]] - 2 Mehefin 2018 - 4,555‎ # [[Baneri Promenâd Aberystwyth]] - 10 Mehefin 2018 - 2,814‎ # [[A Lyga]] - 12 Mehefin 2018 - 6,111‎ # [[Trakai]] - 12 Mehefin 2018 - 4,986‎ # [[FK Trakai]] - 12 Mehefin 2018 - 7,777‎ # [[Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania]] - 14 Mehefin 2018 - 1,722‎ # [[Mentrau Iaith Cymru]] - 12 Gorffennaf 2018 - 913‎ # [[Heledd ap Gwynfor]] - 12 Gorffennaf 2018 - 805‎ # [[Thermomedr]] - 23 Gorffennaf 2018 - 2,191‎ # [[Celsius]] - 23 Gorffennaf 2018 - 3,820‎ # [[Ibrahim Rugova]] - 27 Gorffennaf 2018 - 7,486‎ # [[Adem Demaçi]] - 27 Gorffennaf 2018 - 6,653‎ # [[Dyn Indalo]] - 29 Gorffennaf 2018 - 3,614‎ # [[Dathliadau Geraint Thomas yn Tour de France 2018]] - 2 Awst 2018 - 1,948‎ # [[Huw Marshall]] - 21 Awst 2018 - 2,172‎ # [[Radio Yes Cymru]] - 21 Awst 2018 - 2,728‎ # [[Gareth Bonello]] - 22 Awst 2018 - 2,834‎ # [[Genootskap van Regte Afrikaners]] - 23 Awst 2018 - 4,785‎ # [[Eurfyl ap Gwilym]] - 24 Awst 2018 - 4,300‎ # [[Ysgol Ramadeg Ardwyn]] - 24 Awst 2018 - 2,081‎ # [[Chwiorydd Loreto]] - 26 Awst 2018 - 1,259‎ # [[Hiwgenotiaid]] - 28 Awst 2018 - 5,034‎ # [[Gone Girl]] - 28 Awst 2018 - 4,551‎ # [[Paarl]] - 28 Awst 2018 - 6,246‎ # [[Steve Bannon]] - 29 Awst 2018 - 6,421‎ # [[Julius Evola]] - 29 Awst 2018 - 10,508‎ # [[Traddodiad Ofnus (band)]] - 30 Awst 2018 - 1,869‎ # [[Celf tir]] - 30 Awst 2018 - 3,168‎ # [[Avant-garde]] - 30 Awst 2018 - 6,646‎ # [[Theo van Doesburg]] - 31 Awst 2018 - 7,008‎ # [[De Stijl]] - 31 Awst 2018 - 5,741‎ # [[Lliw primaidd]] - 31 Awst 2018 - 3,077‎ # [[Lluniadaeth, (Constructivism)]] - 1 Medi 2018 - 7,015‎ # [[Teachta Dála]] - 3 Medi 2018 - 3,295‎ # [[Seán Lemass]] - 3 Medi 2018 - 12,581‎ # [[John Bruton]] - 3 Medi 2018 - 10,402‎ # [[Gorllewin Dulyn (etholaeth Dáil Éireann)]] - 3 Medi 2018 - 1,571‎ # [[Miri Mawr]] - 4 Medi 2018 - 2,631‎ # [[Jacpot (rhaglen deledu)]] - 4 Medi 2018 - 2,911‎ # [[Kevin Davies]] - 5 Medi 2018 - 1,471‎ # [[Clive Roberts]] - 5 Medi 2018 - 1,423‎ # [[Undeb Pêl-droed Denmarc]] - 7 Medi 2018 - 3,623‎ # [[Cyngor Tref Aberystwyth]] - 13 Medi 2018 - 6,572‎ # [[Futsal]] - 13 Medi 2018 - 4,430‎ # [[Cymdeithas Bêl-droed Gweriniaeth Iwerddon]] - 17 Medi 2018 - 6,615‎ # [[Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Iwerddon]] - 18 Medi 2018 - 8,616‎ # [[Ysgol Frankfurt]] - 19 Medi 2018 - 3,337 # [[Ffederasiwn Frenhinol Pêl-droed Sbaen]] - 20 Medi 2018 - 6,633 # [[Ffelaffel]] - 20 Medi 2018 - 4,771 # [[Bara pita]] - 20 Medi 2018 - 3,994 # [[Sesame]] - 21 Medi 2018 - 3,632 # [[Gwladwriaeth Rydd Iwerddon]] - 24 Medi 2018 - 8,256 # [[Cyfansoddiad Iwerddon]] - 24 Medi 2018 - 6,515 # [[Seanad Éireann]] - 25 Medi 2018 - 11,002 # [[Tŷ Leinster]] - 25 Medi 2018 - 6,331 # [[Cofadail Michael Collins ac Arthur Griffiths, Tŷ Leinster]] - 25 Medi 2018 - 4,052 # [[Plaid Lafur Iwerddon]] - 26 Medi 2018 - 10,164 # [[Bwrdeistref]] - 27 Medi 2018 - 3,651 # [[Plaid Werdd Iwerddon]] - 28 Medi 2018 - 10,268 # [[Cyflwr cyfarchol]] - 30 Medi 2018 - # [[C.P.D. Ton Pentre]] - 30 Medi 2018 # [[Goetre (Port Talbot)]] - 30 Medi 2018 # [[Marmite]] - 1 Hydref 2018 - 3,820 # [[Desolation Radio]] - 1 Hydref 2018 - 1,028 # [[Cathaoirleach]] - 2 Hydref 2018 - 3,023 # [[Siawarma]] - 2 Hydref 2018 - 5,534 # [[Kevin O’Higgins]] - 3 Hydref 2018 - 6,809 # [[Letsie III, brenin Lesotho]] - 4 Hydref 2018 - # [[Prifysgol Genedlaethol Lesotho]] - 4 Hydref 2018 - # [[Sesotho]] - 4 Hydref 2018 # [[Tsotsitaal]] - 5 Hydref 2018 562 # [[Gŵyl Gomedi Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Gŵyl Gomedi Machynlleth]] - 7 Hydref 2018 # [[Sinema'r Commodore, Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Pier Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Neuadd y Brenin, Aberystwyth]] - 8 Hydref 2018 # [[Fitamin B12]] - 9 Hydref 2018 # [[Afon Pripyat]] - 9 Hydref 2018 # [[Heol y Bont, Aberystwyth]] - 10 Hydref 2018 # [[Tafarn yr Hen Lew Du, Aberystwyth]] - 10 Hydref 2018 # [[Tzachi HaLevy]] - 11 Hydref 2019 # [[Freedom Come-All-Ye, cân]] - 12 Hydref 2018 - 6,738 # [[Idan Amedi]] - 12 Hydref 2018 - 1,923 # [[Hamish Henderson]] - 13 Hydref 2018 - 6.727 # [[Fauda]] - 13 Hydref 2018 - 6,962 # [[Lior Raz]] - 13 Hydref 2018 - 2,957 # [[Alan Wynne Williams]] - 14 Hydref 2018 - # [[Sabich]] - 15 Hydref 2018 - 3,074 # [[Tahini]] - 16 Hydref - # [[Halfa]] - 16 Hydref 2018 - 4,465 # [[Petah Tikva]] - 19 Hydref - 7,337 # [[Capel Seion, Annibynwyr, Aberystwyth]] - 19 Hydref 2018 - 2,111 # [[KF Tirana]] - 20 Hydref 2018 - 6,174 # [[Rheol Tintur]] - 23 Hydref 2018 - 10,676 # [[Cwmbrân Celtic FC]] - 24 Hydref 2018 - 3,418 # [[C.P.D. Tref Cwmbrân]] - 25 Hydref 2018 - 7,437 # [[Stadiwm Cwmbrân]] - 25 Hydref 2018 - 1,860 # [[John Maclean (Sosialydd Albanaidd)]] - 26 Hydref 2018 - 8,385 # [[Bergambacht]] - 26 Hydref 2018 - 4,483 # [[Glasir]] - 26 Hydref 2018 - 3,627 # [[Prifysgol Ynysoedd y Ffaröe]] - 27 Hydref 2018 - 4,159 # [[Prifysgol Copenhagen]] - 28 Hydref 2018 - 11,674 # [[Lasse Hessel]] - 28 Hydref 2018 - 4,708 # [[Condom Benyw]] - 30 Hydref 2018 - 7,128 # [[Polywrethan]] - 31 Hydref 2018 - 5,540 # [[Otto Bayer]] - 31 Hydref 2018 - 3,597 # [[Tampon]] - 1 Tachwedd 2018 - 11,836 # [[Cwpan mislif]] - 2 Tachwedd 2018 - 8,257 # [[Dinamo Tirana]] - 2 Tachwedd 2018 - 2,905 # [[FK Partizani Tirana]] - 3 Tachwedd 2018 - 3,700 # [[C.P.D. Inter Caerdydd]] - 3 Tachwedd 2018 - 5,802 # [[Meir Dizengoff]] - 4 Tachwedd 2018 - 6,160 # [[Stryd Dizengoff]] - 4 Tachwedd 2018 - 4,007 # [[Maelfa]] - 4 Tachwedd 2018 - 10,086 # [[Chofefei Tsion]] - 5 Tachwedd 2018 - 7,121 # [[Der Judenstaat]] - 6 Tachwedd 2018 - 12,199 # [[Altneuland]] - 7 Tachwedd 2018 - 13,053 # [[Judith Maro]] - 7 Tachwedd 2018 - 5,042 # [[Naomi Jones]] - 8 Tachwedd 2018 - 4,499 # [[Cwpan Cynghrair Cymru]] - 10 Tachwedd 2018 # [[C.P.D. Glyn Ebwy]] - 10 Tachwedd 2018 - 3,150 # [[Palmach]] - 11 Tachwedd 2018 - 6,050 # [[Eliezer Ben-Yehuda]] - 12 Tachwedd 2018 - 11,423 # [[Theodor Herzl]] - 14 Tachwedd 2018 - 16,578 # [[C.P.D. Machynlleth]] - 15 Tachwedd 2018 - 1,961 # [[Steffan Alun]] - 19 Tachwedd 2018 - 1,780 # [[Esyllt Sears]] - 20 Tachwedd 2018 - 2,312 # [[Phil Cooper]] - 20 Tachwedd 2018 - 1,930 # [[C.P.D. Pen-y-bont]] - 21 Tachwedd 2018 - 5,173 # [[Steffan Evans (comedi)]] - 22 Tachwedd 2018 - 1,880 # [[Clwb Rygbi Machynlleth]] - 22 Tachwedd 2018 - 2,385 # [[Calum Stewart]] - 22 Tachwedd 2018 - 2,442 # [[C.P.D. Bae Cemaes]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,946 # [[Dan Thomas (comedi)]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,125 # [[Beth Jones (comedi)]] - 23 Tachwedd 2018 - 1614 # [[Liman (llannerch anialwch)]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,336 # [[C.P.D. Briton Ferry Llansawel A.F.C.]] -24 Tachwedd 2018 - 6,662 # [[Gŵyl Arall]] - 24 Tachwedd 2018 - 2,847 # [[Yishuv]] - 25 Tachwedd 2018 - 7,144 # [[C.P.D. Tref Aberdâr]] - 26 Tachwedd 2018 - 5,012 # [[Lorna Prichard]] - 26 Tachwedd 2018 - 3,384 # [[Sarah Breese]] - 27 Tachwedd 2018 - 3,199 # [[Ysgol Uwchradd Llanidloes]] - 27 Tachwedd 2018 - 3,119 # [[Eleri Morgan]] - 27 Tachwedd 2018 - 1,584 # [[Hywel Pitts]] - 28 Tachwedd 2018 - 1,827 # [[Jâms Thomas]] - 29 Tachwedd 2018 - 2,388 # [[Daniel Gwydion Williams]] - 30 Tachwedd 2018 - 3,305 # [[Burum (band)]] - 30 Tachwedd 2018 - 3.004 # [[Francesca Rhydderch]] - 1 Rhagfyr 2018 - 4,650 # [[Cymdeithas Bêl-droed Slofacia]] - 2 Rhagfyr 2018 - # [[Ffederasiwn Pêl-droed Hwngari]] - 2 Rhagfyr 2018 - 7,285 # [[Ffederasiwn Pêl-droed Croasia]] - 2 Rhagfyr 2018 - 5,009 # [[Prosiect Al Baydha]] - 3 Rhagfyr 2018 - 6,204 # [[Cymdeithas Ffederasiynau Pêl-droed Aserbaijan]] - 3 Rhagfyr 2018 - 7,042 # [[Uwch Gynghrair Slofacia]] - 4 Rhagfyr 2018 - 9,108 # [[Cwpan Slofacia]] - 4 Rhagfyr 2018 - 6,035 # [[James Lawrence]] - 5 Rhagfyr 2018 - 6,702 # [[Cwpan Hwngari]] - 5 Rhagfyr 2018 - 5,552 # [[W.T. Cosgrave]] - 6 Rhagfyr 2018 - 10,850 # [[Cumann na nGaedheal]] - 6 Rhagfyr 2018 - 3,214 # [[Cytundeb Eingl-Wyddelig]] - 7 Rhagfyr 2018 - 8,797 # [[Côr ABC]] - 7 Rhagfyr 2018 - 2,162 # [[Côr Godre'r Garth]] - 9 Rhagfyr 2018 - 2753 # [[Uwch Gynghrair Hwngari]] - 10 Rhagfyr 2018 - 11,243 # [[Geoff Lawton]] - 11 Rhagfyr 2018 - 6,485 # [[Suidlanders]] - 12 Rhagfyr 2018 - 4,085 # [[Gabion]] - 14 Rhagfyr 2018 - 5,015 # [[Swêl]] - 14 Rhagfyr 2018 - 2,805 # [[John D. Liu]] - 15 Rhagfyr 2018 - 2,467 # [[Father Christmas]] - 16 Rhagfyr 2018 - 5,011 # [[Neal Spackman]] - 17 Rhagfyr 2018 - 2,452 # [[Tali Sharon]] - 17 Rhagfyr 2018 - 2,462 # [[Srugim]] - 18 Rhagfyr 2018 - 4,447 # [[Janet Aethwy]] - 19 Rhagfyr 2018 - 2,408 # [[Ohad Knoller]] - 19 Rhagfyr 2018 - 2,755 # [[Eleri Llwyd]] - 21 Rhagfyr 2018 - 1,984 # [[Calque]] - 22 Rhagfyr 2018 - 7,716 # [[Sorela]] - 24 Rahgfyr 2018 - 2,472 # [[Tomwellt]] - 25 Rhagfyr 2018 - 3,155 # [[Tail]] - 25 Rhagfyr 2018 - 2,446 # [[Cytundeb Trianon]] - 26 Rhagfyr 2018 - 8,078 # [[Cytundeb Saint-Germain]] - 27 Rhagfyr 2018 - 5,210 # [[Cytundeb Sèvres]] - 27 Rhagfyr 2018 - 9,263 # [[Cytundeb Lausanne]] - 28 Rhagfyr 2018 - 7,698 # [[Colslo]] - 28 Rhagfyr 2018 - 2,853 # [[Ffatri]] - 28 Rhagfyr 2018 - 6,148 # [[Moronen]] - 29 Rhagfyr 2018 - 6,504 - ar ol sgwenu erthygl hir sylweddoli fod pwt o dan 'moronen' arghhhh!!!!! # [[Prif wreiddyn]] -29 Rhagfyr 2018 - 1,556 # [[Pieter Hoff]] - 30 Rhagfyr 2018 - 3,694 # [[Groasis Waterboxx]] - 30 Rhagfyr 2018 - 8,095 # [[Cynllun Alon]] - 31 Rhagfyr 2018 - 4,204 # [[Palesteina (Mandad)]] - 31 Rhagfyr 2018 - 4,750 # [[Blwch llwch]] - 2 Ionawr 2019 - 5,315 # [[Cetyn]] - 3 Ionawr 2019 - 6,105 # [[Yr Hwntws]] - 3 Ionawr 2019 - 2,701 # [[Tambwrîn]] - 4 Ionawr 2019 - 3,426 # [[Tabwrdd]] - 5 Ionawr 2019 - 3,271 # [[Siacsiwca]] - 8 Ionawr 2019 - 7,117 # [[Saws Tabasco]] - 8 Ionawr 2019 - 3,415 # [[Briwgig]] - 8 Ionawr 2019 - 3,307 # [[Gî]] - 9 Ionawr 2019 - 2,220 # [[Adam Small]] - 9 Ionawr 2019 - 6,340 # [[Neville Alexander]] - 10 Ionawr 2019 - # [[Dave Rich]] - 10 Ionawr 2019 - 2,261 # [[Walter Sisulu]] - 11 Ionawr 2019 - 10,128 # [[Bara fflat]] - 12 Ionawr 2019 - # [[Bara croyw]] - 13 Ionwr 2019 - 4,325 # [[Creision]] - 14 Ionawr 2019 - 4,913 # [[Cneuen yr India]] - 15 Ionawr 2019 - 6,416 # [[Hen Ganolfan yr Urdd Caerdydd]] 17 Ionawr 2019 - 3,471 # [[Cwmni Dawns Werin Caerdydd]] - 17 Ionawr 2019 - 2,887 # [[Dawnswyr Nantgarw]] - 18 Ionawr 2019 - 5,366 # [[Cymdeithas Ddawns Werin Cymru]] - 20 Ionawr 2019 - 4,761 # [[Lois Blake]] - 20 Ionawr 2019 - 3,608 # [[Bioddynwared]] - 21 Ionawr 2019 - 9,058 # [[Baner Grenada]] - 21 Ionawr 2019 - 2,232 # [[Baner Barbados]] - 22 Ionawr 2019 - 3,857 # [[Baner yr Ariannin]] - 23 Ionawr 2019 - 7,978 # [[Baner Wrwgwái]] - 23 Ionawr 2019 - 7,698 # [[Oliver 'Tuku' Mtukudzi]] - 24 Ionawr 2019 - 5,762 # [[Baner Swriname]] - 24 Ionawr 2019 - 2,695 # [[Baner Paragwâi]] - 24 Ionawr 2019 - 4,000 # [[Baner Brasil]] - 25 Ionawr 2019 - 8,395 # [[Baner Gaiana]] - 26 Ionawr 2019 - 2,876 # [[Baner Guyane]] - 27 Ionawr 2019 - 4,082 # [[Baner Mercosur]] - 28 Ionawr 2019 - 2,627 # [[Mercosur]] - 28 Ionawr 2019 - 4,611 # [[Baner Arwba]] - 29 Ionawr 2019 - 5,112 # [[Baner Panama]] - 30 Ionawr 2019 - 4,008 # [[Baner Feneswela]] - 30 Ionawr 2019 - 2,789 # [[Rabbi Matondo]] - 30 Ionawr 2019 - 7,750 # [[Baner Ynysoedd y Falklands]] - 31 Ionawr 2019 - 4,105 # [[Schalke 04]] - 31 Ionawr 2019 - 7,221 # [[Baner Gweriniaeth Dominica]] - 1 Chwefror 2019 - 6,932 # [[Baner Dominica]] - 1 Chwefror 2019 - 4,905 # [[Baner Saint Lucia]] - 2 Chwefror 2019 - 4,305 # [[Baner Saint Kitts a Nevis]] - 3 Chwefror 2019 - 3,275 # [[Aravrit]] - 3 Chwefror 2019 - 2,958 # [[Baner Saint Vincent a'r Grenadines]] - 4 Chwefror 2019 - 2,610 # [[Baner Saint Barthélemy]] - 5 Chwefror 2019 - 2,342 # [[Arfbais Saint Barthélemy]] - 5 Chwefror 2019 - 1,530 # [[Baner Trinidad a Tobago]] - 6 Chwefror 2019 - 3,765 # [[Baner Puerto Rico]] - 6 Chwefror 2019 - 2,398 # [[Baner Saint Martin]] - 7 Chwefror 2019 - 2,945 # [[Cymuned Saint Martin Ffrengig]] - 8 Chwefror 2019 - 7,659 # [[Baner Ynysoedd Virgin yr Unol Daleithiau]] - 8 Cwhefror 2019 - 3,009 # [[Baner Belîs]] - 9 Chwefror 2019 - 3,108 # [[Baner Gwatemala]] - 11 Chwefror 2019 - 4,532 # [[Baner Hondwras]] - 12 Chwefror 2019 - 4,757 # [[Baner Nicaragwa]] - 13 Chwefror 2019 - 5,188 # [[Baner Cymuned Cenhedloedd yr Andes]] - 14 Chwefror 2019 - 1,804 # [[Cymuned Cenhedloedd yr Andes]] - 16 Chwefror 2019 - 4,792 # [[Baner yr Ynysoedd Morwynol Prydain]] - 18 Chwefror 2019 - 361 # [[Baner Undeb Cenhedloedd De America]] - 19 Chwefror 2019 - 2,614 # [[Undeb Cenhedloedd De America]] - 25 Chwefror 2019 - 2,457 # [[Gelsenkirchen]] - 26 Chwefror 2019 - 5,934 # [[Cynhadledd San Remo]] - 27 Chwefror 2019 - 3,473 # [[Sanremo]] - 28 Chwefror 2019 - 5,296 # [[Baner Bwrwndi]] - 4 Mawrth 2019 - 3,438 # [[Baner Gweriniaeth y Congo]] - 5 Mawrth 2019 - 3,840 # [[Baner Gweriniaeth Ddemocrataidd Congo]] - 6 Mawrth 2019 - 5,635 # [[Baner Cabo Verde]] - 7 Mawrth 2019 - 3,644 # [[Baner Gweriniaeth Canolbarth Affrica]] - 8 Mawrth 2019 - 3,530 # [[Andrew Green]] - 8 Mawrth 2019 - 4,003 # [[Josh Navidi]] - 9 Mawrth 2019 - 4,220 # [[Ysgol Brynteg]] - 10 Mawrth 2019 - 7,451 # [[Ysgol Bro Ogwr]] - 11 Mawrth 2019 - 3,556 # [[Baner De Swdan]] - 11 Mawrth 2019 - 3,541 # [[Baner Cenia]] - 12 Mawrth 2019 - 3,567 # [[Baner Jibwti]] - 12 Mawrth 2019 - 2,512 # [[Baner Gini Bisaw]] - 13 Mawrth 2019 - 2,752 # [[Baner Eritrea]] - 14 Mawrth 2019 - 4,860 # [[Baner Gini]] - 15 Mawrth 2019 - 2,017 # [[Baner y Gambia]] - 15 Mawrth 2019 - 3.591 # [[Baner Lesotho]] - 16 Mawrth 2019 - 5.282 # [[Baner Namibia]] - 16 Mawrth 2019 - 6,565 # [[Fest-noz]] - 17 Mawrth 2019 - 8,375 # [[Baner Mosambic]] - 17 Mawrth 2019 - 5,226 # [[Hashnod]] - 18 Mawrth 2019 - 9,943 # [[Baner Wganda]] - 20 Mawrth 2019 - 4,759 # [[Baner Tansanïa]] - 21 Mawrth 2019 - 3,622 # [[Baner Sambia]] - 21 Mawrth 2019 - 4,950 # [[Baner Seychelles]] - 22 Mawrth 2019 - 3,922 # [[Baner Ethiopia]] - 22 Mwrth 2019 - 7,540 # [[Baner Gorllewin Sahara]] - 23 Mawrth 2019 - 5,627 # [[Baner Palesteina]] - 23 Mawrth 2019 - 7.902 # [[Rawabi]] - 26 Mawrth 2019 - 7,950 # [[Nablus]] - 26 Mawrth 2019 - 12,608 # [[Bir Zait]] - 27 Mawrth 2019 - 7,109 # [[Prifysgol Bir Zait]] - 28 Mawrth 2019 - 5,646 # [[Baner De Corea]] - 29 Mawrth 2019 - 9,880 # [[Baner Gogledd Corea]] - 29 Mawrth 2019 - 6,434 # [[Baner Uno Corea]] - 30 Mawrth 2019 - 6,719 # [[Baner Brunei]] - 1 Ebrill 2019 - 5,448 == 2018 --> == # [[Baner Myanmar]] - 1 Ebrill 2019 - 8,268 # [[Calonnau Cymru]] - 1 Ebrill 2019 - 2,806 # [[Baner Qatar]] - 2 Ebrill 2019 - 3,387 # [[Baner Cirgistan]] - 3 Ebrill 2019 - 7,156 # [[Baner Tajicistan]] - 4 Ebrill 2019 - 9,589 # [[Baner Iran]] - 5 Ebrill 2019 - 8,676 # [[Baner Wsbecistan]] - 6 Ebrill 2019 - 9,271 # [[Baner Y Philipinau]] - 7 Ebrill 2019 - 5,904 # [[Baner Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol]] - 8 Ebrill 2019 - 1,833 # [[Benny Gantz]] - 9 Ebrill 2019 - 6,807 # [[Moshav]] - 10 Ebrill 2019 - 6,833 # [[Baner Sefydliad dros Gydweithio Islamaidd]] - 11 Ebrill 2019 - 1,832 # [[Sefydliad dros Gydweithio Islamaidd]] - 11 Ebrill 2019 - 4,806 # [[Shtisel]] - 12 Ebrill 2019 - 5,293 # [[Acaba]] - 14 Ebrill 2019 - 6,504 # [[Michael Aloni]] - 15 Ebrill 2019 - 3,256 # [[Irbid]] - 15 Ebrill 2019 - 4,664 # [[Ajlwn]] - 16 Ebrill 2019 - 3,840 # [[Rwseiffa]] - 16 Ebrill 2019 - 2,564 # [[Tilā' al-'Alī]] - 17 Ebrill 2019 - 967 # [[Zarca]] - 17 Ebrill 2019 - 7,603 # [[Wadi as-Ser]] - 18 Ebrill 2019 - 6,221 # [[Ceann Comhairle]] - 18 Ebrill 2019 - 14,846 # [[Al Quwaysimah]] - 19 Ebrill 2019 - 3,267 # [[Ma'an]] - 21 Ebrill 2019 - 3,759 # [[Rheilffordd Hejaz]] - 22 Ebrill 2019 - 6,576 # [[Mis Medi Du]] - 23 Ebrill 2019 - 7,178 # [[Jerash]] - 24 Ebrill 2019 - 7,105 # [[Ardal Lywodraethol Aqaba]] - 29 Ebrill 2019 - 5,034 # [[Ardal Llywodraethol Ma'an]] - 30 Ebrill 2019 - 6,113 # [[Naruhito, Ymerawdwr Siapan]] - 30 Ebrill 2019 - 4,138 # [[Ardal Lywodraethol Ajlwn]] - 1 Mai 2019 - 3,508 # [[Ardal Lywodraethol Zarqa]] - 2 Mai 2019 - 5,561 # [[Cibwts Gifat Chaim (Ichwd)]] - 2 Mai 2019 -3,112 # [[Lleng Arabaidd]] - 3 Mai 2019 - 5,822 # [[Léon Bourgeois]] - 5 Mai 2019 - 4,524 # [[Paul Hymans]] - 5 Mai 2019 - 3,850 # [[Arfbais Gwlad Iorddonen]] - 6 Mai 2019 - 6,701 # [[Wadi Rum]] - 6 Mai 2019 - 6,174 # [[John Bagot Glubb]] - 7 Mai 2019 - 6,387 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Iorddonen]] - 8 Mai 2019 - 3,116 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Gwlad Iorddonen]] - 9 Mai 2019 - 3,255 # [[Uwch Gynghrair Gwlad Iorddonen]] - 10 Mai 2017 - 5,118 # [[Lauburu]] - 12 Mai 2019 - 6,694 # [[Lyra (offeryn)]] - 13 Mai 2019 - 6,522 # [[Casgliad y Werin]] - 15 Mai 2019 - 2,458 # [[Ramblers]] - 16 Mai 2019 - 5,176 # [[Kinder Scout]] - 19 Mai 2019 - 3,311 # [[Piast Gliwice]] - 19 Mai 2019 - 3,796 # [[Uwch Gynghrair Gwlad Pwyl]] - 21 Mai 2019 - 10,582 # [[Pin bawd]] - 24 Mai 2019 - 4,411 # [[Llwyfandir]] - 25 Mai 2019 - 7,091 # [[Maskanda]] - 26 Mai 2019 - 7,906 # [[Ghoema]] -26 Mai 2019 - 3,312 # [[Kaapse Kleurling]] - 27 Mai 2019 - 9,511 # [[Kaapse Afrikaans]] - 28 Mai 2019 - 4,250 # [[Trawsiorddonen]] - 30 Mai 2019 - 5,606 # [[Clip papur]] - 30 Mai 2019 - 4,557 # [[Styffylwr]] - 2 Mehefin 2019 - 5863 # [[Pin cau]] - 2 Mehefin 2019 - 7,601 # [[Dad-stwffwlwr]] - 3 Mehefin 2019 - 4,282 # [[Stwffwl]] - 4 Mehefin 2019 - 7,146 # [[Sbring]] - 6 Mehefin 2019 - 4,686 # [[NK Osijek]] - 7 Mehefin 2019 - 9,000 # [[Stadion Gradski vrt]] - 7 Mehefin 2019 - 7,200 # [[Afon Drava]] - 7 Mehefin 2019 - 5,675 # [[Cardbord]] - 8 Mehefin 2019 - 4,365 # [[Groupama Aréna]] - 9 Mehefin 2019 - 5,941 # [[Ferencvárosi T.C.]] ‎- 10 Mehefin 2019 - 2,640 # [[Újpest FC]] - 11 Mehefin 2019 - 7,177 # [[Slavonia]] - 11 Mehefin 2019 - 2,289 # [[Uwch Gynghrair Croatia]] - 12 Mehefin 2019 - 8,823 # [[Dinamo Zagreb]] - 12 Mehefin 2019 - 6,635 # [[Dynamo (Cymdeithas Chwaraeon)]] - 13 Mehefin 2019 - 7,602 # [[Clybiau Bechgyn a Merched Cymru]] - 16 Mehefin 2019 - 8,095 # [[Capten John Glynn-Jones]] - 17 Mehefin 2019 - 4,250 # [[Mynyddcerrig]] - 18 Mehefin 2019 - 2,515 # [[Marius Jonker]] - 18 Mehefin 2019 - 3,843 # [[Kimberley, De Affrica]] - 20 Mehefin 2019 - 7,500 # [[John Forrester-Clack]] - 20 Mehefin 2019 - 3,999 # [[Nine Mile Point (Glofa)]] - 21 Mehefin 2019 - 2,048 # [[Cwmfelinfach]] - 21 Mehefin 2019 - 2,679 # [[Prifysgol Gwlad yr Iâ]] - 24 Mehefin 2019 - 9,700 # [[Sol Plaatje]] - 26 Mehefin 2019 - 9,188 # [[Cliftonville F.C.]] - 27 Mehefin 2019 - 5,317 # [[F.C. Progrès Niederkorn]] - 27 Mehefin 2019 - 8,292 # [[Niederkorn]] - 27 Mehefin 2019 - 2,932 # [[K.F. Feronikeli]] - 28 Mehefin 2019 - 8,549 # [[Drenas]] - 29 Mehefin 2019 - 9,951 # [[Uwch Gynghrair Cosofo]] - 30 Mehefin 2019 - 6,158 # [[Uwch Gynghrair Lwcsembwrg]] - 30 Mehefin 2019 - 6,528 # [[Uwch Gynghrair Belarws]] - 30 Mehefin 2019 - 7,392 # [[Uwch Gynghrair Estonia]] - 1 Gorffennaf 2019 - 4,929 # [[Uwch Gynghrair yr Alban]] - 2 Gorffennaf 2019 - 10,055 # [[Cymdeithas Bêl-droed Yr Alban]] - 3 Gorffennaf 2019 - 8,820 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gibraltar]] - 3 Gorffennaf 2019 - 7,844 # [[Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddon]] - 4 Gorffennaf 2019 - 9,200 # [[Uwch Gynghrair Gogledd Iwerddon]] - 4 Gorffennaf 2019 - 11,832 # [[Cwpan Her yr Alban]] - 6 Gorffennaf 2019 - 9,279 # [[Dwfe]] - 7 Gorffennaf 2019 - 7,519 # [[Polyester]] - 8 Gorffennaf 2019 - 6,144 # [[Ffederasiwn Pêl-droed Belarws]] - 8 Gorffennaf 2019 - 6,233 # [[Baner Ciribati]] - 12 Gorffennaf 2019 - 3,714 # [[Aderyn Ffrigad]] - 15 Gorffennaf 2019 - 7325 # [[Ynysoedd Gilbert]] - 16 Gorffennaf 2019 - 12,073 # [[Lagŵn]] - 17 Gorffennaf 2019 - 6,148 # [[F.C. København]] - 18 Gorffennaf 2019 - 4,879 # [[Stadiwm Parken]] - 18 Gorffennaf 2019 - 5,947 # [[Seren Goch Belgrâd]] - 19 Gorffennaf 2019 - 9,870 # [[F.K. Partizan Belgrâd]] - 19 Gorffennaf 2019 - 11,360 # [[H.N.K. Hajduk Split]] - 21 Gorffennaf 2019 - 12,703 # [[Uwch Gynghrair Iwgoslafia]] - 22 Gorffennaf 2019 - 11,239 # [[Yr wyddor Adlam]] - 30 Gorffennaf 2019 - 6,400 # [[Cymdeithas Bêl-droed Slofenia]] - 31 Gorffennaf 2019 - 4,757 # [[Uwch Gynghrair Slofenia]] - 2 Awst 2019 - 7,744 # [[Uwch Gynghrair Gogledd Macedonia]] - 7 Awst 2019 - 6,064 # [[Uwch Gynghrair Serbia]] - 7 Awst 2019 - 6,587 # [[Cymdeithas Bêl-droed Serbia]] - 8 Awst 2019 - 6,074 # [[Cymdeithas Bêl-droed Montenegro]] - 8 Awst 2019 - # [[Uwch Gynghrair Montenegro]] - 10 Awst 2019 - 9,134 # [[Maer]] - 11 Awst 2019 - 3,835 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Macedonia]] - 11 Awst 2019 - 4,502 # [[Uwch Gynghrair Norwy]] - 12 Awst 2019 - 8,926 # [[C.P.D. Padarn United]] - 12 Awst 2019 - 2,118 # [[Darbi]] - 13 Awst 2019 - 8,612 # [[Afon Derwent, Swydd Derby]] - 14 Awst 2019 - 6,142 # [[Cored]] - 14 Awst 2019 - 4,556 # [[Grisiau pysgod]] - 15 Awst 2019 - 5,270 # [[Cynghrair Pêl-droed Aberystwyth a'r Cylch]] - 15 Awst 2019 - 5,250 # [[C.P.D. Penparcau]] 15 Awst 2019 - 2,850 # [[Cynghrair Pêl-droed Canolbarth Cymru]] - 15 Awst 2019 - 5,303 # [[Cymru South]] - 16 Awst 2019 - 5,594 # [[C.P.D. Cwmaman United]] - 17 Awst 2019 - 2,959 # [[C.P.D. Rhydaman]] - 17 Awst 2019 - 5,235 # [[C.P.D. Prifysgol Abertawe]] - 17 Awst 2019 - 5,006 # [[C.P.D. Llanilltud Fawr]] - 17 Awst 2019 - 5,083 # [[Hat-tric]] - 18 Awst 2019 - 10,546 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Tonga]] - 18 Awst 2019 - 11,095 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Siapan]] - 19 Awst 2019 - 16,599 # [[John Evan Davies (Rhuddwawr)]] - 19 Awst 2019 - 1,172 # [[Idris Reynolds]] - 19 Awst 2019 - 3,436 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffiji]] - 20 Awst 2019 - 17,998 # [[Llion Jones]] - 21 Awst 2019 - 2,722 # [[Canolfan Bedwyr]] - 21 Awst 2019 - 4,387 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Georgia]] - 22 Awst 2019 - 18,951 # [[Siôn Eirian]] - 22 Awst 2019 - 4,196 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Canada]] - 23 Awst 2019 - 13,784 # [[Dafydd John Pritchard]] - 23 Awst 2019 - 3,615 # [[R. Ifor Parry]] - 25 Awst 2019 - 4,432 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Samoa]] - 26 Awst 2019 - 16,287 # [[Clwb Rygbi Aberystwyth]] - 27 Awst 2019 - 4,009 # [[Baner Ceredigion]] - 27 Awst 2019 - 7,681 # [[Baner Fflandrys]] - 28 Awst 2019 - 8,316 # [[O.E. Roberts]] - 29 Awst 2019 - 5,540 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Wrwgwái]] 30 Awst 2019 - 13,683 # [[World Rugby]] - 1 Medi 2019 - 10,581 # [[Vernon Pugh]] - 2 Medi 2019 - 6,386 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Rwmania]] - 4 Medi 2019 - 14,604 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Sbaen]] - 5 Medi 2019 - 14,866 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Unol Daleithiau America]] - 8 Medi 2019 - 13,598 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Namibia]] 9 Medi 2019 - 12,081 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Rwsia]] - 10 Medi 2019 - 11,925 # [[Siva Tau]] - 11 Medi 2019 - 4,705 # [[Cibi]] - 12 Medi 2019 - 5,665 # [[Kailao]] - 15 Medi 2019 - 5,741 # [[Cwpan Cenhedloedd y Môr Tawel]] - 19 Medi 2019 - 8,565 # [[Pencampwriaethau Rhyngwladol Rugby Europe]] - 20 Medi 2019 - 12,908 # [[Pencampwriaeth Rygbi yr Americas]] - 21 Medi 2019 - 6,295 # [[Rugby Europe]] - 23 Medi 2019 - 7,944 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Portiwgal]] - 24 Medi 2019 - 9,406 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Simbabwe]] - 27 Medi 2019 - 10,446 # [[W. T. Gruffydd]] - 28 Medi 2019 - 2,132 # [[Tomi Evans]] - 29 Medi 2019 - 2,105 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cenia]] - 2 Hydref 2019 - 7,820 # [[Emrys Edwards]] - 3 Hydref 2019 - 2,206 # [[Dewi Watkin Powell]] - 4 Hydref 2019 - 4,337 # [[Emyr Currie-Jones]] - 5 Hydref 2019 - 7,197 # [[Cyngor yr Iaith Gymraeg]] - 6 Hydref 2019 - 3,638 # [[Cyngor Sir De Morgannwg]] - 6 Hydref 2019 - 5,430 # [[Trevor Fishlock]] - 7 Hydref 2019 - 7,178 # [[Jess Fishlock]] - 8 Hydref 2019 - 11,482 # [[R.E. Griffith]] - 10 Hydref 2019 - 3,625 # [[Kieffer Moore]] - 11 Hydref 2019 - 7,656 # [[Viking F.K.]] - 12 Hydref 2019 - 5,312 # [[Cymdeithas Bêl-droed Norwy]]- 13 Hydref 2019 - 4,506 # [[Gŵyl Machynlleth]] - 14 Hydref 2019 - 3,061 # [[Klezmer]] - 16 Hydref 2019 - 7,588 # [[Simbalom]] - 17 Hydref 2019 - 10,560 # [[Dwsmel]] - 18 Hydref 2019 - 3,096 # [[Sither]] - 20 Hydref 2019 - 5,756 # [[Maribor]] - 20 Hydref 2019 - 14,279 # [[Rudolf Maister]] - 21 Hydref 2019 13,769 # [[Styria Slofenia]] - 23 Hydref 2019 - 8,741 # [[Gefeilldref]] - 24 Hydref 2019 - 6,561 # [[Kronberg im Taunus]] - 24 Hydref 2019 - 6,022 # [[Arklow]] - 25 Hydref 2019 - 10,907 # [[Bus Éireann]] - 25 Hydref 2019 - 5,365 # [[TrawsCymru]] - 25 Hydref 2019 - 3,239 # [[Ras Rwyfo'r Her Geltaidd]] - 25 Hydref 2019 - 4,369 # [[Cymdeithas Rhwyfo Môr Cymru]] - 25 Hydref 2019 - 2,924 # [[Cwch Hir Celtaidd]] - 25 Hydref 2019 - 2,954 # [[Rhwyfo Cymru]] - 26 Hydref 2019 - 5,738 # [[Velenje]] - 26 Hydref 2019 - 14,453 # [[Campfa]] - 28 Hydref 2019 - 9,915 # [[Gymnasteg]] - 29 Hydref 2019 - 9,934 # [[Gemau Cymru]] - 30 Hydref 2019 - 3,475 # [[Barrau cyfochrog]] - 30 Hydref 2019 - 5,119 # [[Y Cylchoedd (gymnasteg)]] - 31 Hydref 2019 - 4,118 # [[Michael Spicer (comedïwr)]] - 31 Hydref 2019 - 1,939 # [[Daniel Protheroe]] - 4 Tachwedd 2019 - 5,746 # [[The Silent Village]] - 4 Tachwedd 2019 - 10,974 # [[Bar llorweddol]] - 5 Tachwedd 2019 - 5,889 # [[Barrau anghyflin]] - 6 Tachwedd 2019 - 6,734 # [[John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd]] - 7 Tachwedd 2019 - 9623 # [[Comisiwn Cyfiawnder yng Nghymru]] - 7 Tachwedd 2019 - 5,034 # [[Ceffyl Pwmel]] - 8 Tachwedd 2019 - 7,159 # [[Gymnasteg Cymru]] - 9 Tachwedd 2019 - 4,442 # [[Llofnaid]] - 10 Tachwedd 2019 - 6,917 # [[FIG]] - 11 Tachwedd 2019 - 7,288 # [[Tumbling (gymnasteg)]] - 12 Tachwedd 2019 - 4,534 # [[Trawst (gymnasteg)]] - 13 Tachwedd 2019 - 3,459 # [[Gymnasteg artistig]] - 14 Tachwedd 2019 - 6,316 # [[Friedrich Ludwig Jahn]] - 4 Rhagfyr 2019 - 9,142 == 2020 --> == # [[Connagh Howard]] - 17 Ionawr 2020 - 2,599 # [[Baner Somaliland]] - 17 Ebrill 2020 # [[Wali]] - 17 Ebrill 2020 # [[Iman (Islam)]] - 18 Ebrill 2020 # [[Somalia Fawr]] - 19 Ebrill 2020 - 6,772 # [[Rwmania Fawr]] - 20 Ebrill 2020 - 10,354 # [[Cenedl titiwlar]] - 21 Ebrill 2020 - 5,663 # [[Hwngari Fawr]] - 22 Ebrill 2020 - 8,931 # [[Lloyd Warburton]] - 23 Ebrill 2020 - 3,616 # [[Gludyn]] - 23 Ebrill 2020 - 5,636 # [[Crys-T]] - 24 Ebrill 2020 - 7392 # [[Crys polo]] - 24 Ebrill 2020 - 3,455 # [[Dyfarniad Gyntaf Fienna]] - 25 Ebrill 2020 - 8,620 # [[Ail Ddyfarniad Fienna]] - 26 Ebrill 2020 - 8,420 # [[Cyflafareddiadau Fienna]] - 27 Ebrill 2020 - 3,542 # [[Miklós Horthy]] - 27 Ebrill 2020 - 11,676 # [[Joachim von Ribbentrop]] - 28 Ebrill 2020 - 9,893 # [[Székelys]] - 29 Ebrill 2020 - 10,459 # [[Gwlad y Székely]] - 30 Ebrill 2020 - 8,256 # [[Cytundeb Paris (1947)]] - 1 Mai 2020 - 9,056 # [[Tiriogaeth Rydd Trieste]] - 2 Mai 2020 - 15,824 # [[Brython Shag]] - 2 Mai 2020 - 2,768 # [[Koper]] - 3 Mai 2020 - 11,792 # [[Piran (Slofenia)]] - 3 Mai 2020 - 12,144 # [[Izola]] - 3 Mai 2020 - 8,324 # [[Llinell Morgan]] - 5 Mai 2020 - 5,725 # [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1874]] - 5 Mai 2020 - 1,500 # [[Pedwar Pwynt ar Ddeg]] - 5 Mai 2020 - 10,553 # [[Recordiau Sbensh]] - 5 Mai 2020 - 1,235 # [[Ampersand]] - 5 Mai 2020 - 4,400 # [[Cytundeb Osimo]] - 6 Mai 2020 - 9,811 # [[Coridor Pwylaidd]] - 6 Mai 2020 - 9,056 # [[Dinas Rydd Danzig]] - 6 Mai 2020 - 13,282 # [[Cynhadledd Potsdam]] - 7 Mai 2020 - 10,452 # [[Cynhadledd Tehran]] - 7 Mai 2020 - 8,457 # [[Cynhadledd Casablanca]] - 8 Mai 2020 - 7,475 # [[Cynhadledd Yalta]] - 8 Mai 2020 - 6,538 # [[Cynllun Morgenthau]] - 8 Mai 2020 - 6,118 # [[Cynhadledd Cairo (1943)]] - 8 Mai 2020 - 5,417 # [[Cynhadledd Quebec (1943)]] - 8 Mai 2020 - 4,827 # [[Cynhadledd Quebec (1944)]] - 8 Mai 2020 -3,110 # [[Ynysoedd Ryūkyū]] - 9 Mai 2020 - 11,322 # [[Cytundeb San Francisco (1951)]] - 9 Mai 2020 - 11,117 # [[Cynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig]] - 9 Mai 2020 - 10,292 # [[Cluj-Napoca]] - 13 Mai 2020 - 21,294 # [[Daciaid]] - 13 Mai 2020 - 10,783 # [[Unsiambraeth]] - 13 Mai 2020 - 7,557 # [[Dwysiambraeth]] ‎ - 13 Mai 2020 - 9,235 # [[Feto]] - 14 Mai 2020 - 6,937 # [[Ffrainc Rydd]] - 15 Mai 2020 - 19,641 # [[Baneri bro Llydaw]] - 16 Mai 2020 - 3,958 # [[Bro-Gerne]] - 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Leon]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro Dreger]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Wened]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Zol]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro Sant-Maloù]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Roazhon]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Naoned]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Sant-Brieg]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Deddfwrfa]] - 19 Mai 2020 - 7,666 # [[Gweithrediaeth]] - 21 Mai 2020 - 6,496 # [[Barnwriaeth]] - 22 Mai 2020 - 9,166 # [[Cystadleuaeth Cân Intervision]] - 22 Mai 2020 - 15,133 # [[Sopot]] - 23 Mai 2020 - 10,918 # [[Władysław Szpilman]] - 23 Mai 2020 -‎ 9,919 # [[Gwlad Pwyl y Gyngres]] - 26 Mai 2020 - 10,467 # [[Cen Williams (dylunydd)]] - 28 Mai 2020 - 5,072 # [[Clwb Pêl-droed Cymric]] - 30 Mai 2020 - 903 # [[Hoci (campau)]] - 31 Mai 2020 - 4,880 # [[Hoci]] - 31 Mai 2020 - 14,834 # [[Hoci Cymru]] - 31 Mai 2020 - 4,963 # [[Tîm hoci cenedlaethol dynion Cymru]] - 1 Mehefin 2020 - 4,227 # [[Tîm hoci cenedlaethol menywod Cymru]] - 4 Mehefin 2020 - 4,228 # [[Ann Davies (cyfieithydd)]] - 4 Mehefin 2020 - 4,875 # [[Gemau'r Gymanwlad Cymru]] - 5 Mehefin 2020 - 3,412 # [[Tŷ'r Cymry (Caerdydd)]] - 5 Mehefin 2020 - 3,405 # [[Gemau Ieuenctid y Gymanwlad]] - 7 Mehefin 2020 - 10,536 # [[Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad]] - 8 Mehefin 2020 - 9,787 # [[Pandwri]] - 12 Mehefin 2020 - 1,602 # [[Cymdeithasau Cenedlaethol Gemau'r Gymanwlad]] - 12 Mehefin 2020 - 5,325 # [[choghur]] - 15 Mehefin 2020 - 3,255 # [[Black Lives Matter]] - 17 Mehefin 2020 - 13,976 # [[George Floyd]] - 17 Mehefin 2020 - 8,565 # [[swastica]] - 18 Mehefin 2020 - 8,364 # [[Lezginca]] - 19 Mehefin 2020 - 7,680 # [[Cyfnod clo]] - 19 Mehefin 2020 - 3,151 # [[Myrddin John]] - 25 Mehefin 2020 - 5,059 # [[Abchasia]] - 26 Mehefin 2020 - 31,049 # [[Aqua (Abchasia)]] - 30 Mehefin 2020 - 18,011 # [[Archif Gwladwriaeth Abchasia]] - 1 Gorffennaf 2020 - 5,923 # [[Leopold III, brenin Gwlad Belg]] - 1 Gorffennaf 2020 - 6,733 # [[Albert I, brenin Gwlad Belg]] - 5 Gorffennaf 2020 - 7515 # [[ASMR]] - 7 Gorffennaf 2020 - 12,891 # [[Dom saim]] - 8 Gorffennaf 2020 - 10,850 # [[Leopold II, brenin Gwlad Belg]] - 8 Gorffennaf 2020 - 14,783 # [[Ffullyn cotwm]] - 9 Gorffennaf 2020 - 4,051 # [[Carthffosiaeth]] - 9 Gorffennaf 2020 - 12,790 # [[Bioddiraddio]] - 10 Gorffennaf 2020 - 7,290 # [[Tirlenwi]] - 24 Gorffennaf 2020 - 13,059 # [[Deddf Treth Gwarediadau Tirlenwi (Cymru) 2017]] - 27 Gorffennaf 2020 - 3,764 # [[FK Sarajevo]] - 13 Awst 2020 - 7,340 # [[Uwch Gynghrair Bosnia a Hertsegofina]] - 14 Awst 2020 - 9,743 # [[Cymdeithas Bêl-droed Bosnia a Hertsegofina]] - 14 Awst 2020 - 5,225 # [[Mikola Statkevich]] - 15 Awst 2020 - 5,670 # [[Cymdeithas Filwrol Belarws]] - 15 Awst 2020 - 3,804 # [[Rada Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarws]] - 16 Awst 2020 - 14,707 # [[Ivonka Survilla]] - 16 Awst 2020 - 5,430 # [[Sviatlana Tsikhanouskaya ]] - 16 Awst 2020 - 9,149‎ # [[NSÍ Runavík]] - 18 Awst 2020 - 8,819 # [[Runavík]] - 18 Awst 2020 - 8,433 # [[Eysturoy]] ‎- 18 Awest 2020 - 7,412 # [[Cymdeithas Bêl-droed Ynysoedd Ffaröe]] ‎- 18 Awst 2020 - 3643 # [[Uwch Gynghrair Ynysoedd Faroe]] -‎ 18 Awst 2020 - 8,643 # [[HB Tórshavn]] - 19 Awst 2020 - 5,372 # [[Klaksvík]] - 19 Awst 2020 - 12,740 # [[Uwch Gynghrair Latfia]] - 19 Awst 2020 - 7,984 # [[Cymdeithas Bêl-droed Latfia]] - 20 Awst 2020 - 6,996 # [[Kastus Kalinouski ]] - 25 Awst 2020 - 11,650‎ # [[Valletta F.C.]] -25 Awst 2020 - 6,500 # [[Uwch Gynghrair Malta]] - 25 Awst 2020 - 7,860 # [[Uwch Gynghrair Merched Cymru]] - 26 Awst 2020 - 8,650 # [[C.P.D. Merched Tref Aberystwyth]] - 27 Awst 2020 -5,169 # [[Cwpan Pêl-droed Merched Cymru]] - 27 Awst 2020 - 7,653 # [[Manon Awst]] - 28 Awst 2020 - 5,727‎ # [[Cardiff City Ladies F.C.]] - 28 Awst 2020 - 7,649 # [[C.P.D. Merched Dinas Caerdydd]] - 29 Awst 2020 - 8,178 # [[MŠK Žilina]] - 30 Awst 2020 - 9,213 # [[C.P.D. Merched Met. Caerdydd]] - 30 Awst 2020 - 15,913 # [[B36 Tórshavn]] - 3 Medi 2020 - 14,382 # [[Standard Liège]] - 6 Medi 2020 - 13,850 # [[Uwch Gynghrair Georgia]] - 8 Medi 2020 - 3,530 # [[Cymdeithas Bêl-droed Georgia]] - 10 Medi 2020 - 4,033 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Belg]] - 11 Medi 2020 - 6,441 # [[Uwch Gynghrair Gweriniaeth Iwerddon]] - 12 Medi 2020 - 14,951 # [[Tadej Pogačar]] - 21 Medi 2020 - 11,926 # [[Primož Roglič]] - 23 Medi 2020 - 8,739 == 2021 --> == # [[Derek Boote]] - 20 Chwefror 2021 - 1,307 # [[Recordiau'r Dryw]] - 20 Chwefror 2021 - 3,338 # [[C.P.D. Merched Tref Pontypridd]] - 16 Awst 2021 - 3,599 # [[C.P.D. Merched Cyncoed]] - 16 Awst 2021 - 2,500 # [[C.P.D. Merched Tref y Barri Unedig]] - 17 Awst 2021 - 3,000 # [[C.P.D. Merched Tref Port Talbot]] - 18 Awast 2021 - 3,277 # [[Clwb Pêl-droed Merched Tref y Fenni]] - 18 Awst 2021 - 3,963 # [[Cynghrair y Pencampwyr Merched UEFA]] - 19 Awst 2021 - 5,145 # [[Jens Christian Svabo]] - 21 Awst 2021 - 5,216 # [[Venceslaus Ulricus Hammershaimb]] - 22 Awst 2021 - 7,080 # [[Llyfrgell Genedlaethol Ynysoedd Ffaroe]] - 22 Awst 2021 - 4,740 # [[Cernyweg Unedig]] - 22 Awst 2021 - 3,166 # [[Mosg Jamal Abdel Nasser]] - 23 Awst 2021 - 3,044 # [[Mosg Sheikh Ali al-Bakka]] - 23 Awst 2021 - 3,798 # [[Mosg Sayed al-Hashim]] - 23 Awast 2021 - 2,471 # [[Mosg Al-Sham'ah]] - 23 Awst 2021 - 2,021 # [[Intifada Cyntaf Palesteina]] - 23 Awst 2021 - 8,691 # [[Ail Intifada'r Palesteiniaid]] - 24 Awst 2021 - 12,686 # [[Bryn y Deml]] 24 Awst 2021 - 24 Awst 2021 - 6,005 # [[Rhanbarth Tubas]] - 24 Awst 2021 - 3,232 # [[Rhanbarth Tulkarm]] - 24 Awst 2021 - 3,073 # [[Llywodraethiaeth Nablus]] - 25 Awst 2021 - 2,221 # [[Llywodraethiaeth]] - 26 Awst 2021 - 5,007 # [[Llywodraethiaeth Qalqilya]] - 26 Awst 2021 - 2,721 # [[Llywodraethiaeth Ramallah ac Al-Bireh]] - 26 Awst 2021 - 3,965 # [[Llywodraethiaeth Jeriwsalem]] - 28 Awst 2021 - 5,999 # [[Llywodraethiaeth Bethlehem]] - 28 Awst 2021 - 5,048 # [[Llywodraethiaeth Hebron]] - 29 Awst 2021 - 4230 # [[Llywodraethiaeth Gogledd Gaza]] - 29 Awst 2021 - 2,786 # [[Llywodraethiaeth Gaza]] - 29 Awst 2021 - 1,743 # [[Llywodraethiaeth Jericho]] - 29 Awst 2021 - 4,355 # [[Llywodraethiaeth Salfit]] - 29 Awst 2021 - 3,304 # [[Llywodraethiaeth Rafah]] - 30 Awst 20221 - 1,856 # [[Llywodraethiaeth Khan Yunis]] - 30 Awst 2021 - 2,060 # [[Llywodraethiaeth Deir al-Balah]] - 30 Awst 2021 - 1,871 # [[Cyngor Deddfwriaethol Palesteina]] - 30 Awst 2021 - 6,351 # [[Coedwig Yatir]] - 30 Awst 2021 - 5,926 # [[Dunam]] - 31 Awst 2021 - 6,309 # [[Llath]] - 31 Awst 2021 - 8,040 # [[Pêl-droed Canadaidd]] - 31 Awst 2021 - 9,371 # [[Ariel (dinas)]] - 1 Medi 2021 - 7,201 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Palesteina]] - 1 Medi 2021 - 7,039 # [[Ingilín Didriksen Strøm]] - 1 Medi 2021 - 3,781 # [[Deutsche Welle]] - 1 Medi 2021 - 7,067 # [[Dydd Miwsig Cymru]] - 3 Medi 2021 - 5,261 # [[Spotify]] - 3 Medi 2021 - 17,513 # [[Los Blancos (band)]] - 4 Medi 2021 - 3,230 # [[Ifan Dafydd]] - 4 Medi 2021 - 3,452 # [[Recordiau Côsh]] - 5 Medi 2021 - 1,934 # [[Brennan Johnson]] - 5 Medi 2021 - 5,135 # [[C.P.D. Merched Y Seintiau Newydd]] - 6 Medi 2021 - 2,186 # [[Roy Saer]] - 7 Medi 2021 - 6,899 # [[Rhys Gwynfor]] - 10 Medi 2021 - 4,350 # [[HMS Morris]] - 12 Medi 2021 - 3,919 # [[Jeremy Charles]] - 15 Medi 2021 - 5,558 # [[Olwyn Fawr]] - 15 Medi 2021 - 9,978 # [[Folly Farm]] - 16 Medi 2021 - 6,509 # [[Car clatsho]] - 16 Medi 2021 - 5,875 # [[Wurlitzer]] - 18 Medi 2021 - 6,091 # [[Cwtsh (band)]] - 19 Medi 2021 - 2,892 # [[Dari]] - 19 Medi 2021 - 4,652 # [[Trên Rola-bola]] - 20 Medi 2021 - 8,274 # [[Camera obscura]] - 20 Medi 2021 - 5,153 # [[Noel Mooney]] - 20 Medi 2021 - 5,012 # [[Tystysgrif Gyffredinol Addysg Uwchradd]] - 21 Medi 2021 - 5,464 # [[Cork City F.C.]] - 22 Medi 2021 - 5,002 # [[Shamrock Rovers F.C.]] - 22 Medi 2021 - 11,902 # [[Bohemian F.C.]] - 23 Medi 2021 - 10,045 # [[Shelbourne F.C.]]- 24 Medi 2021 10,743 # [[St Patrick's Athletic F.C.]] - 24 Medi 2021 - 12,834 # [[Derry City F.C.]] - 24 Medi 2021 - 10,784 # [[Finn Harps F.C.]] - 25 Medi 2021 - 10,153 # [[Sligo Rovers F.C.]] - 26 Medi 2021 - 8,497 # [[Kristina Háfoss]] - 26 Medi 2021 - 6,903 # [[Cyngor Nordig]] - 26 Medi 2021 - 11,729 # [[Dundalk F.C.]] - 27 Medi 2021 - 17,024 # [[Tiffo]] - 27 Medi 2021 - 7,060 # [[Ultras]] - 27 Medi 2021 - 9,141 # [[Fflêr Bengal]] - 27 Medi 2021 - 3,498 # [[Pyrotechneg]] - 28 Medi 2021 - 5,745 # [[Conffeti]] - 28 Medi 2021 - 7,907 # [[Tylliedydd]] - 28 Medi 2021 - 5,099 # [[Baner y Cyngor Nordig]] - 28 Mai 2021 - 2,806 # [[Baner Undeb Kalmar]] - 29 Medi 2021 -‎ 5,904 # [[Undeb Kalmar]] - 30 Medi 2021 - 9,724 # [[Sgandinafiaeth]] - 30 Medi 2021 - 14,899 # [[Confensiwn Iaith Nordig]] - 30 Medi 2021 - 3,498 # [[F.C. Sheriff Tiraspol]] - 1 Hydref 2021 - 7,963 # [[Uwch Gynghrair Moldofa]] - 1 Hydrf 2021 - 8,806 # [[Cymdeithas Bêl-droed Moldofa]] - 1 Hydref 2021 - 4,242 # [[Kalaallisut]] - 1 Hydref 2021 - 10,378 # [[Cyd-ddeallusrwydd]] - 2 Hydref 2021 - 9,895 # [[Len Pennie]] - 2 Hydref - 11,551 # [[Continiwm tafodiaith]] - 3 Hydref 2021 - 17,095 # [[Abjad]] - 3 Hydref 2021 - 9,538 # [[C.P.D. Merched Pwllheli]] - 4 Hydref 2021 - 1,828 # [[C.P.D. Merched Llandudno]] - 5 Hydref 2021 - 6,623 # [[C.P.D. Merched Wrecsam]] - 5 Hydref 2021 - 5,564 # [[Careleg]] - 6 Hydref 2021 - 7,909 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Syria]] - 8 Hydref 2021 - 10,536 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Libanus]] - 8 Hydref 2021 - 9,882 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Palesteina Mandad]] - 9 Hydref 2021 - 12,649 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Cowait]] - 11 Hydref 2021 - 8,106 # [[Cân llofft stabl]] - 11 Hydref 2021 - 2,523 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Emiradau Arabaidd Unedig]] - 12 Hydref 2021 - 7,679 # [[Cwpan Pêl-droed y Gwlff]] - 13 Hydref 2021 - 9,497 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Oman]] - 13 Hydref 2021 - 6,580 # [[Byrllysg]] - 14 Hydref 2021 - 6,419 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Bahrain]] - 15 Hydref 2021 - 7,319 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Irac]] - 18 Hydref 2021 - 9,687 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Qatar]] - 20 Hydref 2021 - 11,743 # [[Einár (artist)]] - 22 Hydref 2021 - 7,894 # [[Cwpan Pêl-droed Asia]] - 28 Hydref 2021 - 9,124 # [[Cwpan Arabaidd FIFA]] - 28 Hydref 2021 - 6,336 # [[UAFA]] - 28 Hydref 2021 - 7,525 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Comoros]] - 28 Hydref 2021 - 6,534 # [[Banc Cambria]] - 29 Hydref 2021 - 3,559 # [[Baner Dwyrain Tyrcestan]] - 29 Hydref 2021 - 8,200 # [[Carthen]] 29 Hydref 2021 - 9,845 # [[Mẁg]] - 30 Hydref 2021 - 10,391 # [[Normaleiddio iaith]] - 31 Hydref 2021 - 8,928 # [[Sebon eillio]] - 1 Tachwedd 2021 - 5,673 # [[Mat diod]] - 2 Tachwedd 2021 - 6,411 # [[Papur sidan]] - 2 Tachwedd 2021 - 5,219 # [[Siocled poeth]] - 3 Tachwedd 2021 - 5,773 # [[Powdr coco]] - 3 Tachwedd 2021 - 5,010 # [[Caffè mocha]] - 4 Tachwedd 2021 - 4,691 # [[Espresso]] - 5 Tachwedd 2021 - 9,026 # [[Cwpan cadw]] - 7 Tachwedd 2021 - 5,055 # [[Caffè latte]] - 9 Tachwedd 2021 - 8,667 # [[Caffè lungo]] - 10 Tachwedd 2021 - 3,814 # [[Peiriant espresso]] - 12 Tachwedd 2021 - 7,762 # [[Tebot Moka]] - 12 Tachwedd 2021 - 7,809 # [[Caffè Americano]] - 13 Tachwedd 2021 - 9,338 # [[Coffi hidl]] - 15 Tachwedd 2021 - 6,700 # [[Hidlydd coffi]] - 15 Tachwedd 2021 - 4,978 # [[Tebot]] - 16 Tachwedd 2021 - 8,730 # [[Flat White]] - 16 Tachwedd 2021 - 8,749 # [[Barista]] - 17 Tachwedd 2021 - 4,347 # [[Celf latte]] - 17 Tachwedd 2021 - 3,428 # [[Caffè macchiato]] - 18 Tachwedd 2021 - 4,961 # [[Twmffat]] - 18 Tachwedd 2021 - 5,462 # [[Hŵfer]] - 19 Tachwedd 2021 - 8,423 # [[Cortado]] - 19 Tachwedd 2021 - 8,752 # [[Samofar]] - 19 Tachwedd 2021 - 5,678 # [[Teisen frau]] - 20 Tachwedd 2021 - 7,842 # [[Llaeth cyddwysedig]] - 20 Tachwedd 2021 - 13,726 # [[Llaeth anwedd]] - 21 Tachwedd 2021 - 8578 # [[Llaeth powdr]] - 21 Tachwedd 2021 - 19,085 # [[Caffetier]] - 22 Tachwedd 2021 - 8,709 # [[Llaeth sgim]] - 22 Tachwedd 2021 - 6,570 # [[Llaeth hanner sgim]] - 23 Tachwedd 2021 - 5,037 # [[Llaeth cyflawn]] - 23 Tachwedd 2021 - 6,775 # [[Llaeth almon]] - 24 Tachwedd 2021 - 8,395 # [[Llaeth soia]] - 25 Tachwedd 2021 - 10,085 # [[Llaeth ceirch]] - 26 Tachwedd 2021 - 8,489 # [[Llaeth reis]] - 26 Tachwedd 2021 - 8,373 # [[Café frappé]] - 27 Tachwedd 2021 - 9,604 # [[Gwelltyn yfed]] - 28 Tachwedd 2021 - 13,454 # [[Jwg]] - 29 Tachwedd 2021 - 9,004 # [[Slang]] - 30 Tachwedd 2021 - 10,002 # [[Jargon]] - 1 Rhagfyr 2021 - 11,744 # [[Caramel]] - 2 Rhagfyr 2021 - 5,985 # [[Adweithiad Maillard]] - 3 Rhagfyr 2021 - 4,944 # [[Melanoidin]] - 3 Rhagfyr 2021 - 3,218 # [[Tost]] - 4 Rhagfyr 2021 - 14,746 # [[Marmalêd]] - 5 Rhagfyr 2021 - 7,972 # [[Rysáit]] - 6 Rhagfyr 2021 - 8,226 # [[S. Minwel Tibbott]] - 7 Rhagfyr 2021 - 9,374 # [[Grappa]] - 8 Rhagfyr 2021 - 8,352 # [[Soeg]] - 9 Rhagfyr 2021 - 4,814 # [[Swistir Eidalaidd]] - 10 Rhagfyr 2021 - 5,447 # [[Caffè corretto]] - 10 Rhagfyr 2021 - 3,698 # [[Sambuca]] - 11 Rhagfyr 2021 - 5,754 # [[Aperitîff a digestiff]] - 19 Rhagfyr 2021 - 8,917 # [[Cracer (bwyd)]] - 20 Rhagfyr 2021 - 5,095 # [[Bain-marie]] - 21 Rhagfyr 2021 - 6,940 # [[Mari yr Iddewes]] - 21 Rahgfyr 2021 - 7,936 # [[Zosimos o Panopolis]] - 22 Rhagfyr 2021 - 6,912 # [[Llyn Lugano]] - 22 Rhagfyr 2021 - 4,187 # [[Llyn Maggiore]] - 22 Rhagfyr 2021 - 8,275 # [[Rheilffordd Gottard]] - 23 Rhagfyr 2021 - 5,920 # [[Twnnel Rheilffordd Gottard]] - 23 Rhagfyr 2021 - 5,112 # [[Twnnel Rheilffordd Sylfaen Gotthard]] - 24 Rhagfyr 2021 - 7,392 == 2022 --> == # [[Völkerabfälle]] - 21 Ionawr 2022 - 8,799 # [[Didolnod]] - 2 Chwefror 2022 - 15,479 # [[Wordle]] - 3 Chwefror 2022 - 22,811 # [[Dr Gary Robert Jenkins]] - 4 Chwefror 2022 - 5,542 # [[Ysbyty Frenhinol Hamadryad]] - 5 Chwefror 2022 - 8,251 # [[Ysgol Gynradd Gymraeg Hamadryad]] - 6 Chwefror 2022 - 5,539 # [[HMS Hamadryad]] - 7 Chwefror 2022 - 2,746 # [[Ffrigad]] - 8 Chwefror 2022 - 7,860 # [[Llaeth y fron]] - 9 Chwefror 2022 - 6,415 # [[Gwyn M. Daniel]] - 10 Chwefror 2022 - 2,775 # [[Highfields, Llandaf]] - 11 Chwefror 2022 - 4,229 # [[Coleg Hyfforddi Morgannwg]] - 14 Chwefror 2022 - 7,588 # [[Coleg Hyfforddi Sir Fynwy]] - 15 Chwefror 2022 - 7,805 # [[Cymdeithas i Famau a Merched Cymru]] - 16 Chwefror 2022 - 1,904 # [[Cronfa Glyndŵr]] - 17 Chwefror 2022 - 3,308 # [[Trefor Richard Morgan]] - 18 Chwefror 2022 - 5,805 # [[Ysgol Glyndŵr]] - 19 Chwefror 2022 - 4,673 # [[Taras Shevchenko]] - 14 Mawrth 2022 - 22,099 # [[Leonid Kuchma]] - 16 Mawrth 2022 - 10,699 # [[Leonid Kravchuk]] - 17 Mawrth 2022 - 9,915 # [[Verkhovna Rada]] - 17 Mawrth 2022 - 6,100 # [[Interslavic]] - 17 Mawrth 2022 - 6,683 # [[Viktor Yushchenko]] - 18 Mawrth 2022 - 14,206 # [[Petro Poroshenko]] - 22 Mawrth 2022 - 16,658 # [[Pop-up Gaeltacht]] - 23 Mawrth 2022 - 6,746 # [[Cooish]] - 23 Mawrth 2022 - 8,393 # [[Viktor Yanukovich]] - 25 Mawrth 2022 - 14,754 # [[Bataliwn Kastuś Kalinoŭski]] - 29 Mawrth 2022 - 10,783 # [[Gweriniaeth Pobl Belarws]] - 31 Mawrth 2022 - 11,698 # [[Radio Free Europe/Radio Liberty]] - 31 Mawrth 2022 - 12,985 # [[Gweriniaeth Sofiet Sosialaidd Belarws]] - 1 Ebrill 2022 - 2,299 # [[Pobble]] - 4 Ebrill 2022 - 5,897 # [[Mooinjer veggey]] - 5 Ebrill 2022 - 5,512 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Wcráin]] - 6 Ebrill 2022 - 9,066 # [[St John's, Ynys Manaw]] - 8 Ebrill 2022 - 4,808 # [[Ramsey, Ynys Manaw]] - 12 Ebrill 2022 - 7,348 # [[Dwyseddu trefol]] - 15 Ebrill 2022 - 8,418 # [[Tŷ teras]] - 21 Ebrill 2022 - 11,165 # [[Setswana]] - 21 Ebrill 2022 - 7,791 # [[Anthem genedlaethol Wcráin]] - 21 Ebrill 2022 - 13,621 # [[Eglwys Gatholig Roegaidd Wcráin]] - 22 Ebrill 2022 - 3,409 # [[Oblast]] - 23 Ebrill 2022 - 3,568 # [[Raion]] - 24 Ebrill 2022 - 5,418 # [[Ivano-Frankivsk]] - 25 Ebrill 2022 - 12,583 # [[Sokol]] - 25 Ebrill 2022 - 9,439 # [[Turnverein]] - 26 Ebrill 2022 - 4,513 # [[Rhandy]] - 1 Mai 2022 - 14,219 # [[Tŷ pâr]] - 2 Mai 2022 - 11,325 # [[Tŷ cyngor]] - 4 Mai 2022 - 10,153 # [[Stanislau Shushkevich]] - 4 Mai 2022 - 12,395 # [[Cytundebau Belovezh]] - 5 Mai 2022 - 8,878 # [[Protocol Alma-ata]] - 6 Mai 2022 - 5,268 # [[Silofici]] - 6 Mai 2022 - 5,523 # [[Cannoedd Duon]]- 6 Mai 2022 - 3,738 # [[Szlachta]] - 8 Mai 2022 - 6,411 # [[Pogrom]] - 9 Mai 2022 - 11,272 # [[Kristallnacht]] - 10 Mai 2022 - 9,803 # [[Carthu ethnig]] - 11 Mai 2022 - 12,509 # [[Ivan Franko]] - 12 Mai 2022 - 10,306 # [[Tŷ parod]] - 14 Mai 2022 - 10,834 # [[Plattenbau]] - 15 Mai 2022 - 6,766 # [[Der Spiegel]] - 16 Mai 2022 - 7,752 # [[Newsweek]] - 17 Mai 2022 -7,696 # [[Pwyllgor Rhyngwladol y Groes Goch]] - 19 Mai 2022 - 6,923 # [[Undeb credyd]] - 21 Mai 2022 - 11,988 # [[Ľudovít Štúr]] - 22 Mai 2022 - 14,212 # [[Anthem genedlaethol Slofenia]] - 23 Mai 2022 - 7,849 # [[France Prešeren]] - 24 Mai 2022 - 13,509 # [[Yad Vashem]] - 27 Mai 2022 - 7,992 # [[Raidió Fáilte]] - 29 Mai 2022 - 4,710 # [[Raidió na Life]] - 29 Mai 2022 - 3,667 # [[Cultúrlann McAdam Ó Fiaich]] - 30 Mai 2022 - 9,275 # [[Cwarter Gaeltacht, Belffast]] - 30 Mai 2022 - 6,200 # [[An Dream Dearg]] - 31 Mai 2022 - 8,788 # [[Féile an Phobail]] - 31 Mai 2022 - 10,367 # [[Cultúrlann Aonach Mhacha]] - 1 Mehefin 2022 - 4,758 # [[Cultúrlann Uí Chanáin]] - 1 Mehefin 2022 - 7,228 # [[Suddig]] - 2 Mehefin 2022 - 7,804 # [[Leim]] - 3 Mehefin 2022 - 9,753 # [[Dŵr carbonedig]] - 5 Mehefin 2022 - 6,637 # [[Mynydd Herzl]] - 8 Mehefin 2022 - 5,484 # [[Undeb Credyd Plaid Cymru]] - 9 Mehefin 2022 - 2,781 # [[Sefydliad Mercator]] - 9 Mehefin 2022 - 4,066 # [[Baner Fryslân]] - 10 Mehefin 2022 - 5,450 # [[Teth-fagu]] - 13 Mehefin 2022 - 10,402 # [[Linfield F.C.]] - 15 Mehefin 2022 - 17,012 # [[Gwilym Roberts (Caerdydd)]] - 17 Mehefin 2022 - 5,962 # [[Chris Rees]] - 17 Mehefin 2022 - 4,298 # [[Elwyn Hughes]] - 18 Mehefin 2022 - 1,534 # [[Tlws Goffa Elvet a Mair Elvet Thomas]] - 19 Mehefin 2022 - 3,429 # [[Gaelscoil]] - 20 Mehefin 2022 - 10,546 # [[Aromatherapi]] - 22 Mehefin 2022 - 8,741 # [[Llenyddiaeth ar draws Ffiniau]] - 5 Gorffennaf 2022 - 2,395 # [[Undeb Pêl-fas Cymru]] - 6 Gorffennaf 2022 - 3,091 # [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] - 6 Gorffennaf 2022 - 2,010 # [[Vikingur Reykjavik]] - 21 Gorffennaf 2022 - 1,475 # [[Radio Euskadi]] - 22 Gorffennaf 2022 - 4,939 # [[Hanes radio Gwlad y Basg]] - 26 Gorffennaf 2022 - 5,943 # [[Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] - 26 Gorffennaf 2022 - 9,090 # [[Senedd Eukadi]] - 27 Gorffennaf 2022 - 9,451 52j73ay7opr3y2o6hijyiaji1dfeg7m 0 235300 11096822 10367173 2022-07-27T09:24:43Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Delwedd:People on the banks of the Tweed (6903376647).jpg|bawd|[[Afon Tuedd]] (''River Tweed''): y ffin hanesyddol rhwng yr [[Alban]] a [[Lloegr]]; enw'r ardal yn Saesneg, lle gorwedd yr afon, yw'r ''Borders''. Ystyr y gair Cymraeg "tuedd" yn y [[13g]] a chyn hynny oedd "ochr", "ffin" neu "gyffiniau".]] Ystyr y term '''tueddu at''' rywbeth, yw closio neu ffafrio, gogwyddo neu symud tua rhyw gyfeiriad arbennig. Rhoi mwy o bwysau neu sylw i un ddadl na'r llall, felly yw tuedd, neu '''bias''': ochri gydag un math o grefydd, un set o bobl, rhywedd, meddylfryd wleidyddol ayb. Ond mae'r gair 'tuedd' yn llawer hŷn na hyn, ac i'w gael yng [[Gwaith Dafydd Benfras|Ngwaith Dafydd Benfras]] yn y [[13g]], pan oedd y gair yn cyfeirio at ardal, ffin, cyffiniau neu gyfeiriad.<ref>[http://welsh-dictionary.ac.uk/gpc/gpc.html ''[[Geiriadur Prifysgol Cymru]]'';] adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref> Yr hyn sy'n gyffredin rhwng y ddau ystyr, yw'r syniad o 'ochr'. Yn yr [[Alban]], ceir [[Afon Tuedd]], ac fe'i lleolir ar y ffin rhwng yr Alban a Lloegr, man a elwir yn ''The Borders'', yn Saesneg. Yr hyn sy'n groes i duedd yw di-duedd, niwtraliaeth neu feddwl agored. Yn fras, cyfeiria'r erthygl hon at ddwy agwedd o'r gair: y fathemateg a'r ochr wleidyddol. ==Mewn mathemateg== Mewn [[mathemateg]], ac yn benodol, o fewn [[ystadegaeth]], mae tuedd yn faes a astudir, ac a ddiffinir fel y "canlyniad sy'n wahanol i'r amcangyfrif a ddisgwylir". {{Prif|Tuedd (mathemateg)}} Mewn geiriau eraill, mae ystadegyn yn '''dueddol'' os gaiff ei gyfrifo i fod yn eithaf gwahanol i baramedrau poblogaeth (neu'r [[paramedrau ystadegol]]) a gyfrifwyd. [Nodyn: 'paramedr ystadegol' yw maint, sy'n indecs o [[dosbarthiad tebygolrwydd|ddosbarthiad tebygolrwydd]]. Caiff ei ystyried fel rhif y boblogaeth (ystadegol) neu [[Model ystadegol|fodel ystadegol]]]. Dyma rai mathau: * tuedd wrth ddethol, a elwir hefyd yn "duedd Berksonian". Yma, mae rhai unigolion yn fwy tebygol o gael eu dewis i fod yn rhan o'r sampl, nag eraill. * tuedd yr amcangyfrifydd * mewn [[prawf rhagdybiaeth]], dywedir fod yr [[arbrawf]] yn '''ddi-duedd''' dan rai amgylchiadau * tuedd wrth ganfod. Er enghraifft, efallai fod meddygon yn fwy parod i chwilio am [[Clefyd y siwgr|glefyd y siwgr]] mewn cleifion sy'n dioddef o [[tewdra|dewdra]], na chleifion tenau. * tuedd wrth ddadansoddi'r ystadegau * asesiadau addysgol: profion o fewn y byd addysg, lle ceir tuedd wrth osod y prawf, neu wrth farcio'r prawf. * tuedd wrth ariannu, sy'n digwydd yn aml, wrth i'r asiantaeth sydd wedi'i dethol i weinyddu'r profion geisio plesio'r corff sy'n eu cyflogi, ac felly maen nhw'n euog o droi'r dŵr i'w melin eu hunain. * tuedd wrth gyhoeddi'r canlyniadau; mae hyn yn digwydd pan fo'r cyhoeddiad terfynol yn cael ei gadw oddi wrth rhan o'r boblogaeth, drwy ei gyhoeddi'n fewnol, neu mewn rhai cyfryngau'n unig.<ref>Rothman, K.J. ''et al.'' (2008) ''Modern Epidemiology'' ([[Lippincott Williams & Wilkins]]) tt.134-137.</ref><ref>{{cite journal|last1=Neyman|first1=J|last2=Pearson|first2=E S|title=Contributions to the theory of testing statistical hypotheses|journal=Stat. Res. Mem.|date=1936|volume=1|pages=1–37}}</ref><ref>National Council on Measurement in Education http://www.ncme.org/ncme/NCME/Resource_Center/Glossary/NCME/Resource_Center/Glossary1.aspx?hkey=4bb87415-44dc-4088-9ed9-e8515326a061#anchorB {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170722194028/http://www.ncme.org/ncme/NCME/Resource_Center/Glossary/NCME/Resource_Center/Glossary1.aspx?hkey=4bb87415-44dc-4088-9ed9-e8515326a061#anchorB |date=2017-07-22 }}</ref> ==Tuedd gwleidyddol== [[Delwedd:The Guardian a'r Alban.PNG|bawd|Adroddiad ym mhapur newydd ''The Guardian'' yn honni fod gan y BBC duedd yn erbyn [[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014|annibyniaeth i'r Alban]] yn 2014.]] Ceir hefyd '''[[tuedd gwleidyddol|duedd gwleidyddol]]''', a ystyrir yn beth annheg, lle rhoddir mwy o bwysau ar un ochr y ddadl na'r llall, un blaid yn fwy na'r lleill. Ystyrir fod sylwebaeth y BBC ar faterion sy'n ymwneud â Chymru yn ochri fwy gyda'r ''status quo'' yn Lloegr, gan rai, er enghraifft y modd y maen nhw'n rhoi sylw i deulu brenhinol Lloegr, fel pe bai hynny'n haeddu sylw mewn gwlad arall sydd yn ei hanfod yn ddemocrataidd, sosialaidd.<ref>[https://golwg360.cymru/newyddion/prydain/116627-gormod-o-sylw-i-fabi-will-a-kate-medd-gwylwyr golwg360.cymru;] Gwefan [[Golwg 360]]; teitl: ‘Gormod o sylw i fabi Will a Kate’ medd gwylwyr; adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref><ref>[https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/517067-wales-england-ymateb-ffrae-pont-hafren golwg360.cymru]; teitl - “For Wales, see England” – ymateb AS i ffrae Pont Hafren; adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref> Gan eraill, ystyrir fod tuedd y BBC yn erbyn datganoli'r Alban am y misoedd cyn [[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014]] wedi cael effaith gref ar farn pobl.<ref>[https://www.rt.com/uk/187344-bbc-scottish-independence-bias/ www.rt.com/uk;] teitl y gwaith: ''BBC accused of anti-independence bias after editing out Salmond’s reply to ‘bank exodus’ question''; adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref><ref>[https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/scottish-independence/10701331/Andrew-Marr-accused-of-bias-over-Scottish-independence.html www.telegraph.co.uk;] teitl y gwaith: ''Andrew Marr accused of bias over Scottish independence''; adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref><ref>[https://www.theguardian.com/uk-news/2015/mar/23/civil-servants-accused-bias-scotlands-independence-referendum theguardian.com; ''The Guardian''] teitl y gwaith: ''Civil servants accused of bias during Scotland's independence referendum''; adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref><ref>[https://www.heraldscotland.com/opinion/15085867.herald-view-bbc-needs-to-clear-air-over-bias-claims/ www.heraldscotland.com; ''The Herald''] teitl y gwaith: ''BBC needs to clear air over bias claims''; adalwyd 20 Chwefror 2019.</ref> Gall cyflyru pobl, heb iddynt wybod hynny liwio eu barn, a chreu tuedd annheg o blaid neu yn erbyn rhywbeth neu rywrai. Effaith bias systematig, fel hyn, yw creu rhagfarn - barn sydd wedi'i blannu, dros amser ym meddyliau pobl a gellid dweud fod pobl fel hyn yn unllygeidiog a'u meddwl yn gaeedig. Yr hyn sy'n groes i duedd yw niwtraliaeth neu feddwl agored. Ers dyfodiad cyhoeddi, a'r gallu i greu llyfrau, un set o bobl yn unig a oedd a'r sgiliau angenrheidiol i ddarllen eu gwaith, a'r cyfoeth i fforddio llyfrau. Ar hyd y canrifoedd, mae cyhoeddwyr wedi ceisio llywio barn pobl drwy eu cyhoeddiadau; felly hefyd ar y we a'r [[cyfryngau cymdeithasol]] heddiw.<ref>Ann Heinrichs, ''The Printing Press (Inventions That Shaped the World)'', t. 53, Franklin Watts, 2005, {{ISBN|0-531-16722-4}}, {{ISBN|978-0-531-16722-9}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Amcangyfrif â thuedd]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Anghyfiawnder]] [[Categori:Cyfathrebu]] [[Categori:Propaganda]] [[Categori:Rhagfarnau]] [[Categori:Tuedd]] lizxwlksrk3aelbna4bd7qln0hq3k5k 0 248136 11096737 9885987 2022-07-26T16:45:29Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person|fetchwikidata=ALL|onlysourced=no|suppressfields=dinasyddiaeth|nationality={{banergwlad|UDA}}|dateformat=dmy}} Roedd '''Joseph Heller''' ([[1 Mai]] [[1923]] – [[12 Rhagfyr]] [[1999]]) yn awdur [[Unol Daleithiau America|Americanaidd]]. Mae wedi cyhoeddi nifer o [[nofel]]au, straeon byrion a sgriptiau ffilm. Ei waith enwocaf yw'r llyfr ''Catch-22''.<ref>[https://link.gale.com/apps/doc/CX2587508718/GVRL?u=nlw_ttda&sid=GVRL&xid=4140f594 Fried, Lewis. "Heller, Joseph." Encyclopaedia Judaica, edited by Michael Berenbaum and Fred Skolnik, 2nd ed., vol. 8, Macmillan Reference USA, 2007, p. 795. Gale eBooks]. Adalwyd 18 Ionawr. 2020.</ref> == Cefndir == Ganwyd Heller yn Coney Island, [[Brooklyn]], [[Dinas Efrog Newydd|Efrog Newydd]] yn blentyn i Isaac Donald Heller a Leena ei wraig. Roedd ei rieni yn [[Iddewon]] tlawd a mewnfudodd o [[Rwsia]]. Cafodd ei addysgu yn Ysgol Uwchradd Abraham Lincoln, gan ymadael a'r ysgol ym 1941.<ref>{{Cite web|title=Joseph Heller Biography|url=https://www.cliffsnotes.com/literature/c/catch22/joseph-heller-biography|website=www.cliffsnotes.com|access-date=2020-01-19}}</ref> == Gyrfa == Ar ôl gadael yr ysgol symudodd Heller o swydd i swydd. Rhoddodd gais ar fod yn brentis [[gof]], yn gariwr negeseuon ac yn glerc swyddfa. Ymunodd yr Unol Daleithiau a'r [[Yr Ail Ryfel Byd|Ail Ryfel Byd]] wedi'r ymosodiad ar [[Pearl Harbor|Perl Harbor]] ar [[7 Rhagfyr]] [[1941]]. Ymunodd Heller a Chorfflu Awyr Byddin yr UD ym 1942. Hedfanodd mewn 60 o gyrchau ar y ffrynt [[Yr Eidal|Eidalaidd]].<ref>{{Cite web|title=Joseph Heller {{!}} American author|url=https://www.britannica.com/biography/Joseph-Heller|website=Encyclopedia Britannica|access-date=2020-01-19|date=|last=|first=|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref> Ar ôl i'r rhyfel darfod aeth Heller i'r brifysgol o dan gynllun i gyn milwyr bu'n fyfyriwr ym Mhrifysgol De California cyn trosglwyddo i Brifysgol Efrog Newydd gan raddio mewn [[Saesneg]] ym 1948. Ym 1949 graddiodd gyda MA yn Saesneg o Brifysgol Columbia. O Columbia aeth i [[Coleg y Santes Catrin, Rhydychen|Goleg y Santes Catrin, Rhydychen]] lle wariodd blwyddyn yn astudio o dan Ysgoloriaeth Fulbright.<ref>{{Cite web|title=Joseph Heller Biography - childhood, death, school, book, old, information, born, college, time, year|url=https://www.notablebiographies.com/He-Ho/Heller-Joseph.html|website=www.notablebiographies.com|access-date=2020-01-19}}</ref> Ym 1950 cafodd ei benodi yn athro ym Mhrifysgol Pennsylvania State gan aros yna hyd 1952. Wedyn bu'n gweithio fel ysgrifennwr copi hysbysebu ar gyfer y cwmni cyhoeddi Time Inc (1952-56) a'r cylchgrawn Look (1956-58) ac yna fel rheolwr hyrwyddo cwmni McCall’s (1958-61). Dychwelodd i ddysgu yn y 1970au wedi iddo ennill enw da fel awdur. Bu'n dysgu fel Athro ysgrifennu Creadigol ym [[Prifysgol Yale|Mhrifysgolion Yale]], Pennsylvania a City Collage, Efrog Newydd. == Gyrfa lenyddol == Gwaith gyntaf Heller i gael ei gyhoeddi oedd stori fer a gyhoeddwyd yn y cylchgrawn ''The Atlantic'' ym 1948. Dechreuodd ysgrifennu ei lyfr enwocaf ''Catch-22'' ym 1953. Cafodd y bennod gyntaf ei gyhoeddi ym 1955 (fel Catch-18) yng Nghylchgrawn ''New World Writing''. Wedi i tua threian o'r llyfr cael ei hysgrifennu fe'i cyflwynwyd i gwmni cyhoeddi Simon & Schustler. Rhoddodd y cwmni blaendal o $750 am yr hawl i gyhoeddi iddo gydag addewid o $750 arall wedi darfod y gwaith. Cymerodd Heller wyth mlynedd i gyflawni'r gwaith a chyhoeddwyd y llyfr ym 1961.<ref>{{Cite web|title=Joseph Heller|url=https://www.penguin.co.uk/authors/1022487/joseph-heller.html|website=www.penguin.co.uk|access-date=2020-01-19}}</ref> Ysgrifennodd pum nofel arall ar ôl Catch-22, er i bob un ohonynt werthu'n dda ni chafodd cystal llwyddiant eto a chafodd efo'i nofel gyntaf.<ref>{{Cite web|title=A brief tribute to Joseph Heller, author of Catch-22|url=https://www.wsws.org/en/articles/2000/01/hel-j06.html|website=www.wsws.org|access-date=2020-01-19|first=Joseph|last=Tanniru|date=|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref> Yn ogystal ag ysgrifennu straeon byrion a nofelau bu Heller hefyd yn ysgrifennu sgriptiau ffilm a theledu. Ei sgript ffilm gyntaf oedd addasiad i'r sgrin fawr o nofel [[Helen Gurley Brown]] ''Sex and the Single Girl'' ac ysgrifennodd penodau ar gyfer y gyfres comedi Americanaidd ''McHale's Navy. ''Ym 1967 cyhoeddodd drama lwyfan a oedd yn wrthwynebus i Ryfel Fietnam ''We Bombed in New Haven'' a berfformiwyd ar [[Broadway]] gyda Jason Robards yn serennu. == Teulu == Priododd Shirley Held ym 1945 a chawsant fab a merch. Wedi ysgaru a'i wraig gyntaf ym 1984 priododd a Valerie Humphries ym 1987. == Marwolaeth == Bu farw o drawiad y galon yn ei gartref yn Long Island yn 76 mlwydd oed <ref>{{Cite web|title=Joseph Heller, Author of 'Catch-22,' Dies at 76|url=https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/library/books/121399ap-heller-obit.html|website=archive.nytimes.com|access-date=2020-01-19}}</ref> ychydig ar ôl darfod ei nofel olaf ''Portrait of the Artist as an Old Man''. == Geler hefyd == [[Llyfryddiaeth Joseph Heller]] == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Heller, Joseph}} [[Categori:Genedigaethau 1923]] [[Categori:Marwolaethau 1999]] [[Categori:Nofelwyr Americanaidd yr 20fed ganrif]] [[Categori:Nofelwyr Americanaidd yn yr iaith Saesneg]] [[Categori:Prosiect WiciLlên]] nx9uqx9dgj0isag64irn9oyupo8ky7x 0 253188 11096668 11077791 2022-07-26T12:14:55Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r dudalen? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu, a dechreuwch olygu! Dim probs! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> Sir yn nhalaith {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, [[{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}]] yw '''{{#invoke:Wikidata|getValue|P1705|FETCH_WIKIDATA}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}} ||Sefydlwyd {{PAGENAMEBASE}} ym |}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P36|FETCH_WIKIDATA}}||a sedd weinyddol y sir (a elwir weithiau'n 'dref sirol' neu'n 'brifddinas y sir') yw|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Arwynebedd a phoblogaeth--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P166 |qual=P2927}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2927|P585}} ||Allan o'r arwynebedd hwn, y canran o ffurfiau dyfrol, megis [[llyn]]noedd ac [[afon]]ydd, yw |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf, mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y sir yw:|. Mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 2--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae'r sir hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb|henebion]] ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y sir yn: '' |''.}}<!-- Cadw lle 3--> <!--Dwy ddelwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) --> {{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA|150px}}|sep=]}}]]|| [[Delwedd:Minnesota in United States.svg|265px]] |- | Map o leoliad y sir<br /> o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} || Lleoliad {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}<br /> o fewn UDA |} <!-- Beth am ychwanegu paragraff byr neu bennod cyfan yma ar Hanes y Sir, neu Ddaearyddiaeth y sir ayb? --> ==Trefi mwyaf== Mae gan y sir yma boblogaeth o tua {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}. Dyma rai o'r dinasoedd, trefi neu gymunedau mwyaf poblog y sir: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?population WHERE { ?item wdt:P131 wd:Q110495; wdt:P1082 ?population. { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q486972. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q1093829. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q3957. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q17343829. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } ORDER BY DESC (?population) LIMIT 15 |links=local, text |references=all |columns=label:Tref neu gymuned,P1082:Poblogaeth,P2046:Arwynebedd |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! Tref neu gymuned ! Poblogaeth ! Arwynebedd |- | ''[[:d:Q881140|Blaine, Minnesota‎]]'' | 57186<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>70222<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 88.19<br/>88.185297<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q984534|Coon Rapids, Minnesota‎]]'' | 61476<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>63599<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 60.455538<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>60.448927<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q492833|Andover, Minnesota‎]]'' | 30598<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>32601<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 90.241545<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>90.20954<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref> |- | ''[[:d:Q985235|Fridley, Minnesota‎]]'' | 27208<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>29590<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 28.2126<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>28.203099<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref> |- | ''[[:d:Q1992875|Ramsey, Minnesota‎]]'' | 27646<ref name='ref_9950730766e09ed154184ee176d529e4'>https://data.census.gov/cedsci/profile?g=1600000US2753026</ref><ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 77.268182<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>77.159172<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>77.268171<ref name='ref_c643d8c0cf29a373ee7ee3fde87c6ff1'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2020.html</ref><br/>74.726516<br/>2.541655 |- | ''[[:d:Q1978865|Columbia Heights, Minnesota‎]]'' | 19496<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>21973<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 9.058989<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>9.117189<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref> |- | ''[[:d:Q1992863|Lino Lakes, Minnesota‎]]'' | 20216<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>21399<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 86.013329<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>86.022834<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref> |- | ''[[:d:Q567530|Anoka, Minnesota‎]]'' | 17142<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>17921<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 18.569375<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>18.666823<ref name='ref_e775b1a7fb31104becd7008b19b0ba69'>https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.2010.html</ref> |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol Q30 = Unol Daleithiau America--> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd (a phrif drefi) o fewn talaith {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1527}}<!--Enw'r DALAITH--> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Anoka County, Minnesota| ]] [[Categori:Siroedd Minnesota]] dcvaoh2ntoz60mog20qypf83by43g2p 0 253543 11096670 11054876 2022-07-26T12:16:10Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r dudalen? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu, a dechreuwch olygu! Dim probs! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> Sir yn nhalaith {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, [[{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}]] yw '''{{#invoke:Wikidata|getValue|P1705|FETCH_WIKIDATA}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}} ||Sefydlwyd {{PAGENAMEBASE}} ym |}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P36|FETCH_WIKIDATA}}||a sedd weinyddol y sir (a elwir weithiau'n 'dref sirol' neu'n 'brifddinas y sir') yw|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Arwynebedd a phoblogaeth--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P166 |qual=P2927}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2927|P585}} ||Allan o'r arwynebedd hwn, y canran o ffurfiau dyfrol, megis [[llyn]]noedd ac [[afon]]ydd, yw |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf, mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y sir yw:|. Mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 2--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae'r sir hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb|henebion]] ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y sir yn: '' |''.}}<!-- Cadw lle 3--> <!--Dwy ddelwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) --> {{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA|150px}}|sep=]}}]]|| [[Delwedd:Nebraska in United States.svg|265px]] |- | Map o leoliad y sir<br /> o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} || Lleoliad {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}<br /> o fewn UDA |} <!-- Beth am ychwanegu paragraff byr neu bennod cyfan yma ar Hanes y Sir, neu Ddaearyddiaeth y sir ayb? --> ==Trefi mwyaf== Mae gan y sir yma boblogaeth o tua {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}. Dyma rai o'r dinasoedd, trefi neu gymunedau mwyaf poblog y sir: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?population WHERE { ?item wdt:P131 wd:Q485058; wdt:P1082 ?population. { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q486972. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q1093829. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q3957. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q17343829. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } ORDER BY DESC (?population) LIMIT 15 |links=local, text |references=all |columns=label:Tref neu gymuned,P1082:Poblogaeth,P2046:Arwynebedd |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! Tref neu gymuned ! Poblogaeth ! Arwynebedd |- | ''[[:d:Q2612059|Arthur]]'' | 117<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>128<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 0.803534<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol Q30 = Unol Daleithiau America--> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd (a phrif drefi) o fewn talaith {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1553}}<!--Enw'r DALAITH--> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Arthur County, Nebraska| ]] [[Categori:Siroedd Nebraska]] 58iyditnr367rpvyxpjelg1av5e30cp 0 253544 11096669 11054952 2022-07-26T12:15:42Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r dudalen? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu, a dechreuwch olygu! Dim probs! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> Sir yn nhalaith {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, [[{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}]] yw '''{{#invoke:Wikidata|getValue|P1705|FETCH_WIKIDATA}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}} ||Sefydlwyd {{PAGENAMEBASE}} ym |}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P36|FETCH_WIKIDATA}}||a sedd weinyddol y sir (a elwir weithiau'n 'dref sirol' neu'n 'brifddinas y sir') yw|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Arwynebedd a phoblogaeth--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P166 |qual=P2927}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2927|P585}} ||Allan o'r arwynebedd hwn, y canran o ffurfiau dyfrol, megis [[llyn]]noedd ac [[afon]]ydd, yw |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf, mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y sir yw:|. Mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 2--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae'r sir hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb|henebion]] ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y sir yn: '' |''.}}<!-- Cadw lle 3--> <!--Dwy ddelwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) --> {{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA|150px}}|sep=]}}]]|| [[Delwedd:Nebraska in United States.svg|265px]] |- | Map o leoliad y sir<br /> o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} || Lleoliad {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}<br /> o fewn UDA |} <!-- Beth am ychwanegu paragraff byr neu bennod cyfan yma ar Hanes y Sir, neu Ddaearyddiaeth y sir ayb? --> ==Trefi mwyaf== Mae gan y sir yma boblogaeth o tua {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}. Dyma rai o'r dinasoedd, trefi neu gymunedau mwyaf poblog y sir: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?population WHERE { ?item wdt:P131 wd:Q492310; wdt:P1082 ?population. { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q486972. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q1093829. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q3957. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q17343829. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } ORDER BY DESC (?population) LIMIT 15 |links=local, text |references=all |columns=label:Tref neu gymuned,P1082:Poblogaeth,P2046:Arwynebedd |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! Tref neu gymuned ! Poblogaeth ! Arwynebedd |- | ''[[:d:Q920445|Neligh]]'' | 1599<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>1536<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 3.808422<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>2.88966<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q966246|Elgin]]'' | 661<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>717<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 1.886367<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>1.850413<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q1099563|Clearwater]]'' | 419<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>320<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 0.949474<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q3287822|Orchard]]'' | 379<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>363<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 1.162027<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>1.162026<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q2169791|Oakdale]]'' | 322<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>276<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 1.3462<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>1.346199<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q2758102|Brunswick]]'' | 138<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>152<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 1.539365<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q2195799|Royal]]'' | 63<ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_dbce2e83e8fe11cf860e99e0c22c2da9'>https://data.census.gov/cedsci/table?g=0100000US%241600000&y=2010&d=DEC%20Redistricting%20Data%20%28PL%2094-171%29</ref><br/>58<ref name='ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f'>https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 0.366563<ref name='ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c'>''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><ref name='ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990'>''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol Q30 = Unol Daleithiau America--> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd (a phrif drefi) o fewn talaith {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1553}}<!--Enw'r DALAITH--> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Antelope County, Nebraska| ]] [[Categori:Siroedd Nebraska]] pchn6p3rg3p935dilz09xvtqxbavx94 0 259261 11096677 11074546 2022-07-26T12:37:47Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Centerville, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q173. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q95532562|Ollie Mae Dollar]]'' | | | [[Alabama]] | 1903 | 2000 |- | ''[[:d:Q98276800|Grafton Poole]]'' | | | [[Alabama]] | 1916 | 1952 |- | ''[[:d:Q98034088|Lena Mae Gantt]]'' | | ''[[:d:Q28532974|trefnydd cymuned]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_b42d1213db16a55ab22637e773df0249'>http://www.rochestervoices.org/historical-media/interview-lena-gantt/</ref> | 1918 | 1982 |- | ''[[:d:Q98277086|John Gilbert Perkins]]'' | | | [[Alabama]] | 1920 | |- | ''[[:d:Q95880283|Carol Davis]]'' | | ''[[:d:Q2141946|travel agent]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_a1b05c4679b8b04d5f0158255c1a7e3c'>''[[:d:Q95431705|U.S. deaths near 100,000, an incalculable loss]]''</ref> | 1939 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888564|Edmon C. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q161944|diacon]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>[[milwr]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1940 | 2020 |- | ''[[:d:Q93636186|Raymond Mitchell]]'' | | ''[[:d:Q508846|gyrrwr lori]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref><br/>''[[:d:Q15627169|undebwr llafur]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | 1946 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888573|Gwendolyn A. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q2919189|usher]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q46984315|quilter]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1947 | 2020 |- | ''[[:d:Q93512562|George E. Redwood]]'' | | | [[Alabama]] | | |- | ''[[:d:Q98713378|Brie Cubelic]]'' | | [[actor]] | [[Alabama]] | | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Conecuh County, Alabama]] raauh6iug5tngze05n1ap6df8zwt3z4 0 259557 11096679 11077325 2022-07-26T12:38:42Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Brooklyn, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q173. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q95532562|Ollie Mae Dollar]]'' | | | [[Alabama]] | 1903 | 2000 |- | ''[[:d:Q98276800|Grafton Poole]]'' | | | [[Alabama]] | 1916 | 1952 |- | ''[[:d:Q98034088|Lena Mae Gantt]]'' | | ''[[:d:Q28532974|trefnydd cymuned]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_b42d1213db16a55ab22637e773df0249'>http://www.rochestervoices.org/historical-media/interview-lena-gantt/</ref> | 1918 | 1982 |- | ''[[:d:Q98277086|John Gilbert Perkins]]'' | | | [[Alabama]] | 1920 | |- | ''[[:d:Q95880283|Carol Davis]]'' | | ''[[:d:Q2141946|travel agent]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_a1b05c4679b8b04d5f0158255c1a7e3c'>''[[:d:Q95431705|U.S. deaths near 100,000, an incalculable loss]]''</ref> | 1939 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888564|Edmon C. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q161944|diacon]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>[[milwr]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1940 | 2020 |- | ''[[:d:Q93636186|Raymond Mitchell]]'' | | ''[[:d:Q508846|gyrrwr lori]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref><br/>''[[:d:Q15627169|undebwr llafur]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | 1946 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888573|Gwendolyn A. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q2919189|usher]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q46984315|quilter]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1947 | 2020 |- | ''[[:d:Q93512562|George E. Redwood]]'' | | | [[Alabama]] | | |- | ''[[:d:Q98713378|Brie Cubelic]]'' | | [[actor]] | [[Alabama]] | | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Conecuh County, Alabama]] qt3x2dimk2kxs7q64sklbfr7e0facqq 0 259962 11096680 11057204 2022-07-26T12:39:00Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Lenox, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q173. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q95532562|Ollie Mae Dollar]]'' | | | [[Alabama]] | 1903 | 2000 |- | ''[[:d:Q98276800|Grafton Poole]]'' | | | [[Alabama]] | 1916 | 1952 |- | ''[[:d:Q98034088|Lena Mae Gantt]]'' | | ''[[:d:Q28532974|trefnydd cymuned]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_b42d1213db16a55ab22637e773df0249'>http://www.rochestervoices.org/historical-media/interview-lena-gantt/</ref> | 1918 | 1982 |- | ''[[:d:Q98277086|John Gilbert Perkins]]'' | | | [[Alabama]] | 1920 | |- | ''[[:d:Q95880283|Carol Davis]]'' | | ''[[:d:Q2141946|travel agent]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_a1b05c4679b8b04d5f0158255c1a7e3c'>''[[:d:Q95431705|U.S. deaths near 100,000, an incalculable loss]]''</ref> | 1939 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888564|Edmon C. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q161944|diacon]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>[[milwr]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1940 | 2020 |- | ''[[:d:Q93636186|Raymond Mitchell]]'' | | ''[[:d:Q508846|gyrrwr lori]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref><br/>''[[:d:Q15627169|undebwr llafur]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | 1946 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888573|Gwendolyn A. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q2919189|usher]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q46984315|quilter]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1947 | 2020 |- | ''[[:d:Q93512562|George E. Redwood]]'' | | | [[Alabama]] | | |- | ''[[:d:Q98713378|Brie Cubelic]]'' | | [[actor]] | [[Alabama]] | | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Conecuh County, Alabama]] iwdl0ay1i0jfzuqkrtnadqmghvxya8x 0 260096 11096681 11074642 2022-07-26T12:39:15Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Range, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q173. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q95532562|Ollie Mae Dollar]]'' | | | [[Alabama]] | 1903 | 2000 |- | ''[[:d:Q98276800|Grafton Poole]]'' | | | [[Alabama]] | 1916 | 1952 |- | ''[[:d:Q98034088|Lena Mae Gantt]]'' | | ''[[:d:Q28532974|trefnydd cymuned]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_b42d1213db16a55ab22637e773df0249'>http://www.rochestervoices.org/historical-media/interview-lena-gantt/</ref> | 1918 | 1982 |- | ''[[:d:Q98277086|John Gilbert Perkins]]'' | | | [[Alabama]] | 1920 | |- | ''[[:d:Q95880283|Carol Davis]]'' | | ''[[:d:Q2141946|travel agent]]'' | [[Alabama]]<ref name='ref_a1b05c4679b8b04d5f0158255c1a7e3c'>''[[:d:Q95431705|U.S. deaths near 100,000, an incalculable loss]]''</ref> | 1939 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888564|Edmon C. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q161944|diacon]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>[[milwr]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1940 | 2020 |- | ''[[:d:Q93636186|Raymond Mitchell]]'' | | ''[[:d:Q508846|gyrrwr lori]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref><br/>''[[:d:Q15627169|undebwr llafur]]''<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_ae712c7cd16ff540bc6d91144697b05e'>https://eu.freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/08/raymond-mitchell-coronavirus-obituary/5175126002/</ref> | 1946 | 2020 |- | ''[[:d:Q95888573|Gwendolyn A. Carmichael]]'' | | ''[[:d:Q2919189|usher]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q46984315|quilter]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref><br/>''[[:d:Q12362622|dyngarwr]]''<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | [[Alabama]]<ref name='ref_34365a324708cb8b129e06219e9565b4'>https://freep.com/story/news/local/michigan/2020/05/14/edmon-gwendolyn-carmichael-coronavirus-death/3114843001/</ref> | 1947 | 2020 |- | ''[[:d:Q93512562|George E. Redwood]]'' | | | [[Alabama]] | | |- | ''[[:d:Q98713378|Brie Cubelic]]'' | | [[actor]] | [[Alabama]] | | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Conecuh County, Alabama]] qwvw8ta4jpsphucb5pajauj77b16dur 0 260296 11096687 10889683 2022-07-26T13:04:53Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Clarence, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1000178. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q18707521|Merlin Hulse]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Clarence, Iowa]] | 1923 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] gtxy5qy59on53797vr3jqp12x3iykfz 0 260890 11096694 11081047 2022-07-26T13:07:01Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn West Branch, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1798762. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | [[Herbert Hoover]] | [[Delwedd:President Hoover portrait.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<ref name='ref_fd121e565824ba092adcbc527d282123'>''[[:d:Q36578|Gemeinsame Normdatei]]''</ref><br/>[[peiriannydd]]<br/>[[ysgrifennwr]]<br/>''[[:d:Q18524075|peiriannydd mwngloddiol]]''<br/>''[[:d:Q520549|daearegwr]]''<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]''<br/>[[gwladweinydd]] | [[West Branch, Iowa]]<ref name='ref_028f19ab7811eb48949d4b03c6326f60'>''[[:d:Q30500746|Carnegie Hall linked open data]]''</ref> | 1874 | 1964 |- | ''[[:d:Q5235693|David Johnson]]'' | [[Delwedd:David Johnson - Official Portrait - 84th GA.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<ref name='ref_60d0479008ee9911463803c0536ca569'>https://www.legis.iowa.gov/legislators/legislator?ga=85&personID=155</ref><ref name='ref_93a8563fe98ac97af3b2049933c8aa2a'>''[[:d:Q7249368|Vote Smart]]''</ref> | [[West Branch, Iowa]] | 1950 | |- | ''[[:d:Q6778071|Marv Cook]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[West Branch, Iowa]] | 1966 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] g5qculnxggdqctpn1wpqj3nk3nfz38c 0 260939 11096689 11054466 2022-07-26T13:05:26Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Lowden, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1841563. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q7172239|Pete Schmidt]]'' | | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_748a2e7a2cfda63f8dd3aea5fde851c5'>''[[:d:Q21470099|The Baseball Cube]]''</ref> | [[Lowden, Iowa]] | 1890 | 1973 |- | ''[[:d:Q34299018|Stan Stolte]]'' | | ''[[:d:Q41583|hyfforddwr chwaraeon]]'' | [[Lowden, Iowa]] | 1961 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] 5hry1q3iwfahcb64kb02onqsahpi3rq 0 261060 11096691 10126063 2022-07-26T13:05:56Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Stanwood, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1913186. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] eidip770zntv9zix1zasghk9qak2e2g 0 261159 11096771 10100588 2022-07-26T21:31:49Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Barnes City, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1922763. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] 5815n62hwnd53k2a3ha9ahxqruycsqg 0 261177 11096692 11068605 2022-07-26T13:06:32Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Tipton, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1925245. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q105973548|George Crawford Britton]]'' | | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]]<br/>[[gwleidydd]] | [[Tipton, Iowa]] | 1854 | 1929 |- | ''[[:d:Q17322338|Howard C. Shober]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Tipton, Iowa]] | 1859 | 1956 |- | ''[[:d:Q1707787|Joseph Patrick O'Hara]]'' | [[Delwedd:JosephPOHara.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>[[cyfreithiwr]] | [[Tipton, Iowa]] | 1895 | 1975 |- | ''[[:d:Q18638531|Dick Dickinson]]'' | | [[actor]]<ref name='ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1'>''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref> | [[Tipton, Iowa]]<ref name='ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b'>''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> | 1895 | 1956 |- | ''[[:d:Q5222688|Daria O'Neill]]'' | | ''[[:d:Q2722764|cyflwynydd radio]]''<br/>''[[:d:Q44508716|television personality]]''<br/>''[[:d:Q138858|diddanwr]]''<br/>''[[:d:Q1154500|meteorolegydd teledu]]'' | [[Tipton, Iowa]] | 1971 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] mtceqni14q164tzpi8vobfqsotk9rfm 0 261203 11096773 11074532 2022-07-26T21:32:33Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180620101839/https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year |date=2018-06-20 }} adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Rose Hill, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1925699. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q3751858|Frank Luther Mott]]'' | | [[hanesydd]]<ref name='ref_6d72e45b6e7dffc0187910cf66fb23b8'>https://litigation-essentials.lexisnexis.com/webcd/app?action=DocumentDisplay&crawlid=1&doctype=cite&docid=13+Cardozo+Stud.+L.+%26+Lit.+207&srctype=smi&srcid=3B15&key=9b282f4fb53fb385248c31f0f2d084f3</ref><ref name='ref_b45120af42b7a315dbb7df6366f58622'>http://www.jstor.org/stable/40401799</ref><ref name='ref_e121f75598807874ec82482dc05520f6'>http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/146167000361177</ref><br/>''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''<br/>[[ysgrifennwr]]<ref name='ref_86e4eeb116fad6d168d6bdf4da587e1e'>http://sb.cc.stonybrook.edu/happenings/homespotlight/childrens-lit-fellows-southampton/</ref><ref name='ref_ab0d1931f9876375f3a451ae4e584a47'>http://www.iowalum.com/pulitzerPrize/motttest.cfm</ref><ref name='ref_d193ba15f0e89ce9ac45559a934b9070'>http://www.lib.uiowa.edu/scua/msc/tomsc700/msc664/mott.htm</ref> | [[Rose Hill, Iowa]] | 1886 | 1964 |- | ''[[:d:Q64021390|Kathryn Morgan Ryan]]'' | [[Delwedd:Kathryn Morgan Ryan (weduwe van auteur Cornelius Ryan), Bestanddeelnr 927-8317 (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q6625963|nofelydd]]''<br/>''[[:d:Q1607826|golygydd]]'' | [[Rose Hill, Iowa]] | 1925 | 1993 |- | ''[[:d:Q18719468|H. Kay Hedge]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Rose Hill, Iowa]] | 1928 | 2016 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] mrw2lpfjdjxple2969srvghkgukwhno 0 261230 11096767 11057076 2022-07-26T21:30:35Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn New Sharon, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1926222. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q2363566|Altus Lacy Quaintance]]'' | [[Delwedd:Altus Lacy Quaintance.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q350979|swolegydd]]''<br/>''[[:d:Q3055126|pryfetegwr]]'' | [[New Sharon, Iowa]] | 1870 | 1958 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] rup4ytoe778f1bexnktwngucfn4oua1 0 261296 11096690 10117546 2022-07-26T13:05:41Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Mechanicsville, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1928311. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] 0d2kgvsfegqjaexbn71nmqqcsyf0u22 0 261305 11096768 11065538 2022-07-26T21:30:52Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Leighton, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1928512. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q105182426|Gerrit Van Roekel]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Leighton, Iowa]] | 1899 | 1985 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] dzooriybfd26o53asuwb0n637nlnfz1 0 261416 11096688 11065234 2022-07-26T13:05:10Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Durant, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1933124. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q3160913|James A. Peters]]'' | [[Delwedd:Jim.Peters.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q350979|swolegydd]]''<br/>''[[:d:Q16271064|ymlusgolegydd]]'' | [[Durant, Iowa]] | 1922 | 1972 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] 56y2jbjgpljgo7s52vo7mdkmrqqrqpp 0 261501 11096770 10947614 2022-07-26T21:31:34Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Beacon, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1944935. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q2580440|William S. Beardsley]]'' | [[Delwedd:Bill Beardsley.png|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>[[fferyllydd]] | [[Beacon, Iowa]] | 1901 | 1954 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] oi80oshgy785ohjftp2bnfb5n7x8njc 0 262058 11096765 10128877 2022-07-26T21:29:39Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn University Park, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2247740. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] 9oczv9hoqexroapk2me9yhbnmeohdqi 0 263699 11096684 10100968 2022-07-26T13:03:19Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Bennett, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q628777. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Cedar County, Iowa]] 1zhtaw1mxvfy42zvht3tu4l26t24bp7 0 263727 11096671 10110445 2022-07-26T12:32:18Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Evergreen, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q64398638. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Conecuh County, Alabama]] om6vdj9o2ymce8gcojzvbwvyo5iwltg 0 263979 11096769 10926804 2022-07-26T21:31:09Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Fremont, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q778335. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6096086|Ivan Combe]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Fremont, Iowa]] | 1911 | 2000 |- | ''[[:d:Q1614519|Herschel C. Loveless]]'' | [[Delwedd:Herschel C. Loveless.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Fremont, Iowa]] | 1911 | 1989 |- | ''[[:d:Q7860067|Tyler Lorenzen]]'' | [[Delwedd:Tyler Lorenzen at 2010 UConn Spring Game.JPG|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Fremont, Iowa]] | 1985 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] 8v55br3rvye5797atoaz2rzw7qfzhay 0 266156 11096772 11057409 2022-07-26T21:32:17Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Oskaloosa, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q984370. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q45353|Al Swearengen]]'' | [[Delwedd:The Gem Theater.gif|center|128px]] | ''[[:d:Q2159907|troseddwr]]''<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1845 | 1904 |- | ''[[:d:Q7367491|Roscoe B. Woodruff]]'' | [[Delwedd:General Roscoe Woodruff 1942 c.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q47064|person milwrol]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1891 | 1975 |- | ''[[:d:Q7789206|Thomas E. Watson]]'' | [[Delwedd:WatsonTE USMC.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q189290|swyddog milwrol]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1892 | 1966 |- | ''[[:d:Q99527352|Francis R. White]]'' | | [[arlunydd]] | [[Oskaloosa, Iowa]]<ref name='ref_fcabad4d55842cae58adfc9f0308ba0d'>https://americanart.si.edu/artist/francis-robert-white-5354</ref> | 1907 | 1986 |- | ''[[:d:Q98455771|Edison Dye]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]''<br/>''[[:d:Q2378505|hyrwyddwr]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1918 | 2007 |- | ''[[:d:Q7611912|Steve Bell]]'' | | ''[[:d:Q42909|gohebydd]]''<br/>''[[:d:Q270389|cyflwynydd newyddion]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1935 | 2019 |- | ''[[:d:Q7976097|Wayne Clark]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1947 | |- | ''[[:d:Q670277|Arthur Russell]]'' | | [[cerddor]]<ref name='ref_fd121e565824ba092adcbc527d282123'>''[[:d:Q36578|Gemeinsame Normdatei]]''</ref><br/>''[[:d:Q13219637|chwaraewr soddgrwth]]''<br/>''[[:d:Q753110|cyfansoddwr caneuon]]''<br/>[[canwr]]<br/>[[Cyfansoddwr|peroriaethwr]]<br/>[[cynhyrchydd recordiau]] | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1951 | 1992 |- | ''[[:d:Q7817382|Tom Rielly]]'' | [[Delwedd:Tom Rielly - Official Portrait - 84th GA.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Oskaloosa, Iowa]] | 1966 | |- | ''[[:d:Q90014726|Nicole L. Nollen]]'' | | ''[[:d:Q212980|seicolegydd]]'' | [[Oskaloosa, Iowa]]<ref name='ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024'>''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> | 1973 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Mahaska County, Iowa]] 8xkmg1engns5yml9ieg2tqyctv80llf 0 267754 11096807 10125883 2022-07-27T07:39:53Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Michigan]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Michigan]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn St. James, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q18392657. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Michigan | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Charlevoix County, Michigan]] d9s1vhy9ltglnko1o1hxrychd84vh6f 0 268069 11096761 10926077 2022-07-26T21:26:01Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Tennessee]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Tennessee]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Waverly, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2039711. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q1953827|Murray Bowen]]'' | | ''[[:d:Q211346|seiciatrydd]]''<br/>''[[:d:Q16626706|family therapist]]''<br/>''[[:d:Q16632329|systemic therapist]]'' | [[Waverly, Tennessee]] | 1913 | 1990 |- | ''[[:d:Q23409750|Daryl Mosley]]'' | | [[cerddor]] | [[Waverly, Tennessee]] | 1964 | |- | ''[[:d:Q20656587|Nicole Brazzle]]'' | [[Delwedd:Nicole Brazzle at 2005 AEE Thursday 2.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q488111|actor pornograffig]]'' | [[Waverly, Tennessee]] | 1982 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Tennessee | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Humphreys County, Tennessee]] 8nn7z6jl9fck51y0gfwr41yhdgf0k4d 0 268330 11096796 10795056 2022-07-26T22:01:07Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Colorado]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Colorado]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Nucla, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2206973. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q2903367|Bill Symons]]'' | | ''[[:d:Q19841381|Canadian football player]]''<br/>''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Nucla, Colorado]] | 1943 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Colorado | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Montrose County, Colorado]] h5rooxb5mw2vc1pp637297ebc9bk0hl 0 268331 11096805 10950497 2022-07-27T07:38:28Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Michigan]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Michigan]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Norwood, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q22074930. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6166984|Jay Norwood Darling]]'' | [[Delwedd:J. N. Darling profile with pipe.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''<br/>''[[:d:Q3024627|editorial cartoonist]]''<ref name='ref_9cab143f24ef6b0c73c9edaae32a1f87'>http://uipress.lib.uiowa.edu/bdi/DetailsPage.aspx?id=86</ref><br/>''[[:d:Q16060693|cadwriaethydd]]''<ref name='ref_9cab143f24ef6b0c73c9edaae32a1f87'>http://uipress.lib.uiowa.edu/bdi/DetailsPage.aspx?id=86</ref> | [[Norwood, Michigan]]<ref name='ref_9cab143f24ef6b0c73c9edaae32a1f87'>http://uipress.lib.uiowa.edu/bdi/DetailsPage.aspx?id=86</ref> | 1876 | 1962 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Michigan | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Charlevoix County, Michigan]] oofmt2sn02he8y8afn98sltysievtyy 0 268486 11096757 11058940 2022-07-26T21:23:58Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Mississippi]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Mississippi]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Silver City, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2301111. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6114779|Jack Reed]]'' | | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_748a2e7a2cfda63f8dd3aea5fde851c5'>''[[:d:Q21470099|The Baseball Cube]]''</ref> | [[Silver City, Mississippi]] | 1933 | |- | ''[[:d:Q1238103|Spencer Haywood]]'' | [[Delwedd:Spencer Haywood at Nellis (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q3665646|chwaraewyr pêl-fasged]]''<ref name='ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb'>''[[:d:Q7300810|RealGM]]''</ref> | [[Silver City, Mississippi]] | 1949 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Mississippi | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Humphreys County, Mississippi]] k7vzzyhvgnn6jzkf14wftdihz49sf95 0 268541 11096793 10886398 2022-07-26T21:59:36Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Colorado]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Colorado]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Naturita, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2304167. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q16186982|Vicki Been]]'' | | [[cyfreithiwr]] | [[Naturita, Colorado]] | 1956 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Colorado | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Montrose County, Colorado]] gq1e3vemto27i0eqekumti15w8t5r07 0 268582 11096795 10906851 2022-07-26T22:00:45Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Colorado]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Colorado]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Olathe, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2306759. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q60675640|Keith Loper]]'' | | ''[[:d:Q41583|hyfforddwr chwaraeon]]'' | [[Olathe, Colorado]] | 1926 | 2012 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Colorado | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Montrose County, Colorado]] 59nreinw140dnoqnsppkpqltxk5u1uv 0 268842 11096759 10926306 2022-07-26T21:24:54Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Mississippi]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Mississippi]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Louise, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2425044. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q16935137|James D. Montgomery]]'' | | [[cyfreithiwr]] | [[Louise, Mississippi]] | 1932 | |- | ''[[:d:Q75732880|Leon Finney Jr.]]'' | | ''[[:d:Q47064|person milwrol]]'' | [[Louise, Mississippi]] | 1938 | 2020 |- | ''[[:d:Q3141387|Houston Antwine]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Louise, Mississippi]] | 1939 | 2011 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Mississippi | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Humphreys County, Mississippi]] ae3x2hfvk7i6zzadgvkh8amnwontznz 0 269118 11096763 10119556 2022-07-26T21:27:32Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Tennessee]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Tennessee]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn New Johnsonville, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2604072. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Tennessee | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Humphreys County, Tennessee]] h4zhdzejq0xcgwuq38smf4lhho2f49n 0 269121 11096764 11064795 2022-07-26T21:28:00Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Tennessee]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Tennessee]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn McEwen, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2604969. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q7381120|Russ Craft]]'' | [[Delwedd:Russcard2 s.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[McEwen, Tennessee]] | 1919 | 2009 |- | ''[[:d:Q7287455|Ralph Emery]]'' | | ''[[:d:Q488205|canwr-gyfansoddwr]]''<br/>''[[:d:Q2722764|cyflwynydd radio]]'' | [[McEwen, Tennessee]] | 1933 | 2022 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Tennessee | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Humphreys County, Tennessee]] 7ksfxazks7vi2vficdl0ey3y532txk3 0 270187 11096799 10967785 2022-07-26T22:02:32Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Colorado]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Colorado]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Mancos, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q518551. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q963270|Jaye P. Morgan]]'' | [[Delwedd:Jaye P Morgan 1968.JPG|center|128px]] | [[canwr]]<br/>''[[:d:Q10800557|actor ffilm]]''<br/>''[[:d:Q10798782|actor teledu]]'' | [[Mancos, Colorado]] | 1931 | |- | ''[[:d:Q6705554|Luther Elliss]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Mancos, Colorado]] | 1973 | |- | ''[[:d:Q11106228|Ben Crowley]]'' | | [[actor]]<br/>''[[:d:Q10800557|actor ffilm]]'' | [[Mancos, Colorado]] | 1980 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Colorado | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Montezuma County, Colorado]] q57ddtzns6lb2ys98heqplx2gf9oyu8 0 270368 11096760 11068681 2022-07-26T21:25:12Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Mississippi]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Mississippi]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Isola, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q592764. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' style='width:100%' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q464393|Hank Cochran]]'' | [[Delwedd:Hank Cochran.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q488205|canwr-gyfansoddwr]]''<br/>''[[:d:Q66763708|country singer]]'' | [[Isola, Mississippi]] | 1935 | 2010 |- | ''[[:d:Q19865399|Willie Bailey]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Isola, Mississippi]] | 1946 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Mississippi | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Humphreys County, Mississippi]] 3to58zoat4oo243nvbwfv487mkio1gt 0 270551 11096674 10102679 2022-07-26T12:34:09Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Castleberry, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q66297. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Conecuh County, Alabama]] ifxb0o4nfow5lguctgkqy1d4xwvny6n 0 270620 11096676 10121797 2022-07-26T12:35:04Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Alabama]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Alabama]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Repton, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q66946. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Alabama | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Conecuh County, Alabama]] q9kffivdadtyupgwnfnezcqb1rpq81q 0 270747 11096803 10117617 2022-07-27T07:36:32Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Michigan]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Michigan]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Melrose, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q6813694. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Michigan | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Charlevoix County, Michigan]] 3o9wmm4b1c2wqtu2e7qwlmts93chx5u 0 271279 11096797 10104819 2022-07-26T22:01:44Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Colorado]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Colorado]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Dolores, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q923230. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Colorado | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Montezuma County, Colorado]] bs16grcs38hd88se0n8sm2bbhz19t42 14 278634 11096678 10151720 2022-07-26T12:38:05Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymunedau Alabama]] [[Categori:Conecuh County, Alabama]] h3t5i0s0enfzavkzrzw4ecxivar25vm 14 278758 11096672 10151937 2022-07-26T12:32:40Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Dinasoedd Alabama]] [[Categori:Conecuh County, Alabama]] d1gugyh7kb4u3ughrralsi6nxalpqbq 14 280039 11096798 10155608 2022-07-26T22:02:03Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Trefi Colorado]] [[Categori:Montezuma County, Colorado]] dpxz4c2c79oebavc2c96sfrqbvs0fp4 14 280089 11096675 10155672 2022-07-26T12:34:33Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Trefi Alabama]] [[Categori:Conecuh County, Alabama]] 9075yf05as0dj26ddxxa9tzj22gx4y7 14 280872 11096685 10157243 2022-07-26T13:03:39Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Dinasoedd Iowa]] [[Categori:Cedar County, Iowa]] enfzj7gqyr95o45yaqika7i3iv60uh6 14 280952 11096766 10157345 2022-07-26T21:30:01Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki [[Categori:Dinasoedd Iowa]] [[Categori:Mahaska County, Iowa]] dgmhxeos5gvw35b0v82c5l5l5n6j65b 0 293490 11096663 11093887 2022-07-26T12:11:11Z Lesbardd 21509 /* Daearyddiaeth */ yn wreiddiol... wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields= sir | gwlad={{banergwlad|Canada}} }} Mae '''Ynysoedd Toronto''' yn grwp o 15 ynys, agos at ei gilydd ac at ddinas [[Toronto]] ar [[Llyn Ontario|Lyn Ontario]].<ref>[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-islands Gwefan Gwyddoniadur Canada]</ref> Mae’r ynysoedd yn rhoi lloches i Harbwr Toronto. Ar yr ynysoedd mae [[Parc Ynys Toronto]], [[Maes Awyr Billy Bishop]], marina, sawl clwb hwylio, Parc Centreville a sawl traeth. Does dim ceir ar yr ynysoedd.<ref>[https://www.openbookontario.com/explorer_tours/torontos-waterfront-island/ Gwefan Open Book Ontario]</ref><ref>[https://www.carbusters.org/wp-content/uploads/sites/5/2009/11/Carbusters-25.pdf Gwefan Carbusters]</ref> Mae fferiau i’r ynysoedd o [[Terminal Fferi Jack Layton|Derminal Fferi Jack Layton]] a thacsis dŵr rhwng Mai a Medi. [[Delwedd:WardsIsland01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Toronto o Ynys Ward]] [[Delwedd:BillyBishopAirport01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Maes Awyr Billy Bishop]] Ynys Ward yw'r mwyaf yn y grŵp.<ref>{{cite book | last = Filey | first = Mike | title = Discover & explore Toronto's waterfront: a walker's, jogger's, cyclist's, boater's guide to Toronto's lakeside sites and history | publisher = Dundurn Press | location = Toronto | year = 1998 | isbn = 1550023047 | page=139 | language=en}}</ref> Mae’r ynysoedd y boblogaidd gyda thwristiaid ac ar gyfer amser hamdden. Does dim tal ar gyfer beiciau ar y fferi, ac mae’n bosibl eu llogi nhw ar Ynys Ganol. Mae caiacau, cychod a bwrddau padlo ar gael hefyd rhwng Mai a Medi.<ref>[https://www.torontoislandsup.com gwefan torontoislandsup]</ref> Mae cwrs golff disg, ac mae traeth ar Ynys Ganol. Mar gerddi, parciau ac ardaloedd i chwarae, ac mae pobl yn sglefrio yn ystod y gaeaf. ==Hanes== [[File:The harbours and ports of Lake Ontario (1857) (14770718161).jpg|260px|thumb|Map o’r harbwr, 1857.]] [[File:First Royal Canadian Yacht Club clubhouse, Centre Island.jpg|260px|thumb|Tŷ gwreiddiol y Clwb Hwylio Brenhinol Canada ar Ynysoedd Toronto, cwblhawyd ym 1881.]] [[File:Little Norway 1940.jpg|thumb|260px|upright|Ar ôl agor ym 1939, defnyddiwyd [[Maes Awyr Billy Bishop|Maes Awyr Porthladd Siors VI ]], gan bilotiaid o [[Norwy]] i hyfforddi yn ystod yr [[Air Ryfel Byd]] ]]. [[File:Swanboat Ride, Centreville.jpg|260px|thumb|Cychod alarch ym Mharc Centreville, 1984. Agorwyd y parc ym 1967]]. Defnyddiwyd yr ynysoedd gan bobl cynhenid, gan gynnwys y llwyth Mississauga, dros filoedd o flynyddoedd.<ref>’Sacred Feathers’ gan Donald B Smith, 1987; cyhoeddwyr Gwasg Prifysgol Toronto; isbn=0-8020-6732-8</ref>.I’r llwyth Mississauga, mae’r ynysoedd yn dir cysegredig. Prynwyd yr ynysoedd gan Brydain oddi wrth y Mississauga fel rhan o Bwrcas Toronto ym 1787 a 1805 gyda nwyddau werth £1700.<ref>[https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/construction-new-facilities/parks-facility-plans-strategies/toronto-island-park-master-plan/ Gwefan toronto.ca]</ref> Hawliodd y llwyth Mississauga ym 1986 nad oedd yr ynysoedd yn rhan o’r gytundeb, a nid oedd eu iawndal yn ddigonol. Derbynnodd y llwyth $145 miliwn o ddoleri yn 2010 i setlo’r fater<ref>[https://web.archive.org/web/20130415004921/http://www.aadnc-aandc.gc.ca/eng/1100100016064/1100100016065 Gwefan llywodraeth Canada]</ref>. Arolygwyd y penrhyn a thraethellau ym 1792 gan is-gapten Joseph Bouchette o’r llynges frenhinol. Ystyriwyd y penrhyn mor iach gan y bobl frodorol bod nhw wedi mynd yno pan oeddent yn sâl. Roedd nifer fawr o gomunedau brodorol rhwng y penrhyn ac [[Afon Don (Ontario)]]. Adeiladwyd Blockhouse Penrhyn Gibraltar ar yr ynys gan y Prydeinwyr ym 1794. Garsiwn Bae Blockhouse oedd enw eu garsiwn. Adeiladwyd garsiwn arall erbyn 1800, ond dinistrwyd yn ystod [[Brwydr York]]. Adeiladwyd un arall; gadawyd yr un newydd erbyn 1823, ac yn cael ei ddymchwel ym 1833. Adeiladwyd [[Goleudy Penrhyn Gibraltar]] ym 1809. Honwyd bod ceidwad cyntaf y goleudy cafodd ei lofruddio ym 1815 gan filwyr o [[Fort York]].<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/lighthouse.htm Gwefan Dinas Toronto]</ref> Cyhuddwyd John Henry a John Blueman o lofruddio John Paul Radelmüller, ond rhyddfarnwyd y ddau.<ref>[https://1812andallthat.wordpress.com/gibraltarpointlighthousemurder/ Erthygl gan Eamonn O’Keefe ar achos Henry a Blueman]</ref> Gwahanwyd y penrhyn o’r tir mawr gan storm ym 1852, ond adeiladwyd morglawdd ac unodd penrhyn a thir mawr eto’n naturiol. Ond daeth y penrhyn yn ynys eto ar 13 Ebrill 1858 yn ystod storm arall a ddinistrwyd 2 westy hefyd.<ref>[https://torontoist.com/2008/07/historicist_goodbye_peninsula_hello/ Gwefan Torontoist]</ref> Daeth y teulu Hanlan i fyw ar Benrhyn Gibraltar ym 1862. Aeth perchnogaeth yr ynysoedd o lywodraeth Canada i ddinas Toronto ym 1867. Rhanwyd y tir i ganiatáu cread ardaloedd adloniant, bythynnod tymhorol a gwestai. Daeth gorllewin yr ynys yn lle poblogaidd, ac adeiladwyd comuned o fythynodd yno. Adeiladwyd gwesty gan John Hanlan ar Benrhyn Hanlan. Daeth ei fab Ned Hanlan yn rhwydwr enwog cyn iddo gymryd drosodd o’r gwesty. Teuluoedd eraill enwog yr ynysoedd oedd y teulu Durnan a theulu Ward.<ref>[https://www.thestar.com/article/107794 Gwefan y Star; erthygl am Bill Durnan ar 2 Mehefin 2003]</ref> Adeiladwyd cartrefi haf ar Ynys Canol gan deuluoedd cyfoethog Toronto, a symudodd Clwb Brenhinol Hwylio Canada i’r ynysoedd ym 1881. Datblygodd cymuned gwersylla ar Ynys Ward o gwmpas Gwesty Ward’s. Roedd ysgol un ystafell ger Goleudy Penrhyn Gibraltar ym 1888, er nad oedd agor trwy’r flwyddyn tan 1896, er gyda ond un athro. Ar ôl tân, adeiladwyd ysgol newydd; roedd 52 disgybl ym 1909, a 654 erbyn 1954. Erbyn 2018 roedd dosbarthiadau o lefel meithrin i Radd 6, rhaglen wyddoniaeth naturiol i ddysgwyr gradd 5 a 6, a chanolfan ofal ddyddiol i blant rhwng 2 a 5 oed<ref>[https://schoolweb.tdsb.on.ca/island/About-Us/History-of-the-School Gwefan schoolweb; tudalen am yr ysgol]</ref> Ym 1899, roedd 8 tenant dros yr haf ar Ynys Ward, yn talu $10 yr un dros y tymor.<ref>Toronto Star, 3 Gorffennaf, 1983</ref> Erbyn 1913 roedd cymaint o bebyll bod rhaid eu trefnu gyda heolydd.<ref>[http://www.torontoisland.org/Home/BriefIslandHistory/tabid/120/Default.aspx Gwefan torontoisland.org]</ref> Oherwydd prosiect adennill tir gan Gwmni Fferri Toronto ym 1894, Roedd lle ar gael i greu parc adloniant Hanlan’s Point. Adeiladwyd Stadiwm Hanlan’s Point ar gyfer tîm pêl-bâs [[Toronto Maple Leafs]] ym 1897. Ail-adeiladwyd y stadiwm sawl gwaith cyn iddynt symud i stadiwm newydd ar y tir mawr. Adeiladwyd hangar dros dro rhwng 1915 a 1916 ar y traeth gan Ysgol Hedfan Curtiss<ref>[http://www.heritagemississauga.com/assets/Curtiss%20Aviation%20School%20-%20Final%20Report%20-%20by%20Liwen%20Chen.pdf Gwefan heritagemississauga.com]</ref> i greu maes awyr [[awyren-fôr]] lle hyfforddwyd pilotiaid ar gyfer y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dechreuwyd gwaith adeiladu maes awyr newydd ym 1937 ar safle’r parc a stadiwm. Fel rhan o’r broses, symudwyd y gymuned o Benrhyn Hanlan i [[Ynys Algonquin]]. Symudwyd 31 bwthyn a chrewyd strydoedd ar eu cyfer nhw. Agorwyd y mae awyr, gyda’r enw ‘Maes Awyr Ynys Porthladd George VI’ ym 1939. Defnyddiwyd y maes awyr i hyfforddi pilotiaid o [[Norwy]] yn gynnar yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Ar ôl sawl damwain, symudwyd yr ysgol i [[Muskoka, Ontario]]. Rhoddwyd caniatâd gan Gyngor Dinas Toronto i aros trwy’r flwyddyn i gyd ym 1947, oherwydd diffyg tai ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], y caniatâd i ddod i ben ym 1968.<ref>’For Them, Toronto's Islands Are No More ‘ gan Ron Haggart, Toronto Star, 16 Medi 1963</ref> Erbyn y 1950au estynnodd tua 630 o dai o Ynys Ward i Benrhyn Hanlan, yn ogystal â theatr, neuadd bowlio, siopau, gwestai a neuaddau dawns.<ref>[http://www.torontoisland.org Gwefan yr ynysoedd]</ref> Ym 1953, Penderfynnodd Cyngor Dinesig Toronto cael gwared o’r gomuned ar sail tir parc, a dechreuwyd dymchweliad tai a bythynnod. Agorwyd ‘Far Enough Farm’ gan Adran Parciau y ddinas ym 1959 a Parc Adloniant Centreville a Marina ym 1967. Agorwyd terminal fferri newydd ym 1971. Ffurfiwyd Cymdeithas Preswylwyr Ynysoedd Toronto ym 1969; erbyn 1970, roedd 250 o dai dal yn weddill ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Pleidleisodd Cyngor Dinas Toronto o flaid cadw comuned yr ynysoedd ac yn trosglwyddo’r ynysoedd yn ôl i’r ddinas.Ond roedd y Cyngor Metro dal yn awyddus i ddymchwel tai’r ynysoedd. Cytunodd Ontario y fod yn ganolydd rhyngddynt. ==Daearyddiaeth== Maint yr ynysoedd yw tua 820 acer. Yr un fwyaf yw Central Island, sy’n siâp cilgant. Y 2 nesaf ar ran maint yw ynysoedd Algonquin ac Olympic. Mae tai ar Ynys Algonquin, ac mae mwyafrif Ynys Olympic yn barc cyhoeddus. Mae ‘Ward’s Island’ mewn gwirionedd yn rhan o Cetral Island, ac mae tai’n llenwi mwyafrif ei thir. Mae Doc Centre Island a Parc Adloniant Centreville ar Middle Island. Enw arall am ‘Centre Island’ yw ‘Toronto Island’. <ref>[https://web.archive.org/web/20080411084823/http://www.toronto.ca/parks/brochures/explorers_guide.pdf Gwefan www.toronto.ca]</ref> Mae ynysoedd llai:- * Mugg's Island – lle mae’r clwb hwylio. * Forestry Island – ynys coediog. * Snake Island – coediog, gyda thraeth yn wynebu harbwr Toronto. Mae pont i gerddwyr rhwng yr ynys a Centre Island. * North Chippewa Island – coediog, ac yn storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio. * South Chippewa Island – coediog; rhwng Snake Island a South Island. * South Island – mae storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio a chwrt tenis. * RCYC Island – lle mae ‘Royal Canadian Yacht Club’ * Hanlan's Island – coediog. * Senator Frank Patrick O'Connor Island – rhwng ynysoedd Chippewa a Snake. * Doughnut Island ger Mugg's Island. * Duckling Island) ger Middle Island. Yn wreiddiol, roedd yr ynysoedd ond un penrhyn, 9 cilomedr o hyd, yn estyn o’r tit mawr, crewyd o lifwaddod o Glogwyni Scarborough gan lif o ddŵr gorllewinol. Crewyd sianel i’r dwyrain o Ynys Ward gan storm ym 1853, lledaenwyd gan storm arall ar 13 Ebrill 1858, a rhoddwyd yr enw Bwlch Dwyreiniol.<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/index.htm Gwefan toronto.ca]</ref> Stopiwyd y twf o lifwaddod yn y 1960au, ac mae arfordiroedd caled yn amddiffyn yn erbyn erydiad. Mae adennill tir wedi cyfrannu at fwyhau maint yr ynysoedd, ac mae treillio wedi newid eu siâp rhywfaint. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Toronto| Ynysoedd Toronto ]] [[Categori:Ynysoedd Canada]] [[Categori:Ontario]] loo6us91gyli9k6d466jegv1tub63pm 11096664 11096663 2022-07-26T12:11:36Z Lesbardd 21509 /* Daearyddiaeth */ wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | suppressfields= sir | gwlad={{banergwlad|Canada}} }} Mae '''Ynysoedd Toronto''' yn grwp o 15 ynys, agos at ei gilydd ac at ddinas [[Toronto]] ar [[Llyn Ontario|Lyn Ontario]].<ref>[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-islands Gwefan Gwyddoniadur Canada]</ref> Mae’r ynysoedd yn rhoi lloches i Harbwr Toronto. Ar yr ynysoedd mae [[Parc Ynys Toronto]], [[Maes Awyr Billy Bishop]], marina, sawl clwb hwylio, Parc Centreville a sawl traeth. Does dim ceir ar yr ynysoedd.<ref>[https://www.openbookontario.com/explorer_tours/torontos-waterfront-island/ Gwefan Open Book Ontario]</ref><ref>[https://www.carbusters.org/wp-content/uploads/sites/5/2009/11/Carbusters-25.pdf Gwefan Carbusters]</ref> Mae fferiau i’r ynysoedd o [[Terminal Fferi Jack Layton|Derminal Fferi Jack Layton]] a thacsis dŵr rhwng Mai a Medi. [[Delwedd:WardsIsland01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Toronto o Ynys Ward]] [[Delwedd:BillyBishopAirport01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Maes Awyr Billy Bishop]] Ynys Ward yw'r mwyaf yn y grŵp.<ref>{{cite book | last = Filey | first = Mike | title = Discover & explore Toronto's waterfront: a walker's, jogger's, cyclist's, boater's guide to Toronto's lakeside sites and history | publisher = Dundurn Press | location = Toronto | year = 1998 | isbn = 1550023047 | page=139 | language=en}}</ref> Mae’r ynysoedd y boblogaidd gyda thwristiaid ac ar gyfer amser hamdden. Does dim tal ar gyfer beiciau ar y fferi, ac mae’n bosibl eu llogi nhw ar Ynys Ganol. Mae caiacau, cychod a bwrddau padlo ar gael hefyd rhwng Mai a Medi.<ref>[https://www.torontoislandsup.com gwefan torontoislandsup]</ref> Mae cwrs golff disg, ac mae traeth ar Ynys Ganol. Mar gerddi, parciau ac ardaloedd i chwarae, ac mae pobl yn sglefrio yn ystod y gaeaf. ==Hanes== [[File:The harbours and ports of Lake Ontario (1857) (14770718161).jpg|260px|thumb|Map o’r harbwr, 1857.]] [[File:First Royal Canadian Yacht Club clubhouse, Centre Island.jpg|260px|thumb|Tŷ gwreiddiol y Clwb Hwylio Brenhinol Canada ar Ynysoedd Toronto, cwblhawyd ym 1881.]] [[File:Little Norway 1940.jpg|thumb|260px|upright|Ar ôl agor ym 1939, defnyddiwyd [[Maes Awyr Billy Bishop|Maes Awyr Porthladd Siors VI ]], gan bilotiaid o [[Norwy]] i hyfforddi yn ystod yr [[Air Ryfel Byd]] ]]. [[File:Swanboat Ride, Centreville.jpg|260px|thumb|Cychod alarch ym Mharc Centreville, 1984. Agorwyd y parc ym 1967]]. Defnyddiwyd yr ynysoedd gan bobl cynhenid, gan gynnwys y llwyth Mississauga, dros filoedd o flynyddoedd.<ref>’Sacred Feathers’ gan Donald B Smith, 1987; cyhoeddwyr Gwasg Prifysgol Toronto; isbn=0-8020-6732-8</ref>.I’r llwyth Mississauga, mae’r ynysoedd yn dir cysegredig. Prynwyd yr ynysoedd gan Brydain oddi wrth y Mississauga fel rhan o Bwrcas Toronto ym 1787 a 1805 gyda nwyddau werth £1700.<ref>[https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/construction-new-facilities/parks-facility-plans-strategies/toronto-island-park-master-plan/ Gwefan toronto.ca]</ref> Hawliodd y llwyth Mississauga ym 1986 nad oedd yr ynysoedd yn rhan o’r gytundeb, a nid oedd eu iawndal yn ddigonol. Derbynnodd y llwyth $145 miliwn o ddoleri yn 2010 i setlo’r fater<ref>[https://web.archive.org/web/20130415004921/http://www.aadnc-aandc.gc.ca/eng/1100100016064/1100100016065 Gwefan llywodraeth Canada]</ref>. Arolygwyd y penrhyn a thraethellau ym 1792 gan is-gapten Joseph Bouchette o’r llynges frenhinol. Ystyriwyd y penrhyn mor iach gan y bobl frodorol bod nhw wedi mynd yno pan oeddent yn sâl. Roedd nifer fawr o gomunedau brodorol rhwng y penrhyn ac [[Afon Don (Ontario)]]. Adeiladwyd Blockhouse Penrhyn Gibraltar ar yr ynys gan y Prydeinwyr ym 1794. Garsiwn Bae Blockhouse oedd enw eu garsiwn. Adeiladwyd garsiwn arall erbyn 1800, ond dinistrwyd yn ystod [[Brwydr York]]. Adeiladwyd un arall; gadawyd yr un newydd erbyn 1823, ac yn cael ei ddymchwel ym 1833. Adeiladwyd [[Goleudy Penrhyn Gibraltar]] ym 1809. Honwyd bod ceidwad cyntaf y goleudy cafodd ei lofruddio ym 1815 gan filwyr o [[Fort York]].<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/lighthouse.htm Gwefan Dinas Toronto]</ref> Cyhuddwyd John Henry a John Blueman o lofruddio John Paul Radelmüller, ond rhyddfarnwyd y ddau.<ref>[https://1812andallthat.wordpress.com/gibraltarpointlighthousemurder/ Erthygl gan Eamonn O’Keefe ar achos Henry a Blueman]</ref> Gwahanwyd y penrhyn o’r tir mawr gan storm ym 1852, ond adeiladwyd morglawdd ac unodd penrhyn a thir mawr eto’n naturiol. Ond daeth y penrhyn yn ynys eto ar 13 Ebrill 1858 yn ystod storm arall a ddinistrwyd 2 westy hefyd.<ref>[https://torontoist.com/2008/07/historicist_goodbye_peninsula_hello/ Gwefan Torontoist]</ref> Daeth y teulu Hanlan i fyw ar Benrhyn Gibraltar ym 1862. Aeth perchnogaeth yr ynysoedd o lywodraeth Canada i ddinas Toronto ym 1867. Rhanwyd y tir i ganiatáu cread ardaloedd adloniant, bythynnod tymhorol a gwestai. Daeth gorllewin yr ynys yn lle poblogaidd, ac adeiladwyd comuned o fythynodd yno. Adeiladwyd gwesty gan John Hanlan ar Benrhyn Hanlan. Daeth ei fab Ned Hanlan yn rhwydwr enwog cyn iddo gymryd drosodd o’r gwesty. Teuluoedd eraill enwog yr ynysoedd oedd y teulu Durnan a theulu Ward.<ref>[https://www.thestar.com/article/107794 Gwefan y Star; erthygl am Bill Durnan ar 2 Mehefin 2003]</ref> Adeiladwyd cartrefi haf ar Ynys Canol gan deuluoedd cyfoethog Toronto, a symudodd Clwb Brenhinol Hwylio Canada i’r ynysoedd ym 1881. Datblygodd cymuned gwersylla ar Ynys Ward o gwmpas Gwesty Ward’s. Roedd ysgol un ystafell ger Goleudy Penrhyn Gibraltar ym 1888, er nad oedd agor trwy’r flwyddyn tan 1896, er gyda ond un athro. Ar ôl tân, adeiladwyd ysgol newydd; roedd 52 disgybl ym 1909, a 654 erbyn 1954. Erbyn 2018 roedd dosbarthiadau o lefel meithrin i Radd 6, rhaglen wyddoniaeth naturiol i ddysgwyr gradd 5 a 6, a chanolfan ofal ddyddiol i blant rhwng 2 a 5 oed<ref>[https://schoolweb.tdsb.on.ca/island/About-Us/History-of-the-School Gwefan schoolweb; tudalen am yr ysgol]</ref> Ym 1899, roedd 8 tenant dros yr haf ar Ynys Ward, yn talu $10 yr un dros y tymor.<ref>Toronto Star, 3 Gorffennaf, 1983</ref> Erbyn 1913 roedd cymaint o bebyll bod rhaid eu trefnu gyda heolydd.<ref>[http://www.torontoisland.org/Home/BriefIslandHistory/tabid/120/Default.aspx Gwefan torontoisland.org]</ref> Oherwydd prosiect adennill tir gan Gwmni Fferri Toronto ym 1894, Roedd lle ar gael i greu parc adloniant Hanlan’s Point. Adeiladwyd Stadiwm Hanlan’s Point ar gyfer tîm pêl-bâs [[Toronto Maple Leafs]] ym 1897. Ail-adeiladwyd y stadiwm sawl gwaith cyn iddynt symud i stadiwm newydd ar y tir mawr. Adeiladwyd hangar dros dro rhwng 1915 a 1916 ar y traeth gan Ysgol Hedfan Curtiss<ref>[http://www.heritagemississauga.com/assets/Curtiss%20Aviation%20School%20-%20Final%20Report%20-%20by%20Liwen%20Chen.pdf Gwefan heritagemississauga.com]</ref> i greu maes awyr [[awyren-fôr]] lle hyfforddwyd pilotiaid ar gyfer y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dechreuwyd gwaith adeiladu maes awyr newydd ym 1937 ar safle’r parc a stadiwm. Fel rhan o’r broses, symudwyd y gymuned o Benrhyn Hanlan i [[Ynys Algonquin]]. Symudwyd 31 bwthyn a chrewyd strydoedd ar eu cyfer nhw. Agorwyd y mae awyr, gyda’r enw ‘Maes Awyr Ynys Porthladd George VI’ ym 1939. Defnyddiwyd y maes awyr i hyfforddi pilotiaid o [[Norwy]] yn gynnar yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Ar ôl sawl damwain, symudwyd yr ysgol i [[Muskoka, Ontario]]. Rhoddwyd caniatâd gan Gyngor Dinas Toronto i aros trwy’r flwyddyn i gyd ym 1947, oherwydd diffyg tai ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], y caniatâd i ddod i ben ym 1968.<ref>’For Them, Toronto's Islands Are No More ‘ gan Ron Haggart, Toronto Star, 16 Medi 1963</ref> Erbyn y 1950au estynnodd tua 630 o dai o Ynys Ward i Benrhyn Hanlan, yn ogystal â theatr, neuadd bowlio, siopau, gwestai a neuaddau dawns.<ref>[http://www.torontoisland.org Gwefan yr ynysoedd]</ref> Ym 1953, Penderfynnodd Cyngor Dinesig Toronto cael gwared o’r gomuned ar sail tir parc, a dechreuwyd dymchweliad tai a bythynnod. Agorwyd ‘Far Enough Farm’ gan Adran Parciau y ddinas ym 1959 a Parc Adloniant Centreville a Marina ym 1967. Agorwyd terminal fferri newydd ym 1971. Ffurfiwyd Cymdeithas Preswylwyr Ynysoedd Toronto ym 1969; erbyn 1970, roedd 250 o dai dal yn weddill ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Pleidleisodd Cyngor Dinas Toronto o flaid cadw comuned yr ynysoedd ac yn trosglwyddo’r ynysoedd yn ôl i’r ddinas.Ond roedd y Cyngor Metro dal yn awyddus i ddymchwel tai’r ynysoedd. Cytunodd Ontario y fod yn ganolydd rhyngddynt. ==Daearyddiaeth== Maint yr ynysoedd yw tua 820 acer. Yr un fwyaf yw Central Island, sy’n siâp cilgant. Y 2 nesaf ar ran maint yw ynysoedd Algonquin ac Olympic. Mae tai ar Ynys Algonquin, ac mae mwyafrif Ynys Olympic yn barc cyhoeddus. Mae ‘Ward’s Island’ mewn gwirionedd yn rhan o Cetral Island, ac mae tai’n llenwi mwyafrif ei thir. Mae Doc Centre Island a Parc Adloniant Centreville ar Middle Island. Enw arall am ‘Centre Island’ yw ‘Toronto Island’. <ref>[https://web.archive.org/web/20080411084823/http://www.toronto.ca/parks/brochures/explorers_guide.pdf Gwefan www.toronto.ca]</ref> Mae ynysoedd llai:- * Mugg's Island – lle mae’r clwb hwylio. * Forestry Island – ynys coediog. * Snake Island – coediog, gyda thraeth yn wynebu harbwr Toronto. Mae pont i gerddwyr rhwng yr ynys a Centre Island. * North Chippewa Island – coediog, ac yn storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio. * South Chippewa Island – coediog; rhwng Snake Island a South Island. * South Island – mae storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio a chwrt tenis. * RCYC Island – lle mae ‘Royal Canadian Yacht Club’ * Hanlan's Island – coediog. * Senator Frank Patrick O'Connor Island – rhwng ynysoedd Chippewa a Snake. * Doughnut Island ger Mugg's Island. * Duckling Island) ger Middle Island. Yn wreiddiol, roedd yr ynysoedd ond un penrhyn, 9 cilomedr o hyd, yn estyn o’r tit mawr, crewyd o lifwaddod o Glogwyni Scarborough gan lif o ddŵr gorllewinol. Crewyd sianel i’r dwyrain o Ynys Ward gan storm ym 1853, lledaenwyd gan storm arall ar 13 Ebrill 1858, a rhoddwyd yr enw Bwlch Dwyreiniol.<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/index.htm Gwefan www.toronto.ca]</ref> Stopiwyd y twf o lifwaddod yn y 1960au, ac mae arfordiroedd caled yn amddiffyn yn erbyn erydiad. Mae adennill tir wedi cyfrannu at fwyhau maint yr ynysoedd, ac mae treillio wedi newid eu siâp rhywfaint. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Toronto| Ynysoedd Toronto ]] [[Categori:Ynysoedd Canada]] [[Categori:Ontario]] jpv9w4fxjiahjcrzkw5lzj5y6ig2nml 0 295528 11096732 11066924 2022-07-26T16:01:08Z Titus Gold 38162 /* Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru */ Brenhinoedd Cymru wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) | |Gwynedd 754 | * Welsh: "Brenin Cymry oll" |798 – 816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- |[[File:Rhodri_Mawr.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|165x165px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) | |Gwynedd, o 855 a Powys, o 872 hefyd [[Seisyllwg]] | * "began to reign over the Welsh" (843 AD) |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- |[[File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|188x188px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) | |[[Deheubarth]] (o 920), o 942 yng Ngwynedd a Powys | * Welsh: "Brenin Cymry oll" |942-949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | | * "acquired all Wales from sea to sea" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] | |Gwynedd a Powys; o 1022 hefyd [[Deheubarth]] | * "took the government upon himself...in his time the country of Wales was twelve years without war" * "sovereignty of Wales" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23" /> Annals of Ulster |- | |[[Gruffydd ap Llywelyn]] 1010 - 1063 | |Gwynedd a Powys, o 1057 a hefyd gweddil [[Wales]] | * ''Rex Walensium ("King of Wales")''<ref name=":1">{{Cite book|last=Maund|first=K. L.|url=https://books.google.com/books?id=nja0RSLWq-AC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|title=Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century|date=1991|publisher=Boydell & Brewer Ltd|isbn=978-0-85115-533-3|pages=27|language=en}}</ref> * ''King of the Britons'' (in 1063; in 1058) | * "gained all Wales" cyn 1037"<ref name=":23" /> * Cymru 1055 to 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> | |John o Worcester<ref name=":1" /> Annals of Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- ! colspan="8" |Brenin Cymru & Tywysog Cymru |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] 1w69gz1h9orctpraf41y3kavw5uj7ns 11096733 11096732 2022-07-26T16:18:07Z Titus Gold 38162 Symudodd Titus Gold y dudalen [[Brenhinoedd Cymru a Thywysogion brodorol Cymru]] i [[Tywysogion a Brenhinoedd Cymru]]: mwy addas ar ol adolygiad ac ychwanegiadau i'r dudalen wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) | |Gwynedd 754 | * Welsh: "Brenin Cymry oll" |798 – 816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- |[[File:Rhodri_Mawr.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|165x165px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) | |Gwynedd, o 855 a Powys, o 872 hefyd [[Seisyllwg]] | * "began to reign over the Welsh" (843 AD) |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- |[[File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|188x188px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) | |[[Deheubarth]] (o 920), o 942 yng Ngwynedd a Powys | * Welsh: "Brenin Cymry oll" |942-949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | | * "acquired all Wales from sea to sea" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] | |Gwynedd a Powys; o 1022 hefyd [[Deheubarth]] | * "took the government upon himself...in his time the country of Wales was twelve years without war" * "sovereignty of Wales" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23" /> Annals of Ulster |- | |[[Gruffydd ap Llywelyn]] 1010 - 1063 | |Gwynedd a Powys, o 1057 a hefyd gweddil [[Wales]] | * ''Rex Walensium ("King of Wales")''<ref name=":1">{{Cite book|last=Maund|first=K. L.|url=https://books.google.com/books?id=nja0RSLWq-AC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|title=Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century|date=1991|publisher=Boydell & Brewer Ltd|isbn=978-0-85115-533-3|pages=27|language=en}}</ref> * ''King of the Britons'' (in 1063; in 1058) | * "gained all Wales" cyn 1037"<ref name=":23" /> * Cymru 1055 to 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> | |John o Worcester<ref name=":1" /> Annals of Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- ! colspan="8" |Brenin Cymru & Tywysog Cymru |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] 1w69gz1h9orctpraf41y3kavw5uj7ns 11096735 11096733 2022-07-26T16:19:15Z Titus Gold 38162 /* Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru */ cywiriadau wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) | |Gwynedd 754 | * "Brenin Cymry oll" |798 – 816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- |[[File:Rhodri_Mawr.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|165x165px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) | |Gwynedd, o 855 a Powys, o 872 hefyd [[Seisyllwg]] | * "began to reign over the Welsh" (843 AD) |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- |[[File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|188x188px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) | |[[Deheubarth]] (o 920), o 942 yng Ngwynedd a Powys | * "Brenin Cymry oll" |942-949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | | * "acquired all Wales from sea to sea" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] | |Gwynedd a Powys; o 1022 hefyd [[Deheubarth]] | * "took the government upon himself...in his time the country of Wales was twelve years without war" * "sovereignty of Wales" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23" /> Annals of Ulster |- | |[[Gruffydd ap Llywelyn]] 1010 - 1063 | |Gwynedd a Powys, o 1057 a hefyd gweddil [[Wales]] | * ''Rex Walensium ("King of Wales")''<ref name=":1">{{Cite book|last=Maund|first=K. L.|url=https://books.google.com/books?id=nja0RSLWq-AC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|title=Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century|date=1991|publisher=Boydell & Brewer Ltd|isbn=978-0-85115-533-3|pages=27|language=en}}</ref> * ''King of the Britons'' (in 1063; in 1058) | * "gained all Wales" cyn 1037"<ref name=":23" /> * Cymru 1055 to 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> | |John o Worcester<ref name=":1" /> Annals of Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- ! colspan="8" |Brenin Cymru & Tywysog Cymru |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] 9p3sbc2wkxpobcof9vprdm5fdywb6io 11096740 11096735 2022-07-26T18:48:57Z Titus Gold 38162 Dadwneud y golygiad 11096735 gan [[Special:Contributions/Titus Gold|Titus Gold]] ([[User talk:Titus Gold|Sgwrs]] | [[Special:Contributions/Titus Gold|cyfraniadau]]) dadwneud i cyn fersiwn wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) | |Gwynedd 754 | * Welsh: "Brenin Cymry oll" |798 – 816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- |[[File:Rhodri_Mawr.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|165x165px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) | |Gwynedd, o 855 a Powys, o 872 hefyd [[Seisyllwg]] | * "began to reign over the Welsh" (843 AD) |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- |[[File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|188x188px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) | |[[Deheubarth]] (o 920), o 942 yng Ngwynedd a Powys | * Welsh: "Brenin Cymry oll" |942-949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | | * "acquired all Wales from sea to sea" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] | |Gwynedd a Powys; o 1022 hefyd [[Deheubarth]] | * "took the government upon himself...in his time the country of Wales was twelve years without war" * "sovereignty of Wales" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":23" /> Annals of Ulster |- | |[[Gruffydd ap Llywelyn]] 1010 - 1063 | |Gwynedd a Powys, o 1057 a hefyd gweddil [[Wales]] | * ''Rex Walensium ("King of Wales")''<ref name=":1">{{Cite book|last=Maund|first=K. L.|url=https://books.google.com/books?id=nja0RSLWq-AC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|title=Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century|date=1991|publisher=Boydell & Brewer Ltd|isbn=978-0-85115-533-3|pages=27|language=en}}</ref> * ''King of the Britons'' (in 1063; in 1058) | * "gained all Wales" cyn 1037"<ref name=":23" /> * Cymru 1055 to 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> | |John o Worcester<ref name=":1" /> Annals of Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- ! colspan="8" |Brenin Cymru & Tywysog Cymru |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] 1w69gz1h9orctpraf41y3kavw5uj7ns 11096741 11096740 2022-07-26T18:49:31Z Titus Gold 38162 Dadwneud y golygiad 11096732 gan [[Special:Contributions/Titus Gold|Titus Gold]] ([[User talk:Titus Gold|Sgwrs]] | [[Special:Contributions/Titus Gold|cyfraniadau]]) dadwneud i cyn fersiwn wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru & Tywysog Cymru |- |[[File:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|frameless|171x171px]] |[[Gruffudd ap Cynan]] |[[File:Gryffydd_ap_Cynan,_King_of_Gwynedd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gryffydd_ap_Cynan,_King_of_Gwynedd.svg|canol|frameless|143x143px]][[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Terynas Gwynedd]] (O 1081) |[[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Terynas Gwynedd]] (O 1081) |Brenin y Cymry i gyd, Tywysog y Cymru i gyd (ym 1137)<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|access-date=2022-05-24|website=www.maryjones.us}}</ref> |1137 |Bu farw yn 1137, yn 81-82 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|website=www.maryjones.us|access-date=2022-05-31}}</ref> |- |[[File:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|frameless|179x179px]] |[[Owain Gwynedd]] |[[File:Coat_of_arms_of_Owain_Gwynedd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Owain_Gwynedd.svg|canol|frameless|139x139px]][[Caernarfon]] (Dim tystiolaeth o ddefnydd yr arfbais.) |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog dros y wlad Brydeinig (ym 1146); Brenin Cymru, Brenin y Cymry, tywysog y Cymry |1146–1170 |Bu farw yn 1170, yn 69-70 mlwydd oed. |[[Brut y Tywysogion|''Brut y Tywysogion'';]] chartiau modern.<ref>{{cite book|last=Carpenter|first=David|url=https://archive.org/details/struggleformaste00davi|title=The struggle for mastery: Britain 1066&ndash;1284|year=2003|url-access=registration}}</ref> |- ! colspan="8" |Tywysog Cymru |- |[[File:Rice_ap_Gryffydd,_Prince_of_Wales.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rice_ap_Gryffydd,_Prince_of_Wales.jpg|frameless|167x167px]] |[[Rhys ap Gruffudd|Rhys ap Gruffydd]] (Yr Arglwydd Rhys) |[[File:Coat_of_arms_of_Deheubarth.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Deheubarth.svg|canol|frameless|136x136px]][[Teyrnas Deheubarth]] |[[Teyrnas Deheubarth]] (O 1155) |Pennaeth Cymru i gyd (ym 1197); Tywysog y Cymry (ym 1184), Tywysog Cymru |1184–1197 |Bu farw yn 1197, yn 65 mlwydd oed. |[[Brut y Tywysogion|''Brut y Tywysogion'';]] chartiau modern |- |[[File:LlywelynFawr.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:LlywelynFawr.jpg|frameless|217x217px]] |[[Llywelyn Fawr|Llywelyn ap Iorwerth]] (Llywelyn Fawr) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1194), hefyd o 1208 a [[Teyrnas Powys|Powys]], o 1216 hefyd [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] |Tywysog y Cymry (ym 1228); Tywysog Cymru (ym 1240) |1228–1240 |Bu farw yn 1240, yn 66-67 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''; chartiau modern |- |[[File:Llywelyn_the_Great_detail.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Great_detail.jpg|frameless]] |[[Dafydd ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] |Tywysog Cymru (fo 1220) |1220–1246 |Bu farw yn sydyn yn 1246, yn 33 mlwydd oed. |Cytundeb gyda Lloegr |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] 9bazui4a7na51tu8kefsu6h9aefw3tp 11096742 11096741 2022-07-26T18:55:06Z Titus Gold 38162 /* Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru */ Brenhinoedd Cymru wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) | |Gwynedd (o 754) | * "Brenin Cymry oll" |798 – 816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- |[[File:Rhodri_Mawr.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|165x165px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) | |Gwynedd, from 855 also Powys, from 872 also [[Seisyllwg]] | * "began to reign over the Welsh" (843 AD) |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> Annals of Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> |- |[[File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|188x188px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) | |[[Deheubarth]] (o 920), o 942 hefyd Gwynedd a Powys | * "Brenin Cymry oll" |942-949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | | * "acquired all Wales from sea to sea" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] | |Gwynedd a Powys; o 1022 hefyd [[Deheubarth]] | * "took the government upon himself...in his time the country of Wales was twelve years without war" * "sovereignty of Wales" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster |- | |[[Gruffydd ap Llywelyn]] 1010 - 1063 | |Gwynedd a Powys, o 1057 hefyd gweddill [[Wales]] | * ''Rex Walensium ("King of Wales")''<ref name=":1">{{Cite book|last=Maund|first=K. L.|url=https://books.google.com/books?id=nja0RSLWq-AC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|title=Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century|date=1991|publisher=Boydell & Brewer Ltd|isbn=978-0-85115-533-3|pages=27|language=en}}</ref> * ''King of the Britons''(in 1063; in 1058) | * "gained all Wales prior to 1037"<ref name=":2" /> * Dros Gymru i gyd 1055 to 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> |Lladdwyd gan Cynan 1064.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=John|url=https://books.google.com/books?id=ogTq2KRuu9IC&newbks=0&hl=en|title=A History of Wales|date=2007-01-25|publisher=Penguin UK|isbn=978-0-14-192633-9|pages=100|language=en}}</ref> |John o Worcester<ref name=":1" /> Annals of Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- ! colspan="8" |Brenin Cymru, Tywysog Cymru |- |[[File:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|frameless|171x171px]] |[[Gruffudd ap Cynan]] |[[File:Gryffydd_ap_Cynan,_King_of_Gwynedd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gryffydd_ap_Cynan,_King_of_Gwynedd.svg|canol|frameless|143x143px]][[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Terynas Gwynedd]] (O 1081) |[[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Terynas Gwynedd]] (O 1081) |Brenin y Cymry i gyd, Tywysog y Cymru i gyd (ym 1137)<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|access-date=2022-05-24|website=www.maryjones.us}}</ref> |1137 |Bu farw yn 1137, yn 81-82 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|website=www.maryjones.us|access-date=2022-05-31}}</ref> |- |[[File:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|frameless|179x179px]] |[[Owain Gwynedd]] |[[File:Coat_of_arms_of_Owain_Gwynedd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Owain_Gwynedd.svg|canol|frameless|139x139px]][[Caernarfon]] (Dim tystiolaeth o ddefnydd yr arfbais.) |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog dros y wlad Brydeinig (ym 1146); Brenin Cymru, Brenin y Cymry, tywysog y Cymry |1146–1170 |Bu farw yn 1170, yn 69-70 mlwydd oed. |[[Brut y Tywysogion|''Brut y Tywysogion'';]] chartiau modern.<ref>{{cite book|last=Carpenter|first=David|url=https://archive.org/details/struggleformaste00davi|title=The struggle for mastery: Britain 1066&ndash;1284|year=2003|url-access=registration}}</ref> |- ! colspan="8" |Tywysog Cymru |- |[[File:Rice_ap_Gryffydd,_Prince_of_Wales.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rice_ap_Gryffydd,_Prince_of_Wales.jpg|frameless|167x167px]] |[[Rhys ap Gruffudd|Rhys ap Gruffydd]] (Yr Arglwydd Rhys) |[[File:Coat_of_arms_of_Deheubarth.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Deheubarth.svg|canol|frameless|136x136px]][[Teyrnas Deheubarth]] |[[Teyrnas Deheubarth]] (O 1155) |Pennaeth Cymru i gyd (ym 1197); Tywysog y Cymry (ym 1184), Tywysog Cymru |1184–1197 |Bu farw yn 1197, yn 65 mlwydd oed. |[[Brut y Tywysogion|''Brut y Tywysogion'';]] chartiau modern |- |[[File:LlywelynFawr.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:LlywelynFawr.jpg|frameless|217x217px]] |[[Llywelyn Fawr|Llywelyn ap Iorwerth]] (Llywelyn Fawr) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1194), hefyd o 1208 a [[Teyrnas Powys|Powys]], o 1216 hefyd [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] |Tywysog y Cymry (ym 1228); Tywysog Cymru (ym 1240) |1228–1240 |Bu farw yn 1240, yn 66-67 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''; chartiau modern |- |[[File:Llywelyn_the_Great_detail.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Great_detail.jpg|frameless]] |[[Dafydd ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] |Tywysog Cymru (fo 1220) |1220–1246 |Bu farw yn sydyn yn 1246, yn 33 mlwydd oed. |Cytundeb gyda Lloegr |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] oo262bt8bp3r3g9mp24lfbtmh2rn1vd 11096744 11096742 2022-07-26T19:05:11Z Titus Gold 38162 /* Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru */ cywiriad iaith wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Arms of Owain Glyndŵr.svg|bawd|225x225px|Arfbais Owain Glyndŵr, Tywysog olaf Cymru ac arweinydd olaf Cymru annibynnol.]] Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion brodorol Cymru. == Cyd-destun == === Cyn: Brenin y Brythoniaid === Cyn teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl Brenin y Brythoniaid i ddisgrifio Brenin y Brythoniaid Celtaidd, hynafiaid y Cymry.<ref name="Kari Maund 2000">{{cite book|author=Kari Maund|title=The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales|publisher=Tempus|year=2000|isbn=0-7524-2321-5}}</ref> === '''Diwedd y teitlau Cymreig''' === Lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf (Tywysog Cymru) gan filwyr Seisnig ym 1282 a daeth artaith a lladd ei frawd Dafydd ap Gruffydd ym 1283 hefyd gan filwyr o Loegr i ben i bob pwrpas ag annibyniaeth Cymru. Yna defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref><ref name=":03">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> === '''Gorgyffwrdd teitlau Cymreig a Saesnig''' === Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn rheolaeth Lloegr yng Nghymru, bu Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a brenhiniaeth Seisnig wedi’i benodi’n Dywysog Cymru (a ddaeth yn Harri V o Loegr yn ddiweddarach). Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr a arweiniodd luoedd Cymru yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Prince of Wales' {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> === '''Ar ôl''' === Yn dilyn marwolaeth Owain Glyndŵr yn 1415, dim ond etifedd anfrodorol i frenhiniaeth Lloegr (ac yn ddiweddarach Brydeinig) sydd wedi dal teitl Tywysog Cymru. == Rhestr Brenhinoedd a Thywysogion Cymru == {| class="wikitable" !Llun !Enw !Arfbais !Teyrnas !Teitl Cymreig !Cyfnod y teitl (Yn ôl tystiolaeth) !Marwolaeth ac achos marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="8" |Cyn y cynfod yma, gweler: [[Brenin y Brythoniaid]] |- ! colspan="8" |Brenin Cymru |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) | |Gwynedd (o 754) | * "Brenin Cymry oll" |798 – 816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- |[[File:Rhodri_Mawr.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|165x165px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) | |Gwynedd, o 855 hefyd Powys, o 872 hefyd [[Seisyllwg]] | * "began to reign over the Welsh" (843 AD) |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> Annals of Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | | * "ruled over all Wales" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> |- |[[File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|188x188px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) | |[[Deheubarth]] (o 920), o 942 hefyd Gwynedd a Powys | * "Brenin Cymry oll" |942-949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":22" /> Annals of Ulster[[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | | * "acquired all Wales from sea to sea" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] | |Gwynedd a Powys; o 1022 hefyd [[Deheubarth]] | * "took the government upon himself...in his time the country of Wales was twelve years without war" * "sovereignty of Wales" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annals of Ulster |- | |[[Gruffydd ap Llywelyn]] 1010 - 1063 | |Gwynedd a Powys, o 1057 hefyd gweddill [[Wales]] | * ''Rex Walensium ("King of Wales")''<ref name=":1">{{Cite book|last=Maund|first=K. L.|url=https://books.google.com/books?id=nja0RSLWq-AC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|title=Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century|date=1991|publisher=Boydell & Brewer Ltd|isbn=978-0-85115-533-3|pages=27|language=en}}</ref> * ''King of the Britons''(in 1063; in 1058) | * "gained all Wales prior to 1037"<ref name=":2" /> * Dros Gymru i gyd 1055 to 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> |Lladdwyd gan Cynan 1064.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=John|url=https://books.google.com/books?id=ogTq2KRuu9IC&newbks=0&hl=en|title=A History of Wales|date=2007-01-25|publisher=Penguin UK|isbn=978-0-14-192633-9|pages=100|language=en}}</ref> |John o Worcester<ref name=":1" /> Annals of Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- ! colspan="8" |Brenin Cymru, Tywysog Cymru |- |[[File:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|frameless|171x171px]] |[[Gruffudd ap Cynan]] |[[File:Gryffydd_ap_Cynan,_King_of_Gwynedd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gryffydd_ap_Cynan,_King_of_Gwynedd.svg|canol|frameless|143x143px]][[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Terynas Gwynedd]] (O 1081) |[[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Terynas Gwynedd]] (O 1081) |Brenin y Cymry i gyd, Tywysog y Cymru i gyd (ym 1137)<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|access-date=2022-05-24|website=www.maryjones.us}}</ref> |1137 |Bu farw yn 1137, yn 81-82 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|website=www.maryjones.us|access-date=2022-05-31}}</ref> |- |[[File:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|frameless|179x179px]] |[[Owain Gwynedd]] |[[File:Coat_of_arms_of_Owain_Gwynedd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Owain_Gwynedd.svg|canol|frameless|139x139px]][[Caernarfon]] (Dim tystiolaeth o ddefnydd yr arfbais.) |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog dros y wlad Brydeinig (ym 1146); Brenin Cymru, Brenin y Cymry, tywysog y Cymry |1146–1170 |Bu farw yn 1170, yn 69-70 mlwydd oed. |[[Brut y Tywysogion|''Brut y Tywysogion'';]] chartiau modern.<ref>{{cite book|last=Carpenter|first=David|url=https://archive.org/details/struggleformaste00davi|title=The struggle for mastery: Britain 1066&ndash;1284|year=2003|url-access=registration}}</ref> |- ! colspan="8" |Tywysog Cymru |- |[[File:Rice_ap_Gryffydd,_Prince_of_Wales.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rice_ap_Gryffydd,_Prince_of_Wales.jpg|frameless|167x167px]] |[[Rhys ap Gruffudd|Rhys ap Gruffydd]] (Yr Arglwydd Rhys) |[[File:Coat_of_arms_of_Deheubarth.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Deheubarth.svg|canol|frameless|136x136px]][[Teyrnas Deheubarth]] |[[Teyrnas Deheubarth]] (O 1155) |Pennaeth Cymru i gyd (ym 1197); Tywysog y Cymry (ym 1184), Tywysog Cymru |1184–1197 |Bu farw yn 1197, yn 65 mlwydd oed. |[[Brut y Tywysogion|''Brut y Tywysogion'';]] chartiau modern |- |[[File:LlywelynFawr.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:LlywelynFawr.jpg|frameless|217x217px]] |[[Llywelyn Fawr|Llywelyn ap Iorwerth]] (Llywelyn Fawr) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1194), hefyd o 1208 a [[Teyrnas Powys|Powys]], o 1216 hefyd [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] |Tywysog y Cymry (ym 1228); Tywysog Cymru (ym 1240) |1228–1240 |Bu farw yn 1240, yn 66-67 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''; chartiau modern |- |[[File:Llywelyn_the_Great_detail.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Great_detail.jpg|frameless]] |[[Dafydd ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] |Tywysog Cymru (fo 1220) |1220–1246 |Bu farw yn sydyn yn 1246, yn 33 mlwydd oed. |Cytundeb gyda Lloegr |- |[[File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Llywelyn_the_Last_at_Cardiff_City_Hall.jpg|frameless|226x226px]] |[[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf) |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (o 1246), ar adegau hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]] a [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] Tywysog Gwynedd yn 1246 ar ol Dafydd. |Tywysog Cymru (yn 1264; yn 1258; yn 1267; 1258&#x2013;82) "Tywysog Cymru" o 1258. (Adnabyddir gan Henry III 29 Medi 1267) |1258–1282 |Lladdwyd ar y 11eg o Ragfyr yn 1282, yn 59 mlwydd oed. Lladdwyd gan filwr Saesnig mewn twyll, dan yr argraff o gael drafodaeth. Cymerwyd ei ben o amgylch Llundain ar waywffon a roddwyd ei ben ar bigyn Twr Llundain.<ref>{{Cite book|last=Davies|first=Dr John|url=http://www.abbeycwmhirhistory.org.uk/data/uploads/publications/acc-or-ass-final.pdf|title=Accident or Assassination?The Death of Llywelyn 11th December 1282|publisher=Abbey Cwmhir Heritage Trust|year=2020}}</ref> |''[[Brut y Tywysogion]]''; Cytunedb gyda'r Alban, Cytundeb gyda Lloegr, llythyron, charteri etc. |- | |[[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] |[[File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Dafydd_ap_Gruffydd.svg|canol|frameless|155x155px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1283) |1282–1283 |Lladdwyd ar Hydrey 3ydd, 1283. Llusgwyd trwy strydoedd Shrewsbury gan geffyl. Crogwyd, adfywiyd adiberfeddwyd. Taflwyd ei berfeddau i'r tân wrth iddo wylio. torrwyd ei ben i ffwrdd a'i roi ar bigyn Twr llundain nesaf at ei frawd Llywelyn. Torrwyd ei gorff mewn i chwarteri.<ref name=":0">{{Cite news|last=Long|first=Tony|title=Oct. 3, 1283: As Bad Deaths Go, It's Hard to Top This|language=en-US|work=Wired|url=https://www.wired.com/2007/10/dayintech-1003/|access-date=2022-05-27|issn=1059-1028}}</ref> |Llythyrau<ref name="WBO">{{cite DWB|last=Pierce|first=Thomas Jones|title=Dafydd (David) ap Gruffydd|id=s-DAFY-APG-1283|year=1959|access-date=31 October 2021}}</ref> |- ! colspan="8" |Rheolaeth Saesnig yn dechrau ar ol artaith a llofruddiaeth Llywelyn ein Llyw Olaf ac artaith a llofruddiaeth Dafydd ap Gruffydd. |- |[[File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cofeb_memorial_to_Madoc_Madog_ap_Llywelyn_Eglwys_Gresford_Church_Cymru_Wales_12.jpg|frameless|258x258px]] |[[Madog ap Llywelyn]] |[[File:Arms_of_Llywelyn.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Llywelyn.svg|canol|frameless|157x157px]][[Teyrnas Gwynedd]] |[[Teyrnas Gwynedd]] |Tywysog Cymru (yn 1294) |1294–1295 |Daliwyd fel carcharor yn Llundain. |Dogfen Penmachno |- |[[File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:All_or_nothing_-_Owain_Glyndwr_statue,_Corwen_-_geograph.org.uk_-_1862001.jpg|frameless|255x255px]] |[[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] |[[File:Arms_of_Owain_Glyndŵr.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arms_of_Owain_Glynd%C5%B5r.svg|canol|frameless|160x160px]][[Teyrnas Gwynedd]] a hefyd [[Teyrnas Deheubarth]] |Gogledd powys. Erbyn 1404&#x2013;5, Cymru i gyd. Erbyn 1409 Gwynedd yn unig. |Tywysog Cymru (1400-1415. Ni ddebyniodd bardwn gan frenhinoedd Lloegr.) |1400 – 1415 |1415, yn 55-56 mlwydd oed. Claddwyd yn ddirgel. |[[Polisi Pennal|Llythr Penal]] |} == Cyfeiriadau == <references /> [[Categori:Hanes Cymru]] 6hjisw9revq2qhbrk2a2dhbh47azdxh 0 296473 11096809 11094032 2022-07-27T08:22:53Z Lesbardd 21509 /* Y ‘West End’ */ oriel wikitext text/x-wiki [[Delwedd:SantAntoni02LB.jpg|260px|chwith|bawd|Passeig de ses Fonts]] [[Delwedd:SantAntoni03LB.jpg|260px|de|bawd]] [[Delwedd:SantAntoni01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Yr wy]] [[Delwedd:SantAntoni04LB.jpg|260px|de|bawd|Yr orsaf bysiau]] Mae '''Sant Antoni de Portmany''' yn dref ar arfordir Gogledd-orllewinol [[Eivissa]] un o’r [[Ynysoedd Balearig]] yng [[Catalwnia|Nghatalwnia]]. Enwau [[Sbaeneg]] y dref yw 'San Antonio Abad' a 'San Antonio'<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/aug/17/ibiza-drugs-dark-side Erthygl gan Tess Reid yn y Guardian]</ref>. Mae’r dref yr ail-fwyaf ar yr ynys. ===Yr Wy=== Mae’r Wy yn gerflun o’r 1990au cynnar i ddathlu’r posibiliad bod [[Christopher Columbus]] wedi cael ei eni’n lleol. Ar ganol yr wy, mae model o’i gwch, y ‘[[Santa Maria]]’.<ref>[https://latorreibiza.com/en/news/114- Gwefan latorreibiza.com]</ref> ===Passeig de ses Fonts=== Mae’r Passeig de ses Fonts yn rhan o bromenâd y dref, datblygwyd yn 1990. Mae palmwydd a ffowntenni, sy wedi goleuo gyda’r nos, ac mae nifer o dai bwyta.<ref>[https://tropter.com/en/spain/sant-antoni-de-portmany/passeig-de-ses-fonts Gwefan tropter.com]</ref> ===Y ‘West End’=== Mae’r '[[West End, San Antonio, Ibiza|West End]]' yn ardal fach o’r dref o gwmpas Carrer de Santa Agnès lle mae taverndai lle clywir cerddoriaeth. Mae’r ardal yn denu nifer fawr o dwristiaid ifanc gyda’r nos yn ystod yr haf.<ref>[https://cityseeker.com/ibiza/887263-west-end-san-antonio-ibiza Gwefan cityseeker.com]</ref> ==Oriel== <gallery mode=packed> File:Cala Salada, near Sant Antoni.jpg|Cala Salada, i'r gogledd o Sant Antoni File:West End Sant Antoni.jpg|Y West End, Gorffennaf 2006. </gallery> ==Hanes== Ers 2,000 mlynedd, roedd Sant Antoni yn bentref pysgota ar safle porthladd Rhufeinig Portus Magnus, ond tyfodd yn y 1950au hwyr, gyda datblygiad o westai a thafarndai, yn ymateb i ymgyrch dros dwristiaeth yn [[Sbaen]]. Ehangodd y dref o gwmpas y bae hyd at [[Cala de Bou]]. ===Sunset Strip=== Hyd arfordir gorllewinol y bae yw Sunset Strip, lle mae ymwelwyr i’r ynys yn cyfarfod yn nhafarndai y bae, megis Cafe del Mar, Café Mambo, Mint Lounge Bar, Café Savannah a Fresh Ibiza, sy’n wynebu’r machlud haul. ===Fferiau a chychod=== Mae gan y dref harbwr mawr, ac mae fferiau yn mynd at draethau y gogledd a gorllewin yr ynys, megis Cala Bassa, Cala Compte, Pinet Playa, Es Puet, Cala Grasió, Cala Salada a [[Port des Torrents]] rhwng Mai a Medi. Mae hefyd fferi wythnosol i [[Formentera]]. ===Clybiau nos=== Mae nifer o glybiau nos, gan gynnwys ‘Es Paradis’ ac ‘Eden’. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Ynysoedd Balearig| ]] [[Categori:Twristiaeth yn Sbaen]] [[Categori:Ynysoedd Sbaen]] [[Categori:Eivissa]] 5f93m3iljukl2k1j2mojyq69fv5q4yg 11096810 11096809 2022-07-27T08:25:20Z Lesbardd 21509 llun wikitext text/x-wiki [[Delwedd:SantAntoni02LB.jpg|260px|chwith|bawd|Passeig de ses Fonts]] [[Delwedd:SantAntoni03LB.jpg|260px|de|bawd]] [[Delwedd:SantAntoni01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Yr wy]] [[Delwedd:SantAntoni04LB.jpg|260px|de|bawd|Yr orsaf bysiau]] Mae '''Sant Antoni de Portmany''' yn dref ar arfordir Gogledd-orllewinol [[Eivissa]] un o’r [[Ynysoedd Balearig]] yng [[Catalwnia|Nghatalwnia]]. Enwau [[Sbaeneg]] y dref yw 'San Antonio Abad' a 'San Antonio'<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/aug/17/ibiza-drugs-dark-side Erthygl gan Tess Reid yn y Guardian]</ref>. Mae’r dref yr ail-fwyaf ar yr ynys. ===Yr Wy=== Mae’r Wy yn gerflun o’r 1990au cynnar i ddathlu’r posibiliad bod [[Christopher Columbus]] wedi cael ei eni’n lleol. Ar ganol yr wy, mae model o’i gwch, y ‘[[Santa Maria]]’.<ref>[https://latorreibiza.com/en/news/114- Gwefan latorreibiza.com]</ref> ===Passeig de ses Fonts=== Mae’r Passeig de ses Fonts yn rhan o bromenâd y dref, datblygwyd yn 1990. Mae palmwydd a ffowntenni, sy wedi goleuo gyda’r nos, ac mae nifer o dai bwyta.<ref>[https://tropter.com/en/spain/sant-antoni-de-portmany/passeig-de-ses-fonts Gwefan tropter.com]</ref> ===Y ‘West End’=== [[Delwedd:West End Sant Antoni.jpg|260px|chwith|bawd|Y West End, Gorffennaf 2006]] Mae’r '[[West End, San Antonio, Ibiza|West End]]' yn ardal fach o’r dref o gwmpas Carrer de Santa Agnès lle mae taverndai lle clywir cerddoriaeth. Mae’r ardal yn denu nifer fawr o dwristiaid ifanc gyda’r nos yn ystod yr haf.<ref>[https://cityseeker.com/ibiza/887263-west-end-san-antonio-ibiza Gwefan cityseeker.com]</ref> ==Hanes== Ers 2,000 mlynedd, roedd Sant Antoni yn bentref pysgota ar safle porthladd Rhufeinig Portus Magnus, ond tyfodd yn y 1950au hwyr, gyda datblygiad o westai a thafarndai, yn ymateb i ymgyrch dros dwristiaeth yn [[Sbaen]]. Ehangodd y dref o gwmpas y bae hyd at [[Cala de Bou]]. ===Sunset Strip=== Hyd arfordir gorllewinol y bae yw Sunset Strip, lle mae ymwelwyr i’r ynys yn cyfarfod yn nhafarndai y bae, megis Cafe del Mar, Café Mambo, Mint Lounge Bar, Café Savannah a Fresh Ibiza, sy’n wynebu’r machlud haul. ===Fferiau a chychod=== Mae gan y dref harbwr mawr, ac mae fferiau yn mynd at draethau y gogledd a gorllewin yr ynys, megis Cala Bassa, Cala Compte, Pinet Playa, Es Puet, Cala Grasió, Cala Salada a [[Port des Torrents]] rhwng Mai a Medi. Mae hefyd fferi wythnosol i [[Formentera]]. ===Clybiau nos=== Mae nifer o glybiau nos, gan gynnwys ‘Es Paradis’ ac ‘Eden’. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Ynysoedd Balearig| ]] [[Categori:Twristiaeth yn Sbaen]] [[Categori:Ynysoedd Sbaen]] [[Categori:Eivissa]] e2x47niiovg0omrg5d470r9uehyizcu 11096811 11096810 2022-07-27T08:28:53Z Lesbardd 21509 /* Cyfeiriadau */ dolenni allanol wikitext text/x-wiki [[Delwedd:SantAntoni02LB.jpg|260px|chwith|bawd|Passeig de ses Fonts]] [[Delwedd:SantAntoni03LB.jpg|260px|de|bawd]] [[Delwedd:SantAntoni01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Yr wy]] [[Delwedd:SantAntoni04LB.jpg|260px|de|bawd|Yr orsaf bysiau]] Mae '''Sant Antoni de Portmany''' yn dref ar arfordir Gogledd-orllewinol [[Eivissa]] un o’r [[Ynysoedd Balearig]] yng [[Catalwnia|Nghatalwnia]]. Enwau [[Sbaeneg]] y dref yw 'San Antonio Abad' a 'San Antonio'<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/aug/17/ibiza-drugs-dark-side Erthygl gan Tess Reid yn y Guardian]</ref>. Mae’r dref yr ail-fwyaf ar yr ynys. ===Yr Wy=== Mae’r Wy yn gerflun o’r 1990au cynnar i ddathlu’r posibiliad bod [[Christopher Columbus]] wedi cael ei eni’n lleol. Ar ganol yr wy, mae model o’i gwch, y ‘[[Santa Maria]]’.<ref>[https://latorreibiza.com/en/news/114- Gwefan latorreibiza.com]</ref> ===Passeig de ses Fonts=== Mae’r Passeig de ses Fonts yn rhan o bromenâd y dref, datblygwyd yn 1990. Mae palmwydd a ffowntenni, sy wedi goleuo gyda’r nos, ac mae nifer o dai bwyta.<ref>[https://tropter.com/en/spain/sant-antoni-de-portmany/passeig-de-ses-fonts Gwefan tropter.com]</ref> ===Y ‘West End’=== [[Delwedd:West End Sant Antoni.jpg|260px|chwith|bawd|Y West End, Gorffennaf 2006]] Mae’r '[[West End, San Antonio, Ibiza|West End]]' yn ardal fach o’r dref o gwmpas Carrer de Santa Agnès lle mae taverndai lle clywir cerddoriaeth. Mae’r ardal yn denu nifer fawr o dwristiaid ifanc gyda’r nos yn ystod yr haf.<ref>[https://cityseeker.com/ibiza/887263-west-end-san-antonio-ibiza Gwefan cityseeker.com]</ref> ==Hanes== Ers 2,000 mlynedd, roedd Sant Antoni yn bentref pysgota ar safle porthladd Rhufeinig Portus Magnus, ond tyfodd yn y 1950au hwyr, gyda datblygiad o westai a thafarndai, yn ymateb i ymgyrch dros dwristiaeth yn [[Sbaen]]. Ehangodd y dref o gwmpas y bae hyd at [[Cala de Bou]]. ===Sunset Strip=== Hyd arfordir gorllewinol y bae yw Sunset Strip, lle mae ymwelwyr i’r ynys yn cyfarfod yn nhafarndai y bae, megis Cafe del Mar, Café Mambo, Mint Lounge Bar, Café Savannah a Fresh Ibiza, sy’n wynebu’r machlud haul. ===Fferiau a chychod=== Mae gan y dref harbwr mawr, ac mae fferiau yn mynd at draethau y gogledd a gorllewin yr ynys, megis Cala Bassa, Cala Compte, Pinet Playa, Es Puet, Cala Grasió, Cala Salada a [[Port des Torrents]] rhwng Mai a Medi. Mae hefyd fferi wythnosol i [[Formentera]]. ===Clybiau nos=== Mae nifer o glybiau nos, gan gynnwys ‘Es Paradis’ ac ‘Eden’. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== {{wikivoyage|Sant Antoni de Portmany}} * [http://www.santantoni.net/Gwefan neuadd y dref] {{in lang|ca}} * [https://web.archive.org/web/20071007204803/http://www.cief.es/ Gwefan llywodraeth leol] * [http://www.ibizamaps.net/en/san-antonio/map/10.html Mapiau Sant Antoni] * [http://www.sanantonio-ibiza.com/ Cyngor i dwristiaid] [[Categori:Ynysoedd Balearig| ]] [[Categori:Twristiaeth yn Sbaen]] [[Categori:Ynysoedd Sbaen]] [[Categori:Eivissa]] 6980bw9lpe6tq9q7l0cjvpxs34796x8 11096812 11096811 2022-07-27T08:29:24Z Lesbardd 21509 /* Dolenni allanol */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:SantAntoni02LB.jpg|260px|chwith|bawd|Passeig de ses Fonts]] [[Delwedd:SantAntoni03LB.jpg|260px|de|bawd]] [[Delwedd:SantAntoni01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Yr wy]] [[Delwedd:SantAntoni04LB.jpg|260px|de|bawd|Yr orsaf bysiau]] Mae '''Sant Antoni de Portmany''' yn dref ar arfordir Gogledd-orllewinol [[Eivissa]] un o’r [[Ynysoedd Balearig]] yng [[Catalwnia|Nghatalwnia]]. Enwau [[Sbaeneg]] y dref yw 'San Antonio Abad' a 'San Antonio'<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/aug/17/ibiza-drugs-dark-side Erthygl gan Tess Reid yn y Guardian]</ref>. Mae’r dref yr ail-fwyaf ar yr ynys. ===Yr Wy=== Mae’r Wy yn gerflun o’r 1990au cynnar i ddathlu’r posibiliad bod [[Christopher Columbus]] wedi cael ei eni’n lleol. Ar ganol yr wy, mae model o’i gwch, y ‘[[Santa Maria]]’.<ref>[https://latorreibiza.com/en/news/114- Gwefan latorreibiza.com]</ref> ===Passeig de ses Fonts=== Mae’r Passeig de ses Fonts yn rhan o bromenâd y dref, datblygwyd yn 1990. Mae palmwydd a ffowntenni, sy wedi goleuo gyda’r nos, ac mae nifer o dai bwyta.<ref>[https://tropter.com/en/spain/sant-antoni-de-portmany/passeig-de-ses-fonts Gwefan tropter.com]</ref> ===Y ‘West End’=== [[Delwedd:West End Sant Antoni.jpg|260px|chwith|bawd|Y West End, Gorffennaf 2006]] Mae’r '[[West End, San Antonio, Ibiza|West End]]' yn ardal fach o’r dref o gwmpas Carrer de Santa Agnès lle mae taverndai lle clywir cerddoriaeth. Mae’r ardal yn denu nifer fawr o dwristiaid ifanc gyda’r nos yn ystod yr haf.<ref>[https://cityseeker.com/ibiza/887263-west-end-san-antonio-ibiza Gwefan cityseeker.com]</ref> ==Hanes== Ers 2,000 mlynedd, roedd Sant Antoni yn bentref pysgota ar safle porthladd Rhufeinig Portus Magnus, ond tyfodd yn y 1950au hwyr, gyda datblygiad o westai a thafarndai, yn ymateb i ymgyrch dros dwristiaeth yn [[Sbaen]]. Ehangodd y dref o gwmpas y bae hyd at [[Cala de Bou]]. ===Sunset Strip=== Hyd arfordir gorllewinol y bae yw Sunset Strip, lle mae ymwelwyr i’r ynys yn cyfarfod yn nhafarndai y bae, megis Cafe del Mar, Café Mambo, Mint Lounge Bar, Café Savannah a Fresh Ibiza, sy’n wynebu’r machlud haul. ===Fferiau a chychod=== Mae gan y dref harbwr mawr, ac mae fferiau yn mynd at draethau y gogledd a gorllewin yr ynys, megis Cala Bassa, Cala Compte, Pinet Playa, Es Puet, Cala Grasió, Cala Salada a [[Port des Torrents]] rhwng Mai a Medi. Mae hefyd fferi wythnosol i [[Formentera]]. ===Clybiau nos=== Mae nifer o glybiau nos, gan gynnwys ‘Es Paradis’ ac ‘Eden’. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * [http://www.santantoni.net/Gwefan neuadd y dref] {{in lang|ca}} * [https://web.archive.org/web/20071007204803/http://www.cief.es/ Gwefan llywodraeth leol] * [http://www.ibizamaps.net/en/san-antonio/map/10.html Mapiau Sant Antoni] * [http://www.sanantonio-ibiza.com/ Cyngor i dwristiaid] [[Categori:Ynysoedd Balearig| ]] [[Categori:Twristiaeth yn Sbaen]] [[Categori:Ynysoedd Sbaen]] [[Categori:Eivissa]] hmu3n3xevs0bfouxlqeejd7yn312ieu 11096813 11096812 2022-07-27T08:29:38Z Lesbardd 21509 /* Dolenni allanol */ wikitext text/x-wiki [[Delwedd:SantAntoni02LB.jpg|260px|chwith|bawd|Passeig de ses Fonts]] [[Delwedd:SantAntoni03LB.jpg|260px|de|bawd]] [[Delwedd:SantAntoni01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Yr wy]] [[Delwedd:SantAntoni04LB.jpg|260px|de|bawd|Yr orsaf bysiau]] Mae '''Sant Antoni de Portmany''' yn dref ar arfordir Gogledd-orllewinol [[Eivissa]] un o’r [[Ynysoedd Balearig]] yng [[Catalwnia|Nghatalwnia]]. Enwau [[Sbaeneg]] y dref yw 'San Antonio Abad' a 'San Antonio'<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/aug/17/ibiza-drugs-dark-side Erthygl gan Tess Reid yn y Guardian]</ref>. Mae’r dref yr ail-fwyaf ar yr ynys. ===Yr Wy=== Mae’r Wy yn gerflun o’r 1990au cynnar i ddathlu’r posibiliad bod [[Christopher Columbus]] wedi cael ei eni’n lleol. Ar ganol yr wy, mae model o’i gwch, y ‘[[Santa Maria]]’.<ref>[https://latorreibiza.com/en/news/114- Gwefan latorreibiza.com]</ref> ===Passeig de ses Fonts=== Mae’r Passeig de ses Fonts yn rhan o bromenâd y dref, datblygwyd yn 1990. Mae palmwydd a ffowntenni, sy wedi goleuo gyda’r nos, ac mae nifer o dai bwyta.<ref>[https://tropter.com/en/spain/sant-antoni-de-portmany/passeig-de-ses-fonts Gwefan tropter.com]</ref> ===Y ‘West End’=== [[Delwedd:West End Sant Antoni.jpg|260px|chwith|bawd|Y West End, Gorffennaf 2006]] Mae’r '[[West End, San Antonio, Ibiza|West End]]' yn ardal fach o’r dref o gwmpas Carrer de Santa Agnès lle mae taverndai lle clywir cerddoriaeth. Mae’r ardal yn denu nifer fawr o dwristiaid ifanc gyda’r nos yn ystod yr haf.<ref>[https://cityseeker.com/ibiza/887263-west-end-san-antonio-ibiza Gwefan cityseeker.com]</ref> ==Hanes== Ers 2,000 mlynedd, roedd Sant Antoni yn bentref pysgota ar safle porthladd Rhufeinig Portus Magnus, ond tyfodd yn y 1950au hwyr, gyda datblygiad o westai a thafarndai, yn ymateb i ymgyrch dros dwristiaeth yn [[Sbaen]]. Ehangodd y dref o gwmpas y bae hyd at [[Cala de Bou]]. ===Sunset Strip=== Hyd arfordir gorllewinol y bae yw Sunset Strip, lle mae ymwelwyr i’r ynys yn cyfarfod yn nhafarndai y bae, megis Cafe del Mar, Café Mambo, Mint Lounge Bar, Café Savannah a Fresh Ibiza, sy’n wynebu’r machlud haul. ===Fferiau a chychod=== Mae gan y dref harbwr mawr, ac mae fferiau yn mynd at draethau y gogledd a gorllewin yr ynys, megis Cala Bassa, Cala Compte, Pinet Playa, Es Puet, Cala Grasió, Cala Salada a [[Port des Torrents]] rhwng Mai a Medi. Mae hefyd fferi wythnosol i [[Formentera]]. ===Clybiau nos=== Mae nifer o glybiau nos, gan gynnwys ‘Es Paradis’ ac ‘Eden’. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * [https://web.archive.org/web/20071007204803/http://www.cief.es/ Gwefan llywodraeth leol] * [http://www.ibizamaps.net/en/san-antonio/map/10.html Mapiau Sant Antoni] * [http://www.sanantonio-ibiza.com/ Cyngor i dwristiaid] [[Categori:Ynysoedd Balearig| ]] [[Categori:Twristiaeth yn Sbaen]] [[Categori:Ynysoedd Sbaen]] [[Categori:Eivissa]] 9jrsboqw43rsvynne9df0lqks6qp622 0 297167 11096702 11091671 2022-07-26T13:35:47Z Stefanik 413 /* Hanes a Chyd-destun */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= }} '''Undeb Pêl-fas Cymru''', UPFC ([[Saesneg]]: Welsh Baseball Union, WBU) yw corff llywodraethu cenedlaethol [[Pêl fas Cymreig|pêl fas Gymreig]] yng Nghymru. Fe'i sefydlwyd yn 1892.<ref name="CC 1">{{cite web|url=http://www.sportwales.org.uk/about-us/how-we-can-help/working-in-partnership/national-governing-bodies-of-sport/ngb-websites.aspx|title=NGB websites:About us:Sport Wales-Chwaraeon Cymru |publisher=[[Chwaraeon Cymru]]|year=2010|accessdate=7 Ebrill 2011|work=Sport Wales-Chwaraeon Cymru website}}</ref> Mae'n aelod o'r Bwrdd Pêl-fas Rhyngwladol. Mae'r WBU yn trefnu cynghrair dynion ac ieuenctid a chystadlaethau cwpan, yn ogystal â dewis a rheoli timau rhyngwladol Cymru ar lefel oedolion ac ieuenctid.<ref name="WBU 1">{{cite web|url=http://www.walesonline.co.uk/sports/grassroots/rhondda-sport/2009/04/09/baseball-rhondda-sponsor-for-welsh-baseball-91466-23333293/|title=WalesOnline - Sport - Grassroots - Rhondda - Baseball:Rhondda sponsor for Wel|publisher= Welsh Media Ltd|date=2009-04-09|accessdate=2009-07-11|work=WalesOnline website}}</ref><ref name="WBU 2">{{cite web|url=http://www.weltchmedia.com/baseball.aspx|title=Weltch Media contact Weltch Media in Cardiff|publisher=Weltch Media Ltd|year=2009|accessdate=2009-07-11|work=WalesOnline website}}</ref> Mae Undeb Pêl-fas Cymru wedi'i leoli yng Nghaerdydd.<ref name="WBU 2"/> ==Hanes a Chyd-destun== Erbyn 1921 roedd 60 o glybiau a 1,400 o chwaraewyr wedi’u cofrestru gan Undeb Pêl-fas Cymru, yn ôl yr hanesydd [[Martin Johnes]]. ond ni ledaenodd y gamp y tu allan i [[Caerdydd|Gaerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Roedd yn gêm dosbarth gweithiol i raddau helaeth, gyda chysylltiad cryf â chymunedau canol dinas Caerdydd, tra byddai chwaraewyr rygbi a phêl-droed yn chwarae pêl fas yn ystod y tu allan i’r tymor. Roedd y rhain yn bobl na allent fforddio chwarae criced, neu nad oedd ganddynt ddiddordeb mewn [[criced]]. Daeth pêl fas yn “sylfaenol fel prif gamp yr haf” yng Nghaerdydd a Chasnewydd, er na chafodd y rheolau eu safoni’n llawn tan 1927.<ref>{{cite web |url=https://www.iwa.wales/agenda/2012/09/whatever-happened-to-welsh-baseball/?lang=cy |title=Whatever happened to Welsh baseball? |publisher=Gwefan Institue of Welsh Affairs |first=Owen |last=Donovan |date=1 Medi 2012}}</ref> Yn dilyn cyfnod o drai gyda chynghrair gystadleuol yr Undeb yn dod i ben yn 2017, fe'i hadnewyddwyd yn 2021. Yn 2022 cynhalwyd ymdrech bwriadol gan UPFC ac UNPFMC i hyrwyddo'r gêm ymhlith disgyblion ysgol De-ddwyrain Cymru gan roi cyflyniadau ac hyfforddiant yn y gêm i athrawon chwaraeon a chynnal gwersi a gemau pêl-fas i ferched ac i fechgyn. Bwriwyd i'r holl ymdrech fod yn llwyddiant gyda'r uchafbwynt bod dros 400 o ddisgyblion yn cwrdd i greu 27 tîm i gystadlu mewn gŵyl chwaraeon. Y gobaith yw y bydd y disgyblion ysgol yn ymuno â thimau lleol maes o law.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] ==Dolenni allannol== *[http://www.welshbaseball.co.uk Gwefan Welsh Baseball] *[https://www.youtube.com/watch?v=eYEb0oYZp1Y] Baseball Bill Barrett yn esbonio Pêl-fas Gymreig (Saesneg) * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] * [https://twitter.com/baseballwales Twitter @BaseballWales] * [https://www.facebook.com/people/Welsh-Baseball-Union Welsh Baseball Union] ar Facebook ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]] [[Categori:Sefydliadau 1892]] [[Categori:Caerdydd]] s45rw8s8yg120ynk3mflnztfex4x2az 11096703 11096702 2022-07-26T13:36:11Z Stefanik 413 /* Hanes a Chyd-destun */ wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= }} '''Undeb Pêl-fas Cymru''', UPFC ([[Saesneg]]: Welsh Baseball Union, WBU) yw corff llywodraethu cenedlaethol [[Pêl fas Cymreig|pêl fas Gymreig]] yng Nghymru. Fe'i sefydlwyd yn 1892.<ref name="CC 1">{{cite web|url=http://www.sportwales.org.uk/about-us/how-we-can-help/working-in-partnership/national-governing-bodies-of-sport/ngb-websites.aspx|title=NGB websites:About us:Sport Wales-Chwaraeon Cymru |publisher=[[Chwaraeon Cymru]]|year=2010|accessdate=7 Ebrill 2011|work=Sport Wales-Chwaraeon Cymru website}}</ref> Mae'n aelod o'r Bwrdd Pêl-fas Rhyngwladol. Mae'r WBU yn trefnu cynghrair dynion ac ieuenctid a chystadlaethau cwpan, yn ogystal â dewis a rheoli timau rhyngwladol Cymru ar lefel oedolion ac ieuenctid.<ref name="WBU 1">{{cite web|url=http://www.walesonline.co.uk/sports/grassroots/rhondda-sport/2009/04/09/baseball-rhondda-sponsor-for-welsh-baseball-91466-23333293/|title=WalesOnline - Sport - Grassroots - Rhondda - Baseball:Rhondda sponsor for Wel|publisher= Welsh Media Ltd|date=2009-04-09|accessdate=2009-07-11|work=WalesOnline website}}</ref><ref name="WBU 2">{{cite web|url=http://www.weltchmedia.com/baseball.aspx|title=Weltch Media contact Weltch Media in Cardiff|publisher=Weltch Media Ltd|year=2009|accessdate=2009-07-11|work=WalesOnline website}}</ref> Mae Undeb Pêl-fas Cymru wedi'i leoli yng Nghaerdydd.<ref name="WBU 2"/> ==Hanes a Chyd-destun== Erbyn 1921 roedd 60 o glybiau a 1,400 o chwaraewyr wedi’u cofrestru gan Undeb Pêl-fas Cymru, yn ôl yr hanesydd [[Martin Johnes]]. ond ni ledaenodd y gamp y tu allan i [[Caerdydd|Gaerdydd]] a [[Casnewydd|Chasnewydd]]. Roedd yn gêm dosbarth gweithiol i raddau helaeth, gyda chysylltiad cryf â chymunedau canol dinas Caerdydd, tra byddai chwaraewyr rygbi a phêl-droed yn chwarae pêl fas yn ystod y tu allan i’r tymor. Roedd y rhain yn bobl na allent fforddio chwarae criced, neu nad oedd ganddynt ddiddordeb mewn [[criced]]. Daeth pêl fas yn “sylfaenol fel prif gamp yr haf” yng Nghaerdydd a Chasnewydd, er na chafodd y rheolau eu safoni’n llawn tan 1927.<ref>{{cite web |url=https://www.iwa.wales/agenda/2012/09/whatever-happened-to-welsh-baseball/?lang=cy |title=Whatever happened to Welsh baseball? |publisher=Gwefan Institue of Welsh Affairs |first=Owen |last=Donovan |date=1 Medi 2012}}</ref> ===Dirywiad ac Adfer=== Yn dilyn cyfnod o drai gyda chynghrair gystadleuol yr Undeb yn dod i ben yn 2017, fe'i hadnewyddwyd yn 2021. Yn 2022 cynhaliwyd ymdrech bwriadol gan UPFC ac UNPFMC i hyrwyddo'r gêm ymhlith disgyblion ysgol De-ddwyrain Cymru gan roi cyflyniadau ac hyfforddiant yn y gêm i athrawon chwaraeon a chynnal gwersi a gemau pêl-fas i ferched ac i fechgyn. Bwriwyd i'r holl ymdrech fod yn llwyddiant gyda'r uchafbwynt bod dros 400 o ddisgyblion yn cwrdd i greu 27 tîm i gystadlu mewn gŵyl chwaraeon. Y gobaith yw y bydd y disgyblion ysgol yn ymuno â thimau lleol maes o law.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] ==Dolenni allannol== *[http://www.welshbaseball.co.uk Gwefan Welsh Baseball] *[https://www.youtube.com/watch?v=eYEb0oYZp1Y] Baseball Bill Barrett yn esbonio Pêl-fas Gymreig (Saesneg) * [https://www.academia.edu/239541/_Poor_Man_s_Cricket_Baseball_Class_and_Community_in_South_Wales_c_1880_1950 ‘Poor Man’s Cricket’: Baseball, Class and Community in South Wales, c. 1880-1950'] gan Dr [[Martin Johnes]] * [https://twitter.com/baseballwales Twitter @BaseballWales] * [https://www.facebook.com/people/Welsh-Baseball-Union Welsh Baseball Union] ar Facebook ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]] [[Categori:Sefydliadau 1892]] [[Categori:Caerdydd]] nox4hjse7xaghbk1wzs9eqocu4kl43f 0 297168 11096699 11091673 2022-07-26T13:32:14Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= }} '''Undeb Pêl-fas Menywod Cymru''', UPFMC, ([[Saesneg]]: Welsh Ladies Baseball Union, WLBU) yw corff llywodraethu [[Pêl-fas Gymreig]] i fenywod yng Nghymru. Fe'i ffurfiwyd yn 2006 pan benderfynodd yr WLBU dorri i ffwrdd oddi wrth [[Undeb Pêl-fas Cymru]] (i ddynion) a ffurfiwyd yn 1892.<ref name="CCC 1">{{cite web|url=http://www.sports-council-wales.org.uk/grants-funding/funding/list-of-bodies |title=Governing Bodies of Sport-Sports Council for Wales |publisher=[[Chwaraeon Cymru]] |year=2007 |accessdate=2009-07-21 |work=Sport Wales Chwaraeon Cymru website |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081015213305/http://www.sports-council-wales.org.uk/grants-funding/funding/list-of-bodies |archivedate=October 15, 2008 }}</ref><ref name="WLBU 1">{{cite web|url=http://www.wlbu.co.uk/index.html|title=WLBU|publisher=WLBU|year=2009|accessdate=2009-07-11|work=WLBU website}}</ref> Mae pencadlys WLBU yng Nghlwb Catholig Grangetown, [[Grangetown]], [[Caerdydd]].<ref name="WLBU 2">{{cite web|url=http://www.wlbu.co.uk/wlbu_information.html|title=WLBU|publisher=WLBU|year=2009|accessdate=2010-04-08|work=WLBU website}}</ref> Yn 2022 cafwyd ymdrech bwriadol gan UPFC ac UNPFMC i hyrwyddo'r gêm ymhlith disgyblion ysgol De-ddwyrain Cymru gan roi cyflyniadau ac hyfforddiant yn y gêm i athrawon chwaraeon a chynnal gwersi a gemau pêl-fas i ferched ac i fechgyn. Bwriwyd i'r holl ymdrech fod yn llwyddiant gyda'r gobaith y bydd y disgyblion ysgol yn ymuno â thimau lleol maes o law. ==Gweler hefyd== * [[Undeb Pêl-fas Cymru]] (dynion) ==Dolenni allannol== *[http://www.wlbu.org/ Gwefan Undeb Pêl-fas Menywod Cymru] *[https://www.facebook.com/people/Welsh-Ladies-baseball-Union ar Facebook] ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]] [[Categori:Sefydliadau 2006]] [[Categori:Caerdydd]] 1yfgc7soxegenfdxdttb6hxdbmmcbe2 11096701 11096699 2022-07-26T13:33:15Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= }} '''Undeb Pêl-fas Menywod Cymru''', UPFMC, ([[Saesneg]]: Welsh Ladies Baseball Union, WLBU) yw corff llywodraethu [[Pêl-fas Gymreig]] i fenywod yng Nghymru. Fe'i ffurfiwyd yn 2006 pan benderfynodd yr WLBU dorri i ffwrdd oddi wrth [[Undeb Pêl-fas Cymru]] (i ddynion) a ffurfiwyd yn 1892.<ref name="CCC 1">{{cite web|url=http://www.sports-council-wales.org.uk/grants-funding/funding/list-of-bodies |title=Governing Bodies of Sport-Sports Council for Wales |publisher=[[Chwaraeon Cymru]] |year=2007 |accessdate=2009-07-21 |work=Sport Wales Chwaraeon Cymru website |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081015213305/http://www.sports-council-wales.org.uk/grants-funding/funding/list-of-bodies |archivedate=October 15, 2008 }}</ref><ref name="WLBU 1">{{cite web|url=http://www.wlbu.co.uk/index.html|title=WLBU|publisher=WLBU|year=2009|accessdate=2009-07-11|work=WLBU website}}</ref> Mae pencadlys WLBU yng Nghlwb Catholig Grangetown, [[Grangetown]], [[Caerdydd]].<ref name="WLBU 2">{{cite web|url=http://www.wlbu.co.uk/wlbu_information.html|title=WLBU|publisher=WLBU|year=2009|accessdate=2010-04-08|work=WLBU website}}</ref> Yn 2022 cafwyd ymdrech bwriadol gan UPFC ac UNPFMC i hyrwyddo'r gêm ymhlith disgyblion ysgol De-ddwyrain Cymru gan roi cyflyniadau ac hyfforddiant yn y gêm i athrawon chwaraeon a chynnal gwersi a gemau pêl-fas i ferched ac i fechgyn. Bwriwyd i'r holl ymdrech fod yn llwyddiant gyda'r gobaith y bydd y disgyblion ysgol yn ymuno â thimau lleol maes o law.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/baseball/62299152 |title='It will keep our game alive' - the plan to save Welsh baseball |publisher=[[BBC]] Sport |date=26 Gorffennaf 2022}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Undeb Pêl-fas Cymru]] (dynion) ==Dolenni allannol== *[http://www.wlbu.org/ Gwefan Undeb Pêl-fas Menywod Cymru] *[https://www.facebook.com/people/Welsh-Ladies-baseball-Union ar Facebook] ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Pêl fas|Cymreig]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]] [[Categori:Sefydliadau 2006]] [[Categori:Caerdydd]] 1wfxt1tdr65k1iznha62osbgr94b1hq 0 297558 11096739 11093531 2022-07-26T17:17:39Z Adda'r Yw 251 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | image = Location Malay Archipelago.png | caption = Map o'r byd yn dangos Ynysfor Maleia (gwyrdd). }} Grŵp o [[ynys]]oedd [[trofannol]] yn [[De Ddwyrain Asia|Ne Ddwyrain Asia]] ac [[ynysfor]] mwyaf y byd yw '''Ynysfor Maleia''' a leolir ar hyd ororau [[Cefnfor India]] â'r [[Cefnfor Tawel]], rhwng gorynys [[Indo-Tsieina]] ac [[Awstralia (cyfandir)|Awstralia]]. Mae'n cynnwys y 17,000 o ynysoedd yn [[Indonesia]] a'r 7,000 o ynysoedd yn [[y Philipinau]], yn ogystal ag ynysoedd a rhannau o ynysoedd sydd yn eiddo i [[Brwnei|Frwnei]], [[Dwyrain Timor]], [[Maleisia]], [[Papwa Gini Newydd]], a [[Singapôr]]. Adwaenir yr ynysfor gan sawl term arall, gan gynnwys yr enw [[Indoneseg]] Nusantara a'r hen enw Ewropeaidd India'r Dwyrain. Estynnir am ryw 6,000&nbsp;km ar hyd [[y cyhydedd]], gydag hyd o 3,500&nbsp;km o'r gogledd i'r de ar ei fwyaf.<ref>{{dyf Britannica |url=https://www.britannica.com/place/Malay-Archipelago |teitl=Malay Archipelago |dyddiadcyrchiad=13 Gorffennaf 2022 }}</ref> Mae'r amryw ynysoedd yn amgylchynu moroedd [[Môr Sulu|Sulu]], [[Môr Celebes|Celebes]], [[Môr Banda|Manda]], [[Môr Molucca|Molucca]], [[Môr Jawa|Jawa]], [[Môr Flores|Flores]], a [[Môr Savu|Savu]]. Gwahanir yr ynysoedd oddi ar dir mawr [[Asia]] i'r gogledd-orllewin gan [[Culfor Malacca|Gulfor Malacca]] a [[Môr De Tsieina]], oddi ar ynys [[Taiwan]] i'r gogledd gan Sianel Bashi, ac oddi ar Awstralia i'r de gan [[Culfor Torres|Gulfor Torres]]. Yn nhermau strwythur y Ddaear, rhennir Ynysfor Maleia yn dair rhan: Ysgafell Sunda, sydd yn rhan o [[ysgafell gyfandirol]] Indo-Tsieina ac yn cynnwys [[Sumatra]], [[Jawa]], a [[Borneo]]; Ysgafell Sahul, sydd yn cysylltu cyfandir Awstralia â [[Gini Newydd]]; a'r ardal rhyngddynt, sydd yn cynnwys nifer o ynysoedd llai o faint. Fel arfer, cynhwysir Gini Newydd—a rheolir gan Indonesia yn y gorllewin a Phapwa Gini Newydd yn y dwyrain—yn rhan o'r ynysfor, er nad yw'n rhan o'r un [[plât tectonig]] â'r holl ynysoedd eraill; ni fyth cynhwysir [[Ynysoedd Andaman a Nicobar]] i'r gorllewin, nac [[Ynysfor Bismarck]] i'r dwyrain, na Thaiwan i'r gogledd. == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Ynysforoedd|Maleia]] f6xvla4d1hu4kzjudrehki817ir7aoh 14 298002 11096673 2022-07-26T12:33:18Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd Alabama]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Siroedd Alabama]] 2lsefceefh58ze7kdsds33ohqgvqzgr 14 298003 11096686 2022-07-26T13:04:20Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd Iowa]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Siroedd Iowa]] sclq62hhbt8jxrfjsxnj5gqdhhcfi5p 0 298004 11096721 2022-07-26T15:22:00Z Stefanik 413 #wici365 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== [[File:Carlos Garaikoetxea Beasain.jpg|thumb|250px|Carlos Garaikoetxea, [[Lehendakari]] gyntaf Euskadi wedi'r refferendwm, yn siarad mewn cyfarfod yn 1980]] Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (''Ley Paccionada'') yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlaidd), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwyd y Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biskaia ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biskaia a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Refferenda]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Sbaen]] ejzk5zq9g8jhximxb91lrfhfjdcp9mb 11096730 11096721 2022-07-26T15:39:22Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} ''Noder, bu Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg arall yn 1936'' [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== [[File:Carlos Garaikoetxea Beasain.jpg|thumb|250px|Carlos Garaikoetxea, [[Lehendakari]] gyntaf Euskadi wedi'r refferendwm, yn siarad mewn cyfarfod yn 1980]] Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (''Ley Paccionada'') yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlaidd), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwyd y Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biskaia ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biskaia a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Refferenda]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Sbaen]] 5i398brgf42ydricylsaftvxjqpddbg 11096731 11096730 2022-07-26T15:46:14Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} ''Noder, bu Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg arall yn 1936'' [[File:1979 Basque Statute referendum vote.jpg|thumb|250px|Papur pleidleisio yn Refferendwm ar y Stadud yn 1979]] '''Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979''' ([[Basgeg]]: ''Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua''; [[Sbaeneg]]: ''Estatuto de Autonomía del País Vasco''), a adnabyddir ar lafar ac yn eang fel '''Statud Gernika''' (Basgeg: ''Gernikako Estatutua''; Sbaeneg: ''Estatuto de Guernica''), yw'r dogfen gyfreithiol yn trefnu system wleidyddol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (''Euskadiko Autonomi Erkidegoa'') a elwir hefyd yn ''Euskadi'', sy'n cynnwys taleithiau (a elwir hefyd yn [[Sir|siroedd]]) hanesyddol [[Araba]], [[Biskaia]] a [[Gipuzkoa]]. Mae'n ffurfio'r rhanbarth yn un o'r cymunedau ymreolaethol a ragwelwyd yng [[Cyfansoddiad Sbaen 1978|Nghyfansoddiad Sbaen 1978]].<ref>[https://www.boe.es/buscar/pdf/1979/BOE-A-1979-30177-consolidado.pdf Art. 1]</ref> Enwyd y Statud yn "Statud Gernika" ar ôl tref [[Gernika]], lle cymeradwywyd ei ffurf derfynol ar [[29 Rhagfyr]] [[1978]]. Fe'i cadarnhawyd gan refferendwm ar [[25 Hydref]] [[1979]], er gwaethaf ymataliad mwy na 40% o’r etholwyr. Derbyniwyd y statud gan dŷ isaf Senedd Sbaen ar 29 Tachwedd a [[Senedd Sbaen]] ar 12 Rhagfyr. ==Cefndir - ymraniad Nafar== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 10.jpg|thumb|250px|tu fewn Senedd Euskadi]] Roedd y statud i fod i gwmpasu'r holl daleithiau hanesyddol a oedd yn byw gan y Basgiaid yn [[Sbaen]], a oedd wedi profi ewyllys gref i gydnabod hunaniaeth a statws ar wahân, hyd yn oed mewn cylchoedd cenedlaetholgar nad ydynt yn Fasgaidd. Yna lluniwyd statud drafft ar gyfer Gwlad y Basg yn Sbaen i ddarparu ar gyfer yr ysfa honno gyda'r bwriad o gynnwys yr holl diriogaethau Basgaidd yn hanesyddol. Fodd bynnag, cododd y glasbrint yn erbyn llawer o wrthwynebiad yn [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaia (Navarre)]] (sefydlwyd plaid Unión del Pueblo Navarro) a chylchoedd cywirol a chenedlaetholgar y weinyddiaeth ganolog sy'n dal i fod yn gefnogwyr yr unben, [[Franco]]. Ar ddechrau'r 1980au gwyrodd plaid Sosialaidd Sbaen a'u cangen ranbarthol hefyd i safiad Navarre-yn-unig, gan baratoi'r ffordd i gymuned ymreolaethol ar wahân. Er hynny, cadwodd Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg ysbryd y glasbrint gwreiddiol yn ei eiriad, sef caniatáu'r modd angenrheidiol ar gyfer datblygiad yn rhyddid y Basgiaid, tra bellach yn gyfyngedig i daleithiau gorllewinol Álava, Gipuzkoa a Biscay yn unig. Pwysleisir y posibilrwydd y gallai Navarre ymuno beth bynnag a darperir ar ei gyfer, i'r graddau y cânt eu hadnabod fel Basgiaid, os mai dyna yw eu hewyllys. ==Refferendwm 1979== Fel yng Nghymru, cynhaliwyd refferndwm ar ddatganoli grymoedd o'r canol. Yn wahanol i [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979]], pleidleisiodd y Basgiaid o blaid datganoli, a hynny i gorff llawer cryfach gyda llawer mwy o rymoedd na'r hyn a gynigiwyd i Gymru gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]]. Wedi’i gyflwyno i refferendwm ar 25 Hydref 1979, fe’i cymeradwywyd gyda chyfranogiad o 58.85% o’r cyfrifiad a 90.27% o’r pleidleisiau cadarnhaol.<ref>Pilar del Castillo Vera, [http://e-spacio.uned.es:8080/fedora/get/bibliuned:DerechoPolitico-1979-1980-05-10092/PDF «Referéndum del Estatuto de Autonomía en el País Vasco»]. ''Revista del Departamento de Derecho Político'', Núm. 5, invierno 1979-1980, pp. 201-211.</ref> Amddiffynnwyd y bleidlais gadarnhaol gan fwyafrif y pleidiau (Plaid Genedlaethol y Basgiaid, Plaid Sosialaidd Euskadi, Canolfan Undeb y Democratiaid, Euskadiko Ezkerra, Plaid Gomiwnyddol Euskadi, Plaid Lafur Sbaen, Sefydliad Chwyldroadol y Gweithwyr, Plaid Garlist Euskalherria, Sbaeneg Plaid Gweithwyr Sosialaidd (Sector Hanesyddol), Chwith Gweriniaethol, Euskal Sozialistak Elkartzeko Indarra) a chan y sefydliad arfog ETA (pm). Ymatal oedd y dewis arall a amddiffynnwyd gan glymblaid Herri Batasuna a chan bleidiau Euskadiko Mugimendu Komunista, Organización de Izquierda Comunista a Liga Komunista Iraultzailea. O'u rhan hwy, gofynnodd The Popular Alliance (a ailsefydlwyd yn ddiweddarach yn y Blaid Boblogaidd) a'r Undeb Cenedlaethol am y bleidlais yn erbyn, gan ystyried bod ymreolaeth y bobloedd yn fygythiad yn erbyn undod Sbaen. ==Strwythur a Phwerau== [[File:Parlamento vasco 1.jpg|thumb|250px|Tu allan adeilad Senedd Euskadi yn ninas [[Vitoria-Gasteiz]] a sefydlwyd yn sgil y refferendwm. Adnewyddwyd hen ysgol i fod yn senedd-dŷ]] Sefydlodd system o lywodraeth seneddol, lle mae'r llywydd (pennaeth y llywodraeth) neu [[Lehendakari]] yn cael ei ethol gan [[Senedd Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (Senedd Euskadi; Eusko Legebiltzarra; parlemento Vasco) ymhlith ei haelodau. Etholir y Senedd trwy bleidlais gyffredinol ac mae'r senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon, 25 o bob un o'r tair Tiriogaeth Hanesyddol yn y gymuned. ===Grymoedd=== Mae gan y senedd bwerau dros amrywiaeth eang o feysydd, gan gynnwys: :amaethyddiaeth :diwydiant : diwylliant :y celfyddydau a llyfrgelloedd :casglu trethi :plismona :trafnidiaeth a chludiant Mae Basgeg (fel hawl) a Sbaeneg (fel hawl a dyletswydd) yn ieithoedd swyddogol. ===Cynrychiolaeth=== Roedd cynrychiolaeth gyfartal y taleithiau waeth beth fo'r boblogaeth wirioneddol yn winc i Araba a Navfar, y lleiaf poblog a'r lleiaf agored i genedlaetholdeb Basgaidd y taleithiau. Fodd bynnag, mae'r gymdeithas Navarrese yn ymddangos yn fodlon ar ei Amejoramiento del Fuero. ==Cryfhau'r Stadud Hunanlywodraethol== Roedd [[Cynllun Ibarretxe]] yn yr 2000au gynnig i adolygu'r statud er mwyn ehangu ymreolaeth Gwlad y Basg a gyflwynwyd gan y Blaid Genedlaetholwyr Basgaidd sy'n rheoli. ==Statudau cynharach== [[File:Carlos Garaikoetxea Beasain.jpg|thumb|250px|Carlos Garaikoetxea, [[Lehendakari]] gyntaf Euskadi wedi'r refferendwm, yn siarad mewn cyfarfod yn 1980]] Hyd at ddechrau'r 19g, roedd rhanbarthau Gwlad y Basg yn cynnal cryn dipyn o hunanlywodraeth o dan eu siarteri (daethant i gael eu hadnabod fel y Taleithiau Eithriedig), h.y. roedd ganddynt statws gwahanol i ardaloedd eraill o fewn Coron Castile/Sbaen, a oedd yn cynnwys trethi a thollau, consgripsiwn milwrol ar wahân, ac ati), yn gweithredu bron yn annibynnol. Ar ôl y Rhyfel Carlaidd Gyntaf (1833-1839), diddymwyd ymreolaeth a'i disodli gan Ddeddf Cyfaddawd (''Ley Paccionada'') yn Navarre (1841) a threfn siartredig leihaol yn y tair talaith orllewinol (hyd at 1876). Ar ôl diddymu'r Siarteri yn bendant (diwedd Trydydd Rhyfel Carlaidd), amsugnwyd cyfreithiau ac arferion blaenorol i raddau helaeth i reolaeth ganolog Sbaen heb fawr o ystyriaeth i hynodion rhanbarthol. O ganlyniad, ceisiwyd gan Carlistiaid, cenedlaetholwyr Basgaidd a rhai lluoedd [[Rhyddfrydiaeth|rhyddfrydol]] yn rhanbarth Basgaidd Sbaen i sefydlu cydweithrediad yn eu plith ac adfer rhyw fath o hunan-rymuso ("ymreolaeth"), tra datblygodd y Catalaniaid eu Cymanwlad Gatalanaidd eu hunain. Cafodd ymdrechion ar statud unedig Gwlad y Basg gan gynnwys Navarre eu gohirio dro ar ôl tro nes bod yr achlysur yn ymddangos fel petai wedi cyrraedd dyfodiad [[Ail Weriniaeth Sbaen]] gyda statud ar gyfer pedair talaith Gwlad y Basg. Cymeradwywyd Statud Basgeg drafft gan bob un o’r pedair talaith (1931), ond rhannwyd y Carlistiaid, ac ni chyflawnodd Statud Estella ddrafft 1931 ddigon o gefnogaeth, yn erbyn cefndir o ddadlau brwd dros ddilysrwydd y pleidleisiau, yn ogystal â honiadau o pwysau cryf ar gynrychiolwyr lleol i fynd yn erbyn yr opsiwn unedol (Cynulliad Pamplona, ​​1932). Yn dilyn y gwaith a ddechreuwyd ar gyfer Statud y Basgiaid, cymeradwywyd cynnig arall yn y pen draw gan lywodraeth Gweriniaeth Sbaen, a oedd eisoes yn gyforiog yn y Rhyfel Cartref, y tro hwn yn cynnwys taleithiau Gipuzkoa, Biskaia ac Álava yn unig. Roedd ei effeithiolrwydd yn gyfyngedig i ardaloedd Biskaia a reolir gan Weriniaeth ac ymyl Gipuzkoa. Wedi ildio Byddin Gwlad y Basg yn 1937, diddymwyd y ddeddf. Fodd bynnag, caniataodd [[Francisco Franco]] barhad hunanlywodraeth gyfyngedig i Araba a Nafar, gan ddiolch am eu cefnogaeth i wrthryfel Cenedlaetholwyr Sbaen. Ar y statud gweriniaethol a sefydliadau Alavese y mae Statud gyfredol Gernika yn cymryd ei chyfreithlondeb. == Ffynnonellau == * Iban Bilbao, [https://web.archive.org/web/20060507085543/http://basque.unr.edu/09/9.3/9.3.27t/9.3.27.06.bsqparl.htm The Basque Parliament and Government], ''Basque Studies Program Newsletter'', Rhifyn 27, 1983. * IVAP (Basque Govt's admin agency), [http://www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_euskaraz/eu_3818/adjuntos/Konstituzio-zuzenbidea/Euskal_Herriko_Autonomia_Estatutua.pdf The Statute of Autonomy], yr offeryn sefydliadol sylfaenol sy'n rheoleiddio Gwlad y Basg. ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Refferenda]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Sbaen]] fdrc7gg9gwotnzfwd3g3un93bmk0ord 0 298005 11096734 2022-07-26T16:18:08Z Titus Gold 38162 Symudodd Titus Gold y dudalen [[Brenhinoedd Cymru a Thywysogion brodorol Cymru]] i [[Tywysogion a Brenhinoedd Cymru]]: mwy addas ar ol adolygiad ac ychwanegiadau i'r dudalen wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Tywysogion a Brenhinoedd Cymru]] 894h488vve7sp1mm2j23vulqdxcy8pi 2 298006 11096746 2022-07-26T19:23:12Z RyderRocksYo 73704 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'Helo, Cefais fy ngeni yn Arkansas... ti'n gwybod beth? Dim ond edrych ar fy nghyfrif Wiciadur. Segreumber. 幽霊がいる! LOL Dydw i ddim yn siarad Japaneg! Hefyd mae'r ymadrodd hwnnw'n dweud "Mae yna ysbryd!".' wikitext text/x-wiki Helo, Cefais fy ngeni yn Arkansas... ti'n gwybod beth? Dim ond edrych ar fy nghyfrif Wiciadur. Segreumber. 幽霊がいる! LOL Dydw i ddim yn siarad Japaneg! Hefyd mae'r ymadrodd hwnnw'n dweud "Mae yna ysbryd!". p87lysr8azwfdgk6dn05kp3x4ro6dt8 0 298007 11096747 2022-07-26T19:27:17Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Delwedd:From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|bawd|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain]] {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill...' wikitext text/x-wiki [[Delwedd:From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|bawd|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain]] {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill 1874 – 20 Gorffennaf 1937), sy'n adnabyddus am greu system [[radio-telegraffi]], sef telegraff diwifr gan ddefnyddio tonnau radio.<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Guglielmo-Marconi | title=Guglielmo Marconi &#124; Italian physicist|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref> Felly cafodd Marconi y clod am ddyfeisio radio, a rhannodd [[Gwobr Ffiseg Nobel|Wobr Ffiseg Nobel]] 1909 gyda [[Karl Ferdinand Braun]] "i gydnabod eu cyfraniadau i ddatblygiad telegraffiaeth ddiwifr". Roedd Marconi hefyd yn ddyn busnes a sefydlodd ym 1897 The Wireless Telegraph & Signal Company, a ddaeth yn ei dro The Marconi Company. Ym 1929, cafodd ei urddo'n ''Marchese'' (ardalydd) yr Eidal gan y [[Vittorio Emanuele III, brenin yr Eidal|Brenin Victor Emmanuel III]]. Ym 1931 sefydlodd [[Radio Vaticana]] ar gyfer y [[Pab Pïws XI]]. ==Teulu a bywyd cynnar== Ganed Marconi i deulu bonheddig Eidalaidd yn [[Bologna]] ym 1874. Roedd yn ail fab i Giuseppe Marconi, tirfeddiannwr, a'i wraig Wyddelig Annie Jameson. Rhwng dwy a chwech oed, roedd Guglielmo a'i frawd hynaf Alfonso yn byw gyda'u mam yn nhref [[Bedford]] yn Lloegr. Ni fynychodd Marconi unrhyw ysgol ac ni aeth ymlaen i addysg uwch ffurfiol. Yn lle hynny, dysgodd gemeg, mathemateg a ffiseg gartref gan diwtoriaid preifat. Un o'r rhain oedd Vincenzo Rosa, athro ffiseg ysgol uwchradd yn [[Livorno]]. Dysgodd Rosa ffiseg i Marconi, 17 oed, yn ogystal â damcaniaethau newydd yn ymwneud â thrydan. Wedyn daeth Marconi i adnabod [[Augusto Righi]], ffisegydd ym [[Prifysgol Bologna|Mhrifysgol Bologna]] a oedd wedi gwneud ymchwil ar ddamcaniaethau newydd [[Heinrich Rudolf Hertz|Heinrich Hertz]] am [[Ymbelydredd electromagnetig|donnau electromagnetig]]. Caniataodd Righi i Marconi, 18 oed, fynychu darlithoedd yn y brifysgol a hefyd i ddefnyddio ei labordy a'i llyfrgell. ==Gwaith arbrofol== [[Delwedd:Marconi's first radio transmitter.jpg|bawd|Atgynhyrchiad o'r trosglwyddydd radio cyntaf gydag antena monopol, a adeiladwyd gan Marconi yn Awst 1895]] Yn 20 oed, dechreuodd Marconi arbrofi ar donnau radio, gan adeiladu llawer o'i offer ei hun yn atig ei gartref, gyda chymorth ei bwtler, Mignani. Roedd gan ffisegwyr ar y pryd ddiddordeb mawr mewn tonnau radio, ond ar y cyfan roedd ganddynt ddiddordeb yn y ffenomen wyddonol, yn hytrach na'u posibliadau fel dull cyfathrebu. Erbyn 1894, felly, roedd Marconi yn gallu dangos ar raddfa fach y gellid defnyddio tonnau radio i anfon signalau [[côd Morse]]. Gwnaeth ddatblygiad arloesol ym 1895 pan lwyddodd Marconi i drosglwyddo negeseuon hyd at 2 filltir o bellter. (Hyd yn hyn roedd hanner milltir wedi'i ystyried fel yr terfyn damcaniaethol.) Daeth i’r casgliad y gellid anfon signalau dros bellteroedd hirach, datblygiad a fyddai’n werthfawr yn fasnachol ac yn filwrol. Fodd bynnag, byddai angen cyllid ychwanegol arno ar gyfer ymchwil a datblygu. Ac yntau wedi methu â diddori llywodraeth yr Eidal yn ei syniadau, yn 1896 y daeth i Lundain lle enillodd gefnogaeth [[William Henry Preece]], Prif Beiriannydd [[Swyddfa Bost Gyffredinol]] ac eraill yn fuan. Derbyniodd Marconi [[breinlein|batent]] Prydeinig rhif 12039 am ei gysyniad ar 2 Gorffennaf 1896. Ym mis Mawrth 1897 anfonodd côd Morse tua 3.7 milltir (6&nbsp;km) ar draws [[Gwastadedd Caersallog]], ac ar 13 Mai 1897 anfonodd neges tua'r un pellter dros y môr o [[Ynys Echni]] ym [[Môr Hafren]] i [[Larnog|Drwyn Larnog]], [[Bro Morgannwg]] ac yn fuan wedyn i Drwyn Larnog o [[Brean Down]] yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]] – tua 10 milltir (16&nbsp;km). Cafwyd arddangosiadau dilynol yn [[La Spezia]], [[yr Eidal]], yn [[Swydd Antrim]], [[Iwerddon]], ac ar draws y [[Môr Udd]] rhwng Ffrainc a Lloegr. <gallery heights="220px" mode="packed"> From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain Post Office Engineers.jpg|Peirianwyr Swyddfa Bost Gyffredinol gyda aparatws Marconi, yn ystod prawf ar Ynys Echni, 13 Mai 1897 </gallery> {{-}} ==Canlyniadau ymarferol== [[Delwedd:Guglielmo Marconi 1901 wireless signal.jpg|bawd|Ffotograff o Marconi yn 1901 gyda rhywfaint o'r cyfarpar a ddefnyddiodd yn ei drosglwyddiadau radiotelograffeg dros bellter hir yn ystod y 1890au]] Mabwysiadodd [[Trinity House]], y sefydliad sy'n gyfrifol am warchod goleudai ar hyd arfordiroedd Lloegr a Chymru, y technoleg newydd ym 1898, ac ar 17 Mawrth 1899 dangosodd y technoleg hwnnw ei werth ymarferol pan anfonodd Goleulong East Goodwin, wedi angori ym Môr Udd, yr arwydd cyfyngder cyntaf dros heb diwifr a alwodd fad achub o borthladd [[Ramsgate]] yng [[Caint|Nghaint]].<ref>[https://broadcasting-fleet.com/east-goodwin-lightship/ "East Goodwin Lightship"], ''The Broadcasting Fleet''; adalwyd 25 Gorffennaf 2022</ref> Yn raddol dechreuwyd defnyddio cyfarpar Marconi ar longau oedd yn hwylio [[Cefnfor yr Iwerydd]] i adrodd eu sefyllfa neu anfon adroddiadau newyddion at deithwyr. [[Delwedd|Poldhu radio station.jpg|bawd|Gorsaf radio Poldhu, tua 1910]] Ar droad yr 20g dechreuodd Marconi ymchwilio i'r posibilrwydd o anfon signalau ar draws Cefnfor yr Iwerydd y cefnfor i gystadlu â'r ceblau telegraff trawsatlantig. Honnodd fod neges a anfonwyd o [[St. John's, Newfoundland a Labrador|St. John's]], [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]] (sydd bellach yn rhan o [[Canada|Ganada]]), ar 12 Rhagfyr 1901 wedi'i dderbyn gan ei orsaf radio yn [[Poldhu]], [[Cernyw]] – pellter o 2,200 milltir. Ond mae'r honiad hwn bellach yn cael ei ystyried gyda pheth amheuaeth. Boed hynny fel y bo, nid oes dadl bod neges wedi'i hanfon mewn gwirionedd o [[Nova Scotia]], [[Canada]], ar 17 Rhagfyr 1902. Yn raddol goresgynnwyd y rhwystrau technegol, a sefydlwyd gwasanaeth radio-telegraff rheolaidd rhwng Nova Scotia a [[Swydd Galway]], Iwerddon, ar 17 Hydref 1907. ==Bywyd personol== [[Delwedd:Marconi portrait.jpg|bawd|Guglielmo a Beatrice Marconi, tua 1910]] Priododd Marconi Beatrice O'Brien (1882–1976) ym 1905. Bu iddynt dair merch, Degna (1908-1998), Gioia (1916-1996), a Lucia (ganwyd a bu farw 1906), a mab, Giulio (1910-1971). Ym 1913 dychwelodd y teulu i'r Eidal a dod yn rhan o gymdeithas ffasiynol Rhufain. Ysgarodd Marconi a Beatrice ym 1924, a phriododd Marconi Maria Cristina Bezzi-Scali (1900–1994) ym 1927. Bu iddynt un ferch, Maria Elettra Elena Anna (g. 1930). Ym 1923 ymunodd Marconi â'r ''Partito Nazionale Fascista'' (Y Blaid Ffasgaidd Genedlaethol) a daeth yn aelod o'r ''Gran Consiglio del Fascismo'' (Cyngor Ffasgiaeth Mawr). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmo}} [[Categori:Dyfeiswyr Eidalaidd]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Ffiseg Nobel]] [[Categori:Ffasgwyr Eidalaidd]] [[Categori:Ffisegwyr Eidalaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1874]] [[Categori:Marwolaethau 1937]] [[Categori:Peirianwyr Eidalaidd]] [[Categori:Pobl o Bologna]] iyp7vn0966sngoj572og4y9cadkyt66 11096748 11096747 2022-07-26T19:28:07Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill 1874 – 20 Gorffennaf 1937), sy'n adnabyddus am greu system [[radio-telegraffi]], sef telegraff diwifr gan ddefnyddio tonnau radio.<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Guglielmo-Marconi | title=Guglielmo Marconi &#124; Italian physicist|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref> Felly cafodd Marconi y clod am ddyfeisio radio, a rhannodd [[Gwobr Ffiseg Nobel|Wobr Ffiseg Nobel]] 1909 gyda [[Karl Ferdinand Braun]] "i gydnabod eu cyfraniadau i ddatblygiad telegraffiaeth ddiwifr". Roedd Marconi hefyd yn ddyn busnes a sefydlodd ym 1897 The Wireless Telegraph & Signal Company, a ddaeth yn ei dro The Marconi Company. Ym 1929, cafodd ei urddo'n ''Marchese'' (ardalydd) yr Eidal gan y [[Vittorio Emanuele III, brenin yr Eidal|Brenin Victor Emmanuel III]]. Ym 1931 sefydlodd [[Radio Vaticana]] ar gyfer y [[Pab Pïws XI]]. ==Teulu a bywyd cynnar== Ganed Marconi i deulu bonheddig Eidalaidd yn [[Bologna]] ym 1874. Roedd yn ail fab i Giuseppe Marconi, tirfeddiannwr, a'i wraig Wyddelig Annie Jameson. Rhwng dwy a chwech oed, roedd Guglielmo a'i frawd hynaf Alfonso yn byw gyda'u mam yn nhref [[Bedford]] yn Lloegr. Ni fynychodd Marconi unrhyw ysgol ac ni aeth ymlaen i addysg uwch ffurfiol. Yn lle hynny, dysgodd gemeg, mathemateg a ffiseg gartref gan diwtoriaid preifat. Un o'r rhain oedd Vincenzo Rosa, athro ffiseg ysgol uwchradd yn [[Livorno]]. Dysgodd Rosa ffiseg i Marconi, 17 oed, yn ogystal â damcaniaethau newydd yn ymwneud â thrydan. Wedyn daeth Marconi i adnabod [[Augusto Righi]], ffisegydd ym [[Prifysgol Bologna|Mhrifysgol Bologna]] a oedd wedi gwneud ymchwil ar ddamcaniaethau newydd [[Heinrich Rudolf Hertz|Heinrich Hertz]] am [[Ymbelydredd electromagnetig|donnau electromagnetig]]. Caniataodd Righi i Marconi, 18 oed, fynychu darlithoedd yn y brifysgol a hefyd i ddefnyddio ei labordy a'i llyfrgell. ==Gwaith arbrofol== [[Delwedd:Marconi's first radio transmitter.jpg|bawd|Atgynhyrchiad o'r trosglwyddydd radio cyntaf gydag antena monopol, a adeiladwyd gan Marconi yn Awst 1895]] Yn 20 oed, dechreuodd Marconi arbrofi ar donnau radio, gan adeiladu llawer o'i offer ei hun yn atig ei gartref, gyda chymorth ei bwtler, Mignani. Roedd gan ffisegwyr ar y pryd ddiddordeb mawr mewn tonnau radio, ond ar y cyfan roedd ganddynt ddiddordeb yn y ffenomen wyddonol, yn hytrach na'u posibliadau fel dull cyfathrebu. Erbyn 1894, felly, roedd Marconi yn gallu dangos ar raddfa fach y gellid defnyddio tonnau radio i anfon signalau [[côd Morse]]. Gwnaeth ddatblygiad arloesol ym 1895 pan lwyddodd Marconi i drosglwyddo negeseuon hyd at 2 filltir o bellter. (Hyd yn hyn roedd hanner milltir wedi'i ystyried fel yr terfyn damcaniaethol.) Daeth i’r casgliad y gellid anfon signalau dros bellteroedd hirach, datblygiad a fyddai’n werthfawr yn fasnachol ac yn filwrol. Fodd bynnag, byddai angen cyllid ychwanegol arno ar gyfer ymchwil a datblygu. Ac yntau wedi methu â diddori llywodraeth yr Eidal yn ei syniadau, yn 1896 y daeth i Lundain lle enillodd gefnogaeth [[William Henry Preece]], Prif Beiriannydd [[Swyddfa Bost Gyffredinol]] ac eraill yn fuan. Derbyniodd Marconi [[breinlein|batent]] Prydeinig rhif 12039 am ei gysyniad ar 2 Gorffennaf 1896. Ym mis Mawrth 1897 anfonodd côd Morse tua 3.7 milltir (6&nbsp;km) ar draws [[Gwastadedd Caersallog]], ac ar 13 Mai 1897 anfonodd neges tua'r un pellter dros y môr o [[Ynys Echni]] ym [[Môr Hafren]] i [[Larnog|Drwyn Larnog]], [[Bro Morgannwg]] ac yn fuan wedyn i Drwyn Larnog o [[Brean Down]] yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]] – tua 10 milltir (16&nbsp;km). Cafwyd arddangosiadau dilynol yn [[La Spezia]], [[yr Eidal]], yn [[Swydd Antrim]], [[Iwerddon]], ac ar draws y [[Môr Udd]] rhwng Ffrainc a Lloegr. <gallery heights="220px" mode="packed"> From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain Post Office Engineers.jpg|Peirianwyr Swyddfa Bost Gyffredinol gyda aparatws Marconi, yn ystod prawf ar Ynys Echni, 13 Mai 1897 </gallery> {{-}} ==Canlyniadau ymarferol== [[Delwedd:Guglielmo Marconi 1901 wireless signal.jpg|bawd|Ffotograff o Marconi yn 1901 gyda rhywfaint o'r cyfarpar a ddefnyddiodd yn ei drosglwyddiadau radiotelograffeg dros bellter hir yn ystod y 1890au]] Mabwysiadodd [[Trinity House]], y sefydliad sy'n gyfrifol am warchod goleudai ar hyd arfordiroedd Lloegr a Chymru, y technoleg newydd ym 1898, ac ar 17 Mawrth 1899 dangosodd y technoleg hwnnw ei werth ymarferol pan anfonodd Goleulong East Goodwin, wedi angori ym Môr Udd, yr arwydd cyfyngder cyntaf dros heb diwifr a alwodd fad achub o borthladd [[Ramsgate]] yng [[Caint|Nghaint]].<ref>[https://broadcasting-fleet.com/east-goodwin-lightship/ "East Goodwin Lightship"], ''The Broadcasting Fleet''; adalwyd 25 Gorffennaf 2022</ref> Yn raddol dechreuwyd defnyddio cyfarpar Marconi ar longau oedd yn hwylio [[Cefnfor yr Iwerydd]] i adrodd eu sefyllfa neu anfon adroddiadau newyddion at deithwyr. [[Delwedd|Poldhu radio station.jpg|bawd|Gorsaf radio Poldhu, tua 1910]] Ar droad yr 20g dechreuodd Marconi ymchwilio i'r posibilrwydd o anfon signalau ar draws Cefnfor yr Iwerydd y cefnfor i gystadlu â'r ceblau telegraff trawsatlantig. Honnodd fod neges a anfonwyd o [[St. John's, Newfoundland a Labrador|St. John's]], [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]] (sydd bellach yn rhan o [[Canada|Ganada]]), ar 12 Rhagfyr 1901 wedi'i dderbyn gan ei orsaf radio yn [[Poldhu]], [[Cernyw]] – pellter o 2,200 milltir. Ond mae'r honiad hwn bellach yn cael ei ystyried gyda pheth amheuaeth. Boed hynny fel y bo, nid oes dadl bod neges wedi'i hanfon mewn gwirionedd o [[Nova Scotia]], [[Canada]], ar 17 Rhagfyr 1902. Yn raddol goresgynnwyd y rhwystrau technegol, a sefydlwyd gwasanaeth radio-telegraff rheolaidd rhwng Nova Scotia a [[Swydd Galway]], Iwerddon, ar 17 Hydref 1907. ==Bywyd personol== [[Delwedd:Marconi portrait.jpg|bawd|Guglielmo a Beatrice Marconi, tua 1910]] Priododd Marconi Beatrice O'Brien (1882–1976) ym 1905. Bu iddynt dair merch, Degna (1908-1998), Gioia (1916-1996), a Lucia (ganwyd a bu farw 1906), a mab, Giulio (1910-1971). Ym 1913 dychwelodd y teulu i'r Eidal a dod yn rhan o gymdeithas ffasiynol Rhufain. Ysgarodd Marconi a Beatrice ym 1924, a phriododd Marconi Maria Cristina Bezzi-Scali (1900–1994) ym 1927. Bu iddynt un ferch, Maria Elettra Elena Anna (g. 1930). Ym 1923 ymunodd Marconi â'r ''Partito Nazionale Fascista'' (Y Blaid Ffasgaidd Genedlaethol) a daeth yn aelod o'r ''Gran Consiglio del Fascismo'' (Cyngor Ffasgiaeth Mawr). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmo}} [[Categori:Dyfeiswyr Eidalaidd]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Ffiseg Nobel]] [[Categori:Ffasgwyr Eidalaidd]] [[Categori:Ffisegwyr Eidalaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1874]] [[Categori:Marwolaethau 1937]] [[Categori:Peirianwyr Eidalaidd]] [[Categori:Pobl o Bologna]] coa6d31ephfsyudkjsg5g01to2icyly 11096749 11096748 2022-07-26T19:31:00Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill 1874 – 20 Gorffennaf 1937), sy'n adnabyddus am greu system [[radio-telegraffi]], sef telegraff diwifr gan ddefnyddio tonnau radio.<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Guglielmo-Marconi | title=Guglielmo Marconi &#124; Italian physicist|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref> Felly cafodd Marconi y clod am ddyfeisio radio, a rhannodd [[Gwobr Ffiseg Nobel|Wobr Ffiseg Nobel]] 1909 gyda [[Karl Ferdinand Braun]] "i gydnabod eu cyfraniadau i ddatblygiad telegraffiaeth ddiwifr". Roedd Marconi hefyd yn ddyn busnes a sefydlodd ym 1897 The Wireless Telegraph & Signal Company, a ddaeth yn ei dro The Marconi Company. Ym 1929, cafodd ei urddo'n ''Marchese'' (ardalydd) yr Eidal gan y [[Vittorio Emanuele III, brenin yr Eidal|Brenin Victor Emmanuel III]]. Ym 1931 sefydlodd [[Radio Vaticana]] ar gyfer y [[Pab Pïws XI]]. ==Teulu a bywyd cynnar== Ganed Marconi i deulu bonheddig Eidalaidd yn [[Bologna]] ym 1874. Roedd yn ail fab i Giuseppe Marconi, tirfeddiannwr, a'i wraig Wyddelig Annie Jameson. Rhwng dwy a chwech oed, roedd Guglielmo a'i frawd hynaf Alfonso yn byw gyda'u mam yn nhref [[Bedford]] yn Lloegr. Ni fynychodd Marconi unrhyw ysgol ac ni aeth ymlaen i addysg uwch ffurfiol. Yn lle hynny, dysgodd gemeg, mathemateg a ffiseg gartref gan diwtoriaid preifat. Un o'r rhain oedd Vincenzo Rosa, athro ffiseg ysgol uwchradd yn [[Livorno]]. Dysgodd Rosa ffiseg i Marconi, 17 oed, yn ogystal â damcaniaethau newydd yn ymwneud â thrydan. Wedyn daeth Marconi i adnabod [[Augusto Righi]], ffisegydd ym [[Prifysgol Bologna|Mhrifysgol Bologna]] a oedd wedi gwneud ymchwil ar ddamcaniaethau newydd [[Heinrich Rudolf Hertz|Heinrich Hertz]] am [[Ymbelydredd electromagnetig|donnau electromagnetig]]. Caniataodd Righi i Marconi, 18 oed, fynychu darlithoedd yn y brifysgol a hefyd i ddefnyddio ei labordy a'i llyfrgell. ==Gwaith arbrofol== [[Delwedd:Marconi's first radio transmitter.jpg|bawd|Atgynhyrchiad o'r trosglwyddydd radio cyntaf gydag antena monopol, a adeiladwyd gan Marconi yn Awst 1895]] Yn 20 oed, dechreuodd Marconi arbrofi ar donnau radio, gan adeiladu llawer o'i offer ei hun yn atig ei gartref, gyda chymorth ei bwtler, Mignani. Roedd gan ffisegwyr ar y pryd ddiddordeb mawr mewn tonnau radio, ond ar y cyfan roedd ganddynt ddiddordeb yn y ffenomen wyddonol, yn hytrach na'u posibliadau fel dull cyfathrebu. Erbyn 1894, felly, roedd Marconi yn gallu dangos ar raddfa fach y gellid defnyddio tonnau radio i anfon signalau [[côd Morse]]. Gwnaeth ddatblygiad arloesol ym 1895 pan lwyddodd Marconi i drosglwyddo negeseuon hyd at 2 filltir o bellter. (Hyd yn hyn roedd hanner milltir wedi'i ystyried fel yr terfyn damcaniaethol.) Daeth i’r casgliad y gellid anfon signalau dros bellteroedd hirach, datblygiad a fyddai’n werthfawr yn fasnachol ac yn filwrol. Fodd bynnag, byddai angen cyllid ychwanegol arno ar gyfer ymchwil a datblygu. Ac yntau wedi methu â diddori llywodraeth yr Eidal yn ei syniadau, yn 1896 y daeth i Lundain lle enillodd gefnogaeth [[William Henry Preece]], Prif Beiriannydd [[Swyddfa Bost Gyffredinol]] ac eraill yn fuan. Derbyniodd Marconi [[breinlein|batent]] Prydeinig rhif 12039 am ei gysyniad ar 2 Gorffennaf 1896. Ym mis Mawrth 1897 anfonodd côd Morse tua 3.7 milltir (6&nbsp;km) ar draws [[Gwastadedd Caersallog]], ac ar 13 Mai 1897 anfonodd neges tua'r un pellter dros y môr o [[Ynys Echni]] ym [[Môr Hafren]] i [[Larnog|Drwyn Larnog]], [[Bro Morgannwg]] ac yn fuan wedyn i Drwyn Larnog o [[Brean Down]] yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]] – tua 10 milltir (16&nbsp;km). Cafwyd arddangosiadau dilynol yn [[La Spezia]], [[yr Eidal]], yn [[Swydd Antrim]], [[Iwerddon]], ac ar draws y [[Môr Udd]] rhwng Ffrainc a Lloegr. <gallery heights="180px" mode="packed"> From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain Post Office Engineers.jpg|Peirianwyr Swyddfa Bost Gyffredinol gyda aparatws Marconi, yn ystod prawf ar Ynys Echni, 13 Mai 1897 </gallery> {{-}} ==Canlyniadau ymarferol== [[Delwedd:Guglielmo Marconi 1901 wireless signal.jpg|bawd|Ffotograff o Marconi yn 1901 gyda rhywfaint o'r cyfarpar a ddefnyddiodd yn ei drosglwyddiadau radiotelograffeg dros bellter hir yn ystod y 1890au]] Mabwysiadodd [[Trinity House]], y sefydliad sy'n gyfrifol am warchod goleudai ar hyd arfordiroedd Lloegr a Chymru, y technoleg newydd ym 1898, ac ar 17 Mawrth 1899 dangosodd y technoleg hwnnw ei werth ymarferol pan anfonodd Goleulong East Goodwin, wedi angori ym Môr Udd, yr arwydd cyfyngder cyntaf dros heb diwifr a alwodd fad achub o borthladd [[Ramsgate]] yng [[Caint|Nghaint]].<ref>[https://broadcasting-fleet.com/east-goodwin-lightship/ "East Goodwin Lightship"], ''The Broadcasting Fleet''; adalwyd 25 Gorffennaf 2022</ref> Yn raddol dechreuwyd defnyddio cyfarpar Marconi ar longau oedd yn hwylio [[Cefnfor yr Iwerydd]] i adrodd eu sefyllfa neu anfon adroddiadau newyddion at deithwyr. [[Delwedd|Poldhu radio station.jpg|bawd|Gorsaf radio Poldhu, tua 1910]] Ar droad yr 20g dechreuodd Marconi ymchwilio i'r posibilrwydd o anfon signalau ar draws Cefnfor yr Iwerydd y cefnfor i gystadlu â'r ceblau telegraff trawsatlantig. Honnodd fod neges a anfonwyd o [[St. John's, Newfoundland a Labrador|St. John's]], [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]] (sydd bellach yn rhan o [[Canada|Ganada]]), ar 12 Rhagfyr 1901 wedi'i dderbyn gan ei orsaf radio yn [[Poldhu]], [[Cernyw]] – pellter o 2,200 milltir. Ond mae'r honiad hwn bellach yn cael ei ystyried gyda pheth amheuaeth. Boed hynny fel y bo, nid oes dadl bod neges wedi'i hanfon mewn gwirionedd o [[Nova Scotia]], [[Canada]], ar 17 Rhagfyr 1902. Yn raddol goresgynnwyd y rhwystrau technegol, a sefydlwyd gwasanaeth radio-telegraff rheolaidd rhwng Nova Scotia a [[Swydd Galway]], Iwerddon, ar 17 Hydref 1907. ==Bywyd personol== [[Delwedd:Marconi portrait.jpg|bawd|Guglielmo a Beatrice Marconi, tua 1910]] Priododd Marconi Beatrice O'Brien (1882–1976) ym 1905. Bu iddynt dair merch, Degna (1908-1998), Gioia (1916-1996), a Lucia (ganwyd a bu farw 1906), a mab, Giulio (1910-1971). Ym 1913 dychwelodd y teulu i'r Eidal a dod yn rhan o gymdeithas ffasiynol Rhufain. Ysgarodd Marconi a Beatrice ym 1924, a phriododd Marconi Maria Cristina Bezzi-Scali (1900–1994) ym 1927. Bu iddynt un ferch, Maria Elettra Elena Anna (g. 1930). Ym 1923 ymunodd Marconi â'r ''Partito Nazionale Fascista'' (Y Blaid Ffasgaidd Genedlaethol) a daeth yn aelod o'r ''Gran Consiglio del Fascismo'' (Cyngor Ffasgiaeth Mawr). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmo}} [[Categori:Dyfeiswyr Eidalaidd]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Ffiseg Nobel]] [[Categori:Ffasgwyr Eidalaidd]] [[Categori:Ffisegwyr Eidalaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1874]] [[Categori:Marwolaethau 1937]] [[Categori:Peirianwyr Eidalaidd]] [[Categori:Pobl o Bologna]] qhw2bloa0ibnb91t4zfanixjxem17hv 11096750 11096749 2022-07-26T19:33:29Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill 1874 – 20 Gorffennaf 1937), sy'n adnabyddus am greu system [[radio-telegraffi]], sef telegraff diwifr gan ddefnyddio tonnau radio.<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Guglielmo-Marconi | title=Guglielmo Marconi &#124; Italian physicist|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref> Felly cafodd Marconi y clod am ddyfeisio radio, a rhannodd [[Gwobr Ffiseg Nobel|Wobr Ffiseg Nobel]] 1909 gyda [[Karl Ferdinand Braun]] "i gydnabod eu cyfraniadau i ddatblygiad telegraffiaeth ddiwifr". Roedd Marconi hefyd yn ddyn busnes a sefydlodd ym 1897 The Wireless Telegraph & Signal Company, a ddaeth yn ei dro The Marconi Company. Ym 1929, cafodd ei urddo'n ''Marchese'' (ardalydd) yr Eidal gan y [[Vittorio Emanuele III, brenin yr Eidal|Brenin Victor Emmanuel III]]. Ym 1931 sefydlodd [[Radio Vaticana]] ar gyfer y [[Pab Pïws XI]]. ==Teulu a bywyd cynnar== Ganed Marconi i deulu bonheddig Eidalaidd yn [[Bologna]] ym 1874. Roedd yn ail fab i Giuseppe Marconi, tirfeddiannwr, a'i wraig Wyddelig Annie Jameson. Rhwng dwy a chwech oed, roedd Guglielmo a'i frawd hynaf Alfonso yn byw gyda'u mam yn nhref [[Bedford]] yn Lloegr. Ni fynychodd Marconi unrhyw ysgol ac ni aeth ymlaen i addysg uwch ffurfiol. Yn lle hynny, dysgodd gemeg, mathemateg a ffiseg gartref gan diwtoriaid preifat. Un o'r rhain oedd Vincenzo Rosa, athro ffiseg ysgol uwchradd yn [[Livorno]]. Dysgodd Rosa ffiseg i Marconi, 17 oed, yn ogystal â damcaniaethau newydd yn ymwneud â thrydan. Wedyn daeth Marconi i adnabod [[Augusto Righi]], ffisegydd ym [[Prifysgol Bologna|Mhrifysgol Bologna]] a oedd wedi gwneud ymchwil ar ddamcaniaethau newydd [[Heinrich Rudolf Hertz|Heinrich Hertz]] am [[Ymbelydredd electromagnetig|donnau electromagnetig]]. Caniataodd Righi i Marconi, 18 oed, fynychu darlithoedd yn y brifysgol a hefyd i ddefnyddio ei labordy a'i llyfrgell. ==Gwaith arbrofol== [[Delwedd:Marconi's first radio transmitter.jpg|bawd|Atgynhyrchiad o'r trosglwyddydd radio cyntaf gydag antena monopol, a adeiladwyd gan Marconi yn Awst 1895]] Yn 20 oed, dechreuodd Marconi arbrofi ar donnau radio, gan adeiladu llawer o'i offer ei hun yn atig ei gartref, gyda chymorth ei bwtler, Mignani. Roedd gan ffisegwyr ar y pryd ddiddordeb mawr mewn tonnau radio, ond ar y cyfan roedd ganddynt ddiddordeb yn y ffenomen wyddonol, yn hytrach na'u posibliadau fel dull cyfathrebu. Erbyn 1894, felly, roedd Marconi yn gallu dangos ar raddfa fach y gellid defnyddio tonnau radio i anfon signalau [[côd Morse]]. Gwnaeth ddatblygiad arloesol ym 1895 pan lwyddodd Marconi i drosglwyddo negeseuon hyd at 2 filltir o bellter. (Hyd yn hyn roedd hanner milltir wedi'i ystyried fel yr terfyn damcaniaethol.) Daeth i’r casgliad y gellid anfon signalau dros bellteroedd hirach, datblygiad a fyddai’n werthfawr yn fasnachol ac yn filwrol. Fodd bynnag, byddai angen cyllid ychwanegol arno ar gyfer ymchwil a datblygu. Ac yntau wedi methu â diddori llywodraeth yr Eidal yn ei syniadau, yn 1896 y daeth i Lundain lle enillodd gefnogaeth [[William Henry Preece]], Prif Beiriannydd [[Swyddfa Bost Gyffredinol]] ac eraill yn fuan. Derbyniodd Marconi [[breinlein|batent]] Prydeinig rhif 12039 am ei gysyniad ar 2 Gorffennaf 1896. Ym mis Mawrth 1897 anfonodd côd Morse tua 3.7 milltir (6&nbsp;km) ar draws [[Gwastadedd Caersallog]], ac ar 13 Mai 1897 anfonodd neges tua'r un pellter dros y môr o [[Ynys Echni]] ym [[Môr Hafren]] i [[Larnog|Drwyn Larnog]], [[Bro Morgannwg]] ac yn fuan wedyn i Drwyn Larnog o [[Brean Down]] yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]] – tua 10 milltir (16&nbsp;km). Cafwyd arddangosiadau dilynol yn [[La Spezia]], [[yr Eidal]], yn [[Swydd Antrim]], [[Iwerddon]], ac ar draws y [[Môr Udd]] rhwng Ffrainc a Lloegr. <gallery heights="180px" mode="packed"> From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain Post Office Engineers.jpg|Peirianwyr Swyddfa Bost Gyffredinol gyda aparatws Marconi, yn ystod prawf ar Ynys Echni, 13 Mai 1897 </gallery> {{-}} ==Canlyniadau ymarferol== [[Delwedd:Guglielmo Marconi 1901 wireless signal.jpg|bawd|Ffotograff o Marconi yn 1901 gyda rhywfaint o'r cyfarpar a ddefnyddiodd yn ei drosglwyddiadau radiotelograffeg dros bellter hir yn ystod y 1890au]] Ym 1898 mabwysiadwyd y technoleg newydd gan [[Trinity House]], y sefydliad sy'n gyfrifol am warchod goleudai ar hyd arfordiroedd Lloegr a Chymru,ac ar 17 Mawrth 1899 dangosodd y technoleg hwnnw ei werth ymarferol pan anfonodd Goleulong East Goodwin, wedi angori ym Môr Udd, yr arwydd cyfyngder cyntaf dros heb diwifr a alwodd fad achub o borthladd [[Ramsgate]] yng [[Caint|Nghaint]].<ref>[https://broadcasting-fleet.com/east-goodwin-lightship/ "East Goodwin Lightship"], ''The Broadcasting Fleet''; adalwyd 25 Gorffennaf 2022</ref> Yn raddol dechreuwyd defnyddio cyfarpar Marconi ar longau oedd yn hwylio [[Cefnfor yr Iwerydd]] i adrodd eu sefyllfa neu anfon adroddiadau newyddion at deithwyr. [[Delwedd|Poldhu radio station.jpg|bawd|Gorsaf radio Poldhu, tua 1910]] Ar droad yr 20g dechreuodd Marconi ymchwilio i'r posibilrwydd o anfon signalau ar draws Cefnfor yr Iwerydd y cefnfor i gystadlu â'r ceblau telegraff trawsatlantig. Honnodd fod neges a anfonwyd o [[St. John's, Newfoundland a Labrador|St. John's]], [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]] (sydd bellach yn rhan o [[Canada|Ganada]]), ar 12 Rhagfyr 1901 wedi'i dderbyn gan ei orsaf radio yn [[Poldhu]], [[Cernyw]] – pellter o 2,200 milltir. Ond mae'r honiad hwn bellach yn cael ei ystyried gyda pheth amheuaeth. Boed hynny fel y bo, nid oes dadl bod neges wedi'i hanfon mewn gwirionedd o [[Nova Scotia]], [[Canada]], ar 17 Rhagfyr 1902. Yn raddol goresgynnwyd y rhwystrau technegol, a sefydlwyd gwasanaeth radio-telegraff rheolaidd rhwng Nova Scotia a [[Swydd Galway]], Iwerddon, ar 17 Hydref 1907. ==Bywyd personol== [[Delwedd:Marconi portrait.jpg|bawd|Guglielmo a Beatrice Marconi, tua 1910]] Priododd Marconi Beatrice O'Brien (1882–1976) ym 1905. Bu iddynt dair merch, Degna (1908-1998), Gioia (1916-1996), a Lucia (ganwyd a bu farw 1906), a mab, Giulio (1910-1971). Ym 1913 dychwelodd y teulu i'r Eidal a dod yn rhan o gymdeithas ffasiynol Rhufain. Ysgarodd Marconi a Beatrice ym 1924, a phriododd Marconi Maria Cristina Bezzi-Scali (1900–1994) ym 1927. Bu iddynt un ferch, Maria Elettra Elena Anna (g. 1930). Ym 1923 ymunodd Marconi â'r ''Partito Nazionale Fascista'' (Y Blaid Ffasgaidd Genedlaethol) a daeth yn aelod o'r ''Gran Consiglio del Fascismo'' (Cyngor Ffasgiaeth Mawr). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmo}} [[Categori:Dyfeiswyr Eidalaidd]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Ffiseg Nobel]] [[Categori:Ffasgwyr Eidalaidd]] [[Categori:Ffisegwyr Eidalaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1874]] [[Categori:Marwolaethau 1937]] [[Categori:Peirianwyr Eidalaidd]] [[Categori:Pobl o Bologna]] 3jlhfpbeijg3t66r7yr2qblj2ht8vca 11096751 11096750 2022-07-26T19:35:03Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill 1874 – 20 Gorffennaf 1937), sy'n adnabyddus am greu system [[radio-telegraffi]], sef telegraff diwifr gan ddefnyddio tonnau radio.<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Guglielmo-Marconi | title=Guglielmo Marconi &#124; Italian physicist|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref> Felly cafodd Marconi y clod am ddyfeisio radio, a rhannodd [[Gwobr Ffiseg Nobel|Wobr Ffiseg Nobel]] 1909 gyda [[Karl Ferdinand Braun]] "i gydnabod eu cyfraniadau i ddatblygiad telegraffiaeth ddiwifr". Roedd Marconi hefyd yn ddyn busnes a sefydlodd ym 1897 The Wireless Telegraph & Signal Company, a ddaeth yn ei dro The Marconi Company. Ym 1929, cafodd ei urddo'n ''Marchese'' (ardalydd) yr Eidal gan y [[Vittorio Emanuele III, brenin yr Eidal|Brenin Victor Emmanuel III]]. Ym 1931 sefydlodd [[Radio Vaticana]] ar gyfer y [[Pab Pïws XI]]. ==Teulu a bywyd cynnar== Ganed Marconi i deulu bonheddig Eidalaidd yn [[Bologna]] ym 1874. Roedd yn ail fab i Giuseppe Marconi, tirfeddiannwr, a'i wraig Wyddelig Annie Jameson. Rhwng dwy a chwech oed, roedd Guglielmo a'i frawd hynaf Alfonso yn byw gyda'u mam yn nhref [[Bedford]] yn Lloegr. Ni fynychodd Marconi unrhyw ysgol ac ni aeth ymlaen i addysg uwch ffurfiol. Yn lle hynny, dysgodd gemeg, mathemateg a ffiseg gartref gan diwtoriaid preifat. Un o'r rhain oedd Vincenzo Rosa, athro ffiseg ysgol uwchradd yn [[Livorno]]. Dysgodd Rosa ffiseg i Marconi, 17 oed, yn ogystal â damcaniaethau newydd yn ymwneud â thrydan. Wedyn daeth Marconi i adnabod [[Augusto Righi]], ffisegydd ym [[Prifysgol Bologna|Mhrifysgol Bologna]] a oedd wedi gwneud ymchwil ar ddamcaniaethau newydd [[Heinrich Rudolf Hertz|Heinrich Hertz]] am [[Ymbelydredd electromagnetig|donnau electromagnetig]]. Caniataodd Righi i Marconi, 18 oed, fynychu darlithoedd yn y brifysgol a hefyd i ddefnyddio ei labordy a'i llyfrgell. ==Gwaith arbrofol== [[Delwedd:Marconi's first radio transmitter.jpg|bawd|Atgynhyrchiad o'r trosglwyddydd radio cyntaf gydag antena monopol, a adeiladwyd gan Marconi yn Awst 1895]] Yn 20 oed, dechreuodd Marconi arbrofi ar donnau radio, gan adeiladu llawer o'i offer ei hun yn atig ei gartref, gyda chymorth ei bwtler, Mignani. Roedd gan ffisegwyr ar y pryd ddiddordeb mawr mewn tonnau radio, ond ar y cyfan roedd ganddynt ddiddordeb yn y ffenomen wyddonol, yn hytrach na'u posibliadau fel dull cyfathrebu. Erbyn 1894, felly, roedd Marconi yn gallu dangos ar raddfa fach y gellid defnyddio tonnau radio i anfon signalau [[côd Morse]]. Gwnaeth ddatblygiad arloesol ym 1895 pan lwyddodd Marconi i drosglwyddo negeseuon hyd at 2 filltir o bellter. (Hyd yn hyn roedd hanner milltir wedi'i ystyried fel yr terfyn damcaniaethol.) Daeth i’r casgliad y gellid anfon signalau dros bellteroedd hirach, datblygiad a fyddai’n werthfawr yn fasnachol ac yn filwrol. Fodd bynnag, byddai angen cyllid ychwanegol arno ar gyfer ymchwil a datblygu. Ac yntau wedi methu â diddori llywodraeth yr Eidal yn ei syniadau, yn 1896 y daeth i Lundain lle enillodd gefnogaeth [[William Henry Preece]], Prif Beiriannydd [[Swyddfa Bost Gyffredinol]] ac eraill yn fuan. Derbyniodd Marconi [[breinlein|batent]] Prydeinig rhif 12039 am ei gysyniad ar 2 Gorffennaf 1896. Ym mis Mawrth 1897 anfonodd côd Morse tua 3.7 milltir (6&nbsp;km) ar draws [[Gwastadedd Caersallog]], ac ar 13 Mai 1897 anfonodd neges tua'r un pellter dros y môr o [[Ynys Echni]] ym [[Môr Hafren]] i [[Larnog|Drwyn Larnog]], [[Bro Morgannwg]] ac yn fuan wedyn i Drwyn Larnog o [[Brean Down]] yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]] – tua 10 milltir (16&nbsp;km). Cafwyd arddangosiadau dilynol yn [[La Spezia]], [[yr Eidal]], yn [[Swydd Antrim]], [[Iwerddon]], ac ar draws y [[Môr Udd]] rhwng Ffrainc a Lloegr. <gallery heights="180px" mode="packed"> From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain Post Office Engineers.jpg|Peirianwyr Swyddfa Bost Gyffredinol gyda aparatws Marconi, yn ystod prawf ar Ynys Echni, 13 Mai 1897 </gallery> {{-}} ==Canlyniadau ymarferol== [[Delwedd:Guglielmo Marconi 1901 wireless signal.jpg|bawd|Ffotograff o Marconi yn 1901 gyda rhywfaint o'r cyfarpar a ddefnyddiodd yn ei drosglwyddiadau radiotelograffeg dros bellter hir yn ystod y 1890au]] Ym 1898 mabwysiadwyd y technoleg newydd gan [[Trinity House]], y sefydliad sy'n gyfrifol am warchod goleudai ar hyd arfordiroedd Lloegr a Chymru,ac ar 17 Mawrth 1899 dangosodd y technoleg hwnnw ei werth ymarferol pan anfonodd Goleulong East Goodwin, wedi angori ym Môr Udd, yr arwydd cyfyngder cyntaf dros heb diwifr a alwodd fad achub o borthladd [[Ramsgate]] yng [[Caint|Nghaint]].<ref>[https://broadcasting-fleet.com/east-goodwin-lightship/ "East Goodwin Lightship"], ''The Broadcasting Fleet''; adalwyd 25 Gorffennaf 2022</ref> Yn raddol dechreuwyd defnyddio cyfarpar Marconi ar longau oedd yn hwylio [[Cefnfor yr Iwerydd]] i adrodd eu sefyllfa neu anfon adroddiadau newyddion at deithwyr. [[Delwedd:Poldhu radio station.jpg|bawd|Gorsaf radio Poldhu, tua 1910]] Ar droad yr 20g dechreuodd Marconi ymchwilio i'r posibilrwydd o anfon signalau ar draws Cefnfor yr Iwerydd y cefnfor i gystadlu â'r ceblau telegraff trawsatlantig. Honnodd fod neges a anfonwyd o [[St. John's, Newfoundland a Labrador|St. John's]], [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]] (sydd bellach yn rhan o [[Canada|Ganada]]), ar 12 Rhagfyr 1901 wedi'i dderbyn gan ei orsaf radio yn [[Poldhu]], [[Cernyw]] – pellter o 2,200 milltir. Ond mae'r honiad hwn bellach yn cael ei ystyried gyda pheth amheuaeth. Boed hynny fel y bo, nid oes dadl bod neges wedi'i hanfon mewn gwirionedd o [[Nova Scotia]], [[Canada]], ar 17 Rhagfyr 1902. Yn raddol goresgynnwyd y rhwystrau technegol, a sefydlwyd gwasanaeth radio-telegraff rheolaidd rhwng Nova Scotia a [[Swydd Galway]], Iwerddon, ar 17 Hydref 1907. ==Bywyd personol== [[Delwedd:Marconi portrait.jpg|bawd|Guglielmo a Beatrice Marconi, tua 1910]] Priododd Marconi Beatrice O'Brien (1882–1976) ym 1905. Bu iddynt dair merch, Degna (1908-1998), Gioia (1916-1996), a Lucia (ganwyd a bu farw 1906), a mab, Giulio (1910-1971). Ym 1913 dychwelodd y teulu i'r Eidal a dod yn rhan o gymdeithas ffasiynol Rhufain. Ysgarodd Marconi a Beatrice ym 1924, a phriododd Marconi Maria Cristina Bezzi-Scali (1900–1994) ym 1927. Bu iddynt un ferch, Maria Elettra Elena Anna (g. 1930). Ym 1923 ymunodd Marconi â'r ''Partito Nazionale Fascista'' (Y Blaid Ffasgaidd Genedlaethol) a daeth yn aelod o'r ''Gran Consiglio del Fascismo'' (Cyngor Ffasgiaeth Mawr). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmo}} [[Categori:Dyfeiswyr Eidalaidd]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Ffiseg Nobel]] [[Categori:Ffasgwyr Eidalaidd]] [[Categori:Ffisegwyr Eidalaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1874]] [[Categori:Marwolaethau 1937]] [[Categori:Peirianwyr Eidalaidd]] [[Categori:Pobl o Bologna]] 08rd5gq71qpycibh77d77btwjlyvd8r 11096752 11096751 2022-07-26T19:35:46Z Craigysgafn 40536 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dyfeisiwr a pheiriannydd trydanol o'r Eidal oedd '''Guglielmo Giovanni Maria Marconi''' (25 Ebrill 1874 – 20 Gorffennaf 1937), sy'n adnabyddus am greu system [[radio-telegraffi]], sef telegraff diwifr gan ddefnyddio tonnau radio.<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Guglielmo-Marconi | title=Guglielmo Marconi &#124; Italian physicist|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref> Felly cafodd Marconi y clod am ddyfeisio radio, a rhannodd [[Gwobr Ffiseg Nobel|Wobr Ffiseg Nobel]] 1909 gyda [[Karl Ferdinand Braun]] "i gydnabod eu cyfraniadau i ddatblygiad telegraffiaeth ddiwifr". Roedd Marconi hefyd yn ddyn busnes a sefydlodd ym 1897 The Wireless Telegraph & Signal Company, a ddaeth yn ei dro The Marconi Company. Ym 1929, cafodd ei urddo'n ''Marchese'' (ardalydd) yr Eidal gan y [[Vittorio Emanuele III, brenin yr Eidal|Brenin Victor Emmanuel III]]. Ym 1931 sefydlodd [[Radio Vaticana]] ar gyfer y [[Pab Pïws XI]]. ==Bywyd cynnar== Ganed Marconi i deulu bonheddig Eidalaidd yn [[Bologna]] ym 1874. Roedd yn ail fab i Giuseppe Marconi, tirfeddiannwr, a'i wraig Wyddelig Annie Jameson. Rhwng dwy a chwech oed, roedd Guglielmo a'i frawd hynaf Alfonso yn byw gyda'u mam yn nhref [[Bedford]] yn Lloegr. Ni fynychodd Marconi unrhyw ysgol ac ni aeth ymlaen i addysg uwch ffurfiol. Yn lle hynny, dysgodd gemeg, mathemateg a ffiseg gartref gan diwtoriaid preifat. Un o'r rhain oedd Vincenzo Rosa, athro ffiseg ysgol uwchradd yn [[Livorno]]. Dysgodd Rosa ffiseg i Marconi, 17 oed, yn ogystal â damcaniaethau newydd yn ymwneud â thrydan. Wedyn daeth Marconi i adnabod [[Augusto Righi]], ffisegydd ym [[Prifysgol Bologna|Mhrifysgol Bologna]] a oedd wedi gwneud ymchwil ar ddamcaniaethau newydd [[Heinrich Rudolf Hertz|Heinrich Hertz]] am [[Ymbelydredd electromagnetig|donnau electromagnetig]]. Caniataodd Righi i Marconi, 18 oed, fynychu darlithoedd yn y brifysgol a hefyd i ddefnyddio ei labordy a'i llyfrgell. ==Gwaith arbrofol== [[Delwedd:Marconi's first radio transmitter.jpg|bawd|Atgynhyrchiad o'r trosglwyddydd radio cyntaf gydag antena monopol, a adeiladwyd gan Marconi yn Awst 1895]] Yn 20 oed, dechreuodd Marconi arbrofi ar donnau radio, gan adeiladu llawer o'i offer ei hun yn atig ei gartref, gyda chymorth ei bwtler, Mignani. Roedd gan ffisegwyr ar y pryd ddiddordeb mawr mewn tonnau radio, ond ar y cyfan roedd ganddynt ddiddordeb yn y ffenomen wyddonol, yn hytrach na'u posibliadau fel dull cyfathrebu. Erbyn 1894, felly, roedd Marconi yn gallu dangos ar raddfa fach y gellid defnyddio tonnau radio i anfon signalau [[côd Morse]]. Gwnaeth ddatblygiad arloesol ym 1895 pan lwyddodd Marconi i drosglwyddo negeseuon hyd at 2 filltir o bellter. (Hyd yn hyn roedd hanner milltir wedi'i ystyried fel yr terfyn damcaniaethol.) Daeth i’r casgliad y gellid anfon signalau dros bellteroedd hirach, datblygiad a fyddai’n werthfawr yn fasnachol ac yn filwrol. Fodd bynnag, byddai angen cyllid ychwanegol arno ar gyfer ymchwil a datblygu. Ac yntau wedi methu â diddori llywodraeth yr Eidal yn ei syniadau, yn 1896 y daeth i Lundain lle enillodd gefnogaeth [[William Henry Preece]], Prif Beiriannydd [[Swyddfa Bost Gyffredinol]] ac eraill yn fuan. Derbyniodd Marconi [[breinlein|batent]] Prydeinig rhif 12039 am ei gysyniad ar 2 Gorffennaf 1896. Ym mis Mawrth 1897 anfonodd côd Morse tua 3.7 milltir (6&nbsp;km) ar draws [[Gwastadedd Caersallog]], ac ar 13 Mai 1897 anfonodd neges tua'r un pellter dros y môr o [[Ynys Echni]] ym [[Môr Hafren]] i [[Larnog|Drwyn Larnog]], [[Bro Morgannwg]] ac yn fuan wedyn i Drwyn Larnog o [[Brean Down]] yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]] – tua 10 milltir (16&nbsp;km). Cafwyd arddangosiadau dilynol yn [[La Spezia]], [[yr Eidal]], yn [[Swydd Antrim]], [[Iwerddon]], ac ar draws y [[Môr Udd]] rhwng Ffrainc a Lloegr. <gallery heights="180px" mode="packed"> From this site Guglielmo Marconi made the first public transmission of wireless signals on 27 July 1896.jpg|Plac yn coffáu arddangosiad cyhoeddus cyntaf Marconi o signalau radio ar wal Adeilad BT, 81 Newgate Street, Llundain Post Office Engineers.jpg|Peirianwyr Swyddfa Bost Gyffredinol gyda aparatws Marconi, yn ystod prawf ar Ynys Echni, 13 Mai 1897 </gallery> {{-}} ==Canlyniadau ymarferol== [[Delwedd:Guglielmo Marconi 1901 wireless signal.jpg|bawd|Ffotograff o Marconi yn 1901 gyda rhywfaint o'r cyfarpar a ddefnyddiodd yn ei drosglwyddiadau radiotelograffeg dros bellter hir yn ystod y 1890au]] Ym 1898 mabwysiadwyd y technoleg newydd gan [[Trinity House]], y sefydliad sy'n gyfrifol am warchod goleudai ar hyd arfordiroedd Lloegr a Chymru,ac ar 17 Mawrth 1899 dangosodd y technoleg hwnnw ei werth ymarferol pan anfonodd Goleulong East Goodwin, wedi angori ym Môr Udd, yr arwydd cyfyngder cyntaf dros heb diwifr a alwodd fad achub o borthladd [[Ramsgate]] yng [[Caint|Nghaint]].<ref>[https://broadcasting-fleet.com/east-goodwin-lightship/ "East Goodwin Lightship"], ''The Broadcasting Fleet''; adalwyd 25 Gorffennaf 2022</ref> Yn raddol dechreuwyd defnyddio cyfarpar Marconi ar longau oedd yn hwylio [[Cefnfor yr Iwerydd]] i adrodd eu sefyllfa neu anfon adroddiadau newyddion at deithwyr. [[Delwedd:Poldhu radio station.jpg|bawd|Gorsaf radio Poldhu, tua 1910]] Ar droad yr 20g dechreuodd Marconi ymchwilio i'r posibilrwydd o anfon signalau ar draws Cefnfor yr Iwerydd y cefnfor i gystadlu â'r ceblau telegraff trawsatlantig. Honnodd fod neges a anfonwyd o [[St. John's, Newfoundland a Labrador|St. John's]], [[Newfoundland (ynys)|Newfoundland]] (sydd bellach yn rhan o [[Canada|Ganada]]), ar 12 Rhagfyr 1901 wedi'i dderbyn gan ei orsaf radio yn [[Poldhu]], [[Cernyw]] – pellter o 2,200 milltir. Ond mae'r honiad hwn bellach yn cael ei ystyried gyda pheth amheuaeth. Boed hynny fel y bo, nid oes dadl bod neges wedi'i hanfon mewn gwirionedd o [[Nova Scotia]], [[Canada]], ar 17 Rhagfyr 1902. Yn raddol goresgynnwyd y rhwystrau technegol, a sefydlwyd gwasanaeth radio-telegraff rheolaidd rhwng Nova Scotia a [[Swydd Galway]], Iwerddon, ar 17 Hydref 1907. ==Bywyd personol== [[Delwedd:Marconi portrait.jpg|bawd|Guglielmo a Beatrice Marconi, tua 1910]] Priododd Marconi Beatrice O'Brien (1882–1976) ym 1905. Bu iddynt dair merch, Degna (1908-1998), Gioia (1916-1996), a Lucia (ganwyd a bu farw 1906), a mab, Giulio (1910-1971). Ym 1913 dychwelodd y teulu i'r Eidal a dod yn rhan o gymdeithas ffasiynol Rhufain. Ysgarodd Marconi a Beatrice ym 1924, a phriododd Marconi Maria Cristina Bezzi-Scali (1900–1994) ym 1927. Bu iddynt un ferch, Maria Elettra Elena Anna (g. 1930). Ym 1923 ymunodd Marconi â'r ''Partito Nazionale Fascista'' (Y Blaid Ffasgaidd Genedlaethol) a daeth yn aelod o'r ''Gran Consiglio del Fascismo'' (Cyngor Ffasgiaeth Mawr). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmo}} [[Categori:Dyfeiswyr Eidalaidd]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Ffiseg Nobel]] [[Categori:Ffasgwyr Eidalaidd]] [[Categori:Ffisegwyr Eidalaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1874]] [[Categori:Marwolaethau 1937]] [[Categori:Peirianwyr Eidalaidd]] [[Categori:Pobl o Bologna]] fsc0nwd661x5frty803tw1s0lvgnu5r 14 298008 11096758 2022-07-26T21:24:24Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi Mississippi]] [[Categori:Humphreys County, Mississippi]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Trefi Mississippi]] [[Categori:Humphreys County, Mississippi]] q8zjx43gnsxfqi9idskffbo6s8pk772 14 298009 11096762 2022-07-26T21:26:35Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd Tennessee]] [[Categori:Humphreys County, Tennessee]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Dinasoedd Tennessee]] [[Categori:Humphreys County, Tennessee]] prs1sapq1h4bnd12vyrolpf4ivjw382 14 298010 11096782 2022-07-26T21:43:40Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Meddygon o Giwba]] i [[Categori:Meddygon Ciwbaidd]] wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[:Categori:Meddygon Ciwbaidd]] rvlqdfkhq3g1gh1s5ultfr1fnhffjqs 14 298011 11096784 2022-07-26T21:45:50Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Ciwbaidd]] [[Categori:Ciwbawyr yn ôl galwedigaeth]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Ciwbaidd]] [[Categori:Ciwbawyr yn ôl galwedigaeth]] bqx6c9ftb7qkpvf0ffetc5cujakttfl 14 298012 11096787 2022-07-26T21:50:10Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Rwmanaidd]] [[Categori:Rwmaniaid yn ôl galwedigaeth]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Rwmanaidd]] [[Categori:Rwmaniaid yn ôl galwedigaeth]] 5ae6kgtjnswl11jcxfr2rhf85wstf0e 14 298013 11096789 2022-07-26T21:52:21Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Singaporaidd]] [[Categori:Singaporiaid yn ôl galwedigaeth]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Singaporaidd]] [[Categori:Singaporiaid yn ôl galwedigaeth]] 69srr0cin4tselwjfhdux930qi74o57 14 298014 11096790 2022-07-26T21:54:16Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Gwyddelig]] [[Categori:Gwyddelod yn ôl galwedigaeth]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Mathemategwyr yn ôl cenedligrwydd|Gwyddelig]] [[Categori:Gwyddelod yn ôl galwedigaeth]] t9ofy1z84272x7bdl5e6p7cdh26caig 14 298015 11096794 2022-07-26T22:00:04Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi Colorado]] [[Categori:Montrose County, Colorado]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Trefi Colorado]] [[Categori:Montrose County, Colorado]] dgmfilokzaa8pw8nyl68eg8p7yaw9yc 0 298016 11096800 2022-07-26T23:02:30Z 177.73.98.170 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Infobox television|genre=<!-- Genres must have reliable sources to support them -->|creator=[[Chris Savino]]|creative_director={{unbulleted list|Amanda Rynda (2016–2019)|Ashley Kliment-Baker (2019–bresennol)}}|director=|voices={{unbulleted list|[[Grant Palmer]]|[[Collin Dean]]|Tex Hammond|Asher Bishop|Bentley Griffin|[[Catherine Taber]]|[[Liliana Mumy]]|[[Nika Futterman]]|[[Cristina Pucelli]]|[[Jessica DiCicco]]|[[Grey DeLisle]]|Lara Jill Mil...' wikitext text/x-wiki {{Infobox television|genre=<!-- Genres must have reliable sources to support them -->|creator=[[Chris Savino]]|creative_director={{unbulleted list|Amanda Rynda (2016–2019)|Ashley Kliment-Baker (2019–bresennol)}}|director=|voices={{unbulleted list|[[Grant Palmer]]|[[Collin Dean]]|Tex Hammond|Asher Bishop|Bentley Griffin|[[Catherine Taber]]|[[Liliana Mumy]]|[[Nika Futterman]]|[[Cristina Pucelli]]|[[Jessica DiCicco]]|[[Grey DeLisle]]|[[Lara Jill Miller]]|[[Caleel Harris]]|Andre Robinson|Jahzir Bruno|[[Jill Talley]]|[[Brian Stepanek]]}}|theme_music_composer={{unbulleted list|[[Michelle Lewis]]|[[Doug Rockwell]]|Chris Savino}}|opentheme="The Loud House Theme Song"<ref name="ThemeSong">{{cite web |url=https://open.spotify.com/album/2etegCiek9WKyF9GtkrNAw?nd=1#upsell|title=The Loud House Theme Song|date=2020|website=[[Spotify]]|publisher=[[Nickelodeon]]|access-date=May 4, 2020}}</ref> gan Michelle Lewis, Doug Rockwell, a Chris Savino|endtheme="The Loud House End Credit" gan Freddy Horvath a Chris Savino|composer=Doug Rockwell|country={{USA}}|editor=|language=English|network=[[Nickelodeon]]|executive_producer={{unbulleted list|Chris Savino (2016–2018)|Michael Rubiner (2018–bresennol)|Kyle Marshall (2020–bresennol)}}|producer={{unbulleted list|Karen Malach (2016–2021)|Ian Murray (2021–bresennol)}}|company=[[Nickelodeon Animation Studio]]|num_seasons=6|num_episodes=218|runtime=11 munud (rheolaidd)<br />22 munud (arbennig)<br />43 munud ("Schooled!" yn unig)|picture_format=[[HDTV]] [[1080i]]|audio_format=[[Dolby Digital]] 5.1|first_aired={{Start date|2016|5|2}}|last_aired=bresennol|related=''[[The Casagrandes]]''}}Mae '''''The Loud House''''' yn cyfres deledu animeiddiedig Americanaidd. Fe'i crëwyd gan [[Chris Savino]] yn ôl yn 2016 ac fe'i gynhyrchwyd gan [[Nickelodeon Animation Studio]]. Yn y Deyrnas Unedig (gan gynnwys Cymru ond nid yn Cymraeg) fe ddarlledodd ar [[Nickelodeon]]. == Lleisiau Saesneg == * [[Grant Palmer]]<ref name="TFC-PR">{{cite press release|url=http://www.thefutoncritic.com/news/2016/03/28/nickelodeons-new-original-animated-comedy-series-the-loud-house-opens-its-doors-monday-may-2-at-500pm-et-pt-232113/20160328nickelodeon01/|title=Nickelodeon's New Original Animated Comedy Series, ''The Loud House'', Opens Its Doors, Monday, May 2, at 5:00p.m. (ET/PT)|publisher=[[Nickelodeon]]|via=[[The Futon Critic]]|date=March 28, 2016|access-date=August 4, 2020}}</ref> fel Lincoln Albert Loud * [[Catherine Taber]]<ref>{{cite web|title=Catherine Taber, SBV Talent|url=http://www.sbvtalent.com/talent/catherine-taber|access-date=April 20, 2016|publisher=SBV Talent|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424062543/http://www.sbvtalent.com/talent/catherine-taber|archive-date=April 24, 2016}}</ref> fel Lori L. Loud * [[Liliana Mumy]]<ref>{{cite web|title=Nicktoon 'The Loud House' Set To Stun Audiences in May|url=http://www.beyondthecartoons.com/the-loud-house/|date=March 30, 2016|access-date=April 21, 2016|publisher=Beyond the Cartoons}}</ref> fel Leni L. Loud * [[Nika Futterman]]<ref name="TFC-PR" /> fel Luna Loud * [[Jessica DiCicco]]<ref name="TFC-PR" /> fel Lynn Loud Jr. a Lucy Loud * [[Grey Griffin]]<ref name="TFC-PR" /> fel Lana Loud, Lola Loud, Lily Loud a Ruth * [[Lara Jill Miller]]<ref>{{cite news|url=http://www.mcall.com/entertainment/tv-watchers/mc-coopersburg-native-artist-on-new-nick-show-20160406-story.html|title=Southern Lehigh grad is an artist on new animated Nick show|date=April 6, 2016|access-date=April 21, 2016}}</ref> fel Lisa Loud * [[Brian Stepanek]]<ref name="ComicMix">{{cite web|last1=Whitten|first1=Emily|title=Emily S. Whitten: Nickelodeon, Squishy Seats… and Me!|url=https://www.comicmix.com/2017/07/21/emily-s-whitten-nickelodeon-squishy-seats-and-me/|website=ComicMix|publisher=ComicMix LLC|access-date=July 7, 2019|date=July 21, 2017}}</ref><ref name="A Loud House Christmas Cast">{{cite web|url=https://deadline.com/2021/08/a-loud-house-christmas-nickelodeon-cast-live-action-holiday-movie-1234820037/|title=''A Loud House Christmas'': Nickelodeon Sets Cast For Live-Action Movie|work=[[Deadline Hollywood]]|author=Denise Petski|date=August 23, 2021|access-date=September 11, 2021}}</ref> fel Lynn Loud Sr. * [[Jill Talley]]<ref name="ComicMix" /> fel Rita Loud * [[Rick Zieff]] fel Leonard "Gramps" Loud * [[Fred Willard]] fel Albert "Pop Pop" * [[Jennifer Coolidge]] fel Myrtle == Cyfeiriadau == {{Cyfeiriadau}} == Dolenni allanol == * {{IMDb teitl|4859164}} {{Eginyn teledu}} [[Categori:Cyflwyniadau rhaglenni teledu 2016]] [[Categori:Rhaglenni teledu animeiddiedig Americanaidd]] [[Categori:Rhaglenni teledu Saesneg]] ie6nhrixh8hg4y49s9moiuwfidcnyxz 14 298017 11096804 2022-07-27T07:36:56Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Treflannau Michigan]] [[Categori:Charlevoix County, Michigan]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Treflannau Michigan]] [[Categori:Charlevoix County, Michigan]] gw50770nl5pkstwsybx2eme7ejmfzww 14 298018 11096806 2022-07-27T07:38:52Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Cymunedau Michigan]] [[Categori:Charlevoix County, Michigan]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymunedau Michigan]] [[Categori:Charlevoix County, Michigan]] a9wwp8bj243a0568zu10ss32fijsg5l 14 298019 11096808 2022-07-27T07:42:02Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Arfau]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Arfau]] 7bsguhpgbv28stjhegy91u6uoociqqj 0 298020 11096829 2022-07-27T10:59:36Z Stefanik 413 #wici365 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = [[12th Basque Parliament]] | coa_pic = Basque Parliament logo.png | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = [[List of Presidents of the Basque Parliament|President]] | leader1 = [[Bakartxo Tejeria]] | party1 = [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] | election1 = 20 November 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = [[Txarli Prieto]] | party2 = [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] | election2 = 3 August 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = [[Eva Blanco]] | party3 = [[EH Bildu]] | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = [[Iñigo Iturrate]] | party4 = [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = [[Gustavo Angulo]] | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] t6th5cnw0v6ms7yrjbrtl513bfpah72 11096837 11096829 2022-07-27T11:06:16Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] 1wwdup4swlyiqzmylfxuewb7fx0iqdf 11096838 11096837 2022-07-27T11:07:22Z Stefanik 413 /* Dull ethol */ wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] c3122pm4xe293335rcij1bkc2nm0uaq 11096839 11096838 2022-07-27T11:07:40Z Stefanik 413 /* Cyfeiriadau */ wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] o2gbqw8vpmt8zb2ugez7u2u3fi4qa35 11096842 11096839 2022-07-27T11:09:03Z Stefanik 413 Symudodd Stefanik y dudalen [[Senedd Eukadi]] i [[Senedd Euskadi]]: cywiriad wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] o2gbqw8vpmt8zb2ugez7u2u3fi4qa35 11096844 11096842 2022-07-27T11:09:41Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. ==Cyd-destun== Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] baqbp1kxmephu52cx468yaw7n5c1cu5 11096847 11096844 2022-07-27T11:14:26Z Stefanik 413 /* Dull ethol */ wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[D'Hondt method]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Álava]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. ==Cyd-destun== Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 02.jpg|thumb|left|250px|yr ''Izaro'', coeden dderwen symbolaidd sydd gyda'i 7 cangen yn cynrychioli saith talaith Gwlad y Basg, gan y cerflunydd enwog, Néstor Basterretxea yn y senedd-dŷ]] Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] a68gi5egrp6uyrd8op96ujjgb7p8y6k 11096850 11096847 2022-07-27T11:15:16Z Stefanik 413 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[Dull D'Hondt]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Araba]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. ==Cyd-destun== Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 02.jpg|thumb|left|250px|yr ''Izaro'', coeden dderwen symbolaidd sydd gyda'i 7 cangen yn cynrychioli saith talaith Gwlad y Basg, gan y cerflunydd enwog, Néstor Basterretxea yn y senedd-dŷ]] Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] r9p8mxhkgqvgkvptr7chv7cyy5m2rc0 11096851 11096850 2022-07-27T11:15:49Z Stefanik 413 /* Dull ethol */ wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | name = Basque Parliament | native_name = Eusko Legebiltzarra<br/>Parlamento Vasco | legislature = 12fed Senedd Basgaidd | coa_pic = [[Delwedd:Basque Parliament logo.png]] | coa_res = 250px | coa-pic = | coa-res = | house_type = Unicameral | body = | houses = | leader1_type = Arlywyddion | leader1 = Bakartxo Tejeria | party1 = Plaid Genedlaethol Basgaidd (EAJ/PNV) | election1 = 20 Tachwedd 2012 | leader2_type = Vice President | leader2 = Txarli Prieto | party2 = PSE–EE | election2 = 3 Awst 2020 | leader3_type = Second Vice President | leader3 = Eva Blanco | party3 = EH Bildu | election3 = 21 October 2016 | leader4_type = Secretary | leader4 = Iñigo Iturrate | party4 = EAJ/PNV | election4 = 21 October 2016 | leader5_type = Vice Secretary | leader5 = Gustavo Angulo | party5 = [[Elkarrekin Podemos|EP–EA]] | election5 = 3 August 2020 | members = 75 | house1 = | house2 = | structure1 = Parlamento Vasco 2020.svg | structure1_res = 250px | structure2 = | structure2_res = | political_groups1 = '''Government (41)''' *{{Color box|{{party color|Basque Nationalist Party}}|border=darkgray}} [[Basque Nationalist Party|EAJ/PNV]] (31) *{{Color box|{{party color|Socialist Party of the Basque Country}}|border=darkgray}} [[Socialist Party of the Basque Country–Basque Country Left|PSE–EE]] (10) '''Opposition (34)''' *{{Color box|{{party color|EH Bildu}}|border=darkgray}} [[EH Bildu]] (21) *{{Color box|{{party color|Elkarrekin Podemos}}|border=darkgray}} [[Elkarrekin Podemos|Elkarrekin Podemos–EA]] (6) **{{Color box|{{party color|Podemos (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Podemos (Spanish political party)|Podemos]] (3) **{{Color box|{{party color|Ezker Anitza}}|border=darkgray}} [[Ezker Anitza|EzAn–IU]] (3) *{{Color box|{{party color|PP+Cs}}|border=darkgray}} [[PP+Cs]] (6) **{{Color box|{{party color|People's Party (Spain)}}|border=darkgray}} [[People's Party of the Basque Country|PP]] (4) **{{Color box|{{party color|Citizens (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Citizens (Spanish political party)|Cs]] (2) *{{Color box|{{party color|Vox (Spanish political party)}}|border=darkgray}} [[Vox (political party)|Vox]] (1) | political_groups2 = | committees1 = | committees2 = | joint_committees = | voting_system1 = Closed party lists in three 25-seat constituencies, with seats allocated using the [[Dull D'Hondt]] | voting_system2 = | last_election1 = [[2020 Basque regional election|12 July 2020]] | next_election1 = | session_room = Parlamento Vasco.jpg | session_res = | meeting_place = [[Vitoria-Gasteiz]], [[Araba]] | website = [http://www.legebiltzarra.eus/ Website] | footnotes = }} [[File:Gasteizko Eusko Legebiltzarra.jpg|thumb|250px|Senedd-dŷ Gwlad y Basg, ''Eusko Legebiltzarra'']] '''Senedd Euskadi''', hefyd '''Senedd Gwlad y Basg''' ([[Basgeg]]: ''Eusko Legebiltzarra'', [[Sbaeneg]]: ''Parlamento Vasco'') yw corff deddfwriaethol [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] yn [[Sbaen]] a'r cynulliad etholedig y mae Llywodraeth [[Gwlad y Basg]] yn gyfrifol amdano. ==Cyd-destun== Dylid nodi nad yw'r senedd yn gyfrifol am 3 talaith y [[Cymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg]] (a elwir yn aml yn '''Euskadi''') ac nid am holl daleithiau hanesyddol - saith talaith - Gwlad y Basg. Mae gan talaith [[Nafarroa Garaia|Nagarroa Garaia]] senedd ei hun gyda grymoedd tebyg. Mae'r 3 dalaith sy'n rhan o wladwriaeth Ffrainc a elwir yn aml yn Basgeg yn ''[[Iparralde]]'' (Gogledd); [[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]] wedi eu llyncu oddi fewn i [[Départements Ffrainc|département]] fwy [[Pyrénées-Atlantiques]] (yn fwriadol i danseilio eu hunaniaeth, er bod ymgyrch oesol dros greu departement benodol Basgaidd). ==Lleoliad== Mae’r Senedd yn cyfarfod ym mhrifddinas Gwlad y Basg, [[Vitoria-Gasteiz]], er y cynhaliwyd sesiwn gyntaf y cynulliad modern, fel y’i cyfansoddwyd gan [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg]], yn [[Gernika]] – canolfan symbolaidd rhyddid Gwlad y Basg – ar 31 Mawrth 1980.<ref>[http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html Parlamento Vasco - Servicios > Conócenos > La sede] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120906104106/http://www.parlamento.euskadi.net/c_lasede_1.html |date=2012-09-06 }} {{in lang|es}}</ref> Yn ddiweddarach yn 1980 dechreuodd gyfarfod ar safle Cyngor Álava. Ym 1982, cafodd ei safle ei hun mewn hen ysgol uwchradd. Cerflun derw gan Nestor Basterretxea yw symbol y Senedd sy'n cynrychioli coeden arddull, cyfeiriad at draddodiad cynulliadau gwleidyddol Gwlad y Basg yn cyfarfod o dan goeden, fel yn Gernika. Bu gobaith, ac efallai dyheuad o hyd, mai yn Iruňa (Pamplona), prifddinas Nafar ac, yn hanesyddol, yr unig wladwriaeth Basgaidd a fodolai hyd y cyfnod modern, y lleolir y senedd-dŷ rhyw ddydd mewn [[Euskal Herria]] unedig. ==Hanes== Yr oedd creu Senedd Fasgaidd wedi ei nodi yn Statud Ymreaolaeth Gwlad y Basg 1936, ond yr oedd union ddeinameg y [[Rhyfel Cartref Sbaen]] a'r cyfnod byr y bu mewn grym — naw mis— yn ei gwneud yn amhosibl ei rhoi ar waith. Ganed Senedd Gwlad y Basg ar ôl cymeradwyo [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979|Statud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] a chynhaliodd ei sesiwn gyntaf yn Nhŷ Cynulliad hanesyddol y [[Gernika]] ar 31 Mawrth 1980 wrth ymyl y goeden Gernika, sy'n symbol o siarteri a hawliau cyfreithiol Gwlad y Basg a lle urddir prif weinidogion ([[Lehendakari]]) Llywodraeth Gwlad y Basg yn ei chysgod. Ei ail leoliad oedd Palas Cyngor Taleithiol Biskaia, yn [[Bilbo]], a'i drydydd lleoliad dros dro oedd adeilad Cynulliad Gyffredinol Álava, yn [[Vitoria-Gasteiz]], a leolir ychydig fetrau o hen Sefydliad Ramiro de Maeztu, ei leoliad diffiniol ers 1 Chwefror 1982. Adnewyddwyd yr adeilad hwn o'r 19g gan y penseiri José Erbina a Julio Herrero. Yn ogystal, yn 2000 ehangwyd ei gyfleusterau gweinyddol trwy gaffael adeilad cyfagos sydd wedi'i gysylltu gan dwnnel tanddaearol.<ref name=EM>{{cite web|last=Rioja Andueza|first=Iker|title=Puertas abiertas en el Parlamento|url=http://www.elmundo.es/pais-vasco/2015/03/30/5519972dca474149478b4572.html|publisher=El Mundo|date=30 Mawrth 2015}}</ref> ==Aelodaeth== Mae'n cynnwys saith deg pump o ddirprwyon sy'n cynrychioli dinasyddion o dair talaith cymuned ymreolaethol Gwlad y Basg (a elwir yn Euskadi ar lafar ac yn swyddogol). Mae pob talaith ([[Araba|Araba (Álava yn Sbaeneg)]], [[Gipuzkoa]] a [[Bizkaia|Biskaia]]) yn ethol yr un nifer o ddirprwyon, er bod ganddynt lefelau gwahanol iawn o boblogaeth. Dewiswyd hwn i ennill cefnogaeth [[Araba]] a [[Nafarroa Garaia|Nafar]], tiriogaethau llai poblog. Eto i gyd, ni ymunodd Navarre â'r gymuned ymreolaethol. ==Dull ethol== [[File:Vitoria - Parlamento Vasco, interior 02.jpg|thumb|left|250px|yr ''Izaro'', coeden dderwen symbolaidd sydd gyda'i 7 cangen yn cynrychioli saith talaith Gwlad y Basg, gan y cerflunydd enwog, [[Néstor Basterretxea]], yn y senedd-dŷ]] Mae'r senedd yn senedd yn un sy'n dilyn model [[Unsiambraeth|unsiambraeth]]. Cynhelir yr etholiadau gan ddefnyddio [[cynrychiolaeth gyfrannol]] rhestr gaeedig gyda seddau'n cael eu dyrannu ar sail Daleithiol gan ddefnyddio dull dyrannu [[Dull D'Hondt|D'Hondt]]. I fod yn gymwys ar gyfer seddi mewn talaith benodol, rhaid i restrau etholiadol dderbyn o leiaf 3% o'r pleidleisiau a fwriwyd yn y dalaith honno, gan gynnwys pleidleisiau "en blanco" ar gyfer "dim un o'r uchod." Rhwng 1984 a 2001, y trothwy etholiad oedd 5% ym mhob talaith. Cynhelir sesiynau Senedd Gwlad y Basg yn [[Basgeg|Fasgeg]] a [[Sbaeneg]], gyda gwasanaethau cyfieithu. Mae’r Senedd yn cynnwys 75 o ddirprwyon a etholwyd gan bleidlais gyffredinol i oedolion o dan system o gynrychiolaeth gyfrannol. == Aelodaeth gyfredol (etholiad 2020) == Wedi'r etholiad ddiweethaf, a gynhaliwyd ar 12 Gorffennaf 2020, cadwyd y canlyniad isod o'r seddi:<ref>{{Cite web|last=Bello|first=Carlos Medina|date=2020-07-12|title=12J: Urkullu gana en el País Vasco y Feijoó suma su cuarta mayoría absoluta en Galicia|url=https://espanadiario.net/actualidad/resultados-elecciones-pais-vasco-galicia|access-date=2020-07-14|website=espanadiario.net|language=es}}</ref> * Plaid Genedlaethol Gwlad y Basg (EAJ-PNV): 31 seneddwyr (39.12% o'r bleidlais boblogaidd) * Euskal Herria Bildu (EH Bildu): 21 seneddwyr (27.84% o'r bleidlais boblogaidd) * Plaid Sosialaidd Gwlad y Basg-Chwith Gwlad y Basg (PSE-EE / PSOE): 10 seneddwyr (13.64% o'r bleidlais boblogaidd) * Elkarrekin Podemos|Podemos-Izquierda Unida (Podemos-IU): 6 seneddwyr (8.03% o'r bleidlais boblogaidd) * Partido Popular]] + Ciudadanos (PP+Cs): 6 seneddwyr (6.75% o'r bleidlais boblogaidd) * Vox (Vox): 1 seneddwr (1.96% o'r bleidlais boblogaidd) [[File:Parlamento vasco 3.jpg|thumb|Antiguo Instituto Ramiro de Maeztu]] ==Dolenni allannol== * [https://www.legebiltzarra.eus/portal/eu Gwefan swyddogol Senedd Euskadi] (Basgeg a Sbaeneg) * [https://www.youtube.com/watch?v=M3b4HoRgrYY ''La transición en Euskadi: Estatuto de Autonomia''] raglen yn Sbaeneg ar Youtube ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Senedd-dai|Gwlad y Basg]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Gwlad y Basg]] [[Categori:Basgeg]] [[Categori:Gwlad y Basg]] pnggt5jaeibx8rjztxstvkf9xkvk5rj 14 298021 11096830 2022-07-27T11:00:08Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|ca-0]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|ca-0]] 80oc6nh8bwkyt4xhmen6c7lg30sk5w4 14 298022 11096831 2022-07-27T11:00:28Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|ca-5]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|ca-5]] ebrr10h9nvpw4en0v1j7acdwan0sbrt 14 298023 11096832 2022-07-27T11:01:26Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|et-M]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|et-M]] i83vmage15jxsf2n0vbzslmqljibdd0 14 298024 11096833 2022-07-27T11:03:49Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|hu-M]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|hu-M]] iiijndq27inf28yqmxhhhlysox0bnq5 6 298025 11096834 2022-07-27T11:04:06Z Stefanik 413 Logo of the Basque Parliament Author or copyright owner Source (WP:NFCC#4) http://www.legebiltzarra.eus/portal/image/layout_set_logo?img_id=16205&t=1491473111752 Use in article (WP:NFCC#7) Basque Parliament Purpose of use in article (WP:NFCC#8) to serve as the primary means of visual identification at the top of the article dedicated to the entity in question. Not replaceable with free media because (WP:NFCC#1) n.a. Minimal use (WP:NFCC#3) one use Respect for commercial opportunities (WP:NFC... wikitext text/x-wiki == Crynodeb == Logo of the Basque Parliament Author or copyright owner Source (WP:NFCC#4) http://www.legebiltzarra.eus/portal/image/layout_set_logo?img_id=16205&t=1491473111752 Use in article (WP:NFCC#7) Basque Parliament Purpose of use in article (WP:NFCC#8) to serve as the primary means of visual identification at the top of the article dedicated to the entity in question. Not replaceable with free media because (WP:NFCC#1) n.a. Minimal use (WP:NFCC#3) one use Respect for commercial opportunities (WP:NFCC#2) n.a. 7rs1tyl0jcwli9m5344au2tjc7e6haj 14 298026 11096835 2022-07-27T11:04:11Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|li-3]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|li-3]] 1quf894qcnct3boz1y5at4qth192v6p 14 298027 11096836 2022-07-27T11:04:40Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|sk-1]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|sk-1]] 1gl38hde1ngnjrvjf91i1kxxzv7jgb1 14 298028 11096840 2022-07-27T11:07:59Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|zea-3]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|zea-3]] lryyo5f81pdgkmpdh8sk2qpoub3jqa3 0 298029 11096843 2022-07-27T11:09:03Z Stefanik 413 Symudodd Stefanik y dudalen [[Senedd Eukadi]] i [[Senedd Euskadi]]: cywiriad wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Senedd Euskadi]] 28w8iom0i95m1q0kw2brz3cwqz7rmip 14 298030 11096845 2022-07-27T11:11:30Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|bfi]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|bfi]] hsp55ht1h5q24eb2mf666g1k3uo2ud8 14 298031 11096846 2022-07-27T11:11:46Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|bfi-M]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Ieithoedd defnyddwyr|bfi-M]] dt8wcunudr9eio85mqmftcppka3cuhn 14 298032 11096849 2022-07-27T11:14:59Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] lyqn4flkkm78rackd42ywaootv3n37m 14 298033 11096855 2022-07-27T11:26:50Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] lyqn4flkkm78rackd42ywaootv3n37m 14 298034 11096857 2022-07-27T11:27:44Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] lyqn4flkkm78rackd42ywaootv3n37m 14 298035 11096859 2022-07-27T11:28:54Z Craigysgafn 40536 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]]' wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymunedau Sir Ddinbych]] [[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]] lyqn4flkkm78rackd42ywaootv3n37m 0 298036 11096865 2022-07-27T11:55:14Z Deb 7 Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "[[:en:Special:Redirect/revision/1059108892|Anwen Butten]]" wikitext text/x-wiki Cystadleuydd [[Bowlio Lawnt|Bowlio]] rhyngwladol Cymreig dros Gymru yw '''Margaret Anwen Butten''' (ganwyd 29 Awst 1972 ). Mae hi'n gapten y tim Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]] Cafodd Butten ei geni yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin.]] Dechreuodd ei hangerdd am fowlio yn 13 oed ar ôl gwylio ei mam, Alis Butten, yn chwarae i dîm Rhyngwladol Cymru. Roedd gweld ei mam yn chwarae yn ei hysbrydoli i chwarae. <ref>{{Cite web|title=Glasgow 2014 – Anwen BUTTEN Profile|url=http://results.glasgow2014.com/athlete/netball/1034124/anwen_butten.html|website=results.glasgow2014.com|access-date=2015-12-30}}</ref> == Cyfeiriadau == [[Categori:Genedigaethau 1972]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif]] [[Categori:Pobl o Gaerfyrddin]] nft8uw31zgs024fiyn62v5d624hd2jo 11096866 11096865 2022-07-27T11:58:14Z Deb 7 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Cystadleuydd [[Bowlio Lawnt|Bowlio]] rhyngwladol Cymreig dros Gymru yw '''Margaret Anwen Butten''' (ganwyd [[29 Awst]] [[1972]]). Mae hi'n gapten y tim Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]]. Cafodd Butten ei geni yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin]]. Dechreuodd ei hangerdd am fowlio yn 13 oed ar ôl gwylio ei mam, Alis Butten, yn chwarae i dîm Rhyngwladol Cymru. Roedd gweld ei mam yn chwarae yn ei hysbrydoli i chwarae.<ref>{{Cite web|title=Glasgow 2014 – Anwen BUTTEN Profile|url=http://results.glasgow2014.com/athlete/netball/1034124/anwen_butten.html|website=results.glasgow2014.com|access-date=2015-12-30}}</ref> Mae hi'n gweithio fel nyrs.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/sport/new-s4c-documentary-follows-team-wales-athletes-as-they-prepare-for-the-commonwealth-games/|title=New S4C documentary follows Team Wales athletes as they prepare for the Commonwealth Games|language=en|date=26 Gorffennaf 2022|website=Nation Cymru|access=date=27 Gorffennaf 2022}}</ref> == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULT:Butten, Anwen}} [[Categori:Genedigaethau 1972]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif]] [[Categori:Pobl o Gaerfyrddin]] o5z8epbun08km40y4djqowgcf8e8jvs