Wicipedia
cywiki
https://cy.wikipedia.org/wiki/Hafan
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Media
Arbennig
Sgwrs
Defnyddiwr
Sgwrs Defnyddiwr
Wicipedia
Sgwrs Wicipedia
Delwedd
Sgwrs Delwedd
MediaWici
Sgwrs MediaWici
Nodyn
Sgwrs Nodyn
Cymorth
Sgwrs Cymorth
Categori
Sgwrs Categori
Porth
Sgwrs Porth
TimedText
TimedText talk
Modiwl
Sgwrs modiwl
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Rhodri Morgan
0
95
11100007
11096131
2022-08-07T12:25:48Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl}}
{{Gwybodlen Arweinydd
| trefn=2il
| swydd=[[Prif Weinidog Cymru|Brif Weinidog Cymru]]
| dechrau_tymor=[[16 Hydref]] [[2000]]<br><small>([[Prif Ysgrifennydd Cymru|Prif Ysgrifennydd]] ers [[9 Chwefror]] [[2000]])</small><br>
| diwedd_tymor=[[10 Rhagfyr]] [[2009]]
| dirprwy=[[Mike German]]<br>(2000-2001)<br>[[Jenny Randerson]]<br>(2001-2002)<br>[[Mike German]]<br>(2002-2003)<br>[[Ieuan Wyn Jones]]<br>(2007-2009)
| rhagflaenydd=[[Alun Michael]] ''(Prif Ysgrifennydd)''
| olynydd=[[Carwyn Jones]]
}}
[[Gwleidydd]] [[Cymru|Cymreig]] a [[Prif Weinidog Cymru|Phrif Weinidog]] y [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Cynulliad Cenedlaethol]] o 2000 i 2009 oedd '''Hywel Rhodri Morgan''' ([[29 Medi]] [[1939]] – [[17 Mai]] [[2017]]). Daeth i swydd y Prif Weinidog ar ôl ymddiswyddiad [[Alun Michael]], ac felly ef oedd yr ail berson i arwain Cynulliad Cenedlaethol Cymru ond y cyntaf i ddefnyddio'r teitl Prif Weinidog. Fe'i etholwyd yn swyddogol yn Brif Weinidog ar 16 Chwefror 2000. Cyhoeddodd yn Chwefror 2008 y byddai'n ymddeol yn 2009 pan fyddai'n 70 mlwydd oed.<ref>{{dyf new|cyhoeddwr=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_7230000/newsid_7236700/7236768.stm|teitl=Pwy fydd olynydd Morgan?|dyddiad=[[9 Chwefror]], [[2008]]}}</ref> Ar 1 Hydref 2009 cadarnhaodd ei fwriad i sefyll lawr, ac ymddiswyddodd yn swyddogol ar 8 Rhagfyr 2009.<ref>{{dyf new|cyhoeddwr=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_8400000/newsid_8400300/8400318.stm|teitl=
Rhodri'n ildio'r awenau|dyddiad=[[8 Hydref]] [[2009]]}}</ref> Y diwrnod canlynol ar 9 Rhagfyr 2009 enwebwyd [[Carwyn Jones]], ei olynydd fel arweinydd Llafur Cymru, yn Brif Weinidog.<ref>{{dyf newyddion|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_8400000/newsid_8402400/8402431.stm|teitl= Carwyn Jones yn cael ei enwebu i fod yn Brif Weinidog|cyhoeddwr=BBC Cymru|dyddiad=9 Rhagfyr 2009|dyddiadcyrchu=11 Rhagfyr 2018}}</ref>
==Bywyd cynnar a phersonol==
Ganwyd Morgan ar 29 Medi 1939 yng Nghaerdydd, yn fab i'r Athro [[T. J. Morgan]] ac roedd yn frawd i'r hanesydd [[Prys Morgan]]. Cafodd ei addysg yn [[Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd|Ysgol Ramadeg yr Eglwys Newydd]] yng Nghaerdydd, a mynychodd brifysgolion [[Prifysgol Rhydychen|Rhydychen]] ([[Coleg Sant Ioan, Rhydychen|Coleg Sant Ioan]]) a [[Prifysgol Harvard|Harvard]]. Priododd [[Julie Morgan]] yn 1967; roedd hithau hefyd yn weithgar yn y Blaid Lafur. Trigodd y ddau yn [[Llanfihangel-y-pwll]] gan gefnogi [[Cymdeithas Dyneiddiaeth Prydain]]. Ganwyd dwy ferch i'r cwpl a fe mabwysiadwyd mab ganddynt.
Ymunodd â'r [[Gwasanaeth Sifil]] a gweithiodd yn [[Adran Masnach a Diwydiant]], fel Swyddog Datblygiad Diwydiannol i Gyngor Sir [[De Morgannwg]] o 1974 i 1980. Ef oedd y gwas sifil â'r cyflog uchaf yng Nghymru.<ref>{{eicon en}} {{dyf new|cyhoeddwr=[[The Guardian]]|url=http://politics.guardian.co.uk/profiles/story/0,,458065,00.html|teitl=Rhodri Morgan|dyddiad=[[16 Mawrth]], [[2001]]}}</ref> Daeth yn bennaeth swyddfa'r [[Comisiwn Ewropeaidd]] yng Nghymru o 1980 i 1987.
Ar 9 Gorffennaf 2007 cafodd [[llawdriniaeth]] yn [[Ysbyty Athrofaol Cymru|Ysbyty'r Brifysgol]] yng Nghaerdydd i wella llif y gwaed i'w galon ar ôl iddo dioddef o boenau yn ei stumog.<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6280000/newsid_6282400/6282498.stm |dyddiad=[[9 Gorffennaf]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] |teitl=Llawdriniaeth i Rhodri }}</ref>
Bu farw ar 17 Mai 2017 yn 77 oed. Y diwrnod canlynol agorwyd llyfr coffa yn y Senedd ym Mae Caerdydd ac yn swyddfa'r Cynulliad ym Mae Colwyn.<ref>{{dyf gwe|url=http://www.cynulliad.cymru/cy/newhome/Pages/newsitem.aspx?itemid=1716|teitl=Gwahodd pobl i ddangos eu parch i'r cyn-Brif Weinidog, Rhodri Morgan|dyddiad=18 Mai 2017|cyhoeddwr=Cynulliad Cymru}}</ref> Talwyd teyrnged iddo gan wleidyddion o sawl plaid<ref name="golwg-264059">{{dyf newyddion|url=http://golwg360.cymru/newyddion/cymru/264059-y-byd-gwleidyddol-yn-gweld-eisiau-rhodri-morgan|teitl=Y byd gwleidyddol yn gweld eisiau Rhodri Morgan|dyddiad=18 Mai 2017|cyhoeddwr=Golwg360}}</ref>:
{{Quote|text="Mae Cymru nid yn unig wedi colli gwleidydd arbennig, ond hefyd wedi colli ffigwr tadol"||Prif Weinidog Cymru, [[Carwyn Jones]]}}
{{Quote|text="Roedd Rhodri Morgan yn gawr y Gymru ddatganoledig"||[[Andrew R. T. Davies]], arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig}}
{{Quote|text="Mi fydd Rhodri Morgan yn cael ei gofio am ei waith yn arwain Cymru yn y blynyddoedd cynnar, ac am roi gwleidyddiaeth Cymru ar droedle cadarn"||[[Mark Williams (gwleidydd)|Mark Williams]] AS, arweinydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru}}.
Cynhaliwyd ei angladd yn y Senedd ym Mae Caerdydd ar 31 Mai 2017 a llywiwyd y seremoni gan yr offeiriad dyneiddiol [[Lorraine Barret]].<ref>{{dyf gwe|url=http://www.cynulliad.cymru/cy/newhome/pages/newsitem.aspx?itemid=1720|teitl=Angladd Rhodri Morgan, cyn Brif Weinidog Cymru|dyddiad=23 Mai 2017|cyhoeddwr=Cynulliad Cenedlaethol Cymru}}</ref><ref>{{dyf newyddion|url=http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/40098858|teitl=Cynnal angladd Rhodri Morgan yn y Senedd yng Nghaerdydd|dyddiad=31 Mai 2017|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw}}</ref>
==Gyrfa wleidyddol==
Etholwyd Morgan yn Aelod Seneddol Llafur dros [[Gorllewin Caerdydd (etholaeth seneddol)|Orllewin Caerdydd]] yn [[etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1987|etholiad cyffredinol 1987]], sedd a ddaliodd nes iddo ei gadael yn [[etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2001|2001]]. Yn [[gwrthblaid|yr Wrthblaid]] daeth yn [[llefarydd]] y Blaid Lafur ar Ynni (1988-1992) a materion Cymreig (1992-1997). Yn dilyn Etholiad Cyffredinol 1997 bu'n Gadeirydd Pwyllgor Dethol y Tŷ Cyffredin ar Weinyddiaeth Gyhoeddus (1997-1999).
===Cynulliad Cyntaf===
{{gweler|Llywodraeth Cynulliad Cymru, 2003}}
Daeth Morgan yn [[Aelod Cynulliad]] dros [[Gorllewin Caerdydd (etholaeth Cynulliad)|Orllewin Caerdydd]] yn [[etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 1999|etholiad Cynulliad 1999]] ac fe'i penodwyd yn Ysgrifennydd y Cynulliad dros Ddatblygu Economaidd a Materion Ewropeaidd.
Ymgeisiodd am enwebiad Llafur am swydd y Prif Ysgrifennydd, gan golli i [[Ysgrifennydd Gwladol Cymru]] ar y pryd, [[Ron Davies]]. Ymddiswyddodd Davies yn dilyn [[sgandal]] ynghylch "eiliad o wallgofrwydd" ar [[Comin Clapham|Gomin Clapham]] yn 1998, ac ymgeisiodd Morgan am y swydd unwaith eto. Y tro hwn, etholwyd ei wrthwynebydd Alun Michael fel y Prif Ysgrifennydd ond ymddiswyddodd hwnnw lai na blwyddyn yn ddiweddarach yn dilyn ansicrwydd am gefnogaeth digonol o fewn ei blaid ei hun, a bygythiad o bleidlais o ddiffyg hyder gan y gwrthbleidiau. Daeth Rhodri yn arweinydd y Blaid Lafur yng Nghymru ac yn Brif Ysgrifennydd Cymru ar 9 Chwefror 2000 a Phrif Weinidog Cymru ar 16 Hydref 2000 pan newidiwyd enw'r swydd.
[[Delwedd:Morgan a'r Teulu Brenhinol.jpg|bawd|225px|Morgan a'r [[Y Teulu Brenhinol Prydeinig|teulu brenhinol]] yn agoriad y [[Adeilad Senedd|Senedd]] [[Dydd Gŵyl Dewi|Ddydd Gŵyl Dewi]] 2006 (o'r chwith i'r dde: [[Camilla, Duges Cernyw]], [[Y Tywysog Siarl, Tywysog Cymru|y Tywysog Siarl]], Morgan, [[Y Tywysog Philip, Dug Caeredin|y Tywysog Philip]], [[Elisabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig|y Frenhines Elisabeth]])]]
[[Delwedd:Rhodri Morgan a Ieuan Wyn Jones.jpg|bawd|225px|Morgan a'i ddirprwy Ieuan Wyn Jones tu allan i'r [[Y Senedd (adeilad y Cynulliad)|Senedd]]]]
Cafodd ei benodi'r i'r [[Cyfrin Gyngor]] yng Ngorffennaf 2000.<ref>{{eicon en}} {{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/848851.stm|teitl=Morgan made privy councillor|cyhoeddwr=[[BBC]]|dyddiad=[[24 Gorffennaf]], [[2000]]}}</ref> Bu'n arweinydd rhwng Chwefror 2000 a Mai 2003 mewn [[clymblaid]] gyda'r [[Y Democratiaid Rhyddfrydol|Democratiaid Rhyddfrydol]]. Ar ôl [[etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 2003|etholiad y Cynulliad ym Mai 2003]], enillodd Llafur digon o seddau i allu llywodraethu heb glymblaid.
===Ail Gynulliad===
Yn Ebrill 2007 yn ystod yr ymgyrch etholiadol, dywedodd y byddai yn ymddeol fel Prif Weinidog pe bai Llafur yn colli'n drwm yn [[etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 2007|etholiad Cynulliad 2007]] ond gwrthododd ddweud faint o seddau fyddai rhaid colli cyn i hynny ddigwydd.<ref>{{dyf new|cyhoeddwr=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6520000/newsid_6529300/6529365.stm|teitl=Canlyniad gwael: Morgan i adael|dyddiad=[[5 Ebrill]], [[2007]]}}</ref>
===Trydydd Cynulliad===
Yn dilyn yr etholiad yr oedd gan Lafur 26 sedd o gymharu â 30 yn 2003, ac wrth i drafodaethau ddechrau ar ffurfio llywodraeth newydd dywedodd Morgan y byddai hi'n "annhebyg" i Lafur gytuno i glymbleidio ag unrhyw blaid arall.<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6650000/newsid_6657700/6657701.stm |teitl=Morgan: Clymblaid yn 'annhebyg' |dyddiad=[[15 Mai]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref> Ond dechreuwyd trafodaethau rhwng [[Y Blaid Geidwadol (DU)|Ceidwadwyr]], [[Plaid Cymru]], a'r [[Democratiaid Rhyddfrydol]], a dywedodd Rhodri ei fod yn dal yn obeithiol y gallai Llafur ddal i arwain y llywodraeth fel y blaid fwyaf.<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6670000/newsid_6671400/6671439.stm |teitl=
Rhodri Morgan yn dal yn obeithiol |dyddiad=[[19 Mai]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref> Methwyd ffurfio clymblaid ar ôl i'r Democratiaid Rhyddfrydol rhoi'r gorau i'r trafodaethau, a chynhaliwyd sesiwn arbennig yn y Cynulliad ar 25 Mai, tair wythnos ar ôl yr etholiad, i enwebu Morgan i gadw swydd y Prif Weinidog gyda llywodraeth leiafrifol o 26 sedd allan o 60.<ref name="Enwebu">{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6690000/newsid_6691800/6691845.stm |teitl=Enwebu Morgan i fod wrth y llyw |dyddiad=[[25 Mai]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref> Dywedodd yn ystod y sesiwn:{{dyfyniad|Mae'n anrhydedd i mi gael 'yn enwebu, ond dwi'n derbyn na fydd y dasg yn hawdd. Fel llywodraeth a phlaid fe fyddwn ni'n gwrando ac yn dysgu oherwydd yr hyn ddewisodd pobl Cymru yn yr etholiad ar Fai 3 ... fe fyddwn yn trafod gyda'r pleidiau. Mae her arwain llywodraeth yn anodd ac mae'n fraint na chafodd arweinwyr o Gymru, lawer gwell na fi ... ond fyddwn i ddim yn anwybyddu her ffurfio'r drydedd weinyddiaeth.<ref name="Enwebu"/>}}
Ym Mehefin 2007 dechreuodd trafodaethau rhwng Llafur a Phlaid Cymru am ffurfio llywodraeth glymblaid<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6740000/newsid_6747400/6747499.stm |dyddiad=[[13 Mehefin]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] |teitl=Dwy blaid: 'Bargen hanesyddol' }}</ref> a lluniwyd y rhaglen llywodraethu ddadleuol [[Cymru'n Un]]. Ffurfiwyd y glymblaid ar ôl i 78.43% o aelodau Llafur pleidleisio o blaid clymblaid â Phlaid Cymru ("mwyafrif llethol" yn ôl Morgan) ar 6 Gorffennaf,<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6270000/newsid_6278700/6278774.stm |dyddiad=[[6 Gorffennaf]] [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] |teitl=Llafur yn pleidleisio dros glymblaid }}</ref> a 92% o aelodau Plaid Cymru o blaid y diwrnod wedyn.<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6280000/newsid_6280600/6280680.stm |dyddiad=[[7 Gorffennaf]] [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] |teitl='Ie' i lywodraeth glymblaid }}</ref>
==Barnau a pholisïau gwleidyddol==
===Rhyfel Irac===
Ar rifyn 2 Chwefror [[2006]] y rhaglen [[BBC]] ''[[Question Time]]'', recordiwyd yn [[Aberystwyth]], gwrthododd Morgan dweud a oedd yn cefnogi [[Rhyfel Irac]] ar ôl i'r cwestiwn cael ei ofyn sawl tro gan aelodau'r gynulleidfa a'r panel a'r cyflwynydd, [[David Dimbleby]]. Dywedodd nid oedd ganddo farn oherwydd: "Ro'n i wedi gadael [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Tŷ'r Cyffredin]] - pe bawn i wedi aros yn y Senedd, byddwn i wedi cael pleidlais."<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_4670000/newsid_4676400/4676430.stm|teitl=Rhodri: 'Dim barn ar Irac'|dyddiad=[[3 Chwefror]], [[2006]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref> Ar 16 Ebrill, 2007 cyfaddefodd i BBC Cymru y byddai mwy na thebyg wedi pleidleisio yn erbyn y rhyfel pe bai'n AS ar y pryd.<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6560000/newsid_6560900/6560955.stm|cyhoeddwr=[[BBC]]|dyddiad=[[16 Ebrill]] [[2007]]|teitl=Morgan 'yn erbyn rhyfel'}}</ref>
===Yr iaith Gymraeg===
Roedd Morgan yn siaradwr [[Cymraeg|y Gymraeg]] ac yn credu nad yw'n "iaith y gorffennol",<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_5360000/newsid_5362400/5362480.stm|teitl=Morgan: Annog agwedd 'mynd amdani'|dyddiad=[[20 Medi]], [[2006]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref> ond ni chefnogodd [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1993]] gan ddweud taw deddf wan i sefydlu [[cwango]]s oedd hi. Derbyniodd Morgan feirniadaeth gan [[Cymdeithas yr Iaith|Gymdeithas yr Iaith]] am newid ei feddwl am y ddeddf ar ôl dod yn Brif Weinidog. Cefnogodd ddileu [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg]], ond nid pasio [[Deddf Iaith Newydd]].<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_4730000/newsid_4738700/4738719.stm|teitl=Protest: Targedu Rhodri Morgan|dyddiad=[[2 Awst]] [[2005]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref>
===Iechyd===
Gwnaeth Morgan nifer o addewidion ar ran y Blaid Lafur yng Nghymru ym maes [[Iechyd yng Nghymru|iechyd]]. Yn ystod ei arweinyddiaeth cyflwynwyd [[gwaharddiad ysmygu]] a presgripsiynau am ddim yng Nghymru. Cyn etholiad Cynulliad 2007 amlinellodd cynlluniau ar gyfer sefydlu system gwyno er mwyn i gleifion a theuluoedd yng Nghymru fynegi eu pryderon am bolisi iechyd y llywodraeth.<ref>{{dyf new|cyhoeddwr=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6460000/newsid_6468500/6468533.stm|dyddiad=[[20 Mawrth]], [[2007]]|teitl=Morgan: Iechyd yn flaenoriaeth}}</ref> Dywedodd yn Ebrill 2007, "mae gweddill Prydain yn cenfigennu aton ni am fod y Cymry'n cael moddion am ddim, ac am fod y gwaharddiad smygu wedi dod i rym ymhell cyn [[Lloegr]]".<ref>{{dyf new|cyhoeddwr=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6520000/newsid_6522500/6522509.stm|dyddiad=[[3 Ebrill]], [[2007]]|teitl=Morgan: 'Cymru'n ffynnu'}}</ref>
===Tony Blair===
[[Delwedd:Blair a Morgan.jpg|bawd|200px|Prif Weinidog y Deyrnas Unedig, Tony Blair, a Rhodri Morgan yn ystod ymgyrch etholiad Cynulliad 2007]]
Ar ôl i [[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig|Brif Weinidog y Deyrnas Unedig]], [[Tony Blair]], ddatgan ar 10 Mai 2007 ei fwriad i ymddiswyddo ar 27 Mehefin y flwyddyn honno, dywedodd Morgan:
{{dyfyniad|Fe fydd Tony yn cael ei gofio fel ffrind da i Gymru oherwydd roedd ei fuddugoliaeth yn etholiad cyffredinol 1997 yn ein harwain at [[datganoli|ddatganoli]] . . . Fe wnaeth lwyddo lle'r oedd eraill wedi methu am iddo gyfuno egwyddorion gwleidyddol gyda greddf anhygoel i asesu teimladau'r wlad.<ref>{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6640000/newsid_6643500/6643519.stm |teitl=Gwleidyddion Cymru'n talu teyrnged |dyddiad=[[10 Mai]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref>}}
Ar yr un ddiwrnod dywedodd yn ystod cyfweliad ag [[ITV]] ei fod yn teimlo iddo gael ei drin yn wael gan Blair ar ôl i Blair sicrhau swydd Prif Weinidog Cymru i Alun Michael yn 1999:
{{dyfyniad|Mae'n rhyfedd sefyll yma heddiw yn siarad am berson a'm bradychodd i unwaith, ond ar y llaw arall, o'i gymharu â'r hyn sydd wedi digwydd yn Irac, dyw e ddim yn llawer a bod yn onest. Mae bywyd yn rhy fyr i ddal dig. Dwi'n sicr erioed wedi dal dig am hynny, a dwi ddim yn dal dig heddiw, oherwydd dwi'n meddwl am beth mae wedi ei wneud i'r Deyrnas Unedig ac i Gymru ac mae hynny'n gadarnhaol.<ref name="bradychu">{{dyf new |url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6640000/newsid_6646800/6646881.stm |teitl=Morgan: 'Blair wedi bradychu' |dyddiad=[[11 Mai]], [[2007]] |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref>}}
Amddiffynnodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru, [[Peter Hain]], sylwadau Morgan gan ddweud: "Dwi wedi cysylltu â swyddfa Rhodri ac mae'r sylw wedi ei gymryd allan o'i gyd-destun."<ref name="bradychu"/>
==Beirniadaeth==
Roedd Morgan yn cael ei adnabod am ambell i sylw dadleuol, a arweinidod yn anochel at feirniadaeth gan ei wrthwynebwyr.
[[Delwedd:Taflen Dem Rhydd ar sylwadau Morgan.jpg|bawd|200px|Taflen a ddosbarthwyd i dai yn ward [[San Silian]], [[Casnewydd]], gan y Democratiaid Rhyddfrydol ym Mawrth 2007 sy'n beirniadu Morgan am ei sylwadau ar newid hinsawdd]]
Yn Chwefror 2007, derbyniodd Morgan feirniadaeth gan arweinwyr pleidiau eraill ar ôl dweud mewn araith ar [[newid hinsawdd]]:{{dyfyniad|Os bydd hinsawdd Cymru'n debycach i [[Sbaen]] neu dde [[California]] yn y dyfodol, yna bydd hinsawdd Sbaen yn debycach i'r [[Sahara]]. Os na allwn ni osgoi'r fath newid erbyn 2050, go brin na fydd hyn o fudd i Gymru.}} Dywedodd [[Ieuan Wyn Jones]], arweinydd Plaid Cymru, bod y sylwadau yn "hollol anghyfrifol" a [[Mike German]], arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol yn y Cynulliad, bod gan Morgan "agwedd hunanfodlon iawn" tuag at gynhesu byd-eang.<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6350000/newsid_6359100/6359171.stm|teitl=Newid hinsawdd: 'Anghyfrifol'|dyddiad=[[14 Chwefror]], [[2007]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref>
Yn hwyrach yn yr un mis, bu ragor o feirniadaeth ar ôl i Morgan ddweud jôc am [[Ian Paisley]], arweinydd [[Plaid yr Unoliaethwyr Democrataidd|yr Unoliaethwyr Democrataidd]], mewn cinio cyn cynhadledd y Blaid Lafur. Dywedodd fod Dr Paisley wedi troi'n [[Yr Eglwys Gatholig|Babydd]] cyn marw oherwydd y byddai'n well colli Pabydd na [[Protestaniaeth|Phrotestant]]. Dywedodd llefarydd ar ran yr Unoliaethwyr Democrataidd "nid oedd yn sylw y byddai disgwyl i Brif Weinidog unrhyw ran o'r Deyrnas Gyfunol ei wneud", ac ymateb mab Dr Paisley, Ian, oedd dylai gwleidyddion "gael eu geni â [[cromosom|chromosôm]] ychwanegol" fel bod eu croen yn fwy trwchus.<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6400000/newsid_6404700/6404743.stm|teitl=Jôc: Morgan o dan y lach|dyddiad=[[28 Chwefror]], [[2007]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref>
==Morgan yn llygad y cyhoedd, dychan a diwylliant poblogaidd==
Bu Morgan yn enwog yn llygad y cyhoedd am ei ddyfyniadau dryslyd yn y [[Saesneg]], a rhoddwyd gwobr "baglu dros eiriau" (''Foot in Mouth'') [[yr Ymgyrch Saesneg Clir]] (''The Plain English Campaign'') iddo dwywaith.<ref name="Baglu dros eiriau">{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_4520000/newsid_4524600/4524616.stm|teitl=
Ail wobr rwdlan i Rhodri|dyddiad=[[13 Rhagfyr]], [[2005]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.plainenglish.co.uk/footinmouth.htm |cyhoeddwr=[[Yr Ymgyrch Saesneg Clir]] |teitl=Foot in Mouth |dyddiadcyrchiad=6 Gorffennaf |blwyddyncyrchiad=2007 }}</ref> Enillodd y tro cyntaf yn 1998 pan atebodd [[Jeremy Paxman]] mewn cyfweliad ar y rhaglen [[BBC Two]] ''[[Newsnight]]'', pan gafodd ei ofyn os oedd e'n dymuno bod yn arweinydd Llafur yn y Cynulliad newydd, gan ddweud "''Does a one-legged duck swim in circles?''". Yr ail dro, yn 2005, dywedodd mewn dadl yn y Cynulliad ar ddyfodol [[heddluoedd Cymru]]: "''The only thing which isn't up for grabs is no change and I think it's fair to say, it's all to play for, except for no change''." Ymatebodd Morgan i ennill y wobr yr ail waith gan ddweud:
{{dyfyniad|Enillais y wobr o'r blaen am y dyfyniad am yr hwyaden ungoes. Mewn gwirionedd, mae wedi gwneud enw i mi. Mae Jeremy Paxman yn dal i geisio darganfod a oes ystyr ddyfnach i'r hyn ddywedais i. Dyw'r wobr ddiweddaraf ddim yn yr un cae â honno felly mae'n rhaid ei bod yn flwyddyn wan. Ond dwi wrth fy modd fod yr Ymgyrch Saesneg Clir yn edrych ar y cynulliad bob dydd Mawrth yn ystod y cyfnod holi gan aros am ddyfyniad tebyg i'r un am yr hwyaden ungoes.<ref name="Baglu dros eiriau"/>}}
Bu Morgan hefyd yn adnabyddus am y ddelwedd ganfyddadwy o'i wallt a'i ddillad anniben. Cafodd ei [[dychan|ddychanu]] ar y [[rhaglen deledu|rhaglen]] [[S4C]] ''[[Cnex]]'', gyda chyfeiriadau aml i'w wallt. Ar ail rifyn y pumed cyfres o raglen comedi [[BBC Cymru]] ''[[High Hopes (cyfres deledu)|High Hopes]]'', atebodd y cymeriad Kurt Stable (a chwaraewyd gan yr actor gwadd [[Dewi 'Pws' Morris]])<ref>{{dyf gwe |url=http://www.satellitecitytv.net/hh_episodes.html#hh_tv_series5_episode2 |teitl=''High Hopes'' - The Episode Guide |iaith=en |dyddiadcyrchiad=7 Gorffennaf |blwyddyncyrchiad=2007 }}</ref> cwestiwn amlwg gan ddweud "''Does Rhodri Morgan need a new jacket?''".
Ym Mawrth 2005 cyrhaeddodd Morgan stiwdios BBC Cymru i ymddangos ar y rhaglen ''[[Dragon's Eye]]'' pan gafodd ei anfon i'r ystafell gwisgo anghywir gan aelod newydd o staff ar ôl cael ei gamgymryd am [[rhodiwr (actor)|rodiwr]] ar gyfer y gyfres [[ffuglen wyddonol]] ''[[Doctor Who]]''.<ref>{{eicon en}} {{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/4366317.stm|teitl=AM in Doctor Who villain mix-up|dyddiad=[[21 Mawrth]], [[2005]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref>
Ymddangosodd Morgan ar y rhaglen ''The Big Welsh Joke'', a gyflwynwyd gan [[Rhod Gilbert]] ar [[BBC 2W]], ym Mawrth 2007 yn dweud jôc am dân yn [[y Rhondda]] a dyn-tân [[Jamaica]]idd o Gaerdydd.
==Etifeddiaeth==
Yn 2017 sefydlwyd Academi Morgan ym Mhrifysgol Abertawe, melin drafod newydd, wedi ei enwi ar ôl Rhodri. Nod yr Academi yw gwneud ymchwil a gomisiynwyd ac ymchwil 'awyr las' yn y gwyddorau cymdeithasol a'r celfyddydau a'r dyniaethau. Maent hefyd yn trefnu darlith flynyddol er cof am Rhodri Morgan. Traddodwyd y cyntaf ar 25 Medi 2018 gan Bruce Adamson, Comisiynydd Plant a Phobl Ifanc yr Alban, yn cymharu’r cynnydd a wnaed o ran sicrhau hawliau dynol plant a phobl ifanc yng Nghymru a’r Alban ers datganoli.<ref>{{dyf gwe|url=http://www.assembly.wales/cy/newhome/Pages/newsitem.aspx?itemid=1904|teitl=Darlith Goffa Flynyddol Rhodri Morgan|cyhoeddwr=Cynulliad Cymru|dyddiad=20 Medi 2018|dyddiadcyrchiad=11 Rhagfyr 2018}}</ref>
Enwyd cwch patrolio newydd yn FPV Rhodri Morgan, cwch sy'n rhan o fflyd fydd yn gofalu am ddyfroedd Cymru gan chwilio am weithgarwch pysgota anghyfreithlon.<ref>{{dyf gwe|url=https://gov.wales/newsroom/environmentandcountryside/2018/181205-lesley-griffiths-officially-names-new-fisheries-patrol-vessel-after-former-first-minister-rhodri-morgan/?skip=1&lang=cy|teitl=Lesley Griffiths yn enwi cwch patrolio pysgodfeydd newydd ym Mae Caerdydd ar ôl y cyn Brif Weinidog Rhodri Morgan|cyhoeddwr=Llywodraeth Cymru|dyddiad=5 Rhagfyr 2018|dyddiadcyrchiad=11 Rhagfyr 2018}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau|2}}
==Dolenni allanol==
{{comin|:Category:Rhodri Morgan|Rhodri Morgan}}
{{wikiquote}}
*[http://new.wales.gov.uk/about/cabinet/cabinetm/rhodrimorgan?lang=cy Rhodri Morgan ar Gynulliad Cenedlaethol Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080914172016/http://new.wales.gov.uk/about/cabinet/cabinetm/rhodrimorgan?lang=cy |date=2008-09-14 }}
*{{eicon en}} [http://www.rhodri-morgan.com/ Gwefan ymgyrch etholiad Cynulliad 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070712175140/http://www.rhodri-morgan.com/ |date=2007-07-12 }}
*[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6510000/newsid_6515600/6515607.stm BBC Arlein | Newyddion | Morgan: Gosod stondin sosialaeth] – adroddiad BBC ar gyfer etholiad 2007
*[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6600000/newsid_6606000/6606041.stm BBC Arlein | Newyddion | 'Y dyn a fentrodd yn hwyr'] – adroddiad BBC ar yrfa wleidyddol Morgan
*[http://www.bbc.co.uk/cymru/deddwyrain/enwogion/bywydcyhoeddus/pages/rhodri_morgan.shtml BBC - De Ddwyrain - Rhodri Morgan] – proffil BBC o Morgan
{{dechrau-bocs}}
{{Teitl Dil|du}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Stefan Terlezki]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Gorllewin Caerdydd (etholaeth seneddol)|Orllewin Caerdydd]] | blynyddoedd=[[1987]] – [[2001]] | ar ôl=[[Kevin Brennan]]}}
{{Teitl Dil|cym}}
{{bocs olyniaeth | cyn=''swydd newydd'' | teitl=[[Aelod Cynulliad]] dros [[Gorllewin Caerdydd (etholaeth Cynulliad)|Orllewin Caerdydd]]| blynyddoedd=[[1999]] – [[2011]] | ar ôl=[[Mark Drakeford]] }}
{{Teitl Dil|swydd}}
{{bocs olyniaeth | teitl = [[Gweinidog dros Ddatblygiad Economaidd a Materion Ewropeaidd]] | blynyddoedd = [[1999]] – [[2000]] | cyn=''swydd newydd'' | ar ôl= [[Michael German]]}}
{{bocs olyniaeth | cyn= [[Alun Michael]] | teitl = [[Plaid Lafur Cymru|Arweinydd Plaid Lafur y Cynulliad Cenedlaethol]] | blynyddoedd=[[2000]] – [[2009]] | ar ôl=[[Carwyn Jones]]}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Alun Michael]]<br><small>''Prif Ysgrifennydd Cymru''</small> | teitl=[[Prif Weinidog Cymru]] | blynyddoedd=[[2000]] – [[2009]] | ar ôl=[[Carwyn Jones]]}}
{{diwedd-bocs}}
{{Prif Weinidogion Cymru}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Morgan, Rhodri}}
[[Categori:Aelodau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 1999–2003]]
[[Categori:Aelodau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2003–2007]]
[[Categori:Aelodau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2007–2011]]
[[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]]
[[Categori:Arweinwyr pleidiau gwleidyddol yng Nghymru]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg Sant Ioan, Rhydychen]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Harvard]]
[[Categori:Dyneiddwyr Cymreig]]
[[Categori:Genedigaethau 1939]]
[[Categori:Gweision sifil Cymreig]]
[[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]]
[[Categori:Marwolaethau 2017]]
[[Categori:Prif Weinidogion Cymru]]
[[Categori:Pobl o Gaerdydd]]
[[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Ramadeg yr Eglwys Newydd]]
atx4yt9dgadsuext96lwi7igescd80p
Pêl-droed
0
961
11100047
11033338
2022-08-07T16:27:01Z
Danielt998
14010
wikitext
text/x-wiki
{{Pethau| fetchwikidata = ALL}}
'''Pêl-droed''' yw'r gêm mwyaf poblogaidd o holl [[chwaraeon]] tîm y byd.
Fe'i chwaraeir gyda phêl rhwng dau dîm o unarddeg o chwaraewyr, gan geisio ennill trwy gael y bêl y nifer fwyaf o weithiau drwy [[gôl]] eu gwrthwynebwyr. Cafodd y gêm pêl-droed ei greu o gwmpas y flwyddyn 476 B.C yn [[Tsieina]].
Mae'n cael ei chwarae drwy'r byd ar lefel broffesiynol erbyn hyn ond mae nifer fawr yn ei chwarae ar lefel amatur hefyd.
Mae [[FIFA]] a'r [[Bwrdd Cymdeithas Bêl-droed Rhyngwladol]] (IFAB) yn rheoli'r gêm. Y prif gystadleuaeth ydy [[Cwpan y Byd Pêl-droed|Cwpan y Byd]]
Mae yna fwy o cystadleuthau enwog. Y prif gystadleuaeth I clybiau yw 'UEFA Champions League'.
[[Delwedd:La mejor Hinchada de Futbol Argentino.jpg|bawd|dim|300px|Mewn pêl-droed, pwrpas sylfaenol y cefnogwyr yw annog eu tîm yn ystod yr ornest]]
= Gwisg addas =
Rhaid gwisgo dillad ac offer addas I chwarae pêl-droed. Rydych angen crys, siorts, sanau pen glin, ac sgidiau arbennig, Rhain yw gwisg y chwaraewyr sydd tu allan i'r cae. Mae gol geidwad yn gwisgo yr un peth, ond mae'r grys hefo llewys hir. Mae'r gol geidwad hefyd yn gwisgo mennig I reoli'r bel. Mae'r capten yn gwisgo band ar ei cyhyr deuben I ddangos mai fo/hi yw'r capten
== Rheolau ==
=== Safleodd ===
Mae gan wahanol chwaraewyr eu dyletswyddau a safleodd eu hunain o fewn y tîm o unarddeg.
==== Gôl-geidwad ====
Gôl-geidwad yw'r safle mwyaf unigol mewn dîm pel-droed. Yn ôl y rheolau caniateir un gôl-geidwad i dîm. Y gôl-geidwad yw'r unig chwaraewr sy'n cael defnyddio ei ddwylo i reoli'r bêl, ac mae'n rhaid iddo wisgo gwisg o liw gwahanol i'w wahaniaethu oddi wrth chwaraewyr eraill y tîm.
Swydd y gôl-geidwad yw defnyddio unrhyw ran o'i gorff i atal y bel rhag mynd trwy'r gôl mae ei dîm yn amddiffyn. Ar ôl dal y bêl, mi fydd y gôl-geidwad yn ei throsglwyddo i chwaraewr arall o'i dîm trwy ei lluci ato neu ei rhoid ar lawr ac ei chicio ato. Y gôl-geidwad yw'r unig chwaraewr sy'n cael sefyll rhwng y bel a'r gôl pan mae cig gosb yn cael ei chymryd gan y tîm arall. Yn aml, y gôl-geidwad fydd yn rheoli lleoliad chwaraewyr ei dîm tra maent yn amddifyn cic rydd yn agos at eu gôl.
Mae chwaraewyr yn y safle yma yn aml yn dal, i'w galluogi i ddal y bêl yn haws.
====Amddiffynnwr====
Prif swydd amddiffynwr yw rhwystro chwaraewyr y tîm arall rhag cael siawns i gicio'r bel tuag at y gôl. Bydd amddifynwr yn gwneud hyn wrth leoli ei gorff rhwng y bêl ac y gôl, ac wrth fygwth cymryd y bel o ei wrthwynebwr. Bydd amddiffynwr yn aml yn aros yn agos i chwaraewr penodol, i allu amddifyn yn haws os bydd y chwaraewr yn cael y bel.
;Amddiffynnwr canol
Mae amddiffynwr canol yn sefyll o flaen y gôl, ac yn defnyddio ei gorff i rwystro ciciau i mewn i'r gôl. Mae amddiffynwyr canol yn aml yn dal ac yn gryf yn gorfforol. Maent yn gallu defnyddio eu cryfder i guro blaenwyr y tîm arall i'r bêl pan mae'n cael ei gicio drwy'r awyr.
;Amddiffynnwr chwith/dde
;Ysgubwr
==== Canol cae ====
;Canolwyr cae amddiffynnol
;Canolwyr cae ymosodol
;Canolwyr cae canol
====Blaenwr====
Prif swydd y blaenwr yw derbyn y bel oddi wrth ei chyd chwaraewyr, ac yna ynelu I gael y pêl yn gol y tîm arall.
;Ymosodwr
;Asgellwr chwith/dde
[[Delwedd:PSG 0-1 Nice., November 9, 2009.ogv|bawd|dim|Nice, 2009]]
[[Categori:Pêl-droed| ]]
[[Categori:Chwaraeon Gemau Olympaidd yr Haf]]
[[Categori:Chwaraeon peli]]
[[Categori:Chwaraeon tîm]]
gdciyncrd450pyb1qq8yq03hkkqv4eo
Nodyn:Erthyglau newydd
10
2768
11100246
11099972
2022-08-08T08:14:26Z
Deb
7
wikitext
text/x-wiki
<!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf -->
{{Rhestr ddotiog|
* [[Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
* [[Priodas Wen]]
* [[Radio Garden]]
* [[Ci haul]]
* [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022]]
* [[Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian]]
* [[Emma Finucane]]
* [[Comisiwn Kilbrandon]]
* [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]
* [[Hanes radio Gwlad y Basg]]
* [[Porthladd Ros Láir]]
* [[Gertrude Scharff Goldhaber]]
* [[Néstor Basterretxea]]
* [[Tŵr Wardenclyffe]]
* [[Cerdyn chwarae]]
* [[Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera]]
* [[Rhanbarthau Seland Newydd]]
* [[Y Darlunydd]]
* [[Radio Euskadi]]
* [[Vikingur Reykjavik]]
* [[Iglesia de Sant Francesc de s’Estany]]
* [[Tân The Station]]
* [[Nafissatou Thiam]]
* [[Josh Griffiths]]
}}
98ibtvpw4wfan3loa7ymuc2u63zswxb
Dinas Efrog Newydd
0
3139
11100008
11092174
2022-08-07T12:26:38Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Unol Daleithiau America}}}}
Dinas yn [[Talaith Efrog Newydd|Nhalaith Efrog Newydd]] yw '''Dinas Efrog Newydd''' ([[Saesneg]]: ''New York City''; enw brodorol: '''Lenapehoking'''). Hi yw'r ddinas fwyaf poblog yn [[Unol Daleithiau America]] ac fe'i lleolir ar arfordir Gogledd-ddwyreiniol yr Unol Daleithiau ar lannau [[Môr Iwerydd]]. Ers 1898, pan ffurfiwyd y ddinas, ceir yma bum bwrdeisdref: Y [[Bronx]], [[Brooklyn]], [[Manhattan]], [[Queens]], ac [[Ynys Staten]]<ref>{{Cite web |year=1997 |title=A 5-Borough Centennial Preface for Katharine Bement Davis Mini-History |url=http://www.correctionhistory.org/html/chronicl/nycdoc/html/kbd_brnx.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20111023193440/http://www.correctionhistory.org/html/chronicl/nycdoc/html/kbd_brnx.html |archive-date=23 Hydref 2011 |access-date=26 Hydref 2011 |publisher=The New York City Department of Correction}}</ref>. Poblogaeth y ddinas ei hun yw {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|Q60|P1082|P585}} o fewn arwynebedd ychydig yn llai na 305 milltir sgwâr (790 km²), sy'n ei gwneud y ddinas gyda'r dwysedd poblogaeth mwyaf yn yr unol Daleithiau.<ref>[http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/nycprofile.pdf. NYC Profile" (PDF)]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Adran Gynllunio Dinas Efrog Newydd. Adalwyd 2008-05-22.</ref> Mae poblogaeth yr ardal ehangach, sef yr ardal fetropolitan tua {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|Q683705|P1082|P585}} o bobl dros ardal o 6,720 milltir sgwâr (17,400 km²).<ref>[http://www.census.gov/popest/metro/files/2007/CBSA-EST2007-alldata.csv. Amcangyfrifau Blynyddol Poblogaeth Ardaloedd Metropolitanaidd: 1 Ebrill 2000 tan Gorffennaf 1, 2007]. U.S. Census Bureau. Adalwyd ar 2008-12-30.</ref>
Mae'n ddinas ryngwladol flaenllaw, gyda dylanwad sylweddol yn fyd-eang ar fasnach, economi, diwylliant, ffasiwn ac adloniant. Yma hefyd ceir pencadlys y [[Cenhedloedd Unedig]], ac felly mae'n ganolfan bwysig o safbwynt materion rhyngwladol. Fe'i disgrifir gan rai fel "prifddinas arian a diwylliant y Ddaear".<ref name="WorldEconomicAndFinancialSuperCenter">{{Cite web |date=31 Gorffennaf 2011 |title=Top 8 Cities by GDP: China vs. The U.S. |url=http://www.businessinsider.com/top-8-cities-by-gdp-china-vs-the-us-2011-8 |access-date=1 Gorffennaf 2018 |publisher=Business Insider, Inc |quote=For instance, Shanghai, the largest Chinese city with the highest economic production, and a fast-growing global financial hub, is far from matching or surpassing New York, the largest city in the U.S. and the economic and financial super center of the world.}}{{cite web|date=8 Hydref 2015|title=New York City: The Financial Capital of the World|url=https://www.thejobnetwork.com/new-york-city-the-financial-capital-of-the-world/|access-date=1 Gorffennaf 2018|publisher=Pando Logic}}</ref>
{{col-begin|width=auto}}
{{col-break}}
[[Delwedd:NYCborolabels.svg|250px]]
{{col-break}}
: '''Y pum bwrdeisdref'''
# [[Manhattan]]
# [[Brooklyn]]
# [[Queens]]
# [[Y Bronx]]
# [[Ynys Staten]]
{{col-end}}
Mae Efrog Newydd fwyaf adnabyddus ymysg dinasoedd yr Unol Daleithiau am ei thrafnidaeth 24 awr, am ddwysedd ei phoblogaeth a'r amrywiaeth o bobl sy'n trigo yno. Yn 2005, roedd bron 170 o ieithoedd yn cael eu siarad yn y ddinas a ganwyd 36% o'i phoblogaeth y tu allan i'r Unol Daleithiau. Weithiau cyfeirir at y ddinas fel "Y Ddinas sydd Byth yn Cysgu", tra bod ei ffugenwau eraill yn cynnwys "'''Gotham'''" a'r "'''Big Apple'''".
Ym 1609, fe wnaeth y [[fforiwr]]-archwiliwr o Loegr [[Henry Hudson]] ailddarganfod Harbwr Efrog Newydd wrth chwilio am y ''Northwest Passage'' i'r Dwyrain, tra'n gweithio i Gwmni [[Dutch East India Company|Dwyrain India yr Iseldiroedd]] (neu'r ''Dutch East India Company''). Erbyn 1624 roedd y ddinas wedi'i sefydu fel canolfan fasnachu'r cwmni. Galwyd y lleoliad newydd yn "Amsterdam Newydd" tan 1664 pan ddaeth y drefedigaeth o dan reolaeth Lloegr. Newidiwyd yr enw gan Frenin Lloegr pan drosglwyddodd y tiroedd yma i'w frawd [[Iago II & VII, brenin Lloegr a'r Alban|y Duke of York]] ('Dug Efrog').<ref name="u-s-history.com" /><ref>{{Cite web |title=Kingston: Discover 300 Years of New York History Dutch Colonies |url=http://www.nps.gov/nr/travel/kingston/colonization.htm |access-date=10 Mai 2011 |publisher=National Park Service, U.S. Department of the Interior}}</ref> Bu Efrog Newydd yn brifddinas yr Unol Daleithiau o 1785 tan 1790, ac ers hynny dyma ddinas fwyaf y genedl.<ref name="u-s-history.com">{{Cite web |title=United States History—History of New York City |url=http://www.u-s-history.com/pages/h2122.html |access-date=9 Medi 2012}}</ref>
Erbyn heddiw, mae gan y ddinas nifer o gymdogaethau a chofadeiladau byd enwog. Cyfarchodd y [[Cerflun Rhyddid|y '' Statue of Liberty'']] filiynau o [[mewnlifiad|fewnlifwyr]] wrth iddynt ddod i'r Amerig ar ddiwedd y [[19g]] a dechrau'r [[20g]]. Mae [[Wall St.]] ym Manhattan Isaf wedi bod yn ganolfan ariannol byd-eang ers yr [[Ail Ryfel Byd]] ac yno y lleolir [[Cyfnewidfa Stoc Efrog Newydd]]. Mae'r ddinas hefyd wedi bod yn gartref i nifer o adeiladau talaf y byd, gan gynnwys [[Adeilad Empire State]] a'r ddau dŵr yng [[Canolfan Fasnach y Byd|Nghanolfan Fasnach y Byd]].
== Hanes ==
===Cynhanes===
Am ganrifoedd cyn y trefedigaeth gan yr Ewropead, roedd Americanwyr Brodorol [[Algonquian]] a'r [[Lenape]] yn byw yn yr ardal lle saif Dinas Efrog Newydd heddiw. Roedd eu mamwlad, o'r enw Lenapehoking, yn cynnwys Ynys Staten, Manhattan, y Bronx, rhan orllewinol [[Long Island]] (gan gynnwys yr ardaloedd a fyddai wedyn yn dod yn fwrdeistrefi Brooklyn a Queens), a Dyffryn Hudson Isaf. Mae gan y Lenape system hanesyddol lle'r oeddent yn wreig-gynefinol hy roedd y teulu newydd yn byw gyda mam y ferch; ac felly ceid tair cenhedlaeth yn byw gyda'i gilydd yn aml iawn. Cafodd y brodorion hyn eu hel o'r ardal o dan polisi ffurfiol o'u symud a'u rhoi mewn tiriogaeth neilltuol, i'r dwyrain o'r ddinas.<ref>''AmHeritageBk2''; 1961; ''The American Heritage Book of Indians'' gan Alvin M. Josephy, Jr., (golygydd); Cyhoeddwyd gan ''American Heritage Publishing Co., Inc.''.</ref>
===Y goresgyniad Ewropeaidd===
Dechreuodd gwladychiad Ewropeaidd cyntaf o'r ardal yn 1614 a sefydlodd yr Iseldirwyr [[Amsterdam Newydd]] ym 1626, ar ran deheuol Manhattan. Ymsefydlodd nifer o Huguenotiaid yno hefyd, yn chwilio am ryddid crefyddol. Cipwyd y ddinas gan y Saeson yn 1664, a'i hail-enwi'n "Efrog Newydd" ar ôl [[Iago II & VII, brenin Lloegr a'r Alban|Dug Caerfrog]].
Datblygodd pwysigrwydd Dinas Efrog Newydd fel porthladd masnachol tra'r oedd o dan reolaeth Brydeinig. Cynhaliodd y ddinas achos llys arloesol John Peter Zenger ym 1735, a geisiodd sefydlu rhyddid y wasg yng [[Gogledd America|Ngogledd America]]. Ym 1754, sefydlwyd Prifysgol Columbia gan siarter George II o'r [[DU]] fel Coleg y Brenin ym Manhattan Isaf. Cyfarfu Cynghrair y Ddeddf Stamp yn Efrog Newydd ym mis Hydref 1765.
Daeth y ddinas yn ganolbwynt ar gyfer cyfres o frwydrau mawrion a adwaenid fel [[Ymgyrch Efrog Newydd]] yn ystod [[Rhyfel Annibyniaeth America]]. Ar ôl Brwydr Ffort Washington ym Manhattan Uchaf ym 1776, daeth yn ddinas yn ganolbwynt gwleidyddol a milwrol Prydain yng Ngogledd America tan ddaeth y meddianaeth milwrol i ben ym 1783. Yn fuan ar ôl hyn, gwnaed Dinas Efrog Newydd yn brifddinas cenedlaethol gan Gynghrair y Conffederasiwn; cadarnhawyd Cyfansoddiad yr Unol Daleithiau ac ym 1789, urddwyd [[George Washington]] yn Arlywydd cyntaf yr Unol Daleithiau yno; cyfarfu Cynghrair cyntaf yr Unol Daleithiau yno am y tro cyntaf ym 1789, a draffiwyd Mesur Hawliau a hyn oll yn y Neuadd Ffederal ar Wall St. Erbyn 1790, roedd Dinas Efrog Newydd wedi goddiweddyd [[Philadelphia]] fel dinas fwyaf yr Unol Daleithiau.
Yn ystod y [[19g]] gweddnewidwyd y ddinas gan fewnlifiad a datblygiad. Ehangwyd y grid strydoedd i gynnwys holl ardaloedd Manhattan gan Gynllun y Comisiynnydd ym 1811, a phan agorodd Camlas Erie, cysylltodd porthladd Môr Iwerddon gyda marchnadoedd amaethyddol eang mewndirol Gogledd America. Aeth gwleidyddiaeth lleol o dan ddylanwad Neuadd Tammany, peiriant gwleidyddol a gefnogwyd gan fewnfudwyr [[Iwerddon|Gwyddelig]]. Ymgyrchoedd hen aristocratiaid morol am sefydlu parc ganolog, "''Central Park''", a ddatblygodd i fod y parc tir-luniedig cyntaf mewn dinas Americanaidd ym 1857. Roedd poblogaeth o dduon-rhydd hefyd yn bodoli ym Manhattan, yn ogystal ag yn Brooklyn. Daliwyd [[caethwasiaeth|caethweision]] yn Efrog Newydd tan 1827, ond yn ystod y [[1830au]] daeth yn ganolbwynt yr ymgyrch i ddiweddu caethwasiaeth aml-hil yn y Gogledd.
[[Delwedd:Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg|bawd|Stryd Mulberry, ar Ochr Ddwyreiniol Isaf Manhattan, tua 1900]]
Arweiniodd ddicter at orfodaeth milwrol yn ystod [[Rhyfel Annibyniaeth America]] (1861–1865) at [[Terfysgoedd Drafftio 1863|Derfysgoedd Drafftio 1863]], un o ddigwyddiadau mwyaf cythryblus yn hanes America. Ym 1898, ffurfiwyd dinas fodern Efrog Newydd drwy gyfuno â Brooklyn (a oedd yn ddinas annibynnol cyn hyn), Swydd Efrog Newydd (a oedd yn cynnwys rhannau o'r Bronx), Swydd Richmond a rhan orllewinol o Swydd Queens. Pan agorodd rheilffordd danddaearol Dinas Efrog Newydd ym 1904, llwyddodd hyn i ddod a'r ddinas newydd at ei gilydd. Trwy gydol hanner gyntaf yr [[20g]], roedd y ddinas yn ganolbwynt y byd o ran diwydiant, masnach a chyfathrebu. Fodd bynnag, roedd pris i'w dalu am y datblygiad hwn. Ym 1904, bu tân ar long-stêm y ''General Slocum'' yn yr [[East River]], gan ladd 1,021 o bobl a oedd ar fwrdd y llong. Ym 1911, bu farw 146 o weithwyr dillad yn nhrychineb diwydiannol gwaethaf y ddinas, pan fu tân yn Ffatri Triangle Shirtwaist. Arweiniodd hyn at sefydlu Undeb Rhyngwladol y Gweithwragedd Dillad a gwnaed gwelliannau mewn safonau diogelwch ffatrïoedd.
[[Delwedd:NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg|bawd|dim|Dinas Efrog Newydd o [[Canolfan Rockefeller|Ganolfan Rockefeller]] ]]
Yn ystod y [[1920au]], roedd Dinas Efrog Newydd yn gyrchfan boblogaidd i Americanwyr-Affricanaidd yn ystod yr Ymfudo Mawr o [[De America|Dde America]]. Erbyn [[1916]], roedd Dinas Efrog Newydd yn gartref i'r boblogaeth fwyaf o Affricaniaid dinesig yng [[Gogledd America|Ngogledd America]]. Blodeuodd [[Dadeni Harlem]] yn ystod cyfnod y Gwaharddiad, ynghyd â thŵf economaidd a welodd y ddinas yn cystadlu i adeiladu'r wybren-grafwyr uchaf. Erbyn dechrau'r 1920au, Dinas Efrog Newydd oedd yr ardal ddinesig fwyaf poblog yn y byd, gydag ardal fetropolitanaidd o dros 10 miliwn o drigolion erbyn dechrau'r [[1930au]]. Yn sgîl yr amodau byw caled a ddaeth ar ôl y [[Dirwasgiad Mawr]], etholwyd y diwygiwr [[Fiorello LaGuardia]] yn [[maer|faer]] y ddinas.
Ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], dychwelodd y milwyr a mewnfudwyr o [[Ewrop]] ac arweiniodd hyn yn ei dro at dŵf economaidd arall a datblygiadau enfawr o dai yn nwyrain Queens. Prin iawn oedd effaith y rhyfel ar Efrog Newydd a chyda [[Wall Street]] yn arwain y wlad at ddominyddiaeth economaidd, pencadlys y [[Cenhedloedd Unedig]] (a gwblhawyd ym 1950), yn pwysleisio dylanwad gwleidyddol y ddinas, a thŵf celf mynegiannol yn y ddinas, dadleolwyd [[Paris]] fel canolbwynt y byd celfyddydol.
Yn ystod y [[1960au]], dioddefodd Efrog Newydd o broblemau economaidd, cynnydd mewn trais a gwrthdaro [[hiliaeth|hiliol]], a gyrhaeddodd uchafbwynt yn y [[1970au]]. Gwellodd sefyllfa economaidd y ddinas yn y [[1980au]] wrth i'r diwydiant ariannol ail-sefydlu ei hun. Erbyn y [[1990au]] roedd gwrthdaro hiliol wedi lleihau, cyfradd troseddau wedi gostwng yn sylweddol a thon newydd o [[mewnlifiad|fewnfudwyr]] wedi cyrraedd o [[Asia]] ac [[America Ladin]]. Ymddangosodd sectorau newydd, megis [[Dyffryn Silicon]], yn economi'r ddinas a chyrhaeddodd poblogaeth y ddinas record newydd yng [[cyfrifiad|nghyfrifiad]] [[2000]].
[[Delwedd:North face south tower after plane strike 9-11.jpg|bawd|180px|Mae hedfan United Airlines 175 yn cwympo i [[Ganolfan Masnach y Byd]] ar 11 Medi 2001]]
Ar [[11 Medi]] [[2001]] bu ymosodiad terfysgol ar y ddinas pan drawodd dwy awyren [[Canolfan Fasnach y Byd|Ganolfan Fasnach y Byd]]. Bu farw bron i 3,000 o bobl yn yr ymosodiad. Bwriedir adeiladu Canolfan Fasnach y Byd newydd (a adwaenid yn flaenorol fel y Tŵr Rhyddid), ynghyd â chofeb a thri tŵr newydd o swyddfeydd ar y safle, a dylai fod yn gyflawn erbyn 2013. Ar y [[19 Rhagfyr|19eg o Ragfyr]], [[2006]], gosodwyd y colofnau [[dur]] cyntaf yn sylfeini'r adeilad. Mae tri adeilad uchel arall wedi'u cynllunio ar gyfer y safle ar hyd Stryd Greenwich, a byddant yn amgylchynu Cofeb Canolfan Fasnach y Byd, sydd yn cael ei adeiladu ar hyn o bryd. Bydd y safle hefyd yn gartref i amgueddfa a fydd yn olrhain hanes y safle.
== Daearyddiaeth ==
Lleolir Dinas Efrog Newydd yng ngogledd-ddwyrain yr Unol Daleithiau, yn ne-ddwyrain Talaith Efrog Newydd, oddeutu hanner ffordd rhwng [[Washington, D.C.]] a [[Boston]]. Saif y ddinas ger aber [[Afon Hudson]], sy'n bwydo harbwr cysgodol ac yna Mor Iwerddon, ac mae'r lleoliad hwn wedi cynorthwyo'r ddinas i dyfu fel tref masnachol. Adeiladwyd rhannau helaeth o Efrog Newydd ar dair ynys [[Manhattan]], [[Ynys Staten]] a [[Long Island]] a achosodd prinder tir a dwysedd poblogaeth uchel.
Llifa'r Afon Hudson drwy [[Dyffryn Hudson|Ddyffryn Hudson]] ac i mewn i Fae Efrog Newydd. Rhwng Dinas Efrog Newydd a Troy, Efrog Newydd, mae'r afon yn aber. Gwahana'r Hudson y ddinas o [[New Jersey]]. Mae Afon y Dwyrain yn llifo o [[Swnt Long Island]] ac yn gwahanu'r Bronx a Manhattan o Long Island. Mae'r Afon Harlem yn gwahanu Manhattan o'r Bronx.
Mae tir y ddinas wedi newid yn sylweddol oherwydd ymyrraeth dynol, gyda rhannau helaeth o dir wedi'u had-ennill ar hyd y glannau ers cyfnod y trefidigaethau Iseldireg. Gwelwyd yr enghraifft amlycaf o ad-ennill tir ym Manhattan Isaf, gyda datblygiadau fel Dinas Battery Park yn ystod y [[1970au]] a'r [[1980au]]. Mae rhai o amrywiadau naturiol topograffeg wedi cael eu llyfnhau, yn enwedig ym Manhattan.
Amcangyfrifir fod arwynebedd y ddinas yn mesur 304.8 milltir sgwâr (789 km²). Cyfanswm arwynebedd Dinas Efrog Newydd yw 468.9 milltir sgwâr (1,214 km²). Mae 164.1 milltir sgwâr (425 km²) o hyn yn ddwr a 304.8 milltir sgwâr (789 km²) yn dir. Man uchaf y ddinas yw Todt Hill ar Ynys Staten, sydd 409.8 troedfedd (124.9 m) uwchlaw lefel y mor a dyma yw'r man uchaf ar y glannau dwyreiniol, i'r de o [[Maine]]. Mae copa'r mynydd wedi'i orchuddio gan goedwig fel rhan o dir gwyrdd Ynys Staten.
== Hinsawdd ==
Mae gan Ddinas Efrog Newydd [[hinsawdd is-drofannol llaith]]<ref>[http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/ World Map of the Köppen-Geiger climate classification] University of Veterinary Medicine Vienna. Adalwyd 2009-01-31</ref> ac ar gyfartaledd ceir yno 234 o ddiwrnodau o heulwen yn flynyddol.<ref>http://www.weatherbase.com</ref>
Yn gyffredinol, mae'r hafau yn boeth ac yn glos gyda thymheredd cyfartalog o 79–84 °F (26–29 °C) a thymheredd isaf o 63–69 °F (17–21 °C). Fodd bynnag, mae'r tymheredd yn pasio 90 °F (32 °C) am tua 16-19 diwrnod bob haf.<ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=330527&refer=&units=us Swyddfa Hinsawdd Dinas Efrog Newydd] Adalwyd 2008-11-11</ref>
Tuedda'r gaeafau i fod yn oer, gyda'r lleoliadau arfordirol ychydig yn gynhesach, gyda thymheredd uchaf cyfartalog o 38–43 °F (3–6 °C) a thymheredd isaf o 26–32 °F (−3 i 0 °C), ond gall y tymheredd ostwng cymaint a'r 10au i'r 20au °F (−12 i −6 °C) am rai dyddiau. Weithiau gall y tymheredd godi i hyd at y 50au neu 60au °F (~10 i 15 °C) yn ystod y gaeaf.<ref>[http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html The Climate of New York] Swyddfa Hinsawdd Talaith Efrog Newydd. Adalwyd 2008-09-01</ref> Cyfnewidiol yw'r tywydd yn y Gwanwyn a'r Hydref, a gall fod yn oer neu'n gynnes, er fod y cyfnodau hyn yn bleserus gan amlaf oherwydd y lleithder isel.<ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=330527&refer==&units=metric Weatherbase] Swyddfa Hinsawdd Talaith Efrog Newydd. Adalwyd 2008-09-01</ref>
{{Hinsawdd Efrog Newydd}}
=== Amgylchedd ===
Y defnydd o drafnidiaeth yn Ninas Efrog Newydd yw'r uchaf yn yr Unol Daleithiau ac mae'r defnydd o [[tanwydd|danwydd]] yno yn gyfatebol i'r cyfartaledd cenedlaethol yn ystod y [[1920au]].<ref>Jervey, Ben (2006). The Big Green Apple: Your Guide to Eco-Friendly Living in New York City. Globe Pequot Press. ISBN 0-7627-3835-9.</ref> Mae allyriannau nwyon sy'n achosi'r effaith tŷ gwydr yn Ninas Efrog Newydd yn 7.1 tunnell metrig i bob person o'i gymharu â chyfartaledd cenedlaethol o 24.5 tunnell metrig.<ref>[http://www.nyc.gov/html/om/pdf/ccp_report041007.pdf. "Inventory of New York City Greenhouse Gas Emissions"]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (PDF). New York City Office of Long-term Planning and Sustainability. Ebrill 2007. Adalwyd 2008-09-01.</ref> Mae holl drigolion Efrog Newydd yn gyfrifol am 1% o holl allyriannau nwyon [[effaith tŷ gwydr]] er mai 2.7% o holl boblogaeth y wlad maent yn cynrychioli. Mae person cyffredin sy'n trigo yn Efrog Newydd yn defnyddio hanner y [[trydan]] a ddefnyddir gan drigolion [[San Francisco]] a bron i chwarter o'r trydan a ddefnyddir gan berson o [[Dallas, Texas]].<ref>[http://www.nyc.gov/html/planyc2030/html/challenge/faq.shtml "Global Warming and Greenhouse Gases".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101225070759/http://www.nyc.gov/html/planyc2030/html/challenge/faq.shtml |date=2010-12-25 }} PlaNYC/The City of New York. 2006-12-06. Adalwyd 2008-09-01.</ref>
Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae'r ddinas wedi bod yn canolbwyntio ar leihau ei heffaith ar yr amgylchedd. Arweiniodd llygredd y ddinas at lefelau uchel o [[asma]] a chyflyrrau [[System resbiradol|resbiradol]] eraill ymysg trigolion y ddinas.<ref>Coburn, Jason, Jeffrey Osleeb, Michael Porter (June 2006). "Urban Asthma and the Neighbourhood Environment in New York City". Health & Place 12(2): td. 167–179. doi:10.1016/j.healthplace.2004.11.002. PMID 16338632.</ref> Rhaid i lywodraeth y ddinas brynu'r offer mwyaf effeithiol o ran ynni yn unig ar gyfer swyddfeydd a thai cyhoeddus yn y ddinas. Mae gan Efrog Newydd y fflyd mwyaf o [[bws|fysiau]] awyr lan hybrid-diesel yn y wlad, a rhai [[tacsi]]s hybrid cyntaf.
== Dinaswedd ==
{{delwedd llydan|New York Midtown Skyline at night - Jan 2006 edit1.jpg|900px|Yr olygfa o Ganol [[Manhattan]] o ben [[Adeilad Empire State]]|75%}}
== Pensaernïaeth ==
[[Delwedd:America 284.jpg|bawd|160px|Adeilad Chrysler yn 2007]]
[[Delwedd:America 318.jpg|160px|bawd|Central Park]]
Y math o adeilad a gysylltir â Dinas Efrog Newydd gan amlaf yw'r [[Gwybrengrafwr|wybrengrafwr]], a gwelwyd adeiladau'r ddinas yn newid o adeiladau llai o faint, Ewropeaidd yr olwg, i dyrrau enfawr yr ardaloedd busnes. Erbyn mis Awst 2008, roedd gan Ddinas Efrog Newydd 5,538 o adeiladau tal, gyda 50 o wybregrafwyr a oedd yn dalach na 656 troedfedd (200m). Mae hyn yn fwy nag unrhyw ddinas arall yn yr Unol Daleithiau, ac yn ail y byd ar ôl [[Hong Kong]]. Am fod y ddinas wedi'i hamgylchynu i raddau helaeth gan ddŵr, dwysedd poblogaeth uchel y ddinas a phrisiau uchel ar adeiladau yn yr ardaloedd masnachol, gwelodd y ddinas y casgliad mwyaf o dyrrau unigol o swyddfeydd a chartrefi yn y byd.
Mae gan Efrog Newydd adeiladau nodedig o safbwynt pensaernïol ac mae eu harddulliau'n amrywio. Mae'r adeiladau hyn yn cynnwys yr [[Adeilad Woolworth]] (1913), gwybrengrafwr gothig cynnar a adeiladwyd gyda nodweddion gothig y gellir eu gweld o'r stryd sawl can troedfedd yn îs. Mae cynllun [[art deco]] yr [[Adeilad Chrysler]] (1930), gyda'i thŵr dur yn adlewyrchu'r cyfyngiadau a gyflwynwyd er mwyn sicrhau fod digon o oleuni naturiol yn cyrraedd y strydoedd. Ystyria nifer o haneswyr a phenseiri y tŵr hwn fel adeilad mwyaf godidog Efrog Newydd, gyda'i addurniadau cywrain. Mae'r [[Adeilad Condé Nast]] (2000) yn enghraifft bwysig o'r cynllunio amgylcheddol a gyflwynwyd yn ddiweddarach i wybrengrafwyr Americanaidd.
== Adeiladau a chofadeiladau ==
* [[Adeilad Condé Nast]] (2000)
* [[Adeilad Chrysler]] (1930)
* [[Adeilad Empire State]] (1931)
* [[Adeilad Seagram]] (1957)
* [[Adeilad Woolworth]] (1913)
[[Delwedd:Woolworth01LB.jpg|bawd|160px|Adeilad Woolworth]]
* [[Amgueddfa Guggenheim]]
* [[Canolfan Masnach y Byd]] (1972)
* [[Canolfan Rockefeller]] (1939)
* [[Cerflun Rhyddid]]
* [[Eglwys Gadeiriol Sant Padrig]] (1878)
* [[Pont Brooklyn]]
* [[Pont Manhattan]]
* [[Yr Amgueddfa Gelf Fetropolitan]]
[[Delwedd:EfrogNewydd01LB.jpg|bawd|160px|Pont Brooklyn]]
== Chwaer ddinasoedd ==
{{Chwaerefrognewydd}}
{{clear}}
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
* {{Eicon en}} [http://www.nyc.gov/ Cyngor y Ddinas]
[[Categori:Dinas Efrog Newydd| ]]
j5p8bv4w8akfs9i00fzq4dwjbhgapi6
Rhestr adar Prydain
0
3743
11100307
11099936
2022-08-08T09:45:18Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
'''Rhestr [[adar]] [[Prydain Fawr]]''' yn eu trefn dacsonomegol. Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref><ref>Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling & the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.</ref> Adar a nodir fel '''prin''' yw'r rheiny a ystyrir yn adar prin gan y ''British Birds Rarities Committee (BBRC)''.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref>
__NOTOC__
{| class="toccolours" style="margin:0 auto; width:55em; clear:both;"
!Cynnwys
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] •
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] •
[[#Huganod|Huganod]] •
[[#Mulfrain|Mulfrain]] •
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] •
[[#Crehyrod|Crehyrod]] •
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] •
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] •
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] •
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] •
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] •
[[#Rhegennod|Rhegennod]] •
[[#Garanod|Garanod]] •
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] •
[[#Piod môr|Piod môr]] •
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] •
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] •
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] •
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] •
[[#Pibyddion|Pibyddion]] •
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] •
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] •
[[#Gwylanod|Gwylanod]] •
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] •
[[#Carfilod|Carfilod]] •
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] •
[[#Colomennod|Colomennod]] •
[[#Parotiaid|Parotiaid]] •
[[#Cogau|Cogau]] •
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] •
[[#Tylluanod|Tylluanod]] •
[[#Troellwyr|Troellwyr]] •
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] •
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] •
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] •
[[#Rholyddion|Rholyddion]] •
[[#Copog|Copog]] •
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] •
[[#Eurynnod|Eurynnod]] •
[[#Cigyddion|Cigyddion]] •
[[#Brain|Brain]] •
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] •
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] •
[[#Titwod|Titwod]] •
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] •
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] •
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] •
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] •
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] •
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] •
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] •
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] •
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] •
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] •
[[#Deloriaid|Deloriaid]] •
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] •
[[#Drywod|Drywod]] •
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] •
[[#Drudwennod|Drudwennod]] •
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] •
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] •
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] •
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] •
[[#Golfanod|Golfanod]] •
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] •
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] •
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] •
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}
==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus_olor_2_(Marek_Szczepanek).jpg|200px|bawd|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau gwylltion]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
[[Delwedd:Somateria_mollissima_male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]
*[[Alarch Dof]] (Mute Swan, ''Cygnus olor'')
*[[Alarch Bewick]] (Bewick's Swan, ''Cygnus columbianus'')
*[[Alarch y Gogledd]] (Whooper Swan, ''Cygnus cygnus'')
*[[Gŵydd y Llafur]] (Bean Goose, ''Anser fabalis'')
*[[Gŵydd Droedbinc]] (Pink-footed Goose, ''Anser brachyrhynchus'')
*[[Gŵydd Dalcen-wen]] (White-fronted Goose, ''Anser albifrons'')
*[[Gŵydd Dalcen-wen Leiaf]] (Lesser White-fronted Goose, ''Anser erythropus'') '''prin'''
*[[Gŵydd Wyllt]] (Greylag Goose, ''Anser anser'')
*[[Gŵydd eira]] (Snow Goose, ''Anser caerulescens'')
*[[Gŵydd Canada]] (Canada Goose, ''Branta canadensis'')
*[[Gŵydd Wyran]] (Barnacle Goose, ''Branta leucopsis'')
*[[Gŵydd Ddu]] (Brent Goose, ''Branta bernicla'')
*[[Gŵydd Frongoch]] (Red-breasted Goose, ''Branta ruficollis'') '''prin'''
*[[Gŵydd yr Aifft]] (Egyptian Goose, ''Alopochen aegyptiaca'')
*[[Hwyaden Goch yr Eithin]] (Ruddy Shelduck, ''Tadorna ferruginea'') '''prin'''
*[[Hwyaden yr eithin]] neu Hwyaden fraith (Shelduck, ''Tadorna tadorna'')
*[[Hwyaden Gribog]] (Mandarin Duck, ''Aix galericulata'')
*[[Chwiwell]] (Wigeon, ''Anas penelope'')
*[[Chwiwell America]] (American Wigeon, ''Anas americana'')
*[[Hwyaden lwyd]] (Gadwall, ''Anas strepera'')
*[[Corhwyaden Baical]] (Baikal Teal, ''Anas formosa'') '''prin'''
*[[Corhwyaden]] (Teal, ''Anas crecca'')
*[[Corhwyaden asgellwerdd]] (Green-winged Teal, ''Anas carolinensis'')
*[[Hwyaden wyllt]] (Mallard, ''Anas platyrhynchos'')
*[[Hwyaden ddu]] (Black Duck, ''Anas rubripes'') '''prin'''
*[[Hwyaden lostfain]] (Pintail, ''Anas acuta'')
*[[Hwyaden addfain]] (Garganey, ''Anas querquedula'')
*[[Corhwyaden asgell las]] (Blue-winged Teal, ''Anas discors'') '''prin'''
*[[Hwyaden lydanbig]] (Shoveler, ''Anas clypeata'')
*[[Hwyaden gribgoch]] (Red-crested Pochard, ''Netta rufina'')
*[[Hwyaden bengoch fawr]] (Canvasback, ''Aythya valisineria'') '''prin'''
*[[Hwyaden bengoch]] (Pochard, ''Aythya ferina'')
*[[Hwyaden bengoch America]] (Redhead, ''Aythya americana'') '''prin'''
*[[Hwyaden eorchog]] (Ring-necked Duck, ''Aythya collaris'')
*[[Hwyaden lygadwen]] (Ferruginous Duck, ''Aythya nyroca'')
*[[Hwyaden gopog]] (Tufted Duck, ''Aythya fuligula'')
*[[Hwyaden benddu]] (Scaup, ''Aythya marila'')
*[[Hwyaden benddu leiaf]] (Lesser Scaup, ''Aythya affinis'') '''prin'''
*[[Hwyaden fwythblu]] (Eider, ''Somateria mollissima'')
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], Hwyaden Fwythblu Big-goch (King Eider, ''Somateria spectabilis'') '''prin'''
*[[Hwyaden fwythblu Steller]] (Steller's Eider, ''Polysticta stelleri'') '''prin'''
*[[Hwyaden amryliw]], Hwyaden Amryliw (Harlequin Duck, ''Histrionicus histrionicus'') '''prin'''
*[[Hwyaden gynffon-hir]] (Long-tailed Duck, ''Clangula hyemalis'')
*[[Môr-hwyaden ddu]] (Common Scoter, ''Melanitta nigra'')
*[[Môr-hwyaden America]] (Black Scoter, ''Melanitta americana'') '''prin'''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]] (Surf Scoter, ''Melanitta perspicillata'')
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]] (Velvet Scoter, ''Melanitta fusca'')
*[[Hwyaden benfras]] (Bufflehead, ''Bucephala albeola'') '''prin'''
*[[Hwyaden lygad aur Barrow]] (Barrow's Goldeneye, ''Bucephala islandica'') '''prin'''
*[[Hwyaden lygad-aur]] (Goldeneye, ''Bucephala clangula'')
*[[Hwyaden gycyllog]], Hwyaden Benwen (Hooded Merganser, ''Lophodytes cucullatus'') '''prin'''
*[[Lleian wen]] (Smew, ''Mergellus albellus'')
*[[Hwyaden frongoch]] (Red-breasted Merganser, ''Mergus serrator'')
*[[Hwyaden ddanheddog]] (Goosander, ''Mergus merganser'')
*[[Hwyaden goch]] (Ruddy Duck, ''Oxyura jamaicensis'')
==[[Tetraonidae|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus_lagopus_scoticus_2.jpg|200px|de|bawd|Grugiar]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]
*[[Grugiar]], Grugiar Goch (Red Grouse, ''Lagopus lagopus'')
*[[Grugiar yr Alban]], Grugiar Wen (Ptarmigan, ''Lagopus mutus'')
*[[Grugiar Ddu]] (Black Grouse, ''Tetrao tetrix'')
*[[Ceiliog y Coed]], Grugiar y Coed (Capercaillie, ''Tetrao urogallus'')
==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]
*[[Petrisen Goesgoch]] (Red-legged Partridge, ''Alectorix rufa'')
*[[Petrisen]] (Grey Partridge, ''Perdix perdix'')
*[[Sofliar]] (Quail, ''Coturnix coturnix'')
*[[Ffesant]] (Pheasant, ''Phasianus colchicus'')
*[[Ffesant Euraid]] (Golden Pheasant, ''Chrysolophus pictus'')
*[[Ffesant Amherst]] (Lady Amherst's Pheasant, ''Chrysolophus amherstiae'')
==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]
*[[Trochydd Gyddfgoch]] (Red-throated Diver, ''Gavia stellata'')
*[[Trochydd Gyddfddu]] (Black-throated Diver, ''Gavia arctica'')
*[[Trochydd y Môr Tawel]] (Pacific Diver, ''Gavia pacifica'') '''prin'''
*[[Trochydd Mawr]] (Great Northern Diver, ''Gavia immer'')
*[[Trochydd Pigwen]] (White-billed Diver, ''Gavia adamsii'')
==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]
*[[Albatros Aelddu]] (Black-browed Albatross, ''Thalassarche melanophris'') '''prin'''
*[[Albatros ffroenfelyn]] (Yellow-nosed Albatross, ''Thalassarche chlororhynchos'') '''prin'''
==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|de|bawd|Aderyn-Drycin y Graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]
*[[Aderyn-Drycin y Graig]] (Fulmar, ''Fulmarus glacialis'')
*[[Pedryn Penrhyn Gwyrdd]] (Fea's Petrel, ''Pterodroma feae'') '''prin'''
*[[Pedryn Capanog]] (Black-capped Petrel, ''Pterodroma hasitata'') '''prin'''
*[[Aderyn-Drycin Cory]] (Cory's Shearwater, ''Calonectris diomedea'')
*[[Aderyn Drycin Mawr]] (Great Shearwater, ''Puffinus gravis'')
*[[Aderyn-Drycin Du]] (Sooty Shearwater, ''Puffinus griseus'')
*[[Aderyn-Drycin Manaw]] (Manx Shearwater, ''Puffinus puffinus'')
*[[Aderyn-Drycin y Baleares]] (Balearic Shearwater, ''Puffinus mauretanicus'')
*[[Aderyn-Drycin Bach]] (Macaronesian Shearwater, ''Puffinus baroli'') '''prin'''
==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|de|bawd|Pedryn Drycin]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]
*[[Pedryn Wilson]] (Wilson's Storm-Petrel, ''Oceanites oceanicus'')
*[[Pedryn-Drycin Wynepwyn]] (White-faced Storm-Petrel, ''Pelagodroma marina'') '''prin'''
*[[Pedryn Drycin]] (Storm Petrel, ''Hydrobates pelagicus'')
*[[Pedryn-Drycin Madeira]] (Madeiran Storm-Petrel. ''Oceanodroma castro'') '''prin'''
*[[Pedryn Cynffon-fforchog]], Pedryn Llach (Leach's Storm-Petrel, ''Oceanodroma leucorrhoa'')
*[[Pedryn-Drycin Swinhoe]] (Swinhoe's Storm-Petrel, ''Oceanodroma monorhis'') '''prin'''
==[[aderyn trofannol|Adar trofannol]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn y trofannau|Phaethontidae]]
*[[Aderyn Trofannol Pig-goch]] (Red-billed Tropicbird, ''Phaethon aethereus'') '''prin'''
==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Basstoelpel 13.jpg|200px|de|bawd|Huganod]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]
*[[Hugan]], Gwylanwydd, Mulfran Wen (Gannet, ''Morus bassanus'')
==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]
*[[Mulfran]], Morfran, Bilidowcar (Cormorant, ''Phalacrocorax carbo'')
*[[Mulfran Ddeugopog]] (Double-crested Cormorant, ''Phalacrocorax auritus'') '''prin'''
*[[Mulfran Werdd]] (Shag, ''Phalacrocorax aristotelis'')
==[[Aderyn ffrigad|Adar ffrigad]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn ffrigad|Fregatidae]]
*[[Aderyn Ffrigad Gwych]] (Magnificent Frigatebird, ''Fregata magnificens'') '''prin'''
*[[Aderyn Ffrigad Ynys Ascension]] (Ascension Frigatebird, ''Fregata aquila'') '''prin'''
==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|de|bawd|Crëyr Bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]
*[[Aderyn y Bwn]] (Bittern, ''Botaurus stellaris'')
*[[Aderyn-bwn America]] (American Bittern, ''Botaurus lentiginosus'') '''prin'''
*[[Aderyn-bwn Lleiaf]] (Little Bittern, ''Ixobrychus minutus'') '''prin'''
*[[Crëyr y Nos]] (Night Heron, ''Nycticorax nycticorax'')
*[[Crëyr Gwyrdd]] (Green Heron, ''Butorides virescens'') '''prin'''
*[[Crëyr Melyn]] (Squacco Heron, ''Ardeola ralloides'') '''prin'''
*[[Crëyr y Gwartheg]] (Cattle Egret, ''Bubulcus ibis'')
*[[Crëyr yr Eira]], Crëyr Claerwyn (Snowy Egret, ''Egretta thula'') '''prin'''
*[[Crëyr Bach]] (Little Egret, ''Egretta garzetta'')
*[[Crëyr Mawr Gwyn]] (Great White Egret, ''Ardea alba'')
*[[Crëyr Glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea'')
*[[Crëyr Mawr Glas]] (Great Blue Heron, ''Ardea herodias'') '''prin'''
*[[Crëyr Porffor]] (Purple Heron, ''Ardea purpurea'')
==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]
*[[Ciconia Du]] (Black Stork, ''Ciconia nigra'') '''prin'''
*[[Ciconia Gwyn]] (White Stork, ''Ciconia ciconia'')
==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]
*[[Crymanbig Ddu]] (Glossy Ibis, ''Plegadis falcinellus'') '''prin'''
*[[Llwybig]] (Spoonbill, ''Platalea leucorodia'')
==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Teulu o Wyachod Mawr Copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]
*[[Gwyach Ylfinfraith]] (Pied-billed Grebe, ''Podilymbus podiceps'') '''prin'''
*[[Gwyach Fach]] (Little Grebe, ''Tachybaptus ruficollis'')
*[[Gwyach Fawr Gopog]] (Great Crested Grebe, ''Podiceps cristatus'')
*[[Gwyach Yddfgoch]] (Red-necked Grebe, ''Podiceps grisegena'')
*[[Gwyach Gorniog]] (Slavonian Grebe, ''Podiceps auritus'')
*[[Gwyach Yddfddu]] (Black-necked Grebe, ''Podiceps nigricollis'')
==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]
*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud clustddu]] (Black Kite, ''Milvus migrans'')
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'')
*[[Fwltur yr Aifft]] (Egyptian Vulture, ''Neophron percnopterus'') '''prin'''
*[[Eryr nadroedd cyffredin]], Eryr Nadroedd Cyffredin (Short-toed Eagle, ''Circaetus gallicus'') '''prin'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]], Bod Tinwen (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Gwelw]] (Pallid Harrier, ''Circus macrourus'') '''prin'''
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'')
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'')
*[[Eryr Brych]] (Spotted Eagle, ''Aquila clanga'') '''prin'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'')
==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch pysgod|Pandionidae]]
*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')
==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]
*[[Cudyll Coch Lleiaf]] (Lesser Kestrel, ''Falco naumanni'') '''prin'''
*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Coch America]], (American Kestrel, ''Falco sparverius'') '''prin'''
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'')
*[[Cudyll Troetgoch y Dwyrain]] (Amur Falcon, ''Falco amurensis'') '''prin'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog Eleonora]] (Eleonora's Falcon, ''Falco eleonorae'') '''prin'''
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''prin'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')
==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]
*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'')
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''prin'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''prin'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''prin'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'')
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Iâr Ddŵr Allen]] (Allen's Gallinule, ''Porphyrio alleni'') '''prin'''
*[[Iâr Ddŵr America]] (American Purple Gallinule, ''Porphyrio martinica'') '''prin'''
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')
*[[Cwtiar America]] (American Coot, ''Fulica americana'') '''prin'''
==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]
*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'')
*[[Garan y Twyni]] (Sandhill Crane, ''Grus canadensis'') '''prin'''
==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]
*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''prin'''
*[[Ceiliog gwaun copog]] (Macqueen's Bustard, ''Chlamydotis macqueenii'') '''prin'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''prin'''
==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|de|bawd|Pioden y Môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]
*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')
==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]
*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''prin'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')
==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]
*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'')
==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]
*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol y Dwyrain]] (Oriental Pratincole, ''Glareola maldivarum'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''prin'''
==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius_hiaticula_tundrae_Varanger.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad Torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]
*[[Cwtiad Torchog Bach]] (Little Ringed Plover, ''Charadrius dubius'')
*[[Cwtiad Torchog]] (Ringed Plover, ''Charadrius hiaticula'')
*[[Cwtiad Torchog America]], (Semipalmated Plover, ''Charadrius semipalmatus'') '''prin'''
*[[Cwtiad Torchog Mawr]] (Killdeer, ''Charadrius vociferus'') '''prin'''
*[[Cwtiad Caint]] (Kentish Plover, ''Charadrius alexandrinus'')
*[[Cwtiad y Tywod Lleiaf]] (Lesser Sand Plover, ''Charadrius mongolus'') '''prin'''
*[[Cwtiad y Tywod Mwyaf]] (Greater Sand Plover, ''Charadrius leschenaultii'') '''prin'''
*[[Cwtiad Caspia]], (Caspian Plover, ''Charadrius asiaticus'') '''prin'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'')
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''prin'''
*[[Cwtiad Aur]] (Golden Plover, ''Pluvialis apricaria'')
*[[Cwtiad Llwyd]] (Grey Plover, ''Pluvialis squatarola'')
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen Gynffonwen]] (White-tailed Lapwing, ''Vanellus leucurus'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen]], Cornicyll (Lapwing, ''Vanellus vanellus'')
==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y Tywod]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Gïach Cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|de|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y Dorlan]]
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y Traeth]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]
*[[Pibydd Mawr yr Aber]] (Great Knot, ''Calidris tenuirostris'') '''prin'''
*[[Pibydd yr aber]] (Knot, ''Calidris canutus'')
*[[Pibydd y Tywod]] (Sanderling, ''Calidris alba'')
*[[Pibydd Llwyd]] (Semipalmated Sandpiper, ''Calidris pusilla'') '''prin'''
*[[Pibydd y Gorllewin]] (Western Sandpiper, ''Calidris mauri'') '''prin'''
*[[Pibydd Gyddfgoch]] (Red-necked Stint, ''Calidris ruficollis'') '''prin'''
*[[Pibydd bach]] (Little Stint, ''Calidris minuta'')
*[[Pibydd Temminck]] (Temminck's Stint, ''Calidris temminckii'')
*[[Pibydd Hirfys]] (Long-toed Stint, ''Calidris subminuta'') '''prin'''
*[[Pibydd Lleiaf]] (Least Sandpiper , ''Calidris minutilla'') '''prin'''
*[[Pibydd tinwen]] (White-rumped Sandpiper, ''Calidris fuscicollis'')
*[[Pibydd Baird]] (Baird's Sandpiper, ''Calidris bairdii'') '''prin'''
*[[Pibydd Cain]] (Pectoral Sandpiper, ''Calidris melanotos'')
*[[Pibydd Cynffonfain]] (Sharp-tailed Sandpiper, ''Calidris acuminata'') '''prin'''
*[[Pibydd Cambig]] (Curlew Sandpiper, ''Calidirs ferruginea'')
*[[Pibydd Hirgoes]] (Stilt Sandpiper, ''Calidris himantopus'') '''prin'''
*[[Pibydd Du]] (Purple Sandpiper, ''Calidris maritima'')
*[[Pibydd y Mawn]] (Dunlin, ''Calidris alpina'')
*[[Pibydd Llydanbig]] (Broad-billed Sandpiper, ''Limicola falcinellus'') '''prin'''
*[[Pibydd Bronllwyd]] (Buff-breasted Sandpiper, ''Tryngites subruficollis'')
*[[Pibydd Torchog]] (Ruff, ''Philomachus pugnax'')
*[[Gïach Bach]], Gïach Fach (Jack Snipe, ''Lymnocryptes minimus'')
*[[Gïach Cyffredin]], Gïach Gyffredin (Snipe, ''Gallinago gallinago'')
*[[Gïach Wilson]] (Wilson's Snipe, ''Gallinago delicata'') '''prin'''
*[[Gïach Mawr]], Gïach Fawr (Great Snipe, ''Gallinago minima'') '''prin'''
*[[Gïach Brongoch]] (Short-billed Dowitcher, ''Limnodromus griseus'') '''prin'''
*[[Gïach Gylfin-hir]] (Long-billed Dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'') '''prin'''
*[[Cyffylog]] (Woodcock, ''Scolopax rusticola'')
*[[Rhostog Gynffonddu]] (Black-tailed Godwit, ''Limosa limosa'')
*[[Rhostog Hudson]] (Hudsonian Godwit, ''Limosa haemastica'') '''prin'''
*[[Rhostog Gynffonfrith]] (Bar-tailed Godwit, ''Limosa lapponica'')
*[[Coegylfinir Bach]] (Little Curlew, ''Numenius minutus'') '''prin'''
*[[Gylfinir y Gogledd]] (Eskimo Curlew, ''Numenius borealis'') '''prin'''
*[[Coegylfinir]] (Whimbrel, ''Numenius phaeopus'')
*[[Gylfinir]] (Curlew, ''Numenius arquata'')
*[[Pibydd Cynffon-hir]] (Upland Sandpiper, ''Bartramia longicauda'') '''prin'''
*[[Pibydd Terek]] (Terek Sandpiper, ''Xenus cinerea'') '''prin'''
*[[Pibydd y Dorlan]] (Common Sandpiper, ''Actitis hypoleucos'')
*[[Pibydd Brych]] (Spotted Sandpiper, ''Actitis macularius'') '''prin'''
*[[Pibydd Gwyrdd]] (Green Sandpiper, ''Tringa ochropus'')
*[[Pibydd Unig]] (Solitary Sandpiper, ''Tringa solitaria'') '''prin'''
*[[Pibydd Cynffonlwyd]] (Grey-tailed Tattler, ''Heteroscelus brevipes'') '''prin'''
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]] (Spotted Redshank, ''Tringa erythropus'')
*[[Melyngoes Mawr]] (Greater Yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'') '''prin'''
*[[Pibydd Coeswerdd]] (Greenshank, ''Tringa nebularia'')
*[[Melyngoes Bach]] (Lesser Yellowlegs, ''Tringa flavipes'') '''prin'''
*[[Pibydd y Gors]] (Marsh Sandpiper, ''Tringa stagnatilis'') '''prin'''
*[[Pibydd y Graean]] (Wood Sandpiper, ''Tringa glareola'')
*[[Pibydd Coesgoch]] (Redshank, ''Tringa totanus'')
*[[Cwtiad y Traeth]] (Turnstone, ''Arenaria interpres'')
==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]
*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''prin'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'')
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')
==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua (Stercorarius parasiticus) on an ice floe, Svalbard.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]
*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')
==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]
*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''prin'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Ylfinfain]] (Slender-billed Gull, ''Chroicocephalus genei'') '''prin'''
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''prin'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''prin'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''prin'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan Audouin]] (Audouin's Gull, ''Larus audouinii'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu Fwyaf]] (Great Black-headed Gull, ''Larus ichthyaetus'') '''prin'''
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan Caspia]] (Caspian Gull, ''Larus cachinnans'')
*[[Gwylan y Penwaig America]] (American Herring Gull, ''Larus smithsonianus'') '''prin'''
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''prin'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')
==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|de|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]
*[[Môr-wennol Aleutia]] (Aleutian Tern ''Onychoprion aleutica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''prin'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]] (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''prin'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'')
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Cabot]] (Cabot's Tern, ''Sterna acuflavida'') '''prin'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')
==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]
*[[Gwylog]] neu Heligog (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Gwylog Brünnich]] (Brünnich's Guillemot, ''Uria lomvia'') '''prin'''
*[[Llurs]] (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Carfil Mawr]] (Great Auk, ''Pinguinus impennis'') '''diflanedig'''
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Gwylog Hirbig]] (Long-billed Murrelet, ''Brachyramphus perdix'') '''prin'''
*[[Carfil Hynafol]] (Ancient Murrelet, ''Synthliboramphus antiquus'') '''prin'''
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')
*[[Pâl Pentusw]] (Tufted Puffin, ''Fratercula cirrhata'') '''prin'''
==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]
*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''prin'''
==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]
*[[Colomen graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')
*[[Turtur Ddwyreiniol]] (Oriental Turtle Dove, ''Streptopelia orientalis'') '''prin'''
*[[Colomen Alarus]] (Mourning Dove, ''Zenaida macroura'') '''prin'''
==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]
*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')
==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]
*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''prin'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigddu]] (Black-billed Cuckoo, ''Coccyzus erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''prin'''
==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]
*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')
==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]
*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''prin'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''prin'''
*[[Cudyll-dylluan]] (Hawk Owl, ''Surnia ulula'') '''prin'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')
*[[Tylluan Tengmalm]] (Tengmalm's Owl, ''Aegolius funereus'') '''prin'''
==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]
*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Troellwr Gyddfgoch]], Troellwr Mawr Gyddfgoch (Red-necked Nightjar, ''Caprimulgus ruficollis'') '''prin'''
*[[Troellwr Mawr yr Aifft]] (Egyptian Nightjar, ''Caprimulgus aegyptius'') '''prin'''
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''prin'''
==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]
*[[Coblyn Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''prin'''
*[[Llostfain gyddfwyn]] (White-throated Needletail, ''Hirundapus caudacutus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Coblyn gwelw]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''prin'''
*[[Coblyn y Môr Tawel]] (Pacific Swift, ''Apus pacificus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'')
*[[Gwennol ddu fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''prin'''
==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]
*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')
*[[Pysgotwr Cylchog]] (Belted Kingfisher, ''Megaceryle alcyon'') '''prin'''
==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]
*[[Gwenynysor Bochlas]] (Blue-cheeked Bee-eater, ''Merops persicus'') '''prin'''
*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')
==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]
*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''prin'''
==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]
*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')
==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]
*[[Pengam (aderyn)|Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Sugnwr Bolfelyn]] (Yellow-bellied Sapsucker, ''Sphyrapicus varius'') '''prin'''
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')
==[[Teyrnwybedog]]ion==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Tyrannidae]]
*[[Ffibi'r Dwyrain]] (Eastern Phoebe, ''Sayornis phoebe'') '''prin'''
==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]
*[[Fireo Melynfron]] (Yellow-throated Vireo, ''Vireo flavifrons'') '''prin'''
*[[Fireo Philadelphia]] (Philadelphia Vireo, ''Vireo philadelphicus'') '''prin'''
*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''prin'''
==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]
*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'')
==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]
*[[Cigydd Brown]] (Brown Shrike, ''Lanius cristatus'') '''prin'''
*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''prin'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'')
*[[Cigydd Cynffon-hir]] (Long-tailed Shrike, ''Lanius schach'') '''prin'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''prin'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'')
*[[Cigydd Mygydog]] (Masked Shrike, ''Lanius nubicus'') '''prin'''
==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]
*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''prin'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')
==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]
*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Fflamben]] (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')
==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]
*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''prin'''
==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]
*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Copog]] (Crested Tit, ''Lophophanes cristatus'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')
==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]
*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')
==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]
*[[Ehedydd Calandra]] (Calandra Lark, ''Melanocorypha calandra'') '''prin'''
*[[Ehedydd Deufannog]] (Bimaculated Lark, ''Melanocorypha bimaculata'') '''prin'''
*[[Ehedydd Asgell Wen]] (White-winged Lark, ''Melanocorypha leucoptera'') '''prin'''
*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''prin'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'')
*[[Ehedydd Llwyd Lleiaf]] (Lesser Short-toed Lark, ''Calandrella rufescens'') '''prin'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''prin'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'')
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'')
==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]
*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Coed]] (Tree Swallow, ''Tachycineta bicolor'') '''prin'''
*[[Gwennol Borffor]] (Purple Martin, ''Progne subis'') '''prin'''
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''prin'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'')
*[[Gwennol y Dibyn]] (Cliff Swallow, ''Petrochelidon pyrrhonota'') '''prin'''
==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]
*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')
==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]
*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')
==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]
*[[Telor Coronog Dwyreiniol]] (Eastern Crowned Warbler, ''Phylloscopus coronatus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrddlachar]] (Green Warbler, ''Phylloscopus nitidus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'')
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''prin'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'')
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'')
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'')
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''prin'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''prin'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')
==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]
*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'')
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Telor Orffeaidd]] (Orphean Warbler, ''Sylvia hortensis'') '''prin'''
*[[Telor Anialwch Asia]] (Asian Desert Warbler, ''Sylvia nana'') '''prin'''
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Sbectolog]] (Spectacled Warbler, ''Sylvia conspicillata'') '''prin'''
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''prin'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''prin'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'')
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''prin'''
==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]
*[[Troellwr Bach Pallas]] (Pallas's Grasshopper Warbler, ''Locustella certhiola'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''prin'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''prin'''
==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]
*[[Telor Pigbraff]] (Thick-billed Warbler, ''Iduna aedon'') '''prin'''
*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''prin'''
*[[Telor Sykes]] (Sykes's Warbler, ''Iduna rama'') '''prin'''
*[[Telor Llwyd y Dwyrain]] (Eastern Olivaceous Warbler, ''Iduna pallida'') '''prin'''
*[[Telor yr Olewydd]], Telor Pren Olewydd (''Olive-tree Warbler, ''Hippolais olivetorum'') '''prin'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'')
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'')
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'')
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''prin'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''prin'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'')
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''prin'''
==[[Cisticolidae|Teloriaid cynffon wyntyll]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cisticolidae]]
*[[Telor Cynffon Wyntyll]], Telor Cynffondaen (Fan-tailed Warbler, ''Cisticola juncidis'') '''prin'''
==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]
*[[Cynffon Sidan y Cedrwydd]] (Cedar Waxwing, ''Bombycilla cedrorum'') '''prin'''
*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')
==[[Dringwr y Muriau]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Dringwr y Muriau|Tichodromadidae]]
*[[Dringwr y Muriau]] (Wallcreeper, ''Tichodroma muraria'') '''prin'''
==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]
*[[Delor Brongoch y Cnau]] (Red-breasted Nuthatch, ''Sitta canadensis'') '''prin'''
*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')
==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
[[Delwedd:Certhia familiaris -climbing tree-8 (cropped version).jpg|200px|de|bawd|Dringwr Bach]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]
*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')
*[[Dringwr Bach Bodiau Cwta]] (Short-toed Treecreeper, ''Certhia brachydactyla'') '''prin'''
==[[Troglodytidae|Drywod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]
*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')
==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]
*[[Dynwaredwr Gogleddol]] (Northern Mockingbird, ''Mimus polyglottos'') '''prin'''
*[[Tresglen Gynffonhir]] (Brown Thrasher, ''Toxostoma rufum'') '''prin'''
*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''prin'''
==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
[[Delwedd:European Startling (Sturnus vulgaris) RWD.jpg|200px|de|bawd|Drudwen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]
*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'')
==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]
*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')
==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]
*[[Brych White]] (White's Thrush, ''Zoothera dauma'') '''prin'''
*[[Brych Amrywiol]] (Varied Thrush, ''Ixoreus naevius'') '''prin'''
*[[Brych y Goedwig]] (Wood Thrush, ''Hylocochla mustelina'') '''prin'''
*[[Brych Meudwy]], Bronfraith Unig (Hermit Thrush, ''Catharus guttatus'') '''prin'''
*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''prin'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''prin'''
*[[Brych Llwyd Bach]] (Veery, ''Catharus fuscescens'') '''prin'''
*[[Brych Siberia]] (Siberian Thrush, ''Geokichla sibirica'') '''prin'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''prin'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''prin'''
*[[Brych Naumann]] (Naumann's Thrush, ''Turdus naumanni'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfgoch]] (Red-throated Thrush, ''Turdus ruficollis'') '''prin'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''prin'''
==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]
*[[Robin Gynffon-goch]] (Rufous-tailed Scrub-Robin, ''Cercotrichas galactotes'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brown Asia]] (Asian Brown Flycatcher, ''Muscicapa dauurica'') '''prin'''
*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Glas Siberia]] (Siberian Blue Robin, ''Larvivora cyane'') '''prin'''
*[[Robin Swinhoe]] (Rufous-tailed Robin, ''Larvivora sibilans'') '''prin'''
*[[Gyddfgoch Siberia]] (Siberian Rubythroat, ''Larvivora calliope'') '''prin'''
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''prin'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''prin'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''prin'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'')
*[[Bronlas]] (Bluethroat, ''Luscinia svecica'')
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'')
*[[Gwybedog Brongoch y Taiga]] (Taiga Flycatcher, ''Ficedula albicilla'') '''prin'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''prin'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''prin'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''prin'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''prin'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''prin'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''prin'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''prin'''
*[[Tinwen Ddu Goron-wen]] (White-crowned Wheatear, ''Oenanthe leucopyga'') '''prin'''
==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
[[Delwedd:Dunnock.jpg|200px|de|bawd|Llwyd y Gwrych]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]
*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''prin'''
==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]
*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''prin'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')
*[[Golfan y Graig]] (Rock Sparrow, ''Petronia petronia'') '''prin'''
==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]
*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''prin'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''prin'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'')
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')
*[[Corhedydd Melynllwyd]] (Buff-bellied Pipit, ''Anthus rubescens'') '''prin'''
==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]
*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'')
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Llinos Sitron]], Serin Sitron (Citril Finch, ''Carduelis citrinella'') '''prin'''
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'')
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'')
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''prin'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Croesbig yr Alban]], Cambig yr Alban (Scottish Crossbill, ''Loxia scoticus'')
*[[Croesbig Fawr]] (Parrot Crossbill, ''Loxia pytyopsittacus'')
*[[Llinos Utgorn]] (Trumpeter Finch, ''Bucanetes githagineus'') '''prin'''
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'')
*[[Tewbig y Pinwydd]] (Pine Grosbeak, ''Pinicola enucleator'') '''prin'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')
*[[Tewbig y Cyfnos]] (Evening Grosbeak, ''Hesperiphona vespertina'') '''prin'''
==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]
*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')
==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]
*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''prin'''
*[[Tanagr Coch]] (Scarlet Tanager, ''Piranga olivacea'') '''prin'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''prin'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''prin'''
==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]
*[[Towhî Ystlys-goch]] (Eastern Towhee, ''Pipilo erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Golfan-ehedydd]] (Lark Sparrow, ''Chondestes grammacus'') '''prin'''
*[[Golfan Savannah]] (Savannah Sparrow, ''Passerculus sandwichensis'') '''prin'''
*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''prin'''
*[[Golfan Gorun-gwyn]] (White-crowned Sparrow, ''Zonotrichia leucophrys'') '''prin'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''prin'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''prin'''
*[[Bras Wynepddu]] (Black-faced Bunting, ''Emberiza spodocephala'') '''prin'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''prin'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'')
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''prin'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'')
*[[Bras Cretzschmar]] (Cretzschmar's Bunting, ''Emberiza caesia'') '''prin'''
*[[Bras Aelfelen]] (Yellow-browed Bunting, ''Emberiza chrysophrys'') '''prin'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'')
*[[Bras Clustgoch]] (Chestnut-eared Bunting, ''Emberiza fucata'') '''prin'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'')
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''prin'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Pallas]] (Pallas's Reed Bunting, ''Emberiza pallasi'') '''prin'''
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''prin'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'')
==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]
*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''prin'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''prin'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''prin'''
==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]
*[[Aderyn Ffwrn]] (Ovenbird, ''Sieurus aurocapilla'') '''prin'''
*[[Brych Dŵr y Gogledd]] (Northern Waterthrush, ''Parkesia noveboracensis'') '''prin'''
*[[Telor Adeinaur]] (Golden-winged Warbler, ''Vermivora chrysoptera'') '''prin'''
*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''prin'''
*[[Telor Tennessee]] (Tennessee Warbler, ''Oreothlypis peregrina'') '''prin'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''prin'''
*[[Telor Cycyllog]] (Hooded Warbler, ''Setophaga citrina'') '''prin'''
*[[Tingoch America]] (American Redstart, ''Setophaga ruticilla'') '''prin'''
*[[Telor Bronfraith]] (Cape May Warbler, ''Setophaga tigrina'') '''prin'''
*[[Pariwla'r Gogledd]] (Northern Parula, ''Setophaga americana'') '''prin'''
*[[Telor Magnolia]] (Magnolia Warbler, ''Setophaga magnolia'') '''prin'''
*[[Telor Bronwinau]] (Bay-breasted Warbler, ''Setophaga castanea'') '''prin'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''prin'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''prin'''
*[[Telor Ystlys-winau]] (Chestnut-sided Warbler, ''Setophaga pensylvanica'') '''prin'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''prin'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''prin'''
*[[Telor Wilson]] (Wilson's Warbler, ''Cardellina pusilla'') '''prin'''
==Gweler hefyd==
* [[Rhestr adar Cymru]]
==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}
===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T & AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690
==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.bbrc.org.uk/index.htm British Birds Rarities Committee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070421182842/http://www.bbrc.org.uk/index.htm |date=2007-04-21 }}
* {{eicon en}} [http://www.bou.org.uk/recbrlst.html British Ornithologists' Union] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060901222948/http://www.bou.org.uk/recbrlst.html |date=2006-09-01 }}
{{bathu termau|termau_bathedig = Môr-wennol Cabot|termau_gwreiddiol = Cabot's Tern}}
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Prydain]]
[[Categori:Adar|*]]
[[Categori:Adareg]]
hv7wni3z0e9y9tms5owkh1ubw1drczf
11100309
11100307
2022-08-08T09:55:05Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
'''Rhestr [[adar]] [[Prydain Fawr]]''' yn eu trefn dacsonomegol. Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref><ref>Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling & the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.</ref> Adar a nodir fel '''prin''' yw'r rheiny a ystyrir yn adar prin gan y ''British Birds Rarities Committee (BBRC)''.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref>
__NOTOC__
{| class="toccolours" style="margin:0 auto; width:55em; clear:both;"
!Cynnwys
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] •
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] •
[[#Huganod|Huganod]] •
[[#Mulfrain|Mulfrain]] •
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] •
[[#Crehyrod|Crehyrod]] •
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] •
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] •
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] •
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] •
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] •
[[#Rhegennod|Rhegennod]] •
[[#Garanod|Garanod]] •
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] •
[[#Piod môr|Piod môr]] •
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] •
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] •
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] •
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] •
[[#Pibyddion|Pibyddion]] •
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] •
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] •
[[#Gwylanod|Gwylanod]] •
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] •
[[#Carfilod|Carfilod]] •
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] •
[[#Colomennod|Colomennod]] •
[[#Parotiaid|Parotiaid]] •
[[#Cogau|Cogau]] •
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] •
[[#Tylluanod|Tylluanod]] •
[[#Troellwyr|Troellwyr]] •
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] •
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] •
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] •
[[#Rholyddion|Rholyddion]] •
[[#Copog|Copog]] •
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] •
[[#Eurynnod|Eurynnod]] •
[[#Cigyddion|Cigyddion]] •
[[#Brain|Brain]] •
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] •
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] •
[[#Titwod|Titwod]] •
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] •
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] •
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] •
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] •
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] •
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] •
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] •
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] •
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] •
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] •
[[#Deloriaid|Deloriaid]] •
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] •
[[#Drywod|Drywod]] •
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] •
[[#Drudwennod|Drudwennod]] •
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] •
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] •
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] •
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] •
[[#Golfanod|Golfanod]] •
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] •
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] •
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] •
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}
==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus_olor_2_(Marek_Szczepanek).jpg|200px|bawd|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau gwylltion]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
[[Delwedd:Somateria_mollissima_male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]
*[[Alarch Dof]] (Mute Swan, ''Cygnus olor'')
*[[Alarch Bewick]] (Bewick's Swan, ''Cygnus columbianus'')
*[[Alarch y Gogledd]] (Whooper Swan, ''Cygnus cygnus'')
*[[Gŵydd y Llafur]] (Bean Goose, ''Anser fabalis'')
*[[Gŵydd Droedbinc]] (Pink-footed Goose, ''Anser brachyrhynchus'')
*[[Gŵydd Dalcen-wen]] (White-fronted Goose, ''Anser albifrons'')
*[[Gŵydd Dalcen-wen Leiaf]] (Lesser White-fronted Goose, ''Anser erythropus'') '''prin'''
*[[Gŵydd Wyllt]] (Greylag Goose, ''Anser anser'')
*[[Gŵydd eira]] (Snow Goose, ''Anser caerulescens'')
*[[Gŵydd Canada]] (Canada Goose, ''Branta canadensis'')
*[[Gŵydd Wyran]] (Barnacle Goose, ''Branta leucopsis'')
*[[Gŵydd Ddu]] (Brent Goose, ''Branta bernicla'')
*[[Gŵydd Frongoch]] (Red-breasted Goose, ''Branta ruficollis'') '''prin'''
*[[Gŵydd yr Aifft]] (Egyptian Goose, ''Alopochen aegyptiaca'')
*[[Hwyaden Goch yr Eithin]] (Ruddy Shelduck, ''Tadorna ferruginea'') '''prin'''
*[[Hwyaden yr eithin]] neu Hwyaden fraith (Shelduck, ''Tadorna tadorna'')
*[[Hwyaden Gribog]] (Mandarin Duck, ''Aix galericulata'')
*[[Chwiwell]] (Wigeon, ''Anas penelope'')
*[[Chwiwell America]] (American Wigeon, ''Anas americana'')
*[[Hwyaden lwyd]] (Gadwall, ''Anas strepera'')
*[[Corhwyaden Baical]] (Baikal Teal, ''Anas formosa'') '''prin'''
*[[Corhwyaden]] (Teal, ''Anas crecca'')
*[[Corhwyaden asgellwerdd]] (Green-winged Teal, ''Anas carolinensis'')
*[[Hwyaden wyllt]] (Mallard, ''Anas platyrhynchos'')
*[[Hwyaden ddu]] (Black Duck, ''Anas rubripes'') '''prin'''
*[[Hwyaden lostfain]] (Pintail, ''Anas acuta'')
*[[Hwyaden addfain]] (Garganey, ''Anas querquedula'')
*[[Corhwyaden asgell las]] (Blue-winged Teal, ''Anas discors'') '''prin'''
*[[Hwyaden lydanbig]] (Shoveler, ''Anas clypeata'')
*[[Hwyaden gribgoch]] (Red-crested Pochard, ''Netta rufina'')
*[[Hwyaden bengoch fawr]] (Canvasback, ''Aythya valisineria'') '''prin'''
*[[Hwyaden bengoch]] (Pochard, ''Aythya ferina'')
*[[Hwyaden bengoch America]] (Redhead, ''Aythya americana'') '''prin'''
*[[Hwyaden eorchog]] (Ring-necked Duck, ''Aythya collaris'')
*[[Hwyaden lygadwen]] (Ferruginous Duck, ''Aythya nyroca'')
*[[Hwyaden gopog]] (Tufted Duck, ''Aythya fuligula'')
*[[Hwyaden benddu]] (Scaup, ''Aythya marila'')
*[[Hwyaden benddu leiaf]] (Lesser Scaup, ''Aythya affinis'') '''prin'''
*[[Hwyaden fwythblu]] (Eider, ''Somateria mollissima'')
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], Hwyaden Fwythblu Big-goch (King Eider, ''Somateria spectabilis'') '''prin'''
*[[Hwyaden fwythblu Steller]] (Steller's Eider, ''Polysticta stelleri'') '''prin'''
*[[Hwyaden amryliw]], Hwyaden Amryliw (Harlequin Duck, ''Histrionicus histrionicus'') '''prin'''
*[[Hwyaden gynffon-hir]] (Long-tailed Duck, ''Clangula hyemalis'')
*[[Môr-hwyaden ddu]] (Common Scoter, ''Melanitta nigra'')
*[[Môr-hwyaden America]] (Black Scoter, ''Melanitta americana'') '''prin'''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]] (Surf Scoter, ''Melanitta perspicillata'')
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]] (Velvet Scoter, ''Melanitta fusca'')
*[[Hwyaden benfras]] (Bufflehead, ''Bucephala albeola'') '''prin'''
*[[Hwyaden lygad aur Barrow]] (Barrow's Goldeneye, ''Bucephala islandica'') '''prin'''
*[[Hwyaden lygad-aur]] (Goldeneye, ''Bucephala clangula'')
*[[Hwyaden gycyllog]], Hwyaden Benwen (Hooded Merganser, ''Lophodytes cucullatus'') '''prin'''
*[[Lleian wen]] (Smew, ''Mergellus albellus'')
*[[Hwyaden frongoch]] (Red-breasted Merganser, ''Mergus serrator'')
*[[Hwyaden ddanheddog]] (Goosander, ''Mergus merganser'')
*[[Hwyaden goch]] (Ruddy Duck, ''Oxyura jamaicensis'')
==[[Tetraonidae|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus_lagopus_scoticus_2.jpg|200px|de|bawd|Grugiar]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]
*[[Grugiar]], Grugiar Goch (Red Grouse, ''Lagopus lagopus'')
*[[Grugiar yr Alban]], Grugiar Wen (Ptarmigan, ''Lagopus mutus'')
*[[Grugiar Ddu]] (Black Grouse, ''Tetrao tetrix'')
*[[Ceiliog y Coed]], Grugiar y Coed (Capercaillie, ''Tetrao urogallus'')
==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]
*[[Petrisen Goesgoch]] (Red-legged Partridge, ''Alectorix rufa'')
*[[Petrisen]] (Grey Partridge, ''Perdix perdix'')
*[[Sofliar]] (Quail, ''Coturnix coturnix'')
*[[Ffesant]] (Pheasant, ''Phasianus colchicus'')
*[[Ffesant Euraid]] (Golden Pheasant, ''Chrysolophus pictus'')
*[[Ffesant Amherst]] (Lady Amherst's Pheasant, ''Chrysolophus amherstiae'')
==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]
*[[Trochydd Gyddfgoch]] (Red-throated Diver, ''Gavia stellata'')
*[[Trochydd Gyddfddu]] (Black-throated Diver, ''Gavia arctica'')
*[[Trochydd y Môr Tawel]] (Pacific Diver, ''Gavia pacifica'') '''prin'''
*[[Trochydd Mawr]] (Great Northern Diver, ''Gavia immer'')
*[[Trochydd Pigwen]] (White-billed Diver, ''Gavia adamsii'')
==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]
*[[Albatros Aelddu]] (Black-browed Albatross, ''Thalassarche melanophris'') '''prin'''
*[[Albatros ffroenfelyn]] (Yellow-nosed Albatross, ''Thalassarche chlororhynchos'') '''prin'''
==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|de|bawd|Aderyn-Drycin y Graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]
*[[Aderyn-Drycin y Graig]] (Fulmar, ''Fulmarus glacialis'')
*[[Pedryn Penrhyn Gwyrdd]] (Fea's Petrel, ''Pterodroma feae'') '''prin'''
*[[Pedryn Capanog]] (Black-capped Petrel, ''Pterodroma hasitata'') '''prin'''
*[[Aderyn-Drycin Cory]] (Cory's Shearwater, ''Calonectris diomedea'')
*[[Aderyn Drycin Mawr]] (Great Shearwater, ''Puffinus gravis'')
*[[Aderyn-Drycin Du]] (Sooty Shearwater, ''Puffinus griseus'')
*[[Aderyn-Drycin Manaw]] (Manx Shearwater, ''Puffinus puffinus'')
*[[Aderyn-Drycin y Baleares]] (Balearic Shearwater, ''Puffinus mauretanicus'')
*[[Aderyn-Drycin Bach]] (Macaronesian Shearwater, ''Puffinus baroli'') '''prin'''
==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|de|bawd|Pedryn Drycin]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]
*[[Pedryn Wilson]] (Wilson's Storm-Petrel, ''Oceanites oceanicus'')
*[[Pedryn-Drycin Wynepwyn]] (White-faced Storm-Petrel, ''Pelagodroma marina'') '''prin'''
*[[Pedryn Drycin]] (Storm Petrel, ''Hydrobates pelagicus'')
*[[Pedryn-Drycin Madeira]] (Madeiran Storm-Petrel. ''Oceanodroma castro'') '''prin'''
*[[Pedryn Cynffon-fforchog]], Pedryn Llach (Leach's Storm-Petrel, ''Oceanodroma leucorrhoa'')
*[[Pedryn-Drycin Swinhoe]] (Swinhoe's Storm-Petrel, ''Oceanodroma monorhis'') '''prin'''
==[[aderyn trofannol|Adar trofannol]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn y trofannau|Phaethontidae]]
*[[Aderyn Trofannol Pig-goch]] (Red-billed Tropicbird, ''Phaethon aethereus'') '''prin'''
==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Basstoelpel 13.jpg|200px|de|bawd|Huganod]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]
*[[Hugan]], Gwylanwydd, Mulfran Wen (Gannet, ''Morus bassanus'')
==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]
*[[Mulfran]], Morfran, Bilidowcar (Cormorant, ''Phalacrocorax carbo'')
*[[Mulfran Ddeugopog]] (Double-crested Cormorant, ''Phalacrocorax auritus'') '''prin'''
*[[Mulfran Werdd]] (Shag, ''Phalacrocorax aristotelis'')
==[[Aderyn ffrigad|Adar ffrigad]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn ffrigad|Fregatidae]]
*[[Aderyn Ffrigad Gwych]] (Magnificent Frigatebird, ''Fregata magnificens'') '''prin'''
*[[Aderyn Ffrigad Ynys Ascension]] (Ascension Frigatebird, ''Fregata aquila'') '''prin'''
==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|de|bawd|Crëyr Bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]
*[[Aderyn y Bwn]] (Bittern, ''Botaurus stellaris'')
*[[Aderyn-bwn America]] (American Bittern, ''Botaurus lentiginosus'') '''prin'''
*[[Aderyn-bwn Lleiaf]] (Little Bittern, ''Ixobrychus minutus'') '''prin'''
*[[Crëyr y Nos]] (Night Heron, ''Nycticorax nycticorax'')
*[[Crëyr Gwyrdd]] (Green Heron, ''Butorides virescens'') '''prin'''
*[[Crëyr Melyn]] (Squacco Heron, ''Ardeola ralloides'') '''prin'''
*[[Crëyr y Gwartheg]] (Cattle Egret, ''Bubulcus ibis'')
*[[Crëyr yr Eira]], Crëyr Claerwyn (Snowy Egret, ''Egretta thula'') '''prin'''
*[[Crëyr Bach]] (Little Egret, ''Egretta garzetta'')
*[[Crëyr Mawr Gwyn]] (Great White Egret, ''Ardea alba'')
*[[Crëyr Glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea'')
*[[Crëyr Mawr Glas]] (Great Blue Heron, ''Ardea herodias'') '''prin'''
*[[Crëyr Porffor]] (Purple Heron, ''Ardea purpurea'')
==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]
*[[Ciconia Du]] (Black Stork, ''Ciconia nigra'') '''prin'''
*[[Ciconia Gwyn]] (White Stork, ''Ciconia ciconia'')
==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]
*[[Crymanbig Ddu]] (Glossy Ibis, ''Plegadis falcinellus'') '''prin'''
*[[Llwybig]] (Spoonbill, ''Platalea leucorodia'')
==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Teulu o Wyachod Mawr Copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]
*[[Gwyach Ylfinfraith]] (Pied-billed Grebe, ''Podilymbus podiceps'') '''prin'''
*[[Gwyach Fach]] (Little Grebe, ''Tachybaptus ruficollis'')
*[[Gwyach Fawr Gopog]] (Great Crested Grebe, ''Podiceps cristatus'')
*[[Gwyach Yddfgoch]] (Red-necked Grebe, ''Podiceps grisegena'')
*[[Gwyach Gorniog]] (Slavonian Grebe, ''Podiceps auritus'')
*[[Gwyach Yddfddu]] (Black-necked Grebe, ''Podiceps nigricollis'')
==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]
*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud clustddu]] (Black Kite, ''Milvus migrans'')
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'')
*[[Fwltur yr Aifft]] (Egyptian Vulture, ''Neophron percnopterus'') '''prin'''
*[[Eryr nadroedd cyffredin]], Eryr Nadroedd Cyffredin (Short-toed Eagle, ''Circaetus gallicus'') '''prin'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]], Bod Tinwen (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Gwelw]] (Pallid Harrier, ''Circus macrourus'') '''prin'''
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'')
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'')
*[[Eryr Brych]] (Spotted Eagle, ''Aquila clanga'') '''prin'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'')
==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch pysgod|Pandionidae]]
*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')
==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]
*[[Cudyll Coch Lleiaf]] (Lesser Kestrel, ''Falco naumanni'') '''prin'''
*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Coch America]], (American Kestrel, ''Falco sparverius'') '''prin'''
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'')
*[[Cudyll Troetgoch y Dwyrain]] (Amur Falcon, ''Falco amurensis'') '''prin'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog Eleonora]] (Eleonora's Falcon, ''Falco eleonorae'') '''prin'''
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''prin'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')
==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]
*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'')
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''prin'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''prin'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''prin'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'')
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Iâr Ddŵr Allen]] (Allen's Gallinule, ''Porphyrio alleni'') '''prin'''
*[[Iâr Ddŵr America]] (American Purple Gallinule, ''Porphyrio martinica'') '''prin'''
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')
*[[Cwtiar America]] (American Coot, ''Fulica americana'') '''prin'''
==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]
*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'')
*[[Garan y Twyni]] (Sandhill Crane, ''Grus canadensis'') '''prin'''
==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]
*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''prin'''
*[[Ceiliog gwaun copog]] (Macqueen's Bustard, ''Chlamydotis macqueenii'') '''prin'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''prin'''
==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|de|bawd|Pioden y Môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]
*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')
==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]
*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''prin'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')
==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]
*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'')
==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]
*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol y Dwyrain]] (Oriental Pratincole, ''Glareola maldivarum'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''prin'''
==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius_hiaticula_tundrae_Varanger.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad Torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]
*[[Cwtiad Torchog Bach]] (Little Ringed Plover, ''Charadrius dubius'')
*[[Cwtiad Torchog]] (Ringed Plover, ''Charadrius hiaticula'')
*[[Cwtiad Torchog America]], (Semipalmated Plover, ''Charadrius semipalmatus'') '''prin'''
*[[Cwtiad Torchog Mawr]] (Killdeer, ''Charadrius vociferus'') '''prin'''
*[[Cwtiad Caint]] (Kentish Plover, ''Charadrius alexandrinus'')
*[[Cwtiad y Tywod Lleiaf]] (Lesser Sand Plover, ''Charadrius mongolus'') '''prin'''
*[[Cwtiad y Tywod Mwyaf]] (Greater Sand Plover, ''Charadrius leschenaultii'') '''prin'''
*[[Cwtiad Caspia]], (Caspian Plover, ''Charadrius asiaticus'') '''prin'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'')
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''prin'''
*[[Cwtiad Aur]] (Golden Plover, ''Pluvialis apricaria'')
*[[Cwtiad Llwyd]] (Grey Plover, ''Pluvialis squatarola'')
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen Gynffonwen]] (White-tailed Lapwing, ''Vanellus leucurus'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen]], Cornicyll (Lapwing, ''Vanellus vanellus'')
==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y tywod]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Gïach Cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|de|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y Dorlan]]
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y Traeth]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]
*[[Pibydd bach]] (Little Stint, ''Calidris minuta'')
*[[Pibydd Baird]] (Baird's Sandpiper, ''Calidris bairdii'') '''prin'''
*[[Pibydd bronllwyd]] (Buff-breasted Sandpiper, ''Tryngites subruficollis'')
*[[Pibydd bychan]] (Least Sandpiper , ''Calidris minutilla'') '''prin'''
*[[Pibydd cain]] (Pectoral Sandpiper, ''Calidris melanotos'')
*[[Pibydd cambig]] (Curlew Sandpiper, ''Calidirs ferruginea'')
*[[Pibydd cynffonfain]] (Sharp-tailed Sandpiper, ''Calidris acuminata'') '''prin'''
*[[Pibydd du]] (Purple Sandpiper, ''Calidris maritima'')
*[[Pibydd gyddfgoch]] (Red-necked Stint, ''Calidris ruficollis'') '''prin'''
*[[Pibydd hirfys]] (Long-toed Stint, ''Calidris subminuta'') '''prin'''
*[[Pibydd hirgoes]] (Stilt Sandpiper, ''Calidris himantopus'') '''prin'''
*[[Pibydd llwyd]] (Semipalmated Sandpiper, ''Calidris pusilla'') '''prin'''
*[[Pibydd llydanbig]] (Broad-billed Sandpiper, ''Limicola falcinellus'') '''prin'''
*[[Pibydd mawr yr aber]] (Great Knot, ''Calidris tenuirostris'') '''prin'''
*[[Pibydd Temminck]] (Temminck's Stint, ''Calidris temminckii'')
*[[Pibydd tinwen]] (White-rumped Sandpiper, ''Calidris fuscicollis'')
*[[Pibydd torchog]] (Ruff, ''Philomachus pugnax'')
*[[Pibydd yr aber]] (Knot, ''Calidris canutus'')
*[[Pibydd y Gorllewin]] (Western Sandpiper, ''Calidris mauri'') '''prin'''
*[[Pibydd y mawn]] (Dunlin, ''Calidris alpina'')
*[[Pibydd y tywod]] (Sanderling, ''Calidris alba'')
*[[Gïach Bach]], Gïach Fach (Jack Snipe, ''Lymnocryptes minimus'')
*[[Gïach Cyffredin]], Gïach Gyffredin (Snipe, ''Gallinago gallinago'')
*[[Gïach Wilson]] (Wilson's Snipe, ''Gallinago delicata'') '''prin'''
*[[Gïach Mawr]], Gïach Fawr (Great Snipe, ''Gallinago minima'') '''prin'''
*[[Gïach Brongoch]] (Short-billed Dowitcher, ''Limnodromus griseus'') '''prin'''
*[[Gïach Gylfin-hir]] (Long-billed Dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'') '''prin'''
*[[Cyffylog]] (Woodcock, ''Scolopax rusticola'')
*[[Rhostog Gynffonddu]] (Black-tailed Godwit, ''Limosa limosa'')
*[[Rhostog Hudson]] (Hudsonian Godwit, ''Limosa haemastica'') '''prin'''
*[[Rhostog Gynffonfrith]] (Bar-tailed Godwit, ''Limosa lapponica'')
*[[Coegylfinir Bach]] (Little Curlew, ''Numenius minutus'') '''prin'''
*[[Gylfinir y Gogledd]] (Eskimo Curlew, ''Numenius borealis'') '''prin'''
*[[Coegylfinir]] (Whimbrel, ''Numenius phaeopus'')
*[[Gylfinir]] (Curlew, ''Numenius arquata'')
*[[Pibydd Cynffon-hir]] (Upland Sandpiper, ''Bartramia longicauda'') '''prin'''
*[[Pibydd Terek]] (Terek Sandpiper, ''Xenus cinerea'') '''prin'''
*[[Pibydd y Dorlan]] (Common Sandpiper, ''Actitis hypoleucos'')
*[[Pibydd Brych]] (Spotted Sandpiper, ''Actitis macularius'') '''prin'''
*[[Pibydd Gwyrdd]] (Green Sandpiper, ''Tringa ochropus'')
*[[Pibydd Unig]] (Solitary Sandpiper, ''Tringa solitaria'') '''prin'''
*[[Pibydd Cynffonlwyd]] (Grey-tailed Tattler, ''Heteroscelus brevipes'') '''prin'''
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]] (Spotted Redshank, ''Tringa erythropus'')
*[[Melyngoes Mawr]] (Greater Yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'') '''prin'''
*[[Pibydd Coeswerdd]] (Greenshank, ''Tringa nebularia'')
*[[Melyngoes Bach]] (Lesser Yellowlegs, ''Tringa flavipes'') '''prin'''
*[[Pibydd y Gors]] (Marsh Sandpiper, ''Tringa stagnatilis'') '''prin'''
*[[Pibydd y Graean]] (Wood Sandpiper, ''Tringa glareola'')
*[[Pibydd Coesgoch]] (Redshank, ''Tringa totanus'')
*[[Cwtiad y Traeth]] (Turnstone, ''Arenaria interpres'')
==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]
*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''prin'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'')
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')
==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua (Stercorarius parasiticus) on an ice floe, Svalbard.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]
*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')
==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]
*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''prin'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Ylfinfain]] (Slender-billed Gull, ''Chroicocephalus genei'') '''prin'''
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''prin'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''prin'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''prin'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan Audouin]] (Audouin's Gull, ''Larus audouinii'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu Fwyaf]] (Great Black-headed Gull, ''Larus ichthyaetus'') '''prin'''
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan Caspia]] (Caspian Gull, ''Larus cachinnans'')
*[[Gwylan y Penwaig America]] (American Herring Gull, ''Larus smithsonianus'') '''prin'''
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''prin'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')
==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|de|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]
*[[Môr-wennol Aleutia]] (Aleutian Tern ''Onychoprion aleutica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''prin'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]] (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''prin'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'')
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Cabot]] (Cabot's Tern, ''Sterna acuflavida'') '''prin'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')
==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]
*[[Gwylog]] neu Heligog (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Gwylog Brünnich]] (Brünnich's Guillemot, ''Uria lomvia'') '''prin'''
*[[Llurs]] (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Carfil Mawr]] (Great Auk, ''Pinguinus impennis'') '''diflanedig'''
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Gwylog Hirbig]] (Long-billed Murrelet, ''Brachyramphus perdix'') '''prin'''
*[[Carfil Hynafol]] (Ancient Murrelet, ''Synthliboramphus antiquus'') '''prin'''
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')
*[[Pâl Pentusw]] (Tufted Puffin, ''Fratercula cirrhata'') '''prin'''
==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]
*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''prin'''
==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]
*[[Colomen graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')
*[[Turtur Ddwyreiniol]] (Oriental Turtle Dove, ''Streptopelia orientalis'') '''prin'''
*[[Colomen Alarus]] (Mourning Dove, ''Zenaida macroura'') '''prin'''
==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]
*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')
==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]
*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''prin'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigddu]] (Black-billed Cuckoo, ''Coccyzus erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''prin'''
==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]
*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')
==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]
*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''prin'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''prin'''
*[[Cudyll-dylluan]] (Hawk Owl, ''Surnia ulula'') '''prin'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')
*[[Tylluan Tengmalm]] (Tengmalm's Owl, ''Aegolius funereus'') '''prin'''
==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]
*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Troellwr Gyddfgoch]], Troellwr Mawr Gyddfgoch (Red-necked Nightjar, ''Caprimulgus ruficollis'') '''prin'''
*[[Troellwr Mawr yr Aifft]] (Egyptian Nightjar, ''Caprimulgus aegyptius'') '''prin'''
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''prin'''
==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]
*[[Coblyn Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''prin'''
*[[Llostfain gyddfwyn]] (White-throated Needletail, ''Hirundapus caudacutus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Coblyn gwelw]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''prin'''
*[[Coblyn y Môr Tawel]] (Pacific Swift, ''Apus pacificus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'')
*[[Gwennol ddu fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''prin'''
==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]
*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')
*[[Pysgotwr Cylchog]] (Belted Kingfisher, ''Megaceryle alcyon'') '''prin'''
==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]
*[[Gwenynysor Bochlas]] (Blue-cheeked Bee-eater, ''Merops persicus'') '''prin'''
*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')
==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]
*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''prin'''
==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]
*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')
==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]
*[[Pengam (aderyn)|Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Sugnwr Bolfelyn]] (Yellow-bellied Sapsucker, ''Sphyrapicus varius'') '''prin'''
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')
==[[Teyrnwybedog]]ion==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Tyrannidae]]
*[[Ffibi'r Dwyrain]] (Eastern Phoebe, ''Sayornis phoebe'') '''prin'''
==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]
*[[Fireo Melynfron]] (Yellow-throated Vireo, ''Vireo flavifrons'') '''prin'''
*[[Fireo Philadelphia]] (Philadelphia Vireo, ''Vireo philadelphicus'') '''prin'''
*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''prin'''
==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]
*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'')
==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]
*[[Cigydd Brown]] (Brown Shrike, ''Lanius cristatus'') '''prin'''
*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''prin'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'')
*[[Cigydd Cynffon-hir]] (Long-tailed Shrike, ''Lanius schach'') '''prin'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''prin'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'')
*[[Cigydd Mygydog]] (Masked Shrike, ''Lanius nubicus'') '''prin'''
==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]
*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''prin'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')
==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]
*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Fflamben]] (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')
==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]
*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''prin'''
==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]
*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Copog]] (Crested Tit, ''Lophophanes cristatus'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')
==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]
*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')
==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]
*[[Ehedydd Calandra]] (Calandra Lark, ''Melanocorypha calandra'') '''prin'''
*[[Ehedydd Deufannog]] (Bimaculated Lark, ''Melanocorypha bimaculata'') '''prin'''
*[[Ehedydd Asgell Wen]] (White-winged Lark, ''Melanocorypha leucoptera'') '''prin'''
*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''prin'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'')
*[[Ehedydd Llwyd Lleiaf]] (Lesser Short-toed Lark, ''Calandrella rufescens'') '''prin'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''prin'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'')
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'')
==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]
*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Coed]] (Tree Swallow, ''Tachycineta bicolor'') '''prin'''
*[[Gwennol Borffor]] (Purple Martin, ''Progne subis'') '''prin'''
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''prin'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'')
*[[Gwennol y Dibyn]] (Cliff Swallow, ''Petrochelidon pyrrhonota'') '''prin'''
==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]
*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')
==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]
*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')
==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]
*[[Telor Coronog Dwyreiniol]] (Eastern Crowned Warbler, ''Phylloscopus coronatus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrddlachar]] (Green Warbler, ''Phylloscopus nitidus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'')
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''prin'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'')
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'')
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'')
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''prin'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''prin'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')
==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]
*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'')
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Telor Orffeaidd]] (Orphean Warbler, ''Sylvia hortensis'') '''prin'''
*[[Telor Anialwch Asia]] (Asian Desert Warbler, ''Sylvia nana'') '''prin'''
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Sbectolog]] (Spectacled Warbler, ''Sylvia conspicillata'') '''prin'''
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''prin'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''prin'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'')
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''prin'''
==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]
*[[Troellwr Bach Pallas]] (Pallas's Grasshopper Warbler, ''Locustella certhiola'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''prin'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''prin'''
==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]
*[[Telor Pigbraff]] (Thick-billed Warbler, ''Iduna aedon'') '''prin'''
*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''prin'''
*[[Telor Sykes]] (Sykes's Warbler, ''Iduna rama'') '''prin'''
*[[Telor Llwyd y Dwyrain]] (Eastern Olivaceous Warbler, ''Iduna pallida'') '''prin'''
*[[Telor yr Olewydd]], Telor Pren Olewydd (''Olive-tree Warbler, ''Hippolais olivetorum'') '''prin'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'')
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'')
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'')
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''prin'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''prin'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'')
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''prin'''
==[[Cisticolidae|Teloriaid cynffon wyntyll]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cisticolidae]]
*[[Telor Cynffon Wyntyll]], Telor Cynffondaen (Fan-tailed Warbler, ''Cisticola juncidis'') '''prin'''
==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]
*[[Cynffon Sidan y Cedrwydd]] (Cedar Waxwing, ''Bombycilla cedrorum'') '''prin'''
*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')
==[[Dringwr y Muriau]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Dringwr y Muriau|Tichodromadidae]]
*[[Dringwr y Muriau]] (Wallcreeper, ''Tichodroma muraria'') '''prin'''
==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]
*[[Delor Brongoch y Cnau]] (Red-breasted Nuthatch, ''Sitta canadensis'') '''prin'''
*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')
==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
[[Delwedd:Certhia familiaris -climbing tree-8 (cropped version).jpg|200px|de|bawd|Dringwr Bach]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]
*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')
*[[Dringwr Bach Bodiau Cwta]] (Short-toed Treecreeper, ''Certhia brachydactyla'') '''prin'''
==[[Troglodytidae|Drywod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]
*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')
==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]
*[[Dynwaredwr Gogleddol]] (Northern Mockingbird, ''Mimus polyglottos'') '''prin'''
*[[Tresglen Gynffonhir]] (Brown Thrasher, ''Toxostoma rufum'') '''prin'''
*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''prin'''
==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
[[Delwedd:European Startling (Sturnus vulgaris) RWD.jpg|200px|de|bawd|Drudwen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]
*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'')
==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]
*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')
==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]
*[[Brych White]] (White's Thrush, ''Zoothera dauma'') '''prin'''
*[[Brych Amrywiol]] (Varied Thrush, ''Ixoreus naevius'') '''prin'''
*[[Brych y Goedwig]] (Wood Thrush, ''Hylocochla mustelina'') '''prin'''
*[[Brych Meudwy]], Bronfraith Unig (Hermit Thrush, ''Catharus guttatus'') '''prin'''
*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''prin'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''prin'''
*[[Brych Llwyd Bach]] (Veery, ''Catharus fuscescens'') '''prin'''
*[[Brych Siberia]] (Siberian Thrush, ''Geokichla sibirica'') '''prin'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''prin'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''prin'''
*[[Brych Naumann]] (Naumann's Thrush, ''Turdus naumanni'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfgoch]] (Red-throated Thrush, ''Turdus ruficollis'') '''prin'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''prin'''
==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]
*[[Robin Gynffon-goch]] (Rufous-tailed Scrub-Robin, ''Cercotrichas galactotes'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brown Asia]] (Asian Brown Flycatcher, ''Muscicapa dauurica'') '''prin'''
*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Glas Siberia]] (Siberian Blue Robin, ''Larvivora cyane'') '''prin'''
*[[Robin Swinhoe]] (Rufous-tailed Robin, ''Larvivora sibilans'') '''prin'''
*[[Gyddfgoch Siberia]] (Siberian Rubythroat, ''Larvivora calliope'') '''prin'''
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''prin'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''prin'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''prin'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'')
*[[Bronlas]] (Bluethroat, ''Luscinia svecica'')
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'')
*[[Gwybedog Brongoch y Taiga]] (Taiga Flycatcher, ''Ficedula albicilla'') '''prin'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''prin'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''prin'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''prin'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''prin'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''prin'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''prin'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''prin'''
*[[Tinwen Ddu Goron-wen]] (White-crowned Wheatear, ''Oenanthe leucopyga'') '''prin'''
==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
[[Delwedd:Dunnock.jpg|200px|de|bawd|Llwyd y Gwrych]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]
*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''prin'''
==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]
*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''prin'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')
*[[Golfan y Graig]] (Rock Sparrow, ''Petronia petronia'') '''prin'''
==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]
*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''prin'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''prin'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'')
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')
*[[Corhedydd Melynllwyd]] (Buff-bellied Pipit, ''Anthus rubescens'') '''prin'''
==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]
*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'')
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Llinos Sitron]], Serin Sitron (Citril Finch, ''Carduelis citrinella'') '''prin'''
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'')
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'')
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''prin'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Croesbig yr Alban]], Cambig yr Alban (Scottish Crossbill, ''Loxia scoticus'')
*[[Croesbig Fawr]] (Parrot Crossbill, ''Loxia pytyopsittacus'')
*[[Llinos Utgorn]] (Trumpeter Finch, ''Bucanetes githagineus'') '''prin'''
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'')
*[[Tewbig y Pinwydd]] (Pine Grosbeak, ''Pinicola enucleator'') '''prin'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')
*[[Tewbig y Cyfnos]] (Evening Grosbeak, ''Hesperiphona vespertina'') '''prin'''
==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]
*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')
==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]
*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''prin'''
*[[Tanagr Coch]] (Scarlet Tanager, ''Piranga olivacea'') '''prin'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''prin'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''prin'''
==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]
*[[Towhî Ystlys-goch]] (Eastern Towhee, ''Pipilo erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Golfan-ehedydd]] (Lark Sparrow, ''Chondestes grammacus'') '''prin'''
*[[Golfan Savannah]] (Savannah Sparrow, ''Passerculus sandwichensis'') '''prin'''
*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''prin'''
*[[Golfan Gorun-gwyn]] (White-crowned Sparrow, ''Zonotrichia leucophrys'') '''prin'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''prin'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''prin'''
*[[Bras Wynepddu]] (Black-faced Bunting, ''Emberiza spodocephala'') '''prin'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''prin'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'')
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''prin'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'')
*[[Bras Cretzschmar]] (Cretzschmar's Bunting, ''Emberiza caesia'') '''prin'''
*[[Bras Aelfelen]] (Yellow-browed Bunting, ''Emberiza chrysophrys'') '''prin'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'')
*[[Bras Clustgoch]] (Chestnut-eared Bunting, ''Emberiza fucata'') '''prin'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'')
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''prin'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Pallas]] (Pallas's Reed Bunting, ''Emberiza pallasi'') '''prin'''
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''prin'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'')
==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]
*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''prin'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''prin'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''prin'''
==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]
*[[Aderyn Ffwrn]] (Ovenbird, ''Sieurus aurocapilla'') '''prin'''
*[[Brych Dŵr y Gogledd]] (Northern Waterthrush, ''Parkesia noveboracensis'') '''prin'''
*[[Telor Adeinaur]] (Golden-winged Warbler, ''Vermivora chrysoptera'') '''prin'''
*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''prin'''
*[[Telor Tennessee]] (Tennessee Warbler, ''Oreothlypis peregrina'') '''prin'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''prin'''
*[[Telor Cycyllog]] (Hooded Warbler, ''Setophaga citrina'') '''prin'''
*[[Tingoch America]] (American Redstart, ''Setophaga ruticilla'') '''prin'''
*[[Telor Bronfraith]] (Cape May Warbler, ''Setophaga tigrina'') '''prin'''
*[[Pariwla'r Gogledd]] (Northern Parula, ''Setophaga americana'') '''prin'''
*[[Telor Magnolia]] (Magnolia Warbler, ''Setophaga magnolia'') '''prin'''
*[[Telor Bronwinau]] (Bay-breasted Warbler, ''Setophaga castanea'') '''prin'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''prin'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''prin'''
*[[Telor Ystlys-winau]] (Chestnut-sided Warbler, ''Setophaga pensylvanica'') '''prin'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''prin'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''prin'''
*[[Telor Wilson]] (Wilson's Warbler, ''Cardellina pusilla'') '''prin'''
==Gweler hefyd==
* [[Rhestr adar Cymru]]
==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}
===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T & AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690
==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.bbrc.org.uk/index.htm British Birds Rarities Committee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070421182842/http://www.bbrc.org.uk/index.htm |date=2007-04-21 }}
* {{eicon en}} [http://www.bou.org.uk/recbrlst.html British Ornithologists' Union] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060901222948/http://www.bou.org.uk/recbrlst.html |date=2006-09-01 }}
{{bathu termau|termau_bathedig = Môr-wennol Cabot|termau_gwreiddiol = Cabot's Tern}}
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Prydain]]
[[Categori:Adar|*]]
[[Categori:Adareg]]
120a7oyd9pcecv1v050wy68x842yqep
Y Môr Baltig
0
5407
11100010
11023445
2022-08-07T12:27:57Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle | image = File:Baltic Sea map cy PNG.png }}
Môr rhwng [[Sgandinafia|Llychlyn]] a gwledydd cyfandir [[Ewrop]] yw'r '''Môr Baltig''' neu'r '''Môr Llychlyn''', sy'n gangen o [[Cefnfor yr Iwerydd|Gefnfor yr Iwerydd]]. Mae cyswllt o [[Môr y Gogledd|Fôr y Gogledd]] i'r Môr Baltig trwy [[Skagerrak]] a [[Kattegat]], dau gulfor rhwng [[Denmarc]], [[Norwy]] a [[Sweden]]. Mae ei harwynebedd yn yn 413,000 km² ac mae'n cynnwys 21,600 km³ o ddŵr. Gyda dyfnder cyfartalog o 52m, sy'n ymestyn i 459m ar ei ddyfnaf, mae'n fôr bas iawn. Yn ogystal dim ond 1% o gynnwys y dŵr sy'n [[halen]] yn y môr hwn, sy'n golygu ei fod yn llai hallt na moroedd eraill.
== Daearyddiaeth ==
Y gwledydd ac ardaloedd o gwmpas y Môr Baltig yw [[Sweden]], [[y Ffindir]], [[Ffederasiwn Rwsia]], [[Estonia]], [[Latfia]], [[Lithwania]], [[Kaliningrad Oblast]] (clofan bychan Ffederasiwn Rwsia), [[Gwlad Pwyl]], [[yr Almaen]] a [[Denmarc]].
Y gylffiau mawr yw [[Gwlff Bothnia]] rhwng Sweden a'r Ffindir, [[Gwlff y Ffindir]] rhwng y Ffindir a'r gwledydd Baltaidd a [[Gwlff Riga]] rhwng Estonia a Latfia.
Yr ynysoedd mwyaf yw [[Gotland]] ac [[Öland]] (Sweden), Åland (y Ffindir), [[Hiiumaa]] a [[Saaremaa]] (Estonia). Ceir ynysoedd niferus oddi ar dir mawr Denmarc, e.e. [[Bornholm]], [[Sjælland]] a [[Fyn]]. Mae Åland yn dalaith annibynnol a heb arfbais yn y Ffindir. Mae'r bobl sydd yn byw ar yr ynys yn siarad [[Swedeg]] ac mae [[baner]] sydd yn wahanol iawn i un y Ffindir gan yr ynys. Mae'n aelod-wladwriaeth annibynnol yng [[Cyngor y Gogledd|Nghyngor y Gogledd]] (Nordic Council).
Mae'n bosib mynd trwy afonydd a chamlesi i [[Afon Volga]] yn [[Rwsia]], ac oddi yno ymlaen i'r [[y Môr Gwyn|Môr Gwyn]], [[y Môr Du]], [[Môr Asof]] a [[Môr Caspia]].
Mae'r Môr Baltig yn enwog am ei [[ambr]].
==Geirdarddiad==
Roedd [[Tacitus]] yn ei alw’n ''Mare Suebicum'' ar ôl pobl Germanaidd y Suebiref>Tacitus, ''Germania'']]([http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#45 online text]): ''Ergo iam dextro Suebici maris litore Aestiorum gentes adluuntur, quibus ritus habitusque Sueborum, lingua Britannicae propior.'' – "Upon the right of the Suevian Sea the Æstyan nations reside, who use the same customs and attire with the Suevians; their language more resembles that of Britain." ([http://www.gutenberg.org/files/2995/2995-h/2995-h.htm English text online])</ref>, a galwodd [[Ptolemy]] y Môr yn ''Fôr Sarmatiaidd' ar ôl y [[Sarmatiaid]]<ref>Ptolemy, ''Geography'' III, chapter 5: "Sarmatia in Europe is bounded on the north by the Sarmatian ocean at the Venedic gulf" ([http://topostext.org/work.php?work_id=209 online text]).</ref>, ond y cyntaf i’w enwi'n Fôr y Baltig (Lladin Canoloesol: ''Mare Balticum'') oedd y croniclydd [[Almaen]]ig o’r [[11g]] Adam o Bremen.
Mae tarddiad yr enw 'Baltig' ychydig yn amwys; fe'i mabwysiadwyd i'r [[Ieithoedd Slafonaidd]] a [[Ffinneg]] a siaredir o amgylch y môr, fwy na thebyg oherwydd rôl Lladin Ganoloesol mewn [[cartograffeg]]. Efallai ei fod wedi'i gysylltu â'r gair "gwregys" yn yr [[Ieithoedd Germanaidd]], enw a ddefnyddir ar gyfer dau gulfor Denmarc, "y Belts", tra bod eraill yn honni ei fod yn deillio'n uniongyrchol o ffynhonnell y gair Almaeneg, Lladin balteus sef "gwregys".<ref name="Latin-etymology">{{in lang|sv}} [http://runeberg.org/nfbb/0435.html Balteus] yn ''Nordisk familjebok''.</ref> Cymharodd Adam o Bremen ei hun y môr â siap gwregys, gan nodi ei fod yn cael ei enwi felly oherwydd ei fod yn ymestyn trwy'r tir fel gwregys ("''Balticus, eo quod in modum baltei longo tractu fesul Scithicas regiones tendatur usque yn Greciam"'').
==Hanes==
==Yn y clasuron==
[[File:Putgarten, Kap Arkona (2011-05-21) 3.JPG|bawd|Roedd Cape Arkona ar ynys Rügen yn yr [[Almaen]], yn un o safleoedd mwyaf cysegredig y [[Slafiaid]] cyn dyfodiad [[Cristnogaeth]].]]
Ar adeg yr [[Ymerodraeth Rufeinig]], roedd y Môr Baltig yn cael ei alw'n ''Mare Suebicum'' neu ''Mare Sarmaticum''. Disgrifiodd Tacitus yn ei ''Agricola a Germania'' OC 98 y ''Mare Suebicum'', a enwyd ar ol y Suebi, yn ystod misoedd y gwanwyn, fel môr hallt lle torrodd yr iâ gyda thalpiau'n arnofio. Wedi peth amser ymfudodd y Suebi i'r de-orllewin i fyw dros dro yn ardal [[Rhineland]] yn yr [[Almaen]] fodern, lle mae eu henw wedi goroesi yn y rhanbarth hanesyddol o'r enw [[Swabia]]. Galwodd Jordanes ef yn "Fôr Germanaidd" yn ei waith, ''y Getica''.
==Y canoloesoedd==
Yn yr Oesoedd Canol cynnar, adeiladodd masnachwyr [[Llychlynwyr|Llychlynnaidd]] (Sgandinafaidd) ymerodraeth fasnach o amgylch y Baltig. Yn ddiweddarach, ymladdodd y Llychlynwyr am reolaeth ar y Baltig yn erbyn llwythau Wendish a oedd yn preswylio ar y lan ddeheuol. Defnyddiodd y Llychlynwyr afonydd Rwsia hefyd ar gyfer llwybrau masnach, gan ddod o hyd i'w ffordd yn y pen draw i'r [[Môr Du]] a [[Rwsia|de Rwsia]]. Cyfeirir at y cyfnod hwn lle roedd y Llychlynwyr yn llwyddiannus fel "Oes y Llychlynwyr".
== Gwledydd y Môr Baltig ==
[[Delwedd:2 SPN 01.jpg|250px|bawd|Tywyn ar arfordir [[Gwlad Pwyl]]]]
Mae nifer o wledydd yn ffinio â'r môr, ond gelwir [[Estonia]], [[Latfia]] a [[Lithwania]] yn "y [[Gwledydd Baltig]]".
Gwledydd sy'n ffinio â'r môr:
{|
|
* [[Denmarc]]
* [[Estonia]]
* [[Y Ffindir]]
| ||
* [[Yr Almaen]]
* [[Latfia]]
* [[Lithwania]]
| ||
* [[Gwlad Pwyl]]
* [[Rwsia]]
* [[Sweden]]
|}
Gwledydd sydd ym masn y Baltig ond sydd heb ffinio â'r môr:
{|
|
* [[Belarws]]
* [[Gweriniaeth Tsiec]]
* [[Norwy]]
| ||
* [[Slofacia]]
* [[Iwcrain]]
|}
== Ynysoedd a gorynysoedd ==
{{Prif|Rhestr ynysoedd y Môr Baltig}}
[[Delwedd:Hammershus castle.jpg|250px|bawd|Castell Hammershus, ynys [[Bornholm]]]]
{|
|
* [[Ynysoedd Åland]] ([[Y Ffindir]], hunanlywodraethol)
* [[Môr y Gorynys]] ([[Y Ffindir]])
** [[Pargas]]
** [[Nagu]]
** [[Korpo]]
** [[Houtskär]]
** [[Kustavi]]
* [[Bornholm]] ([[Denmarc]])
* [[Gotland]] ([[Sweden]])
| ||
* [[Hailuoto]] ([[Y Ffindir]])
* [[Hiiumaa]] ([[Estonia]])
* [[Kotlin]] ([[Rwsia]])
* [[Muhu]] ([[Estonia]])
* [[Öland]] ([[Sweden]])
| ||
* [[Rügen]] ([[Yr Almaen]])
* [[Saaremaa]] ([[Estonia]])
* [[Gorynys Stockholm]] ([[Sweden]])
** [[Värmdön]] ([[Sweden]])
* [[Usedom]] neu Uznam (rhennir rhwng [[yr Almaen]] a [[Gwlad Pwyl]])
* [[Valassaaret]] ([[Y Ffindir]])
* [[Wolin]] ([[Gwlad Pwyl]])
|}
== Dinasoedd a phorthladdoedd ==
Y dinasoedd arfordirol mwyaf:
{|
|
* [[St Petersburg]] (Rwsia) 4,700,000
* [[Stockholm]] (Sweden) 774,411 (Stockholm Fwyaf 1,729,274)
* [[Riga]] (Latfia) 760,000
* [[Helsinki]] (Ffindir) 559,716 (Helsinki Fwyaf: 1,200,000)
* [[Copenhagen]] (Denmarc) 502,204 (Copenhagen Fwyaf: 1,823,109) (yn wynebu [[Oresund]])
* [[Gdańsk]] (Gwlad Pwyl) 462,700 (1,041,000 yn cynnwys Gdansk Fwyaf)
| ||
* [[Szczecin]] (Gwlad Pwyl) 413,600
* [[Tallinn]] (Estonia) 401,774
* [[Kaliningrad]] (Rwsia) 400,000
* [[Malmö]] (Sweden) 259,579 (yn wynebu [[Oresund]])
* [[Gdynia]] (Gwlad Pwyl) 255,600
| ||
* [[Kiel]] (Yr Almaen) 250,000
* [[Lübeck]] (Yr Almaen) 216,100
* [[Rostock]] (Yr Almaen) 212,700
* [[Memel|Memel/Klaipėda]] (Lithwania) 194,400
* [[Turku]] (Ffindir) 175,000
|}
Porthladdoedd pwysig (er nad yn ddinasoedd mawr):
{|
|
* [[Kotka]] (Ffindir) 55,000
* [[Świnoujście]] (Gwlad Pwyl) 50,000
| ||
* [[Ventspils]] (Latfia) 44,000
* [[Baltiysk]] (Rwsia) 20,000
| ||
* [[Puck]] (Gwlad Pwyl) 15,000
* [[Hanko]] (Ffindir) 10,000
|}
==Diffiniadau swyddogol==
===Gweinyddiaeth===
Mae Confensiwn Helsinki ar Ddiogelu Amgylchedd Morol Ardal Môr y Baltig yn cynnwys y Môr Baltig a'r Kattegat, heb alw Kattegat yn rhan o'r Môr Baltig:
: "At ddibenion y Confensiwn hwn 'Ardal y Môr Baltig' fydd Môr y Baltig a'r Fynedfa i'r Môr Baltig, wedi'i ffinio â chyfochrog y Skaw yn y Skagerrak ar 57° 44.43'N."<ref>{{cite web|url=http://www.helcom.fi/Documents/About%20us/Convention%20and%20commitments/Helsinki%20Convention/|title=Text of Helsinki Convention|access-date=26 Ebrill 2014|archive-url=https://archive.today/20140502201121/http://www.helcom.fi/Documents/About%20us/Convention%20and%20commitments/Helsinki%20Convention/|archive-date=2 Mai 2014|url-status=dead}}</ref>
===Trafnidiaeth hanesyddol===
Yn hanesyddol, casglodd Teyrnas Denmarc drethi o longau ar y ffin rhwng y cefnfor a'r Môr Baltig dan glo, ochr yn ochr: yn yr Øresund yng nghastell Kronborg ger [[Helsingør]]; yn y Llain Fawr yn Nyborg; ac yn y Belt Fach yn ei rhan gul yn Fredericia, wedi i'r cadarnle hwnnw gael ei adeiladu. Rhan gul y Belt Fach yw'r "Middelfart Sund" ger Middelfart.<ref>{{cite web|url=http://de.academic.ru/dic.nsf/pierer/66040/Sundzoll|title=Sundzoll}}</ref>
===Eigioneg ===
Mae'r mwyafrif o ddaearyddwyr yn cytuno mai'r ffin ffisegol a ffefrir yn y Baltig yw llinell a dynnir trwy ynysoedd de Denmarc, Drogden-Sill a Langeland.<ref>{{cite web|url=http://www.io-warnemuende.de/Antworten_Fragen_zum_Meer.html?frage=49|title=Fragen zum Meer (Antworten) - IOW|website=www.io-warnemuende.de}}</ref> Mae Sill Drogden i'r gogledd o Køge Bugt ac mae'n cysylltu Dragør yn ne Copenhagen â Malmö; fe'i defnyddir gan Bont Øresund, gan gynnwys Twnnel Drogden. Yn ôl y diffiniad hwn, mae Culfor Denmarc yn rhan o'r fynedfa, ond mae Bae Mecklenburg a Bae Kiel yn rhannau o'r Môr Baltig. Ffin arferol arall yw'r llinell rhwng Falsterbo, Sweden, a Stevns Klint, Denmarc, gan mai dyma ffin ddeheuol Øresund. Dyma hefyd y ffin rhwng yr Øresund deheuol bas (gyda dyfnder nodweddiadol o 5–10 metr yn unig) a dŵr dyfnach.
===Hydrograffeg a bioleg===
Mae Drogden Sill (dyfnder o 7 m (23 tr)) yn gosod terfyn i Øresund a Darss Sill (dyfnder o 18 m (59 tr)), a therfyn i'r Môr Belt.
Mae'r siliau bas yn rhwystrau i lif dŵr halen trwm o'r Kattegat i'r basnau o amgylch Bornholm a Gotland.
Mae gan y Kattegat a Môr Baltig de-orllewinol ocsigeniad da ac mae ganddyn nhw'n llawn bywyd morol. Mae gweddill y Môr yn hallt, yn dlawd o ran [[ocsigen]], ac mewn [[rhywogaethau]]. Felly, yn ystadegol, po fwyaf o'r fynedfa sydd wedi'i chynnwys yn ei ddiffiniad, yr iachach y mae'r Baltig yn ymddangos; i'r gwrthwyneb, po fwyaf cul y caiff ei ddiffinio, y mwyaf o fygythiad y mae ei fioleg yn ymddangos.
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
* {{eicon pl}} {{eicon en}} {{eicon de}} [http://www.zrot.pl Môr Baltig]
* {{eicon pl}} {{eicon en}} {{eicon de}} [http://www.zart.com.pl Môr Baltig]{{Dolen marw|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{Rheolaeth awdurdod}}
[[Categori:Y Môr Baltig| ]]
sfy15hhuy746cg0tg2kriza2wj5240a
Ymosodiadau 11 Medi 2001
0
7709
11100190
11027685
2022-08-07T21:40:17Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Pethau|image=September 11 Photo Montage.jpg}}
Cyfres o bedwar cyrch [[terfysgol]] ar yr [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]] oedd '''ymosodiadau 11 Medi 2001''' (9:11). Fore Mawrth, 11 Medi 2001, meddiannodd 19 o aelodau [[al-Qaeda]],<ref>{{Cite book|title=The globalization of martyrdom : Al Qaeda, Salafi Jihad, and the diffusion of suicide attacks|url=https://www.worldcat.org/oclc/213765665|publisher=Johns Hopkins University Press|date=2008|location=Baltimore|isbn=978-0-8018-9055-0|oclc=213765665|last=Moghadam, Assaf, 1974-}}</ref><ref>{{Cite web|title=Special Reports - The Salafist Movement {{!}} Al Qaeda's New Front {{!}} FRONTLINE {{!}} PBS|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/front/special/sala.html|website=www.pbs.org|access-date=2020-09-02}}</ref><ref name=":1"/> grŵp terfysgol Islamaidd, bedair awyren fasnachol – trawodd dwy ohonynt i mewn i Dŵr y Gogledd a Thŵr y De yng [[Canolfan Masnach y Byd|Nghanolfan Fasnach y Byd]] yn [[Dinas Efrog Newydd|Efrog Newydd,]] un arall i mewn i'r [[Y Pentagon|Pentagon]] yn Swydd Arlington, [[Virginia]] a syrthiodd y llall ar gae yn Swydd Somerset ym [[Pennsylvania|Mhennsylvania]]. Bu farw tua 3,000 o bobl yn yr ymosodiadau, gan gynnwys yr herwgipwyr. Cafodd 25,000 eu hanafu, ac achoswyd problemau iechyd hirdymor, yn ogystal â’r gost ariannol, gydag o leiaf $10 biliwn o ddifrod yn cael ei achosi i eiddo ac adeiladau.<ref>{{Cite web|title=The Cost of September 11|url=http://www.iags.org/costof911.html|website=www.iags.org|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite book|edition=1st ed|title=The impact of 9/11 on politics and war|url=https://www.worldcat.org/oclc/226357114|publisher=Palgrave MacMillan|date=2009|location=New York|isbn=978-0-230-60763-7|oclc=226357114|others=Morgan, Matthew J.}}</ref> Yr ymosodiad terfysgol hwn oedd yr ymosodiad mwyaf angheuol yn hanes dynoliaeth a’r digwyddiad mwyaf angheuol yn hanes y gwasanaethau brys, gyda 343 o ddynion tân a 72 o blismyn yn cael eu lladd.<ref>{{Cite book|title=Congressional Record, V. 148, PT. 7, May 23, 2002 to June 12, 2002|url=https://books.google.com/books?id=eCO7Q10SGBUC&pg=PA9909&hl=en|publisher=U.S. Government Printing Office|date=2006|isbn=978-0-16-076125-6|language=en|first=U. S.|last=Congress|year=|location=|pages=}}</ref>
Herwgipiwyd pedair awyren teithwyr gan 19 o derfysgwyr al-Qaeda wedi iddynt adael meysydd awyr yng ngogledd-ddwyrain UDA ar eu taith draw i [[Califfornia|Galiffornia]]. Trawodd dwy o’r awyrennau, ''American Airlines Flight 11'' ac ''United Airlines Flight 175'', i mewn i dyrau Gogledd a De Canolfan Fasnach y Byd, oedd wedi ei lleoli yn rhan isaf [[Manhattan]], Efrog Newydd. Cwympodd y ddau ddŵr, ill dau yn cynnwys 110 o loriau yr un, mewn 1 awr a 42 munud. Hedfanodd trydedd awyren, ''American Airlines Flight 77'', i mewn i adeilad y Pentagon (pencadlys Adran Amddiffyn UDA) yn Swydd Arlington, Virginia. Roedd pedwaredd awyren, ''United Airlines Flight 93'', yn hedfan tuag at [[Washington, D.C.|Washington D.C]], ond disgynnodd mewn cae yn Stoneycreek Township, [[Pennsylvania]] wedi i'r teithwyr geisio adennill rheolaeth ar yr awyren oddi ar yr herwgipwyr.
Ymateb yr Unol Daleithiau oedd dechrau "Rhyfel ar Derfysgaeth" gan oresgyn [[Affganistan]] i geisio diorseddu'r [[Y Taleban|Taleban]] a oedd wedi rhoi lloches i derfysgwyr al-Qaeda, y mudiad y credwyd ei fod yn gyfrifol am yr ymosodiad. Roedd bwriad hefyd i estraddodi arweinydd al-Qaeda, sef [[Osama bin Laden]]. Mabwysiadodd llawer o wledydd ddeddfwriaeth wrth-derfysg a defnyddio gwasanaethau cudd er mwyn atal ymosodiadau terfysgol pellach. Er bod bin Laden wedi gwadu ar y cychwyn bod ganddo unrhyw gysylltiad â’r ymosodiadau, cyfaddefodd yn 2004 ei gyfrifoldeb a’i rôl yn yr ymosodiadau.<ref>{{Cite web|url=https://www.cbc.ca/news/world/bin-laden-claims-responsibility-for-9-11-1.513654|title=Bin Laden claims responsibility for 9/11|date=|access-date=|website=CBC News|last=|first=|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref> Dywedodd al-Qaeda a bin Laden mai presenoldeb milwyr UDA yn [[Sawdi Arabia]], cefnogaeth UDA i [[Israel]] a sancsiynau yn erbyn [[Irac]] oedd y rhesymau pam lansiwyd yr ymosodiadau. Llwyddodd bin Laden i osgoi cael ei gipio am bron i ddegawd nes iddo gael ei ddarganfod ym [[Pacistan|Mhacistan]] yn 2011, a lladdwyd ef mewn cyrch milwrol gan UDA. Cafodd yr ymosodiadau effaith ddifrifol ar economi dinas Efrog Newydd ac ar farchnadoedd y byd. Bu ardal [[Wall Street]] ar gau tan 17 Medi a chaewyd gofod awyr UDA a [[Canada|Chanada]] tan 13 Medi oherwydd yr ofn y byddai ymosodiadau pellach yn digwydd. Erbyn Mai 2002, roedd y gwaith o glirio safle Canolfan Fasnach y Byd, a adnabuwyd erbyn hynny fel ‘Ground zero’, wedi cael ei gwblhau, a chafodd y gwaith o atgyweirio'r Pentagon ei gwblhau o fewn y flwyddyn. Dechreuwyd ailadeiladu Canolfan Fasnach y Byd newydd yn Nhachwedd 2006 ac agorwyd yr adeilad ym mis Tachwedd 2014.<ref>{{Cite web|title=World Trade Center Re-opens as Tallest Building in America - One World Trade Center|url=https://web.archive.org/web/20150904120549/http://onewtc.com/news/world-trade-center-re-opens-as-tallest-building-in-america|website=web.archive.org|date=2015-09-04|access-date=2020-09-02}}</ref> Mae nifer o gofebion wedi eu hadeiladu yn Efrog Newydd, yn Virginia ac ym Mhennsylvania, i goffáu’r rhai a gollwyd yn yr ymosodiad.
== Cefndir ==
=== Al-Qaeda ===
Mae modd olrhain gwreiddiau al-Qaeda i ymosodiad yr [[Yr Undeb Sofietaidd|Undeb Sofietaidd]] ar [[Affganistan]] yn 1979. Teithiodd Osama bin Laden i Affganistan er mwyn helpu i drefnu’r mujahideen Arabaidd i wrthsefyll y Sofietiaid.<ref>{{Cite news|title=Al-Qaeda's origins and links|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1670089.stm|date=2004-07-20|access-date=2020-09-02|language=en-GB}}</ref> O dan arweinyddiaeth [[Ayman al-Zawahiri]], trowyd bin Laden yn fwy radicalaidd<ref>{{Cite book|title=Inside Al Qaeda : global network of terror|url=https://www.worldcat.org/oclc/52079138|publisher=Columbia University Press|date=2002|location=New York|isbn=0-231-50182-X|oclc=52079138|last=Gunaratna, Rohan, 1961-}}</ref> ac yn 1996, gorchmynnodd bin Laden ei fatwā cyntaf, gan alw ar filwyr America i adael Saudi Arabia.<ref>{{Cite web|title=Online NewsHour: Bin Laden's Fatwa|url=https://web.archive.org/web/20011031024057/http://www.pbs.org/newshour/terrorism/international/fatwa_1996.html|website=web.archive.org|date=2001-10-31|access-date=2020-09-02}}</ref>
Yn ei ail fatwā, a gyhoeddodd yn 1998, dywedodd bin Laden ei fod yn gwrthwynebu polisi tramor UDA tuag at Israel a phresenoldeb milwyr Americanaidd yn Saudi Arabia ar ôl [[Rhyfel y Gwlff]]. Defnyddiai bin Laden destunau Mwslimaidd i ysgogi [[Islam|Mwslemiaid]] i ymosod ar Americaniaid, sef cynnal [[jihad]] neu ryfel sanctaidd, nes bod eu cwynion yn cael eu hateb.<ref>{{Cite web|title=Al Qaeda's Second Fatwa {{!}} PBS NewsHour {{!}} Feb. 23, 1998 {{!}} PBS|url=https://web.archive.org/web/20131128194258/http://www.pbs.org/newshour/updates/military/jan-june98/fatwa_1998.html|website=web.archive.org|date=2013-11-28|access-date=2020-09-02}}</ref>
=== Osama bin Laden ===
[[Delwedd:Osama_bin_Laden_portrait.jpg|bawd|[[Osama bin Laden]] yn 1997]]
Bin Laden oedd prif gynllunydd yr ymosodiadau, er iddo wadu yn y lle cyntaf, ond yna cyfaddefodd yn ddiweddarach bod ganddo law yn yr ymosodiadau terfysgol.<ref>{{Cite news|title=Pakistan inquiry orders Bin Laden family to remain|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-south-asia-14041604|work=BBC News|date=2011-07-06|access-date=2020-09-02|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title=FOXNews.com - Pakistan to Demand Taliban Give Up Bin Laden as Iran Seals Afghan Border - U.S. & World|url=https://web.archive.org/web/20100523082548/http://www.foxnews.com/story/0,2933,34440,00.html|website=web.archive.org|date=2010-05-23|access-date=2020-09-02}}</ref> Dywedodd mewn cyfweliad â gorsaf ddarlledu [[Al Jazeera]] yn 2001 nad oedd cysylltiad rhyngddo â gweithredoedd terfysgol 9/11<ref>{{Cite web|title=Al Jazeera English - Archive - Full Transcript Of Bin Ladin's Speech|url=https://web.archive.org/web/20070613014620/http://english.aljazeera.net/English/archive/archive?ArchiveId=7403|website=web.archive.org|date=2007-06-13|access-date=2020-09-02}}</ref> ond dangosodd tystiolaeth fideo ddiweddarach fod ganddo wybodaeth am yr ymosodiadau.<ref>{{Cite web|title=CNN.com - Bin Laden on tape: Attacks 'benefited Islam greatly' - December 14, 2001|url=https://web.archive.org/web/20071227125232/http://archives.cnn.com/2001/US/12/13/ret.bin.laden.videotape/|website=web.archive.org|date=2007-12-27|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite news|title=Transcript: Bin Laden video excerpts|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1729882.stm|date=2001-12-27|access-date=2020-09-02|language=en-GB}}</ref> Ond yn fuan cyn etholiadau arlywyddol UDA yn 2004 cyfaddefodd, mewn datganiad wedi ei dapio, bod al-Qaeda wedi chwarae rôl yn yr ymosodiadau a’i fod ef yn bersonol wedi chwarae rôl uniongyrchol wrth roi cyfarwyddyd i'w ddilynwyr i ymosod ar Ganolfan Fasnach y Byd a’r Pentagon.<ref>{{Cite web|title=Bin Laden 9/11 planning video aired - World - CBC News|url=https://web.archive.org/web/20130930152056/http://www.cbc.ca/news/world/bin-laden-9-11-planning-video-aired-1.618703|website=web.archive.org|date=2013-09-30|access-date=2020-09-02}}</ref>
Er na wnaeth UDA erioed gyhuddo bin Laden o fod yn gyfrifol am ymosodiadau 9/11 roedd ar restr ‘Most Wanted’ yr [[FBI]] yn sgil y bomio terfysgol a ddigwyddodd yn Llysgenhadaeth UDA yn Dar es Salaam, [[Tansanïa|Tansania]] ac yn [[Nairobi]], Kenya.<ref>{{Cite web|title=FBI — USAMA BIN LADEN|url=https://web.archive.org/web/20101011161759/https://www.fbi.gov/wanted/topten/usama-bin-laden|website=web.archive.org|date=2010-10-11|access-date=2020-09-02}}</ref> Bu’r awdurdodau yn chwilio am tua 10 mlynedd, nes i Arlywydd America, [[Barack Obama]], gyhoeddi bod bin Laden wedi cael ei ladd gan luoedd arbennig America yn ei guddfan yn Abbottabad, Pacistan, ar 1 Mai 2011.<ref>{{Cite news|title=Bin Laden Is Dead, Obama Says|url=https://www.nytimes.com/2011/05/02/world/asia/osama-bin-laden-is-killed.html|work=The New York Times|date=2011-05-01|access-date=2020-09-02|issn=0362-4331|language=en-US|first=Peter|last=Baker|first2=Helene|last2=Cooper|first3=Mark|last3=Mazzetti}}</ref>
=== Khalid Sheikh Mohammed ===
Adroddwyd bod Khalid Sheikh Mohammed wedi cyfaddef yn Ebrill 2002 beth oedd ei ran yn yr ymosodiadau, ynghyd â Ramzi bin al-Shibh.<ref>{{Cite web|title='We left out nuclear targets, for now' {{!}} The Guardian {{!}} Guardian Unlimited|url=https://web.archive.org/web/20080123195032/http://www.guardian.co.uk/international/story/0,3604,906911,00.html|website=web.archive.org|date=2008-01-23|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=September 11 suspect 'confesses'|url=https://www.aljazeera.com/news/americas/2007/03/200852512026300115.html|website=www.aljazeera.com|access-date=2020-09-02}}</ref> Dywedwyd yn Adroddiad Comisiwn 9/11, a gyhoeddwyd yn 2004, bod atgasedd Mohammed tuag at UDA yn deillio o’i ‘wrthwynebiad treisgar i bolisi tramor UDA oedd yn ffafrio Israel’. Roedd Mohammed hefyd wedi bod yn gynghorwr ac wedi cyllido ymosodiad Bomio Canolfan Fasnach y Byd yn 1993 ac roedd yn ewythr i [[Ramzi Yousef]], prif fomiwr yr ymosodiad hwnnw.<ref>{{Cite web|title=White House power grabs|url=https://www.washingtontimes.com/news/2009/aug/26/white-house-power-grabs/|website=The Washington Times|access-date=2020-09-02|language=en-US|first=The Washington Times|last=http://www.washingtontimes.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=Khalid Sheikh Mohammed Terror Indictment Unsealed, Dismissed - Businessweek|url=https://web.archive.org/web/20110417023034/http://www.businessweek.com/news/2011-04-04/khalid-sheikh-mohammed-terror-indictment-unsealed-dismissed.html|website=web.archive.org|date=2011-04-17|access-date=2020-09-02}}</ref>
=== Cymhellion ===
Roedd cyhoeddiad bin Laden am ‘ryfel sanctaidd’ yn erbyn UDA a’r fatwā, a lofnodwyd gan bin Laden ac eraill yn 1998 yn galw am ladd Americaniaid, yn cael ei weld gan ymchwilwyr fel tystiolaeth o’r rhesymau pam lansiwyd yr ymosodiadau terfysgol. Yn ei ‘Lythyr i America’, yn Nhachwedd 2002, mae bin Laden yn amlinellu’n glir beth oedd rhesymau al-Qaeda am yr ymosodiadau:
* Cefnogaeth UDA i Israel
* Cefnogaeth i'r ‘ymosodiadau ar Fwslemiaid’ yn [[Somalia]]
* Cefnogaeth i’r [[Y Philipinau|Philipinau]] yn erbyn Mwslemiaid yng ngwrthdaro Moro
* Cefnogaeth i erledigaeth Israel yn erbyn Mwslemiaid yn [[Libanus|Lebanon]]
* Cefnogaeth i weithredoedd [[Rwsia]] yn erbyn Mwslemiaid yn [[Tsietsnia|Tsetsnia]]
* Llywodraethau yn y [[Y Dwyrain Canol|Dwyrain Canol]] oedd yn ochri gydag America yn erbyn buddiannau Mwslemiaid
* Cefnogaeth i ormes [[India]] yn erbyn Mwslemiaid yn Kashmir
* Presenoldeb milwyr America yn Saudi Arabia
* Sancsiynau yn erbyn Irac<ref>{{Cite web|title=Full text: bin Laden's 'letter to America'|url=http://www.theguardian.com/world/2002/nov/24/theobserver|website=the Guardian|date=2002-11-24|access-date=2020-09-02|language=en|first=Guardian|last=Staff}}</ref>
=== Cynllunio ===
Pensaer yr ymosodiadau oedd Khalid Sheikh Mohammed, a gyflwynodd y trefniadau a’r cynlluniau ymosod i Osama bin Laden yn 1996 yn y lle cyntaf.<ref name=":0">{{Cite web|title=September 11 attacks {{!}} Facts & Information|url=https://www.britannica.com/event/September-11-attacks|website=Encyclopedia Britannica|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref> Yn 1998, rhoddodd bin Laden sêl bendith i Mohammed fwrw ymlaen â threfnu’r ymosodiadau. Cynhaliwyd cyfres o gyfarfodydd yn gynnar yn 1999 rhwng Mohammed, bin Laden a dirprwy bin Laden, sef Mohammed Atef. Atef oedd yn darparu cymorth gweithredol, fel helpu i ddewis targedau’r ymosodiadau a helpu gyda threfniadau teithio'r herwgipwyr.[[Delwedd:World_Trade_Center,_NY_-_2001-09-11_-_Debris_Impact_Areas.svg|bawd|Diagram yn dangos yr ymosodiad ar Ganolfan Fasnach y Byd]]
Darparodd bin Laden arweinyddiaeth a chefnogaeth ariannol a chwaraeodd ran wrth ddewis yr unigolion a fyddai’n cyfrannu at yr ymosodiadau.<ref name=":1">{{Cite book|edition=First edition|title=The looming tower : Al-Qaeda and the road to 9/11|url=https://www.worldcat.org/oclc/64592193|location=New York|isbn=978-0-375-41486-2|oclc=64592193|last=Wright, Lawrence, 1947-}}</ref> Tua diwedd 1999, daeth grŵp o ddynion o gell [[Hamburg]] yn yr Almaen i Affganistan. Roedd y grŵp yn cynnwys Mohammed Atta, Marwan al-Shehhi, Ziad Jarrah a Ramzi bin al-Shibh.<ref>{{Cite news|title=THREATS AND RESPONSES: PIECES OF A PUZZLE; On Plotters' Path to U.S., A Stop at bin Laden Camp|first2=Don van Natta|first5=Was Written By Mr|last4=Bernstein|first4=Richard|last3=Johnston|first3=David|last2=Jr|last=Frantz|url=https://www.nytimes.com/2002/09/10/world/threats-responses-pieces-puzzle-plotters-path-us-stop-bin-laden-camp.html|first=This article was reported by Douglas|language=en-US|issn=0362-4331|access-date=2020-09-02|date=2002-09-10|work=The New York Times|last5=Bernstein}}</ref> Dewisodd bin Laden y dynion hyn oherwydd eu bod yn addysgedig, yn medru siarad Saesneg ac wedi cael profiad o fyw yn y Gorllewin.<ref name=":1" /> Byddai recriwtiaid newydd yn cael eu hasesu’n rheolaidd am sgiliau arbennig a sylweddolwyd yn fuan bod Hani Hanjour yn dal trwydded peilot masnachol yn barod. Dywedodd Mohammed yn ddiweddarach ei fod wedi helpu’r herwgipwyr i ymdoddi i gymdeithas y Gorllewin drwy ddysgu iddynt sut i archebu bwyd mewn bwytai a gwisgo dillad Gorllewinol. Roedd al-Qaeda wedi defnyddio rhwydwaith byd-eang wrth drefnu’r ymosodiadau – o [[Maleisia|Faleisia]] yn Asia, i UDA, i Hamburg yn yr Almaen i gysylltiadau yn [[Dubai]] yn y Dwyrain Canol.<ref name=":0" />
Cyrhaeddodd Hanjour [[San Diego]] ar 8 Rhagfyr 2000, gan ymuno â Nawaf al-Hazmi. Gadawodd y ddau yn fuan am Arizona, lle bu Hanjour ar gwrs gloywi fel peilot. Cyrhaeddodd Marwan al-Shehhi ddiwedd mis Mai 2000, tra cyrhaeddodd Atta a Jarrah ym Mehefin 2000. Gwrthodwyd cais bin al-Shibh am fisa i ddod i UDA sawl gwaith ac felly arhosodd yn Hamburg, yn cydlynu rhwng Atta a Mohammed. Cafodd aelodau cell Hamburg hyfforddiant peilotiaid yn Ne Fflorida gyda chwmni Huffman Aviation. Yng ngwanwyn 2001 dechreuodd yr ail reng o herwgipwyr gyrraedd UDA<ref>{{Cite web|url=https://www.9-11commission.gov/staff_statements/911_TerrTrav_Monograph.pdf|title=Staff Monograph on 9/11 and Terrorist Travel|date=|access-date=|website=9/11 Commission|last=|first=|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref> Llwyddodd rhai o’r herwgipwyr i gael pasport gan swyddogion llygredig o Saudi oedd â chysylltiadau teuluol gyda nhw neu dderbyn pasport ffug er mwyn cael mynediad i America.
Damcaniaeth rhai yw bod y dyddiad 9/11 wedi cael ei ddewis oherwydd ei debygrwydd i rif argyfwng UDA, sef 9-1-1. Er hynny, dywed Lawrence Wright bod yr herwgipwyr wedi dewis y dyddiad oherwydd pwysigrwydd hanesyddol 11 Medi 1683. Dyma’r dyddiad pan wnaeth Brenin Gwlad Pwyl gychwyn brwydr a wnaeth wrthdroi byddinoedd Mwslimaidd yr Ymerodraeth Otomanaidd rhag cipio Fienna, Awstria. Yng ngolwg bin Laden, dyma’r dyddiad pan wnaeth y Gorllewin ennill y llaw uchaf dros dros Islam, a thrwy gynnal yr ymosodiadau ar y dyddiad hwn, roedd yn gobeithio y medrai Islam wneud cam pwysig yn y rhyfel i ennill dylanwad a phŵer byd-eang.<ref>{{Cite web|title=How jihadists schedule terrorist attacks|url=https://foreignpolicy.com/2013/05/03/how-jihadists-schedule-terrorist-attacks/|website=Foreign Policy|access-date=2020-09-02|language=en-US|first=John|last=Hudson}}</ref>
Roedd yr NSA, y [[CIA]] a’r FBI yn ymwybodol ers diwedd 1999 bod trefniadau terfysgol yn cael eu cynllunio gan unigolion a oedd â chysylltiadau â mudiadau terfysgol.
== Yr ymosodiadau ==
[[Delwedd:Aerial_view_of_the_Pentagon_during_rescue_operations_post-September_11_attack.JPEG|bawd|Y{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Pentagon wedi i'r awyren ffrwydro ar ôl gwrthdaro â'r adeilad.]]
Am 8.45 y bore trawodd ''American Airlines Flight 11'' a'r pum herwgipiwr ar yr awyren i mewn i ochr ogleddol Tŵr Gogledd Canolfan Fasnach y Byd (1WTC). Am 9.30 y bore trawodd pum herwgipiwr arall ar awyren ''United Airlines Flight 175'' i mewn i ochr ddeheuol Tŵr y De (2WTC).
Hedfanodd pum herwgipiwr arall awyren ''American Airlines Flight 77'' i mewn i’r Pentagon am 9.37 y bore. Disgynnodd pedwaredd awyren, ''United Airlines Flight 93'', ger [[Shanksville, Pennsylvania|Shanksville]], Pennsylvania, i'r de-ddwyrain o Pittsburgh, am 10.03, wedi i’r teithwyr ar yr awyren ymladd yn ôl yn erbyn y pedwar herwgipiwr. Targed tebygol yr awyren hon oedd naill ai’r Capitol neu’r [[Y Tŷ Gwyn|Tŷ Gwyn]]. Ceisiodd y teithwyr adennill rheolaeth o'r awyren oddi wrth yr herwgipwyr ar ôl iddynt glywed drwy alwadau ffôn bod Awyrennau 11, 77 a 175 wedi taro i mewn i adeiladau’r bore hwnnw. Unwaith y sylweddolodd yr herwgipwyr y medrent golli rheolaeth yr awyren, gwnaed penderfyniad bwriadol ganddynt i gwympo’r awyren.<ref>{{Cite book|title=United Airlines Flight #93 cockpit voice recorder transcript|url=https://en.wikisource.org/wiki/Flight_93_Cockpit_Transcript|first=Government of the United|last=States}}</ref><ref>{{Cite web|title=History & Culture - Flight 93 National Memorial (U.S. National Park Service)|url=https://www.nps.gov/flni/learn/historyculture/index.htm|website=www.nps.gov|access-date=2020-09-02|language=en|first=Mailing Address: P. O. Box 911|last=Shanksville|first2=PA 15560 Phone:893-6322 Contact|last2=Us}}</ref>
Defnyddiodd rhai teithwyr ac aelodau’r criw wasanaeth ffôn yr awyren i ddarparu manylion - er enghraifft, bod nifer o herwgipwyr ar fwrdd pob awyren; defnyddiwyd pastwn, nwy dagrau, neu chwistrelli pupur i ffrwyno cynorthwywyr yr awyren ac yn ôl rhai adroddiadau, roedd peilotiaid, rhai o gynorthwywyr yr awyren a rhai teithwyr wedi cael eu trywanu gan yr herwgipwyr.<ref>{{Cite web|title=The phone line from Flight 93 was still open when a GTE operator heard Todd Beamer say: 'Are you guys ready? Let's roll'|url=http://old.post-gazette.com/headlines/20010916phonecallnat3p3.asp|website=old.post-gazette.com|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=CNN.com - Transcripts|url=http://transcripts.cnn.com/TRANSCRIPTS/0201/06/lklw.00.html|website=transcripts.cnn.com|access-date=2020-09-02}}</ref>
Cwympodd tri adeilad yng Nghanolfan Fasnach y Byd. Dymchwelodd Tŵr y De am 9.59 y bore wedi iddo losgi am 56 munud gan dân a achoswyd gan awyren United Airlines Flight 175 a’r ffrwydrad oherwydd tanwydd yr awyren. Dymchwelodd Tŵr y Gogledd am 10.28 y bore wedi iddo fod ar dân am 102 munud.<ref>{{Cite web|title=SKYSCRAPER PROTECTION MIGHT NOT BE FEASIBLE, FEDERAL ENGINEERS SAY|url=https://www.orlandosentinel.com/news/os-xpm-2002-05-01-0205010358-story.html|website=OrlandoSentinel.com|access-date=2020-09-02|language=en-US|first=Bill Miller Washington|last=Post}}</ref>
[[Delwedd:National_Park_Service_9-11_Statue_of_Liberty_and_WTC_fire.jpg|bawd|Mwg{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Canolfan Fasnach y Byd]]
Am 9.42 y bore cyhoeddodd FAA (Federal Aviation Administration) na fyddai awyrennau mewnol, sifilaidd yn hedfan oddi mewn i ofod awyr UDA, a gorchmynnwyd awyrennau a oedd yn hedfan yn barod i lanio yn syth. Trowyd neu ail-gyfeiriwyd pob awyren dramor sifiliaidd i feysydd awyr yng Nghanada neu [[Mecsico|Fecsico]], a gwaharddwyd hwy rhag glanio ar dir UDA am dri diwrnod.<ref>{{Cite web|title=Profiles of 9/11 - About 9/11|url=https://web.archive.org/web/20110722151526/http://www.biography.com/profiles-of-9-11/about911.jsp|website=web.archive.org|date=2011-07-22|access-date=2020-09-02}}</ref> Mewn cyfweliad yn Ebrill 2002, dywedodd Khalid Sheikh Mohammed a Ramzi bin-al Shibh mai targed Awyren 93 oedd y Capitol ac nid y Tŷ Gwyn. Roedd y terfysgwyr ar un adeg wedi ystyried targedu adeiladau lle cedwid arfau niwclear.<ref name=":0" />
Lladdwyd 2,996 o bobl (gan gynnwys 19 o’r herwgipwyr) ac anafwyd mwy na 6,000.<ref name=":2">{{Cite web|title=Accused 9/11 plotter Khalid Sheikh Mohammed faces New York trial - CNN.com|url=http://edition.cnn.com/2009/CRIME/11/13/khalid.sheikh.mohammed/index.html|website=edition.cnn.com|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref> Roedd cyfanswm y marwolaethau yn cynnwys 265 ar y pedair awyren (ni oroesodd yr un o'r teithwyr ar yr awyrennau), 2,606 yn adeilad Canolfan Fasnach y Byd a’r ardal gyfagos, a 125 yn y Pentagon.<ref name=":2" /> Roedd y rhai a fu farw yn sifiliaid, ynghyd â 343 o ymladdwyr tân, 72 o blismyn, 55 personél milwrol a’r 19 herwgipiwr. Collodd mwy na 90 o wledydd ddinasyddion yn yr ymosodiadau. Collodd 67 o Brydeinwyr eu bywydau yn yr ymosodiadau. Lladdwyd 500 yn rhagor o bobl yn ymosodiadau 9/11 na’r nifer a laddwyd yn ymosodiad [[Pearl Harbor]] adeg [[yr Ail Ryfel Byd]] ar 7 Rhagfyr 1941. Ymosodiadau 9/11 oedd yr ymosodiadau terfysgol mwyaf angheuol yn hanes y byd.<ref name=":0" />
Yn ninas Efrog Newydd bu farw mwy na 90% o weithwyr ac ymwelwyr oedd yn y ddau dŵr pan drawodd yr awyrennau yn erbyn yr adeiladau. Yn Nhŵr y Gogledd, bu farw 1,355 o bobl oedd yn uwch na’r lefel lle trawodd yr awyrennau, gyda phobl yn cael eu dal ac yn marw oherwydd eu bod wedi anadlu mwg, wedi cwympo neu wedi neidio oddi ar y tŵr er mwyn ceisio dianc rhag y mwg a’r fflamau, a bu farw eraill wrth i’r adeilad ddymchwel. Roedd y ffaith bod y grisiau yn y tŵr wedi cael eu dinistrio yn golygu ei bod hi’n amhosib i unrhyw un oedd uwchben y lefel lle trawodd yr awyrennau ddianc. Bu farw 630 o bobl yn Nhŵr y De. Roedd y nifer a fu farw neu a gawsant anafiadau dipyn llai yn y tŵr hwnnw oherwydd roedd pobl wedi dechrau dianc o’r adeilad pan glywsant fod Tŵr y Gogledd wedi cael ei daro. Neidiodd neu cwympodd o leiaf 200 o bobl i’w marwolaeth wrth geisio dianc o’r ddau dŵr oedd yn llosgi, gan ddisgyn ar y strydoedd neu ar doeau adeiladau is gerllaw. Ceisiodd rhai pobl o’r ddau dŵr ddianc i’r to ond nid oedd modd cael mynediad at y to.<ref>{{Cite news|title=Could Helicopters Have Saved People From the Top of the Trade Center?|url=https://www.wsj.com/articles/SB1003784754436648720|work=Wall Street Journal|date=2001-10-23|access-date=2020-09-02|issn=0099-9660|language=en-US|first=Scot J. Paltrow and Queena Sook KimStaff Reporters of The Wall Street|last=Journal}}</ref> Nid oedd unrhyw gynllun ar waith ychwaith ar gyfer achub pobl drwy ddefnyddio hofrenyddion, ac roedd y gwres ofnadwy yn rhwystro hofrenyddion rhag glanio.
Wythnosau ar ôl yr ymosodiad, amcangyfrifwyd bod nifer y marwolaethau dros 6,000, sef mwy na dwbl y nifer a gadarnhawyd yn y lle cyntaf.<ref>{{Cite web|title=CNN.com - Source: Hijacking suspects linked to Afghanistan - September 29, 2001|url=http://edition.cnn.com/2001/US/09/29/gen.america.under.attack/index.html|website=edition.cnn.com|access-date=2020-09-02}}</ref> Roedd darnau o esgyrn yn cael eu canfod ar y safle mor ddiweddar â 2006 pan oedd gweithwyr yn paratoi i ddymchwel hen adeilad Deutsche Bank. Mae cyrff 1,111 o bobl a oedd yng Nghanolfan Fasnach y Byd ar ddiwrnod yr ymosodiad terfysgol yn dal heb eu canfod.<ref>{{Cite web|title="Finality": 9/11 victim's remains identified 17 years later|url=https://www.cbsnews.com/news/september-11-2001-attacks-remains-victim-scott-michael-johnson-identified/|website=www.cbsnews.com|access-date=2020-09-02|language=en-US}}</ref>
== Canlyniadau ==
[[Delwedd:OneWorldTradeCenter.jpg|bawd|Canolfan Fasnach y Byd newydd yn Efrog Newydd yn 2013]]
Bu ymateb uniongyrchol i ymosodiadau 9/11 yn UDA ac ar draws y byd. Pasiodd Cyngres UDA raglen gynhwysfawr a oedd yn rhoi iawndal i’r dioddefwyr a’u teuluoedd.<ref>{{Cite book|title=Who Gets what: Fair Compensation After Tragedy and Financial Upheaval|url=https://books.google.com/books?id=5j6N5LTz1N0C&hl=en|publisher=PublicAffairs|date=2012-06-26|isbn=978-1-58648-977-9|language=en|first=Kenneth R.|last=Feinberg}}</ref>
Yn syth wedi’r ymosodiadau, cynyddodd poblogrwydd Arlywydd UDA, [[George W. Bush]], i 90%.<ref>{{Cite web|title=Presidential Approval Ratings -- George W. Bush|url=https://web.archive.org/web/20090402045152/http://www.gallup.com/poll/116500/presidential-approval-ratings-george-bush.aspx|website=web.archive.org|date=2009-04-02|access-date=2020-09-02}}</ref> Ar 20 Medi 2001, darlledodd neges i’r wlad a Chyngres UDA am ddigwyddiadau 9/11, lle disgrifiodd ymateb arfaethedig y wlad i’r ymosodiadau. Enillodd ymateb Rudy Giuliani, Maer Efrog Newydd, lawer o ganmoliaeth yn Efrog Newydd ac yn genedlaethol, wrth iddo gymryd rôl flaengar yn yr ymateb i’r digwyddiad.<ref>{{Cite news|title=Person of the Year 2001 - TIME|url=http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2020227_2020306_2022358,00.html|work=Time|date=2001-12-31|access-date=2020-09-02|issn=0040-781X|language=en-US|first=Eric|last=Pooley}}</ref>
Sefydlwyd nifer o gronfeydd cymorth i helpu i roi cymorth ariannol i'r rhai a oedd wedi goroesi'r ymosodiadau ac i deuluoedd y rhai a laddwyd. Erbyn 11 Medi 2003, roedd 2,833 o geisiadau wedi eu derbyn gan deuluoedd pobl a laddwyd yn yr ymosodiadau.
Yn 2002 sefydlwyd Comisiwn 11 Medi gan yr Arlywydd Bush, a ddaeth i’r casgliad bod diffygion yn y modd roedd y CIA a’r FBI yn monitro terfysgwyr honedig.<ref name="britannica.com">{{Cite web|title=September 11 attacks - The September 11 commission and its findings|url=https://www.britannica.com/event/September-11-attacks|website=Encyclopedia Britannica|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref> Yn 2002 crëwyd adran newydd yn Llywodraeth UDA, sef Adran Diogelwch y Famwlad (Department of Homeland Security). Pasiwyd Deddf Gwladgarwyr UDA hefyd gan y Gyngres, a fyddai’n helpu i ddarganfod a chyhuddo pobl o derfysgaeth a throseddau cysylltiedig. Rhoddwyd pwerau ehangach i’r NSA (National Security Agency) er mwyn brwydro yn erbyn terfysgaeth a rhoddwyd mwy o bwerau i wasanaethau cudd UDA wrth gyfrannu a rhannu gwybodaeth am ddinasyddion UDA a dinasyddion gwledydd eraill ar draws y byd.<ref>{{Cite news|title=How a Court Secretly Evolved, Extending U.S. Spies’ Reach|url=https://www.nytimes.com/2014/03/12/us/how-a-courts-secret-evolution-extended-spies-reach.html|work=The New York Times|date=2014-03-11|access-date=2020-09-02|issn=0362-4331|language=en-US|first=Charlie|last=Savage|first2=Laura|last2=Poitras}}</ref>
=== Troseddau casineb ===
Yn fuan wedi’r ymosodiadau, ymwelodd yr Arlywydd Bush â Chanolfan Islamaidd fwyaf [[Washington, D.C.|Washington D.C.]] a chydnabod cyfraniad enfawr miliynau o Fwslemiaid i UDA a galw ar bobl i'w parchu.<ref>{{Cite news|title=Six Days After 9/11, Another Anniversary Worth Honoring|url=https://www.nytimes.com/2012/09/08/us/on-religion-six-days-after-9-11-another-anniversary-worth-honoring.html|work=The New York Times|date=2012-09-07|access-date=2020-09-02|issn=0362-4331|language=en-US|first=Samuel G.|last=Freedman}}</ref> Bu nifer o enghreifftiau o erledigaeth a throseddau casineb yn erbyn Mwslemiaid, pobl o Dde Asia ac yn erbyn Siciaid.<ref>{{Cite web|title=New York City Commission on Human Rights|url=https://web.archive.org/web/20040203071912/http://www.nyc.gov/html/cchr/html/report.html|website=web.archive.org|date=2004-02-03|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=CNN.com - Hate crime reports up in wake of terrorist attacks - September 17, 2001|url=https://web.archive.org/web/20051127025019/http://archives.cnn.com/2001/US/09/16/gen.hate.crimes/|website=web.archive.org|date=2005-11-27|access-date=2020-09-02}}</ref> Bu ymosodiadau eraill ar fosgiau ac adeiladau crefyddol eraill, ymosodiadau ar bobl a bu un llofruddiaeth hefyd. Cofnodwyd sawl adroddiad o droseddau fel fandaliaeth, llosgi bwriadol, ymosodiadau, saethu, erledigaeth a bygythiadau mewn nifer o lefydd.<ref>{{Cite web|title=Wayback Machine|url=https://web.archive.org/web/20101203140832/http://static.911digitalarchive.org/REPOSITORY/OTHER_OBJECTS/6object.pdf|website=web.archive.org|date=2010-12-03|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=645 racial incidents reported in week after September 11 - India Abroad {{!}} HighBeam Research|url=https://web.archive.org/web/20110511211812/http://www.highbeam.com/doc/1P1-79281024.html|website=web.archive.org|date=2011-05-11|access-date=2020-09-02}}</ref>
=== Ymateb Mwslemiaid UDA ===
Beirniadwyd yr ymosodiadau yn syth gan fudiadau a sefydliadau Mwslimaidd, gan alw ar Fwslemiaid Americanaidd i gynnig eu sgiliau a’u hadnoddau i helpu’r bobl a’r teuluoedd a effeithiwyd.<ref>{{Cite web|title=Muslim Americans Condemn Attack - IslamiCity|url=https://www.islamicity.org/1218/muslim-americans-condemn-attack/|website=www.islamicity.org|access-date=2020-09-02|language=en-US}}</ref> Darparodd llawer o’r mudiadau hyn gymorth ariannol a meddygol, bwyd a llety i ddioddefwyr yr ymosodiadau.<ref name="Hertzberg">{{Cite web|title=Lost Love|url=https://www.newyorker.com/magazine/2006/09/11/lost-love-2|website=The New Yorker|access-date=2020-09-02|language=en-us|first=Hendrik|last=Hertzberg}}</ref>
=== Ymateb rhyngwladol ===
Condemniwyd yr ymosodiadau gan y wasg a llywodraethau ar draws y byd. Dangosodd gwledydd yn fyd-eang eu cefnogaeth a’u hundod gydag UDA.<ref name="Hertzberg"/> Beirniadwyd yr ymosodiadau gan y mwyafrif o arweinyddion gwledydd y Dwyrain Canol, a chondemniwyd yr ymosodiadau gan Affganistan. Condemniwyd yr ymosodiadau gan Lywydd a Phen Goruchaf Iran.<ref>{{Cite web|title=Iran`s President Says Muslims Reject bin Laden`s "Islam"|url=https://en.isna.ir/news/8008-04338/Iran-s-President-Says-Muslims-Reject-bin-Laden-s-Islam|website=ISNA|date=2001-11-10|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Khatami slams bin Laden, defends Hizbullah|url=https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3302180,00.html|website=Ynetnews|date=2006-11-09|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref> Roedd ymateb Irac yn eithriad i’r ymateb hwn.<ref>{{Cite web|title=CNN.com - Attacks draw mixed response in Mideast - September 12, 2001|url=https://web.archive.org/web/20071101150055/http://archives.cnn.com/2001/WORLD/europe/09/12/mideast.reaction/index.html|website=web.archive.org|date=2007-11-01|access-date=2020-09-02}}</ref> Cynyddodd y tensiynau rhwng Mwslemiaid a phobl eraill yn UDA a gwledydd eraill ar draws y byd.<ref>{{Cite news|title=Muslim community targets racial tension|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/1551868.stm|date=2001-09-19|access-date=2020-09-02|language=en-GB}}</ref>
Beirniadwyd yr ymosodiadau gan Gyngor Diogelwch y Cenhedloedd Unedig, a ddangosodd ei barodrwydd i weithredu yn erbyn unrhyw fath o derfysgaeth yn unol ag amodau ei Siarter.<ref>{{Cite web|title=September 11 attacks - The attacks|url=https://www.britannica.com/event/September-11-attacks|website=Encyclopedia Britannica|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref> Cyflwynodd nifer o wledydd ddeddfwriaeth gwrth-derfysgaeth a rhewyd cyfrifon banc unigolion a ddrwgdybiwyd o fod â chysylltiadau ag al-Qaeda.<ref>{{Cite web|title=G8 - Sommet Evian Summit 2003 - G8 counter-terrorism cooperation since September 11th backgrounder|url=https://web.archive.org/web/20110927084019/http://www.g8.fr/evian/english/navigation/g8_documents/archives_from_previous_summits/kananaskis_summit_-_2002/g8_counter-terrorism_cooperation_since_september_11th_backgrounder.html|website=web.archive.org|date=2011-09-27|access-date=2020-09-02}}</ref> Arestiwyd nifer o derfysgwyr honedig mewn nifer o wledydd gan y gwasanaethau cudd ac asiantaethau'r gyfraith.<ref>{{Cite news|title=Italian police explore Al Qaeda links in cyanide plot|url=https://www.csmonitor.com/2002/0307/p07s02-woeu.html|work=Christian Science Monitor|date=2002-03-07|access-date=2020-09-02|issn=0882-7729}}</ref><ref>{{Cite web|title=CNN.com - SE Asia unites to smash militant cells - May 8, 2002|url=http://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/southeast/05/07/seasia.terror.pact/|website=edition.cnn.com|access-date=2020-09-02}}</ref>
Bu Prif Weinidog Prydain, [[Tony Blair]], yn gadarn ei gefnogaeth i’r UDA gan hedfan i Washington D.C. ychydig ddiwrnodau wedi’r ymosodiadau.<ref>{{Cite web|title=President Declares "Freedom at War with Fear"|url=https://web.archive.org/web/20090527194111/http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2001/09/20010920-8.html|website=web.archive.org|date=2009-05-27|access-date=2020-09-02}}</ref>
Tua mis wedi’r ymosodiadau, arweiniodd UDA glymblaid o wledydd rhyngwladol i geisio dymchwel cyfundrefn y Taliban yn Affganistan oherwydd bod al-Qaeda wedi cael lloches yno.<ref>{{Cite web|title=CNN.com - U.S. President Bush's speech to United Nations - November 10, 2001|url=https://web.archive.org/web/20060615023853/http://archives.cnn.com/2001/US/11/10/ret.bush.un.transcript/index.html|website=web.archive.org|date=2006-06-15|access-date=2020-09-02}}</ref> Rhoddodd Pacistan yr hawl i UDA gael mynediad i’w chanolfannau milwrol ac arestiwyd a throsglwyddwyd dros 600 o aelodau honedig al-Qaeda i UDA.<ref>{{Cite web|title=Musharraf `bullied` into supporting US war on terror: ex-General|url=https://zeenews.india.com/news/south-asia/musharraf-bullied-into-supporting-us-war-on-terror-ex-general_586640.html|website=Zee News|date=2009-12-11|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Pakistan and the 'key al-Qaeda' man|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4513281.stm|date=2005-05-04|access-date=2020-09-02|language=en-GB}}</ref> Yn sgil hynny, yn Rhagfyr 2001 sefydlodd UDA wersyll carchar Bae Guantánamo, yn ne-ddwyrain [[Ciwba]], er mwyn carcharu unigolion oedd yn cael eu diffinio fel unigolion a oedd yn codi arfau yn erbyn cyfreithiau’r wlad. Mae cyfreithlondeb y gwersylloedd hyn wedi cael ei gwestiynu gan yr [[Yr Undeb Ewropeaidd|Undeb Ewropeaidd]] a sefydliadau hawliau dynol.<ref>{{Cite news|title=Euro MPs urge Guantanamo closure|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/5074216.stm|date=2006-06-13|access-date=2020-09-02|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title=Detainees in Guantanamo Bay, Cuba; Request for Precautionary Measures|url=http://hrlibrary.umn.edu/cases/guantanamo-2003.html|website=hrlibrary.umn.edu|access-date=2020-09-02}}</ref><ref>{{Cite web|title=USA: Release or fair trials for all remaining Guantánamo detainees|url=https://www.amnesty.org/en/press-releases/2008/05/usa-release-or-fair-trials-all-remaining-guantc3a1namo-detainees-20080502/|website=www.amnesty.org|access-date=2020-09-02|language=en}}</ref>
=== Rhyfel Affganistan ===
[[File:US 10th Mountain Division soldiers in Afghanistan.jpg|thumb|Milwyr yr Unol Daleithiau yn Afghanistan]]
Er i Lywodraeth Bush benderfynu mewn cyfarfod yn Camp David ar 15 Medi 2001 na fyddai UDA yn ymosod i ddial ar Irac, penderfynodd yn ddiweddarach, gyda chefnogaeth cynghreiriaid eraill, ei bod am ymosod ar y wlad, gan nodi mai cefnogaeth Saddam Hussein i derfysgaeth oedd y rheswm dros wneud hynny.<ref>{{Cite web|title=President Discusses Beginning of Operation Iraqi Freedom|url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/03/20030322.html|website=georgewbush-whitehouse.archives.gov|access-date=2020-09-02}}</ref> Roedd 7 allan o bob 10 o bobl America yn credu ar y pryd bod Arlywydd Irac wedi chwarae rhan yn ymosodiadau 9/11<ref>{{Cite web|title=US public thinks Saddam had role in 9/11|url=http://www.theguardian.com/world/2003/sep/07/usa.theobserver|website=the Guardian|date=2003-09-07|access-date=2020-09-02|language=en|first=Guardian|last=Staff}}</ref>, er i'r Arlywydd Bush gyfaddef dair blynedd yn ddiweddarach nad oedd hyn yn wir.
Cyhoeddodd Cyngor [[NATO]] bod yr ymosodiadau terfysgol ar UDA yn ymosodiad ar bob un o wledydd NATO. Cyhoeddodd Llywodraeth Bush ‘Ryfel ar Derfysgaeth’ a datgan mai ei fwriad oedd dwyn bin Laden ac al-Qaeda i gyfiawnder a rhwystro rhwydweithiau terfysgol eraill rhag datblygu.<ref>{{Cite web|title=washingtonpost.com|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/nation/specials/attacked/transcripts/bushaddress_092001.html|website=www.washingtonpost.com|access-date=2020-09-02}}</ref> Byddai hyn yn digwydd drwy osod sancsiynau economaidd a milwrol ar wledydd oedd yn llochesu terfysgwyr, cynyddu monitro byd-eang ar derfysgaeth a rhannu cudd-wybodaeth.
Ar 14 Medi 2001, pasiodd Cyngres UDA Ddeddf Awdurdodi Grym Milwrol yn Erbyn Terfysgwyr (Authorization for Use of Military Force Against Terrorists), a roddai’r awdurdod a’r pŵer i’r Arlywydd ddefnyddio'r grymoedd angenrheidiol yn erbyn y rhai oedd wedi cynllunio, trefnu, helpu a gweithredu ymosodiadau 11 Medi, neu a oedd wedi rhoi lloches i unigolion yn gysylltiedig â 9/11.
Ar 7 Hydref 2001, dechreuodd y [[Rhyfel Affganistan (2001–presennol)|Rhyfel yn Affganistan]] pan ddechreuodd lluoedd UDA a Phrydain gynnal cyrchoedd bomio o’r awyr yn targedu gwersylloedd y Taliban ac al-Qaeda. Goresgynnwyd Affganistan drwy ddefnyddio milwyr tir y Lluoedd Arbennig. Arweiniodd hyn yn y pen draw at chwalu rheolaeth y Taliban yn Affganistan gyda Chwymp Kandahar ar 7 Rhagfyr 2001 o dan arweiniad UDA a lluoedd clymbleidiol. Mae’r gwrthdaro yn Affganistan rhwng cefnogwyr y Taliban a lluoedd Affganistan, sy’n cael cefnogaeth gan NATO, yn parhau hyd heddiw.<ref>{{Cite web|title=TERRORISM IN INDONESIA : Role of the Religious Organisations|url=https://web.archive.org/web/20070611032357/http://www.saag.org/papers16/paper1596.html|website=web.archive.org|date=2007-06-11|access-date=2020-09-02}}</ref>
Atgyweiriwyd y rhannau o’r Pentagon a ddifrodwyd o fewn blwyddyn i’r ymosodiadau<ref>{{Cite web|title=CNN.com - Phoenix rises: Pentagon honors 'hard-hat patriots' - September 11, 2002|url=https://web.archive.org/web/20041218040531/http://archives.cnn.com/2002/US/09/11/ar911.memorial.pentagon/|website=web.archive.org|date=2004-12-18|access-date=2020-09-02}}</ref> a dechreuwyd ar y gwaith o adeiladu Canolfan Fasnach y Byd newydd yn 2006, gyda'r adeilad hwnnw'n cael ei ailagor ar 3 Tachwedd 2014. Ailadeiladwyd nifer o dyrrau eraill hefyd ar y safle.<ref>{{Cite web|title=Lower Manhattan : Current Construction {{!}} Project Updates|url=https://web.archive.org/web/20110914070256/http://www.lowermanhattan.info/construction/project_updates/|website=web.archive.org|date=2011-09-14|access-date=2020-09-02}}</ref>
== Cofebion ==
Mae nifer o gofebion wedi eu hadeiladu hefyd i gofnodi beth ddigwyddodd ac enwau’r bobl a fu farw. Agorwyd Cofeb ac Amgueddfa Genedlaethol 11 Medi gyferbyn â safle Canolfan Fasnach y Byd yn 2011 a 2014.<ref name="britannica.com"/> Mae ysgoloriaethau ac elusennau wedi cael eu sefydlu gan deuluoedd yr unigolion a fu farw a dioddefwyr yr ymosodiadau, gyda sefydliadau ac unigolion preifat yn cyfrannu at eu creu a'u sefydlu.<ref>{{Cite news|title=9/11; After the World Gave: Where $2 Billion in Kindness Ended Up|url=https://www.nytimes.com/2002/11/18/giving/9-11-after-the-world-gave-where-2-billion-in-kindness-ended-up.html|work=The New York Times|date=2002-11-18|access-date=2020-09-02|issn=0362-4331|language=en-US|first=Ford|last=Fessenden}}</ref>
Yn Efrog Newydd, mae enwau’r unigolion a fu farw yn yr ymosodiad yn cael eu darllen yn gyhoeddus yn flynyddol yno. Mae Arlywydd UDA yn mynychu gwasanaeth coffa yn y Pentagon<ref>{{Cite news|title=At a Memorial Ceremony, Loss and Tension|url=http://cityroom.blogs.nytimes.com/2010/09/11/at-a-memorial-ceremony-loss-and-tension/?hp|work=City Room|access-date=2020-09-02|language=en|last=Andy Newman}}</ref> ac mae Arlywydd UDA yn gofyn bod Diwrnod Gwladgarwyr yn cael ei goffáu bob blwyddyn gyda munud o dawelwch.
== Marwolaethau yn ôl gwlad ==
{| class="wikitable sortable"
! Gwlad!!Marwolaethau!!Cyfeirnod(au)
|-
|{{flag|Antigwa a Barbiwda}} || 3 ||<ref name="20 years">{{cite web|title=20 Years Later – Remembering The Caribbean Immigrant Victims Of 9/11|url=https://www.newsamericasnow.com/caribbena-news-now-remembering-the-caribbean-immigrnat-victims-of-9-11-20-years-later/}}</ref>
|-
|{{flag|Yr Ariannin}} || 4 ||<ref>{{Cite web|url=https://www.clarin.com/suplementos/especiales/2006/09/09/l-01267938.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081009172334/http://www.clarin.com/suplementos/especiales/2006/09/09/l-01267938.htm|url-status=dead|title=Página no encontrada|archivedate=October 9, 2008|website=www.clarin.com}}</ref>
|-
|{{flag|Armenia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Awstralia}} || 11 ||<ref>{{cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2011/09/08/september-11-australian-stories |title=September 11: The Australian stories |last=Sutton |first=Ron |work=SBS |publisher=Special Broadcasting Service |location=Australia |date=September 8, 2011 |access-date=April 26, 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140426162732/http://www.sbs.com.au/news/article/2011/09/08/september-11-australian-stories |archive-date=April 26, 2014 }}</ref>
|-
|{{flag|Awstria}} || 1 ||
|-
|{{flag|Aserbaijan}} || 1 ||
|-
|{{flag|Bahamas}} || 1 ||
|-
|{{flag|Bangladesh}} || 6 ||<ref>{{cite web|url=http://thewritersclub.wordpress.com/2009/09/11/tribute-to-911-bangladeshi-victims/ |title=Tribute: The Bangladeshis Killed in 9/11 |last=Salam |first=M. Tawsif |date=September 11, 2009 |work=The Writer's Club |publisher=WordPress |access-date=November 26, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091126001451/http://thewritersclub.wordpress.com/2009/09/11/tribute-to-911-bangladeshi-victims/ |archive-date=November 26, 2009 }}</ref>
|-
|{{flag|Barbados}} || 3 ||<ref name="20 years" />
|-
|{{flag|Belarws}} || 1 ||<ref>{{Cite web|url=http://www.belarusembassy.org/political/presidents_letter.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081010093535/http://www.belarusembassy.org/political/presidents_letter.htm|url-status=dead|title=Belarusian embassy|archivedate=October 10, 2008}}</ref>
|-
|{{flag|Gwlad Belg}} || 1 ||<ref>{{cite web|url=http://www.hln.be/hln/nl/960/Buitenland/article/detail/1313461/2011/09/02/Overblijfselen-enige-Belgische-slachtoffer-9-11-nog-steeds-niet-gevonden.dhtml|title=Overblijfselen enige Belgische slachtoffer 9/11 nog steeds niet gevonden|work=HLN|access-date=September 2, 2011|archive-date=October 5, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121005162628/http://www.hln.be/hln/nl/960/Buitenland/article/detail/1313461/2011/09/02/Overblijfselen-enige-Belgische-slachtoffer-9-11-nog-steeds-niet-gevonden.dhtml|url-status=live}}</ref>
|-
|{{flag|Belîs}} || 1 ||
|-
|{{flag|Bermiwda}} || 3 ||<ref name="20 years" /><ref>{{cite web|url=http://bernews.com/2011/09/u-s-consul-lays-wreath-at-911-memorial/|title=U.S. Consul Lays Wreath at 9/11 Memorial|publisher=BerNews|date=September 11, 2011|access-date=September 12, 2011|archive-date=February 22, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140222142413/http://bernews.com/2011/09/u-s-consul-lays-wreath-at-911-memorial/|url-status=live}}</ref>
|-
|{{flag|Bolifia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Brasil}} || 3 ||<ref>{{cite web|url=http://jbonline.terra.com.br/destaques/11setembro2003/12set_01_eua.html |work=Jornal do Brasil |title=Lembranças de dor e perplexidade: Emoção marca cerimônia pelos mortos em 11 de setembro |language=pt |date=September 11, 2003 |quote=Dentre eles, os de três brasileiros: Anne Marie Sallerin Ferreira, Sandra Fajardo Smith e Ivan Kyrillos Barbosa |access-date=September 19, 2003 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20030919021606/http://jbonline.terra.com.br/destaques/11setembro2003/12set_01_eua.html |archive-date=September 19, 2003 }}</ref>
|-
|{{flag|Canada}} || 24 ||<ref>{{cite web |url=http://cnews.canoe.ca/CNEWS/Canada/2006/09/07/1810996.html |title= List of the Canadian victims of 9/11 |publisher=cnews.canoe.ca |access-date=June 2, 2011 |archive-url=https://archive.today/20120710043551/http://cnews.canoe.ca/CNEWS/Canada/2006/09/07/1810996.html |archive-date=July 10, 2012 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://members.shaw.ca/kcic1/cdnwtc.html |title=Canadians who died in the September 11, 2001 Disaster |publisher=members.shaw.ca |access-date=October 26, 2008 |archive-date=June 4, 2012 |archive-url=https://archive.today/20120604103638/http://members.shaw.ca/kcic1/cdnwtc.html |url-status=live }}</ref><ref name="Cycloped">{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=c06pxjS6z3AC&q=%2228%20south%20koreans%22%20killed%20%22september%2011%22%20%222001%22&pg=PA248|title=The 9/11 Encyclopedia: Second Edition|last=Atkins|first=Stephen E.|chapter=International Reactions to September 11|date=2011|publisher=ABC-CLIO, LLC|isbn=978-1-59884-921-9|location=Santa Barbara, California|page=248|access-date=April 26, 2014|quote=Although the terrorist attacks on September 11, 2001, targeted the United States, many other countries throughout the world were also affected. In addition to the 2,657 Americans killed, 316 foreign nationals from 84 different countries also died in the attacks, including 67 Britons, 28 South Koreans, 26 Japanese, and 25 Canadians. The shock and horror engendered by the attacks were truly international in scope.|archive-date=March 31, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190331235412/https://books.google.com/books?id=c06pxjS6z3AC&pg=PA248&lpg=PA248&ved=0CCsQ6AEwAQ&q=%2228%20south%20koreans%22%20killed%20%22september%2011%22%20%222001%22|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.ca/2011/09/06/list-of-canadians-killed-911-sept-11-terrorist-attack_n_949877.html |title=The Canadians Who Died In 9/11: List Of Victims Of The September 11 Terrorist Attacks |work=The Huffington Post: Canada |first=Brodie |last=Fenlon |publisher=The Huffington Post, Inc. |date=September 6, 2011 |access-date=September 26, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110926145246/http://www.huffingtonpost.ca/2011/09/06/list-of-canadians-killed-911-sept-11-terrorist-attack_n_949877.html |archive-date=September 26, 2011 }}</ref>
|-
|{{flag|Tsile}} || 3 ||<ref name="mem-map" /><ref name="DT">{{cite web|url=http://www2.dominicantoday.com/dr/world/2009/9/10/33201/Highest-percentage-of-Hispanics-killed-in-9-11-were-Dominican |title=Highest percentage of Hispanics killed in 9 /11 were Dominican |work=Dominican Today |publisher=The Dominican Republic News Source |location=Santo Domingo, Dominican Republic |date=September 10, 2009 |access-date=September 17, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090917004948/http://www2.dominicantoday.com/dr/world/2009/9/10/33201/Highest-percentage-of-Hispanics-killed-in-9-11-were-Dominican |archive-date=September 17, 2009 }}</ref>
|-
|{{flag|Tsieina}} || 3 || <ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Colombia}} || 18 ||<ref name="DT" />
|-
|{{flag|Costa Rica}} || 1 ||
|-
|{{flag|Ciwba}} || 1 ||
|-
|{{flag|Cyprus}} || 1 ||
|-
|{{flag|Gweriniaeth Tsiec}} || 1 ||
|-
|{{flag|Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo|name=G.D. Congo}} || 1 ||
|-
|{{flag|Dominica}} || 2 ||<ref name="20 years" />
|-
|{{flag|Gweriniaeth Dominica}} || 47 ||<ref name="DT" /><ref>{{cite web|url=http://www.hispanicallyspeakingnews.com/notitas-de-noticias/details/forty-seven-dominicans-to-be-honored-at-national-9-11-memorial/10153/|title=Forty-Seven Dominicans to be Honored at National 9/11 Memorial|work=HS-News.com|access-date=September 10, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120329040745/http://www.hispanicallyspeakingnews.com/notitas-de-noticias/details/forty-seven-dominicans-to-be-honored-at-national-9-11-memorial/10153/|archive-date=March 29, 2012|url-status=dead}}</ref>
|-
|{{flag|Ecwador}} || 13 ||<ref name="DT" />
|-
|{{flag|Yr Aifft}} || 1 ||
|-
|{{flag|El Salfador}} || 2 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Ethiopia}} || 3 ||<ref>{{cite web |url=http://nazret.com/blog/index.php/2008/09/11/ethiopia_two_ethiopians_among_those_kill_11 |title=Ethiopia -Two Ethiopians among those killed on September 11 |date=September 11, 2008 |access-date=September 24, 2015 |archive-date=September 25, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925085234/http://nazret.com/blog/index.php/2008/09/11/ethiopia_two_ethiopians_among_those_kill_11 |url-status=live }}</ref>
|-
|{{flag|Ffrainc}} || 4 ||<ref>{{cite web |url=http://www.ecolejeanjaurescaluire.asso.fr/FORMAT/saada.htm |title=Quatre Français ont péri dans le World Trade Center ce jour-là |access-date=July 7, 2013 |archive-date=January 9, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140109144859/http://www.ecolejeanjaurescaluire.asso.fr/FORMAT/saada.htm |url-status=live }}</ref>
|-
|{{flag|Gambia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Georgia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Yr Almaen}} || 11 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Ghana}} || 2 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Gwlad Groeg}} || 39 ||<ref>{{cite web|title=Remembering the Greek victims of the 9/11 terror attacks|url=https://greekherald.com.au/obituaries/remembering-greek-victims-9-11-terror-attacks/}}</ref>
|-
|{{flag|Grenada}} || 1 ||
|-
|{{flag|Gwatemala}} || 1 ||
|-
|{{flag|Guyana}} || 22 || <ref name="20 years" />
|-
|{{flag|Haiti}} || 7 || <ref name="20 years" />
|-
|{{flag|Hondwras}} || 1 ||
|-
|{{flag|India}} || 41 ||<ref>{{cite web|url=http://www.rediff.com/news/2006/sep/14spec1.htm |first=P. |last=Rajendran |title=41 victims from India in 9/11 |work=The Rediff Special |date=September 14, 2006 |publisher=India Limited |access-date=February 29, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080229182940/http://www.rediff.com/news/2006/sep/14spec1.htm |archive-date=February 29, 2008 }}</ref>
|-
|{{flag|Indonesia}} || 1 ||<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2002/06/02/national/portraits/POG-02HARTONO.html?pagewanted=print |title=Eric Hartono: Modest Go-Getter |work=The New York Times |author=The New York Times |location=New York City, New York |date=June 2, 2002 |access-date=April 3, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090403040932/http://www.nytimes.com/2002/06/02/national/portraits/POG-02HARTONO.html?pagewanted=print |archive-date=April 3, 2009 }}</ref>
|-
|{{flag|Iran}} || 1 ||
|-
|{{flag|Gweriniaeth Iwerddon}} || 6 ||<ref>{{cite web|url=http://www.rte.ie/news/features/us_siege/victims/world_casualities3.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20020115105415/http://www.rte.ie/news/features/us_siege/victims/world_casualities3.html|title=RTÉ News Interactive: US under siege|archive-date=January 15, 2002|work=rte.ie}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.irishcentral.com/news/ireland-remembers-their-victims-of-911-in-nationwide-ceremonies-129641378-237411321.html|title=Ireland remembers their victims of 9/11 in nationwide ceremonies|date=September 12, 2011|website=IrishCentral.com|access-date=January 6, 2019|archive-date=May 20, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140520024442/http://www.irishcentral.com/news/ireland-remembers-their-victims-of-911-in-nationwide-ceremonies-129641378-237411321.html|url-status=live}}</ref>
|-
|{{flag|Israel}} || 5 ||<ref>{{Cite news|first = Greer Fay|url = http://www.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/A/JPArticle/ShowFull&cid=1031666147075 |archive-url = https://archive.today/20021104190710/http://www.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/A/JPArticle/ShowFull&cid=1031666147075 |url-status=dead |archive-date = November 4, 2002 |last = Cashman|title = Five Israeli victims remembered in capital|work = The Jerusalem Post |publisher = The Jerusalem Post |page = 3|date=September 12, 2002 |access-date =October 17, 2006 }}</ref>
|-
|{{flag|Yr Eidal}} || 10 ||<ref>{{in lang|it}} [http://milan.usconsulate.gov/news/NE_ITA_091105_Padua_Speech.asp Consulate General of the United States in Milan, Italy] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20081030085705/http://milan.usconsulate.gov/news/NE_ITA_091105_Padua_Speech.asp |date=October 30, 2008 }} ''Opening of the World Trade Center Memorial in Padua, Italy''</ref><ref>{{cite web|url=http://www.italymagazine.com/featured-story/remembering-italian-victims-911|title=Remembering the Italian Victims of 9/11|first=Natalie|last=Aldern|date=September 9, 2011|website=Italy Magazine|access-date=December 31, 2018|archive-date=December 30, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181230211235/http://www.italymagazine.com/featured-story/remembering-italian-victims-911|url-status=live}}</ref>
|-
|{{flag|Arfordir Ifori}} || 1 ||
|-
|{{flag|Jamaica}} || 19 ||<ref name="20 years" /><ref>{{cite web|url=http://www.jamaica-gleaner.com/gleaner/20010920/lead/lead1.html |title=20 Jamaican victims: 3 dead, 17 missing |last=Long |first=Lolita |publisher=Gleaner Company Ltd. |work=The Jamaica Gleaner |date=September 20, 2001 |access-date=December 1, 2001 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20011004022640/http://www.jamaica-gleaner.com/gleaner/20010920/lead/lead1.html |archive-date=October 4, 2001 }}</ref>
|-
|{{flag|Japan}} || 24 ||<ref name="Cycloped" /><ref>{{Cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m0XPQ/is_2004_Sept_14/ai_n6271399/ |author=Kyodo News International, Inc. |work=Japan Policy & Politics |title=Father of 9/11 victim asks Japanese to reflect on terrorism |publisher=Kyodo News International, Inc. |date=September 14, 2004 |access-date=April 30, 2014 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://archive.today/20120710075745/http://findarticles.com/p/articles/mi_m0XPQ/is_2004_Sept_14/ai_n6271399/ |archive-date=July 10, 2012 }}</ref>
|-
|{{flag|Gwlad Iorddonen}} || 2 ||<ref>{{cite web|url=http://www.jordanembassyus.org/10022001004.htm |author=Jumana Heresh |title=Doany family schedules memorial service for son Ramzi |publisher=jordanembassyus.org |date=October 2, 2001 |access-date=June 2, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110605171212/http://www.jordanembassyus.org/10022001004.htm |archive-date=June 5, 2011 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://memorial.mmc.com/pgBio.asp?ID=82 |title=Tribute Page for Ramzi Doany |date=September 11, 2002 |work=Remembering Our Colleagues |author=Marsh & McLennan Companies |publisher=Marsh & McLennan Companies, Inc. |access-date=May 15, 2003 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20030515160128/http://memorial.mmc.com/pgBio.asp?ID=82 |archive-date=May 15, 2003 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.jordanembassyus.org/10042001003.htm |title=Family organizes memorial service for Elias Telhami, WTC victim |publisher=jordanembassyus.org |date=October 4, 2001 |access-date=June 2, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110605171239/http://www.jordanembassyus.org/10042001003.htm |archive-date=June 5, 2011 }}</ref>
|-
|{{flag|Casachstan}} || 1 ||
|-
|{{flag|Cenia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Libanus}} || 3 || <ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Liberia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Lithwania}} || 1 ||
|-
|{{flag|Lwcsembwrg}} || 1 ||
|-
|{{flag|Maleisia}} || 3 ||<ref>{{cite web|url=http://thestar.com.my/lifestyle/story.asp?file=/2011/9/11/lifefocus/9310547&sec=lifefocus |archive-url=https://archive.today/20130221061811/http://thestar.com.my/lifestyle/story.asp?file=/2011/9/11/lifefocus/9310547&sec=lifefocus |url-status=dead |archive-date=February 21, 2013 |last=Yoga |first=S.S. |title=Never forgotten |publisher=Star Publications Berhad |work=The Star Online |location=Malaysia |date=September 11, 2011 |access-date=April 30, 2014 }}</ref>
|-
|{{flag|Mali}} || 1 ||
|-
|{{flag|Mecsico}} || 16 ||<ref name="mem-map" /><ref name="DT" />
|-
|{{flag|Moldofa}} || 1 ||
|-
|{{flag|Yr Iseldiroedd}} || 1 ||
|-
|{{flag|Seland Newydd}} || 2 ||<ref>{{cite web|url=http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10750647 |title=Fallout from September 11 still drifting over us |date=September 10, 2011 |last=Stone |first=Andrew |work=The New Zealand Herald |publisher=APN New Zealand Limited |location=New Zealand |access-date=April 27, 2014 |quote=On a clear blue morning 10 years ago the world shifted gear. Terrorists flew aircraft into talismanic American buildings, taking nearly 3000 lives. The victims included two New Zealanders. One was an American who had become a New Zealand citizen, the other a New Zealander who had moved to the United States. |url-status=bot: unknown |archive-url=https://archive.today/20140428014152/http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10750647 |archive-date=April 28, 2014 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10596580 |title=NZ victim of 9/11 has place in memorial |date=September 11, 2009 |last=Eriksen |first=Alanah |work=The New Zealand Herald |publisher=APN New Zealand Limited |location=New Zealand |access-date=April 27, 2014 |quote=A September 11 memorial will include childhood details of the only New Zealander killed in the attacks, thanks to a chance meeting between a Californian flight attendant and a group from Invercargill. Alan Beaven, a 48-year-old environment lawyer, died eight years ago today on United Airlines Flight 93. |url-status=bot: unknown |archive-url=https://archive.today/20140428015223/http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10596580 |archive-date=April 28, 2014 }}</ref>
|-
|{{flag|Nicaragwa}} || 1 ||
|-
|{{flag|Nigeria}} || 1 ||
|-
|{{flag|Norwy}} || 1 ||
|-
|{{flag|Pacistan}} || 8 ||<ref>{{cite news |url=http://english.alarabiya.net/articles/2011/09/11/166286.html |title=Remembering the Muslims who were killed in the 9/11 attacks |publisher=Newsweek magazine |date=September 11, 2011 |access-date=August 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150820064425/http://english.alarabiya.net/articles/2011/09/11/166286.html |archive-date=August 20, 2015 |url-status=dead }}</ref>
|-
|{{flag|Panama}} || 1 ||
|-
|{{flag|Paragwâi}} || 1 ||
|-
|{{flag|Periw}} || 5 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Y Philipinau}} || 16 ||<ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/325994/pinoyabroad/us-embassy-remembers-16-pinoys-killed-in-9-11-attacks |title=US Embassy remembers 16 Pinoys killed in 9/11 attacks |date=September 13, 2014 |work=GMA News |publisher=GMA Network, Inc. |author=KBK |access-date=April 30, 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140430061839/http://www.gmanetwork.com/news/story/325994/pinoyabroad/us-embassy-remembers-16-pinoys-killed-in-9-11-attacks |archive-date=April 30, 2014 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://filipinohome.wordpress.com/2011/09/11/remembering-the-911-filipino-american-victims/ |title=Remembering the 9/11 Filipino American victims |work=FilipinoHome |author=FilipinoHome |publisher=WordPress |date=September 11, 2011 |access-date=April 30, 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140430062114/http://filipinohome.wordpress.com/2011/09/11/remembering-the-911-filipino-american-victims/ |archive-date=April 30, 2014 }}</ref>
|-
|{{flag|Gwlad Pwyl}} || 6 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Portiwgal}} || 5 ||<ref>{{in lang|pt}} [http://fumacas.weblog.com.pt/arquivo/130964.html Obituaries in ''Visão'' magazine, issue 446, September 20, 2001] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070703070215/http://fumacas.weblog.com.pt/arquivo/130964.html |date=July 3, 2007 }}</ref>
|-
|{{flag|Rwmania}} || 4 ||<ref>{{in lang|ro}} [http://a1.ro/news/extern/patru-romania-victime-ale-atentatelor-de-la-wtc.html "Patru români, victime ale atentatelor de la 11 septembrie 2001"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120913235909/http://a1.ro/news/extern/patru-romania-victime-ale-atentatelor-de-la-wtc.html |date=September 13, 2012 }}, ''A1.ro''</ref>
|-
|{{flag|Rwsia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Sant Kitts-Nevis}} || 1 ||
|-
|{{flag|Sant Lwsia}} || 2 ||<ref name="20 years" />
|-
|{{flag|Sant Vincent a'r Grenadines}} || 1 ||
|-
|{{flag|Slofacia}} || 1 ||
|-
|{{flag|De Affrica}} || 2 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|De Affrica|1997}} || 28 ||<ref name="Cycloped" /><ref>{{cite web|url=http://newamericamedia.org/2011/09/ten-years-after-911-korean-families-still-hurting.php |title=Ten Years After 9/11: Korean Families Still Hurting |date=September 5, 2011 |last=Lee |first=Aruna |publisher=Pacific News Service |location=San Francisco, California |work=New America Media |access-date=November 8, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111108194831/http://newamericamedia.org/2011/09/ten-years-after-911-korean-families-still-hurting.php |archive-date=November 8, 2011 }}</ref>
|-
|{{flag|Sbaen}} || 1 ||<ref>{{in lang|es}} [https://elpais.com/diario/2001/09/19/internacional/1000850422_850215.html ''Las víctimas españolas del 11-S''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180823210238/https://elpais.com/diario/2001/09/19/internacional/1000850422_850215.html |date=August 23, 2018 }}, [[El País]] 1 de septiembre de 2002</ref>
|-
|{{flag|Sri Lanca}} || 1 ||<ref>{{cite news |url=http://www.dailymirror.lk/13504/tech |title=U.S. Embassy Honours September 11 Victims |date=September 11, 2011 |newspaper=Daily Mirror |access-date=September 23, 2015 |archive-date=September 25, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925131403/http://www.dailymirror.lk/13504/tech |url-status=live }}</ref>
|-
|{{flag|Sweden}} || 1 ||<ref>{{cite web|title=Hans son omkom i attacken mot WTC|url=http://www.svt.se/nyheter/utrikes/hans-son-omkom-i-attacken-mot-wtc|website=Sveriges Television|date=September 11, 2011|access-date=August 25, 2016|archive-date=August 26, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160826133442/http://www.svt.se/nyheter/utrikes/hans-son-omkom-i-attacken-mot-wtc|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Högström|first1=Erik|title=Svenske David Tengelin dog på 100:e våningen|url=http://www.expressen.se/nyheter/svenske-david-tengelin-dog-pa-100e-vaningen/|website=Expressen|access-date=August 25, 2016|archive-date=August 27, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827191925/http://www.expressen.se/nyheter/svenske-david-tengelin-dog-pa-100e-vaningen/|url-status=live}}</ref>
|-
|{{flag|Y Swistir}} || 2 ||<ref name="mem-map" />
|-
|{{flag|Taiwan}} || 1 ||
|-
|{{flag|Gwlad Thai}} || 2 || <ref>{{cite web|title=9/11 commemorated in US, Thailand|url=https://www.bangkokpost.com/world/1322471/9-11-commemorated-in-us-thailand}}</ref>
|-
|{{flag|Togo}} || 1 ||
|-
|{{flag|Trinidad a Tobago}} || 14 ||<ref name="20 years" />
|-
|{{flag|Twrci}} || 1 ||
|-
|{{flag|Wcráin}} || 1 ||
|-
|{{flag|Y Deyrnas Unedig}} || 67 ||<ref name="Cycloped" /><ref>{{cite web |author=Mark Beaumont, BayBytes |url=http://www.britishmemorialgarden.org/ |title=British Memorial Garden, New York |publisher=Britishmemorialgarden.org |access-date=June 2, 2011 |archive-date=July 25, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110725102109/http://www.britishmemorialgarden.org/ |url-status=live }} The tally 68 in the source includes two fatality from Bermuda</ref><ref>[https://www.theguardian.com/world/2001/oct/09/september11.usa British and Irish nationals] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170423062416/https://www.theguardian.com/world/2001/oct/09/september11.usa |date=April 23, 2017 }}, The Guardian</ref>
|-
|{{flag|Wrwgwái}} || 1 ||<ref>{{in lang|es}} [https://www.republica.com.uy/alberto-dominguez-el-uruguayo-fallecido-en-los-atentados-contra-las-torres-gemelas-id974720/ ''Alberto Domínguez, el uruguayo fallecido en los atentados contra las Torres Gemelas''] , La República 11 de septiembre de 2021</ref>
|-
|{{flag|Wsbecistan}} || 1 ||
|-
|{{flag|Feneswela}} || 1 ||
|-
|{{flag|Fietnam}} || 1 ||
|-
|{{flag|Yemen}} || 1 ||<ref>{{in lang|en}} [https://english.alarabiya.net/articles/2011%2F09%2F11%2F166285 ''Ten years later: Paying tribute to the forgotten Arab victims of 9/11. ''] , Al Arabiya 11 September 2011</ref>
|-
|{{flag|Sambia}} || 1 ||
|-
|{{flag|Simbabwe}} || 1 ||
|}
== Cyfeiriadau ==
{{Cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
*{{eicon cy}} [http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_9580000/newsid_9581200/9581237.stm Atgofion gohebydd o Fedi 11]
*{{eicon cy}} [http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_9580000/newsid_9586500/9586590.stm Y byd yn cofio Medi 11, 2001]
*{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/hi/english/newyddion/newsid_1586000/1586127.stm BBC Newyddion – Trychineb America]
*{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/hi/english/newyddion/newsid_1540000/1540025.stm BBC Newyddion – Dyddiadur Trychineb]
*{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/hi/english/newyddion/newsid_1538000/1538644.stm BBC Newyddion – Cyrch America: Mewn lluniau]
{{Rhyfel yn erbyn Terfysgaeth}}
[[Categori:Ymosodiadau 11 Medi 2001| ]]
[[Categori:Terfysgaeth yn 2001]]
[[Categori:Terfysgaeth yn yr Unol Daleithiau]]
[[Categori:Gweithgareddau al-Qaeda]]
[[Categori:Prosiect WiciAddysg]]
dg86urklnnnc9jgnggjgdwkfkmlpj3l
Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffrainc
0
8188
11100009
10922375
2022-08-07T12:27:21Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Adnabyddir '''Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffrainc''' fel ''les Blues'' neu ''les Tricolores''.
Mae'r mwyafrif o glybiau rygbi mwyaf Ffrainc yn y de, megis [[Toulouse]] a [[Perpignan]] neu ym [[Paris|Mharis]]. Mae rygbi'n boblogaidd dros ben yn Ffrainc, ac yn 2005 ym Mharis yr oedd y nifer o bobl a ddaeth i wylio gêm rhwng [[Stade Francais]] a [[Toulouse]] yn record y byd ar gyfer gêm rhwng dau dîm clwb.
==Hanes==
[[Delwedd:France-Wales 24022007 - 10.jpg|300px|bawd|Ffrainc yn erbyn Cymru, Pencampwriaeth y Chwe Gwlad, 2007]]
Cyrhaeddodd [[Rygbi'r Undeb]] i Ffrainc yn [[Le Havre]] trwy ddylanwad marsiandiwyr o Loger yn 1872. Yn ne Ffrainc y gwreiddiodd y gêm ddyfnaf. Dechreuodd cynghrair Ffrainc yn [[1906]], y gynghrair genedlaethol gyntaf yn y byd. Yr un flwyddyn chwaraeodd Ffrainc eu gêm ryngwladol gyntaf yn erbyn y [[Crysau Duon]] ym Mharis, gan golli o 38 pwynt i 8. Ffurfiwyd y ''Fédération Française De Rugby'' yn [[1919]].
Yn [[1910]] ymunodd Ffrainc a [[Pencampwriaeth y Pum Gwlad|Phencampwriaeth y Pum Gwlad]]. Fe'u gorfodwyd i adael yn [[1932]] yn dilyn cyhuddiadau o broffesiynoldeb yn y gynghrair Ffrengig a chwarae budr. Yn [[1939]] ail-ymunodd Ffrainc a'r bencampwriaeth.
Enillodd Ffrainc y bencampwriaeth am y tro cyntaf yn [[1959]] ac ers hynny maent fel rheol wedi bod yn un o'r timau cryfaf. Yn niwedd y [[1960au]] a dechrau'r [[1970au]] yr oedd gan Ffrainc dîm arbennig o dda, gyda chwaraewyr fel Jo Maso, Claude Dourthe, Jean-Pierre Lux, Guy Camberabero and Pierre Villepreux. Enillwyd y bencampwriaeth yn [[1967]] a [[1968]] a chafwyd gemau cofiadwy dros ben yn erbyn [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cymru|Cymru]] yn y cyfnod yma.
Yn y [[1980au]], enillodd Ffrainc y [[Y Gamp Lawn|Gamp Lawn]] am y tro cyntaf, ac yn [[Cwpan y Byd (rygbi'r undeb)|Nghwpan y Byd]] yn 1987 cawsant fuddugoliaeth dros Awstralia yn y rownd gyn-derfynol o 30 pwynt i 24, ond colli fu eu hanes yn y rownd derfynol yn erbyn y [[Crysau Duon]] o 29 pwynt i 9.
Efallai mai eu perfformiad mwyaf cofiadwy oedd yn erbyn y Crysau Duon yn rownd gyn-derfynol Cwpan y Byd yn 1999. Enillodd Ffrainc o 43 pwynt i 31 gyda'u cefnwyr yn chwarae rygbi ymosodol gwych. Unwaith eto colli fu eu hanes yn y rownd derfynol, y tro hwn i Awstralia yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]] o 35 pwynt i 12.
Ers i [[Pencampwriaeth y Chwe Gwlad|Bencampwriaeth y Chwe Gwlad]] ddechrau yn [[2000]], mae Ffrainc wedi cyflawni'r Gamp Lawn ddwywaith, yn ([[2002]] a [[2004]]).
==Chwaraewyr enwog==
<table><tr><td valign=top>
*[[Pierre Albaladejo]]
*[[Jean-Pierre Bastiat]]
*[[Jean-Michel Benacloï]]
*[[Abdelatif Benazzi]]
*[[Pierre Berbizier]]
*[[Serge Betsen]]
*[[Serge Blanco]]
*[[André Boniface]]
*[[Guy Boniface]]
*[[Olivier Brouzet]]
*[[Christian Califano]]
*[[Thomas Castaignède]]
*[[Jérôme Cazalbou]]
*[[Fernand Cazenave]]
*[[Marc Cécillon]]
*[[Éric Champ]]
*[[Michel Crauste]]
*[[Benoit Dauga]]
*[[Christophe Dominici]]
*[[Jacques Fouroux]]
*[[Jean Gachassin]]
*[[Fabien Galthié]]
*[[Stéphane Glas]]
</td><td valign=top>
*[[Imanol Harinordoquy]]
*[[Constantin Henriquez De Zubiera]]
*[[Raphael Ibanez]]
*[[Adolphe Jauréguy]]
*[[Yannick Jauzion]]
*[[Mani Kula]]
*[[Thierry Lacroix]]
*[[Bernard Laporte]]
*[[Olivier Magne]]
*[[Yves du Manoir]]
*[[Roger Martine]]
*[[Jo Maso]]
*[[Frédéric Michalak]]
*[[Guy Novès]]
*[[Émile N'Tamack]]
*[[Robert Paparemborde]]
*[[Fabien Pelous]]
*[[Alexandre Pharamond]]
*[[Jean Prat]]
*[[Jean-Pierre Rives]]
*[[Philippe Sella]]
*[[Pierre Villepreux]]
*[[Dimitri Yachvili]]
</td></tr></table>
== Gweler hefyd ==
* [[Pencampwriaeth y Chwe Gwlad]]
==Dolenni allanol==
* [http://www.ffr.fr Fédération Française de Rugby]
[[Categori:Timau rygbi'r undeb cenedlaethol|Ffrainc]]
[[Categori:Rygbi'r undeb yn Ffrainc]]
puh0wepepv0oto5jyrwq1oq1eov24dp
Dwyrain Timor
0
8367
11100002
10104284
2022-08-07T12:23:38Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Dwyrain Timor}}}}
Gwlad yn ne-ddwyrain [[Asia]] yw '''Gweriniaeth Ddemocrataidd Dwyrain Timor''' neu '''Dwyrain Timor''' ([[Portiwgaleg]]: ''Timor-Leste'', [[Tetwm]]: ''Timór Lorosa'e''). Mae'n gorwedd yn hanner dwyreiniol [[ynys]] [[Timor]]. Rhan o [[Indonesia]] yw hanner gorllewinol yr ynys. Roedd Dwyrain Timor dan reolaeth Indonesia o [[1975]] i [[1999]].
== Dolenni allanol ==
* {{eicon en}} [http://www.timor-leste.gov.tl/ Gwefan swyddogol Llywodraeth Dwyrain Timor]
* [http://news.bbc.co.uk/hi/english/newyddion/newsid_1997000/1997001.stm BBC Newyddion – Dechrau newydd i Ddwyrain Timor] erthygl newyddion ar annibyniaeth Dwyrain Timor
{{Asia}}
{{eginyn Asia}}
[[Categori:Dwyrain Timor| ]]
ev4mthcrc51ttjvp30520rfuj8s3wf2
Pibydd torchog
0
8471
11100328
10869016
2022-08-08T11:56:49Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = Pibydd torchog
| delwedd = PibyddTorchog.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd =
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Charadriiformes]]
| familia = [[Scolopacidae]]
| genus = '''''Philomachus'''''
| awdurdod_genus = [[Blasius Merrem|Merrem]], 1804
| species = '''''P. pugnax'''''
| enw_deuenwol = ''Philomachus pugnax''
| awdurdod_deuenwol = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
Mae'r '''Pibydd torchog''' (''Philomachus pugnax'') yn aelod canolig o ran maint o deulu'r [[rhydyddion]].
Mae'r Pibydd torchog yn nythu mewn corsydd a gwlypdiroedd eraill yng ngogledd [[Ewrop]] a [[Rwsia]]. Mae'n [[aderyn mudol]], yn gaeafu yn ne Ewrop, [[Affrica]] ac [[India]]. Gallant fod yn niferus iawn mewn rhai gwledydd yn y gaeaf, er enghriafft adroddwyd am haid o dros filiwn o adar yn [[Senegal]].
Maent yn nythu ar lawr, gan ddodwy 3-4 o wyau. Cyn nythu mae'r ceiliogod yn arddangos eu hunain, gan ddangos eu torchau, ac weithiau'n neidio i'r awyr. Eu prif fwyd yw pryfed ac ymlusgiaid y maent yn eu pigo o dir gwlyb. Mae'r ceiliogod gryn dipyn yn fwy na'r ieir, 29–32 cm o hyd a 54–60 cm ar draws yr adenydd, tra mae'r ieir yn 22–26 cm o hyd a 46–49 cm ar draws yr adenydd.
Yn y gaeaf mae'r ddau ryw yn liw llwyd, a'r ffordd orau i'w hadnabod ymysg rhydyddion eraill yw siâp anarferol yr aderyn - mae'r pen yn edrych fel petae'n rhy fach i'r corff. Yn y tymor nythu mae'r ceiliogod yn llawer mwy lliwgar, a gall y dorch fod yn ddu, yn frowngoch neu'n wyn.
Nid yw'r Pibydd torchog yn nythu yng [[Cymru|Nghymru]]. Gellir gweld niferoedd bychan yn y gaeaf a'r gwanwyn, ac yn enwedig yn yr hydref.
[[Delwedd:Kampfläufer 2007-06-08 118.jpg|bawd|dim|Ceiliog yn y tymor nythu]]
[[Delwedd:Calidris pugnax pugnax MHNT.ZOO.2010.11.117.6.jpg|bawd|dim|''Calidris pugnax pugnax'']]
[[Categori:Rhydwyr]]
4nee91i7m27y8hzqxdsoakmb1zrf5e2
Pibydd du
0
8942
11100327
10869014
2022-08-08T11:54:26Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = Pibydd du
| delwedd = Calidris maritima.jpg
| maint_delwedd = 225px
| neges_delwedd =
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Charadriiformes]]
| familia = [[Scolopacidae]]
| genus = ''[[Calidris]]''
| species = '''''C. maritima'''''
| enw_deuenwol = ''Calidris maritima''
| awdurdod_deuenwol = ([[Morten Thrane Brünnich|Brünnich]], 1764)
}}
[[File:Calidris maritima maritima MHNT.ZOO.2010.11.119.17.jpg|thumb|''Calidris maritima maritima'']]
Mae'r '''Pibydd du''' ('''''Calidris maritima''''') yn aelod o deulu'r [[rhydyddion]].
Mae'r Pibydd du yn nythu yng ngogledd [[Ewrop]] a gogledd [[Canada]]. Yn y gaeaf maent yn symud tua'r de, gyda'r adar sy'n nythu yn Ewrop yn mynd cyn belled a [[Portiwgal]]. Adeiledir y nyth ar lawr, ac mae'n dodwy 3-4 wy. Y ceiliog sy'n gwneud y rhan fwyaf o'r gwaith gori ac edrych ar ôl y cywion.
Gellir adnabod y Pibydd du oherwydd ei fod yn dywyllach ar y cefn na'r rhan fwyaf o'r rhydyddion eraill, gyda bol gwyn a choesau melyn a bôn melyn i'r pig. Yn y gaeaf mae yn bwydo ar hyd glannau'r môr, ond mewn ardaloedd creigiog yn hytrach na lle mae tywod neu fwd.
Mae'r Pibydd Du yn aderyn gweddol gyffredin ar draethau creigiog yng [[Cymru|Nghymru]] yn ystod y gaeaf.
[[Categori:Rhydwyr]]
52e45g6wdedma4aea2islt7pia1cgtz
Coleg Magdalene, Caergrawnt
0
9536
11100248
10965885
2022-08-08T08:37:30Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{| class="toccolours" style="float: right; margin: 0 0 0.5em 1em; width: 25em; font-size: 90%;" cellspacing="3"
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |'''Coleg Magdalene, [[Prifysgol Caergrawnt]]'''
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:PepysLibraryCambridge.jpg|290px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:Magdalene college shield.svg|140px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;"|
|- style="vertical-align: top;"
|'''Arwyddair'''
|style="padding-right: 1em;" | ''Garde ta Foy''
|- style="vertical-align: top;"
|'''Cyn enw'''
|style="padding-right: 1em;" | Coleg Buckingham
|- style="vertical-align: top;"
|'''Sefydlwyd'''
|style="padding-right: 1em;" | [[1428]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Enwyd ar ôl'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Mair Fadlen]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Lleoliad'''
|style="padding-right: 1em;" | Magdalene Street, Caergrawnt
|- style="vertical-align: top;"
|'''Chwaer-Goleg'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Coleg Magdalen, Rhydychen]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Prifathro'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Rowan Williams]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Is‑raddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 339
|- style="vertical-align: top;"
|'''Graddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 230
|- style="vertical-align: top;"
|'''Gwefan'''
|style="padding-right: 1em;" | [http://www.magd.cam.ac.uk www.magd.cam.ac.uk]
|}
:''Erthygl am y coleg yng Nghaergrawnt yw hon; am y coleg ag enw tebyg yn Rhydychen, gweler [[Coleg Magdalen, Rhydychen]].''
Un o golegau cyfansoddol [[Prifysgol Caergrawnt]] yw '''Coleg Magdalene''' ([[Saesneg]]: ''Magdalene College''). Fe'i sefydlwyd yn wreiddiol ym [[1428]] fel coleg Benedictaidd, ond fe'i hailsefydlwyd ym [[1542]] gan [[Thomas, Arglwydd Audley]]. Un o'i gyn-aelodau enwocaf oedd y dyddiadurwr [[Samuel Pepys]].
Mae [[Coleg Magdalen, Rhydychen|Coleg Magdalen]] i'w gael ym [[Prifysgol Rhydychen|Mhrifysgol Rhydychen]].
[[Delwedd:MagdaleneCollegeCam.jpg|bawd|canol|600px|Coleg Magdalene a'r Afon Cam]]
== Cyn-aelodau nodedig ==
* [[Adam Holloway]] ([[Aelod Seneddol]] Gravesham)
* [[Samuel Pepys]] (dyddiadurwr)
* Syr [[Samuel Morland]] (diplomydd, ysbïwr, dyfeisiwr, mathemategydd)
* Syr [[Michael Redgrave]] (actor)
* [[George Mallory]] (mynyddwr)
* Syr [[Trafford Leigh-Mallory]] (cadlywydd)
* [[Arthur Tedder, 1st Baron Tedder]] (cadlywydd)
* [[John Tedder, 2nd Baron Tedder]] (cemegydd)
* [[John Simpson]] ([[newyddiadurwr]])
* [[Julian Fellowes]] (actor ac awdur)
* [[Bamber Gascoigne]] (cyflwynydd teledu)
* [[Julian Rathbone]] (nofelydd)
* [[Alan Rusbridger]] (golygydd y [[Guardian]])
* [[David Clary]] (Llywydd [[Coleg Magdalen, Rhydychen]])
* [[Gavin Hastings]] (chwaraewr [[rygbi]])
* [[Rob Wainwright]] (chwaraewr rygbi)
* [[Katie Derham]] (darlledwraig)
* [[Charles Stewart Parnell]] (cenedlaetholwr gwyddelig) (ni raddiodd)
* Syr [[Antony Jay]] (darlledwr)
* Syr [[David Calcutt]] (cyn-Feistr a bargyfieithwr)
* [[Dr Roger Morris]] (peirianydd)
* [[C. S. Lewis]] (awdur a diwinydd)
* [[Henry Dunster]] (llywydd cyntaf prifysgol [[Harvard]])
* [[A C Benson]] (bardd)
* [[Patrick Blackett]] (ffisegydd)
* [[Charles Kingsley]] (awdur a hanesydd)
* [[Thomas Cranmer]] ([[Archesgob Caergaint]])
* [[Michael Ramsey]] ([[Archesgob Caergaint]])
* [[Norman Hartnell]] (teiliwr)
* [[David Burghley]], (athletydd)
* [[Syr Frederic Salusbury]] ([[newyddiadurwr]])
* [[William Donaldson]] (hogyn drwg)
* Dr. [[Akhtar Hameed Khan]] (gwyddonydd cymdeithasol)
== Cymrodyr mygedol nodedig ==
* [[Benjamin Britten]]
* [[T. S. Eliot]]
* [[Thomas Hardy]]
* [[Seamus Heaney]]
* [[Rudyard Kipling]]
* [[Nelson Mandela]]
{{Colegau Prifysgol Caergrawnt}}
{{Eginyn Caergrawnt}}
[[Categori:Coleg Magdalene, Caergrawnt| ]]
[[Categori:Colegau Prifysgol Caergrawnt|Magdalene]]
[[Categori:Sefydliadau 1428]]
ipz9xteqemx65di3j3mqwu3jeaspvr6
Coleg Girton, Caergrawnt
0
9566
11100250
9772485
2022-08-08T08:38:50Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }}
Un o golegau cyfansoddol [[Prifysgol Caergrawnt]] yw '''Coleg Girton''' ([[Saesneg]]: ''Girton College''). Fe'i sefydlwyd ar [[16 Hydref]] [[1869]] gan [[Emily Davies]] a Barbara Bodichon, y coleg preswyl cyntaf i fenywod yn Lloegr. Fe'i lleolwyd yn [[Swydd Hertford]] ar y cychwyn, ond yn [[1872]] prynwyd y safle presennol, oddeutu dwy filltir a hanner o ganol [[Caergrawnt]] ar Ffordd Huntingdon ger pentref Girton. Yn [[1873]], ail-agorodd y coleg ar y safle newydd dan ei enw presennol. Fe wnaed sawl ychwanegiad i adeiladau'r coleg dros y flynyddoedd, gan gynnwys estyniad diweddar i'r llyfrgell.
Ar [[27 Ebrill]] [[1948]] estynnwyd aelodaeth lawn Prifysgol Caergrawnt i ferched, a daeth Girton yn un o golegau'r brifysgol. Mae Girton yn goleg cymysg erbyn hyn; cyrhaeddodd y cymrodyr gwrywaidd cyntaf ym [[1977]], ac estynnwyd mynediad i is-raddedigion gwrywaidd ym [[1979]].
Meistres y coleg yw'r Athro-Foneddiges [[Marilyn Strathern]].
==Cynfyfyrwyr==
* Hertha Marks Ayrton, Peirianydd trydanol
* [[Margaret Cole]], (1893 – 1980), gwleidydd a bardd
* Isabel Cooper-Oakley, Ysgrifenwraig theosoffaidd
* [[Brenda Hale]], Barwnes Richmond
* Jessie Isabel Hetherington, addysgwraig [[Seland Newydd]]
* Arianna Huffington, awdures a gweithredwraig wleidyddol
* [[Wendy Holden]], nofelydd
* Rosamond Lehmann, nofelydd
* [[Sheila Scott Macintyre]], mathemategydd
* Ada Isabel Maddison, mathemategydd
* [[Margrethe II, brenhines Denmarc]]
* Dorothy Marshall, hanesydd ac addysgwraig
* Annie Maunder, seryddwraig
* Constance Maynard, ffeminydd ac addysgwraig
* [[Sarojini Naidu]], bardd [[India]]idd
* Sheila Pim, awdur
* Emily James Smith Putnam, addysgwraig a hanesydd [[American]]aidd
* Gisela Richter, archaeolegwraig glasurol a hanesydd celf
* [[Joan Robinson]], economegydd brydeinig
* Clara Ruth Rouse, cenhadwraig grefyddol
* Ethel Sargant, botanegydd
* Charlotte Angas Scott, mathemategydd
* Irene Spry, hanesydd economaidd
* Margaret Storey, awdur llyfrau plant
* [[Bertha Swirles]] (yr Arglwyddes Jeffreys), ffisegydd
* [[Sandi Toksvig]], digrifwraig
* [[Tywysoges Takamado]] o [[Japan]]
* Renee Winegarten, dadansoddwraig lenyddol
* Barbara Adam Wootton, gwyddonydd gymdeithasol ac economegydd
* [[Dorothy Maud Wrinch|Dorothy Wrinch]], biolegydd mathemategol
* [[Grace Chisholm Young]], mathemategydd
* [[Derek Walcott]], bardd, awdur, artist
* [[Gwyneth Lewis]], bardd ac awdur Cymreig
{{Colegau Prifysgol Caergrawnt}}
{{Eginyn Caergrawnt}}
[[Categori:Coleg Girton, Caergrawnt| ]]
[[Categori:Colegau Prifysgol Caergrawnt|Girton]]
[[Categori:Sefydliadau 1869]]
fmptx793ukoxzwmv0i8l6kqaawyjn5z
Germaniwm
0
10172
11099997
3098061
2022-08-07T12:21:24Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Tabl elfen|enw=Germaniwm|symbol=Ge|rhif=32|dwysedd=5.323 g·cm−3}}
'''Germaniwm''' yw un [[elfen gemegol]] yn y [[tabl cyfnodol]] gyda'r symbol '''Ge''' a'r [[rhif atomig]] 32. Mae'n lled-metel sgleiniog, caled ac arianaidd sy'n debygol yn gemegol i dun. Mae Germaniwm yn ffurfio nifer sylweddol o gyfansoddion organometalig ac yn deunydd bwysig yn y diwidiant electroneg. Mae'n perthyn i'r grŵp hwnnw a elwir yn [[metaloid|fetaloidau]].
==Hanes==
Yn [[1871]] darganfuwyd germaniwm ([[Lladin]] ''Germania'' ar gyfer [[Yr Almaen]]) gan [[Clemens Winkler]]. Germaniwm oedd un o'r elfennau rhagwelwyd gan [[Dmitri Mendeleev]] i lenwi bylchau yn ei dabl cyfnodol. Gan ei fod o dan silicon yn y tabl, enwodd yr elfen yn [[eka-silicon]] ac roedd canlyniadau'r astudiaethau o'r elfen newydd yn un o'r camau pwysicaf yn y llwybr i brofi pwysigrwydd y tabl cyfnodol a chyfnodedd.
<table>
<tr>
<th>Priodwedd</th>
<th>Eka-silicon</th>
<th>Germaniwm</th>
</tr><tr>
<td>Rhif atomig</td>
<td>72</td>
<td>72.59</td>
</tr><tr>
<td>Dwysedd(g/cm<sup>3</sup>)</td>
<td>5.5</td>
<td>5.35</td>
</tr><tr>
<td>Ymdoddbwynt (°C)</td>
<td>uchel</td>
<td>947</td>
</tr><tr>
<td>lliw</td>
<td>llwyd</td>
<td>llwyd</td>
</tr>
</table>
==Dolenni allanol==
*[http://periodic.lanl.gov/elements/32.html Los Alamos National Laboratory – Germanium]
*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Ge/index.html WebElements.com – Germaniwm]
{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}
[[Categori:Elfennau cemegol]]
remacg3pl6s48ccbns4lagr7wkj7ocr
Galiwm
0
10177
11099998
3098059
2022-08-07T12:21:40Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Tabl elfen|enw= Galiwm|symbol=Ga|rhif=31|dwysedd=5.91 g·cm−3}}
'''Galiwm''' yw un [[elfen gemegol]] yn y [[tabl cyfnodol]] gyda'r symbol <code>Ga</code>' a'r [[rhif atomig]] 31. Mae'n fetel tlawd sgleiniog, meddal ac arianaidd. Mae ganddo ymdoddbwynt isel am fetel, ac mae'r metel yn ymdoddi yn y llaw. Mae Galiwm yn ffurfio nifer sylweddol o gyfansoddion yn cynnwys Galiwm Arsenid, sy'n deunydd defnyddiol ar gyfer deuodau allyrriant golau (light emitting diodes, LED) ac yn y diwidiant electroneg.
== Hanes==
Yn [[1875]] darganfuwyd galiwm ([[Lladin]] ''Gallia'' ar gyfer Gaul) gan [[Lecoq de Boisbaudran]]. Galiwm oedd un o'r elfennau rhagwelwyd gan [[Dmitri Mendeleev]] i lenwi bylchau yn ei dabl cyfnodol. Gan ei fod o dan alwminiwm, enwodd yr elfen yn [[eka-alwminiwm]] ac roedd canlyniadau'r astudiaethau o'r elfen newydd yn un o'r camau pwysicaf yn y llwybr i brofi pwysigrwydd y tabl cyfnodol a chyfnodedd.
<table>
<tr>
<th>Priodwedd</th>
<th>Eka-alwminiwm</th>
<th>Galiwm</th>
</tr><tr>
<td>Mas cymharol</td>
<td>tua 68</td>
<td>69.7</td>
</tr><tr>
<td>Dwysedd(g/cm<sup>3</sup>)</td>
<td>6.0</td>
<td>5.91</td>
</tr><tr>
<td>Ymdoddbwynt (°C)</td>
<td>isel</td>
<td>29.8</td>
</tr></table>
==Dolenni allanol==
*[http://periodic.lanl.gov/elements/32.html Los Alamos National Laboratory – Galiwm]
*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Ga/index.html WebElements.com – Galiwm]
{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}
[[Categori:Elfennau cemegol]]
n3cibs0r30d28t32mtercmxrlaop94b
Wici
0
12540
11100006
2300872
2022-08-07T12:25:07Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
'''Wici''' (Saesneg: ''Wiki'') yw [[gwefan]] sy'n galluogi ei ddefnyddwyr i [[golygu|olygu'r]] cynnwys, weithiau heb angen cofrestru. Mae'r rhwyddineb hwn o ryngweithiad a gweithrediad yn gwneud wicïau yn offer effeithiol ar gyfer [[ysgrifennu]] cydweithredol. Gall y gair "wici" hefyd cyfeirio at y [[meddalwedd|feddalwedd]] gydweithredol ei hunan sy'n galluogi gweithrediad gwefannau wici, gan gynnwys y wefan [[cyfrifiadureg|gyfrifiadurol]] [[WikiWikiWeb]] (y wici cyntaf) a [[gwyddoniadur]]on ar-lein megis [[Wicipedia]].
== Dolenni allanol ==
* {{eicon en}} [http://computer.howstuffworks.com/wiki.htm Howstuffworks "How Wikis Work"]
{{eginyn rhyngrwyd}}
{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}
[[Categori:Wici| ]]
[[Categori:Gwefannau]]
[[Categori:Systemau rheoli cynnwys]]
0uii32ip3p4losj2wd7inllfaxnxa2l
Nicaragwa
0
21982
11100004
11088729
2022-08-07T12:24:20Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| math = gwlad image1 sir | enw_brodorol = <big>'''''República de Nicaragua'''''</big> | suppressfields= image1 | map lleoliad = [[Delwedd:LocationNicaragua.svg|270px]] | sefydlwyd = 1810 (Annibyniaeth oddi wrth [[Sbaen]])<br />[[15 Medi]], [[1821]]| banergwlad = [[Delwedd:Flag of Nicaragua.svg|170px]] }}
[[Gwlad]] yng [[Canolbarth America|Nghanolbarth America]] yw '''Gweriniaeth Nicaragwa''' ({{iaith-es|República de Nicaragua}}). Mae'n gorwedd rhwng y [[Cefnfor Tawel]] i'r gorllewin a'r [[Caribî]] i'r dwyrain. [[Costa Rica]] yw ei chymydog i'r de ac mae'n ffinio â [[Hondwras]] i'r gogledd. [[Managua]] yw'r brifddinas.
== Dolenni allanol ==
* {{Eicon es}} [http://www.presidencia.gob.ni/ Gwefan swyddogol Arlywydd Nicaragwa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100508130336/http://www.presidencia.gob.ni/ |date=2010-05-08 }}
{{Canolbarth America}}
{{eginyn Nicaragwa}}
[[Categori:Nicaragwa| ]]
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig]]
[[Categori:Cyn-drefedigaethau Ymerodraeth Sbaen]]
[[Categori:Gweriniaethau]]
[[Categori:Gwledydd Canolbarth America]]
[[Categori:Gwledydd a thiriogaethau Sbaeneg]]
spjidbp9oqp1wytepq39rpoatvaqh5v
Encyclopædia Britannica
0
22170
11100000
2335639
2022-08-07T12:23:05Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{teitl italig}}
{{angen diweddaru}}
[[Delwedd:Encyclopaedia Britannica 15 with 2002.jpg|dde|bawd|302px|32 cyfrol y 15fed argraffiad o ''Encyclopædia Britannica'', yn cynnwys blwyddiadur 2002.]]
[[Gwyddoniadur]] aml-gyfrol wedi ei ysgrifennu yn yr iaith [[Saesneg]] yw '''''Encyclopædia Britannica'''''. Cyhoeddwyd yr argraffiad cyntaf yng [[Nghaeredin]] yn y flwyddyn [[1768]], felly'n ei wneud yn wyddoniadur henaf y byd sydd yn parhau i fod mewn print. Yn bresennol, mae ''Britannica'' ar ei 15fed argraffiad, ond caiff adolygiad newydd ei gyhoeddi bob blwyddyn i gadw ei gynnwys yn weddol cyfoes. Dros y blynyddoedd, mae ''Britannica'' wedi gwneud enw ymysg y dysgiedig fel gwyddoniadur hynod o ysgolheidraidd, yn rhannol oherwydd fod adrannau o'r gwyddoniaduron wedi eu hysgrifennu gan nifer o unigolion awdurdodol, megis enwogion academaidd fel [[Albert Einstein]], [[Marie Curie]] a [[Leon Trotsky]]. Er hynny, mae ''Britannica'' wedi bod mewn trafferth ers dyfodiad y [[rhyngrwyd]] a gwyddoniaduron rhyngweithiol, sydd wedi lleihau cyfran marchnad ''Britannica'' yn sylweddol a gorfodi y cyhoeddwyr i leihau ei brîs. Maent hefyd wedi rhyddhau nifer o fersiynau ar gyfrwng [[Crynoddisg|CD]]/[[DVD]] a gwasanaeth [[ar-lein]] i gystadlu gyda gwyddoniaduron modern fel [[Encarta]] a [[Wicipedia]].
== Dolenni allanol ==
* {{eicon en}} {{Gwefan swyddogol|http://www.britannica.com}}
[[Categori:Gwyddoniaduron]]
t59xop2pdy1r93tqdsl0lhjen9bu8dn
Senedd yr Alban
0
22877
11100003
11016423
2022-08-07T12:24:03Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox legislature
| name = Senedd yr Alban
| native_name = ''Pàrlamaid na h-Alba''
| legislature = gohiriwyd
| structure1 = Scottish-parliament.svg
| coa_pic = Scottish Parliament logo.png
| coa_res = 200px
| coa_alt = Arfbais Senedd yr Alban
| house_type = Unsiambraeth
| foundation = {{Start date|1999|05|12}}
| leader1_type = Llywydd
| leader1 = [[Alison Johnstone]] ACA
| party1 =
| election1 = 13 Mai 2021
| members = 129
| house1 = Senedd yr Alban
| structure1_res = 300px
| political_groups1 = '''[[Llywodraeth yr Alban|Llywodraeth]] '''
*{{colorbox|{{Scottish National Party/meta/color}}}} [[Plaid Genedlaethol yr Alban|SNP]] (64)
*{{colorbox|{{Scottish Green Party/meta/color}}}} [[Plaid Werdd yr Alban|Gwyrdd]] (7)
'''Yr Wrthblaid'''
*{{colorbox|{{Scottish Conservative Party/meta/color}}}} [[Y Blaid Geidwadol (DU)|Ceidwadwyr]] (31)
*{{colorbox|{{Scottish Labour Party/meta/color}}}} [[Plaid Lafur yr Alban|Llafur]] (22)
*{{colorbox|{{Scottish Liberal Democrats/meta/color}}}} [[Y Democratiaid Rhyddfrydol|Rhyddfrydwyr]] (4)
'''Rheolaeth'''
*{{colorbox|{{Presiding Officer of the Scottish Parliament/meta/color}}}} Llywydd [[Ken Macintosh|(1)]]
| committees1 =
| voting_system1 = System Aelodaeth Ychwanegol <!--MMP should not be confused with the additional member system used in the United Kingdom, which has no overhang seats and consequently is not completely a form of PR.-->
| last_election1 = 6 Mai 2021
| next_election1 = 7 Mai 2026
| session_room = Scottish Parliament, Main Debating Chamber - geograph.org.uk - 1650829.jpg
| session_res = 250px
| session_alt = Siambr y Senedd
| meeting_place = Adeilad Senedd yr Alban, [[Holyrood, Caeredin|Holyrood]], Caeredin
| website = [http://www.parliament.scot/ www.parliament.scot]
| footnotes =
}}
'''Senedd yr Alban''' yw corff [[deddfwriaeth]]ol datganoledig [[yr Alban]]. Fe'i lleolir yn [[Holyrood, Caeredin|Holyrood]], sy'n rhan o [[Caeredin|Gaeredin]] a chaiff ei galw'n answyddogol, ar adegau, yn 'Holyrood'<ref>[http://www.scottish.parliament.uk/vli/education/resources/teachingResources/wordBank.htm "Scottish Parliament Word Bank"; 14-11-1999]</ref>. Yn wahanol i [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru|Gynulliad Cenedlaethol Cymru]] mae gan Senedd yr Alban y grym i greu [[deddf]]au ar gyfer yr Alban a chodi neu newid [[treth]]i. Yn groes i gamdybiaeth gyffredinol, dydy'r Senedd ddim yn gorff 'newydd' gan ei bod yn deillio yn ôl i'r Oesoedd Canol. Mae hi'n gorff democrataidd sydd â 129 [[Aelodau Senedd yr Alban]] (''Members of the Scottish Parliament'' (MSPs)) ac sy'n cael eu hethol am gyfnod o bedair mlynedd. Defnyddir y system etholiad cynrychioliadol yma, gyda 73 ASA yn dod o etholaethau daearyddol ("cyntaf i'r felin") a 56 yn cael eu hethol o wyth 'Rhanbarth Aelodau Ychwanegol' gyda phob Rhanbarth yn ethol saith ASA.
Roedd etholiad diwethaf y Senedd ar 5 Mai 2011. Dyma'r tro cyntaf y cafwyd llywodraeth fwyafrifol yn Holyrood. Enillodd yr [[SNP]] 69 o seddau.
Yn refferendwm 1997 pleidleisiodd pobl yr Alban dros ddatganoli a ffurfiwyd y Senedd bresennol drwy Ddeddf yr Alban 1998, sy'n rhestru pwerau Deddfau Datganoledig h.y. mae'n rhestru'r pwerau hynny a gedwir gan [[Senedd y Deyrnas Unedig]] (San Steffan).<ref>[http://www.opsi.gov.uk/ACTS/acts1998/80046--t.htm#sch5 "Scotland Act 1998: Scottish Parliament Reserved Issues"; cyhoeddwyd gan "Office of Public Sector Information (OPSI)"; 14-11-2006]</ref> Mae'r materion hynny nad ydynt yn cael eu rhestru yn gyfrifoldeb i Senedd yr Alban. Mae senedd y Deyrnas Unedig hefyd wedi cadw'r hawl i newid y rhestr, er mwyn ymestyn neu leihau pŵer y Senedd, fel y dymunont.<ref>Murkens, Jones & Keating (2002) pp11</ref>
Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf y Llywodraeth ar 12 Mai 1999.<ref>{{Cite web |url=http://www.scottish.parliament.uk/business/officialReports/meetingsParliament/or-99/or010104.htm#Col7 |title="Scottish Parliament Official Report"; 12 Mai 1999; cyhoeddwyd gan Lywodraeth yr Alban 05-11-2006. |access-date=2010-06-02 |archive-date=2008-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080226162954/http://www.scottish.parliament.uk/business/officialReports/meetingsParliament/or-99/or010104.htm#Col7 |url-status=dead }}</ref>
==Etholiadau==
Cafwyd etholiadau cenedlaethol yn 1999, 2003, 2007, 2011, 2016 a 2021.
[[Delwedd:4 Map etholiadau lleihau ac ar y we.png|bawd|chwith|670px]]
{{Scottish Parliament election results graph (percentage)}}
[[Delwedd:Flags at the entrance to the Scottish Parliament (Source).webm|alt=Senedd yr Alban|bawd|Senedd yr Alban]]
==Yr adeilad==
Ers Medi 2004, cartref swyddogol y Senedd yw 'Adeilad Senedd yr Alban', wedi'i leoli yn ardal Holyrood yng Nghaeredin. Fe'i cynlluniwyd gan bensaer o [[Catalwnia|Gatalwnia]], Enric Miralles, ac ymhlith yr agweddau mwyaf nodedig mae ei siap ffurf deilen, cangen o do gwydr ac olion carreg yr adeilad a'i rhagflaenodd. Ailadroddir rhai addurnau neu nodweddion, megis siapau'n adlewyrchu'r ''Skating Minister'' gan Raeburn.<ref name="Raeburn">{{cite web |url=http://www.architecturetoday.co.uk/Articles/view.php?id=23084 |title=''Identity parade: Miralles and the Scottish parliament: On the architectural territories of the EMBT/RMJM parliament building '' |publisher=Architecture Today no.154 p.32–44 |date=Ionawr 2005 |author=Charles Jencks |accessdate=7 Ionawr 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071009045338/http://www.architecturetoday.co.uk/Articles/view.php?id=23084 |archivedate=2007-10-09 |url-status=dead }}</ref> Agorwyd yr adeilad gan frenhines Lloegr ar 9 Hydref 2004.
{{clirio}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.parliament.scot Senedd yr Alban]
[[Categori:Senedd yr Alban]]
[[Categori:Sefydliadau'r Alban]]
h1vsxsop8dusm9yji1yubb4lxerga8s
Santa Fe
0
24341
11100129
11029180
2022-08-07T20:34:58Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Unol Daleithiau}}}}
'''Santa Fe''', neu '''Santa Fé''', ([[Sbaeneg]], "Ffydd Sanctaidd"; ffurf lawn: ''La Villa Real de la Santa Fé de San Francisco de Asís'', Cymraeg: ''Dinas Frenhinol Ffydd Sanctaidd St. Ffransis o Assisi'') yw [[prifddinas]] talaith [[New Mexico]] yn yr [[Unol Daleithiau]]. Mae'n gorwedd ar lan [[Afon Santa Fe]].
Santa Fe yw dinas fwyaf a chanolfan sirol Swydd Santa Fe. Roedd ganddi boblogaeth o 62,543 yn ôl cyfrifiad 2000, ond erbyn 2005 amcangyfrifwyd poblogaeth o 70,631, gan ei gwneud yn ddinas drydedd fwyaf New Mexico. Mae'r ddinas yn gorwedd bron i 7,000 troedfedd (2,132 meter) uwchben lefel y môr, mewn cymhariaeth ag [[Albuquerque, New Mexico|Albuquerque]] gyfagos, dinas fwyaf y dalaith, ar 5,352 troedfedd (1,631 m). Santa Fe yw'r brifddinas daleithiol uchaf yn yr Unol Daleithiau felly.
=== Llenyddiaeth ===
Ymwelodd y bardd [[T. H. Parry-Williams]] â Santa Fe yn [[1935]]. Yr hyn a'i atynai yn bennaf oedd yr enw:
:'R wy'n mynd yn rhywle, heb wybod ym mh'le,
:Ond mae enw'n fy nghlustiau — Santa Fe,
:A hwnnw'n dal i dapio o hyd
:Y dagrau sydd gennyf i enwau'r byd,—
:Yr enwau persain ar fan a lle:
:R wy'n wylo gan enw — Santa Fe.'
(''Synfyfyrion'', 1937)
== Gefeilldrefi Santa Fe ==
{| class="wikitable"
|-
! Gwlad
! Dinas
|-
| [[Delwedd:Flag of Uzbekistan.svg |25px]] [[Uzbekistan]]
| [[Bukhara]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Mexico.svg |25px]] [[Mecsico]]
| [[Parral, Chihuahua|Parral]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Mexico.svg |25px]] [[Mecsico]]
| [[Zacatecas, Zacatecas|Zacatecas]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Spain.svg |25px]] [[Sbaen]]
| [[Santa Fe, Granada|Santa Fe]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Italy.svg |25px]] [[Yr Eidal]]
| [[Sorrento]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Japan.svg |25px]] [[Japan]]
| [[Tsuyama]]
|-
| [[Delwedd:Flag of India.svg |25px]] [[India]]
| [[West Kanpur]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Cuba.svg |25px]] [[Ciwba]]
| [[Holguín]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Colombia.svg |25px]] [[Colombia]]
| [[Bogotá]]
|}
==Dolenni allanol==
*{{eicon en}} [http://www.santafenm.gov/ Gwefan Dinas Santa Fe]
{{eginyn New Mexico}}
[[Categori:Dinasoedd Santa Fe County, New Mexico]]
jl5ve2lwgdrwm4tgxxjqp1j8jyb768o
Riga
0
24550
11100005
11005820
2022-08-07T12:24:42Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle|gwlad={{banergwlad|Latfia}}}}
[[Delwedd:Rigas pils.jpg|250px|bawd|Castell Riga yn y gaeaf]]
'''Riga''' yw [[prifddinas]] [[Latfia]] a dinas fwyaf y wlad. Mae'n borthladd pwysig ar lan [[Gwlff Riga]] yn y [[Môr Baltig]].
Sefydlwyd [[Urdd Marchogion Livonia]] yn Riga yn [[1201]]. Yn [[1282]] daeth yn aelod o'r [[Cynghrair Hanseatig]] a thyfodd i fod yn ganolfan fasnach fawr. Aeth dan reolaeth [[Gwlad Pwyl]] yn [[1581]], [[Sweden]] yn [[1621]] ac yna [[Rwsia]] yn [[1710]]. Am gyfnod roedd yn brifddinas y Latfia annibynnol rhwng y ddau ryfel byd ([[1918]] - [[1940]]) cyn cael ei meddiannu gan yr [[Almaen]]wyr yn yr [[Ail Ryfel Byd]] ac wedyn gan y [[Undeb Sofietaidd|Sofietiaid]]. Heddiw mae'n brifddinas Latfia annibynnol.
== Adeiladau a chofadeiladau ==
* [[Castell Riga]]
* Eglwys gadeiriol
* Eglwys Sant Pedr
* Pulvertornis (tŵr)
* Rīgas Pils (Castell Riga)
* Theatr Genedlaethol
* Tŵr Radio a Theledu Riga
== Enwogion ==
* [[Sergei Eisenstein]] (1898-1948), cyfarwyddwr ffilm
* [[Isaiah Berlin]] (1909-1997), athronydd
* [[Gidon Kremer]] (g. 1947), cerddor
* [[Mikhail Baryshnikov]] (g. 1948), dawnswr
== Dolenni allanol ==
* {{Eiconiaith|Latfieg}} [http://www.riga.lv Gwefan swyddogol y ddinas]
{{Dinasoedd Latfia}}
{{Prifddinasoedd Ewrop}}
{{eginyn Latfia}}
[[Categori:Dinasoedd Latfia]]
[[Categori:Prifddinasoedd Ewrop]]
1g5ekx09dttgeacdo15yk7uto5mgp45
Wrwgwái
0
24578
11100001
10871358
2022-08-07T12:23:20Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Wrwgwái}}}}
Gwlad yn ne-ddwyrain [[De America]] yw '''Gweriniaeth Ddwyreiniol Wrwgwái''' neu '''Wrwgwái''' ({{iaith-es|Uruguay}}).Mae'n ffinio â [[Brasil]] i'r gogledd ac mae [[Cefnfor Iwerydd]] yn gorwedd i'r dwyrain. Mae'r [[Ariannin]] yn gorwedd i'r gorllewin a de ar draws [[Afon Wrwgwái]] ac aber [[Río de la Plata]]. Prifddinas y wlad yw [[Montevideo]].
==Dolenni Allanol==
* [http://portal.gub.uy/ Porth y Llywodraeth Wrwgwái] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809113827/http://portal.gub.uy/ |date=2011-08-09 }}
{{De America}}
{{eginyn Wrwgwái}}
[[Categori:Wrwgwái| ]]
[[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig]]
[[Categori:Aelod-wladwriaethau Undeb Cenhedloedd De America]]
[[Categori:Cyn-drefedigaethau Ymerodraeth Sbaen]]
[[Categori:Gweriniaethau]]
[[Categori:Gwledydd De America]]
[[Categori:Gwledydd a thiriogaethau Sbaeneg]]
2u20ljrfdv7ytok30a9qocsggcdadla
Geraint Thomas
0
26577
11100024
11097657
2022-08-07T15:40:25Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox cyclist
| name = Geraint Thomas
| image = Geraint Thomas E3 Harelbeke 2015.JPG
| image_size =
| caption = Thomas yn Harelbeke 2015
| fullname = Geraint Howell Thomas
| nickname = Gez, G, Crazy G, G Man
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1986|5|25}}
| birth_place = [[Caerdydd]]
| death_date =
| death_place =
| height = {{convert|1.83|m|ftin|0|abbr=on}}<ref name="sky-profile">{{cite web|title=Geraint Thomas profile |url=http://www.teamsky.com/profile/0,27291,17543_8341201,00.html |work={{ct|SKY|2013}} |publisher=BSkyB |accessdate=3 Ebrill 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501095715/http://www.teamsky.com/profile/0,27291,17543_8341201,00.html |archivedate=1 Mai 2013 |df=dmy }}</ref>
| weight = {{convert|70|kg|lb stlb|0|abbr=on}}<ref name="sky-profile" />
| currentteam = Ineos Grenadiers
| discipline = Ffordd a trac
| role = Reidiwr
| ridertype = Amryddawn (ffordd)<br />Ymlidwr (trac)
| amateuryears1 = {{0}}
| amateurteam1 = {{allow wrap|Maindy Flyers Youth Cycling Club /CC Cardiff}}
| amateuryears2 = {{0}}
| show-medals =
| amateurteam2 = Cardiff JIF
| amateuryears3 = 2005
| amateurteam3 = Team Wiesenhof ''(stagiaire)''
| amateuryears4 = 2006
| amateurteam4 = Saunier Duval–Prodir ''(stagiaire)''
| proyears1 = 2006
| proteam1 = Recycling.co.uk
| proyears2 = 2007–2009
| proteam2 = Barloworld
| proyears3 = 2010–2019
| proteam3 = [[Team Sky]]
| proyears4 = 2019-
| proteam4 = Ineos Grenadiers
| majorwins = '''Teithiau Mawr'''
:'''[[Tour de France]]'''
::{{nowrap|'''Dosbarthiad cyffredinol''' (2018)}}
::3 cymal unigol (2017, 2018)
'''Cymalau ras'''
: [[Critérium du Dauphiné]] (2018)
: [[Paris–Nice]] (2016)
: [[Bayern–Rundfahrt]] (2011, 2014)
: [[Volta ao Algarve]] (2015, 2016)
: [[Tour of the Alps]] (2017)
'''Rasus undydd a Clasuron'''
: {{nowrap|[[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd]] (2010)}}
: {{nowrap|[[Pencampwriaethau Cenedlaethol Treial Amser Prydain|Pencampwriaethau Cenedlaethol Treial Amser]] (2018)}}
: E3 Harelbeke (2015)
| medaltemplates = {{MedalSport|Seiclo trac dynion}}
{{MedalCountry|{{GBR2}}}}
{{MedalCompetition|[[Gemau Olympaidd Modern|Gemau Olympaidd]]}}
{{Medal|Gold|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2008|Beijing 2008]]|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Gold|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Llundain 2012]]|Ras ymlid tîm}}
{{MedalCompetition|Pencampwriaethau byd}}
{{Medal|Gold|Palma de Mallorca 2007|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Gold|Manchester 2008|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Gold|Melbourne 2012|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Silver|Bordeaux 2006|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Silver|Melbourne 2012|Madison}}
{{MedalCountry|{{WAL}}}}
{{MedalCompetition|[[Gemau'r Gymanwlad]]}}
{{Medal|Bronze|Gemau'r Gymanwlad 2006|Melbourne 2006]]|Ras pwyntiau}}
{{MedalSport|Seiclo ffordd i ddynion}}
{{MedalCountry|{{nowrap|[[Team Sky]]}}}}
{{MedalCompetition|[[Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd, UCI|Pencampwriaethau Byd]]}}
{{Medal|Bronze|Tuscany 2013|Treial amser tîm}}
{{MedalCountry|{{WAL}}}}
{{MedalCompetition|[[Gemau'r Gymanwlad]]}}
{{Medal|Gold|[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow 2014]]|Ras ffordd}}
{{Medal|Bronze|[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow 2014]]|Treial amser}}
}}
Seiclwr [[Cymry|Cymreig]], proffesiynol ydy '''Geraint Howell Thomas''', [[OBE]] (ganwyd [[25 Mai]] [[1986]]), sydd yn aelod o [[Team Sky]] ar Gylchdaith Proffesiynol yr [[UCI]].
Mae Thomas wedi profi llwyddiant ar y trac ac ar y ffordd gan ennill Pencampwriaethau Trac y Byd a medal aur Olympaidd yn y [[Ras Ymlid]] i dimau yn [[Gemau Olympaidd 2008|Ngemau Olympaidd 2008]] a [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|2012]]. Ar y ffordd mae wedi ennill ras y ''Junior Paris-Roubaix'' yn 2004, Pencampwriaethau Cenedlaethol Prydain yn 2010, medal aur yn Ras Lôn [[Gemau'r Gymanwlad 2014]], ras Bayern-Rundfart yn 2011 a 2014, Ras ''E3 Harelbeke'' yn 2015, [[Paris–Nice]] yn 2016, Tour of the Alps yn 2017 a'r Critérium du Dauphiné yn 2018.
Yn 2017 daeth Thomas y Cymro cyntaf erioed a dim ond yr wythfed beiciwr o Ynysoedd Prydain i wisgo'r siwmper felen yn y [[Tour de France]] ond bu rhaid iddo adael y ras yn gynnar ar ôl torri pont ei ysgwydd mewn damwain ar y nawfed cymal<ref>{{cite web |url=http://www.cyclingnews.com/races/tour-de-france-2017/stage-9/results/ |title=Tour de France: Uran wins stage 9 in photo finish |publisher=CyclingNews |date=10 Gorffennaf 2017}}</ref>.
Yn Tour de France 2018, cymerodd Thomas y crys melyn ar ôl ennill cymal 11, gan arwain y daith ers hynny. Cwblhaodd y cymal olaf o [[Houilles]] i [[Paris|Baris]] yn llwyddiannus, gan ddod y Cymro cyntaf i ennill y ras, a'r trydydd o wledydd Prydain.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/525238-cymro-cyntaf-ennill-tour-france|teitl=Y Cymro cyntaf ar fin ennill y Tour de France|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=28 Gorffennaf 2018|dyddiadcyrchu=29 Gorffennaf 2018}}</ref> Ar 16 Rhagfyr 2018, enillodd wobr Personoliaeth Chwaraeon y Flwyddyn BBC, y Cymro cyntaf i ennill ers [[Ryan Giggs]] yn 2009.
==Bywgraffiad==
===Bywyd cynnar ===
[[Delwedd:Gez2001.jpg|bawd|chwith|180px|Geraint yn Cystadlu yn Ras Dringo Allt [[British Schools Cycling Association|BSCA]], [[Tongwynlais]], 2001.]]
Ganwyd Thomas yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]], [[Cymru]], yn fab hynaf i Howell Thomas, mab ffermwr o [[Bancyfelin]], [[Sir Gaerfyrddin]],<ref>{{dyf gwe| url=http://www.thisissouthwales.co.uk/Village-s-pride-gold/story-12456336-detail/story.html| teitl=Village's pride at gold| cyhoeddwr=This is South Wales| dyddiad=20 Awst 2008}}</ref> ac yn frawd i Alun Lloyd Thomas. Magwyd yn ardal [[Llwyn Fedw]] ger [[yr Eglwys Newydd]], mynychodd [[Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd]]. Dechreuodd seiclo gyda chlwb "Maindy Flyers Cycling Club" yn [[Canolfan Maendy]] pan yn 10 oed,<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cyclingnews.com/road/2007/tour07/?id=/riders/2007/interviews/tour_geraint_thomas_pre07| teitl=An interview with Geraint Thomas| cyhoeddwr=cyclingnews.com| dyddiad=5 Gorffennaf 2007}}</ref> cyn mynd ymlaen i reidio dros glybiau lleol eraill, "Cycling Club Cardiff" a "Cardiff Just in Front". Cafodd lwyddiant mewn rasys ar gyfer rhai o dan 14 ac o dan 16 oed, gan gynnwys pencampwriaethau cenedlaethol Prydain, ond dechreuwyd sylwi ar ei botensial pan enillodd fedal arian yn y ras bwyntiau yn y pencampwriaethau Ewropeaidd.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/wales/raiseyourgame/pages/geraint_thomas.shtml| teitl=In the zone: Geraint Thomas| cyhoeddwr=BBC Sport}}</ref>
===Bywyd personol===
Cyfarfu Thomas ei wraig, Sara Elen Thomas, drwy ffrind.<ref>{{cite web|url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/geraint-thomas-girlfriend-why-ive-1820543|title=Geraint Thomas’ girlfriend: "Why I've travelled thousands of miles to support Ger"|date=9 Gorffennaf 2011|work=walesonline}}</ref> Priododd y cwpl yng Nghymru yn Hydref 2016 a maent yn byw yn [[Monaco]],
==Gyrfa==
Daeth Thomas yn aelod o Academi Olympaidd [[British Cycling]]. Enillodd Wobr Iau [[Carwyn James]] yn seremoni Personoliaeth Chwaraeon y Flwyddyn BBC Cymru. Gwnaeth gystadlu mewn rasys Cwpan y Byd o amgylch y byd. Fe gafodd ddamwain wrth ymarfer yn [[Sydney]], [[Awstralia]] ym mis Chwefror 2005 ar ôl i'r reidiwr o'i flaen daro darn o fetel a gadawodd ei fflicio i olwyn Thomas. Dioddefodd o waedu mewnol ar ôl i ddarn o fetel fynd i'w gorff pan ddisgynnodd, torlengigodd ei [[dueg|ddueg]], a bu'n rhaid cael llawdriniaeth i'w dynnu.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.britishcycling.org.uk/web/site/BC/tra/EventReports2005/20050327_Worlds_Thomas.asp| teitl=Geraint Thomas Recovering from Aussie Crash| awdur=Larry Hickmott| cyhoeddwr=British Cycling| dyddiad=27 Mawrth 2005}}</ref><ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/4276183.stm| teitl=Thomas in hospital after crashing| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=18 Chwefror 2005}}</ref>
Yn 2006, reidiodd y rhan fwyaf o'i rasus dros dîm [[Recycling.co.uk]], ond tuag at ddiwedd 2006 ymunodd â [[Saunier Duval-Prodir]]. Reidiodd rai rasus hefyd dros [[Prydain|Brydain]], er enghraifft [[Tour of Britain]].
Bu Geraint yn byw ac yn ymarfer yn [[Toscana]] yn [[yr Eidal]], ynghyd â sawl seiclwr proffesiynol arall [[Prydain|Prydeinig]] megis [[Mark Cavendish]]. Bydd seiclwyr proffesiynol yn ymarfer yn rheolaidd yn [[Awstralia]] er mwyn manteisio ar y tywydd.
===2007===
[[Delwedd:Geraint Thomas 2007.jpg|bawd|dde|180px|Thomas yng nghymal cyntaf Tour de France 2007.]]
Thomas oedd y reidiwr ifancaf yn [[Tour de France]] [[2007]], wedi i'w dîm Barloworld, gael un o'r tri safle ''wildcard'' sydd yn cael eu neilltuo ar gyfer y ras. Gorffennodd Geraint y [[Tour de France]] yn yr 140fed safle allan o 141,<ref>{{dyf gwe| url=http://www.letour.fr/2007/TDF/LIVE/us/2000/classement/index.html| teitl=2007 Tour de France, Overall Standing| cyhoeddwr=Le Tour de France| dyddiad=29 Gorffennaf 2007}}</ref> wedi ugain niwrnod o rasio, er nad oedd disgwyl iddo wneud hynny ar y cynnig cyntaf. Honnir gan amryw mai hon yw'r ras seiclo ffordd, galetaf i gyd.. Geraint oedd y Cymro cyntaf i gymryd rhan yn y ras ers [[Colin Lewis]] yn [[Tour de France 1968|1968]], a'r Cymro cyntaf i orffen y ras ras.<ref name="BBC_5/12/07">{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/7129763.stm| teitl=Thomas backed for Beijing glory| cyhoeddwr=BBC| dyddiad=5 Rhagfyr 2007}}</ref> Derbyniodd gryn gefnogaeth gan ei gefnogwyr Cymreig yn y seremoni agoriadol yn Llundain, gyda nifer ohonynt yn mynd ymlaen i ddilyn yr holl ras.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.britishcycling.org.uk/web/site/WCU/lei/News2007/20070717_Maindy_Tour_Trip.asp| teitl=Maindy Flyers 'On Tour'!| awdur=Ian Jenkins| cyhoeddwr=Welsh Cycling| dyddiad=17 Gorffennaf 2007}}</ref>
Fe dreuliodd Geraint chwe wythnos yn ymarfer yn [[Perth (Awstralia)|Mherth]], [[Awstralia]] yng ngaeaf 2007.<ref name="BBC_5/12/07" /> Enwebwyd ef ar gyfer gwobr [[Personoliaeth Chwaraeon Cymreig y Flwyddyn BBC Cymru]] yn 2007, datganwyd yr enillwyr ar y teledu ar y [[2 Rhagfyr]] a chafodd Geraint ei bleidleisio i'r drydydd safle gan y cyhoedd.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/wales/7109016.stm| teitl=Calzaghe claims BBC Wales award| cyhoeddwr=BBC| dyddiad=2 Rhagfyr 2007}}</ref>
===2008===
Ni chystadlodd Thomas yn [[Tour de France 2008]], yn hytrach cystadlodd yn y [[Giro d'Italia]] yn gynharach yn y tymor cyn dychwelyd i Brydain er mwyn canolbwyntio ar baratoadau ar gyfer [[Gemau Olympaidd 2008]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cyclingweekly.co.uk/olympics/The_Big_Interview_Geraint_Thomas_article_258329.html| teitl=THE BIG INTERVIEW: GERAINT THOMAS| cyhoeddwr=Cycling Weekly| dyddiad=11 Mehefin 2008}}</ref> Wedi darganfod na fyddai baneri gwledydd nad oedd yn cymryd rhan o dan eu henwau eu hunain yn cael eu caniatáu yn y Gemau, dywedodd Thomas:
:''"It would be great to do a lap of honour draped in the Welsh flag if I win a gold medal, and I'm very disappointed if this rule means that would not be possible."''<ref>{{dyf gwe| url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/olympics/2505509/Beijing-Olympics-Flags-showing-Cross-of-St-George-Saltire-or-Welsh-dragon-banned.html| teitl=Beijing Olympics: Flags showing Cross of St George, Saltire or Welsh dragon banned| awdur=Gordon Rayner| cyhoeddwr=Telegraph.co.uk| dyddiad=6 Awst 2008}}</ref><ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/news/politics-news/2008/08/05/olympic-officials-ban-welsh-athletes-from-flying-national-flag-91466-21468144/| teitl=Olympic officials ban Welsh athletes from flying national flag| awdur=Martin Shipton| cyhoeddwr=South Wales Echo| dyddiad=5 Awst 2008}}</ref>
Ar 17 Awst, roedd Thomas yn aelod o'r sgwad tîm dilyn a dorrodd record y byd yn y rowndiau cyn-derfynol yn y Gemau Olympaidd gydag amser o 3:55:202, gan guro eu gwrthwynebwyr Rwsiaiddyn gyfforddus i fynd ymlaen i'r rownd derfynol i gystadlu am yr aur a'r arian.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/cycling/7566164.stm| teitl=GB pursuit team set world record| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=17 Awst 2008}}</ref> Y diwrnod canlynol, ar eu ffordd i ennill y fedal aur, torrodd y tîm Prydeinig record y byd eu hunain, gan osod amser newydd o 3:53:314, a churo eu gwrthwynebwyr Danaidd o 6.7 eiliad.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/cycling/7567845.stm| teitl=GB storm to gold in team pursuit| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=18 Awst 2008}}</ref> Roedd Thomas wedi bod yn un o'r cystadleuwyr posibl ar gyfer y dilyn unigol, ond penderfynodd beidio â chystadlu yn y ddwy gystadleuaeth gan nad oedd eisiau peryglu ymdrechion ei dîm. Roedd hefyd wedi cael ei gysidro i gystadlu yn y Madison gyda [[Bradley Wiggins]], ond dewiswyd [[Mark Cavendish]] yn y pen draw; dywedodd [[Chris Boardman]] fod ''"Geraint keeps surpassing people's expectations"''.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/cycling/7524460.stm| teitl=Thomas & Cavendish fight for spot| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=25 Gorffennaf 2008}}</ref>
Yn dilyn diarddeliad ei gyd-aelod tîm Barloworld, [[Moises Duenas]], o'r Tour de France, datgelodd Thomas ei farn cryf yn erbyn defnydd cyffuriau yn ei flog ar y wefan BBC 606: "''..if someone is fraudulent in a business, wouldn’t they be facing a prison term? I don’t see how riders taking drugs to win races and lying to their teams is any different. Bang them up and throw away the key!''"<ref>{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/dna/606/A38643546| teitl=Motivation is high despite Tour dopers| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=22 Gorffennaf 2008}}</ref>
===2009===
Apwyntiwyd ef yn [[Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig|Aelod o Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]] (MBE) yn rhestr anrhydeddau'r flwyddyn newydd yn 2009.<ref>London Gazette, rhifyn 58929, tud. 23, 31 Rhagfyr 2008</ref>. Fe'i dyrchafwyd yn OBE yn rhestr anrhydeddau'r flwyddyn newydd yn 2019<ref>[https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/536305-geraint-thomas-ymysg-cymry-restr-anrhydeddaur Golwg360 Geraint Thomas ymysg y Cymry ar restr anrhydeddau’r Frenhines] adalwyd 29 Rhagfyr 2018</ref>
Ni chafodd Thomas ddechrau da iawn i'w dymor rasio yn 2009, pan dorrodd ei [[pelfis|belfis]] a'i [[trwyn|drwy]] wrth ddisgyn ar ôl cam-farnu cornel a tharo'r barier diogelwch mewn cymal treial amser o'r Tirreno-Adriatico yn [[Macerata]], yr Eidal. Daeth yn ddamwain yn fuan wedi i siec amser 8 km ddangos mai ef oedd yr ail cyflymaf ar y ffordd. Er y bu iddo allu dychwelyd i westy ei dîm o'r ysbyty'r un diwrnod, gorfodwyd iddo gymryd 20 diwrnod o orffwys cyfan gwbl cyn gallu dychwelyd at ymarfer.<ref>{{dyf gwe| url=http://autobus.cyclingnews.com/news.php?id=news/2009/mar09/mar16news2&from=rss| teitl=Latest Cycling News: Broken bones for Thomas| cyhoeddwr=CyclingNews| dyddiad=2009-03-16}}</ref><ref>{{dyf gwe| url=http://www.dailypeloton.com/displayarticle.asp?pk=14359| teitl=44th Tirreno-Adriatico - Stage 4 & 5 Comnments & Photos| cyhoeddwr=Daily Peleton| dyddiad=15 Mawrth 2009}}</ref>
Ar 30 Hydref 2009, gosododd Thomas yr amser cyflymaf yn y dilyn o dan y rheolau presennol, pan gyflawnodd 4 km mewn 4 munud 15.105 eiliad yn rownd gyntaf y [[2009–2010 UCI Track Cycling World Cup Classics]] yn [[Velodrome Manceinion]]. Rhagorir yr amser hwn gan [[Chris Boardman]] yn unig, gydag amser o 4 munud 11.114 eiliad, a osodwyd ym 1996 mewn safle ar y beic sydd eisoes wedi cael ei wahardd.<ref name="Guardian30oct09">{{dyf gwe| url=http://www.guardian.co.uk/sport/2009/oct/30/geraint-thomas-world-cup-cycling| teitl=Geraint Thomas sets second fastest individual pursuit time in history| awdur=William Fotheringham| cyhoeddwr=The Guardian| dyddiad=31 Hydref 2009}}</ref> Ar 1 Tachwedd, ar ddiwrnod olaf y rownd hon o Gwpan y Byd, roedd Thomas yn aelod o'r sgwad dilyn tîm a osododd yr amser ail-gyflymaf yn y byd tra ar eu ffordd i ennill y fedal aur, gan osod record trac newydd yn y broses o 3:54.395.<ref>BBC Live Cycling coverage, 1 Tachwedd 2009</ref>
Daeth Thomas yn ail i [[Ryan Giggs]] yng ngwobr [[Personoliaeth Chwaraeon Cymreig y Flwyddyn BBC Cymru]] yn 2009, wedi i'r enillwyr gael eu datgan ar 8 Rhagfyr.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/wales/8400227.stm| teitl=Ryan Giggs wins BBC Wales Sports Personality 2009| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=8 Rhagfyr 2009}}</ref>
Gadawodd Thomas dîm Barloworld ar ddiwedd 2009 i ymuno â thîm proffesiynol newydd [[Prydeinig]], sef [[Team Sky]].<ref name="Guardian30oct09" />
===2010===
[[Delwedd:Geraint Thomas TdF Pau 22Jul10.jpg|bawd|dde|240px|Geraint Thomas yn [[Tour de France 2010]].]]
Dechreuodd Thomas ei dymor rasio yn 2010 fel aelod dîm treial amser Sky yn y [[Tour of Qatar]]. Wedi cystadlu yng nghlasuron seiclo'r gwanwyn, daeth i sylw gan orffen y [[Critérium du Dauphiné]], gan orffen yn y deg uchaf yn y pedwar cymal cyntaf. Oherwydd hyn, fe oedd arweinydd y gystadleuaeth bwyntiau a gwisgodd y [[Crys Gwyrdd]] yng nghymalau dau, pedwar a chwech. Erbyn diwedd y ras, roed yn bumed yn y gystadleuaeth a 21ain yn y dosbarthiad cyffredinol.
Curodd Thomas ei gyd-aelod tîm, [[Peter Kennaugh]], i ennill [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain 2010]]. Roedd mewn siâp da, a pharhaodd hyn drwy [[Tour de France 2010]], lle gorffennodd yn bumed yn y Prologue ac ail yn y trydydd cymal, felly arweiniodd y gystadleuaeth reidiwr ifanc a gwisgo'r crys gwyn wedi'r trydydd cymal.
===2011===
Dechreuodd Thomas dymor rasio 2011 gyda perfformiadau addawol, gan gynnwys chweched safle yn y [[Classica Sarda]] ac ail yn y [[Dwars door Vlaanderen]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.teamsky.com/profile/0,27291,17543_6636476,00.html| cyhoeddwr=Team Sky| teitl=Geraint Thomas}}</ref> Cipiodd ei fuddugoliaeth proffesiynol cyntaf ym mis Mai 2011, gan ennill ras pum diwrnod [[Bayern-Rundfahrt]],<ref>{{dyf gwe| url=http://www.skysports.com/story/0,19528,15264_6958215,00.html| teitl=Thomas seals victory in Bavaria| cyhoeddwr=Sky Sports| dyddiad=29 Mai 2011}}</ref> wedi iddo orffen yn ail ar gymal 3, a pumed ar gymal 4. Ar 26 Mehefin 2011, daeth Thomas yn ail i [[Bradley Wiggins]] ym [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Mhencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain 2011]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.britishcycling.org.uk/road/article/roa20110626-road-Live--Men%E2%80%99s-National-RR-Champs-0| teitl=Wiggins Wins National RR Champ| cyhoeddwr=British Cycling| dyddiad=26 Mehefin 2011}}</ref>
Arweiniodd Thomas y gystadleuaeth reidiwr ifanc unwaith eto yn [[Tour de France 2011]], gan gwisgo'r crys gwyn wedi'r cymal cyntaf, a hyd y seithfed cymal. Yng nghymal 12, bu'n un o chwe reidiwr i ddianc oddi ar flaen y peleton wedi dim ond 2 km o'r cymal 211 km o [[Cugnaux]] i [[Luz-Ardiden]]. Ar un adeg roedd 7 munud o flaen y peleton ac yn arwain y ras fel oedd hi ar y ffordd. Cafodd ei ddal 7 km o ddiwedd y cymal ac enillodd y [[Gwobr Brwydrol|Wobr Brwydrol]] y cymal.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/sports/cycling/2011/07/15/cycling-geraint-thomas-in-the-thick-of-the-tour-de-france-action-91466-29056397| teitl=Geraint Thomas in the thick of the Tour de France action| cyhoeddwr=South Wales Echo| dyddiad=15 Gorffennaf 2011}}</ref> Gorffennodd y ras yn 31af, ei safle gorau yn y ras hyd yn hyn.
Bu Thomas yn llwyddiannus yn y [[Tour of Britain 2011|Tour of Britain]], gan ennill y dosbarthiad pwyntiau, a bu mewn safle uchel ar y dosbarthiad cyffredinol cyn iddo gael damwain a cholli amser. Roedd yn aelod o dîm [[Prydain Fawr]] ym [[Pencampwriaethau Rasio Ffordd y Byd|Mhencampwriaethau Rasio Ffordd y Byd]], gan arwain [[Mark Cavendish]] at ei fuddugoliaeth.
===2012===
Canolbwyntiodd Thomas ar rasio ar y trac ar gyfer tymor 2012 gan anelu at [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Gemau Olympaidd 2012]] yn [[Llundain]]<ref>{{cite web|last=Thomas|first=Graham|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/15208779.stm|title=Geraint Thomas considers quitting track after London Olympics|publisher= BBC Wales Sport|date=7 Hydref 2011}}</ref>. O'r herwydd, [[Giro d'Italia]] 2012 oedd ei unig brif ras yn ystod y tymor ond roedd yn rhan o dîm [[Team Sky]] sicrhaodd fuddugoliaeth i [[Bradley Wiggins]] yn ras Paris-Nice<ref>{{cite news| url=http://www.guardian.co.uk/sport/2011/oct/24/geraint-thomas-tour-de-france-olympics | location=London | work=The Guardian | first=James | last=Callow | title=Geraint Thomas to skip Tour de France in bid for Olympic gold | date=24 Hydref 2011}}</ref><ref>{{cite web|last=Howell|first=Andy|title=Geraint Thomas helps Bradley Wiggins claim Paris-Nice yellow jersey|url=http://www.walesonline.co.uk/sports/cycling/2012/03/05/cycling-geraint-thomas-helps-bradley-wiggins-claim-paris-nice-yellow-jersey-91466-30466176/|work=WalesOnline|publisher=Media Wales|date=5 Mawrth 2012}}</ref>.
Ar [[4 Ebrill]] roedd yn aelod o dîm trac Prydain dorrodd record byd yn y ras ymlid wrth ennill medal aur ym Mhencampwriaethau Trac y Byd ym [[Melbourne]]<ref>{{cite web|last=Richardson|first=Simon|title=Great Britain break team pursuit world record to win gold|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/532354/great-britain-break-team-pursuit-world-record-to-win-gold.html|work=Cycling Weekly|publisher=IPC Media Limited|date=2012-04-04}}</ref> a chasglodd fedal arian gyda [[Ben Swift]] yn y madison<ref>{{cite web|title=Belgians win world Madison crown|url=http://www.sbs.com.au/cyclingcentral/news/35883/belgians-win-world-madison-crown|work=SBS Cycling Central|publisher=SBS|date=8 Ebrill 2012|access-date=2014-08-10|archive-date=2013-02-19|archive-url=https://archive.is/20130219124159/http://www.sbs.com.au/cyclingcentral/news/35883/belgians-win-world-madison-crown|url-status=dead}}</ref>.
Ar ôl ennill cymal agoriadol y Tour de Romandie <ref>{{cite web|title=Tour de Romandie: Geraint Thomas wins on opening day|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/17832409|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=24 Ebrill 2012}}</ref> gorffennodd yn ail yng nghymal agoriadol yn erbyn y cloc y [[Giro d'Italia]] a hefyd yn ail yng nghymal ola'r Giro yn erbyn y cloc<ref>{{cite web|last=Gallagher|first=Brendan|title=Taylor Phinney romps to victory in opening time-trial ahead of Team Sky's Geraint Thomas|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/9248504/Giro-dItalia-2012-Taylor-Phinney-romps-to-victory-in-opening-time-trial-ahead-of-Team-Skys-Geraint-Thomas.html|work=The Guardian|publisher=Telegraph Media Group Limited|date=2012-05-05}}</ref><ref>{{cite web|title=Giro d'Italia 2012: Ryder Hesjedal is first Canadian to win the race|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18229220|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=2012-05-27}}</ref>
Cafodd Thomas ei ddewis yn aelod o dîm Ras Ymlid Prydain ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Gemau Olympaidd 2012]] ynghyd â [[Steven Burke]], [[Ed Clancy]] a [[Peter Kennaugh]]. Ar ôl torri'r record byd yng nghymal cyntaf y gystadleuaeth gosodwyd, llwyddodd y pedwarawd i dorri'r record unwaith eto yn y rownd derfynol yn erbyn [[Awstralia]] er mwyn cipio'r fedal aur<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19104072|title=Track cycling: GB men set team pursuit world record|publisher=BBC Sport|date=2 Awst 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/18916652|title=Olympics cycling: Team GB defend men's pursuit title|first=Chris|last=Bevan |publisher=BBC Sport|date=3 Awst 2012}}</ref>
===2013===
Dechreuodd Thomas dymor 2013 gyda'r [[Tour Down Under]]. Llwyddodd i ennill Cymal 2 a dal ar siwmper arweinydd y ras hyd nes y cymal olaf ond un. Gorffennodd yn drydydd, 25 eiliad tu ôl i'r Iseldirwr, [[Tom-Jelte Slagter]], gan ennill y dosbarth pwyntiau<ref>{{cite web|title=Tour Down Under: Geraint Thomas finishes third|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/21219463|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=27 Ionawr 2013}}</ref>.
Cafodd ei ddewis fel arweinydd [[Team Sky]] yn rasys y Clasuron ond heb llawer o lwyddiant. Gorffennodd yn ail yn [[Bayern-Rundfahrt]] ac yn 15ed yn y [[Critérium du Dauphiné]] wrth i [[Chris Froome]] a [[Richie Porte]] orffen yn gyntaf ac yn ail i [[Team Sky]].
Cafodd ei ddewis i rasio yn [[Tour de France 2013]] ac er iddo dorri ei belfis mewn damwain hegar ar y cymal cyntaf, parhaodd i rasio gan orffen yn y 140ed safle wrth i [[Team Sky]] sicrhau buddugoliaeth i Froome<ref>{{Cite web|url = http://www.guardian.co.uk/sport/2013/jul/21/tour-de-france-stage-21-results|title = Tour de France 2013: stage 21 results|date =2013-07-21|website = [[guardian.co.uk]]}}</ref>
===2014===
[[Delwedd:Paris Roubaix 2014 templeuve tete de la course.jpg|bawd|dde|Thomas yn dilyn ymosodiad gan Tom Boonen yn y Paris Roubaix 2014]]
Unwaith eto, dechreuodd Thomas ei dymor yn y [[Tour Down Under]] mewn rôl ''domestique'' i [[Richie Porte]], a gorffennodd yn wythfed. Roedd Thomas i fod i gefnogi Porte yn y [[Paris–Nice]] hefyd ond yn dilyn anaf i Chris Froome cafodd porte ei symud i rasio yn y [[Tirreno–Adriatico]] gan adael Thomas i arwain [[Team Sky]] yn Ffrainc. Llwyddodd i fachu'r ''maillot jaune'' ar y pedwerydd cymal cyn disgyn i'r ail safle erbyn y chweched cymal. Cafodd ddamwain mawr ar y seithfed cymal welodd o'n gorffen dros saith munud tu ôl i'r ceffylau blaen, ac ni gymrodd rhan yn y cymal olaf.
Dechreuodd tymor y Clasuron yn gryf gan orffen yn drydydd yn y [[E3 Harelbeke]] cyn arwain [[Team Sky]] yn y [[Tour of Flanders]] lle gorffennodd yn wythfed, 47 eiliad tu ôl i [[Fabian Cancellara]] ac roedd yn seithfed yn y [[Paris–Roubaix]], gan orffen 20 eiliad tu ôl i [[Niki Terpstra]]. Yn y [[Tour de France 2014|Tour de France]] bu'n gweithio dros Richie Porte wedi i arweinydd Team Sky, Chrids Froome, adael y ras wedi anaf ar y pumed cymal. Thomas oedd yr unig seiclwr o ynysoedd Prydain i orffen y ras gan orffen yn 22in, ei ganlyniad gorau yn y Tour de France.
Wedi'r Tour, teithiodd Thomas i Glasgow i gynrychioli Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2014|Ngemau'r Gymanwlad]] yn [[Glasgow]]. Casglodd fedal efydd yn y Ras yn erbyn y cloc cyn casglu'r fedal aur yn y Ras Lôn mewn ras hynod gyffrous welodd Thomas yn gorfod newid olwyn ym munudau olaf y ras.<ref>{{cite web |url=http://www.theguardian.com/sport/2014/aug/03/geraint-thomas-commonwealth-games-cycling-gold-wales |title=Geraint Thomas wins Commonwealth gold for Wales |publisher=Guardian.co.uk}}</ref>
=== 2016 ===
=== 2017 ===
[[Delwedd:2017 TdF E3 Geraint Thomas.jpg|bawd|upright|Cipiodd Geraint y siwmper felen yn Tour de France 2017, wedi iddo ennill y cymal agoriadol.]]
Yn Ionawr cyhoeddodd Team Sky y byddai Geraint a [[Mikel Landa]] yn cyd-arwain yn y Giro d'Italia y flwyddyn honno.<ref>{{cite web|url=http://www.cyclingnews.com/news/thomas-and-landa-to-have-joint-leadership-of-team-sky-at-giro-ditalia/|title=Thomas and Landa to have joint leadership of Team Sky at Giro d'Italia - Cyclingnews.com|publisher=}}</ref>
Ym Mawrth Geraint Thomas a arweiniodd y Tirreno–Adriatico ond amharwyd ar berfformiad Team Sky gydag anaf i [[Gianni Moscon]], pan chwythodd ei deiar flaen a disgynnodd ar y tarmac.<ref>{{cite news|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/racing/gianni-mosons-front-wheel-collapses-bizarre-crash-tirreno-ttt-318733|title=Gianni Moscon's front wheel collapses in bizarre crash during Tirreno TTT (video)|first=Richard|last=Windsor|work=[[Cycling Weekly]]|publisher=[[Time Inc. UK]]|date=8 Mawrth 2017|accessdate=14 Mawrth 2017}}</ref> Gorffennodd Team Sky 1' 41" yn is na'r safon. Enillodd Thomas yr ail gymal - 9 eiliad o flaen [[Tom Dumoulin]]. Ar ddiwedd y ras gorffennodd Geraint yn 5ed: 58 eiliad y tu ôl i Quintana.
Yn Ebrill, daeth Geraint y seiclwr cyntaf o Gymru, ac o Brydain, i ennill y ''Tour of the Alps'' (a adnabyddid cynt fel y ''Giro del Trentino'').<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/wales/39659982|title=Geraint Thomas wins Tour of Alps: Welshman the first Briton to win event|work=[[BBC Sport]]|publisher=[[BBC]]|date=21 Ebrill 2017|accessdate=21 Ebrill 2017}}</ref> Yn dilyn anaf i'w ysgwydd ac yna'n ddiweddarach i'w ben-glin, tynnodd o'r ras.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/cycling/39972898|title=Giro d'Italia: Geraint Thomas pulls out of race after crash on Sunday|date=19 Mai 2017|publisher=|via=www.bbc.co.uk}}</ref>
Yn Tour de France 2017, enillodd Geraint y cymal agoriadol, gan ei wneud y Cymro cyntaf erioed i wisgo'r siwmper felen. Cadwodd honno amdano hyd at Gymal 5, pan disgynnodd i'r ail safle. Daeth ei gyfraniad i'r ras i ben pan gafodd ddamwain ar Gymal 9 gan dorri pont ei ysgwydd.<ref name="CN9">{{cite news|url=http://www.cyclingnews.com/races/tour-de-france-2017/stage-9/results/|title=Tour de France: Uran wins stage 9 in photo finish|work=[[Cyclingnews.com]]|publisher=[[Immediate Media Company]]|date=9 Gorffennaf 2017|accessdate=9 Gorffennaf 2017}}</ref>
=== 2018 ===
Yn 2018 cystadlodd Thomas fel 'cyd-arweinydd' gyda [[Chris Froome]] ar gyfer [[Team Sky]]. Yn sgil damwain yn y cymal cyntaf, collodd Froome amser i Thomas. Wedi hynny, bu ymgiprys am arweinyddiaeth y tîm. Enillodd Thomas cymal 11 ar [[La Rosière, Savoie]] a Chymal 12 fyny'r [[Alpe d'Huez]] mewn modd ddramatig. Yn dilyn hynny aeth ymlaen i ennill y [[Tour de France]]. Ef oedd y Cymro cyntaf erioed i ennill ras bwysicaf y byd seiclo. Fe'i gyfarchwyd mewn seremoni arbennig o flaen adeilad [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] yn ystod yr [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru 2018|Eisteddfod Caerdydd]].
===2021===
[[Delwedd:Stage 17, 2021 TDF00024 porte thomas (51322474064).jpg|200px|bawd|Thomas yn y Tour de France, 2021]]
Yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2020|Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]] yn Japan (ym mis Gorffennaf 2021), tynnodd Thomas allan o'r Ras Ffordd gyda 60 km i fynd.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/57953312|title=Dim medal yn y ras ffordd i Geraint Thomas ar ôl disgyn|website=BBC Cymru Fyw|date=25 Gorffennaf 2021}}</ref> Ychydig wythnosau ynghynt, fe adlynodd ei ysgwydd ar ôl cwympo yn ystod wythnos gyntaf y Tour de France.
===2022===
Yn y Tour de Suisse, roedd yn rhan o dîm Ineos Grenadiers a oedd yn cynnwys Adam Yates, Daniel Martínez a Tom Pidcock.<ref>{{Cite news|first=Daniel|last=Benson|url=https://www.velonews.com/news/road/ineos-grenadiers-dispatch-tour-de-france-leaders-to-tour-de-suisse/|title=Ineos Grenadiers dispatch Tour de France leaders to Tour de Suisse|work=[[VeloNews]]|publisher=Outside|date=10 Mehefin 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> Ar ôl ennill eiliadau bonws ar y trydydd cymal,<ref>{{Cite news|url=https://www.velonews.com/news/road/tour-de-suisse-stage-3-peter-sagan-blasts-back-in-bunch-sprint/|title=Tour de Suisse stage 3: Peter Sagan blasts back with bunch sprint stunner|work=[[VeloNews]]|publisher=Outside|date=14 Mehefin 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> roedd tu ôl arweinydd y ras Aleksandr Vlasov o saith eiliad ar ôl y pumed cymal.<ref>{{Cite news|first=Patrick|last=Fletcher|url=https://www.cyclingnews.com/races/tour-de-suisse-2022/stage-5/results/|title=Vlasov holds off Powless to win Tour de Suisse stage 5|work=[[Cyclingnews.com]]|publisher=[[Future plc]]|date=16 Mehefin 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> Yn dilyn prawf [[COVID-19]] positif Vlasov cyn y chweched cam, symudodd Thomas i fyny i'r ail safle yn gyffredinol, un eiliad y tu ôl i Jakob Fuglsang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/cycling/61841099|title=Tour de Suisse leader Vlasov and Olympic champion Pidcock quit after new positive Covid cases|work=[[BBC Sport]]|publisher=[[BBC]]|date=17 June 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> Cafodd y ddau eu pasio gan Sergio Higuita ar y seithfed cymal, gyda Higuita yn arwain Thomas o ddwy eiliad i gam olaf y treial amser unigol yn Liechtenstein.<ref>{{Cite news|first=Pete|last=Trifunovic|url=https://www.cyclingweekly.com/racing/thibaut-pinot-wins-tour-de-suisse-stage-seven-as-sergio-higuita-takes-the-overall-lead|title=Thibaut Pinot wins Tour de Suisse stage seven as Sergio Higuita takes the overall lead|work=[[Cycling Weekly]]|publisher=[[Future plc]]|date=18 June 2022|access-date=25 June 2022}}</ref> Gorffennodd Thomas yn ail ar y diwrnod i Remco Evenepoel, gyda Higuita yn gorffen mwy na munud i lawr, a roddodd y fuddugoliaeth gyffredinol i Thomas.<ref>{{Cite news|first=James|last=Walker-Roberts|url=https://www.eurosport.co.uk/cycling/tour-de-france/2022/geraint-thomas-easy-over-tour-de-france-leadership-for-ineos-grenadiers-after-tour-de-suisse-win_sto9000010/story.shtml|title=Geraint Thomas 'easy' over Tour de France leadership for Ineos Grenadiers after Tour de Suisse win|work=[[Eurosport]]|publisher=[[Discovery, Inc.]]|date=20 Mehefin 2022|access-date=22 Mehefin 2022}}</ref> Hon oedd y bedwaredd ras fawr iddo’i hennill, a’i ddegfed podiwm, wyth ohonyn nhw’n dod ar ôl iddo droi'n 30 oed.
Tour de France 2022 fyddai’r 12fed tro i Thomas seiclo y Grand Boucle. Daeth i mewn i'r ras ynghyd â'i gyd-aelodau o'r tîm Adam Yates, Dani Martínez a Tom Pidcock ac nid oedd yr un beiciwr yn ffefryn amlwg. Profodd Thomas ei hun i fod y beiciwr cryfaf yn y ras, ac eithrio Jonas Vingegaard a [[Tadej Pogačar]]. Rhwng yr [[Alpau]] a'r [[Pyreneau|Pyrenees]] roedd sïon bod Pogačar yn ceisio cynghreiro gyda Thomas, ac atebodd Thomas nad oeddent yn siarad y noson cynt yn trafod tactegau, ond mae beth bynnag sy'n digwydd yn ystod y ras, yn digwydd.<ref>{{Cite web|url=https://www.velonews.com/events/tour-de-france/geraint-thomas-possible-tour-de-france-alliances-but-pogacar-isnt-calling-me-the-night-before/|title=Geraint Thomas: Possible Tour de France alliances but Pogačar isn’t calling me the night before: 'I’m more looking ahead but you have to be aware of what’s behind you,' Welshman tells VeloNews.|first=Daniel|last=Benson|publisher=Velo News by Outside Magazine|date=17 Gorffennaf 2022|access-date=23 Gorffennaf 2022}}</ref> I mewn i'r drydedd wythnos fe seiclodd yn ddigon cryf i roi ei hun mewn sefyllfa i orffen ar bodiwm y Tour am y trydydd tro yn ei yrfa. Gyda'i berfformiad cryf yn ystod y treial amser terfynol ef oedd yr unig feiciwr i orffen o fewn +10:00 i Vingegaard a Pogačar, a sicrhaodd ei safle podiwm, yn y trydydd safle.<ref>{{Cite web|url=https://www.cyclingnews.com/news/thomas-over-the-moon-to-seal-tour-de-france-podium-place/|title=Thomas 'over the moon' to seal Tour de France podium place|first=Daniel|last=Ostanek|publisher=cyclingnews.com|date=23 Gorffennaf 2022|access-date=23 Gorffennaf 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62096928|title=Geraint Thomas yn codi i'r trydydd safle yn y Tour de France|date=8 Gorffennaf 2022|website=BBC Cymru Fyw|access-date=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
Gyda [[Tesni Evans]], dewiswyd ef i gludo baner Cymru yn seremoni agoriadol [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62330360|title=Gemau'r Gymanwlad: Evans a Thomas i gludo baner Cymru|date=28 Gorffennaf 2022|website=BBC Cymru Fyw|access-date=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Canlyniadau==
===Trac===
{{palmares cychwyn}}
;2004
:1af Madison Cwpan Talent UIV [[Bremen]] (gyda [[Mark Cavendish]])
:1af Ras Scratch, Pencampwriathau Iau y Byd, [[Los Angeles]]
:2il Ras Scratch, UCI Moscow World Cup
:2il Ras Bwyntiau, Pencampwriaethau Ewropeaidd Iau
;2005
:1af {{Baner|Prydain}} 20km Ras Scratch, [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]]
;2006
:1af Cwpan y Byd UCI, [[Moscow]], Pursuit Tîm (gyda [[Paul Manning]], [[Chris Newton]] ac [[Ed Clancy]])
:1af [[Delwedd:Flag of Europe.svg|22px]] Pencampwriaethau Trac Ewropeaidd, Pursuit Tîm dan 23, gyda ([[Ed Clancy]], [[Ian Stannard]], ac [[Andy Tennant]])
:2il Pencampwriaethau'r Byd Pursuit Tîm, (gyda [[Stephen Cummings]], [[Rob Hayles]] a [[Paul Manning]])
:2il [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]], Pursuit Tîm, gyda ([[Ross Sander]], [[Ian Stannard]] a [[Ben Swift]])
:2il Ras ''Scratch'' dan 23, Pencampwriaethau Trac Ewropeaidd
:3ydd Points Race, Melbourne 2006 Commonwealth Games
:3ydd Cwpan y Byd UCI, [[Sydney]], Pursuit Tîm (gyda [[Ed Clancy]], [[Ian Stannard]], ac [[Andy Tennant]])
:3ydd Madison, UCI Sydney World Cup, (gyda [[Mark Cavendish]])
:4ydd Ras Bwyntiau dan 23, Pencampwriaethau Trac Ewropeaidd
:5ed [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]], Pursuit
;2007
:1af [[Delwedd:Cycling World Champion Rainbow Stripes.png|22px]] Pencampwriaethau'r Byd, Pursuit Tîm
;2008
:1af [[Delwedd:Cycling World Champion Rainbow Stripes.png|22px]] Pencampwriaethau'r Byd, Pursuit Tîm
:1af [[Image:Gold medal.svg|20px]] Pursuit Tîm, Gemau Olympaidd
;2009
:1af {{Baner|Prydain}} [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]], Pursuit
;2012
:1af [[Image:Gold medal.svg|20px]] Pursuit Tîm, Gemau Olympaidd - Record y Byd
:1af [[Delwedd:Cycling World Champion Rainbow Stripes.png|22px]] Pencampwriaethau'r Byd, Pursuit Tîm
:2il Pencampwriaethau'r Byd, Madison (gyda [[Ben Swift]])
{{palmares diwedd}}
===Ffordd===
{{palmares cychwyn}}
;2004
:1af [[Delwedd:Flag of Wales.svg|22px]] Pecampwriaethau Cenedlaethol Rasio Ffordd, Cymru
:1af, Ras Iau Paris-Roubaix
;2005
:1af [[Delwedd:Flag of Wales.svg|22px]] Pecampwriaethau Cenedlaethol Rasio Ffordd, Cymru<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/4562673.stm ''Thomas retains Welsh Road crown''] [[BBC]] [[25 Mai]] [[2005]]</ref>
Cafodd Thomas ddamwain ychydig ddydiau cyn ei ''debut'' rasio ffordd hyn yn Sydney ac roedd rhaid iddo gael llawdriniaeth i dynnu ei [[sblîn]]. Doedd o ddim yn gallu cystadlu llawer oherwydd hynnu yn 2005.
;2006
:1af Canlyniadau Terfynol, Fleche du Sud
:1af Canlyniadau Pwyntiau, Fleche du Sud
:1af Canlyniadau dan 21, Fleche du Sud
:1af Cymal 2, Fleche du Sud
:2il Cymal 3B, Fleche du Sud
:3ydd Pencampwriaethau Rasio Ffordd Prydeinig
:3ydd Canlyniadau Terfynol y Mynyddoedd, [[Giro d'Italia]] (''Baby Giro'')
:4ydd Cymal 10, [[Giro d'Italia]] (''Baby Giro'')
:4ydd Cymal 4, Fleche du Sud
:5ed Cymal 4, [[Tour of Britain|Taith Prydain]]
:5ed Cymal 2, [[Giro d'Italia]] (''Baby Giro'')
;2007
:5ed Canlyniadau dan 23, [[Tour Down Under]]
;2008
:1af Smithfield Nocturne
:3ydd Cymal 1, Ster Elektrotoer
;2009
:5ed [[Coppa Bernocchi]]
;2010
:1af {{Baner|Prydain}} [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain]]
:1af Cymal 1 TTT [[Tour of Qatar]]
:2il Cymal 3 [[Tour de France]]
::Deliodd [[Image:Jersey white.svg|20px]] Crys Reidiwr Ifanc o Cymal 3–6
;2011
:2il [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain]]
:2il [[Dwars door Vlaanderen]]
:10fed [[Ronde van Vlaanderen]]
:31af Tour de France
::3ydd Cymal 2
::5ed Cymal 5
::Deilydd Crys Reidiwr Ifanc o gymal 1-7
::Gwobr Brwydrol cymal 12
:12fed Taith Prydain
::1af Dosbarthiad Pwyntiau
::3ydd Cymal 3
:4ydd Cymal 4
;2012
:1af Prologue, [[Tour de Romandie]]
:[[Giro d'Italia 2012|Giro d'Italia]]
::2il Cymal 1, Treial amser
::2il Cymal 21, Treial amser
;2013
: 2il [[Bayern–Rundfahrt]]
: 3ydd [[Tour Down Under]]
::1af [[File:Jersey blue.svg|20px]] Sprints classification
::1af Cymal 2
: 3ydd [[File:Bronze medal blank.svg|15px]] Treial amser tîm, [[2013 UCI Road World Championships|UCI Road World Championships]]
: 4ydd [[2013 Omloop Het Nieuwsblad|Omloop Het Nieuwsblad]]
: 4ydd [[2013 E3 Harelbeke|E3 Harelbeke]]
: 10th Overall [[2013 Tour of Qatar|Tour of Qatar]]
;2014
: [[2014 Commonwealth Games|Commonwealth Games]]
::1af [[File:Gold medal blank.svg|15px|link=Gold medal]] [[Cycling at the 2014 Commonwealth Games – Men's road race|Road race]]
::3rd [[File:bronze medal blank.svg|15px]] Treial amser
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px|link=General classification]] Overall [[2014 Bayern–Rundfahrt|Bayern–Rundfahrt]]
::1af Cymal 4 (treial amser)
: 2il treial amser, National Road Championships
: 3ydd [[E3 Harelbeke]]
: 6th [[Eneco Tour]]
: 7th [[Paris–Roubaix]]
: 8th [[Tour Down Under]]
: 8th [[Tour of Flanders]]
;2015
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Volta ao Algarve]]
::1af [[File:Jersey green.svg|20px]] Points classification
::1af Cymal 2
: 1af [[2015 E3 Harelbeke|E3 Harelbeke]]
: 1af Cymal 1 (Treial amser tîm) [[2015 Tour de Romandie|Tour de Romandie]]
: 2il [[Tour de Suisse]]
: 3ydd [[Gent–Wevelgem]]
: 5ed [[Paris–Nice]]
;2016
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Paris–Nice]]
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Volta ao Algarve]]
: 9ydd Treial amser, [[Gemau Olympaidd yr Haf 2016|Gemau Olympaidd]]
;2017
: 1af [[File:Jersey violet.svg|20px]] Overall [[2017 Tour of the Alps|Tour of the Alps]]
::1af Cymal 3
: [[2017 Tour de France|Tour de France]]
::1af Cymal 1 (Treial amser)
::Held [[File:Jersey yellow.svg|20px]] after Stages 1–4
::Held [[File:Jersey green.svg|20px]] after Stage 1
: 3ydd [[File:Bronze medal blank.svg|15px]] Treial amser tîm, [[2017 UCI Road World Championships|UCI Road World Championships]]
: 5ed [[Tirreno–Adriatico]]
::1af Cymal 2
: 7th Taith Prydain
;2018
: 1af [[File:MaillotReinoUnido.PNG|20px]] Treial amser, National Road Championships
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] Overall [[2018 Tour de France|Tour de France]]
::1af Cymal 11 & 12
: 1af [[File:Jersey yellow-bluebar.svg|20px]] Overall [[2018 Critérium du Dauphiné|Critérium du Dauphiné]]
::1af Cymal 3 (Treial amser tîm)
: 2il [[Volta ao Algarve]]
::1af 3 (Treial amser)
: 3ydd [[Tirreno–Adriatico]]
: 4ydd [[UCI World Tour]]
;2019
: 2il [[Tour de France]]
: 3ydd [[Tour de Romandie]]
;2020
: 2il [[Tirreno–Adriatico]]
: 4ydd Treial amser, [[2020 UCI Road World Championships|UCI Road World Championships]]
;2021
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Tour de Romandie]]
: 3ydd [[Critérium du Dauphiné]]
::1af Cymal 5
: 3rd [[Volta a Catalunya]]
{{palmares diwedd}}
==Diwylliant poblogaidd==
===Tour de France 2018===
Yn sgil llwyddiant cynyddol Geraint Thomas yn ystod Tour de France 2018 rhannwyd clip fideo ar Facebook o ffans Geraint Thomas yn canu fersiwn hwyliog ohonynt yn canu cân [[Hogia'r Wyddfa]], ''Titw Tomos Las''<ref name="youtube.com">https://www.youtube.com/watch?v=XIni2DrPGXk</ref> gyda Geraint yn dod allan o'i bws teithio i'w harwain yn y canu.<ref>https://www.facebook.com/geraint.thomas.921/videos/676098202538132/</ref>
Ynghanol holl hwyl llwyddiant Geraint yn y Tour, recordiodd [[BBC Radio Cymru]] fersiwn newydd o ''Titw Tomos Las''<ref name="youtube.com"/> ar gyfer rhaglen foreuol Aled Hughes. Canwyd y fersiwn newydd gan ddau o aelodau Hogia'r Wyddfa, y bandi [[Siddi]], Band Pres Llarebbug a phlant lleol.<ref>ysgol.https://www.bbc.co.uk/programmes/p06fnknw</ref> a bu sylwi iddi ar Radio Cymru a'r we.<ref>https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/44954312</ref>
Roedd cân Titw Tomos yn rhan o don o [[Dathliadau geraint thomas yn tour de france 2008|Ddathliadau Geraint Thomas yn Tour de France 2018]] gan gynnwys cerddi a chân rap.
==Dolenni allanol==
*[http://www.britishcycling.org.uk/web/site/BC/gbr/GBRiderInfo/Thomas_Geraint_Bio.asp Geraint Thomas - Proffil ar wefan britishcycling.org.uk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090116100110/http://www.britishcycling.org.uk/web/site/BC/gbr/GBRiderInfo/Thomas_Geraint_Bio.asp |date=2009-01-16 }}
*[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/wales/7102367.stm Proffil ar wefan y BBC] ([[26 Tachwedd]] [[2007]])
{{CominCat|Geraint Thomas}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau|2}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{Crys Melyn Tour de France}}
{{DEFAULTSORT:Thomas, Geraint}}
[[Categori:Aelodau Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]]
[[Categori:Cymry â medal aur yng Ngemau'r Gymanwlad]]
[[Categori:Cymry â medal aur yn y Gemau Olympaidd]]
[[Categori:Cymry yn y Gemau Olympaidd]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1986]]
[[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd]]
[[Categori:Pobl o Gaerdydd]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
ebk2re07mqjczf56j4ilambf3rzrjqr
11100035
11100024
2022-08-07T15:45:35Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox cyclist
| name = Geraint Thomas
| image = Geraint Thomas E3 Harelbeke 2015.JPG
| image_size =
| caption = Thomas yn Harelbeke 2015
| fullname = Geraint Howell Thomas
| nickname = Gez, G, Crazy G, G Man
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1986|5|25}}
| birth_place = [[Caerdydd]]
| death_date =
| death_place =
| height = {{convert|1.83|m|ftin|0|abbr=on}}<ref name="sky-profile">{{cite web|title=Geraint Thomas profile |url=http://www.teamsky.com/profile/0,27291,17543_8341201,00.html |work={{ct|SKY|2013}} |publisher=BSkyB |accessdate=3 Ebrill 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501095715/http://www.teamsky.com/profile/0,27291,17543_8341201,00.html |archivedate=1 Mai 2013 |df=dmy }}</ref>
| weight = {{convert|70|kg|lb stlb|0|abbr=on}}<ref name="sky-profile" />
| currentteam = Ineos Grenadiers
| discipline = Ffordd a trac
| role = Reidiwr
| ridertype = Amryddawn (ffordd)<br />Ymlidwr (trac)
| amateuryears1 = {{0}}
| amateurteam1 = {{allow wrap|Maindy Flyers Youth Cycling Club /CC Cardiff}}
| amateuryears2 = {{0}}
| show-medals =
| amateurteam2 = Cardiff JIF
| amateuryears3 = 2005
| amateurteam3 = Team Wiesenhof ''(stagiaire)''
| amateuryears4 = 2006
| amateurteam4 = Saunier Duval–Prodir ''(stagiaire)''
| proyears1 = 2006
| proteam1 = Recycling.co.uk
| proyears2 = 2007–2009
| proteam2 = Barloworld
| proyears3 = 2010–2019
| proteam3 = [[Team Sky]]
| proyears4 = 2019-
| proteam4 = Ineos Grenadiers
| majorwins = '''Teithiau Mawr'''
:'''[[Tour de France]]'''
::{{nowrap|'''Dosbarthiad cyffredinol''' (2018)}}
::3 cymal unigol (2017, 2018)
'''Cymalau ras'''
: [[Critérium du Dauphiné]] (2018)
: [[Paris–Nice]] (2016)
: [[Bayern–Rundfahrt]] (2011, 2014)
: [[Volta ao Algarve]] (2015, 2016)
: [[Tour of the Alps]] (2017)
'''Rasus undydd a Clasuron'''
: {{nowrap|[[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd]] (2010)}}
: {{nowrap|[[Pencampwriaethau Cenedlaethol Treial Amser Prydain|Pencampwriaethau Cenedlaethol Treial Amser]] (2018)}}
: E3 Harelbeke (2015)
| medaltemplates = {{MedalSport|Seiclo trac dynion}}
{{MedalCountry|{{GBR2}}}}
{{MedalCompetition|[[Gemau Olympaidd Modern|Gemau Olympaidd]]}}
{{Medal|Gold|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2008|Beijing 2008]]|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Gold|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Llundain 2012]]|Ras ymlid tîm}}
{{MedalCompetition|Pencampwriaethau byd}}
{{Medal|Gold|Palma de Mallorca 2007|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Gold|Manchester 2008|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Gold|Melbourne 2012|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Silver|Bordeaux 2006|Ras ymlid tîm}}
{{Medal|Silver|Melbourne 2012|Madison}}
{{MedalCountry|{{WAL}}}}
{{MedalCompetition|[[Gemau'r Gymanwlad]]}}
{{Medal|Bronze|Gemau'r Gymanwlad 2006|Melbourne 2006]]|Ras pwyntiau}}
{{MedalSport|Seiclo ffordd i ddynion}}
{{MedalCountry|{{nowrap|[[Team Sky]]}}}}
{{MedalCompetition|[[Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd, UCI|Pencampwriaethau Byd]]}}
{{Medal|Bronze|Tuscany 2013|Treial amser tîm}}
{{MedalCountry|{{WAL}}}}
{{MedalCompetition|[[Gemau'r Gymanwlad]]}}
{{Medal|Gold|[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow 2014]]|Ras ffordd}}
{{Medal|Bronze|[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow 2014]]|Treial amser}}
}}
Seiclwr [[Cymry|Cymreig]], proffesiynol ydy '''Geraint Howell Thomas''', [[OBE]] (ganwyd [[25 Mai]] [[1986]]), sydd yn aelod o [[Team Sky]] ar Gylchdaith Proffesiynol yr [[UCI]].
Mae Thomas wedi profi llwyddiant ar y trac ac ar y ffordd gan ennill Pencampwriaethau Trac y Byd a medal aur Olympaidd yn y [[Ras Ymlid]] i dimau yn [[Gemau Olympaidd 2008|Ngemau Olympaidd 2008]] a [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|2012]]. Ar y ffordd mae wedi ennill ras y ''Junior Paris-Roubaix'' yn 2004, Pencampwriaethau Cenedlaethol Prydain yn 2010, medal aur yn Ras Lôn [[Gemau'r Gymanwlad 2014]], ras Bayern-Rundfart yn 2011 a 2014, Ras ''E3 Harelbeke'' yn 2015, [[Paris–Nice]] yn 2016, Tour of the Alps yn 2017 a'r Critérium du Dauphiné yn 2018.
Yn 2017 daeth Thomas y Cymro cyntaf erioed a dim ond yr wythfed beiciwr o Ynysoedd Prydain i wisgo'r siwmper felen yn y [[Tour de France]] ond bu rhaid iddo adael y ras yn gynnar ar ôl torri pont ei ysgwydd mewn damwain ar y nawfed cymal<ref>{{cite web |url=http://www.cyclingnews.com/races/tour-de-france-2017/stage-9/results/ |title=Tour de France: Uran wins stage 9 in photo finish |publisher=CyclingNews |date=10 Gorffennaf 2017}}</ref>.
Yn Tour de France 2018, cymerodd Thomas y crys melyn ar ôl ennill cymal 11, gan arwain y daith ers hynny. Cwblhaodd y cymal olaf o [[Houilles]] i [[Paris|Baris]] yn llwyddiannus, gan ddod y Cymro cyntaf i ennill y ras, a'r trydydd o wledydd Prydain.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/525238-cymro-cyntaf-ennill-tour-france|teitl=Y Cymro cyntaf ar fin ennill y Tour de France|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=28 Gorffennaf 2018|dyddiadcyrchu=29 Gorffennaf 2018}}</ref> Ar 16 Rhagfyr 2018, enillodd wobr Personoliaeth Chwaraeon y Flwyddyn BBC, y Cymro cyntaf i ennill ers [[Ryan Giggs]] yn 2009.
==Bywgraffiad==
===Bywyd cynnar ===
[[Delwedd:Gez2001.jpg|bawd|chwith|180px|Geraint yn Cystadlu yn Ras Dringo Allt [[British Schools Cycling Association|BSCA]], [[Tongwynlais]], 2001.]]
Ganwyd Thomas yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]], [[Cymru]], yn fab hynaf i Howell Thomas, mab ffermwr o [[Bancyfelin]], [[Sir Gaerfyrddin]],<ref>{{dyf gwe| url=http://www.thisissouthwales.co.uk/Village-s-pride-gold/story-12456336-detail/story.html| teitl=Village's pride at gold| cyhoeddwr=This is South Wales| dyddiad=20 Awst 2008}}</ref> ac yn frawd i Alun Lloyd Thomas. Magwyd yn ardal [[Llwyn Fedw]] ger [[yr Eglwys Newydd]], mynychodd [[Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd]]. Dechreuodd seiclo gyda chlwb "Maindy Flyers Cycling Club" yn [[Canolfan Maendy]] pan yn 10 oed,<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cyclingnews.com/road/2007/tour07/?id=/riders/2007/interviews/tour_geraint_thomas_pre07| teitl=An interview with Geraint Thomas| cyhoeddwr=cyclingnews.com| dyddiad=5 Gorffennaf 2007}}</ref> cyn mynd ymlaen i reidio dros glybiau lleol eraill, "Cycling Club Cardiff" a "Cardiff Just in Front". Cafodd lwyddiant mewn rasys ar gyfer rhai o dan 14 ac o dan 16 oed, gan gynnwys pencampwriaethau cenedlaethol Prydain, ond dechreuwyd sylwi ar ei botensial pan enillodd fedal arian yn y ras bwyntiau yn y pencampwriaethau Ewropeaidd.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/wales/raiseyourgame/pages/geraint_thomas.shtml| teitl=In the zone: Geraint Thomas| cyhoeddwr=BBC Sport}}</ref>
===Bywyd personol===
Cyfarfu Thomas ei wraig, Sara Elen Thomas, drwy ffrind.<ref>{{cite web|url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/geraint-thomas-girlfriend-why-ive-1820543|title=Geraint Thomas’ girlfriend: "Why I've travelled thousands of miles to support Ger"|date=9 Gorffennaf 2011|work=walesonline}}</ref> Priododd y cwpl yng Nghymru yn Hydref 2016 a maent yn byw yn [[Monaco]],
==Gyrfa==
Daeth Thomas yn aelod o Academi Olympaidd [[British Cycling]]. Enillodd Wobr Iau [[Carwyn James]] yn seremoni Personoliaeth Chwaraeon y Flwyddyn BBC Cymru. Gwnaeth gystadlu mewn rasys Cwpan y Byd o amgylch y byd. Fe gafodd ddamwain wrth ymarfer yn [[Sydney]], [[Awstralia]] ym mis Chwefror 2005 ar ôl i'r reidiwr o'i flaen daro darn o fetel a gadawodd ei fflicio i olwyn Thomas. Dioddefodd o waedu mewnol ar ôl i ddarn o fetel fynd i'w gorff pan ddisgynnodd, torlengigodd ei [[dueg|ddueg]], a bu'n rhaid cael llawdriniaeth i'w dynnu.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.britishcycling.org.uk/web/site/BC/tra/EventReports2005/20050327_Worlds_Thomas.asp| teitl=Geraint Thomas Recovering from Aussie Crash| awdur=Larry Hickmott| cyhoeddwr=British Cycling| dyddiad=27 Mawrth 2005}}</ref><ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/4276183.stm| teitl=Thomas in hospital after crashing| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=18 Chwefror 2005}}</ref>
Yn 2006, reidiodd y rhan fwyaf o'i rasus dros dîm [[Recycling.co.uk]], ond tuag at ddiwedd 2006 ymunodd â [[Saunier Duval-Prodir]]. Reidiodd rai rasus hefyd dros [[Prydain|Brydain]], er enghraifft [[Tour of Britain]].
Bu Geraint yn byw ac yn ymarfer yn [[Toscana]] yn [[yr Eidal]], ynghyd â sawl seiclwr proffesiynol arall [[Prydain|Prydeinig]] megis [[Mark Cavendish]]. Bydd seiclwyr proffesiynol yn ymarfer yn rheolaidd yn [[Awstralia]] er mwyn manteisio ar y tywydd.
===2007===
[[Delwedd:Geraint Thomas 2007.jpg|bawd|dde|180px|Thomas yng nghymal cyntaf Tour de France 2007.]]
Thomas oedd y reidiwr ifancaf yn [[Tour de France]] [[2007]], wedi i'w dîm Barloworld, gael un o'r tri safle ''wildcard'' sydd yn cael eu neilltuo ar gyfer y ras. Gorffennodd Geraint y [[Tour de France]] yn yr 140fed safle allan o 141,<ref>{{dyf gwe| url=http://www.letour.fr/2007/TDF/LIVE/us/2000/classement/index.html| teitl=2007 Tour de France, Overall Standing| cyhoeddwr=Le Tour de France| dyddiad=29 Gorffennaf 2007}}</ref> wedi ugain niwrnod o rasio, er nad oedd disgwyl iddo wneud hynny ar y cynnig cyntaf. Honnir gan amryw mai hon yw'r ras seiclo ffordd, galetaf i gyd.. Geraint oedd y Cymro cyntaf i gymryd rhan yn y ras ers [[Colin Lewis]] yn [[Tour de France 1968|1968]], a'r Cymro cyntaf i orffen y ras ras.<ref name="BBC_5/12/07">{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/7129763.stm| teitl=Thomas backed for Beijing glory| cyhoeddwr=BBC| dyddiad=5 Rhagfyr 2007}}</ref> Derbyniodd gryn gefnogaeth gan ei gefnogwyr Cymreig yn y seremoni agoriadol yn Llundain, gyda nifer ohonynt yn mynd ymlaen i ddilyn yr holl ras.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.britishcycling.org.uk/web/site/WCU/lei/News2007/20070717_Maindy_Tour_Trip.asp| teitl=Maindy Flyers 'On Tour'!| awdur=Ian Jenkins| cyhoeddwr=Welsh Cycling| dyddiad=17 Gorffennaf 2007}}</ref>
Fe dreuliodd Geraint chwe wythnos yn ymarfer yn [[Perth (Awstralia)|Mherth]], [[Awstralia]] yng ngaeaf 2007.<ref name="BBC_5/12/07" /> Enwebwyd ef ar gyfer gwobr [[Personoliaeth Chwaraeon Cymreig y Flwyddyn BBC Cymru]] yn 2007, datganwyd yr enillwyr ar y teledu ar y [[2 Rhagfyr]] a chafodd Geraint ei bleidleisio i'r drydydd safle gan y cyhoedd.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/wales/7109016.stm| teitl=Calzaghe claims BBC Wales award| cyhoeddwr=BBC| dyddiad=2 Rhagfyr 2007}}</ref>
===2008===
Ni chystadlodd Thomas yn [[Tour de France 2008]], yn hytrach cystadlodd yn y [[Giro d'Italia]] yn gynharach yn y tymor cyn dychwelyd i Brydain er mwyn canolbwyntio ar baratoadau ar gyfer [[Gemau Olympaidd 2008]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cyclingweekly.co.uk/olympics/The_Big_Interview_Geraint_Thomas_article_258329.html| teitl=THE BIG INTERVIEW: GERAINT THOMAS| cyhoeddwr=Cycling Weekly| dyddiad=11 Mehefin 2008}}</ref> Wedi darganfod na fyddai baneri gwledydd nad oedd yn cymryd rhan o dan eu henwau eu hunain yn cael eu caniatáu yn y Gemau, dywedodd Thomas:
:''"It would be great to do a lap of honour draped in the Welsh flag if I win a gold medal, and I'm very disappointed if this rule means that would not be possible."''<ref>{{dyf gwe| url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/olympics/2505509/Beijing-Olympics-Flags-showing-Cross-of-St-George-Saltire-or-Welsh-dragon-banned.html| teitl=Beijing Olympics: Flags showing Cross of St George, Saltire or Welsh dragon banned| awdur=Gordon Rayner| cyhoeddwr=Telegraph.co.uk| dyddiad=6 Awst 2008}}</ref><ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/news/politics-news/2008/08/05/olympic-officials-ban-welsh-athletes-from-flying-national-flag-91466-21468144/| teitl=Olympic officials ban Welsh athletes from flying national flag| awdur=Martin Shipton| cyhoeddwr=South Wales Echo| dyddiad=5 Awst 2008}}</ref>
Ar 17 Awst, roedd Thomas yn aelod o'r sgwad tîm dilyn a dorrodd record y byd yn y rowndiau cyn-derfynol yn y Gemau Olympaidd gydag amser o 3:55:202, gan guro eu gwrthwynebwyr Rwsiaiddyn gyfforddus i fynd ymlaen i'r rownd derfynol i gystadlu am yr aur a'r arian.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/cycling/7566164.stm| teitl=GB pursuit team set world record| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=17 Awst 2008}}</ref> Y diwrnod canlynol, ar eu ffordd i ennill y fedal aur, torrodd y tîm Prydeinig record y byd eu hunain, gan osod amser newydd o 3:53:314, a churo eu gwrthwynebwyr Danaidd o 6.7 eiliad.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/cycling/7567845.stm| teitl=GB storm to gold in team pursuit| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=18 Awst 2008}}</ref> Roedd Thomas wedi bod yn un o'r cystadleuwyr posibl ar gyfer y dilyn unigol, ond penderfynodd beidio â chystadlu yn y ddwy gystadleuaeth gan nad oedd eisiau peryglu ymdrechion ei dîm. Roedd hefyd wedi cael ei gysidro i gystadlu yn y Madison gyda [[Bradley Wiggins]], ond dewiswyd [[Mark Cavendish]] yn y pen draw; dywedodd [[Chris Boardman]] fod ''"Geraint keeps surpassing people's expectations"''.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/cycling/7524460.stm| teitl=Thomas & Cavendish fight for spot| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=25 Gorffennaf 2008}}</ref>
Yn dilyn diarddeliad ei gyd-aelod tîm Barloworld, [[Moises Duenas]], o'r Tour de France, datgelodd Thomas ei farn cryf yn erbyn defnydd cyffuriau yn ei flog ar y wefan BBC 606: "''..if someone is fraudulent in a business, wouldn’t they be facing a prison term? I don’t see how riders taking drugs to win races and lying to their teams is any different. Bang them up and throw away the key!''"<ref>{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/dna/606/A38643546| teitl=Motivation is high despite Tour dopers| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=22 Gorffennaf 2008}}</ref>
===2009===
Apwyntiwyd ef yn [[Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig|Aelod o Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]] (MBE) yn rhestr anrhydeddau'r flwyddyn newydd yn 2009.<ref>London Gazette, rhifyn 58929, tud. 23, 31 Rhagfyr 2008</ref>. Fe'i dyrchafwyd yn OBE yn rhestr anrhydeddau'r flwyddyn newydd yn 2019<ref>[https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/536305-geraint-thomas-ymysg-cymry-restr-anrhydeddaur Golwg360 Geraint Thomas ymysg y Cymry ar restr anrhydeddau’r Frenhines] adalwyd 29 Rhagfyr 2018</ref>
Ni chafodd Thomas ddechrau da iawn i'w dymor rasio yn 2009, pan dorrodd ei [[pelfis|belfis]] a'i [[trwyn|drwy]] wrth ddisgyn ar ôl cam-farnu cornel a tharo'r barier diogelwch mewn cymal treial amser o'r Tirreno-Adriatico yn [[Macerata]], yr Eidal. Daeth yn ddamwain yn fuan wedi i siec amser 8 km ddangos mai ef oedd yr ail cyflymaf ar y ffordd. Er y bu iddo allu dychwelyd i westy ei dîm o'r ysbyty'r un diwrnod, gorfodwyd iddo gymryd 20 diwrnod o orffwys cyfan gwbl cyn gallu dychwelyd at ymarfer.<ref>{{dyf gwe| url=http://autobus.cyclingnews.com/news.php?id=news/2009/mar09/mar16news2&from=rss| teitl=Latest Cycling News: Broken bones for Thomas| cyhoeddwr=CyclingNews| dyddiad=2009-03-16}}</ref><ref>{{dyf gwe| url=http://www.dailypeloton.com/displayarticle.asp?pk=14359| teitl=44th Tirreno-Adriatico - Stage 4 & 5 Comnments & Photos| cyhoeddwr=Daily Peleton| dyddiad=15 Mawrth 2009}}</ref>
Ar 30 Hydref 2009, gosododd Thomas yr amser cyflymaf yn y dilyn o dan y rheolau presennol, pan gyflawnodd 4 km mewn 4 munud 15.105 eiliad yn rownd gyntaf y [[2009–2010 UCI Track Cycling World Cup Classics]] yn [[Velodrome Manceinion]]. Rhagorir yr amser hwn gan [[Chris Boardman]] yn unig, gydag amser o 4 munud 11.114 eiliad, a osodwyd ym 1996 mewn safle ar y beic sydd eisoes wedi cael ei wahardd.<ref name="Guardian30oct09">{{dyf gwe| url=http://www.guardian.co.uk/sport/2009/oct/30/geraint-thomas-world-cup-cycling| teitl=Geraint Thomas sets second fastest individual pursuit time in history| awdur=William Fotheringham| cyhoeddwr=The Guardian| dyddiad=31 Hydref 2009}}</ref> Ar 1 Tachwedd, ar ddiwrnod olaf y rownd hon o Gwpan y Byd, roedd Thomas yn aelod o'r sgwad dilyn tîm a osododd yr amser ail-gyflymaf yn y byd tra ar eu ffordd i ennill y fedal aur, gan osod record trac newydd yn y broses o 3:54.395.<ref>BBC Live Cycling coverage, 1 Tachwedd 2009</ref>
Daeth Thomas yn ail i [[Ryan Giggs]] yng ngwobr [[Personoliaeth Chwaraeon Cymreig y Flwyddyn BBC Cymru]] yn 2009, wedi i'r enillwyr gael eu datgan ar 8 Rhagfyr.<ref>{{dyf gwe| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/wales/8400227.stm| teitl=Ryan Giggs wins BBC Wales Sports Personality 2009| cyhoeddwr=BBC Sport| dyddiad=8 Rhagfyr 2009}}</ref>
Gadawodd Thomas dîm Barloworld ar ddiwedd 2009 i ymuno â thîm proffesiynol newydd [[Prydeinig]], sef [[Team Sky]].<ref name="Guardian30oct09" />
===2010===
[[Delwedd:Geraint Thomas TdF Pau 22Jul10.jpg|bawd|dde|240px|Geraint Thomas yn [[Tour de France 2010]].]]
Dechreuodd Thomas ei dymor rasio yn 2010 fel aelod dîm treial amser Sky yn y [[Tour of Qatar]]. Wedi cystadlu yng nghlasuron seiclo'r gwanwyn, daeth i sylw gan orffen y [[Critérium du Dauphiné]], gan orffen yn y deg uchaf yn y pedwar cymal cyntaf. Oherwydd hyn, fe oedd arweinydd y gystadleuaeth bwyntiau a gwisgodd y [[Crys Gwyrdd]] yng nghymalau dau, pedwar a chwech. Erbyn diwedd y ras, roed yn bumed yn y gystadleuaeth a 21ain yn y dosbarthiad cyffredinol.
Curodd Thomas ei gyd-aelod tîm, [[Peter Kennaugh]], i ennill [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain 2010]]. Roedd mewn siâp da, a pharhaodd hyn drwy [[Tour de France 2010]], lle gorffennodd yn bumed yn y Prologue ac ail yn y trydydd cymal, felly arweiniodd y gystadleuaeth reidiwr ifanc a gwisgo'r crys gwyn wedi'r trydydd cymal.
===2011===
Dechreuodd Thomas dymor rasio 2011 gyda perfformiadau addawol, gan gynnwys chweched safle yn y [[Classica Sarda]] ac ail yn y [[Dwars door Vlaanderen]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.teamsky.com/profile/0,27291,17543_6636476,00.html| cyhoeddwr=Team Sky| teitl=Geraint Thomas}}</ref> Cipiodd ei fuddugoliaeth proffesiynol cyntaf ym mis Mai 2011, gan ennill ras pum diwrnod [[Bayern-Rundfahrt]],<ref>{{dyf gwe| url=http://www.skysports.com/story/0,19528,15264_6958215,00.html| teitl=Thomas seals victory in Bavaria| cyhoeddwr=Sky Sports| dyddiad=29 Mai 2011}}</ref> wedi iddo orffen yn ail ar gymal 3, a pumed ar gymal 4. Ar 26 Mehefin 2011, daeth Thomas yn ail i [[Bradley Wiggins]] ym [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Mhencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain 2011]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.britishcycling.org.uk/road/article/roa20110626-road-Live--Men%E2%80%99s-National-RR-Champs-0| teitl=Wiggins Wins National RR Champ| cyhoeddwr=British Cycling| dyddiad=26 Mehefin 2011}}</ref>
Arweiniodd Thomas y gystadleuaeth reidiwr ifanc unwaith eto yn [[Tour de France 2011]], gan gwisgo'r crys gwyn wedi'r cymal cyntaf, a hyd y seithfed cymal. Yng nghymal 12, bu'n un o chwe reidiwr i ddianc oddi ar flaen y peleton wedi dim ond 2 km o'r cymal 211 km o [[Cugnaux]] i [[Luz-Ardiden]]. Ar un adeg roedd 7 munud o flaen y peleton ac yn arwain y ras fel oedd hi ar y ffordd. Cafodd ei ddal 7 km o ddiwedd y cymal ac enillodd y [[Gwobr Brwydrol|Wobr Brwydrol]] y cymal.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/sports/cycling/2011/07/15/cycling-geraint-thomas-in-the-thick-of-the-tour-de-france-action-91466-29056397| teitl=Geraint Thomas in the thick of the Tour de France action| cyhoeddwr=South Wales Echo| dyddiad=15 Gorffennaf 2011}}</ref> Gorffennodd y ras yn 31af, ei safle gorau yn y ras hyd yn hyn.
Bu Thomas yn llwyddiannus yn y [[Tour of Britain 2011|Tour of Britain]], gan ennill y dosbarthiad pwyntiau, a bu mewn safle uchel ar y dosbarthiad cyffredinol cyn iddo gael damwain a cholli amser. Roedd yn aelod o dîm [[Prydain Fawr]] ym [[Pencampwriaethau Rasio Ffordd y Byd|Mhencampwriaethau Rasio Ffordd y Byd]], gan arwain [[Mark Cavendish]] at ei fuddugoliaeth.
===2012===
Canolbwyntiodd Thomas ar rasio ar y trac ar gyfer tymor 2012 gan anelu at [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Gemau Olympaidd 2012]] yn [[Llundain]]<ref>{{cite web|last=Thomas|first=Graham|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/15208779.stm|title=Geraint Thomas considers quitting track after London Olympics|publisher= BBC Wales Sport|date=7 Hydref 2011}}</ref>. O'r herwydd, [[Giro d'Italia]] 2012 oedd ei unig brif ras yn ystod y tymor ond roedd yn rhan o dîm [[Team Sky]] sicrhaodd fuddugoliaeth i [[Bradley Wiggins]] yn ras Paris-Nice<ref>{{cite news| url=http://www.guardian.co.uk/sport/2011/oct/24/geraint-thomas-tour-de-france-olympics | location=London | work=The Guardian | first=James | last=Callow | title=Geraint Thomas to skip Tour de France in bid for Olympic gold | date=24 Hydref 2011}}</ref><ref>{{cite web|last=Howell|first=Andy|title=Geraint Thomas helps Bradley Wiggins claim Paris-Nice yellow jersey|url=http://www.walesonline.co.uk/sports/cycling/2012/03/05/cycling-geraint-thomas-helps-bradley-wiggins-claim-paris-nice-yellow-jersey-91466-30466176/|work=WalesOnline|publisher=Media Wales|date=5 Mawrth 2012}}</ref>.
Ar [[4 Ebrill]] roedd yn aelod o dîm trac Prydain dorrodd record byd yn y ras ymlid wrth ennill medal aur ym Mhencampwriaethau Trac y Byd ym [[Melbourne]]<ref>{{cite web|last=Richardson|first=Simon|title=Great Britain break team pursuit world record to win gold|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/532354/great-britain-break-team-pursuit-world-record-to-win-gold.html|work=Cycling Weekly|publisher=IPC Media Limited|date=2012-04-04}}</ref> a chasglodd fedal arian gyda [[Ben Swift]] yn y madison<ref>{{cite web|title=Belgians win world Madison crown|url=http://www.sbs.com.au/cyclingcentral/news/35883/belgians-win-world-madison-crown|work=SBS Cycling Central|publisher=SBS|date=8 Ebrill 2012|access-date=2014-08-10|archive-date=2013-02-19|archive-url=https://archive.is/20130219124159/http://www.sbs.com.au/cyclingcentral/news/35883/belgians-win-world-madison-crown|url-status=dead}}</ref>.
Ar ôl ennill cymal agoriadol y Tour de Romandie <ref>{{cite web|title=Tour de Romandie: Geraint Thomas wins on opening day|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/17832409|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=24 Ebrill 2012}}</ref> gorffennodd yn ail yng nghymal agoriadol yn erbyn y cloc y [[Giro d'Italia]] a hefyd yn ail yng nghymal ola'r Giro yn erbyn y cloc<ref>{{cite web|last=Gallagher|first=Brendan|title=Taylor Phinney romps to victory in opening time-trial ahead of Team Sky's Geraint Thomas|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/9248504/Giro-dItalia-2012-Taylor-Phinney-romps-to-victory-in-opening-time-trial-ahead-of-Team-Skys-Geraint-Thomas.html|work=The Guardian|publisher=Telegraph Media Group Limited|date=2012-05-05}}</ref><ref>{{cite web|title=Giro d'Italia 2012: Ryder Hesjedal is first Canadian to win the race|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18229220|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=2012-05-27}}</ref>
Cafodd Thomas ei ddewis yn aelod o dîm Ras Ymlid Prydain ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Gemau Olympaidd 2012]] ynghyd â [[Steven Burke]], [[Ed Clancy]] a [[Peter Kennaugh]]. Ar ôl torri'r record byd yng nghymal cyntaf y gystadleuaeth gosodwyd, llwyddodd y pedwarawd i dorri'r record unwaith eto yn y rownd derfynol yn erbyn [[Awstralia]] er mwyn cipio'r fedal aur<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19104072|title=Track cycling: GB men set team pursuit world record|publisher=BBC Sport|date=2 Awst 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/18916652|title=Olympics cycling: Team GB defend men's pursuit title|first=Chris|last=Bevan |publisher=BBC Sport|date=3 Awst 2012}}</ref>
===2013===
Dechreuodd Thomas dymor 2013 gyda'r [[Tour Down Under]]. Llwyddodd i ennill Cymal 2 a dal ar siwmper arweinydd y ras hyd nes y cymal olaf ond un. Gorffennodd yn drydydd, 25 eiliad tu ôl i'r Iseldirwr, [[Tom-Jelte Slagter]], gan ennill y dosbarth pwyntiau<ref>{{cite web|title=Tour Down Under: Geraint Thomas finishes third|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/21219463|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=27 Ionawr 2013}}</ref>.
Cafodd ei ddewis fel arweinydd [[Team Sky]] yn rasys y Clasuron ond heb llawer o lwyddiant. Gorffennodd yn ail yn [[Bayern-Rundfahrt]] ac yn 15ed yn y [[Critérium du Dauphiné]] wrth i [[Chris Froome]] a [[Richie Porte]] orffen yn gyntaf ac yn ail i [[Team Sky]].
Cafodd ei ddewis i rasio yn [[Tour de France 2013]] ac er iddo dorri ei belfis mewn damwain hegar ar y cymal cyntaf, parhaodd i rasio gan orffen yn y 140ed safle wrth i [[Team Sky]] sicrhau buddugoliaeth i Froome<ref>{{Cite web|url = http://www.guardian.co.uk/sport/2013/jul/21/tour-de-france-stage-21-results|title = Tour de France 2013: stage 21 results|date =2013-07-21|website = [[guardian.co.uk]]}}</ref>
===2014===
[[Delwedd:Paris Roubaix 2014 templeuve tete de la course.jpg|bawd|dde|Thomas yn dilyn ymosodiad gan Tom Boonen yn y Paris Roubaix 2014]]
Unwaith eto, dechreuodd Thomas ei dymor yn y [[Tour Down Under]] mewn rôl ''domestique'' i [[Richie Porte]], a gorffennodd yn wythfed. Roedd Thomas i fod i gefnogi Porte yn y [[Paris–Nice]] hefyd ond yn dilyn anaf i Chris Froome cafodd porte ei symud i rasio yn y [[Tirreno–Adriatico]] gan adael Thomas i arwain [[Team Sky]] yn Ffrainc. Llwyddodd i fachu'r ''maillot jaune'' ar y pedwerydd cymal cyn disgyn i'r ail safle erbyn y chweched cymal. Cafodd ddamwain mawr ar y seithfed cymal welodd o'n gorffen dros saith munud tu ôl i'r ceffylau blaen, ac ni gymrodd rhan yn y cymal olaf.
Dechreuodd tymor y Clasuron yn gryf gan orffen yn drydydd yn y [[E3 Harelbeke]] cyn arwain [[Team Sky]] yn y [[Tour of Flanders]] lle gorffennodd yn wythfed, 47 eiliad tu ôl i [[Fabian Cancellara]] ac roedd yn seithfed yn y [[Paris–Roubaix]], gan orffen 20 eiliad tu ôl i [[Niki Terpstra]]. Yn y [[Tour de France 2014|Tour de France]] bu'n gweithio dros Richie Porte wedi i arweinydd Team Sky, Chrids Froome, adael y ras wedi anaf ar y pumed cymal. Thomas oedd yr unig seiclwr o ynysoedd Prydain i orffen y ras gan orffen yn 22in, ei ganlyniad gorau yn y Tour de France.
Wedi'r Tour, teithiodd Thomas i Glasgow i gynrychioli Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2014|Ngemau'r Gymanwlad]] yn [[Glasgow]]. Casglodd fedal efydd yn y Ras yn erbyn y cloc cyn casglu'r fedal aur yn y Ras Lôn mewn ras hynod gyffrous welodd Thomas yn gorfod newid olwyn ym munudau olaf y ras.<ref>{{cite web |url=http://www.theguardian.com/sport/2014/aug/03/geraint-thomas-commonwealth-games-cycling-gold-wales |title=Geraint Thomas wins Commonwealth gold for Wales |publisher=Guardian.co.uk}}</ref>
=== 2016 ===
=== 2017 ===
[[Delwedd:2017 TdF E3 Geraint Thomas.jpg|bawd|upright|Cipiodd Geraint y siwmper felen yn Tour de France 2017, wedi iddo ennill y cymal agoriadol.]]
Yn Ionawr cyhoeddodd Team Sky y byddai Geraint a [[Mikel Landa]] yn cyd-arwain yn y Giro d'Italia y flwyddyn honno.<ref>{{cite web|url=http://www.cyclingnews.com/news/thomas-and-landa-to-have-joint-leadership-of-team-sky-at-giro-ditalia/|title=Thomas and Landa to have joint leadership of Team Sky at Giro d'Italia - Cyclingnews.com|publisher=}}</ref>
Ym Mawrth Geraint Thomas a arweiniodd y Tirreno–Adriatico ond amharwyd ar berfformiad Team Sky gydag anaf i [[Gianni Moscon]], pan chwythodd ei deiar flaen a disgynnodd ar y tarmac.<ref>{{cite news|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/racing/gianni-mosons-front-wheel-collapses-bizarre-crash-tirreno-ttt-318733|title=Gianni Moscon's front wheel collapses in bizarre crash during Tirreno TTT (video)|first=Richard|last=Windsor|work=[[Cycling Weekly]]|publisher=[[Time Inc. UK]]|date=8 Mawrth 2017|accessdate=14 Mawrth 2017}}</ref> Gorffennodd Team Sky 1' 41" yn is na'r safon. Enillodd Thomas yr ail gymal - 9 eiliad o flaen [[Tom Dumoulin]]. Ar ddiwedd y ras gorffennodd Geraint yn 5ed: 58 eiliad y tu ôl i Quintana.
Yn Ebrill, daeth Geraint y seiclwr cyntaf o Gymru, ac o Brydain, i ennill y ''Tour of the Alps'' (a adnabyddid cynt fel y ''Giro del Trentino'').<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/wales/39659982|title=Geraint Thomas wins Tour of Alps: Welshman the first Briton to win event|work=[[BBC Sport]]|publisher=[[BBC]]|date=21 Ebrill 2017|accessdate=21 Ebrill 2017}}</ref> Yn dilyn anaf i'w ysgwydd ac yna'n ddiweddarach i'w ben-glin, tynnodd o'r ras.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/cycling/39972898|title=Giro d'Italia: Geraint Thomas pulls out of race after crash on Sunday|date=19 Mai 2017|publisher=|via=www.bbc.co.uk}}</ref>
Yn Tour de France 2017, enillodd Geraint y cymal agoriadol, gan ei wneud y Cymro cyntaf erioed i wisgo'r siwmper felen. Cadwodd honno amdano hyd at Gymal 5, pan disgynnodd i'r ail safle. Daeth ei gyfraniad i'r ras i ben pan gafodd ddamwain ar Gymal 9 gan dorri pont ei ysgwydd.<ref name="CN9">{{cite news|url=http://www.cyclingnews.com/races/tour-de-france-2017/stage-9/results/|title=Tour de France: Uran wins stage 9 in photo finish|work=[[Cyclingnews.com]]|publisher=[[Immediate Media Company]]|date=9 Gorffennaf 2017|accessdate=9 Gorffennaf 2017}}</ref>
=== 2018 ===
Yn 2018 cystadlodd Thomas fel 'cyd-arweinydd' gyda [[Chris Froome]] ar gyfer [[Team Sky]]. Yn sgil damwain yn y cymal cyntaf, collodd Froome amser i Thomas. Wedi hynny, bu ymgiprys am arweinyddiaeth y tîm. Enillodd Thomas cymal 11 ar [[La Rosière, Savoie]] a Chymal 12 fyny'r [[Alpe d'Huez]] mewn modd ddramatig. Yn dilyn hynny aeth ymlaen i ennill y [[Tour de France]]. Ef oedd y Cymro cyntaf erioed i ennill ras bwysicaf y byd seiclo. Fe'i gyfarchwyd mewn seremoni arbennig o flaen adeilad [[Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] yn ystod yr [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru 2018|Eisteddfod Caerdydd]].
===2021===
[[Delwedd:Stage 17, 2021 TDF00024 porte thomas (51322474064).jpg|200px|bawd|Thomas yn y Tour de France, 2021]]
Yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2020|Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]] yn Japan (ym mis Gorffennaf 2021), tynnodd Thomas allan o'r Ras Ffordd gyda 60 km i fynd.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/57953312|title=Dim medal yn y ras ffordd i Geraint Thomas ar ôl disgyn|website=BBC Cymru Fyw|date=25 Gorffennaf 2021}}</ref> Ychydig wythnosau ynghynt, fe adlynodd ei ysgwydd ar ôl cwympo yn ystod wythnos gyntaf y Tour de France.
===2022===
Yn y Tour de Suisse, roedd yn rhan o dîm Ineos Grenadiers a oedd yn cynnwys Adam Yates, Daniel Martínez a Tom Pidcock.<ref>{{Cite news|first=Daniel|last=Benson|url=https://www.velonews.com/news/road/ineos-grenadiers-dispatch-tour-de-france-leaders-to-tour-de-suisse/|title=Ineos Grenadiers dispatch Tour de France leaders to Tour de Suisse|work=[[VeloNews]]|publisher=Outside|date=10 Mehefin 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> Ar ôl ennill eiliadau bonws ar y trydydd cymal,<ref>{{Cite news|url=https://www.velonews.com/news/road/tour-de-suisse-stage-3-peter-sagan-blasts-back-in-bunch-sprint/|title=Tour de Suisse stage 3: Peter Sagan blasts back with bunch sprint stunner|work=[[VeloNews]]|publisher=Outside|date=14 Mehefin 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> roedd tu ôl arweinydd y ras Aleksandr Vlasov o saith eiliad ar ôl y pumed cymal.<ref>{{Cite news|first=Patrick|last=Fletcher|url=https://www.cyclingnews.com/races/tour-de-suisse-2022/stage-5/results/|title=Vlasov holds off Powless to win Tour de Suisse stage 5|work=[[Cyclingnews.com]]|publisher=[[Future plc]]|date=16 Mehefin 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> Yn dilyn prawf [[COVID-19]] positif Vlasov cyn y chweched cam, symudodd Thomas i fyny i'r ail safle yn gyffredinol, un eiliad y tu ôl i Jakob Fuglsang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/cycling/61841099|title=Tour de Suisse leader Vlasov and Olympic champion Pidcock quit after new positive Covid cases|work=[[BBC Sport]]|publisher=[[BBC]]|date=17 June 2022|access-date=25 Mehefin 2022}}</ref> Cafodd y ddau eu pasio gan Sergio Higuita ar y seithfed cymal, gyda Higuita yn arwain Thomas o ddwy eiliad i gam olaf y treial amser unigol yn Liechtenstein.<ref>{{Cite news|first=Pete|last=Trifunovic|url=https://www.cyclingweekly.com/racing/thibaut-pinot-wins-tour-de-suisse-stage-seven-as-sergio-higuita-takes-the-overall-lead|title=Thibaut Pinot wins Tour de Suisse stage seven as Sergio Higuita takes the overall lead|work=[[Cycling Weekly]]|publisher=[[Future plc]]|date=18 June 2022|access-date=25 June 2022}}</ref> Gorffennodd Thomas yn ail ar y diwrnod i Remco Evenepoel, gyda Higuita yn gorffen mwy na munud i lawr, a roddodd y fuddugoliaeth gyffredinol i Thomas.<ref>{{Cite news|first=James|last=Walker-Roberts|url=https://www.eurosport.co.uk/cycling/tour-de-france/2022/geraint-thomas-easy-over-tour-de-france-leadership-for-ineos-grenadiers-after-tour-de-suisse-win_sto9000010/story.shtml|title=Geraint Thomas 'easy' over Tour de France leadership for Ineos Grenadiers after Tour de Suisse win|work=[[Eurosport]]|publisher=[[Discovery, Inc.]]|date=20 Mehefin 2022|access-date=22 Mehefin 2022}}</ref> Hon oedd y bedwaredd ras fawr iddo’i hennill, a’i ddegfed podiwm, wyth ohonyn nhw’n dod ar ôl iddo droi'n 30 oed.
Tour de France 2022 fyddai’r 12fed tro i Thomas seiclo y Grand Boucle. Daeth i mewn i'r ras ynghyd â'i gyd-aelodau o'r tîm Adam Yates, Dani Martínez a Tom Pidcock ac nid oedd yr un beiciwr yn ffefryn amlwg. Profodd Thomas ei hun i fod y beiciwr cryfaf yn y ras, ac eithrio Jonas Vingegaard a [[Tadej Pogačar]]. Rhwng yr [[Alpau]] a'r [[Pyreneau|Pyrenees]] roedd sïon bod Pogačar yn ceisio cynghreiro gyda Thomas, ac atebodd Thomas nad oeddent yn siarad y noson cynt yn trafod tactegau, ond mae beth bynnag sy'n digwydd yn ystod y ras, yn digwydd.<ref>{{Cite web|url=https://www.velonews.com/events/tour-de-france/geraint-thomas-possible-tour-de-france-alliances-but-pogacar-isnt-calling-me-the-night-before/|title=Geraint Thomas: Possible Tour de France alliances but Pogačar isn’t calling me the night before: 'I’m more looking ahead but you have to be aware of what’s behind you,' Welshman tells VeloNews.|first=Daniel|last=Benson|publisher=Velo News by Outside Magazine|date=17 Gorffennaf 2022|access-date=23 Gorffennaf 2022}}</ref> I mewn i'r drydedd wythnos fe seiclodd yn ddigon cryf i roi ei hun mewn sefyllfa i orffen ar bodiwm y Tour am y trydydd tro yn ei yrfa. Gyda'i berfformiad cryf yn ystod y treial amser terfynol ef oedd yr unig feiciwr i orffen o fewn +10:00 i Vingegaard a Pogačar, a sicrhaodd ei safle podiwm, yn y trydydd safle.<ref>{{Cite web|url=https://www.cyclingnews.com/news/thomas-over-the-moon-to-seal-tour-de-france-podium-place/|title=Thomas 'over the moon' to seal Tour de France podium place|first=Daniel|last=Ostanek|publisher=cyclingnews.com|date=23 Gorffennaf 2022|access-date=23 Gorffennaf 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62096928|title=Geraint Thomas yn codi i'r trydydd safle yn y Tour de France|date=8 Gorffennaf 2022|website=BBC Cymru Fyw|access-date=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
Gyda [[Tesni Evans]], dewiswyd ef i gludo baner Cymru yn seremoni agoriadol [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62330360|title=Gemau'r Gymanwlad: Evans a Thomas i gludo baner Cymru|date=28 Gorffennaf 2022|website=BBC Cymru Fyw|access-date=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Canlyniadau==
===Trac===
{{palmares cychwyn}}
;2004
:1af Madison Cwpan Talent UIV [[Bremen]] (gyda [[Mark Cavendish]])
:1af Ras Scratch, Pencampwriathau Iau y Byd, [[Los Angeles]]
:2il Ras Scratch, UCI Moscow World Cup
:2il Ras Bwyntiau, Pencampwriaethau Ewropeaidd Iau
;2005
:1af {{Baner|Prydain}} 20km Ras Scratch, [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]]
;2006
:1af Cwpan y Byd UCI, [[Moscow]], Pursuit Tîm (gyda [[Paul Manning]], [[Chris Newton]] ac [[Ed Clancy]])
:1af [[Delwedd:Flag of Europe.svg|22px]] Pencampwriaethau Trac Ewropeaidd, Pursuit Tîm dan 23, gyda ([[Ed Clancy]], [[Ian Stannard]], ac [[Andy Tennant]])
:2il Pencampwriaethau'r Byd Pursuit Tîm, (gyda [[Stephen Cummings]], [[Rob Hayles]] a [[Paul Manning]])
:2il [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]], Pursuit Tîm, gyda ([[Ross Sander]], [[Ian Stannard]] a [[Ben Swift]])
:2il Ras ''Scratch'' dan 23, Pencampwriaethau Trac Ewropeaidd
:3ydd Points Race, Melbourne 2006 Commonwealth Games
:3ydd Cwpan y Byd UCI, [[Sydney]], Pursuit Tîm (gyda [[Ed Clancy]], [[Ian Stannard]], ac [[Andy Tennant]])
:3ydd Madison, UCI Sydney World Cup, (gyda [[Mark Cavendish]])
:4ydd Ras Bwyntiau dan 23, Pencampwriaethau Trac Ewropeaidd
:5ed [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]], Pursuit
;2007
:1af [[Delwedd:Cycling World Champion Rainbow Stripes.png|22px]] Pencampwriaethau'r Byd, Pursuit Tîm
;2008
:1af [[Delwedd:Cycling World Champion Rainbow Stripes.png|22px]] Pencampwriaethau'r Byd, Pursuit Tîm
:1af [[Image:Gold medal.svg|20px]] Pursuit Tîm, Gemau Olympaidd
;2009
:1af {{Baner|Prydain}} [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Trac Prydain]], Pursuit
;2012
:1af [[Image:Gold medal.svg|20px]] Pursuit Tîm, Gemau Olympaidd - Record y Byd
:1af [[Delwedd:Cycling World Champion Rainbow Stripes.png|22px]] Pencampwriaethau'r Byd, Pursuit Tîm
:2il Pencampwriaethau'r Byd, Madison (gyda [[Ben Swift]])
{{palmares diwedd}}
===Ffordd===
{{palmares cychwyn}}
;2004
:1af [[Delwedd:Flag of Wales.svg|22px]] Pecampwriaethau Cenedlaethol Rasio Ffordd, Cymru
:1af, Ras Iau Paris-Roubaix
;2005
:1af [[Delwedd:Flag of Wales.svg|22px]] Pecampwriaethau Cenedlaethol Rasio Ffordd, Cymru<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/4562673.stm ''Thomas retains Welsh Road crown''] [[BBC]] [[25 Mai]] [[2005]]</ref>
Cafodd Thomas ddamwain ychydig ddydiau cyn ei ''debut'' rasio ffordd hyn yn Sydney ac roedd rhaid iddo gael llawdriniaeth i dynnu ei [[sblîn]]. Doedd o ddim yn gallu cystadlu llawer oherwydd hynnu yn 2005.
;2006
:1af Canlyniadau Terfynol, Fleche du Sud
:1af Canlyniadau Pwyntiau, Fleche du Sud
:1af Canlyniadau dan 21, Fleche du Sud
:1af Cymal 2, Fleche du Sud
:2il Cymal 3B, Fleche du Sud
:3ydd Pencampwriaethau Rasio Ffordd Prydeinig
:3ydd Canlyniadau Terfynol y Mynyddoedd, [[Giro d'Italia]] (''Baby Giro'')
:4ydd Cymal 10, [[Giro d'Italia]] (''Baby Giro'')
:4ydd Cymal 4, Fleche du Sud
:5ed Cymal 4, [[Tour of Britain|Taith Prydain]]
:5ed Cymal 2, [[Giro d'Italia]] (''Baby Giro'')
;2007
:5ed Canlyniadau dan 23, [[Tour Down Under]]
;2008
:1af Smithfield Nocturne
:3ydd Cymal 1, Ster Elektrotoer
;2009
:5ed [[Coppa Bernocchi]]
;2010
:1af {{Baner|Prydain}} [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain]]
:1af Cymal 1 TTT [[Tour of Qatar]]
:2il Cymal 3 [[Tour de France]]
::Deliodd [[Image:Jersey white.svg|20px]] Crys Reidiwr Ifanc o Cymal 3–6
;2011
:2il [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain]]
:2il [[Dwars door Vlaanderen]]
:10fed [[Ronde van Vlaanderen]]
:31af Tour de France
::3ydd Cymal 2
::5ed Cymal 5
::Deilydd Crys Reidiwr Ifanc o gymal 1-7
::Gwobr Brwydrol cymal 12
:12fed Taith Prydain
::1af Dosbarthiad Pwyntiau
::3ydd Cymal 3
:4ydd Cymal 4
;2012
:1af Prologue, [[Tour de Romandie]]
:[[Giro d'Italia 2012|Giro d'Italia]]
::2il Cymal 1, Treial amser
::2il Cymal 21, Treial amser
;2013
: 2il [[Bayern–Rundfahrt]]
: 3ydd [[Tour Down Under]]
::1af [[File:Jersey blue.svg|20px]] Sprints classification
::1af Cymal 2
: 3ydd [[File:Bronze medal blank.svg|15px]] Treial amser tîm, [[2013 UCI Road World Championships|UCI Road World Championships]]
: 4ydd [[2013 Omloop Het Nieuwsblad|Omloop Het Nieuwsblad]]
: 4ydd [[2013 E3 Harelbeke|E3 Harelbeke]]
: 10th Overall [[2013 Tour of Qatar|Tour of Qatar]]
;2014
: [[2014 Commonwealth Games|Commonwealth Games]]
::1af [[File:Gold medal blank.svg|15px|link=Gold medal]] [[Cycling at the 2014 Commonwealth Games – Men's road race|Road race]]
::3rd [[File:bronze medal blank.svg|15px]] Treial amser
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px|link=General classification]] Overall [[2014 Bayern–Rundfahrt|Bayern–Rundfahrt]]
::1af Cymal 4 (treial amser)
: 2il treial amser, National Road Championships
: 3ydd [[E3 Harelbeke]]
: 6th [[Eneco Tour]]
: 7th [[Paris–Roubaix]]
: 8th [[Tour Down Under]]
: 8th [[Tour of Flanders]]
;2015
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Volta ao Algarve]]
::1af [[File:Jersey green.svg|20px]] Points classification
::1af Cymal 2
: 1af [[2015 E3 Harelbeke|E3 Harelbeke]]
: 1af Cymal 1 (Treial amser tîm) [[2015 Tour de Romandie|Tour de Romandie]]
: 2il [[Tour de Suisse]]
: 3ydd [[Gent–Wevelgem]]
: 5ed [[Paris–Nice]]
;2016
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Paris–Nice]]
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Volta ao Algarve]]
: 9ydd Treial amser, [[Gemau Olympaidd yr Haf 2016|Gemau Olympaidd]]
;2017
: 1af [[File:Jersey violet.svg|20px]] Overall [[2017 Tour of the Alps|Tour of the Alps]]
::1af Cymal 3
: [[2017 Tour de France|Tour de France]]
::1af Cymal 1 (Treial amser)
::Held [[File:Jersey yellow.svg|20px]] after Stages 1–4
::Held [[File:Jersey green.svg|20px]] after Stage 1
: 3ydd [[File:Bronze medal blank.svg|15px]] Treial amser tîm, [[2017 UCI Road World Championships|UCI Road World Championships]]
: 5ed [[Tirreno–Adriatico]]
::1af Cymal 2
: 7th Taith Prydain
;2018
: 1af [[File:MaillotReinoUnido.PNG|20px]] Treial amser, National Road Championships
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] Overall [[2018 Tour de France|Tour de France]]
::1af Cymal 11 & 12
: 1af [[File:Jersey yellow-bluebar.svg|20px]] Overall [[2018 Critérium du Dauphiné|Critérium du Dauphiné]]
::1af Cymal 3 (Treial amser tîm)
: 2il [[Volta ao Algarve]]
::1af 3 (Treial amser)
: 3ydd [[Tirreno–Adriatico]]
: 4ydd [[UCI World Tour]]
;2019
: 2il [[Tour de France]]
: 3ydd [[Tour de Romandie]]
;2020
: 2il [[Tirreno–Adriatico]]
: 4ydd Treial amser, [[2020 UCI Road World Championships|UCI Road World Championships]]
;2021
: 1af [[File:Jersey yellow.svg|20px]] [[Tour de Romandie]]
: 3ydd [[Critérium du Dauphiné]]
::1af Cymal 5
: 3rd [[Volta a Catalunya]]
{{palmares diwedd}}
==Diwylliant poblogaidd==
===Tour de France 2018===
Yn sgil llwyddiant cynyddol Geraint Thomas yn ystod Tour de France 2018 rhannwyd clip fideo ar Facebook o ffans Geraint Thomas yn canu fersiwn hwyliog ohonynt yn canu cân [[Hogia'r Wyddfa]], ''Titw Tomos Las''<ref name="youtube.com">https://www.youtube.com/watch?v=XIni2DrPGXk</ref> gyda Geraint yn dod allan o'i bws teithio i'w harwain yn y canu.<ref>https://www.facebook.com/geraint.thomas.921/videos/676098202538132/</ref>
Ynghanol holl hwyl llwyddiant Geraint yn y Tour, recordiodd [[BBC Radio Cymru]] fersiwn newydd o ''Titw Tomos Las''<ref name="youtube.com"/> ar gyfer rhaglen foreuol Aled Hughes. Canwyd y fersiwn newydd gan ddau o aelodau Hogia'r Wyddfa, y bandi [[Siddi]], Band Pres Llarebbug a phlant lleol.<ref>ysgol.https://www.bbc.co.uk/programmes/p06fnknw</ref> a bu sylwi iddi ar Radio Cymru a'r we.<ref>https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/44954312</ref>
Roedd cân Titw Tomos yn rhan o don o [[Dathliadau geraint thomas yn tour de france 2008|Ddathliadau Geraint Thomas yn Tour de France 2018]] gan gynnwys cerddi a chân rap.
==Dolenni allanol==
*[http://www.britishcycling.org.uk/web/site/BC/gbr/GBRiderInfo/Thomas_Geraint_Bio.asp Geraint Thomas - Proffil ar wefan britishcycling.org.uk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090116100110/http://www.britishcycling.org.uk/web/site/BC/gbr/GBRiderInfo/Thomas_Geraint_Bio.asp |date=2009-01-16 }}
*[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/wales/7102367.stm Proffil ar wefan y BBC] ([[26 Tachwedd]] [[2007]])
{{CominCat|Geraint Thomas}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau|2}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{Crys Melyn Tour de France}}
{{DEFAULTSORT:Thomas, Geraint}}
[[Categori:Aelodau Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]]
[[Categori:Cymry â medal aur yng Ngemau'r Gymanwlad]]
[[Categori:Cymry â medal aur yn y Gemau Olympaidd]]
[[Categori:Cymry yn y Gemau Olympaidd]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1986]]
[[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd]]
[[Categori:Pobl o Gaerdydd]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
jw5tocfrllbchlzf65joctjgm59yekp
Mark Cavendish
0
31451
11100043
10980928
2022-08-07T15:51:24Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen Seiclwyr
| enwreidr = Mark Cavendish
| image = Mark Cavendish 2016.jpg
| enwllawn = Mark Simon Cavendish
| nickname = "Manx Missile", "Cav"
| dyddiadgeni = {{dyddiad geni ac oedran|df=y|1985|05|21}}
| gwlad = {{banergwlad|Ynys Manaw}}
| taldra = 1.75m
| pwysau = 69kg
| timpresennol = [[Team Dimension Data]]
| discipline = Ffordd a Thrac
| rol = Reidiwr
| mathoreidiwr = Gwibiwr
| blynyddoeddamatur1 =
| timamatur1 = Team Persil
| blynyddoeddpro1 = 2005-2006
| timpro1 = Sparkasse
| blynyddoeddpro2 = 2006-2011
| timpro2= [[T-Mobile Team]]
| blynyddoeddpro3 = 2012
| timpro3 = [[Team Sky]]
| blynyddoeddpro4 = 2013-2015
| timpro4 = [[Omega Pharma–Quick-Step]]
| blynyddoeddpro5 = 2016-
| timpro5 = [[Team Dimension Data]]
| prifgampau =
'''[[Grand Tour (seiclo)|Grand Tours]]'''
:'''[[Tour de France]]'''
::Cystadleuaeth Pwyntiau ([[Tour de France 2011|2011]])
::30 cymal unigol<br>2008–2013, 2015, 2016
:'''[[Giro d'Italia]]'''
::Cystadleuaeth Pwyntiau (2013)
::15 cymal unigol<br>(2008, 2009, 2011-2013)
:'''[[Vuelta a España]]'''
::Cystadleuaeth Pwyntiau (2010)
::3 cymal unigol (2010)
::1 cymal timau yn erbyn y cloc (2010)
'''Rasys cymal'''
:Ster ZLM Toer (2012)
:Tour of Qatar (2013, 2016)
:Dubai Tour (2015)
'''Clasuron a rasys un dydd'''
:[[Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd, UCI|Pencampwriaeth y Byd]] (2011)
:{{nowrap|[[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Prydain]] (2013)}}
:[[Milan–San Remo]] (2009)
:Scheldeprijs (2007, 2008, 2011)
:Kuurne-Brussels-Kuurne (2012, 2015)
| medaltemplates =
{{MedalCountry|{{baner|Ynys Manaw}} [[Ynys Manaw]]}}
{{MedalCompetition|Gemau'r Gymanwlad}}
{{Medal|Gold|[[Gemau'r Gymanwlad 2006|Melbourne 2006]]|Ras scratch}}
}}
Beiciwr proffesiynol o [[Ynys Manaw]] ydy '''Mark Simon Cavendish, MBE''' (ganwyd [[21 Mai]] [[1985]]) sy'n aelod o dîm [[Team Dimension Data]]. Mae Cavendish wedi ennill 30 o gymalau yn y [[Tour de France]], sy'n ei roi'n ail ar y rhestr o feicwyr â'r nifer fwyaf o fuddugoliuaethau <ref>{{cite web |url=http://www.cyclingnews.com/tour-de-france/stage-14/results/ |title=Tour de France: Cavendish wins stage 14 in Villars-les-Dombes |publisher=Cycling News |dyddiad=16 Gorffennaf 2016}}</ref>. Yn 2011 llwyddodd i ennill [[Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd, UCI]] yn [[Copenhagen]], [[Denmarc]], y [[Prydeiniwr|Prydain Fawr]] cyntaf i ennill y crys enfys ers [[Tom Simpson]] ym 1965<ref name="WorldChamps">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/15052681.stm|title=Mark Cavendish and Britain win road race title|first=Ollie|last=Williams|publisher=BBCSport|dyddiad=25 Medi 2011}}</ref><ref>{{cite news|last=Gladstone|first=Hugh|title=Mark Cavendish wins World Road Race Championship|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/530257/mark-cavendish-wins-world-road-race-championship.html|work=Cycling Weekly|dyddiad=25 Medi 2011}}</ref>.
Dechreuodd ei yrfa ar y trac gan ennill y [[madison]] ym [[Pencampwriaethau Trac y Byd, UCI|Mhencampwriaethau Trac y Byd]] yn [[Los Angeles]], [[Unol Daleithiau America]] yn 2005 gyda [[Rob Hayles]]<ref name="Madison2005">{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/4386997.stm |title=British success in men's madison |publisher=BBCSport |dyddiad=28 Mawrth 2005}}</ref> ac eto yn 2008 ym [[Manceinion]], [[Prydain Fawr]] gyda [[Bradley Wiggins]]<ref name="Madison2008">{{cite web|url=http://autobus.cyclingnews.com/track/2008/mar08/wtc08/?id=results/men_madison |title=Wiggins and Cavendish get the High Road over the Germans |publisher=Cycling News |dyddiad=29 Mawrth 2008}}</ref> ond mae wedi gwneud ei farc fel gwibiwr mewn rasys ar y lôn.
Yn ogystal â Phencampwriaeth y Byd a 30 cymal yn y Tour de France mae Cavendish wedi ennill ras glasur y [[Milan–San Remo]] yn 2009<ref name="Milan-San-Remo">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2009/mar/22/mark-cavendish-milan-san-remo-win |title=Cavendish silences his doubters with dramatic Milan-San Remo victory |publisher=theGuardian |dyddiad=22 Mawrth 2009}}</ref> a hefyd cystadleuaeth y pwyntiau ym mhob un o'r Grand Tours: y [[Vuelta a España]] yn 2010<ref name="Vuelta2010">{{cite web |url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/mark-cavendish/8012106/Vuelta-a-Espana-2010-Mark-Cavendish-wins-points-jersey-as-Vincenzo-Nibali-takes-overall.html |title=Vuelta a España 2010: Mark Cavendish wins points jersey as Vincenzo Nibali takes overall |publisher=The Telegraph |dyddiad=19 Medi 2010}}</ref>, y [[Tour de France]] yn 2011<ref name="Tour2011">{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/sport/cycling/14266126 |title=Tour de France: Mark Cavendish wins historic green jersey |publisher=BBCSport |dyddiad=22 Gorffennaf 2011}}</ref> a'r [[Giro d'Italia]] yn 2013<ref name="Giro2013">{{cite web |url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/racing/giro-ditalia/mark-cavendish-wins-giro-ditalia-points-classification-30012 |publisher=Cycling Weekly |title=Mark Cavendish wins Giro d’Italia points classification |dyddiad=26 Mai 2013}}</ref>
==Bywyd cynnar a gyrfa amatur==
Ganwyd Cavendish yn [[Douglas (Ynys Manaw)|Douglas]], [[Ynys Manaw]], yn fab i David sy'n frodor o'r ynys, ac Adele o [[Sir Efrog]], [[Lloegr]]<ref name="BoyRacer">{{cite book |author=Cavendish, Mark |title=Boy Racer: My Journey to Tour de France Record-Breaker |url=https://archive.org/details/boyracermyjourne0000cave |publisher=Ebury Publishing |ISBN=978-0-09-193277-0 |date=2010}}</ref> a dechreuodd rasio [[BMX]] yng Nghanolfan Chwaraeon Cenedlaethol Ynys Manaw yn Douglas. Llwyddodd i ennill dwy fedal aur yng [[Gemau'r Ynysoedd|Ngemau'r Ynysoedd]] yn [[Guernsey]] yn 2003<ref>{{cite web |url=http://www.iiga.org/media/2003/2003_cycling.pdf iiga.org |title=Cycling Results |type=pdf |publisher=International Island Games Association}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/33240901 |Publisher=BBCSport |title=Island Games 2015: Who will be next to follow these stars}}</ref> cyn cael ei le ar raglen Academi British Cycling.
Llwyddodd i ennill y [[madison]] ym [[Pencampwriaethau Trac y Byd, UCI|Mhencampwriaethau Trac y Byd]] yn [[Los Angeles]], [[Unol Daleithiau America]] yn 2005 gyda [[Rob Hayles]]<ref name="Madison2005" /> yn ogystal â'r Ras bwyntiau ym Mhencampwriaethau Trac Ewrop yn yr un flwyddyn.
==Gyrfa broffesiynol==
===2006-2007===
Cafodd Cavendish ei le ar dîm Sparkasse o'r [[Yr Almaen|Almaen]] yn 2006<ref>{{cite web|url=http://firstcycling.com/team.php?l=2053 |title=2006 Team Sparkasse |publisher=FirstCycling}}</ref> gan gystadlu yn y [[Tour of Britain]] lle llwyddodd i ennill cystadleuaeth y pwyntiau<ref name="Profile">{{cite web |url=https://www.britishcycling.org.uk/gbcyclingteam/new/bio/Mark_Cavendish |title=Profile: Mark Cavendish |publisher=British Cycling}}</ref>. Roedd Sparkasse yn dîm datblygu i dîm T-Mobile ac yn 2007 cafodd gytundeb gyda [[T-Mobile]]. Cafodd ei ddewis i rasio yn y [[Tour de France]] am y tro cyntaf ond rhoddodd gorau i'r ras yn ystod yr wythfed cymal<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/sport/2007/jul/16/cycling.tourdefrance2 |title='My race is over. I was trying to do things I am physically incapable of' |publisher=theGuardian |dyddiad=16 Gorffennaf 2007}}</ref>.
===2008===
Dychwelodd i'r trac yn 2008 gan ennill y [[madison]] ym [[Pencampwriaethau Trac y Byd, UCI|Mhencampwriaethau Trac y Byd]] gyda [[Bradley Wiggins]]<ref name="Madison2008" />. Ar y lôn, llwyddodd Cavendish i ennill cymal mewn [[Grand Tour]] am y tro cyntaf gyda buddugoliaethau yn y [[Giro d'Italia]] a'r [[Tour de France]]<ref name="Profile" />. Gadawodd y Tour de France yn gynnar er mwyn canolbwyntio ar y madison yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2008|Ngemau Olympaidd 2008]] yn [[Beijing]], [[Tsieina]], lle roedd disgwyl iddo ef a Wiggins ailgreu eu perfformiad ym Mhencampwriaeth y Byd a chipio'r fedal aur, ond roedd siom wrth i'r pâr orffen yn nawfed<ref>{{cite news|last=Fotheringham|first=Alasdair|title=Wiggins and Cav' miss out on Olympic Madison|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/olympics/346251/wiggins-and-cav-miss-out-on-olympic-madison.html|work=Cycling Weekly|dyddiad=20 Awst 2008}}</ref>. Roedd Cavendish yn credu nad oedd Wiggins wedi perfformio i'r gorau o'i allu<ref>{{cite news|last=Caroe|first=Charlie|title=Bradley Wiggins hasn't spoken to Mark Cavendish since Beijing Olympics|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/3108048/Bradley-Wiggins-hasnt-spoken-to-Mark-Cavendish-since-Beijing-Olympics-Cycling.html|work=The Daily Telegraph|dyddiad=30 Medi 2008}}</ref>.
===2009===
Yn 2009 cafodd ei ddewis i rasio yn y [[Milan–San Remo]], un o bum [[Rasus y clasuron#'Monuments'|prif glasur]] y calendr beicio. Llwyddodd Cavendish i gwrsio'r gŵr o Awstralia, Heinrich Haussler, a'i guro dros y 200m olaf er mwyn cipio buddugoliaeth fwyaf ei yrfa hyd yma<ref name="Milan-San-Remo" />. Ar ddiwrnod cyntaf y [[Giro d'Italia]] llwyddodd Team Colombia-High Road i enill y cymal cyntaf yn erbyn y cloc a cafodd Cavendish wisgo [[Giro d'Italia#Maglia rosa|crys y Maglia Rosa]] fel arweinydd y ras; y gŵr cyntaf o Ynys Manaw i gael yr anrhydedd<ref>{{cite web|last=Lynch|first=Robin|title=Mark Cavendish and Columbia take Giro d'Italia opener ahead of Garmin|url=http://www.guardian.co.uk/sport/2009/may/09/mark-cavendish-giro-ditalia-columbia-garmin|publisher=theGuardian|dyddiad=9 Mai 2009}}</ref>.
[[Delwedd:Etape 3 tour de France 2009 - Peloton 4 by Mikani Edit.JPG|bawd|chwith|upright|[[George Hincapie]] a Cavendish yn ystod trydedd cymal y [[Tour de France]] yn 2009]]
Parhaodd ei lwyddiant yn y Grand Tours wrth iddo ennill cymalau 2, 3, 10, 11, 19 a 21 o'r Tour de France<ref name="Tour2009">{{cite web |url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/5912827/Tour-de-France-2009-Mark-Cavendish-makes-history-in-Paris-as-Alberto-Contador-seals-win.html |title=Tour de France 2009: Mark Cavendish makes history in Paris as Alberto Contador seals win |publisher=The Telegraph |dyddiad=26 Gorffennaf 2009}}</ref>. Wrth ennill y trydedd cymal daeth Cavendish y [[Prydain Fawr|Prydeiniwr]] cyntaf i wisgo'r [[Crys gwyrdd|Maillot Vert]] am ddau ddiwrnod yn olynol<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/8137119.stm|title=Superb Cavendish triumphs again|publisher=BBC Sport|dyddiad=6 Gorffenaf 2009}}</ref> ac wrth ennill y 19eg cymal llwyddodd Cavendish i ddod y Prydeiniwr gyda'r nifer fwyaf o fuddugoliaethau mewn cymalau o'r Tour de France<ref name=apology>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/cycling/8168151.stm|title=Embarrassed Cavendish apologises for outburst|publisher=BBC Sport|dyddiad=24 Gorffennaf 2009}}</ref>.
===2010===
Dechreuodd Cavendish dymor 2010 yn hwyr oherwydd problemau gyda'i ddanedd<ref>{{cite web |url=http://www.cyclingnews.com/news/cavendish-reveals-the-pain-of-his-dental-problems/ |title=Cavendish reveals the pain of his dental problems |publisher=Cycling News |dyddiad=26 Chwefror 2010}}</ref> ond llwyddodd i wneud ei farc unwaith eto yn y [[Tour de France]]. Er cael damwain yng nghyfnod olaf y cymal agoriado<ref>{{cite web|last=Lewis|first=Tim|title=Mark Cavendish at heart of crash controversy|url=http://www.guardian.co.uk/sport/2010/jul/04/tour-de-france-2010-mark-cavendish|work=theGuardian|dyddiad=4 Gorffennaf 2010}}</ref> llwyddodd Cavendish i ennill cymalau 5, 6, 11, 18 ac 20 er mwyn dod â'i gyfanswm o fuddugoliaethau i bymtheg cymal<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/8852774.stm|title=Alberto Contador seals third Tour de France victory |dyddiad=25 Gorffennaf 2010|publisher=BBCSport}}</ref>.
Llwyddodd Cavendish i ychwanegu crys arweinydd y [[Vuelta a España]] i'w gasgliad wedi i'w dîm ennill y ras yn erbyn y cloc ar ddiwrnod agoriadol y ras<ref>{{cite web|last=Wynn|first=Nigel|title=Cavendish leads Vuelta after HTC-Columbia win team time trial|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/497465/cavendish-leads-vuelta-after-htc-columbia-win-team-time-trial.html|work=Cycling Weekly|dyddiad=28 Awst 2010}}</ref> a llwyddodd i ennill cymalau 12, 13 ac 18 a chipio'r gystadleuaeth pwyntiau er mwyn gorffen y tymor ar dân<ref>{{cite news|last=Gallagher|first=Brendan|title=Mark Cavendish wins points jersey as Vincenzo Nibali takes overall|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/mark-cavendish/8012106/Vuelta-a-Espana-2010-Mark-Cavendish-wins-points-jersey-as-Vincenzo-Nibali-takes-overall.html|work=The Daily Telegraph|dyddiad=19 Medi 2010}}</ref>.
===2011===
Cipiodd Cavendish ddwy gymal o'r [[Giro d'Italia]]<ref>{{cite web|title=Mark Cavendish quits 2011 Giro d'Italia after win|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/13459221.stm|work=BBC Sport}}</ref> cyn ychwanegu pum cymal o'r [[Tour de France]] i'w gyfanswm o fuddugoliaethau mewn [[Grand Tour]] a dod y person cyntaf erioed i ennill y cymal olaf o'r Tour am dair blynedd yn olynol. Llwyddodd hefyd i ennill cystadleuaeth y pwyntiau a dod y [[Prydain Fawr|Prydeiniwr]] cyntaf erioed i ennill y [[Crys gwyrdd|maillot vert]]<ref>{{cite news|title=Mark Cavendish wins historic green jersey|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/14266126.stm|work=BBC Sport|dyddiad=24 Gorffennaf 2011}}</ref>.
[[Delwedd:2011 Road World Championships Mens road race podium (cropped).jpg|bawd|[[Matthew Goss]] o Awstralia, Cavendish ac [[André Greipel]] o'r Almaen ar y podiwm wedi [[Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd, UCIPencampwriaeth y Byd|Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd]] yn [[Copenhagen]], [[Denmarc]].]]
Ar ddiwedd fis Medi roedd Cavendish yn nhîm Prydain Fawr ar gyfer [[Pencampwriaethau Seiclo Ffordd y Byd, UCI]] yn [[Copenhagen]], [[Denmarc]]. Llwyddodd Prydain i reoli'r ras gyda Cavendish yn ennill y gwibiad am y llinell a'r hawl i wisgo'r [[crys enfys]] am dymor. Daeth Cavendish yr ail [[Prydain Fawr|Brydeiniwr]] i ennill Bencampwriaeth y Byd ar ôl [[Tom Simpson]] ym 1965<ref name="WorldChamps" />.
===2012===
Dechreuodd Cavendish y tymor gyda [[Team Sky]]<ref>{{cite news|title=Mark Cavendish announces Team Sky move|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/15259826.stm|work=BBC Sport|dyddiad=11 Hydref 2011}}</ref> a llwyddodd i gipio tair cymal o'r [[Giro d'Italia]]<ref>{{cite news|last=McGrath|first=Andy|title=Cavendish makes it three at the Giro|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/532844/cavendish-makes-it-three-at-the-giro.html|work=Cycling Weekly|dyddiad=18 Mai 2012}}</ref> ond methodd ag ennill y gystadleuaeth pwyntiau gan orffen yn yr ail safle, un pwynt tu ôl i [[Joaquim Rodríguez]]. Llwyddodd i greu hanes yn y [[Tour de France]] wrth ennill pedair cymal arall gan gynnwys y cymal olaf ar y [[Champs-Elysée]] am y pedwaredd blwyddyn yn olynol a dod y beiciwr cyntaf i ennill ar y Champs-Elysée tra'n gwisgo'r [[crys enfys]]<ref>{{cite news|title=Bradley Wiggins wins Tour de France title|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18946960|work=BBC Sport|dyddiad=22 Gorffennaf 2012}}</ref>. Yn ystod y Tour, cyhoeddodd y papur newydd [[Ffrengig]], ''[[L'Equipe]]'' mai Cavendish oedd y gwibiwr gorau yn hanes y Tour de France<ref>{{cite news|last=Gallagher|first=Brendan|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/mark-cavendish/9419257/Tour-de-France-2012-Mark-Cavendish-sets-stage-perfectly-for-Olympic-road-race-glory.html|title=Tour de France 2012: Mark Cavendish sets stage perfectly for Olympic road race glory|work=The Daily Telegraph|dyddiad=22 Gorffennaf 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Fotheringham|first=Alasdair|url=http://www.independent.co.uk/sport/general/others/tour-de-france-mark-cavendish-enters-history-as-bestever-tour-sprinter-7965090.html|title=Tour de France: Mark Cavendish enters history as best-ever Tour sprinter|work=The Independent|dyddiad=23 Gorffennaf 2012}}</ref>.
Prif nod Cavendish ar gyfer y tmyor oedd y ras lôn yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2012|Ngemau Olympaidd]], [[Llundain]] ond er gwaethaf ymdrechion tîm cryf [[Prydain Fawr]] oedd yn cynnwys [[Bradley Wiggins]], [[Chris Froome]], [[Ian Stannard]] a [[David Millar]] methodd y tîm rwystro 30 o feicwyr rhag torri'n rhydd o'r peleton. Gorffennodd Cavendish yn 29ain, 40 eiliad tu ôl i'r enillydd [[Alexander Vinokurov]] o [[Casacstan]]<ref>{{cite news| url= http://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/18909585|title= Mark Cavendish's Olympic bid fails as Alexandre Vinokourov wins gold|work=BBC Sport|dyddiad= 28 Gorffennaf 2012}}</ref>.
Ar 18 Hydref cyhoeddodd Cavendish ei fod yn gadael Team Sky er mwyn ymuno â thîm [[Omega Pharma-Quick Step]] o [[Gwlad Belg|Wlad Belg]]<ref>{{cite news|title=Team Sky rider Mark Cavendish to join Omega Pharma-Quick Step|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/19995341|work=BBC Sport|dyddiad=18 Hydref 2012}}</ref>.
===2013===
Llwyddodd Cavendish i ennill pum cymal o'r [[Giro d'Italia]] - buddugoliaethau oedd yn cynnwys y 100fed buddugoliaeth o'i yrfa broffesiynol<ref>{{cite news|title=Mark Cavendish wins Giro d'Italia stage but Wiggins struggles|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/22558770|work=BBC Sport|dyddiad=16 Mai 2013}}</ref> a llwyddodd i ennill y gystadleuaeth bwyntiau gan ddod y pumed person erioed i ennill y gystadleuaeth bwyntiau ym mhob un o'r [[Grand Tours]]<ref>{{cite news|author=Andrew Hood|url=http://velonews.competitor.com/2013/05/news/mark-cavendish-caps-stellar-2013-giro-ditalia-with-5th-stage-win-points-jersey_288704|title=Mark Cavendish caps stellar 2013 Giro d’Italia with 5th stage win, points jersey|dyddiad=26 Mai 2013|work=VeloNews|access-date=2016-08-17|archive-date=2013-06-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20130607160321/http://velonews.competitor.com/2013/05/news/mark-cavendish-caps-stellar-2013-giro-ditalia-with-5th-stage-win-points-jersey_288704|url-status=dead}}</ref>.
Ar 23 Mehefin llwyddodd Cavendish i ennill [[Pencampwriaethau Cenedlaethol Ras Ffordd Prydain|Pencampwriaeth Prydain]] am y tro cyntaf yn [[Glasgow]], [[Yr Alban]]<ref>{{cite news|title=Mark Cavendish wins first road race title in Glasgow|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/23024137|work=BBC Sport|dyddiad=23 Mehefin 2013}}</ref> ac ychwanegodd ddwy gymal arall o'r [[Tour de France]] i fynd a'i gyfanswm i 25 o fuddugoliaethau<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/cycling/23292173 |title=Tour de France: Mark Cavendish sprints to 25th stage win |publisher=BBC Sport |dyddiad=12 Gorffennaf 203}}</ref>.
Ym mis Medi, llwyddodd Cavendish i ennill dwy gymal o'r [[Tour of Britain]] gan gynnwys y bedwaredd cymal oedd yn gorffen yn [[Llanberis]]<ref>{{cite web |url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/mark-cavendish-wins-tour-of-britain-stage-four-in-llanberis-25294 |title=Mark Cavendish wins Tour of Britain stage four in Llanberis |publisher=Cycling Weekly |dyddiad=18 Medi 2013}}</ref>.
===2014===
Cafodd Cavendish flwyddyn ddistaw gan iddo beidio a chystadlu yn y [[Giro d'Italia]]. Yn ystod cymal cyntaf y [[Tour de France]] rhwng [[Leeds]] a [[Harrogate]] yn [[Sir Efrog]], [[Lloegr]] cafodd ddamwain welodd o'n ddatgymalu ei ysgwydd a'i orfodi allan o'r ras<ref>{{cite news|url=http://www.cyclingnews.com/news/mark-cavendish-out-of-the-tour-de-france|title=Mark Cavendish out of the Tour de France|publisher=Cycling News|dyddiad=6 Gorffennaf 2014}}</ref>.
===2015===
Llwyddodd Cavendish i ennill un cymal yn y [[Tour de France]]<ref>{{cite news|last=Glendenning|first=Barry|title=Mark Cavendish sprints to victory on stage seven of the Tour de France|url=https://www.theguardian.com/sport/2015/jul/10/mark-cavendish-tour-de-france-stage-seven-win-cycling|work=theGuardian.com|dyddiad=10 Gorffennaf 2015}}</ref> cyn dychwelyd i'r trac gan ymuno â [[Bradley Wiggins]] yn y [[madison]] am y tro cyntaf ers [[Gemau Olympaidd yr Haf 2008|Gemau Olympaidd 2008]]<ref>{{cite news|title=Sir Bradley Wiggins & Mark Cavendish win madison for GB|url=http://www.bbc.co.uk/sport/cycling/33953676|access-date=5 July 2016|work=BBC Sport|dyddiad=16 Awst 2015}}</ref>.
Ym mis Medi cafwyd cyhoeddiad fod Cavendish yn arwyddo i [[Team Dimension Data]] ar gyfer tymor 2013<ref>{{cite news|title=Mark Cavendish joins Team Dimenson Data for 2016|url=http://www.cyclingnews.com/news/mark-cavendish-joins-team-dimenson-data-for-2016/|accessdate=29 September 2015|work=Cycling News|dyddiad=29 September 2015|archive-date=2015-11-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20151120233546/http://www.cyclingnews.com/news/mark-cavendish-joins-team-dimenson-data-for-2016/|url-status=dead}}</ref>.
===2016===
Ar 2 Gorffennaf llwyddodd Cavendish i ennill cymal agoriadol y [[Tour de France]] er mwyn gwisgo'r [[Crys melyn|maillot jaune]] am y tro cyntaf yn ei yrfa<ref>{{cite news|title=Tour de France: Mark Cavendish in yellow jersey after stage one victory|url=http://www.bbc.com/sport/cycling/36693065|work=BBC Sport|dyddiad=2 Gorffennaf 2016}}</ref>.
{{clirio}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau|3}}
== Dolenni Allanol ==
*{{eicon en}} [http://www.markcavendish.com Gwefan Swyddogol Mark Cavendish]
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Cavendish, Mark}}
[[Categori:Seiclwyr Manawaidd]]
[[Categori:Genedigaethau 1985]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
bbecvfxd4chn1nji6mjssiq8nm5vjhy
Rhos Fawr
0
35524
11100188
11016346
2022-08-07T21:35:26Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} |suppressfields = sir }}
Pwynt uchaf [[Fforest Clud]] ym [[Powys|Mhowys]] yw '''Rhos Fawr''' (mapiau Saesneg: ''Great Rhos''), rhwng y [[Trallwng]] a'r [[Gelli Gandryll]]; {{gbmapping|SO182639}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 287 [[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn (mynydd)]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 660 metr (2165 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 10 Mawrth 2007.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
* [http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
* [http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=318218&y=263897&z=3&sv=318218,263897&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307054234/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=318218&y=263897&z=3&sv=318218,263897&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-07 }}
* [http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SO182638 Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{eginyn Powys}}
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Powys]]
7li898pgrun7j199stf99dtn05tv1ex
Cyfamodwyr (yr Alban)
0
37712
11100208
10966128
2022-08-07T21:49:52Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= yn_cynnwys}}
:''Erthygl am y mudiad Albanaidd hanesyddol yw hon. Am fudiad y Cyfamodwyr yng Nghymru gweler [[Cymdeithas Cyfamod y Cymry Rhydd]].''
[[Image:Covenanters in a Glen.jpg|bawd|220px|'Cyfamodwyr yn y Glyn' paentiad gan Alexander Carse.]]
Plaid grefyddol a gwleidyddol yn [[yr Alban]] yn yr [[17g]] oedd '''Y Cyfamodwyr'''. Yn grefyddol, roeddynt yn gysylltiedig â [[Presbyteriaeth]] ac â gwrthwynebiad i [[esgobaeth]]au. Gwrthwynebent ymdrechion i hyrwyddo [[Anglicaniaeth]] yn yr Alban.
Daw'r enw'r o'r cyfeiriadau at "gyfamod" rhwng [[Duw]] a Dyn yn [[y Beibl]]. Arwyddwyd y [[Cyfamod Cenedlaethol]] yn 1638, a dilynwyd ef gan un arall, y ''[[Solemn League and Covenant]]'', yn [[1643]]. Bu gan y Cyfamodwyr ran amlwg yn [[Rhyfel Cartref yr Alban]] ([[1644]] - [[1645]]), rhan o [[Rhyfeloedd y Tair Teyrnas|Ryfeloedd y Tair Teyrnas]].
Erbyn y 1680au, yn enwedig dan [[Iago II/VII o Loegr a'r Alban|Iago VII]], bu ymladd rhwng y llywodraeth a'r Cyfamodwyr, oedd yn blaid bur fechan erbyn hynny. Lladdwyd llawer o'r Cyfamodwyr, a rhoddwyd diwedd ar y mudiad fel grym gwleidyddol.
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{eginyn hanes yr Alban}}
[[Categori:17eg ganrif yn yr Alban]]
[[Categori:Cristnogaeth yn yr Alban]]
[[Categori:Sefydliadau'r 17eg ganrif]]
nrj5v6wtemiqa8qf5dlh6b3sqkd16kj
Coleg y Drindod, Rhydychen
0
38176
11100252
4109504
2022-08-08T08:41:53Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{| class="toccolours" style="float: right; margin: 0 0 0.5em 1em; width: 25em; font-size: 90%;" cellspacing="3"
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | '''Coleg y Drindod, [[Prifysgol Rhydychen]]'''
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:UK-2014-Oxford-Trinity College 01.JPG|290px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:Trinity College, Oxford.svg|140px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;"|
|- style="vertical-align: top;"
|'''Sefydlwyd'''
|style="padding-right: 1em;" | [[1555]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Enwyd ar ôl'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Y Drindod Sanctaidd]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Lleoliad'''
|style="padding-right: 1em;" | Broad Street, Rhydychen
|- style="vertical-align: top;"
|'''Chwaer-Goleg'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Coleg Churchill, Caergrawnt]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Prifathro'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Ivor Roberts|Syr Ivor Roberts]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Is‑raddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 292<ref name="Niferoedd">Niferoedd myfyrwyr, Rhagfyr 2016: [https://www.ox.ac.uk/about/facts-and-figures/student-numbers?wssl=1 Prifysgol Rhydychen;] adalwyd 25 Mai 2017.</ref>
|- style="vertical-align: top;"
|'''Graddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 147{{r|Niferoedd}}
|- style="vertical-align: top;"
|'''Gwefan'''
|style="padding-right: 1em;" | [http://www.trinity.ox.ac.uk www.trinity.ox.ac.uk]
|}
:''Gweler hefyd [[Coleg y Drindod]] (gwahaniaethu).''
Un o golegau cyfansoddol [[Prifysgol Rhydychen]] yw '''Coleg y Drindod''' ([[Saesneg]]: ''Trinity College'').
==Cynfyfyrwyr==
*[[John Aubrey]]
*[[Anthony Crosland]]
*[[Henry Ireton]]
*[[Terence Rattigan]]
*[[Jeremy Thorpe]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Colegau Prifysgol Rhydychen}}
{{Eginyn Rhydychen}}
[[Categori:Coleg y Drindod, Rhydychen| ]]
[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Trindod]]
[[Categori:Sefydliadau 1555]]
7sl6ajd8wjrfgyyzbnse2w1zmyy8zng
Sgwrs:Arthur
1
40657
11100094
10786523
2022-08-07T19:56:37Z
216.106.73.138
wikitext
text/x-wiki
Fyddai gan rywun wrthwynebiad i mi symud yr erthygl i "Arthur"? Nid ydym yn rhoi "Y Brenin" neu "Y Frenhines" ac ati o flaen enw neb arall hyd y gwelaf fi; ac nid yw Arthur yn cael ei ddisgrifio yn benodol fel brenin yn y traddodiad Cymreig cynnar. [[Defnyddiwr:Rhion|Rhion]] 12:29, 7 Mawrth 2008 (UTC)
: Rwy'n gweld fod yr erthygl wedi ei symud yn ôl i "Y Brenin Arthur" heb drafodaeth. Fyddai modd trafod pethau fel hyn ar dudalen sgwrs yr erthygl gyntaf os gwelwch yn dda? [[Defnyddiwr:Rhion|Rhion]] 12:05, 16 Awst 2009 (UTC)
:::Wedi darllen [golygiad: tystiolaeth yn awgrymu bod Arthur yn deillio i un Artúr mac Aodhán o Dál Riada (yr Alban cynnar)] dw i'n meddwl rhaid symud yr erthygl i "Arthur" neu "Tywysog Arthur". Diolch Rhion. -- Ryan, dysgwr o Gymraeg
::::Ydy, mae'n wahanol i'r rhan fwyaf o erthyglau sydd gennym ee 'Owain Glyn Dwr' ac nid 'Y Tywysog OG', 'Dafydd (brenin)' ac nid 'Y Brenin Dafydd'. Dw i ddim yn credu bod llawer o gyfeiriadau ato fel Tywysog, fodd bynnag, ond fe gytunwn gyda 'Arthur (brenin', gan ddilyn y drefn arferol ar cywici. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:51, 31 Gorffennaf 2018 (UTC)
"Y bwriad oedd y byddai Arthur yn teyrnasu fel y brenin Arthur II pan ddôi i'r orsedd." Mae hwn yn diddorol, oes cyfeirnod am hwn? Dwi methu ffeindio unrhywbeth fy hun.--[[Defnyddiwr:Gerian2|Gerian2]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gerian2|sgwrs]]) 12:52, 26 Hydref 2020 (UTC)
guiba07zxn3gzz9fktfrhq60uutak14
Coleg Magdalen, Rhydychen
0
46841
11100254
11024499
2022-08-08T08:44:06Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{| class="toccolours" style="float: right; margin: 0 0 0.5em 1em; width: 25em; font-size: 90%;" cellspacing="3"
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | '''Coleg Magdalen, [[Prifysgol Rhydychen]]'''
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:Magdalen College Oxford 20040613.jpg|290px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:Magdalen_College_Oxford_Coat_Of_Arms.svg|140px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;"|
|- style="vertical-align: top;"
|'''Arwyddair'''
|style="padding-right: 1em;" | ''Floreat Magdalena''
|- style="vertical-align: top;"
|'''Sefydlwyd'''
|style="padding-right: 1em;" | [[1458]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Enwyd ar ôl'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Mair Fadlen]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Lleoliad'''
|style="padding-right: 1em;" | High Street, Rhydychen
|- style="vertical-align: top;"
|'''Chwaer-Goleg'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Coleg Magdalene, Caergrawnt]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Prifathro'''
|style="padding-right: 1em;" | [[David Clary|Syr David Clary]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Is‑raddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 402<ref name="Niferoedd">Niferoedd myfyrwyr, Rhagfyr 2016: [https://www.ox.ac.uk/about/facts-and-figures/student-numbers?wssl=1 Prifysgol Rhydychen;] adalwyd 25 Mai 2017.</ref>
|- style="vertical-align: top;"
|'''Graddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 177{{r|Niferoedd}}
|- style="vertical-align: top;"
|'''Gwefan'''
|style="padding-right: 1em;" | [http://www.magd.ox.ac.uk www.magd.ox.ac.uk]
|}
:''Erthygl am y coleg yn Rhydychen yw hon; am y coleg ag enw tebyg yng Nghaergrawnt, gweler [[Coleg Magdalene, Caergrawnt]].''
Un o golegau cyfansoddol [[Prifysgol Rhydychen]] yw '''Coleg Magdalen''' (ynganer "Môdlin") ([[Saesneg]]: ''Magdalen College'')
==Cynfyfyrwyr==
*[[David Hughes (addysgwr)|David Hughes]] (m. 1609), addysgwr
*[[Robert Kee]] (1919–2013), newyddiadurwr
*[[Robert Hardy]] (1925-2017), actor
*[[Jon Stallworthy]] (1935–2014), bardd
*[[Pwyll ap Siôn]] (g. 1968), cerddoregydd a chyfansoddwr
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Colegau Prifysgol Rhydychen}}
{{Eginyn Rhydychen}}
[[Categori:Coleg Magdalen, Rhydychen| ]]
[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Magdalen]]
[[Categori:Sefydliadau 1458]]
hqsiaf84gjaj3l1sf7qvzll2qq8bf5b
Coleg Merton, Rhydychen
0
46843
11100256
10965853
2022-08-08T08:46:35Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{| class="toccolours" style="float: right; margin: 0 0 0.5em 1em; width: 25em; font-size: 90%;" cellspacing="3"
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | '''Coleg Merton, [[Prifysgol Rhydychen]]'''
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:Merton college, front quadrangle 01.JPG|290px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[Delwedd:Merton College Oxford Coat Of Arms.svg|140px]]
|-
| colspan="2" style="text-align: center;"|
|- style="vertical-align: top;"
|'''Arwyddair'''
|style="padding-right: 1em;" | ''Qui Timet Deum Faciet Bona''
|- style="vertical-align: top;"
|'''Sefydlwyd'''
|style="padding-right: 1em;" | [[1264]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Enwyd ar ôl'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Walter de Merton]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Lleoliad'''
|style="padding-right: 1em;" | Merton Street, Rhydychen
|- style="vertical-align: top;"
|'''Chwaer-Goleg'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Peterhouse, Caergrawnt]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Prifathro'''
|style="padding-right: 1em;" | [[Martin J. Taylor|Syr Martin Taylor]]
|- style="vertical-align: top;"
|'''Is‑raddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 291<ref name="Niferoedd">Niferoedd myfyrwyr, Rhagfyr 2016: [https://www.ox.ac.uk/about/facts-and-figures/student-numbers?wssl=1 Prifysgol Rhydychen;] adalwyd 25 Mai 2017.</ref>
|- style="vertical-align: top;"
|'''Graddedigion'''
|style="padding-right: 1em;" | 244{{r|Niferoedd}}
|- style="vertical-align: top;"
|'''Gwefan'''
|style="padding-right: 1em;" | [http://www.merton.ox.ac.uk www.merton.ox.ac.uk]
|}
Un o golegau cyfansoddol [[Prifysgol Rhydychen]] yw '''Coleg Merton''' ([[Saesneg]]: ''Merton College'').
==Cynfyfyrwyr==
*[[William o Ockham]] (tua 1287 – 1347 neu 1349), athronydd
*[[Richard Steele|Syr Richard Steele]] (1672–1729), llenor o Iwerddon
*[[Evan Evans (Ieuan Fardd)|Evan Evans]] (1731–1788), ysgolhaig, bardd, ac offeiriad Cymreig
*[[T. S. Eliot]] (1888–1965), bardd
*[[Roger Bannister|Syr Roger Bannister]] (1929–20187), athletwr
*[[David Parry-Jones]] (1933–2017), Sylwebydd chwaraeon ac awdur Cymreig
*[[Frank Bough]] (1933–2020), cyflwynydd teledu
*[[Rees Davies]] (1938–2005), hanesydd Cymreig
*[[Adam Hart-Davis]] (g. 1943), gwyddonydd a darlledwr
*[[Gareth Glyn]] (g. 1951), cyfansoddwr a darlledwr Cymreig
*[[Naruhito, Ymerawdwr Siapan]] (g. 1960) Ymerawdwr Siapan ers 1 Ebrill 2019
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Colegau Prifysgol Rhydychen}}
{{Eginyn Rhydychen}}
[[Category:Coleg Merton, Rhydychen| ]]
[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Merton]]
[[Categori:Sefydliadau 1264]]
s2xvgaafcdga5l0dzxf641wpxoufwoy
Moel Ysgyfarnogod
0
49222
11100187
11028255
2022-08-07T21:34:50Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} }}
Mynydd yn y [[Rhinogau]], de [[Gwynedd]] yw '''Moel Ysgyfarnogod''' . Ef yw'r mwyaf gogleddol o gopaon y Rhinogau, a saif i'r gorllewin o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]], de [[Gwynedd]]; {{gbmapping|SH658345}}..
Gellir ei ddringo o ochr ddwyreiniol Llyn Trawsfynydd neu o ben draw yn ffordd gul uwchben [[Talsarnau]]. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 443[[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn (mynydd)]], [[Hewitt]] a [[Nuttall]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 623[[metr|m]] (2044[[treodfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 28 October 2001.
Ceir olion nifer o weithfeydd cloddio [[manganîs]] ger copa'r foel.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o Gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=293800&y=805200&z=3&sv=293800,805200&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110524220802/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=293800&y=805200&z=3&sv=293800,805200&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2011-05-24 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NH938052 Lleoliad ar wefan Get-a-map] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110524224959/http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NH938052 |date=2011-05-24 }}
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Hewitt]]
[[Categori:Copaon Nuttall]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Gwynedd]]
[[Categori:Talsarnau]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
evgxkogpfkez65xjwpao0wd00qoup08
Afon Eden (Gwynedd)
0
49311
11100237
8522062
2022-08-08T06:41:46Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=%2Bdd%2Fmm%2Fbb%3A7%2F8%2F1874%20%2Bnodiadau%3AEden¤tpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true&asc=true#angori ] Glanllynauduon, nid nepell o Bronaber, Trawsfynydd.
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
tuae16h3iwy870oceg2xxqy5skm5ytf
11100238
11100237
2022-08-08T06:45:41Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=%2Bdd%2Fmm%2Fbb%3A7%2F8%2F1874%20%2Bnodiadau%3AEden¤tpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true&asc=true#angori ] 'Glanllynauduon, nid nepell o Bronaber, Trawsfynydd'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol), sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
oabyq68n79bxvc2enh1jpqs3ovw1dp9
11100239
11100238
2022-08-08T06:46:43Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=%2Bdd%2Fmm%2Fbb%3A7%2F8%2F1874%20%2Bnodiadau%3AEden¤tpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true&asc=true#angori ] 'Glanllynauduon, nid nepell o Bronaber, Trawsfynydd'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol), sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
t2ibcvy9i7ay6h50sjgcx60mz6pw4cz
11100240
11100239
2022-08-08T06:49:39Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=%2Bdd%2Fmm%2Fbb%3A7%2F8%2F1874%20%2Bnodiadau%3AEden¤tpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true&asc=true#angori ] 'Glanllynauduon, nid nepell o [[Bronaber]], [[Trawsfynydd]]'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol), sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
fqmjj7nl2qobrmqodhkiaynekolrewo
11100241
11100240
2022-08-08T06:52:30Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=%20%2Bdd%2Fmm%2Fbb%3A7%2F8%2F1874%20%20%2Bnodiadau%3Aeden¤tpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true&asc=true#angori] 'Glanllynauduon, nid nepell o [[Bronaber]], [[Trawsfynydd]]'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol), sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
7mn26f3x7t9lqka8aub3rrd4s262tuv
11100242
11100241
2022-08-08T06:57:44Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=%2Bdd%2Fmm%2Fbb%3A7%2F8%2F1874%20%2Bffynhonnell%3Asporting¤tpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true&asc=true#angori]'Glanllynauduon, nid nepell o [[Bronaber]], [[Trawsfynydd]]'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol); sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
2e78pg8wiurpv3evoha42tn81ustmsd
11100243
11100242
2022-08-08T07:00:13Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden''Glanllynauduon, nid nepell o [[Bronaber]], [[Trawsfynydd]]'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol); sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
pqv2hli3fedifn9k74z3zteyl1nf6vt
11100244
11100243
2022-08-08T07:00:50Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden'' Glanllynauduon, nid nepell o [[Bronaber]], [[Trawsfynydd]]'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol); sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
{{eginyn Gwynedd}}
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
03lgf9pasiotoxcydmkdjinye4rq7tk
11100245
11100244
2022-08-08T07:01:56Z
Duncan Brown
41526
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| ynganiad = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
}}
:''Erthygl am yr afon yng Ngwynedd yw hon. Am afonydd eraill o'r un enw, gweler [[Afon Eden]]. Ceir hefyd [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]], sef Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.''
Afon yn ne [[Gwynedd]] sy'n llifo i [[afon Mawddach]] yw '''afon Eden'''.
Mae'r [[afon]] yn tarddu i'r gorllewin o bentref [[Bronaber]], lle mae nifer o nentydd oddi ar lechweddau dwyreiniol [[Moel Ysgyfarnogod]] ac i'r de o [[Llyn Trawsfynydd|Lyn Trawsfynydd]] yn cyfarfod. Llifa tua'r de, trwy [[Coed y Brenin|Goed y Brenin]], ychydig i'r gorllewin o'r briffordd [[A470]] ar y cychwyn. Mae'r A470 yn ei chroesi dros Bont Dol-gefeiliau; llifa'r afon wedyn ger ochr ddwyreiniol y briffordd hyd nes ymuno ag afon Mawddach gerllaw Pont ar Eden, fymryn i'r gogledd o bentref [[Ganllwyd]].
[[Delwedd:Afon Eden - geograph.org.uk - 62698.jpg|250px|bawd|chwith|Afon Eden ger Coed y Brenin.]]
==Enwau==
*Glan llynnau duon
''Black Pools on Eden'' Glanllynauduon, nid nepell o [[Bronaber]], [[Trawsfynydd]]'<ref>Rhys Llywelyn (pysgotwr lleol); sylw ar Facebook[https://www.facebook.com/groups/CymunedLlenNatur/permalink/1897062407155720/?fs=e&s=cl]</ref>
==Cadwraeth==
Gyda Chors Goch Trawsfynydd, mae Afon Eden yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]] a adnabyddir fel [[Afon Eden - Cors Goch Trawsfynydd]].
==Cyfeiriadau==
[[Categori:Afonydd Cymru|Eden]]
[[Categori:Afonydd Gwynedd|Eden]]
[[Categori:Trawsfynydd]]
{{eginyn Gwynedd}}
isjprwf3c2pbodqx3z0rgrleaotmiuk
Ius gentium
0
70085
11100186
11024802
2022-08-07T21:34:13Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{teitl italig}}
Rhan o [[cyfraith Rhufain|gyfraith Rhufain]] a ddefnyddiwyd gan [[yr Ymerodraeth Rufeinig]] wrth gynnal cysylltiadau â thramorwyr, yn enwedig deiliaid [[Talaith Rufeinig|taleithiol]], oedd '''''ius gentium''''' ([[Lladin]] am "gyfraith cenhedloedd").<ref>Morwood, James. ''A Dictionary of Latin Words and Phrases'' (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1998), t. 97.</ref> Bellach mae'n cyfeirio at y gyfraith naturiol neu gyffredin ymhlith gwladwriaethau o fewn y [[cysylltiadau rhyngwladol|gymdeithas fyd-eang]], yn enwedig rheolau heddwch a [[rhyfel]], [[ffiniau cenedlaethol]], [[diplomyddiaeth]], ac [[estraddodiad]]. Yn yr ystyr hon ''ius gentium'', ynghyd ag ''[[ius inter gentes]]'', yw [[cyfraith ryngwladol gyhoeddus]].
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{eginyn cyfraith}}
[[Categori:Cyfraith ryngwladol]]
[[Categori:Geirfa'r gyfraith]]
[[Categori:Geiriau ac ymadroddion Lladin]]
[[Categori:Yr Ymerodraeth Rufeinig]]
ec37c738ftp07hi6h3rlyutjk7j5msh
Pibydd y graean
0
71586
11100312
10957655
2022-08-08T09:58:26Z
Craigysgafn
40536
Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Pibydd y Graean]] i [[Pibydd y graean]]
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = Pibydd y Graean
| delwedd = Wood Sandpiper (Tringa glareola) near Hodal I IMG 9550.jpg
| maint_delwedd = 200px
|delwedd2= Tringa glareola - Wood Sandpiper XC128179.ogg
| neges_delwedd =
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Charadriiformes]]
| familia = [[Scolopacidae]]
| genus = ''[[Tringa]]''
| species = '''''T. glareola'''''
| enw_deuenwol = ''Tringa glareola''
| awdurdod_deuenwol = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
[[File:Tringa glareola MHNT.ZOO.2010.11.117.1.jpg|thumb|''Tringa glareola'']]
[[File:Bosruiter foeragerend-4961636.webm|thumb |left|Tringa glareola]]
Aderyn sy'n aelod o deulu'r [[rhydyddion]] yw '''Pibydd y Graean''' ('''''Tringa glareola''''').
Mae Pibydd y Graean yn nythu mewn gwlyptiroedd ar draws gogledd [[Ewrop]] a gogledd [[Asia]]. Yn y gaeaf mae'n symud tua'r de ac yn gaeafu yn [[Affrica]] a de Asia, yn enwedig [[India]]. Mae'n aderyn pur debyg i'r [[Pibydd Gwyrdd]] (''T. ochropus''), ond mae'n fwy brown ar y cefn a'r coesau yn hirach ac yn felynach.
Nid yw Pibydd y Graean yn nythu yng [[Cymru|Nghymru]], ond gellir gweld nifer fychan yn ystod y tymhorau mudo, fel rheol o gwmpas pyllau dŵr croyw yn hytrach nag ar y traethau.
[[Categori:Rhydwyr]]
p6w1wvuaaqbi7eblkfgjcdt0cia4n2b
Rhestr adar Cymru
0
71679
11100308
11099937
2022-08-08T09:50:26Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
'''Rhestr [[adar]] [[Cymru]]''' yn eu trefn dacsonomegol.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/Welsh%20species%20list.pdf|teitl= Welsh species list|awdur= Prater, Tony & Reg Thorpe|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref> Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref><ref>Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling & the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.</ref> Mae '''P''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin ym Mhrydain<ref>{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref> ac mae '''C''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin yng Nghymru.<ref>{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/WRP%20scarce%20species.pdf|teitl= WRP scarce species|awdur= Welsh Records Panel|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}</ref>
__NOTOC__
{| class="toccolours" style="margin:0 auto; width:55em; clear:both;"
!Cynnwys
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] •
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] •
[[#Huganod|Huganod]] •
[[#Mulfrain|Mulfrain]] •
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] •
[[#Crehyrod|Crehyrod]] •
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] •
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] •
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] •
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] •
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] •
[[#Rhegennod|Rhegennod]] •
[[#Garanod|Garanod]] •
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] •
[[#Piod môr|Piod môr]] •
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] •
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] •
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] •
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] •
[[#Pibyddion|Pibyddion]] •
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] •
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] •
[[#Gwylanod|Gwylanod]] •
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] •
[[#Carfilod|Carfilod]] •
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] •
[[#Colomennod|Colomennod]] •
[[#Parotiaid|Parotiaid]] •
[[#Cogau|Cogau]] •
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] •
[[#Tylluanod|Tylluanod]] •
[[#Troellwyr|Troellwyr]] •
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] •
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] •
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] •
[[#Rholyddion|Rholyddion]] •
[[#Copog|Copog]] •
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] •
[[#Eurynnod|Eurynnod]] •
[[#Cigyddion|Cigyddion]] •
[[#Brain|Brain]] •
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] •
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] •
[[#Titwod|Titwod]] •
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] •
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] •
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] •
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] •
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] •
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] •
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] •
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] •
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] •
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] •
[[#Deloriaid|Deloriaid]] •
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] •
[[#Drywod|Drywod]] •
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] •
[[#Drudwennod|Drudwennod]] •
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] •
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] •
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] •
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] •
[[#Golfanod|Golfanod]] •
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] •
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] •
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] •
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style="padding:0 2% 0 2%; text-align:center;"|
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}
==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus olor 2 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Alarch ddof|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|de|bawd|Gwyddau gwylltion]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|de|bawd|Hwyaden wyllt]]
[[Delwedd:Somateria mollissima male..jpg|200px|de|bawd|Hwyaden fwythblu]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]
*[[Alarch dof]] (''Mute Swan'', ''Cygnus olor'')
*[[Alarch Bewick]] (''Bewick's Swan'', ''Cygnus columbianus'')
*[[Alarch y Gogledd]] (''Whooper Swan'', ''Cygnus cygnus'')
*[[Gŵydd y llafur]] (Bean Goose, ''Anser fabalis'') '''C'''
*[[Gŵydd droedbinc]] (Pink-footed Goose, ''Anser brachyrhynchus'')
*[[Gŵydd dalcen-wen]] (White-fronted Goose, ''Anser albifrons'')
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]] (Lesser White-fronted Goose, ''Anser erythropus'') '''P'''
*[[Gŵydd wyllt]] (Greylag Goose, ''Anser anser'')
*[[Gŵydd Canada]] (Canada Goose, ''Branta canadensis'')
*[[Gŵydd wyran]] (Barnacle Goose, ''Branta leucopsis'')
*[[Gŵydd ddu]] (Brent Goose, ''Branta bernicla'')
*[[Gŵydd frongoch]] (Red-breasted Goose, ''Branta ruficollis'') '''P'''
*[[Gŵydd yr Aifft]] (Egyptian Goose, ''Alopochen aegyptiaca'')
*[[Hwyaden goch yr eithin]] (Ruddy Shelduck, ''Tadorna ferruginea'') '''P'''
*[[Hwyaden yr eithin]] neu Hwyaden Fraith (Shelduck, ''Tadorna tadorna'')
*[[Hwyaden Gribog]] (Mandarin Duck, ''Aix galericulata'')
*[[Chwiwell]] (Wigeon, ''Anas penelope'')
*[[Chwiwell America]] (American Wigeon, ''Anas americana'') '''C'''
*[[Hwyaden Lwyd]] (Gadwall, ''Anas strepera'')
*[[Corhwyaden]] (Teal, ''Anas crecca'')
*[[Corhwyaden Asgell-werdd]] (Green-winged Teal, ''Anas carolinensis'') '''C'''
*[[Hwyaden Wyllt]] (Mallard, ''Anas platyrhynchos'')
*[[Hwyaden Ddu]] (Black Duck, ''Anas rubripes'') '''P'''
*[[Hwyaden Lostfain]] (Pintail, ''Anas acuta'')
*[[Hwyaden Addfain]] (Garganey, ''Anas querquedula'')
*[[Hwyaden Asgell-las]] (Blue-winged Teal, ''Anas discors'') '''P'''
*[[Hwyaden Lydanbig]] (Shoveler, ''Anas clypeata'')
*[[Hwyaden Gribgoch]] (Red-crested Pochard, ''Netta rufina'')
*[[Hwyaden Bengoch]] (Pochard, ''Aythya ferina'')
*[[Hwyaden Dorchog]] (Ring-necked Duck, ''Aythya collaris'') '''C'''
*[[Hwyaden Lygadwen]] (Ferruginous Duck, ''Aythya nyroca'') '''C'''
*[[Hwyaden Gopog]] (Tufted Duck, ''Aythya fuligula'')
*[[Hwyaden Benddu]] (Scaup, ''Aythya marila'')
*[[Hwyaden Benddu Leiaf]] (Lesser Scaup, ''Aythya affinis'') '''P'''
*[[Hwyaden Fwythblu]] (Eider, ''Somateria mollissima'')
*[[Hwyaden Fwythblu'r Gogledd]], Hwyaden Fwythblu Big-goch (King Eider, ''Somateria spectabilis'') '''P'''
*[[Hwyaden Gynffon-hir]] (Long-tailed Duck, ''Clangula hyemalis'')
*[[Môr-hwyaden Ddu]] (Common Scoter, ''Melanitta nigra'')
*[[Môr-hwyaden America]] (Black Scoter, ''Melanitta americana'') '''P'''
*[[Môr-hwyaden yr Ewyn]] (Surf Scoter, ''Melanitta perspicillata'') '''C'''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]] (Velvet Scoter, ''Melanitta fusca'')
*[[Hwyaden Lygad-aur]] (Goldeneye, ''Bucephala clangula'')
*[[Lleian Wen]] (Smew, ''Mergellus albellus'')
*[[Hwyaden Frongoch]] (Red-breasted Merganser, ''Mergus serrator'')
*[[Hwyaden Ddanheddog]] (Goosander, ''Mergus merganser'')
*[[Hwyaden Goch]] (Ruddy Duck, ''Oxyura jamaicensis'')
==[[Tetraonidae|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus lagopus scoticus 2.jpg|200px|de|bawd|Grugiar]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]
*[[Grugiar]], Grugiar Goch (Red Grouse, ''Lagopus lagopus'')
*[[Grugiar Ddu]] (Black Grouse, ''Tetrao tetrix'')
==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]
*[[Petrisen Goesgoch]] (Red-legged Partridge, ''Alectorix rufa'')
*[[Petrisen]] (Grey Partridge, ''Perdix perdix'')
*[[Sofliar]] (Quail, ''Coturnix coturnix'')
*[[Ffesant]] (Pheasant, ''Phasianus colchicus'')
*[[Ffesant Euraid]] (Golden Pheasant, ''Chrysolophus pictus'')
*[[Ffesant Amherst]] (Lady Amherst's Pheasant, ''Chrysolophus amherstiae'')
==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]
*[[Trochydd Gyddfgoch]] (Red-throated Diver, ''Gavia stellata'')
*[[Trochydd Gyddfddu]] (Black-throated Diver, ''Gavia arctica'')
*[[Trochydd y Môr Tawel]] (Pacific Diver, ''Gavia pacifica'') '''P'''
*[[Trochydd Mawr]] (Great Northern Diver, ''Gavia immer'')
*[[Trochydd Pigwen]] (White-billed Diver, ''Gavia adamsii'') '''C'''
==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]
*[[Albatros Aelddu]] (Black-browed Albatross, ''Thalassarche melanophris'') '''P'''
==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|de|bawd|Aderyn-Drycin y Graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]
*[[Aderyn-Drycin y Graig]] (Fulmar, ''Fulmarus glacialis'')
*[[Aderyn-Drycin Cory]] (Cory's Shearwater, ''Calonectris diomedea'') '''C'''
*[[Aderyn Drycin Mawr]] (Great Shearwater, ''Puffinus gravis'') '''C'''
*[[Aderyn-Drycin Du]] (Sooty Shearwater, ''Puffinus griseus'')
*[[Aderyn-Drycin Manaw]] (Manx Shearwater, ''Puffinus puffinus'')
*[[Aderyn-Drycin y Baleares]] (Balearic Shearwater, ''Puffinus mauretanicus'')
*[[Aderyn-Drycin Bach]] (Macaronesian Shearwater, ''Puffinus baroli'') '''P'''
==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|de|bawd|Pedryn Drycin. Mae'n nythu ar nifer o ynysoedd Cymru.]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]
*[[Pedryn Wilson]] (Wilson's Storm-Petrel, ''Oceanites oceanicus'') '''C'''
*[[Pedryn Drycin]] (Storm Petrel, ''Hydrobates pelagicus'')
*[[Pedryn Cynffon-fforchog]], Pedryn Llach (Leach's Storm-Petrel, ''Oceanodroma leucorrhoa'')
==[[Sulidae|Huganod]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]
*[[Hugan]], Gwylanwydd, Mulfran Wen (Gannet, ''Morus bassanus'')
==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]
*[[Mulfran]], Morfran, Bilidowcar (Cormorant, ''Phalacrocorax carbo'')
*[[Mulfran Werdd]] (Shag, ''Phalacrocorax aristotelis'')
==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|de|bawd|Crëyr Bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]
*[[Aderyn y Bwn]] (Bittern, ''Botaurus stellaris'')
*[[Aderyn-bwn America]] (American Bittern, ''Botaurus lentiginosus'') '''P'''
*[[Aderyn-bwn Lleiaf]] (Little Bittern, ''Ixobrychus minutus'') '''P'''
*[[Crëyr y Nos]] (Night Heron, ''Nycticorax nycticorax'') '''C'''
*[[Crëyr Gwyrdd]] (Green Heron, ''Butorides virescens'') '''P'''
*[[Crëyr Melyn]] (Squacco Heron, ''Ardeola ralloides'') '''P'''
*[[Crëyr y Gwartheg]] (Cattle Egret, ''Bubulcus ibis'') '''C'''
*[[Crëyr Bach]] (Little Egret, ''Egretta garzetta'')
*[[Crëyr Mawr Gwyn]] (Great White Egret, ''Ardea alba'') '''C'''
*[[Crëyr Glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea'')
*[[Crëyr Porffor]] (Purple Heron, ''Ardea purpurea'') '''C'''
==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]
*[[Ciconia Du]] (Black Stork, ''Ciconia nigra'') '''P'''
*[[Ciconia Gwyn]] (White Stork, ''Ciconia ciconia'') '''C'''
==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]
*[[Crymanbig Ddu]] (Glossy Ibis, ''Plegadis falcinellus'') '''P'''
*[[Llwybig]] (Spoonbill, ''Platalea leucorodia'')
==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Teulu o Wyachod Mawr Copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]
*[[Gwyach Ylfinfraith]] (Pied-billed Grebe, ''Podilymbus podiceps'') '''P'''
*[[Gwyach Fach]] (Little Grebe, ''Tachybaptus ruficollis'')
*[[Gwyach Fawr Gopog]] (Great Crested Grebe, ''Podiceps cristatus'')
*[[Gwyach Yddfgoch]] (Red-necked Grebe, ''Podiceps grisegena'')
*[[Gwyach Gorniog]] (Slavonian Grebe, ''Podiceps auritus'')
*[[Gwyach Yddfddu]] (Black-necked Grebe, ''Podiceps nigricollis'')
==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]
*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud Du]] (Black Kite, ''Milvus migrans'') '''C'''
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'') '''C'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]] (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'') '''C'''
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'') '''C'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'') '''C'''
==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch y Pysgod|Pandionidae]]
*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')
==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]
*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'') '''C'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''P'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')
==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]
*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'') '''C'''
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''P'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''P'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''P'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'') '''C'''
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')
==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]
*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'') '''C'''
==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]
*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''P'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''P'''
==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|de|bawd|Pioden y Môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]
*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')
==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]
*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''P'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')
==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]
*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'') '''C'''
==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]
*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''P'''
==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius hiaticula tundrae Varanger.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad Torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]
*[[Cwtiad Torchog Bach]] (Little Ringed Plover, ''Charadrius dubius'')
*[[Cwtiad Torchog]] (Ringed Plover, ''Charadrius hiaticula'')
*[[Cwtiad Torchog Mawr]] (Killdeer, ''Charadrius vociferus'') '''P'''
*[[Cwtiad Caint]] (Kentish Plover, ''Charadrius alexandrinus'') '''C'''
*[[Cwtiad y Tywod Mwyaf]] (Greater Sand Plover, ''Charadrius leschenaultii'') '''P'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'') '''C'''
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''P'''
*[[Cwtiad Aur]] (Golden Plover, ''Pluvialis apricaria'')
*[[Cwtiad Llwyd]] (Grey Plover, ''Pluvialis squatarola'')
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''P'''
*[[Cornchwiglen]], Cornicyll (Lapwing, ''Vanellus vanellus'')
==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y Tywod]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Gïach Cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|de|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y Dorlan]]
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y Traeth]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]
*[[Pibydd bach]] (Little Stint, ''Calidris minuta'')
*[[Pibydd Baird]] (Baird's Sandpiper, ''Calidris bairdii'') '''P'''
*[[Pibydd bronllwyd]] (Buff-breasted Sandpiper, ''Tryngites subruficollis'') '''C'''
*[[Pibydd bychan]] (Least Sandpiper , ''Calidris minutilla'') '''P'''
*[[Pibydd cain]] (Pectoral Sandpiper, ''Calidris melanotos'') '''C'''
*[[Pibydd cambig]] (Curlew Sandpiper, ''Calidirs ferruginea'')
*[[Pibydd cynffonfain]] (Sharp-tailed Sandpiper, ''Calidris acuminata'') '''P'''
*[[Pibydd du]] (Purple Sandpiper, ''Calidris maritima'')
*[[Pibydd hirgoes]] (Stilt Sandpiper, ''Calidris himantopus'') '''P'''
*[[Pibydd llwyd]] (Semipalmated Sandpiper, ''Calidris pusilla'') '''P'''
*[[Pibydd llydanbig]] (Broad-billed Sandpiper, ''Limicola falcinellus'') '''P'''
*[[Pibydd Temminck]] (Temminck's Stint, ''Calidris temminckii'') '''C'''
*[[Pibydd tinwen]] (White-rumped Sandpiper, ''Calidris fuscicollis'') '''C'''
*[[Pibydd torchog]] (Ruff, ''Philomachus pugnax'')
*[[Pibydd y mawn]] (Dunlin, ''Calidris alpina'')
*[[Pibydd y tywod]] (Sanderling, ''Calidris alba'')
*[[Pibydd yr aber]] (Knot, ''Calidris canutus'')
*[[Gïach Bach]], Gïach Fach (Jack Snipe, ''Lymnocryptes minimus'')
*[[Gïach Cyffredin]], Gïach Gyffredin (Snipe, ''Gallinago gallinago'')
*[[Gïach Mawr]], Gïach Fawr (Great Snipe, ''Gallinago minima'') '''P'''
*[[Gïach Gylfin-hir]] (Long-billed Dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'') '''P'''
*[[Cyffylog]] (Woodcock, ''Scolopax rusticola'')
*[[Rhostog Gynffonddu]] (Black-tailed Godwit, ''Limosa limosa'')
*[[Rhostog Gynffonfrith]] (Bar-tailed Godwit, ''Limosa lapponica'')
*[[Coegylfinir Bach]] (Little Curlew, ''Numenius minutus'') '''P'''
*[[Coegylfinir Hudson]] (Hudsonian Whimbrel, ''Numenius hudsonicus'') '''P'''
*[[Coegylfinir]] (Whimbrel, ''Numenius phaeopus'')
*[[Gylfinir]] (Curlew, ''Numenius arquata'')
*[[Pibydd Cynffon-hir]] (Upland Sandpiper, ''Bartramia longicauda'') '''P'''
*[[Pibydd Terek]] (Terek Sandpiper, ''Xenus cinerea'') '''P'''
*[[Pibydd y Dorlan]] (Common Sandpiper, ''Actitis hypoleucos'')
*[[Pibydd Brych]] (Spotted Sandpiper, ''Actitis macularius'') '''P'''
*[[Pibydd Gwyrdd]] (Green Sandpiper, ''Tringa ochropus'')
*[[Pibydd Cynffonlwyd]] (Grey-tailed Tattler, ''Heteroscelus brevipes'') '''P'''
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]] (Spotted Redshank, ''Tringa erythropus'')
*[[Melyngoes Mawr]] (Greater Yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'') '''P'''
*[[Pibydd Coeswerdd]] (Greenshank, ''Tringa nebularia'')
*[[Melyngoes Bach]] (Lesser Yellowlegs, ''Tringa flavipes'') '''P'''
*[[Pibydd y Gors]] (Marsh Sandpiper, ''Tringa stagnatilis'') '''P'''
*[[Pibydd y Graean]] (Wood Sandpiper, ''Tringa glareola'')
*[[Pibydd Coesgoch]] (Redshank, ''Tringa totanus'')
*[[Cwtiad y Traeth]] (Turnstone, ''Arenaria interpres'')
==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]
*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''P'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'') '''C'''
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')
==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua at svalbard norway.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]
*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')
==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]
*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''P'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''P'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''P'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''P'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''P'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''P'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')
==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]
*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''P'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''P'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]] (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''P'''
*[[Môr-wennol gwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''P'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'') ''P'''
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''C'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''P'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''P'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')
==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]
*[[Gwylog]] neu Heligog (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Llurs]], Gwalch y Pysgod (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')
==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]
*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''P'''
==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]
*[[Colomen y Graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')
==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]
*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')
==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]
*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''P'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''P'''
==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]
*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')
==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]
*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''P'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''P'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')
==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]
*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''P'''
==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]
*[[Coblyn y Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Gwennol Welw-ddu]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'') '''C'''
*[[Gwennol Ddu Fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''P'''
==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]
*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')
==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]
*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')
==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]
*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''P'''
==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]
*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')
==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]
*[[Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')
==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]
*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''P'''
==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]
*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'') '''C'''
==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]
*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''P'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'') '''C'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''P'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'') '''C'''
==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]
*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''P'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')
==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]
*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Penfflamgoch]], Dryw Fflamben (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')
==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]
*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''P'''
==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]
*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')
==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]
*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')
==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]
*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''P'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'') '''C'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''P'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'') '''C'''
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'') '''C'''
==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]
*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''P'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'') '''C'''
==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]
*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')
==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]
*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')
==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]
*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'') '''C'''
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''P'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'') '''C'''
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Hume]] (Hume's Warbler, ''Phylloscopus humei'') '''P'''
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'') '''P'''
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'') '''P'''
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''P'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''P'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')
==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]
*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'') '''C'''
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''P'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''P'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'') '''C'''
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''P'''
==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]
*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''P'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''P'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''P'''
==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]
*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''P'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'') '''C'''
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'') '''C'''
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'') '''C'''
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''P'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''P'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'') '''C'''
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''P'''
==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]
*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')
==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]
*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')
==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]
*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')
==[[Troglodytidae|Drywod]]==
[[Delwedd:Zaunkoenig-photo.jpg|200px|de|bawd|Dryw]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]
*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')
==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]
*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''P'''
==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]
*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'') '''C'''
==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]
*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')
==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]
*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''P'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''P'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''P'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''P'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''P'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''P'''
==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]
*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''P'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''P'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''P'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'') '''C'''
*[[Bronlas]] (Bluethroat, ''Luscinia svecica'') '''C'''
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'') '''C'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''P'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''P'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''P'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''P'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''P'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''P'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''P'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''P'''
==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]
*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''P'''
==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]
*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''P'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')
==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]
*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''P'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''P'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''P'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''P'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'') '''C'''
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')
==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]
*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'') '''C'''
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'') '''C'''
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'') '''C'''
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''P'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'') '''C'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')
==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]
*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')
==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]
*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''P'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''P'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''P'''
==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]
*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''P'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''P'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''P'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''P'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'') '''C'''
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''P'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'') '''C'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'') '''C'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'') '''C'''
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''P'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''P'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'') '''C'''
==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]
*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''P'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''P'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''P'''
==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]
*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''P'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''P'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''P'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''P'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''P'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''P'''
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain]]
*[[Rhestr adar Prydain]]
*[[Aderyn mudol|Adar mudol]]
==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}
===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T & AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690
==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.birdsinwales.org.uk/ Cymdeithas Adaryddol Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120124060123/http://www.birdsinwales.org.uk/ |date=2012-01-24 }}
[[Categori:Adar yn ôl gwlad|Cymru]]
[[Categori:Adareg]]
[[Categori:Byd natur Cymru]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Cymru]]
[[Categori:Rhestrau Cymru|Adar Cymru]]
g1hnvts8m0i733k0tad38fl5m890665
Thebes, Yr Aifft
0
72061
11100055
11035901
2022-08-07T17:23:34Z
95.24.18.40
/* Dolenni allanol */
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle}}
Mae '''Thebes''' neu '''Thebai''' yn [[Safle Treftadaeth y Byd]] yn [[yr Aifft]]. Thebai (Θῆβαι) ''Thēbai'', ([[Arabeg]]: طيبة) yw'r enw [[Groeg (iaith)|Groeg]] am y ddinas hon, un o'r rhai pwysicaf yn yr [[Hen Aifft]], a saif ar ochr ddwyreiniol [[Afon Nîl]]. Sefydlwyd hi tua 3200 CC. Daeth yn brifddinas yr Hen Aifft yn y 11ed frenhinlin ac wedyn yn y 18fed frenhinlin pan adeiladwyd llynges a phorthladd gerllaw gan y Frenhines [[Hatshepsut]] yn [[Elim]]. Roedd Thebai yn enwog drwy'r [[Henfyd]] a chyfeiria [[Homer]] ati yn yr ''[[Iliad]]'' (Llyfr IX).
Saif [[Luxor]] ar yr un safle heddiw.
O'r enw [[Copteg]] ''Ta-Opet'' ("[[teml]]") daeth yr enw ''Thebai'' i'r Roeg ond ''niwt-imn'' ("Dinas [[Amun]]") oedd hi yn yr [[Eiffteg]] a dyma'r enw Beiblaidd yn Hebraeg, sef נא אמון ''nōˀ ˀāmôn'' ([[LLyfr Nahum|Nahum]] 3:8), neu נא ("No") ([[Llyfr Eseciel|Eseciel]] 30:14). Troswyd hyn yn llythrennol i'r Roeg fel Διόσπολις ''Diospolis'' ("Dinas [[Zeus]]") neu weithiau Διόσπολις μεγάλη ''Diospolis megale'' ("Dinas Fawr Zeus") rhag drysu rhwng y gwahanol Diospolisau eraill. Y fersiwn [[Lladin]] a arferid gan y [[Rhufeiniaid]] oedd ''Diospolis Magna''.
Erbyn heddiw mae dwy dref ar safle Thebai sef [[Luxor]] (Arabeg: الأقصر, ''Al-Uqṣur'', "Y Palasau") ac al-[[Karnak]] (الكرنك).
==Ffynonellau==
* Henri Gauthier, ''Dictionnaire des noms géographiques contenus dans les textes hieroglyphiques'' (Cairo, 1925–31; R/Osnabrück: Otto Zeller Verlag, 1975), cyf.3, tt.75–6.
* Donald Bruce Redford, "Thebes", yn ''The Anchor Bible Dictionary'', gol. David Noel Freedman (Efrog Newydd: Doubleday, 1992), cyf.6, tt.442–3
*Nigel C. Strudwick a Helen Strudwick, ''Thebes in Egypt: A Guide to the Tombs and Temples of Ancient Luxor'' (Llundain: British Museum Press, 1999)
*Daniel C. Polz, "Thebes". Yn ''The Oxford Encyclopedia of ancient Egypt'', gol. Donald Bruce Redford (Rhydychen: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2001), cyf.3, tt. 384–8
==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.thebanmappingproject.com/ Theban Mapping Project]
* {{eicon en}} [http://archive.cyark.org/ancient-thebes-info Ramesseum/Ancient Thebes Digital Media Archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110724105753/http://archive.cyark.org/ancient-thebes-info |date=2011-07-24 }}
* {{eicon en}} [http://www.international.icomos.org/risk/2001/egyp2001.htm ICOMOS Heritage at Risk 2001/2002]
{{-}}
<gallery heights="180px" mode="packed">
Egypt.LuxorTemple.02.jpg|Cerflun Pharaonaidd yn Nheml Luxor
Egypt.LuxorTemple.06.jpg|Teml Luxor
Luxor Temple at night, Luxor, Egypt.jpg|bawd|Teml Luxor
</gallery>
{{eginyn yr Aifft}}
[[Categori:Dinasoedd yr Aifft]]
[[Categori:Dinasoedd Beiblaidd]]
[[Categori:Safleoedd archaeolegol yr Aifft]]
[[Categori:Safleoedd Treftadaeth y Byd yn yr Aifft]]
[[Categori:Yr Hen Aifft]]
2v2kjbu8c9w0p36i07wjcohxnrv80c6
11100056
11100055
2022-08-07T17:24:29Z
95.24.18.40
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle}}
Mae '''Thebes''' neu '''Thebai''' yn [[Safle Treftadaeth y Byd]] yn [[yr Aifft]]. Thebai (Θῆβαι) ''Thēbai'', ([[Arabeg]]: طيبة) yw'r enw [[Groeg (iaith)|Groeg]] am y ddinas hon, un o'r rhai pwysicaf yn yr [[Hen Aifft]], a saif ar ochr ddwyreiniol [[Afon Nîl]]. Sefydlwyd hi tua 3200 CC. Daeth yn brifddinas yr Hen Aifft yn y 11ed frenhinlin ac wedyn yn y 18fed frenhinlin pan adeiladwyd llynges a phorthladd gerllaw gan y Frenhines [[Hatshepsut]] yn [[Elim]]. Roedd Thebai yn enwog drwy'r [[Henfyd]] a chyfeiria [[Homer]] ati yn yr ''[[Iliad]]'' (Llyfr IX).
Saif [[Luxor]] ar yr un safle heddiw.
O'r enw [[Copteg]] ''Ta-Opet'' ("[[teml]]") daeth yr enw ''Thebai'' i'r Roeg ond ''niwt-imn'' ("Dinas [[Amun]]") oedd hi yn yr [[Eiffteg]] a dyma'r enw Beiblaidd yn Hebraeg, sef נא אמון ''nōˀ ˀāmôn'' ([[LLyfr Nahum|Nahum]] 3:8), neu נא ("No") ([[Llyfr Eseciel|Eseciel]] 30:14). Troswyd hyn yn llythrennol i'r Roeg fel Διόσπολις ''Diospolis'' ("Dinas [[Zeus]]") neu weithiau Διόσπολις μεγάλη ''Diospolis megale'' ("Dinas Fawr Zeus") rhag drysu rhwng y gwahanol Diospolisau eraill. Y fersiwn [[Lladin]] a arferid gan y [[Rhufeiniaid]] oedd ''Diospolis Magna''.
Erbyn heddiw mae dwy dref ar safle Thebai sef [[Luxor]] (Arabeg: الأقصر, ''Al-Uqṣur'', "Y Palasau") ac al-[[Karnak]] (الكرنك).
==Ffynonellau==
* Henri Gauthier, ''Dictionnaire des noms géographiques contenus dans les textes hieroglyphiques'' (Cairo, 1925–31; R/Osnabrück: Otto Zeller Verlag, 1975), cyf.3, tt.75–6.
* Donald Bruce Redford, "Thebes", yn ''The Anchor Bible Dictionary'', gol. David Noel Freedman (Efrog Newydd: Doubleday, 1992), cyf.6, tt.442–3
*Nigel C. Strudwick a Helen Strudwick, ''Thebes in Egypt: A Guide to the Tombs and Temples of Ancient Luxor'' (Llundain: British Museum Press, 1999)
*Daniel C. Polz, "Thebes". Yn ''The Oxford Encyclopedia of ancient Egypt'', gol. Donald Bruce Redford (Rhydychen: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2001), cyf.3, tt. 384–8
==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.thebanmappingproject.com/ Theban Mapping Project]
* {{eicon en}} [http://archive.cyark.org/ancient-thebes-info Ramesseum/Ancient Thebes Digital Media Archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110724105753/http://archive.cyark.org/ancient-thebes-info |date=2011-07-24 }}
* {{eicon en}} [http://www.international.icomos.org/risk/2001/egyp2001.htm ICOMOS Heritage at Risk 2001/2002]
{{-}}
<gallery heights="180px" mode="packed">
Egypt.LuxorTemple.02.jpg|Cerflun Pharaonaidd yn Nheml Luxor
Egypt.LuxorTemple.06.jpg|Teml Luxor
Luxor Temple at night, Luxor, Egypt.jpg|bawd|Teml Luxor
Luxor Temple at night, Sanctuary, Luxor, Egypt.jpg
</gallery>
{{eginyn yr Aifft}}
[[Categori:Dinasoedd yr Aifft]]
[[Categori:Dinasoedd Beiblaidd]]
[[Categori:Safleoedd archaeolegol yr Aifft]]
[[Categori:Safleoedd Treftadaeth y Byd yn yr Aifft]]
[[Categori:Yr Hen Aifft]]
g9yave33narnaf21c0yfbormdfq67y6
Categori:Gynecoleg
14
74831
11100282
1462323
2022-08-08T09:12:38Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{comin|Category:Gynecology|gynecoleg}}
'''[[Gynecoleg]]'''
[[Categori:Anatomeg ddynol]]
[[Categori:Atgenhedlu]]
[[Categori:Iechyd menywod]]
[[Categori:Meddygaeth]]
psfnrlj1i5jm07xn3fxs4ge6z5ddmht
Creag Meagaidh
0
82213
11100302
11018335
2022-08-08T09:40:47Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | suppressfields = cylchfa sir | gwlad = {{banergwlad|Yr Alban}} }}
Mae '''Creag Meagaidh''' yn gopa [[mynydd]] a geir yn [[Glen Spean]] ar y daith o [[Loch Lochy]] i [[Loch Laggan]] yn [[Ucheldir yr Alban]]; {{gbmapping|NN418875}}. Y fam-fynydd yw [[Ben Nevis]].
Dosberthir copaon yr Alban yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn (mynydd)|Marilyn]], [[Munro]], [[Murdo]] a [[HuMP]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Ailfesurwyd uchder y copa hwn ddiwethaf ar 28 Hydref 2001.
Gwneir bob ymdrech i ganfod yr enw yn yr iaith wreiddiol, a gwerthfawrogwn eich cymorth os gwyddoch yr enw [[Gaeleg yr Alban|Gaeleg]].
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr o gopaon yr Alban dros 610 metr]]
*[[Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 3,000' (y Munros)]]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolennau allanol==
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=241800&y=787500&z=3&sv=241800,787500&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=yLleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305200852/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=241800&y=787500&z=3&sv=241800,787500&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=yLleoliad |date=2016-03-05 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NN418875Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd Ucheldir yr Alban]]
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Munro]]
[[Categori:Copaon Murdo]]
aicpwp4tc9x32ckhglzb1u7fnapaz8f
Ladhar Bheinn
0
82499
11100189
11019272
2022-08-07T21:36:08Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | suppressfields = cylchfa sir | gwlad = {{banergwlad|Yr Alban}} }}
Mae '''Ladhar Bheinn''' yn gopa [[mynydd]] a geir ar y daith o [[Knoydart]] i [[Glen Kingie]] yn [[Ucheldir yr Alban]]; {{gbmapping|NG824039}}. Ceir [[carnedd]] ar y copa.
Dosberthir copaon yr Alban yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn (mynydd)|Marilyn]], [[Munro]], [[Murdo]] ac [[HuMP]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Ailfesurwyd uchder y copa hwn ddiwethaf ar 10 Tachwedd 2008.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr o gopaon yr Alban dros 610 metr]]
*[[Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 3,000' (y Munros)]]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=182397&y=803983&z=3&sv=182397,803983&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=yLleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306084531/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=182397&y=803983&z=3&sv=182397,803983&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=yLleoliad |date=2016-03-06 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NG824039Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Munro]]
[[Categori:Copaon Murdo]]
[[Categori:Copaon Corbett]]
[[Categori:Copaon Graham]]
[[Categori:Mynyddoedd Ucheldir yr Alban]]
p7sipp64fd8avyx7l2hii83tslmz8b5
Beinn a'Ghlo - Carn nan Gabhar
0
84537
11100300
11017551
2022-08-08T09:40:06Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | suppressfields = cylchfa sir | gwlad = {{banergwlad|Yr Alban}} }}
Mae '''Beinn a' Ghlo''' yn [[mynydd|fynydd]] a geir ar y daith o [[Pitlochry]] i [[Braemar]] a [[Blairgowrie]] yn [[Ucheldir yr Alban]]; {{gbmapping|NN971733}}. Y fam-fynyd yw [[Beinn a' Ghlò]] a'r enw ar y copa ydy '''Carn nan Gabhar'''.
Dosberthir copaon yr Alban yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn (mynydd)|Marilyn]], [[Munro]] a [[HuMP]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Ailfesurwyd uchder y copa hwn ddiwethaf ar 20 Tachwedd 2009.
[[Delwedd:Carn Liath from Airgiod Bheinn.jpg|chwith|bawd]]
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
*[[Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 3,000' (y Munros)]]
*[[Rhestri copaon Cymru]]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolennau allanol==
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=297119&y=773316&z=3&sv=297119,773316&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=yLleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306105435/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=297119&y=773316&z=3&sv=297119,773316&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=yLleoliad |date=2016-03-06 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=NN971733Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd Ucheldir yr Alban]]
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Munro]]
[[Categori:Copaon Hump]]
eeljzvvszy9pdkdj21skpairvnwy6j8
Post Gwyn
0
85880
11100306
11020079
2022-08-08T09:43:36Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} }}
Mae '''Post Gwyn''' yn [[mynydd|gopa]] mynydd a geir [[Y Berwyn|yn y Berwyn]], i'r gogledd o [[Llangynog|Langynog]], [[Powys]], rhwng y [[Bala]] a'r [[Trallwng]]; {{gbmapping|SJ048293}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 605 [[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Hewitt]] a [[Nuttall]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 665 metr (2182 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 10 Mawrth 2007.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=304798&y=329398&z=3&sv=304798,329398&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306102043/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=304798&y=329398&z=3&sv=304798,329398&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-06 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SJ048293 Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Powys]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Sir Ddinbych]]
[[Categori:Copaon Nuttall]]
[[Categori:Copaon Hewitt]]
ol8sx4zc7er80gzsb4009n6izlijlg4
Rhydiwr
0
85977
11100310
11071002
2022-08-08T09:55:41Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = Rhydwyr
| delwedd = Calidris-alba-001.jpg
| maint_delwedd = 250px
| neges_delwedd = [[Pibydd y tywod]] (''Calidris alba'')
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Charadriiformes]] (rhan)
| rhengoedd_israniadau = [[teulu (bioleg)|Teuluoedd]]
| israniad =
[[Burhinidae]] (rhedwyr y moelydd)<br />
[[Chionididae]] (adar gweinbig)<br />
[[Pluvianellidae]]<br />
[[Haematopodidae]] (pïod y môr)<br />
[[Dromadidae]] (Rhedwr y Crancod)<br />
[[Ibidorhynchidae]]<br />
[[Recurvirostridae]] (cambigau, hirgoesau)<br />
[[Charadriidae]] (cwtiaid)<br />
[[Pluvianidae]] (Rhedwr yr Aifft)<br />
[[Rostratulidae]] (giachod amryliw)<br />
[[Jacanidae]] (jacanaod)<br />
[[Pedionomidae]]<br />
[[Thinocoridae]]<br />
[[Scolopacidae]] (pibyddion, giachod)<br />
[[Glareolidae]] (cwtiadwenoliaid, rhedwyr y twyni)
}}
Grŵp mawr o [[aderyn|adar]] sy'n perthyn i'r [[urdd (bioleg)|urdd]] [[Charadriiformes]] yw '''rhydwyr''' (hefyd '''rhydyddion''', '''adar rhydiol''' neu '''adar hirgoes'''). Mae tua 230 o rywogaethau o rydwyr; mae'r mwyafrif ohonynt yn byw ar hyd y glannau neu mewn corsydd.<ref name=Collins>Svensson, Lars & Peter J. Grant (1999) ''Collins Bird Guide'', HarperCollins, Llundain.</ref> Mae ganddynt goesau a phigau hirion.<ref name=Collins/> Maent yn bwydo ar [[infertebrat]]au bach megis [[pryfed]], [[llyngyren|llyngyr]], [[cramennog|cramenogion]] a [[molwsg|molysgiaid]] gan amlaf.<ref name=Collins/>
[[Delwedd:Curlew (Numenius arquata) (12).jpg|250px|chwith|bawd|[[Gylfinir]] (''Numenius arquata'')]]
==Teuluoedd==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q35409 . ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q25978 }
limit 20
|sort=label
|columns=label:teulu,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! teulu
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Carfilod]]
| p225 = Alcidae
| p18 = [[Delwedd:Parakeetauklets2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Rhedwyr (teulu o adar)|Rhedwyr]]
| p225 = Burhinidae
| p18 = [[Delwedd:Bush Stone-curlew444.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]
| p225 = Stercorariidae
| p18 = [[Delwedd:Stercorarius pomarinusPCCA20070623-3985B.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{eginyn aderyn}}
[[Categori:Rhydwyr|*]]
ralxxtup6k421d67x00xlfte55huplg
Cadair Idris - Penygadair
0
88403
11100303
11017852
2022-08-08T09:41:21Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} }}
Mae '''Penygadair (Cadair Idris)''' yn [[mynydd|gopa]] mynydd a geir rhwng [[Dolgellau]] a [[Machynlleth]]; {{gbmapping|SH711130}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 285[[metr|m]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn]], [[Hewitt]] a [[Nuttall]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 893 metr (2930 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 28 Hydref 2001.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=271113&y=313036&z=3&sv=271113,313036&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307060034/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=271113&y=313036&z=3&sv=271113,313036&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-07 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SH711130 Lleoliad ar wefan Get-a-map] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080527202118/http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SH711130 |date=2008-05-27 }}
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Gwynedd]]
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Hewitt]]
[[Categori:Copaon Nuttall]]
[[Categori:Dolgellau]]
1ftx7nvzl6r7s5ie75r8regwruqp9vu
Pegwn Mawr
0
88473
11100304
11019927
2022-08-08T09:41:47Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} }}
Mae '''Pegwn Mawr''' yn [[mynydd|gopa]] mynydd a geir rhwng y [[Trallwng]] a'r [[Gelli Gandryll]]; {{gbmapping|SO023812}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 286 [[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn]] a [[Dewey]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 586 metr (1923 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 28 Hydref 2001.
==Carnedd gron==
Saif [[Carnedd gron Pegwn Mawr]] ar lethrau'r mynydd, carnedd sy'n dyddio'n ôl i ddiwedd [[Oes y Cerrig]] a chychwyn [[Oes yr Efydd]].
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=302391&y=281240&z=3&sv=302391,281240&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306194703/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=302391&y=281240&z=3&sv=302391,281240&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-06 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SO023812 Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Powys]]
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Dewey]]
p8oge9ivtpangjsn90s6w4r9s3e4ksz
Cefn yr Ystrad
0
88590
11100305
11018163
2022-08-08T09:42:16Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | suppressfields = cylchfa sir | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }}
Mae '''Cefn yr Ystrad''' yn [[mynydd|gopa]] mynydd a geir [[Bannau Brycheiniog|ym Mannau Brycheiniog]] rhwng [[Llanymddyfri]] a [[Trefynwy|Threfynwy]]; {{gbmapping|SO088136}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 439 [[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn]], [[Hewitt]] a [[Nuttall]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 617 metr (2024 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 20 Tachwedd 2009.
Ceir [[Carneddau crynion Carn y Bugail a Charn Felen|carneddau crynion]] ar y mynydd, sy'n dyddio'n ôl i ddiwedd [[Oes y Cerrig]] a chychwyn [[Oes yr Efydd]].
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=308800&y=213623&z=3&sv=308800,213623&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306200239/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=308800&y=213623&z=3&sv=308800,213623&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-06 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SO088136 Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Powys]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Sir Fynwy]]
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Nuttall]]
[[Categori:Copaon Hump]]
gvuwm6v7jw707jxdmia677tbyxjz5h2
Twr y Fan Foel
0
89009
11100301
11016889
2022-08-08T09:40:26Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} }}
Mae '''Twr y Fan Foel''' yn [[mynydd|gopa]] mynydd a geir [[Bannau Brycheiniog|ym Mannau Brycheiniog]] rhwng [[Llanymddyfri]] a [[Trefynwy|Threfynwy]]; {{gbmapping|SN824220}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy [[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 802 metr (2631 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 8 Mehefin 2009.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolennau allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=282433&y=222061&z=3&sv=282433,222061&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307064010/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=282433&y=222061&z=3&sv=282433,222061&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-07 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SN824220 Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Cymru]]
4icdjtndgglsmyqq4lrucg0sajrjxbc
Allt y Bigwn
0
89203
11100299
11017130
2022-08-08T09:39:42Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Lle | suppressfields = cylchfa sir | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }}
Mae '''Beacon Hill''' yn [[mynydd|gopa]] mynydd a geir rhwng y [[Trallwng]] a'r [[Gelli Gandryll]]; {{gbmapping|SO176767}}. Uchder cymharol, neu ”amlygrwydd” y copa, ydy 373 [[metr]]: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf.
Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn [[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu|rhestri arbennig]] yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa; mae'r copa hwn yn cael ei alw'n [[Marilyn]] a [[Dewey]]. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghyd ar wefan “Database of British and Irish hills”.<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html “Database of British and Irish hills”]</ref> Uchder y copa o lefel y môr ydy 547 metr (1795 [[troedfedd|tr]]). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 28 Hydref 2001.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu]]
*[[Rhestr mynyddoedd Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon Cymru]]
*[[Rhestr o gopaon dros 610m (2,000 troedfedd) yn yr Alban|Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000']]
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}
==Dolennau allanol==
*[http://www.clwbmynyddacymru.com/ Clwb Mynydda Cymru]
*[http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=317646&y=276793&z=3&sv=317646,276793&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y Lleoliad ar wefan Streetmap] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305204141/http://www.streetmap.co.uk/newmap.srf?x=317646&y=276793&z=3&sv=317646,276793&st=4&tl=~&bi=~&lu=N&ar=y |date=2016-03-05 }}
*[http://getamap.ordnancesurvey.co.uk/getamap/frames.htm?mapAction=gaz&gazName=g&gazString=SO176767 Lleoliad ar wefan Get-a-map]{{Dolen marw|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Powys]]
[[Categori:Copaon Marilyn]]
[[Categori:Copaon Dewey]]
0dake759mmrxpl5wcllt74mghjdg18b
Nodyn:Adminstats/Llywelyn2000
10
90506
11100236
11099965
2022-08-08T00:33:05Z
Cyberbot I
19483
Diweddaru Ystadegau Gweinyddol ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]])
wikitext
text/x-wiki
{{Adminstats/Core
|edits=95751
|ed=97477
|created=2
|deleted=2059
|restored=28
|blocked=306
|protected=32
|unprotected=0
|rights=41
|reblock=29
|unblock=13
|modify=13
|rename=9
|import=0
|style={{{style|}}}}}
2r1jx98enlw6n2nomymh2ury3qb6690
Ifan Morgan Jones
0
94911
11100319
10991826
2022-08-08T10:39:08Z
213.170.48.166
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan).
Mae gan Ifan 4 o blantos, Aeron, Magw,Jano ac Radi
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
ornfg18pkd987fbynp7tz6y9ylmrvq0
11100320
11100319
2022-08-08T10:39:29Z
213.170.48.166
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan).
Mae gan Ifan 4 o blantos, Aeron, Magw,Jano ac Radi
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
1ycxbvo85j62bcyho6luvz1ks2qh7q4
11100321
11100320
2022-08-08T10:54:11Z
213.170.48.166
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan).
Mae gan Ifan bedwar o blantos, Aeron, Magw, Jano ac Radi.
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
hkma97d1irrtwsoi8q51gfh7cqxjf2u
11100322
11100321
2022-08-08T10:54:36Z
213.170.48.166
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan).
Mae gan Ifan bedwar o blantos, Aeron, Magw, Jano a Radi.
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
k05f4d7hyaf0alh2fm1b0tg13bix12n
11100323
11100322
2022-08-08T10:55:48Z
213.205.194.52
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan). Mae gan Ifan dri o blant, Aeron, Jano a Radi.
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
gsh27sh8vok5y2yf7ycpmgp4prjytz3
11100324
11100323
2022-08-08T10:56:28Z
213.205.194.52
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan). Mae gan Ifan bedwar o blant, Aeron, Magw, Jano a Radi.
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
1n66re21xvsil4if9c71zegcy6892sk
11100325
11100324
2022-08-08T10:59:18Z
Aeronywrgorau
73884
i clearly stated the obvious in saying that i am the favourite child
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan). Mae gan Ifan bedwar o blant, Aeron, Magw, Jano a Radi. (Er Aeron yw ei ffefryn o bell ffordd!)
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
mtym5svuyaz1hwxumrg7jfs1yrty47f
11100326
11100325
2022-08-08T11:52:52Z
Craigysgafn
40536
Wedi gwrthdroi golygiadau gan [[Special:Contributions/Aeronywrgorau|Aeronywrgorau]] ([[User talk:Aeronywrgorau|Sgwrs]]); wedi adfer y golygiad diweddaraf gan [[User:213.205.194.52|213.205.194.52]].
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Newyddiadurwr, darlithydd a nofelydd Cymraeg yw '''Ifan Morgan Jones''' (ganwyd Ebrill [[1984]]) sy'n enedigol o [[Waunfawr]], [[Gwynedd]] ond sydd bellach yn byw yng [[Croes-lan|Nghroeslan]] ger [[Llandysul]]. Mae'n fab i'r awdur a darlledwr Rhodri Prys-Jones (1948-1991) a Sylvia (née Morgan). Mae gan Ifan bedwar o blant, Aeron, Magw, Jano a Radi.
Enillodd ei nofel ''[[Igam Ogam]]'' [[Gwobr Goffa Daniel Owen|Wobr Goffa Daniel Owen]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008]]. Enillodd ei nofel ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] yn 2020. Cyhoeddodd dair nofel arall, ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' yn 2010, ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' yn 2017 a ''[[Brodorion]]'' yn 2021.
Bu'n Ohebydd a Dirprwy Olygydd ar gylchgrawn ''[[Golwg (cylchgrawn)|Golwg]]'' o fis Mai 2006 hyd ddiwedd 2008, ac yn Olygydd gwefan [[Golwg360]] rhwng Ionawr 2009 a Medi 2011. Yn 2017 lansiodd y wefan newyddion [[Nation.Cymru]] gyda'r nod o ehangu y darpariaeth ar gyfer newyddiaduraeth am Gymru gyfan yn yr iaith Saesneg.
Mae bellach yn arweinydd y cwrs newyddiaduraeth yn Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau [[Prifysgol Bangor]]. Cafodd ddoethuriaeth yn 2018 am ei astudiaeth o genedlaetholdeb a'r wasg Gymraeg yn ail hanner yr 19eg ganrif.
==Llyfryddiaeth==
* ''[[Igam Ogam]]'' (Y Lolfa, 2008)
* ''[[Babel (nofel)|Babel]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Yr Argraff Gyntaf]]'' (Y Lolfa, 2010)
* ''[[Dadeni (nofel)|Dadeni]]'' (Y Lolfa, 2017)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{eginyn llenor Cymreig}}
{{DEFAULTSORT:Jones, Ifan Morgan}}
[[Categori:Genedigaethau 1984]]
[[Categori:Academyddion Cymreig]]
[[Categori:Enillwyr Gwobr Goffa Daniel Owen]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Newyddiadurwyr Cymreig]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Arfon]]
1n66re21xvsil4if9c71zegcy6892sk
Defnyddiwr:Lesbardd
2
95513
11100051
11099133
2022-08-07T16:49:51Z
Lesbardd
21509
/* estyn Ynysoedd Toronto */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=Gorsaf fysiau Amwythig=
=Castell Whittington=
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|Castell Whittington]]
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
e5jywgf5fkdgzjelnu5mzd87hmohpn2
11100052
11100051
2022-08-07T16:50:07Z
Lesbardd
21509
/* estyn Faro */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=Gorsaf fysiau Amwythig=
=Castell Whittington=
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|Castell Whittington]]
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
9gbo7o503p67l0zi4zhzrmd1g7qvyk7
11100053
11100052
2022-08-07T17:01:08Z
Lesbardd
21509
/* Gorsaf fysiau Amwythig */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=Gorsaf fysiau Amwythig=
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]]
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|chwith]]
=Castell Whittington=
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|Castell Whittington]]
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
tvquxx97gw3btxe5nk09r4gfhch0t24
11100054
11100053
2022-08-07T17:08:39Z
Lesbardd
21509
/* Gorsaf fysiau Amwythig */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=Gorsaf fysiau Amwythig=
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]]
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|de]]
=Castell Whittington=
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|Castell Whittington]]
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
9vfba00uip66y5r6lyfk7jlpn5usn71
11100059
11100054
2022-08-07T17:30:48Z
Lesbardd
21509
/* Gorsaf fysiau Amwythig */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=Castell Whittington=
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|Castell Whittington]]
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
g5htommzpggyw2wj9wep8d1k1gzoumk
11100060
11100059
2022-08-07T17:31:10Z
Lesbardd
21509
/* estyn Ynysoedd Toronto */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=Castell Whittington=
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|Castell Whittington]]
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=
m2to42gks2gkl0q34y27nzj7ma1r176
11100272
11100060
2022-08-08T09:02:18Z
Lesbardd
21509
/* Castell Whittington */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=
h1pkz6wmkjicgktci25paafqy7kiz0o
11100274
11100272
2022-08-08T09:02:48Z
Lesbardd
21509
/* estyn Gorsaf fysiau Amwythig */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=lluniau=
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=
=estyn Castell Whittington=
dbwf996lmsuugoh7v1lfoa0ran60xln
11100275
11100274
2022-08-08T09:03:21Z
Lesbardd
21509
/* lluniau */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=
=estyn Castell Whittington=
r72wq96qiecchwxozv5ipzx2rq2xxe8
11100277
11100275
2022-08-08T09:03:44Z
Lesbardd
21509
/* estyn Gorsaf reilffordd Bewdley */
wikitext
text/x-wiki
[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Oriel==
<gallery>
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
</gallery>
=estyn Thomas Brassey=
[[delwedd:BrasseyPlaque01LB.jpg|260px|chwith|Plac yng Ngorsaf reilffordd Caer]]
<ref>’The Life and Work of Thomas Brassey’ gan Doug Haynes; Cylchgrawn Cheshire History; issn = 0141-8696</ref>
<ref>’Life and Labours of Thomas Brassey’ gan Arthur Helps; Cyhoeddwyr Elibron Classics 2005; isbn=978-1-4021-0563-0</ref>
<ref>’The Life and Works of Mr Brassey’ gan Arthur Helps; cyhoeddwyr Nonesuch 2006; isbn =1-84588-011-0</ref>
<ref>’Thomas Brassey: The Greatest Railway Builder in the World’ gan Tom Stacey; cyhoeddwyr Stacey International, 2005; isbn =1-905299-09-5 </ref>
<ref>’Thomas Brassey, Railway Builder’ gan Charles Walker; cyhoeddwr Frederick Muller, 1969; isbn =0-584-10305-0</ref>
<ref>'The Grand Crimean Central Railway, Knutsford' gan Brian Cooke; cyhoeddwyr Cavalier House, ISBN 0-9515889-0-7</ref>
=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=
=estyn Camlas Trefaldwyn=
=estyn Gorsaf reilffordd Bewdley=
=lluniau=
=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
<gallery>
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
</gallery>
=estyn Faro=
=estyn Ynysoedd Toronto=
=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=
=estyn Castell Whittington=
1tgb352tdph3s345t6gs5lu9pwih8ns
Albuquerque, New Mexico
0
97713
11100137
9144645
2022-08-07T20:41:27Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Unol Daleithiau}}}}
Dinas '''Albuquerque''' yw dinas fwyaf [[New Mexico]] yn [[Unol Daleithiau America]]. Cofnodir 552,804 o drigolion yno yng Nghyfrifiad 2010.<ref>{{cite web |url= http://www.census.gov/statab/ccdb/cit1010r.txt|title= Cities with 100,000 or More Population in 2000 ranked by Land Area (square miles) /1, 2000 in Rank Order|author= |date= 16 Mawrth 2004 |work= U.S. Census Bureau, Administrative and Customer Services Division, Statistical Compendia Branch|publisher= |accessdate=26 Hydref 2010}}</ref> Cafodd ei sefydlu (neu ei ymgorffori) yn y flwyddyn [[1706]].
== Gefeilldrefi Albuquerque ==
{| class="wikitable"
|-
! Gwlad
! Dinas
|-
| [[Delwedd:Flag of Spain.svg|25px]] [[Sbaen]]
| [[Alburquerque, Badajoz|Alburquerque]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Turkmenistan.svg |25px]] [[Tyrcmenistan]]
| [[Ashgabat]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Mexico.svg |25px]] [[Mecsico]]
| [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Spain.svg |25px]] [[Sbaen]]
| [[Gijón]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Mexico.svg |25px]] [[Mecsico]]
| [[Guadalajara]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Germany.svg |25px]] [[Yr Almaen]]
| [[Helmstedt]]
|-
| [[Delwedd:Flag of the Republic of China.svg |25px]] [[Taiwan]]
| [[Dinas Hualien]]
|-
| [[Delwedd:Flag of the People's Republic of China.svg|25px]] [[Gweriniaeth Pobl Tsieina|Tsieina]]
| [[Lanzhou]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Israel.svg |25px]] [[Israel]]
| [[Rehovot]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Japan.svg |25px]] [[Japan]]
| [[Sasebo]]
|}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*{{eicon en}} [http://www.cabq.gov/ Gwefan Dinas Albuquerque]
{{eginyn New Mexico}}
[[Categori:Dinasoedd Bernalillo County, New Mexico]]
sntlguzdf4iuv4vhp4hx0fj07yhezwa
Las Cruces, New Mexico
0
97753
11100136
9144696
2022-08-07T20:40:29Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Unol Daleithiau}}}}
Dinas yn nhalaith [[New Mexico]], [[Unol Daleithiau America]], sy'n ddinas sirol [[Doña Ana County, New Mexico|Doña Ana County]], yw '''Las Cruces '''. Cofnodir fod 99,665 o drigolion yno yng Nghyfrifiad 2010.<ref>{{cite web |url= http://www.census.gov/statab/ccdb/cit1010r.txt|title= Cities with 100,000 or More Population in 2000 ranked by Land Area (square miles) /1, 2000 in Rank Order|author= |date= 16 Mawrth 2004 |work= U.S. Census Bureau, Administrative and Customer Services Division, Statistical Compendia Branch|publisher= |accessdate=26 Hydref 2010}}</ref> Cafodd ei sefydlu (neu ei ymgorffori) yn y flwyddyn [[1849]].
== Gefeilldrefi Las Cruces ==
{| class="wikitable"
|-
! Gwlad
! Dinas
|-
| [[Delwedd:Flag of Mexico.svg |25px]] [[Mecsico]]
| [[Lerdo]]
|-
| [[Delwedd:Flag of Germany.svg |25px]] [[Yr Almaen]]
| [[Nienburg]]
|}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*{{eicon en}} [http://www.las-cruces.org/ Gwefan Dinas Las Cruces]
{{eginyn New Mexico}}
[[Categori:Dinasoedd Doña Ana County, New Mexico]]
reftulrebrr3722jv2e7dl7bzbqnap3
Rio Rancho, New Mexico
0
97754
11100131
10858688
2022-08-07T20:37:01Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Unol Daleithiau}}}}
Dinas yn nhalaith [[New Mexico]], [[Unol Daleithiau America]] yw '''Rio Rancho''' sy'n ymestyn dros dwy sir (neu swydd): [[Sandoval County, New Mexico|Sandoval County]] a [[Bernalillo County, New Mexico|Bernalillo County]]. Mae gan Rio Rancho boblogaeth o 88.901.<ref name=PopEstBigCities>{{cite web | url = http://urbantallahassee.com/v4/index.php?p=12102&jfile=viewtopic.php&option=com_jfusion&Itemid=246#p12102 | title = Table 1: 2010 Munnicipality Population | format = [[comma-separated values|CSV]] | work = 2010 Population | publisher = United States Census Bureau, Rhaniad y boblogaeth | date = 2010-03-24 | accessdate = 2009-07-01 | archive-date = 2011-06-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110614231733/http://urbantallahassee.com/v4/index.php?p=12102&jfile=viewtopic.php&option=com_jfusion&Itemid=246#p12102 | url-status = dead }}</ref> ac mae ei harwynebedd yn 190.4 km².<ref name=TAMU>[http://recenter.tamu.edu/data/popm00/pcbsa45220.html Poblogaeth Newark] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060825170915/http://recenter.tamu.edu/data/popm00/pcbsa45220.html |date=2006-08-25 }}. Adalwyd 22 Mehefin 2010</ref> Cafodd ei sefydlu (neu ei ymgorffori) yn y flwyddyn [[1961]].
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*{{eicon en}} [http://www.ci.rio-rancho.nm.us/ Gwefan Dinas Rio Rancho]
{{eginyn New Mexico}}
[[Categori:Dinasoedd Sandoval County, New Mexico]]
[[Categori:Dinasoedd Bernalillo County, New Mexico]]
h07i3m1kks5qreltpp18j56yrygqouo
Roswell, New Mexico
0
97755
11100126
10859166
2022-08-07T20:32:50Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle| gwlad={{banergwlad|Unol Daleithiau}}}}
Dinas yn nhalaith [[New Mexico]], [[Unol Daleithiau America]], sy'n ddinas sirol [[Chaves County, New Mexico|Chaves County]], yw '''Roswell'''. Mae gan Roswell boblogaeth o 49,366.<ref name=PopEstBigCities>{{cite web | url = http://urbantallahassee.com/v4/index.php?p=12102&jfile=viewtopic.php&option=com_jfusion&Itemid=246#p12102 | title = Table 1: 2010 Munnicipality Population | format = [[comma-separated values|CSV]] | work = 2010 Population | publisher = United States Census Bureau, Rhaniad y boblogaeth | date = 2010-03-24 | accessdate = 2009-07-01 | archive-date = 2011-06-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110614231733/http://urbantallahassee.com/v4/index.php?p=12102&jfile=viewtopic.php&option=com_jfusion&Itemid=246#p12102 | url-status = dead }}</ref> ac mae ei harwynebedd yn 75.0 km².<ref name=TAMU>[http://recenter.tamu.edu/data/popm00/pcbsa45220.html Poblogaeth Newark] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060825170915/http://recenter.tamu.edu/data/popm00/pcbsa45220.html |date=2006-08-25 }}. Adalwyd 22 Mehefin 2010</ref> Cafodd ei sefydlu (neu ei ymgorffori) yn y flwyddyn [[1869]].
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*{{eicon en}} [http://www.roswell-nm.gov/ Gwefan Dinas Roswell]
{{eginyn New Mexico}}
[[Categori:Roswell, New Mexico| ]]
[[Categori:Dinasoedd Chaves County, New Mexico]]
rvw2dzwvytm03dr9w2z7z7eiasz9pdo
Y Porth (llwyfan e-ddysgu)
0
102034
11100259
10871975
2022-08-08T08:48:53Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Llwyfan e-ddysgu ydy'r '''Porth''', sy'n galluogi prifysgolion Cymru i rannu adnoddau (cyfrwng Cymraeg) yn genedlaethol, a dysgu modiwlau prifysgol ar y cyd gan ddefnyddio'r technolegau e-ddysgu diweddaraf.<ref>[http://www.porth.ac.uk/cy/ Gwefan y Porth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130523204316/http://www.porth.ac.uk/cy/ |date=2013-05-23 }}; adalwyd 19 Ionawr 2013</ref>
Datblygwyd yr holl adnoddau a modiwlau ar y Porth gan brifysgolion Cymru trwy nawdd a chydweithrediad y [[Coleg Cymraeg Cenedlaethol]] (a'r Ganolfan Addysg Uwch cyn Ebrill 2011). Mae datblygiadau sylweddol wedi bod yn y sector, ac mae'r Porth yn ganolog i'r holl ddatblygiadau yn y sector Addysg Uwch cyfrwng Cymraeg.
Mae'r Porth yn rhan hanfodol o weledigaeth y Coleg Cymraeg Cenedlaethol o greu cymuned academaidd Gymraeg lle y gall myfyrwyr fanteisio ar addysg brifysgol trwy gyfrwng y Gymraeg o'r safon uchaf, a hynny am ddim dros y we neu ar ffurf llyfrau printiedig a ellir eu prynnu.
==Gweler hefyd==
* [[Gwerddon (cylchgrawn)|Gwerddon]]: Cylchgrawn Cymraeg academaidd a gyhoeddir ar y we.
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
[[Categori:Gwefannau Cymraeg]]
[[Categori:Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol]]
i985by7wresyzemhzkjeg6oul0jy7bh
Categori:Roswell, New Mexico
14
103291
11100128
1491476
2022-08-07T20:34:15Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{prif-cat|Roswell, New Mexico}}
{{comin|:Category:Roswell, New Mexico|Categori:Roswell, New Mexico}}
[[Categori:Dinasoedd Chaves County, New Mexico]]
7nl0guyvpocxbkk7zvehrikoqztq009
Scaptia beyonceae
0
105879
11100247
10859473
2022-08-08T08:35:53Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| image = Scaptia Beyonceae.jpg
| regnum = [[Anifail|Animalia]]
| phylum = [[Arthropod]]a
| classis = [[Pryf|Insecta]]
| ordo = [[Cleren|Diptera]]
| familia = [[Pryf Llwyd|Tabanidae]]
| genus = ''[[Scaptia]]''
| rhywogaeth = '''''S. beyonceae'''''
| binomial = ''Scaptia beyonceae''
| awdurdod_deuenwol = Lessard, 2011
| cyfystyron =
}}
Math o [[Pryf Llwyd|bryf llwyd]] a ddarganfyddir yn nhirfwrdd Atherton, gogledd orllewin [[Queensland]], [[Awstralia]] ydy '''''Scaptia beyonceae'''''.<ref name=CSIRO2012>{{cite journal |last=Lessard |first=Bryan |coauthors=Yeates, David |year=2011 |title=New species of the Australian horse fly subgenus ''Scaptia (Plinthina)'' Walker 1850 (Diptera: Tabanidae), including species descriptions and a revised key |journal=[[Australian Journal of Entomology]] |volume=50 |issue=3 |pages=241–252 |url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1440-6055.2011.00809.x/full |doi=10.1111/j.1440-6055.2011.00809.x}}</ref> Fe’i darganfyddwyd ym 1981 ond ni chafodd y pryf ei ddisgrifio’n wyddonol tan y flwyddyn 2011. Enwyd y pryf ar ôl y gantores a’r actores o Americanwraig [[Beyoncé Knowles]].<ref>{{cite news|title=Fly named after Beyonce because of bum|newspaper=[[The Sydney Morning Herald]]|location=Sydney, Australia|publisher=[[Fairfax Media]]|date=13 Ionawr 2012|url=http://www.smh.com.au/environment/animals/fly-named-after-beyonce-because-of-bum-20120113-1py98.html|accessdate=13 Ionawr 2012}}</ref><ref name="beyoncename"/>
==Disgrifiad==
Mae gan y ''Scaptia beyonceae'' flaen euraid trawiadol i’w [[abdomen]] wedi’i ffurfio gan ddarn trwchus o wallt euraid a dyma sydd wedi ysbrydoli enw’r pryf.<ref>{{cite news|last=Atherton|first=Ben |title=CSIRO unveils bootylicious Beyonce fly|work=[[ABC Online]]|publisher=[[Australian Broadcasting Corporation]]|date=13 Ionawr 2012|url=http://www.abc.net.au/news/2012-01-13/horse-fly-named-after-beyonce/3771224|accessdate=13 Ionawr 2012}}</ref> Yn ôl Lessard, y gŵr a enwodd y pryf, er bod nifer o bobl yn ystyried y pryf llwyd yn boendod, mae’r pryf yn chwarae rhan bwysig iawn ym [[Paill|mheilliad]] [[planhigion]]. Mae’r pryfed hyn yn yfed [[neithdar]] o nifer o wahanol mathau o [[grevillea]] a [[myrtwydd]].<ref name="beyoncename">{{cite web|title=New species of fly named in honour of performer Beyoncé|publisher=CSIRO|date=13 Ionawr 2012|url=http://www.csiro.au/Portals/Media/New-species-fly-Beyonce.aspx|accessdate=14 Ionawr 2012|archive-date=2012-01-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117022039/http://www.csiro.au/Portals/Media/New-species-fly-Beyonce.aspx|url-status=dead}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[http://www.scienceimage.csiro.au/mediarelease/mr12-beyonce.html Images from CSIRO's ScienceImage]
[[Categori:Pryfed]]
lr9irxyn0w8rii2ci9jwwohpn2b5fgw
Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol
0
117149
11100257
10871567
2022-08-08T08:47:58Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen Prifysgol
| enw = Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol
| enw_brodorol =
| delwedd = Logo Du a Melyn CCC.PNG
| maint_delwedd = 250px
| pennawd = Logo'r Coleg
| enw_lladin =
| arwyddair =
| arwyddair_cym =
| sefydlwyd = [[2011]]
| cau =
| math = [[Prifysgol cyhoeddus|Cyhoeddus]]
| crefydd =
| gwaddol =
| swyddog_rheoli =
| cadeirydd =
| canghellor = Dr [[Haydn Edwards]] (Cadeirydd)
| llywyd =
| is-lywydd =
| uwch-arolygydd =
| profost =
| is-ganghellor =
| rheithor =
| pennaeth =
| deon =
| cyfarwyddwr =
| head_label =
| cyfadran =
| staff =
| myfyrwyr =
| israddedigion =
| olraddedigion =
| doethuriaeth =
| myfyrwyr_eraill =
| lleoliad = Caerfyrddin
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| campws =
| cyn-enwau =
| chwaraeon =
| lliwiau =
| llysenw =
| mascot =
| athletau =
| tadogaethau = [[Prifysgol Cymru]]<br />
| gwefan = http://www.colegcymraeg.ac.uk/
| logo =
| maint_logo = 250px
| nodiadau =
}}
[[Delwedd:ColCymraeg.PNG|bawd|280px|Graff cynnydd myfyrwyr sy'n astudio drwy gyfrwng y Gymraeg; hyd at 2015.<ref>[https://twitter.com/colegcymraeg/status/663442874596503553 Cyfri Trydar y Coleg Cymraeg;] adalwyd 10 Tachwedd, 2015</ref>]]
Mewn partneriaeth â [[Prifysgol Cymru|phrifysgolion Cymru]], mae’r '''Coleg Cymraeg Cenedlaethol''' yn darparu [[addysg uwch]] ar gyfer myfyrwyr drwy [[Cymraeg|gyfrwng y Gymraeg]].<ref>{{Citation
| url = http://www.bbc.co.uk/newyddion/21451614
| title = Newyddion
| work = Coleg Cymraeg: Pum swydd ddarlithio
| publisher = [[BBC Cymru]]
| accessdate = 30 Tachwedd 2010
}}</ref> Nod y coleg ffederal hwn yw cynyddu nifer y myfyrwyr sy'n astudio cyrsiau cyfrwng Cymraeg a sicrhau bod y gefnogaeth ar gyfer y myfyrwyr hynny, ansawdd yr addysg, a phrofiadau astudio’r myfyrwyr, o’r safon uchaf. Erbyn Tachwedd 2015 roedd y Coleg yn cyflogi 115 o ddarlithwyr.<ref>[https://twitter.com/colegcymraeg/status/662377654750994433 Cyfri Trydar y Coleg Cymraeg;] adalwyd 10 Tachwedd, 2015</ref> Prif Weithredwr y Coleg yw [[Ioan Matthews|Dr Ioan Matthews]] a'i Gofrestrydd yw [[Dafydd Trystan Davies|Dr Dafydd Trystan]].
Sefydlwyd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn 2011 i weithio gyda phrifysgolion Cymru, er mwyn datblygu cyrsiau ac adnoddau cyfrwng Cymraeg i fyfyrwyr. Nid oes gan y Coleg ei gampws ei hun, ond mae’n gweithio trwy nifer o 'ganghennau' ar draws y prifysgolion yng Nghymru.<ref>{{Citation
| url = http://wales.gov.uk/topics/educationandskills/publications/reports/colegffederal/?lang=cy
| title = Adroddiad yr Athro Robin Williams ar gyfer model Coleg Ffederal
| work = Addysg a Sgiliau
| publisher = Llywodraeth Cymru
| accessdate = 30 Tachwedd 2010
| archive-date = 2012-04-04
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120404160626/http://wales.gov.uk/topics/educationandskills/publications/reports/colegffederal/?lang=cy
}}</ref>
Nod y canghennau yw cefnogi gwaith y Coleg a gweithredu fel pwynt cyswllt lleol i fyfyrwyr. Mae’r dewis o gyrsiau cyfrwng Cymraeg a gynigir wedi tyfu'n sylweddol dros y blynyddoedd diwethaf. Erbyn hyn mae dros 500 o wahanol raddau ar gael i fyfyrwyr cyfrwng Cymraeg, ynghyd â 150 o ysgoloriaethau israddedig a ddyfernir i fyfyrwyr bob blwyddyn. Dyma’r tro cyntaf i unrhyw gorff fynd ati i gynllunio cyrsiau gradd cyfrwng Cymraeg yn genedlaethol ar gyfer myfyrwyr.
Ceisia'r Coleg roi mwy o gyfleoedd astudio i fyfyrwyr cyfrwng Cymraeg, hyfforddi darlithwyr cyfrwng Cymraeg newydd, datblygu modiwlau ac adnoddau o’r radd flaenaf i fyfyrwyr cyfrwng Cymraeg ac ariannu [[ysgoloriaeth]]au [[Addysg israddedig|israddedig]] ac [[Addysg uwchraddedig|ôl-raddedigion]].
Dros y blynyddoedd diwethaf mae modiwlau sy'n cael eu cynnig ar yr un pryd mewn mwy nag un brifysgol wedi dod yn fwy amlwg, gyda nifer o enghreifftiau llwyddiannus ym meysydd y [[Amgylchedd|Gwyddorau Amgylcheddol]], y Diwydiannau Creadigol, y [[Cyfraith|Gyfraith]], [[Cerddoriaeth]], [[Hanes]] ac [[Ieithoedd Modern|Ieithoedd Modern Ewropeaidd]].
==Y Porth==
{{Prif|Y Porth (llwyfan e-ddysgu)}}
Mae llwyfan e-ddysgu’r Porth yn galluogi prifysgolion i rannu adnoddau cyfrwng Cymraeg ar draws Cymru.<ref>{{Citation
| url = http://www.porth.ac.uk/cy/
| title = Y Porth
| work = Llwyfan e-ddysgu y Coleg Cymraeg Cenedlaethol yw'r Porth, sy'n galluogi prifysgolion Cymru i rannu adnoddau cyfrwng Cymraeg yn genedlaethol
| publisher = y Coleg Cymraeg Cenedlaethol
| accessdate = 30 Tachwedd 2010
| archive-date = 2013-05-23
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130523204316/http://www.porth.ac.uk/cy/
}}</ref> Felly, mae modd manteisio ar y technolegau e-ddysgu diweddaraf. Mae hefyd yn cynnig adnoddau astudio sy’n ehangach na’r hyn sydd ar gael i fyfyrwyr yn eu prifysgol leol. Mae'r adnoddau'n cynnwys:
* deunydd [[cynnwys agored]] e.e. cyfres o eiriaduron pynciol i fyfyrwyr
* cyrsiau a modiwlau sy’n berthnasol i gynlluniau gradd penodol o faes Addysg i’r Gwyddorau Biolegol
* oriel gwe sy’n cynnwys gwefannau perthnasol o ddiddordeb i fyfyrwyr sy’n astudio pynciau trwy gyfrwng y Gymraeg
* fideos am feysydd penodol
Datblygwyd yr holl adnoddau a modiwlau ar y Porth gan ddarlithwyr o brifysgolion Cymru trwy nawdd a chydweithrediad y Coleg Cymraeg Cenedlaethol (a'r Ganolfan Addysg Uwch cyn Ebrill 2011). Mae ystod eang o'r meysydd a welir ar y Porth yn adlewyrchiad o'r datblygiadau sylweddol sydd wedi bod yn y sector, ac mae'r Porth bellach yn ganolog i'r holl ddatblygiadau yn y sector Addysg Uwch cyfrwng Cymraeg.
==Ysgoloriaethau Myfyrwyr==
Bob blwyddyn mae’r Coleg yn dyfarnu tua 150 o ysgoloriaethau i fyfyrwyr israddedig a fydd yn dilyn cyrsiau gradd mewn prifysgolion drwy Cymru benbaladr. Ceir dau fath o ysgoloriaeth – Prif Ysgoloriaethau ac Ysgoloriaethau Cymhelliant. Mae’r Prif Ysgoloriaethau ar gyfer myfyrwyr sy’n astudio o leiaf ddwy ran o dair o’u cwrs gradd trwy gyfrwng y Gymraeg. O wneud hyn, gellir ymgeisio am un o Brif Ysgoloriaethau’r Coleg, gwerth £3,000 dros dair blynedd (£1,000 y flwyddyn). Mae bron i 300 o wahanol gyrsiau gradd bellach yn cynnwys digon o fodiwlau cyfrwng Cymraeg i fod yn gymwys ar gyfer y Prif Ysgoloriaethau.
Yn wahanol i’r Prif Ysgoloriaethau, mae’r Ysgoloriaethau Cymhelliant ar gael i fyfyrwyr sy’n bwriadu astudio cyrsiau gradd penodol yn un o’r deg maes academaidd canlynol: [[Daearyddiaeth]], [[Bioleg]] a Gwyddorau’r Amgylchedd, [[Busnes]] a [[Rheolaeth]], [[Gwaith Cymdeithasol]], [[Chwaraeon|Gwyddorau ac Astudiaethau Chwaraeon]], [[Y Gyfraith]], [[Gwyddorau Iechyd]], [[Ieithoedd Modern]], [[Mathemateg]] a [[Ffiseg]], [[Seicoleg]] a [[Cemeg]].<ref>{{Citation
| url = http://www.colegcymraeg.ac.uk/prosbectws/pdf/ccc_prosbectws2014_cy.pdf
| title = Prosbectws 2014
| work = Ysgoloriaethau
| publisher = Y Coleg Cymraeg
| accessdate = 30 Gorffennaf 2013
}}{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
Mae’r Ysgoloriaethau hyn yn cynnig £500 y flwyddyn (neu £1,500 dros dair blynedd) am astudio o leiaf draean o’r cwrs gradd trwy gyfrwng y Gymraeg.
==Gwerddon==
{{Prif|Gwerddon (cylchgrawn)}}
[[Delwedd:Gwerddon Hafan.PNG|bawd|chwith|Hafan Gwerddon]]
[[Cyfnodolyn academaidd]] Cymraeg yw Gwerddon, sy'n cyhoeddi [[ymchwil ysgolheigaidd]] o'r [[Celfyddydau]], y [[Dyniaethau]] a’r [[Gwyddorau]] ddwywaith y flwyddyn yn gydnaws â gofynion ‘Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil’. Dau brif amcan sydd i Gwerddon, sef symbylu a chynnal trafodaeth academaidd ar draws ystod mor eang â phosibl o feysydd, a chreu cronfa o waith ysgolheigaidd at ddefnydd myfyrwyr ymchwil ac academyddion cyfrwng Cymraeg. Y ffisegydd Dr Eleri Pryse yw Cadeirydd newydd Bwrdd Golygyddol Gwerddon.<ref>{{Citation
| url = http://www.gwerddon.org/cy/hafan/
| title = Gwerddon
| work = Hafan
| publisher = Y Coleg Cymraeg
| accessdate = 30 Gorffennaf 2013
}}</ref>
Yn ystod y 2010au gwelwyd cynnydd sylweddol ym maes ymchwil cyfrwng Cymraeg ar draws y gymuned academaidd. Fel rhan o'r ymdrech i hyrwyddo [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1993|statws yr iaith]] o fewn [[addysg uwch]], ystyriwyd ei bod yn hanfodol i hybu’r defnydd o’r Gymraeg fel cyfrwng ymchwil. I’r perwyl hwnnw, penderfynwyd sefydlu cyfnodolyn academaidd gyda chyfundrefn arfarnu annibynnol a fyddai'n fforwm ar gyfer cyhoeddi gwaith ysgolheigaidd cyfrwng Cymraeg ar draws y Celfyddydau, y Dyniaethau a’r Gwyddorau. Cyhoeddwyd y rhifyn cyntaf o Gwerddon ym mis Ebrill 2007.
==Cymrodyr er Anrhydedd==
* Dr [[Alison Allan]]
* Yr Athro [[Brynley F. Roberts]]
* [[Catrin Stevens]]
* Dr [[Cen Williams]]
* [[Cennard Davies]]
* Yr Athro [[Elan Closs Stephens]]
* [[Geraint Talfan Davies]]
* Yr Athro [[Gwyn Thomas (bardd)|Gwyn Thomas]]
* Yr Athro [[Hazel Walford Davies]]
* [[Heini Gruffudd]]
* Yr Athro [[Ioan Williams]]: Bu’n weithredol yn genedlaethol mewn fforymau a fu’n ymwneud ag addysg prifysgol drwy’r Gymraeg ac yn lladmerydd dros y Gymraeg o fewn Prifysgol Aberystwyth fel Cyfarwyddwr yr Ysgol Astudiaethau Drwy’r Gymraeg.
* Dr [[John Davies (hanesydd)|John Davies]]: un o brif haneswyr ei genhedlaeth ac awdur [[Hanes Cymru]] a llu o gyhoeddiadau eraill.
* Dr [[Meredydd Evans]]: casglwr, golygydd, hanesydd a chanwr gwerin Cymraeg.
* Yr Athro [[Merfyn R. Jones]]
* Ned Thomas
* Yr Athro [[Robin Williams]]: Pan ymrwymodd Llywodraeth Cynulliad Cymru yn 2007 i sefydlu Coleg Cymraeg gwahoddwyd yr Athro Robin Williams i gadeirio Bwrdd Cynllunio ar gyfer troi’r cysyniad yn gynllun y gellid ei weithredu. O fewn llai na blwyddyn llwyddodd i sicrhau consensws ymhlith aelodau’r Bwrdd hwnnw o blaid model a ddaeth yn weithredol gyda sefydlu’r Coleg yn 2011.
* [[Rhian Huws Williams]]
* Dr [[Siân Wyn Siencyn]]
* Yr Athro [[M. Wynn Thomas]]
===2018 <ref>http://www.colegcymraeg.ac.uk/cy/amdanomni/hanesycoleg/</ref> ===
* [[Andrew Green]]
* [[Catrin Dafydd]]
* Yr Athro [[Deri Tomos]]
== Gweler hefyd ==
* [[Prifysgol Cymru]]
* [[Addysg bellach]]
* [[Addysg yng Nghymru]]
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
* [http://www.colegcymraeg.ac.uk/ Gwefan swyddogol]
{{DEFAULTSORT:Coleg Cymraeg Cenedlaethol}}
[[Categori:Addysg Gymraeg]]
[[Categori:Addysg yng Nghymru]]
[[Categori:Prifysgolion Cymru]]
[[Categori:Sefydliadau 2011]]
[[Categori:Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol| ]]
dff55pmefaoto9ju87n5g541zw4w0u5
Non Stanford
0
119902
11100026
10927338
2022-08-07T15:41:20Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
[[Triathlon|Triathletwraig]] proffesiynol [[Cymry|Cymreig]] yw '''Non Stanford''' (ganed [[8 Ionawr]] [[1989]]), a Phencampwraig Triathlon y Byd ITU 2013.<ref>{{dyf gwe|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/triathlon/24090251| teitl=Britain's Non Stanford wins ITU World Triathlon | cyhoeddwr=bbc.co.uk| dyddiad=14 Medi 2013| dyddiadcyrchiad=14 Medi 2013}}</ref>
==Bywgraffiad==
Ganed yn [[Abertawe]], a magwyd yng ngorllewin Cymru. Ei chlwb athletau cyntaf oedd y [[Swansea Harriers]].
Roedd Stanford yn rhedwraig traws gwlad lwyddianus cyn cychwyn astudio gwyddoniaeth chwaraeon ac ymarfer corff ym [[Prifysgol Birmingham|Mhrifysgol Birmingham]]. Yn ystod yr haf yn 2008, dechreuodd hyfforddi wrth nofio oherwydd anaf, ac yn dilyn hynny ymunodd â chlwb triathlon y brifysgol.
Daeth yn ail yn y British Triathlon Super Series yn 2009, ac enillodd Ysgoloriaeth Triathlon Paul Weston ar gyfer 2009/10 er mwyn iddi allu canolbwyntio ar y triathlon.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.runnerslife.co.uk/Guest-Runners/non-stanford| cyhoeddwr=runnerslife.co.uk| dyddiadcyrchiad=28 Awst 2010| teitl=Non Stanford}}</ref> Wedi iddi raddio yn 2010, enillodd fedal efydd yn y Premium European Cup yn [[Brasschaat]], a chystadlu yn y gystadleuaeth o fri y ''French Club Championship Series'' y ''Lyonnaise des Eaux'' gan gynrychioli Montpellier Agglo Tri.
Symudodd i Brifysgol Fetropolaidd Leeds, lleoliad pencadlys British Triathlon, ac mae'n hyfforddi gydag Alistair a Jonathan Brownlee. Yn 2012, enillodd Stanford Bencampwriaethau Triathlon y Byd ITU dan 23 yn [[Auckland]], [[Seland Newydd]]. Yn 2013, Stanford oedd y ferch gyntaf erioed i ddilyn ei llwyddiant yn y Bencampwriaeth dan 23 gyda theitl Pencampwraig y Byd hŷn, pan enillodd y ras yn [[Hyde Park, Llundain|Hyde Park]].
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
{{Comin|Category:Non Stanford|Non Stanford}}
* [http://britishtriathlonmedia.org/profiles/detail/non-stanford Proffil ar wefan British Triathlon]
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Stanford, Non}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1989]]
[[Categori:Triathletwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Abertawe]]
[[Categori:Merched yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
0xbg43zcvl1omrqldpwv5myd4f7448j
11100032
11100026
2022-08-07T15:44:24Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
[[Triathlon|Triathletwraig]] proffesiynol [[Cymry|Cymreig]] yw '''Non Stanford''' (ganed [[8 Ionawr]] [[1989]]), a Phencampwraig Triathlon y Byd ITU 2013.<ref>{{dyf gwe|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/triathlon/24090251| teitl=Britain's Non Stanford wins ITU World Triathlon | cyhoeddwr=bbc.co.uk| dyddiad=14 Medi 2013| dyddiadcyrchiad=14 Medi 2013}}</ref>
==Bywgraffiad==
Ganed yn [[Abertawe]], a magwyd yng ngorllewin Cymru. Ei chlwb athletau cyntaf oedd y [[Swansea Harriers]].
Roedd Stanford yn rhedwraig traws gwlad lwyddianus cyn cychwyn astudio gwyddoniaeth chwaraeon ac ymarfer corff ym [[Prifysgol Birmingham|Mhrifysgol Birmingham]]. Yn ystod yr haf yn 2008, dechreuodd hyfforddi wrth nofio oherwydd anaf, ac yn dilyn hynny ymunodd â chlwb triathlon y brifysgol.
Daeth yn ail yn y British Triathlon Super Series yn 2009, ac enillodd Ysgoloriaeth Triathlon Paul Weston ar gyfer 2009/10 er mwyn iddi allu canolbwyntio ar y triathlon.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.runnerslife.co.uk/Guest-Runners/non-stanford| cyhoeddwr=runnerslife.co.uk| dyddiadcyrchiad=28 Awst 2010| teitl=Non Stanford}}</ref> Wedi iddi raddio yn 2010, enillodd fedal efydd yn y Premium European Cup yn [[Brasschaat]], a chystadlu yn y gystadleuaeth o fri y ''French Club Championship Series'' y ''Lyonnaise des Eaux'' gan gynrychioli Montpellier Agglo Tri.
Symudodd i Brifysgol Fetropolaidd Leeds, lleoliad pencadlys British Triathlon, ac mae'n hyfforddi gydag Alistair a Jonathan Brownlee. Yn 2012, enillodd Stanford Bencampwriaethau Triathlon y Byd ITU dan 23 yn [[Auckland]], [[Seland Newydd]]. Yn 2013, Stanford oedd y ferch gyntaf erioed i ddilyn ei llwyddiant yn y Bencampwriaeth dan 23 gyda theitl Pencampwraig y Byd hŷn, pan enillodd y ras yn [[Hyde Park, Llundain|Hyde Park]].
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
{{Comin|Category:Non Stanford|Non Stanford}}
* [http://britishtriathlonmedia.org/profiles/detail/non-stanford Proffil ar wefan British Triathlon]
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Stanford, Non}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1989]]
[[Categori:Triathletwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Abertawe]]
[[Categori:Merched yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
nh67v8ma1b2npzmtexpbz87bxdsus7w
Twyni Mwd Aber Dyfi
0
125604
11100311
11098280
2022-08-08T09:56:15Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} |suppressfields = sir }}
Lleolir '''Twyni Mwd Aber Dyfi''' rhwng [[Aberystwyth]] a [[Machynlleth]] yng [[Ceredigion|Ngheredigion]], [[Cymru]] ac maent yn rhan o [[Gwarchodfa Natur Genedlaethol Dyfi|Warchodfa Natur Genedlaethol Dyfi]].
[[Delwedd:Dyfi estuary - geograph.org.uk - 37450.jpg|bawd|Defaid a fegir ar gyfer [[cig oen]] hallt.]]
==Ecoloeg==
Gwarchodir y twyni (neu'r "tywynnau") hyn gan Erthygl 4 o Ddeddf Gwarchod Adar, ac fe'i adnabyddir fel "Ardal Warchodol, Arbennig". Mae'r ardal yn cynnwys yr aber a'r gwlyptir, tywynnau tywod, twyni mwd (''mudflats''), [[mawnog]], [[cors]]ydd, sianeli'r afon a nodweddion eraill a'r cwbwl yn agos at bentref bychan [[Ynyslas]].
Perchennog a cheidwad y glannau gorllewinol yw'r [[Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar|Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar]] (RSPB). Nytha'r [[Gŵydd Dalcen-wen|Ŵydd Dalcen-wen]] yn yr ardal hon ers blynyddoedd, sef y man mwyaf deheuol y mae'n nythu ynddo.<ref>{{Cite web |url=http://www.jncc.gov.uk/default.aspx?page=2082 |title=Joint Nature Conservation Committee (JNCC) 10 April 2008 |access-date=2013-12-23 |archive-date=2011-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110304062515/http://www.jncc.gov.uk/default.aspx?page=2082 |url-status=dead }}</ref> Mae'r aber hefyd yn gynefin i [[Pibydd y mawn|Bibydd y mawn]], ''[[Haematopus longirostris]]'', [[Pibydd y tywod]], [[Aderyn-Drycin Manaw]] a [[Môr-wennol]].<ref>{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/wales/mid/sites/reserves/pages/dyfi_estuary.shtml |title=BBC Cymru: Aber y Dyfi; 1Ebrill 2008 |access-date=2013-12-23 |archive-date=2007-08-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070823195447/http://www.bbc.co.uk/wales/mid/sites/reserves/pages/dyfi_estuary.shtml |url-status=dead }}</ref> Yma hefyd gellir canfod: [[Llysiau’r Gingroen]] neu "Creulys Iago" (''Senecio jacobeae''); [[Tafod y Bytheaid]] (''Cynoglossum officinale'') a’r [[Helyglys Hardd]] (''Chamerion angustifolium''). Mae Llys Iago'n nodweddiadol iawn o’r safle ar Ynyslas, ac i'w canfod gan nad ydynt at ddant y cwningod sydd mor bwysig ar Ynyslas.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/images/Naturiaethwr/Haf%202006.pdf Y Naturiaethwr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120410003313/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/images/Naturiaethwr/Haf%202006.pdf |date=2012-04-10 }}; Gorffennaf 2006; adalwyd 24 Rhagfyr 2013</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolennau allanol==
*[http://www.bbc.co.uk/wales/mid/sites/reserves/pages/dyfi_estuary.shtml BBC] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070823195447/http://www.bbc.co.uk/wales/mid/sites/reserves/pages/dyfi_estuary.shtml |date=2007-08-23 }}
*[http://www.geograph.org.uk/search.php?i=3091616 www.geograph.co.uk : Ffotos]
[[Categori:Arfordir Ceredigion]]
[[Categori:Llwybrau Byw]]
kbommxzsi2g1rrdcfa6a6kc38bkwnqf
Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain
0
135662
11100011
11099938
2022-08-07T12:38:06Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew Sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral Sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple Sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little Stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated Sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's Stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red Knot, ''Calidris canutus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Penfras Y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Rhedwr y Moelydd]], Eurasian Stone-curlew, Burhinus oedicnemus
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Cwtiad Torchog Bach]], Little Ringed Plover, Charadrius dubius
*[[Cwtiad Torchog]], Common Ringed Plover, Charadrius hiaticula
*[[Cwtiad Y Tywod Mwyaf]], Greater Sand Plover, Charadrius leschenaultii
*[[Cwtiad Torchog Mawr]], Killdeer, Charadrius vociferus
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Rhegen Yr Ŷd]], Corn Crake, Crex crex
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Rhedwr Y Twyni]], Cream-coloured Courser, Cursorius cursor
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Brwyniad]], European anchovy, Engraulis encrasicolus
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Penhwyad]], Northern pike, Esox lucius
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Aderyn Drycin Y Graig]], Northern Fulmar, Fulmarus glacialis
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Crychyn]], Ruffe, Gymnocephalus cernuus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Hadog]], Haddock, Melanogrammus aeglefinus
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Hwyaden Ddanheddog]], Common Merganser, Mergus merganser
*[[Hwyaden Frongoch]], Red-breasted Merganser, Mergus serrator
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Cegddu]], Merluccius merluccius, Merluccius merluccius
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, Mullus surmuletus
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Hwyaden Gribgoch]], Red-crested Pochard, Netta rufina
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Hwyaden Goch]], Ruddy Duck, Oxyura jamaicensis
*[[Hwyaden Benwen]], White-headed Duck, Oxyura leucocephala
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, Pholis gunnellus
*[[Pilcodyn]], Common minnow, Phoxinus phoxinus
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Morlas]], Pollachius pollachius, Pollachius pollachius
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi]], Common goby, Pomatoschistus microps
*[[Gobi'R Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, Pomatoschistus norvegicus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted Crake, Porzana porzana
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's Crake, Porzana pusilla
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Penbwl môr]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Cambig]], Pied Avocet, Recurvirostra avosetta
*[[Lleden Yr Ynys Las]], Greenland halibut, Reinhardtius hippoglossoides
*[[Gwylan Ross]], Ross's Gull, Rhodostethia rosea
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Rhufell]], Common roach, Rutilus rutilus
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Hwyaden Fwythblu]], Common Eider, Somateria mollissima
*[[Hwyaden Fwythblu'R Gogledd]], King Eider, Somateria spectabilis
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Melyngoes Bach]], Lesser Yellowlegs, Tringa flavipes
*[[Melyngoes Mawr]], Greater Yellowlegs, Tringa melanoleuca
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Swtan Norwy]], Trisopterus esmarkii, Trisopterus esmarkii
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Cwtiad Heidiol]], Sociable Lapwing, Vanellus gregarius
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
2ihoxwmfucrkktpfp38eqourrlx48sr
11100015
11100011
2022-08-07T12:50:45Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Penfras Y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Rhedwr y Moelydd]], Eurasian Stone-curlew, Burhinus oedicnemus
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Cwtiad Torchog Bach]], Little Ringed Plover, Charadrius dubius
*[[Cwtiad Torchog]], Common Ringed Plover, Charadrius hiaticula
*[[Cwtiad Y Tywod Mwyaf]], Greater Sand Plover, Charadrius leschenaultii
*[[Cwtiad Torchog Mawr]], Killdeer, Charadrius vociferus
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Rhegen Yr Ŷd]], Corn Crake, Crex crex
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Rhedwr Y Twyni]], Cream-coloured Courser, Cursorius cursor
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Brwyniad]], European anchovy, Engraulis encrasicolus
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Penhwyad]], Northern pike, Esox lucius
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Aderyn Drycin Y Graig]], Northern Fulmar, Fulmarus glacialis
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Crychyn]], Ruffe, Gymnocephalus cernuus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Hadog]], Haddock, Melanogrammus aeglefinus
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Hwyaden Ddanheddog]], Common Merganser, Mergus merganser
*[[Hwyaden Frongoch]], Red-breasted Merganser, Mergus serrator
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Cegddu]], Merluccius merluccius, Merluccius merluccius
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, Mullus surmuletus
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Hwyaden Gribgoch]], Red-crested Pochard, Netta rufina
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Hwyaden Goch]], Ruddy Duck, Oxyura jamaicensis
*[[Hwyaden Benwen]], White-headed Duck, Oxyura leucocephala
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, Pholis gunnellus
*[[Pilcodyn]], Common minnow, Phoxinus phoxinus
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Cambig]], Pied Avocet, Recurvirostra avosetta
*[[Lleden Yr Ynys Las]], Greenland halibut, Reinhardtius hippoglossoides
*[[Gwylan Ross]], Ross's Gull, Rhodostethia rosea
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Hwyaden Fwythblu]], Common Eider, Somateria mollissima
*[[Hwyaden Fwythblu'R Gogledd]], King Eider, Somateria spectabilis
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Melyngoes Bach]], Lesser Yellowlegs, Tringa flavipes
*[[Melyngoes Mawr]], Greater Yellowlegs, Tringa melanoleuca
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Cwtiad Heidiol]], Sociable Lapwing, Vanellus gregarius
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
5imnb5ilvudrp0lctr8bziyczqcnwt2
11100017
11100015
2022-08-07T12:54:20Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Penfras Y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Rhedwr y Moelydd]], Eurasian Stone-curlew, Burhinus oedicnemus
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Cwtiad Torchog Bach]], Little Ringed Plover, Charadrius dubius
*[[Cwtiad Torchog]], Common Ringed Plover, Charadrius hiaticula
*[[Cwtiad Y Tywod Mwyaf]], Greater Sand Plover, Charadrius leschenaultii
*[[Cwtiad Torchog Mawr]], Killdeer, Charadrius vociferus
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Rhegen Yr Ŷd]], Corn Crake, Crex crex
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Rhedwr Y Twyni]], Cream-coloured Courser, Cursorius cursor
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Brwyniad]], European anchovy, Engraulis encrasicolus
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Penhwyad]], Northern pike, Esox lucius
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Crychyn]], Ruffe, Gymnocephalus cernuus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Hadog]], Haddock, Melanogrammus aeglefinus
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Hwyaden Ddanheddog]], Common Merganser, Mergus merganser
*[[Hwyaden Frongoch]], Red-breasted Merganser, Mergus serrator
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Cegddu]], Merluccius merluccius, Merluccius merluccius
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, Mullus surmuletus
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Hwyaden Gribgoch]], Red-crested Pochard, Netta rufina
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Hwyaden Goch]], Ruddy Duck, Oxyura jamaicensis
*[[Hwyaden Benwen]], White-headed Duck, Oxyura leucocephala
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, Pholis gunnellus
*[[Pilcodyn]], Common minnow, Phoxinus phoxinus
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Cambig]], Pied Avocet, Recurvirostra avosetta
*[[Lleden Yr Ynys Las]], Greenland halibut, Reinhardtius hippoglossoides
*[[Gwylan Ross]], Ross's Gull, Rhodostethia rosea
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Melyngoes Bach]], Lesser Yellowlegs, Tringa flavipes
*[[Melyngoes Mawr]], Greater Yellowlegs, Tringa melanoleuca
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Cwtiad Heidiol]], Sociable Lapwing, Vanellus gregarius
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
iwt2xjmp12zh4497bjg9or3wjgx7wa3
11100018
11100017
2022-08-07T13:03:34Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhedwr moelydd]], Eurasian stone-curlew, ''Burhinus oedicnemus''
*[[Rhedwr twyni]], Cream-coloured courser, ''Cursorius cursor''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhegen yr ŷd]], Corn crake, ''Crex crex''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Penfras Y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Cwtiad Torchog Bach]], Little Ringed Plover, Charadrius dubius
*[[Cwtiad Torchog]], Common Ringed Plover, Charadrius hiaticula
*[[Cwtiad Y Tywod Mwyaf]], Greater Sand Plover, Charadrius leschenaultii
*[[Cwtiad Torchog Mawr]], Killdeer, Charadrius vociferus
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Brwyniad]], European anchovy, Engraulis encrasicolus
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Penhwyad]], Northern pike, Esox lucius
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Crychyn]], Ruffe, Gymnocephalus cernuus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Hadog]], Haddock, Melanogrammus aeglefinus
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Hwyaden Ddanheddog]], Common Merganser, Mergus merganser
*[[Hwyaden Frongoch]], Red-breasted Merganser, Mergus serrator
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Cegddu]], Merluccius merluccius, Merluccius merluccius
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, Mullus surmuletus
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Hwyaden Gribgoch]], Red-crested Pochard, Netta rufina
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Hwyaden Goch]], Ruddy Duck, Oxyura jamaicensis
*[[Hwyaden Benwen]], White-headed Duck, Oxyura leucocephala
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, Pholis gunnellus
*[[Pilcodyn]], Common minnow, Phoxinus phoxinus
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Cambig]], Pied Avocet, Recurvirostra avosetta
*[[Lleden Yr Ynys Las]], Greenland halibut, Reinhardtius hippoglossoides
*[[Gwylan Ross]], Ross's Gull, Rhodostethia rosea
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Melyngoes Bach]], Lesser Yellowlegs, Tringa flavipes
*[[Melyngoes Mawr]], Greater Yellowlegs, Tringa melanoleuca
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Cwtiad Heidiol]], Sociable Lapwing, Vanellus gregarius
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
njvy6qjo17ix7r4x7h0mvzvcdk4a2a2
11100065
11100018
2022-08-07T19:12:51Z
2A00:23C7:7985:7A01:112B:1056:C3BA:4DAA
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden benwen]], White-headed duck, ''Oxyura leucocephala''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Common merganser, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhedwr moelydd]], Eurasian stone-curlew, ''Burhinus oedicnemus''
*[[Rhedwr twyni]], Cream-coloured courser, ''Cursorius cursor''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhegen yr ŷd]], Corn crake, ''Crex crex''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Penfras Y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Cwtiad Torchog Bach]], Little Ringed Plover, Charadrius dubius
*[[Cwtiad Torchog]], Common Ringed Plover, Charadrius hiaticula
*[[Cwtiad Y Tywod Mwyaf]], Greater Sand Plover, Charadrius leschenaultii
*[[Cwtiad Torchog Mawr]], Killdeer, Charadrius vociferus
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Brwyniad]], European anchovy, Engraulis encrasicolus
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Penhwyad]], Northern pike, Esox lucius
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Crychyn]], Ruffe, Gymnocephalus cernuus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Hadog]], Haddock, Melanogrammus aeglefinus
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Cegddu]], Merluccius merluccius, Merluccius merluccius
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, Mullus surmuletus
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, Pholis gunnellus
*[[Pilcodyn]], Common minnow, Phoxinus phoxinus
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Cambig]], Pied Avocet, Recurvirostra avosetta
*[[Lleden Yr Ynys Las]], Greenland halibut, Reinhardtius hippoglossoides
*[[Gwylan Ross]], Ross's Gull, Rhodostethia rosea
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Melyngoes Bach]], Lesser Yellowlegs, Tringa flavipes
*[[Melyngoes Mawr]], Greater Yellowlegs, Tringa melanoleuca
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Cwtiad Heidiol]], Sociable Lapwing, Vanellus gregarius
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
1kdj2demblxenzk2ohwjwj1aoazkb6m
11100066
11100065
2022-08-07T19:24:48Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Cambig]], Pied avocet, ''Recurvirostra avosetta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad heidiol]], Sociable lapwing, ''Vanellus gregarius''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden benwen]], White-headed duck, ''Oxyura leucocephala''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Common merganser, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhedwr moelydd]], Eurasian stone-curlew, ''Burhinus oedicnemus''
*[[Rhedwr twyni]], Cream-coloured courser, ''Cursorius cursor''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhegen yr ŷd]], Corn crake, ''Crex crex''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, ''Mullus surmuletus''
*[[Crychyn]], Ruffe, ''Gymnocephalus cernuus''
*[[Penhwyad]], Northern pike, ''Esox lucius''
*[[Brwyniad]], European anchovy, ''Engraulis encrasicolus''
*[[Cwtiad torchog Bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog]], Common ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad y tywod mwyaf]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus''
*[[Penfras y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Lleden yr Ynys Las]], Greenland halibut, ''Reinhardtius hippoglossoides''
*[[Gwylan Ross]], Ross's gull, ''Rhodostethia rosea''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Hadog]], Haddock, Melanogrammus aeglefinus
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Cegddu]], Merluccius merluccius, Merluccius merluccius
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, Pholis gunnellus
*[[Pilcodyn]], Common minnow, Phoxinus phoxinus
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
irf3xq3sa9m8ccyabqans3ctpasd6wc
11100067
11100066
2022-08-07T19:31:56Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Brwyniad]], European anchovy, ''Engraulis encrasicolus''
*[[Cambig]], Pied avocet, ''Recurvirostra avosetta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cegddu]], European hake, ''Merluccius merluccius''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Crychyn]], Ruffe, ''Gymnocephalus cernuus''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad heidiol]], Sociable lapwing, ''Vanellus gregarius''
*[[Cwtiad torchog]], Common ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Hadog]], Haddock, ''Melanogrammus aeglefinus''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden benwen]], White-headed duck, ''Oxyura leucocephala''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Common merganser, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, ''Pholis gunnellus''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, ''Mullus surmuletus''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penhwyad]], Northern pike, ''Esox lucius''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Pilcodyn]], Common minnow, ''Phoxinus phoxinus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhedwr moelydd]], Eurasian stone-curlew, ''Burhinus oedicnemus''
*[[Rhedwr twyni]], Cream-coloured courser, ''Cursorius cursor''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhegen yr ŷd]], Corn crake, ''Crex crex''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Penfras y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Lleden yr Ynys Las]], Greenland halibut, ''Reinhardtius hippoglossoides''
*[[Gwylan Ross]], Ross's gull, ''Rhodostethia rosea''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
dpl9zbk2eb55icxw1kcvptlc6kyhn5w
11100068
11100067
2022-08-07T19:33:42Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.
>>trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...<<
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Brwyniad]], European anchovy, ''Engraulis encrasicolus''
*[[Cambig]], Pied avocet, ''Recurvirostra avosetta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cegddu]], European hake, ''Merluccius merluccius''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Crychyn]], Ruffe, ''Gymnocephalus cernuus''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad heidiol]], Sociable lapwing, ''Vanellus gregarius''
*[[Cwtiad torchog]], Common ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Ross]], Ross's gull, ''Rhodostethia rosea''
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Hadog]], Haddock, ''Melanogrammus aeglefinus''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden benwen]], White-headed duck, ''Oxyura leucocephala''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Common merganser, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleden yr Ynys Las]], Greenland halibut, ''Reinhardtius hippoglossoides''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, ''Pholis gunnellus''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, ''Mullus surmuletus''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penfras y Gogledd]], Boreogadus saida, Boreogadus saida
*[[Penhwyad]], Northern pike, ''Esox lucius''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Pilcodyn]], Common minnow, ''Phoxinus phoxinus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhedwr moelydd]], Eurasian stone-curlew, ''Burhinus oedicnemus''
*[[Rhedwr twyni]], Cream-coloured courser, ''Cursorius cursor''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhegen yr ŷd]], Corn crake, ''Crex crex''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Hwyaden Mandarin]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Corhwyaden Asgell-Werdd]], Green-winged teal, Anas crecca carolinensis
*[[Corhwyaden Asgell-Las]], Blue-winged teal, Anas discors
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Hyrddyn Llwyd Gweflog]], Thicklip grey mullet, Chelon labrosus
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed Duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Congren (Neu Llysywen Fôr)]], European conger, Conger conger
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Albatros Aelddu]], Black-browed Albatross, Diomedea melanophris
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Crëyr Bach]], Little Egret, Egretta garzetta
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Gïach Mawr]], Great Snipe, Gallinago media
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Trochydd Pigwyn]], Yellow-billed Loon, Gavia adamsii
*[[Trochydd Gyddfddu]], Black-throated Loon, Gavia arctica
*[[Trochydd Mawr]], Great Northern Loon, Gavia immer
*[[Trochydd Gyddfgoch]], Red-throated Loon, Gavia stellata
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed Tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared Pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged Stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European Herring Gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing Gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common Gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed Gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland Gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan Y Gogledd]], Glaucous Gull, Larus hyperboreus
*[[Gwylan Môr Y Canoldir]], Mediterranean Gull, Larus melanocephalus
*[[Gwylan Fechan]], Little Gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed Gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed Sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Gïach Gylfin-Hir]], Long-billed Dowitcher, Limnodromus scolopaceus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Hyrddyn Aur]], Golden grey mullet, Liza aurata
*[[Hyrddyn Llwyd Minfain]], Thinlip mullet, Liza ramada
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Gïach Bach]], Jack Snipe, Lymnocryptes minimus
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Môr-Hwyaden Y Gogledd]], Velvet Scoter, Melanitta fusca
*[[Mor-Hwyaden Ddu]], Common Scoter, Melanitta nigra
*[[Môr-Hwyaden Yr Ewyn]], Surf Scoter, Melanitta perspicillata
*[[Lleian Wen]], Smew, Mergus albellus
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[["Draenogyn Dŵr Croyw(G)]], draenogiaid dŵr croyw", European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Mulfran Werdd]], European Shag, Phalacrocorax aristotelis
*[[Mulfran]], Great Cormorant, Phalacrocorax carbo
*[[Llydandroed Llwyd]], Red Phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked Phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Crymanbig Ddu]], Glossy Ibis, Plegadis falcinellus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Cwtiad Aur]], European Golden Plover, Pluvialis apricaria
*[[Corgwtiad Aur]], American Golden Plover, Pluvialis dominica
*[[Cwtiad Llwyd]], Grey Plover, Pluvialis squatarola
*[[Gwyach Gorniog]], Horned Grebe, Podiceps auritus
*[[Gwyach Fawr Gopog]], Great Crested Grebe, Podiceps cristatus
*[[Gwyach Yddfgoch]], Red-necked Grebe, Podiceps grisegena
*[[Gwyach Yddfddu]], Black-necked Grebe, Podiceps nigricollis
*[[Gwyach Ylfinfraith]], Pied-billed Grebe, Podilymbus podiceps
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Aderyn Drycin Bach]], Little Shearwater, Puffinus assimilis
*[[Aderyn Drycin Mawr]], Great Shearwater, Puffinus gravis
*[[Aderyn Drycin Manaw]], Manx Shearwater, Puffinus puffinus
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Gwyach Fach]], Little Grebe, Tachybaptus ruficollis
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Pibydd Cynffonlwyd]], Grey-tailed Tattler, Tringa brevipes
*[[Pibydd Coesgoch Mannog]], Spotted Redshank, Tringa erythropus
*[[Pibydd Coeswyrdd]], Common Greenshank, Tringa nebularia
*[[Pibydd Coesgoch]], Common Redshank, Tringa totanus
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]
9pzt2meimjy08mukeaxipi4pza5oxvw
Lwcsembwrgeg
0
135667
11100286
10888551
2022-08-08T09:22:17Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:Luxembourg BW 2016-09-15 12-00-58.jpg|bawd|upright|Geiriau Lwcsembwrgeg arwyddair cenedlaethol Lwcsembwrg: ''Mir wölle bleiwe wat mir sinn'' (Rydym am aros beth ydym ni)]]
[[Tafodiaith Ffranconaidd Moselle]] yw '''Lwcsembwrgeg''' (''Lëtzebuergesch'') sy'n cael ei siarad yn bennaf yn [[Lwcsembwrg]] lle y mae'n iaith swyddogol yn ogystal â [[Ffrangeg]] ac [[Almaeneg]]. Tua 400,000 o bobl ar draws y byd sy'n siarad yr iaith.
{{eginyn iaith}}
{{eginyn Lwcsembwrg}}
[[Categori:Lwcsembwrgeg]]
[[Categori:Ieithoedd Germanaidd]]
[[Categori:Ieithoedd Lwcsembwrg]]
[[Categori:Ieithoedd Gwlad Belg]]
[[Categori:Ieithoedd Ffrainc]]
7t59mh8byxhangpgtkeflsgh0ql3ygh
Nodyn:Adminstats/Danielt998
10
135864
11100235
11035798
2022-08-08T00:33:02Z
Cyberbot I
19483
Diweddaru Ystadegau Gweinyddol ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]])
wikitext
text/x-wiki
{{Adminstats/Core
|edits=2054
|ed=2058
|created=0
|deleted=0
|restored=0
|blocked=0
|protected=0
|unprotected=0
|rights=0
|reblock=0
|unblock=0
|modify=0
|rename=0
|import=0
|style={{{style|}}}}}
a0a1y2bahvgc73yhsj9o2fm9b2u9s4o
Natalie Powell
0
138318
11100027
10954157
2022-08-07T15:41:58Z
Deb
7
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox sportsperson
| name = Natalie Powell
| image =
| image_size =
| caption =
| fullname =
| nickname =
| nationality = British
| birth_date = {{birth date and age|1990|10|16|df=y}}
| birth_place = [[Merthyr Tudful]]
| height =
| weight =
| country = Cymru
| sport = [[Jiwdo]]
| event = 78kg i Ferched
| medaltemplates =
Cynrychioli {{flag|Cymru}}
{{MedalSport| [[Jiwdo]]}}
{{MedalCompetition|[[Gemau'r Gymanwlad]]}}
{{Medal|Gold|[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow 2014]]|78kg i Ferched}}
| updated = 11 Awst 2016
}}
[[Jiwdo]]ka Cymreig yw '''Natalie Powell''' (ganwyd [[16 Hydref]] [[1990]]). Cafodd ei geni ym [[Merthyr Tudful]]<ref>{{cite web|url=http://results.glasgow2014.com/athlete/judo/1034119/n_powell.html |title=Natalie Powell |work=Glasgow2014 |publisher=Glasgow2014.com}}</ref> a chafodd ei magu yn [[Llanfair-ym-Muallt]], [[Powys]]<ref name="Telegraph">{{cite web |url=http://www.telegraph.co.uk/sport/2016/07/16/judo-champion-natalie-powell-on-the-olympics-zika---and-why-she/ |title=Judo champion Natalie Powell on the Olympics, Zika - and why she loves a cheeky kebab |date=2016-0716 |work=Daily Telegraph}}</ref>.
==Gyrfa==
Dechreuodd Powell ei gyrfa Jiwdo gyda Chlwb Jiwdo Irfon yn [[Llanfair-ym-Muallt]] pan yn wyth mlwydd oed<ref name="Clwb">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=AHwol2vmYN4 |title=Natalie Powell: Ymweliad â Chlwb Judo Irfon |type=YouTube |work=Clwb S4C}}</ref> ac yn ogystal â Jiwdo, roedd yn aelod o dîm [[pêl-rwyd]] Cymru ond penderfynodd ganolbwyntio ar Jiwdo yn llawn amser yn 2012<ref name="Telegraph" />.
Llwyddodd i ennill Pencampwriaeth Ynysoedd Prydain dan 78 kg yn 2012, 2013 a 2014<ref name="JudoInside">{{cite web |url=http://www.judoinside.com/judoka/48367/Natalie_Powell |title=Profile: Natalie Powell |work=JudoInside.com}}</ref> ac yng [[Gemau'r Gymanwlad 2014|Ngemau'r Gymanwlad 2014]] yn [[Glasgow]], [[Yr Alban]] llwyddodd i ddod y Gymraes cyntaf i ennill medal aur Jiwdo wrth ennill y categori dan 78 kg<ref>{{cite web |url=http://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/commonwealth-games-2014-welsh-judo-7513714 |title=Commonwealth Games 2014: Welsh judo ace Natalie Powell celebrates Glasgow gold |work=WalesOnline |publisher=WalesOnline.co.uk}}</ref>.
Ym mis Ebrill 2016 llwyddodd Powell i guro [[Gemma Gibbons]] er mwyn sicrhau medal efydd ym Mhencampwriaethau Jiwdo Ewrop yn [[Kazan]], [[Rwsia]]<ref>{{cite web |url=https://www.teamgb.com/news/powell-wins-battle-of-brits-to-take-european-bronze |title=Powell wins battle of Brits to take European bronze |work=Team GB |publisher=TeamGB.com}}</ref> a llwyddodd i sicrhau ei lle yn nhîm Prydain Fawr ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 2016|Gemau Olympaidd 2016]] yn [[Rio de Janeiro]], [[Brasil]] gyda medal efydd ym Mhencampwriaethau Meistri'r Byd yn [[Guadalajara]], [[Mecsico]] ym mis Mai 2016<ref>{{cite web |url=http://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/natalie-powell-seals-olympic-judo-11401692 |title=Natalie Powell seals Olympic Judo qualification with World Masters bronze in Mexico |publisher=WalesOnline.co.uk |work=WalesOnline}}</ref>.
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Powell, Natalie}}
[[Categori:Genedigaethau 1990]]
[[Categori:Jiwdo]]
[[Categori:Merched yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Cymry â medal aur yng Ngemau'r Gymanwlad]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
9lrinvt1y0qx45syc74n13yb1zabum8
Morlas
0
148803
11100014
1750789
2022-08-07T12:50:12Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| name = Morlas
| image = Pollachius pollachius aquarium.jpg
| image_width =
| image_alt = Llun y rhywogaeth
| image_caption =
| image2 =
| image2_width =
| image2_alt = Map
| image2_caption =
| status = NE
| status_system = iucn2.3
| regnum = [[Animal]]ia
|phylum = [[Chordata]]
| divisio =
| classis = Actinopterygii
| ordo = [[Gadiformes]]
| familia = [[Gadidae]]
| genus = [[Pollachius]]
| species = ''P. pollachius''
| binomial = ''Pollachius pollachius''
| binomial_authority = (Linnaeus 1758)
| range_map =
| range_map_width =
| range_map_alt =
| range_map_caption =
|
}}
[[Pysgodyn]] sy'n byw yn y môr ac sy'n perthyn i deulu'r [[Gadidae]] ydy'r '''morlas''' sy'n enw gwrywaidd; lluosog: '''morleisiaid''' ([[Lladin]]: ''Pollachius pollachius''; [[Saesneg]]: ''Atlantic pollack'').
Mae ei diriogaeth yn cynnwys [[Môr y Gogledd]] ac mae i'w ganfod ym [[Môr y Gogledd]] ac arfordir Cymru.
Ar restr yr [[Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur]] (UICN), caiff y rhywogaeth hon ei rhoi yn y dosbarth 'Heb ei gwerthuso' o ran niferoedd, bygythiad a chadwraeth gan nad oes data digonol.<ref>[http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=126440 Gwefan www.marinespecies.org] adalwyd 4 Mai 2014</ref>
Mae'r math yma o bysgodyn yn cael ei bysgota ar gyfer y bwrdd bwyd.
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain]]
*[[Rhestr Goch yr IUCN]], rhestr o greaduriaid wedi'u dosbarthu i 9 categori yn ôl niferoedd, prinder, cadwraeth ayb.
*[[Llwybr yr Arfordir]]
*[[Cadwraeth]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
*[http://www.llennatur.com/Drupal7/llennatur/?q=node/6 Gwefan [[Llên Natur]];] termau safonol.
[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain]]
[[Categori:Pysgod]]
[[Categori:Gadidae]]
f7bd2s52e9ghzr6dqfm9eqo3kzadjgz
Pibydd Tinwyn
0
149056
11100221
1875035
2022-08-07T21:55:16Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd tinwen]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd tinwen]]
1vor8bqeu8pvkeu7xrerfoacm2vxbne
James Idwal Jones
0
170542
11100228
11036241
2022-08-07T23:43:57Z
AlwynapHuw
473
/* Bywyd Personol */
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Roedd '''James Idwal Jones''' ([[30 Mehefin]] [[1900]] – [[18 Hydref]] [[1982]]) yn brifathro ac yn wleidydd [[Y Blaid Lafur (DU)|Plaid Lafur]] Cymreig a wasanaethodd fel [[Aelod Seneddol]] Wrecsam.<ref>[http://yba.llgc.org.uk/cy/c6-JONE-IDW-1900.html "JONES, JAMES IDWAL (1900-1982)"], ''Y Bywgraffiadur''; adalwyd 27 Mehefin 2016</ref>
== Cefndir ==
[[Delwedd:Mrs Jones, Ponciau, Rhosllannerchrugog, mother of T W Jones, MP, and Idwal Jones, MP (5471095372).jpg|chwith|bawd|Mrs Jones, Ponciau, Rhosllannerchrugog, Mam [[Thomas William Jones|T. W. Jones]], AS ac Idwal Jones, AS (5471095372)]]
Ganwyd Jones yn y [[Ponciau]] yn fab i James Jones, glöwr ac Elizabeth (née Bowyer), ei wraig. Roedd AS [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Meirionydd]], [[Thomas William Jones|T. W. Jones, Arglwydd Maelor]] yn frawd hŷn iddo. Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon, bu'n ddisgybl athro yn Ysgol Genedlaethol y Bers ym 1918<ref>[http://rhostyllen.info/page24.html Bersham School 1868 - 1961] adalwyd 27 Mehefin 2016</ref> cyn cymhwyso fel athro trwyddedig yng [[Coleg Normal, Bangor|Ngholeg y Normal, Bangor]]. Ym 1936 enillodd gradd BSc (Econ) fel efrydydd allanol ym [[Prifysgol Llundain|Mhrifysgol Llundain]].
== Gyrfa ==
Dechreuodd gweithio fel athro ym 1922 gan weithio mewn nifer o ysgolion yn ardal [[Wrecsam]] megis yr [[Holt]], [[Penycae|Pen y Cae]] ac Ysgol Uwchradd Fodern y Grango, [[Rhosllannerchrugog]] lle cafodd ei benodi'n brifathro ym 1938.<ref>[http://www.ukwhoswho.com/view/article/oupww/whowaswho/U165876 JONES, James Idwal’, ''Who Was Who'', A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 1920–2016; online edn, Oxford University Press, 2014 ; online edn, April 2014] adalwyd 27 Mehefin 2016</ref>
Yn ogystal â bod yn athro roedd Jones hefyd yn Gweinidog lleyg ar Gapel Calfaria'r Bedyddwyr Albanaidd, y Rhos gan gael ei ordeinio ym 1924, parhaodd gyda'i ddyletswyddau fel gweinidog trwy gydol ei yrfa seneddol.<ref>[http://biblicalstudies.org.uk/pdf/bq/31-6_252.pdf Baptist Members of Parliament tud 18/36] adalwyd 27 Mehefin 2016</ref>
== Gyrfa Wleidyddol ==
Safodd Jones yn etholaeth [[Dinbych (etholaeth seneddol)|Dinbych]] yn enw'r Blaid Lafur yn etholiad cyffredinol 1951 yn aflwyddiannus. Dewiswyd ef fel ymgeisydd Llafur etholaeth [[Wrecsam (etholaeth seneddol)|Wrecsam]] ar gyfer isetholiad a achoswyd drwy farwolaeth yr AS Llafur [[Robert Richards (Aelod Seneddol)|Robert Richards]] ar ddiwedd 1954 gan ddod yn fuddugol a chadw'r sedd o 1955 hyd ei ymddeoliad o'r senedd ym 1970. Gwasanaethodd fel Cadeirydd y Blaid Seneddol Gymreig (pwyllgor o holl ASau Cymru) ym 1957-1958, ac yn gadeirydd Grŵp Llafur Cymru ym 1960-1961; bu'n aelod o'r pwyllgor seneddol ar ddiwygio cyfraith etholiadol ym 1965<ref name=":0">K. Gildart, & D. Howell ''Dictionary of Labour Biography'', Cyfrol 13 tud 180-188
</ref> a arweiniodd at Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1969 a newidiodd yr oedran bleidleisio o 21 i 18 mlwydd oed, er bod Jones ei hun wedi siarad yn erbyn gostwng yr oedran yn y Senedd<ref>[http://hansard.millbanksystems.com/commons/1968/nov/26/voting-age#S5CV0774P0_19681126_HOC2_482 Hansard HC Deb 26 November 1968 vol 774 cc309-429 ''Voting Age''] adalwyd 27 Mehefin 2016
</ref>.
Fel ei frawd ystyrid J Idwal Jones yn un o griw "cenedlaetholgar" Y Blaid Lafur Seneddol ynghyd â [[Goronwy Roberts]], [[Cledwyn Hughes]], [[Jim Griffiths]] ac ati, er hynny fu'n galw am ymddiswyddiad [[Huw T. Edwards]] o'r Blaid Lafur am feirniadu [[Hugh Gaitskell]] am ei ddiffyg cefnogaeth i ddatganoli Gymreig a'r Iaith Gymraeg ac yn ystod isetholiad 1955 ysgrifennodd lythyr i'r [[Daily Post]] i ddweud nad oedd yn gweld manteision Senedd i Gymru.<ref>Llythyrau Daily Post 8 Mawrth 1955</ref>
Cafodd trychineb [[glofa Gresffordd]] effaith mawr ar Jones gan iddo golli nifer o gydnabod, gan gynnwys rhai o'i gyn disgyblion yn y danchwa. Credai mai'r ffordd orau o amddiffyn y bobl rhag y fath erchylltra oedd datblygu diwydiannau amgen mwy diogel a bu'n weithgar yn ceisio denu diwydiannau newydd i ardal Wrecsam. Cafodd ei feirniadu gan rhai aelodau o'r Blaid Lafur ac [[Undeb Cenedlaethol y Glowyr|Undeb y Glowyr]] am beidio gwneud digon i amddiffyn maes glo Gogledd Cymru a bu ymgais aflwyddiannus i'w ddad-ddewis fel yr ymgeisydd cyn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1966|etholiad 1966]]. Ymddeolodd o'r Senedd ar adeg [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1970|etholiad 1970]].<ref name=":0" />
== Bywyd Personol ==
Priododd Catherine Humphreys ym 1931 bu iddynt un mab ac un ferch, bu farw'r ferch yn ifanc. Roedd y teulu'n byw yn y Ponciau yn y tŷ drws nesaf i'w brawd.
Roedd Jones yn ffotograffydd ac arlunydd amatur, gan gael ei ddisgrifio gan yr AS Ceidwadol [[Geraint Morgan]] fel yr arlunydd amatur gorau yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]]<ref>W Geraint Morgan ''Denbighshire Members of Parliament in the 20th Century'' Trafodion Cymdeithas Hanes Sir Ddinbych 1971</ref>. Cyflwynwyd un o'i luniau Yr Afon Artro i'r [[Swyddfa Gymreig]] ym 1965, mae copi o'r llun i'w gweld ar [http://www.gac.culture.gov.uk/work.aspx?obj=29160 wefan Casgliad Celf y llywodraeth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120803230037/http://www.gac.culture.gov.uk/work.aspx?obj=29160 |date=2012-08-03 }}. Bu'n llywydd y pwyllgor celf ar adeg ymweliad yr [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1945|Eisteddfod Genedlaethol i Rhos ym 1945]] a chafodd ei urddo i'r wisg wen yng [[Gorsedd y Beirdd|Ngorsedd y Beirdd]].
Bu farw yn ei gartref yn y Rhos ym 1982 a chladdwyd ei weddillion ym mynwent y pentref.
== Cyhoeddiadau ==
* ''A Geography of Wales'' (1938)
* ''An Atlas of Denbighshire'' (1950)
* ''Atlas Hanesyddol Cymru'' (1952; argraffiad newydd, 1972)
* ''A Geographical Atlas of Wales''(1955)
* ''A Historical Atlas of Wales'' (1955)
* ''A New Geography of Wales'' (1960)
* ''J. R. Jones (Ramoth) a'i Amserau'' (1967)
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{dechrau-bocs}}
{{Teitl Dil|du}}
{{bocs olyniaeth
| cyn=[[Robert Richards (Aelod Seneddol)]]
| teitl=[[Aelod Seneddol]] [[Wrecsam (etholaeth seneddol)|Wrecsam]]
| blynyddoedd=[[1955]] – [[1970]]
| ar ôl=[[Tom Ellis (gwleidydd)|Tom Ellis]]}}
{{diwedd-bocs}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Jones, James Idwal}}
[[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]]
[[Categori:Genedigaethau 1900]]
[[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Marwolaethau 1982]]
[[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]]
[[Categori:Pobl o Wrecsam]]
[[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon]]
[[Categori:Llenorion Cymraeg]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Addysgwyr Cymreig]]
q7lgb1jgpa5uy84hptoajj9rxdul72x
Defnyddiwr:V(g)
2
171977
11100224
11099442
2022-08-07T21:55:46Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Defnyddiwr:G(x)]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Defnyddiwr:G(x)]]
jbtlynf9hm69nr69fhu75tofaos9c5w
Calidris alba
0
173033
11100215
10779473
2022-08-07T21:54:26Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd y tywod]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd y tywod]]
5pxef6dmvblw7zo7bk3g3tmuf4taq57
Calidris canutus
0
173036
11100216
1785165
2022-08-07T21:54:36Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd yr aber]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd yr aber]]
cedq9ls9ltwn1nyjsh9vrdjgpzkq2ar
Calidris fuscicollis
0
173038
11100218
1785167
2022-08-07T21:54:46Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd tinwen]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd tinwen]]
1vor8bqeu8pvkeu7xrerfoacm2vxbne
Tringa nebularia
0
173322
11100317
1785453
2022-08-08T10:01:46Z
Craigysgafn
40536
Changed redirect target from [[Pibydd coeswyrdd]] to [[Pibydd coeswerdd]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd coeswerdd]]
czowssw6t0wpqh8wpsq6aq4t5fsqx1b
Pibydd tywod
0
183429
11100223
10779332
2022-08-07T21:55:36Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd y tywod]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd y tywod]]
5pxef6dmvblw7zo7bk3g3tmuf4taq57
Gïach coed
0
185621
11100318
10949151
2022-08-08T10:02:13Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Gallinago nemoricola''
{{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata-->
| delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| status = VU
| status_system = IUCN3.1
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}
}}
| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad = 280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Charadriiformes
| familia = Scolopacidae
<!--Cadw lle 1-->
| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =
}}
[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Gïach coed''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gïachod coed) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Gallinago nemoricola'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Wood snipe''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Pibyddion ([[Lladin]]: ''Scolopacidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Charadriiformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref>
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''G. nemoricola'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn [[Asia]].
<!--Cadw lle4-->
==Teulu==
Mae'r gïach coed yn perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: ''Scolopacidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26626 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! rhywogaeth
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Melyngoes bach]]
| p225 = Tringa flavipes
| p18 = [[Delwedd:Lesser Yellowlegs.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd bach]]
| p225 = Calidris minuta
| p18 = [[Delwedd:Little Stint.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coesgoch]]
| p225 = Tringa totanus
| p18 = [[Delwedd:Common Redshank Tringa totanus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coesgoch mannog]]
| p225 = Tringa erythropus
| p18 = [[Delwedd:Dunkler Wasserläufer.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coeswerdd]]
| p225 = Tringa nebularia
| p18 = [[Delwedd:Greenshank (Tringa nebularia).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd gwyrdd]]
| p225 = Tringa ochropus
| p18 = [[Delwedd:Tringa ochropus Llobregat 2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd Temminck]]
| p225 = Calidris temminckii
| p18 = [[Delwedd:Temmincks Stint.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd aber]]
| p225 = Calidris canutus
| p18 = [[Delwedd:Calidris canutus (summer).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd cambig]]
| p225 = Calidris ferruginea
| p18 = [[Delwedd:Calidris ferruginea, winter adult, Pak Thale.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd gyddfgoch]]
| p225 = Calidris ruficollis
| p18 = [[Delwedd:Calidris ruficollis - Marion Bay.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd mawr yr aber]]
| p225 = Calidris tenuirostris
| p18 = [[Delwedd:Calidris tenuirostris - Laem Phak Bia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y gors]]
| p225 = Tringa stagnatilis
| p18 = [[Delwedd:Tringa stagnatilis 2 - Laem Pak Bia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y graean]]
| p225 = Tringa glareola
| p18 = [[Delwedd:Liro uimarannalla.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y mawn]]
| p225 = Calidris alpina
| p18 = [[Delwedd:Calidris alpina alpina, Riga, Latvia 1.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y tywod]]
| p225 = Calidris alba
| p18 = [[Delwedd:2014-05-25 Sanderling, Paignton Beach, Devon 1.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}
[[Categori:Rhywogaethau bregus yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]]
[[Categori:Scolopacidae]]
[[Categori:Adar Asia]]
fdx4g5wtvqt505298659hm69ovo3k4i
11100329
11100318
2022-08-08T11:58:08Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Gallinago nemoricola''
{{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata-->
| delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| status = VU
| status_system = IUCN3.1
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}
}}
| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad = 280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Charadriiformes
| familia = Scolopacidae
<!--Cadw lle 1-->
| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =
}}
[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Gïach coed''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gïachod coed) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Gallinago nemoricola'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Wood snipe''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Pibyddion ([[Lladin]]: ''Scolopacidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Charadriiformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref>
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''G. nemoricola'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn [[Asia]].
<!--Cadw lle4-->
==Teulu==
Mae'r gïach coed yn perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: ''Scolopacidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26626 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! rhywogaeth
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Melyngoes bach]]
| p225 = Tringa flavipes
| p18 = [[Delwedd:Lesser Yellowlegs.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd bach]]
| p225 = Calidris minuta
| p18 = [[Delwedd:Little Stint.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coesgoch]]
| p225 = Tringa totanus
| p18 = [[Delwedd:Common Redshank Tringa totanus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coesgoch mannog]]
| p225 = Tringa erythropus
| p18 = [[Delwedd:Dunkler Wasserläufer.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coeswerdd]]
| p225 = Tringa nebularia
| p18 = [[Delwedd:Greenshank (Tringa nebularia).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd gwyrdd]]
| p225 = Tringa ochropus
| p18 = [[Delwedd:Tringa ochropus Llobregat 2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd Temminck]]
| p225 = Calidris temminckii
| p18 = [[Delwedd:Temmincks Stint.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd yr aber]]
| p225 = Calidris canutus
| p18 = [[Delwedd:Calidris canutus (summer).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd cambig]]
| p225 = Calidris ferruginea
| p18 = [[Delwedd:Calidris ferruginea, winter adult, Pak Thale.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd gyddfgoch]]
| p225 = Calidris ruficollis
| p18 = [[Delwedd:Calidris ruficollis - Marion Bay.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd mawr yr aber]]
| p225 = Calidris tenuirostris
| p18 = [[Delwedd:Calidris tenuirostris - Laem Phak Bia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y gors]]
| p225 = Tringa stagnatilis
| p18 = [[Delwedd:Tringa stagnatilis 2 - Laem Pak Bia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y graean]]
| p225 = Tringa glareola
| p18 = [[Delwedd:Liro uimarannalla.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y mawn]]
| p225 = Calidris alpina
| p18 = [[Delwedd:Calidris alpina alpina, Riga, Latvia 1.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y tywod]]
| p225 = Calidris alba
| p18 = [[Delwedd:2014-05-25 Sanderling, Paignton Beach, Devon 1.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}
[[Categori:Rhywogaethau bregus yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]]
[[Categori:Scolopacidae]]
[[Categori:Adar Asia]]
03uv3qyd92jzl8blk9f97solez3rxsn
11100330
11100329
2022-08-08T11:58:51Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Gallinago nemoricola''
{{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata-->
| delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| status = VU
| status_system = IUCN3.1
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}
}}
| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad = 280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Charadriiformes
| familia = Scolopacidae
<!--Cadw lle 1-->
| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =
}}
[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Gïach coed''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gïachod coed) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Gallinago nemoricola'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Wood snipe''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Pibyddion ([[Lladin]]: ''Scolopacidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Charadriiformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref>
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''G. nemoricola'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn [[Asia]].
<!--Cadw lle4-->
==Teulu==
Mae'r gïach coed yn perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: ''Scolopacidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26626 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! Rhywogaeth
! Enw tacson
! Delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Melyngoes bach]]
| p225 = Tringa flavipes
| p18 = [[Delwedd:Lesser Yellowlegs.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd bach]]
| p225 = Calidris minuta
| p18 = [[Delwedd:Little Stint.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coesgoch]]
| p225 = Tringa totanus
| p18 = [[Delwedd:Common Redshank Tringa totanus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coesgoch mannog]]
| p225 = Tringa erythropus
| p18 = [[Delwedd:Dunkler Wasserläufer.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd coeswerdd]]
| p225 = Tringa nebularia
| p18 = [[Delwedd:Greenshank (Tringa nebularia).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd gwyrdd]]
| p225 = Tringa ochropus
| p18 = [[Delwedd:Tringa ochropus Llobregat 2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd Temminck]]
| p225 = Calidris temminckii
| p18 = [[Delwedd:Temmincks Stint.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd yr aber]]
| p225 = Calidris canutus
| p18 = [[Delwedd:Calidris canutus (summer).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd cambig]]
| p225 = Calidris ferruginea
| p18 = [[Delwedd:Calidris ferruginea, winter adult, Pak Thale.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd gyddfgoch]]
| p225 = Calidris ruficollis
| p18 = [[Delwedd:Calidris ruficollis - Marion Bay.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd mawr yr aber]]
| p225 = Calidris tenuirostris
| p18 = [[Delwedd:Calidris tenuirostris - Laem Phak Bia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y gors]]
| p225 = Tringa stagnatilis
| p18 = [[Delwedd:Tringa stagnatilis 2 - Laem Pak Bia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y graean]]
| p225 = Tringa glareola
| p18 = [[Delwedd:Liro uimarannalla.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y mawn]]
| p225 = Calidris alpina
| p18 = [[Delwedd:Calidris alpina alpina, Riga, Latvia 1.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y tywod]]
| p225 = Calidris alba
| p18 = [[Delwedd:2014-05-25 Sanderling, Paignton Beach, Devon 1.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}
[[Categori:Rhywogaethau bregus yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]]
[[Categori:Scolopacidae]]
[[Categori:Adar Asia]]
0d33en2thwrflalikq7yw15tffe51vn
Pibydd coeswerdd
0
191076
11100314
11076790
2022-08-08T10:01:25Z
Craigysgafn
40536
"coeswerdd" yn ôl y Bywiadur
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Tringa nebularia''
{{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata-->
| delwedd2 =Common Greenshank (Tringa nebularia) (W TRINGA NEBULARIA R1 C4).ogg
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}
}}
| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad = 280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Charadriiformes
| familia = Scolopacidae
<!--Cadw lle 1-->
| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =
}}
[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Pibydd coeswerdd''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: pibyddion coeswyrdd) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Tringa nebularia'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Common Greenshank''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Pibyddion ([[Lladin]]: ''Scolopacidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Charadriiformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain, ond nid yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''T. nebularia'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref>
<!--Cadw lle4-->
==Teulu==
Mae'r pibydd coeswyrdd yn perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: ''Scolopacidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26626 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! rhywogaeth
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Coegylfinir]]
| p225 = Numenius phaeopus
| p18 = [[Delwedd:Whimbrel Numenius phaeopus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Coegylfinir bach]]
| p225 = Numenius minutus
| p18 = [[Delwedd:Numenius minutus 1.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir]]
| p225 = Numenius arquata
| p18 = [[Delwedd:Eurasian Curlew.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir America]]
| p225 = Numenius americanus
| p18 = [[Delwedd:Curlew - natures pics.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir Tahiti]]
| p225 = Numenius tahitiensis
| p18 = [[Delwedd:Bristle-thighed Curlew.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir pigfain]]
| p225 = Numenius tenuirostris
| p18 = [[Delwedd:Naturalis Biodiversity Center - ZMA.AVES.1670 - Numenius tenuirostris Vieillot, 1817 - Scolopacidae - skin specimen.jpeg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir y Dwyrain]]
| p225 = Numenius madagascariensis
| p18 = [[Delwedd:Far Eastern Curlew cairns RWD2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir y Gogledd]]
| p225 = Numenius borealis
| p18 = [[Delwedd:Numenius borealis (Harvard University).JPG|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llydandroed Wilson]]
| p225 = Phalaropus tricolor
| p18 = [[Delwedd:Phalaropus tricolor - breeding female.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llydandroed gyddfgoch]]
| p225 = Phalaropus lobatus
| p18 = [[Delwedd:Red-necked Phalarope.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llydandroed llwyd]]
| p225 = Phalaropus fulicarius
| p18 = [[Delwedd:Phalaropus fulicarius 10.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd brych]]
| p225 = Actitis macularius
| p18 = [[Delwedd:Actitis-macularia-005.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y dorlan]]
| p225 = Actitis hypoleucos
| p18 = [[Delwedd:Common sandpiper lake geneva-4.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}
[[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]]
[[Categori:Scolopacidae]]
fykaldwcxa7jgp58clqrp62coa6t6hp
11100315
11100314
2022-08-08T10:01:33Z
Craigysgafn
40536
Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Pibydd coeswyrdd]] i [[Pibydd coeswerdd]]
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Tringa nebularia''
{{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata-->
| delwedd2 =Common Greenshank (Tringa nebularia) (W TRINGA NEBULARIA R1 C4).ogg
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}
}}
| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad = 280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Charadriiformes
| familia = Scolopacidae
<!--Cadw lle 1-->
| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =
}}
[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Pibydd coeswerdd''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: pibyddion coeswyrdd) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Tringa nebularia'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Common Greenshank''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Pibyddion ([[Lladin]]: ''Scolopacidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Charadriiformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain, ond nid yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''T. nebularia'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref>
<!--Cadw lle4-->
==Teulu==
Mae'r pibydd coeswyrdd yn perthyn i deulu'r Pibyddion (Lladin: ''Scolopacidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26626 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! rhywogaeth
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Coegylfinir]]
| p225 = Numenius phaeopus
| p18 = [[Delwedd:Whimbrel Numenius phaeopus.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Coegylfinir bach]]
| p225 = Numenius minutus
| p18 = [[Delwedd:Numenius minutus 1.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir]]
| p225 = Numenius arquata
| p18 = [[Delwedd:Eurasian Curlew.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir America]]
| p225 = Numenius americanus
| p18 = [[Delwedd:Curlew - natures pics.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir Tahiti]]
| p225 = Numenius tahitiensis
| p18 = [[Delwedd:Bristle-thighed Curlew.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir pigfain]]
| p225 = Numenius tenuirostris
| p18 = [[Delwedd:Naturalis Biodiversity Center - ZMA.AVES.1670 - Numenius tenuirostris Vieillot, 1817 - Scolopacidae - skin specimen.jpeg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir y Dwyrain]]
| p225 = Numenius madagascariensis
| p18 = [[Delwedd:Far Eastern Curlew cairns RWD2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gylfinir y Gogledd]]
| p225 = Numenius borealis
| p18 = [[Delwedd:Numenius borealis (Harvard University).JPG|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llydandroed Wilson]]
| p225 = Phalaropus tricolor
| p18 = [[Delwedd:Phalaropus tricolor - breeding female.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llydandroed gyddfgoch]]
| p225 = Phalaropus lobatus
| p18 = [[Delwedd:Red-necked Phalarope.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llydandroed llwyd]]
| p225 = Phalaropus fulicarius
| p18 = [[Delwedd:Phalaropus fulicarius 10.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd brych]]
| p225 = Actitis macularius
| p18 = [[Delwedd:Actitis-macularia-005.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Pibydd y dorlan]]
| p225 = Actitis hypoleucos
| p18 = [[Delwedd:Common sandpiper lake geneva-4.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}
[[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]]
[[Categori:Scolopacidae]]
fykaldwcxa7jgp58clqrp62coa6t6hp
Llygadwyn Layard
0
191540
11100064
11084388
2022-08-07T19:05:12Z
ListeriaBot
34804
Wikidata list updated [V2]
wikitext
text/x-wiki
{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Zosterops explorator''
{{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata-->
| delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}
}}
| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad = 280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Passeriformes
| familia = Zosteropidae
<!--Cadw lle 1-->
| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =
}}
[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Llygadwyn Layard''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: llygaidwynion Layard) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Zosterops explorator'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Layard’s white-eye''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Llygadwynion ([[Lladin]]: ''Zosteropidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref>
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''Z. explorator'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref>
<!--Cadw lle4-->
==Teulu==
Mae'r llygadwyn Layard yn perthyn i deulu'r Llygadwynion (Lladin: ''Zosteropidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q371086 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! rhywogaeth
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Aderyn llygad-ddu]]
| p225 = Chlorocharis emiliae
| p18 = [[Delwedd:Mountain Black-eye, Mount Kinabalu, Borneo (5836192783).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llygadwyn Ponapé]]
| p225 = Rukia longirostra
| p18 = [[Delwedd:Rukia longirostra.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llygadwyn Sanford]]
| p225 = Woodfordia lacertosa
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llygadwyn Truk]]
| p225 = Rukia ruki
| p18 = [[Delwedd:Rukia ruki.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llygadwyn Woodford]]
| p225 = Woodfordia superciliosa
| p18 = [[Delwedd:WoodfordiaSuperciliosaGronvold.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Llygadwyn gyddfgoch]]
| p225 = Madanga ruficollis
| p18 = [[Delwedd:Madanga ruficollis, Buru, Indonesia.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Melysor Ynys Bonin]]
| p225 = Apalopteron familiare
| p18 = [[Delwedd:Bonin White-Eye.PNG|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Preblyn coed Whitehead]]
| p225 = Zosterornis whiteheadi
| p18 = [[Delwedd:Chestnut-faced babbler.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Preblyn coed bach]]
| p225 = Dasycrotapha plateni
| p18 = [[Delwedd:Mindanao Pygmy-Babbler.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Preblyn coed corunwinau]]
| p225 = Sterrhoptilus capitalis
| p18 = [[Delwedd:Sterrhoptilus capitalis capitalis Smit.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Preblyn coed rhesog]]
| p225 = Zosterornis striatus
| p18 = [[Delwedd:Zosterornis striatus Keulemans.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Preblyn coed ysblennydd]]
| p225 = Dasycrotapha speciosa
| p18 = [[Delwedd:Flame-templed Babbler MADS.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}
[[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]]
[[Categori:Zosteropidae]]
k8hbsrrvzbjr6tyy0j0flitq3bmbwpd
Pibydd Tywod
0
192909
11100222
10779474
2022-08-07T21:55:26Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd y tywod]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd y tywod]]
5pxef6dmvblw7zo7bk3g3tmuf4taq57
Pibydd Aber
0
192911
11100219
1852682
2022-08-07T21:54:56Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd yr aber]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd yr aber]]
cedq9ls9ltwn1nyjsh9vrdjgpzkq2ar
Pibydd Tinwen
0
193745
11100220
1854043
2022-08-07T21:55:06Z
EmausBot
10039
Bot: Yn trwsio ailgyfeiriad dwbl i [[Pibydd tinwen]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd tinwen]]
1vor8bqeu8pvkeu7xrerfoacm2vxbne
Adam Gemili
0
214258
11100046
11096074
2022-08-07T15:55:41Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{infobox person/Wikidata
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Athletwr Prydeinig yw '''Adam Gemili''' (ganwyd [[6 Hydref]] [[1993]]).
Fe'i ganwyd yn Llundain. Enillodd y fedal arian yn y ras 100 medr yng [[Gemau'r Gymanwlad 2014|Ngemau'r Gymanwlad 2014]].
Enillodd y fedal aur yn y ras gyfnewid: 4 x 100 m yn y [[Pencampwriaeth Athledau y Byd 2017]] yn Llundain, fel aelod y Tîm GB, gyda [[Chijindu Ujah]], [[Danny Talbot]] a [[Nethaneel Mitchell-Blake]]. Ers 2020, mae e'n aelod o fwrdd y Gymdeithas Athletau<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/athletics/53428099 |title=Katarina Johnson-Thompson & Adam Gemili join Athletics Association board |last=Roan |first=Dan |author-link=Dan Roan |website=[[bbc.co.uk]] |language=en | access-date=23 Awst 2020}}</ref>
Ym Mhencampwriaeth Athletau'r Byd 2022 yn [[Eugene, Oregon]], cystadlodd Gemili yn rhagbrofion y ras gyfnewid 4 x 100 metr ond nid yn y rownd derfynol. Fel aelod o'r tîm, fe rannodd y fedal efydd.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/athletics/62281317#:~:text=A%20new%2Dlook%20Great%20Britain,Jamaica%20to%20ensure%20a%20medal|title=World Athletics Championships: New-look GB team wins 4x100m relay bronze|date=24 Gorffennaf 2022|website=BBC Sport|access-date=24 Gorffennaf 2022|language=en}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Gemili, Adam}}
[[Categori:Athletwyr Seisnig]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1993]]
b0aokgteogcppyjmdmr7qtjdsgs20bn
Nethaneel Mitchell-Blake
0
214264
11100045
10960704
2022-08-07T15:55:05Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{infobox person/Wikidata
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Athletwr Seisnig yw '''Nethaneel Mitchell-Blake''' (ganwyd [[2 Ebrill]] [[1994]]).
Fe'i ganwyd yn Llundain, yn fab i Joseph Blake ac Audrey Mitchell-Blake. Cafodd ei addysg yng Ngholeg [[Jamaica]].
Enillodd Mitchell-Blake y fedal aur yn y ras gyfnewid: 4 x 100 m yn y [[Pencampwriaeth Athledau y Byd 2017]] yn Llundain, fel aelod y Tîm GB, gyda [[Chijindu Ujah]], [[Adam Gemili]] a [[Danny Talbot]].
Enillodd Mitchell-Blake y fedal arian yn y ras gyfnewid: 4 x 100 m yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2020|Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/olympics/58119621#:~:text=Britain's%20sprint%20relay%20teams%20delivered,Tortu%20as%20Italy%20snatched%20victory|title=Tokyo Olympics: Great Britain win 4x100m relay silver and bronze|date=6 Awst 2021|website=BBC Sport|language=en}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Mitchell-Blake, Nethaneel}}
[[Categori:Athletwyr Seisnig]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1994]]
fuo6a9cl4o35hd3v6jy4cxydq2tzwvi
Caban peilot
0
215079
11100185
10971559
2022-08-07T21:32:43Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}}
Yr adran ar flaen [[awyren]] lle mae'r [[peilot]] yn rheoli'r awyren yw '''caban peilot'''. Man i hedfan, llywio, cyfathrebu ag awyrennau eraill a rheolaeth o'r ddaear, a monitro systemau'r awyren ydy'r caban peilot yn yr [[eroplen]] ac awyrennau modern eraill.
== Awyrennau cynnar ==
Nid oedd gan yr awyrennau cynharaf gabanau peilot fel yr ydym yn meddwl amdanynt heddiw. Gorweddai'r peilot ar ei wyneb wrth hedfan y ''[[brodyr Wright|Wright Flyer]]'', heb sedd nac unrhyw offer heblaw am ryw fodd elfennol o lywio'r awyren. Roedd [[Alberto Santos-Dumont]] ar ei sefyll wrth iddo hedfan y ''14-bis'' yn 1906. Tua 1911, dechreuwyd datblygu cabanau agoredig i'r peilot eistedd, a'r ychydig o offer oedd ar gael o fewn ei gyrhaeddiad. Yn ystod [[y Rhyfel Byd Cyntaf]], roedd gan yr [[awyren ymladd]] ffon reoli, bar llyw, ac ambell offeryn arall. Hyd y 1920au, roedd rhai peilotiaid yn ffafrio cabanau agored, gan ddefnyddio'r gwynt ar eu hwynebau i synhwyro'r amodau hedfan. Erbyn y 1930au, cabanau caeedig oedd gan y mwyafrif o awyrennau.<ref name=Wilk/>
Nid oedd cynlluniau'r cabanau cynnar yn effeithlon nac yn gyfforddus i'r peilot. Er enghraifft, roedd yn rhaid i beilot y Model 14 (Lockheed Hudson) yn [[yr Awyrlu Brenhinol]] gwasgu nifer o fotymau ar yr un pryd â dal switsys a gollwng lifer. Ceisiodd ambell cwmni dylunio cabanau er budd y peilot. Un o'r gwneuthurwyr awyrennau blaenaf oedd Junkers, a rodd offer dyblyg a dyfeisiau mecanyddol newydd yng nghaban peilot y Ju-52/3m. Erbyn [[yr Ail Ryfel Byd]], roedd y diwydiant awyrennu yn ymwybodol o'r angen i ddylunio cabanau effeithlon a gosod yr offer hedfan mewn trefn ystyriol.<ref name=Wilk/>
== Y caban modern ==
Yn ail hanner yr 20g, daeth ystyriaethau [[ergonomeg|ergonomaidd]] yn hollbwysig i'r arfer o ddylunio cabanau peilot. O ran hygyrchedd, mae'n rhaid i'r peilotiaid a'r criw gael mynediad didrafferth i'r caban ar ddechrau ac ar ddiwedd yr ehediad. Mae'n rhaid i'r ataliadau am gorff y peilot ei ddiogelu rhag [[tyrfedd]] yn yr aer, ond hefyd ei alluogi i adael ei sedd yn hawdd mewn argyfwng. Mae peilotiaid newydd yn tueddol o ffafrio'r llyw sy'n debyg i olwyn lywio [[car]], er bod hynny yn eu rhwystro rhag gweld yr holl banel offer. Mae gwneuthurwyr awyrennau fel arfer yn gosod ffyn llywio ar ochrau'r caban, fel y gallai'r peilot estyn amdanynt heb iddynt amharu ar faes ei olwg.<ref name=Wilk>David R. Wilkerson, "Cockpit" yn ''Encyclopedia of Flight'', cyfrol 1, golygwyd gan Tracy Irons-Georges (Pasadena, Califfornia: Salem Press, 2002), tt. 180–81.</ref>
== Awyrennau hyfforddi ==
O'r 1920au i'r 1950au, roedd gan yr [[awyren hyfforddi]], fel rheol, gaban tandem: y hyfforddwr yn eistedd y tu ôl i'r peilot dan hyfforddiant, y ddau ohonynt ar hyd linell ganol yr awyren. Ers canol yr 20g, mae'r mwyafrif o ysgolion hedfan yn defnyddio seddau ochr-wrth-ochr i'r dysgwr a'r hyfforddwr.<ref name=Wilk/>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
== Darllen pellach ==
* L. F. E. Coombs, ''The Aircraft Cockpit: From Stick-and-string to Fly-by-wire'' (Patrick Stephens, 1990).
* L. F. E. Coombs, ''Control in the Sky: The Evolution and History of the Aircraft Cockpit'' (Pen & Sword, 2005).
* P. M. Satchell, ''Cockpit Monitoring and Alerting Systems'' (Aldershot, Hampshire: Ashgate, 1993).
[[Categori:Rhannau awyrennau]]
6ptd7ft7ahew4nyzvqzv3dmhdq1golw
Santesau Celtaidd 388-680
0
215772
11100279
11095485
2022-08-08T09:07:14Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Prif ffynhonnell ysgrifenedig hanes '''santesau Celtaidd''' y cyfnod hwn yw [[Bonedd y Saint|Bucheddau'r Saint]] a ysgrifennwyd rhwng dau a phum canrif ar ôl eu marwolaethau. Fe'u hysgrifennwyd gan fynachod yn yr [[Oesoedd Canol]].
=== Post Scriptum ===
Mae'r diffyg tystiolaeth gyfoes yn creu anawsterau wrth geisio deall eu hanes. Mae'r Bucheddau, ynghyd â llawer o'r deunydd a ysgrifennwyd yn ddiweddarach, yn adlewyrchu cyfnod eu hawduron yn hytrach na chyfnod [[Oes y Seintiau yng Nghymru|Oes y Saint]] a chyfnod yr [[Eglwys Geltaidd]]. Addaswyd traddodiadau am y saint i bwysleisio anghenion eglwys neu fynachlog arbennig. Canlyniad y gor-ddweud gan y mynaich yw creu argraff o gymeriadau chwedlonol sy'n enwog yn bennaf am wneud gwyrthiau a darganfod ffynhonnau trwy ddulliau goruwchnaturiol. Pwysleisia S. Baring-Gould a J.Fisher na ddylai'r 'gwyrthiau' a ddatblygodd yn aml o ddigwyddiadau ym mywydau'r saint dynnu sylw oddi wrth dylanwad y bobl hynod hyn a'u llwyddiant yn lledaenu eu ffydd.<ref name=":1">Baring-Gould,S a Fisher, J1907, ''Lives of the British Saints'', Cymrodorion</ref>
Mae ystyr ambell air yn newid dros amser ac mewn gwahanol gyd-destunau. Dilynir y traddodiad o alw arweinyddion Cristnogol o'r cyfnod rhwng 388 a 680 yn "saint" tra yn cydnabod nad ydynt yn saint yn yr ystyr Catholig. Ni chysegrwyd hwy yn saint gan eglwysi esgobol. Os defnyddir y gair "sant" yn y dull anghydffurfiol, sy'n galw pob Cristion yn sant, nid y rhain oedd yr unig "saint"! Roedd y defnydd o eiriau fel "abad" neu "esgob" yn Oes y Saint yn golygu rhywbeth gwahanol i'w hystyr diweddarach pan oedd yr "eglwys" wedi sefydlu trefn hierarchaidd awdurdodol. Mae'r geiriau fel 'mynachdy' a 'lleiandy' yn cyfleu math arbennig o gymuned Cristnogol a sefydlwyd dan awdurdod Pabau Rhufeinig tra bu cymunedau Cristnogol yn wahanol yn Oes y Saint. Y gwahaniaeth mwyaf amlwg oedd eu hagwedd at rywioldeb, gan y buont yn byw mewn cymunedau cymysg ac yr oedd priodas yn gyffredin<ref name=":8" />. Buont hefyd yn wahanol yn eu hagwedd tuag at awdurdod. Nid oedd awdurdod canolog yn bodoli yn yr eglwys Geltaidd. Ni fyddent wedi gwahaniaethu rhwng Cristnogion lleyg ac aelodau o gymuned. Er mwyn osgoi camddealltwriaeth cyfeirir at gymunedau Cristnogol fel 'llannau' neu 'clasau' gydag 'arweinyddion' gan drafod eu dealltwriaeth o fywyd Cristnogol a'u dulliau o weithio yng nghyd-destun eu cyfnod.
===Gwyryfdod a diweirdeb ===
Dylanwadodd rhagdybiaethau'r [[Yr Eglwys Gatholig|Eglwys Gatholig]] yn [[yr Oesoedd Canol]] yn drwm ar gofnodion y mynaich. Ni ddisgwylid i enethod dderbyn addysg, neu i wragedd bod mewn awdurdod. Cymerwyd yn ganiataol fod cymuned grefyddol naill ai'n fynachlog neu'n lleiandy, a bod y lleiandy yn dod o dan awdurdod y fynachlog, er gwaethaf y dystiolaeth o [[Oes y Seintiau]] fod cymunedau Cristnogol [[Celtaidd]] neu "llannau" yn cynnwys gwrywod a benywod.<ref name=":0">Bowen, E.G. 1956, ''The Settlements of the Celtic Saints in Wales'', [[Gwasg Prifysgol Cymru]].</ref> Pan enwyd safle ar ôl dynes rhagdybiwyd ei bod yn gell meudwy, tra cymerid yn ganiataol fod y mwyafrif o lefydd a enwyd ar ôl dynion yn fynachdai (dynion yn unig). Pwysleisiwyd gwyryfdod fel rhinwedd, yn groes i arferiad yr Eglwys Geltaidd. Rhagdybiwyd fod dynes a gydnabyddir fel santes naill yn wyryf neu yn fam i fab enwog, gwell fyth os oedd hi hefyd yn ferthyr!<ref name=":2">Warner, M, 1976, ''Alone of All her Sex'', Gwasg Picador</ref> Ychwanegwyd straeon am enethod ifanc yn dewis bywyd lleian ac yn cymryd llw o ddiweirdeb (Saesneg: ''chastity''); ond nid oes sôn am santes yn cael ei threisio, dim ond yn cael ei hudoli. Cymerwyd yn ganiataol fod santes a laddwyd gan lwyth paganaidd wedi'i lladd oherwydd ei ffydd, gan anwybyddu rhesymau eraill am wrthdaro. Cafodd yr holl ragdybieithau hyn ddylanwad sylweddol ar bob peth a ysgrifennwyd yn ddiweddarach.
===Achau'r Saint ===
Mae sawl dadl wedi codi dros y cysylltiadau teuluol a gofnodir yn y Bucheddau. I rai, dychymyg pur ydynt; honna eraill fod y mynaich wedi ceisio esbonio lleoliad daearyddol agos y llefydd a gysylltir â gwahanol saint drwy ddweud eu bod nhw'n perthyn. Mynn eraill mai perthynas ysbrydol yn unig oedd rhyngddynt er y gall 'plant yn y ffydd' fod yn berthnasau gwaed hefyd. Cystadlodd dwy gadeirlan Tŷ Ddewi a Llandaf, trwy'r [[Yr Oesoedd Canol|Oesoedd Canol]] am yr hawl i fod yn gartref i Archesgobaeth Cymru<ref name=":3">Davies, J, Hanes Cymru, 1990, Penguin</ref>.
Ailgysegrwyd rhai eglwysi i'r sant enwocaf, er mwyn ennill mantais i esgobaeth drwy hawlio awdurdod dros ardal benodol. Ychwanegwyd pwysigrwydd i sant lleol drwy or-bwysleisio eu perthynas â sant enwog neu i bennaeth llwyth. Mae'n annhebyg iawn fod y saint enwocaf â chysylltiad â phob eglwys sy'n dwyn eu henwau.<ref name=":0" /> Wrth drafod hanesion y saint gwrywaidd mwyaf adnabyddus mae'r arferion hyn yn creu anawsterau, ond maent yn dylanwadu llawer llai ar hanes santesau. Wynebir yr union anawsterau wrth edrych ar achau'r saint ag sy'n codi wrth geisio olrhain achau teulu trwy wybodaeth a gesglir o atgofion gan wahanol aelodau'r teulu. Nid yw pob perthynas mor agos ag y cofnodir; yn aml mae wyres yn troi yn ferch a chyfnither yn chwaer, a chymysgir hanesion am ddau aelod o'r teulu sy'n dwyn yr un enw; ond mae elfennau cryf o gysondeb mewn cofnodion a ysgrifennwyd gan fynaich ymhell oddi wrth ei gilydd a buasai'n anodd iawn eu priodoli i ddychymyg neu gynllwyn. Sefydlwyd y Bucheddau nid yn unig ar hanes a drosglwyddwyd trwy draddodiad llafar ond hefyd ar lawysgrifau blaenorol, rhai ohonynt wedi eu hysgrifennu yn agos at gyfnod y saint ond sydd bellach ar goll<ref name=":1" />. Pan nad ydynt yn cadarnhau rhagdybiaethau oes eu hawduron nac yn hybu dylanwad sefydliad, ac yn arbennig pan maent yn gwrth-ddweud rhagfarnau neu ymgais am ddylanwad, maent yn cynnwys gwybodaeth dibynadwy sydd yn cynnwys cnewyllyn pendant o wirionedd.
=== Catagoreiddio Seintiau ===
Dosbarthwyd y saint gan y mynaich (a bron pawb a ysgrifennwyd amdanynt yn diweddarach) yn yr un ffordd. Mae saint gwrywaidd naill yn esgobion, yn abadau, neu'n fynaich, tra bod y menywod naill ai'n wyryfon neu'n famau. Merthyr yw'r unig ddosbarth sy'n cynnwys gwragedd yn ogystal â dynion<ref name=":2" />. Dibrisir cyfraniad santesau fel arweinyddion neu athrawesau neu enghreifftiau o fywydau o ysbrydolrwydd arbennig gan yr arferiad hwn.
[[Delwedd:Modwen Whittington.jpg|bawd|chwith |Modwen Whittington]][[Delwedd:Saint Non's Cathedral - Fenster 3 St.Non STRAIGHT.jpg|bawd|[[Santes Non]] ([[5g]]) ar ffenestr liw yn [[tyddewi|Nhyddewi]]]]
===Tystiolaeth anysgrifennedig ===
Yn ogystal a'r ysgrifennedig ceir ffynnonellau eraill o wybodaeth am y saint. Mae'r ychydig ffenestri lliw a cherfluniau sydd wedi goroesi o'r [[Oesoedd Canol]] yn dangos y santesau bron yn ddiethriad gyda llyfr yn eu llaw, ac weithiau maent hefyd yn dal ffon awdurdod abades. Mae hyn yn gadarnhad nid yn unig fod y santesau yn gallu darllen ac yn addysgu eraill ond hefyd eu bod hwy wedi arwain cymunedau. Mae santes sy'n dal cleddyf yn arwydd ei bod hi'n ferthyr. os tybid fod y santes yn perthyn i bennaeth (mân frenin) dangoswyd hi yn gwisgo coron. Yn diweddarach dangoswyd santes oedd yn arweinydd cymuned gydag eglwys fechan yn ei llaw.
Ffynnhonnell arall yw enwau trefi a phentrefi ar draws Cymru sy'n dangos ble roeddent yn byw ac yn gweithio. Ceir dros 500 o lefydd yng Nghymru â'r rhagddodiad "Llan" o flaen enw un o'r seintiau (mwy os ystyrir rhagddodiaid megis Tŷ ac Ynys) ac mae'r geiriau 'Capel', 'Bangor' a 'Betws' hefyd yn dynodi safleoedd Cristnogol.<ref name=":11">Fraser, D, 1966, Y Goresgynwyr, Gwasg Prifysgol Cymru</ref>
Dwbgys tystiolaeth [[archaeoleg]]ol llawer o'r mannau hyn iddynt gael eu defnyddio cyn y cyfnod [[Normaniaid|Normanaidd]]. Astudiodd [[Emrys George Bowen]] yr enwau llefydd a'r dystiolaeth archaeolegol yn eu cyd-destun daearyddol a dangosodd fod sawl carfan o saint wedi bod yn weithgar mewn cyfnodau gwahanol, gyda phwysleisiau gwahanol, mewn ardaloedd penodol er fod rhain i gyd yn gor-gyffwrdd.<ref name=":0" /> Nid dychymyg yr [[Oesoedd Canol]] sy'n cysylltu'r saint gyda'i gilydd na gyda'u hardaloedd penodol. Gallem fod yn weddol sicr fod llan sy'n dwyn enw un o'r saint llai adnabyddus, os oes olion archaeolegol hŷn na'r [[12g]] ar y safle, wedi sefydlu naillai gan y sant a enwir neu gan un o'i ddisgyblion<ref name=":0" />.
Dangosodd Bowen hefyd bod mwyafrif y llannau yn agos at boblogaeth y cyfnod ac ar y prif lwybrau teithio, sef hen ffyrdd Rhufeinig, a'r môr a'r hafnau ar hyd yr arfordir a oedd yn fannau cyswllt pwysig rhyngddynt<ref name=":6">Bowen, E. G. 1969, ''Saints, Seaways and Settlements'', [[Gwasg Prifysgol Cymru]]</ref>. Ni sefydlwyd hwy mewn llefydd anghysbell er fod llawer o'r safleodd yn ymddangos yn ddiarffordd heddiw.
=== Dylanwadau Oes Fictoria ===
Llwyddodd yr Eglwys Anglicanaidd i ddileu cydnabyddiaeth gyhoeddus o'r saint bron yn llwyr ar ôl [[Y Diwygiad Methodistaidd|y Diwygiad Mawr]]. Parhaodd y werin i weddïo i'r saint ac ymweld â ffynnhonau yn y dirgel. Datblygodd diddordeb newydd ynddynt yn Oes Fictoria ac ailadroddwyd hanesion o'r Bucheddau gydag ambell newid mewn pwyslais. Darluniwyd penaethiaid lleol fel brenhinoedd yr Oesoedd Canol a throwyd y santesau yn dywysogesau prydferth ond heb ddylanwad y tu allan i gylch cyfyng gŵr a phlant<ref name=":7" />. Yn gymaint ac y mae prydferthwch yn dibynnu ar iechyd, ac iechyd ar fwyd maethlon, gellid dadlau fod y santesau a ddaeth o haenen uchaf eu cymdeithas yn fwy tebyg o fod yn brydferth na gwragedd cyffredin eu cyfnod; ond mae'r pwyslais ar brydferthwch yn ychwanegiad Fictoraidd<ref name=":7" />. Dychrynwyd awduron y [[19g]] wrth gofnodi fod genethod wedi derbyn yr union addysg a'u brodyr a methwyd a chredu fod gwragedd wedi arwain, wedi teithio ac wedi addysgu cymunedau cyfan. Mynegwyd syndod at ddiffyg cywilydd y saint ynglŷn â genedigaethau i rieni di-briod. Aeth ambell awdur Fictorianaidd<ref name=":7" /> mor bell a honni fod camgymeriadau wedi digwydd yn yr hanesion cynharach a bod ambell santes yn ddyn mewn gwirionedd!
== Ysbrydolrwydd Celtaidd cyfoes ==
Yn hanner olaf yr [[20g]] datblygodd diddordeb newydd mewn ysbrydolrwydd Celtaidd. Mae tuedd mewn llawer o ddeunydd a ysgrifennwyd mewn canlyniad i geisio rhoi argraff o unffurfiaeth yn y gwledydd Celtaidd a'r rhannau o Loegr a ddaeth o dan ddylanwad eglwysi Celtaidd. Anaml iawn y trafodir gwahaniaethau, naill ai rhwng ardaloedd gwahanol neu rhwng cyfnodau gwahanol. Anghofir, gan fod llefydd yn ddiarffordd heddiw, nad oeddent yn ddiarffordd yng nghyfnod y saint. Ni ddewisodd saint fyw mewn lle unig. Ni ddewisent fyw mewn adeilad o bren a pridd, gyda thân o fawn, gan ddibynnu ar ddŵr o ffynnon a chynnyrch o'r tir na threfnu eu bywydau yng nghyd-destun y tywydd ar tymhorau. Hwn oedd y ffordd o fyw i bawb.
=== Ansicrwydd ===
Mae ansicrwydd ynglŷn â sawl agwedd o fywyd [[Oes y Seintiau]] gan fod cofnodion yn brin ond ni rhoddir 'efallai' neu 'mae'n debyg' o flaen pob gosodiad. Ni rhoddir 'tua' o flaen pob dyddiad, ond defnyddir dyddiadau yn weddol gyffredin gan adael i eraill drafod cywirdeb y dyddiadau hyn yn fanylach. Gellid dadlau'n ddiddiwedd dros gwestiynau fel y nifer o saint oedd yn dwyn enwau cyffredin megis Gwen, Cain a Marchell ac os yw amrywiaethau mewn enw yn cyfeirio at un santes neu at nifer. Nid oes modd bod yn gyfan gwbl sicr fod hanesion wedi eu priodoli i'r santes gywir.
=== Ymdrechion i diddymu y Santesau ===
O'r [[Oesoedd Canol]] ymlaen mae sawl ymdrech wedi gwneud i ceisio naill i dileu y santesau o hanes yn llwyr neu i darlunio hwy fel pobl ni wnaeth llawer o gwaith ymarferol. Yn yr [[Oesoedd Canol]] mae'n yn cael eu troi yn gwyryfon; dim ond yn enwog am beth na wnaethon nhw.<ref name=":4" /> Ysgrifennodd lawer o'r Bucheddau y [[Seintiau]] yn y 12g a 13g pan roedd yr [[Eglwys Gatholig]] yn pwysleisio diweirdeb <ref name=":3" /> ymlith offeiriaid, mynaich a lleianod: felly bu rhaid i santesau cael eu disgrifio fel gwyryfon er mwyn iddynt bod yn esiamplau da. Nid y gwirionedd oedd yn pwysig ond y delwedd. Nes ymlaen honnir maent ond yn cymeriadau chwedlonol; er ni ceisir gwneud yr un peth gyda'r saint gwrywaidd mwyaf adnabyddus. Atebodd y "problem" o fenywod gweithgar, yn enwedig yn [[Oes Fictoria]], gan dweud mae rhaid fod mynaich y [[Canol Oesoedd]] wedi gwneud gangymeriad a rhaid eu bod yn dynion.<ref name=":7" /> Mae eraill yn cymerid manylion am un sant gwrywaidd ac un neu ddwy santes ac ysgrifennu eu hanes fel petai hanes un person, sef y sant gwrywaidd. Hyd heddiw mae rhai yn cwestiwnu eu hanes, a'u bodolaeth, mewn modd nis gwneuthur gyda'r [[seintiau]] gwrywaidd
== Dechreuadau ==
=== Cristnogaeth Rhufeinig ===
Daeth Cristnogaeth i Ynys Prydain gyda'r Rhufeiniaid yn gyntaf a dylanwadodd ar unigolion ar yr ynys mor gynnar â'r [[1g]]. Daeth dwy santes o'r cyfnod o orllewin Prydain; sef [[Gwladus]] ac [[Eurgain]], merched [[Caradog]] ac aethon nhw gydag ef mewn cadwynau i Rufain yn 51 O.C.<ref name=":12">Breverton, T.D.2000, ''The Book of Welsh Saints, Glyndwr Publishing''.</ref>. Pan beidiodd yr Ymerodraeth ag erlid Cristnogion datblygodd yr Eglwys gyfundrefn debyg i drefn yr Ymerodraeth. Datblygodd Cristnogaeth fel crefydd trefol gydag awdurdod wedi ei ganoli ar esgobion. Trodd rhannau o Brydain at y ffydd, yn enwedig yn y de-ddwyrain ble roedd trwch y boblogaeth wedi mabwysiadu'r ffordd Rufeinig o fyw ond estynodd ei ddylanwad dros yr holl ardaloedd o dan reolaeth Rufeinig. Yn chwarter olaf y [[4g]] dechreuodd y Rhufeiniaid dynnu eu lluoedd o Brydain i amddiffyn tiroedd mwy canolog yr Ymerodraeth. Erbyn [[410]] roedden nhw i gyd wedi ymadael. Nid arloesodd Cristnogaeth yn ne-ddwyrain Ynys Prydain heb rym canolig ac o dan gyfundrefn gwledig. Mabwysiadodd y brodorion dduwiau [[Llychlyn]] a daeth gyda goresgynwyr newydd yr un mor hawdd ac yr oeddent wedi mabwysiadu duwiau Rhufain ac wedyn Cristnogaeth.
=== Crud yr eglwys Celtaidd ===
Gwahanol iawn oedd datblygiadau yn ne-ddwyrain Cymru. Bu saint cynharaf y cyfnod yn Gristionogion Rhufeinig. Nid ymwahanodd yr "Eglwys Geltaidd" a'r "Eglwys Gatholig Rhufeinig" yn ffurfiol erioed ond datblygodd gwahaniaethau amlwg rhyngddynt. Daeth y prif ddylanwad newydd yn wreiddiol o'r Aifft. Glasdwreiddiwyd elfennau o'r ffydd pan ddaeth Cristnogaeth yn ffydd swyddogol yr Ymerodraeth. Dechreuodd Cristnogion selog ddewis byw ar wahan mewn cymunedau. Bu [[Martin o Tours]] ymhlith y rhai a fabwysiadodd y ddealltwriaeth hon o fywyd Cristnogol. Daeth y syniadau hyn i Gymru yn gyntaf pan ddychwelodd [[Elen]], gweddw [[Macsen Wledig]], yn [[388]]. Roedd de-ddwyrain Cymru yn unigryw: bu'n "feithrinfa i'r Eglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop"<ref name=":3" />. Parhaodd ôlion y ffydd Rhufeinig, gyda dylanwadau newydd o'r cyfandir o'i sefydlu yn ne-ddwyrain Cymru hyd nes y gelwid y [[5g]] i'r [[7g]] yng Nghymru yn '[[Oes y Seintiau]]'. Mae yna ddadl cref dros rhoi'r flwyddyn [[388]] fel dechrau'r cyfnod hwn gan i'r dylanwadau newydd ddechrau y flwyddyn honno.
Santesau o'r cyfnod hwn oedd '''Elen Luyddog, Marchell o Dalgarth, Efrddyl o Erging,a Gwenonwy ach Meurig'''
===Llannau===
Datblygodd pentrefi neu gymunedau Cristnogol a elwid llannau. Bu cefnogaeth pennaeth lleol yn angenrheidiol wrth sefydlu llan a bu ei arweinyddion, y saint, bron yn ddieithriad yn blant neu berthnasau i'r pennaeth<ref name=":0" />. Ystyr gwreiddiol y gair "llan" oedd darn o dir wedi amgáu [cf. llannerch]. Y gwaith cyntaf, wrth sefydlu cymuned newydd, oedd gosod clawdd a pherth o gwmpas darn o dir. Bu'r llannau yn debyg iawn i bentrefi'r cyfnod o ran olwg, gyda nifer o gytiau o bren a phridd y tu mewn i'r clawdd. Adeiladwyd yr eglwysi
yn gyntaf o bren a pridd fel gwedill y pentref. Nes ymlaen ailadeiladwyd mewn carreg ac yn raddol datblygodd y gair 'llan' yr ystyr 'eglwys' yn hytrach na thir amgaeëdig.
[[Delwedd:Maches Llandogo Monmouthshire Cymru Wales 14 Detail.png|bawd|chwith|Ffenestr liw yn Llandogo, Sir Fynwy, yn cynnwys llun o Faches gyda ffon bugail.]]
[[Delwedd:St Gwladus in Gwladus.jpg|bawd|dde|200px|Fenest wydr yn dangos y Santes Gwladys gyda buwch]]
Cymunedau Cristnogol bychain oeddent er iddynt ymdebygu i unrhyw bentref arall o safbwynt y bywyd beunyddiol cyffredin y cynhalient. Dibynnent ar amaeth am eu cynhaliaeth: y mae dysgu dulliau newydd o amaethu a iachau anifeiliaid yn destunau sy'n codi yn aml yn hanesion y saint<ref name=":0" />. Priodolwyd iddynt y gallu i gael gwared o ymlusgiaid neu bryfed oedd yn pla. Cyfeirir at nadroedd amlaf, ond ystyriwyd y sarff fel cynrychiolydd hen dduwiesau paganaidd yn ogystal ag arwydd o bechod. Mae'n debyg fod ystyr ysbrydol wedi ychwanegi i'r elfennau ymarferol yn yr hanesion hyn<ref>Spencer, R, 1991 The Saints of Wales and the West Country, Llanerch</ref>. Ar wahan i eithriadau prin fel Llangwyryfon, trigai gwragedd a dynion gyda'i gilydd yn yr un llan gan briodi a chael plant; arferiad a barhaodd tan dyfodiad myneich Sistersiaidd o'r cyfandir ac mewn ambell le hyd at y goresgyniad Edwardaidd <ref name=":13">Gover, M, 2015, Cadfan's Church, Matador</ref>.
Sefydlwyd llannau yn yr ardaloedd poblog a daethant i fod yn gyfrwng i ledu Cristnogaeth yn eu bröydd. Ni wyddom yn union pam na sut y daeth y trigolion cyntaf i fyw mewn llannau. Arferai uchelwyr Rhufeinig Cristnogol gyflogi gweision Cristnogol a phrynu caethweision oedd eisoes yn Cristnogion. Efallai i'r saint a sefydlodd y llannau cyntaf chwilio am Gristnogion eraill i gwneud gorchwylion beunyddiol, neu gwahoddwyd Cristnogion o'r pentrefi cyfagos i symud i'r llan. Efallai y sefydlwyd rhai llannau pan aeth trigolion yr hen bentref yn rhy niferus gan symud un o blant y pennaeth oedd yn Gristion i safle newydd gyda Christnogion o'r hen bentref. Sefydlwyd ambell llan yn fwriadol ar hen safle paganaidd<ref>Deleney, JJ. 1982, A Dictionary of Saints, Kaye and Ward</ref>. Sut bynnag y'i sefydlwyd, buasai'n haws i Gristnogion ymarfer eu ffydd ac addysgu Cristnogion newydd yn y llannau nag yng nghanol y diwilliant aml-grefyddol o'u hamgylch.
=== Addasu Arferion ===
Arferai Cristnogion ledled Ewrop roi ystyr Cristnogol i arferion ac arwyddion crefyddau brodorol wrth ceisio ennill y werin at y ffydd. Penodwyd y dyddiadau i ddathlu'r Nadolig, y Pasg a'r Sulgwyn trwy fabwysiadu dyddiadau gwŷliau crefyddau eraill. Defnyddiodd y saint elfennau o grefydd y Celtiaid i esbonio rhai agweddau o Gristnogaeth. Mae rhai arferion, megis addurno tŷ gyda chelynnen ac uchelwydd adeg y Nadolig, mor gyfarwydd nes prin fod neb yn sylweddoli eu bod yn arferion cyn-Gristnogol<ref>Williams, G. 1962 The Welsh Church, Gwasg Prifysgol Cymru</ref>. Bu gan y rhif tri ystyr arbennig i'r Celtiaid. Defnyddiwyd hwn i esbonio Duw sydd yn dri mewn un, a daeth y trisgell yn arwydd o'r Drindod Sanctaidd. Bu rhywfaint yn haws i esbonio ystyr aberth Iesu ar y groes i bobl oedd yn cyfarwydd a'r derwyddon yn cyflwyno aberth ddynol i'w duwiau ar adeg o argyfwng. Trodd Annwn y Celtaidd yn Nefoedd agos a'r gred fod drysau ar gael at fyd arall yn esbonio Ysbryd Glân holl bresennol.
Cysylltir y saint Celtaidd gyda ffynhonnau yn benodol. Bu ffynhonnau yn pwysig yn ymarferol.
[[Delwedd:Ffynnon_y_Llan,_Aberhonddu.jpg|bawd|Ffynnon y llan, Aberhonddu]]
Pan ddewiswyd safle ar gyfer llan bu'n rhaid dod o hyd i gyflenwad o ddŵr ac adlewyrchir yr angen hwn gan hanesion am sant yn darganfod ffynnon (yn wyrthiol) cyn sefydlu llan. Bu gan ffynhonnau arwyddocâd ysbrydol hefyd. Credai'r Celtiaid fod eu duwiau yn agos ble bynnag fo dŵr, boed afonydd, llynnoedd neu ffynhonnau. Nid oedd y gred hon yn gyfyngedig i'r Celtiaid; y mae gan ddŵr arwyddocâd mewn Iddewiaeth a Christnogaeth hefyd. Yn llyfr Genesis rhoddir pwyslais i gyfarfodydd arbennig trwy eu lleoli wrth ymyl ffynhonnau,<ref>Er enghraifft: Genesis 16.17; 21.17; 24.17 a 29.9</ref>. Gwelir Iesu yn cwrdd â gwraig ger ffynnon<ref>Efengyl Ioan, Pennod 4.</ref> a chyfeiriad Iesu at ei hun fel "dwr bywiol". Buasai'r Celtiaid wedi deall arwyddocâd dŵr yn yr hanesion hyn a buasent wedi mabwysiadu bedydd fel arwydd o ddechreuad newydd fel Cristion yn hawdd. Arferai Celtaidd cyn-Gristnogol offrymu pethau gwerthfawr i'w duwiau trwy eu rhoi mewn dŵr; mae ebyrth o aur efydd a haearn wedi goroesi. Dilynodd yr arferiad hwn gan y werin wrth gweddio i'r saint wrth ffynhonnau gan adael pinnau bach, darnau o ruban a man pethau tebyg fel offrymau ac mewn rhai lefydd parhaodd yr arferiad tan diwedd yr 18g.<ref name=":3" />
=== Dylanwad Morgan ===
Un o'r dylanwadau mawr ar Gristnogaeth ar ddechrau y pumed canrif oedd athrawiaeth Morgan(neu Pelagius). Ganwyd Morgan yng ngogledd-ddwyrain Cymru tua 350 ac erbyn degawd olaf y pedwaredd canrif bu yn dysgu yn Rhufain.<ref name=":3" /> Pwysleisiodd Morgan gwerth yr unigolyn; bu yn amau athrawiaeth yr eglwys Rhufeinig ar bechod gwreiddiol a'r dysgeidiaeth mai dim ond trwy yr eglwys oedd modd derbyn maddeuant a gras; a dysgodd fod prif ffynhonnell iachawdwriaeth oedd ymdrechion yr unigolyn i fyw yn unol â ewyllys Duw. Bu ei dysgeidiaeth yn bygythiad mawr i'r Eglwys Catholig a dibynnodd ar athrawiaeth ar faddeuant am gryfder ei dylanwad.<ref name=":3" /> Dadleuodd un o'i prif gwrthwynebwyr, [[Awstin o Hippo]] (354-430) "Salus extra ecclusiam non est" (Nid oes iachawdwriaeth tu allan o'r eglwys.) Condemniwyd dysgeidiaeth Morgan, a elwid yr 'Heresi Pelagiaid' fel cau athrawiaeth, ond bu yn dylanwadol cryf ymhlith Cristnogion Celtaidd hyd at canol y 6g.
=== Nodweddion Cristnogaeth y 5ed Canrif ===
Datblygodd Cristnogaeth y 5g yng Nghymru rhai elfennau amlwg. Daeth areinyddion yr eglwys o'r teuluoedd penaethiaid y cyfnod; ni penodwyd hwy gan awdurdod allanol. Nid oedd lle amlwg i offeiriaid; nid oes sôn am ordeinio neu offeiriadaeth yn hanesion y saint. Dychwelodd arweinyddiaeth gan gwragedd (oedd wedi bodoli yn y canrif cyntaf cyn cael ei gyfyngu yn raddol) i'r elwys.<ref name=":9">Shaw, B. 1994, Women and the Early Church, History Today (clychgrawn)</ref> Cludodd saint benywaidd (yn ogystal â rhai gwrywaidd) allor symudol pan yn teithio; arwydd fod bobl o'r ddau ryw yn arwain oedfaon ac yn gweinyddu'r cymun. Daeth gwyryfdod yn gynyddol bwysig, yn arbennig ar gyfer menywod, yn ystod y cyfnod pan bu Cristnogaeth yn crefydd swyddolog yr Ymerodraeth,gan etifeddodd yr eglwys eiddo y gwyryfon hyn.<ref name=":9" /> Diflannodd y pwyslais ar wyryfdod yn llwyr yn yr eglwys Celtaidd. Priododd mwyafrif y saint Celtaidd a chawsant plant.
Wrth i Gristnogaeth ymsefydlu fel prif ffydd Cymru datblygodd drefn o rhannu arweinyddiaeth llwythau rhwng y pennaethiad ac arweinyddion y llannau. Cyn y cyfnod Rhufeinig bu dau prif awdurdod mewn llwyth; bu'r pennaeth yn awdurdod dros bywyd bob dydd a bu'r derwyddon, oedd yn byw mewn cymuned ar wahân yn cyfrifol am agweddau ysbrydol bywyd ac addysg. Dinistriodd y Rhufeiniaid grym y [[derwydd]]<nowiki/>on.<ref name=":5">Evans, G. 1971, Aros Mae, Gwasg John Penry</ref> Ailsefydlwyd drefn o ganolfannau bywyd gwleidyddol a bywyd ysbrydol ar wahân yn Oes y Saint a daeth y llan i lenwi bwlch a addawodd gan y derwyddon. Esgorodd y priodas rhwng drefniant cynhenid Brythonig ar syniad newydd o gymuned Cristnogol ar y llannau oedd yn unigryw i Cristnogaeth Celtaidd; er ni welir hwn yn eglur tan y chweched a'r seithfed canrif. Gelid gweld canlyniad y trefn hwn wrth edrych at safleodd Eglwysi Cadeiriol yng Nghymru.; Bangor nid nepell o Abergwyngregyn ac Aberffraw, Llanelwy, ychydig pellter o Rhuddlan, Tŷ Ddewi, prif canolfan Cristnogol Deheubarth a Llandaf oedd yn pwysig ymhell cyn daeth Caerdydd yn brifdinas. ( Yn Lloegr adeiladwyd Eglwysi Cadeiriol ynghanol dinasoedd o bwys)
Adnabu'r saint gynnar am eu caredigrwydd, eu cymwynasgarwch a'u haelioni. Bu pwyslais ar rhannu adnoddau a gwybodaeth. Addysgodd plant ac oedolion yn y llannau. Defnyddiwyd saint benywaidd y wybodaeth o meddyginiaeth llyseiol oedd yn rhan o addysg gwragedd o dras bonedd er mwyn iacháu nid yn unig trigolion y llannau ond unrhyw un a oedd angen cymorth. Bu y saint yn dysgu dulliau newydd o amaethu i'r werin ac yn cydweithio gyda hwy yn eu gwaith beunyddiol.<ref name=":0" /> Cyflwynodd eu ffydd trwy y gweithredodd hyn. Mae teyrngarwch y gwerin i'w sant leol am genedlaethau wedyn, yn arwydd o'r argraff a gwnaethpwyd.
== Brychan ==
{{Prif|Brychan}}
Yn ystod y pedwaredd ganrif mewnfudodd sawl llwyth o Llychlyn; Ysgotiaid, Gwyddelod a Pictiaid; i ogeldd a orllewin Ynys Prydain. Meddianwyd yr ardal o gwmpas [[Aberhonddu]] gan lwyth o Bictaidd.<ref name=":4">Jones, T.T. 1977, The Daughters of Brychan, Brycheiniog (cylchgrawn) Cyf.XVII</ref> Yn y llwyth hwn roedd yn arferol i dir cael hetifeddu trwy linach benywaidd. Cyfeiriodd Bede at barhad yr arferiad hwn yn 731.<ref name=":3" />
=== Brychan a'i blant ===
Pennaeth Llanfaes ger Aberhonddu tua'r diwedd y cyfnod Rhufeinig oedd [[Tewdrig]], a elwid Tewdrig Fendigaidd. Perthynai i un o'r llwythau Pictaidd a felly ei brif etifedd oedd ei ferch Marchell ac nid ei fab,[[Meurig ap Tewdrig|Meurig]].<ref name=":4" /> Disgynyddion Tewdrig oedd mwyafrif y saint a lledodd Cristnogaeth o Frycheiniog i weddill De Cymru yn y 5g. Unig plentyn Marchell oedd [[Brychan]] a rhoddodd ei henw i [[Brycheiniog|Frycheiniog]]. Ar ôl traddodiad cafodd Brychan nifer fawr o blant, dros 60 ar ôl un ffynhonnell; 24 o ferched a 24 o feibion yn ôl y chwedlau. Bu gan [[Brychan]] tair wraig, Eurbrwst, Anbrwst a Ffarwistli ac esgorodd sawl dynes arall ar ei blant.<ref>Farmer, D,H,1987, The Oxford Dictionary of Saints. Oxford University Press</ref> Ganwyd ei mab hynaf, [[Cynog Ferthyr|Cynog]], plentyn Banadlwen ach Benadl o Bowys, pan oedd [[Brychan]] yn llanc, a credir fod [[Brychan]] wedi byw am dros 80 mlynedd; felly buasai'n bosibl iddo bod yn dad i gynifer. Cafodd pennaethiad eraill tua'r un cyfnod teuloedd mawr. Buasai plant ieuangaf [[Brychan]] wedi cyfoesi gyda'i wyresau a'i wyrion hynaf a'u plant nhw. Cyfeirir at sawl ddwy o ferched [[Brychan]] fel chwiorydd sy'n dynodi efallai fod ganddynt yr un fam yn ogystâl â'r un tad.<ref name=":4" /> Cred rhai nid oedd plant [[Brychan]] i gyd yn chwiorydd a frodyr. Maent yn dadlau ei bod yn aelodau o'r un tylwyth yn unig, ond nid oes amheuaeth eu bod hwy i gyd yn perthyn i'r un llwyth; a bu'r merched yn etifeddu tir ac eiddo yn ddiamod.<ref name=":4" />
=== Tystiolaeth y 'Cognatio de Brychan' ===
Rhoddir gwell syniad o niferoedd plant [[Brychan]] gan hen dogfennau sy'n rhestri eu henwau. Mae nifer y ferched yn aros yn gyson o gwmpas pedwar ar hugain tra mae nifer y meibion yn cynyddu dros y canrifoedd. Enwir 11 mab a 24 neu 25 merch mewn wahanol copïau o'r rhestr cynharaf, mewn llawysgrif a elwir y 'Cognatio de Brychan' dogfen o'r 11g (a sylfaenwyd ar ddogfennau cynharach sydd bellach ar goll.) <ref name=":0" /> Cyfeiriodd [[Gerallt Gymro]] at y traddodiad o 24 o ferched [[Brychan]] yn 1188. Perodd meddylfyd yr Eglwys Rhufeinig yn y[[Yr Oesoedd Canol|r Oesoedd Canol]] i troi y gwragedd hyn i gyd yn wyryfon, er gwyddom fod y mwyafrif ohonynt wedi priodi a chael plant.<ref name=":4" /> Erbyn y 18g yr oedd nifer y meibion wedi cynyddu i 32; gyda'r cynnydd mwyaf yn digwydd yng nghyfnod y Tuduriaid pan ceisiodd uchelwyr ychwanegu at eu statws trwy ôlrhain eu achau i bennaeth cynnar. Yr arferiad hwn, a oedd yn rhoi pwyslais ar y linach gwrywaidd, oedd yn bennaf cyfrifol am y twf yn nifer y meibion ond mae'r tystiolaeth fod gan [[Brychan]] 24 o ferched yn cyson. Gelwir santesau eraill yn ferched [[Brychan]] ond pan edrychir yn fanwl at eu hanesion gwelir eu bod i gyd yn wyresau neu gor-wyresau.<ref>Tomos, R, 1996, Merched Brychan, yn cylchgrawn Benywdod a Duw</ref> Yn ôl y 'Cognatio' '''Arianwen, Rhiangar, Gwladus, Gwawr, Gwrgon, Nefydd, Lluan, Marchell, Meleri, Nefyn, Tutglud, Belyau, Ceinwen, Cynheiddon, Ceindrych, Clydai, Dwynwen, Eiluned, Goleuddydd, Gwen, Ilud, Tybie, Tudful a Tangwystl''' oedd y 24 merch Brychan. O hyn ymlaen cyfeirir at y 24 hyn yn unig, fel merched Brychan.<ref name=":4" /> Maae gan y mwyafrif o ferched Brychan ei thudalen eu hun ar wicipedia. Dyma rhai ein bod ni'n gwybod y lleiaf amdanynt:
* '''Arianwen''': Priododd Iorwerth Hirfawd
* '''Clydai''': Cysylltir hi a Clydai, ger Penfro, (gelwir hi, mewn llawysgrifau diweddarach yn '''Clodfaith''')
* '''Gwawr''': (a elwir weithiau Gwawrdydd). Bu Capel Gwawrdydd ym Mhenfro. Priododd Elidyr Lydanwyn a bu yn fam i Llywarch Hen a Gwalchmai.
* '''Goleudydd''': (a elwir weithiau Golau) Sefydlodd Llanhesgyn, Morgannwg
* '''Gwrgon''': Priododd Cadrod Calchfynydd.
* '''Marchell''' (wedi enwi ar ôl ei mamgu). Priododd Cynyr o Gaer Gawch a bu yn fam i Banadlwen.
* '''Nefydd''': Sefydlodd Llanefydd. Priododd Tudwal Befr
* '''Tybie''': Sefydlodd Llandybie yng Nghaerfyrddin. Mae ffynnon ganddi mewn cae gerllaw a elwid Cell Tybie. Dathlwyd ei gŵyl yn y pentref tan y 18g.
=== Addysg ===
Fe magwyd Brychan ac wedyn ei ferched a'i feibion yn Cristnogion. Cawsant yr addysg gorau oedd ar gael yn y cyfnod; ymhlith eu athrawon oedd [[Garmon]] o Auxerre a'i disgybl [[Peulin]] ,<ref name=":4" />. Athro arall iddynt oedd Cystennin (Gastyn) mab Elen, felly y buasent yn cyfarwydd â'r syniadau newydd am Gristnogaeth a daethpwyd gydag Elen a'i theulu o'r cyfandir. Wrth ystyried cyfraniad Gastyn yn addysgu saint y cenhedlaeth nesaf mae'n syndod ni talir mwy o sylw i Langastyn fel rhagflaenydd [[Llanilltud Fawr|Llanilltud]] Ni bu unrhyw wahaniaeth rhwng yr addysg a rhoddwyd i'r genethod a'r addysg a rhoddwyd i'r bechgyn;<ref name=":7">Doble, G.H. 1971,Lives of the Welsh Saints, Gwasg Prifysgol Cymru</ref> faith a dychrynodd haneswyr Fictoraidd.<ref name=":10">Chadwick, N, 1960, The Age of Saints in the early Celtic Church, Llanerch</ref>
=== Arferion Brycheiniog ===
Mewn nifer o hanesion o ddynion oedd yn dymuno priodi un o ferched [[Brychan]]; mae straeon am rhai o'r dynion yn fodlon ei cipio neu eu treisio i cael eu ffordd. Rhaid bod merched [[Brychan]] wedi cael eu hystyried yn priodferched gwerthfawr gan lwythau cyfagos oherwydd eu bod yn etifeddu tiroedd.<ref name=":4" /> Bu cred a parodd am ganrifoedd mewn nifer o lefydd fod y cyntaf o gwpl oedd newydd priodi yfed o ddwr ffynnon wedi cysegru i un o'r merched hyn buasai 'n rheoli eu cartref newydd. Bu gan y gwragedd hyn hawliau nid oedd dynion o lwythau eraill yn eu deall. Gwynebodd nifer o'u disgynyddion benywaidd trais pan gwrthodasant priodi dynion o lwythau eraill. Lladdwyd rhai o ferched [[Brychan]] gan ei gelynion: bron yn dieithriaid dwedir fod eu pennau wedi torri i ffwrdd; dull arferol o gosbi arweinyddion llwythau a collodd brwydr ac yn gyfeiriad symbolaidd o gymryd eu hawl i llywodraethu oddi arnynt. Yn raddol newidiodd yr arfer o drosglwyddo eiddo i ferched i'r arferiad y llwythau o'i amgylch a trosglwyddodd mamau eu tir i'w meibion ond parodd rhai hawliau eraill megis yn hawl i dewis eu gwyr ei hun. Trosglwyddwyd nifer o hawliau a traddodiadau Brycheiniog i gyfreithiau [[Hywel Dda]]. Cyfraith Hywel lledodd y syniadau hyn am hawliau gwragedd i wedill Cymru. Cafodd menywod yng Nghymru eu trin yn fwy cyfartal â dynion na'i chwiorydd ledled Ewrop tan y 19g.<ref name=":5" />
=== Santesau De a De-orllewin Cymru ===
Sefydlodd Cristnogaeth fel prif ffydd Brycheiniog erbyn diwedd y pumed canrif a lledodd dylanwad Cristnogaeth trwy'r ardaloedd cyfagos trwy priodasau merched Brychan. Symudasant i Geredigion, Môn a Phowys ac mor bell â Rheged (Ardal y Llynnoedd) ond aethant yn bennaf i dde a dde-orllewin Cymru. Magwyd eu plant fel Cristnogion ac erbyn y chweched canrif bu mwyafrif o benaithiaid de Cymru yn Cristnogion. Dangosodd [[Emrys George Bowen]] fod gweithgaredd wedi digwydd mewn ddau prif ardal yn ystod hanner cyntaf y chweched canrif; yn y de ac yn y de-orllewin.<ref name=":0" /> Cysylltir gweithgaredd Cristnogol y de gydag addysg a gweithgaredd y de-orllewin gyda byw yn llwm a gwaith gorfforol caled. Gellid gor bwysleisio y rhaniad yma; pwysleisiwyd ambell sant o'r de hunan-wadiad a bu addysg yn pwysig yn y ddwy ardal.
Santesau a chysylltir â'r ardal hon yw '''Cain, Cynheiddon, Gwladys Ilud a Tudful''', merched Brychan a '''Banadlwen, Callwen a Gwenfyl, Cenhedlon, Cymorth, Elliw, Gwenhaf, Lleucu, Llŷr Forwen a Maches''' sydd i gyd gyda eu tudalennau eu hunain ar wikipedia.
Santesau o'r ardal nid ydym yn gwybod llawer amdanynt yw:
* '''Bethan''' wyres neu or-wyres [[Brychan]]. Aeth hi i [[Ynys Manaw]] gyda'i brodyr Arthen a Cynon.
* '''Edi''' Talfyriad o'r enw Edith yw Edi a bu sawl santes yn rhannu yr enw. Sefydlodd un ohonynt Llanedi ger [[Caerfyrddin]].
* '''Enfail''' wyres neu or-wyres [[Brychan]]. Lladdwyd ger Merthyr Enfail, Caerfyrddin.
* '''Gwendolen''' Santes o'r 6g oedd yn byw yn y dde-orllewin. Bu yn fam i [[Myrddin Emrys]].
* '''Mabli''' Sefydlodd Llanfabli, [[Gwent]]. Cysylltir hi hefyd â Chefn Mabli.
* '''Medwen''' wyres neu or-wyres [[Brychan]]. Mae ffynnon Medwen ger Llanbedr Pont Steffan.
* '''Pedita''' wyres neu or-wyres [[Brychan]] ac yn chwaer i [[Clynnog]]
* '''Tegan''' Chysylltir hi a Llanwnda ger [[Abergwaun]]. Mae safleoedd Capel Tegan a Ffynnon Tegan a bryncyn a elwir Cnwc Tegan yn yr ardal.
* '''Wrw''' Santes o'r 6g a sefydlodd [[Eglwyswrw]].
=== Datblygiad Clasau a Gwaliau Meudwyaid ===
Datblygodd clasau, sef llannau oedd yn canotbwyntio ar addysg ar draws y ddwy ardal. Mewn cyfnod pan bu athrawon a deunydd ysgrifenedig yn brin buasai'n ymarferol canoli adnoddau yn y fannau mwyaf cyfleus, ond ni wyddom os datblygodd y clasau oblegid yr amgylchiadu hyn neu os sefydlwyd hwy trwy gynllun bwriadol. Nes ymlaen yn y canrif datblygodd yr arfer o aelod o'r cymuned yn symud i fyw o'r neulltu mewn gwal, neu gell.<ref name=":0" /> Nid oedd rhain yn ddihangfeudd rhag cymdeithas. Sefydlwyd hwy fel arfer o fewn pellter cerdded o'r llan, a bu gan y meudwy swyddogaeth penodol i'r cymuned, yn debyg i beth digwyddodd nes ymlaen yn y[[Yr Oesoedd Canol|r Oesoedd Canol]] pan caewyd mynach neu lleian mewn cell nid oedd modd ei gadael, yn ymyl rhai eglwysi.<ref>Upjohn, S.1989, In Search of Julian of Norwich,Darton, Longman,Todd</ref> Bu yn ymarferol i unigolyn mynd at y meudwy gyda cwestiwnau neu i drafod anhawsterau ym mywyd beunyddiol y cymuned, gan wybod y buasent medru trafod yn cyfrinachol, a clywed barn wrthrychol ac awgrymiadau am newid.
=== Cyfnod o Heddwch ===
Bu'r chweched canrif yn llawer mwy heddychlon na'r ganrif blaenorol. Yn lle bwydro ymysg eu gilydd daeth penaethiaid y llwythau Brythoniaid at eu gilydd i wrthsefyll ymosodiadau'r Saeson tua'r dechrau y ganrif. Bu ganddynt arweinydd milwrol a elwid, mae'n debyg, [[Arthur]].<ref>Ashe, G,1968, The Quest for Arthur's Britain, Paladin</ref> Llwyddasant gwthio y Saeson yn ôl a'u trechu mewn ymdrech a gorffennwyd gyda brwydr Bryn Baddon yn 527 a rhwstrasant y Saeson rhag ymledu ymhellach i'r gorllewin am haner ganrif. Nid cyd-digwyddiad oedd y cynghrair hon. Cyfeirir at nifer o gymeradau â cysylltir â hanes [[Arthur]] ym mucheddau'r saint ac mewn llawysgrifau cynnar eraill (cyn i [[Sieffre o Fynwy]] rhamanteiddio'r hanesion ac ychwanegu atynt) fel cefndryd neu perthnasau i [[Arthur]] a hefyd yn wyrion neu gor-wyrion [[Brychan]].<ref>Bromwich, R,Jarman A.O.H, Roberts B.F. (Gol.)1991, The Arthur of the Welsh, Gwasg Prifysgol Cymru.</ref> Datblygodd y cynghrair rhwng pennaethiad oedd yn perthyn o rhan gwaed.
Canlyniad y cyfnod o heddwch a dilynodd brwydr Bryn Baddon oedd rhyddhau penaethiaid, a'u meibion rhag treulio cymaint o amser yn amddiffyn eu tiroed a troesant at gweithgaredd Cristnogol. Gelwir y chweched canrif yn gyfnod 'cenhadol' <ref name=":5" /> yn nhe a dde-orllewin Cymru ond yn wahanol i genhadon [[Oes Fictoria]] eu prif waith oedd lledu Cristnogaeth ym mro eu mebyd. Os symudasant i ardaloedd eraill, aethant oherwydd amgylchiadau ymarferol; cyd-ddigwyddiad oedd mynd a'u ffydd gyda hwy. O dde Cymru lledodd Cristnogaeth i ardaloedd Celtaidd eraill ond ni bu ymgais i cenhadu i'r dwyrain o Afon Hafren. Datblygodd rhaniad rhwng bywyd Cristnogol tu allan i'r prif llannau a bywyd mwy unplyg y clasau yn raddol yn ystod y chweched canrif. Daeth bywyd mewn clas yn fwy atyniadol ar ôl y pla melyn,a tarodd yn [[547]], gan troi sylw pobl at y byd nesaf a dechreuoedd rhai pennaethiad ofni anfon eu meibion at y clasau am addysg gan ofni y buasent i gyd yn troi at y bywyd ysbrydol.<ref name=":8">Bund, J.W. 1897,The Celtic Church in Wales, Nutt</ref>
[[Delwedd:Saint Non's Cathedral - Fenster 3 St.Non STRAIGHT.jpg|bawd|Santes Non (5g) ar ffenestr liw yn Nhyddewi]]
=== Saint Gwrywaidd ===
Dyma cyfnod Cadog, Illtud, Dewi, a Teilo a nifer o saint gwrywaidd llai adnabyddus. Daethant i gyd o'r teuluoedd pennaethiad a buont, bron i gyd, yn ddisgynyddion [[Brychan]] trwy eu mamau a'u neiniau. Yn aml dechrauir hanesion amdanynt trwy dweud "Ganwyd y sant hwn i deulu Cristnogol" heb egluro sut digwyddodd hyn ac mae cyfrolau am y saint yn aml yn anwybyddu y ffaith ni buasai'r gwaith yr un o'r saintiau yn bosibl heblaw am y gwaith a wneud yn y ganrif o'r blaen. Daeth etifeddiaeth trwy llinell gwrywaidd yn sefydlog yn y cyfnod hwn ac mewn canlyniad rhoddwyd enwau dynion i fwyafrif y llannau newydd. Goroesodd mwy o enwau saint gwrywaidd na saint benywaidd o'r 6g ymlaen, oherwydd yr arfer hwn, ond parhaodd y gwagedd hyn i gydweithio gyda' gwyr, a'u brodyr a'u meibion a'u merched.
== Ar Draws y Môr ==
[[Delwedd:Mabena_at_st_neot.jpg|bawd|Mabyn mewn ffenestr liw o'r Oesoedd Canol yn Sant Neot]]
=== Cernyw a Llydaw ===
Bu cysylltiadau agos rhwng De Cymru, [[Cernyw]] a [[Llydaw]] yn [[Oes y Seintiau yng Nghymru|Oes y Seintiau.]] Hwylio oedd y prif dull teithio a bu yn haws teithio i'r gwedydd hyn nac i Ogledd Cymru.<ref name=":6" /> Bu' i r [[Brythoneg]] a siaredid yn Ne Cymru yn debycach i [[Brythoneg|Frythoneg]] [[Cernyw]] nac i [[Brythoneg|Frythoneg]] Gwynedd a gallasid teithwyr o Gymru cyfathrebu yn nealladwy yng [[Cernyw|Nghernyw]]. Bu cysylltiadau agos rhyng Cymru a [[Llydaw]] hefyd. Pan dychwelodd gweddillion byddin [[Macsen Wledig]] i Gymru arhosodd rhai yn [[Llydaw]] dan arweiniad Cynan brawd Elen.
Rhwng 460 a 480 bu ton o ymfudo o [[Dyfnaint|Ddyfnaint]] a [[Cernyw]] i [[Llydaw|Lydaw]] oherwydd cyrchoedd y [[Gwyddelod]] ar benrhyn [[Cernyw]]. Ymosodasant ar arfordir dde Cymru hefyd gan cipio'r brodorion fel caethweision; yn eu plith Padrig a Cristnogion eraill a dechreuodd Cristnogaeth lledu yn [[Iwerddon]]. Peidiodd yr ymosodiadau hyn erbyn [[510]] ac yn dilyn llwyddiant [[Arthur]] a'i gynghreiriad yn [[527]] nid oedd bygythiad difrifol gan y Saeson ychwaith. Teithiodd teuluoedd bonedd o Gymru i [[Cernyw|Gernyw]] gan fynd a'i ffydd gyda hwy a tyfodd eu niferoedd ar ôl [[547]] pan ysgubodd y pla melyn trwy Gymru. Daethant hwythau a'u plant, yn enwog fel saint [[Cernyw]], [[Dyfnaint]] a [[Llydaw]].
Mae'r santesau sy'n perthyn i'r cyfnod hwn yw '''Non''' a'i chwaer '''Gwen o Gernyw''' a merch Gwen, '''Nwyalen'''. Mae pedair o ferched Brynach a Cymorth, '''Mynfer, Mabyn, Mwynen ac Endelyn'''; a '''Gwen Teirbron''' a '''Ffraid''' hefyd yn perthyn i'r ardal hon. Mae ganddynt hwy i gyd eu tudalennau eu hunain ar wikipedia.
=== Iwerddon a'r Alban ===
Ymsefydlodd Cristnogaeth fel ffydd dylanwadol yn Llydaw ac Iwerddon erbyn diwedd y chweched canrif; lledodd o'r Iwerddon i'r Alban ac am gweddill Oes y Saint bu cydweithio agos rhwng Cristnogion o gwmpas y Môr Celtaidd, gyda saint yn symud rhwng clasau ac yn sefydlu rhai newydd ar draws yr ardal. Heblaw am Brîd o Gil Dara, prin iawn yw'r tystiolaeth am santesau Gwyddelig yng Nghymru. Yng Nghernew y mae nifer o cysegriadau i santesau o dras Wyddeleg ac erbyn ail haner y 6g teithiodd saint Gwyddeleg i Gymru. Mae'n debyg fod santesau wedi gwneud y daith hefyd ond mae eu enwau hwy ar goll
== Gwynedd ==
=== Ar ôl y Rhufeiniad. ===
Llenwyd y gwacter gweinyddol pan gadawasant gogledd Cymru gan deulu [[Cunedda]] Wledig <ref name=":3" />. Daethant o'r gogledd, o [[Ystrad Clud]], i meddiannu [[Gwynedd]]; oedd, yn Oes y Saint, yn ymestyn o ddyfryn Clwyd yn y gogledd-ddwyrain hyd at afon Teifi yn y de-orllewin. Ni wyddom os daethant ar wahoddiad [[Macsen Wledig]] neu os cipiodd hwy rym yno ar ôl iddo gadael. Perodd eu dylanwad fod iaith y gogledd yn tipyn agosach i'r Gaeleg na'r Brythoneg a siaredid yn ne Cymru. Ni trodd y mwyafrif o deulu [[Cunedda]] at Cristnogaeth ac arhosodd Cristnogaeth yn ffydd leiafrifol yng Ngwynedd tan diwedd y chweched canrif. Gwelir dylanwad ffydd teulu y pennaeth ar ardal yn eglur iawn yng Ngheredigion. Llwyddodd '''Meleri ach Brychan''' a'i phlant troi yr ardal at Gristnogaeth ymhell cyn weddill [[Gwynedd]]. Ni ledodd Cristnogaeth yn gyson trwy Wynedd fel y gwnaeth yn y dde ond datblygodd mewn pentrefi ac ardaloedd bychan ar wahan.
=== Mewnfudo o Lydaw a Rheged ===
Bu saint [[Gwynedd]] yn llawer mwy cymysg eu cefndir na saint y dde. Nid oedd y mwyafrif ohonynt yn frodorion; symudasant i Wynedd o ardaloedd Celtaidd eraill. Heblaw am dair o ferched Brychan, '''Dwynwen, Ceinwen''' a '''Meleri''', perthynai'r ychydig saint y pumed canrif i '''Elen'''; yn cynnwys '''Anhun, Eurgain, Gwenaseth, Madryn, Melangell, Tegla''' a '''Teigiwg'''. Ynghanol y chweched canrif daeth mewnlifiad saint o Lydaw. Pan fu farw [[Emyr Llydaw]] yn 546 cipiodd rym gan Hoel, un o'i feibion gan peri i weddill eu teulu i ffoi. Mae rhai yn esbonio y symudiad trwy cyfeirio at Ffrancod oedd wedi cipio rhannau o Lydaw ac eraill yn gweld lledainiad y pla melyn fel dylanwad pwysig yn y penderfyniad i adael [[Llydaw]]. Symudasant y mwyafrif ohonynt i Wynedd.<ref name=":6" /> Cafodd eu safle mewn cymdeithas fel perthnasau i bennaithiaid eu cydnabod gan deulu [[Maelgwn Gwynedd]] a caniatawyd iddynt ymsefydlu ar yr amod eu bod hwy yn peidio ag ymyrryd yn llywodraeth Gwynedd ond yn canolbwyntio ar fywyd ysbrydol. Ymsefydlodd y saint hyn, yn cynnwys '''Canna, Eurfyl, Llechid, Llywen''', a '''Tegfedd''', ac efallai '''Enddwyn''' (ni gwyddom ddim amdani ond sefydlodd Llanenddwyn) ar lan Bae Ceredigion, ar penrhyn Lleyn ac ar Ynys Môn ac wedyn lledodd cylch eu dylanwad yn raddol ymhellach o'r arfordir. Rhoddodd [[Maelgwn Gwynedd]] caniatâd i deulu Coel o Rheged ymsefydlu ar [[Ynys Môn]] ar ôl iddynt hwythau gorfod ffoi o'u gwlad. Yn eu plith oedd y chwiorydd '''Cywyllog, Gwenabwy''' a '''Peillian''' a dwy arall '''Gwenaseth''' a '''Gwenfaen'''. Daeth '''Ffraid''' a '''Rhuddlad''' o [[Iwerddon]]. Roedd '''Marchell''' o Feirion yn wyres i Marchell ach Tangwystl Gloff a priododd Gwrin pennaeth Meirionydd. Ni wyddom o ble daeth '''Cywair, Machreth''' ac '''Wddyn'''. Gwelir y rhaniad rhwng grym penaethiad dros fywyd bob dydd a dylanwad y saint dros bywyd ysbrydol yn eglur iawn yng [[Gwynedd|Ngwynedd]] a daeth geiriau megis 'bangor' a 'betws' yn ogystâl a 'llan' a 'clas' i olygu cymuned Cristnogol.
=== Ffiniau Deheuol Cymru ===
Parhaodd y llwythau Celtaidd i masnachu gyda Môr y Canoldir ac oherwydd hyn cafodd y pla melyn mwy o effaith arnynt nac ar y Saeson. Methasant atal y Saeson rhag ymledu ymhellach tua'r gorllewin a cyrhaeddodd y Saeson arfordir y [[Hafren]] ar ôl ennill brwydr ger Bryste yn 577 gan wahanu [[Cymru]] oddi wrth penrhyn [[Cernyw]]. Arosodd Dyfnaint yn nwylo Celtaidd tan 710 a Cernyw hyd 950 ond gwanychwyd y cysylltiadau yn raddol a daeth Cernyweg yn llai dealladwy i'r Cymry.
=== Gogledd-Ddwyrain Cymru ===
Yn y cyfnod hwn estynnai Powys mor bell i'r gogledd a Bangor-is-y-Coed, ble seflydwyd clas enwog gan nifer o saint y dde yng ynghanol y 6g. Ar dechrau y 7g llwyddodd y Saeson meddiannu ardal Caer, gan ennill Brwydr Caer yn 610.<ref name=":3" /> Torrodd y cysylltiad dros y tir rhwng gogledd Cymru a tiroedd yr "Hen Ogledd," sef Rheged (Ardal y Llynnoedd) ac Ystrad Clud. Ymosododd ar y clas ym Mangor-is-y-Coed a lladdwyd nifer fawr o'r trigolion. Dihangodd y gwedill i Ddyfryn Clwyd. Yn yr un flwyddyn symudodd Beuno, un o'r saint mwyaf adnabyddus y gogledd, o'i bentref enedigol Llanymynech, i Wynedd, oherwydd iddo clywed Sacsoneg yn cael ei siarad ar ochr draw y Hafren.<ref name=":10" /> Tua'r un adeg mewnfudodd saint eraill o'r Hen Ogledd. Bu disgynyddion '''Nefyn ach Brychan''' yn eu plith, gan gynnwys Deiniol a sefydlodd Bangor-fawr-yn Arfon a Cyndeyrn, neu Mungo a sefydlodd Llanelwy.
== Diwedd Oes y Saint ==
=== Ardal dylanwad y Saint Celtaidd ===
[[Delwedd:Milburgha,_Broseley.jpg|bawd|Milburgha, Eglwys Broseley]]
Lledodd [[Cristnogaeth Geltaidd]] ar draws yr ardaloedd gorllewinol [[Ynysoedd Prydain]] a Phrydain Fechan ([[Llydaw]]) oedd wedi gwrthsefyll ymosodiadau y [[Sacsoniaid]] yn ystod [[Oes y Seintiau]]. Yn yr un cyfnod gwanychwyd cysylltiadau rhwng y gwledydd [[Celtaidd]] yn raddol wrth i'r [[Brythoneg]] a'r [[Gaeleg yr Alban|Gaeleg]] newid, dros amser, i'r chwech iaith [[Y Celtiaid|Celtiaid]] a siaradir heddiw. Llwyddodd y [[Saeson]] i feddiannu'r gororau yn raddol yn y [[7g]] a'r [[8g]] gan adeiladu [[Clawdd Offa]] rhwng 757-796 i ddynodi ffin gorllewinol [[Lloegr]].<ref name=":3" /> Daeth Cymru a'r iaith Gymraeg yn endidau tebycach i'r hyn a welir heddiw.<ref name=":3" /> Yn ystod y cyfnod hwn lledodd [[Cristnogaeth Geltaidd]] drwy teyrnasoedd y Sacsoniaid yng ngogledd a gorllewin [[Lloegr]] hefyd. Bu seiliau Cymreig i [[Cristnogaeth]] gorllewin [[Mercia|Mersia]], tra bu cenhadon o'r [[Iwerddon]] a'r [[Yr Alban|Alban]] yn ddylanwadol yng Ngogledd [[Lloegr]]. Sefydlodd santesau o dras [[Celtaidd]] (fel '''Modwen''' yn [[Burton upon Trent]]) gymunedau Cristnogol yn [[Lloegr]]. Gwelwyd gwragedd o deuluoedd penaethiaid Sacsoniaidd, fel '''Hilda''' yn [[Whitby]] a '''Werburgha''' yng [[Caer|Nghaer]], yn arwain cymunedau; tra yn [[Much Wenlock]] (mawr-wen-llan) yr arweinydd oedd '''Milburgha''', (Sacsones oedd ei mam, Eafe, merch pennaeth [[Mercia|Caint]],<ref>Mumford, W.F. 1977, Wenlock in the Middle Ages, Redverse</ref> ond Cymro oedd ei thad: Merewalh. Mae dogfennau o'r diwedd yr Oesoedd Canol yn honni ei fod yn fab i Penda pennaeth Mercia ond gan fod ei enw yn cyfieithu i 'Cymro Enwog' mae amheuaeth wedi codi.<ref>Bryan, D. 2006,Ditton Priors, a Settlement of the Brown Clee, Logaston</ref><ref>Pretty, K. 1989, Defining the Magonsaete, Bassett</ref>)
=== Yr Eglwys Rhufeinig ===
Dim ond yn ne-ddwyrain [[Lloegr]] ailsefydlwyd [[Cristnogaeth]] [[Rhufain]]<nowiki/>ig dan arweiniad [[Awstin]] a glaniodd yng [[Caint|Nghaint]] yn 597. Gwnaethpwyd yr ymgais cyntaf i datrys gwahaniaethau rhwng y ddwy cyfundrefn yn [[Whitby]] yn 664.<ref name=":3" /> Penderfynnodd o blaid yr Eglwys Rhufeinig ar rhai materion ac yn raddol ildiodd gogledd [[Lloegr]], ac yn araf iawn y gwledydd [[Celtaidd]], i arweinyddiaeth [[Rhufain]]. Parhaodd y Cymry i wrthsefyll y newid tan [[768]] pan ildiodd esgobaeth [[Bangor]] i awdurdod y [[Pab]] ac arhosodd y Cymry yn annibynnol ar [[Caergaint|Gaergaint]] tan ar ôl y goresgyniad [[Normaniaid]]. Yr esgob cyntaf o Gymru i tyngu llw o ufudd-dod i [[Archesgob Caergaint]] oedd Urben, esgob Morgannwg yn ystod haner cyntaf y 12g.
=== Cymunedau 'Dwbl' ===
Mewn rhai llefydd yn enwedig yn [[Iwerddon]] a'[[Yr Alban|r Alban]] , rhannwyd llan yn raddol i ddwy gymuned, un ar gyfer gwragedd a'r llall ar gyfer dynion, bob un gyda'i eglwys. Cyfeirir at rhain fel mynachlogydd dwbl, ond nid oes tystiolaeth am y drefn hon cyn dyfodiad y [[Normaniaid]]. Ni wyddom am ba hyd y bu pobl priod yn dal i fyw ynddynt ac nid oes tystiolaeth fod cymunedau fel hyn wedi bodoli yng Nghymru. Y Mae y tystiolaeth ysgrifenedig cynharaf, megis Buchedd [[Gwenffrewi]], yn dangos gwragedd a ddynion yn cydweithio yn yr un llannau.
=== Newid dros Amser ===
Dros y canrifoedd trodd mwyafrif y llannau yn bentrefi cyffredin. Ni gadewsant ond ychydig bach o dystiolaeth archiolegol am eu adeiladwaith gan defnyddiwyd yr adeiladau ac ail-adeiladodd nifer o weithiau ar yr un safle; ond gadawsant eu ffydd Cristnogol fel cymynrodd i werin [[Cymru]]. Pan caewyd mynachdai a lleiandai gadwsant adeiladau mewn llefydd unig a trodd yn adfeilion sy'n sefyll hyd heddiw; yr unig tystiolaeth i'r hyn a fu. Parhaodd rhai clasau fel sefydliadau Cristnogol annibynnol mewn ardaloedd o dan awdurdod [[Tywysogion Cymreig]], yn addysgu plant uchelwyr, nes y goresgyniad [[Edwardaidd]].<ref name=":13" /> Sefydlodd ambell clas o'r newydd o dan y [[Tywysogion Cymreig|Tywysogion]] , yn eu plith [[Betws Gwerful Goch]], dan arweiniad '''Gwerfyl''', wyres [[Owain Gwynedd]].<ref name=":12" /> Ymhlith y clasau mwyaf enwog oedd [[Llanbadarn Fawr]] oedd yn dal i gadw cofnodion am weithredoedd [[Tywysogion Cymreig]] yn [[Brut y Tywysogion]] pan sefydlodd y [[Sistersaidd]] [[Ystrad Fflur]] yn 1164.<ref>James, M A Lantern for Lord Rhys, Gwasg Gomer</ref> Yn araf newidiodd swyddogaeth arweinydd y clasau hyn i abad neu esgob.
=== Urddau Normanaidd ===
Gyda'r [[Normaniaid]] daeth sawl urdd o fynachod o'r cyfandir. Ymsefydlodd y mynachod hyn mewn rhai clasau gan eu troi at reolau eu hurdd. Digwyddodd hwn yn bennaf mewn ardaloedd ble bu Normaniaid yn rheoli a defnyddiwyd Urdd y [[Benedictaidd]] gan goron [[Lloegr]] i sicrhau gafael y [[Normaniaid]] ar yr Eglwys Gymreig. Daeth y [[Sistersaidd]] i [[Gymru]] yn [[1140]].<ref>Williams, S.W. 1889 The Cistercian Abbey of Strata Florida, Whiting and co.</ref> Roeddent yn fwy derbyniol i'r Cymry am ddau reswm. Roeddent yn atebol i Ben-Abad ym [[Bwrgwyn|Mwrgwyn]] (rhan o Ffrainc) ac felly ni ddeuent yn uniongyrchol dan ddylanwad brenhinoedd [[Lloegr]]. Arferent chwilio am lefydd anghysbell i sefydlu eu mynachlogydd yn hytrach na chymeryd drosodd sefydliadau oedd eisoes yn bodoli.
=== Ailgysegru ===
Arferai'r mynachod ailgysegru eglwysi i seintiau Beiblaidd neu [[Yr Eglwys Gatholig|Gatholig]]. Rhoddai'r [[Sistersaidd]] bwyslais arbennig ar [[Mair]];<ref name=":2" /> oedd, efallai, yn arwain at colli enw gwreiddiol ar eglwys oedd yn dwyn enw santes yn amlach nag un oedd yn dwyn enw sant. Mae nifer fawr o eglwysi hefyd yn dwyn enw [[Mihangel]] oherwydd poblogrwydd y sant gyda'r [[Normaniaid]]. Canlyniad hyn yw fod map [[Cymru]] yn frith o bentrefi yn dwyn enau [[Llanfair]] neu [[Llanfihangel]] ac mae'r cysylltiad rhwng eu heglwysi a'u saint leol wedi'i golli. Weithiau gellid dod o hyd i'r sant gwreiddiol naill oherwydd bod ei enw wedi goreosi yn enw pentref neu fel ail elfen yn enw'r eglwys. Weithiau ceir tystiolaeth ysgrifenedig yn dangos i bwy roedd yr elgwys wedi'i chysegru gynt; ond nid y'wn bosilbl gwybod faint o newidadau oedd. Gelwir nifer o ffynhonnau [[Cymru]] yn 'Ffynnon Mair' neu 'Ffynnon ein Harglwyddes' ond mae'n debygol nad iddi yr oeddent wedi'u cysegru'n wreiddiol. Mae nifer o flodau gwyllt cyffredin yn dwyn yr enw Mair fel rhan o'u henwau. Prin iawn yw'r blodau sy'n dwyn enw santes o Gymru: y mae'r gwenonwy, y banadl a fenigl elen yn ddair ohonynt ond efallai bu llawer mwy ar ddiwedd [[Oes y Seintiau]].
=== Diffyg etifeddiaeth ysgrifenedig ===
Ni oroesodd deunydd ysgrifenedig o'r cyfnod a chollwyd gweddïau a myfyrdodau [[Oes y Seintiau]]. Y deunydd tebycaf sydd ar gael yw cofnodion o'r [[Oesoedd Canol]], mewn [[Gaeleg yr Alban|Gaeleg]] a [[Gwyddeleg]],o weddïau oedd wedi trosglwyddo ar lafar yn y[[Yr Alban|r Alban]] ac [[Iwerddon]]. Gwelir ynddynt bwyslais ar y byd naturiol a'r gwerin yn gofyn am gymorth gan Duw a'r saint yn eu gwaith beunyddiol mewn amaeth ac yn eu cartrefi a'u teuluoedd.. Bu yr un materion o bwys i'r gwerin yn [[Oes y Seintiau]] yng Nghymru a gellid tybio fod yr arfer o ofyn cymorth gan saint wedi tyfu yng Nghymru hefyd fel ganlyniad o glywed sôn am y saint yn cynorthwyo eraill yn ystod eu bywydau. Pan ddechreuodd cofnodi gweddïau [[Celtaidd]] yn ysgrifenedig cyfeiriodd weithiau at saint [[Celtaidd]] a weithiau at saint [[Yr Eglwys Gatholig|Gatholig]]; ond efallai mewn fersiynau blaenorol a defnyddiwyd ar lafar bu y saint a gyfeirwyd atynt i gyd yn saint lleol.
=== Cymysgu credoau a datblygiad cwltiau ===
Arhosod y werin yn ffyddlon i'w cof o'u saint lleol trwy'r [[Yr Oesoedd Canol]]. Ceisiodd y[[Yr Eglwys Gatholig|r Eglwys Gatholig]] dylanwadu arnynt i troi eu sylw at saint [[Beibl]]<nowiki/>aidd a [[Yr Eglwys Gatholig|Catholig]] ond ni ceisiodd addysgu'r werin fel y gwnaeth gan yr [[Eglwys Geltaidd]]. [[Dewi Sant|Dewi]] oedd yr unig sant a gydnabuwyd gan y [[Pab]]<nowiki/>au a bu ystyriaethau gwleidyddol dros gwneud hwn.<ref name=":3" /> Gallem tybio fod pwyslais yr Eglwys ar "saint" (yn yr ystyr [[Yr Eglwys Gatholig|Catholig]]) wedi ychwanegu at cred werin ddiddysg yn eu 'saint' nid yn unig fel yr arweinyddion lleol yr oeddent ond fel bodau oedd nid yn unig yn gallu bod yn cyfryngau rhynddynt â Duw ond hefyd yn bobl gyda galluoedd goruwchnaturiol. Bu addoliad mewn [[Lladin]] yn annealladwy i'r werin a parhaodd i addoli hefyd yn y mannau cysylltiedig gyda'u saint gan gymysgu'r ffydd [[Cristnogol]] â credoau mewn pethau eraill. Rhoddwyd rhai o briodoleddau y duwiau [[y Celtiaid|Celtiaid]] i'r saint a datblygodd nifer o gwltiau o gwmpas enw ambell santes oedd yn gymysgedd o hanes; gredoai cyn-[[Cristnogol|Gristnogol]] ac ofergoelion.
=== Pwysigrwydd ffynhonnau ===
Daeth ffynhonnau yn ganolig i gred y werin. Buont yn pwysig i credoai cyn-Gristnogol <ref name=":12" /> a gwyddai rhai, cyn oes y saint, am rinweddau dŵr o wahanol ffynhonnau i iacháu wahanol afiechydon, oherwydd y gwahanol mwynau yn y dŵr, er nad oeddent yn deall sut digwyddodd hyn. Gallem tybio fod y saint wedi defnyddio y wybodaeth hon. Bu wybodaeth feddygol yn prin iawn yn y[[Yr Oesoedd Canol|r Oesoedd Canol]] a ddim ar gael i neb ond y cyfoethog. Pan daeth wellhad o afiechyddon y croen ac afiechydon y cylla ar ôl yfed neu ymolchi mewn dŵr ffynnon, priodolodd y werin eu wellhad i wyrth gan sant y ffynnon. Deallir y cysylltiad rhwng iechyd ac ymolchi ac yfed dŵr glan yn wahanol erbyn heddiw.
=== Ar ôl y Diwygiad Mawr ===
Daeth ymdrech arall i diddymu pwyslais ar saint gyda dyfodiad yr Eglwys Anglicanaidd a oedd yn rhannol llwyddiannus, ond parhaodd arferion cysylltiedig â'r saint nes i'r enwadau anghydffurfiol dechrau addysgu'r werin ar diwedd y [[18g]].<ref name=":3" /> Erbyn y [[19g]] cymerwyd yn caniataol fod chwedlau oedd y hanesion am y saint. Efallai y buasent wedi diflannu yn llwyr o hanes [[Cymru]] heblaw am ddidordeb newydd ynddynt gan haneswyr Oes [[Fictoria o'r Deyrnas Unedig|Fictoria]] a'r twf mewn cenedlaetholdeb yn y [[20g]]. Erydodd pellach ar wybodaeth am gyfraniad santesau gan tueddiad yn Oes Fictoria i cymryd yn caniataöl fod dynion yn unig oedd yn gallu arwain,<ref name=":7" />. Santesau oedd Nefydd, Eurfyl a Tegla; erbyn heddiw defnyddir eu henwau fel enwau bechgyn. Cyfeiriodd at ambell sant fel disgybl i sant arall, er enghraifft: '''Elliw''' disgybl Cadog neu '''Lili''' disgybl Dewi, sydd yn cuddio eu rhyw ac efallai perthynas arall rhyngddynt.
=== Y Santesau mewn Addysg ===
Dysgir plant heddiw am saint fel unigolion yn unig heb gefndir hanesyddol, sydd yn peri parhad yn y pwyslais ar nifer fychan o saint gwrywaidd a dechreuodd gan fynaich y[[Yr Oesoedd Canol|r Oesoedd Canol]].<ref name=":11" /> Pan sonnir am santesau canolbwyntir ar un digwyddiad un eu bywydau neu un ffynnon a darganfuwyd trwy dulliau a ymddangoswyd yn wyrthiol. Prin yw'r Cymry heddiw sydd yn gwybod am eu santesau fel gwragedd oedd yn arwain ac yn addysgu ac ni welodd rheidrwydd dewis rhwng bywyd Cristnogol mewn cymuned a phriodi a magu teulu.
=== Y Santesau mewn Hanes Cymru ===
Mae'r gwragedd hyn yn gyfangwbl unigryw. Er gwaethaf tueddiad haneswyr i anwybyddu hanes menywod a chofnodi enwau ychydig o ddynion yn unig; ac er gwaethaf byw mewn cyfnod pan bu cofnodion ysgrifenedig yn prin iawn; mae dros 90 o enwau santesau [[Oes y Seintiau]] wedi goroesi. Gydag ambell un, fel '''Meddwid''', ni wyddom ddim amdani ond ei henw a chyda eraill, fel Dilwar, ni wyddom ddim amdani ond ei dydd gŵyl, sef y 4ydd o Chwefror ond mae eu goroesiad, mewn cof gwerin yn cyntaf, yn tystiolaeth i'w cyfraniad at y [[Cymru]] a daeth i fodolaeth yn eu oes hwy. Ond anwybyddir cyfraniad santesau megis merched [[Brychan]], nid yn unig i ddatblygiad yr [[Eglwys Geltaidd]], ond hefyd eu dylanwad a'r safle gwragedd mewn cymdeithas Cymreig, bron yn llwyr. Ni sonnir amdanynt pan cyfeirir yn aml at eu brodyr. Adroddir hanesion eu disgynyddion mwyaf enwog, heb nodi nid cyd-ddigwyddiad oedd fod cynifer o saint wedi cyfoesi yn Ne Cymru; buont yn perthyn i'w gilydd trwy eu mamau a'u neiniau.
Perodd dylanwad y 'saint' i Gristnogaeth datblygu a sefydlu fel prif crefydd yng Nghymru a lledu i'r gwledydd [[Celtaidd]] eraill ynghynt nac i weddill gogledd Ewrop. Bu rhaid ailgyflwyno [[Cristnogaeth]] i [[Lloegr|Loegr]]. Yng Nghymru, er nad oedd y diwylliant [[Rhufeinig]] wedi gwreiddio mor dwfn, llwyddodd y ffydd [[Cristnogol]] nid yn unig i goroesi ond hefyd i lledu nes tyfodd yn brif crefydd y wlad. Hwn yw'r tystiolaeth pwysicaf sy'n dangos nid cymeriadau chwedlonol bu'r saint. Mae straeon am santesau [[Cymru]] yn llawer iawn agosach i hanes nac i chwedl. Mae angen mwy o ymchwil am y gwragedd hyn ac maent yn haeddu eu priod le yn hanes Cymru.
== Gwelir hefyd ==
* Santesau Celtaidd 388-680
*[[Oes y Seintiau yng Nghymru]]
*[[Santes Elen Luyddog]]
* [[Santes Gwladys]]
* [[Santes Marchell o Dalgarth]]
* [[Santes Melangell]]
* Santes Eiluned
* Santes Non
* Gwenffrewi
*
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
[[Categori:Cymry'r 5ed ganrif]]
[[Categori:Cymry'r 6ed ganrif]]
[[Categori:Cymry'r 7fed ganrif]]
[[Categori:Hanes Cymru]]
[[Categori:Menywod y 5ed ganrif]]
[[Categori:Merched y 6ed ganrif]]
[[Categori:Merched y 7fed ganrif]]
[[Categori:Santesau Celtaidd 388-680]]
[[Categori:Seintiau Cymru]]
mla51h7u7bvxz4fuocs91voet7a7bhy
Wicirywogaeth
0
217237
11099999
10983161
2022-08-07T12:22:50Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
Prosiect gan [[Sefydliad Wicimedia]] yw Wicirywogaeth (''Wikispecies'') a lansiwyd ar 5 Medi 2004. Mae'n brosiect amlieithog, ac yn debycach i [[Comin Wicimedia]] nag i Wicipedia o ran ffurf.<ref>https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikispecies/cy</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
*[https://species.wikimedia.org/wiki/| Wicirywogaeth]{{Dolen marw|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
*[https://twitter.com/Wikispecies| Cyfrif Twitter Wicirywogaeth (yn Saesneg]
[[Categori:Prosiectau Wicifryngau]]
7lyxu6ghhma47ncc5us2pdntzjc5ro4
James Ball
0
225647
11100025
11098144
2022-08-07T15:40:53Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Para-seiclwr Cymreig yw '''James Ball''' (ganwyd [[24 Mehefin]] [[1991]]). Ganwyd ym [[Pont-hir|Mhont-hir]].
Enillodd Ball y fedal arian yn y men's B&VI 1,000m time trial yng [[Gemau'r Gymanwlad 2018|Nghemau'r Gymanwlad 2018]], a hefyd yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Nghemau'r Gymanwlad 2022]], gyda'i beilot [[Matthew Rotherham]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62354081|title=Arian ac efydd i Gymru ar ddiwrnod cyntaf Gemau'r Gymanwlad|date=29 Gorffennaf 2022|website=BBC Cymru Fyw|access-date=30 Gorffennaf 2022}}</ref> Enillodd fedal aur gyntaf Cymru yn yr un gemau'r Gymanwlad.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62365167|title=Commonwealth Games: Para-cyclist James Ball wins first Wales 2022 gold|website=BBC Sport|access-date=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Ball, James}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1991]]
[[Categori:Pobl o Dorfaen]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
97z3got2qfexuqd0pb5zw8n3dea34h8
Olivia Breen
0
225876
11100028
11098836
2022-08-07T15:42:26Z
Deb
7
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Para-athletwraig Cymreig yw '''Olivia "Livvy" Breen''' (ganwyd [[26 Gorffennaf]] [[1989]]).
Cafodd ei eni yn [[Guildford]], Lloegr, yn ferch tad o Iwerddon a mam Cymreig.
Enillodd Breen y fedal aur yn y naid hir T38 yng [[Gemau'r Gymanwlad 2018|Ngemau’r Gymanwlad 2018 ar Arfordir Aur Awstralia]].<ref>{{cite web|url=https://golwg360.cymru/chwaraeon/chwaraeon-eraill/517046-gemaur-gymanwlad-medal-olivia-breen-naid|title=Gemau’r Gymanwlad: medal aur i Olivia Breen yn y naid hir|website=golwg360|access-date=11 Ebrill 2018}}</ref> Cafodd y fedal aur yn y 100m T37/T38 yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau’r Gymanwlad 2022]], gan drechu'r Saesnes, Sophia Hahn<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62392794|title=Gemau'r Gymanwlad: Dwy fedal aur i Gymru ddydd Mawrth|date=2 Awst 2022|website=BBC Cymru Fyw|access-date=2 Awst 2022}}</ref>.
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Breen, Olivia}}
[[Categori:Athletwyr Cymreig]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1989]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
pm4lfxudciz0qqfvvnspphq977ec7w1
Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Conwy 2019
0
228312
11100062
11098116
2022-08-07T18:16:44Z
Dafyddt
942
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw= Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Conwy 2019
|delwedd=Gwyl cyhoeddi'r eitseddfod conwy-0744.jpg
|maintdelwedd=300px
|isdeitl=
|rhagflaenydd=Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd 2018
|olynydd=Eisteddfod AmGen 2021
|lleoliad=[[Llanrwst]]
|cynhaliwyd=2-10 Awst 2019
|archdderwydd=[[Myrddin ap Dafydd]]
|cleddyf=[[Robin McBryde|Robin o Fôn]]
|cadeirydd=Trystan Lewis
|llywydd=Dylan Jones
|cost=
|ymwelwyr=
|coron=[[Guto Dafydd]]
|cadair=[[Jim Parc Nest|T. James Jones]]
|owen=Guto Dafydd
|ellis=Erfyl Tomos Jones
|llwyd=Megan Llŷn
|roberts=Dafydd Jones
|burton=Morgan Llywelyn-Jones
|rhyddiaith=Rhiannon Ifans
|thparry=Falyri Jenkins<ref name="bbc=47908700">{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/47908700|teitl=Cyhoeddi enillwyr dwy o fedalau'r Eisteddfod Genedlaethol|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=13 Ebrill 2019}}</ref>
|drama=Gareth Evans-Jones
|tlwseisteddfod=
|dysgyflwy= Fiona Collins
|tlwscerddor=''Neb yn deilwng''
|ysgrob=John Ieuan Jones
|medalaurcelf= Daniel Trivedy
|medalaurcrefft= Bev Bell-Hughes
|davies=Sian Parri
|ybobl=Sian Parri
|artistifanc= Hannah Cash
|medalaurpen=Tŷ Pawb (Penseiri Featherstone Young, Llundain)
|ysgpen=Sara Hedd Ifan, Gethin Wyn Jones<ref>[https://eisteddfod.wales/sites/default/files/resources/Catalog%20Y%20Lle%20Celf%202019_0.pdf Catalog Y Lle Celf, 2019]</ref>
|gwyddoniaeth=[[Twm Elias]]<ref name="bbc=47908700"/>
|gwefan= [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2019 Gwefan 2019]
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Conwy 2019''' yn [[Llanrwst]], [[Conwy (sir)|Conwy]], ar 2-10 Awst 2019. Dyma oedd Eisteddfod gyntaf y trefnydd newydd [[Betsan Moses]] a'r Archdderwydd [[Myrddin ap Dafydd]].<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/tim-cryf-i-arwain-yr-eisteddfod-yn-sir-conwy|teitl=Tim cryf i arwain yr Eisteddfod yn Sir Conwy|cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol Cymru|dyddiad=1 Tachwedd 2017|dyddiadcyrchu=14 Awst 2018}}</ref>
Cyhoeddwyd ym mis Tachwedd 2019 fod yr Eisteddfod yma wedi gwneud colled ariannol o £158,982 oherwydd y costau ychwanegol a gododd oherwydd y tywydd gwael. Roedd rhaid cau Maes B a’r maes pebyll ac ad-dalu y tocynnau. Byddai'r golled yn cael ei dalu o gronfeydd canolog a ni fyddai'n cael ei gario drosodd i'r Eisteddfod flwyddyn nesaf.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/558198-tywydd-gwael-wedi-costion-ddrud-brifwyl-llanrwst|teitl=Tywydd gwael wedi costio’n ddrud i Brifwyl Llanrwst|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=23 Tachwedd 2019}}</ref> Bydd yr Eisteddfod yn comisiynu adroddiad annibynnol ar sut y penderfynwyd ar leoliad gwreiddiol y brifwyl yn Llanrwst.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/50529414|teitl=Colled o £159,000 wedi tywydd garw Prifwyl Llanrwst|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=23 Tachwedd 2019}}</ref>
===Y Maes===
Lleolwyd y Maes rhyw filltir i'r de o dref Llanrwst ar ochr ddwyreiniol yr [[A470]], ar gaeau Plas Tirion a Cilcennus ({{coord|53.112268|-3.779179}}). Roedd y maes carafanau ar ochr orllewinol yr A470. Roedd rhaid diwygio y cynlluniau gwreiddiol ar gyfer y Maes wedi gofid am berygl o lifogydd mewn rhannau o'r maes a felly nid oedd yn bosib i'w hyswirio.<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-yn-cadarnhau-safle-2019-yn-llanrwst|teitl=Eisteddfod yn cadarnhau safle 2019 yn Llanrwst|dyddiad=13 Mai 2019|dyddiadcyrchiad=5 Awst 2019}}</ref>
Roedd rhagolygon o dywydd garw ar ddiwedd yr wythnos a effeithiodd ar nifer o ddigwyddiadau'r Eisteddfod. Daeth cawodydd o law trwm ar y dydd Gwener ac fe ganslwyd gigs Maes B ar gyfer y noson honno a rhai nos Sadwrn. Caewyd y maes pebyll ieuenctid gerllaw hefyd a roedd lloches i'w gael mewn canolfan hamdden.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/551562-canslo-gigs-maes-heno|teitl=Canslo gigs Maes B nos Wener a nos Sadwrn|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=9 Awst 2019|dyddiadcyrchu=10 Awst 2019}}</ref>
Daeth mwy o gawodydd glaw ar y dydd Sadwrn ynghyd â gwyntoedd cryfion. Symudwyd gig Dafydd Iwan o Lwyfan y Maes i'r Pafiliwn. Gyda dim ond lle i 1,800 yn y Pafiliwn, cyntaf i'r felin fyddai hi i'r rhai oedd am fynd i'r gig.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/551632-dafydd-iwan-glaw-symud-berfformiad-maes-pafiliwn|teitl=Dafydd Iwan yn y glaw – symud ei gyngerdd o’r maes i’r pafiliwn|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=10 Awst 2019}}</ref>
==Prif gystadlaethau==
=== Y Gadair ===
Enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] oedd [[T. James Jones]] (ffugenw "Wil Tabwr"). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Llion Jones]], ar ran ei gyd-feirniaid Ieuan Wyn a [[Myrddin ap Dafydd]]. Saith ymgeisydd gystadlodd eleni, a'r dasg oedd llunio awdl ar fwy nag un o'r mesurau traddodiadol, heb fod yn fwy na 250 o linellau, o dan y teitl ''Gorwelion''. Dywedodd y beirniaid fod yr awdl buddugol "gryn dipyn ar y blaen yn y ras am y gadair eleni, o safbwynt ei huchelgais, ei chyfeiriadaeth, ei meddylwaith a'i mydryddiaeth".<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/49293332|teitl=T James Jones yw enillydd y Gadair yn yr Eisteddfod|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=9 Awst 2019}}</ref>
Noddwyd y Gadair gan [[Undeb Amaethwyr Cymru]]. Crëwyd y Gadair gan Gwenan Haf Jones, y fenyw cyntaf i wneud hynny ers 1999. Mae hi'n gynllunydd gyda chwmni dodrefn a cheginau yng Nghorwen.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/551558-ferch-gyntaf-greur-gadair|teitl=Y ferch gyntaf i greu’r Gadair ers ugain mlynedd|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=8 Awst 2019}}</ref> Derbyniodd yr enillydd hefyd wobr ariannol o £750, er cof am y Prifardd Gwynfor ab Ifor gan y teulu.
Datgelwyd mai Huw Dylan Owen oedd yn ail gyda awdl “na welwyd ei thebyg” o'r blaen yn ôl y feirniadaeth. Roedd yr awdl ar ffurf Llyfr Ryseitiau, yn cynnig awgrymiadau am sut i chwalu ffiniau drwy fwydydd traws-ddiwylliannol.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/celfyddydau/llen/551676-dylan-owen-oedd-agosaf-gadair-conwy|teitl=Huw Dylan Owen oedd yr agosaf at Gadair Sir Conwy|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=11 Awst 2019|dyddiadcyrchu=12 Awst 2019}}</ref>
=== Y Goron ===
Enillydd [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] oedd [[Guto Dafydd]] (ffugenw "Saer nef"). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Ceri Wyn Jones]] ar ran ei gyd-feirniaid [[Manon Rhys]] a [[Cen Williams]]. Cystadlodd 29 eleni a'r dasg oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn, heb fod dros 250 o linellau ar y testun ''Cilfachau''. Yn cloi ei feirniadaeth, dywedodd Ceri Wyn "Am gerddi sy’n ein difyrru, ein hanesmwytho a’n cyffroi, felly, ma’r Goron leni yn mynd i Saer nef, ac ma’r tri ohonon ni yn ei longyfarch yn fawr."<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/551242-cipior-goron|teitl=Guto Dafydd yn cipio’r Goron|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=5 Awst 2019}}</ref>
Dyluniwyd y goron gan Angela Evans o Gaernarfon ac fe'i cyflwynwyd gan y gymdeithas dai, Grwp Cynefin. Roedd yna hefyd wobr ariannol a roddwyd gan John Arthur a Margaret Glyn Jones a’r teulu, Llanrwst.
Datgelwyd mai rhai o'r cystadleuwyr a ddaeth yn agosaf i ennill oedd [[Damien Walford Davies]] ('OS'), [[Aneirin Karadog]] ('Non') a Mari George.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/celfyddydau/llen/551324-enwau-mawr-agos-goron-eleni|teitl=Enwau mawr yn agos at y Goron eleni|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=6 Awst 2019|dyddiadcyrchu=12 Awst 2019}}</ref>
=== Gwobr Goffa Daniel Owen ===
Yr enillydd oedd Guto Dafydd o Bwllheli, a enillodd yr un wobr yn 2016. Traddodwyd y feirniadaeth gan Haf Llewelyn, ar ran ei chyd-feirniaid [[Dyfed Edwards]] a [[Llwyd Owen]]. Tasg y gystadleuaeth oedd creu nofel heb ei chyhoeddi gyda llinyn storïol cryf, heb fod yn llai na 50,000 o eiriau. Y wobr oedd Medal Goffa Daniel Owen a £5,000 (£3,500 er cof am Olwen Mai Williams, Foel, Cwm Penmachno gan ei theulu, £1,000 Gwasg Carreg Gwalch, a £500 gan Ymddiriedolaeth D Tecwyn Lloyd). Daeth 8 cynnig ar y gystadleuaeth eleni a dywedodd y beirniaid nad oedd y gystadleuaeth yn un gref iawn eleni. Er hynny roedd y nofel fuddugol ''[[Carafanio (nofel)|Carafanio]]'' gan "Arglwydd Diddymdra" yn sefyll "ar gyfandir arall" i'r gweddill.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/49254351|teitl=Gwobr Goffa Daniel Owen i Guto Dafydd|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=6 Awst 2019}}</ref>
=== Y Fedal Ryddiaith ===
Enillydd [[Medal Ryddiaith|y Fedal]] oedd [[Rhiannon Ifans]] o [[Penrhyn-coch|Benrhyn-coch]] gyda'i nofel ''Ingrido'' dan y ffugenw "Raphael". Y dasg oedd cyfansoddi cyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y thema "Cylchoedd" gyda gwobr ariannol o £750 yn ogystal a'r Fedal. Derbyniwyd 18 o gyfrolau eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan [[Mererid Hopwood]] ar ran ei chyd-feirniaid [[Aled Islwyn]] ac [[Alun Cob]].<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg360.cymru/newyddion/cymru/551422-rhiannon-ifans-ennill-fedal-ryddiaith-conwy|teitl=Rhiannon Ifans yn ennill y Fedal Ryddiaith yn Sir Conwy|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=7 Awst 2019}}</ref>
=== Tlws y Cerddor ===
Y dasg oedd cyfansoddi cyfanwaith i Gôr SATB rhwng chwech ac wyth munud o hyd gyda chyfeiliant neu'n ddigyfeiliant, gan ddefnyddio unrhyw ddetholiad o'r gerdd Llwch y Sêr gan Grahame Davies, i gynnwys dau neu dri darn. Roedd 10 ymgais eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan Richard Elfyn Jones ar ran ei gyd-feriniaid, Gareth Glyn ac Eilir Owen Griffiths. Dywedodd fod llawer o'r cyfansoddiadau yn 'iawn mewn rhannau'. Yn anffodus roedd y beirniaid yn gytûn nad oedd yr un ymgais yn deilwng o'r wobr eleni.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/49263787|teitl=Neb yn deilwng o Dlws y Cerddor|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=7 Awst 2019}}</ref>
=== Y Fedal Ddrama ===
Enillydd [[Medal Ddrama|y Fedal]] oedd Gareth Evans-Jones, o Draeth Bychan ger Marian-glas, Ynys Môn am ei ddrama ''Adar Papur'' (ffugenw "Gwylan"). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Bethan Marlow]] ar ran ei chyd-feirniaid Gethin Evans a Branwen Cennard. Y dasg oedd ysgrifennu ddrama lwyfan heb unrhyw gyfyngiad o ran hyd. Cyflwynwyd y Fedal er cof am Urien Wiliam, rhoddedig gan ei briod Eiryth a’r plant, Hywel, Sioned a Steffan yn ogystal â gwobr o £750 (Cronfa Goffa Huw Roberts, Pwllheli).<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/49281280|teitl=Gareth Evans-Jones yn cipio'r Fedal Ddrama|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=8 Awst 2019}}</ref>
==Canlyniadau cystadlaethau==
===Alawon Gwerin===
'''1. Côr Alaw Werin'''
1. Lleisiau’r Nant
2. Lodesi Dyfi
3. Côr yr Heli
'''2. Parti Alaw Werin'''
1. Genod Garmon
2. Gemau Llŷn
3. Rhiannedd y Cwm
'''3. Parti Alaw Werin dan 25 oed'''
1. Aelwyd Chwilog
2. Criw’r Creuddyn
'''4. Gwobr Goffa Y Fonesig Ruth Herbert Lewis'''
1. Rhydian Jenkins, Maesteg
2. Teleri Mair Jones, Caergybi
3. Robert Ieuan Edwards,
'''5. Unawd Alaw Werin 16 ac o dan 21 oed'''
1. Llinos Haf Jones, Penarth
2. Cai Fôn Davies, Bangor
3. Llio Meirion Rogers, Rhuthun
'''6. Unawd Alaw Werin 12 ac o dan 16 oed'''
1. Osian Trefor Hughes, Deiniolen
2. Beca Haf Stuart, Bodorgan
3. Tomi Llywelyn, Llanrug
'''7. Unawd Alaw Werin dan 12 oed'''
1. Lowri Anes Jarman, Y Bala
2. Beca Marged Hogg, Yr Wyddgrug
3. Eiri Ela Evans, Llanfair, Rhuthun
'''8. Cyflwyniad ar lafar, dawns a chân'''
1. Glanaethwy
'''9. Grŵp Offerynnol neu offerynnol a lleisiol'''
1. Tannau Llangadfan
2. Tawerin
3. Y Davaliaid / Sesiynwyr Caerdydd
'''10. Unawd ar unrhyw offeryn gwerin'''
1. Gweltaz Davalan, Dinas Mawddwy
2. Mared Lloyd, Llanelli
3. Alwena Mair Owen, Llanybydder
'''11. Cyflwyno Cân Werin Hunangyfeiliant'''
1. Elena Puw
2. Nick Blandford
3. Modlen Alun
===Bandiau Pres===
'''12. Bandiau Pres Pencampwriaeth / Dosbarth 1'''
1. Band Llwydcoed
2. Band Arian Llaneurgain
3. Seindorf Arian Deiniolen
'''13. Bandiau Pres Dosbarth 2'''
1. Seindorf Arian Crwbin
2. RAF Sain Tathan
'''14. Bandiau Pres Dosbarth 3'''
1. RAF Sain Tathan
'''15. Bandiau Pres Dosbarth 4'''
1. Seindorf Biwmares
2. Band Porthaethwy
3. Band Llandudno
===Cerdd Dant===
'''16. Côr Cerdd Dant'''
1. Côr Merched Llangwm
2. Lleisiau’r Nant
3. Côr Trillyn
'''17. Parti Cerdd Dant'''
1. Parti Tegeirian
2. Parti Trillyn
3. Lodesi Dyfi
'''18. Parti Cerdd Dant o dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Aelwyd Chwilog
2. Parti’r Cwm
3. Criw’r Creuddyn
'''19. Triawd neu Bedwarawd Cerdd Dant'''
1. Pedwarawd Clwyd
2. Criw’r Creuddyn
3. Pedwarawd Cennin
'''20. Deuawd Cerdd Dant 21 oed a throsodd'''
1. Elis a Sion, Rhuthun
2. Rhian a Rhonwen, Y Bala
3. Carwyn a Dylan, Y Bala
'''21. Deuawd Cerdd Dant dan 21 oed'''
1. Cai a Non Fôn Davies, Bangor
2. Siriol Elin a Celyn Llwyd, Abergele a Dinbych
3. Ruth Erin ac Elin Lloyd, Henllan a Llanfairpwll
'''22. Gwobr Aled Lloyd Davies'''
1. Mali Fflur, Llandwrog
2. Sioned Mai Williams, Pwllglas
3. Mia Peace, Caerfyrddin
'''23. Unawd Cerdd Dant 16 ac o dan 21 oed'''
1. Owain John, Llansannan
2. Cai Fôn Davies, Bangor
3. Llio Meirion Rogers, Rhuthun
'''24. Unawd Cerdd Dant 12 ac o dan 16 oed'''
1. Cadi Gwen Williams, Aberystwyth
2. Manw Robin, Rhostryfan
3. Elain Rhys Iorewrth, Trawsfynydd
'''25. Unawd Cerdd Dant dan 12 oed'''
1. Lowri Anes Jarman, Y Bala
2. Beca Fflur Edwards, Dinbych
3. Mabli Swyn, Llannerch-y-medd
===Cerddoriaeth===
'''26. Cyfeilio i rai dan 25 oed'''
1. Emma Cerys Buckley, Cricieth
2. Catrin Elin, Mochdre
'''28. Cyflwyno Rhaglen o Adloniant'''
1. Côr Ieuenctid Môn
2. CôRwst
3. Côr Dyffryn Dyfi
'''29. Côr Cymysg'''
1. Côr CF1
2. Côr Capel Cymreig y Boro
3. Côr Dre
'''30. Côr Meibion'''
1. John’s Boys
2. Côr Meibion y Llannau
3. Côr Meibion y Brythoniaid
'''31. Côr Merched'''
1. Aelwyd y Neuadd Fach, Porthyrhyd
2. Tegalaw
3. Cantonwm
'''32. Côr i rai 60 oed a throsodd'''
1. Côr Hen Nodiant
2. Encôr
3. Henffych
'''33. Côr Ieuenctid dan 25 oed'''
1. Côr Ieuenctid Môn
2. Côr Cytgan Clwyd
3. Ysgol Gerdd Camwy
'''34. Cystadleuaeth Gorawl Eisteddfodau Cymru'''
1. Côr Dre
2. Adlais
3. Côr Alaw
'''38. Ensemble Lleisiol'''
1. Cantilena
2. Glantaf
3. Mam y Fro a’i Chriw
'''39. Ysgoloriaeth W Towyn Roberts'''
1. John Ieuan Jones, Llandrillo-yn-Rhos
2. Eiry Myfanwy Price, Caerdydd
3. Dafydd Allen, Bodelwyddan
4. Ryan Vaughan Davies, Hen Golwyn
'''40. Unawd Soprano 25 oed a throsodd'''
1. Kate Griffiths, Bryn Saith Marchog
2. Joy Cornock, Llandeilo
3. Aneira Evans, Machynlleth
'''41. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Gwrth-denor 25 oed a throsodd'''
1. Kathryn Nash, Llanelwy
2. Angharad Rowlands, Llundain
3. Rhian Dafydd, Aberaeron
'''42. Unawd Tenor 25 oed a throsodd'''
1. Aled Wyn Thomas, Llanwnnen
2. Arfon Rhys Griffiths, Y Bala
3. Efan Williams, Lledrod
'''43. Unawd Bariton / Bas 25 oed a throsodd'''
1. Erfyl Tomos Jones, Aberhosan
2. Robert Wyn, Bontnewydd
3. Steffan Jones, Caerdydd
'''44. Gwobr Goffa David Ellis – Y Rhuban Glas'''
1. Erfyl Tomos Jones, Aberhosan
'''45. Canu Emyn i rai 60 oed a throsodd'''
1. Glynn Morris, Sale
2. Vernon Maher, Llandysul
3. Gwynne Jones, Aberystwyth
'''46. Unawd Lieder / Cân Gelf 25 oed a throsodd'''
1. Aled Wyn Thomas, Llanwnnen
2. Efan Williams, Lledrod
3. Glynn Morris, Sale
'''47. Unawd Lieder / Cân Gelf dan 25 oed'''
1. Rhydian Jenkins, Maesteg
2. Dafydd Jones, Llanrhaeadr
3. Tesni Jones, Llanelwy
'''48. Unawd yr Hen Ganiadau 19 oed a throsodd'''
1. Dafydd Jones, Llanrhaeadr
2. Joy Cornock, Llandeilo
3. Arfon Rhys Griffiths, Y Bala
'''49. Unawd Soprano 19 ac o dan 25 oed'''
1. Sara Davies, Hen Golwyn
2. Lisa Dafydd, Rhuthun
3. Tesni Jones, Llanelwy
'''50. Unawd Mezzo Soprano / Contralto / Gwrth-denor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Erin Rossington, Llanfair TH
2. Ceri Haf Roberts, Henllan
3. Morgana Warren-Jones, Bangor
'''51. Unawd Tenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Rhydian Jenkins, Maesteg
2. Dafydd Jones, Llanrhaeadr
3. Elis Jones, Rhuthun
'''52. Unawd Bariton / Bas 19 ac o dan 25 oed'''
1. Emyr Lloyd Jones, Bontnewydd
2. Dafydd Allen, Bodelwyddan
3. Owain Rowlands, Llandeilo
:'''Ysgoloriaeth William Park-Jones i’r unawdydd mwyaf addawol yng nghystadlaethau 49-52'''
:1. Rhydian Jenkins, Maesteg
:'''Soprano mwyaf disglair yng nghystadlaethau 49-52'''
:1. Lisa Dafydd, Rhuthun
:'''Tenor mwyaf disglair yng nghystadlaethau 49-52'''
:1. Elis Jones, Rhuthun
'''53. Gwobr Goffa Osborne Roberts'''
1. Dafydd Wyn Jones, Llanrhaeadr, Dinbych
'''54. Unawd o Sioe Gerdd 19 oed a throsodd'''
1. Celyn Llwyd Cartwright, Dinbych
2. Myfanwy Grace Tranmer, Pwllglas
3. Lois Postle, Bodedern
'''55. Ysgoloriaeth Wilbert Lloyd Roberts'''
1. Myfanwy Grace Tranmer, Pwllglas
'''56. Unawd o Sioe Gerdd dan 19 oed'''
1. Gabriel Tranmer, Pwllglas
2. Fflur Davies, Caernarfon
3. Mali Elwy Williams, Llansannan
'''57. Unawd i Ferched 16 ac o dan 19 oed'''
1. Glesni Rhys Jones, Bodedern
2. Alaw Grug Evans, Pontyberem
3. Elin Fflur Jones, Bodedern
'''58. Unawd i Fechgyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Lewys Meredydd, Dolgellau
2. Owain John, Llansannan
3. Gruffydd Rhys Hughes, Caernarfon
'''59. Unawd i Ferched 12 ac o dan 16 oed'''
1. Lois Wyn, Rhydymain
2. Lili Mohammad, Caerdydd
3. Lea Morus Williams, Llansannan
'''60. Unawd i Fechgyn 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ynyr Lewys Rogers, Rhuthun
2. Twm Tudor, Caergybi
3. Morgan Gray Frazer, Pentre Berw
'''61. Unawd dan 12 oed'''
1. Eiri Ela Evans, Rhuthun
2. Macsen Stevens, Cyffordd Llandudno
3. Lois Angharad Thomas, Llannerch-y-medd
'''62. Cyfeilio ar y Piano – Cystadleuaeth Goffa Eleri Evans'''
1. Sioned Mai Williams, Rhuthun
'''63. Grŵp Offerynnol Agored'''
1. Ensemble Ysgol Tryfan
2. Enlli, Lleucu a Carys
3. Triawd Hŷn CGWM
4. Parti Chwyth Lleu
'''64. Deuawd Offerynnol Agored'''
1. Harri a Heledd, Caerdydd a Caerffili
2. Angharad a Mariel, Rhuthun a Deganwy
3. Huw a Rachel, Caernarfon
'''65. Rhuban Glas Offerynnol 19 oed a throsodd'''
1. Luke Jones, Wrecsam
'''66. Unawd Chwythbrennau 19 oed a throsodd'''
1. Enlli Parry, Caerdydd
2. Lleucu Parry, Caerdydd
3. Daniel O’Callaghan, San Clêr
'''67. Unawd Llinynnau 19 oed a throsodd'''
1. Olivia Jago, Porthaethwy
2. Hannah Lowri Roberts, Caerdydd
'''68. Unawd Piano 19 oed a throsodd'''
1. Cameron Biles-Liddell, Corwen
2. Luke Jones, Wrecsam
3. Gwenno Morgan, Bangor
'''69. Unawd Offerynnau Pres 19 oed a throsodd'''
1. Merin Rhyd, Caernarfon
'''70. Unawd Telyn 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans, Borth
2. Catrin Elin, Mochdre
'''71. Unawd Offeryn/nau Taro 19 oed a throsodd'''
1. Harry Lovell-Jones, Caerdydd
2. Heledd Fflur Gwynant, Caerffili
'''72. Rhuban Glas Offerynnol 16 ac o dan 19 oed'''
1. Ellis Thomas, Bae Penrhyn
'''73. Unawd Chwythbrennau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Ruby Howells, Market Drayton
2. Talfan Jenkins, Arberth
3. Rachel Marie Franklin, Caernarfon
'''74. Unawd Llinynnau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Gwydion Powel Rhys, Bangor
2. Mererid Jones, Llandysul
3. Heledd Jones, Llandysul
'''75. Unawd Piano 16 ac o dan 19 oed'''
1. Ellis Thomas, Bae Penrhyn
2. Medi Morgan, Bangor
3. Glesni Rhys Jones, Bodedern
'''76. Unawd Offerynnau Pres 16 ac o dan 19 oed'''
1. Gabriel Tranmer, Pwllglas
'''77. Unawd Telyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Huw Boucher, Penarth
2. Angharad Huw, Rhuthun
'''79. Rhuban Glas Offerynnol dan 16 oed'''
1. Rufus Edwards, Wrecsam
'''80. Unawd Chwythbrennau dan 16 oed'''
1. Christopher Sabisky, Betws-y-coed
2. Nanw Haf Llwyd, Caernarfon
3. Lily Hall, Abertawe
'''81. Unawd Llinynnau dan 16 oed'''
1. Mared Lloyd, Llanelli
2. Felix Llewelyn Linden, Penarth
3. Ben Oliver, Mochdre
'''82. Unawd Piano dan 16 oed'''
1. Rufus Edwards, Wrecsam
2. Emma Cerys Buckley, Cricieth
3. Beca Lois Keen, Llangristiolus
'''84. Unawd Telyn dan 16 oed'''
1. Heledd Wynn Newton, Caerdydd
2. Christopher Sabisky, Betws-y-coed
3. Holly Catrin Davies, Pwllheli
'''87. Emyn-dôn i eiriau Tecwyn Ifan'''
Buddugol: Ilid Anne, Glasinfryn, Bangor
'''88. Trefniant o gân Gymraeg gyfoes a fyddai’n addas ar gyfer y gystadleuaeth gorawl Cyflwyno Rhaglen Adloniant'''
Buddugol: Nia Wyn Jones, Llanychan, Rhuthun
'''89. Trefniant digyfeiliant o alaw ar gyfer ensemble lleisiol heb fod yn hwy na munud'''
Buddugol: Geraint Davies, Casnewydd
'''90. Cyfansoddiad ar gyfer un offeryn yn unig, heb fod yn hwy na 6 munud'''
Buddugol: Gareth Olubunmi Hughes, Y Rhath, Caerdydd
'''91. Cystadleuaeth i ddisgyblion 16 ac o dan 19 oed'''
Dau gyfansoddiad gwrthgyferbyniol mewn unrhyw gyfrwng
Buddugol: Gwydion Powel Rhys, Llanllechid, Bangor
'''92. Cystadleuaeth Tlws Sbardun.'''
Buddugol: Rhydian Meilir Pughe, Cemaes, Machynlleth
===Dawns===
'''93. Tlws Coffa Lois Blake'''
1. Nantgarw
2. Talog
'''94. Cystadleuaeth Tlws Cymdeithas Ddawns Werin Cymru'''
1. Dawnswyr Môn
2. Dawnswyr Talog
'''95. Parti Dawnsio Gwerin dan 25 oed'''
1. Talog
2. Nantgarw
3. Talwenog
'''96. Dawns Stepio i Grŵp'''
1. Dawnswyr Talog
2. Dawnswyr Nantgarw
3. Clocswyr Cowin
'''97. Deuawd, Triawd neu Bedwarawd Stepio'''
1. Mared, Carwyn, Tomos a Cadi, Caerfyrddin
2. Daniel a Morus, Pontypridd; ac Enlli a Lleucu, Caerdydd
'''98. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn 18 oed a throsodd'''
1. Daniel Calan Jones, Caerdydd
2. Elwyn Williams, Caerdydd
'''99. Dawns Stepio Unigol i Ferched 18 oed a throsodd'''
1. Enlli Parri, Caerdydd
2. Cadi Evans, Caerfyrddin
3. Lleucu Parri, Caerdydd
'''100. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn dan 18 oed'''
1. Dion Ioan Jones, Caerfyrddin
2. Morus Caradog Jones, Caerdydd
3. Ioan Wyn Williams, Caerdydd
'''101. Dawns Stepio Unigol i Ferched dan 18 oed'''
1. Elen Morlais Williams, Caerdydd
2. Sara Brown, Caerfyrddin
3. Mared Lloyd, Llanelli
'''102. Props ar y Pryd'''
1. Erin, Esther a Luned
2.= Lewis a Morus;
2.= Ioan, Daniel ac Iestyn;
2.= Enlli a Lleucu
'''104. Dawns Greadigol / Gyfoes Unigol'''
1. Elin John, Caerdydd
2. Ioan Wyn Williams, Caerdydd
3. Caitlin Boyle, Caerdydd
'''105. Dawns Greadigol/Gyfoes i Grŵp'''
1. Grŵp Jasmine
'''106. Dawns Aml-Gyfrwng i Bâr neu Driawd'''
1. Cari Owen a Ffion Bulkeley, Ynys Môn
2. Caitlin ac Elin, Caerdydd
3. Lowri a Jodie, Llannerch-y-medd
'''107. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd i rai 12 oed a throsodd'''
1. Charlie Lindsay, Bala
2. Efa Rhodd Williams, Blaenau Ffestiniog
3. Caitlin Boyle, Caerdydd
'''108. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd i rai dan 12 oed'''
1. Jodie Garlick, Llannerch-y-medd
2. Mia Fflur Owen-Hughes, Amlwch
3. Lowri Williams, Llannerch-y-medd
'''109. Dawns Disgo, Hip Hop neu Stryd i Bâr neu Driawd'''
1. Elin a Caitlin, Caerdydd
2. Charlie, Jodi a Madi, Y Bala
3. Lia ac Anya, Llannerch-y-medd
'''110. Dawns Disgo, Hip Hop neu Stryd i Grŵp'''
1. Perlau, Amlwch
2. Breuddwyd Rhyfeddol Alys, Caernarfon
3. Mediwsa, Caernarfon
===Drama===
'''111. Actio Drama neu waith dyfeisedig'''
1. Cymdeithas y Llawrdyrnu, Sarnau
2. Cwmni Glanaethwy
3. Cwmni Drama Uwchaled
'''112. Actor gorau cystadleuaeth 111'''
1. Nest Davies (Cymdeithas y Llawrdyrnu, Sarnau)
'''113. Cyfarwyddwr gorau cystadleuaeth 111'''
1. Aled Jones (Cymdeithas y Llawrdyrnu, Sarnau)
'''114. Gwobr Richard Burton dros 19 oed'''
1. Morgan Llewelyn-Jones, Llanelli
'''115. Deialog'''
1. Anni a Begw, Y Bontfaen
2. Marged a Steffan, Yr Wyddgrug a Rhuthun
3. Manon a Lleucu, Caernarfon
'''116. Monolog 16 o dan 19 oed'''
1. Leisa Gwenllian, Llanrug
2. Eirlys Lovell-Jones, Caerdydd
3. Mali Elwy Williams, Llansannan
'''117. Monolog 12 ac o dan 16 oed'''
1. Owain Sion, Llanfairpwll
2. Manw Robin, Caernarfon
3. Lili Mohammad, Caerdydd
'''120. Trosi un o’r canlynol i’r Gymraeg.'''
Buddugol: Ffion Gwen Williams, Llannefydd
'''121. Cyfansoddi dwy fonolog gyferbyniol heb fod yn hwy na 4 munud yr un'''
Buddugol: Dewi Wyn Williams, Caerdydd
'''122. Cyfansoddi drama radio mewn unrhyw genre na chymer fwy na 30 munud i’w darlledu.'''
Buddugol: Griffith Richard Williams, Groeslon
'''123. Ffilm fer ar unrhyw ffurf ddigidol, hyd at 10 munud o hyd. Agored i unigolion neu grwpiau.'''
Buddugol: Ben Gregory, Penygroes
'''124. Cyfansoddi sgets gomedi i rhwng 2 a 6 cymeriad na chymer fwy na 12 munud i’w pherfformio'''
Buddugol: Dewi Lewis, Llanddarog
===Dysgwyr===
'''125. Dysgwr y Flwyddyn'''
1. Fiona Collins, Carrog
'''126. Côr Dysgwyr'''
1. Criw Bangor
2. Côr DAW
3. Côr Dysgwyr Sir Benfro
'''127. Llefaru Unigol 16 oed a throsodd'''
1. Helen Franklin, Pwllheli
2. Don Martin, Llanelwy
3. Lynn Bateman, Ponciau
'''128. Grŵp Offerynnol a/neu leisiol'''
1. Grŵp Côr y Bryn
2. Parti DAW
'''129. Unawd Dysgwyr'''
1. David Herzog, Bae Colwyn
2. Jenna Jones, Bae Colwyn
3. John Stone, Llandudno
'''130. Grŵp Llefaru Dysgwyr'''
1. Grŵp Pnawn o Hwyl, Popeth Cymraeg, Prestatyn
'''131. Sgets'''
1. Criw Neil
2. Criw y Cwis
'''132. Cystadleuaeth Y Gadair'''
Buddugol: Wendy Evans, Aberteifi
'''133. Cystadleuaeth Y Tlws Rhyddiaith'''
Buddugol: Cathy Green, Trefdraeth
'''134. Llythyr cais'''
Buddugol: Julie Pearce, Y Drenewydd
'''135. Fy hoff olygfa, tua 200 o eiriau'''
Buddugol: Bob Dennison, Llandrindod
'''136. Blog: ‘Ar daith’, tua 150 o eiriau'''
Buddugol: Anne Rayment, Yr Wyddgrug
'''137. Sgwrs grŵp WhatsApp neu Messenger ar ôl noson allan, tua 100 o eiriau'''
Buddugol: Kathy Sleigh, Arberth
'''138. Blog fideo: ‘Fy ardal’, 5-10 munud o hyd'''
Buddugol: E’zzati Ariffin, Hwlffordd
'''139. Gwaith Grŵp neu unigol'''
Tudalen flaen papur newydd yn y flwyddyn 2050.
Buddugol: Grŵp Jeni Harris, Coleg Cambria, Wrecsam
'''140. Ysgrifennu 2 sgets, un ar gyfer grŵp maint 7-8 a’r llall ar gyfer grŵp llai 4-5.'''
''Atal y wobr''
===Llefaru===
'''146. Côr Llefaru dros 16 mewn nifer'''
1. Genod Llŷn
2. Parti Marchan
3. Lleisiau Cafflogion
'''147. Parti Llefaru'''
1. Genod Garmon
2. Gemau Llŷn
3. Rhianedd y Cwm
'''148. Gwobr Goffa Llwyd o’r Bryn'''
1. Megan Llŷn, Pwllheli
'''149. Llefaru Unigol Agored'''
1. Annest Mair, Tŷ Croes
2. Sion Jenkins, Caerdydd
3. Heulen Cynfal, Y Bala
'''150. Llefaru / Cyflwyniad Darn Digri'''
1. Lisa Erin Owen, Y Bala
2. Robert Douglas Owen, Llanfair TH
'''151. Dweud Stori'''
1. Elis Jones, Caernarfon
2. Fiona Collins, Carrog
3. Liz Morris, Llandyrnog
'''154. Llefaru dan 12 oed'''
1. Ela Mablen Griffith-Jones, Llanybydder
2. Gruff Beech, Bethesda
3. Leusa Elgan Metcalfe, Trefriw
'''155. Llefaru Unigol o’r Ysgrythur 16 oed a throsodd'''
1. Morgan Siôn Owen, Penrhosgarnedd
2. Cai Fôn Davies, Bangor
3. Heulen Cynfal, Y Bala
'''156. Llefaru Unigol o’r Ysgrythur dan 16 oed'''
1. Manw Robin, Caernarfon
2. Ioan Joshua Mabbutt, Aberystwyth
3. Nel Lovelock, Llannerch-y-medd
===Llenyddiaeth===
'''159. Englyn: Cymwynas'''
Buddugol: Geraint Roberts, Caerfyrddin
'''160. Englyn crafog: Clown'''
Buddugol: Tudur Dylan Jones, Caerfyrddin
'''161. Telyneg: Wedi’r llanw'''
Buddugol: Dai Rees Davies, Llandysul
'''162. Cywydd heb fod dros 24 o linellau: Pont'''
Buddugol: Elin Meek, Abertawe
'''163. Soned: Paent'''
Buddugol: John Meurig Edwards, Aberhonddu
'''164. Cerdd wedi ei llunio o chwe phennill telyn: Lleisiau'''
Buddugol: Dafydd Jones, Blaenau Ffestiniog
'''165. Chwe Thriban: Chwe esgus'''
Buddugol: Vivian Parry Williams, Blaenau Ffestiniog
'''166. Hir a Thoddaid: Marchnad'''
Buddugol: Iwan Bryn James, Aberystwyth
'''167. Chwe Englyn Milwr: Cribau'''
Buddugol: Geraint Roberts, Caerfyrddin
'''168. Cystadleuaeth i rai dan 25 oed. Cerdd benrhydd hyd at 30 llinell: Neges'''
''Atal y wobr''
'''173. Ysgoloriaeth Fentora Emyr Feddyg'''
Er cof am Dr Emyr Wyn Jones, Cymrawd yr Eisteddfod
Buddugol: Wil Parry, Bryncroes, Pwllheli
'''174. Gwobr Stori Fer Tony Bianchi, hyd at 3,000 o eiriau: Anrheg.'''
Buddugol: Geraint Lewis, Treganna
'''175. Llên Micro - Casgliad o saith darn: Saith diwrnod'''
Buddugol: Iona Evans, Pandy Tudu
'''176. Ysgrif hyd at 2,000 o eiriau: Tynfa'''
Buddugol: Manon Wynn Davies, Llandaf, Caerdydd
'''177. Stori ffantasi hyd at 3,000 o eiriau: Cysgodion'''
''Atal y wobr''
'''178. Dilyniant o negeseuon ar unrhyw gyfrwng cymdeithasol geiriol, hyd at 1,000 gair: Agored'''
Buddugol: Rebeca Roberts, Prestatyn, Sir Ddinbych
'''179. Portread hyd at 2,000 gair: Hoelen wyth'''
Buddugol: Roger Kite, Llanandras, Powys
'''180. Araith a gymer hyd at 5 munud i’w thraddodi: Y drwg yn y caws'''
Buddugol: Aled Gwyn Jôb, Y Felinheli, Gwynedd
'''181. Llythyr achwyn: Agored'''
Buddugol: Huw Evans, Cwrtnewydd, Ceredigion
'''182. Erthygl hyd at 3,000 o eiriau: Cyfoeth cudd bro’r Eisteddfod.'''
Buddugol: Gari Wyn Jones, Pentir, Bangor, Gwynedd
'''183. Cystadleuaeth i rai o dan 25 oed - Ymson hyd at 2,000 o eiriau: Croesffordd'''
''Ni fu cystadlu.''
'''184. Cystadleuaeth i rai sydd wedi byw yn y Wladfa ar hyd eu hoes ac yn dal i fyw yn yr Ariannin: Y Gymraeg ym Mhatagonia dros y degawd nesaf neu Fy argraffiadau o Gymru.'''
Buddugol: Alwen Green, 9203 Trevelin, Chubut, Ariannin
==Gweler hefyd==
* [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru]] – hanes yr Eisteddfod Genedlaethol
* [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanrwst]] – achlysuron eraill pan gynhaliwyd yr Eisteddfod yn Llanrwst
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Eisteddfod Genedlaethol}}
[[Categori:2019 yng Nghymru]]
[[Categori:Conwy]]
[[Categori:Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Sir Conwy 2019]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl blwyddyn|2019]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl lleoliad|Sir Conwy 2019]]
[[Categori:Llanrwst]]
conzyp4lq3dfrypukys6k5ig3hb148a
Tampon
0
231569
11100280
11055184
2022-08-08T09:10:17Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Image:Elements of a tampon with applicator.jpg|250px|right|Tampon hygiénique avec applicateur.]]
Mae '''tampon''' yn ddyfais hylendid benywaidd. Mae wedi ei wneud o gwneud o [[seliwlos]], sy'n cael ei roi yn [[gwain]] y fenyw i amsugno y llif y [[mislif]] endometrial ac yn cael ei dynnu ar ôl ychydig oriau o ddefnydd. Mae gan rai gymhwysydd i hwyluso eu defnydd, ac mae eraill, yn blaen. Maent i'w cael mewn sawl siâp, er eu bod wastad yn silindrog ac o feintiau gwahanol. Maen nhw'n dueddol o gynnwys edau sydd wedi'i adael allan o'r fagina ar gyfer hwyluso tynnu tampon yn ddilyfethair o'r wain. Mae'r capasiti amsugno rhwng 6 a 20 mililitr, yn dibynnu ar faint y tampon arbennig.<ref>http://www.pamf.org/teen/health/femalehealth/periods/tampons.html</ref>
Defnyddir y term 'misglwyf' am y 'mislif' hefyd. Clywir hefyd y term mwys "yn ei blodau" hefyd, er enghraifft, "mae hi yn ei blodau, mae hi'n blodeuo".<ref>http://geiriaduracademi.org/</ref>
Mae ffyrdd eraill hŷn a gwerin o ddelio gyda'r mislif. Ceir hefyd defnydd o ''[[clwt mislif]]'' neu ''cadach/tywel/pad mislif'' cyfoes a masnachol hefyd, yn ogystal â dyfais y ''[[cwpan mislif]]''.
==Gwneuthuriad==
[[Delwedd:Tampon.JPG|bawd|Tampon heb y ddodwr (applicator)]]
[[Delwedd:Cloth tampon and pouch.jpg|bawd|Tampon defnydd a phwrs]]
Yn ddelfrydol, mae'r tamponau wedi eu gwneud o ffibrau fel viosis neu rayon, a geir o seliwlos, ond gellir defnyddio cotwm hefyd. Mae tamponau bach yn fwy cyfforddus i ddefnyddwyr, lleihau cost cynhyrchu a'r effaith amgylcheddol.
Mae'r polymer superabsorbent neu'r SAP yn un o'r deunyddiau mwyaf amsugnol sy'n hysbys. Gall ddal 800 gwaith ei bwysau mewn hylif, ond na chaiff ei ddefnyddio mewn tampon (os yw wedi'i gynnwys) i lefelau mor uchel o amsugno yn gysylltiedig (dim ond mewn tamponau) i syndrom sioc gwenwynig.
Bu si-ar-lêd yn yr Unol Daleithiau ar un adeg a honai fod cynhyrchwyr tamponau yn ychwanegu [[asbestos]] i hyrwyddo gwaedu mislifol ac felly yn cynyddu eu hincwm. I ateb y si cyfeiliornus yma, cyhoeddodd Gweinyddiaeth Bwyd a Chyffuriau (FDA) yr Unol Daleithiau ddogfen a ddangosodd nad oedd cynhyrchwyr tamponau yn defnyddio asbestiaid. Rhybuddiwyd y y byddai ei ddefnyddio yn drosedd.
Si arall yn sôn bod deuocsin (cyfansoddion gwenwynig gydag effeithiau andwyol posibl ar atgynhyrchu a carsinogenig) yn rhan o'r ar gyfer cannu seliwlos yn cael ei ddefnyddio mewn capsiwlau a tamponau. Mae dadansoddiad yn nodi bod y crynodiad o deuocsin mewn tamponau brandiau OB ''Silvercare'' ''Tampax'' a ''Tampax Compak'' yn ddibwys ac yn llawer is na'r 0.75 rhan y triliwn, sef yr uchafswm mwyaf anodd ar gyfer cynhyrchion bwyd.
Gellir gwneud y dodwr (applicator), os o gwbl, o [[cardbord]] neu [[plastig|blastig]]. Nid yw'r plastig yn cael ei ddifrodi os yw'n mynd yn wlyb, felly mae'n ei gwneud yn haws i gyflwyno'r tampon pan fydd y defnyddiwr, er enghraifft, ar y traeth neu yn y pwll.
===Tampon Organig===
Ceir trafodaeth ar ddefnyddioldeb, hylendid a diogelwch defnyddio tamponau organig yn hytrach na rhai sy'n cynnwys seliwlos. Yn ôl un wefan nid yw tampon organig cystal â'r tampon eraill gan nad yw cystal ar amddiffyn rhag Syndrom Sioc Gwenwynig.<ref>http://cy.specialprobiotics.com/news/why-organic-tampons-are-not-worth-buying-here-17838016.html</ref>
===Tampon Cotwm Ail-ddefnydd===
Ceir hefyd tampon ail-ddefnydd wedi ei wneud o [[cotwm|gotwm]]. Bydd y defnyddiwr yn eu golchi ar ôl eu defnyddio. Nodir mai manteision y tampon ail-ddefnydd yw ei fod yn dda i'r amgylchedd ac yn arbed arian yn y tymor hir.<ref>https://imsevimse.co.uk/faq-reusable-tampons/</ref>
==Defnyddio==
[[Image:Tampon inserted.svg|bawd|Mewn pinc, tampon a gyflwynwyd i'r [[fagina]] (glas llachar). Mae'r tampon ei hun (porffor trwchus) yn cael ei ddodi fewn a'r llinyn sy'n mynd allan i'r tu allan i'r [[fwlfa]]. Mae'r [[bledren wrinol]] mewn coch a'r [[anws]] mewn melyn]]
[[Delwedd:Insert1.jpg|thumbnail|Mewnosod tampon gyda dodwr]]
I drafod y tampon rhaid bod â dwylo glân, cael gwared ar y papur sy'n lapio y tampon ac i beidio â anghofio gafael yn y llinyn sy'n dod allan o waelod y tampon. Rhowch y blaen eich bys mynegai ar waelod y pad, sydd yn ymuno â'r wifren, fel bod y tampon yn edrych fel estyniad o'r bys. Rhowch ben arall y tampon wrth agoriad y fagina a gwthio â'ch bys nes ei fod wedi'i fewnosod yn llwyr. Rhaid i'r tampon 'glustogi' hun wrth "suddo" i mewn i'r fagina, ac ni ddylai fod yn amlwg i'w weld o geg y wain. Rhaid sicrhau bod y llinyn (darn edau fel arfer) yn dod allan o'r fagina, fel bod modd tynnu'r tampon allan wedi'r mislif neu os oes anhwylder.
Os defnyddir 'dodwr' (applicator) rhaid ymwthio'r dodwr sy'n cynnwys y tampon fewn i'r wain, gan sicrhau bod chi'n tynnu'r dodwr allan yn saff.
Mae gan bob menyw eu harferion a'u ffyrdd y maent yn dod o hyd y rhan fwyaf cyfforddus, ond dwy safle mwyaf cyffredin yn eistedd yno, er enghraifft, y toiled, neu sefyll gydag un goes codi ychydig, er enghraifft gydag un droed ar y gwely, cadair neu'r toiled. Ar ôl ei roi, yn enwedig y tro cyntaf, mae'n rhaid i iddi sefyll i fyny a cherdded ychydig. Os yw'r fenyw yn nodi bod ganddi rywbeth yn y tu mewn, yna, mae hynny'n arwydd nad yw'r tampon wedi ei ddodi'n iawn; gall fod ychydig ar ei draws neu yn rhy bell tu fewn. Gwell wedyn, yw tynnu'r tampon allan a cheisio eto.
I gael gwared ar y tampon, mae angen tynnu'r llinyn ag ergyd syth. Dylsai'r tampon lithro allan yn rhwydd, heb niwed gan y bydd yn cael ei leddfu gan ryddhâd hylifol arall y fagina. Yr unig broblem y gellir ei chyflwyno yw bod yr edafedd mewn, a anaml iawn sy'n digwydd. Fel rheol, mae menywod eu hunain yn gorfod ei gael allan ond gallant fynd i'w gynecolegydd os oes problem fwy.
Rhaid taflu'r tampon a ddefnyddir mewn sbwriel neu sbwriel, yn well nag yn y toiled. Gan fod yn rhaid trin gwastraff yn cymryd i ystyriaeth y bydd yn gynnyrch synthetig a / neu naturiol a hefyd unwaith y defnyddir cynnwys gweddillion biolegol agored i gynnwys pathogenau. Yn dibynnu ar y dull a ddefnyddir i gael gwared arno, bydd yn cael effaith naill ai ar systemau trin gwastraff neu systemau gwahanu.
==Cwestiynau cyffredin==
Ceir sawl pryder ac amheuaeth am ddefnyddio'r tampon, yn enwedig wrth i ferched ddechrau eu mislif.<ref>https://www.steadyhealth.com/articles/using-tampons-facts-and-myths</ref>
===Pa mor aml mae angen newid tampon?===
Nid oes rhaid i chi newid y tampon bob tro y bydd y fenyw yn mynd i'r tŷ bach gan y daw biblinell wrin a'r llif gwaed trwy wahanol dyllau. Mae'r tamponau wedi'u dylunio i weithredu heb unrhyw drafferth am o leiaf ddeg awr. Fodd bynnag, mae gwneuthurwyr yn argymell ei newid bob 6 i 8 awr (hynny yw, tair neu bedair gwaith y dydd) ar ddiwrnodau llai trwm, neu rhwng 3 a 6 awr ar adegau pan fydd y mislif yn drymach. Fodd bynnag, mae hyn yn dibynnu ar gysur personol pob menyw a maint y tamponau.
===Gwyryfdod===
Gall menywod o unrhyw oed ddefnyddio'r tampon. Mae'r [[hymen]] yn ddigon hyblyg i ganiatáu i dampon fynd heibio heb dorri, hyd yn oed yn achos merched gwyryf. Nid yw defnyddio'r tampon yn effeithio ar wyryfdod merch.
===A yw'r tampon yn dod allan neu suddo'n ddyfnach i'r corff?===
Ni all tampon "suddo" i mewn i'r corff a chael ei golli. Nid yw hyn yn bosib gan fod yr agoriad rhwng y fagina a'r [[wterws]] yn rhy gul i'r tampon gallu symud ymlaen. Os yw'r tampon wedi ei ddodi'n gywir, ni all gwympo allan chwaith gan bydd [[cyhyrau]]'r fagina yn ei atal. Os nad yw'r tampon wedi ei ddodi'n gywir (fel rheol, heb ei roi'n ddigon cysurus i mewn i'r fagina) efallai bydd gan y fenyw deimlad y bydd yn dod allan, er enghraifft pan fyddwn ni'n tisian, ond ddaw e ddim allan. Mae hefyd yn bosib bod y fenyw yn teimlo fod y tampon wedi suddo yn rhy bell i mewn i'r corff. Daw hyn yn aml os yw'r tampon wedi bod tu fewn y corff am gyfnod hwy na'r arfer (dyweder, gor-gysgu ar fore Sul). Nid yw'r ffaith bod y fenyw yn 'teimlo' fod y tampon wedi teithio'n rhy bell yn golygu fod hynny wedi digwydd, ond gorau yw gwaredu'r tampon mewn achos o'r fath os yw'n gyfleus.
===Ydy'r tampon fel plwg?===
Nid yw'r tampon fel plwg sy'n stopio llif y mislif. O'i dynnu allan, bydd y mislif ddim yn chwystrellu allan o'r fagina. Mae'r tampon yn amsugno'r mislif ac yn chwyddo ychydig. Mae'n amsugno'r mislif a rhan o hylifau ''fflora'r wain'' (microbiota y wain).
===A all tampon achosi haint?===
Mae'r tamponau wedi'u cynllunio'n arbennig ar gyfer hylendid personol ac mewn egwyddor nid ydynt yn achosi heintiau. Er mwyn bod yn lân hyd y foment y byddwch chi'n eu defnyddio, fe'u gwagir fel rheol mewn papur [[seloffan]] y mae angen i chi ei ddileu cyn rhoi ar y tampon. Fodd bynnag, mae angen osgoi defnyddio'r tampon y mislif postpartun (yn syth wedi genedigaeth), pan fydd y [[croth|groth]] yn dal i ddychwelyd i'w amodau arferol neu os oes gennych ''lochia''.
===A allwch chi golli tu mewn i'r fagina?===
Weithiau bydd menyw yn anghofio gwaredu'r tampon, yn enwedig wedi i'r mislif ddod i ben. Os yw hyn yn digwydd, nid yw'n ddifrifol. Fel rheol, mae menywod yn sylweddoli eu bod wedi anghofio gwaredu hen dampon pan sylweddolant fod dau linyn ar gael. Os na yw'r ddynes yn gallu dod o hyd i'r edau, nac y tu allan nac y tu mewn i'r fagina, gall bob amser ofyn am gymorth gan ei gynecolegydd neu gynaecolegydd.
===Cyfathrach Rhywiol===
Mae cael [[cyfathrach rhywiol]] gyda tampon y tu fewn, fod yn anghyfforddus i'r ddynes a gall achosi problemau os yw'r tampon yn cael ei gwthio i fyny [[ceg y groth]]. Y cyngor yw tynnu'r tampon allan cyn cael rhyw.<ref>https://www.healthline.com/health/tampon-sex#1</ref>
===Syndrom Sioc Gwenwynig===
Mae syndrom ''sioc gwenwynig'' yn haint prin iawn, a gynhyrchir gan y ''bacteria staphylococcal euraidd'', a gall ddigwydd i fenywod (p'un a oes ganddynt mislif ai peidio) a dynion, o bob oed.<ref>https://www.seattletimes.com/seattle-news/health/a-new-generation-faces-toxic-shock-syndrome/</ref> Mae'n hysbys bod hanner yr achosion o'r heintiad hwn wedi cael eu rhoi i fenywod yn ystod eu mislif, ac mae wedi bod yn gysylltiedig â defnyddio tamponau. Mae ei achosion yn isel iawn, ond mae rhywun sydd â'r symptomau (gwres sydyn o fwy na 39 °C, brech croen fel pe bai'r haul wedi'i losgi, ac ati), mae angen tynnu'r tampon a mynd i'r meddyg.
==Treth Tampon ac Ymgyrchu yng Nghymru==
Cafwyd sawl ymgyrch wleidyddol dros ddileu treth at tampon, neu i'w gwneud am ddim, gan nad oes dewis gan menywod i gael mislif gan gynnwys ymgyrchoedd yng Nghymru.<ref>https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/43976499</ref> Ym mis Mawrth 2018, yn dilyn ymgyrch gan gynghorwyr [[Plaid Cymru]], Elyn Stephens a Shelly Rees-Owen,<ref>{{Cite web |url=https://www.plaid.cymru/plaid_cymru_free_sanitary_provision |title=copi archif |access-date=2018-11-01 |archive-date=2020-01-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200112123622/https://www.plaid.cymru/plaid_cymru_free_sanitary_provision |url-status=dead }}</ref> o'r [[Y Rhondda|Rhondda]], llwyddwyd i gael dreialu cyfnod peilot o roi tamponau am ddim o fewn ysgolion sir Rhondda-Cynon-Taf.<ref>https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-south-east-wales-43265119</ref> Amser a ddengys â fydd tampon am ddim i ferched ysgol neu i fenywod yn gyffredinol neu a fydd ymgyrch i hyrwyddo dulliau sy'n rhatach yn y tymor hir a llai niweidiol i'r amgylchedd, megis y [[Cwpan mislif]].
==Tampax==
Y Dr Earle Haas oedd y cyntaf i roi breinlen (patent) ar y tampon cyfoes cyntaf. Prynwyd y breinlen gan Gertrude Schulte Tenderich (née Voss) dan yr enw ''Tampax'' gan dedchrau gwerthu yn 1936.<ref>http://www.straightdope.com/columns/read/2252/who-invented-tampons/</ref> Yn rhannol oherwydd i Tampax ennill y blaen ar wneithurwyr eraill, daeth 'tampax' yn air generic am y tampon ar lafar.
==Etymoleg==
Daw'r gair "tampon" gyfoes o'r gair ''tampion'' o [[Ffrangeg]] yr [[Oesoedd Canol]]. Ei ystyr yw darn o ddefnydd i stopio twll, 'stamp/plwg/caead'.<ref>{{cite web|url=http://www.askoxford.com/concise_oed/tampon|title=Oxford Dictionaries - Dictionary, Thesaurus, & Grammar|publisher=}}</ref>
==Dewisiadau eraill==
: [[Cwpan mislif]]
: [[Clwt mislif]] neu ''pad/cadach''
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
* [https://www.youtube.com/watch?v=zYnpOXQEwW0 Sut mae defnyddio Tampon]
* [https://www.youtube.com/watch?v=n2U-qtozxcY 'Common Tampon Mistakes I How to Put In A Tampon']
[[Categori:Iechyd menywod]]
[[Categori:Rhyw]]
9amdcn0rfk49hw2qytfzlzi8g3frguo
Delwedd:Charles Ashton.jpg
6
235330
11100181
7510788
2022-08-07T21:22:03Z
AlwynapHuw
473
wikitext
text/x-wiki
== Crynodeb ==
{{Gwybodaeth
|Disgrifiad = Charles Ashton
|Ffynhonnell = Papur Pawb
|Awdur = Anhysbys
|Dyddiad = 10 Gorffennaf 1893
|Caniatâd = allan o hawlfraint
|Fersiynau_eraill =
}}
== {{int:license-header}} ==
{{PD-US}}
{{PD-old}}
b4651gzwty17sa0ihbhp4wrpaixbtml
William Makepeace Thackeray
0
236304
11100251
10991643
2022-08-08T08:40:35Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | nationality = {{banergwlad|Y Deyrnas Unedig}} | dateformat = dmy}}
Rhyddiaith, [[awdur]] a [[nofelydd]] o'r [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]] oedd '''William Makepeace Thackeray''' ([[18 Gorffennaf]] [[1811]] - [[24 Rhagfyr]] [[1863]]).
Cafodd ei eni yn Kolkata yn 1811 a bu farw yn Llundain.
Roedd yn fab i Richmond Thackeray ac Anne Becher.
Addysgwyd ef yn [[Prifysgol Caergrawnt|Brifysgol Caergrawnt]] a [[Coleg y Drindod, Caergrawnt|Choleg y Drindod, Caergrawnt]] ac Ysgol Charterhouse.
==Cyfeiriadau==
*[https://doi.org/10.1093/ref:odnb/27155 William Makepeace Thackeray - Bywgraffiadur Rhydychen]
*[https://tools.wmflabs.org/wikidata-externalid-url/?p=4638&url_prefix=http://www.thepeerage.com/&id=p20483.htm#i204824 William Makepeace Thackeray - Gwefan The Peerage]
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Thackeray, William Makepeace}}
[[Categori:Erthyglau bot Wicipobl]]
[[Categori:Cyn-ddisgyblion Ysgol Charterhouse]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg y Drindod, Caergrawnt]]
[[Categori:Genedigaethau 1811]]
[[Categori:Marwolaethau 1863]]
[[Categori:Llenorion Prydeinig]]
[[Categori:Nofelwyr Prydeinig yn yr iaith Saesneg]]
jhnxbnpj6zoy6kgxrx7zurme6allzh5
Katarina Johnson-Thompson
0
245645
11100044
11094864
2022-08-07T15:54:35Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Lloegr}} | dateformat = dmy}}
Athletwraig Seisnig yw '''Katarina Mary Johnson-Thompson''' (ganwyd [[9 Ionawr]] [[1993]]). Cafodd ei geni yn [[Lerpwl]], yn ferch i Ricardo a Tracy. Cafodd ei addysg yn yr ysgol St Julie a wedyn ym Mhrifysgol John Moores.
Enillodd Johnson-Thompson y Fedal Aur yn y [[heptathlon]] ym Mhencampwriaeth Athletau'r Byd yn 2019. Doedd dim medal iddi hi ym Mhencampwriaethau Athletau'r Byd 2022, lle gorffennodd yn yr 8fed safle.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/athletics/62202145|title=World Athletics Championships: Katarina Johnson-Thompson eighth as Nafi Thiam wins heptathlon|website=BBC Sport|access-date=19 Gorffennaf 2022|language=en}}</ref>
Ers 2020, mae hi'n aelod o fwrdd y Gymdeithas Athletau<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/sport/athletics/53428099 |title=Katarina Johnson-Thompson & Adam Gemili join Athletics Association board |last=Roan |first=Dan |author-link=Dan Roan |website=[[bbc.co.uk]] |language=en | access-date=23 Awst 2020}}</ref>
==Perfformiadau yn y prif bencampwriaethau==
[[File:Johnson 1 July 2016.jpg|thumb|Katarina Johnson-Thompson yn Llundain, 2016]]
{| {{AchievementTable|Event=yes}}
|-
!colspan="6"|Representing {{GBR2}} and {{ENG}}
|-
| rowspan=2 | 2009
| Pencampwriaeth y Byd Iau 2009
|[[Brixen]], yr Eidal
|bgcolor=gold|1af
|Heptathlon
|5750 pts<ref name=PO10>{{cite web |url=http://www.thepowerof10.info/athletes/profile.aspx?athleteid=21167 |website=Power of 10 |title=Katarina Johnson-Thompson |accessdate=6 Mawrth 2015}} (Saesneg)</ref>
|-
|Pencampwriaeth Ewrop Iau 2009
|[[Novi Sad]], Serbia
|8ydd
|Heptathlon
|5375 pwynt
|-
|2011
|Pencampwriaeth Ewrop Iau 2011
|[[Tallinn]], Estonia
|6ydd
|Heptathlon
|5787 pwynt
|-
|rowspan=2|2012
|Pencampwriaeth y Byd Iau
|[[Barcelona]], Sbaen
|bgcolor=gold|1af
|[[Naid hir]]
|6.81 metr
|-
|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2012]]
|[[Llundain]], United Kingdom
|14eg
|Heptathlon
|6267 pwynt
|-
|rowspan=2|2013
|Pencampwriaeth Ewrop U23 2013
|[[Tampere]], y Ffindir
|bgcolor=gold|1af
|Heptathlon
|6215 pwynt
|-
|Pencampwriaeth y Byd 2013
|[[Moscfa]], Rwsia
|5ydd
|Heptathlon
|6449 pwynt
|-
|2014
|Pencampwriaeth y Byd IAAF Dan Do 2014
|[[Sopot]], Gwlad Pwyl
|bgcolor=silver|2il
|Naid hir
|6.81 metr
|-
|rowspan=3|2015
|Pencampwriaeth Ewrop 2015 Dan Do
|[[Prag]], [[Czechia]]
|bgcolor=gold|1af
|Pentathlon
|5000 pwynt
|-
|rowspan=2|Pencampwriaeth y Byd 2015
|rowspan=2|[[Beijing]], Tsieina
|28eg
|Heptathlon
|5039 pwynt
|-
|11eg
|[[Naid hir]]
|6.63 metr
|-
|2016
|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2016]]
|[[Rio de Janeiro]], Brasil
|6ydd
|Heptathlon
|6523 pwynt
|-
|rowspan=2|2017
|rowspan=2|Pencampwriaeth y Byd
|rowspan=2|[[Llundain]], DU
|5ydd
|Naid Uchel
|1.95 metr
|-
|5ydd
|Heptathlon
|6558 pwynt
|-
|rowspan=3|2018
|Pencampwriaeth y Byd IAAF Dan Do 2018
|[[Birmingham]], DU
|bgcolor=gold|1af
|Pentathlon
|4750 pwynt
|-
|[[Gemau'r Gymanwlad 2018]]
|[[Gold Coast, Queensland|Arfordir Aur, Awstralia]]
|bgcolor=gold|1af
|Heptathlon
|6255 pwynt
|-
|Pencampwriaeth Ewrop 2018
|[[Berlin]], yr Almaen
|bgcolor=silver|2il
|Heptathlon
|6759 pwynt
|-
|rowspan=2|2019
|Pencampwriaeth Ewrop 2019 Dan Do
|[[Glasgow]], yr Alban
|bgcolor=gold|1af
|Pentathlon
|4983 pwynt
|-
|Pencampwriaeth y Byd 2019
|[[Doha]], [[Qatar]]
|bgcolor=gold|1af
|Heptathlon
|6981 pwynt
|-
|rowspan=1|2021
|[[Gemau Olympaidd yr Haf 2020]]
|[[Tokyo]], Japan
|ni orffennodd
|Heptathlon
|dim
|-
|rowspan=1|2022
|Pencampwriaeth y Byd 2022
|[[Eugene, Oregon]], UDA
|8ydd
|Heptathlon
|6222 pwynt
|}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Johnson-Thompson, Katarina}}
[[Categori:Athletwyr Seisnig]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1993]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
8eh0dtxwaf4relixxiuka9of6alq065
New Bohemia, Virginia
0
258601
11100296
10132267
2022-08-08T09:28:25Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal New Bohemia, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q505884).
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Cymunedau Prince George County, Virginia]]
ggca1m85p3s9t8gqmk8xti4cjiupv54
Fort Lee, Virginia
0
258726
11100295
10132243
2022-08-08T09:28:11Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Fort Lee, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q505884).
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Cymunedau Prince George County, Virginia]]
gic10vce6yi5v4ss0qdwimuvvrk4d4s
Prince George, Virginia
0
259317
11100297
10132280
2022-08-08T09:28:41Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Prince George, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q505884).
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Cymunedau Prince George County, Virginia]]
228v8tj0fd2by2j7pzeyk5jo1scklkx
Disputanta, Virginia
0
259662
11100293
10132241
2022-08-08T09:27:11Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Disputanta, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q505884).
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Cymunedau Prince George County, Virginia]]
6c4m1kie8fdsusnik2saxene7h3kfr5
Templeton, Virginia
0
260192
11100298
10132283
2022-08-08T09:28:55Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Templeton, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q505884).
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Cymunedau Prince George County, Virginia]]
9ikqnjtd7vsqlgborh990cwz9xwtx1b
Moriarty, New Mexico
0
261417
11100121
10926598
2022-08-07T20:28:45Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Moriarty, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1933126.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q375446|Toney Anaya]]''
| [[Delwedd:Toney Anaya 2008.jpg|center|128px]]
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[gwleidydd]]
| [[Moriarty, New Mexico]]
| 1941
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Torrance County, New Mexico]]
4z8usymeh5kcjux0daik0v1e8qtfp8t
Santa Rosa, New Mexico
0
263666
11100110
11062137
2022-08-07T20:03:26Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Santa Rosa, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q610649.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q20715514|Charles E. Barnhart]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Santa Rosa, New Mexico]]
| 1922
| 2007
|-
| ''[[:d:Q7420260|Santiago E. Campos]]''
| [[Delwedd:Santiago E Campos.png|center|128px]]
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]]
| [[Santa Rosa, New Mexico]]
| 1926
| 2001
|-
| ''[[:d:Q6208263|Joe A. Campos]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Santa Rosa, New Mexico]]
| 1961
|
|-
| ''[[:d:Q6844663|Miguel Marquez]]''
|
| ''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''<ref name='ref_64642d4c51c678b97b47f6cac46ed19a'>''[[:d:Q57500196|Muck Rack]]''</ref>
| [[Santa Rosa, New Mexico]]
| 1967
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, New Mexico]]
j2poztgpzl6ldbkteg9gzulz3yzy1b1
Las Vegas, New Mexico
0
263808
11100118
11075065
2022-08-07T20:26:44Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Las Vegas, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q676171.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q98476583|Aurora Lucero-White Lea]]''
|
| [[ysgrifennwr]]<br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<br/>''[[:d:Q3075052|arbenigwr mewn llên gwerin]]''
| [[Las Vegas, New Mexico]]<ref name='ref_8c79a614f63191b65becf92f17d84a39'>https://digitalrepository.unm.edu/shri_publications/19/</ref>
| 1894
| 1965
|-
| ''[[:d:Q62076831|Carrick Hume Buck]]''
|
| [[cyfreithiwr]]
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1900
| 1959
|-
| ''[[:d:Q7961564|Waldo Henry Rogers]]''
|
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]]
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1908
| 1964
|-
| ''[[:d:Q5541011|George J. Maloof, Sr.]]''
|
| ''[[:d:Q43845|person busnes]]''
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1923
| 1980
|-
| ''[[:d:Q96012607|Ray Leger]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1925
| 2009
|-
| ''[[:d:Q6760877|Mari-Luci Jaramillo]]''
| [[Delwedd:Portrait of Mari-Luci Jaramillo, Deputy Assistant Secretary of Defense for InterAmerican Affairs.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>''[[:d:Q974144|addysgwr]]''
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1928
| 2019
|-
| ''[[:d:Q7297676|Ray John de Aragon]]''
| [[Delwedd:Ray John de Aragon.JPG|center|128px]]
|
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1946
|
|-
| ''[[:d:Q6712485|M. Christina Armijo]]''
| [[Delwedd:M Christina Armijo.png|center|128px]]
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]]
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1951
|
|-
| ''[[:d:Q96054905|Teresa Leger Fernandez]]''
| [[Delwedd:Teresa Leger Fernandez 117th U.S Congress.jpg|center|128px]]
| [[cyfreithiwr]]
| [[Las Vegas, New Mexico]]<ref name='ref_f3e9dcf2c58a827854a9c0781767e8c4'>https://www.abqjournal.com/1316891/santa-fe-lawyer-kicks-off-campaign-for-congress.html</ref>
| 1959
|
|-
| ''[[:d:Q4662053|Aaron Graham]]''
|
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Las Vegas, New Mexico]]
| 1973
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd San Miguel County, New Mexico]]
8q45ep3d3h47q549fdeuw1n11gt3auf
Nixa, Missouri
0
264659
11100083
11060074
2022-08-07T19:42:00Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Nixa, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q924239.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q6838761|Mickey Owen]]''
| [[Delwedd:Mickey Owen.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_675ebf7e220c59314c0e50976dc3cad6'>''[[:d:Q863769|Baseball-Reference.com]]''</ref>
| [[Nixa, Missouri]]
| 1916
| 2005
|-
| ''[[:d:Q57339603|William F. Austin]]''
|
| ''[[:d:Q2961975|gweithredwr mewn busnes]]''
| [[Nixa, Missouri]]
| 1942
|
|-
| ''[[:d:Q64010504|Jered Taylor]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Nixa, Missouri]]
| 1984
|
|-
| ''[[:d:Q25714028|Courtney Frerichs]]''
| [[Delwedd:USATF day 3 2018 (28106996437).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]''<ref name='ref_9da698c357dee86030e1d55a5f059ddd'>''[[:d:Q28914760|All-Athletics.com]]''</ref>
| [[Nixa, Missouri]]
| 1993
|
|-
| ''[[:d:Q56513180|Dean Deetz]]''
|
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''
| [[Nixa, Missouri]]
| 1993
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
gw34zwtae88mztznlrs6tery1ylikis
Clever, Missouri
0
264771
11100079
10944616
2022-08-07T19:40:45Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Clever, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q952547.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q4413076|Robert Mandan]]''
| [[Delwedd:Robert Mandan 1977.JPG|center|128px]]
| [[actor]]<br/>''[[:d:Q10798782|actor teledu]]''<br/>''[[:d:Q10800557|actor ffilm]]''
| [[Clever, Missouri]]
| 1932
| 2018
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
bh88keuk2frq99wp8in6bndcy92zqzs
Fremont Hills, Missouri
0
264979
11100080
10108627
2022-08-07T19:40:58Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Fremont Hills, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q958358.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
qqre4ayhyp1fen84dv02k1uyhxggq4a
Billings, Missouri
0
265101
11100077
10803864
2022-08-07T19:39:31Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Billings, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q961517.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q5407280|Eugene Garbee]]''
|
| ''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''
| [[Billings, Missouri]]
| 1907
| 1996
|-
| ''[[:d:Q2903112|Bill Baucom]]''
|
| [[actor]]
| [[Billings, Missouri]]<ref name='ref_433dee74037e49199fc3d3617b48d97a'>https://www.imdb.com/name/nm0061649/</ref>
| 1910
| 1981
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
br8oszv5p5rfx1fmka9jpdu9rqygatk
Sparta, Missouri
0
265165
11100081
10125480
2022-08-07T19:41:12Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Sparta, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q962713.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
7xdns417m32996pufbgomxllm09dasm
Highlandville, Missouri
0
265212
11100082
10122634
2022-08-07T19:41:46Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Highlandville, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q963991.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
fjgyezp5smn5nmystyhrmupkbi3e6h4
Ozark, Missouri
0
265376
11100084
11056502
2022-08-07T19:42:16Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Missouri]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Missouri]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Ozark, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q968766.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q5537020|George Blackburn]]''
| [[Delwedd:George Blackburn1897.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_748a2e7a2cfda63f8dd3aea5fde851c5'>''[[:d:Q21470099|The Baseball Cube]]''</ref>
| [[Ozark, Missouri]]
| 1871
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Missouri
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri]]
epscxhlcgjg3tuyfa5id4o8pr1haup1
Santa Clara, Texas
0
265550
11100106
10123284
2022-08-07T20:02:16Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Santa Clara, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q973850.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
e6ndrrtb5p66u1mk9fpwmz631qwx1pq
Schertz, Texas
0
265563
11100107
11081447
2022-08-07T20:02:31Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Schertz, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q974055.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q7441367|Sean Porter]]''
| [[Delwedd:Sean Porter.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''<ref name='ref_8debda9a6b2f2e172873b317c1edbcc0'>''[[:d:Q7246590|Pro-Football-Reference.com]]''</ref>
| [[Schertz, Texas]]
| 1991
|
|-
| ''[[:d:Q14327206|Taylor Smith]]''
| [[Delwedd:Taylor Smith basketball.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q3665646|chwaraewyr pêl-fasged]]''<ref name='ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb'>''[[:d:Q7300810|RealGM]]''</ref>
| [[Schertz, Texas]]
| 1991
|
|-
| ''[[:d:Q27429977|McKenzie Adams]]''
| [[Delwedd:McKenzieAdams.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15117302|chwaraewr pêl-foli]]''<ref name='ref_5c838e7c13d647295607640bed8cad2d'>''[[:d:Q106762278|CEV people database]]''</ref>
| [[Schertz, Texas]]<ref name='ref_02eb95eb3ac585b2ae38b4702a1759b9'>http://www.goutsa.com/roster.aspx?rp_id=2110&path=wvball</ref>
| 1992
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
ny0apywqaxcoy1da9wuzrwb6ptrhozo
Staples, Texas
0
265586
11100109
10126067
2022-08-07T20:03:02Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Staples, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q974656.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
kkleuohcd23ipbradaq5xfzvh179idq
Seguin, Texas
0
265624
11100108
11068491
2022-08-07T20:02:48Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Seguin, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q975549.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q65665742|William T. Anderson]]''
|
| [[meddyg]]<br/>''[[:d:Q918824|caplen milwrol]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1859
| 1934
|-
| ''[[:d:Q79180617|Doug Kriewald]]''
|
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1945
|
|-
| ''[[:d:Q8063991|Zachary Selig]]''
| [[Delwedd:Zacharyselig.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]''<br/>''[[:d:Q2133309|cynllunydd tai]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1949
|
|-
| ''[[:d:Q7360264|Roland Harper]]''
|
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1953
|
|-
| ''[[:d:Q7381493|Russell Erxleben]]''
|
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1957
|
|-
| ''[[:d:Q7363995|Ron Jones]]''
|
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1964
| 2006
|-
| ''[[:d:Q6243492|John Kuempel]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Seguin, Texas]]
| 1970
|
|-
| ''[[:d:Q9697760|Carrie Reichenbach]]''
|
| [[actor]]
| [[Seguin, Texas]]<ref name='ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b'>''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref>
| 1980
|
|-
| ''[[:d:Q8002861|Will Heyward]]''
|
| ''[[:d:Q19841381|Canadian football player]]''
| [[Seguin, Texas]]
| 1984
|
|-
| ''[[:d:Q71451052|Kathleen Ann Rheinlander O'Neal]]''
|
| ''[[:d:Q3798487|military nurse]]''<br/>''[[:d:Q189290|swyddog milwrol]]''<br/>''[[:d:Q108818908|Gulf War veteran]]''
| [[Seguin, Texas]]
|
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
632ud4bq0ivxahipoauqpzycao57j2j
Marion, Texas
0
265718
11100104
10117095
2022-08-07T20:01:47Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Marion, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q977940.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
a2xvh7wcckixxjzb604hwop6tv0cpdf
Kingsbury, Texas
0
265731
11100103
10114798
2022-08-07T20:01:34Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Kingsbury, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q978170.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
lygup35i2m1ei61v0ajxlyw500i1di4
Cibolo, Texas
0
265837
11100101
11081661
2022-08-07T20:00:43Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Cibolo, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q980190.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q85787922|Caden Sterns]]''
| [[Delwedd:Caden Sterns Alamo Bowl (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Cibolo, Texas]]
| 1999
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
2r5qab9b14xcemkawwknpxpazzeknwm
New Berlin, Texas
0
265889
11100105
10119412
2022-08-07T20:02:02Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn New Berlin, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q981275.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Texas
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas]]
s0l7sdolmup4loct8f55bjew233kf7t
Deming, New Mexico
0
266245
11100113
11075348
2022-08-07T20:23:21Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Deming, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q988813.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q104764572|Samson Arthur Lindauer]]''
|
|
| [[Deming, New Mexico]]
| 1888
| 1963
|-
| ''[[:d:Q1282487|Nacio Herb Brown]]''
|
| [[cerddor]]<br/>''[[:d:Q753110|cyfansoddwr caneuon]]''<br/>''[[:d:Q1415090|cyfansoddwr cerddoriaeth ffilm]]''
| [[Deming, New Mexico]]
| 1896
| 1964
|-
| ''[[:d:Q108974395|Richard L. Miller]]''
| [[Delwedd:Richard L. Miller.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]
| [[Deming, New Mexico]]
| 1907
| 1983
|-
| ''[[:d:Q19665657|Sarah Bedichek Pipkin]]''
|
| ''[[:d:Q3126128|genetegydd]]''
| [[Deming, New Mexico]]
| 1913
| 1977
|-
| ''[[:d:Q5181275|Craig Noel]]''
| [[Delwedd:Craig Noel receives National Medal.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q43845|person busnes]]''
| [[Deming, New Mexico]]
| 1915
| 2010
|-
| ''[[:d:Q7959022|Wade Blasingame]]''
|
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27'>''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref>
| [[Deming, New Mexico]]
| 1943
|
|-
| ''[[:d:Q67942472|John Ferejohn]]''
|
| ''[[:d:Q1622272|academydd]]''<ref name='ref_8399969f6b3644a4daaec554eb043012'>https://profiles.stanford.edu/john-ferejohn</ref><br/>''[[:d:Q1650915|ymchwilydd]]''<ref name='ref_8399969f6b3644a4daaec554eb043012'>https://profiles.stanford.edu/john-ferejohn</ref><br/>''[[:d:Q1238570|gwyddonydd gwleidyddol]]''<ref name='ref_8399969f6b3644a4daaec554eb043012'>https://profiles.stanford.edu/john-ferejohn</ref><br/>''[[:d:Q3400985|academydd]]''<ref name='ref_8399969f6b3644a4daaec554eb043012'>https://profiles.stanford.edu/john-ferejohn</ref>
| [[Deming, New Mexico]]
| 1944
|
|-
| ''[[:d:Q16201655|William Burt]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Deming, New Mexico]]<ref name='ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b'>''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref>
|
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Dinasoedd Luna County, New Mexico]]
egsk4egascyjmzenjvks3w91oivmqla
Estancia, New Mexico
0
267251
11100144
10830844
2022-08-07T20:46:11Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Estancia, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1369736.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q27975245|Ted Barela]]''
|
| [[gwleidydd]]
| [[Estancia, New Mexico]]
|
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Torrance County, New Mexico]]
d5rqh2h0h5u3lka6h64wk995i0jyhkw
Alberta, Virginia
0
267266
11100072
11075126
2022-08-07T19:36:57Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Alberta, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1373544.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q880347|Albertis Harrison]]''
| [[Delwedd:Albertis S. Harrison, Jr. 1962.jpg|center|128px]]
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[gwleidydd]]<br/>[[barnwr]]
| [[Alberta, Virginia]]
| 1907
| 1995
|-
| ''[[:d:Q4908538|Bill Connelly]]''
|
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_675ebf7e220c59314c0e50976dc3cad6'>''[[:d:Q863769|Baseball-Reference.com]]''</ref>
| [[Alberta, Virginia]]
| 1925
| 1980
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Brunswick County, Virginia]]
08us25gs6fq064mqa4rnt2npdcxk0iy
Brodnax, Virginia
0
267269
11100074
10101788
2022-08-07T19:37:50Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Brodnax, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1373588.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Brunswick County, Virginia]]
gv4u436wt5qi5aq4m7oiul5jaddvs5e
Shenandoah, Virginia
0
267291
11100289
11063500
2022-08-08T09:24:24Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Shenandoah, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1373927.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q18356530|Marquis Calmes]]''
|
| ''[[:d:Q1402561|arweinydd milwrol]]''
| [[Shenandoah, Virginia]]
| 1755
| 1834
|-
| ''[[:d:Q4956344|Branch Bocock]]''
| [[Delwedd:Branch Bocock UNC.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name='ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9'>''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''</ref><br/>''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Shenandoah, Virginia]]
| 1884
| 1946
|-
| ''[[:d:Q5334511|Ed Austin]]''
|
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[gwleidydd]]
| [[Shenandoah, Virginia]]
| 1926
| 2011
|-
| ''[[:d:Q6390618|Kenneth R. Plum]]''
| [[Delwedd:Ken Plum2.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]
| [[Shenandoah, Virginia]]
| 1941
|
|-
| ''[[:d:Q7976113|Wayne Comer]]''
| [[Delwedd:Wayne Comer 1969.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27'>''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref>
| [[Shenandoah, Virginia]]
| 1944
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Page County, Virginia]]
6anon5hxfufu31xiihie2fdpcu0knj6
Luray, Virginia
0
267295
11100288
11068020
2022-08-08T09:24:06Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Luray, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1373971.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q3525269|Thomas Jordan]]''
| [[Delwedd:Confederate Brigadier General Thomas Jordan (cropped).jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q9352089|ysbïwr]]''
| [[Luray, Virginia]]
| 1819
| 1895
|-
| ''[[:d:Q1412315|William Alexander Harris]]''
| [[Delwedd:Senator William A. Harris as a Member of the 55th US Congress.jpeg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]
| [[Luray, Virginia]]
| 1841
| 1909
|-
| ''[[:d:Q21192236|Harrison J. Pinkett]]''
|
| [[cyfreithiwr]]
| [[Luray, Virginia]]
| 1882
| 1960
|-
| ''[[:d:Q495224|Edward Almond]]''
| [[Delwedd:Edward-Almond.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47064|person milwrol]]''
| [[Luray, Virginia]]
| 1892
| 1979
|-
| ''[[:d:Q30010719|William H. Buracker]]''
|
| ''[[:d:Q189290|swyddog milwrol]]''
| [[Luray, Virginia]]
| 1897
| 1977
|-
| ''[[:d:Q4800551|Arthur W. Aleshire]]''
| [[Delwedd:Arthur W. Aleshire.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]
| [[Luray, Virginia]]
| 1900
| 1940
|-
| ''[[:d:Q18810908|Gladys Blake]]''
| [[Delwedd:Gladys Blake in Career Girl (1944).jpg|center|128px]]
| [[actor]]<br/>''[[:d:Q10800557|actor ffilm]]''
| [[Luray, Virginia]]
| 1910
| 1983
|-
| ''[[:d:Q5462380|Floyd Baker]]''
| [[Delwedd:Floyd Baker 1950.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27'>''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref>
| [[Luray, Virginia]]
| 1916
| 2004
|-
| ''[[:d:Q106915947|Bill Cook]]''
|
| [[arlunydd]]
| [[Luray, Virginia]]<ref name='ref_72e7c3cf4a887e5f97e70d82cbe0e138'>https://americanart.si.edu/artist/bill-cook-30070</ref>
| 1932
|
|-
| ''[[:d:Q110228969|Clyde F. Jenkins]]''
|
| ''[[:d:Q976015|basket weaver]]''
| [[Luray, Virginia]]<ref name='ref_2edca0c5ea7ba6d28697d1257d8ecaf5'>https://americanart.si.edu/artist/Clyde-F-Jenkins-30084</ref>
|
|
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Page County, Virginia]]
qgjkmsfagq7hwy9l9evmh1gpx4yhhbs
Stanley, Virginia
0
267297
11100291
10126052
2022-08-08T09:25:09Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Stanley, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1374001.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Page County, Virginia]]
5vdtbckc8bzebav3mpmbaqpoohtupkl
Lawrenceville, Virginia
0
267299
11100075
11064282
2022-08-07T19:38:06Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Virginia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Virginia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Lawrenceville, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1374023.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q7789354|Thomas Emmerson]]''
|
| [[cyfreithiwr]]<br/>[[gwleidydd]]<br/>[[barnwr]]<br/>''[[:d:Q1607826|golygydd]]''<br/>''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1773
| 1837
|-
| ''[[:d:Q7410837|Samuel B. Pryor]]''
| [[Delwedd:Samuel-b-pryor.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1816
| 1866
|-
| ''[[:d:Q93270673|Edna Thomas]]''
| [[Delwedd:Macbeth-24-Thomas.jpg|center|128px]]
| [[actor]]<ref name='ref_8a27fcdd5f2b16d58d7a51bdc36c6588'>https://theatreheritage.org.au/on-stage-magazine/general-articles/item/641-the-two-thomas-trap</ref>
| [[Lawrenceville, Virginia]]<ref name='ref_fff0d6a780b04587dc2fd57d7a00b523'>''[[:d:Q31964|Internet Broadway Database]]''</ref><ref name='ref_8a27fcdd5f2b16d58d7a51bdc36c6588'>https://theatreheritage.org.au/on-stage-magazine/general-articles/item/641-the-two-thomas-trap</ref>
| 1885
| 1974
|-
| ''[[:d:Q5312739|Duke Brett]]''
| [[Delwedd:1927 Zeenut Duke Brett.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_675ebf7e220c59314c0e50976dc3cad6'>''[[:d:Q863769|Baseball-Reference.com]]''</ref>
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1900
| 1974
|-
| ''[[:d:Q28655140|Helen G. Edmonds]]''
|
| [[hanesydd]]<ref name='ref_2fadb3720901e236612368a20e05ae06'>''[[:d:Q88584931|American Women Historians, 1700s-1990s: A Biographical Dictionary]]''</ref><br/>''[[:d:Q3400985|academydd]]''
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1911
| 1955<br/>1995
|-
| ''[[:d:Q55264606|Luther H. Foster Jr.]]''
|
| ''[[:d:Q3400985|academydd]]''
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1913
| 1994
|-
| ''[[:d:Q6196587|Jim Mallory]]''
| [[Delwedd:JasMallory.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name='ref_675ebf7e220c59314c0e50976dc3cad6'>''[[:d:Q863769|Baseball-Reference.com]]''</ref><br/>''[[:d:Q3246315|prif hyfforddwr]]''
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1918
| 2001
|-
| ''[[:d:Q61595006|John L. Whitehead Jr.]]''
| [[Delwedd:John L. Whitehead Jr.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47064|person milwrol]]''
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1924
| 1992
|-
| ''[[:d:Q62030622|Lawrence Carey Ragland]]''
|
| [[digrifwr]]<br/>[[canwr]]<br/>''[[:d:Q753110|cyfansoddwr caneuon]]''
| [[Lawrenceville, Virginia]]
| 1948
| 2002
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Virginia
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Brunswick County, Virginia]]
4rh2o3lv7dcyvqt1xucet0i2rlsv5x0
Edisto Beach, De Carolina
0
267832
11100264
10105919
2022-08-08T08:52:08Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[De Carolina]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[De Carolina]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Edisto Beach, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1903825.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith De Carolina
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Colleton County, De Carolina]]
7wkvikhksknp8c97d0e252dbf72io1x
Mountainair, New Mexico
0
267902
11100146
10945512
2022-08-07T20:47:08Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Mountainair, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q1950884.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q46995546|Beatrice Roach Gottlieb]]''
| [[Delwedd:Beatrice Roach Gottlieb.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]
| [[Mountainair, New Mexico]]
| 1919
| 2011
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Torrance County, New Mexico]]
bczpkvhu39tutqnb27mdueb6djthl0i
Leland, Gogledd Carolina
0
268042
11100069
10115725
2022-08-07T19:35:02Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Gogledd Carolina]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Gogledd Carolina]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Leland, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q2028761.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Gogledd Carolina
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Brunswick County, Gogledd Carolina]]
7z1ohma8beld6768jpxzq3j9s93zt6x
Tatum, New Mexico
0
268073
11100141
10127096
2022-08-07T20:43:47Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Tatum, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q2041694.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Lea County, New Mexico]]
jea0cj562drc9bq4wqhsheoaendkq19
Vaughn, New Mexico
0
268676
11100139
10802690
2022-08-07T20:42:31Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Mexico]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Mexico]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Vaughn, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q2376326.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q20742214|Pete Jimenez]]''
|
| ''[[:d:Q47064|person milwrol]]''
| [[Vaughn, New Mexico]]
| 1917
| 2006
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith New Mexico
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Guadalupe County, New Mexico]]
fqev4yvr72z6dqttqvle05hjypgeen4
Cottageville, De Carolina
0
269254
11100261
11069209
2022-08-08T08:50:39Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[De Carolina]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
<!--Paragraff 1-->
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[De Carolina]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
<!-- Cadw lle 1-->
<!--Ffinio ac amser-->
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2-->
==Poblogaeth ac arwynebedd==
<!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...-->
{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3-->
<!-- delwedd lleoli / map -->
{|
|-
| <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
||
|-
| <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center>
||
|}
<!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma -->
==Pobl nodedig==
Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Cottageville, gan gynnwys:
{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5;
wdt:P19 wd:Q2753427.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q534954|Bettye Ackerman]]''
| [[Delwedd:Harry Landers Bettye Ackerman Ben Casey 1961.JPG|center|128px]]
| [[actor]]<ref name='ref_9ee1bc1e36f5c7b86ab235b46068e713'>''[[:d:Q1204237|Deutsche Synchronkartei]]''</ref><br/>''[[:d:Q10798782|actor teledu]]''<br/>''[[:d:Q10800557|actor ffilm]]''
| [[Cottageville, De Carolina]]
| 1924
| 2006
|}
{{Wikidata list end}}
<!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen -->
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth-->
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
<!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America -->
}}
{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith De Carolina
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH -->
}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}
[[Categori:Trefi Colleton County, De Carolina]]
b4ntutg534lq3gb76off3o08u46hohm
Categori:Pentrefi New Mexico
14
276234
11100147
11073123
2022-08-07T20:48:24Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Aneddiadau New Mexico]]
[[Categori:Pentrefi'r Unol Daleithiau yn ôl talaith|New Mexico]]
aloyt4dk7n0i2bo80k7ii441l1kgiv9
Categori:Cymunedau Prince George County, Virginia
14
278464
11100294
10151467
2022-08-08T09:27:29Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Cymunedau Virginia]]
[[Categori:Prince George County, Virginia]]
8gmj8mgwi9jupsadyugegr33cc3u7pf
Categori:Dinasoedd Doña Ana County, New Mexico
14
278731
11100097
10151899
2022-08-07T19:57:58Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Doña Ana County, New Mexico]]
9ixej16979hhnwvglqnczhsnbx8zodr
Categori:Dinasoedd Guadalupe County, New Mexico
14
278743
11100111
10151918
2022-08-07T20:03:45Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Guadalupe County, New Mexico]]
nmehpnar9sxtic6gm8b1s2tz9oe5g2q
Categori:Dinasoedd San Miguel County, New Mexico
14
278788
11100119
10151979
2022-08-07T20:27:12Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:San Miguel County, New Mexico]]
rj7r8no5ldzwxioiyf6lq3xa59dmgab
Categori:Dinasoedd Eddy County, New Mexico
14
278802
11100099
10151998
2022-08-07T19:59:20Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Eddy County, New Mexico]]
dg5jvffjfv5k1vf9d74yv41aa6kiy1y
Categori:Dinasoedd Valencia County, New Mexico
14
278970
11100124
10152206
2022-08-07T20:30:36Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Valencia County, New Mexico]]
3d9hjw5eah2iocninh88x7v445860cl
Categori:Dinasoedd Christian County, Missouri
14
279001
11100078
10152244
2022-08-07T19:39:52Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd Missouri]]
[[Categori:Christian County, Missouri]]
mrc2ok88zq5y08x8d2n69pmfiajmozf
Categori:Dinasoedd Guadalupe County, Texas
14
279167
11100102
10152468
2022-08-07T20:01:00Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd Texas]]
[[Categori:Guadalupe County, Texas]]
ah4hyqu1h02kdz3b9b7vtceopx0p0em
Categori:Dinasoedd Luna County, New Mexico
14
279258
11100114
10152595
2022-08-07T20:24:07Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Luna County, New Mexico]]
ns52tiir7uzjbzlgn216dk80h077kkh
Categori:Dinasoedd Colfax County, New Mexico
14
279271
11100095
10152611
2022-08-07T19:56:43Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Colfax County, New Mexico]]
0ogpbt5q1aa2m0c27hm84ybcay0h5b5
Categori:Pentrefi Cibola County, New Mexico
14
279299
11100174
10152645
2022-08-07T21:16:44Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Cibola County, New Mexico]]
bu788k9f80v7fztdo04ags4hai6rypu
Categori:Pentrefi Lincoln County, New Mexico
14
279341
11100162
10152700
2022-08-07T20:58:43Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Lincoln County, New Mexico]]
5egv8dtsmxai9mn4xg2s5ief7gp4r62
Categori:Pentrefi Rio Arriba County, New Mexico
14
279345
11100183
10152704
2022-08-07T21:22:57Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Rio Arriba County, New Mexico]]
pi9eiiul1u1vrz6hra72ch7h8io25lm
Categori:Pentrefi Luna County, New Mexico
14
279355
11100154
10152717
2022-08-07T20:53:05Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Luna County, New Mexico]]
ax4gdhbvgc5xe6dmf30k6f0mlwj459q
Categori:Pentrefi Bernalillo County, New Mexico
14
279358
11100157
10152720
2022-08-07T20:55:09Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Bernalillo County, New Mexico]]
45r55tdne4kt3iav7maaqfcagmnj4l9
Categori:Pentrefi Torrance County, New Mexico
14
279432
11100151
10152817
2022-08-07T20:50:53Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Torrance County, New Mexico]]
rvj1wmuoaypzbaehx8akn34zgn4qsej
Categori:Pentrefi Quay County, New Mexico
14
279491
11100156
10152890
2022-08-07T20:54:24Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Quay County, New Mexico]]
4p3x9q8gi1rc4zn8ep246ijjphl74m1
Categori:Pentrefi Eddy County, New Mexico
14
279543
11100178
10152944
2022-08-07T21:20:21Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Eddy County, New Mexico]]
hxy5gi4tywtzkql0vtn2is0mbxsx5y8
Categori:Pentrefi Harding County, New Mexico
14
279570
11100166
10152971
2022-08-07T21:01:58Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Harding County, New Mexico]]
da5m8ono5c6lsx0w1529bkpcxkspd0b
Categori:Pentrefi Colfax County, New Mexico
14
279598
11100150
10153005
2022-08-07T20:50:07Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Colfax County, New Mexico]]
04gzg2nqh5e1h8u9snsk6985pybxzjj
Categori:Pentrefi Sierra County, New Mexico
14
279627
11100172
10153038
2022-08-07T21:15:15Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Sierra County, New Mexico]]
r5hg9pof68igx5ej76vwcgm8wxn2sgb
Categori:Pentrefi Curry County, New Mexico
14
279641
11100179
10153052
2022-08-07T21:21:03Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Curry County, New Mexico]]
jjbln12b7hzb085l5zeu1rzuipymzst
Categori:Pentrefi Hidalgo County, New Mexico
14
279663
11100160
10153075
2022-08-07T20:57:30Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Hidalgo County, New Mexico]]
spvzplvbik4ix2xxu0pi2ioqq0hooac
Categori:Pentrefi Sandoval County, New Mexico
14
279682
11100155
10153099
2022-08-07T20:53:44Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Sandoval County, New Mexico]]
6lvd73vsw83nxp8kopilxog01eq6mbh
Categori:Pentrefi Mora County, New Mexico
14
279690
11100180
10153107
2022-08-07T21:21:48Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Mora County, New Mexico]]
lk1ypxh18yfj6h595wsul0rye2pvbb1
Categori:Pentrefi Otero County, New Mexico
14
279708
11100153
10153128
2022-08-07T20:52:19Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Otero County, New Mexico]]
1otcke0zdqnbupkly4688vbucwolz26
Categori:Pentrefi De Baca County, New Mexico
14
279712
11100176
10153133
2022-08-07T21:19:01Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:De Baca County, New Mexico]]
m6oklnfmts1nxayg9nximymjwmejigm
Categori:Pentrefi Taos County, New Mexico
14
279718
11100164
10153140
2022-08-07T21:00:20Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Taos County, New Mexico]]
85a4dxawzqkfkpk4h25mgt4mq7orzon
Categori:Pentrefi Grant County, New Mexico
14
279748
11100168
10153177
2022-08-07T21:03:08Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Grant County, New Mexico]]
5d9gmp5kng9zmxz3jczphbc6yym432o
Categori:Pentrefi Doña Ana County, New Mexico
14
279749
11100158
10153178
2022-08-07T20:55:46Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Doña Ana County, New Mexico]]
tp21392x9lj12uqm34z5cxqumpzl99o
Categori:Pentrefi Catron County, New Mexico
14
279775
11100148
10153210
2022-08-07T20:48:47Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Catron County, New Mexico]]
8cyyywmx6v03wzvm6o0bitw0fzb7bdn
Categori:Pentrefi Valencia County, New Mexico
14
279778
11100152
10153214
2022-08-07T20:51:30Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Valencia County, New Mexico]]
a5fm677f67xdy1zoxpedq8mjxm0ca5c
Categori:Pentrefi Socorro County, New Mexico
14
279784
11100170
10153223
2022-08-07T21:04:30Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:Socorro County, New Mexico]]
jk65mmdlxkk00zienj2k1rxn5uh3f8y
Categori:Pentrefi San Miguel County, New Mexico
14
279800
11100159
10153241
2022-08-07T20:56:38Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pentrefi New Mexico]]
[[Categori:San Miguel County, New Mexico]]
sci451xy0zrd2ia626iwhsc50k6sxda
Categori:Dinasoedd Quay County, New Mexico
14
279905
11100116
10155097
2022-08-07T20:25:25Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori: Quay County, New Mexico]]
orgr82xyhdca4cqzlxi53r89f5owthw
Categori:Trefi Guadalupe County, New Mexico
14
279944
11100140
10155421
2022-08-07T20:42:51Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Guadalupe County, New Mexico]]
1swqd38g9w8qqhcu4ophhqznut8ay9o
Categori:Trefi Colfax County, New Mexico
14
280042
11100138
10155612
2022-08-07T20:41:57Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Colfax County, New Mexico]]
521t5pxfa4yfb390fo72cfwvy32vqkv
Categori:Trefi Sandoval County, New Mexico
14
280145
11100143
10155780
2022-08-07T20:45:15Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Sandoval County, New Mexico]]
8bls9pa1qduzff3rqm297tke599zn7y
Categori:Trefi Brunswick County, Virginia
14
280462
11100073
10156207
2022-08-07T19:37:16Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi Virginia]]
[[Categori:Brunswick County, Virginia]]
m37yc55pfxxhghxexp40mho4tk8fgqu
Categori:Trefi Page County, Virginia
14
280480
11100290
10156229
2022-08-08T09:24:40Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi Virginia]]
[[Categori:Page County, Virginia]]
e80au7uj5eg6d7fg93f7amfdp2pwrl0
Keely Hodgkinson
0
289664
11100037
11096556
2022-08-07T15:48:46Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Lloegr}} | dateformat = dmy}}
Mae '''Keely Nicole Hodgkinson''' (ganwyd [[3 Mawrth]] [[2002]])<ref name="WAprofile">{{Cite web|title=Keely HODGKINSON – Athlete profile|url=https://www.worldathletics.org/athletes/great-britain-ni/keely-hodgkinson-14642894|access-date=1 Gorffennaf 2021|website=[[World Athletics]]}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Keely HODGKINSON – Athlete profile|url=https://european-athletics.com/historical-data/athletes/great-britain-ni/keely-hodgkinson-014642894|access-date=1 Gorffennaf 2021|website=[[European Athletic Association|European Athletics]]|language=en}}</ref> yn athletwr o [[Wigan]] sy'n arbenigo yn yr 800 metr. Enillodd fedal aur ym Mhencampwriaethau Dan Do Ewrop 2021 yn 19 oed, fel y Prydeiniwr ieuengaf i ennill aur Dan Do Ewropeaidd. <ref>{{Cite news|title=GB's Hodgkinson wins gold in 800m final|url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/athletics/56315829|access-date=7 March 2021|work=BBC News|date=7 Mawrth 2021}}</ref><ref>{{Cite web|last=Adams|first=Tim|date=2021-07-08|title=Keely Hodgkinson: "Just reach for the stars and back yourself"|url=https://athleticsweekly.com/featured/keely-hodgkinson-just-reach-for-the-stars-and-back-yourself-1039946848/|access-date=8 Gorffennaf 2021|website=[[Athletics Weekly]]}}</ref> Roedd Hodgkinson yn bencampwr dan-18 Ewrop yn 2018, ac yn enillydd medal efydd dan-20 yn 2019. Enillodd fedal arian yn yr 800 metr yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2020|Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]].<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/olympics/keely-hodgkinson-reekie-800-tokyo-gb-b1895882.html|title=Keely Hodgkinson wins silver medal in 800m as Athing Mu takes dominant Olympic gold|date=3 Awst 2021|author=Jack Rathborn|website=The Independent|access-date=3 Awst 2021|language=en}}</ref>
Ennillodd Hodgkinson medal arian ym Mhencampwriaeth Athletau'r Byd 2022 yn [[Eugene, Oregon]], UDA.<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/general/athletics/keely-hodgkinson-athing-mu-world-championships-b2130284.html|title=Keely Hodgkinson wins silver in thrilling Athing Mu battle at World Championships|date=25 Gorffennaf 2022|author=Nick Mashiter|website=The Independent|access-date=26 Gorffennaf 2022|language=en}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Hodgkinson, Keely}}
[[Categori:Athletwyr Seisnig]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 2002]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
dt0aupas3ov4tisityxiof1bfglaft6
Laura Muir
0
289789
11100038
11094855
2022-08-07T15:49:05Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Yr Alban}} | dateformat = dmy}}
Mae '''Laura Muir''' (ganwyd [[9 Mai]] [[1993]]) yn rhedwr pellter canol a phellter Prydeinig a'r Alban.<ref name="powerof10">{{Cite web|url=http://www.thepowerof10.info/athletes/profile.aspx?athleteid=19602|title=Athlete Profile - Laura Muir|publisher=Power of 10|language=en}}</ref> Enillodd fedal arian yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 2020|Gemau Olympaidd yr Haf 2020|Gemau Olympaidd Tokyo]] yn y 1500 metr yn 2021.<ref>{{cite web |title=Tokyo Olympics: Britain's Laura Muir wins silver |url=https://www.bbc.co.uk/sport/olympics/58117464 |website=bbc.co.uk |publisher=BBC |access-date=6 Awst 2021|language=en}}</ref>
Cafodd Muir ei geni yn [[Inverness]]. Cafodd ei addysg yn yr Ysgol Kinross ac ym [[Prifysgol Glasgow|Mhrifysgol Glasgow]], lle hyfforddodd i fod yn filfeddyg. Roedd hi'n seithfed yn y digwyddiad 1500 metr yng Ngemau Olympaidd Rio 2016. Enillodd Muir ddwy fedal ym Mhencampwriaeth Dan Do'r Byd 2018 ddwywaith, medal arian yn y 1500m ac efydd ar 3000m. Hi oedd pencampwr 1500m Ewrop yn 2018, a phencampwr Dan Do Ewrop 2017 yn y dwbl 1500m / 3000m.
Ennillodd Muir y fedal efydd yn y ras 1500m ym Mhencampaith y Byd 2022 yn yr UDA.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jul/19/britains-laura-muir-emerges-from-1500m-slugfest-with-world-championships-bronze|title=Britain’s Laura Muir emerges from 1500m slugfest with world bronze|date=19 Gorffennaf 2022|author=Sean Ingle|website=The Guardian|access-date=19 Gorffennaf 2022|language=en}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Muir, Laura}}
[[Categori:Athletwyr Albanaidd]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2020]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1993]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Pobl o Inverness]]
tjzexowkbifeu2pstckzc9jf15buus8
Coleg ac Ysgol Ibrahimieh
0
290095
11100260
11051849
2022-08-08T08:50:08Z
Craigysgafn
40536
wikitext
text/x-wiki
{{Pethau|gwlad={{banergwlad|Palesteina}} | fetchwikidata=ALL }}
Ysgol a choleg preifat yng nghymdogaeth a-Suwane yn [[Jeriwsalem|Nwyrain Jeriwsalem]] yw '''Coleg Ibrahimieh''' ({{Lang-ar|الكلية الابراهيمية بالقدس}}).
== Hanes ==
Daeth Nihad Abu Gharbieh, a oedd yn gweithio fel athro yn Ysgol Ibrahimieh (a oedd yn ysgol genedlaethol) yn [[Musrara, Jerwsalem|chwarter Musrara yn]] Jeriwsalem, yn unig berchennog yr ysgol ym 1931. Ers hynny mae wedi ehangu i fod yn ysgol gydol oes, drwy gynnwys: ysgol elfennol, ysgol uwchradd a choleg cymunedol sy'n cynnig graddau cysylltiol (diploma) mewn [[addysg plant]], gweinyddu busnes, cyfrifeg a gweinyddiaeth.<ref>[http://www.thisweekinpalestine.com/details.php?id=1376&ed=104 Nihad 'Ulayyan Abu Gharbieh]{{Dolen marw|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
Ar 24 Mai 2010, llofnododd y coleg gytundeb academaidd gyda Choleg Busnes Talal Abu-Ghazaleh yn [[Amman|Aman, Gwlad yr Iorddonen]] . <ref>[http://www.tagirecruitment.com/news.aspx?id=64&group_key=events&lang=en TAG-College Launches New Educational Initiative in Jerusalem in Cooperation with Al-Ibrahimieh College]</ref>
== Cyn-fyfyrwyr nodedig ==
* Adnan al-Husayni <ref>[http://www.webgaza.net/palestine/people_profiles/Husseini_Adnan.htm Adnan al-Husayni bio]</ref>
== Gweler hefyd ==
* Addysg yn nhiriogaethau Palesteina
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
== Dolenni allanol ==
* [http://www.ibrahimieh.edu Tudalen hafan y coleg (Arabeg)]
{{Rheoli awdurdod}}
[[Categori:Addysg ym Mhalesteina]]
l2w3q09etlpkcj5j1y20ofy20nhawis
Ynysoedd Toronto
0
293490
11100049
11096664
2022-08-07T16:48:08Z
Lesbardd
21509
/* Daearyddiaeth */ diwylliant
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| suppressfields= sir
| gwlad={{banergwlad|Canada}}
}}
Mae '''Ynysoedd Toronto''' yn grwp o 15 ynys, agos at ei gilydd ac at ddinas [[Toronto]] ar [[Llyn Ontario|Lyn Ontario]].<ref>[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-islands Gwefan Gwyddoniadur Canada]</ref> Mae’r ynysoedd yn rhoi lloches i Harbwr Toronto. Ar yr ynysoedd mae [[Parc Ynys Toronto]], [[Maes Awyr Billy Bishop]], marina, sawl clwb hwylio, Parc Centreville a sawl traeth. Does dim ceir ar yr ynysoedd.<ref>[https://www.openbookontario.com/explorer_tours/torontos-waterfront-island/ Gwefan Open Book Ontario]</ref><ref>[https://www.carbusters.org/wp-content/uploads/sites/5/2009/11/Carbusters-25.pdf Gwefan Carbusters]</ref> Mae fferiau i’r ynysoedd o [[Terminal Fferi Jack Layton|Derminal Fferi Jack Layton]] a thacsis dŵr rhwng Mai a Medi.
[[Delwedd:WardsIsland01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Toronto o Ynys Ward]]
[[Delwedd:BillyBishopAirport01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Maes Awyr Billy Bishop]]
Ynys Ward yw'r mwyaf yn y grŵp.<ref>{{cite book | last = Filey | first = Mike | title = Discover & explore Toronto's waterfront: a walker's, jogger's, cyclist's, boater's guide to Toronto's lakeside sites and history | publisher = Dundurn Press | location = Toronto | year = 1998 | isbn = 1550023047 | page=139 | language=en}}</ref>
Mae’r ynysoedd y boblogaidd gyda thwristiaid ac ar gyfer amser hamdden. Does dim tal ar gyfer beiciau ar y fferi, ac mae’n bosibl eu llogi nhw ar Ynys Ganol. Mae caiacau, cychod a bwrddau padlo ar gael hefyd rhwng Mai a Medi.<ref>[https://www.torontoislandsup.com gwefan torontoislandsup]</ref> Mae cwrs golff disg, ac mae traeth ar Ynys Ganol. Mar gerddi, parciau ac ardaloedd i chwarae, ac mae pobl yn sglefrio yn ystod y gaeaf.
==Hanes==
[[File:The harbours and ports of Lake Ontario (1857) (14770718161).jpg|260px|thumb|Map o’r harbwr, 1857.]]
[[File:First Royal Canadian Yacht Club clubhouse, Centre Island.jpg|260px|thumb|Tŷ gwreiddiol y Clwb Hwylio Brenhinol Canada ar Ynysoedd Toronto, cwblhawyd ym 1881.]]
[[File:Little Norway 1940.jpg|thumb|260px|upright|Ar ôl agor ym 1939, defnyddiwyd [[Maes Awyr Billy Bishop|Maes Awyr Porthladd Siors VI ]], gan bilotiaid o [[Norwy]] i hyfforddi yn ystod yr [[Air Ryfel Byd]] ]].
[[File:Swanboat Ride, Centreville.jpg|260px|thumb|Cychod alarch ym Mharc Centreville, 1984. Agorwyd y parc ym 1967]].
Defnyddiwyd yr ynysoedd gan bobl cynhenid, gan gynnwys y llwyth Mississauga, dros filoedd o flynyddoedd.<ref>’Sacred Feathers’ gan Donald B Smith, 1987; cyhoeddwyr Gwasg Prifysgol Toronto; isbn=0-8020-6732-8</ref>.I’r llwyth Mississauga, mae’r ynysoedd yn dir cysegredig. Prynwyd yr ynysoedd gan Brydain oddi wrth y Mississauga fel rhan o Bwrcas Toronto ym 1787 a 1805 gyda nwyddau werth £1700.<ref>[https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/construction-new-facilities/parks-facility-plans-strategies/toronto-island-park-master-plan/ Gwefan toronto.ca]</ref> Hawliodd y llwyth Mississauga ym 1986 nad oedd yr ynysoedd yn rhan o’r gytundeb, a nid oedd eu iawndal yn ddigonol. Derbynnodd y llwyth $145 miliwn o ddoleri yn 2010 i setlo’r fater<ref>[https://web.archive.org/web/20130415004921/http://www.aadnc-aandc.gc.ca/eng/1100100016064/1100100016065 Gwefan llywodraeth Canada]</ref>.
Arolygwyd y penrhyn a thraethellau ym 1792 gan is-gapten Joseph Bouchette o’r llynges frenhinol.
Ystyriwyd y penrhyn mor iach gan y bobl frodorol bod nhw wedi mynd yno pan oeddent yn sâl. Roedd nifer fawr o gomunedau brodorol rhwng y penrhyn ac [[Afon Don (Ontario)]]. Adeiladwyd Blockhouse Penrhyn Gibraltar ar yr ynys gan y Prydeinwyr ym 1794. Garsiwn Bae Blockhouse oedd enw eu garsiwn. Adeiladwyd garsiwn arall erbyn 1800, ond dinistrwyd yn ystod [[Brwydr York]]. Adeiladwyd un arall; gadawyd yr un newydd erbyn 1823, ac yn cael ei ddymchwel ym 1833.
Adeiladwyd [[Goleudy Penrhyn Gibraltar]] ym 1809. Honwyd bod ceidwad cyntaf y goleudy cafodd ei lofruddio ym 1815 gan filwyr o [[Fort York]].<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/lighthouse.htm Gwefan Dinas Toronto]</ref>
Cyhuddwyd John Henry a John Blueman o lofruddio John Paul Radelmüller, ond rhyddfarnwyd y ddau.<ref>[https://1812andallthat.wordpress.com/gibraltarpointlighthousemurder/ Erthygl gan Eamonn O’Keefe ar achos Henry a Blueman]</ref>
Gwahanwyd y penrhyn o’r tir mawr gan storm ym 1852, ond adeiladwyd morglawdd ac unodd penrhyn a thir mawr eto’n naturiol. Ond daeth y penrhyn yn ynys eto ar 13 Ebrill 1858 yn ystod storm arall a ddinistrwyd 2 westy hefyd.<ref>[https://torontoist.com/2008/07/historicist_goodbye_peninsula_hello/ Gwefan Torontoist]</ref>
Daeth y teulu Hanlan i fyw ar Benrhyn Gibraltar ym 1862. Aeth perchnogaeth yr ynysoedd o lywodraeth Canada i ddinas Toronto ym 1867. Rhanwyd y tir i ganiatáu cread ardaloedd adloniant, bythynnod tymhorol a gwestai. Daeth gorllewin yr ynys yn lle poblogaidd, ac adeiladwyd comuned o fythynodd yno. Adeiladwyd gwesty gan John Hanlan ar Benrhyn Hanlan. Daeth ei fab Ned Hanlan yn rhwydwr enwog cyn iddo gymryd drosodd o’r gwesty. Teuluoedd eraill enwog yr ynysoedd oedd y teulu Durnan a theulu Ward.<ref>[https://www.thestar.com/article/107794 Gwefan y Star; erthygl am Bill Durnan ar 2 Mehefin 2003]</ref>
Adeiladwyd cartrefi haf ar Ynys Canol gan deuluoedd cyfoethog Toronto, a symudodd Clwb Brenhinol Hwylio Canada i’r ynysoedd ym 1881. Datblygodd cymuned gwersylla ar Ynys Ward o gwmpas Gwesty Ward’s.
Roedd ysgol un ystafell ger Goleudy Penrhyn Gibraltar ym 1888, er nad oedd agor trwy’r flwyddyn tan 1896, er gyda ond un athro. Ar ôl tân, adeiladwyd ysgol newydd; roedd 52 disgybl ym 1909, a 654 erbyn 1954. Erbyn 2018 roedd dosbarthiadau o lefel meithrin i Radd 6, rhaglen wyddoniaeth naturiol i ddysgwyr gradd 5 a 6, a chanolfan ofal ddyddiol i blant rhwng 2 a 5 oed<ref>[https://schoolweb.tdsb.on.ca/island/About-Us/History-of-the-School Gwefan schoolweb; tudalen am yr ysgol]</ref>
Ym 1899, roedd 8 tenant dros yr haf ar Ynys Ward, yn talu $10 yr un dros y tymor.<ref>Toronto Star, 3 Gorffennaf, 1983</ref> Erbyn 1913 roedd cymaint o bebyll bod rhaid eu trefnu gyda heolydd.<ref>[http://www.torontoisland.org/Home/BriefIslandHistory/tabid/120/Default.aspx Gwefan torontoisland.org]</ref> Oherwydd prosiect adennill tir gan Gwmni Fferri Toronto ym 1894, Roedd lle ar gael i greu parc adloniant Hanlan’s Point. Adeiladwyd Stadiwm Hanlan’s Point ar gyfer tîm pêl-bâs [[Toronto Maple Leafs]] ym 1897. Ail-adeiladwyd y stadiwm sawl gwaith cyn iddynt symud i stadiwm newydd ar y tir mawr.
Adeiladwyd hangar dros dro rhwng 1915 a 1916 ar y traeth gan Ysgol Hedfan Curtiss<ref>[http://www.heritagemississauga.com/assets/Curtiss%20Aviation%20School%20-%20Final%20Report%20-%20by%20Liwen%20Chen.pdf Gwefan heritagemississauga.com]</ref> i greu maes awyr [[awyren-fôr]] lle hyfforddwyd pilotiaid ar gyfer y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dechreuwyd gwaith adeiladu maes awyr newydd ym 1937 ar safle’r parc a stadiwm. Fel rhan o’r broses, symudwyd y gymuned o Benrhyn Hanlan i [[Ynys Algonquin]]. Symudwyd 31 bwthyn a chrewyd strydoedd ar eu cyfer nhw. Agorwyd y mae awyr, gyda’r enw ‘Maes Awyr Ynys Porthladd George VI’ ym 1939. Defnyddiwyd y maes awyr i hyfforddi pilotiaid o [[Norwy]] yn gynnar yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Ar ôl sawl damwain, symudwyd yr ysgol i [[Muskoka, Ontario]].
Rhoddwyd caniatâd gan Gyngor Dinas Toronto i aros trwy’r flwyddyn i gyd ym 1947, oherwydd diffyg tai ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], y caniatâd i ddod i ben ym 1968.<ref>’For Them, Toronto's Islands Are No More ‘ gan Ron Haggart, Toronto Star, 16 Medi 1963</ref> Erbyn y 1950au estynnodd tua 630 o dai o Ynys Ward i Benrhyn Hanlan, yn ogystal â theatr, neuadd bowlio, siopau, gwestai a neuaddau dawns.<ref>[http://www.torontoisland.org Gwefan yr ynysoedd]</ref>
Ym 1953, Penderfynnodd Cyngor Dinesig Toronto cael gwared o’r gomuned ar sail tir parc, a dechreuwyd dymchweliad tai a bythynnod. Agorwyd ‘Far Enough Farm’ gan Adran Parciau y ddinas ym 1959 a Parc Adloniant Centreville a Marina ym 1967. Agorwyd terminal fferri newydd ym 1971. Ffurfiwyd Cymdeithas Preswylwyr Ynysoedd Toronto ym 1969; erbyn 1970, roedd 250 o dai dal yn weddill ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Pleidleisodd Cyngor Dinas Toronto o flaid cadw comuned yr ynysoedd ac yn trosglwyddo’r ynysoedd yn ôl i’r ddinas.Ond roedd y Cyngor Metro dal yn awyddus i ddymchwel tai’r ynysoedd. Cytunodd Ontario y fod yn ganolydd rhyngddynt.
==Daearyddiaeth==
Maint yr ynysoedd yw tua 820 acer. Yr un fwyaf yw Central Island, sy’n siâp cilgant. Y 2 nesaf ar ran maint yw ynysoedd Algonquin ac Olympic. Mae tai ar Ynys Algonquin, ac mae mwyafrif Ynys Olympic yn barc cyhoeddus. Mae ‘Ward’s Island’ mewn gwirionedd yn rhan o Cetral Island, ac mae tai’n llenwi mwyafrif ei thir. Mae Doc Centre Island a Parc Adloniant Centreville ar Middle Island. Enw arall am ‘Centre Island’ yw ‘Toronto Island’.
<ref>[https://web.archive.org/web/20080411084823/http://www.toronto.ca/parks/brochures/explorers_guide.pdf Gwefan www.toronto.ca]</ref>
Mae ynysoedd llai:-
* Mugg's Island – lle mae’r clwb hwylio.
* Forestry Island – ynys coediog.
* Snake Island – coediog, gyda thraeth yn wynebu harbwr Toronto. Mae pont i gerddwyr rhwng yr ynys a Centre Island.
* North Chippewa Island – coediog, ac yn storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio.
* South Chippewa Island – coediog; rhwng Snake Island a South Island.
* South Island – mae storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio a chwrt tenis.
* RCYC Island – lle mae ‘Royal Canadian Yacht Club’
* Hanlan's Island – coediog.
* Senator Frank Patrick O'Connor Island – rhwng ynysoedd Chippewa a Snake.
* Doughnut Island ger Mugg's Island.
* Duckling Island) ger Middle Island.
Yn wreiddiol, roedd yr ynysoedd ond un penrhyn, 9 cilomedr o hyd, yn estyn o’r tit mawr, crewyd o lifwaddod o Glogwyni Scarborough gan lif o ddŵr gorllewinol. Crewyd sianel i’r dwyrain o Ynys Ward gan storm ym 1853, lledaenwyd gan storm arall ar 13 Ebrill 1858, a rhoddwyd yr enw Bwlch Dwyreiniol.<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/index.htm Gwefan www.toronto.ca]</ref> Stopiwyd y twf o lifwaddod yn y 1960au, ac mae arfordiroedd caled yn amddiffyn yn erbyn erydiad. Mae adennill tir wedi cyfrannu at fwyhau maint yr ynysoedd, ac mae treillio wedi newid eu siâp rhywfaint.
==Diwylliant==
===Comuned===
Mae tua 300 o dai ar yr ynysoedd, y mwyafrif ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Mae rheolau llym dros brynu a gwerthu tai. Mae 2 ganolfan gofal dydd, ysgol ac eglwys anglicanaidd Saint Andrew-by-the-Lake. Mae Ysgol Gyhoeddus Ynys Toronto yn rhedeg cyrsiau ar gyfer trigolion yr ynysoedd, trigolion arfordir Toronto ac eraill. Mae cwrs preswyl gwyddoniaeth naturiol a meithrinfa.<ref>[http://torontoislandschool.com/ Gwefan Ysgol Ynys Toronto]</ref><ref>[http://www.gibraltarpointdaycare.com/ Gwefan Meithrinfa Pwynt Gibraltar]</ref><ref>[http://www.ccma.ca/page.aspx?page=506 Gwefan Gofal Dydd Waterfront Montessori]</ref><ref>[http://www.torontoisland.org/Home/StAndrewbytheLakeChurch/StAndrewByTheLakeHome/tabid/157/Default.aspx Gwefan Eglwys Sant Andrew-by-the-Lake]</ref>Adeiladwyd yr eglwys ym 1884 a symudwyd yn hwyrach i’w lle presennol.<ref>[http://www.standrewbythelake.com/history.html Gwefan yr eglwys]</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
[[Categori:Toronto| Ynysoedd Toronto ]]
[[Categori:Ynysoedd Canada]]
[[Categori:Ontario]]
fcnwcnklzs900964mrbobv8cdhmjlcg
11100050
11100049
2022-08-07T16:49:15Z
Lesbardd
21509
/* Comuned */
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen lle
| suppressfields= sir
| gwlad={{banergwlad|Canada}}
}}
Mae '''Ynysoedd Toronto''' yn grwp o 15 ynys, agos at ei gilydd ac at ddinas [[Toronto]] ar [[Llyn Ontario|Lyn Ontario]].<ref>[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-islands Gwefan Gwyddoniadur Canada]</ref> Mae’r ynysoedd yn rhoi lloches i Harbwr Toronto. Ar yr ynysoedd mae [[Parc Ynys Toronto]], [[Maes Awyr Billy Bishop]], marina, sawl clwb hwylio, Parc Centreville a sawl traeth. Does dim ceir ar yr ynysoedd.<ref>[https://www.openbookontario.com/explorer_tours/torontos-waterfront-island/ Gwefan Open Book Ontario]</ref><ref>[https://www.carbusters.org/wp-content/uploads/sites/5/2009/11/Carbusters-25.pdf Gwefan Carbusters]</ref> Mae fferiau i’r ynysoedd o [[Terminal Fferi Jack Layton|Derminal Fferi Jack Layton]] a thacsis dŵr rhwng Mai a Medi.
[[Delwedd:WardsIsland01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Toronto o Ynys Ward]]
[[Delwedd:BillyBishopAirport01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Maes Awyr Billy Bishop]]
Ynys Ward yw'r mwyaf yn y grŵp.<ref>{{cite book | last = Filey | first = Mike | title = Discover & explore Toronto's waterfront: a walker's, jogger's, cyclist's, boater's guide to Toronto's lakeside sites and history | publisher = Dundurn Press | location = Toronto | year = 1998 | isbn = 1550023047 | page=139 | language=en}}</ref>
Mae’r ynysoedd y boblogaidd gyda thwristiaid ac ar gyfer amser hamdden. Does dim tal ar gyfer beiciau ar y fferi, ac mae’n bosibl eu llogi nhw ar Ynys Ganol. Mae caiacau, cychod a bwrddau padlo ar gael hefyd rhwng Mai a Medi.<ref>[https://www.torontoislandsup.com gwefan torontoislandsup]</ref> Mae cwrs golff disg, ac mae traeth ar Ynys Ganol. Mar gerddi, parciau ac ardaloedd i chwarae, ac mae pobl yn sglefrio yn ystod y gaeaf.
==Hanes==
[[File:The harbours and ports of Lake Ontario (1857) (14770718161).jpg|260px|thumb|Map o’r harbwr, 1857.]]
[[File:First Royal Canadian Yacht Club clubhouse, Centre Island.jpg|260px|thumb|Tŷ gwreiddiol y Clwb Hwylio Brenhinol Canada ar Ynysoedd Toronto, cwblhawyd ym 1881.]]
[[File:Little Norway 1940.jpg|thumb|260px|upright|Ar ôl agor ym 1939, defnyddiwyd [[Maes Awyr Billy Bishop|Maes Awyr Porthladd Siors VI ]], gan bilotiaid o [[Norwy]] i hyfforddi yn ystod yr [[Air Ryfel Byd]] ]].
[[File:Swanboat Ride, Centreville.jpg|260px|thumb|Cychod alarch ym Mharc Centreville, 1984. Agorwyd y parc ym 1967]].
Defnyddiwyd yr ynysoedd gan bobl cynhenid, gan gynnwys y llwyth Mississauga, dros filoedd o flynyddoedd.<ref>’Sacred Feathers’ gan Donald B Smith, 1987; cyhoeddwyr Gwasg Prifysgol Toronto; isbn=0-8020-6732-8</ref>.I’r llwyth Mississauga, mae’r ynysoedd yn dir cysegredig. Prynwyd yr ynysoedd gan Brydain oddi wrth y Mississauga fel rhan o Bwrcas Toronto ym 1787 a 1805 gyda nwyddau werth £1700.<ref>[https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/construction-new-facilities/parks-facility-plans-strategies/toronto-island-park-master-plan/ Gwefan toronto.ca]</ref> Hawliodd y llwyth Mississauga ym 1986 nad oedd yr ynysoedd yn rhan o’r gytundeb, a nid oedd eu iawndal yn ddigonol. Derbynnodd y llwyth $145 miliwn o ddoleri yn 2010 i setlo’r fater<ref>[https://web.archive.org/web/20130415004921/http://www.aadnc-aandc.gc.ca/eng/1100100016064/1100100016065 Gwefan llywodraeth Canada]</ref>.
Arolygwyd y penrhyn a thraethellau ym 1792 gan is-gapten Joseph Bouchette o’r llynges frenhinol.
Ystyriwyd y penrhyn mor iach gan y bobl frodorol bod nhw wedi mynd yno pan oeddent yn sâl. Roedd nifer fawr o gomunedau brodorol rhwng y penrhyn ac [[Afon Don (Ontario)]]. Adeiladwyd Blockhouse Penrhyn Gibraltar ar yr ynys gan y Prydeinwyr ym 1794. Garsiwn Bae Blockhouse oedd enw eu garsiwn. Adeiladwyd garsiwn arall erbyn 1800, ond dinistrwyd yn ystod [[Brwydr York]]. Adeiladwyd un arall; gadawyd yr un newydd erbyn 1823, ac yn cael ei ddymchwel ym 1833.
Adeiladwyd [[Goleudy Penrhyn Gibraltar]] ym 1809. Honwyd bod ceidwad cyntaf y goleudy cafodd ei lofruddio ym 1815 gan filwyr o [[Fort York]].<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/lighthouse.htm Gwefan Dinas Toronto]</ref>
Cyhuddwyd John Henry a John Blueman o lofruddio John Paul Radelmüller, ond rhyddfarnwyd y ddau.<ref>[https://1812andallthat.wordpress.com/gibraltarpointlighthousemurder/ Erthygl gan Eamonn O’Keefe ar achos Henry a Blueman]</ref>
Gwahanwyd y penrhyn o’r tir mawr gan storm ym 1852, ond adeiladwyd morglawdd ac unodd penrhyn a thir mawr eto’n naturiol. Ond daeth y penrhyn yn ynys eto ar 13 Ebrill 1858 yn ystod storm arall a ddinistrwyd 2 westy hefyd.<ref>[https://torontoist.com/2008/07/historicist_goodbye_peninsula_hello/ Gwefan Torontoist]</ref>
Daeth y teulu Hanlan i fyw ar Benrhyn Gibraltar ym 1862. Aeth perchnogaeth yr ynysoedd o lywodraeth Canada i ddinas Toronto ym 1867. Rhanwyd y tir i ganiatáu cread ardaloedd adloniant, bythynnod tymhorol a gwestai. Daeth gorllewin yr ynys yn lle poblogaidd, ac adeiladwyd comuned o fythynodd yno. Adeiladwyd gwesty gan John Hanlan ar Benrhyn Hanlan. Daeth ei fab Ned Hanlan yn rhwydwr enwog cyn iddo gymryd drosodd o’r gwesty. Teuluoedd eraill enwog yr ynysoedd oedd y teulu Durnan a theulu Ward.<ref>[https://www.thestar.com/article/107794 Gwefan y Star; erthygl am Bill Durnan ar 2 Mehefin 2003]</ref>
Adeiladwyd cartrefi haf ar Ynys Canol gan deuluoedd cyfoethog Toronto, a symudodd Clwb Brenhinol Hwylio Canada i’r ynysoedd ym 1881. Datblygodd cymuned gwersylla ar Ynys Ward o gwmpas Gwesty Ward’s.
Roedd ysgol un ystafell ger Goleudy Penrhyn Gibraltar ym 1888, er nad oedd agor trwy’r flwyddyn tan 1896, er gyda ond un athro. Ar ôl tân, adeiladwyd ysgol newydd; roedd 52 disgybl ym 1909, a 654 erbyn 1954. Erbyn 2018 roedd dosbarthiadau o lefel meithrin i Radd 6, rhaglen wyddoniaeth naturiol i ddysgwyr gradd 5 a 6, a chanolfan ofal ddyddiol i blant rhwng 2 a 5 oed<ref>[https://schoolweb.tdsb.on.ca/island/About-Us/History-of-the-School Gwefan schoolweb; tudalen am yr ysgol]</ref>
Ym 1899, roedd 8 tenant dros yr haf ar Ynys Ward, yn talu $10 yr un dros y tymor.<ref>Toronto Star, 3 Gorffennaf, 1983</ref> Erbyn 1913 roedd cymaint o bebyll bod rhaid eu trefnu gyda heolydd.<ref>[http://www.torontoisland.org/Home/BriefIslandHistory/tabid/120/Default.aspx Gwefan torontoisland.org]</ref> Oherwydd prosiect adennill tir gan Gwmni Fferri Toronto ym 1894, Roedd lle ar gael i greu parc adloniant Hanlan’s Point. Adeiladwyd Stadiwm Hanlan’s Point ar gyfer tîm pêl-bâs [[Toronto Maple Leafs]] ym 1897. Ail-adeiladwyd y stadiwm sawl gwaith cyn iddynt symud i stadiwm newydd ar y tir mawr.
Adeiladwyd hangar dros dro rhwng 1915 a 1916 ar y traeth gan Ysgol Hedfan Curtiss<ref>[http://www.heritagemississauga.com/assets/Curtiss%20Aviation%20School%20-%20Final%20Report%20-%20by%20Liwen%20Chen.pdf Gwefan heritagemississauga.com]</ref> i greu maes awyr [[awyren-fôr]] lle hyfforddwyd pilotiaid ar gyfer y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dechreuwyd gwaith adeiladu maes awyr newydd ym 1937 ar safle’r parc a stadiwm. Fel rhan o’r broses, symudwyd y gymuned o Benrhyn Hanlan i [[Ynys Algonquin]]. Symudwyd 31 bwthyn a chrewyd strydoedd ar eu cyfer nhw. Agorwyd y mae awyr, gyda’r enw ‘Maes Awyr Ynys Porthladd George VI’ ym 1939. Defnyddiwyd y maes awyr i hyfforddi pilotiaid o [[Norwy]] yn gynnar yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Ar ôl sawl damwain, symudwyd yr ysgol i [[Muskoka, Ontario]].
Rhoddwyd caniatâd gan Gyngor Dinas Toronto i aros trwy’r flwyddyn i gyd ym 1947, oherwydd diffyg tai ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], y caniatâd i ddod i ben ym 1968.<ref>’For Them, Toronto's Islands Are No More ‘ gan Ron Haggart, Toronto Star, 16 Medi 1963</ref> Erbyn y 1950au estynnodd tua 630 o dai o Ynys Ward i Benrhyn Hanlan, yn ogystal â theatr, neuadd bowlio, siopau, gwestai a neuaddau dawns.<ref>[http://www.torontoisland.org Gwefan yr ynysoedd]</ref>
Ym 1953, Penderfynnodd Cyngor Dinesig Toronto cael gwared o’r gomuned ar sail tir parc, a dechreuwyd dymchweliad tai a bythynnod. Agorwyd ‘Far Enough Farm’ gan Adran Parciau y ddinas ym 1959 a Parc Adloniant Centreville a Marina ym 1967. Agorwyd terminal fferri newydd ym 1971. Ffurfiwyd Cymdeithas Preswylwyr Ynysoedd Toronto ym 1969; erbyn 1970, roedd 250 o dai dal yn weddill ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Pleidleisodd Cyngor Dinas Toronto o flaid cadw comuned yr ynysoedd ac yn trosglwyddo’r ynysoedd yn ôl i’r ddinas.Ond roedd y Cyngor Metro dal yn awyddus i ddymchwel tai’r ynysoedd. Cytunodd Ontario y fod yn ganolydd rhyngddynt.
==Daearyddiaeth==
Maint yr ynysoedd yw tua 820 acer. Yr un fwyaf yw Central Island, sy’n siâp cilgant. Y 2 nesaf ar ran maint yw ynysoedd Algonquin ac Olympic. Mae tai ar Ynys Algonquin, ac mae mwyafrif Ynys Olympic yn barc cyhoeddus. Mae ‘Ward’s Island’ mewn gwirionedd yn rhan o Cetral Island, ac mae tai’n llenwi mwyafrif ei thir. Mae Doc Centre Island a Parc Adloniant Centreville ar Middle Island. Enw arall am ‘Centre Island’ yw ‘Toronto Island’.
<ref>[https://web.archive.org/web/20080411084823/http://www.toronto.ca/parks/brochures/explorers_guide.pdf Gwefan www.toronto.ca]</ref>
Mae ynysoedd llai:-
* Mugg's Island – lle mae’r clwb hwylio.
* Forestry Island – ynys coediog.
* Snake Island – coediog, gyda thraeth yn wynebu harbwr Toronto. Mae pont i gerddwyr rhwng yr ynys a Centre Island.
* North Chippewa Island – coediog, ac yn storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio.
* South Chippewa Island – coediog; rhwng Snake Island a South Island.
* South Island – mae storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio a chwrt tenis.
* RCYC Island – lle mae ‘Royal Canadian Yacht Club’
* Hanlan's Island – coediog.
* Senator Frank Patrick O'Connor Island – rhwng ynysoedd Chippewa a Snake.
* Doughnut Island ger Mugg's Island.
* Duckling Island) ger Middle Island.
Yn wreiddiol, roedd yr ynysoedd ond un penrhyn, 9 cilomedr o hyd, yn estyn o’r tit mawr, crewyd o lifwaddod o Glogwyni Scarborough gan lif o ddŵr gorllewinol. Crewyd sianel i’r dwyrain o Ynys Ward gan storm ym 1853, lledaenwyd gan storm arall ar 13 Ebrill 1858, a rhoddwyd yr enw Bwlch Dwyreiniol.<ref>[http://www.toronto.ca/parks/island/index.htm Gwefan www.toronto.ca]</ref> Stopiwyd y twf o lifwaddod yn y 1960au, ac mae arfordiroedd caled yn amddiffyn yn erbyn erydiad. Mae adennill tir wedi cyfrannu at fwyhau maint yr ynysoedd, ac mae treillio wedi newid eu siâp rhywfaint.
==Diwylliant==
===Comuned===
Mae tua 300 o dai ar yr ynysoedd, y mwyafrif ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Mae rheolau llym dros brynu a gwerthu tai. Mae 2 ganolfan gofal dydd, ysgol ac eglwys anglicanaidd Saint Andrew-by-the-Lake. Mae Ysgol Gyhoeddus Ynys Toronto yn rhedeg cyrsiau ar gyfer trigolion yr ynysoedd, trigolion arfordir Toronto ac eraill. Mae cwrs preswyl gwyddoniaeth naturiol a meithrinfa.<ref>[http://torontoislandschool.com/ Gwefan Ysgol Ynys Toronto]</ref><ref>[http://www.gibraltarpointdaycare.com/ Gwefan Meithrinfa Pwynt Gibraltar]</ref><ref>[http://www.ccma.ca/page.aspx?page=506 Gwefan Gofal Dydd Waterfront Montessori]</ref><ref>[http://www.torontoisland.org/Home/StAndrewbytheLakeChurch/StAndrewByTheLakeHome/tabid/157/Default.aspx Gwefan Eglwys Saint-Andrew-by-the-Lake]</ref>Adeiladwyd yr eglwys ym 1884 a symudwyd yn hwyrach i’w lle presennol.<ref>[http://www.standrewbythelake.com/history.html Gwefan yr eglwys]</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
[[Categori:Toronto| Ynysoedd Toronto ]]
[[Categori:Ynysoedd Canada]]
[[Categori:Ontario]]
ki287e7zmj8szs522kl7zf1fokwxle1
Jake Wightman
0
297754
11100039
11095145
2022-08-07T15:49:25Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Yr Alban}} | dateformat = dmy}}
Rhedwr pellter canol Albanaidd yw '''Jake Wightman''' (ganwyd [[11 Gorffennaf]] [[1994]]), sy'n cystadlu'n bennaf yn y 1500 metr. Enillodd y fedal aur ym Mhencampwriaethau Athletau'r Byd 2022.
Cafodd Wightman ei eni yn [[Nottingham]], Lloegr, yn fab i'r athletwr, Geoff Wightman, a'i wraig, Susan Tooby, yn rhedwyr marathon. <ref>[http://www.european-athletics.org/mm/Document/EventsMeetings/General/01/27/94/25/5Jul16Men_Neutral.pdf 2016 EAC bio]</ref><ref>{{Cite web|title=World Athletics Championship: How to watch Josh Kerr and Jake Wightman going for gold in 1,500m final|url=https://www.edinburghnews.scotsman.com/sport/other-sport/world-athletics-championship-how-to-watch-josh-kerr-and-jake-wightman-going-for-gold-in-1500m-final-3772393|website=www.edinburghnews.scotsman.com|access-date=2022-07-20|language=en}}</ref> Cafodd ei addysg ym Mhrifysgol Loughborough. Mae ei dad hefyd yn hyfforddwr iddo fe.
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Wightman, Jake}}
[[Categori:Athletwyr Albanaidd]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1994]]
[[Categori:Pobl o Nottingham]]
fcemz0ejl127au7ij4hclszqsf09n4z
Anwen Butten
0
298036
11100023
11096869
2022-08-07T15:39:58Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Cystadleuydd [[Bowlio Lawnt|Bowlio]] rhyngwladol Cymreig dros Gymru yw '''Margaret Anwen Butten''' (ganwyd [[29 Awst]] [[1972]]). Mae hi'n gapten dîm Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/wales/2022-07-08/who-is-the-athlete-named-team-wales-captain-for-birmingham-2022|title=The athlete named Team Wales captain for Birmingham Commonwealth Games 2022|language=en|date=8 Gorffennaf 2022|website=ITV|access-date=27 Gorffennaf 2022}}</ref>
Cafodd Butten ei geni yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin]]. Dechreuodd ei hangerdd am fowlio yn 13 oed ar ôl gwylio ei mam, Alis Butten, yn chwarae i dîm Rhyngwladol Cymru. Roedd gweld ei mam yn chwarae yn ei hysbrydoli i chwarae.<ref>{{Cite web|title=Glasgow 2014 – Anwen BUTTEN Profile|url=http://results.glasgow2014.com/athlete/netball/1034124/anwen_butten.html|website=results.glasgow2014.com|access-date=30 Rhagfyr 2015}}</ref> Mae hi'n gweithio fel nyrs.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/sport/new-s4c-documentary-follows-team-wales-athletes-as-they-prepare-for-the-commonwealth-games/|title=New S4C documentary follows Team Wales athletes as they prepare for the Commonwealth Games|language=en|date=26 Gorffennaf 2022|website=Nation Cymru|access-date=27 Gorffennaf 2022}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Butten, Anwen}}
[[Categori:Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1972]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Pobl o Gaerfyrddin]]
2y7pk9e9xkprhbmo4c1vmvytexswdmw
Megan Barker
0
298133
11100041
11097420
2022-08-07T15:50:28Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Seiclwr rasio proffesiynol Cymreig yw '''Megan Elizabeth Barker''' (ganwyd [[15 Awst]] [[1997]]), sy'n reidio ar gyfer Tîm Cyfandirol Merched UCI CAMS–Basso.<ref>{{Cite web|url=https://www.uci.org/road/teams/TeamDetail/15405/2003427/277|title=CAMS-Tifosi|website=UCI.org|publisher=[[Union Cycliste Internationale]]|access-date=19 Ionawr 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210119192519/https://www.uci.org/road/teams/TeamDetail/15405/2003427/277|archivedate=19 Ionawr 2021}}</ref>
Cynrychiolodd Gymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2018|Ngemau'r Gymanwlad 2018]].<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/wales/42903076|title=Commonwealth Games 2018: Megan Barker joins sister Elinor in Wales cycling team|website=BBC Sport|access-date=9 Mawrth 2019|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dai-sport.com/barkers-cycling-wales-gb-elinor/|title=Welsh Sister Act Gearing Up For Britain|website=Dai Sport|access-date=9 Mawrth 2019|language=en}}</ref> Chwaer [[Elinor Barker]] yw hi. <ref name="CW">{{Cite web|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/535729/ride-elinor-barker-in-south-wales.html|title=Ride: Elinor Barker in South Wales|last=Chris Sidwells|publisher=Cycling Weekly|date=22 November 2012}}</ref>
Mae hi'n aelod tîm Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]] yn [[Birmingham]], Lloegr.<ref>{{Cite web|title=Commonwealth Games Focus: Megan Barker|url=https://www.sport.wales/commonwealth-games-focus-megan-barker/|website=Sport Wales|access-date=29 Gorffennaf 2022|language=en|first=Commonwealth Games Focus: Megan Barker {{!}} Sport|last=Wales}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Barker, Megan}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1997]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
dzihs0yrfdax5cgx9k9v7d89rvaj83m
Rhian Edmunds
0
298148
11100040
11097713
2022-08-07T15:50:02Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
[[Seiclo trac|Seiclwr trac]] Cymreig yw '''Rhian Edmunds''' (ganwyd [[4 Ebrill]] [[2003]]). Mae hi'n dod o [[Casnewydd|Gasnewydd]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uci.org/rider-details/967377|title=Profile|website=UCI|access-date=30 March 2022}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.velouk.net/2022/03/06/british-track-championships-day-3/|title=BRITISH TRACK CHAMPIONSHIPS DAY 3|website=Velo UK|access-date=30 Mawrth 2022|language=en}}</ref>
Roedd hi'n aelod o dîm Cymru sy'n ennill y fedal efydd yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/cymrufyw/62354081|title=Arian ac efydd i Gymru ar ddiwrnod cyntaf Gemau'r Gymanwlad|website=BBC Cymru Fyw|access-date=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Edmunds, Rhian}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 2003]]
[[Categori:Pobl o Gasnewydd]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
slahz2oforeb8frghkz9k1hwn58yplt
Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022
0
298326
11100048
11099878
2022-08-07T16:36:08Z
Dafyddt
942
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw= Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022
|delwedd=Eisteddfod-maes-awyr.jpg
|maintdelwedd=300px
|isdeitl=
|rhagflaenydd=Eisteddfod AmGen 2021
|olynydd=
|lleoliad=[[Tregaron]], Ceredigion
|cynhaliwyd=30 Gorffennaf–6 Awst 2022
|archdderwydd=[[Myrddin ap Dafydd]]
|cleddyf=[[Robin McBryde|Robin o Fôn]]
|cadeirydd=[[Elin Jones]]
|llywydd=[[Ben Lake]]
|cost=
|ymwelwyr=
|coron=[[Esyllt Maelor]]
|cadair=[[Llŷr Gwyn Lewis]]
|owen=[[Meinir Pierce Jones]]
|ellis=Ceri Haf Roberts
|llwyd=Siôn Jenkins
|roberts=Lisa Dafydd
|burton=Cedron Sion
|rhyddiaith=Sioned Erin Hughes
|thparry=Gwyn Nicholas<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/gwyn-nicholas-yn-ennill-medal-goffa-syr-th-parry-williams|teitl=Gwyn Nicholas yn ennill Medal Goffa Syr TH Parry-Williams|cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=20 Mai 2022|dyddiadcyrchiad=1 Awst 2022}}</ref>
|drama=Gruffydd Siôn Ywain
|tlwseisteddfod=
|dysgyflwy=Joe Healy
|tlwscerddor=Edward Rhys-Harry
|ysgrob=Eiry Price
|medalaurcelf= Seán Vicary
|medalaurcrefft= Natalia Dias
|davies=
|ybobl=
|artistifanc= Elin Hughes
|medalaurpen=
|ysgpen=Sonia Cunningham
|gwyddoniaeth=[[Robin Williams (ffisegydd)|Robin Williams]]
|gwefan= [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Gwefan 2022]
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022''' yn [[Tregaron|Nhregaron]], [[Ceredigion]], rhwng 30 Gorffennaf - 6 Awst 2022. Roedd y Brifwyl hon fod i'w chynnal yn 2020 ond fe'i gohiriwyd ddwywaith yn dilyn [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|pandemig COVID-19]], felly dyma'r Eisteddfod gyntaf nôl ar Faes ers 2019.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362547|teitl=Lluniau Dydd Sadwrn: Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Cychwynnodd yr Eisteddfod gyda sioe gerdd yn y Pafiliwn ar y nos Wener. Ysgrifennwyd ''Lloergan'' gan [[Fflur Dafydd]] gyda chaneuon gan [[Griff Lynch]] a Lewys Wyn. Mae'r sioe wedi ei osod yn y flwyddyn 2050, lle mae'r ofodwraig Lleuwen Jones yn gwireddu breuddwyd oes o gael bod y ferch gyntaf ar y lleuad.
Dywedodd yr Eisteddfod bod nifer y cystadleuwyr ychydig i lawr yn 2022 - gyda chystadlaethau corau yn enwedig - ond bod y ffigyrau'n "galonogol". Roedd cyfnod COVID wedi effeithio ar allu nifer o grwpiau i ymarfer.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362119|teitl=Eisteddfod: Covid 'wedi cael effaith' ar faint sy'n cystadlu|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Y Maes==
Lleolwyd y Maes i'r gogledd o Dregaron ar y tir rhwng yr [[A485]] a’r B4343 ({{coord| 52.226641|-3.934259}}). Roedd y maes carafanau ar ochr orllewinol yr A485.<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/2022-cyrraedd-y-maes|teitl=Cyrraedd y Maes|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchiad=31 Gorffennaf 2022}}</ref> Paratowyd cynllun y Maes mewn amser pan oedd cyfyngiadau COVID yn llymach felly roedd fwy o ofodau a mannau agored nag o'r blaen, yn cynnwys y brif fynedfa, i osgoi pobl gronni yn yr un lle.
Roedd cynllun arbennig yn cynnig 15,000 o docynnau mynediad am ddim i "deuluoedd lleol sydd ddim fel arfer yn mynychu'r Eisteddfod" yn cynnwys teuluoedd difreintiedig a ffoaduriaid.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62207560|teitl='Siom' yr Eisteddfod Genedlaethol wedi 'twyll' tocynnau am ddim|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=18 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}</ref> Daeth i'r amlwg wedyn bod nifer o bobl eraill anghymwys wedi hawlio'r tocynnau a byddai rhaid i'r Eisteddfod fynd drwy'r ceisiadau i'w annilysu. Dywedodd Cadeirydd Pwyllgor Gwaith Eisteddfod Tregaron, [[Elin Jones]], fod pobl "farus" wedi hawlio tocynnau "ar draul plant mewn tlodi a ffoaduriaid". Fe setlwyd y mater erbyn dechrau'r Eisteddfod gyda chynllun newydd. <ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62345236|teitl=Elin Jones: 'Gorhawlio' tocynnau Eisteddfod 'wedi'i setlo'|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=29 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Bythefnos cyn cychwyn yr Eisteddfod, nid oedd yr adeiladau wedi cyrraedd mewn pryd ar gyfer y Ganolfan Groeso, pafiliwn Maes B na'r Theatr, oherwydd problemau’n ymwneud â Brexit a COVID. Dywedodd [[Elin Jones]], cadeirydd y Pwyllgor Gwaith fod rhaid i'r trefnwyr fynd ar ofyn i ambell syrcas yng ngwledydd Prydain, drwy gyflenwi pabelli eraill yn eu lle.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/2101623-eisteddfod-wedi-mynd-ofyn-syrcas-sgil-diffyg|teitl= Yr Eisteddfod “wedi mynd ar ofyn” syrcas yn sgil diffyg adeiladau |cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Daeth glaw trwm ar y nos Sadwrn cyntaf gan greu pyllau dŵr a mwd ar y Sul ond fe sychodd y maes yn gyflym, gyda tywydd braf weddill yr wythnos.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62369664|teitl='Mesurau mewn lle' i ddelio â glaw ar y maes|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Prif gystadlaethau==
=== Y Gadair ===
Enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] oedd [[Llŷr Gwyn Lewis]] (ffugenw "Cnwt Gwirion"). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Idris Reynolds]], ar ran ei gyd-feirniaid [[Emyr Lewis (bardd)|Emyr Lewis]] a [[Twm Morys]]. Roedd 14 ymgeisydd am y wobr eleni - y nifer fwyaf ers dros 30 mlynedd, a'r dasg oedd llunio awdl ar fwy nag un o'r mesurau traddodiadol, heb fod yn fwy na 250 o linellau, ar y teitl ''Traeth''. Dywedodd y beirniaid fod y "safon gyffredinol drwyddi draw yn dipyn uwch na'r norm" - er nad oedd y tri yn unfrydol yn eu penderfyniad terfynol.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62440383|teitl=Llŷr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=5 Awst 2022}}</ref>
Noddwyd y Gadair gan Gylch Cinio Dynion Aberystwyth, a rhoddir y wobr ariannol er cof annwyl am Eluned ac W Ambrose Bebb, gan eu plant a’u hwyrion.
Cynlluniwyd a chrëwyd y Gadair gan Rees Thomas, Bow Street - cyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth. Rees Thomas, Bow Street, sydd wedi cynllunio a chreu’r Gadair eleni. Yn gyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth.<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/llyr-gwyn-lewis-yn-ennill-cadair-eisteddfod-ceredigion|teitl=Llyr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion |cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=5 Awst 2022}}</ref>
=== Y Goron ===
Enillydd [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] oedd [[Esyllt Maelor]] (ffugenw "Samiwel"). Traddodwyd y feirniadaeth gan Cyril Jones ar ran ei gyd-feirniaid Glenys Mair Roberts a Gerwyn Wiliams. Cystadlodd 24 eleni a'r dasg oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn, heb fod dros 250 o linellau ar y testun ''Gwres''. Dywedodd y beirniaid mai "digon cyffredin oedd ei hansawdd at ei gilydd" ond fod y dosbarth teilyngdod wedi eu "plesio yn arw". Roedd y beirniaid yn unfrydol mai Esyllt Maelor oedd yn fuddugol. Hi oedd y fenyw gyntaf i ennill cadair Eisteddfod yr Urdd yn 1977 yn Y Barri.
Yn cloi ei feirniadaeth, dywedodd Ceri Wyn "Ond yn gwbl annibynnol ar ein gilydd, cyn i ni drafod, roedd y tri ohonom yn gytûn taw eiddo Samiwel yw coron Ceredigion yma yn Nhregaron." Dywedodd ei bod hi'n "fraint" cael coroni "dewin geiriau go iawn".
Dyluniwyd a chynhyrchwyd y goron gan yr artist, Richard Molineux ac mae'n ddathliad o ddiwylliant Ceredigion a Chymru mewn cyfres o 12 o ffasedau gwydr lliw. Mae'r elfennau diwylliannol yn cynnwys Castell Aberteifi, Cors Caron, y barcud coch, Afon Teifi, Abaty Ystrad Fflur a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Bridfa Ryngwladol Cobiau Cymreig Derwen oedd yn rhoi'r goron ac Ifor a Myfanwy Lloyd o'r fridfa sy'n rhoi'r wobr ariannol o £750.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62380432|teitl=Eisteddfod Genedlaethol 2022: Esyllt Maelor yn ennill y Goron|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=1 Awst 2022}}</ref>
=== Gwobr Goffa Daniel Owen ===
Yr enillydd oedd [[Meinir Pierce Jones]] o Nefyn, Llŷn. Traddodwyd y feirniadaeth gan Haf Llewelyn, ar ran ei chyd-feirniaid [[Dyfed Edwards]] a [[Llwyd Owen]]. Tasg y gystadleuaeth oedd creu nofel heb ei chyhoeddi gyda llinyn storïol cryf, heb fod yn llai na 50,000 o eiriau. Y wobr oedd Medal Goffa Daniel Owen, yn rhoddedig gan Gareth, Cerys a Betsan Lloyd, Talgarreg - a £5,000 gan Brifysgol Aberystwyth. Daeth 14 cynnig ar y gystadleuaeth eleni a dywedodd y beirniaid bod "y safon yn gyffredinol yn uchel iawn eleni" er nad oedd y tri yn gytûn ar yr enillydd.
Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Manon Steffan Ros]] ar ran ei chyd-feirnaid, Emyr Llywelyn ac Ioan Kidd. Er nad oedd y beirniad yn unfryd, roedd Manon Steffan Ros a Ioan Kidd yn credu mai nofel ''Capten'' gan "Polly Preston" oedd nofel orau'r gystadleuaeth eleni.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62392799|teitl=Meinir Pierce Jones yn ennill Gwobr Goffa Daniel Owen|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=2 Awst 2022}}</ref>
=== Y Fedal Ryddiaith ===
Enillydd [[Medal Ryddiaith|y Fedal]] oedd [[Sioned Erin Hughes]] o [[Boduan|Foduan]] gyda'i chyfrol ''Rhyngom'' dan y ffugenw "Mesen". Y dasg eleni oedd ysgrifennu cyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y testun 'Dianc' gyda gwobr ariannol o £750 yn ogystal a'r Fedal. Roedd 17 o ymgeiswyr eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan [[Meg Elis]] ar ran ei chyd-feirniaid [[ Dylan Iorwerth]] ac [[Eurig Salisbury]]. Roedd y tri yn unfrydol mai Mesen oedd yn deilwng o'r Fedal Ryddiaith.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62412124|teitl=Sioned Erin Hughes yn ennill Medal Ryddiaith Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}</ref>
=== Tlws y Cerddor ===
Enillydd y tlws oedd Edward Rhys-Harry (ffugenw "Picard") sy'n byw yn Llundain. Derbyniodd £750 ac ysgoloriaeth gwerth £2,000 i hyrwyddo'i yrfa. Y dasg oedd creu opera fer o un gân gorws a dwy gân i unawdwyr ynghyd ag amlinelliad cryno o'r opera gyfan, gan ddefnyddio geiriau Cymraeg gwreiddiol neu rhai sy'n bodoli eisoes.
Roedd 6 ymgais eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan Gwion Thomas ar ran ei gyd-feirniaid, John Metcalf a Patrick Young. Dywedodd fod yr Eisteddfod wedi gosod "her hynod anodd i gyfansoddwyr ac i feirniaid". <ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62397046|teitl=Eisteddfod 2022: Edward Rhys-Harry yn ennill Tlws y Cerddor|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}</ref>
=== Y Fedal Ddrama ===
Enillydd [[Medal Ddrama|y Fedal]] oedd Gruffydd Siôn Ywain, sy'n wreiddiol o Ddolgellau ond sydd bellach yn byw yn Llundain, am ei ddrama ''Nyth'' (ffugenw "Dy Fam"). Hwn oedd y tro cyntaf iddo gystadlu am y Fedal Ddrama. Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Janet Aethwy]] ar ran ei chyd-feirniaid Sharon Morgan a Sera Moore Williams. Y dasg oedd ysgrifennu ddrama lwyfan heb unrhyw gyfyngiad o ran hyd.
Cyflwynwyd y Fedal er cof am Eiryth ac Urien Wiliam, rhoddedig gan eu plant, Hywel, Sioned a Steffan yn ogystal â gwobr o £750 (Cronfa Goffa Huw Roberts, Pwllheli). Cyflwynwyd rhan o’r gwaith buddugol yn Seremoni’r Fedal Ddrama gyda chefnogaeth Cronfa Goffa JO Roberts.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62424215|teitl=Eisteddfod 2022: Gruffydd Siôn Ywain yn ennill y Fedal Ddrama|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=4 Awst 2022}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
* [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Eisteddfod 2022 ar wefan yr Eisteddfod Genedlaethol]
* [https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/eisteddfod Eisteddfod 2022 ar wefan BBC Cymru]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Eisteddfod Genedlaethol}}
[[Categori:2022 yng Nghymru]]
[[Categori:Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl blwyddyn|2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl lleoliad|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Ceredigion]]
[[Categori:Tregaron]]
9sxeerkxjakrelywayqoq99k7j2ejz5
11100061
11100048
2022-08-07T18:09:56Z
Dafyddt
942
cystadlaethau
wikitext
text/x-wiki
{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw= Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022
|delwedd=Eisteddfod-maes-awyr.jpg
|maintdelwedd=300px
|isdeitl=
|rhagflaenydd=Eisteddfod AmGen 2021
|olynydd=
|lleoliad=[[Tregaron]], Ceredigion
|cynhaliwyd=30 Gorffennaf–6 Awst 2022
|archdderwydd=[[Myrddin ap Dafydd]]
|cleddyf=[[Robin McBryde|Robin o Fôn]]
|cadeirydd=[[Elin Jones]]
|llywydd=[[Ben Lake]]
|cost=
|ymwelwyr=
|coron=[[Esyllt Maelor]]
|cadair=[[Llŷr Gwyn Lewis]]
|owen=[[Meinir Pierce Jones]]
|ellis=Ceri Haf Roberts
|llwyd=Siôn Jenkins
|roberts=Lisa Dafydd
|burton=Cedron Sion
|rhyddiaith=Sioned Erin Hughes
|thparry=Gwyn Nicholas<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/gwyn-nicholas-yn-ennill-medal-goffa-syr-th-parry-williams|teitl=Gwyn Nicholas yn ennill Medal Goffa Syr TH Parry-Williams|cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=20 Mai 2022|dyddiadcyrchiad=1 Awst 2022}}</ref>
|drama=Gruffydd Siôn Ywain
|tlwseisteddfod=
|dysgyflwy=Joe Healy
|tlwscerddor=Edward Rhys-Harry
|ysgrob=Eiry Price
|medalaurcelf= Seán Vicary
|medalaurcrefft= Natalia Dias
|davies=
|ybobl=
|artistifanc= Elin Hughes
|medalaurpen=
|ysgpen=Sonia Cunningham
|gwyddoniaeth=[[Robin Williams (ffisegydd)|Robin Williams]]
|gwefan= [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Gwefan 2022]
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022''' yn [[Tregaron|Nhregaron]], [[Ceredigion]], rhwng 30 Gorffennaf - 6 Awst 2022. Roedd y Brifwyl hon fod i'w chynnal yn 2020 ond fe'i gohiriwyd ddwywaith yn dilyn [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|pandemig COVID-19]], felly dyma'r Eisteddfod gyntaf nôl ar Faes ers 2019.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362547|teitl=Lluniau Dydd Sadwrn: Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Cychwynnodd yr Eisteddfod gyda sioe gerdd yn y Pafiliwn ar y nos Wener. Ysgrifennwyd ''Lloergan'' gan [[Fflur Dafydd]] gyda chaneuon gan [[Griff Lynch]] a Lewys Wyn. Mae'r sioe wedi ei osod yn y flwyddyn 2050, lle mae'r ofodwraig Lleuwen Jones yn gwireddu breuddwyd oes o gael bod y ferch gyntaf ar y lleuad.
Dywedodd yr Eisteddfod bod nifer y cystadleuwyr ychydig i lawr yn 2022 - gyda chystadlaethau corau yn enwedig - ond bod y ffigyrau'n "galonogol". Roedd cyfnod COVID wedi effeithio ar allu nifer o grwpiau i ymarfer.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362119|teitl=Eisteddfod: Covid 'wedi cael effaith' ar faint sy'n cystadlu|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=30 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Y Maes==
Lleolwyd y Maes i'r gogledd o Dregaron ar y tir rhwng yr [[A485]] a’r B4343 ({{coord| 52.226641|-3.934259}}). Roedd y maes carafanau ar ochr orllewinol yr A485.<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/2022-cyrraedd-y-maes|teitl=Cyrraedd y Maes|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchiad=31 Gorffennaf 2022}}</ref> Paratowyd cynllun y Maes mewn amser pan oedd cyfyngiadau COVID yn llymach felly roedd fwy o ofodau a mannau agored nag o'r blaen, yn cynnwys y brif fynedfa, i osgoi pobl gronni yn yr un lle.
Roedd cynllun arbennig yn cynnig 15,000 o docynnau mynediad am ddim i "deuluoedd lleol sydd ddim fel arfer yn mynychu'r Eisteddfod" yn cynnwys teuluoedd difreintiedig a ffoaduriaid.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62207560|teitl='Siom' yr Eisteddfod Genedlaethol wedi 'twyll' tocynnau am ddim|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=18 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}</ref> Daeth i'r amlwg wedyn bod nifer o bobl eraill anghymwys wedi hawlio'r tocynnau a byddai rhaid i'r Eisteddfod fynd drwy'r ceisiadau i'w annilysu. Dywedodd Cadeirydd Pwyllgor Gwaith Eisteddfod Tregaron, [[Elin Jones]], fod pobl "farus" wedi hawlio tocynnau "ar draul plant mewn tlodi a ffoaduriaid". Fe setlwyd y mater erbyn dechrau'r Eisteddfod gyda chynllun newydd. <ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62345236|teitl=Elin Jones: 'Gorhawlio' tocynnau Eisteddfod 'wedi'i setlo'|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=29 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Bythefnos cyn cychwyn yr Eisteddfod, nid oedd yr adeiladau wedi cyrraedd mewn pryd ar gyfer y Ganolfan Groeso, pafiliwn Maes B na'r Theatr, oherwydd problemau’n ymwneud â Brexit a COVID. Dywedodd [[Elin Jones]], cadeirydd y Pwyllgor Gwaith fod rhaid i'r trefnwyr fynd ar ofyn i ambell syrcas yng ngwledydd Prydain, drwy gyflenwi pabelli eraill yn eu lle.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/2101623-eisteddfod-wedi-mynd-ofyn-syrcas-sgil-diffyg|teitl= Yr Eisteddfod “wedi mynd ar ofyn” syrcas yn sgil diffyg adeiladau |cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Daeth glaw trwm ar y nos Sadwrn cyntaf gan greu pyllau dŵr a mwd ar y Sul ond fe sychodd y maes yn gyflym, gyda tywydd braf weddill yr wythnos.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62369664|teitl='Mesurau mewn lle' i ddelio â glaw ar y maes|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
==Prif gystadlaethau==
=== Y Gadair ===
Enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] oedd [[Llŷr Gwyn Lewis]] (ffugenw "Cnwt Gwirion"). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Idris Reynolds]], ar ran ei gyd-feirniaid [[Emyr Lewis (bardd)|Emyr Lewis]] a [[Twm Morys]]. Roedd 14 ymgeisydd am y wobr eleni - y nifer fwyaf ers dros 30 mlynedd, a'r dasg oedd llunio awdl ar fwy nag un o'r mesurau traddodiadol, heb fod yn fwy na 250 o linellau, ar y teitl ''Traeth''. Dywedodd y beirniaid fod y "safon gyffredinol drwyddi draw yn dipyn uwch na'r norm" - er nad oedd y tri yn unfrydol yn eu penderfyniad terfynol.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62440383|teitl=Llŷr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=5 Awst 2022}}</ref>
Noddwyd y Gadair gan Gylch Cinio Dynion Aberystwyth, a rhoddir y wobr ariannol er cof annwyl am Eluned ac W Ambrose Bebb, gan eu plant a’u hwyrion.
Cynlluniwyd a chrëwyd y Gadair gan Rees Thomas, Bow Street - cyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth. Rees Thomas, Bow Street, sydd wedi cynllunio a chreu’r Gadair eleni. Yn gyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth.<ref>{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/llyr-gwyn-lewis-yn-ennill-cadair-eisteddfod-ceredigion|teitl=Llyr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion |cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=5 Awst 2022}}</ref>
=== Y Goron ===
Enillydd [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] oedd [[Esyllt Maelor]] (ffugenw "Samiwel"). Traddodwyd y feirniadaeth gan Cyril Jones ar ran ei gyd-feirniaid Glenys Mair Roberts a Gerwyn Wiliams. Cystadlodd 24 eleni a'r dasg oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn, heb fod dros 250 o linellau ar y testun ''Gwres''. Dywedodd y beirniaid mai "digon cyffredin oedd ei hansawdd at ei gilydd" ond fod y dosbarth teilyngdod wedi eu "plesio yn arw". Roedd y beirniaid yn unfrydol mai Esyllt Maelor oedd yn fuddugol. Hi oedd y fenyw gyntaf i ennill cadair Eisteddfod yr Urdd yn 1977 yn Y Barri.
Yn cloi ei feirniadaeth, dywedodd Ceri Wyn "Ond yn gwbl annibynnol ar ein gilydd, cyn i ni drafod, roedd y tri ohonom yn gytûn taw eiddo Samiwel yw coron Ceredigion yma yn Nhregaron." Dywedodd ei bod hi'n "fraint" cael coroni "dewin geiriau go iawn".
Dyluniwyd a chynhyrchwyd y goron gan yr artist, Richard Molineux ac mae'n ddathliad o ddiwylliant Ceredigion a Chymru mewn cyfres o 12 o ffasedau gwydr lliw. Mae'r elfennau diwylliannol yn cynnwys Castell Aberteifi, Cors Caron, y barcud coch, Afon Teifi, Abaty Ystrad Fflur a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Bridfa Ryngwladol Cobiau Cymreig Derwen oedd yn rhoi'r goron ac Ifor a Myfanwy Lloyd o'r fridfa sy'n rhoi'r wobr ariannol o £750.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62380432|teitl=Eisteddfod Genedlaethol 2022: Esyllt Maelor yn ennill y Goron|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=1 Awst 2022}}</ref>
=== Gwobr Goffa Daniel Owen ===
Yr enillydd oedd [[Meinir Pierce Jones]] o Nefyn, Llŷn. Traddodwyd y feirniadaeth gan Haf Llewelyn, ar ran ei chyd-feirniaid [[Dyfed Edwards]] a [[Llwyd Owen]]. Tasg y gystadleuaeth oedd creu nofel heb ei chyhoeddi gyda llinyn storïol cryf, heb fod yn llai na 50,000 o eiriau. Y wobr oedd Medal Goffa Daniel Owen, yn rhoddedig gan Gareth, Cerys a Betsan Lloyd, Talgarreg - a £5,000 gan Brifysgol Aberystwyth. Daeth 14 cynnig ar y gystadleuaeth eleni a dywedodd y beirniaid bod "y safon yn gyffredinol yn uchel iawn eleni" er nad oedd y tri yn gytûn ar yr enillydd.
Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Manon Steffan Ros]] ar ran ei chyd-feirnaid, Emyr Llywelyn ac Ioan Kidd. Er nad oedd y beirniad yn unfryd, roedd Manon Steffan Ros a Ioan Kidd yn credu mai nofel ''Capten'' gan "Polly Preston" oedd nofel orau'r gystadleuaeth eleni.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62392799|teitl=Meinir Pierce Jones yn ennill Gwobr Goffa Daniel Owen|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=2 Awst 2022}}</ref>
=== Y Fedal Ryddiaith ===
Enillydd [[Medal Ryddiaith|y Fedal]] oedd [[Sioned Erin Hughes]] o [[Boduan|Foduan]] gyda'i chyfrol ''Rhyngom'' dan y ffugenw "Mesen". Y dasg eleni oedd ysgrifennu cyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y testun 'Dianc' gyda gwobr ariannol o £750 yn ogystal a'r Fedal. Roedd 17 o ymgeiswyr eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan [[Meg Elis]] ar ran ei chyd-feirniaid [[ Dylan Iorwerth]] ac [[Eurig Salisbury]]. Roedd y tri yn unfrydol mai Mesen oedd yn deilwng o'r Fedal Ryddiaith.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62412124|teitl=Sioned Erin Hughes yn ennill Medal Ryddiaith Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}</ref>
=== Tlws y Cerddor ===
Enillydd y tlws oedd Edward Rhys-Harry (ffugenw "Picard") sy'n byw yn Llundain. Derbyniodd £750 ac ysgoloriaeth gwerth £2,000 i hyrwyddo'i yrfa. Y dasg oedd creu opera fer o un gân gorws a dwy gân i unawdwyr ynghyd ag amlinelliad cryno o'r opera gyfan, gan ddefnyddio geiriau Cymraeg gwreiddiol neu rhai sy'n bodoli eisoes.
Roedd 6 ymgais eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan Gwion Thomas ar ran ei gyd-feirniaid, John Metcalf a Patrick Young. Dywedodd fod yr Eisteddfod wedi gosod "her hynod anodd i gyfansoddwyr ac i feirniaid". <ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62397046|teitl=Eisteddfod 2022: Edward Rhys-Harry yn ennill Tlws y Cerddor|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}</ref>
=== Y Fedal Ddrama ===
Enillydd [[Medal Ddrama|y Fedal]] oedd Gruffydd Siôn Ywain, sy'n wreiddiol o Ddolgellau ond sydd bellach yn byw yn Llundain, am ei ddrama ''Nyth'' (ffugenw "Dy Fam"). Hwn oedd y tro cyntaf iddo gystadlu am y Fedal Ddrama. Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Janet Aethwy]] ar ran ei chyd-feirniaid Sharon Morgan a Sera Moore Williams. Y dasg oedd ysgrifennu ddrama lwyfan heb unrhyw gyfyngiad o ran hyd.
Cyflwynwyd y Fedal er cof am Eiryth ac Urien Wiliam, rhoddedig gan eu plant, Hywel, Sioned a Steffan yn ogystal â gwobr o £750 (Cronfa Goffa Huw Roberts, Pwllheli). Cyflwynwyd rhan o’r gwaith buddugol yn Seremoni’r Fedal Ddrama gyda chefnogaeth Cronfa Goffa JO Roberts.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62424215|teitl=Eisteddfod 2022: Gruffydd Siôn Ywain yn ennill y Fedal Ddrama|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=4 Awst 2022}}</ref>
==Canlyniadau cystadlaethau==
===Bandiau Pres===
'''1. Bandiau Pres Dosbarth 1'''
1. Band Arian Llaneurgain
2. Band Pres BTM
3. Band Markham a'r Cylch
'''2. Bandiau Pres Dosbarth 2'''
1. Seindorf Biwmares
2. Band Arian Tref Rhydaman
'''3. Bandiau Pres Dosbarth 3'''
1. Band Arian Cross Keys
2. Band RAF Sain Tathan
3. Seindorf Arian Crwbin
'''4. Bandiau Pres Dosbarth 4'''
1. Band Arian Cross Keys
2. Seindorf Arian Yr Oakeley
3. Band Arian Cwm Ogwr
===Cerdd Dant===
'''5. Côr Cerdd Dant dros 20 mewn nifer'''
1. Lleisiau Tywi, Dyffryn Tywi
2. Côr Merched Llangwm, Sir Conwy
3. Côr Merched Canna, Caerdydd
'''6. Parti Cerdd Dant hyd at 20 mewn nifer'''
1. Parti'r Gromlech
2. Parti'r Greal
3. Lodesi Dyfi
'''7. Parti Cerdd Dant o dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Adran Aberystwyth
2. Merched Plastaf
'''8. Triawd neu Bedwarawd Cerdd Dant'''
1. Triawd Aeron, Dyffryn Aeron
2. Elin, Lois, Catrin a Non, Ynys Môn
'''9. Deuawd Cerdd Dant 21 Oed a Throsodd'''
1. Ceri Haf a Ruth Erin, Caerdydd / Dinbych
2. Carys Griffiths-Jones a Dafydd Jones, Cwrt-newydd / Ciliau Aeron
3. Rhian a Rhonwen, Llanycil / Llandderfel
'''10. Deuawd Cerdd Dant o dan 21 oed'''
1. Gwenan ac Ynyr
2. Martha a Sophie
3. Fflur Davies a Leisa Gwenllian
'''11. Gwobr Aled Lloyd Davies - Unawd Cerdd Dant 21 oed a throsodd'''
1. Llio Meirion Rogers, Efenechtyd, Rhuthun
2. Siriol Elin, Abergele
3. Cai Fôn Davies, Bangor
'''12. Unawd Cerdd Dant 16 ac o dan 21 oed'''
1. Manw Robin
2. Gwenan Mars Lloyd
3. Fflur Davies
'''13. Unawd Cerdd Dant 12 ac o dan 16 oed'''
1. Branwen Medi Jones
2. Ela Mablen Griffiths-Jones
3. Ioan Joshua Mabbutt
'''14. Unawd Cerdd Dant o dan 12 oed'''
1. Cari Lovelock
2. Lili Myrddin
3. Anest Gwilym Jones
'''15. Cystadleuaeth Cyfeilio - i delynorion sydd heb gyfeilio mewn gwyliau cenedlaethol'''
1. Alwena Mair Owen
2. Emma Cerys Buckley
===Cerddoriaeth===
'''17. Côr Adloniant'''
1. Cywair
2. Côr Llanddarog
3. Côr Alawbama
'''18. Côr Cymysg heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Côrdydd
2. Côr Llundain
'''19. Côr Meibion heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Côr Meibion Ar Ôl Tri, Aberteifi
2. Côr Meibion Machynlleth, Machynlleth
3. Bechgyn Bro Taf, Caerdydd
'''21. Côr i rai 60 oed a throsodd'''
1. Côr Hen Nodiant
2. Encôr Ynys Môn
3. Côr Nefi Blws
'''20. Côr Merched heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Aelwyd y Neuadd Fach
2. Ysgol Gerdd Ceredigion
'''22. Côr Ieuenctid o dan 25 oed heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Ysgol Gerdd Ceredigion
2. Côr Bechgyn Plasmawr
3. Ysgol Penweddig
'''23. Cystadleuaeth Gorawl Eisteddfodau Cymru'''
1. Côr Caerdydd
2. Côr Dre
3. Côr Hafodwenog
'''25. Tlws Arweinydd Corawl yr Ŵyl, er cof am Sioned James'''
Islwyn Evans
'''26. Côr yr Wyl'''
Côrdydd
'''27. Ensemble Lleisiol Agored'''
1. Rhys Meilyr/Rhys Archer/Owain Rowlands
2. Criw COR
3. Adran Aberystwyth
'''28. Ysgoloriaeth W Towyn Roberts'''
1. Eiry Price
2. Rhys Meilyr
3. Robin Gruffudd Hughes
'''29. Unawd Soprano 25 oed a throsodd'''
1. Sara Davies, Llandysul
2. Joy Cornock, Talyllychau
3. Eiry Price, Pwllheli
'''30. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Uwchdenor 25 oed a throsodd'''
1. Ceri Haf Roberts, Dinbych
2. Helen Jones, Crai
3. Jennifer Parry, Aberhonddu
'''31. Unawd Tenor 25 oed a throsodd'''
1. Elis Jones, Rhuthun
2. Efan Williams, Lledrod
3. Aled Wyn Thomas, Llanwnnen
'''32. Unawd Bariton / Bas 25 oed a throsodd'''
1. Barry Powell, Llanfihangel-y-Creuddyn
2. Siôn Eilir Roberts, Rhuthun
3. Kees Huysmans, Llanbedr Pont Steffan
'''33. Gwobr Goffa David Ellis: Y Rhuban Glas'''
1. Ceri Haf Roberts, Dinbych
'''34. Canu Emyn i rai 60 oed a throsodd'''
1. Vernon Maher
2. Glynn Morris
3. Gwynne Jones
'''35. Unawd Lieder / Cân Gelf 25 oed a throsodd'''
1. Elis Jones, Rhuthun
2. Efan Williams, Lledrod
3. Peter Totterdale, Blaendulais, Castell-nedd
'''36. Unawd Lieder / Cân Gelf o dan 25 oed'''
1. Rhys Meilyr, Llangefni
2. Kathy Macaulay, Caerdydd
3. Llinos Haf Jones, Penarth
'''37. Unawd yr Hen Ganiadau 19 oed a throsodd'''
1. Owain Rowlands, Llandeilo
2. Barry Powell, Llanfihangel-y-Creuddyn
3. Gwyn Morris, Aberteifi
'''38. Unawd Soprano 19 ac o dan 25 oed'''
1. Lisa Dafydd, Rhuthun
2. Tesni Jones, Llanelwy
3. Glesni Rhys Jones, Bodedern
'''39. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Uwchdenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Llinos Haf Jones
2. Erin Swyn Williams
'''40. Unawd Tenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Rhys Meilyr, Llangefni
2. Rhys Archer, Y Fflint
'''41. Unawd Bariton / Bas 19 ac o dan 25 oed'''
1. Owain Rowlands
2. Tomos Heddwyn Griffiths
3. Daniel O'Callaghan
'''42. Gwobr Goffa Osborne Roberts - Y Rhuban Glas'''
1. Lisa Dafydd, Rhuthun
2. Owain Rowlands, Llandeilo
3. Llinos Haf Jones, Penarth
4. Rhys Meilyr, Llangefni
'''43. Unawd o Sioe Gerdd 19 oed a throsodd'''
1. Cai Fôn Davies
2. Fflur Davies
3. Taylah James
'''44. Ysgoloriaeth Goffa Wilbert Lloyd Roberts'''
1. Fflur Davies
'''45. Unawd o Sioe Gerdd o dan 19 oed'''
1. Lili Mohammad
2. Nansi Rhys Adams
3. Manw Robin
'''46. Unawd i Ferched 16 ac o dan 19 oed'''
1. Eiriana Jones-Campbell
2. Lea Morus Williams
3. Lili Mohammad
'''47. Unawd i Fechgyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Twm Tudor
2. Ynyr Lewys Rogers
3. Iolo Tomos Evans
'''48. Unawd i Ferched 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ela Mablen Griffiths-Jones
2. Branwen Medi Jones
3. Beca Marged Hogg
'''49. Unawd i Fechgyn 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ioan Joshua Mabbutt
2. Peredur Hedd Llywelyn
3. Trystan Bryn Evans
'''50. Unawd o dan 12 oed'''
1. Cari Lovelock
2. Lili Myrddin
3. Anest Gwilym Jones
'''51. Gwobr Goffa Eleri Evans Cystadleuaeth Cyfeilio ar y Piano'''
Enillydd: Joseph Cavalli-Price
'''52. Grŵp Offerynnol Agored'''
1. Ensemble Taf, Caerdydd
2. Parti'r Efail, Llanrhystud
'''53. Deuawd Offerynnol Agored'''
1. Aisha a Mared
2. Deuawd Taf
3. Soffia ac Elenor
'''54. Rhuban Glas Offerynnol 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans
'''55. Unawd Chwythbrennau 19 oed a throsodd'''
1. Mali Gerallt Lewis
2. Lleucu Parri
'''56. Unawd Llinynnau 19 oed a throsodd'''
1. Hannah Lowri Roberts
'''59. Unawd Telyn 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans
2. Aisha Gwyneth Palmer
3. Anwen Mai Thomas
'''61. Rhuban Glas Offerynnol 16 ac o dan 19 oed'''
1. Charlotte Kwok
'''62. Unawd Chwythbrennau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Chris Sabisky
'''63. Unawd Llinynnau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Soffia Nicholas
2. Rémy Segrott
3. Carwyn Lloyd
'''64. Unawd Piano 16 ac o dan 19 oed'''
1. Charlotte Kwok
2. Lefi Aled Dafydd
3. Beca Lois Keen
3. Lisa Morgan
'''65. Unawd Offerynnau Pres 16 ac o dan 19 oed'''
1. Glyn Porter
'''66. Unawd Telyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Efa Peak
2. Heledd Wynn Newton
3. Chris Sabisky
3. Emma Cerys Buckley
'''68. Rhuban Glas Offerynnol o dan 16 oed'''
1. Cerys Angharad
'''69. Unawd Chwythbrennau o dan 16 oed'''
1. Lea Mererid Roberts
2. Catrin Edwards
'''72. Unawd Offerynnau Pres o dan 16 oed'''
1: Ianto Caradog Evans
===Dawns===
'''83. Tlws Coffa Lois Blake'''
1. Dawnswyr Talog, Sir Gaerfyrddin
2. Dawnswyr Nantgarw, Pontypridd
'''85. Parti Dawnsio Gwerin o dan 25 oed'''
1. Dawnswyr Talwenog, Sir Gaerfyrddin
2. Bro Taf, Morgannwg Ganol
3. Dawnswyr Penrhyd, Rhydaman
'''86. Dawns Stepio i Grŵp'''
1. Bro Taf, Pontypridd
2. Dawnswyr Talwin, Sir Gaerfyrddin
3. Dawnswyr Seithenyn, Aberystwyth
'''87. Deuawd, Triawd neu Bedwarawd Stepio'''
1. Daniel a Morus,Creigiau, Caerdydd
2. Mared Esyllt Evans a Cadi Fflur Evans, Tre-lech
3. Enlli a Lleucu, Caerdydd
'''88. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn 18 oed a Throsodd'''
1. Daniel Calan Jones, Caerdydd
2. Elwyn Williams, Caerdydd
3. Ioan Wyn Williams, Caerdydd
'''89. Dawns Stepio Unigol i Ferched 18 oed a Throsodd '''
1. Lleucu Parri, Caerdydd
2. Cadi Fflur Evans, Tre-lech
3. Sara Brown, Llanpumsaint
'''90. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn o dan 18 oed'''
1. Morus Jones
2. Dion Jones
3. Abel Rees
'''91. Dawns Stepio Unigol i Ferched o dan 18 oed'''
1. Elen Morlais Williams
2. Erin Jones
3. Esther Defis
'''94. Dawns Greadigol/ Gyfoes Unigol'''
1. Elin Lloyd
2. Amy Morgan
3. Alisha Teasdale
'''95. Dawns Greadigol Gyfoes'''
1. The Studio
'''96. Dawns Aml-gyfrwng i Bâr neu Driawd mewn unrhyw arddull'''
1. Elin, Alisha a Rose
2. Anna ac Amy
3. Caitlin ac Asha
'''97. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd 12 oed a throsodd'''
1. Jessica Sier
'''98. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd o dan 12 oed'''
1. Olly Louis Fraser Jones
2. Francessca Cooper
'''99. Dawns Disgo/Hip Hop/Stryd i Bâr neu Driawd'''
1. Gwen Rowley ac Awen Pritchard
'''100. Dawns Disgo/Hip Hop/Stryd i Grŵp'''
1. Y Cellwair Gwyllt
2. Y Drych
3. Ysgol Bro Pedr
===Alawon Gwerin===
'''101. Côr Alaw Werin dros 20 mewn nifer'''
1. Côr yr Heli, Llyn, Eifionydd a Chaernarfon
2. Côr Merched Canna, Caerdydd
3. Côr Gwerin Ger y Lli, Aberystwyth
'''102. Parti Alaw Werin hyd at 20 mewn nifer'''
1. Merched Soar
2. Staff Ysgol Bro Teifi
3. Lodesi Dyfi
'''103. Parti Alaw Werin dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Adran Aberystwyth
2. Merched Plastaf
3. Aelwyd Yr Ynys
'''104. Gwobr Goffa y Fonesig Ruth Herbert Lewis 21 oed a throsodd'''
1. Llinos Haf Jones, Penarth
2. Cai Fôn Davies, Bangor
3. Carys Hâf, Caio
'''105. Unawd Alaw Werin 16 ac o dan 21 oed'''
1. Lili Mohammad
2. Sophie Jones
3. Cadi Gwen Williams
'''106. Unawd Alaw Werin 12 ac o dan 16 oed'''
1. Branwen Medi Jones
2. Ela Mablen Griffiths-Jones
3. Nia Menna Compton
'''107. Unawd Alaw Werin o dan 12 oed'''
1. Gwennan Lloyd Owen
2. Cari Lovelock
3. Nêst Mars-Lloyd
'''108. Perfformiad Gwreiddiol'''
1. Ysgol Glanaethwy
'''109. Grŵp Offerynnol neu offerynnol a lleisiol'''
Cydradd gyntaf: Parti'r Efail a Sesiynwyr Clera
'''110. Unawd ar unrhyw offeryn gwerin'''
1. Alwena Mair Owen
2. Heledd Davies
3. Angharad Fflur Thomas
'''111. Cyflwyno Cân Werin hunangyfeiliant'''
1. Rhiannon O'Connor
===Dysgwyr===
'''118. Côr Dysgwyr rhwng 13 a 40 mewn nifer'''
1. Côr Dysgwyr Ceredigion
2. Côr DAW (Dysgwyr Ardal Wrecsam)
3. Côr Dysgu Cymraeg Sir Benfro
4. Côr Cyd Aberystwyth
'''119. Parti Canu, hyd at 12 mewn nifer'''
1. Parti Cyd Aberystwyth
2. Côr Bach DAW
'''120. Ymgom'''
1. Grwp y Llannau
2. John Pearman
'''121. Cyflwyniad Grŵp, hyd at 5 munud ar destun 'Fy ardal i''''
1. Grwp Diane
'''123. Unawd lleisiol'''
1. Sarah Bee
===Llefaru===
'''132. Côr Llefaru dros 16 mewn nifer'''
1. Côr Sarn Helen,Llanbedr Pont Steffan, Llandysul ac Aberaeron
2. Côr Merched Tawe, Pontarddulais a'r Cyffiniau
3. Lleisiau Cafflogion, Efailnewydd a Llanaelhaearn
'''133. Parti Llefaru hyd at 16 mewn nifer'''
1. Aelwyd Cwm Rhondda
2. Parti Man a Man
3. Lleisiau RhymniCwm
'''134. Gwobr Goffa Llwyd o'r Bryn 21 oed a throsodd'''
1. Siôn Jenkins, Llandysilio, Sir Benfro
'''135. Llefaru Unigol Agored'''
1. Cai Fôn Davies, Bangor
2. Daniel O'Callaghan, Pwll-trap
3. Meleri Morgan, Bwlch-llan
'''136. Perfformio Darn Digri Agored'''
1. Gwion Dafydd Bowen
2. Mair Jones
3. Rhys Owen Jones
'''138. Llefaru Unigol 16 ac o dan 21 oed'''
1. Owain Siôn
2. Zara Evans
3. Erin Swyn Williams
'''139. Llefaru Unigol 12 ac o dan 16 oed'''
1. Beca Dwyryd
2. Erin Llwyd
3. Ela Mablen Griffiths-Jones
'''140. Llefaru Unigol o dan 12 oed'''
1. Awel Grug Lewis
2. Meia Elin Evans
3. Gwennan Lloyd Owen
'''141. Llefaru Unigol o'r Ysgrythur 16 oed a throsodd'''
1. Steffan Alun Leonard
2. Lisa Jones
3. Daniel O'Callaghan
'''142. Llefaru Unigol o'r Ysgrythur o dan 16 oed'''
1. Mai Owen
2. Olwen Roberts
3. Trystan Bryn Evans
===Theatr===
'''168. Actio Drama neu Waith Dyfeisiedig'''
1. Cwmni Drama'r Gwter Fawr
2. Cwmni Drama Licris Olsorts
'''169. Actor Gorau Cystadleuaeth 168'''
1. Gweni King
'''170. Cyfarwyddwr Gorau Cystadleuaeth 168'''
1. Mel Morgans
'''171. Gwobr Richard Burton 19 oed a throsodd'''
1. Cedron Sion
'''172. Deialog'''
1. Zara Evans a Megan Dafydd, Tregaron / Llangeitho
2. Ela Mablen Griffiths-Jones a Swyn Efa Tomos, Cwrt-newydd / Pencarreg
'''173. Monolog 16 ac o dan 19 oed'''
1. Owain Siôn
2. Manw Robin
3. Glain Llwyd Davies
'''174. Monolog 12 ac o dan 16 oed'''
1. Swyn Efa Tomos
2. Mai Owen
3. Neli Rhys
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
==Dolenni allanol==
* [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Eisteddfod 2022 ar wefan yr Eisteddfod Genedlaethol]
* [https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/eisteddfod Eisteddfod 2022 ar wefan BBC Cymru]
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Eisteddfod Genedlaethol}}
[[Categori:2022 yng Nghymru]]
[[Categori:Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl blwyddyn|2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl lleoliad|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Ceredigion]]
[[Categori:Tregaron]]
n9kgviiykhoemqt7xkgjttp9fwzwcml
Eluned King
0
298380
11100036
11098254
2022-08-07T15:48:26Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| nationality = {{banergwlad|Cymru}}
| dateformat = dmy
}}
Seiclwraig o Gymraes yw '''Eluned King''' (ganwyd [[1 Awst]] [[2002]]).<ref>{{cite web|url=https://www.procyclingstats.com/rider/eluned-king|title=Eluned King|website=ProCyclingStates|access-date=31 Gorffennaf 2022|language=en}}</ref> Mae hi'n dod o [[Abertawe]] ac aeth i [[Ysgol Gyfun Gŵyr]]. Ers 2020 mae'n byw ym [[Manceinion]] lle mae'n hyfforddi gyda uwch academi seiclo Prydain.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/58139612|teitl=Seiclwr o Abertawe yn 'un i'w gwylio' yn y dyfodol|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=9 Awst 2021|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}</ref>
Mae hi'n aelod y dîm seiclo Prydain ers oedd yn 16 oed.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/61479903|title=Eluned King: Seren newydd seiclo yng Nghymru|date=18 Mai 2022|author=Gruffudd ab Owain|website=BBC Cymru Fyw|access-date=31 Gorffennaf 2022}}</ref> Enillodd y fedal efydd yn y ras pwyntiau merched yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/sport/live/2022/jul/31/commonwealth-games-2022-cycling-gymnastics-and-swimming-on-day-three-live|title=Commonwealth Games 2022: cycling crash mars day three action – live|date=31 Gorffennaf 2022|author=Will Unwin|website=The Guardianl|access-date=31 Gorffennaf 2022|language=en}}</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:King, Eluned}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 2002]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Pobl o Abertawe]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
cb5epiouiz0nnnw3ad45lgdmm14tek2
Will Roberts (seiclwr)
0
298444
11100042
11098312
2022-08-07T15:51:00Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
Mae '''William "Will" Roberts''' (ganwyd [[4 Mehefin]] [[1998]]) yn seiclwr Cymreig.<ref>{{cite web|url=https://www.procyclingstats.com/rider/william-roberts|title=William Roberts|language=en|website=ProCyclingStats|access-date=1 Awst 2022}}</ref>
Ennillodd Roberts y Fedal Efydd yn y Ras Scratch 15 cilometr yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/av/commonwealth-games/62373138|title=Commonwealth Games: 'Shook up' Will Roberts celebrates bronze in men's scratch race|language=en|website=BBC Sport|access-date=1 Awst 2022}}</ref>
{{eginyn Cymro}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Roberts, Will}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1998]]
[[Categori:Seiclwyr Cymreig]]
o39gvqh16fueb8fiuid4zuw2ey24xe3
Lily Rice
0
298474
11100033
11098760
2022-08-07T15:44:50Z
Deb
7
wikitext
text/x-wiki
Nofiwr o Gymru yw '''Lily Rice''' (ganwyd c.2004), sy'n dod o [[Maenorbŷr|Faenorbŷr]]. Cafodd Rice y fedal efydd yn y ras 100 medr dull cefn S8 yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.westerntelegraph.co.uk/news/20591126.bronze-medal-manorbiers-lily-rice-commonwealth-games|title=Bronze medal for Manorbier's Lily Rice in Commonwealth Games|language=en|date=31 Gorffennaf 2022|author=Ruth Davies|website=Western Telegraph|access-date=1 Awst 2022}}</ref> Mae hi'n dioddef o [[Paraplegia|Baraplegia]] Sbastig Etifeddol.<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/uk-sport-news/lily-rice-battles-past-infection-24638995|title=Lily Rice battles past infection to claim Wales' first swimming medal of the Commonwealth Games|website=WalesOnline|language=en|access-date=1 Awst 2022}}</ref>
Ym 2016, yn 12 oed, enillodd wobr yng Ngwobrau Chwaraeon Sir Benfro.<ref>{{cite web|url=http://www.pembrokeshiresport.co.uk/lily%E2%80%99s-already-a-star-in-swimming!|title=Lily’s already a star in swimming!|website=Pembrokeshire Sport|access-date=1 Awst 2022}}</ref> Cymhwysodd ar gyfer y Gemau gydag amser o 1:22:32.<ref>{{cite web|url=https://www.westerntelegraph.co.uk/news/20519321.swimmer-ready-commonwealth-games-pembrokeshire-competitors-eye-glory|title=Swimmer ready for Commonwealth Games as Pembrokeshire competitors eye glory|date=25 Gorffennaf 2022|website=Western Telegraph|language=en|access-date=1 Awst 2022}}</ref> Roedd hi'n fenyw gyntaf yn Eiurpe i lanio "backflip" cadair olwyn.<ref name="backflip">{{cite web|url=https://www.westerntelegraph.co.uk/news/20591126.bronze-medal-manorbiers-lily-rice-commonwealth-games/|title=Bronze medal for Manorbier's Lily Rice in Commonwealth Games|date=31 Gorffennaf 2022|website=Western Telegraph|language=en|access-date=1 Awst 2022}}</ref>
{{eginyn Cymraes}}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Rice, Lily}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau'r 200au]]
[[Categori:Nofwyr Cymreig]]
k9ybrntt5se21s1qc457asilog8vnad
Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022
0
298514
11100019
11099861
2022-08-07T14:43:07Z
Deb
7
/* Medalau'r Cymry */
wikitext
text/x-wiki
{{infobox country at games
|CGA = WAL
|CGAname = [[Commonwealth Games Wales]]
|games = Gemau'r Gymanwlad
|year = 2022
|flagcaption = [[Baner Cymru]]
|oldcode =
|website = {{url|teamwales.cymru/en}}
|location = [[Birmingham]], [[Lloegr]]
|start_date = {{Start date|2022|7|28|df=y}}
|end_date = {{End date|2022|8|8|df=y}}
|competitors_men = 99
|competitors_women = 102
|sports = 16
|flagbearer_open = [[Geraint Thomas]]<br/>[[Tesni Evans]]
|flagbearer_close =
|rank =
|gold = 5
|silver = 5
|bronze = 13
|officials =
|app_begin_year =
|app_end_year =
|seealso =
}}
Roedd 201 aelod yn nhîm Cymru yn cystadlu yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]] yn [[Birmingham]], Lloegr, rhwng 28 Gorffennaf ac 8 Awst 2022.
==Tîm Cymru==
Aelodau'r tîm Cymru'n gynnwys [[Megan Barker]] (Seiclo), [[Melissa Courtney-Bryant]] (Athletau), [[Laura Daniels]] (Bowlio Lawnt), [[Tesni Evans]] (Sboncen), [[Daniel Jervis]] (Nofio), ac eraill.<ref>{{cite web|url=https://teamwales.cymru/cy/athletes/|title=Ein Hathletwyr|website=Tîm Cymru|access-date=20 Gorffennaf 2022}}</ref> Capten y tîm yw [[Anwen Butten]].<ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/wales/2022-07-08/who-is-the-athlete-named-team-wales-captain-for-birmingham-2022|title=The athlete named Team Wales captain for Birmingham Commonwealth Games 2022|language=en|date=8 Gorffennaf 2022|website=ITV|access-date=27 Gorffennaf 2022}}</ref>
[[Geraint Thomas]] a [[Tesni Evans]] oedd yn cario baner Cymru yn y seremoni agoriadol.<ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/wales/2022-07-28/geraint-thomas-and-tesni-evans-to-lead-out-team-wales-at-commonwealth-games|title=Commonwealth Games: Geraint Thomas and Tesni Evans to be flag bearers for Team Wales|date=28 Gorffennaf 2022|language=en|website=ITV|access-date=29 Gorffennaf 2022}}</ref>
Daeth Gordon Llewellyn yn enillydd medal hynaf Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad.<ref name=Llewellyn/>
==Cystadleuwyr==
Aelodau tîm Cymru ym mhob camp
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center;"
! width=180|Camp
! width=55|Dynion
! width=55|Merched
! width=55|Cyfanswm
|-
| align=left|[[Athletau yn Ngemau'r Gymanwlad|Athletau]]
| 11 || 13 || 24
|-
| align=left|[[Beicio yng Ngemau'r Gymanwlad|Beicio]]
| 11 || 13 || 24
|-
| align=left|[[Bocsio yng Ngemau'r Gymanwlad|Bocsio]]
| 6 || 3 || 9
|-
| align=left|[[Bowlio lawnt yng Ngemau'r Gymanwlad|Bowlio lawnt]]
| 8 || 6 || 14
|-
| align=left|[[Codi pwysau yng Ngemau'r Gymanwlad|Codi pwysau]]
| 2 || 5 || 7
|-
| align=left|[[Gymnasteg yng Ngemau'r Gymanwlad|Gymnasteg]]
| 5 || 8 || 13
|-
| align=left|[[Hoci yng Ngemau'r Gymanwlad|Hoci]]
| 18 || 18 || 36
|-
| align=left|[[Judo yng Ngemau'r Gymanwlad|Judo]]
| 3 || 3 || 6
|-
| align=left|[[Nofio yng Ngemau'r Gymanwlad|Nofio]]
| 12 || 8 || 20
|-
| align=left|[[Pêl-rwyd yng Ngemau'r Gymanwlad|Pêl-rwyd]]
| {{n/a}} || 12 || 12
|-
| align=left|[[Plymio yng Ngemau'r Gymanwlad|Plymio]]
| 1 || 2 || 3
|-
| align=left|[[Reslo yng Ngemau'r Gymanwlad|Reslo]]
| 1 || 1 || 2
|-
| align=left|[[Rygbi saith-bob-ochr yng Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi saith-bob-ochr]]
| 13 || 0 || 13
|-
| align=left|[[Sboncen yng Ngemau'r Gymanwlad|Sboncen]]
| 3 || 2 || 5
|-
| align=left|[[Tenis bwrdd yng Ngemau'r Gymanwlad|Tenis bwrdd]]
| 2 || 5 || 7
|-
| align=left|[[Triathlon yng Ngemau'r Gymanwlad|Triathlon]]
| 3 || 3 || 6
|-
! Cyfanswm || 99 || 102 || 201
|}
==Medalau'r Cymry==
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
!Medal
!Enw
!Chwaraeon
!Digwyddiad
!Dydd
|-
| {{Aur1}} || [[James Ball]] || Seiclo || Sbrint dynion tandem B || 31 Gorffennaf
|-
| {{Aur1}} || [[Jarrad Breen]]<br />[[Daniel Salmon]] || Bowlio lawnt || Dyblau'r Dynion || 2 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/wales-defeat-england-bowls-final-24647917|title=Wales defeat England in bowls final to clinch second gold medal of 2022 Commonwealth Games|date=2 Awst 2022|author=Ian Mitchelmore|website=WalesOnline|access-date=2 Awst 2022}}</ref>
|-
| {{Aur1}} || [[Olivia Breen]] || Athletau || 100m T37/T38 merched || 2 Awst
|-
| {{Aur1}} || [[Aled Davies]] || Athletau || Discus dynion F42-44/61-64 || 3 Awst<ref name=Aled>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62407788|title=Commonwealth Games: Aled Sion Davies completes gold medal set in Birmingham|date=3 Awst 2022|website=BBC Sport|language=en|access-date=4 Awst 2022}}</ref>
|-
| {{Aur1}} || [[Gemma Frizelle]] || [[Gymnasteg]] || Cylch || 6 Awst <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62448588|title=Commonwealth Games: Wales' Gemma Frizelle wins gold in rhythmic gymnastics hoop final|date=6 Awst 2022|website=BBC Sport|access-date=6 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[James Ball]] || Seiclo || Tandem dynion 1 km time treial amser B || 29 Gorffennaf
|-
| {{Arian2}} || [[Dominic Coy]]<br/>[[Iestyn Harret]]<br/>[[Olivia Mathias]]<br/>[[Non Stanford]] || [[Triathlon]] || ras gyfnewid cymysg || 31 Gorffennaf
|-
| {{Arian2}} || [[Natalie Powell]] || [[Judo]] || 78kg merched || 3 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/wales-natalie-powell-takes-commonwealth-24664349|title=Wales' Natalie Powell takes Commonwealth silver in judo after tight contest with England's Emma Reid|date=3 Awst 2022|website=WalesOnline|author=Mathew Davies|access-date=3 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[Joel Makin]] || [[Sboncen]] || Senglau dynion || 3 Awst<ref>{{cite web|url=https://pembrokeshire-herald.com/77431/makin-takes-silver-at-commonwealth-games/|title=Makin takes silver at Commonwealth Games|date=3 Awst 2022|website=Pembrokeshire Herald|author=James Hemingray|access-date=4 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[Julie Thomas]]<br/>[[Gordon Llewellyn]] || [[Bowlio lawnt]] || Parau cymysg B2–3 || 5 Awst<ref name=Llewellyn>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/wales-gordon-llewellyn-becomes-oldest-24684380|title=Wales' Gordon Llewellyn becomes oldest Welsh Commonwealth Games medallist of all time at 75|date=5 Awst 2022|website=WalesOnline|author=James Toney|access-date=5 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[Taylor Bevan]] || [[Bocsio]] || Parau cymysg B2–3 || 5 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62456090|title=Commonwealth Games: Birmingham 2022 is Scotland's best Games outside Glasgow|date=7 Awst 2022|website=BBC Sport|author1=Richard Winton|author2=Thomas Duncan|access-date=7 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Rhian Edmunds]]<br />[[Emma Finucane]]<br />[[Lowri Thomas]] || Seiclo || Tîm sbrint merched || 29 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Emma Finucane]] || Seiclo|| Sbrint merched || 30 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Eluned King]] || Seiclo|| Ras pwyntiau merched || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Will Roberts (seiclwr)|William Roberts]] || Seiclo|| Ras scratch dynion || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Medi Harris]] || Nofio|| 100 medr dull cefn || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Lily Rice]] || Nofio|| 100 medr dull cefn S8 || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Owain Dando]]<br />[[Ross Owen]]<br />[[Jonathan Tomlinson]] || Bowlio Lawnt || Triawdau'r Dynion || 1 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62376124|title=Commonwealth Games: Wales win 10th medal with bowls bronze|website=BBC Sport|access-date=1 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Jasmine Hacker-Jones]] || [[Judo]] || 63 kg merched || 2 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/jasmine-hacker-jones-wins-commonwealth-24654461|title=Jasmine Hacker-Jones wins Commonwealth bronze for Wales in judo|website=WalesOnline|date=2 Awst 2022|author=Mathew Davies|access-date=3 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Harrison Walsh]] || Athletau || Discus dynion F42-44/61-64 || 3 Awst<ref name=Aled/>
|-
| {{Efydd3}} || [[Geraint Thomas]] || Seiclo || Treial amser || 4 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/geraint-thomas-settles-bronze-commonwealth-24671810|title=Geraint Thomas settles for bronze in Commonwealth Games time trial after early crash scuppers hopes of gold|date=4 Awst 2022|author=Matthew Southcombe|website=WalesOnline|access-date=5 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Jake Dodd]] || [[Bocsio]] || Pwysau Plu || 6 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/boxer-jake-dodd-wins-bronze-24688058|title=Boxer Jake Dodd wins bronze for Wales at Commonwealth Games|date=6 Awst 2022|author=Mathew Davies|website=WalesOnline|access-date=6 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Garan Croft]] || [[Bocsio]] || Pwysau canol ysgafn || 6 Awst
|-
| {{Efydd3}} || [[Owain Harris-Allain]] || [[Bocsio]] || Pwysau Bantam || 6 Awst
|}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}
[[Categori:2022]]
[[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]]
[[Categori:Chwaraeon yn Lloegr]]
[[Categori:Gemau'r Gymanwlad]]
aaagvcaz19x7v1zdta72krp6z8m1maw
11100020
11100019
2022-08-07T14:43:29Z
Deb
7
wikitext
text/x-wiki
{{infobox country at games
|CGA = WAL
|CGAname = [[Commonwealth Games Wales]]
|games = Gemau'r Gymanwlad
|year = 2022
|flagcaption = [[Baner Cymru]]
|oldcode =
|website = {{url|teamwales.cymru/en}}
|location = [[Birmingham]], [[Lloegr]]
|start_date = {{Start date|2022|7|28|df=y}}
|end_date = {{End date|2022|8|8|df=y}}
|competitors_men = 99
|competitors_women = 102
|sports = 16
|flagbearer_open = [[Geraint Thomas]]<br/>[[Tesni Evans]]
|flagbearer_close =
|rank =
|gold = 7
|silver = 6
|bronze = 13
|officials =
|app_begin_year =
|app_end_year =
|seealso =
}}
Roedd 201 aelod yn nhîm Cymru yn cystadlu yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]] yn [[Birmingham]], Lloegr, rhwng 28 Gorffennaf ac 8 Awst 2022.
==Tîm Cymru==
Aelodau'r tîm Cymru'n gynnwys [[Megan Barker]] (Seiclo), [[Melissa Courtney-Bryant]] (Athletau), [[Laura Daniels]] (Bowlio Lawnt), [[Tesni Evans]] (Sboncen), [[Daniel Jervis]] (Nofio), ac eraill.<ref>{{cite web|url=https://teamwales.cymru/cy/athletes/|title=Ein Hathletwyr|website=Tîm Cymru|access-date=20 Gorffennaf 2022}}</ref> Capten y tîm yw [[Anwen Butten]].<ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/wales/2022-07-08/who-is-the-athlete-named-team-wales-captain-for-birmingham-2022|title=The athlete named Team Wales captain for Birmingham Commonwealth Games 2022|language=en|date=8 Gorffennaf 2022|website=ITV|access-date=27 Gorffennaf 2022}}</ref>
[[Geraint Thomas]] a [[Tesni Evans]] oedd yn cario baner Cymru yn y seremoni agoriadol.<ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/wales/2022-07-28/geraint-thomas-and-tesni-evans-to-lead-out-team-wales-at-commonwealth-games|title=Commonwealth Games: Geraint Thomas and Tesni Evans to be flag bearers for Team Wales|date=28 Gorffennaf 2022|language=en|website=ITV|access-date=29 Gorffennaf 2022}}</ref>
Daeth Gordon Llewellyn yn enillydd medal hynaf Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad.<ref name=Llewellyn/>
==Cystadleuwyr==
Aelodau tîm Cymru ym mhob camp
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center;"
! width=180|Camp
! width=55|Dynion
! width=55|Merched
! width=55|Cyfanswm
|-
| align=left|[[Athletau yn Ngemau'r Gymanwlad|Athletau]]
| 11 || 13 || 24
|-
| align=left|[[Beicio yng Ngemau'r Gymanwlad|Beicio]]
| 11 || 13 || 24
|-
| align=left|[[Bocsio yng Ngemau'r Gymanwlad|Bocsio]]
| 6 || 3 || 9
|-
| align=left|[[Bowlio lawnt yng Ngemau'r Gymanwlad|Bowlio lawnt]]
| 8 || 6 || 14
|-
| align=left|[[Codi pwysau yng Ngemau'r Gymanwlad|Codi pwysau]]
| 2 || 5 || 7
|-
| align=left|[[Gymnasteg yng Ngemau'r Gymanwlad|Gymnasteg]]
| 5 || 8 || 13
|-
| align=left|[[Hoci yng Ngemau'r Gymanwlad|Hoci]]
| 18 || 18 || 36
|-
| align=left|[[Judo yng Ngemau'r Gymanwlad|Judo]]
| 3 || 3 || 6
|-
| align=left|[[Nofio yng Ngemau'r Gymanwlad|Nofio]]
| 12 || 8 || 20
|-
| align=left|[[Pêl-rwyd yng Ngemau'r Gymanwlad|Pêl-rwyd]]
| {{n/a}} || 12 || 12
|-
| align=left|[[Plymio yng Ngemau'r Gymanwlad|Plymio]]
| 1 || 2 || 3
|-
| align=left|[[Reslo yng Ngemau'r Gymanwlad|Reslo]]
| 1 || 1 || 2
|-
| align=left|[[Rygbi saith-bob-ochr yng Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi saith-bob-ochr]]
| 13 || 0 || 13
|-
| align=left|[[Sboncen yng Ngemau'r Gymanwlad|Sboncen]]
| 3 || 2 || 5
|-
| align=left|[[Tenis bwrdd yng Ngemau'r Gymanwlad|Tenis bwrdd]]
| 2 || 5 || 7
|-
| align=left|[[Triathlon yng Ngemau'r Gymanwlad|Triathlon]]
| 3 || 3 || 6
|-
! Cyfanswm || 99 || 102 || 201
|}
==Medalau'r Cymry==
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
!Medal
!Enw
!Chwaraeon
!Digwyddiad
!Dydd
|-
| {{Aur1}} || [[James Ball]] || Seiclo || Sbrint dynion tandem B || 31 Gorffennaf
|-
| {{Aur1}} || [[Jarrad Breen]]<br />[[Daniel Salmon]] || Bowlio lawnt || Dyblau'r Dynion || 2 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/wales-defeat-england-bowls-final-24647917|title=Wales defeat England in bowls final to clinch second gold medal of 2022 Commonwealth Games|date=2 Awst 2022|author=Ian Mitchelmore|website=WalesOnline|access-date=2 Awst 2022}}</ref>
|-
| {{Aur1}} || [[Olivia Breen]] || Athletau || 100m T37/T38 merched || 2 Awst
|-
| {{Aur1}} || [[Aled Davies]] || Athletau || Discus dynion F42-44/61-64 || 3 Awst<ref name=Aled>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62407788|title=Commonwealth Games: Aled Sion Davies completes gold medal set in Birmingham|date=3 Awst 2022|website=BBC Sport|language=en|access-date=4 Awst 2022}}</ref>
|-
| {{Aur1}} || [[Gemma Frizelle]] || [[Gymnasteg]] || Cylch || 6 Awst <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62448588|title=Commonwealth Games: Wales' Gemma Frizelle wins gold in rhythmic gymnastics hoop final|date=6 Awst 2022|website=BBC Sport|access-date=6 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[James Ball]] || Seiclo || Tandem dynion 1 km time treial amser B || 29 Gorffennaf
|-
| {{Arian2}} || [[Dominic Coy]]<br/>[[Iestyn Harret]]<br/>[[Olivia Mathias]]<br/>[[Non Stanford]] || [[Triathlon]] || ras gyfnewid cymysg || 31 Gorffennaf
|-
| {{Arian2}} || [[Natalie Powell]] || [[Judo]] || 78kg merched || 3 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/wales-natalie-powell-takes-commonwealth-24664349|title=Wales' Natalie Powell takes Commonwealth silver in judo after tight contest with England's Emma Reid|date=3 Awst 2022|website=WalesOnline|author=Mathew Davies|access-date=3 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[Joel Makin]] || [[Sboncen]] || Senglau dynion || 3 Awst<ref>{{cite web|url=https://pembrokeshire-herald.com/77431/makin-takes-silver-at-commonwealth-games/|title=Makin takes silver at Commonwealth Games|date=3 Awst 2022|website=Pembrokeshire Herald|author=James Hemingray|access-date=4 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[Julie Thomas]]<br/>[[Gordon Llewellyn]] || [[Bowlio lawnt]] || Parau cymysg B2–3 || 5 Awst<ref name=Llewellyn>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/wales-gordon-llewellyn-becomes-oldest-24684380|title=Wales' Gordon Llewellyn becomes oldest Welsh Commonwealth Games medallist of all time at 75|date=5 Awst 2022|website=WalesOnline|author=James Toney|access-date=5 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Arian2}} || [[Taylor Bevan]] || [[Bocsio]] || Parau cymysg B2–3 || 5 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62456090|title=Commonwealth Games: Birmingham 2022 is Scotland's best Games outside Glasgow|date=7 Awst 2022|website=BBC Sport|author1=Richard Winton|author2=Thomas Duncan|access-date=7 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Rhian Edmunds]]<br />[[Emma Finucane]]<br />[[Lowri Thomas]] || Seiclo || Tîm sbrint merched || 29 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Emma Finucane]] || Seiclo|| Sbrint merched || 30 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Eluned King]] || Seiclo|| Ras pwyntiau merched || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Will Roberts (seiclwr)|William Roberts]] || Seiclo|| Ras scratch dynion || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Medi Harris]] || Nofio|| 100 medr dull cefn || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Lily Rice]] || Nofio|| 100 medr dull cefn S8 || 31 Gorffennaf
|-
| {{Efydd3}} || [[Owain Dando]]<br />[[Ross Owen]]<br />[[Jonathan Tomlinson]] || Bowlio Lawnt || Triawdau'r Dynion || 1 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62376124|title=Commonwealth Games: Wales win 10th medal with bowls bronze|website=BBC Sport|access-date=1 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Jasmine Hacker-Jones]] || [[Judo]] || 63 kg merched || 2 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/jasmine-hacker-jones-wins-commonwealth-24654461|title=Jasmine Hacker-Jones wins Commonwealth bronze for Wales in judo|website=WalesOnline|date=2 Awst 2022|author=Mathew Davies|access-date=3 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Harrison Walsh]] || Athletau || Discus dynion F42-44/61-64 || 3 Awst<ref name=Aled/>
|-
| {{Efydd3}} || [[Geraint Thomas]] || Seiclo || Treial amser || 4 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/geraint-thomas-settles-bronze-commonwealth-24671810|title=Geraint Thomas settles for bronze in Commonwealth Games time trial after early crash scuppers hopes of gold|date=4 Awst 2022|author=Matthew Southcombe|website=WalesOnline|access-date=5 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Jake Dodd]] || [[Bocsio]] || Pwysau Plu || 6 Awst<ref>{{cite web|url=https://www.walesonline.co.uk/sport/other-sport/boxer-jake-dodd-wins-bronze-24688058|title=Boxer Jake Dodd wins bronze for Wales at Commonwealth Games|date=6 Awst 2022|author=Mathew Davies|website=WalesOnline|access-date=6 Awst 2022|language=en}}</ref>
|-
| {{Efydd3}} || [[Garan Croft]] || [[Bocsio]] || Pwysau canol ysgafn || 6 Awst
|-
| {{Efydd3}} || [[Owain Harris-Allain]] || [[Bocsio]] || Pwysau Bantam || 6 Awst
|}
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}
[[Categori:2022]]
[[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]]
[[Categori:Chwaraeon yn Lloegr]]
[[Categori:Gemau'r Gymanwlad]]
bumglxc8tc1g6donwq9e34nj20hav6q
Medi Harris
0
298560
11100034
11099165
2022-08-07T15:45:06Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Nofiwr rhyngwladol Cymreig yw '''Medi Eira Harris''' (ganwyd [[15 Medi]] [[2002]]). Ennill medal efydd gan cynrychioli Cymru yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]] Ngemau'r Gymanwlad 2022 yn y ras 100 metr dull cefn merched. <ref name="Birm22">{{Cite web|url=https://results.birmingham2022.com/#/athlete-details/59709|title=Official Commonwealth Games profile|publisher=Birmingham Organising Committee Commonwealth Games Ltd|access-date=2 August 2022}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.co.uk/swimming/medi-harris_prs626543/person.shtml|title=Medi Harris|publisher=Eurosport|access-date=2 Awst 2022|language=en}}</ref>
Cafodd Harris ei geni ym [[Porthmadog|Mhorthmadog]]. Cafodd ei addysg ym [[Prifysgol Abertawe|Mhrifysgol Abertawe,]] Ennillodd ddwy fedal gan gynnwys y fedal aur yn y digwyddiad 100 metr cefn, ym Mhencampwriaethau Nofio Prydain 2022 . <ref name="TW">{{Cite web|url=https://teamwales.cymru/en/athletes/medi-harris/|title=Team Wales profile|publisher=Team Wales|access-date=2 August 2022}}</ref> O ganlyniad, cynrychiolodd Brydain Fawr ym Mhencampwriaethau Dŵr y Byd 2022 . <ref>{{Cite web|url=https://www.britishswimming.org/athlete-swimming-profiles/british-swimming-profiles/medi-harris/|title=british Swimming profile|publisher=British Swimming|access-date=2 Awst 2022|language=en}}</ref>
Yn 2022, cafodd ei dewis ar gyfer [[Gemau'r Gymanwlad 2022]] yn Birmingham lle bu'n cystadlu mewn dau ras; cefn 50 metr y merched a 100 metr cefn.<ref name="Birm22"/>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Harris, Medi}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 2002]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Nofwyr Cymreig]]
h8o9zhftetcrunxdcu9z65hvvqlalef
Rosie Eccles
0
298699
11100012
2022-08-07T12:46:38Z
Deb
7
Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "[[:en:Special:Redirect/revision/1102039754|Rosie Eccles]]"
wikitext
text/x-wiki
'''Mae Rosie Eccles''' (ganwyd 23 Gorffennaf 1996) <ref name="gc2018">{{Cite web|url=https://results.gc2018.com/en/boxing/athlete-profile-n6028395-rosie-eccles.htm|title=Rosie Eccles|publisher=Gold Coast 2018 Commonwealth Games|access-date=16 March 2019}}</ref> yn focsiwr amatur Cymreig sy'n aelod o Bont-y-pŵl ABC. <ref>{{Cite web|title=Rosie Eccles|url=http://www.welshboxing.org/profiles/boxers/rosie-eccles/|publisher=Welsh Amateur Boxing Association|access-date=2 April 2018}}</ref> Ennillodd hi medal aur yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]] .
Enillodd Eccles fedalau arian ym Mhencampwriaethau Bocsio Amatur Ewropeaidd Merched 2016 a [[Gemau'r Gymanwlad 2018]] .
Cystadlodd hefyd ym Mhencampwriaethau'r Byd 2019 yn Ulan-Ude, [[Rwsia]], <ref>{{Cite news|title=Seven GB women named for 2019 World Championships in Russia|url=https://www.worldboxingnews.net/2019/09/24/seven-gb-women-named-2019-world-championships-russia/|access-date=9 October 2019|publisher=World Boxing News|date=24 September 2019}}</ref> lle collodd i Yang Liu yn y rownd o 16. <ref>{{Cite web|title=Seven women from GB Boxing squad set for action at 2019 World Championships in Russia|url=https://www.gbboxing.org.uk/2019/10/02/seven-women-from-gb-boxing-squad-set-for-action-at-2019-world-championships-in-russia/|publisher=GB Boxing|access-date=9 October 2019}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
[[Categori:Genedigaethau 1996]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Paffwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Bont-y-pŵl]]
mb3onykp477ai9337a1jgoljwg554um
11100013
11100012
2022-08-07T12:49:30Z
Deb
7
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Mae '''Rosie Eccles''' (ganwyd [[23 Gorffennaf]] [[1996]]) <ref name="gc2018">{{Cite web|url=https://results.gc2018.com/en/boxing/athlete-profile-n6028395-rosie-eccles.htm|title=Rosie Eccles|publisher=Gold Coast 2018 Commonwealth Games|access-date=16 Mawrth 2019|language=en}}</ref> yn focsiwr amatur Cymreig sy'n aelod o Bont-y-pŵl ABC. <ref>{{Cite web|title=Rosie Eccles|url=http://www.welshboxing.org/profiles/boxers/rosie-eccles/|publisher=Welsh Amateur Boxing Association|access-date=2 Ebrill 2018|language=en}}</ref> Ennillodd hi medal aur yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/gold-coast-england-birmingham-nec-paris-b2140144.html|title=Rosie Eccles puts challenging four years behind her to win boxing gold for Wales|website=The Independent|author=Mark Staniforth|access-date=7 Awst 2022|language=en}}</ref>
Enillodd Eccles fedalau arian ym Mhencampwriaethau Bocsio Amatur Ewropeaidd Merched 2016 a [[Gemau'r Gymanwlad 2018]].
Cystadlodd hefyd ym Mhencampwriaethau'r Byd 2019 yn Ulan-Ude, [[Rwsia]], <ref>{{Cite news|title=Seven GB women named for 2019 World Championships in Russia|url=https://www.worldboxingnews.net/2019/09/24/seven-gb-women-named-2019-world-championships-russia/|access-date=9 October 2019|publisher=World Boxing News|date=24 Medi 2019|language=en}}</ref> lle collodd i Yang Liu yn y rownd o 16. <ref>{{Cite web|title=Seven women from GB Boxing squad set for action at 2019 World Championships in Russia|url=https://www.gbboxing.org.uk/2019/10/02/seven-women-from-gb-boxing-squad-set-for-action-at-2019-world-championships-in-russia/|publisher=GB Boxing|access-date=9 Hydref 2019|language=en}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Eccles, Rosie}}
[[Categori:Genedigaethau 1996]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Paffwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Bont-y-pŵl]]
7jzgg08rc0q97n0hhsn35w9vti6pa1t
11100021
11100013
2022-08-07T15:38:46Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Mae '''Rosie Eccles''' (ganwyd [[23 Gorffennaf]] [[1996]]) <ref name="gc2018">{{Cite web|url=https://results.gc2018.com/en/boxing/athlete-profile-n6028395-rosie-eccles.htm|title=Rosie Eccles|publisher=Gold Coast 2018 Commonwealth Games|access-date=16 Mawrth 2019|language=en}}</ref> yn focsiwr amatur Cymreig sy'n aelod o Bont-y-pŵl ABC. <ref>{{Cite web|title=Rosie Eccles|url=http://www.welshboxing.org/profiles/boxers/rosie-eccles/|publisher=Welsh Amateur Boxing Association|access-date=2 Ebrill 2018|language=en}}</ref> Ennillodd hi medal aur yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/gold-coast-england-birmingham-nec-paris-b2140144.html|title=Rosie Eccles puts challenging four years behind her to win boxing gold for Wales|website=The Independent|author=Mark Staniforth|access-date=7 Awst 2022|language=en}}</ref>
Enillodd Eccles fedalau arian ym Mhencampwriaethau Bocsio Amatur Ewropeaidd Merched 2016 a [[Gemau'r Gymanwlad 2018]].
Cystadlodd hefyd ym Mhencampwriaethau'r Byd 2019 yn Ulan-Ude, [[Rwsia]], <ref>{{Cite news|title=Seven GB women named for 2019 World Championships in Russia|url=https://www.worldboxingnews.net/2019/09/24/seven-gb-women-named-2019-world-championships-russia/|access-date=9 October 2019|publisher=World Boxing News|date=24 Medi 2019|language=en}}</ref> lle collodd i Yang Liu yn y rownd o 16. <ref>{{Cite web|title=Seven women from GB Boxing squad set for action at 2019 World Championships in Russia|url=https://www.gbboxing.org.uk/2019/10/02/seven-women-from-gb-boxing-squad-set-for-action-at-2019-world-championships-in-russia/|publisher=GB Boxing|access-date=9 Hydref 2019|language=en}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Eccles, Rosie}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1996]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Paffwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Bont-y-pŵl]]
lx30ikkm12drcmq5qoewluo1erq1vs0
11100031
11100021
2022-08-07T15:43:57Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Mae '''Rosie Eccles''' (ganwyd [[23 Gorffennaf]] [[1996]]) <ref name="gc2018">{{Cite web|url=https://results.gc2018.com/en/boxing/athlete-profile-n6028395-rosie-eccles.htm|title=Rosie Eccles|publisher=Gold Coast 2018 Commonwealth Games|access-date=16 Mawrth 2019|language=en}}</ref> yn focsiwr amatur Cymreig sy'n aelod o Bont-y-pŵl ABC. <ref>{{Cite web|title=Rosie Eccles|url=http://www.welshboxing.org/profiles/boxers/rosie-eccles/|publisher=Welsh Amateur Boxing Association|access-date=2 Ebrill 2018|language=en}}</ref> Ennillodd hi medal aur yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022]].<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/gold-coast-england-birmingham-nec-paris-b2140144.html|title=Rosie Eccles puts challenging four years behind her to win boxing gold for Wales|website=The Independent|author=Mark Staniforth|access-date=7 Awst 2022|language=en}}</ref>
Enillodd Eccles fedalau arian ym Mhencampwriaethau Bocsio Amatur Ewropeaidd Merched 2016 a [[Gemau'r Gymanwlad 2018]].
Cystadlodd hefyd ym Mhencampwriaethau'r Byd 2019 yn Ulan-Ude, [[Rwsia]], <ref>{{Cite news|title=Seven GB women named for 2019 World Championships in Russia|url=https://www.worldboxingnews.net/2019/09/24/seven-gb-women-named-2019-world-championships-russia/|access-date=9 October 2019|publisher=World Boxing News|date=24 Medi 2019|language=en}}</ref> lle collodd i Yang Liu yn y rownd o 16. <ref>{{Cite web|title=Seven women from GB Boxing squad set for action at 2019 World Championships in Russia|url=https://www.gbboxing.org.uk/2019/10/02/seven-women-from-gb-boxing-squad-set-for-action-at-2019-world-championships-in-russia/|publisher=GB Boxing|access-date=9 Hydref 2019|language=en}}</ref>
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Eccles, Rosie}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1996]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]
[[Categori:Paffwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Bont-y-pŵl]]
tglajm4jh1vwymib5qhakzbsx01gsmx
Categori:Pobl o Bont-y-pŵl
14
298700
11100016
2022-08-07T12:50:57Z
Deb
7
cat
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Pobl o Dorfaen]]
sn73e1o9si41mzo5ke3vdiyee33xxx3
Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022
14
298701
11100022
2022-08-07T15:39:25Z
Deb
7
categori newydd
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Gemau'r Gymanwlad 2022]]
096yp59nvkks6nllmukym7sq0wjt1v3
11100029
11100022
2022-08-07T15:43:24Z
Deb
7
Symudodd Deb y dudalen [[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]] i [[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Gemau'r Gymanwlad 2022]]
096yp59nvkks6nllmukym7sq0wjt1v3
Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022
14
298702
11100030
2022-08-07T15:43:24Z
Deb
7
Symudodd Deb y dudalen [[Categori:Cystadleuwyr yng Gemau'r Gymanwlad 2022]] i [[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[:Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
i65dbuuxjppxoumuph88eajpg4l0zmh
Gorsaf fysiau Amwythig
0
298703
11100057
2022-08-07T17:28:28Z
Lesbardd
21509
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]] [[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|de]] Mae '''Gorsaf fysiau Amwythig''' yn orsaf fysiau yng ghanol [[Amwythig]]. Mae gan yr orsaf doiledau, siop coffi a maes parcio.<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref> Mae nifer o wasanaethau’n mynd i Gymru, gan gynnwys:- 70/70A i Croesoswallt|Groesoswa...'
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]]
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|de]]
Mae '''Gorsaf fysiau Amwythig''' yn orsaf fysiau yng ghanol [[Amwythig]]. Mae gan yr orsaf doiledau, siop coffi a maes parcio.<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref>
Mae nifer o wasanaethau’n mynd i Gymru, gan gynnwys:-
70/70A i [[Croesoswallt|Groesoswallt]] a [[Llanfyllin]].
X75 i’r [[Y Trallwng|Trallwng]], [[Y Drenewydd]] a [[Llanidloes]].
[[National Express]] 409 rhwng [[Llundain]], [[Birmingham]], Amwythig, Y Trallwng, Y Drenewydd, Llanidloes ac [[Aberystwyth]].<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
[[Categori:Amwythig]]
[[Categori:Gorsafoedd fysiau|Amwythig]]
0p3dzo9s5kagutbcia3h5ayh64kpcr0
11100058
11100057
2022-08-07T17:29:56Z
Lesbardd
21509
/* Cyfeiriadau */ categoriau
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]]
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|de]]
Mae '''Gorsaf fysiau Amwythig''' yn orsaf fysiau yng ghanol [[Amwythig]]. Mae gan yr orsaf doiledau, siop coffi a maes parcio.<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref>
Mae nifer o wasanaethau’n mynd i Gymru, gan gynnwys:-
70/70A i [[Croesoswallt|Groesoswallt]] a [[Llanfyllin]].
X75 i’r [[Y Trallwng|Trallwng]], [[Y Drenewydd]] a [[Llanidloes]].
[[National Express]] 409 rhwng [[Llundain]], [[Birmingham]], Amwythig, Y Trallwng, Y Drenewydd, Llanidloes ac [[Aberystwyth]].<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{eginyn bws}}
[[Categori:Amwythig]]
[[Categori:Cludiant]]
n49ugvr5jzwbwx3vb0n79vmllnyu3iw
11100063
11100058
2022-08-07T18:35:31Z
213.31.119.30
Cywiro un camgymeriad iaith.
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]]
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|de]]
Mae '''Gorsaf fysiau Amwythig''' yn orsaf fysiau yng nghanol [[Amwythig]]. Mae gan yr orsaf doiledau, siop coffi a maes parcio.<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref>
Mae nifer o wasanaethau’n mynd i Gymru, gan gynnwys:-
70/70A i [[Croesoswallt|Groesoswallt]] a [[Llanfyllin]].
X75 i’r [[Y Trallwng|Trallwng]], [[Y Drenewydd]] a [[Llanidloes]].
[[National Express]] 409 rhwng [[Llundain]], [[Birmingham]], Amwythig, Y Trallwng, Y Drenewydd, Llanidloes ac [[Aberystwyth]].<ref>[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]</ref>
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{eginyn bws}}
[[Categori:Amwythig]]
[[Categori:Cludiant]]
ol4c29rzdve5gvu38g442uatu8q91m6
Categori:Trefi Brunswick County, Gogledd Carolina
14
298704
11100070
2022-08-07T19:35:24Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi Gogledd Carolina]] [[Categori:Brunswick County, Gogledd Carolina]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi Gogledd Carolina]]
[[Categori:Brunswick County, Gogledd Carolina]]
3umjh6ceq23uxto5rpvaa71bpwghaj9
Categori:Brunswick County, Gogledd Carolina
14
298705
11100071
2022-08-07T19:36:02Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd Gogledd Carolina]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd Gogledd Carolina]]
g1ghlg0her20dzix86p4oyq59olwphf
Categori:Siroedd New Mexico
14
298706
11100085
2022-08-07T19:43:38Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:New Mexico]]
aujivqwmz9dp7jq97vmlogs5mim6k8m
Categori:Dinasoedd Curry County, New Mexico
14
298707
11100086
2022-08-07T19:47:50Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Curry County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Curry County, New Mexico]]
lqy428imnr3fnoijtcg9m54q9s0zxq1
Categori:Curry County, New Mexico
14
298708
11100087
2022-08-07T19:48:24Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Chaves County, New Mexico
14
298709
11100088
2022-08-07T19:49:31Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Roosevelt County, New Mexico
14
298710
11100089
2022-08-07T19:50:45Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Union County, New Mexico
14
298711
11100090
2022-08-07T19:51:35Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Trefi Wilkinson County, Mississippi
14
298712
11100091
2022-08-07T19:53:03Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi Mississippi]] [[Categori:Wilkinson County, Mississippi]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi Mississippi]]
[[Categori:Wilkinson County, Mississippi]]
3ea5v8pq59ymr7xzngb7lcn8le4oedu
Categori:Trefi Santa Fe County, New Mexico
14
298713
11100092
2022-08-07T19:53:58Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi New Mexico]] [[Categori:Santa Fe County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Santa Fe County, New Mexico]]
5hw6bcxlxye83medj3wl3somycg7o92
Categori:Santa Fe County, New Mexico
14
298714
11100093
2022-08-07T19:54:28Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Colfax County, New Mexico
14
298715
11100096
2022-08-07T19:57:09Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Doña Ana County, New Mexico
14
298716
11100098
2022-08-07T19:58:30Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Eddy County, New Mexico
14
298717
11100100
2022-08-07T19:59:52Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Guadalupe County, New Mexico
14
298718
11100112
2022-08-07T20:04:16Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Luna County, New Mexico
14
298719
11100115
2022-08-07T20:24:33Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Quay County, New Mexico
14
298720
11100117
2022-08-07T20:25:51Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:San Miguel County, New Mexico
14
298721
11100120
2022-08-07T20:27:42Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Dinasoedd Torrance County, New Mexico
14
298722
11100122
2022-08-07T20:29:07Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Torrance County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Torrance County, New Mexico]]
lm3zn6a3el5gkm9qrojpii0n4jo2e2w
Categori:Torrance County, New Mexico
14
298723
11100123
2022-08-07T20:29:37Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Valencia County, New Mexico
14
298724
11100125
2022-08-07T20:31:09Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Dinasoedd Chaves County, New Mexico
14
298725
11100127
2022-08-07T20:33:33Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Chaves County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Chaves County, New Mexico]]
9l9n0q2jobta5cm6plqnt94r2435g49
Categori:Dinasoedd Santa Fe County, New Mexico
14
298726
11100130
2022-08-07T20:35:22Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Santa Fe County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Santa Fe County, New Mexico]]
mg6w54v9ww479hsopt60fyik0on31tl
Categori:Dinasoedd Sandoval County, New Mexico
14
298727
11100132
2022-08-07T20:37:22Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Sandoval County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Sandoval County, New Mexico]]
7ne4v2yz9rlaztq123hh7tjt56xutun
Categori:Sandoval County, New Mexico
14
298728
11100133
2022-08-07T20:37:54Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Dinasoedd Bernalillo County, New Mexico
14
298729
11100134
2022-08-07T20:38:35Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Bernalillo County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Bernalillo County, New Mexico]]
4dg8st904dwa7w1e18zpzron2einvmn
Categori:Bernalillo County, New Mexico
14
298730
11100135
2022-08-07T20:39:03Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Trefi Lea County, New Mexico
14
298731
11100142
2022-08-07T20:44:11Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi New Mexico]] [[Categori:Lea County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Lea County, New Mexico]]
0tzqme8ot6acgvnxwqapilw6kb4621o
Categori:Trefi Torrance County, New Mexico
14
298732
11100145
2022-08-07T20:46:36Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi New Mexico]] [[Categori:Torrance County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Torrance County, New Mexico]]
mpvowbsicaijuz8csxo5ujp6iqiinf5
Categori:Catron County, New Mexico
14
298733
11100149
2022-08-07T20:49:27Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Hidalgo County, New Mexico
14
298734
11100161
2022-08-07T20:58:01Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Lincoln County, New Mexico
14
298735
11100163
2022-08-07T20:59:23Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Taos County, New Mexico
14
298736
11100165
2022-08-07T21:01:01Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Harding County, New Mexico
14
298737
11100167
2022-08-07T21:02:22Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Grant County, New Mexico
14
298738
11100169
2022-08-07T21:03:38Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Socorro County, New Mexico
14
298739
11100171
2022-08-07T21:06:42Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Sierra County, New Mexico
14
298740
11100173
2022-08-07T21:15:58Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Cibola County, New Mexico
14
298741
11100175
2022-08-07T21:17:11Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:De Baca County, New Mexico
14
298742
11100177
2022-08-07T21:19:31Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Mora County, New Mexico
14
298743
11100182
2022-08-07T21:22:19Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Rio Arriba County, New Mexico
14
298744
11100184
2022-08-07T21:23:33Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd New Mexico]]
sl8mys0xz9ri45mcgjlxhd7kbv7ofvv
Categori:Ymosodiadau 11 Medi 2001
14
298745
11100191
2022-08-07T21:40:54Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Gweithgareddau al-Qaeda]] [[Categori:Terfysgaeth yn 2001]] [[Categori:Terfysgaeth yn yr Unol Daleithiau]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Gweithgareddau al-Qaeda]]
[[Categori:Terfysgaeth yn 2001]]
[[Categori:Terfysgaeth yn yr Unol Daleithiau]]
gr404iqno83o1834u9ab1wpqhfa3j3a
Categori:20fed ganrif CC
14
298746
11100192
2022-08-07T21:43:18Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2000]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2000]]
1qu4582qpi3sca8qaiwarpto81zxlsq
Categori:21ain ganrif CC
14
298747
11100193
2022-08-07T21:43:43Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2100]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2100]]
7u2crqim5je46cnd04eqm76vx3bri7j
Categori:21ain ganrif yng Ngweriniaeth Pobl Tsieina
14
298748
11100194
2022-08-07T21:44:21Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:21ain ganrif]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:21ain ganrif]]
7d6ds3up4vpte59nxrmfu2zr1zwxi8u
Categori:22ain ganrif CC
14
298749
11100195
2022-08-07T21:44:56Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2200]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2200]]
bq3nqqnt7x0l3x9wjs7qyht7hdzlesl
Categori:23ain ganrif CC
14
298750
11100196
2022-08-07T21:45:11Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2300]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2300]]
6n8dzmfgq32tn60l5ihkj71ibxgndox
Categori:24ain ganrif CC
14
298751
11100197
2022-08-07T21:45:24Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2400]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2400]]
5fh0pu3efu6zozq1mqgz12urg9wapyx
Categori:25ain ganrif CC
14
298752
11100198
2022-08-07T21:45:38Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2500]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2500]]
je8cjyuv2nep6m7kb1ix66xdc46osny
Categori:26ain ganrif CC
14
298753
11100199
2022-08-07T21:45:52Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2600]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2600]]
qji3vkm80artwnah52ovrml08otdsgx
Categori:27ain ganrif CC
14
298754
11100200
2022-08-07T21:46:04Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2700]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2700]]
opqvmmxntfaenx2n003bx08l7zk3wn8
Categori:28ain ganrif CC
14
298755
11100201
2022-08-07T21:46:15Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2800]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2800]]
mvcmh8oxewiu05un5k7hqtac94rydgu
Categori:29ain ganrif CC
14
298756
11100202
2022-08-07T21:46:27Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 2900]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 2900]]
pzs7vz2mpdcwluqx1u0z9l36bp8ines
Categori:30ain ganrif CC
14
298757
11100203
2022-08-07T21:46:41Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 3000]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 3000]]
lv8pltszj8q0z14gzyh7oe169aentlf
Categori:9fed ganrif CC
14
298758
11100204
2022-08-07T21:47:00Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 900]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 900]]
eipbqqcba6icyq705kjv6hljwvo6fa6
Categori:19eg ganrif CC
14
298759
11100205
2022-08-07T21:47:16Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1900]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1900]]
s3e44f445cg86846xckzanp71wper08
Categori:18fed ganrif CC
14
298760
11100206
2022-08-07T21:47:28Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1800]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1800]]
8of2jwzv5fx3ro91fvw83dqknoinsfw
Categori:17eg ganrif CC
14
298761
11100207
2022-08-07T21:48:54Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1700]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1700]]
qpsw55p9z69kdd0behu2cnfgltq9wvc
Categori:16eg ganrif CC
14
298762
11100209
2022-08-07T21:50:14Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1600]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1600]]
7yhikv8ianiez9v5w95bggqttqfjc28
Categori:15fed ganrif CC
14
298763
11100210
2022-08-07T21:50:25Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1500]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1500]]
5ddnzbiy2yza24vifzlrbvugu9nbap2
Categori:13eg ganrif CC
14
298764
11100211
2022-08-07T21:50:36Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1300]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1300]]
bsh760ei2upme5j4lzit4g1butfx7dy
Categori:12fed ganrif CC
14
298765
11100212
2022-08-07T21:50:46Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1300]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1300]]
bsh760ei2upme5j4lzit4g1butfx7dy
Categori:11eg ganrif CC
14
298766
11100213
2022-08-07T21:50:57Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Canrifoedd|CC 1100]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Canrifoedd|CC 1100]]
pakjaqolympavybtnk7qu9s8cohozc0
Categori:1999 yn y Deyrnas Unedig
14
298767
11100214
2022-08-07T21:53:15Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{prif-cat|1999 yn y Deyrnas Unedig}} [[Categori:1990au yn y Deyrnas Unedig]] [[Categori:1999 yn Ewrop|Teyrnas Unedig]] [[Categori:1999 yn ôl gwlad|Teyrnas Unedig]]'
wikitext
text/x-wiki
{{prif-cat|1999 yn y Deyrnas Unedig}}
[[Categori:1990au yn y Deyrnas Unedig]]
[[Categori:1999 yn Ewrop|Teyrnas Unedig]]
[[Categori:1999 yn ôl gwlad|Teyrnas Unedig]]
5hmxktx8m0a6rl56nnyocujzm9xpsw7
Categori:Addis Ababa
14
298768
11100217
2022-08-07T21:54:44Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Prif-cat|Addis Ababa}} [[Categori:Dinasoedd Ethiopia]] [[Categori:Prifddinasoedd Affrica]]'
wikitext
text/x-wiki
{{Prif-cat|Addis Ababa}}
[[Categori:Dinasoedd Ethiopia]]
[[Categori:Prifddinasoedd Affrica]]
75iovmciat0pn3pwsjmzuxjr3rewqe7
Categori:Dinasoedd Sierra County, New Mexico
14
298769
11100225
2022-08-07T21:57:25Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Dinasoedd New Mexico]] [[Categori:Sierra County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Dinasoedd New Mexico]]
[[Categori:Sierra County, New Mexico]]
2rsho8qzfjaumudkaqctu114uhmny5n
Categori:Trefi Grant County, New Mexico
14
298770
11100226
2022-08-07T21:58:28Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi New Mexico]] [[Categori:Grant County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Grant County, New Mexico]]
1k3xb8s5armsybj63igtf7uujjsejok
Categori:Trefi Taos County, New Mexico
14
298771
11100227
2022-08-07T21:59:19Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi New Mexico]] [[Categori:Taos County, New Mexico]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi New Mexico]]
[[Categori:Taos County, New Mexico]]
mwsurp5lolqvoar5isigeszzckfppxl
Guillaume Rondelet
0
298772
11100229
2022-08-07T23:48:18Z
Adda'r Yw
251
#wici365
wikitext
text/x-wiki
{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | dateformat = dmy |image=Guillaume-Rondelet-1507-1566.jpg |caption=Portread o Guillaume Rondelet (1545). }}
[[Naturiaethwr]] a [[meddyg]] [[Ffrancod|Ffrengig]] yng nghyfnod [[y Dadeni Dysg]] oedd '''Guillaume Rondelet''' ([[27 Medi]] [[1507]] – [[30 Gorffennaf]] [[1566]]).
Ganed ef ym [[Montpellier]], [[Teyrnas Ffrainc]], ac astudiodd ym mhrifysgolion [[Prifysgol Montpellier|Montpellier]] a [[Prifysgol Paris|Pharis]]. Fe'i penodwyd yn athro anatomeg ym Mhrifysgol Montpellier, a gwasanaethodd hefyd yn feddyg i [[cardinal (Eglwys Gatholig)|gardinal]]. Bu farw yn Réalmont yn 58 oed.<ref>{{dyf Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Guillaume-Rondelet |teitl=Guillaume Rondelet |dyddiadcyrchiad=8 Awst 2022 }}</ref>
Cyfrannai Rondelet yn sylweddol at ddatblygiad [[swoleg]] fodern, yn enwedig [[pysgodeg]] a [[bioleg fôr]]. Mae ei lyfr ''Libri de Piscibus Marinis'' (1554–55) yn cynnwys disgrifiadau manwl o ryw 250 o anifeiliaid [[y Môr Canoldir]], gan gynnwys [[pysgod]], [[morfil]]od, [[morlo]]i, ac [[infertebrat]]au. Ysgrifennodd hefyd draethodau meddygol am [[y dwymyn]], [[diagnosis meddygol|diagnosis]], a [[fferylliaeth]].
== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}
{{DEFAULTSORT:Rondelet, Guillaume}}
[[Categori:Academyddion Ffrengig]]
[[Categori:Academyddion Prifysgol Montpellier]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Montpellier]]
[[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Paris]]
[[Categori:Genedigaethau 1507]]
[[Categori:Gwyddonwyr Ffrengig yr 16eg ganrif]]
[[Categori:Marwolaethau 1566]]
[[Categori:Meddygon Ffrengig yr 16eg ganrif]]
[[Categori:Naturiaethwyr Ffrengig]]
[[Categori:Pobl o Hérault]]
[[Categori:Pysgodegwyr]]
[[Categori:Ysgolheigion Ffrengig yn yr iaith Ladin]]
03tk5kdhpu49usu4soi3iy4uam64xnf
Categori:Pysgodegwyr
14
298773
11100230
2022-08-07T23:50:24Z
Adda'r Yw
251
creu
wikitext
text/x-wiki
[[Pysgodeg]]wyr.
[[Categori:Pysgodeg]]
[[Categori:Swolegwyr]]
4xvagun2i7gdvigw51rx8f7zdvmdzba
Categori:Pysgodeg
14
298774
11100231
2022-08-07T23:51:42Z
Adda'r Yw
251
creu
wikitext
text/x-wiki
{{prif-cat|Pysgodeg}}
[[Categori:Pysgod]]
[[Categori:Swoleg]]
7w1fezd8miqkn17sa4etiuodpzit4h7
Categori:Meddygon Ffrengig yr 16eg ganrif
14
298775
11100232
2022-08-07T23:52:28Z
Adda'r Yw
251
creu
wikitext
text/x-wiki
[[Meddyg]]on [[Ffrancod|Ffrengig]] yr [[16eg ganrif]].
[[Categori:Ffrancod yr 16eg ganrif yn ôl galwedigaeth]]
[[Categori:Meddygon yr 16eg ganrif yn ôl cenedligrwydd|Ffrengig]]
[[Categori:Meddygon Ffrengig yn ôl canrif|16]]
2acuq4dhg35kv8y2wjvk3w0jmwgu53e
Categori:Naturiaethwyr Ffrengig
14
298776
11100233
2022-08-07T23:53:19Z
Adda'r Yw
251
creu
wikitext
text/x-wiki
[[Naturiaethydd|Naturiaethwyr]] [[Ffrancod|Ffrengig]].
[[Categori:Gwyddonwyr Ffrengig]]
[[Categori:Naturiaethwyr yn ôl cenedligrwydd|Ffrengig]]
8mapm1n32r46xjmzgbxgkbozf7i8zs4
Categori:Gwyddonwyr Ffrengig yr 16eg ganrif
14
298777
11100234
2022-08-07T23:55:05Z
Adda'r Yw
251
creu
wikitext
text/x-wiki
[[Gwyddonydd|Gwyddonwyr]] [[Ffrancod|Ffrengig]] yr [[16eg ganrif]].
[[Categori:Ffrancod yr 16eg ganrif yn ôl galwedigaeth]]
[[Categori:Gwyddonwyr yr 16eg ganrif yn ôl cenedligrwydd|Ffrengig]]
[[Categori:Gwyddonwyr Ffrengig yn ôl canrif|16]]
qa0qufo3ueubufenos3yiqpqv8atc87
Categori:Coleg Magdalene, Caergrawnt
14
298778
11100249
2022-08-08T08:37:46Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Colegau Prifysgol Caergrawnt|Magdalene]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Colegau Prifysgol Caergrawnt|Magdalene]]
gl7ld8g5p5zruvd8rnh2qamx79t1y4y
Categori:Coleg y Drindod, Rhydychen
14
298779
11100253
2022-08-08T08:42:23Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Trindod]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Trindod]]
9vdhyjv4kb7n0t3uhugbyyvugc7219o
Categori:Coleg Merton, Rhydychen
14
298780
11100255
2022-08-08T08:45:40Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Merton]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Colegau Prifysgol Rhydychen|Merton]]
f4mtfhtfalcz1bgfhuzxlkhej97kor8
Categori:Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol
14
298781
11100258
2022-08-08T08:48:18Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Prifysgolion Cymru]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Prifysgolion Cymru]]
oih19ry6dw3q3w7g5w9h8bogxgm19xx
Categori:Trefi Colleton County, De Carolina
14
298782
11100262
2022-08-08T08:51:02Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Trefi De Carolina]] [[Categori:Colleton County, De Carolina]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Trefi De Carolina]]
[[Categori:Colleton County, De Carolina]]
g0g4nf4r1irco5hr58nubjdknr498v3
Categori:Colleton County, De Carolina
14
298783
11100263
2022-08-08T08:51:35Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Siroedd De Carolina]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Siroedd De Carolina]]
dy6gl8hxv5yqoxcdts2yuh5grhpsjoi
No Cav
0
298784
11100265
2022-08-08T08:52:10Z
Gabriele85
73878
Crewyd drwy gyfieithu'r dudalen "[[:it:Special:Redirect/revision/128656291|No Cav]]"
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|bawd| Cava di Gioia (Carrara) a'r addasiad anghildroadwy cysylltiedig i siâp y copa]]
Mae '''No Cav''' yn derm newyddiadurol a ddefnyddir <ref name=":5">{{Cite web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|title=«Salviamo le Apuane», i No Cav “occupano” il monte Carchio|date=2014-05-18|language=it-IT}}</ref> i ddynodi mudiad protest Eidalaidd mawr a gododd yn [[2000au|gynnar yn yr]] [[21ain ganrif]] <ref name=":13">{{Cite web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo|title=La distruzione delle Alpi Apuane a causa dell'estrazione del marmo {{!}} EJAtlas|language=it}}</ref> ac yn cynnwys cymdeithasau a [[Grŵp (cymdeithaseg)|grwpiau]] o ddinasyddion a unwyd gan feirniadaeth [[Chwarel|chwareli]] marmor Carrara yn Alpau Apuan .
== Enw a symbol ==
[[Delwedd:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|bawd| Sticer No Cav yn yr Aronte bivouac (Passo della Focolaccia, Alpau Apuan)]]
Defnyddiwyd y term No Cav, sy'n fyr am "No Cave" ("Na i'r chwareli", yn Eidaleg), am y tro cyntaf mewn erthygl gan Il Tirreno yn [[2014]] i ddiffinio'r gweithredwyr a oedd wedi cymryd rhan mewn gwrthdystiad o bwyllgor Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Cite web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|title=«Salviamo le Apuane», i No Cav “occupano” il monte Carchio|date=2014-05-18|language=it-IT}}</ref> .
Mae'r symbol No Cav yn cynnwys cynrychiolaeth ddu a gwyn arddulliedig o draphont Vara o Reilffordd Farmor Breifat Carrara wedi'i chroesi gan X mawr coch, ac uwch ei ben mae'r geiriau "NO CAV" hefyd yn goch, i gyd ar gefndir gwyn <ref name=":6">{{Cite web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|title=«Le cave portano ricchezza? Ma se siamo poveri e disoccupati...»|date=2020-08-08|language=it-IT}}</ref> <ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|title="La coop Levigliani non tutela il Corchia"|date=1594705367796|language=it}}</ref> .
Ymddangosodd y faner hon, y mae ei dyluniad graffig yn dwyn i gof y mudiad No TAV, yn [[2020]] yn unig, yn ystod digwyddiad a drefnwyd gan yr [[Amgylcheddaeth|amgylcheddwr]] Gianluca Briccolani, a fyddai'r flwyddyn ganlynol, ynghyd â Claudio Grandi ac eraill, wedi sefydlu'r gymdeithas Apuane Libere <ref name=":52">{{Cite web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/|title=N O – C A V – MISANTHROPICTURE|language=it-IT}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|title=NASCE “APUANE LIBERE”: LA PRIMA ORGANIZZAZIONE DI VOLONTARIATO PER TUTELARE LE ALPI APUANE|date=2021-05-08|language=it-IT}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|title=CONFERENZA STAMPA DELL’ 8 MAGGIO|date=2021-05-10|language=it-IT}}</ref> .
Nid yw'r symbol hwn a'r diffiniad o "No Cav" yn cael eu defnyddio na'u derbyn gan bob grŵp o'r mudiad ac mae'n well gan lawer ddiffinio eu hunain gyda thermau mwy manwl gywir.
[[Categori:Amgylcheddaeth]]
q13yxvdgixzffwbucqp68qd5zhtaw8i
Categori:Golff yn Awstralia
14
298785
11100266
2022-08-08T08:54:18Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Chwaraeon yn Awstralia]] [[Categori:Golff yn ôl gwlad|Awstralia]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Chwaraeon yn Awstralia]]
[[Categori:Golff yn ôl gwlad|Awstralia]]
pexbom03ke0r07yzzpq8behmy7cy7zj
Categori:Golff yn Sbaen
14
298786
11100267
2022-08-08T08:55:15Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Chwaraeon yn Sbaen]] [[Categori:Golff yn ôl gwlad|Sbaen]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Chwaraeon yn Sbaen]]
[[Categori:Golff yn ôl gwlad|Sbaen]]
5e0m2j64dqix71sss2h7bwwphha8azq
Castell Whittington
0
298787
11100268
2022-08-08T08:58:24Z
Lesbardd
21509
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Y llyn a'r pentref o'r castell]] [[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|de|bawd|Castell Whittington]] Mae '''Castell Whittington''' yn gastell yn [[Swydd Amwythig]]. Perchnogion a rheolwyr y castell yw Cronfa Warchodaeth Castell Whittington. Roedd o’n gastell mot a baili yn wreiddiol, yn disodlwyd yn ystod 13eg ganrif gan un arall gyda adeiladau yn amgylchu iard. Mae’r castell yn agos i’r ffin rhwng...'
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|de|bawd|Castell Whittington]]
Mae '''Castell Whittington''' yn gastell yn [[Swydd Amwythig]]. Perchnogion a rheolwyr y castell yw Cronfa Warchodaeth Castell Whittington. Roedd o’n gastell mot a baili yn wreiddiol, yn disodlwyd yn ystod 13eg ganrif gan un arall gyda adeiladau yn amgylchu iard. Mae’r castell yn agos i’r ffin rhwng Cymru a Lloegr, dim yn bell o gaer hynafol [[Croesoswallt]].
[[Categori:Cestyll Lloegr]]
[[Categori:Swydd Amwythig]]
5oip042eywoszu1g7qrjujbrwv3804n
11100269
11100268
2022-08-08T08:58:49Z
Lesbardd
21509
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|de|bawd|Castell Whittington]]
Mae '''Castell Whittington''' yn gastell yn [[Swydd Amwythig]]. Perchnogion a rheolwyr y castell yw Cronfa Warchodaeth Castell Whittington. Roedd o’n gastell mot a baili yn wreiddiol, yn disodlwyd yn ystod 13eg ganrif gan un arall gyda adeiladau yn amgylchu iard. Mae’r castell yn agos i’r ffin rhwng Cymru a Lloegr, dim yn bell o gaer hynafol [[Croesoswallt]].
[[Categori:Cestyll Lloegr]]
[[Categori:Swydd Amwythig]]
ntdv37bto778fl97lp68xs8mozek1xi
11100270
11100269
2022-08-08T09:01:18Z
Lesbardd
21509
Castell mwnt a beili
wikitext
text/x-wiki
[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|de|bawd|Castell Whittington]]
Mae '''Castell Whittington''' yn gastell yn [[Swydd Amwythig]]. Perchnogion a rheolwyr y castell yw Cronfa Warchodaeth Castell Whittington. Roedd o’n [[Castell mwnt a beili|Gastell mwnt a beili]] yn wreiddiol, ond disodlwyd yn ystod 13eg ganrif gan un arall gyda adeiladau yn amgylchu iard. Mae’r castell yn agos i’r ffin rhwng Cymru a Lloegr, dim yn bell o gaer hynafol [[Croesoswallt]].
[[Categori:Cestyll Lloegr]]
[[Categori:Swydd Amwythig]]
e56ao0rv8hzdl06aiur7h5axdclv24o
Categori:Golff yn Iwerddon
14
298788
11100271
2022-08-08T09:01:53Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Chwaraeon yn Iwerddon]] [[Categori:Golff yn ôl gwlad|Iwerddon]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Chwaraeon yn Iwerddon]]
[[Categori:Golff yn ôl gwlad|Iwerddon]]
qxar7xi2zkldwe4nrmu4fugjpa9tkq0
Categori:Golff yn Ne Affrica
14
298789
11100273
2022-08-08T09:02:40Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Chwaraeon yn Ne Affrica]] [[Categori:Golff yn ôl gwlad|De Affrica]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Chwaraeon yn Ne Affrica]]
[[Categori:Golff yn ôl gwlad|De Affrica]]
f8dttcdws9hr35bvfbn3vhguglz9rby
Categori:Golff yn Sweden
14
298790
11100276
2022-08-08T09:03:22Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Chwaraeon yn Sweden]] [[Categori:Golff yn ôl gwlad|Sweden]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Chwaraeon yn Sweden]]
[[Categori:Golff yn ôl gwlad|Sweden]]
rg109occseqyy8zad5iknc9dos7j4f7
Categori:Golff yn yr Unol Daleithiau
14
298791
11100278
2022-08-08T09:04:42Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Chwaraeon yn yr Unol Daleithiau]] [[Categori:Golff yn ôl gwlad|Unol Daleithiau]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Chwaraeon yn yr Unol Daleithiau]]
[[Categori:Golff yn ôl gwlad|Unol Daleithiau]]
86bolouwvc1rgnl4gikxo0zrautjfci
Categori:Iechyd menywod
14
298792
11100281
2022-08-08T09:11:23Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Iechyd]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Iechyd]]
84q5hnuo4dlqf4d7e9xsso2wdprtx28
Categori:Iechyd yn Ne Affrica
14
298793
11100283
2022-08-08T09:15:16Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Iechyd yn Affrica|De Affrica]] [[Categori:Iechyd yn ôl gwlad|De Affrica]] [[Categori:De Affrica]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Iechyd yn Affrica|De Affrica]]
[[Categori:Iechyd yn ôl gwlad|De Affrica]]
[[Categori:De Affrica]]
ol1l90syxqsktmx3dtbfqag9p5g2hx2
Categori:Iechyd yn y Philipinau
14
298794
11100284
2022-08-08T09:16:37Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Iechyd yn Asia|Philipinau]] [[Categori:Iechyd yn ôl gwlad|Philipinau]] [[Categori:Y Philipinau]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Iechyd yn Asia|Philipinau]]
[[Categori:Iechyd yn ôl gwlad|Philipinau]]
[[Categori:Y Philipinau]]
ew07bofn4wpg3h5l61d0f5sbayzemvf
Categori:Ilocaneg
14
298795
11100285
2022-08-08T09:19:28Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd Awstronesaidd]] [[Categori:Ieithoedd y Philipinau]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Ieithoedd Awstronesaidd]]
[[Categori:Ieithoedd y Philipinau]]
kpq8369vcs3dha0xrc464ce2676c1of
Categori:Lwcsembwrgeg
14
298796
11100287
2022-08-08T09:22:36Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd Germanaidd]] [[Categori:Ieithoedd Lwcsembwrg]] [[Categori:Ieithoedd Gwlad Belg]] [[Categori:Ieithoedd Ffrainc]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Ieithoedd Germanaidd]]
[[Categori:Ieithoedd Lwcsembwrg]]
[[Categori:Ieithoedd Gwlad Belg]]
[[Categori:Ieithoedd Ffrainc]]
hjbjkogkgzs6klbdbinu3bzntikitic
Categori:Pashto
14
298797
11100292
2022-08-08T09:26:07Z
Craigysgafn
40536
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ieithoedd Affganistan]] [[Categori:Ieithoedd Pacistan]] [[Categori:Ieithoedd Indo-Iraneg]] [[Categori:Khyber Pakhtunkhwa]]'
wikitext
text/x-wiki
[[Categori:Ieithoedd Affganistan]]
[[Categori:Ieithoedd Pacistan]]
[[Categori:Ieithoedd Indo-Iraneg]]
[[Categori:Khyber Pakhtunkhwa]]
k73metrwv79h10pxufjg4th4hx4u9nc
Pibydd y Graean
0
298798
11100313
2022-08-08T09:58:26Z
Craigysgafn
40536
Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Pibydd y Graean]] i [[Pibydd y graean]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd y graean]]
n6xvjg99p6pjh9836s2abmo5pojx537
Pibydd coeswyrdd
0
298799
11100316
2022-08-08T10:01:33Z
Craigysgafn
40536
Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Pibydd coeswyrdd]] i [[Pibydd coeswerdd]]
wikitext
text/x-wiki
#ail-cyfeirio [[Pibydd coeswerdd]]
czowssw6t0wpqh8wpsq6aq4t5fsqx1b