Wicipedia:Y Caffi

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="cy">
  <siteinfo>
    <sitename>Wicipedia</sitename>
    <dbname>cywiki</dbname>
    <base>https://cy.wikipedia.org/wiki/Hafan</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Arbennig</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Sgwrs</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Defnyddiwr</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Sgwrs Defnyddiwr</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wicipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Sgwrs Wicipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Delwedd</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Sgwrs Delwedd</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWici</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Sgwrs MediaWici</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Nodyn</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Sgwrs Nodyn</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Cymorth</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Sgwrs Cymorth</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Categori</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Sgwrs Categori</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Porth</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Sgwrs Porth</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modiwl</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Sgwrs modiwl</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Wicipedia:Y Caffi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>53</id>
    <revision>
      <id>11101811</id>
      <parentid>11101803</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:12:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>/* Delweddau wedi'u huwchlwytho gyda &quot;chaniatâd gan y crëwr&quot; */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61867" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:280px; border:none; background:none;&quot;
| style=&quot;width:280px; text-align:left; white-space:nowrap; color:#000;&quot; |
&lt;div style=&quot;font-size:162%; border:none; margin:0; padding:.1em; color:#000;&quot;&gt;Croeso i'r '''Caffi'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;top:+0.2em; font-size:115%;&quot;&gt;Dyma'r lle i chi drafod sut mae pethau'n gweithio yma, polisïau, a phroblemau technegol a gofyn cwestiynau ynglŷn â [[Wicipedia]].&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;mf-articlecount&quot; style=&quot;font-size:115%;&gt;I ychwanegu cwestiwn, [{{fullurl:Wicipedia:Y_Caffi|action=edit&amp;section=new}} cliciwch yma] i ddechrau pennawd newydd, a theipiwch eich neges. Cofiwch lofnodi'r neges drwy ychwanegu pedair sgwigl (''tilde'') (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;) ar y diwedd.&lt;/div&gt;
|}{{#ifexpr: ({{CURRENTMONTH}} = 5) and ({{CURRENTDAY}} = 1) | [[Delwedd:Narcissus-closeup.jpg|de|bawd|250px|]] | [[Delwedd:Espresso.jpg|de|Coffi]]}}
&lt;div style=&quot;margin-top:2em; border:1px #FFFFFF solid; text-align:center;&quot;&gt;
{| role=&quot;presentation&quot; class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;white-space:nowrap; margin-left:auto; margin-right:auto; margin-bottom:0;&quot;
|-style=&quot;font-weight: bold;&quot;
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-flag.svg|link=Wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|Cwestiynau&lt;br&gt; Cyffredin]]
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-bookshelf.svg|link=Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|Y Ddesg&lt;br&gt; Gyfeirio]]
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-typography.svg|link=Wicipedia:Cymorth iaith|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Cymorth iaith|Cymorth&lt;br&gt; iaith]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-clipboard.svg|link=Wicipedia:Negesfwrdd gweinyddiaeth|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Negesfwrdd gweinyddiaeth|Negesfwrdd&lt;br&gt; gweinyddiaeth]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-chat.svg|link=Wicipedia:Sgyrsiau cyfoes|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Sgyrsiau cyfoes|Sgyrsiau&lt;br&gt; cyfoes]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-folder.svg|link=Wicipedia:Y Caffi/archif|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Y Caffi/archif|Archifau'r&lt;br&gt; Caffi]]
|-
|colspan=&quot;6&quot;| [[Delwedd:Circle-icons-caution.svg|link=Wicipedia:Negeseuon Saesneg y Caffi|45px]] &lt;span&gt;''Please leave all English-language messages '''[[Wicipedia:Negeseuon Saesneg y Caffi|here]]'''.''&lt;/span&gt; &lt;!--  span is required for correct display in Safari --&gt;
|}
&lt;/div&gt;
{{/dogfennaeth}}
_CYSWLLTADRANNEWYDD_

{{clirio}}


== Cwlwm Celtaidd 2022 ==

Bydd Wikimedia UK a Wikimedia Deutschland yn trefnu Cynhadledd y Cwlwm Celtaidd eleni. I gynorthwyo gyda'r cynllunio, hoffem dderbyn eich adborth ar sut fath o weithdai fyddai'n ddefnyddiol i chi a'r gymuned cywici. [https://wolke.wikimedia.de/apps/forms/yrnHWyBZCY4TWjag Dyma arolwg byr], fydd ar ar agor tan 17 Ionawr. Diolch! [[Defnyddiwr:Richard Nevell|Richard Nevell]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Richard Nevell|sgwrs]]) 09:16, 14 Ionawr 2022 (UTC)
:Bendigedig Richard! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:27, 14 Ionawr 2022 (UTC)
::Hi, dwi newydd weld yr hysbysiad yma. Dwi'n gweithio yn bennaf efo wikipedia Cernyweg. Fedra i ddim cael hyd i unrhyw hysbysiad am y gynhadledd ar dudalenni caffis/tafarndai yn yr un o'r wikipedias Celtaidd eraill. Ga i ofyn faint o gyfranogi rydych yn disgwyl gan golygyddion y cymunedau hynny? [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 17:56, 7 Mawrth 2022 (UTC)
:::Haia {{ping|Brwynog}}. Mi hola i Richard; mi gredais fod yr hysbys yn mynd ar bob wici, gan fod barn y golygyddion Celtaidd hyn yn holl-bwysig mewn arolwg o'r fath. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:45, 19 Mawrth 2022 (UTC)
::::Diolch [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 20:22, 26 Mawrth 2022 (UTC)
:::::Hello Brwynog. I think I need to apologise on a couple of counts here. Firstly, sorry for taking so long to reply, I was off last week and this week was rather busy. Secondly, for my inadequate communication with the Cornish Wikipedia community. I had to double check whether I left a message on the Cornish Wikipedia as I thought I had, and was disappointed to find that I hadn't. This was my failure, and does not reflect how the Celtic Knot organising team wants to involve Celtic language communities.
:::::We shared the survey with a few groups the Celtic Knot has engaged with previously: past speakers, previous attendees, a couple of groups on Telegram including the Wikimedia Language Diversity group. While this gives some coverage, it can miss out groups we've not engaged with strongly enough previously or who we'd like to work with more closely. I regret not contacting the Cornish Wikipedia to get the feedback of editors.
:::::We would very much like members of the Cornish Wikipedia and other Celtic language Wikipedias to join the conference when it runs this year and take an active part in the community. We hope that the programme will have a lot to offer for the editing community, and a chance to connect with people. [[Defnyddiwr:Richard Nevell (WMUK)|Richard Nevell (WMUK)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Richard Nevell (WMUK)|sgwrs]]) 16:19, 1 Ebrill 2022 (UTC)
::::::Thanks for the reply Richard, I received a direct invitation to a meeting in the meanwhile. I appreciate your apology. [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 19:31, 2 Mai 2022 (UTC)

== Diweddaru lluniau ==

Un peth dwi'n sylw o bryd i bryd yw'r lluniau a ddefnyddir ar dudalenau. Yn amlwg mae trwydded yn cyfyngu ar be sydd ar gael - e.e. defnyddio llun sydd eisoes ar Wikimedia neu Wikipedia English, neu Geograph.

Oes modd yma ac acw awgrymu tudalenau sydd angen llun 'gwell'?

Felly gall rhywun sydd awydd mynd am dro gynnwys cymryd llun gwell i dudalen fel rhan ohoni.


Hwyl,
Huw

:Yn sicr. Pob blwyddyn bydd Wici rhyngwladol yn creu cystadlaethau byd eang i geisio cael lluniau amgenach a gwell. Yn ystod y cyfnod clo mae'r Llyfrgell Genedlaethol wedi creu cystadlaethau i greu lluniau lleol amgen yng Nghymru. Un o'r pethau rwy'n gweld ei angen yng Nghymru yw lluniau o gerrig beddau enwogion. Mae'r ffaith bod llun ar gael ddim yn rhwystr i'w cyfnewid am un gwell, ac os wyt yn gweld llun gwael, does dim oll yn bod a gwneud cais am lun gwell, yma neu ar y cyfryngau cymdeithasol ehangach. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 06:13, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:Diolch am ymateb.
:Dylwn i fod yn fwy eglur yn fy neges gwreiddiol: oes posib creu restr o luniau a all cael eu diweddaru? Gan gychwyn gyda beddfeini, pa rai sydd eu hangen fel blaenoriaeth?
:Hwyl,
:Huw [[Defnyddiwr:Huwwaters|Huw Waters]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Huwwaters|sgwrs]]) 16:52, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:::Haia Huw! Beth am greu categori '''Categori:Erthyglau sydd angen delwedd neu ddelweddau gwell'''? Efallai mai'r flaenoriaeth fyddai erthygl heb lun o gwbwl? Efallai y gellid creu rhestr o'r rhain yn otomatig. Ffordd arall ydy mynd at grwp (ee yr Eglwys yng Nghymru, Cymdeithas Ffynhonnau Cymru) a gofyn iddyn nhw roi eu lluniau ar Comin? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:05, 26 Ionawr 2022 (UTC)

== Castell / Château ==

Heddiw crëwyd dwy erthygl newydd gan [[Defnyddiwr:JeanGree|JeanGree]], sef [[Castell Chaban]] a [[Castell Fenelon]]. Mae angen ychydig o waith arnyn nhw, ac roeddwn yn paratoi i wneud hynny. Ond mae yna broblem. Yn fy marn i, dylai fod gan yr erthyglau hyn y teitlau &quot;Château de Chaban&quot; a &quot;Château de Fénelon&quot;.  Mae gan y gair Ffrangeg ''château'' ystyr ehangach na'r &quot;castell&quot;: mae'n cynnwys adeiladau y byddem ni'n eu galw'n balasau, plastai neu winllannoedd hyd yn oed. Mae gennym ni nifer o erthyglau sydd ag enwau o'r math hwn eisoes, e.g. [[Château de Castelnaud]]. Ond mae gennym ni bethau fel [[Castell Chinon]] hefyd. Rwy'n awgrymu defnyddio'r fformat &quot; &quot;Château de X&quot; amdanyn nhw i gyd. (Y dewis arall fyddai defnyddio &quot;Castell X&quot; bob tro.) A oes gwrthwynebiadau? --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:14, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:Cyfieithiadau peirianyddol ydy'r ddwy erthygl o'r rhagarweiniad Ffrangeg i'r erthyglau ar y ddwy Château. Mae 'na arfer (rheol o bosib), ein bod yn defnyddio enwau llefydd yn yr iaith frodorol oni bai bod enw Cymraeg cyffredin i'r lle: Llundain, Efrog Newydd, San Steffan, Côr y Cewri ac ati, felly '''''Château''''' sy'n gywir o ran ein harfer ni. Erthyglau eithaf ber yn y gwreiddiol efo orielau o luniau, digon diddorol i'w cynnwys yma. Mae angen gwybodaeth o'r ddwy iaith, wrth gwrs, i gyfieithu erthyglau. Os nad wyt ti am eu cyfieithu neu'u haddasu, rwy'n ddigon bodlon i grafu pen yn ôl i CSE gradd 2, 1974 i'w gwella. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:10, 26 Ionawr 2022 (UTC)

::Cytuno efo'r Ffrangeg. Mae'n rhaid fod gynnoch chi fynedd Job hogia, eu dileu nhw faswn i, gan nad yw'r 'golygydd' wedi parchu'r hanfodion ee dim categori, dim cyfeiriadaeth, dim gwybodlen, a dim parch at ein harddull arferol! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:01, 26 Ionawr 2022 (UTC)

:::Diolch gyfeillion! Iawn, byddaf i'n mynd ati i gwneud y gwaith caib a rhaw, sef newid y teitlau, cyflenwi gwybodlenni a chategoriau ayyb. Pe baet ti'n bwrw llygad drostyn nhw wedyn, Alwyn, byddai hynny'n wych. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:57, 26 Ionawr 2022 (UTC)

== Alwyn ar Radio Cymru ==

Newydd glywed [https://www.bbc.co.uk/sounds/play/live:bbc_radio_cymru cyfweliad gwych iawn ar raglen Aled Llanbedrog gydag Alwyn ap Huw yn cael ei holi] am ei waith ar Wicidestun. Ardderchog iawn! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:58, 26 Ionawr 2022 (UTC)


== Gwybodleni Data==

Rwyf yn ailgydio yn y [[Wicipedia: WiciBrosiect Gemau'r Gymanwlad|WiciBrosiect Gemau'r Gymanwlad]] wedi amser maith i ffwrdd o Wici am amryw resymau. Oes unrhyw un yn gallu egluro pwrpas y gwybodlenau data cyffredinol sydd wedi ymddangos ar pob tudalen. Mae bron pob un yn restr uniaith Saesneg ac yn edrych i mi fel &quot;cut and paste&quot; o'r ochr Saesneg heb fath o ystyriaeth os byddent yn gweithio yn y Gymraeg. Diolch [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 16:15, 30 Ionawr 2022 (UTC)
:Gwaith ar y gweill yw'r gwybodlennau. Maen nhw'n casglu gwybodaeth o Wikidata yn hytrach nag Enwiki. Os yw deunydd Saesneg yn ymddangos y rheswm yw nad oes neb eto wedi rhoi'r fersiwn Cymraeg cyfatebol ar Wikidata. Rwy'n ceisio gwneud hyn hyd eithaf fy ngallu pryd bynnag y byddaf yn sylwi arnyn nhw. (Gallwch glicio ar y symbol pensil wrth ymyl y term dan sylw a'i olygu.) Yn sicr, ar hyn o bryd mae crin nifer o wybodlennau sy'n braidd yn denau yn y wybodaeth a gyflwynir ganddyn nhw, ond yn y tymor hir rwy'n gobeithio y byddan nhw'n datblygu i fod yn rhywbeth defnyddiol. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 17:50, 30 Ionawr 2022 (UTC)
::Yn fy marn i, mae nhw'n anymarferol o hir ac yn cymryd i ffwrdd o'r erthyglau gan nad ydyn nhw yn ychwanegu unrhywbeth. Er engraifft, gyda [[Gemau'r Gymanwlad 2014]] mae'n gwthio'r wybodeln sydd efo gwybodaeth ddefnyddiol (yn Gymraeg) ymhell i lawr y dudalen. Oni fyddai'n well ymestyn yr wybodlen Gymraeg sydd yno yn barod? [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 18:14, 30 Ionawr 2022 (UTC)
:::Yn wir, gallaf i weld pam y byddech yn anhapus ynghylch y dudalen honno. Rwyf wedi gwneud dau beth i wella'r sefyllfa ychydig: cyfnewid y ddwy wybodlen (roedd yr un gwreiddiol yn llawer gwell), a gosod y switsh &quot;suppressfield&quot; yn y wybodlen Wicidata i hepgor y rhestr hir wirion honno. Ond rwy'n cytuno, dyw'r blwch hwn ddim yn ychwanegu llawer iawn at werth y dudalen ar hyn o bryd.--[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 20:21, 30 Ionawr 2022 (UTC)
::::Haia, a chroeso'n ol! Sgin ti enghraifft o wybodlen WD sy'n 'rhestr uniaith Saesneg'? Mae'r golygyddion sy'n eu hychwanegu (bob yn un ag un, gyda llaw) yn fod i'w gwiro, a chyfieithu unrhyw Saesneg ar Wicidata. Tydy hyn ddim yn cymryd dim mwy o amser na chyfieithu'r gwybodleni hen ffasiwn a fewnforiwyd o en. Mae llawer o erthyglau am wleidyddion a chwaraewyr HEB y gwybodleni WD yma, gan nad oes digon o wybodaeth (ee dillad y tim) ar WD. Felly yr hen wybodlen statig a fewnforiwyd o enwici flynyddoedd yn ol sy'n dal ar yr erthyglau hyn, a'r dillad heb eu diweddaru ers blynyddoedd. Mae hyn yn biti, oherwydd gogoniant gwybodleni WD ydy eu bod yn fyw, yn newid wrth i wybodaeth newid, yn otomatig. Cytuno efo Craigysgafn: mewn ambell faes, does dim angen rhoi'r wybodlen newydd, neu ddefnyddio &quot;suppressfield&quot; i eoli beth sy'n ymddangos. Gweler y ddogfen / cyfarwyddiadau ar y 3 Nodyn WD am y manylion: Nodyn:Pethau, Nodyn:Person a Nodyn:Lle. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:09, 31 Ionawr 2022 (UTC)
:::::Mae [[Gemau Olympaidd yr Haf 1948]] yn enghraifft dda o restr hirfaith (a dau lun am ryw reswm!) [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 17:48, 5 Chwefror 2022 (UTC)
:::::: Fel mae'r cyfawyddiadau'n nodi (gw: Nodyn:Pethau): ''mae suppressfields= * yn atal rhan o'r wybodlen rhag ymddangos...'' Yma, yn [[Gemau Olympaidd yr Haf 1948]], dau air oedd angen eu hychwanegu, sef ''yn_cynnwys''; [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Gemau_Olympaidd_yr_Haf_1948&amp;diff=prev&amp;oldid=11027985 dw i wedi eu hychwanegu]. Dylai'r golygydd fod wedi cyfieithu'r enwau ar Wicidata, neu eu hatal rhag ymddangos fel hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 21:01, 5 Chwefror 2022 (UTC)
:::::::Dwi ddim yn meddwl mod i di deall y cyfarwyddiadau na sut i'w cysylltu i Wikidata - dwi'n meddwl mod i'n bod yn hollol dwp! Gweler [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ... GOL. Mae 1920 a 1924 wedi eu cloi ar Wikidata! ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 22:31, 5 Chwefror 2022 (UTC)
::::::::Does dim angen newid Wicidata ei hun. Dim ond i atal y dudalen rhag cydio ym mhob manylyn bach gan Wicidata. Ar hyn o bryd mae tudalen cod [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] yn dechrau â &lt;nowiki&gt;{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}&lt;/nowiki&gt;. Rhaid ichi newid hyn i &lt;nowiki&gt;{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth yn_cynnwys}}&lt;/nowiki&gt; a fydd y pethau dydych chi '''ddim''' eu heisiau yn diflannu. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:28, 6 Chwefror 2022 (UTC)
:::::::::Diolch! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 13:45, 7 Chwefror 2022 (UTC)
:
'''Sut i gysylltu tudalen ar WP efo tudalen WD?''' (Sylw: WD sy'n cysylltu'r holl ieithoedd efo'i gilydd). Ti'n holi am Gemau Olympaidd yr Haf 1924:
# Ar ol ei chreu, mae'n rhaid dweud wrth WD am fodolaeth yr erthygl. Rol i ti greu'r erthygl Gemau Olympaidd yr Haf 1924, fe aeth {{Ping|Dogfennydd}} i Wicidata (WD); yno ffeiniodd yr dudalen gyfatebiol yn yr ieithoedd eraill (mi faswn i'n chwilio yn y Saesneg am ''1924 Summer Olympics'' ar Wicidata.
# Unwaith ti [https://www.wikidata.org/wiki/Q8132 yn y dudalen honno], mae angen ychwanegu pen a chwnffon. Pen = yr enw Cymraeg. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Q8132&amp;diff=next&amp;oldid=1573714823 Mi wnes i ei adio yn fama o dan '''Label''']. Cwnffon = gwaelod yr erthygl, mae rhestr o gysylltiadau i erthyglau WP (Wicipedia); gelli ychwanegu enw'r erthygl Gymraeg yma fel y gwnaeth Dogfennydd.
# Dos nol i'r erthygl Gym ar Wicipedia i wiro fod y wybodlen yn edrych yn iawn. Os ydy - panad! Os nad, gelli ei newid! Os oes rhestr hir, wirion, hyll, yna gelli ei rhwystro rhag ymddangos yn y modd mae Craigysgafn yn ei nodi uchod. Os oes wybodlen well ar y Wicipedia Saesneg, yna defnyddia honno, ond bydd angen cyfieithu pob gair ohoni!
: 
Sorri fod hyn yn gymhleth, mae angen cyfarwyddiadau gwell, a mi ai ati cyn hir i wneud hynny. Be sydd yn dda am gwybodlenni wicidata, Blogdroed, ydy fod pob elfen 'da ni'n wedi'i gyfieithu ar Wicidata, dros y blynyddoedd, yn dal i fod yno, felly mae'r rhan fwyaf o'r gwybodlenni yn Gymraeg yn poblogi ei hunain, yn otomatig! Heb orfod cyfieithu dim! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:59, 7 Chwefror 2022 (UTC)

:Ia, nes i fynd i Wikidata ac nes i ychwanegu y dudalen Gymraeg i Gemau Olympaidd yr Hasf 1916 ond am ryw reswm mae tudalenau Gemau 1920 a 1924 wedi eu cloi. GOL - yn anffodus mae hyn yn wir am Gemau 1904 hefyd! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 14:34, 7 Chwefror 2022 (UTC)

==Testunau cyfansawdd ar Wicidestun==
Mae Wicidestun Ffrangeg, yn cyhoeddi nifer o'i lyfrau dwywaith. Unwaith yn y ffordd draddodiadol efo tudalen trawsgrifio ar gyfer pob pennod / cerdd / erthygl etc ac wedyn eilwaith efo'r llyfr cyfan wedi ei drawsgrifio ar un tudalen. Eu rheswm dros wneud hyn yw er mwyn galluogi chwiliad o fewn llyfr yn fwy hylaw. Er enghraifft os ydwyf yn cofio bod cerdd am &quot;bronfraith&quot; yn Nhelynegion Maes a Môr, heb gofio teitl y gerdd, gallwn fynd at y testun cyfansawdd un tudalen a chwilio am y gair bronfraith trwy ddefnyddio Ctrl/F i gael hyd i'r gerdd yn haws na defnyddio'r chwiliad o bopeth sydd ar safle Wicidestun. Rwyf wedi gwneud arbrawf o'r ymarfer Ffrangeg ar Wicidestun Cymraeg efo testunau cyfansawdd o bedwar llyfr [[s:Categori:Testunau cyfansawdd]]. Hoffwn wybod barn eraill am werth y fath ymarfer cyn bwrw ymlaen i wneud tudalennau tebyg ar gyfer gweddill y llyfrau rwyf wedi trawsgrifio. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 17:39, 9 Chwefror 2022 (UTC)
:Cytuno'n llwyr! Mae dewis o ddwy drefn / dau fformat yn llawer gwell!  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:58, 10 Chwefror 2022 (UTC)

==Colli gwaith==
Dwi newydd dreulio dwy awr yn golygu tudalen [[Gemau Olympaidd yr Haf 1936]] ac wrth pwyso &quot;cyhoeddi newidiadau&quot; fe ges i'r neges yma:

''Request from - via cp3058.esams.wmnet, ATS/8.0.8
Error: 502, Next Hop Connection Failed at 2022-02-12 20:32:01 GMT''

Dwi'n ama'n gryf fod modd canfod yr holl waith eto ... ond dim ond dweud yma rhag ofn! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 20:38, 12 Chwefror 2022 (UTC)

:Cydymdeimlo'n llwyr a thi! Wedi digwydd i minnau hefyd. Mae'r Cymhorthydd Cyfieithu'n cadw popeth pob rhyw ddeg eiliad, ac yn gweithio'n dda! Fel arall, mae gen i ddogfen syml Notepad ar yr ochr i gopio popeth pob rhyw 5 munud! Ond digon hawdd dweud hyn rwan, wedi'r digwyddiad! O ia, cyn cyhoeddi, dw i wastad yn CTR A ac yna'n copio popeth rhag ofn fod rhywun arall wrthi ar yr un pryd! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:51, 14 Chwefror 2022 (UTC)

== Wici Y Cyfryngau Cymraeg ==

Tynnodd Aaron WiciMon fy sylw at y wefan [https://y-cyfryngau-cymraeg.fandom.com/cy/wiki/Category:Ffilmiau_Cymraeg yma] sydd ar drwydded agored. Oes rhywun yn gwybod rhywbeth amdani? Addas ar gyfer mewnforio stwff i wici bach ni? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:18, 15 Chwefror 2022 (UTC)

== Ymgyrch Iechyd Meddwl ==

{{Ping|Llywelyn2000 |MathWilliams9|Lesbardd|Craigysgafn|Oergell|Cymrodor|Deb}}{{Ping|AlwynapHuw|Adda'r Yw|Stefanik|Dafyddt|Pwyll|Sian EJ|Jac-y-do}}{{Ping|Duncan Brown|Deri Tomos|Dafyddt|Heulfryn|Bobol Bach}}

Helo pawb!

Mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu prosiect bychan tan ddiwedd Mawrth er mwyn gwella ein cynnwys ar Iechyd meddwl. Mi fydd Aaron a Menter Iaith Môn yn arwain ar gyfres o ddigwyddiadau yn ysgolion a byddaf yn trefni Cyfieithathon ar-lein. Bydd e'n wych petai'r holl gymuned yn cymryd rhan trwy helpu i gyfieithu/creu erthyglau newydd am y maes pwysig yma dros y wythnosau nesaf. Gweler isod, rhestr o erthyglau sydd i angen - ond mae croeso i chi ychwanegu at hyn hefyd. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 13:14, 16 Chwefror 2022 (UTC)

;Erthyglau newydd
*[[Anhwylder gorbryder]]
*[[Anhwylder gorbryder cymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Social_anxiety_disorder en]
*[[Cydberthynas ryngbersonol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Interpersonal_relationship en]
*[[Straen yn y gwaith]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Occupational_stress en]
*[[Archwiliad Gwell Iechyd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Wellness_check en]
*[[Gofal Cymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Social_support en]
*[[Anhwylder defnydd sylwedd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Substance_use_disorder en]
*[[Camddefnyddio sylweddau]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Substance_abuse en] - ar y gweill
*[[Llesiant goddrychol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Subjective_well-being en]
*[[Euogrwydd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Guilt_(emotion) en]
*[[Edifeirwch]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Remorse en]
*[[Anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Antisocial_personality_disorder en]
*[[Diogelwch emosiynol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_security en]
*[[Argyfwng hunaniaeth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Identity_crisis en]
*[[ Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Mental_Health_Day en]
*[[Ffederasiwn Rhyngwladol Iechyd Meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Federation_for_Mental_Health en]
*[[Llesiant emosiynol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_well-being en]
*[[Hunan-barch]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Self-esteem en]
*[[Ansawdd bywyd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Quality_of_life en]
*[[Iechyd meddwl a ddigartrefedd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Homelessness_and_mental_health en]
*[[Bwydo ar y fron a iechyd meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Breastfeeding_and_mental_health en]
*[[Anghydraddoldeb iechyd meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Mental_health_inequality en]
*[[Gorfodaeth anffurfiol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Informal_coercion en]
*[[Sbectrwm awtistiaeth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Autism_spectrum en]
*[[Cysgadrwydd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Somnolence en]
*[[Anhwylder gordyndra]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Anxiety_disorder en]
*[[Anhwylder  panig]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Panic_disorder en]
*[[Bygwth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Threat en]
*[[Parlys]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Paralysis en]
*[[Anhwylder hwyl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Mood_disorder en]
*[[Synhwyrol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Common_sense en]
*[[Ioga fel therapi]] [[:en:Yoga as therapy|en]]
*[[Iechyd meddwl a bywyd prifysgol]]
*[[Adferiad Recovery]]
*[[Gorflino]]
*[[Mudandod dethol]]
*[[Camesgoriad]]
*[[Hunan-niweiddio]]
*[[Poen]]
*[[Ynysu Cymdeithasol‎]] 
*[[Iechyd meddwl babanod]]
*[[System imiwnedd]]
*[[Tristwch]]
*[[Llawenydd]]
*[[Hwyliau (seicoleg)]]
*[[Dewrder]]
*[[Syndod (emosiwn)]]

;Cyfoethogi erthyglau
*[[Afiechyd meddwl]]
*[[Dibyniaeth]]
*[[Ethanol]]
*[[Meddygaeth]]
*[[Anhunedd]]
*[[Anhwylder bwyta]]
*[[Ysmygu]]
*[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]]


:Gwych! Mi gymerai olwg ar rai ohonyn nhw cyn caniad y ceiliog, fory'r bore, os byw ac iach! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:42, 17 Chwefror 2022 (UTC)
::Ie, byddaf yn cyfrannu hefyd - da cael rhyw fath o darged a thema. Dwi am orffen cwpl o bostiadau ar symbylwyr addysg Gymraeg yr 20g cynnar yn gyntaf, Siôn J [[Defnyddiwr:Stefanik|Stefanik]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Stefanik|sgwrs]]) 22.22 17 CHwefror 2022 (UTC)
:::Dw i di rhyw gychwyn, Jason. Prun ydy'r gorau gen ti: erthyglau cyfoethog (a llai ohonyn nhw!) neu lawer o erthyglau llai? Hefyd: be di'r daflen amser i hyn? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:46, 19 Chwefror 2022 (UTC)
:::Haia @[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] a @[[Defnyddiwr:Stefanik|Stefanik]]. Diolch am y diddordeb yn hyn! Mae gyda ni tan ddiwedd Mawrth i greu tua 30 erthygl newydd felly does dim pwysau mawr i greu llwyth o erthyglau. Felly mae'n lan i chi faint o amser si'n mynd mewn i bob un. Cywired yw'r peth pwysicaf. Diolch eto! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:55, 21 Chwefror 2022 (UTC)
::::Bore da pawb. Rwy'n cynnal Cyfieithathon bach bore efo Prifysgol Aberystwyth i gyfieithau rhai o'r erthyglau uchod. Byddaf yn gwirio pob erthygl newydd yn ystod y dydd. Diolch! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:54, 28 Chwefror 2022 (UTC)

== Teitlau ffilm, llyfrau Almaeneg ayb ==
Dw i newydd newid teitl ffilm a gyhoeddwyd yn yr Almaeneg i'r Almaeneg! Roedd rhyw wag wedi rhoi enw Saesneg i [[Aguirre, der Zorn Gottes]]! Mi fum yn ystyried ei drosi i'r Gymraeg, a fasa ddim gwahaniaeth gen i os oes rhywun yn dymuno ei newid i hynny. Angen polisi bychan ar hyn dw i'n meddwl. Dyma sy'n mynd drwy fy meddwl i: 
* Os mai Saesneg yw iaith y cyfrwng, yna (gan ein bod yn ddwyieithog) ei gadw yn yr iaith frodorol (Saesneg).
* Os yw'r cyfrwng mewn iaith arall (hy nid cy nag en) yna gellir dewis naill ai'r iaith frodorol neu'r Gymraeg fel teitl y llyfr, albwm, ffilm... 
Unrhyw farn neu opsiwn arall? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:42, 17 Chwefror 2022 (UTC)
:Rwy’n cytuno mai ''Aguirre, der Zorn Gottes'' yw’r ateb cywir yn yr achos hwn. Pryd bynnag y mae'n ymarferol, dylem ni ddefnyddio'r iaith wreiddiol ar gyfer teitl neu enw priodol yn hytrach na fersiwn wedi'i Seisnigeiddio. Ond mi allaf i weld hefyd ei bod yn anodd weithiau osgoi defnyddio fersiwn cyfarwydd o deitl yn Saesneg yn hytrach nag un yn yr iaith wreiddiol sy'n anghyfarwydd. Er engraifft, dw i newydd gymryd golwg ar y ffordd mae ffilmiau Studio Ghibli yn cael eu trin yma. Braidd yn fratiog. Mae gennym ni ''[[Tonari no Totoro]]'' yn hytrach na ''My Neighbour Totoro'', sy'n Peth Da yn fy marn i, er braidd yn syndod. Ar y llaw arall, mae gennym ''[[Howl's Moving Castle (ffilm)|Howl's Moving Castle]]'' yn hytrach na ''Hauru no Ugoku Shiro'' – dim syndod o gwbl. Byddai'n braf pe bai popeth yn gyson, ond mae'r byd yn dipyn o lanast, ac weithiau mae'n rhaid i Wicipedia ddal drych i fyny i'r llanast hwnnw. Yr hyn dw i'n meddwl fyddai'n wallgof fyddai dyfeisio teitlau Cymraeg sydd erioed wedi cael eu defnyddio yn y byd go iawn – ''Totoro fy Nghymydog'', ''Castell symudol Hauru'', ayyb. Dyma fagl y mae ein defnyddwyr yn syrthio iddo o bryd i'w gilydd. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 00:07, 18 Chwefror 2022 (UTC)
::100% - cytuno!
::Gallem gynnwys brawddeg neu ddwy at yr uchod: 
:
::Sylwer na ddylid cyfieithu teitlau cyfryngau Saesneg i'r Gymraeg; gellir hefyd, defnyddio fersiwn cyfarwydd o deitl yn Saesneg os yw'n un amlwg, cyfarwydd, yn hytrach na'r gwreiddiol, anghyfarwydd. 
::Os yw'r cyfieithiad yn un nodedig, ee ''[[Dan y Wenallt]]'', yna byddai'n dda cael dwy erthygl, fel gydag ''[[Under Milk Wood]]''. 
::Neu fedri di wella ar hyn Craigysgafn? Can diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:51, 18 Chwefror 2022 (UTC)

:::Na fedraf. Mae hynny'n swnio'n iawn i mi! --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 22:41, 18 Chwefror 2022 (UTC)

== Wicidestun ==

Mae na brysurdeb mawr wedi bod ar [https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Cael_cyfranwyr Wicidestun], diolch i Alwyn! MAe angen ei greu'n Weinyddwr, gan fod ei waith yn cael ei gyfygu gan ddiffyg hawliau i wneud hyn a llall. Er mwyn newid hyn, fedrwch chi gadw llygad ar y gwaith, a'n cynotrthwyo bob yn hyn a hyn os gwelwch yn dda? Er enghraifft dolenu'r llyfrau mae wedi'i greu ar Wicipedia neu ddefnyddio peth o'r testun? Cadwch eich llygad ar y Sgriptoriwm (y caffi!) er mwyn roi'r hawliau angenrheidiol i Alwyn. Diolch o galon! Robin / [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:58, 4 Ebrill 2022 (UTC)
:
:Er enghraifft, tybed a wnewch chi arwyddo [https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Hidlydd_camddefnydd yma] i gael gwared a'r bot sy'n gwneud dim! Yna, gallwn gynnig Alwyn yn Weinyddwr. DIOLCH! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:43, 6 Ebrill 2022 (UTC)
:
::Dw i di [https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Permissions#AlwynapHuw@cyws cynnig Alwyn yn Weinyddwr eto]. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 03:50, 27 Ebrill 2022 (UTC)

== Gosod Crop Tool ar prosiectau Wici Cymraeg ==

Mae Crop Tool yn declyn sydd yn galluogi chi i dorri lluniau sydd eisoes ar Gomin, gan gynnwys cropio llun allan o dudalen testun PDF, sydd yn ei wneud o'n hynod handi wrth drawsysgrifio llyfrau ar Wicidestun. Mae'r rhaglen yma [https://croptool.toolforge.org/ Crop Tool]; ac mae degau o enghreifftiau o luniau sydd wedi eu cropio allan o lyfrau efo'r teclyn yma [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Owen_Morgan_Edwards Category:Owen_Morgan_Edwards]. Yn ôl y dudalen yma ar gomin mae modd gosod y rhaglen ym mar offer ym mhrosiectau Wici, er mwyn ei ddefnyddio yn un syth o'r prosiect, [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:CropTool Commons:CropTool] ond mae'n tu hwnt i 'neall i. Gall rhywun sy'n deall y pethau yma cael golwg ar y ddalen naill a gosod y declyn ar Wicidestun neu ar yr holl brosiectau Cymraeg (mae'n bosib gwneud y naill neu'r llall mae'n debyg.) Diolch. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 23:45, 6 Ebrill 2022 (UTC)
:
:Mae hyn yn cael ei wneud yn unigol gan bob golygydd. 
:1. Dos i Meta a theipio User:AlwynapHuw/global.js yn y blwch chwilio. Clicia ar yr yr ysgrifen coch a weli er mwyn creu tudalen newydd o'r enw User:AlwynapHuw/global.js. 
:2. Copia'r canlynol yn y dudalen a'i safio:
:
 // Global CropTool
 if (mw.config.get('wgNamespaceNumber') === 6 &amp;&amp; mw.config.get('wgIsArticle'))
    mw.loader.load( '//commons.wikimedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-CropTool.js&amp;action=raw&amp;ctype=text/javascript' );
:Dylai edrych [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:Llywelyn2000/global.js fel hyn]. Cadwa'r dudalen. Bydd y sgript yma'n creu eicon y teclyn cropio ar BOB prosiect (gan gynnwys wp a wd). 
:Oherwydd hyn, bydd angen diffod y teclun ar Comin neu mi gei ddwy eicon. I wneud hyn dos i Dewisiadau, yna Teclunau, a'i ddiffodd.
:Llongyfarcha dy hun am wneud job dda drwy wneud paned. 
: [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:44, 7 Ebrill 2022 (UTC)

==Botiau==
@[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Ydy'r botiau newid pob tudalen sy'n gweithio yma hefyd yn gweithio ar Wicidestun? Rwyf wedi gwneud camgymeriad sylfaenol wrth greu bron pob dudalen yno, sef heb ystyried golwg ar y ffôn symudol. Os oes modd defnyddio bot, a fyddai modd newid pob &lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:35%; margin-right:35%;&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; (neu unrhyw rif % arall ag eithrio 0%) i &lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:10%; margin-right:10%;&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 05:31, 23 Ebrill 2022 (UTC)
:Dim problem. [https://cy.wikisource.org/wiki/Arbennig:Contributions/BOT-Twm_Crys Fedri di wiro'r 3 yma os g yn dda]. Os cywrir yna mi wnaf y gweddill. Ai incraments o 5 yn unig sydd i'w newid ee 30, 35, 40, neu a oedd eraill ee 31, 32, 33? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:39, 23 Ebrill 2022 (UTC)
::@[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Diolch mae'r 3 tudalen yn edrych yn dda ar y ffôn, tabled a'r cyfrifiadur. Efo'r ymylon mawr, mae'r testun yn cael ei gywasgu i ddim ond ychydig eiriau ar bob llinell ar ffôn, sydd yn anodd darllen. Mae modd defnyddio unrhyw rif ac mae ychydig efo 29, 31, 39 a 41, ond does dim yn uwch na 45, mae'r mwyafrif yn 25, 30, 35 a 40. Mae @[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] wedi bod wrthi fel lladd nadroedd yn gwneud yr ail wiriad i dudalennau i droi nhw o &quot;felyn&quot; i &quot;wyrdd&quot;, bydd Bot Twm yn golygu miloedd o dudalennau yn creu defnyddiwr hynod weithgar arall yn ystod cyfnod pan mae'r hoelion wyth yn gwirio anghenion y safle [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:11, 24 Ebrill 2022 (UTC)
:::{{Cwbwlhau|Wedi beni! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:44, 25 Ebrill 2022 (UTC)}}

==Cefnogi Alwyn ar Wicidestun==
Mae angen cefnogi Alwyn i fod yn Weinyddwr ar Wicidestun, os gwelwch yn dda (ia, eto! Diolch i reolau Meta!) Mae'r ddolen i'r '''[https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Creu_Gweinyddwr_arall_ar_cy-wicidestun;_cais_2 fan priodol yn fama]'''. DIOLCH! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:01, 27 Ebrill 2022 (UTC)

:Heb i mi gael unrhyw fath o hysbyseb, canfyddes fy mod eto'n weinyddwr ar Wicidestun, boed dros dro, ta hyd fy medd, dw'i ddim yn gwybod. Ond diolch i un ac oll am eich cefnogaeth! [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:54, 13 Mai 2022 (UTC)

==Gwahaniaethu==
Y drefn &quot;dynodi&quot; Cymraeg, traddodiadol, sydd i'w gweld mewn llyfrau, cylchgronau a newyddiaduron Cymraeg yw &quot;enw coma&quot; i ddynodi enw lle i wahaniaethu a chromfachau i ddynodi ffugenw i wahaniaethu. Ee '''y Parch John Jones, Aberdyfi''' am weinidog fu'n gweinidogaethu yn Aberdyfi yn ei anterth, ond '''John Jones (Eos Aberdyfi)''' am gerddor yn defnyddio ffug enw. Does dim cysondeb yn hyn o beth ar y Wicipedia Gymraeg, ac mae enghreifftiau o &quot;symud tudalen&quot; o'r drefn gynhenid i drefn Wikipedia Saesneg o ddynodi, e.e. '''John Jones, Maesygarnedd''' y traddodiad Gymraeg i '''John Jones (Maesygarnedd)''' yr arfer Saesneg. Fel awduron iaith sydd â thraddodiad hir ac ar wahân o ddynodi enwau, does dim rhaid i ni gyfieithu'r drefn Saesneg o ddynodi mewn cromfachau yn unig er mwyn gwahaniaethu erthyglau. Mae hyn yn wir, hefyd, efo erthyglau nad oes angen, eto, gwahaniaethu rhyngddynt. Mae &lt;nowiki&gt;[[Samuel Roberts (SR)]]&lt;/nowiki&gt; a &lt;nowiki&gt;[[Catherine Prichard (Buddug)]]&lt;/nowiki&gt; yn gywir, nid am fod y cromfachau yn eu gwahaniaethu rhag pobl a'r un enw ar Wicipedia, ond mae dyna eu ''dynodwyr'' cyffredin a thraddodiadol ym mhob cyhoeddiad Cymraeg, cyn bo Wicipedia yn bod. Gwell bod yn driw i'n hiaith na bod yn driw i arfer enwk. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:45, 13 Mai 2022 (UTC)
:Cytuno Alwyn, ac mae hyn yn cael ei nodi mewn dau bolisi sydd gynon ni: [[Wicipedia:Gwahaniaethu]] a [[Wicipedia:Canllawiau iaith]] ac mae'r ddau'n gyson a'i gilydd. A oes angen cryfhau'r rhain? Dw i wedi dadwneud John Jones (Maesygarnedd) i [[John Jones, Maesygarnedd]]. Eiliad o wendid! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:36, 17 Mai 2022 (UTC)

== Wici'r Holl Ddaear ==

[[Delwedd:Ysgyfarnog brown hare in WLE add.png|bawd|chwith]]
Y llynedd, daeth Cymru'n 8fed allan o dros 30 o wledydd yn y gystadleuaeth ffotograffeg '''Wici'r Holl Ddaear'''. Ac am y tro cyntaf, cafodd Cymru herio mawrion y byd, nid fel Wici Henebion, lle'r ydym yn cystadlu o dan y DU. Mae hyn yn chwa o awel iach a ffresh! 

Eleni, bydd y Llyfrgell Genedlaethol, WiciMon a ninnau (Wikimedia UK) yn trefnu am yr ail dro. Mae ein gwefan [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Earth_2022 yn fama]. Gallwch dynnu lluniau heddiw, a'u lanlwytho drwy gydol Mehefin. Mae na fideo bach da gan Jason ar sut i wneud hynny ar y wefan. Yn fyr - cliciwch ar y botwm gwyrdd ar Hafan y wefan a mi wneith adio categori fod y llun yn y gystadleuaeth. Mwynhewch, a chadwch yn ffit! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:23, 24 Mai 2022 (UTC)
:Newyddion diweddaraf: mae pob un o'r Parciau Cenedlaethol wedi ymuno gyda'r ymgyrch! Rhagor i ddod! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:03, 26 Mai 2022 (UTC)
:: Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi mynegi eu bod yn cefnogi ein hymgyrch! Da ni'n genedl annibynnol o ran wici a phel-droed, felly! A hynny gyda sel bendith ein Llywodraeth ni ein hunain! Ymlaen! 
:: Mae'r gystadleuaeth yn para drwy Fehefin. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:40, 2 Mehefin 2022 (UTC)

;Dros 1,361 o luniau wedi eu huwchlwytho!
Mae hi'r 9fed o Fehefin, ac mae na 1,361 o luniau wedi'u huwchlwytho! Cawsom 1,900 y llynedd. Diolch i bawb! Ar ddiwedd Mehefin byddwn yn cael ein hychwanegu i'r [https://wikiloves.toolforge.org/earth/2022 siart yma]. Ar hyn o bryd mi rydan ni'n 5ed allan o tua 30 o wledydd! Un job bach neis wrth fynd ymlaen ydy ychwanegu rhai o'r lluniau i'r erthyglau priodol. Dyma'r unig gystadleuaeth lle rydym yn cael ein hystyried yn wlad cuflawn, yn cyastadlu yn erbyn gweldydd sofran eraill. Chawn ni ddim gwneud hynny yn Wici Henebion - rhan o'r DU ydan ni - ac mae gen i lawer o greithiau'n brawf o'r ymladd a fu i newid hyn! Ond mae Wici'r Holl Ddaear yn ein derbyn am yr hyn yden ni - gwlad, cenedl gyflawn. Ymlaen! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:49, 9 Mehefin 2022 (UTC)

;3,460 !!!
...ac mae pythefnos i fynd! Da ni'n ail ar hyn o bryd, i'r Almaen! O flaen Sbaen a Rwsia, a'r gweddill a gwledydd bychain! ;-)  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:01, 14 Mehefin 2022 (UTC)

== Cod ar gyfer unrhyw leoliad - llif byw o Wicidata ==

Gallwch ychwanegu'r cod canlynol ar bob erthygl ar leoliad ee pentref, tref, dinas neu wlad:

 '''&lt;nowiki&gt;{{Poblogaeth WD}}&lt;/nowiki&gt;'''

Does dim rhaid newid unrhyw ran o'r cod! Jyst copio a phastio! Mi ychwanegith gyfeiriad at y ffynhonnell hefyd, lle mae'r canlyniadau diwethaf i'w gweld. Mae'n fersiwn haws a gwell na'r hen un wnes i, gan nad oes raid chwilio am Qid y lle. Mae'n diweddaru'n otomatig. Mae wedi ei banio o'r Wicipedia Saesneg, jyst fel fi. ;-) Mwynhewch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:02, 26 Mai 2022 (UTC)

== Sesiwn Zoom ar gyfer holl olygyddion Wicipedia yr ieithoedd Celtaidd! ==

Helo pawb!

Mae Defnyddiwr:Brwynog (Wikipedia Cernyweg a'r Gymraeg) a minnau'n trefnu cyfarfod Zoom ar '''Ddydd Mawrth 7 Mehefin am 7.00 yh ''', a gwahoddir pob golygydd rheolaidd ym mhob Wicipedia iaith Geltaidd. Byddwn yn trafod syniadau ar gyfer rhoi Golygathon at ei gilydd a fydd yn cael ei gynnal ym mis Medi. Os ydych am ymuno â ni bydd angen i chi anfon e-bost ataf i gael y ddolen.

;Beth yw editathon?
Cynhaliodd y golygyddion Cernywaidd a ninnau olygathon ynghyd a golygyddion Palestina ychydig fisoedd yn ol. [https://meta.wikimedia.org/wiki/2021_Palestine-Wales_Editathon Dyma beth wnaethon ni bryd hynny.]

;Sut i wiki-e-bostio?
Mae fy e-bost wedi'i droi ymlaen. Os yw'ch un chi, yna'r cyfan sydd angen i chi ei wneud yw mynd i fy nhudalen defnyddiwr. Yna ewch i'r ddewislen ar y chwith, ychydig o dan logo WP, ac i lawr i'r Blwch Offer, yna dewch o hyd i '''Ebostiwch y defnyddiwr'''. Yna gallwch ddanfon nodyn sydyn ataf yn gofyn am y ddolen briodol i Zoom.

;Dim e-bost?
I droi eich e-bost ymlaen, ewch i'ch dewis (Top) i'r dde o'ch Enw Defnyddiwr. Yn y dewisiadau, y tab cyntaf yw 'Proffil defnyddiwr': ewch i lawr i e-bost ac ychwanegwch eich e-bost. Reit hawdd a di-lol!

; Methu gwneud hyn?
Ebostiwch fi ar wicipediacymraeg @ gmail.com (dim angen y gofod gwyn)

Edrychaf ymlaen at eich gweld yn y cyfarfod hynod bwysig hwn! Dewch â gwên! Cofion cynnes.. Robin aka... [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:15, 30 Mai 2022 (UTC)

:Hoffwn i ddod. [[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 09:57, 2 Mehefin 2022 (UTC)
::Bril! Mae na dros ddeg yn dod erbyn hyn! Edrych ymlaen! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:35, 3 Mehefin 2022 (UTC)
:::Mae na 15 wedi cofrestru, ond cawn weld faint ddaw nos fory! Mae na nifer da o cywici wedi mynegi diddordeb a dw i'n edrych ymlaen yn arw i'ch cyfarfod! Mae lle i ragor os hoffech ddod! Wici-ebostiwch fi am ddolen Zoom. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:32, 6 Mehefin 2022 (UTC)

;DIOLCH i bawb ddaeth i'r cyfarfod!
Braf iawn oedd gweld chi i gyd! Cael rhoi wyneb i enw! Gweld gwen yn lle gair. 

Da ni am barhau fel grwp o olygyddion Celtaidd. Os ydych isio ymuno a'r grwp, bydd raid i chi gysylltu efo fi ar ebost. Byddwn yn creu golygathon Geltaidd rhwng y 6 gwlad ar Meta, ac mae croeso i chi ychwanegu erthyglau a ddymunir am Gymru mewn ieithoedd eraill [https://meta.wikimedia.org/wiki/Celtic_Editathon ar y dudalen yma]. Dw i wedi cyflwyno cod Wicidata ym mhob un o'r ieithoedd Celtaidd dros y blynyddoedd diwetha; y diweddaraf yw'r cod ar gyfer poblogaeth. Mae rhai o'r ieithoedd hyn yn gweiddi am help, felly: mewn undod mae nerth; undod sy'n gwerthfawrogi ac yn parchu gwahaniaethau. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:56, 9 Mehefin 2022 (UTC)

== Arglwyddi rhaglaw neu Arglwydd rhaglawiaid ==

Nifer o erthyglau rwyf wedi ysgrifennu am Arglwyddi Rhaglaw wedi eu newid i Arglwydd Rhaglawiaid. Mae hyn yn chwithig i fy nghlust i. Fel arfer yn y Gymraeg pan fo gan enw unigol dau gymal, y cymal gyntaf sydd yn cael ei luosogi ee Gweinidog yr Efengyl - Gweinidogion yr Efengyl; canwr opera - cantorion opera; chwaraewr rygbi - chwaraewyr rygbi. Mae gan farn Arglwydd Rhaglaw yr un grym a phe bai'r farn wedi dod o law (unigol) y brenin ei hun. Gan fod dim ond un brenin, Arglwyddi Rhaglaw yw'r niferoedd sydd awdurdodi pethau fel petaent wedi dod o law unigol ei fawrhydi. Yr '''Arglwyddi''' sy'n lluosog nid y '''''llaw''' brenhinol''. &lt;/br&gt;Onid gwell byddid agor sgwrs ar y pwnc yn hytrach na newid cynifer o erthyglau heb drafodaeth? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:26, 14 Mehefin 2022 (UTC)
:Beth am ofyn ar Twitter? Os nad oes ateb, ac os nad oes cyfeiriad at y lluosog mewn geiriadur dibynadwy, yna cynnig ein bod yn dilyn dy arweiniad di yn hyn, Alwyn. Mae be ti'n ddweud yn gwneud synnwyr yn tydy. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:21, 15 Mehefin 2022 (UTC)
::Sori, Alwyn, fi sydd ar fai yma. Roedd cryn lawer o erthyglau yn anghyson wrth ddefnyddio'r term(au). O ran y lluosog, dilynais yr arweiniad a roddwyd gan ''Geiriadur yr Academi'' a ''Byd Term Cymru'' (gwefan Llywodraeth Cymru sy'n ddefnyddiol dros ben ynghylch materion o'r fath) yn ogystal â nifer o wefannau swyddogol eraill. Yn wir, mae'r &quot;Arglwydd Raglawiaid&quot; (NB y treiglad) yn swnio braidd yn od, ond mae'n ymddangos mai dyna'r consensws swyddogol. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:54, 15 Mehefin 2022 (UTC)

== ffiltro botiau ==

Ces i gipolwg ar y newidiadau diweddar, ac roedd cyfraniadau gan [[Defnyddiwr:ListeriaBot]], hyd yn oed os yn gosod y ffiltr [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:RecentChanges?hidebots=1 &quot;Dynol, nid bot&quot;], er bod y cyfrif hwnnw'n ymddangos yn gywir yn y [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Arbennig:ListUsers/bot rhestr o fotiau]. Ydy rhywbeth o'i le gyda'r feddalwedd? [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 19:54, 16 Mehefin 2022 (UTC)
:Pa hwyl, a diolch am hwn. Mae ffiltr lleol hwn yn nodi ei fod yn fot, ond mi adawais i neges ar dudalen sgwrs y gwneuthurwr Magnus dro'n ol. Dw i wedi codi'r peth eto ar [https://github.com/magnusmanske/listeria_rs/issues/91 github] ac mae croeso i ti ehangu ar y broblem yn fano. Diolch eto am godi hwn! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:12, 22 Mehefin 2022 (UTC)
::Diolch am ei godi ar Github. Gwelwn a fydd rhywun yn ei drwsio neu gynghori i ni beth i'w wneud. Dw i'n gweld bod rhywun wedi ymateb i ddweud eu bod nhw'n gweld yr un broblem ar trwiki hefyd. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 20:33, 13 Gorffennaf 2022 (UTC)

==Cymorth i greu Cymorth Wicidestun==

Mae Wicidestun yn adnodd pwysig. Adnodd mor bwysig dylai fod yn ganolog i holl brosiectau'r Wici Gymraeg. Mae'n cynnig llyfrau sy'n gyfeiriadau ''ar gael'' i erthyglau Wicipedia, mae'n cynnwys ffynhonnell dyfyniadau i [[Wiciddyfynu]] Cymraeg a sawl gair anghyfarwydd gellir eu hegluro ar y [[Wiciadur]].

Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf yr wyf wedi llwyddo, efo ychydig o gymorth, i &quot;gyhoeddi&quot; 63 o lyfrau, sydd yn chwiladwy o gais ar Google etc. Rwyf wedi sganio ac uwchlwytho tua 80 o lyfrau eraill sydd heb eu cyffwrdd eto. Mae gennyf fwy na 60 o lyfrau yn fy nghasgliad personol, addewid o 5 llyfr y mis gan lyfrgelloedd gogledd Cymru heb sôn am y cannoedd o lyfrau Cymraeg sydd wedi eu sganio gan Google. Ond mae wedi dod yn fwy o gig na allwn gnoi, bellach. Mae angen imi ofyn cymorth yn y gwaith.

Mae creu tudalennau Wicidestun yn (ddiflas) o hawdd, y broblem yw bod y tudalennau cymorth (Saesneg) yn uffernol o gymhleth i'w dilyn. Da o beth byddai gweld yn htrach nag egluro! Mae gennyf raglen creu fideo i ddangos be dwi'n gwneud, ond fel hynafgwr byddar efo dannedd gosod gwael dydy fy lleferydd ddim yn ddigon eglur i greu fideo sain cymorth 

Pe bawn yn creu fideo mud efo sgript a fyddai modd i rywun arall ei drosleisio imi, neu dangos imi sut i ddefnyddio'r sgript fel is deitlau? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:58, 8 Gorffennaf 2022 (UTC)

:Haia Alwyn. Mi gynigiais gwneud fideo fel hwn chwe mis yn ol mewn gohebiaeth atat, ac mae'r cynnig yn dal i sefyll. Uwchlwytha dy fideo i'r cwmwl yn rhywle a danfona ddolen ataf; mi dyna i'r sain oddi arno a'i isdeitlo. Byddai fideo holi-ac-ateb sut mae mynd ati i brawfddarllen y llyfrau ti wedi eu sganio yn ffordd dda hefyd. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 08:12, 11 Gorffennaf 2022 (UTC)

== Enabling Section Translation: a new mobile translation experience ==

{{int:Hello}} Welsh Wikipedians!

Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}.

The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Welsh Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Give us your feedback

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Ask us questions

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Tell us how to improve it.

Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it.

'''Background information'''

[[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February 2021 in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better.

[https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones.

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device.

Welsh Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity.

We plan to enable the tool on Welsh Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; As a reply to this message

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]].

'''Try the tool'''

Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on your Wikipedia, you’ll have access to [[:ts:Special:ContentTranslation|https://cy.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve.

'''Provide feedback'''

Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; The tool

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; What you think about our plans to enable it

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Your ideas for improving the tool.

Thanks, and we look forward to your feedback and questions.

[[Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|sgwrs]]) 02:16, 12 Gorffennaf 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team

'''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice.

===Section Translation tool enabled in Welsh Wikipedia===

Hello Friends!
 
The Language team is pleased to let you know that the [https://cy.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?from=en&amp;to=cy&amp;sx=true#/ now enabled in  Welsh Wikipedia]. It means you can translate real content one section at a time using your mobile devices with ease.

Now you can also start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Welsh. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Cymraeg. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below.
 
[[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|center|Image of the entry point]]

Content created with the tool will be marked [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:Log?type=&amp;user=&amp;page=&amp;wpdate=&amp;tagfilter=sectiontranslation&amp;wpfilters%5B%5D=newusers with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. 
 
So, [https://cy.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation enjoy the tool] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it.

Thank you!

[[Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|sgwrs]]) 18:05, 10 Awst 2022 (UTC)

== Teipo ar dudalen &quot;Canlyniadau'r chwiliad&quot; ==

[[Delwedd:Chhwaer.jpg|bawd]]
Oes modd i rhywun efo'r hawl i olygu y tudalen &quot;Canlyniadau'r chwiliad&quot; cywiro camgymeriad ar y tudalen sydd wedi bod yno am flynyddoedd? Ar ochr dde y dalen ceir awgrymiadau o ganlyniadau chwilio o chwaer prosiectau Wicipedia. Ond mae na h diangen rhwng y &quot;ch&quot; a'r &quot;w&quot; yn chwaer. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 19:25, 23 Gorffennaf 2022 (UTC)

:Fedri di ail-greu hwn a danfon dolen i'r dudalen lle mae'n ymddangos? Dw i newydd chwilio ar TranslateWiki, a dim son amdano. Diolch. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:09, 5 Awst 2022 (UTC)

::{{Ping|Llywelyn2000}} Rho'r ymchwiliad ''Chwedlau'r Aelwyd'' i mewn i'r blwch CHWILIO ar ben unrhyw dudalen Wicipedia. Does dim erthygl o'r enw ar Wicipedia, ond mae llyfr (uffernol o ddiflas) gyda'r teitl ar Wicidestun. Felly bydd y chwiliad yn creu'r awgrym '''''chhwaer-brosiectau''''' a'r ochr dde'r sgrin gyda linc i'r llyfr Wicidestun (ar gyfrifiadur desg, dim yn gwybod be sy'n digwydd efo'r wedd symudol). Rhyw hanner cof mae::{{Ping|Jason.nlw}} a greodd, neu a osododd y nodwedd, blynyddoedd maith yn ôl yn y cyfnod pan oeddem yn brin iawn o erthyglau ac yn meddwl am ffurf i beidio â chael gormod o chwiliadau cwbl aflwyddiannus. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 00:44, 6 Awst 2022 (UT

==Diweddaru côd Wiki chwiorydd ==
Problem ar Wicidestun, Wicidyfynu a Wiciadur, yw eu bod wedi eu creu blynyddoedd yn ôl ac wedi eu gadael fel marciau i sefyll bwlch heb eu datblygu o ran cynwys na chôd, erstalwm. O Geisio creu &quot;Opera Infobox&quot; ar Wicipedia, mae'n hawdd, copïo &quot;Opera Infobox&quot; i &quot;Nodyn:Opera&quot; a chyfieithu ambell i air. Ar y chwaer prosiectau mae bron yn amhosibl; yn rhannol gan nad oes cysylltiad rhwng y rheol &quot;Opera Infobox&quot; i &quot;Nodyn:Opera&quot;. Ar Wicidestun mae &quot;Nodyn:Opera yn dal i chwilio am &quot;Opera Infobox&quot; ac yn methu ei chael ac yn dal i chwilio. Rwyf wedi trio defnyddio y drefn sy'n creu } yn ôl ei ddefnydd rheolaidd, heb lwyddiant gan bod pob rheol yn y broses yn alw am reol arall Rwy'n hoff o hel achau, ond mae mynd  i ddegfed ach &quot;template&quot; yn mwy na digon i mi. Heb ddeallt sut mae bol y peiriant yn gweithio; a fyddai defnyddio un o'r bots i lawrlwytho pob templed nodyn a themplad o fan hyn i bob chwaer prosiect yn gymorth? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:48, 6 Awst 2022 (UTC)
: Fy awgrym ydy canolbwyntio ar y testun ac nid yr allanolion, Alwyn. O ran gwybodleni, mae defnyddio'r dair nodyn (Pethau, Person a Lle) yn llawer haws na mewnforio miloedd o nodion o cy-wici / en-wiki; byddai mewnforio gyda bot yn bosib, yn hynod o gymhleth. Pa nodion / templedi ydy'r pwysicaf i'w cael ar Wicidestun, Alwyn? Efallai y byddai rhestr o'r pwysicaf yn rhoi brasamcan o'r gwaith. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:52, 12 Awst 2022 (UTC)

== Ffilmiau ==

Dw i di rhoi trefn ar gronfa o ffilmiau (cofio trafod hyn gyda {{Ping|Dafyddt}} yng Nghaerdydd, flynyddoedd yn ol) a mi fyddaf yn cyhoeddi rhyw ddeg i bymtheg erthygl, o dipyn i beth, er mwyn cael eich awgrymiadau / bendith! Dw i newydd roi un o'r lleiaf yma: ''[[Die Hände Meiner Mutter]]'' a daw rhagor cyn hir! Fel sy'n arferol, os nad oes gwybodaeth, yna mae na sawl Nodyn yn disgwyl ei amser, yn guddiedig, a phan ddaw rhagor ar Wicidata, mi wneith y brawddegau priodol flodeuo'n weledol i'r darllenydd. Diolch! 

ON Mae'n amhosib edrych ar bob ffilm ac adolygiad i weld a ydyw'n nodedig, ond fy llinyn mesur ydy hyn: os yw ar Wicipedia iaith arall, yna mae'r iaith honno'n credu ei bod yn nodedig. Dylem gael ffydd yn y wicis erill yn fy marn bach i. Dyma wnaethom ni efo'r erthyglau ar y menywod rhyw 6 mlynedd yn dol. 
OON mi wna i'r categoriau wrth fynd ymlaen, ond am y tro mi adawai nhw'n goch hyll!  {{Ping|Craigysgafn|Adda'r Yw}}. Cofion...  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:41, 5 Awst 2022 (UTC)
:{{Ping|Craigysgafn}} Diolch - ro'n i'n gweld sawl erthygl heb italeiddio enwau ffilm pan edrychais ryw fythefnos yn ol, ond wedi edrych ymhellach, heddiw, yn dilyn dy olygu, mae'r rhan fwyaf wedi'u hitaleiddio! A does dim gwahaniaeth rhwng ffilm a llyfr yn nagoes? Does fawr o gysondeb ar de-wici chwaith, ond mi ddilynaf dy safon gyda'r gweddill. Diolch yn fawr am d'amser ar hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 16:08, 6 Awst 2022 (UTC)
::{{Ping|Llywelyn2000}} Dylai enwau llyfrau (ac eithrio llyfrau'r Beibl), cylchgronau, dramâu, ffilmiau, cyfresi teledu, albymau, paentiadau, cerfluniau, llongau, locomotifau a phethau tebyg fod mewn italig. Enwau gweithiau cerddorol hefyd gan mwyaf, ond y mae yna eithriadau (rhy gymleth i'w sgwennu ar gefn paced ffags). Mi dreuliais oes yn trin y math hwn o bethau. 'Sdim syndiad 'da fi pam na ddefnyddiwyd italig gan yr erthygl ''Die Hände meiner Mutter'' ar dewici. Mae ganddyn nhw'r un rheolau. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 19:17, 6 Awst 2022 (UTC)
:::Ew, bendigedig! Mi wnai gywiro'r gronfa ddata. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:03, 7 Awst 2022 (UTC)
Y teitl: fel y cytunwyd dro'n ol, mae teitlau ffilmiau tramor, ar wahan i'r Saesneg wedi eu cyfieithu - i raddau helaeth! Dw i'n siwr fy mod wedi methu rhai, ac mae problem pan fo'r ffilm wedi'i chyhoeddi mewn sawl iaith. Ar y cyfan, mae'r rheol wedi'i pharchu. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:45, 12 Awst 2022 (UTC)

:Gwaith gwych! Ond, ynghylch''Gwobr i'r Gwrthryfelwr'': dyma ffilm Rwseg o'r cyfnod Sofietaidd. O ble daeth y teitl Almaeneg &quot;Kopfgeld für den Aufrührer&quot;, tybed? Cyn belled ag y gallaf ganfod, ystyr yr enw Rwseg gwreiddiol - Белый башлык - yw &quot;Cwfl gwyn&quot;, gan gyfeirio at benwisg y Cosaciaid. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 17:19, 12 Awst 2022 (UTC)
::Dylwn fod wedi sylwi ar hyn! Mae'n dangos fod y wybodaeth, hefyd, ar WD yn ddiffygiol weithiau (newydd ei ychwanegu), ond mae'n brosiect sy'n datblygu'n sydyn, a gwallau a bylchau'n lleihau o ddydd i ddydd. Dw i newydd ychwanegu dy awgrym o deitl Cymraeg. Gwell o lawer! Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:19, 13 Awst 2022 (UTC)
----

Ffilmiau: 
''[[Chingari (ffilm o 2013)]]'', ''[[El Galleguito De La Cara Sucia]]'', ''[[Gwobr i'r Gwrthryfelwr]]'', ''[[12 Angry Men]]'', ''[[2001: A Space Odyssey]]'', ''[[Xalq Nəğməkarı (ffilm, 1963)]]'' (un o'r lleiaf), ''[[14, Fabian Road]]'', ''[[23-F: La Película]]'', ''[[A Poor Wife's Devotion]]'', ''[[Doedden Nhw'n Amser Da?]]'' (un o'r lleiaf), ''[[Rhyfel y Twneli]]'' (y lleiaf un!). 

----

== Etholiad Sefydliad Wicimedia: angen cyfaill ==

Mae na bleidlais [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Candidates yn fama] ar gyfer un o brif bwyllgorau Wicimedia canolog (Sefydliad). Fel Grwp Defnyddwyr, mae gennym un bleidlais. Rhowch wybod i mi os ydych yn awyddus i bleidleisio dors un o'r rhain. Yn bersonol, mae na ddau yn dod i'r brig: Mike Peel, gan ei fod wedi cynorthwyo cywici sawl gwaith dros y 10 mlynedd diwethaf, a Farah Jack Mustaklem un o sefydlwyr y Grwp Defnyddwyr Lavant, a fu'n cydweithio gyda ni yn y Golygathon Palesteina-Cymru-Cernyw. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:54, 6 Awst 2022 (UTC)
:Mae cysylltiadau personol o'r math hyn yn bwysig. Rwy'n hapus i ddilyn dy arweiniad, Robin. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 19:40, 6 Awst 2022 (UTC)

::O'r profiad bychan rwyf wedi cael efo Wici tu allan i Wici Cymraeg, fy argraff yw bod y rhan fwyaf o uwch swyddogion y mudiad yn gwbl anwybodus ac yn gwbl ddi-hid i'r problemau y mae Wicis llai eu defnydd yn eu hwynebu. Mae'r ffaith bod un ohonynt, Farah Jack Mustaklem, wedi cyd weithio a phrosiect efo Wici Cymru a Wici Cernyw, yn  awgrymu un a allasai bod a mwy o ddealltwriaeth a chydymdeimlad ag anghenion y Wicis llai.[[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 21:51, 9 Awst 2022 (UTC)

== Delweddau wedi'u huwchlwytho gyda &quot;chaniatâd gan y crëwr&quot; ==

Mae [[:Delwedd:Eisteddfod 2012.gif]] wedi cael ei huwchlwytho dan y drwydded ''&quot;Rhyddhawyd y ddelwedd hon gan Eisteddfod Genedlaethol Cymru, i'w defnyddio mewn erthyglau'r Wicipedia Cymraeg yn unig.&quot;'' Mae'n glir, ar sail beth mae [[Nodyn:Caniatâd gan y crëwr]] (sy'n dyddio o 2011) yn ei ddweud, nad yw hyn yn drwydded ddilys ar gyfer defnydd Wicipedia. Dw i wedi tagio'r ddelwedd gyda'r nodyn honno, ac bydd rhaid ei dileu oni bai bod modd rhoi rhyw drwydded dderbyniol yn ei lle - a chyn i ni allu wneud hynny, dw i'n dychmygu y byddai rhaid i rywun fynd nôl i bwyllgor yr Eisteddfod i ofyn am ganiatâd i'w rhyddhau dan y drwydded CC-BY-SA-3.0, gan dynnu eu sylw at destun y drwydded er mwyn iddynt allu gweld y byddai hynny'n rhoi hawliau sy'n ymestyn i drydydd partïon yn ogystal â Wicipedia ei hun, gan gynnwys y rhai masnachol, er mwyn iddynt allu gwneud penderfyniad gwybodus. Ond fyddwn i ddim yn gwybod sut i chwilio am restr lawn o ddelweddau sy wedi cael eu copïo o wefan yr Eisteddfod ac sy'n defnyddio'r drwydded annilys honno - mae'r [[Wicipedia:Y_Caffi/archif/12#Hawlfraint_Lluniau_ar_Wefan_y_Steddfod_Genedlaethol.|drafodaeth]] (a ddigwyddodd yn 2009) yn cyfeirio at ''&quot;rhai o'r lluniau sydd ar eich gwefan&quot;'', felly mae'n debyg bod delweddau eraill y mae hyn yn effeithio arnynt yn bodoli rywle. Ydy unrhyw un yn gwybod sut i chwilio amdanynt?

Gyda llaw, rhywbeth arall dw i'n sylwi arno yma yw bod caniatâd a roddwyd yn 2009, ynglŷn a delweddau oedd ar eu gwefan ar y pryd, wedi cael ei ddefnyddio i gyfiawnhau uwchlwytho ffeil gyda logo Eisteddfod 2012, sy braidd yn sicr i fod heb wedi bodoli eto pan roddwyd y caniatâd. Ni cheir gwneud rhywbeth tebyg oni bai eu bod nhw'n gwneud datganiad diamwys nad yw'r caniatâd yn ymwneud â ffeiliau sy'n bodoli yn unig, ond hefyd i unrhyw ffeil (neu ffeil o ddisgrifiad penodol) a grëir yn y dyfodol. Annhebyg iawn y byddent yn caniatáu â chais fel hynny yn fy marn i. [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 10:54, 15 Awst 2022 (UTC)

:Croeso i ti leihau unrhyw gydraniad uchel, ac ychwanegu trwydded Defnydd Teg ar luniau fel hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:12, 15 Awst 2022 (UTC)</text>
      <sha1>mr2hg8ywn55cxbzlvv9qbv6jjn54a39</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101841</id>
      <parentid>11101811</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:38:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dani di Neudo</username>
        <id>24553</id>
      </contributor>
      <comment>/* Delweddau wedi'u huwchlwytho gyda &quot;chaniatâd gan y crëwr&quot; */ ateb i Llywelyn2000</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62308" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:280px; border:none; background:none;&quot;
| style=&quot;width:280px; text-align:left; white-space:nowrap; color:#000;&quot; |
&lt;div style=&quot;font-size:162%; border:none; margin:0; padding:.1em; color:#000;&quot;&gt;Croeso i'r '''Caffi'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;top:+0.2em; font-size:115%;&quot;&gt;Dyma'r lle i chi drafod sut mae pethau'n gweithio yma, polisïau, a phroblemau technegol a gofyn cwestiynau ynglŷn â [[Wicipedia]].&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;mf-articlecount&quot; style=&quot;font-size:115%;&gt;I ychwanegu cwestiwn, [{{fullurl:Wicipedia:Y_Caffi|action=edit&amp;section=new}} cliciwch yma] i ddechrau pennawd newydd, a theipiwch eich neges. Cofiwch lofnodi'r neges drwy ychwanegu pedair sgwigl (''tilde'') (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;) ar y diwedd.&lt;/div&gt;
|}{{#ifexpr: ({{CURRENTMONTH}} = 5) and ({{CURRENTDAY}} = 1) | [[Delwedd:Narcissus-closeup.jpg|de|bawd|250px|]] | [[Delwedd:Espresso.jpg|de|Coffi]]}}
&lt;div style=&quot;margin-top:2em; border:1px #FFFFFF solid; text-align:center;&quot;&gt;
{| role=&quot;presentation&quot; class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;white-space:nowrap; margin-left:auto; margin-right:auto; margin-bottom:0;&quot;
|-style=&quot;font-weight: bold;&quot;
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-flag.svg|link=Wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|Cwestiynau&lt;br&gt; Cyffredin]]
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-bookshelf.svg|link=Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|Y Ddesg&lt;br&gt; Gyfeirio]]
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-typography.svg|link=Wicipedia:Cymorth iaith|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Cymorth iaith|Cymorth&lt;br&gt; iaith]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-clipboard.svg|link=Wicipedia:Negesfwrdd gweinyddiaeth|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Negesfwrdd gweinyddiaeth|Negesfwrdd&lt;br&gt; gweinyddiaeth]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-chat.svg|link=Wicipedia:Sgyrsiau cyfoes|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Sgyrsiau cyfoes|Sgyrsiau&lt;br&gt; cyfoes]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-folder.svg|link=Wicipedia:Y Caffi/archif|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Y Caffi/archif|Archifau'r&lt;br&gt; Caffi]]
|-
|colspan=&quot;6&quot;| [[Delwedd:Circle-icons-caution.svg|link=Wicipedia:Negeseuon Saesneg y Caffi|45px]] &lt;span&gt;''Please leave all English-language messages '''[[Wicipedia:Negeseuon Saesneg y Caffi|here]]'''.''&lt;/span&gt; &lt;!--  span is required for correct display in Safari --&gt;
|}
&lt;/div&gt;
{{/dogfennaeth}}
_CYSWLLTADRANNEWYDD_

{{clirio}}


== Cwlwm Celtaidd 2022 ==

Bydd Wikimedia UK a Wikimedia Deutschland yn trefnu Cynhadledd y Cwlwm Celtaidd eleni. I gynorthwyo gyda'r cynllunio, hoffem dderbyn eich adborth ar sut fath o weithdai fyddai'n ddefnyddiol i chi a'r gymuned cywici. [https://wolke.wikimedia.de/apps/forms/yrnHWyBZCY4TWjag Dyma arolwg byr], fydd ar ar agor tan 17 Ionawr. Diolch! [[Defnyddiwr:Richard Nevell|Richard Nevell]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Richard Nevell|sgwrs]]) 09:16, 14 Ionawr 2022 (UTC)
:Bendigedig Richard! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:27, 14 Ionawr 2022 (UTC)
::Hi, dwi newydd weld yr hysbysiad yma. Dwi'n gweithio yn bennaf efo wikipedia Cernyweg. Fedra i ddim cael hyd i unrhyw hysbysiad am y gynhadledd ar dudalenni caffis/tafarndai yn yr un o'r wikipedias Celtaidd eraill. Ga i ofyn faint o gyfranogi rydych yn disgwyl gan golygyddion y cymunedau hynny? [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 17:56, 7 Mawrth 2022 (UTC)
:::Haia {{ping|Brwynog}}. Mi hola i Richard; mi gredais fod yr hysbys yn mynd ar bob wici, gan fod barn y golygyddion Celtaidd hyn yn holl-bwysig mewn arolwg o'r fath. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:45, 19 Mawrth 2022 (UTC)
::::Diolch [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 20:22, 26 Mawrth 2022 (UTC)
:::::Hello Brwynog. I think I need to apologise on a couple of counts here. Firstly, sorry for taking so long to reply, I was off last week and this week was rather busy. Secondly, for my inadequate communication with the Cornish Wikipedia community. I had to double check whether I left a message on the Cornish Wikipedia as I thought I had, and was disappointed to find that I hadn't. This was my failure, and does not reflect how the Celtic Knot organising team wants to involve Celtic language communities.
:::::We shared the survey with a few groups the Celtic Knot has engaged with previously: past speakers, previous attendees, a couple of groups on Telegram including the Wikimedia Language Diversity group. While this gives some coverage, it can miss out groups we've not engaged with strongly enough previously or who we'd like to work with more closely. I regret not contacting the Cornish Wikipedia to get the feedback of editors.
:::::We would very much like members of the Cornish Wikipedia and other Celtic language Wikipedias to join the conference when it runs this year and take an active part in the community. We hope that the programme will have a lot to offer for the editing community, and a chance to connect with people. [[Defnyddiwr:Richard Nevell (WMUK)|Richard Nevell (WMUK)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Richard Nevell (WMUK)|sgwrs]]) 16:19, 1 Ebrill 2022 (UTC)
::::::Thanks for the reply Richard, I received a direct invitation to a meeting in the meanwhile. I appreciate your apology. [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 19:31, 2 Mai 2022 (UTC)

== Diweddaru lluniau ==

Un peth dwi'n sylw o bryd i bryd yw'r lluniau a ddefnyddir ar dudalenau. Yn amlwg mae trwydded yn cyfyngu ar be sydd ar gael - e.e. defnyddio llun sydd eisoes ar Wikimedia neu Wikipedia English, neu Geograph.

Oes modd yma ac acw awgrymu tudalenau sydd angen llun 'gwell'?

Felly gall rhywun sydd awydd mynd am dro gynnwys cymryd llun gwell i dudalen fel rhan ohoni.


Hwyl,
Huw

:Yn sicr. Pob blwyddyn bydd Wici rhyngwladol yn creu cystadlaethau byd eang i geisio cael lluniau amgenach a gwell. Yn ystod y cyfnod clo mae'r Llyfrgell Genedlaethol wedi creu cystadlaethau i greu lluniau lleol amgen yng Nghymru. Un o'r pethau rwy'n gweld ei angen yng Nghymru yw lluniau o gerrig beddau enwogion. Mae'r ffaith bod llun ar gael ddim yn rhwystr i'w cyfnewid am un gwell, ac os wyt yn gweld llun gwael, does dim oll yn bod a gwneud cais am lun gwell, yma neu ar y cyfryngau cymdeithasol ehangach. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 06:13, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:Diolch am ymateb.
:Dylwn i fod yn fwy eglur yn fy neges gwreiddiol: oes posib creu restr o luniau a all cael eu diweddaru? Gan gychwyn gyda beddfeini, pa rai sydd eu hangen fel blaenoriaeth?
:Hwyl,
:Huw [[Defnyddiwr:Huwwaters|Huw Waters]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Huwwaters|sgwrs]]) 16:52, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:::Haia Huw! Beth am greu categori '''Categori:Erthyglau sydd angen delwedd neu ddelweddau gwell'''? Efallai mai'r flaenoriaeth fyddai erthygl heb lun o gwbwl? Efallai y gellid creu rhestr o'r rhain yn otomatig. Ffordd arall ydy mynd at grwp (ee yr Eglwys yng Nghymru, Cymdeithas Ffynhonnau Cymru) a gofyn iddyn nhw roi eu lluniau ar Comin? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:05, 26 Ionawr 2022 (UTC)

== Castell / Château ==

Heddiw crëwyd dwy erthygl newydd gan [[Defnyddiwr:JeanGree|JeanGree]], sef [[Castell Chaban]] a [[Castell Fenelon]]. Mae angen ychydig o waith arnyn nhw, ac roeddwn yn paratoi i wneud hynny. Ond mae yna broblem. Yn fy marn i, dylai fod gan yr erthyglau hyn y teitlau &quot;Château de Chaban&quot; a &quot;Château de Fénelon&quot;.  Mae gan y gair Ffrangeg ''château'' ystyr ehangach na'r &quot;castell&quot;: mae'n cynnwys adeiladau y byddem ni'n eu galw'n balasau, plastai neu winllannoedd hyd yn oed. Mae gennym ni nifer o erthyglau sydd ag enwau o'r math hwn eisoes, e.g. [[Château de Castelnaud]]. Ond mae gennym ni bethau fel [[Castell Chinon]] hefyd. Rwy'n awgrymu defnyddio'r fformat &quot; &quot;Château de X&quot; amdanyn nhw i gyd. (Y dewis arall fyddai defnyddio &quot;Castell X&quot; bob tro.) A oes gwrthwynebiadau? --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:14, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:Cyfieithiadau peirianyddol ydy'r ddwy erthygl o'r rhagarweiniad Ffrangeg i'r erthyglau ar y ddwy Château. Mae 'na arfer (rheol o bosib), ein bod yn defnyddio enwau llefydd yn yr iaith frodorol oni bai bod enw Cymraeg cyffredin i'r lle: Llundain, Efrog Newydd, San Steffan, Côr y Cewri ac ati, felly '''''Château''''' sy'n gywir o ran ein harfer ni. Erthyglau eithaf ber yn y gwreiddiol efo orielau o luniau, digon diddorol i'w cynnwys yma. Mae angen gwybodaeth o'r ddwy iaith, wrth gwrs, i gyfieithu erthyglau. Os nad wyt ti am eu cyfieithu neu'u haddasu, rwy'n ddigon bodlon i grafu pen yn ôl i CSE gradd 2, 1974 i'w gwella. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:10, 26 Ionawr 2022 (UTC)

::Cytuno efo'r Ffrangeg. Mae'n rhaid fod gynnoch chi fynedd Job hogia, eu dileu nhw faswn i, gan nad yw'r 'golygydd' wedi parchu'r hanfodion ee dim categori, dim cyfeiriadaeth, dim gwybodlen, a dim parch at ein harddull arferol! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:01, 26 Ionawr 2022 (UTC)

:::Diolch gyfeillion! Iawn, byddaf i'n mynd ati i gwneud y gwaith caib a rhaw, sef newid y teitlau, cyflenwi gwybodlenni a chategoriau ayyb. Pe baet ti'n bwrw llygad drostyn nhw wedyn, Alwyn, byddai hynny'n wych. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:57, 26 Ionawr 2022 (UTC)

== Alwyn ar Radio Cymru ==

Newydd glywed [https://www.bbc.co.uk/sounds/play/live:bbc_radio_cymru cyfweliad gwych iawn ar raglen Aled Llanbedrog gydag Alwyn ap Huw yn cael ei holi] am ei waith ar Wicidestun. Ardderchog iawn! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:58, 26 Ionawr 2022 (UTC)


== Gwybodleni Data==

Rwyf yn ailgydio yn y [[Wicipedia: WiciBrosiect Gemau'r Gymanwlad|WiciBrosiect Gemau'r Gymanwlad]] wedi amser maith i ffwrdd o Wici am amryw resymau. Oes unrhyw un yn gallu egluro pwrpas y gwybodlenau data cyffredinol sydd wedi ymddangos ar pob tudalen. Mae bron pob un yn restr uniaith Saesneg ac yn edrych i mi fel &quot;cut and paste&quot; o'r ochr Saesneg heb fath o ystyriaeth os byddent yn gweithio yn y Gymraeg. Diolch [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 16:15, 30 Ionawr 2022 (UTC)
:Gwaith ar y gweill yw'r gwybodlennau. Maen nhw'n casglu gwybodaeth o Wikidata yn hytrach nag Enwiki. Os yw deunydd Saesneg yn ymddangos y rheswm yw nad oes neb eto wedi rhoi'r fersiwn Cymraeg cyfatebol ar Wikidata. Rwy'n ceisio gwneud hyn hyd eithaf fy ngallu pryd bynnag y byddaf yn sylwi arnyn nhw. (Gallwch glicio ar y symbol pensil wrth ymyl y term dan sylw a'i olygu.) Yn sicr, ar hyn o bryd mae crin nifer o wybodlennau sy'n braidd yn denau yn y wybodaeth a gyflwynir ganddyn nhw, ond yn y tymor hir rwy'n gobeithio y byddan nhw'n datblygu i fod yn rhywbeth defnyddiol. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 17:50, 30 Ionawr 2022 (UTC)
::Yn fy marn i, mae nhw'n anymarferol o hir ac yn cymryd i ffwrdd o'r erthyglau gan nad ydyn nhw yn ychwanegu unrhywbeth. Er engraifft, gyda [[Gemau'r Gymanwlad 2014]] mae'n gwthio'r wybodeln sydd efo gwybodaeth ddefnyddiol (yn Gymraeg) ymhell i lawr y dudalen. Oni fyddai'n well ymestyn yr wybodlen Gymraeg sydd yno yn barod? [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 18:14, 30 Ionawr 2022 (UTC)
:::Yn wir, gallaf i weld pam y byddech yn anhapus ynghylch y dudalen honno. Rwyf wedi gwneud dau beth i wella'r sefyllfa ychydig: cyfnewid y ddwy wybodlen (roedd yr un gwreiddiol yn llawer gwell), a gosod y switsh &quot;suppressfield&quot; yn y wybodlen Wicidata i hepgor y rhestr hir wirion honno. Ond rwy'n cytuno, dyw'r blwch hwn ddim yn ychwanegu llawer iawn at werth y dudalen ar hyn o bryd.--[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 20:21, 30 Ionawr 2022 (UTC)
::::Haia, a chroeso'n ol! Sgin ti enghraifft o wybodlen WD sy'n 'rhestr uniaith Saesneg'? Mae'r golygyddion sy'n eu hychwanegu (bob yn un ag un, gyda llaw) yn fod i'w gwiro, a chyfieithu unrhyw Saesneg ar Wicidata. Tydy hyn ddim yn cymryd dim mwy o amser na chyfieithu'r gwybodleni hen ffasiwn a fewnforiwyd o en. Mae llawer o erthyglau am wleidyddion a chwaraewyr HEB y gwybodleni WD yma, gan nad oes digon o wybodaeth (ee dillad y tim) ar WD. Felly yr hen wybodlen statig a fewnforiwyd o enwici flynyddoedd yn ol sy'n dal ar yr erthyglau hyn, a'r dillad heb eu diweddaru ers blynyddoedd. Mae hyn yn biti, oherwydd gogoniant gwybodleni WD ydy eu bod yn fyw, yn newid wrth i wybodaeth newid, yn otomatig. Cytuno efo Craigysgafn: mewn ambell faes, does dim angen rhoi'r wybodlen newydd, neu ddefnyddio &quot;suppressfield&quot; i eoli beth sy'n ymddangos. Gweler y ddogfen / cyfarwyddiadau ar y 3 Nodyn WD am y manylion: Nodyn:Pethau, Nodyn:Person a Nodyn:Lle. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:09, 31 Ionawr 2022 (UTC)
:::::Mae [[Gemau Olympaidd yr Haf 1948]] yn enghraifft dda o restr hirfaith (a dau lun am ryw reswm!) [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 17:48, 5 Chwefror 2022 (UTC)
:::::: Fel mae'r cyfawyddiadau'n nodi (gw: Nodyn:Pethau): ''mae suppressfields= * yn atal rhan o'r wybodlen rhag ymddangos...'' Yma, yn [[Gemau Olympaidd yr Haf 1948]], dau air oedd angen eu hychwanegu, sef ''yn_cynnwys''; [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Gemau_Olympaidd_yr_Haf_1948&amp;diff=prev&amp;oldid=11027985 dw i wedi eu hychwanegu]. Dylai'r golygydd fod wedi cyfieithu'r enwau ar Wicidata, neu eu hatal rhag ymddangos fel hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 21:01, 5 Chwefror 2022 (UTC)
:::::::Dwi ddim yn meddwl mod i di deall y cyfarwyddiadau na sut i'w cysylltu i Wikidata - dwi'n meddwl mod i'n bod yn hollol dwp! Gweler [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ... GOL. Mae 1920 a 1924 wedi eu cloi ar Wikidata! ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 22:31, 5 Chwefror 2022 (UTC)
::::::::Does dim angen newid Wicidata ei hun. Dim ond i atal y dudalen rhag cydio ym mhob manylyn bach gan Wicidata. Ar hyn o bryd mae tudalen cod [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] yn dechrau â &lt;nowiki&gt;{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}&lt;/nowiki&gt;. Rhaid ichi newid hyn i &lt;nowiki&gt;{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth yn_cynnwys}}&lt;/nowiki&gt; a fydd y pethau dydych chi '''ddim''' eu heisiau yn diflannu. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:28, 6 Chwefror 2022 (UTC)
:::::::::Diolch! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 13:45, 7 Chwefror 2022 (UTC)
:
'''Sut i gysylltu tudalen ar WP efo tudalen WD?''' (Sylw: WD sy'n cysylltu'r holl ieithoedd efo'i gilydd). Ti'n holi am Gemau Olympaidd yr Haf 1924:
# Ar ol ei chreu, mae'n rhaid dweud wrth WD am fodolaeth yr erthygl. Rol i ti greu'r erthygl Gemau Olympaidd yr Haf 1924, fe aeth {{Ping|Dogfennydd}} i Wicidata (WD); yno ffeiniodd yr dudalen gyfatebiol yn yr ieithoedd eraill (mi faswn i'n chwilio yn y Saesneg am ''1924 Summer Olympics'' ar Wicidata.
# Unwaith ti [https://www.wikidata.org/wiki/Q8132 yn y dudalen honno], mae angen ychwanegu pen a chwnffon. Pen = yr enw Cymraeg. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Q8132&amp;diff=next&amp;oldid=1573714823 Mi wnes i ei adio yn fama o dan '''Label''']. Cwnffon = gwaelod yr erthygl, mae rhestr o gysylltiadau i erthyglau WP (Wicipedia); gelli ychwanegu enw'r erthygl Gymraeg yma fel y gwnaeth Dogfennydd.
# Dos nol i'r erthygl Gym ar Wicipedia i wiro fod y wybodlen yn edrych yn iawn. Os ydy - panad! Os nad, gelli ei newid! Os oes rhestr hir, wirion, hyll, yna gelli ei rhwystro rhag ymddangos yn y modd mae Craigysgafn yn ei nodi uchod. Os oes wybodlen well ar y Wicipedia Saesneg, yna defnyddia honno, ond bydd angen cyfieithu pob gair ohoni!
: 
Sorri fod hyn yn gymhleth, mae angen cyfarwyddiadau gwell, a mi ai ati cyn hir i wneud hynny. Be sydd yn dda am gwybodlenni wicidata, Blogdroed, ydy fod pob elfen 'da ni'n wedi'i gyfieithu ar Wicidata, dros y blynyddoedd, yn dal i fod yno, felly mae'r rhan fwyaf o'r gwybodlenni yn Gymraeg yn poblogi ei hunain, yn otomatig! Heb orfod cyfieithu dim! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:59, 7 Chwefror 2022 (UTC)

:Ia, nes i fynd i Wikidata ac nes i ychwanegu y dudalen Gymraeg i Gemau Olympaidd yr Hasf 1916 ond am ryw reswm mae tudalenau Gemau 1920 a 1924 wedi eu cloi. GOL - yn anffodus mae hyn yn wir am Gemau 1904 hefyd! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 14:34, 7 Chwefror 2022 (UTC)

==Testunau cyfansawdd ar Wicidestun==
Mae Wicidestun Ffrangeg, yn cyhoeddi nifer o'i lyfrau dwywaith. Unwaith yn y ffordd draddodiadol efo tudalen trawsgrifio ar gyfer pob pennod / cerdd / erthygl etc ac wedyn eilwaith efo'r llyfr cyfan wedi ei drawsgrifio ar un tudalen. Eu rheswm dros wneud hyn yw er mwyn galluogi chwiliad o fewn llyfr yn fwy hylaw. Er enghraifft os ydwyf yn cofio bod cerdd am &quot;bronfraith&quot; yn Nhelynegion Maes a Môr, heb gofio teitl y gerdd, gallwn fynd at y testun cyfansawdd un tudalen a chwilio am y gair bronfraith trwy ddefnyddio Ctrl/F i gael hyd i'r gerdd yn haws na defnyddio'r chwiliad o bopeth sydd ar safle Wicidestun. Rwyf wedi gwneud arbrawf o'r ymarfer Ffrangeg ar Wicidestun Cymraeg efo testunau cyfansawdd o bedwar llyfr [[s:Categori:Testunau cyfansawdd]]. Hoffwn wybod barn eraill am werth y fath ymarfer cyn bwrw ymlaen i wneud tudalennau tebyg ar gyfer gweddill y llyfrau rwyf wedi trawsgrifio. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 17:39, 9 Chwefror 2022 (UTC)
:Cytuno'n llwyr! Mae dewis o ddwy drefn / dau fformat yn llawer gwell!  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:58, 10 Chwefror 2022 (UTC)

==Colli gwaith==
Dwi newydd dreulio dwy awr yn golygu tudalen [[Gemau Olympaidd yr Haf 1936]] ac wrth pwyso &quot;cyhoeddi newidiadau&quot; fe ges i'r neges yma:

''Request from - via cp3058.esams.wmnet, ATS/8.0.8
Error: 502, Next Hop Connection Failed at 2022-02-12 20:32:01 GMT''

Dwi'n ama'n gryf fod modd canfod yr holl waith eto ... ond dim ond dweud yma rhag ofn! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 20:38, 12 Chwefror 2022 (UTC)

:Cydymdeimlo'n llwyr a thi! Wedi digwydd i minnau hefyd. Mae'r Cymhorthydd Cyfieithu'n cadw popeth pob rhyw ddeg eiliad, ac yn gweithio'n dda! Fel arall, mae gen i ddogfen syml Notepad ar yr ochr i gopio popeth pob rhyw 5 munud! Ond digon hawdd dweud hyn rwan, wedi'r digwyddiad! O ia, cyn cyhoeddi, dw i wastad yn CTR A ac yna'n copio popeth rhag ofn fod rhywun arall wrthi ar yr un pryd! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:51, 14 Chwefror 2022 (UTC)

== Wici Y Cyfryngau Cymraeg ==

Tynnodd Aaron WiciMon fy sylw at y wefan [https://y-cyfryngau-cymraeg.fandom.com/cy/wiki/Category:Ffilmiau_Cymraeg yma] sydd ar drwydded agored. Oes rhywun yn gwybod rhywbeth amdani? Addas ar gyfer mewnforio stwff i wici bach ni? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:18, 15 Chwefror 2022 (UTC)

== Ymgyrch Iechyd Meddwl ==

{{Ping|Llywelyn2000 |MathWilliams9|Lesbardd|Craigysgafn|Oergell|Cymrodor|Deb}}{{Ping|AlwynapHuw|Adda'r Yw|Stefanik|Dafyddt|Pwyll|Sian EJ|Jac-y-do}}{{Ping|Duncan Brown|Deri Tomos|Dafyddt|Heulfryn|Bobol Bach}}

Helo pawb!

Mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu prosiect bychan tan ddiwedd Mawrth er mwyn gwella ein cynnwys ar Iechyd meddwl. Mi fydd Aaron a Menter Iaith Môn yn arwain ar gyfres o ddigwyddiadau yn ysgolion a byddaf yn trefni Cyfieithathon ar-lein. Bydd e'n wych petai'r holl gymuned yn cymryd rhan trwy helpu i gyfieithu/creu erthyglau newydd am y maes pwysig yma dros y wythnosau nesaf. Gweler isod, rhestr o erthyglau sydd i angen - ond mae croeso i chi ychwanegu at hyn hefyd. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 13:14, 16 Chwefror 2022 (UTC)

;Erthyglau newydd
*[[Anhwylder gorbryder]]
*[[Anhwylder gorbryder cymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Social_anxiety_disorder en]
*[[Cydberthynas ryngbersonol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Interpersonal_relationship en]
*[[Straen yn y gwaith]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Occupational_stress en]
*[[Archwiliad Gwell Iechyd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Wellness_check en]
*[[Gofal Cymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Social_support en]
*[[Anhwylder defnydd sylwedd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Substance_use_disorder en]
*[[Camddefnyddio sylweddau]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Substance_abuse en] - ar y gweill
*[[Llesiant goddrychol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Subjective_well-being en]
*[[Euogrwydd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Guilt_(emotion) en]
*[[Edifeirwch]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Remorse en]
*[[Anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Antisocial_personality_disorder en]
*[[Diogelwch emosiynol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_security en]
*[[Argyfwng hunaniaeth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Identity_crisis en]
*[[ Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Mental_Health_Day en]
*[[Ffederasiwn Rhyngwladol Iechyd Meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Federation_for_Mental_Health en]
*[[Llesiant emosiynol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_well-being en]
*[[Hunan-barch]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Self-esteem en]
*[[Ansawdd bywyd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Quality_of_life en]
*[[Iechyd meddwl a ddigartrefedd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Homelessness_and_mental_health en]
*[[Bwydo ar y fron a iechyd meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Breastfeeding_and_mental_health en]
*[[Anghydraddoldeb iechyd meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Mental_health_inequality en]
*[[Gorfodaeth anffurfiol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Informal_coercion en]
*[[Sbectrwm awtistiaeth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Autism_spectrum en]
*[[Cysgadrwydd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Somnolence en]
*[[Anhwylder gordyndra]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Anxiety_disorder en]
*[[Anhwylder  panig]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Panic_disorder en]
*[[Bygwth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Threat en]
*[[Parlys]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Paralysis en]
*[[Anhwylder hwyl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Mood_disorder en]
*[[Synhwyrol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Common_sense en]
*[[Ioga fel therapi]] [[:en:Yoga as therapy|en]]
*[[Iechyd meddwl a bywyd prifysgol]]
*[[Adferiad Recovery]]
*[[Gorflino]]
*[[Mudandod dethol]]
*[[Camesgoriad]]
*[[Hunan-niweiddio]]
*[[Poen]]
*[[Ynysu Cymdeithasol‎]] 
*[[Iechyd meddwl babanod]]
*[[System imiwnedd]]
*[[Tristwch]]
*[[Llawenydd]]
*[[Hwyliau (seicoleg)]]
*[[Dewrder]]
*[[Syndod (emosiwn)]]

;Cyfoethogi erthyglau
*[[Afiechyd meddwl]]
*[[Dibyniaeth]]
*[[Ethanol]]
*[[Meddygaeth]]
*[[Anhunedd]]
*[[Anhwylder bwyta]]
*[[Ysmygu]]
*[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]]


:Gwych! Mi gymerai olwg ar rai ohonyn nhw cyn caniad y ceiliog, fory'r bore, os byw ac iach! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:42, 17 Chwefror 2022 (UTC)
::Ie, byddaf yn cyfrannu hefyd - da cael rhyw fath o darged a thema. Dwi am orffen cwpl o bostiadau ar symbylwyr addysg Gymraeg yr 20g cynnar yn gyntaf, Siôn J [[Defnyddiwr:Stefanik|Stefanik]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Stefanik|sgwrs]]) 22.22 17 CHwefror 2022 (UTC)
:::Dw i di rhyw gychwyn, Jason. Prun ydy'r gorau gen ti: erthyglau cyfoethog (a llai ohonyn nhw!) neu lawer o erthyglau llai? Hefyd: be di'r daflen amser i hyn? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:46, 19 Chwefror 2022 (UTC)
:::Haia @[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] a @[[Defnyddiwr:Stefanik|Stefanik]]. Diolch am y diddordeb yn hyn! Mae gyda ni tan ddiwedd Mawrth i greu tua 30 erthygl newydd felly does dim pwysau mawr i greu llwyth o erthyglau. Felly mae'n lan i chi faint o amser si'n mynd mewn i bob un. Cywired yw'r peth pwysicaf. Diolch eto! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:55, 21 Chwefror 2022 (UTC)
::::Bore da pawb. Rwy'n cynnal Cyfieithathon bach bore efo Prifysgol Aberystwyth i gyfieithau rhai o'r erthyglau uchod. Byddaf yn gwirio pob erthygl newydd yn ystod y dydd. Diolch! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:54, 28 Chwefror 2022 (UTC)

== Teitlau ffilm, llyfrau Almaeneg ayb ==
Dw i newydd newid teitl ffilm a gyhoeddwyd yn yr Almaeneg i'r Almaeneg! Roedd rhyw wag wedi rhoi enw Saesneg i [[Aguirre, der Zorn Gottes]]! Mi fum yn ystyried ei drosi i'r Gymraeg, a fasa ddim gwahaniaeth gen i os oes rhywun yn dymuno ei newid i hynny. Angen polisi bychan ar hyn dw i'n meddwl. Dyma sy'n mynd drwy fy meddwl i: 
* Os mai Saesneg yw iaith y cyfrwng, yna (gan ein bod yn ddwyieithog) ei gadw yn yr iaith frodorol (Saesneg).
* Os yw'r cyfrwng mewn iaith arall (hy nid cy nag en) yna gellir dewis naill ai'r iaith frodorol neu'r Gymraeg fel teitl y llyfr, albwm, ffilm... 
Unrhyw farn neu opsiwn arall? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:42, 17 Chwefror 2022 (UTC)
:Rwy’n cytuno mai ''Aguirre, der Zorn Gottes'' yw’r ateb cywir yn yr achos hwn. Pryd bynnag y mae'n ymarferol, dylem ni ddefnyddio'r iaith wreiddiol ar gyfer teitl neu enw priodol yn hytrach na fersiwn wedi'i Seisnigeiddio. Ond mi allaf i weld hefyd ei bod yn anodd weithiau osgoi defnyddio fersiwn cyfarwydd o deitl yn Saesneg yn hytrach nag un yn yr iaith wreiddiol sy'n anghyfarwydd. Er engraifft, dw i newydd gymryd golwg ar y ffordd mae ffilmiau Studio Ghibli yn cael eu trin yma. Braidd yn fratiog. Mae gennym ni ''[[Tonari no Totoro]]'' yn hytrach na ''My Neighbour Totoro'', sy'n Peth Da yn fy marn i, er braidd yn syndod. Ar y llaw arall, mae gennym ''[[Howl's Moving Castle (ffilm)|Howl's Moving Castle]]'' yn hytrach na ''Hauru no Ugoku Shiro'' – dim syndod o gwbl. Byddai'n braf pe bai popeth yn gyson, ond mae'r byd yn dipyn o lanast, ac weithiau mae'n rhaid i Wicipedia ddal drych i fyny i'r llanast hwnnw. Yr hyn dw i'n meddwl fyddai'n wallgof fyddai dyfeisio teitlau Cymraeg sydd erioed wedi cael eu defnyddio yn y byd go iawn – ''Totoro fy Nghymydog'', ''Castell symudol Hauru'', ayyb. Dyma fagl y mae ein defnyddwyr yn syrthio iddo o bryd i'w gilydd. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 00:07, 18 Chwefror 2022 (UTC)
::100% - cytuno!
::Gallem gynnwys brawddeg neu ddwy at yr uchod: 
:
::Sylwer na ddylid cyfieithu teitlau cyfryngau Saesneg i'r Gymraeg; gellir hefyd, defnyddio fersiwn cyfarwydd o deitl yn Saesneg os yw'n un amlwg, cyfarwydd, yn hytrach na'r gwreiddiol, anghyfarwydd. 
::Os yw'r cyfieithiad yn un nodedig, ee ''[[Dan y Wenallt]]'', yna byddai'n dda cael dwy erthygl, fel gydag ''[[Under Milk Wood]]''. 
::Neu fedri di wella ar hyn Craigysgafn? Can diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:51, 18 Chwefror 2022 (UTC)

:::Na fedraf. Mae hynny'n swnio'n iawn i mi! --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 22:41, 18 Chwefror 2022 (UTC)

== Wicidestun ==

Mae na brysurdeb mawr wedi bod ar [https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Cael_cyfranwyr Wicidestun], diolch i Alwyn! MAe angen ei greu'n Weinyddwr, gan fod ei waith yn cael ei gyfygu gan ddiffyg hawliau i wneud hyn a llall. Er mwyn newid hyn, fedrwch chi gadw llygad ar y gwaith, a'n cynotrthwyo bob yn hyn a hyn os gwelwch yn dda? Er enghraifft dolenu'r llyfrau mae wedi'i greu ar Wicipedia neu ddefnyddio peth o'r testun? Cadwch eich llygad ar y Sgriptoriwm (y caffi!) er mwyn roi'r hawliau angenrheidiol i Alwyn. Diolch o galon! Robin / [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:58, 4 Ebrill 2022 (UTC)
:
:Er enghraifft, tybed a wnewch chi arwyddo [https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Hidlydd_camddefnydd yma] i gael gwared a'r bot sy'n gwneud dim! Yna, gallwn gynnig Alwyn yn Weinyddwr. DIOLCH! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:43, 6 Ebrill 2022 (UTC)
:
::Dw i di [https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Permissions#AlwynapHuw@cyws cynnig Alwyn yn Weinyddwr eto]. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 03:50, 27 Ebrill 2022 (UTC)

== Gosod Crop Tool ar prosiectau Wici Cymraeg ==

Mae Crop Tool yn declyn sydd yn galluogi chi i dorri lluniau sydd eisoes ar Gomin, gan gynnwys cropio llun allan o dudalen testun PDF, sydd yn ei wneud o'n hynod handi wrth drawsysgrifio llyfrau ar Wicidestun. Mae'r rhaglen yma [https://croptool.toolforge.org/ Crop Tool]; ac mae degau o enghreifftiau o luniau sydd wedi eu cropio allan o lyfrau efo'r teclyn yma [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Owen_Morgan_Edwards Category:Owen_Morgan_Edwards]. Yn ôl y dudalen yma ar gomin mae modd gosod y rhaglen ym mar offer ym mhrosiectau Wici, er mwyn ei ddefnyddio yn un syth o'r prosiect, [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:CropTool Commons:CropTool] ond mae'n tu hwnt i 'neall i. Gall rhywun sy'n deall y pethau yma cael golwg ar y ddalen naill a gosod y declyn ar Wicidestun neu ar yr holl brosiectau Cymraeg (mae'n bosib gwneud y naill neu'r llall mae'n debyg.) Diolch. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 23:45, 6 Ebrill 2022 (UTC)
:
:Mae hyn yn cael ei wneud yn unigol gan bob golygydd. 
:1. Dos i Meta a theipio User:AlwynapHuw/global.js yn y blwch chwilio. Clicia ar yr yr ysgrifen coch a weli er mwyn creu tudalen newydd o'r enw User:AlwynapHuw/global.js. 
:2. Copia'r canlynol yn y dudalen a'i safio:
:
 // Global CropTool
 if (mw.config.get('wgNamespaceNumber') === 6 &amp;&amp; mw.config.get('wgIsArticle'))
    mw.loader.load( '//commons.wikimedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-CropTool.js&amp;action=raw&amp;ctype=text/javascript' );
:Dylai edrych [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:Llywelyn2000/global.js fel hyn]. Cadwa'r dudalen. Bydd y sgript yma'n creu eicon y teclyn cropio ar BOB prosiect (gan gynnwys wp a wd). 
:Oherwydd hyn, bydd angen diffod y teclun ar Comin neu mi gei ddwy eicon. I wneud hyn dos i Dewisiadau, yna Teclunau, a'i ddiffodd.
:Llongyfarcha dy hun am wneud job dda drwy wneud paned. 
: [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:44, 7 Ebrill 2022 (UTC)

==Botiau==
@[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Ydy'r botiau newid pob tudalen sy'n gweithio yma hefyd yn gweithio ar Wicidestun? Rwyf wedi gwneud camgymeriad sylfaenol wrth greu bron pob dudalen yno, sef heb ystyried golwg ar y ffôn symudol. Os oes modd defnyddio bot, a fyddai modd newid pob &lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:35%; margin-right:35%;&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; (neu unrhyw rif % arall ag eithrio 0%) i &lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:10%; margin-right:10%;&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 05:31, 23 Ebrill 2022 (UTC)
:Dim problem. [https://cy.wikisource.org/wiki/Arbennig:Contributions/BOT-Twm_Crys Fedri di wiro'r 3 yma os g yn dda]. Os cywrir yna mi wnaf y gweddill. Ai incraments o 5 yn unig sydd i'w newid ee 30, 35, 40, neu a oedd eraill ee 31, 32, 33? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:39, 23 Ebrill 2022 (UTC)
::@[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Diolch mae'r 3 tudalen yn edrych yn dda ar y ffôn, tabled a'r cyfrifiadur. Efo'r ymylon mawr, mae'r testun yn cael ei gywasgu i ddim ond ychydig eiriau ar bob llinell ar ffôn, sydd yn anodd darllen. Mae modd defnyddio unrhyw rif ac mae ychydig efo 29, 31, 39 a 41, ond does dim yn uwch na 45, mae'r mwyafrif yn 25, 30, 35 a 40. Mae @[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] wedi bod wrthi fel lladd nadroedd yn gwneud yr ail wiriad i dudalennau i droi nhw o &quot;felyn&quot; i &quot;wyrdd&quot;, bydd Bot Twm yn golygu miloedd o dudalennau yn creu defnyddiwr hynod weithgar arall yn ystod cyfnod pan mae'r hoelion wyth yn gwirio anghenion y safle [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:11, 24 Ebrill 2022 (UTC)
:::{{Cwbwlhau|Wedi beni! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:44, 25 Ebrill 2022 (UTC)}}

==Cefnogi Alwyn ar Wicidestun==
Mae angen cefnogi Alwyn i fod yn Weinyddwr ar Wicidestun, os gwelwch yn dda (ia, eto! Diolch i reolau Meta!) Mae'r ddolen i'r '''[https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Creu_Gweinyddwr_arall_ar_cy-wicidestun;_cais_2 fan priodol yn fama]'''. DIOLCH! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:01, 27 Ebrill 2022 (UTC)

:Heb i mi gael unrhyw fath o hysbyseb, canfyddes fy mod eto'n weinyddwr ar Wicidestun, boed dros dro, ta hyd fy medd, dw'i ddim yn gwybod. Ond diolch i un ac oll am eich cefnogaeth! [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:54, 13 Mai 2022 (UTC)

==Gwahaniaethu==
Y drefn &quot;dynodi&quot; Cymraeg, traddodiadol, sydd i'w gweld mewn llyfrau, cylchgronau a newyddiaduron Cymraeg yw &quot;enw coma&quot; i ddynodi enw lle i wahaniaethu a chromfachau i ddynodi ffugenw i wahaniaethu. Ee '''y Parch John Jones, Aberdyfi''' am weinidog fu'n gweinidogaethu yn Aberdyfi yn ei anterth, ond '''John Jones (Eos Aberdyfi)''' am gerddor yn defnyddio ffug enw. Does dim cysondeb yn hyn o beth ar y Wicipedia Gymraeg, ac mae enghreifftiau o &quot;symud tudalen&quot; o'r drefn gynhenid i drefn Wikipedia Saesneg o ddynodi, e.e. '''John Jones, Maesygarnedd''' y traddodiad Gymraeg i '''John Jones (Maesygarnedd)''' yr arfer Saesneg. Fel awduron iaith sydd â thraddodiad hir ac ar wahân o ddynodi enwau, does dim rhaid i ni gyfieithu'r drefn Saesneg o ddynodi mewn cromfachau yn unig er mwyn gwahaniaethu erthyglau. Mae hyn yn wir, hefyd, efo erthyglau nad oes angen, eto, gwahaniaethu rhyngddynt. Mae &lt;nowiki&gt;[[Samuel Roberts (SR)]]&lt;/nowiki&gt; a &lt;nowiki&gt;[[Catherine Prichard (Buddug)]]&lt;/nowiki&gt; yn gywir, nid am fod y cromfachau yn eu gwahaniaethu rhag pobl a'r un enw ar Wicipedia, ond mae dyna eu ''dynodwyr'' cyffredin a thraddodiadol ym mhob cyhoeddiad Cymraeg, cyn bo Wicipedia yn bod. Gwell bod yn driw i'n hiaith na bod yn driw i arfer enwk. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:45, 13 Mai 2022 (UTC)
:Cytuno Alwyn, ac mae hyn yn cael ei nodi mewn dau bolisi sydd gynon ni: [[Wicipedia:Gwahaniaethu]] a [[Wicipedia:Canllawiau iaith]] ac mae'r ddau'n gyson a'i gilydd. A oes angen cryfhau'r rhain? Dw i wedi dadwneud John Jones (Maesygarnedd) i [[John Jones, Maesygarnedd]]. Eiliad o wendid! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:36, 17 Mai 2022 (UTC)

== Wici'r Holl Ddaear ==

[[Delwedd:Ysgyfarnog brown hare in WLE add.png|bawd|chwith]]
Y llynedd, daeth Cymru'n 8fed allan o dros 30 o wledydd yn y gystadleuaeth ffotograffeg '''Wici'r Holl Ddaear'''. Ac am y tro cyntaf, cafodd Cymru herio mawrion y byd, nid fel Wici Henebion, lle'r ydym yn cystadlu o dan y DU. Mae hyn yn chwa o awel iach a ffresh! 

Eleni, bydd y Llyfrgell Genedlaethol, WiciMon a ninnau (Wikimedia UK) yn trefnu am yr ail dro. Mae ein gwefan [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Earth_2022 yn fama]. Gallwch dynnu lluniau heddiw, a'u lanlwytho drwy gydol Mehefin. Mae na fideo bach da gan Jason ar sut i wneud hynny ar y wefan. Yn fyr - cliciwch ar y botwm gwyrdd ar Hafan y wefan a mi wneith adio categori fod y llun yn y gystadleuaeth. Mwynhewch, a chadwch yn ffit! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:23, 24 Mai 2022 (UTC)
:Newyddion diweddaraf: mae pob un o'r Parciau Cenedlaethol wedi ymuno gyda'r ymgyrch! Rhagor i ddod! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:03, 26 Mai 2022 (UTC)
:: Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi mynegi eu bod yn cefnogi ein hymgyrch! Da ni'n genedl annibynnol o ran wici a phel-droed, felly! A hynny gyda sel bendith ein Llywodraeth ni ein hunain! Ymlaen! 
:: Mae'r gystadleuaeth yn para drwy Fehefin. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:40, 2 Mehefin 2022 (UTC)

;Dros 1,361 o luniau wedi eu huwchlwytho!
Mae hi'r 9fed o Fehefin, ac mae na 1,361 o luniau wedi'u huwchlwytho! Cawsom 1,900 y llynedd. Diolch i bawb! Ar ddiwedd Mehefin byddwn yn cael ein hychwanegu i'r [https://wikiloves.toolforge.org/earth/2022 siart yma]. Ar hyn o bryd mi rydan ni'n 5ed allan o tua 30 o wledydd! Un job bach neis wrth fynd ymlaen ydy ychwanegu rhai o'r lluniau i'r erthyglau priodol. Dyma'r unig gystadleuaeth lle rydym yn cael ein hystyried yn wlad cuflawn, yn cyastadlu yn erbyn gweldydd sofran eraill. Chawn ni ddim gwneud hynny yn Wici Henebion - rhan o'r DU ydan ni - ac mae gen i lawer o greithiau'n brawf o'r ymladd a fu i newid hyn! Ond mae Wici'r Holl Ddaear yn ein derbyn am yr hyn yden ni - gwlad, cenedl gyflawn. Ymlaen! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:49, 9 Mehefin 2022 (UTC)

;3,460 !!!
...ac mae pythefnos i fynd! Da ni'n ail ar hyn o bryd, i'r Almaen! O flaen Sbaen a Rwsia, a'r gweddill a gwledydd bychain! ;-)  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:01, 14 Mehefin 2022 (UTC)

== Cod ar gyfer unrhyw leoliad - llif byw o Wicidata ==

Gallwch ychwanegu'r cod canlynol ar bob erthygl ar leoliad ee pentref, tref, dinas neu wlad:

 '''&lt;nowiki&gt;{{Poblogaeth WD}}&lt;/nowiki&gt;'''

Does dim rhaid newid unrhyw ran o'r cod! Jyst copio a phastio! Mi ychwanegith gyfeiriad at y ffynhonnell hefyd, lle mae'r canlyniadau diwethaf i'w gweld. Mae'n fersiwn haws a gwell na'r hen un wnes i, gan nad oes raid chwilio am Qid y lle. Mae'n diweddaru'n otomatig. Mae wedi ei banio o'r Wicipedia Saesneg, jyst fel fi. ;-) Mwynhewch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:02, 26 Mai 2022 (UTC)

== Sesiwn Zoom ar gyfer holl olygyddion Wicipedia yr ieithoedd Celtaidd! ==

Helo pawb!

Mae Defnyddiwr:Brwynog (Wikipedia Cernyweg a'r Gymraeg) a minnau'n trefnu cyfarfod Zoom ar '''Ddydd Mawrth 7 Mehefin am 7.00 yh ''', a gwahoddir pob golygydd rheolaidd ym mhob Wicipedia iaith Geltaidd. Byddwn yn trafod syniadau ar gyfer rhoi Golygathon at ei gilydd a fydd yn cael ei gynnal ym mis Medi. Os ydych am ymuno â ni bydd angen i chi anfon e-bost ataf i gael y ddolen.

;Beth yw editathon?
Cynhaliodd y golygyddion Cernywaidd a ninnau olygathon ynghyd a golygyddion Palestina ychydig fisoedd yn ol. [https://meta.wikimedia.org/wiki/2021_Palestine-Wales_Editathon Dyma beth wnaethon ni bryd hynny.]

;Sut i wiki-e-bostio?
Mae fy e-bost wedi'i droi ymlaen. Os yw'ch un chi, yna'r cyfan sydd angen i chi ei wneud yw mynd i fy nhudalen defnyddiwr. Yna ewch i'r ddewislen ar y chwith, ychydig o dan logo WP, ac i lawr i'r Blwch Offer, yna dewch o hyd i '''Ebostiwch y defnyddiwr'''. Yna gallwch ddanfon nodyn sydyn ataf yn gofyn am y ddolen briodol i Zoom.

;Dim e-bost?
I droi eich e-bost ymlaen, ewch i'ch dewis (Top) i'r dde o'ch Enw Defnyddiwr. Yn y dewisiadau, y tab cyntaf yw 'Proffil defnyddiwr': ewch i lawr i e-bost ac ychwanegwch eich e-bost. Reit hawdd a di-lol!

; Methu gwneud hyn?
Ebostiwch fi ar wicipediacymraeg @ gmail.com (dim angen y gofod gwyn)

Edrychaf ymlaen at eich gweld yn y cyfarfod hynod bwysig hwn! Dewch â gwên! Cofion cynnes.. Robin aka... [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:15, 30 Mai 2022 (UTC)

:Hoffwn i ddod. [[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 09:57, 2 Mehefin 2022 (UTC)
::Bril! Mae na dros ddeg yn dod erbyn hyn! Edrych ymlaen! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:35, 3 Mehefin 2022 (UTC)
:::Mae na 15 wedi cofrestru, ond cawn weld faint ddaw nos fory! Mae na nifer da o cywici wedi mynegi diddordeb a dw i'n edrych ymlaen yn arw i'ch cyfarfod! Mae lle i ragor os hoffech ddod! Wici-ebostiwch fi am ddolen Zoom. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:32, 6 Mehefin 2022 (UTC)

;DIOLCH i bawb ddaeth i'r cyfarfod!
Braf iawn oedd gweld chi i gyd! Cael rhoi wyneb i enw! Gweld gwen yn lle gair. 

Da ni am barhau fel grwp o olygyddion Celtaidd. Os ydych isio ymuno a'r grwp, bydd raid i chi gysylltu efo fi ar ebost. Byddwn yn creu golygathon Geltaidd rhwng y 6 gwlad ar Meta, ac mae croeso i chi ychwanegu erthyglau a ddymunir am Gymru mewn ieithoedd eraill [https://meta.wikimedia.org/wiki/Celtic_Editathon ar y dudalen yma]. Dw i wedi cyflwyno cod Wicidata ym mhob un o'r ieithoedd Celtaidd dros y blynyddoedd diwetha; y diweddaraf yw'r cod ar gyfer poblogaeth. Mae rhai o'r ieithoedd hyn yn gweiddi am help, felly: mewn undod mae nerth; undod sy'n gwerthfawrogi ac yn parchu gwahaniaethau. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:56, 9 Mehefin 2022 (UTC)

== Arglwyddi rhaglaw neu Arglwydd rhaglawiaid ==

Nifer o erthyglau rwyf wedi ysgrifennu am Arglwyddi Rhaglaw wedi eu newid i Arglwydd Rhaglawiaid. Mae hyn yn chwithig i fy nghlust i. Fel arfer yn y Gymraeg pan fo gan enw unigol dau gymal, y cymal gyntaf sydd yn cael ei luosogi ee Gweinidog yr Efengyl - Gweinidogion yr Efengyl; canwr opera - cantorion opera; chwaraewr rygbi - chwaraewyr rygbi. Mae gan farn Arglwydd Rhaglaw yr un grym a phe bai'r farn wedi dod o law (unigol) y brenin ei hun. Gan fod dim ond un brenin, Arglwyddi Rhaglaw yw'r niferoedd sydd awdurdodi pethau fel petaent wedi dod o law unigol ei fawrhydi. Yr '''Arglwyddi''' sy'n lluosog nid y '''''llaw''' brenhinol''. &lt;/br&gt;Onid gwell byddid agor sgwrs ar y pwnc yn hytrach na newid cynifer o erthyglau heb drafodaeth? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:26, 14 Mehefin 2022 (UTC)
:Beth am ofyn ar Twitter? Os nad oes ateb, ac os nad oes cyfeiriad at y lluosog mewn geiriadur dibynadwy, yna cynnig ein bod yn dilyn dy arweiniad di yn hyn, Alwyn. Mae be ti'n ddweud yn gwneud synnwyr yn tydy. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:21, 15 Mehefin 2022 (UTC)
::Sori, Alwyn, fi sydd ar fai yma. Roedd cryn lawer o erthyglau yn anghyson wrth ddefnyddio'r term(au). O ran y lluosog, dilynais yr arweiniad a roddwyd gan ''Geiriadur yr Academi'' a ''Byd Term Cymru'' (gwefan Llywodraeth Cymru sy'n ddefnyddiol dros ben ynghylch materion o'r fath) yn ogystal â nifer o wefannau swyddogol eraill. Yn wir, mae'r &quot;Arglwydd Raglawiaid&quot; (NB y treiglad) yn swnio braidd yn od, ond mae'n ymddangos mai dyna'r consensws swyddogol. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:54, 15 Mehefin 2022 (UTC)

== ffiltro botiau ==

Ces i gipolwg ar y newidiadau diweddar, ac roedd cyfraniadau gan [[Defnyddiwr:ListeriaBot]], hyd yn oed os yn gosod y ffiltr [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:RecentChanges?hidebots=1 &quot;Dynol, nid bot&quot;], er bod y cyfrif hwnnw'n ymddangos yn gywir yn y [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Arbennig:ListUsers/bot rhestr o fotiau]. Ydy rhywbeth o'i le gyda'r feddalwedd? [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 19:54, 16 Mehefin 2022 (UTC)
:Pa hwyl, a diolch am hwn. Mae ffiltr lleol hwn yn nodi ei fod yn fot, ond mi adawais i neges ar dudalen sgwrs y gwneuthurwr Magnus dro'n ol. Dw i wedi codi'r peth eto ar [https://github.com/magnusmanske/listeria_rs/issues/91 github] ac mae croeso i ti ehangu ar y broblem yn fano. Diolch eto am godi hwn! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:12, 22 Mehefin 2022 (UTC)
::Diolch am ei godi ar Github. Gwelwn a fydd rhywun yn ei drwsio neu gynghori i ni beth i'w wneud. Dw i'n gweld bod rhywun wedi ymateb i ddweud eu bod nhw'n gweld yr un broblem ar trwiki hefyd. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 20:33, 13 Gorffennaf 2022 (UTC)

==Cymorth i greu Cymorth Wicidestun==

Mae Wicidestun yn adnodd pwysig. Adnodd mor bwysig dylai fod yn ganolog i holl brosiectau'r Wici Gymraeg. Mae'n cynnig llyfrau sy'n gyfeiriadau ''ar gael'' i erthyglau Wicipedia, mae'n cynnwys ffynhonnell dyfyniadau i [[Wiciddyfynu]] Cymraeg a sawl gair anghyfarwydd gellir eu hegluro ar y [[Wiciadur]].

Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf yr wyf wedi llwyddo, efo ychydig o gymorth, i &quot;gyhoeddi&quot; 63 o lyfrau, sydd yn chwiladwy o gais ar Google etc. Rwyf wedi sganio ac uwchlwytho tua 80 o lyfrau eraill sydd heb eu cyffwrdd eto. Mae gennyf fwy na 60 o lyfrau yn fy nghasgliad personol, addewid o 5 llyfr y mis gan lyfrgelloedd gogledd Cymru heb sôn am y cannoedd o lyfrau Cymraeg sydd wedi eu sganio gan Google. Ond mae wedi dod yn fwy o gig na allwn gnoi, bellach. Mae angen imi ofyn cymorth yn y gwaith.

Mae creu tudalennau Wicidestun yn (ddiflas) o hawdd, y broblem yw bod y tudalennau cymorth (Saesneg) yn uffernol o gymhleth i'w dilyn. Da o beth byddai gweld yn htrach nag egluro! Mae gennyf raglen creu fideo i ddangos be dwi'n gwneud, ond fel hynafgwr byddar efo dannedd gosod gwael dydy fy lleferydd ddim yn ddigon eglur i greu fideo sain cymorth 

Pe bawn yn creu fideo mud efo sgript a fyddai modd i rywun arall ei drosleisio imi, neu dangos imi sut i ddefnyddio'r sgript fel is deitlau? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:58, 8 Gorffennaf 2022 (UTC)

:Haia Alwyn. Mi gynigiais gwneud fideo fel hwn chwe mis yn ol mewn gohebiaeth atat, ac mae'r cynnig yn dal i sefyll. Uwchlwytha dy fideo i'r cwmwl yn rhywle a danfona ddolen ataf; mi dyna i'r sain oddi arno a'i isdeitlo. Byddai fideo holi-ac-ateb sut mae mynd ati i brawfddarllen y llyfrau ti wedi eu sganio yn ffordd dda hefyd. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 08:12, 11 Gorffennaf 2022 (UTC)

== Enabling Section Translation: a new mobile translation experience ==

{{int:Hello}} Welsh Wikipedians!

Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}.

The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Welsh Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Give us your feedback

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Ask us questions

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Tell us how to improve it.

Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it.

'''Background information'''

[[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February 2021 in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better.

[https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones.

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device.

Welsh Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity.

We plan to enable the tool on Welsh Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; As a reply to this message

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]].

'''Try the tool'''

Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on your Wikipedia, you’ll have access to [[:ts:Special:ContentTranslation|https://cy.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve.

'''Provide feedback'''

Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; The tool

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; What you think about our plans to enable it

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Your ideas for improving the tool.

Thanks, and we look forward to your feedback and questions.

[[Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|sgwrs]]) 02:16, 12 Gorffennaf 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team

'''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice.

===Section Translation tool enabled in Welsh Wikipedia===

Hello Friends!
 
The Language team is pleased to let you know that the [https://cy.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?from=en&amp;to=cy&amp;sx=true#/ now enabled in  Welsh Wikipedia]. It means you can translate real content one section at a time using your mobile devices with ease.

Now you can also start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Welsh. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Cymraeg. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below.
 
[[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|center|Image of the entry point]]

Content created with the tool will be marked [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:Log?type=&amp;user=&amp;page=&amp;wpdate=&amp;tagfilter=sectiontranslation&amp;wpfilters%5B%5D=newusers with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. 
 
So, [https://cy.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation enjoy the tool] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it.

Thank you!

[[Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|sgwrs]]) 18:05, 10 Awst 2022 (UTC)

== Teipo ar dudalen &quot;Canlyniadau'r chwiliad&quot; ==

[[Delwedd:Chhwaer.jpg|bawd]]
Oes modd i rhywun efo'r hawl i olygu y tudalen &quot;Canlyniadau'r chwiliad&quot; cywiro camgymeriad ar y tudalen sydd wedi bod yno am flynyddoedd? Ar ochr dde y dalen ceir awgrymiadau o ganlyniadau chwilio o chwaer prosiectau Wicipedia. Ond mae na h diangen rhwng y &quot;ch&quot; a'r &quot;w&quot; yn chwaer. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 19:25, 23 Gorffennaf 2022 (UTC)

:Fedri di ail-greu hwn a danfon dolen i'r dudalen lle mae'n ymddangos? Dw i newydd chwilio ar TranslateWiki, a dim son amdano. Diolch. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:09, 5 Awst 2022 (UTC)

::{{Ping|Llywelyn2000}} Rho'r ymchwiliad ''Chwedlau'r Aelwyd'' i mewn i'r blwch CHWILIO ar ben unrhyw dudalen Wicipedia. Does dim erthygl o'r enw ar Wicipedia, ond mae llyfr (uffernol o ddiflas) gyda'r teitl ar Wicidestun. Felly bydd y chwiliad yn creu'r awgrym '''''chhwaer-brosiectau''''' a'r ochr dde'r sgrin gyda linc i'r llyfr Wicidestun (ar gyfrifiadur desg, dim yn gwybod be sy'n digwydd efo'r wedd symudol). Rhyw hanner cof mae::{{Ping|Jason.nlw}} a greodd, neu a osododd y nodwedd, blynyddoedd maith yn ôl yn y cyfnod pan oeddem yn brin iawn o erthyglau ac yn meddwl am ffurf i beidio â chael gormod o chwiliadau cwbl aflwyddiannus. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 00:44, 6 Awst 2022 (UT

==Diweddaru côd Wiki chwiorydd ==
Problem ar Wicidestun, Wicidyfynu a Wiciadur, yw eu bod wedi eu creu blynyddoedd yn ôl ac wedi eu gadael fel marciau i sefyll bwlch heb eu datblygu o ran cynwys na chôd, erstalwm. O Geisio creu &quot;Opera Infobox&quot; ar Wicipedia, mae'n hawdd, copïo &quot;Opera Infobox&quot; i &quot;Nodyn:Opera&quot; a chyfieithu ambell i air. Ar y chwaer prosiectau mae bron yn amhosibl; yn rhannol gan nad oes cysylltiad rhwng y rheol &quot;Opera Infobox&quot; i &quot;Nodyn:Opera&quot;. Ar Wicidestun mae &quot;Nodyn:Opera yn dal i chwilio am &quot;Opera Infobox&quot; ac yn methu ei chael ac yn dal i chwilio. Rwyf wedi trio defnyddio y drefn sy'n creu } yn ôl ei ddefnydd rheolaidd, heb lwyddiant gan bod pob rheol yn y broses yn alw am reol arall Rwy'n hoff o hel achau, ond mae mynd  i ddegfed ach &quot;template&quot; yn mwy na digon i mi. Heb ddeallt sut mae bol y peiriant yn gweithio; a fyddai defnyddio un o'r bots i lawrlwytho pob templed nodyn a themplad o fan hyn i bob chwaer prosiect yn gymorth? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:48, 6 Awst 2022 (UTC)
: Fy awgrym ydy canolbwyntio ar y testun ac nid yr allanolion, Alwyn. O ran gwybodleni, mae defnyddio'r dair nodyn (Pethau, Person a Lle) yn llawer haws na mewnforio miloedd o nodion o cy-wici / en-wiki; byddai mewnforio gyda bot yn bosib, yn hynod o gymhleth. Pa nodion / templedi ydy'r pwysicaf i'w cael ar Wicidestun, Alwyn? Efallai y byddai rhestr o'r pwysicaf yn rhoi brasamcan o'r gwaith. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:52, 12 Awst 2022 (UTC)

== Ffilmiau ==

Dw i di rhoi trefn ar gronfa o ffilmiau (cofio trafod hyn gyda {{Ping|Dafyddt}} yng Nghaerdydd, flynyddoedd yn ol) a mi fyddaf yn cyhoeddi rhyw ddeg i bymtheg erthygl, o dipyn i beth, er mwyn cael eich awgrymiadau / bendith! Dw i newydd roi un o'r lleiaf yma: ''[[Die Hände Meiner Mutter]]'' a daw rhagor cyn hir! Fel sy'n arferol, os nad oes gwybodaeth, yna mae na sawl Nodyn yn disgwyl ei amser, yn guddiedig, a phan ddaw rhagor ar Wicidata, mi wneith y brawddegau priodol flodeuo'n weledol i'r darllenydd. Diolch! 

ON Mae'n amhosib edrych ar bob ffilm ac adolygiad i weld a ydyw'n nodedig, ond fy llinyn mesur ydy hyn: os yw ar Wicipedia iaith arall, yna mae'r iaith honno'n credu ei bod yn nodedig. Dylem gael ffydd yn y wicis erill yn fy marn bach i. Dyma wnaethom ni efo'r erthyglau ar y menywod rhyw 6 mlynedd yn dol. 
OON mi wna i'r categoriau wrth fynd ymlaen, ond am y tro mi adawai nhw'n goch hyll!  {{Ping|Craigysgafn|Adda'r Yw}}. Cofion...  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:41, 5 Awst 2022 (UTC)
:{{Ping|Craigysgafn}} Diolch - ro'n i'n gweld sawl erthygl heb italeiddio enwau ffilm pan edrychais ryw fythefnos yn ol, ond wedi edrych ymhellach, heddiw, yn dilyn dy olygu, mae'r rhan fwyaf wedi'u hitaleiddio! A does dim gwahaniaeth rhwng ffilm a llyfr yn nagoes? Does fawr o gysondeb ar de-wici chwaith, ond mi ddilynaf dy safon gyda'r gweddill. Diolch yn fawr am d'amser ar hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 16:08, 6 Awst 2022 (UTC)
::{{Ping|Llywelyn2000}} Dylai enwau llyfrau (ac eithrio llyfrau'r Beibl), cylchgronau, dramâu, ffilmiau, cyfresi teledu, albymau, paentiadau, cerfluniau, llongau, locomotifau a phethau tebyg fod mewn italig. Enwau gweithiau cerddorol hefyd gan mwyaf, ond y mae yna eithriadau (rhy gymleth i'w sgwennu ar gefn paced ffags). Mi dreuliais oes yn trin y math hwn o bethau. 'Sdim syndiad 'da fi pam na ddefnyddiwyd italig gan yr erthygl ''Die Hände meiner Mutter'' ar dewici. Mae ganddyn nhw'r un rheolau. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 19:17, 6 Awst 2022 (UTC)
:::Ew, bendigedig! Mi wnai gywiro'r gronfa ddata. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:03, 7 Awst 2022 (UTC)
Y teitl: fel y cytunwyd dro'n ol, mae teitlau ffilmiau tramor, ar wahan i'r Saesneg wedi eu cyfieithu - i raddau helaeth! Dw i'n siwr fy mod wedi methu rhai, ac mae problem pan fo'r ffilm wedi'i chyhoeddi mewn sawl iaith. Ar y cyfan, mae'r rheol wedi'i pharchu. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:45, 12 Awst 2022 (UTC)

:Gwaith gwych! Ond, ynghylch''Gwobr i'r Gwrthryfelwr'': dyma ffilm Rwseg o'r cyfnod Sofietaidd. O ble daeth y teitl Almaeneg &quot;Kopfgeld für den Aufrührer&quot;, tybed? Cyn belled ag y gallaf ganfod, ystyr yr enw Rwseg gwreiddiol - Белый башлык - yw &quot;Cwfl gwyn&quot;, gan gyfeirio at benwisg y Cosaciaid. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 17:19, 12 Awst 2022 (UTC)
::Dylwn fod wedi sylwi ar hyn! Mae'n dangos fod y wybodaeth, hefyd, ar WD yn ddiffygiol weithiau (newydd ei ychwanegu), ond mae'n brosiect sy'n datblygu'n sydyn, a gwallau a bylchau'n lleihau o ddydd i ddydd. Dw i newydd ychwanegu dy awgrym o deitl Cymraeg. Gwell o lawer! Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:19, 13 Awst 2022 (UTC)
----

Ffilmiau: 
''[[Chingari (ffilm o 2013)]]'', ''[[El Galleguito De La Cara Sucia]]'', ''[[Gwobr i'r Gwrthryfelwr]]'', ''[[12 Angry Men]]'', ''[[2001: A Space Odyssey]]'', ''[[Xalq Nəğməkarı (ffilm, 1963)]]'' (un o'r lleiaf), ''[[14, Fabian Road]]'', ''[[23-F: La Película]]'', ''[[A Poor Wife's Devotion]]'', ''[[Doedden Nhw'n Amser Da?]]'' (un o'r lleiaf), ''[[Rhyfel y Twneli]]'' (y lleiaf un!). 

----

== Etholiad Sefydliad Wicimedia: angen cyfaill ==

Mae na bleidlais [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Candidates yn fama] ar gyfer un o brif bwyllgorau Wicimedia canolog (Sefydliad). Fel Grwp Defnyddwyr, mae gennym un bleidlais. Rhowch wybod i mi os ydych yn awyddus i bleidleisio dors un o'r rhain. Yn bersonol, mae na ddau yn dod i'r brig: Mike Peel, gan ei fod wedi cynorthwyo cywici sawl gwaith dros y 10 mlynedd diwethaf, a Farah Jack Mustaklem un o sefydlwyr y Grwp Defnyddwyr Lavant, a fu'n cydweithio gyda ni yn y Golygathon Palesteina-Cymru-Cernyw. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:54, 6 Awst 2022 (UTC)
:Mae cysylltiadau personol o'r math hyn yn bwysig. Rwy'n hapus i ddilyn dy arweiniad, Robin. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 19:40, 6 Awst 2022 (UTC)

::O'r profiad bychan rwyf wedi cael efo Wici tu allan i Wici Cymraeg, fy argraff yw bod y rhan fwyaf o uwch swyddogion y mudiad yn gwbl anwybodus ac yn gwbl ddi-hid i'r problemau y mae Wicis llai eu defnydd yn eu hwynebu. Mae'r ffaith bod un ohonynt, Farah Jack Mustaklem, wedi cyd weithio a phrosiect efo Wici Cymru a Wici Cernyw, yn  awgrymu un a allasai bod a mwy o ddealltwriaeth a chydymdeimlad ag anghenion y Wicis llai.[[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 21:51, 9 Awst 2022 (UTC)

== Delweddau wedi'u huwchlwytho gyda &quot;chaniatâd gan y crëwr&quot; ==

Mae [[:Delwedd:Eisteddfod 2012.gif]] wedi cael ei huwchlwytho dan y drwydded ''&quot;Rhyddhawyd y ddelwedd hon gan Eisteddfod Genedlaethol Cymru, i'w defnyddio mewn erthyglau'r Wicipedia Cymraeg yn unig.&quot;'' Mae'n glir, ar sail beth mae [[Nodyn:Caniatâd gan y crëwr]] (sy'n dyddio o 2011) yn ei ddweud, nad yw hyn yn drwydded ddilys ar gyfer defnydd Wicipedia. Dw i wedi tagio'r ddelwedd gyda'r nodyn honno, ac bydd rhaid ei dileu oni bai bod modd rhoi rhyw drwydded dderbyniol yn ei lle - a chyn i ni allu wneud hynny, dw i'n dychmygu y byddai rhaid i rywun fynd nôl i bwyllgor yr Eisteddfod i ofyn am ganiatâd i'w rhyddhau dan y drwydded CC-BY-SA-3.0, gan dynnu eu sylw at destun y drwydded er mwyn iddynt allu gweld y byddai hynny'n rhoi hawliau sy'n ymestyn i drydydd partïon yn ogystal â Wicipedia ei hun, gan gynnwys y rhai masnachol, er mwyn iddynt allu gwneud penderfyniad gwybodus. Ond fyddwn i ddim yn gwybod sut i chwilio am restr lawn o ddelweddau sy wedi cael eu copïo o wefan yr Eisteddfod ac sy'n defnyddio'r drwydded annilys honno - mae'r [[Wicipedia:Y_Caffi/archif/12#Hawlfraint_Lluniau_ar_Wefan_y_Steddfod_Genedlaethol.|drafodaeth]] (a ddigwyddodd yn 2009) yn cyfeirio at ''&quot;rhai o'r lluniau sydd ar eich gwefan&quot;'', felly mae'n debyg bod delweddau eraill y mae hyn yn effeithio arnynt yn bodoli rywle. Ydy unrhyw un yn gwybod sut i chwilio amdanynt?

Gyda llaw, rhywbeth arall dw i'n sylwi arno yma yw bod caniatâd a roddwyd yn 2009, ynglŷn a delweddau oedd ar eu gwefan ar y pryd, wedi cael ei ddefnyddio i gyfiawnhau uwchlwytho ffeil gyda logo Eisteddfod 2012, sy braidd yn sicr i fod heb wedi bodoli eto pan roddwyd y caniatâd. Ni cheir gwneud rhywbeth tebyg oni bai eu bod nhw'n gwneud datganiad diamwys nad yw'r caniatâd yn ymwneud â ffeiliau sy'n bodoli yn unig, ond hefyd i unrhyw ffeil (neu ffeil o ddisgrifiad penodol) a grëir yn y dyfodol. Annhebyg iawn y byddent yn caniatáu â chais fel hynny yn fy marn i. [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 10:54, 15 Awst 2022 (UTC)

:Croeso i ti leihau unrhyw gydraniad uchel, ac ychwanegu trwydded Defnydd Teg ar luniau fel hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:12, 15 Awst 2022 (UTC)

::Diolch. Gallai hynny weithio fel datrysiad, gan ddibynnu ar sut yn union mae'r ddelwedd yn cael ei defnyddio (mae'r rheolau am Ddefnydd Teg braidd yn gyfyngedig). Ond oes gan unrhyw un yma ateb i'r cwestiwn am sut i gael rhestr o'r delweddau sy wedi cael eu hychwanegu ar sail y caniatâd dan sylw? Anodd cychwyn cyn hynny. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 16:38, 15 Awst 2022 (UTC)</text>
      <sha1>qkc3715kzmj343upg1t7hlicadu9vij</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101950</id>
      <parentid>11101841</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T08:38:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ffilmiau */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62556" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:280px; border:none; background:none;&quot;
| style=&quot;width:280px; text-align:left; white-space:nowrap; color:#000;&quot; |
&lt;div style=&quot;font-size:162%; border:none; margin:0; padding:.1em; color:#000;&quot;&gt;Croeso i'r '''Caffi'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;top:+0.2em; font-size:115%;&quot;&gt;Dyma'r lle i chi drafod sut mae pethau'n gweithio yma, polisïau, a phroblemau technegol a gofyn cwestiynau ynglŷn â [[Wicipedia]].&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;mf-articlecount&quot; style=&quot;font-size:115%;&gt;I ychwanegu cwestiwn, [{{fullurl:Wicipedia:Y_Caffi|action=edit&amp;section=new}} cliciwch yma] i ddechrau pennawd newydd, a theipiwch eich neges. Cofiwch lofnodi'r neges drwy ychwanegu pedair sgwigl (''tilde'') (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;) ar y diwedd.&lt;/div&gt;
|}{{#ifexpr: ({{CURRENTMONTH}} = 5) and ({{CURRENTDAY}} = 1) | [[Delwedd:Narcissus-closeup.jpg|de|bawd|250px|]] | [[Delwedd:Espresso.jpg|de|Coffi]]}}
&lt;div style=&quot;margin-top:2em; border:1px #FFFFFF solid; text-align:center;&quot;&gt;
{| role=&quot;presentation&quot; class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;white-space:nowrap; margin-left:auto; margin-right:auto; margin-bottom:0;&quot;
|-style=&quot;font-weight: bold;&quot;
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-flag.svg|link=Wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|Cwestiynau&lt;br&gt; Cyffredin]]
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-bookshelf.svg|link=Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|Y Ddesg&lt;br&gt; Gyfeirio]]
|style=&quot;width:60px; vertical-align:bottom;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-typography.svg|link=Wicipedia:Cymorth iaith|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Cymorth iaith|Cymorth&lt;br&gt; iaith]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-clipboard.svg|link=Wicipedia:Negesfwrdd gweinyddiaeth|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Negesfwrdd gweinyddiaeth|Negesfwrdd&lt;br&gt; gweinyddiaeth]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-chat.svg|link=Wicipedia:Sgyrsiau cyfoes|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Sgyrsiau cyfoes|Sgyrsiau&lt;br&gt; cyfoes]]
|style=&quot;width:60px;&quot;|[[Delwedd:Circle-icons-folder.svg|link=Wicipedia:Y Caffi/archif|45px]]&lt;br&gt;[[Wicipedia:Y Caffi/archif|Archifau'r&lt;br&gt; Caffi]]
|-
|colspan=&quot;6&quot;| [[Delwedd:Circle-icons-caution.svg|link=Wicipedia:Negeseuon Saesneg y Caffi|45px]] &lt;span&gt;''Please leave all English-language messages '''[[Wicipedia:Negeseuon Saesneg y Caffi|here]]'''.''&lt;/span&gt; &lt;!--  span is required for correct display in Safari --&gt;
|}
&lt;/div&gt;
{{/dogfennaeth}}
_CYSWLLTADRANNEWYDD_

{{clirio}}


== Cwlwm Celtaidd 2022 ==

Bydd Wikimedia UK a Wikimedia Deutschland yn trefnu Cynhadledd y Cwlwm Celtaidd eleni. I gynorthwyo gyda'r cynllunio, hoffem dderbyn eich adborth ar sut fath o weithdai fyddai'n ddefnyddiol i chi a'r gymuned cywici. [https://wolke.wikimedia.de/apps/forms/yrnHWyBZCY4TWjag Dyma arolwg byr], fydd ar ar agor tan 17 Ionawr. Diolch! [[Defnyddiwr:Richard Nevell|Richard Nevell]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Richard Nevell|sgwrs]]) 09:16, 14 Ionawr 2022 (UTC)
:Bendigedig Richard! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:27, 14 Ionawr 2022 (UTC)
::Hi, dwi newydd weld yr hysbysiad yma. Dwi'n gweithio yn bennaf efo wikipedia Cernyweg. Fedra i ddim cael hyd i unrhyw hysbysiad am y gynhadledd ar dudalenni caffis/tafarndai yn yr un o'r wikipedias Celtaidd eraill. Ga i ofyn faint o gyfranogi rydych yn disgwyl gan golygyddion y cymunedau hynny? [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 17:56, 7 Mawrth 2022 (UTC)
:::Haia {{ping|Brwynog}}. Mi hola i Richard; mi gredais fod yr hysbys yn mynd ar bob wici, gan fod barn y golygyddion Celtaidd hyn yn holl-bwysig mewn arolwg o'r fath. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:45, 19 Mawrth 2022 (UTC)
::::Diolch [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 20:22, 26 Mawrth 2022 (UTC)
:::::Hello Brwynog. I think I need to apologise on a couple of counts here. Firstly, sorry for taking so long to reply, I was off last week and this week was rather busy. Secondly, for my inadequate communication with the Cornish Wikipedia community. I had to double check whether I left a message on the Cornish Wikipedia as I thought I had, and was disappointed to find that I hadn't. This was my failure, and does not reflect how the Celtic Knot organising team wants to involve Celtic language communities.
:::::We shared the survey with a few groups the Celtic Knot has engaged with previously: past speakers, previous attendees, a couple of groups on Telegram including the Wikimedia Language Diversity group. While this gives some coverage, it can miss out groups we've not engaged with strongly enough previously or who we'd like to work with more closely. I regret not contacting the Cornish Wikipedia to get the feedback of editors.
:::::We would very much like members of the Cornish Wikipedia and other Celtic language Wikipedias to join the conference when it runs this year and take an active part in the community. We hope that the programme will have a lot to offer for the editing community, and a chance to connect with people. [[Defnyddiwr:Richard Nevell (WMUK)|Richard Nevell (WMUK)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Richard Nevell (WMUK)|sgwrs]]) 16:19, 1 Ebrill 2022 (UTC)
::::::Thanks for the reply Richard, I received a direct invitation to a meeting in the meanwhile. I appreciate your apology. [[Defnyddiwr:Brwynog|Brwynog]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Brwynog|sgwrs]]) 19:31, 2 Mai 2022 (UTC)

== Diweddaru lluniau ==

Un peth dwi'n sylw o bryd i bryd yw'r lluniau a ddefnyddir ar dudalenau. Yn amlwg mae trwydded yn cyfyngu ar be sydd ar gael - e.e. defnyddio llun sydd eisoes ar Wikimedia neu Wikipedia English, neu Geograph.

Oes modd yma ac acw awgrymu tudalenau sydd angen llun 'gwell'?

Felly gall rhywun sydd awydd mynd am dro gynnwys cymryd llun gwell i dudalen fel rhan ohoni.


Hwyl,
Huw

:Yn sicr. Pob blwyddyn bydd Wici rhyngwladol yn creu cystadlaethau byd eang i geisio cael lluniau amgenach a gwell. Yn ystod y cyfnod clo mae'r Llyfrgell Genedlaethol wedi creu cystadlaethau i greu lluniau lleol amgen yng Nghymru. Un o'r pethau rwy'n gweld ei angen yng Nghymru yw lluniau o gerrig beddau enwogion. Mae'r ffaith bod llun ar gael ddim yn rhwystr i'w cyfnewid am un gwell, ac os wyt yn gweld llun gwael, does dim oll yn bod a gwneud cais am lun gwell, yma neu ar y cyfryngau cymdeithasol ehangach. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 06:13, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:Diolch am ymateb.
:Dylwn i fod yn fwy eglur yn fy neges gwreiddiol: oes posib creu restr o luniau a all cael eu diweddaru? Gan gychwyn gyda beddfeini, pa rai sydd eu hangen fel blaenoriaeth?
:Hwyl,
:Huw [[Defnyddiwr:Huwwaters|Huw Waters]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Huwwaters|sgwrs]]) 16:52, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:::Haia Huw! Beth am greu categori '''Categori:Erthyglau sydd angen delwedd neu ddelweddau gwell'''? Efallai mai'r flaenoriaeth fyddai erthygl heb lun o gwbwl? Efallai y gellid creu rhestr o'r rhain yn otomatig. Ffordd arall ydy mynd at grwp (ee yr Eglwys yng Nghymru, Cymdeithas Ffynhonnau Cymru) a gofyn iddyn nhw roi eu lluniau ar Comin? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:05, 26 Ionawr 2022 (UTC)

== Castell / Château ==

Heddiw crëwyd dwy erthygl newydd gan [[Defnyddiwr:JeanGree|JeanGree]], sef [[Castell Chaban]] a [[Castell Fenelon]]. Mae angen ychydig o waith arnyn nhw, ac roeddwn yn paratoi i wneud hynny. Ond mae yna broblem. Yn fy marn i, dylai fod gan yr erthyglau hyn y teitlau &quot;Château de Chaban&quot; a &quot;Château de Fénelon&quot;.  Mae gan y gair Ffrangeg ''château'' ystyr ehangach na'r &quot;castell&quot;: mae'n cynnwys adeiladau y byddem ni'n eu galw'n balasau, plastai neu winllannoedd hyd yn oed. Mae gennym ni nifer o erthyglau sydd ag enwau o'r math hwn eisoes, e.g. [[Château de Castelnaud]]. Ond mae gennym ni bethau fel [[Castell Chinon]] hefyd. Rwy'n awgrymu defnyddio'r fformat &quot; &quot;Château de X&quot; amdanyn nhw i gyd. (Y dewis arall fyddai defnyddio &quot;Castell X&quot; bob tro.) A oes gwrthwynebiadau? --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:14, 25 Ionawr 2022 (UTC)

:Cyfieithiadau peirianyddol ydy'r ddwy erthygl o'r rhagarweiniad Ffrangeg i'r erthyglau ar y ddwy Château. Mae 'na arfer (rheol o bosib), ein bod yn defnyddio enwau llefydd yn yr iaith frodorol oni bai bod enw Cymraeg cyffredin i'r lle: Llundain, Efrog Newydd, San Steffan, Côr y Cewri ac ati, felly '''''Château''''' sy'n gywir o ran ein harfer ni. Erthyglau eithaf ber yn y gwreiddiol efo orielau o luniau, digon diddorol i'w cynnwys yma. Mae angen gwybodaeth o'r ddwy iaith, wrth gwrs, i gyfieithu erthyglau. Os nad wyt ti am eu cyfieithu neu'u haddasu, rwy'n ddigon bodlon i grafu pen yn ôl i CSE gradd 2, 1974 i'w gwella. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:10, 26 Ionawr 2022 (UTC)

::Cytuno efo'r Ffrangeg. Mae'n rhaid fod gynnoch chi fynedd Job hogia, eu dileu nhw faswn i, gan nad yw'r 'golygydd' wedi parchu'r hanfodion ee dim categori, dim cyfeiriadaeth, dim gwybodlen, a dim parch at ein harddull arferol! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:01, 26 Ionawr 2022 (UTC)

:::Diolch gyfeillion! Iawn, byddaf i'n mynd ati i gwneud y gwaith caib a rhaw, sef newid y teitlau, cyflenwi gwybodlenni a chategoriau ayyb. Pe baet ti'n bwrw llygad drostyn nhw wedyn, Alwyn, byddai hynny'n wych. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:57, 26 Ionawr 2022 (UTC)

== Alwyn ar Radio Cymru ==

Newydd glywed [https://www.bbc.co.uk/sounds/play/live:bbc_radio_cymru cyfweliad gwych iawn ar raglen Aled Llanbedrog gydag Alwyn ap Huw yn cael ei holi] am ei waith ar Wicidestun. Ardderchog iawn! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:58, 26 Ionawr 2022 (UTC)


== Gwybodleni Data==

Rwyf yn ailgydio yn y [[Wicipedia: WiciBrosiect Gemau'r Gymanwlad|WiciBrosiect Gemau'r Gymanwlad]] wedi amser maith i ffwrdd o Wici am amryw resymau. Oes unrhyw un yn gallu egluro pwrpas y gwybodlenau data cyffredinol sydd wedi ymddangos ar pob tudalen. Mae bron pob un yn restr uniaith Saesneg ac yn edrych i mi fel &quot;cut and paste&quot; o'r ochr Saesneg heb fath o ystyriaeth os byddent yn gweithio yn y Gymraeg. Diolch [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 16:15, 30 Ionawr 2022 (UTC)
:Gwaith ar y gweill yw'r gwybodlennau. Maen nhw'n casglu gwybodaeth o Wikidata yn hytrach nag Enwiki. Os yw deunydd Saesneg yn ymddangos y rheswm yw nad oes neb eto wedi rhoi'r fersiwn Cymraeg cyfatebol ar Wikidata. Rwy'n ceisio gwneud hyn hyd eithaf fy ngallu pryd bynnag y byddaf yn sylwi arnyn nhw. (Gallwch glicio ar y symbol pensil wrth ymyl y term dan sylw a'i olygu.) Yn sicr, ar hyn o bryd mae crin nifer o wybodlennau sy'n braidd yn denau yn y wybodaeth a gyflwynir ganddyn nhw, ond yn y tymor hir rwy'n gobeithio y byddan nhw'n datblygu i fod yn rhywbeth defnyddiol. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 17:50, 30 Ionawr 2022 (UTC)
::Yn fy marn i, mae nhw'n anymarferol o hir ac yn cymryd i ffwrdd o'r erthyglau gan nad ydyn nhw yn ychwanegu unrhywbeth. Er engraifft, gyda [[Gemau'r Gymanwlad 2014]] mae'n gwthio'r wybodeln sydd efo gwybodaeth ddefnyddiol (yn Gymraeg) ymhell i lawr y dudalen. Oni fyddai'n well ymestyn yr wybodlen Gymraeg sydd yno yn barod? [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 18:14, 30 Ionawr 2022 (UTC)
:::Yn wir, gallaf i weld pam y byddech yn anhapus ynghylch y dudalen honno. Rwyf wedi gwneud dau beth i wella'r sefyllfa ychydig: cyfnewid y ddwy wybodlen (roedd yr un gwreiddiol yn llawer gwell), a gosod y switsh &quot;suppressfield&quot; yn y wybodlen Wicidata i hepgor y rhestr hir wirion honno. Ond rwy'n cytuno, dyw'r blwch hwn ddim yn ychwanegu llawer iawn at werth y dudalen ar hyn o bryd.--[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 20:21, 30 Ionawr 2022 (UTC)
::::Haia, a chroeso'n ol! Sgin ti enghraifft o wybodlen WD sy'n 'rhestr uniaith Saesneg'? Mae'r golygyddion sy'n eu hychwanegu (bob yn un ag un, gyda llaw) yn fod i'w gwiro, a chyfieithu unrhyw Saesneg ar Wicidata. Tydy hyn ddim yn cymryd dim mwy o amser na chyfieithu'r gwybodleni hen ffasiwn a fewnforiwyd o en. Mae llawer o erthyglau am wleidyddion a chwaraewyr HEB y gwybodleni WD yma, gan nad oes digon o wybodaeth (ee dillad y tim) ar WD. Felly yr hen wybodlen statig a fewnforiwyd o enwici flynyddoedd yn ol sy'n dal ar yr erthyglau hyn, a'r dillad heb eu diweddaru ers blynyddoedd. Mae hyn yn biti, oherwydd gogoniant gwybodleni WD ydy eu bod yn fyw, yn newid wrth i wybodaeth newid, yn otomatig. Cytuno efo Craigysgafn: mewn ambell faes, does dim angen rhoi'r wybodlen newydd, neu ddefnyddio &quot;suppressfield&quot; i eoli beth sy'n ymddangos. Gweler y ddogfen / cyfarwyddiadau ar y 3 Nodyn WD am y manylion: Nodyn:Pethau, Nodyn:Person a Nodyn:Lle. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:09, 31 Ionawr 2022 (UTC)
:::::Mae [[Gemau Olympaidd yr Haf 1948]] yn enghraifft dda o restr hirfaith (a dau lun am ryw reswm!) [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 17:48, 5 Chwefror 2022 (UTC)
:::::: Fel mae'r cyfawyddiadau'n nodi (gw: Nodyn:Pethau): ''mae suppressfields= * yn atal rhan o'r wybodlen rhag ymddangos...'' Yma, yn [[Gemau Olympaidd yr Haf 1948]], dau air oedd angen eu hychwanegu, sef ''yn_cynnwys''; [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Gemau_Olympaidd_yr_Haf_1948&amp;diff=prev&amp;oldid=11027985 dw i wedi eu hychwanegu]. Dylai'r golygydd fod wedi cyfieithu'r enwau ar Wicidata, neu eu hatal rhag ymddangos fel hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 21:01, 5 Chwefror 2022 (UTC)
:::::::Dwi ddim yn meddwl mod i di deall y cyfarwyddiadau na sut i'w cysylltu i Wikidata - dwi'n meddwl mod i'n bod yn hollol dwp! Gweler [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ... GOL. Mae 1920 a 1924 wedi eu cloi ar Wikidata! ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 22:31, 5 Chwefror 2022 (UTC)
::::::::Does dim angen newid Wicidata ei hun. Dim ond i atal y dudalen rhag cydio ym mhob manylyn bach gan Wicidata. Ar hyn o bryd mae tudalen cod [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] yn dechrau â &lt;nowiki&gt;{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}&lt;/nowiki&gt;. Rhaid ichi newid hyn i &lt;nowiki&gt;{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth yn_cynnwys}}&lt;/nowiki&gt; a fydd y pethau dydych chi '''ddim''' eu heisiau yn diflannu. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:28, 6 Chwefror 2022 (UTC)
:::::::::Diolch! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 13:45, 7 Chwefror 2022 (UTC)
:
'''Sut i gysylltu tudalen ar WP efo tudalen WD?''' (Sylw: WD sy'n cysylltu'r holl ieithoedd efo'i gilydd). Ti'n holi am Gemau Olympaidd yr Haf 1924:
# Ar ol ei chreu, mae'n rhaid dweud wrth WD am fodolaeth yr erthygl. Rol i ti greu'r erthygl Gemau Olympaidd yr Haf 1924, fe aeth {{Ping|Dogfennydd}} i Wicidata (WD); yno ffeiniodd yr dudalen gyfatebiol yn yr ieithoedd eraill (mi faswn i'n chwilio yn y Saesneg am ''1924 Summer Olympics'' ar Wicidata.
# Unwaith ti [https://www.wikidata.org/wiki/Q8132 yn y dudalen honno], mae angen ychwanegu pen a chwnffon. Pen = yr enw Cymraeg. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Q8132&amp;diff=next&amp;oldid=1573714823 Mi wnes i ei adio yn fama o dan '''Label''']. Cwnffon = gwaelod yr erthygl, mae rhestr o gysylltiadau i erthyglau WP (Wicipedia); gelli ychwanegu enw'r erthygl Gymraeg yma fel y gwnaeth Dogfennydd.
# Dos nol i'r erthygl Gym ar Wicipedia i wiro fod y wybodlen yn edrych yn iawn. Os ydy - panad! Os nad, gelli ei newid! Os oes rhestr hir, wirion, hyll, yna gelli ei rhwystro rhag ymddangos yn y modd mae Craigysgafn yn ei nodi uchod. Os oes wybodlen well ar y Wicipedia Saesneg, yna defnyddia honno, ond bydd angen cyfieithu pob gair ohoni!
: 
Sorri fod hyn yn gymhleth, mae angen cyfarwyddiadau gwell, a mi ai ati cyn hir i wneud hynny. Be sydd yn dda am gwybodlenni wicidata, Blogdroed, ydy fod pob elfen 'da ni'n wedi'i gyfieithu ar Wicidata, dros y blynyddoedd, yn dal i fod yno, felly mae'r rhan fwyaf o'r gwybodlenni yn Gymraeg yn poblogi ei hunain, yn otomatig! Heb orfod cyfieithu dim! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:59, 7 Chwefror 2022 (UTC)

:Ia, nes i fynd i Wikidata ac nes i ychwanegu y dudalen Gymraeg i Gemau Olympaidd yr Hasf 1916 ond am ryw reswm mae tudalenau Gemau 1920 a 1924 wedi eu cloi. GOL - yn anffodus mae hyn yn wir am Gemau 1904 hefyd! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 14:34, 7 Chwefror 2022 (UTC)

==Testunau cyfansawdd ar Wicidestun==
Mae Wicidestun Ffrangeg, yn cyhoeddi nifer o'i lyfrau dwywaith. Unwaith yn y ffordd draddodiadol efo tudalen trawsgrifio ar gyfer pob pennod / cerdd / erthygl etc ac wedyn eilwaith efo'r llyfr cyfan wedi ei drawsgrifio ar un tudalen. Eu rheswm dros wneud hyn yw er mwyn galluogi chwiliad o fewn llyfr yn fwy hylaw. Er enghraifft os ydwyf yn cofio bod cerdd am &quot;bronfraith&quot; yn Nhelynegion Maes a Môr, heb gofio teitl y gerdd, gallwn fynd at y testun cyfansawdd un tudalen a chwilio am y gair bronfraith trwy ddefnyddio Ctrl/F i gael hyd i'r gerdd yn haws na defnyddio'r chwiliad o bopeth sydd ar safle Wicidestun. Rwyf wedi gwneud arbrawf o'r ymarfer Ffrangeg ar Wicidestun Cymraeg efo testunau cyfansawdd o bedwar llyfr [[s:Categori:Testunau cyfansawdd]]. Hoffwn wybod barn eraill am werth y fath ymarfer cyn bwrw ymlaen i wneud tudalennau tebyg ar gyfer gweddill y llyfrau rwyf wedi trawsgrifio. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 17:39, 9 Chwefror 2022 (UTC)
:Cytuno'n llwyr! Mae dewis o ddwy drefn / dau fformat yn llawer gwell!  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:58, 10 Chwefror 2022 (UTC)

==Colli gwaith==
Dwi newydd dreulio dwy awr yn golygu tudalen [[Gemau Olympaidd yr Haf 1936]] ac wrth pwyso &quot;cyhoeddi newidiadau&quot; fe ges i'r neges yma:

''Request from - via cp3058.esams.wmnet, ATS/8.0.8
Error: 502, Next Hop Connection Failed at 2022-02-12 20:32:01 GMT''

Dwi'n ama'n gryf fod modd canfod yr holl waith eto ... ond dim ond dweud yma rhag ofn! [[Defnyddiwr:Blogdroed|Blogdroed]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Blogdroed|sgwrs]]) 20:38, 12 Chwefror 2022 (UTC)

:Cydymdeimlo'n llwyr a thi! Wedi digwydd i minnau hefyd. Mae'r Cymhorthydd Cyfieithu'n cadw popeth pob rhyw ddeg eiliad, ac yn gweithio'n dda! Fel arall, mae gen i ddogfen syml Notepad ar yr ochr i gopio popeth pob rhyw 5 munud! Ond digon hawdd dweud hyn rwan, wedi'r digwyddiad! O ia, cyn cyhoeddi, dw i wastad yn CTR A ac yna'n copio popeth rhag ofn fod rhywun arall wrthi ar yr un pryd! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:51, 14 Chwefror 2022 (UTC)

== Wici Y Cyfryngau Cymraeg ==

Tynnodd Aaron WiciMon fy sylw at y wefan [https://y-cyfryngau-cymraeg.fandom.com/cy/wiki/Category:Ffilmiau_Cymraeg yma] sydd ar drwydded agored. Oes rhywun yn gwybod rhywbeth amdani? Addas ar gyfer mewnforio stwff i wici bach ni? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:18, 15 Chwefror 2022 (UTC)

== Ymgyrch Iechyd Meddwl ==

{{Ping|Llywelyn2000 |MathWilliams9|Lesbardd|Craigysgafn|Oergell|Cymrodor|Deb}}{{Ping|AlwynapHuw|Adda'r Yw|Stefanik|Dafyddt|Pwyll|Sian EJ|Jac-y-do}}{{Ping|Duncan Brown|Deri Tomos|Dafyddt|Heulfryn|Bobol Bach}}

Helo pawb!

Mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu prosiect bychan tan ddiwedd Mawrth er mwyn gwella ein cynnwys ar Iechyd meddwl. Mi fydd Aaron a Menter Iaith Môn yn arwain ar gyfres o ddigwyddiadau yn ysgolion a byddaf yn trefni Cyfieithathon ar-lein. Bydd e'n wych petai'r holl gymuned yn cymryd rhan trwy helpu i gyfieithu/creu erthyglau newydd am y maes pwysig yma dros y wythnosau nesaf. Gweler isod, rhestr o erthyglau sydd i angen - ond mae croeso i chi ychwanegu at hyn hefyd. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 13:14, 16 Chwefror 2022 (UTC)

;Erthyglau newydd
*[[Anhwylder gorbryder]]
*[[Anhwylder gorbryder cymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Social_anxiety_disorder en]
*[[Cydberthynas ryngbersonol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Interpersonal_relationship en]
*[[Straen yn y gwaith]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Occupational_stress en]
*[[Archwiliad Gwell Iechyd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Wellness_check en]
*[[Gofal Cymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Social_support en]
*[[Anhwylder defnydd sylwedd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Substance_use_disorder en]
*[[Camddefnyddio sylweddau]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Substance_abuse en] - ar y gweill
*[[Llesiant goddrychol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Subjective_well-being en]
*[[Euogrwydd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Guilt_(emotion) en]
*[[Edifeirwch]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Remorse en]
*[[Anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Antisocial_personality_disorder en]
*[[Diogelwch emosiynol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_security en]
*[[Argyfwng hunaniaeth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Identity_crisis en]
*[[ Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Mental_Health_Day en]
*[[Ffederasiwn Rhyngwladol Iechyd Meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Federation_for_Mental_Health en]
*[[Llesiant emosiynol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_well-being en]
*[[Hunan-barch]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Self-esteem en]
*[[Ansawdd bywyd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Quality_of_life en]
*[[Iechyd meddwl a ddigartrefedd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Homelessness_and_mental_health en]
*[[Bwydo ar y fron a iechyd meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Breastfeeding_and_mental_health en]
*[[Anghydraddoldeb iechyd meddwl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Mental_health_inequality en]
*[[Gorfodaeth anffurfiol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Informal_coercion en]
*[[Sbectrwm awtistiaeth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Autism_spectrum en]
*[[Cysgadrwydd]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Somnolence en]
*[[Anhwylder gordyndra]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Anxiety_disorder en]
*[[Anhwylder  panig]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Panic_disorder en]
*[[Bygwth]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Threat en]
*[[Parlys]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Paralysis en]
*[[Anhwylder hwyl]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Mood_disorder en]
*[[Synhwyrol]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Common_sense en]
*[[Ioga fel therapi]] [[:en:Yoga as therapy|en]]
*[[Iechyd meddwl a bywyd prifysgol]]
*[[Adferiad Recovery]]
*[[Gorflino]]
*[[Mudandod dethol]]
*[[Camesgoriad]]
*[[Hunan-niweiddio]]
*[[Poen]]
*[[Ynysu Cymdeithasol‎]] 
*[[Iechyd meddwl babanod]]
*[[System imiwnedd]]
*[[Tristwch]]
*[[Llawenydd]]
*[[Hwyliau (seicoleg)]]
*[[Dewrder]]
*[[Syndod (emosiwn)]]

;Cyfoethogi erthyglau
*[[Afiechyd meddwl]]
*[[Dibyniaeth]]
*[[Ethanol]]
*[[Meddygaeth]]
*[[Anhunedd]]
*[[Anhwylder bwyta]]
*[[Ysmygu]]
*[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]]


:Gwych! Mi gymerai olwg ar rai ohonyn nhw cyn caniad y ceiliog, fory'r bore, os byw ac iach! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:42, 17 Chwefror 2022 (UTC)
::Ie, byddaf yn cyfrannu hefyd - da cael rhyw fath o darged a thema. Dwi am orffen cwpl o bostiadau ar symbylwyr addysg Gymraeg yr 20g cynnar yn gyntaf, Siôn J [[Defnyddiwr:Stefanik|Stefanik]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Stefanik|sgwrs]]) 22.22 17 CHwefror 2022 (UTC)
:::Dw i di rhyw gychwyn, Jason. Prun ydy'r gorau gen ti: erthyglau cyfoethog (a llai ohonyn nhw!) neu lawer o erthyglau llai? Hefyd: be di'r daflen amser i hyn? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:46, 19 Chwefror 2022 (UTC)
:::Haia @[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] a @[[Defnyddiwr:Stefanik|Stefanik]]. Diolch am y diddordeb yn hyn! Mae gyda ni tan ddiwedd Mawrth i greu tua 30 erthygl newydd felly does dim pwysau mawr i greu llwyth o erthyglau. Felly mae'n lan i chi faint o amser si'n mynd mewn i bob un. Cywired yw'r peth pwysicaf. Diolch eto! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:55, 21 Chwefror 2022 (UTC)
::::Bore da pawb. Rwy'n cynnal Cyfieithathon bach bore efo Prifysgol Aberystwyth i gyfieithau rhai o'r erthyglau uchod. Byddaf yn gwirio pob erthygl newydd yn ystod y dydd. Diolch! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:54, 28 Chwefror 2022 (UTC)

== Teitlau ffilm, llyfrau Almaeneg ayb ==
Dw i newydd newid teitl ffilm a gyhoeddwyd yn yr Almaeneg i'r Almaeneg! Roedd rhyw wag wedi rhoi enw Saesneg i [[Aguirre, der Zorn Gottes]]! Mi fum yn ystyried ei drosi i'r Gymraeg, a fasa ddim gwahaniaeth gen i os oes rhywun yn dymuno ei newid i hynny. Angen polisi bychan ar hyn dw i'n meddwl. Dyma sy'n mynd drwy fy meddwl i: 
* Os mai Saesneg yw iaith y cyfrwng, yna (gan ein bod yn ddwyieithog) ei gadw yn yr iaith frodorol (Saesneg).
* Os yw'r cyfrwng mewn iaith arall (hy nid cy nag en) yna gellir dewis naill ai'r iaith frodorol neu'r Gymraeg fel teitl y llyfr, albwm, ffilm... 
Unrhyw farn neu opsiwn arall? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:42, 17 Chwefror 2022 (UTC)
:Rwy’n cytuno mai ''Aguirre, der Zorn Gottes'' yw’r ateb cywir yn yr achos hwn. Pryd bynnag y mae'n ymarferol, dylem ni ddefnyddio'r iaith wreiddiol ar gyfer teitl neu enw priodol yn hytrach na fersiwn wedi'i Seisnigeiddio. Ond mi allaf i weld hefyd ei bod yn anodd weithiau osgoi defnyddio fersiwn cyfarwydd o deitl yn Saesneg yn hytrach nag un yn yr iaith wreiddiol sy'n anghyfarwydd. Er engraifft, dw i newydd gymryd golwg ar y ffordd mae ffilmiau Studio Ghibli yn cael eu trin yma. Braidd yn fratiog. Mae gennym ni ''[[Tonari no Totoro]]'' yn hytrach na ''My Neighbour Totoro'', sy'n Peth Da yn fy marn i, er braidd yn syndod. Ar y llaw arall, mae gennym ''[[Howl's Moving Castle (ffilm)|Howl's Moving Castle]]'' yn hytrach na ''Hauru no Ugoku Shiro'' – dim syndod o gwbl. Byddai'n braf pe bai popeth yn gyson, ond mae'r byd yn dipyn o lanast, ac weithiau mae'n rhaid i Wicipedia ddal drych i fyny i'r llanast hwnnw. Yr hyn dw i'n meddwl fyddai'n wallgof fyddai dyfeisio teitlau Cymraeg sydd erioed wedi cael eu defnyddio yn y byd go iawn – ''Totoro fy Nghymydog'', ''Castell symudol Hauru'', ayyb. Dyma fagl y mae ein defnyddwyr yn syrthio iddo o bryd i'w gilydd. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 00:07, 18 Chwefror 2022 (UTC)
::100% - cytuno!
::Gallem gynnwys brawddeg neu ddwy at yr uchod: 
:
::Sylwer na ddylid cyfieithu teitlau cyfryngau Saesneg i'r Gymraeg; gellir hefyd, defnyddio fersiwn cyfarwydd o deitl yn Saesneg os yw'n un amlwg, cyfarwydd, yn hytrach na'r gwreiddiol, anghyfarwydd. 
::Os yw'r cyfieithiad yn un nodedig, ee ''[[Dan y Wenallt]]'', yna byddai'n dda cael dwy erthygl, fel gydag ''[[Under Milk Wood]]''. 
::Neu fedri di wella ar hyn Craigysgafn? Can diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:51, 18 Chwefror 2022 (UTC)

:::Na fedraf. Mae hynny'n swnio'n iawn i mi! --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 22:41, 18 Chwefror 2022 (UTC)

== Wicidestun ==

Mae na brysurdeb mawr wedi bod ar [https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Cael_cyfranwyr Wicidestun], diolch i Alwyn! MAe angen ei greu'n Weinyddwr, gan fod ei waith yn cael ei gyfygu gan ddiffyg hawliau i wneud hyn a llall. Er mwyn newid hyn, fedrwch chi gadw llygad ar y gwaith, a'n cynotrthwyo bob yn hyn a hyn os gwelwch yn dda? Er enghraifft dolenu'r llyfrau mae wedi'i greu ar Wicipedia neu ddefnyddio peth o'r testun? Cadwch eich llygad ar y Sgriptoriwm (y caffi!) er mwyn roi'r hawliau angenrheidiol i Alwyn. Diolch o galon! Robin / [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:58, 4 Ebrill 2022 (UTC)
:
:Er enghraifft, tybed a wnewch chi arwyddo [https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Hidlydd_camddefnydd yma] i gael gwared a'r bot sy'n gwneud dim! Yna, gallwn gynnig Alwyn yn Weinyddwr. DIOLCH! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:43, 6 Ebrill 2022 (UTC)
:
::Dw i di [https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Permissions#AlwynapHuw@cyws cynnig Alwyn yn Weinyddwr eto]. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 03:50, 27 Ebrill 2022 (UTC)

== Gosod Crop Tool ar prosiectau Wici Cymraeg ==

Mae Crop Tool yn declyn sydd yn galluogi chi i dorri lluniau sydd eisoes ar Gomin, gan gynnwys cropio llun allan o dudalen testun PDF, sydd yn ei wneud o'n hynod handi wrth drawsysgrifio llyfrau ar Wicidestun. Mae'r rhaglen yma [https://croptool.toolforge.org/ Crop Tool]; ac mae degau o enghreifftiau o luniau sydd wedi eu cropio allan o lyfrau efo'r teclyn yma [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Owen_Morgan_Edwards Category:Owen_Morgan_Edwards]. Yn ôl y dudalen yma ar gomin mae modd gosod y rhaglen ym mar offer ym mhrosiectau Wici, er mwyn ei ddefnyddio yn un syth o'r prosiect, [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:CropTool Commons:CropTool] ond mae'n tu hwnt i 'neall i. Gall rhywun sy'n deall y pethau yma cael golwg ar y ddalen naill a gosod y declyn ar Wicidestun neu ar yr holl brosiectau Cymraeg (mae'n bosib gwneud y naill neu'r llall mae'n debyg.) Diolch. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 23:45, 6 Ebrill 2022 (UTC)
:
:Mae hyn yn cael ei wneud yn unigol gan bob golygydd. 
:1. Dos i Meta a theipio User:AlwynapHuw/global.js yn y blwch chwilio. Clicia ar yr yr ysgrifen coch a weli er mwyn creu tudalen newydd o'r enw User:AlwynapHuw/global.js. 
:2. Copia'r canlynol yn y dudalen a'i safio:
:
 // Global CropTool
 if (mw.config.get('wgNamespaceNumber') === 6 &amp;&amp; mw.config.get('wgIsArticle'))
    mw.loader.load( '//commons.wikimedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-CropTool.js&amp;action=raw&amp;ctype=text/javascript' );
:Dylai edrych [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:Llywelyn2000/global.js fel hyn]. Cadwa'r dudalen. Bydd y sgript yma'n creu eicon y teclyn cropio ar BOB prosiect (gan gynnwys wp a wd). 
:Oherwydd hyn, bydd angen diffod y teclun ar Comin neu mi gei ddwy eicon. I wneud hyn dos i Dewisiadau, yna Teclunau, a'i ddiffodd.
:Llongyfarcha dy hun am wneud job dda drwy wneud paned. 
: [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:44, 7 Ebrill 2022 (UTC)

==Botiau==
@[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Ydy'r botiau newid pob tudalen sy'n gweithio yma hefyd yn gweithio ar Wicidestun? Rwyf wedi gwneud camgymeriad sylfaenol wrth greu bron pob dudalen yno, sef heb ystyried golwg ar y ffôn symudol. Os oes modd defnyddio bot, a fyddai modd newid pob &lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:35%; margin-right:35%;&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; (neu unrhyw rif % arall ag eithrio 0%) i &lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:10%; margin-right:10%;&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 05:31, 23 Ebrill 2022 (UTC)
:Dim problem. [https://cy.wikisource.org/wiki/Arbennig:Contributions/BOT-Twm_Crys Fedri di wiro'r 3 yma os g yn dda]. Os cywrir yna mi wnaf y gweddill. Ai incraments o 5 yn unig sydd i'w newid ee 30, 35, 40, neu a oedd eraill ee 31, 32, 33? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:39, 23 Ebrill 2022 (UTC)
::@[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Diolch mae'r 3 tudalen yn edrych yn dda ar y ffôn, tabled a'r cyfrifiadur. Efo'r ymylon mawr, mae'r testun yn cael ei gywasgu i ddim ond ychydig eiriau ar bob llinell ar ffôn, sydd yn anodd darllen. Mae modd defnyddio unrhyw rif ac mae ychydig efo 29, 31, 39 a 41, ond does dim yn uwch na 45, mae'r mwyafrif yn 25, 30, 35 a 40. Mae @[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] wedi bod wrthi fel lladd nadroedd yn gwneud yr ail wiriad i dudalennau i droi nhw o &quot;felyn&quot; i &quot;wyrdd&quot;, bydd Bot Twm yn golygu miloedd o dudalennau yn creu defnyddiwr hynod weithgar arall yn ystod cyfnod pan mae'r hoelion wyth yn gwirio anghenion y safle [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:11, 24 Ebrill 2022 (UTC)
:::{{Cwbwlhau|Wedi beni! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:44, 25 Ebrill 2022 (UTC)}}

==Cefnogi Alwyn ar Wicidestun==
Mae angen cefnogi Alwyn i fod yn Weinyddwr ar Wicidestun, os gwelwch yn dda (ia, eto! Diolch i reolau Meta!) Mae'r ddolen i'r '''[https://cy.wikisource.org/wiki/Wicidestun:Y_Sgriptoriwm#Creu_Gweinyddwr_arall_ar_cy-wicidestun;_cais_2 fan priodol yn fama]'''. DIOLCH! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:01, 27 Ebrill 2022 (UTC)

:Heb i mi gael unrhyw fath o hysbyseb, canfyddes fy mod eto'n weinyddwr ar Wicidestun, boed dros dro, ta hyd fy medd, dw'i ddim yn gwybod. Ond diolch i un ac oll am eich cefnogaeth! [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:54, 13 Mai 2022 (UTC)

==Gwahaniaethu==
Y drefn &quot;dynodi&quot; Cymraeg, traddodiadol, sydd i'w gweld mewn llyfrau, cylchgronau a newyddiaduron Cymraeg yw &quot;enw coma&quot; i ddynodi enw lle i wahaniaethu a chromfachau i ddynodi ffugenw i wahaniaethu. Ee '''y Parch John Jones, Aberdyfi''' am weinidog fu'n gweinidogaethu yn Aberdyfi yn ei anterth, ond '''John Jones (Eos Aberdyfi)''' am gerddor yn defnyddio ffug enw. Does dim cysondeb yn hyn o beth ar y Wicipedia Gymraeg, ac mae enghreifftiau o &quot;symud tudalen&quot; o'r drefn gynhenid i drefn Wikipedia Saesneg o ddynodi, e.e. '''John Jones, Maesygarnedd''' y traddodiad Gymraeg i '''John Jones (Maesygarnedd)''' yr arfer Saesneg. Fel awduron iaith sydd â thraddodiad hir ac ar wahân o ddynodi enwau, does dim rhaid i ni gyfieithu'r drefn Saesneg o ddynodi mewn cromfachau yn unig er mwyn gwahaniaethu erthyglau. Mae hyn yn wir, hefyd, efo erthyglau nad oes angen, eto, gwahaniaethu rhyngddynt. Mae &lt;nowiki&gt;[[Samuel Roberts (SR)]]&lt;/nowiki&gt; a &lt;nowiki&gt;[[Catherine Prichard (Buddug)]]&lt;/nowiki&gt; yn gywir, nid am fod y cromfachau yn eu gwahaniaethu rhag pobl a'r un enw ar Wicipedia, ond mae dyna eu ''dynodwyr'' cyffredin a thraddodiadol ym mhob cyhoeddiad Cymraeg, cyn bo Wicipedia yn bod. Gwell bod yn driw i'n hiaith na bod yn driw i arfer enwk. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:45, 13 Mai 2022 (UTC)
:Cytuno Alwyn, ac mae hyn yn cael ei nodi mewn dau bolisi sydd gynon ni: [[Wicipedia:Gwahaniaethu]] a [[Wicipedia:Canllawiau iaith]] ac mae'r ddau'n gyson a'i gilydd. A oes angen cryfhau'r rhain? Dw i wedi dadwneud John Jones (Maesygarnedd) i [[John Jones, Maesygarnedd]]. Eiliad o wendid! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:36, 17 Mai 2022 (UTC)

== Wici'r Holl Ddaear ==

[[Delwedd:Ysgyfarnog brown hare in WLE add.png|bawd|chwith]]
Y llynedd, daeth Cymru'n 8fed allan o dros 30 o wledydd yn y gystadleuaeth ffotograffeg '''Wici'r Holl Ddaear'''. Ac am y tro cyntaf, cafodd Cymru herio mawrion y byd, nid fel Wici Henebion, lle'r ydym yn cystadlu o dan y DU. Mae hyn yn chwa o awel iach a ffresh! 

Eleni, bydd y Llyfrgell Genedlaethol, WiciMon a ninnau (Wikimedia UK) yn trefnu am yr ail dro. Mae ein gwefan [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Earth_2022 yn fama]. Gallwch dynnu lluniau heddiw, a'u lanlwytho drwy gydol Mehefin. Mae na fideo bach da gan Jason ar sut i wneud hynny ar y wefan. Yn fyr - cliciwch ar y botwm gwyrdd ar Hafan y wefan a mi wneith adio categori fod y llun yn y gystadleuaeth. Mwynhewch, a chadwch yn ffit! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:23, 24 Mai 2022 (UTC)
:Newyddion diweddaraf: mae pob un o'r Parciau Cenedlaethol wedi ymuno gyda'r ymgyrch! Rhagor i ddod! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:03, 26 Mai 2022 (UTC)
:: Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi mynegi eu bod yn cefnogi ein hymgyrch! Da ni'n genedl annibynnol o ran wici a phel-droed, felly! A hynny gyda sel bendith ein Llywodraeth ni ein hunain! Ymlaen! 
:: Mae'r gystadleuaeth yn para drwy Fehefin. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:40, 2 Mehefin 2022 (UTC)

;Dros 1,361 o luniau wedi eu huwchlwytho!
Mae hi'r 9fed o Fehefin, ac mae na 1,361 o luniau wedi'u huwchlwytho! Cawsom 1,900 y llynedd. Diolch i bawb! Ar ddiwedd Mehefin byddwn yn cael ein hychwanegu i'r [https://wikiloves.toolforge.org/earth/2022 siart yma]. Ar hyn o bryd mi rydan ni'n 5ed allan o tua 30 o wledydd! Un job bach neis wrth fynd ymlaen ydy ychwanegu rhai o'r lluniau i'r erthyglau priodol. Dyma'r unig gystadleuaeth lle rydym yn cael ein hystyried yn wlad cuflawn, yn cyastadlu yn erbyn gweldydd sofran eraill. Chawn ni ddim gwneud hynny yn Wici Henebion - rhan o'r DU ydan ni - ac mae gen i lawer o greithiau'n brawf o'r ymladd a fu i newid hyn! Ond mae Wici'r Holl Ddaear yn ein derbyn am yr hyn yden ni - gwlad, cenedl gyflawn. Ymlaen! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:49, 9 Mehefin 2022 (UTC)

;3,460 !!!
...ac mae pythefnos i fynd! Da ni'n ail ar hyn o bryd, i'r Almaen! O flaen Sbaen a Rwsia, a'r gweddill a gwledydd bychain! ;-)  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:01, 14 Mehefin 2022 (UTC)

== Cod ar gyfer unrhyw leoliad - llif byw o Wicidata ==

Gallwch ychwanegu'r cod canlynol ar bob erthygl ar leoliad ee pentref, tref, dinas neu wlad:

 '''&lt;nowiki&gt;{{Poblogaeth WD}}&lt;/nowiki&gt;'''

Does dim rhaid newid unrhyw ran o'r cod! Jyst copio a phastio! Mi ychwanegith gyfeiriad at y ffynhonnell hefyd, lle mae'r canlyniadau diwethaf i'w gweld. Mae'n fersiwn haws a gwell na'r hen un wnes i, gan nad oes raid chwilio am Qid y lle. Mae'n diweddaru'n otomatig. Mae wedi ei banio o'r Wicipedia Saesneg, jyst fel fi. ;-) Mwynhewch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:02, 26 Mai 2022 (UTC)

== Sesiwn Zoom ar gyfer holl olygyddion Wicipedia yr ieithoedd Celtaidd! ==

Helo pawb!

Mae Defnyddiwr:Brwynog (Wikipedia Cernyweg a'r Gymraeg) a minnau'n trefnu cyfarfod Zoom ar '''Ddydd Mawrth 7 Mehefin am 7.00 yh ''', a gwahoddir pob golygydd rheolaidd ym mhob Wicipedia iaith Geltaidd. Byddwn yn trafod syniadau ar gyfer rhoi Golygathon at ei gilydd a fydd yn cael ei gynnal ym mis Medi. Os ydych am ymuno â ni bydd angen i chi anfon e-bost ataf i gael y ddolen.

;Beth yw editathon?
Cynhaliodd y golygyddion Cernywaidd a ninnau olygathon ynghyd a golygyddion Palestina ychydig fisoedd yn ol. [https://meta.wikimedia.org/wiki/2021_Palestine-Wales_Editathon Dyma beth wnaethon ni bryd hynny.]

;Sut i wiki-e-bostio?
Mae fy e-bost wedi'i droi ymlaen. Os yw'ch un chi, yna'r cyfan sydd angen i chi ei wneud yw mynd i fy nhudalen defnyddiwr. Yna ewch i'r ddewislen ar y chwith, ychydig o dan logo WP, ac i lawr i'r Blwch Offer, yna dewch o hyd i '''Ebostiwch y defnyddiwr'''. Yna gallwch ddanfon nodyn sydyn ataf yn gofyn am y ddolen briodol i Zoom.

;Dim e-bost?
I droi eich e-bost ymlaen, ewch i'ch dewis (Top) i'r dde o'ch Enw Defnyddiwr. Yn y dewisiadau, y tab cyntaf yw 'Proffil defnyddiwr': ewch i lawr i e-bost ac ychwanegwch eich e-bost. Reit hawdd a di-lol!

; Methu gwneud hyn?
Ebostiwch fi ar wicipediacymraeg @ gmail.com (dim angen y gofod gwyn)

Edrychaf ymlaen at eich gweld yn y cyfarfod hynod bwysig hwn! Dewch â gwên! Cofion cynnes.. Robin aka... [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:15, 30 Mai 2022 (UTC)

:Hoffwn i ddod. [[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 09:57, 2 Mehefin 2022 (UTC)
::Bril! Mae na dros ddeg yn dod erbyn hyn! Edrych ymlaen! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:35, 3 Mehefin 2022 (UTC)
:::Mae na 15 wedi cofrestru, ond cawn weld faint ddaw nos fory! Mae na nifer da o cywici wedi mynegi diddordeb a dw i'n edrych ymlaen yn arw i'ch cyfarfod! Mae lle i ragor os hoffech ddod! Wici-ebostiwch fi am ddolen Zoom. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 12:32, 6 Mehefin 2022 (UTC)

;DIOLCH i bawb ddaeth i'r cyfarfod!
Braf iawn oedd gweld chi i gyd! Cael rhoi wyneb i enw! Gweld gwen yn lle gair. 

Da ni am barhau fel grwp o olygyddion Celtaidd. Os ydych isio ymuno a'r grwp, bydd raid i chi gysylltu efo fi ar ebost. Byddwn yn creu golygathon Geltaidd rhwng y 6 gwlad ar Meta, ac mae croeso i chi ychwanegu erthyglau a ddymunir am Gymru mewn ieithoedd eraill [https://meta.wikimedia.org/wiki/Celtic_Editathon ar y dudalen yma]. Dw i wedi cyflwyno cod Wicidata ym mhob un o'r ieithoedd Celtaidd dros y blynyddoedd diwetha; y diweddaraf yw'r cod ar gyfer poblogaeth. Mae rhai o'r ieithoedd hyn yn gweiddi am help, felly: mewn undod mae nerth; undod sy'n gwerthfawrogi ac yn parchu gwahaniaethau. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:56, 9 Mehefin 2022 (UTC)

== Arglwyddi rhaglaw neu Arglwydd rhaglawiaid ==

Nifer o erthyglau rwyf wedi ysgrifennu am Arglwyddi Rhaglaw wedi eu newid i Arglwydd Rhaglawiaid. Mae hyn yn chwithig i fy nghlust i. Fel arfer yn y Gymraeg pan fo gan enw unigol dau gymal, y cymal gyntaf sydd yn cael ei luosogi ee Gweinidog yr Efengyl - Gweinidogion yr Efengyl; canwr opera - cantorion opera; chwaraewr rygbi - chwaraewyr rygbi. Mae gan farn Arglwydd Rhaglaw yr un grym a phe bai'r farn wedi dod o law (unigol) y brenin ei hun. Gan fod dim ond un brenin, Arglwyddi Rhaglaw yw'r niferoedd sydd awdurdodi pethau fel petaent wedi dod o law unigol ei fawrhydi. Yr '''Arglwyddi''' sy'n lluosog nid y '''''llaw''' brenhinol''. &lt;/br&gt;Onid gwell byddid agor sgwrs ar y pwnc yn hytrach na newid cynifer o erthyglau heb drafodaeth? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:26, 14 Mehefin 2022 (UTC)
:Beth am ofyn ar Twitter? Os nad oes ateb, ac os nad oes cyfeiriad at y lluosog mewn geiriadur dibynadwy, yna cynnig ein bod yn dilyn dy arweiniad di yn hyn, Alwyn. Mae be ti'n ddweud yn gwneud synnwyr yn tydy. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:21, 15 Mehefin 2022 (UTC)
::Sori, Alwyn, fi sydd ar fai yma. Roedd cryn lawer o erthyglau yn anghyson wrth ddefnyddio'r term(au). O ran y lluosog, dilynais yr arweiniad a roddwyd gan ''Geiriadur yr Academi'' a ''Byd Term Cymru'' (gwefan Llywodraeth Cymru sy'n ddefnyddiol dros ben ynghylch materion o'r fath) yn ogystal â nifer o wefannau swyddogol eraill. Yn wir, mae'r &quot;Arglwydd Raglawiaid&quot; (NB y treiglad) yn swnio braidd yn od, ond mae'n ymddangos mai dyna'r consensws swyddogol. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:54, 15 Mehefin 2022 (UTC)

== ffiltro botiau ==

Ces i gipolwg ar y newidiadau diweddar, ac roedd cyfraniadau gan [[Defnyddiwr:ListeriaBot]], hyd yn oed os yn gosod y ffiltr [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:RecentChanges?hidebots=1 &quot;Dynol, nid bot&quot;], er bod y cyfrif hwnnw'n ymddangos yn gywir yn y [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Arbennig:ListUsers/bot rhestr o fotiau]. Ydy rhywbeth o'i le gyda'r feddalwedd? [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 19:54, 16 Mehefin 2022 (UTC)
:Pa hwyl, a diolch am hwn. Mae ffiltr lleol hwn yn nodi ei fod yn fot, ond mi adawais i neges ar dudalen sgwrs y gwneuthurwr Magnus dro'n ol. Dw i wedi codi'r peth eto ar [https://github.com/magnusmanske/listeria_rs/issues/91 github] ac mae croeso i ti ehangu ar y broblem yn fano. Diolch eto am godi hwn! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:12, 22 Mehefin 2022 (UTC)
::Diolch am ei godi ar Github. Gwelwn a fydd rhywun yn ei drwsio neu gynghori i ni beth i'w wneud. Dw i'n gweld bod rhywun wedi ymateb i ddweud eu bod nhw'n gweld yr un broblem ar trwiki hefyd. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 20:33, 13 Gorffennaf 2022 (UTC)

==Cymorth i greu Cymorth Wicidestun==

Mae Wicidestun yn adnodd pwysig. Adnodd mor bwysig dylai fod yn ganolog i holl brosiectau'r Wici Gymraeg. Mae'n cynnig llyfrau sy'n gyfeiriadau ''ar gael'' i erthyglau Wicipedia, mae'n cynnwys ffynhonnell dyfyniadau i [[Wiciddyfynu]] Cymraeg a sawl gair anghyfarwydd gellir eu hegluro ar y [[Wiciadur]].

Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf yr wyf wedi llwyddo, efo ychydig o gymorth, i &quot;gyhoeddi&quot; 63 o lyfrau, sydd yn chwiladwy o gais ar Google etc. Rwyf wedi sganio ac uwchlwytho tua 80 o lyfrau eraill sydd heb eu cyffwrdd eto. Mae gennyf fwy na 60 o lyfrau yn fy nghasgliad personol, addewid o 5 llyfr y mis gan lyfrgelloedd gogledd Cymru heb sôn am y cannoedd o lyfrau Cymraeg sydd wedi eu sganio gan Google. Ond mae wedi dod yn fwy o gig na allwn gnoi, bellach. Mae angen imi ofyn cymorth yn y gwaith.

Mae creu tudalennau Wicidestun yn (ddiflas) o hawdd, y broblem yw bod y tudalennau cymorth (Saesneg) yn uffernol o gymhleth i'w dilyn. Da o beth byddai gweld yn htrach nag egluro! Mae gennyf raglen creu fideo i ddangos be dwi'n gwneud, ond fel hynafgwr byddar efo dannedd gosod gwael dydy fy lleferydd ddim yn ddigon eglur i greu fideo sain cymorth 

Pe bawn yn creu fideo mud efo sgript a fyddai modd i rywun arall ei drosleisio imi, neu dangos imi sut i ddefnyddio'r sgript fel is deitlau? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 03:58, 8 Gorffennaf 2022 (UTC)

:Haia Alwyn. Mi gynigiais gwneud fideo fel hwn chwe mis yn ol mewn gohebiaeth atat, ac mae'r cynnig yn dal i sefyll. Uwchlwytha dy fideo i'r cwmwl yn rhywle a danfona ddolen ataf; mi dyna i'r sain oddi arno a'i isdeitlo. Byddai fideo holi-ac-ateb sut mae mynd ati i brawfddarllen y llyfrau ti wedi eu sganio yn ffordd dda hefyd. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 08:12, 11 Gorffennaf 2022 (UTC)

== Enabling Section Translation: a new mobile translation experience ==

{{int:Hello}} Welsh Wikipedians!

Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}.

The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Welsh Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Give us your feedback

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Ask us questions

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Tell us how to improve it.

Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it.

'''Background information'''

[[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February 2021 in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better.

[https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones.

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device.

Welsh Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity.

We plan to enable the tool on Welsh Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; As a reply to this message

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]].

'''Try the tool'''

Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on your Wikipedia, you’ll have access to [[:ts:Special:ContentTranslation|https://cy.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve.

'''Provide feedback'''

Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on:

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; The tool

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; What you think about our plans to enable it

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Your ideas for improving the tool.

Thanks, and we look forward to your feedback and questions.

[[Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|sgwrs]]) 02:16, 12 Gorffennaf 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team

'''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice.

===Section Translation tool enabled in Welsh Wikipedia===

Hello Friends!
 
The Language team is pleased to let you know that the [https://cy.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?from=en&amp;to=cy&amp;sx=true#/ now enabled in  Welsh Wikipedia]. It means you can translate real content one section at a time using your mobile devices with ease.

Now you can also start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Welsh. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Cymraeg. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below.
 
[[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|center|Image of the entry point]]

Content created with the tool will be marked [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:Log?type=&amp;user=&amp;page=&amp;wpdate=&amp;tagfilter=sectiontranslation&amp;wpfilters%5B%5D=newusers with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. 
 
So, [https://cy.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation enjoy the tool] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it.

Thank you!

[[Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:UOzurumba (WMF)|sgwrs]]) 18:05, 10 Awst 2022 (UTC)

== Teipo ar dudalen &quot;Canlyniadau'r chwiliad&quot; ==

[[Delwedd:Chhwaer.jpg|bawd]]
Oes modd i rhywun efo'r hawl i olygu y tudalen &quot;Canlyniadau'r chwiliad&quot; cywiro camgymeriad ar y tudalen sydd wedi bod yno am flynyddoedd? Ar ochr dde y dalen ceir awgrymiadau o ganlyniadau chwilio o chwaer prosiectau Wicipedia. Ond mae na h diangen rhwng y &quot;ch&quot; a'r &quot;w&quot; yn chwaer. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 19:25, 23 Gorffennaf 2022 (UTC)

:Fedri di ail-greu hwn a danfon dolen i'r dudalen lle mae'n ymddangos? Dw i newydd chwilio ar TranslateWiki, a dim son amdano. Diolch. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:09, 5 Awst 2022 (UTC)

::{{Ping|Llywelyn2000}} Rho'r ymchwiliad ''Chwedlau'r Aelwyd'' i mewn i'r blwch CHWILIO ar ben unrhyw dudalen Wicipedia. Does dim erthygl o'r enw ar Wicipedia, ond mae llyfr (uffernol o ddiflas) gyda'r teitl ar Wicidestun. Felly bydd y chwiliad yn creu'r awgrym '''''chhwaer-brosiectau''''' a'r ochr dde'r sgrin gyda linc i'r llyfr Wicidestun (ar gyfrifiadur desg, dim yn gwybod be sy'n digwydd efo'r wedd symudol). Rhyw hanner cof mae::{{Ping|Jason.nlw}} a greodd, neu a osododd y nodwedd, blynyddoedd maith yn ôl yn y cyfnod pan oeddem yn brin iawn o erthyglau ac yn meddwl am ffurf i beidio â chael gormod o chwiliadau cwbl aflwyddiannus. [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 00:44, 6 Awst 2022 (UT

==Diweddaru côd Wiki chwiorydd ==
Problem ar Wicidestun, Wicidyfynu a Wiciadur, yw eu bod wedi eu creu blynyddoedd yn ôl ac wedi eu gadael fel marciau i sefyll bwlch heb eu datblygu o ran cynwys na chôd, erstalwm. O Geisio creu &quot;Opera Infobox&quot; ar Wicipedia, mae'n hawdd, copïo &quot;Opera Infobox&quot; i &quot;Nodyn:Opera&quot; a chyfieithu ambell i air. Ar y chwaer prosiectau mae bron yn amhosibl; yn rhannol gan nad oes cysylltiad rhwng y rheol &quot;Opera Infobox&quot; i &quot;Nodyn:Opera&quot;. Ar Wicidestun mae &quot;Nodyn:Opera yn dal i chwilio am &quot;Opera Infobox&quot; ac yn methu ei chael ac yn dal i chwilio. Rwyf wedi trio defnyddio y drefn sy'n creu } yn ôl ei ddefnydd rheolaidd, heb lwyddiant gan bod pob rheol yn y broses yn alw am reol arall Rwy'n hoff o hel achau, ond mae mynd  i ddegfed ach &quot;template&quot; yn mwy na digon i mi. Heb ddeallt sut mae bol y peiriant yn gweithio; a fyddai defnyddio un o'r bots i lawrlwytho pob templed nodyn a themplad o fan hyn i bob chwaer prosiect yn gymorth? [[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 02:48, 6 Awst 2022 (UTC)
: Fy awgrym ydy canolbwyntio ar y testun ac nid yr allanolion, Alwyn. O ran gwybodleni, mae defnyddio'r dair nodyn (Pethau, Person a Lle) yn llawer haws na mewnforio miloedd o nodion o cy-wici / en-wiki; byddai mewnforio gyda bot yn bosib, yn hynod o gymhleth. Pa nodion / templedi ydy'r pwysicaf i'w cael ar Wicidestun, Alwyn? Efallai y byddai rhestr o'r pwysicaf yn rhoi brasamcan o'r gwaith. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:52, 12 Awst 2022 (UTC)

== Ffilmiau ==

Dw i di rhoi trefn ar gronfa o ffilmiau (cofio trafod hyn gyda {{Ping|Dafyddt}} yng Nghaerdydd, flynyddoedd yn ol) a mi fyddaf yn cyhoeddi rhyw ddeg i bymtheg erthygl, o dipyn i beth, er mwyn cael eich awgrymiadau / bendith! Dw i newydd roi un o'r lleiaf yma: ''[[Die Hände Meiner Mutter]]'' a daw rhagor cyn hir! Fel sy'n arferol, os nad oes gwybodaeth, yna mae na sawl Nodyn yn disgwyl ei amser, yn guddiedig, a phan ddaw rhagor ar Wicidata, mi wneith y brawddegau priodol flodeuo'n weledol i'r darllenydd. Diolch! 

ON Mae'n amhosib edrych ar bob ffilm ac adolygiad i weld a ydyw'n nodedig, ond fy llinyn mesur ydy hyn: os yw ar Wicipedia iaith arall, yna mae'r iaith honno'n credu ei bod yn nodedig. Dylem gael ffydd yn y wicis erill yn fy marn bach i. Dyma wnaethom ni efo'r erthyglau ar y menywod rhyw 6 mlynedd yn dol. 
OON mi wna i'r categoriau wrth fynd ymlaen, ond am y tro mi adawai nhw'n goch hyll!  {{Ping|Craigysgafn|Adda'r Yw}}. Cofion...  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:41, 5 Awst 2022 (UTC)
:{{Ping|Craigysgafn}} Diolch - ro'n i'n gweld sawl erthygl heb italeiddio enwau ffilm pan edrychais ryw fythefnos yn ol, ond wedi edrych ymhellach, heddiw, yn dilyn dy olygu, mae'r rhan fwyaf wedi'u hitaleiddio! A does dim gwahaniaeth rhwng ffilm a llyfr yn nagoes? Does fawr o gysondeb ar de-wici chwaith, ond mi ddilynaf dy safon gyda'r gweddill. Diolch yn fawr am d'amser ar hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 16:08, 6 Awst 2022 (UTC)
::{{Ping|Llywelyn2000}} Dylai enwau llyfrau (ac eithrio llyfrau'r Beibl), cylchgronau, dramâu, ffilmiau, cyfresi teledu, albymau, paentiadau, cerfluniau, llongau, locomotifau a phethau tebyg fod mewn italig. Enwau gweithiau cerddorol hefyd gan mwyaf, ond y mae yna eithriadau (rhy gymleth i'w sgwennu ar gefn paced ffags). Mi dreuliais oes yn trin y math hwn o bethau. 'Sdim syndiad 'da fi pam na ddefnyddiwyd italig gan yr erthygl ''Die Hände meiner Mutter'' ar dewici. Mae ganddyn nhw'r un rheolau. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 19:17, 6 Awst 2022 (UTC)
:::Ew, bendigedig! Mi wnai gywiro'r gronfa ddata. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 05:03, 7 Awst 2022 (UTC)
Y teitl: fel y cytunwyd dro'n ol, mae teitlau ffilmiau tramor, ar wahan i'r Saesneg wedi eu cyfieithu - i raddau helaeth! Dw i'n siwr fy mod wedi methu rhai, ac mae problem pan fo'r ffilm wedi'i chyhoeddi mewn sawl iaith. Ar y cyfan, mae'r rheol wedi'i pharchu. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:45, 12 Awst 2022 (UTC)

:Gwaith gwych! Ond, ynghylch''Gwobr i'r Gwrthryfelwr'': dyma ffilm Rwseg o'r cyfnod Sofietaidd. O ble daeth y teitl Almaeneg &quot;Kopfgeld für den Aufrührer&quot;, tybed? Cyn belled ag y gallaf ganfod, ystyr yr enw Rwseg gwreiddiol - Белый башлык - yw &quot;Cwfl gwyn&quot;, gan gyfeirio at benwisg y Cosaciaid. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 17:19, 12 Awst 2022 (UTC)
::Dylwn fod wedi sylwi ar hyn! Mae'n dangos fod y wybodaeth, hefyd, ar WD yn ddiffygiol weithiau (newydd ei ychwanegu), ond mae'n brosiect sy'n datblygu'n sydyn, a gwallau a bylchau'n lleihau o ddydd i ddydd. Dw i newydd ychwanegu dy awgrym o deitl Cymraeg. Gwell o lawer! Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:19, 13 Awst 2022 (UTC)
:::Diolch am yr awgrymiadau {{Ping|Deb|Craigysgafn}} ychwanegwyd y Default Sortcode bondigrbs, a manion eraill! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 08:38, 16 Awst 2022 (UTC)
----

Ffilmiau: 
''[[Chingari (ffilm o 2013)]]'', ''[[El Galleguito De La Cara Sucia]]'', ''[[Gwobr i'r Gwrthryfelwr]]'', ''[[12 Angry Men]]'', ''[[2001: A Space Odyssey]]'', ''[[Xalq Nəğməkarı (ffilm, 1963)]]'' (un o'r lleiaf), ''[[14, Fabian Road]]'', ''[[23-F: La Película]]'', ''[[A Poor Wife's Devotion]]'', ''[[Doedden Nhw'n Amser Da?]]'' (un o'r lleiaf), ''[[Rhyfel y Twneli]]'' (y lleiaf un!), ''[[Aah (ffilm, 1953)]]''. 

----

== Etholiad Sefydliad Wicimedia: angen cyfaill ==

Mae na bleidlais [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Candidates yn fama] ar gyfer un o brif bwyllgorau Wicimedia canolog (Sefydliad). Fel Grwp Defnyddwyr, mae gennym un bleidlais. Rhowch wybod i mi os ydych yn awyddus i bleidleisio dors un o'r rhain. Yn bersonol, mae na ddau yn dod i'r brig: Mike Peel, gan ei fod wedi cynorthwyo cywici sawl gwaith dros y 10 mlynedd diwethaf, a Farah Jack Mustaklem un o sefydlwyr y Grwp Defnyddwyr Lavant, a fu'n cydweithio gyda ni yn y Golygathon Palesteina-Cymru-Cernyw. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:54, 6 Awst 2022 (UTC)
:Mae cysylltiadau personol o'r math hyn yn bwysig. Rwy'n hapus i ddilyn dy arweiniad, Robin. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 19:40, 6 Awst 2022 (UTC)

::O'r profiad bychan rwyf wedi cael efo Wici tu allan i Wici Cymraeg, fy argraff yw bod y rhan fwyaf o uwch swyddogion y mudiad yn gwbl anwybodus ac yn gwbl ddi-hid i'r problemau y mae Wicis llai eu defnydd yn eu hwynebu. Mae'r ffaith bod un ohonynt, Farah Jack Mustaklem, wedi cyd weithio a phrosiect efo Wici Cymru a Wici Cernyw, yn  awgrymu un a allasai bod a mwy o ddealltwriaeth a chydymdeimlad ag anghenion y Wicis llai.[[Defnyddiwr:AlwynapHuw|AlwynapHuw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:AlwynapHuw|sgwrs]]) 21:51, 9 Awst 2022 (UTC)

== Delweddau wedi'u huwchlwytho gyda &quot;chaniatâd gan y crëwr&quot; ==

Mae [[:Delwedd:Eisteddfod 2012.gif]] wedi cael ei huwchlwytho dan y drwydded ''&quot;Rhyddhawyd y ddelwedd hon gan Eisteddfod Genedlaethol Cymru, i'w defnyddio mewn erthyglau'r Wicipedia Cymraeg yn unig.&quot;'' Mae'n glir, ar sail beth mae [[Nodyn:Caniatâd gan y crëwr]] (sy'n dyddio o 2011) yn ei ddweud, nad yw hyn yn drwydded ddilys ar gyfer defnydd Wicipedia. Dw i wedi tagio'r ddelwedd gyda'r nodyn honno, ac bydd rhaid ei dileu oni bai bod modd rhoi rhyw drwydded dderbyniol yn ei lle - a chyn i ni allu wneud hynny, dw i'n dychmygu y byddai rhaid i rywun fynd nôl i bwyllgor yr Eisteddfod i ofyn am ganiatâd i'w rhyddhau dan y drwydded CC-BY-SA-3.0, gan dynnu eu sylw at destun y drwydded er mwyn iddynt allu gweld y byddai hynny'n rhoi hawliau sy'n ymestyn i drydydd partïon yn ogystal â Wicipedia ei hun, gan gynnwys y rhai masnachol, er mwyn iddynt allu gwneud penderfyniad gwybodus. Ond fyddwn i ddim yn gwybod sut i chwilio am restr lawn o ddelweddau sy wedi cael eu copïo o wefan yr Eisteddfod ac sy'n defnyddio'r drwydded annilys honno - mae'r [[Wicipedia:Y_Caffi/archif/12#Hawlfraint_Lluniau_ar_Wefan_y_Steddfod_Genedlaethol.|drafodaeth]] (a ddigwyddodd yn 2009) yn cyfeirio at ''&quot;rhai o'r lluniau sydd ar eich gwefan&quot;'', felly mae'n debyg bod delweddau eraill y mae hyn yn effeithio arnynt yn bodoli rywle. Ydy unrhyw un yn gwybod sut i chwilio amdanynt?

Gyda llaw, rhywbeth arall dw i'n sylwi arno yma yw bod caniatâd a roddwyd yn 2009, ynglŷn a delweddau oedd ar eu gwefan ar y pryd, wedi cael ei ddefnyddio i gyfiawnhau uwchlwytho ffeil gyda logo Eisteddfod 2012, sy braidd yn sicr i fod heb wedi bodoli eto pan roddwyd y caniatâd. Ni cheir gwneud rhywbeth tebyg oni bai eu bod nhw'n gwneud datganiad diamwys nad yw'r caniatâd yn ymwneud â ffeiliau sy'n bodoli yn unig, ond hefyd i unrhyw ffeil (neu ffeil o ddisgrifiad penodol) a grëir yn y dyfodol. Annhebyg iawn y byddent yn caniatáu â chais fel hynny yn fy marn i. [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 10:54, 15 Awst 2022 (UTC)

:Croeso i ti leihau unrhyw gydraniad uchel, ac ychwanegu trwydded Defnydd Teg ar luniau fel hyn. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 14:12, 15 Awst 2022 (UTC)

::Diolch. Gallai hynny weithio fel datrysiad, gan ddibynnu ar sut yn union mae'r ddelwedd yn cael ei defnyddio (mae'r rheolau am Ddefnydd Teg braidd yn gyfyngedig). Ond oes gan unrhyw un yma ateb i'r cwestiwn am sut i gael rhestr o'r delweddau sy wedi cael eu hychwanegu ar sail y caniatâd dan sylw? Anodd cychwyn cyn hynny. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 16:38, 15 Awst 2022 (UTC)</text>
      <sha1>fdxvkn87x88emd5l7v8jmmzvpeb2w7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Porthaethwy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2553</id>
    <revision>
      <id>11101958</id>
      <parentid>11093665</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T09:20:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gyfun Llangefni 3</username>
        <id>73289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6894" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields = cylchfa
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth
| aelodcynulliad = {{Swits Ynys Môn i enw'r AC}}
| aelodseneddol = {{Swits Ynys Môn i enw'r AS}}
}}

Tref a chymuned ar [[Ynys Môn]] yng ngogledd-orllewin [[Cymru]] yw Porthaethwy. Mae'n edrych dros Afon Menai ac yn gorwedd ger [[Pont y Borth|Pont Menai,]] a adeiladwyd yn 1826 gan [[Thomas Telford]], ychydig dros y dŵr o Fangor. Saif ar lan [[Afon Menai]] ac mae'r bont Menai yn ei gysylltu i lan Cymru. Mae ganddi boblogaeth o  3,376 sef y pumed dref fwyaf ar ynys Môn&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |title=Office for National Statistics: ''Neighbourhood Statistics: Census 2011: Isle of Anglesey'' |access-date=2017-06-11 |archive-date=2011-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110613042922/http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 

[[Delwedd:Porthaethwy01LB.jpg|dim|bawd|260px]]
[[Delwedd:Smallest house menaibridge.jpg|250px|bawd|dim|Hen fwthyn - y tŷ lleiaf yn y Borth]]

==Hanes==
Daw’r enw o [[Porth]] + Daethwy, yr olaf yn enw llwyth Celtaidd lleol (gweler hefyd [[Dindaethwy]], enw'r [[cwmwd]] lleol yn yr Oesoedd Canol). Sefydlwyd trigfan yma ers canrifoeddd oherwydd hwn yw pwynt culaf [[Afon Menai]], felly yn le croesi cyfleus. Yn y 9g dyma lle daeth [[Tysilio]] i fyw fel meudwy ar yr ynys fechan sydd bellach yn dwyn ei enw a sefydlu’r eglwys.
[[Delwedd:Beaumaris Road, Menai Bridge NLW3363773.jpg|bawd|chwith|Ffordd Biwmares, Porthaethwy.]]

Bu fferi yn croesi’r [[Afon Menai|Fenai]] yma ers canrifoedd: y cofnod cyntaf ohono yn [[1292]]. Parhaodd felly fel un o’r croesfannau pennaf.

Pan agorwyd [[Pont Y Borth]] ym [[1826]], ‘daeth oes i fferi i ben, ond parhaodd cysylltiadau’r Borth a’r môr, gyda masnachwyr yn mewnforio ac allforio, a diwydiant adeiladu llongau lleol. Y llongfasnachwyr pennaf yn y [[19g]] oedd teulu Davies o [[Treborth|Dreborth]].  

Cafodd Ynys Môn ei wahanu o Gymru ar ôl llanw uchel tua 8,000 i 9,000 o flynyddoedd yn ôl.  

Mae'r afon sydd yn rhedeg drwy Borthaethwy yn rhedeg am 16 milltir Biwmares i Abermenai.

Pan gafodd Pont Telford, ei adeiladu, yn 1826 gan Thomos Telford, y bont oedd yr un mwyaf yn ei adeg.

==Ffair y Borth==
[[24 Hydref]] yw diwrnod Ffair y Borth.

Mae’r ffair yn dyddio’n ôl i [[1691]]. Roedd yn ffair geffylau i ddechrau, ac roedd mart prynu a gwerthu anifeiliaid yn rhan annatod o’r ffair hyd at yr 1970au. Bu yn ffair gyflogi hefyd. Roedd yn un o achlysuron mawr y flwyddyn i lawer o werin bobl Môn ac [[Arfon]]. Dyma hen bennill amdani:
:'Mae Ffair y Borth yn nesu,
:Caf deisen wedi ei chrasu,
:A chwrw poeth o flaen y tân,
:A geneth lân i'w charu.'
(''[[Hen Benillion]]'', gol. [[T. H. Parry-Williams]], rhif 218)

Heddiw, mae’r ffair yn parhau i’w chynnal yn flynyddol, fel ffair bleser yn bennaf, sydd yn ôl traddodiad yn cael ei gynnal ar dir cyffredin sy'n gwasanaethu fel maes parcio gweddill y flwyddyn. Ar Hydref 24, diwrnod y ffair, bydd ffyrdd ar gau er mwyn cynnal nifer o stondinau.

==Y Borth Heddiw==
Mae’r dref yn gartref i Ysgol Gwyddorau Eigion [[Prifysgol Cymru, Bangor]] sydd yn defnyddio’r pier i gartrefu’r llong ymchwil, ''Prince Madog'', ac i [[Ysgol Uwchradd|ysgol uwchradd]] fwyaf [[Ynys Môn]], [[Ysgol David Hughes, Porthaethwy|Ysgol David Hughes]].

Lleolir rhaglen deledu [[S4C]], [[Rownd a Rownd]] yma, a’r dref yn cynnwys siopau ffug sy’n setiau deledu pwrpasol ar gyfer y gyfres. Mae’n gartref i fand pres Porthaethwy.

Aiff [[Llwybr Arfordirol Ynys Mon]] drwy'r dref.

==Cyfrifiad 2011==
Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth:  ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;
{{bar box
|float=left
|title=Cyfrifiad 2011
|titlebar=#AAF
|caption= 
|width=
|bars=
{{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Porthaethwy (pob oed) (3,376)'''|yellow|100}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porthaethwy) (1,790)'''|red|54.9}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}}
{{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porthaethwy) (2114)'''|green|62.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Porthaethwy) (556)'''|blue|36.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}}
}}

{{clirio}}

==Pobl nodedig==
* [[Wayne Hennessey]] (gôl-geidwad tim pêl-droed dynion Cymru)
* [[Rhun ap Iorwerth]] (aelod o Gynulliad Cymru)
* [[Thomas Telford]] (adeiladwr Pont y Borth)
* [[Jane Helen Rowlands]] (ysgolhaig a chenhadwr)
* [[Dafydd Rhys ap Thomas]] (ysgolhaig beiblaidd)

==Gweler hefyd==
* [[Canolfan Thomas Telford, Porthaethwy]]
* [[Capel Moreia, Porthaethwy]]

==Llyfryddiaeth==
*Davies, J. M., &quot;Porthaethwy&quot;, yn ''Nabod Môn'', gol. Jones a Thomas (Gwasg Carreg Gwalch, 2003)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/safle/porthaethwy/ Safle’r BBC]
* [http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html Prosiect Menai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060924191033/http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html |date=2006-09-24 }}
* [http://www.sos.bangor.ac.uk/about/index_cym.htm Ysgol Gwyddorau Eigion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060825061944/http://www.sos.bangor.ac.uk/about/index_cym.htm |date=2006-08-25 }}
* [http://www.s4c.co.uk/rowndarownd/ Safle We Rownd a Rownd]
* [http://www.menaibridgeband.org.uk/ Band Porthaethwy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808194447/http://www.menaibridgeband.org.uk/ |date=2006-08-08 }}

{{Trefi Môn}}

[[Categori:Cymunedau Ynys Môn]]
[[Categori:Porthaethwy| ]]
[[Categori:Trefi Ynys Môn]]</text>
      <sha1>pmflyqseioria5l6app5vi00l1vu06j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101959</id>
      <parentid>11101958</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:05:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gyfun Llangefni 3</username>
        <id>73289</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6912" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields = cylchfa
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth
| aelodcynulliad = {{Swits Ynys Môn i enw'r AC}}
| aelodseneddol = {{Swits Ynys Môn i enw'r AS}}
}}

Tref a chymuned ar [[Ynys Môn]] yng ngogledd-orllewin [[Cymru]] yw Porthaethwy. Mae'n edrych dros Afon Menai ac yn gorwedd ger [[Pont y Borth|Pont Menai,]] a adeiladwyd yn 1826 gan [[Thomas Telford]], ychydig dros y dŵr o Fangor. Saif ar lan [[Afon Menai]] ac mae'r bont Menai yn ei gysylltu i lan Cymru. Mae ganddi boblogaeth o  3,376 sef y pumed dref fwyaf ar ynys Môn&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |title=Office for National Statistics: ''Neighbourhood Statistics: Census 2011: Isle of Anglesey'' |access-date=2017-06-11 |archive-date=2011-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110613042922/http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 

[[Delwedd:Porthaethwy01LB.jpg|dim|bawd|260px]]
[[Delwedd:Smallest house menaibridge.jpg|250px|bawd|dim|Hen fwthyn - y tŷ lleiaf yn y Borth]]

==Hanes==
Daw’r enw o [[Porth]] + Daethwy, yr olaf yn enw llwyth Celtaidd lleol (gweler hefyd [[Dindaethwy]], enw'r [[cwmwd]] lleol yn yr Oesoedd Canol). Sefydlwyd trigfan yma ers canrifoeddd oherwydd hwn yw pwynt culaf [[Afon Menai]], felly yn le croesi cyfleus. Yn y 9g dyma lle daeth [[Tysilio]] i fyw fel [[meudwy]] ar yr ynys fechan sydd bellach yn dwyn ei enw a sefydlu’r eglwys.
[[Delwedd:Beaumaris Road, Menai Bridge NLW3363773.jpg|bawd|chwith|Ffordd Biwmares, Porthaethwy.]]

Bu fferi yn croesi’r [[Afon Menai|Fenai]] yma ers canrifoedd: y cofnod cyntaf ohono yn [[1292]]. Parhaodd felly fel un o’r croesfannau pennaf.

Pan agorwyd [[Pont Y Borth]] ym [[1826]], ‘daeth oes y fferi i ben, ond parhaodd cysylltiadau’r Borth a’r môr, gyda masnachwyr yn mewnforio ac allforio, a diwydiant adeiladu llongau lleol. Y llongfasnachwyr pennaf yn y [[19g]] oedd teulu Davies o [[Treborth|Dreborth]].  

Cafodd Ynys Môn ei wahanu o Gymru ar ôl llanw uchel tua 8,000 i 9,000 o flynyddoedd yn ôl.  

Mae'r afon sydd yn rhedeg drwy Borthaethwy yn rhedeg am 16 milltir o [[Biwmares]] i [[Abermenai]].

Pan gafodd Pont y Borth, ei hadeiladu, yn 1826 gan Thomos Telford, y bont oedd yr un mwyaf yn ei chyfnod.

==Ffair y Borth==
[[24 Hydref]] yw diwrnod Ffair y Borth.

Mae’r ffair yn dyddio’n ôl i [[1691]]. Roedd yn ffair geffylau i ddechrau, ac roedd mart prynu a gwerthu anifeiliaid yn rhan annatod o’r ffair hyd at yr 1970au. Bu yn ffair gyflogi hefyd. Roedd yn un o achlysuron mawr y flwyddyn i lawer o werin bobl Môn ac [[Arfon]]. Dyma hen bennill amdani:
:'Mae Ffair y Borth yn nesu,
:Caf deisen wedi ei chrasu,
:A chwrw poeth o flaen y tân,
:A geneth lân i'w charu.'
(''[[Hen Benillion]]'', gol. [[T. H. Parry-Williams]], rhif 218)

Heddiw, mae’r ffair yn parhau i’w chynnal yn flynyddol, fel ffair bleser yn bennaf, sydd yn ôl traddodiad yn cael ei gynnal ar dir cyffredin sy'n gwasanaethu fel maes parcio gweddill y flwyddyn. Ar Hydref 24, diwrnod y ffair, bydd ffyrdd ar gau er mwyn cynnal nifer o stondinau.

==Y Borth Heddiw==
Mae’r dref yn gartref i Ysgol Gwyddorau Eigion [[Prifysgol Cymru, Bangor]] sydd yn defnyddio’r pier i gartrefu’r llong ymchwil, ''Prince Madog'', ac i [[Ysgol Uwchradd|ysgol uwchradd]] fwyaf [[Ynys Môn]], [[Ysgol David Hughes, Porthaethwy|Ysgol David Hughes]].

Lleolir rhaglen deledu [[S4C]], [[Rownd a Rownd]] yma, a’r dref yn cynnwys siopau ffug sy’n setiau deledu pwrpasol ar gyfer y gyfres. Mae’n gartref i fand pres Porthaethwy.

Aiff [[Llwybr Arfordirol Ynys Mon]] drwy'r dref.

==Cyfrifiad 2011==
Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth:  ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;
{{bar box
|float=left
|title=Cyfrifiad 2011
|titlebar=#AAF
|caption= 
|width=
|bars=
{{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Porthaethwy (pob oed) (3,376)'''|yellow|100}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porthaethwy) (1,790)'''|red|54.9}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}}
{{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porthaethwy) (2114)'''|green|62.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Porthaethwy) (556)'''|blue|36.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}}
}}

{{clirio}}

==Pobl nodedig==
* [[Wayne Hennessey]] (gôl-geidwad tim pêl-droed dynion Cymru)
* [[Rhun ap Iorwerth]] (aelod o Gynulliad Cymru)
* [[Thomas Telford]] (adeiladwr Pont y Borth)
* [[Jane Helen Rowlands]] (ysgolhaig a chenhadwr)
* [[Dafydd Rhys ap Thomas]] (ysgolhaig beiblaidd)

==Gweler hefyd==
* [[Canolfan Thomas Telford, Porthaethwy]]
* [[Capel Moreia, Porthaethwy]]

==Llyfryddiaeth==
*Davies, J. M., &quot;Porthaethwy&quot;, yn ''Nabod Môn'', gol. Jones a Thomas (Gwasg Carreg Gwalch, 2003)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/safle/porthaethwy/ Safle’r BBC]
* [http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html Prosiect Menai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060924191033/http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html |date=2006-09-24 }}
* [http://www.sos.bangor.ac.uk/about/index_cym.htm Ysgol Gwyddorau Eigion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060825061944/http://www.sos.bangor.ac.uk/about/index_cym.htm |date=2006-08-25 }}
* [http://www.s4c.co.uk/rowndarownd/ Safle We Rownd a Rownd]
* [http://www.menaibridgeband.org.uk/ Band Porthaethwy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808194447/http://www.menaibridgeband.org.uk/ |date=2006-08-08 }}

{{Trefi Môn}}

[[Categori:Cymunedau Ynys Môn]]
[[Categori:Porthaethwy| ]]
[[Categori:Trefi Ynys Môn]]</text>
      <sha1>30afml37sr9ly471jw93veoanyeezjg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101960</id>
      <parentid>11101959</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:06:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gyfun Llangefni 3</username>
        <id>73289</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dolenni allanol */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6856" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields = cylchfa
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth
| aelodcynulliad = {{Swits Ynys Môn i enw'r AC}}
| aelodseneddol = {{Swits Ynys Môn i enw'r AS}}
}}

Tref a chymuned ar [[Ynys Môn]] yng ngogledd-orllewin [[Cymru]] yw Porthaethwy. Mae'n edrych dros Afon Menai ac yn gorwedd ger [[Pont y Borth|Pont Menai,]] a adeiladwyd yn 1826 gan [[Thomas Telford]], ychydig dros y dŵr o Fangor. Saif ar lan [[Afon Menai]] ac mae'r bont Menai yn ei gysylltu i lan Cymru. Mae ganddi boblogaeth o  3,376 sef y pumed dref fwyaf ar ynys Môn&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |title=Office for National Statistics: ''Neighbourhood Statistics: Census 2011: Isle of Anglesey'' |access-date=2017-06-11 |archive-date=2011-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110613042922/http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 

[[Delwedd:Porthaethwy01LB.jpg|dim|bawd|260px]]
[[Delwedd:Smallest house menaibridge.jpg|250px|bawd|dim|Hen fwthyn - y tŷ lleiaf yn y Borth]]

==Hanes==
Daw’r enw o [[Porth]] + Daethwy, yr olaf yn enw llwyth Celtaidd lleol (gweler hefyd [[Dindaethwy]], enw'r [[cwmwd]] lleol yn yr Oesoedd Canol). Sefydlwyd trigfan yma ers canrifoeddd oherwydd hwn yw pwynt culaf [[Afon Menai]], felly yn le croesi cyfleus. Yn y 9g dyma lle daeth [[Tysilio]] i fyw fel [[meudwy]] ar yr ynys fechan sydd bellach yn dwyn ei enw a sefydlu’r eglwys.
[[Delwedd:Beaumaris Road, Menai Bridge NLW3363773.jpg|bawd|chwith|Ffordd Biwmares, Porthaethwy.]]

Bu fferi yn croesi’r [[Afon Menai|Fenai]] yma ers canrifoedd: y cofnod cyntaf ohono yn [[1292]]. Parhaodd felly fel un o’r croesfannau pennaf.

Pan agorwyd [[Pont Y Borth]] ym [[1826]], ‘daeth oes y fferi i ben, ond parhaodd cysylltiadau’r Borth a’r môr, gyda masnachwyr yn mewnforio ac allforio, a diwydiant adeiladu llongau lleol. Y llongfasnachwyr pennaf yn y [[19g]] oedd teulu Davies o [[Treborth|Dreborth]].  

Cafodd Ynys Môn ei wahanu o Gymru ar ôl llanw uchel tua 8,000 i 9,000 o flynyddoedd yn ôl.  

Mae'r afon sydd yn rhedeg drwy Borthaethwy yn rhedeg am 16 milltir o [[Biwmares]] i [[Abermenai]].

Pan gafodd Pont y Borth, ei hadeiladu, yn 1826 gan Thomos Telford, y bont oedd yr un mwyaf yn ei chyfnod.

==Ffair y Borth==
[[24 Hydref]] yw diwrnod Ffair y Borth.

Mae’r ffair yn dyddio’n ôl i [[1691]]. Roedd yn ffair geffylau i ddechrau, ac roedd mart prynu a gwerthu anifeiliaid yn rhan annatod o’r ffair hyd at yr 1970au. Bu yn ffair gyflogi hefyd. Roedd yn un o achlysuron mawr y flwyddyn i lawer o werin bobl Môn ac [[Arfon]]. Dyma hen bennill amdani:
:'Mae Ffair y Borth yn nesu,
:Caf deisen wedi ei chrasu,
:A chwrw poeth o flaen y tân,
:A geneth lân i'w charu.'
(''[[Hen Benillion]]'', gol. [[T. H. Parry-Williams]], rhif 218)

Heddiw, mae’r ffair yn parhau i’w chynnal yn flynyddol, fel ffair bleser yn bennaf, sydd yn ôl traddodiad yn cael ei gynnal ar dir cyffredin sy'n gwasanaethu fel maes parcio gweddill y flwyddyn. Ar Hydref 24, diwrnod y ffair, bydd ffyrdd ar gau er mwyn cynnal nifer o stondinau.

==Y Borth Heddiw==
Mae’r dref yn gartref i Ysgol Gwyddorau Eigion [[Prifysgol Cymru, Bangor]] sydd yn defnyddio’r pier i gartrefu’r llong ymchwil, ''Prince Madog'', ac i [[Ysgol Uwchradd|ysgol uwchradd]] fwyaf [[Ynys Môn]], [[Ysgol David Hughes, Porthaethwy|Ysgol David Hughes]].

Lleolir rhaglen deledu [[S4C]], [[Rownd a Rownd]] yma, a’r dref yn cynnwys siopau ffug sy’n setiau deledu pwrpasol ar gyfer y gyfres. Mae’n gartref i fand pres Porthaethwy.

Aiff [[Llwybr Arfordirol Ynys Mon]] drwy'r dref.

==Cyfrifiad 2011==
Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth:  ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;
{{bar box
|float=left
|title=Cyfrifiad 2011
|titlebar=#AAF
|caption= 
|width=
|bars=
{{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Porthaethwy (pob oed) (3,376)'''|yellow|100}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porthaethwy) (1,790)'''|red|54.9}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}}
{{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porthaethwy) (2114)'''|green|62.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Porthaethwy) (556)'''|blue|36.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}}
}}

{{clirio}}

==Pobl nodedig==
* [[Wayne Hennessey]] (gôl-geidwad tim pêl-droed dynion Cymru)
* [[Rhun ap Iorwerth]] (aelod o Gynulliad Cymru)
* [[Thomas Telford]] (adeiladwr Pont y Borth)
* [[Jane Helen Rowlands]] (ysgolhaig a chenhadwr)
* [[Dafydd Rhys ap Thomas]] (ysgolhaig beiblaidd)

==Gweler hefyd==
* [[Canolfan Thomas Telford, Porthaethwy]]
* [[Capel Moreia, Porthaethwy]]

==Llyfryddiaeth==
*Davies, J. M., &quot;Porthaethwy&quot;, yn ''Nabod Môn'', gol. Jones a Thomas (Gwasg Carreg Gwalch, 2003)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/safle/porthaethwy/ Safle’r BBC]
* [http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html Prosiect Menai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060924191033/http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html |date=2006-09-24 }}
* [http://www.sos.bangor.ac.uk/about/index_cym.htm Ysgol Gwyddorau Eigion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060825061944/http://www.sos.bangor.ac.uk/about/index_cym.htm |date=2006-08-25 }}
* [http://www.s4c.co.uk/rowndarownd/ Safle We Rownd a Rownd]
{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808194447/http://www.menaibridgeband.org.uk/ |date=2006-08-08 }}

{{Trefi Môn}}

[[Categori:Cymunedau Ynys Môn]]
[[Categori:Porthaethwy| ]]
[[Categori:Trefi Ynys Môn]]</text>
      <sha1>tjno5ijco9tezknn6ha2kj6ni1j5hnk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101961</id>
      <parentid>11101960</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:07:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gyfun Llangefni 3</username>
        <id>73289</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dolenni allanol */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6653" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields = cylchfa
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth
| aelodcynulliad = {{Swits Ynys Môn i enw'r AC}}
| aelodseneddol = {{Swits Ynys Môn i enw'r AS}}
}}

Tref a chymuned ar [[Ynys Môn]] yng ngogledd-orllewin [[Cymru]] yw Porthaethwy. Mae'n edrych dros Afon Menai ac yn gorwedd ger [[Pont y Borth|Pont Menai,]] a adeiladwyd yn 1826 gan [[Thomas Telford]], ychydig dros y dŵr o Fangor. Saif ar lan [[Afon Menai]] ac mae'r bont Menai yn ei gysylltu i lan Cymru. Mae ganddi boblogaeth o  3,376 sef y pumed dref fwyaf ar ynys Môn&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |title=Office for National Statistics: ''Neighbourhood Statistics: Census 2011: Isle of Anglesey'' |access-date=2017-06-11 |archive-date=2011-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110613042922/http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 

[[Delwedd:Porthaethwy01LB.jpg|dim|bawd|260px]]
[[Delwedd:Smallest house menaibridge.jpg|250px|bawd|dim|Hen fwthyn - y tŷ lleiaf yn y Borth]]

==Hanes==
Daw’r enw o [[Porth]] + Daethwy, yr olaf yn enw llwyth Celtaidd lleol (gweler hefyd [[Dindaethwy]], enw'r [[cwmwd]] lleol yn yr Oesoedd Canol). Sefydlwyd trigfan yma ers canrifoeddd oherwydd hwn yw pwynt culaf [[Afon Menai]], felly yn le croesi cyfleus. Yn y 9g dyma lle daeth [[Tysilio]] i fyw fel [[meudwy]] ar yr ynys fechan sydd bellach yn dwyn ei enw a sefydlu’r eglwys.
[[Delwedd:Beaumaris Road, Menai Bridge NLW3363773.jpg|bawd|chwith|Ffordd Biwmares, Porthaethwy.]]

Bu fferi yn croesi’r [[Afon Menai|Fenai]] yma ers canrifoedd: y cofnod cyntaf ohono yn [[1292]]. Parhaodd felly fel un o’r croesfannau pennaf.

Pan agorwyd [[Pont Y Borth]] ym [[1826]], ‘daeth oes y fferi i ben, ond parhaodd cysylltiadau’r Borth a’r môr, gyda masnachwyr yn mewnforio ac allforio, a diwydiant adeiladu llongau lleol. Y llongfasnachwyr pennaf yn y [[19g]] oedd teulu Davies o [[Treborth|Dreborth]].  

Cafodd Ynys Môn ei wahanu o Gymru ar ôl llanw uchel tua 8,000 i 9,000 o flynyddoedd yn ôl.  

Mae'r afon sydd yn rhedeg drwy Borthaethwy yn rhedeg am 16 milltir o [[Biwmares]] i [[Abermenai]].

Pan gafodd Pont y Borth, ei hadeiladu, yn 1826 gan Thomos Telford, y bont oedd yr un mwyaf yn ei chyfnod.

==Ffair y Borth==
[[24 Hydref]] yw diwrnod Ffair y Borth.

Mae’r ffair yn dyddio’n ôl i [[1691]]. Roedd yn ffair geffylau i ddechrau, ac roedd mart prynu a gwerthu anifeiliaid yn rhan annatod o’r ffair hyd at yr 1970au. Bu yn ffair gyflogi hefyd. Roedd yn un o achlysuron mawr y flwyddyn i lawer o werin bobl Môn ac [[Arfon]]. Dyma hen bennill amdani:
:'Mae Ffair y Borth yn nesu,
:Caf deisen wedi ei chrasu,
:A chwrw poeth o flaen y tân,
:A geneth lân i'w charu.'
(''[[Hen Benillion]]'', gol. [[T. H. Parry-Williams]], rhif 218)

Heddiw, mae’r ffair yn parhau i’w chynnal yn flynyddol, fel ffair bleser yn bennaf, sydd yn ôl traddodiad yn cael ei gynnal ar dir cyffredin sy'n gwasanaethu fel maes parcio gweddill y flwyddyn. Ar Hydref 24, diwrnod y ffair, bydd ffyrdd ar gau er mwyn cynnal nifer o stondinau.

==Y Borth Heddiw==
Mae’r dref yn gartref i Ysgol Gwyddorau Eigion [[Prifysgol Cymru, Bangor]] sydd yn defnyddio’r pier i gartrefu’r llong ymchwil, ''Prince Madog'', ac i [[Ysgol Uwchradd|ysgol uwchradd]] fwyaf [[Ynys Môn]], [[Ysgol David Hughes, Porthaethwy|Ysgol David Hughes]].

Lleolir rhaglen deledu [[S4C]], [[Rownd a Rownd]] yma, a’r dref yn cynnwys siopau ffug sy’n setiau deledu pwrpasol ar gyfer y gyfres. Mae’n gartref i fand pres Porthaethwy.

Aiff [[Llwybr Arfordirol Ynys Mon]] drwy'r dref.

==Cyfrifiad 2011==
Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth:  ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;
{{bar box
|float=left
|title=Cyfrifiad 2011
|titlebar=#AAF
|caption= 
|width=
|bars=
{{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Porthaethwy (pob oed) (3,376)'''|yellow|100}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porthaethwy) (1,790)'''|red|54.9}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}}
{{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porthaethwy) (2114)'''|green|62.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Porthaethwy) (556)'''|blue|36.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}}
}}

{{clirio}}

==Pobl nodedig==
* [[Wayne Hennessey]] (gôl-geidwad tim pêl-droed dynion Cymru)
* [[Rhun ap Iorwerth]] (aelod o Gynulliad Cymru)
* [[Thomas Telford]] (adeiladwr Pont y Borth)
* [[Jane Helen Rowlands]] (ysgolhaig a chenhadwr)
* [[Dafydd Rhys ap Thomas]] (ysgolhaig beiblaidd)

==Gweler hefyd==
* [[Canolfan Thomas Telford, Porthaethwy]]
* [[Capel Moreia, Porthaethwy]]

==Llyfryddiaeth==
*Davies, J. M., &quot;Porthaethwy&quot;, yn ''Nabod Môn'', gol. Jones a Thomas (Gwasg Carreg Gwalch, 2003)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/safle/porthaethwy/ Safle’r BBC]
* [http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html Prosiect Menai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060924191033/http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html |date=2006-09-24 }}
* [http://www.s4c.co.uk/rowndarownd/ Safle We Rownd a Rownd]
{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808194447/http://www.menaibridgeband.org.uk/ |date=2006-08-08 }}

{{Trefi Môn}}

[[Categori:Cymunedau Ynys Môn]]
[[Categori:Porthaethwy| ]]
[[Categori:Trefi Ynys Môn]]</text>
      <sha1>s6v75db7n0jvrm7infl0mmhui9zvy93</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101962</id>
      <parentid>11101961</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:07:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gyfun Llangefni 3</username>
        <id>73289</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dolenni allanol */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6538" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields = cylchfa
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth
| aelodcynulliad = {{Swits Ynys Môn i enw'r AC}}
| aelodseneddol = {{Swits Ynys Môn i enw'r AS}}
}}

Tref a chymuned ar [[Ynys Môn]] yng ngogledd-orllewin [[Cymru]] yw Porthaethwy. Mae'n edrych dros Afon Menai ac yn gorwedd ger [[Pont y Borth|Pont Menai,]] a adeiladwyd yn 1826 gan [[Thomas Telford]], ychydig dros y dŵr o Fangor. Saif ar lan [[Afon Menai]] ac mae'r bont Menai yn ei gysylltu i lan Cymru. Mae ganddi boblogaeth o  3,376 sef y pumed dref fwyaf ar ynys Môn&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |title=Office for National Statistics: ''Neighbourhood Statistics: Census 2011: Isle of Anglesey'' |access-date=2017-06-11 |archive-date=2011-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110613042922/http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk/dissemination/viewFullDataset.do?instanceSelection=03070&amp;productId=779&amp;$ph=60_61&amp;datasetInstanceId=3070&amp;startColumn=1&amp;numberOfColumns=8&amp;containerAreaId=790559 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 

[[Delwedd:Porthaethwy01LB.jpg|dim|bawd|260px]]
[[Delwedd:Smallest house menaibridge.jpg|250px|bawd|dim|Hen fwthyn - y tŷ lleiaf yn y Borth]]

==Hanes==
Daw’r enw o [[Porth]] + Daethwy, yr olaf yn enw llwyth Celtaidd lleol (gweler hefyd [[Dindaethwy]], enw'r [[cwmwd]] lleol yn yr Oesoedd Canol). Sefydlwyd trigfan yma ers canrifoeddd oherwydd hwn yw pwynt culaf [[Afon Menai]], felly yn le croesi cyfleus. Yn y 9g dyma lle daeth [[Tysilio]] i fyw fel [[meudwy]] ar yr ynys fechan sydd bellach yn dwyn ei enw a sefydlu’r eglwys.
[[Delwedd:Beaumaris Road, Menai Bridge NLW3363773.jpg|bawd|chwith|Ffordd Biwmares, Porthaethwy.]]

Bu fferi yn croesi’r [[Afon Menai|Fenai]] yma ers canrifoedd: y cofnod cyntaf ohono yn [[1292]]. Parhaodd felly fel un o’r croesfannau pennaf.

Pan agorwyd [[Pont Y Borth]] ym [[1826]], ‘daeth oes y fferi i ben, ond parhaodd cysylltiadau’r Borth a’r môr, gyda masnachwyr yn mewnforio ac allforio, a diwydiant adeiladu llongau lleol. Y llongfasnachwyr pennaf yn y [[19g]] oedd teulu Davies o [[Treborth|Dreborth]].  

Cafodd Ynys Môn ei wahanu o Gymru ar ôl llanw uchel tua 8,000 i 9,000 o flynyddoedd yn ôl.  

Mae'r afon sydd yn rhedeg drwy Borthaethwy yn rhedeg am 16 milltir o [[Biwmares]] i [[Abermenai]].

Pan gafodd Pont y Borth, ei hadeiladu, yn 1826 gan Thomos Telford, y bont oedd yr un mwyaf yn ei chyfnod.

==Ffair y Borth==
[[24 Hydref]] yw diwrnod Ffair y Borth.

Mae’r ffair yn dyddio’n ôl i [[1691]]. Roedd yn ffair geffylau i ddechrau, ac roedd mart prynu a gwerthu anifeiliaid yn rhan annatod o’r ffair hyd at yr 1970au. Bu yn ffair gyflogi hefyd. Roedd yn un o achlysuron mawr y flwyddyn i lawer o werin bobl Môn ac [[Arfon]]. Dyma hen bennill amdani:
:'Mae Ffair y Borth yn nesu,
:Caf deisen wedi ei chrasu,
:A chwrw poeth o flaen y tân,
:A geneth lân i'w charu.'
(''[[Hen Benillion]]'', gol. [[T. H. Parry-Williams]], rhif 218)

Heddiw, mae’r ffair yn parhau i’w chynnal yn flynyddol, fel ffair bleser yn bennaf, sydd yn ôl traddodiad yn cael ei gynnal ar dir cyffredin sy'n gwasanaethu fel maes parcio gweddill y flwyddyn. Ar Hydref 24, diwrnod y ffair, bydd ffyrdd ar gau er mwyn cynnal nifer o stondinau.

==Y Borth Heddiw==
Mae’r dref yn gartref i Ysgol Gwyddorau Eigion [[Prifysgol Cymru, Bangor]] sydd yn defnyddio’r pier i gartrefu’r llong ymchwil, ''Prince Madog'', ac i [[Ysgol Uwchradd|ysgol uwchradd]] fwyaf [[Ynys Môn]], [[Ysgol David Hughes, Porthaethwy|Ysgol David Hughes]].

Lleolir rhaglen deledu [[S4C]], [[Rownd a Rownd]] yma, a’r dref yn cynnwys siopau ffug sy’n setiau deledu pwrpasol ar gyfer y gyfres. Mae’n gartref i fand pres Porthaethwy.

Aiff [[Llwybr Arfordirol Ynys Mon]] drwy'r dref.

==Cyfrifiad 2011==
Yng [[Cyfrifiad 2011|nghyfrifiad 2011]] roedd y sefyllfa fel a ganlyn:&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html|title=Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru|publisher=Swyddfa Ystadegau Gwladol|accessdate=2012-12-12}}. Poblogaeth:  ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Canran y diwaith drwy Gymru]; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.golwg360.com/newyddion/cymru/94179-cyfrifiad-niferoedd-y-siaradwyr-cymraeg-wedi-disgyn Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol]; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.&lt;/ref&gt;
{{bar box
|float=left
|title=Cyfrifiad 2011
|titlebar=#AAF
|caption= 
|width=
|bars=
{{bar percent|'''Poblogaeth cymuned Porthaethwy (pob oed) (3,376)'''|yellow|100}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porthaethwy) (1,790)'''|red|54.9}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|19}}
{{bar percent|'''Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porthaethwy) (2114)'''|green|62.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|73}}
{{bar percent|'''Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Porthaethwy) (556)'''|blue|36.6}}
{{bar percent|:''Y ganran drwy Gymru''|grey|67.1}}
}}

{{clirio}}

==Pobl nodedig==
* [[Wayne Hennessey]] (gôl-geidwad tim pêl-droed dynion Cymru)
* [[Rhun ap Iorwerth]] (aelod o Gynulliad Cymru)
* [[Thomas Telford]] (adeiladwr Pont y Borth)
* [[Jane Helen Rowlands]] (ysgolhaig a chenhadwr)
* [[Dafydd Rhys ap Thomas]] (ysgolhaig beiblaidd)

==Gweler hefyd==
* [[Canolfan Thomas Telford, Porthaethwy]]
* [[Capel Moreia, Porthaethwy]]

==Llyfryddiaeth==
*Davies, J. M., &quot;Porthaethwy&quot;, yn ''Nabod Môn'', gol. Jones a Thomas (Gwasg Carreg Gwalch, 2003)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/safle/porthaethwy/ Safle’r BBC]
* [http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html Prosiect Menai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060924191033/http://www.prosiectmenai.co.uk/prif.html |date=2006-09-24 }}
* [http://www.s4c.co.uk/rowndarownd/ Safle We Rownd a Rownd]

{{Trefi Môn}}

[[Categori:Cymunedau Ynys Môn]]
[[Categori:Porthaethwy| ]]
[[Categori:Trefi Ynys Môn]]</text>
      <sha1>musr7q210vtes03jh4kmdazvh16q0t6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nodyn:Erthyglau newydd</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2768</id>
    <revision>
      <id>11101862</id>
      <parentid>11101675</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:41:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Deb</username>
        <id>7</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="770" xml:space="preserve">&lt;!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf --&gt;
{{Rhestr ddotiog|
* [[Castell Whittington]]
* [[Donald Knuth]]
* [[El Galleguito De La Cara Sucia]]
* [[Chingari (ffilm 2013)]]
* [[Sinfonia Amazônica]]
* [[No Cav]]
* [[Gorsaf fysiau Amwythig]]
* [[Rosie Eccles]]
* [[Robin Williams (ffisegydd)]]
* [[Die Hände Meiner Mutter]]
* [[Arthur Hugh Clough]]
* [[Cyfrinach masnach]]
* [[Y Corfflu Cadwraeth Sifil]]
* [[Pencampwriaeth y Chwe Gwlad 2022]]
* [[Esyllt Maelor]]
* [[Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
* [[Priodas Wen]]
* [[Radio Garden]]
* [[Ci haul]]
* [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022]]
* [[Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian]]
* [[Emma Finucane]]
* [[Comisiwn Kilbrandon]]
* [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]]
}}</text>
      <sha1>pnwwki03wwas18rbhwl89cyawuf4rps</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101946</id>
      <parentid>11101862</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T07:01:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Deb</username>
        <id>7</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="756" xml:space="preserve">&lt;!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf --&gt;
{{Rhestr ddotiog|
* [[2001: A Space Odyssey]]
* [[Castell Whittington]]
* [[Donald Knuth]]
* [[El Galleguito De La Cara Sucia]]
* [[Chingari (ffilm 2013)]]
* [[Sinfonia Amazônica]]
* [[No Cav]]
* [[Gorsaf fysiau Amwythig]]
* [[Rosie Eccles]]
* [[Robin Williams (ffisegydd)]]
* [[Die Hände Meiner Mutter]]
* [[Arthur Hugh Clough]]
* [[Cyfrinach masnach]]
* [[Y Corfflu Cadwraeth Sifil]]
* [[Pencampwriaeth y Chwe Gwlad 2022]]
* [[Esyllt Maelor]]
* [[Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
* [[Priodas Wen]]
* [[Radio Garden]]
* [[Ci haul]]
* [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022]]
* [[Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian]]
* [[Emma Finucane]]
* [[Comisiwn Kilbrandon]]
}}</text>
      <sha1>901g0zycly81q65xj8lfgwpaj38qugy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rhestr adar Prydain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3743</id>
    <revision>
      <id>11101838</id>
      <parentid>11101758</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:34:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gwyachod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57413" xml:space="preserve">'''Rhestr [[adar]] [[Prydain Fawr]]''' yn eu trefn dacsonomegol. Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling &amp; the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.&lt;/ref&gt; Adar a nodir fel '''prin''' yw'r rheiny a ystyrir yn adar prin gan y ''British Birds Rarities Committee (BBRC)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;

__NOTOC__
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin:0 auto; width:55em; clear:both;&quot;
!Cynnwys
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] • 
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] • 
[[#Huganod|Huganod]] • 
[[#Mulfrain|Mulfrain]] • 
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] • 
[[#Crehyrod|Crehyrod]] • 
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] • 
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] • 
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] • 
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] • 
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] • 
[[#Rhegennod|Rhegennod]] • 
[[#Garanod|Garanod]] • 
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] • 
[[#Piod môr|Piod môr]] • 
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] • 
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] • 
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] • 
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] • 
[[#Pibyddion|Pibyddion]] • 
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] • 
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] • 
[[#Gwylanod|Gwylanod]] • 
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] • 
[[#Carfilod|Carfilod]] • 
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] • 
[[#Colomennod|Colomennod]] • 
[[#Parotiaid|Parotiaid]] • 
[[#Cogau|Cogau]] • 
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] • 
[[#Tylluanod|Tylluanod]] • 
[[#Troellwyr|Troellwyr]] • 
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] • 
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] • 
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] • 
[[#Rholyddion|Rholyddion]] • 
[[#Copog|Copog]] • 
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] • 
[[#Eurynnod|Eurynnod]] • 
[[#Cigyddion|Cigyddion]] • 
[[#Brain|Brain]] • 
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] • 
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] • 
[[#Titwod|Titwod]] • 
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] • 
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] • 
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] • 
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] • 
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] • 
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] • 
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] • 
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] • 
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] • 
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] • 
[[#Deloriaid|Deloriaid]] • 
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] • 
[[#Drywod|Drywod]] • 
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] • 
[[#Drudwennod|Drudwennod]] • 
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] • 
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] • 
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] • 
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] • 
[[#Golfanod|Golfanod]] • 
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] • 
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] • 
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] • 
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus_olor_2_(Marek_Szczepanek).jpg|200px|bawd|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau gwylltion]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
[[Delwedd:Somateria_mollissima_male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch Bewick]], Bewick's swan, ''Cygnus columbianus''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Corhwyaden]], Teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas carolinensis''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors'' '''prin'''
*[[Corhwyaden Baical]], Baikal teal, ''Anas formosa'' '''prin'''
*[[Chwiwell]], Wigeon, ''Anas penelope''
*[[Chwiwell America]], American Wigeon, ''Anas americana''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], White-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus'' '''prin'''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brent goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd eira]], Snow goose, ''Anser caerulescens''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis'' '''prin'''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gŵydd yr Aifft]], Egyptian goose, ''Alopochen aegyptiaca''
*[[Hwyaden amryliw]], Harlequin duck, ''Histrionicus histrionicus'' '''prin'''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden benddu fechan]], Lesser scaup, ''Aythya affinis'' '''prin'''
*[[Hwyaden benfras]], Bufflehead, ''Bucephala albeola'' '''prin'''
*[[Hwyaden bengoch]], Pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden bengoch America]], Redhead, ''Aythya americana'' '''prin'''
*[[Hwyaden bengoch fawr]], Canvasback, ''Aythya valisineria'' '''prin'''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Goosander, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], Black duck, ''Anas rubripes'' '''prin'''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], Hwyaden fwythblu big-goch, King eider, ''Somateria spectabilis'' '''prin'''
*[[Hwyaden fwythblu Steller]], Steller's eider, ''Polysticta stelleri'' '''prin'''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea'' '''prin'''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gycyllog]], Hwyaden benwen, Hooded merganser, ''Lophodytes cucullatus'' '''prin'''
*[[Hwyaden gynffon-hir]], Long-tailed duck, ''Clangula hyemalis''
*[[Hwyaden lostfain]], Pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lydanbig]], Shoveler, ''Anas clypeata''
*[[Hwyaden lygad aur]], Goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden lygad aur Barrow]], Barrow's goldeneye, ''Bucephala islandica'' '''prin'''
*[[Hwyaden lygadwen]], Ferruginous duck, ''Aythya nyroca''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]] neu Hwyaden fraith, Shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergellus albellus''
*[[Môr-hwyaden America]], Black scoter, ''Melanitta americana'' '''prin'''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata''

==[[Grugiar|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus_lagopus_scoticus_2.jpg|200px|bawd|Grugiar goch]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]

*[[Grugiar coed]], Capercaillie, ''Tetrao urogallus''
*[[Grugiar ddu]], Black grouse, ''Tetrao tetrix''
*[[Grugiar goch]], Red grouse, ''Lagopus lagopus scotica''
*[[Grugiar wen]], Ptarmigan, ''Lagopus mutus''

==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Ffesant]], Pheasant, ''Phasianus colchicus''
*[[Ffesant Amherst]], Lady Amherst's pheasant, ''Chrysolophus amherstiae''
*[[Ffesant euraid]], Golden pheasant, ''Chrysolophus pictus''
*[[Petrisen]], Grey partridge, ''Perdix perdix''
*[[Petrisen goesgoch]], Red-legged partridge, ''Alectorix rufa''
*[[Sofliar]], Quail, ''Coturnix coturnix''

==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]

*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii''
*[[Trochydd y Môr Tawel]], Pacific diver, ''Gavia pacifica'' '''prin'''

==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]

*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Thalassarche melanophris'' '''prin'''
*[[Albatros ffroenfelyn]], Yellow-nosed albatross, ''Thalassarche chlororhynchos'' '''prin'''

==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|bawd|Aderyn drycin y graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]

*[[Aderyn drycin bach]], Macaronesian shearwater, ''Puffinus baroli'' '''prin'''
*[[Aderyn drycin Balearig]], Balearic shearwater, ''Puffinus mauretanicus''
*[[Aderyn drycin Cory]], Cory's shearwater, ''Calonectris diomedea''
*[[Aderyn drycin du]], Sooty shearwater, ''Puffinus griseus''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis''
*[[Aderyn drycin y graig]], Fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Pedryn Cabo Verde]], Fea's petrel, ''Pterodroma feae'' '''prin'''
*[[Pedryn capanog]], Black-capped petrel, ''Pterodroma hasitata'' '''prin'''

==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|bawd|Pedryn drycin]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]

*[[Pedryn drycin]], Storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn drycin Madeira]], Madeiran storm petrel, ''Oceanodroma castro'' '''prin'''
*[[Pedryn drycin Swinhoe]], Swinhoe's storm petrel, ''Oceanodroma monorhis'' '''prin'''
*[[Pedryn drycin Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Pedryn drycin wynebwyn]], White-faced storm petrel, ''Pelagodroma marina'' '''prin'''
{{-}}

==[[aderyn trofannol|Adar trofannol]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn y trofannau|Phaethontidae]]

*[[Aderyn Trofannol Pig-goch]] (Red-billed Tropicbird, ''Phaethon aethereus'') '''prin'''

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Basstoelpel 13.jpg|200px|bawd|Huganod]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gwylanwydd, Mulfran Wen (Gannet, ''Morus bassanus'')
{{-}}

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]

*[[Mulfran]], Morfran, Bilidowcar (Cormorant, ''Phalacrocorax carbo'')
*[[Mulfran Ddeugopog]] (Double-crested Cormorant, ''Phalacrocorax auritus'') '''prin'''
*[[Mulfran werdd]], Shag, ''Phalacrocorax aristotelis''

==[[Aderyn ffrigad|Adar ffrigad]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn ffrigad|Fregatidae]]

*[[Aderyn Ffrigad Gwych]] (Magnificent Frigatebird, ''Fregata magnificens'') '''prin'''
*[[Aderyn Ffrigad Ynys Ascension]] (Ascension Frigatebird, ''Fregata aquila'') '''prin'''

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|bawd|Crëyr bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]

*[[Aderyn y bwn]], Bittern, ''Botaurus stellaris''
*[[Aderyn bwn America]], American bittern, ''Botaurus lentiginosus'' '''prin'''
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Little bittern, ''Ixobrychus minutus'' '''prin'''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crëyr eirwyn]], Snowy egret, ''Egretta thula'' '''prin'''
*[[Crëyr glas]], Grey heron, ''Ardea cinerea''
*[[Crëyr gwartheg]], Cattle egret, ''Bubulcus ibis''
*[[Crëyr gwyrdd]], Green heron, ''Butorides virescens'' '''prin'''
*[[Crëyr mawr glas]], Great blue heron, ''Ardea herodias'' '''prin'''
*[[Crëyr mawr gwyn]], Great white egret, ''Ardea alba''
*[[Crëyr melyn]], Squacco heron, ''Ardeola ralloides'' '''prin'''
*[[Crëyr nos]], Night heron, ''Nycticorax nycticorax''
*[[Crëyr porffor]], Purple heron, ''Ardea purpurea''

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]

*[[Ciconia du]], Black stork, ''Ciconia nigra'' '''prin'''
*[[Ciconia gwyn]], White stork, ''Ciconia ciconia''

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus'' '''prin'''
*[[Llwybig]], Spoonbill, ''Platalea leucorodia''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Slavonian grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps''

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud clustddu]] (Black Kite, ''Milvus migrans'')
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'') 
*[[Fwltur yr Aifft]] (Egyptian Vulture, ''Neophron percnopterus'') '''prin'''
*[[Eryr nadroedd cyffredin]], Eryr Nadroedd Cyffredin (Short-toed Eagle, ''Circaetus gallicus'') '''prin'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]], Bod Tinwen (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Gwelw]] (Pallid Harrier, ''Circus macrourus'') '''prin'''
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'')
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'')
*[[Eryr Brych]]  (Spotted Eagle, ''Aquila clanga'') '''prin'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'')

==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch pysgod|Pandionidae]]

*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Coch Lleiaf]] (Lesser Kestrel, ''Falco naumanni'') '''prin'''
*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Coch America]], (American Kestrel, ''Falco sparverius'') '''prin'''
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'')
*[[Cudyll Troetgoch y Dwyrain]] (Amur Falcon, ''Falco amurensis'') '''prin'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog Eleonora]] (Eleonora's Falcon, ''Falco eleonorae'') '''prin'''
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''prin'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'')
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''prin'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''prin'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''prin'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'')
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Iâr Ddŵr Allen]] (Allen's Gallinule, ''Porphyrio alleni'') '''prin'''
*[[Iâr Ddŵr America]] (American Purple Gallinule, ''Porphyrio martinica'') '''prin'''
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')
*[[Cwtiar America]] (American Coot, ''Fulica americana'') '''prin'''

==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]

*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'')
*[[Garan y Twyni]] (Sandhill Crane, ''Grus canadensis'') '''prin'''

==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]

*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''prin'''
*[[Ceiliog gwaun copog]] (Macqueen's Bustard, ''Chlamydotis macqueenii'') '''prin'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''prin'''

==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|de|bawd|Pioden y Môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]

*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')

==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]

*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''prin'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')

==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]

*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'')

==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]

*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol y Dwyrain]] (Oriental Pratincole, ''Glareola maldivarum'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''prin'''

==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius_hiaticula_tundrae_Varanger.jpg|200px|bawd|Cwtiad torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]

*[[Cornchwiglen]], Lapwing, ''Vanellus vanellus''
*[[Cwtiad aur]], Golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad Caspia]], Caspian plover, ''Charadrius asiaticus'' '''prin'''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog America]], Semipalmated plover, ''Charadrius semipalmatus'' '''prin'''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus'' '''prin'''
*[[Cwtiad tywod bach]], Lesser sand plover, ''Charadrius mongolus'' '''prin'''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii'' '''prin'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'')
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen Gynffonwen]] (White-tailed Lapwing, ''Vanellus leucurus'') '''prin'''

==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|bawd|Cwtiad y traeth]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Gïach cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|bawd|Pibydd y dorlan]]
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|bawd|Pibydd y tywod]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]

*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little Curlew, ''Numenius minutus'' '''prin'''
*[[Cwtiad y traeth]], Turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Cyffylog]], Woodcock, ''Scolopax rusticola''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach brongoch]], Short-billed dowitcher, ''Limnodromus griseus'' '''prin'''
*[[Gïach cyffredin]], Snipe, ''Gallinago gallinago''
*[[Gïach gylfinhir]], Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'' '''prin'''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago media'' '''prin'''
*[[Gïach Wilson]], Wilson's snipe, ''Gallinago delicata'' '''prin'''
*[[Gylfinir]], Curlew, ''Numenius arquata''
*[[Gylfinir y Gogledd]], Eskimo curlew, ''Numenius borealis'' '''prin'''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes'' '''prin'''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'' '''prin'''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii'' '''prin'''
*[[Pibydd bronllwyd]], Buff-breasted sandpiper, ''Tryngites subruficollis''
*[[Pibydd brych]], Spotted sandpiper, ''Actitis macularius'' '''prin'''
*[[Pibydd bychan]], Least sandpiper , ''Calidris minutilla'' '''prin'''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidirs ferruginea''
*[[Pibydd coesgoch]], Redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted redshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonfain]], Sharp-tailed sandpiper, ''Calidris acuminata'' '''prin'''
*[[Pibydd cynffonhir]], Upland sandpiper, ''Bartramia longicauda'' '''prin'''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Heteroscelus brevipes'' '''prin'''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd gwyrdd]], Green sandpiper, ''Tringa ochropus''
*[[Pibydd gyddfgoch]], Red-necked stint, ''Calidris ruficollis'' '''prin'''
*[[Pibydd hirfys]], Long-toed stint, ''Calidris subminuta'' '''prin'''
*[[Pibydd hirgoes]], Stilt sandpiper, ''Calidris himantopus'' '''prin'''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla'' '''prin'''
*[[Pibydd llydanbig]], Broad-billed sandpiper, ''Limicola falcinellus'' '''prin'''
*[[Pibydd mawr yr aber]], Great knot, ''Calidris tenuirostris'' '''prin'''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd Terek]], Terek sandpiper, ''Xenus cinerea'' '''prin'''
*[[Pibydd tinwen]], White-rumped sandpiper, ''Calidris fuscicollis''
*[[Pibydd torchog]], Ruff, ''Philomachus pugnax''
*[[Pibydd unig]], Solitary sandpiper, ''Tringa solitaria'' '''prin'''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y Gorllewin]], Western Sandpiper, ''Calidris mauri'' '''prin'''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis'' '''prin'''
*[[Pibydd y graean]], Wood sandpiper, ''Tringa glareola''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]] (Sanderling, ''Calidris alba'')
*[[Pibydd yr aber]], Knot, ''Calidris canutus''
*[[Rhostog gynffonddu]], Black-tailed Godwit, ''Limosa limosa''
*[[Rhostog gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, ''Limosa lapponica''
*[[Rhostog Hudson]], Hudsonian Godwit, ''Limosa haemastica'' '''prin'''

==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]

*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''prin'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'')
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')

==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua (Stercorarius parasiticus) on an ice floe, Svalbard.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]

*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')

==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]

*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''prin'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Ylfinfain]] (Slender-billed Gull, ''Chroicocephalus genei'') '''prin'''
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''prin'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''prin'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''prin'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan Audouin]] (Audouin's Gull, ''Larus audouinii'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu Fwyaf]] (Great Black-headed Gull, ''Larus ichthyaetus'') '''prin'''
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan Caspia]] (Caspian Gull, ''Larus cachinnans'')
*[[Gwylan y Penwaig America]] (American Herring Gull, ''Larus smithsonianus'') '''prin'''
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''prin'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')

==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|de|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]

*[[Môr-wennol Aleutia]] (Aleutian Tern ''Onychoprion aleutica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''prin'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]]  (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''prin'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'')
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Cabot]] (Cabot's Tern, ''Sterna acuflavida'') '''prin'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')

==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]

*[[Gwylog]] neu Heligog  (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Gwylog Brünnich]] (Brünnich's Guillemot, ''Uria lomvia'') '''prin'''
*[[Llurs]] (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Carfil Mawr]] (Great Auk, ''Pinguinus impennis'') '''diflanedig'''
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Gwylog Hirbig]] (Long-billed Murrelet, ''Brachyramphus perdix'') '''prin'''
*[[Carfil Hynafol]] (Ancient Murrelet, ''Synthliboramphus antiquus'') '''prin'''
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')
*[[Pâl Pentusw]] (Tufted Puffin, ''Fratercula cirrhata'') '''prin'''

==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]

*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''prin'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')
*[[Turtur Ddwyreiniol]] (Oriental Turtle Dove, ''Streptopelia orientalis'') '''prin'''
*[[Colomen Alarus]] (Mourning Dove, ''Zenaida macroura'') '''prin'''

==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]

*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''prin'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigddu]] (Black-billed Cuckoo, ''Coccyzus erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''prin'''

==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]

*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''prin'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''prin'''
*[[Cudyll-dylluan]] (Hawk Owl, ''Surnia ulula'') '''prin'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')
*[[Tylluan Tengmalm]] (Tengmalm's Owl, ''Aegolius funereus'') '''prin'''

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]

*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Troellwr Gyddfgoch]], Troellwr Mawr Gyddfgoch (Red-necked Nightjar, ''Caprimulgus ruficollis'') '''prin'''
*[[Troellwr Mawr yr Aifft]] (Egyptian Nightjar, ''Caprimulgus aegyptius'') '''prin'''
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''prin'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]

*[[Coblyn Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''prin'''
*[[Llostfain gyddfwyn]] (White-throated Needletail, ''Hirundapus caudacutus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Coblyn gwelw]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''prin'''
*[[Coblyn y Môr Tawel]] (Pacific Swift, ''Apus pacificus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'')
*[[Gwennol ddu fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''prin'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')
*[[Pysgotwr Cylchog]] (Belted Kingfisher, ''Megaceryle alcyon'') '''prin'''

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]

*[[Gwenynysor Bochlas]] (Blue-cheeked Bee-eater, ''Merops persicus'') '''prin'''
*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')

==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]

*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''prin'''

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')

==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Pengam (aderyn)|Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Sugnwr Bolfelyn]] (Yellow-bellied Sapsucker, ''Sphyrapicus varius'') '''prin'''
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')

==[[Teyrnwybedog]]ion==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Tyrannidae]]

*[[Ffibi'r Dwyrain]] (Eastern Phoebe, ''Sayornis phoebe'') '''prin'''

==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]

*[[Fireo Melynfron]] (Yellow-throated Vireo, ''Vireo flavifrons'') '''prin'''
*[[Fireo Philadelphia]] (Philadelphia Vireo, ''Vireo philadelphicus'') '''prin'''
*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''prin'''

==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]

*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'')

==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]

*[[Cigydd Brown]] (Brown Shrike, ''Lanius cristatus'') '''prin'''
*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''prin'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'')
*[[Cigydd Cynffon-hir]] (Long-tailed Shrike, ''Lanius schach'') '''prin'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''prin'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'')
*[[Cigydd Mygydog]] (Masked Shrike, ''Lanius nubicus'') '''prin'''

==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]

*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''prin'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')

==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]

*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Fflamben]] (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')

==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]

*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''prin'''

==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]

*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Copog]] (Crested Tit, ''Lophophanes cristatus'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')

==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]

*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')

==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]

*[[Ehedydd Calandra]] (Calandra Lark, ''Melanocorypha calandra'') '''prin'''
*[[Ehedydd Deufannog]] (Bimaculated Lark, ''Melanocorypha bimaculata'') '''prin'''
*[[Ehedydd Asgell Wen]] (White-winged Lark, ''Melanocorypha leucoptera'') '''prin'''
*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''prin'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'')
*[[Ehedydd Llwyd Lleiaf]] (Lesser Short-toed Lark, ''Calandrella rufescens'') '''prin'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''prin'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'')
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'')

==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]

*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Coed]] (Tree Swallow, ''Tachycineta bicolor'') '''prin'''
*[[Gwennol Borffor]] (Purple Martin, ''Progne subis'') '''prin'''
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''prin'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'')
*[[Gwennol y Dibyn]] (Cliff Swallow, ''Petrochelidon pyrrhonota'') '''prin'''

==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]

*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')

==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]

*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')

==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]

*[[Telor Coronog Dwyreiniol]] (Eastern Crowned Warbler, ''Phylloscopus coronatus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrddlachar]] (Green Warbler, ''Phylloscopus nitidus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'')
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''prin'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'')
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'')
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'')
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''prin'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''prin'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')

==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]

*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'')
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Telor Orffeaidd]] (Orphean Warbler, ''Sylvia hortensis'') '''prin'''
*[[Telor Anialwch Asia]] (Asian Desert Warbler, ''Sylvia nana'') '''prin'''
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Sbectolog]] (Spectacled Warbler, ''Sylvia conspicillata'') '''prin'''
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''prin'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''prin'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'')
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''prin'''

==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]

*[[Troellwr Bach Pallas]] (Pallas's Grasshopper Warbler, ''Locustella certhiola'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''prin'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''prin'''

==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]

*[[Telor Pigbraff]] (Thick-billed Warbler, ''Iduna aedon'') '''prin'''
*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''prin'''
*[[Telor Sykes]] (Sykes's Warbler, ''Iduna rama'') '''prin'''
*[[Telor Llwyd y Dwyrain]] (Eastern Olivaceous Warbler, ''Iduna pallida'') '''prin'''
*[[Telor yr Olewydd]], Telor Pren Olewydd (''Olive-tree Warbler, ''Hippolais olivetorum'') '''prin'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'')
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'')
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'')
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''prin'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''prin'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'')
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''prin'''

==[[Cisticolidae|Teloriaid cynffon wyntyll]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cisticolidae]]

*[[Telor Cynffon Wyntyll]], Telor Cynffondaen (Fan-tailed Warbler, ''Cisticola juncidis'') '''prin'''

==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]

*[[Cynffon Sidan y Cedrwydd]] (Cedar Waxwing, ''Bombycilla cedrorum'') '''prin'''
*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')

==[[Dringwr y Muriau]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Dringwr y Muriau|Tichodromadidae]]

*[[Dringwr y Muriau]] (Wallcreeper, ''Tichodroma muraria'') '''prin'''

==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]

*[[Delor Brongoch y Cnau]] (Red-breasted Nuthatch, ''Sitta canadensis'') '''prin'''
*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')

==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
[[Delwedd:Certhia familiaris -climbing tree-8 (cropped version).jpg|200px|de|bawd|Dringwr Bach]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]

*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')
*[[Dringwr Bach Bodiau Cwta]] (Short-toed Treecreeper, ''Certhia brachydactyla'') '''prin'''

==[[Troglodytidae|Drywod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]

*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')

==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]

*[[Dynwaredwr Gogleddol]] (Northern Mockingbird, ''Mimus polyglottos'') '''prin'''
*[[Tresglen Gynffonhir]] (Brown Thrasher, ''Toxostoma rufum'') '''prin'''
*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''prin'''

==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
[[Delwedd:European Startling (Sturnus vulgaris) RWD.jpg|200px|de|bawd|Drudwen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]

*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'')

==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]

*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')

==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]

*[[Brych White]] (White's Thrush, ''Zoothera dauma'') '''prin'''
*[[Brych Amrywiol]] (Varied Thrush, ''Ixoreus naevius'') '''prin'''
*[[Brych y Goedwig]] (Wood Thrush, ''Hylocochla mustelina'') '''prin'''
*[[Brych Meudwy]], Bronfraith Unig (Hermit Thrush, ''Catharus guttatus'') '''prin'''
*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''prin'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''prin'''
*[[Brych Llwyd Bach]] (Veery, ''Catharus fuscescens'') '''prin'''
*[[Brych Siberia]] (Siberian Thrush, ''Geokichla sibirica'') '''prin'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''prin'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''prin'''
*[[Brych Naumann]] (Naumann's Thrush, ''Turdus naumanni'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfgoch]] (Red-throated Thrush, ''Turdus ruficollis'') '''prin'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''prin'''

==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]

*[[Robin Gynffon-goch]] (Rufous-tailed Scrub-Robin, ''Cercotrichas galactotes'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brown Asia]] (Asian Brown Flycatcher, ''Muscicapa dauurica'') '''prin'''
*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Glas Siberia]] (Siberian Blue Robin, ''Larvivora cyane'') '''prin'''
*[[Robin Swinhoe]] (Rufous-tailed Robin, ''Larvivora sibilans'') '''prin'''
*[[Gyddfgoch Siberia]] (Siberian Rubythroat, ''Larvivora calliope'') '''prin'''
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''prin'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''prin'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''prin'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'')
*[[Bronlas]]  (Bluethroat, ''Luscinia svecica'')
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'')
*[[Gwybedog Brongoch y Taiga]] (Taiga Flycatcher, ''Ficedula albicilla'') '''prin'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''prin'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''prin'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''prin'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''prin'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''prin'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''prin'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''prin'''
*[[Tinwen Ddu Goron-wen]] (White-crowned Wheatear, ''Oenanthe leucopyga'') '''prin'''

==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
[[Delwedd:Dunnock.jpg|200px|de|bawd|Llwyd y Gwrych]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]

*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''prin'''

==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]

*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''prin'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')
*[[Golfan y Graig]] (Rock Sparrow, ''Petronia petronia'') '''prin'''

==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]

*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''prin'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''prin'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'')
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')
*[[Corhedydd Melynllwyd]] (Buff-bellied Pipit, ''Anthus rubescens'') '''prin'''

==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]

*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'')
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Llinos Sitron]], Serin Sitron (Citril Finch, ''Carduelis citrinella'') '''prin'''
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'')
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'')
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''prin'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Croesbig yr Alban]], Cambig yr Alban (Scottish Crossbill, ''Loxia scoticus'')
*[[Croesbig Fawr]] (Parrot Crossbill, ''Loxia pytyopsittacus'')
*[[Llinos Utgorn]] (Trumpeter Finch, ''Bucanetes githagineus'') '''prin'''
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'')
*[[Tewbig y Pinwydd]] (Pine Grosbeak, ''Pinicola enucleator'') '''prin'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')
*[[Tewbig y Cyfnos]] (Evening Grosbeak, ''Hesperiphona vespertina'') '''prin'''

==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]

*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')

==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]

*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''prin'''
*[[Tanagr Coch]] (Scarlet Tanager, ''Piranga olivacea'') '''prin'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''prin'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''prin'''

==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]

*[[Towhî Ystlys-goch]] (Eastern Towhee, ''Pipilo erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Golfan-ehedydd]] (Lark Sparrow, ''Chondestes grammacus'') '''prin'''
*[[Golfan Savannah]] (Savannah Sparrow, ''Passerculus sandwichensis'') '''prin'''
*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''prin'''
*[[Golfan Gorun-gwyn]] (White-crowned Sparrow, ''Zonotrichia leucophrys'') '''prin'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn  (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''prin'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''prin'''
*[[Bras Wynepddu]] (Black-faced Bunting, ''Emberiza spodocephala'') '''prin'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''prin'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'')
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''prin'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'')
*[[Bras Cretzschmar]] (Cretzschmar's Bunting, ''Emberiza caesia'') '''prin'''
*[[Bras Aelfelen]] (Yellow-browed Bunting, ''Emberiza chrysophrys'') '''prin'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'')
*[[Bras Clustgoch]] (Chestnut-eared Bunting, ''Emberiza fucata'') '''prin'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'')
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''prin'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Pallas]] (Pallas's Reed Bunting, ''Emberiza pallasi'') '''prin'''
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''prin'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'')

==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]

*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''prin'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''prin'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''prin'''

==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]

*[[Aderyn Ffwrn]] (Ovenbird, ''Sieurus aurocapilla'') '''prin'''
*[[Brych Dŵr y Gogledd]] (Northern Waterthrush, ''Parkesia noveboracensis'') '''prin'''
*[[Telor Adeinaur]] (Golden-winged Warbler, ''Vermivora chrysoptera'') '''prin'''
*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''prin'''
*[[Telor Tennessee]] (Tennessee Warbler, ''Oreothlypis peregrina'') '''prin'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''prin'''
*[[Telor Cycyllog]] (Hooded Warbler, ''Setophaga citrina'') '''prin'''
*[[Tingoch America]] (American Redstart, ''Setophaga ruticilla'') '''prin'''
*[[Telor Bronfraith]] (Cape May Warbler, ''Setophaga tigrina'') '''prin'''
*[[Pariwla'r Gogledd]] (Northern Parula, ''Setophaga americana'') '''prin'''
*[[Telor Magnolia]] (Magnolia Warbler, ''Setophaga magnolia'') '''prin'''
*[[Telor Bronwinau]] (Bay-breasted Warbler, ''Setophaga castanea'') '''prin'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''prin'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''prin'''
*[[Telor Ystlys-winau]] (Chestnut-sided Warbler, ''Setophaga pensylvanica'') '''prin'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''prin'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''prin'''
*[[Telor Wilson]] (Wilson's Warbler, ''Cardellina pusilla'') '''prin'''

==Gweler hefyd==
* [[Rhestr adar Cymru]]

==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}

===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T &amp; AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.bbrc.org.uk/index.htm British Birds Rarities Committee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070421182842/http://www.bbrc.org.uk/index.htm |date=2007-04-21 }}
* {{eicon en}} [http://www.bou.org.uk/recbrlst.html  British Ornithologists' Union] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060901222948/http://www.bou.org.uk/recbrlst.html |date=2006-09-01 }}

{{bathu termau|termau_bathedig = Môr-wennol Cabot|termau_gwreiddiol = Cabot's Tern}}

[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Prydain]]
[[Categori:Adar|*]]
[[Categori:Adareg]]</text>
      <sha1>h9zdn7hee1ke2j0qp4uo4xyhouysfxg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101839</id>
      <parentid>11101838</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:34:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gwyachod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57419" xml:space="preserve">'''Rhestr [[adar]] [[Prydain Fawr]]''' yn eu trefn dacsonomegol. Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling &amp; the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.&lt;/ref&gt; Adar a nodir fel '''prin''' yw'r rheiny a ystyrir yn adar prin gan y ''British Birds Rarities Committee (BBRC)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;

__NOTOC__
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin:0 auto; width:55em; clear:both;&quot;
!Cynnwys
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] • 
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] • 
[[#Huganod|Huganod]] • 
[[#Mulfrain|Mulfrain]] • 
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] • 
[[#Crehyrod|Crehyrod]] • 
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] • 
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] • 
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] • 
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] • 
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] • 
[[#Rhegennod|Rhegennod]] • 
[[#Garanod|Garanod]] • 
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] • 
[[#Piod môr|Piod môr]] • 
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] • 
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] • 
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] • 
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] • 
[[#Pibyddion|Pibyddion]] • 
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] • 
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] • 
[[#Gwylanod|Gwylanod]] • 
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] • 
[[#Carfilod|Carfilod]] • 
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] • 
[[#Colomennod|Colomennod]] • 
[[#Parotiaid|Parotiaid]] • 
[[#Cogau|Cogau]] • 
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] • 
[[#Tylluanod|Tylluanod]] • 
[[#Troellwyr|Troellwyr]] • 
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] • 
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] • 
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] • 
[[#Rholyddion|Rholyddion]] • 
[[#Copog|Copog]] • 
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] • 
[[#Eurynnod|Eurynnod]] • 
[[#Cigyddion|Cigyddion]] • 
[[#Brain|Brain]] • 
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] • 
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] • 
[[#Titwod|Titwod]] • 
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] • 
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] • 
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] • 
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] • 
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] • 
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] • 
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] • 
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] • 
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] • 
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] • 
[[#Deloriaid|Deloriaid]] • 
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] • 
[[#Drywod|Drywod]] • 
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] • 
[[#Drudwennod|Drudwennod]] • 
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] • 
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] • 
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] • 
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] • 
[[#Golfanod|Golfanod]] • 
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] • 
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] • 
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] • 
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus_olor_2_(Marek_Szczepanek).jpg|200px|bawd|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau gwylltion]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
[[Delwedd:Somateria_mollissima_male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch Bewick]], Bewick's swan, ''Cygnus columbianus''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Corhwyaden]], Teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas carolinensis''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors'' '''prin'''
*[[Corhwyaden Baical]], Baikal teal, ''Anas formosa'' '''prin'''
*[[Chwiwell]], Wigeon, ''Anas penelope''
*[[Chwiwell America]], American Wigeon, ''Anas americana''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], White-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus'' '''prin'''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brent goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd eira]], Snow goose, ''Anser caerulescens''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis'' '''prin'''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gŵydd yr Aifft]], Egyptian goose, ''Alopochen aegyptiaca''
*[[Hwyaden amryliw]], Harlequin duck, ''Histrionicus histrionicus'' '''prin'''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden benddu fechan]], Lesser scaup, ''Aythya affinis'' '''prin'''
*[[Hwyaden benfras]], Bufflehead, ''Bucephala albeola'' '''prin'''
*[[Hwyaden bengoch]], Pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden bengoch America]], Redhead, ''Aythya americana'' '''prin'''
*[[Hwyaden bengoch fawr]], Canvasback, ''Aythya valisineria'' '''prin'''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Goosander, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], Black duck, ''Anas rubripes'' '''prin'''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], Hwyaden fwythblu big-goch, King eider, ''Somateria spectabilis'' '''prin'''
*[[Hwyaden fwythblu Steller]], Steller's eider, ''Polysticta stelleri'' '''prin'''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea'' '''prin'''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gycyllog]], Hwyaden benwen, Hooded merganser, ''Lophodytes cucullatus'' '''prin'''
*[[Hwyaden gynffon-hir]], Long-tailed duck, ''Clangula hyemalis''
*[[Hwyaden lostfain]], Pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lydanbig]], Shoveler, ''Anas clypeata''
*[[Hwyaden lygad aur]], Goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden lygad aur Barrow]], Barrow's goldeneye, ''Bucephala islandica'' '''prin'''
*[[Hwyaden lygadwen]], Ferruginous duck, ''Aythya nyroca''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]] neu Hwyaden fraith, Shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergellus albellus''
*[[Môr-hwyaden America]], Black scoter, ''Melanitta americana'' '''prin'''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata''

==[[Grugiar|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus_lagopus_scoticus_2.jpg|200px|bawd|Grugiar goch]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]

*[[Grugiar coed]], Capercaillie, ''Tetrao urogallus''
*[[Grugiar ddu]], Black grouse, ''Tetrao tetrix''
*[[Grugiar goch]], Red grouse, ''Lagopus lagopus scotica''
*[[Grugiar wen]], Ptarmigan, ''Lagopus mutus''

==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Ffesant]], Pheasant, ''Phasianus colchicus''
*[[Ffesant Amherst]], Lady Amherst's pheasant, ''Chrysolophus amherstiae''
*[[Ffesant euraid]], Golden pheasant, ''Chrysolophus pictus''
*[[Petrisen]], Grey partridge, ''Perdix perdix''
*[[Petrisen goesgoch]], Red-legged partridge, ''Alectorix rufa''
*[[Sofliar]], Quail, ''Coturnix coturnix''

==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]

*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii''
*[[Trochydd y Môr Tawel]], Pacific diver, ''Gavia pacifica'' '''prin'''

==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]

*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Thalassarche melanophris'' '''prin'''
*[[Albatros ffroenfelyn]], Yellow-nosed albatross, ''Thalassarche chlororhynchos'' '''prin'''

==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|bawd|Aderyn drycin y graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]

*[[Aderyn drycin bach]], Macaronesian shearwater, ''Puffinus baroli'' '''prin'''
*[[Aderyn drycin Balearig]], Balearic shearwater, ''Puffinus mauretanicus''
*[[Aderyn drycin Cory]], Cory's shearwater, ''Calonectris diomedea''
*[[Aderyn drycin du]], Sooty shearwater, ''Puffinus griseus''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis''
*[[Aderyn drycin y graig]], Fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Pedryn Cabo Verde]], Fea's petrel, ''Pterodroma feae'' '''prin'''
*[[Pedryn capanog]], Black-capped petrel, ''Pterodroma hasitata'' '''prin'''

==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|bawd|Pedryn drycin]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]

*[[Pedryn drycin]], Storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn drycin Madeira]], Madeiran storm petrel, ''Oceanodroma castro'' '''prin'''
*[[Pedryn drycin Swinhoe]], Swinhoe's storm petrel, ''Oceanodroma monorhis'' '''prin'''
*[[Pedryn drycin Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Pedryn drycin wynebwyn]], White-faced storm petrel, ''Pelagodroma marina'' '''prin'''
{{-}}

==[[aderyn trofannol|Adar trofannol]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn y trofannau|Phaethontidae]]

*[[Aderyn Trofannol Pig-goch]] (Red-billed Tropicbird, ''Phaethon aethereus'') '''prin'''

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Basstoelpel 13.jpg|200px|bawd|Huganod]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gwylanwydd, Mulfran Wen (Gannet, ''Morus bassanus'')
{{-}}

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]

*[[Mulfran]], Morfran, Bilidowcar (Cormorant, ''Phalacrocorax carbo'')
*[[Mulfran Ddeugopog]] (Double-crested Cormorant, ''Phalacrocorax auritus'') '''prin'''
*[[Mulfran werdd]], Shag, ''Phalacrocorax aristotelis''

==[[Aderyn ffrigad|Adar ffrigad]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Aderyn ffrigad|Fregatidae]]

*[[Aderyn Ffrigad Gwych]] (Magnificent Frigatebird, ''Fregata magnificens'') '''prin'''
*[[Aderyn Ffrigad Ynys Ascension]] (Ascension Frigatebird, ''Fregata aquila'') '''prin'''

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|bawd|Crëyr bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]

*[[Aderyn y bwn]], Bittern, ''Botaurus stellaris''
*[[Aderyn bwn America]], American bittern, ''Botaurus lentiginosus'' '''prin'''
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Little bittern, ''Ixobrychus minutus'' '''prin'''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crëyr eirwyn]], Snowy egret, ''Egretta thula'' '''prin'''
*[[Crëyr glas]], Grey heron, ''Ardea cinerea''
*[[Crëyr gwartheg]], Cattle egret, ''Bubulcus ibis''
*[[Crëyr gwyrdd]], Green heron, ''Butorides virescens'' '''prin'''
*[[Crëyr mawr glas]], Great blue heron, ''Ardea herodias'' '''prin'''
*[[Crëyr mawr gwyn]], Great white egret, ''Ardea alba''
*[[Crëyr melyn]], Squacco heron, ''Ardeola ralloides'' '''prin'''
*[[Crëyr nos]], Night heron, ''Nycticorax nycticorax''
*[[Crëyr porffor]], Purple heron, ''Ardea purpurea''

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]

*[[Ciconia du]], Black stork, ''Ciconia nigra'' '''prin'''
*[[Ciconia gwyn]], White stork, ''Ciconia ciconia''

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus'' '''prin'''
*[[Llwybig]], Spoonbill, ''Platalea leucorodia''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Slavonian grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps''
{{-}}

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud clustddu]] (Black Kite, ''Milvus migrans'')
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'') 
*[[Fwltur yr Aifft]] (Egyptian Vulture, ''Neophron percnopterus'') '''prin'''
*[[Eryr nadroedd cyffredin]], Eryr Nadroedd Cyffredin (Short-toed Eagle, ''Circaetus gallicus'') '''prin'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]], Bod Tinwen (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Gwelw]] (Pallid Harrier, ''Circus macrourus'') '''prin'''
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'')
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'')
*[[Eryr Brych]]  (Spotted Eagle, ''Aquila clanga'') '''prin'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'')

==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch pysgod|Pandionidae]]

*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Coch Lleiaf]] (Lesser Kestrel, ''Falco naumanni'') '''prin'''
*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Coch America]], (American Kestrel, ''Falco sparverius'') '''prin'''
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'')
*[[Cudyll Troetgoch y Dwyrain]] (Amur Falcon, ''Falco amurensis'') '''prin'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog Eleonora]] (Eleonora's Falcon, ''Falco eleonorae'') '''prin'''
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''prin'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'')
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''prin'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''prin'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''prin'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'')
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Iâr Ddŵr Allen]] (Allen's Gallinule, ''Porphyrio alleni'') '''prin'''
*[[Iâr Ddŵr America]] (American Purple Gallinule, ''Porphyrio martinica'') '''prin'''
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')
*[[Cwtiar America]] (American Coot, ''Fulica americana'') '''prin'''

==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]

*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'')
*[[Garan y Twyni]] (Sandhill Crane, ''Grus canadensis'') '''prin'''

==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]

*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''prin'''
*[[Ceiliog gwaun copog]] (Macqueen's Bustard, ''Chlamydotis macqueenii'') '''prin'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''prin'''

==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|de|bawd|Pioden y Môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]

*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')

==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]

*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''prin'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')

==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]

*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'')

==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]

*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol y Dwyrain]] (Oriental Pratincole, ''Glareola maldivarum'') '''prin'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''prin'''

==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius_hiaticula_tundrae_Varanger.jpg|200px|bawd|Cwtiad torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]

*[[Cornchwiglen]], Lapwing, ''Vanellus vanellus''
*[[Cwtiad aur]], Golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad Caspia]], Caspian plover, ''Charadrius asiaticus'' '''prin'''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog America]], Semipalmated plover, ''Charadrius semipalmatus'' '''prin'''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus'' '''prin'''
*[[Cwtiad tywod bach]], Lesser sand plover, ''Charadrius mongolus'' '''prin'''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii'' '''prin'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'')
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''prin'''
*[[Cornchwiglen Gynffonwen]] (White-tailed Lapwing, ''Vanellus leucurus'') '''prin'''

==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|bawd|Cwtiad y traeth]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Gïach cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|bawd|Pibydd y dorlan]]
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|bawd|Pibydd y tywod]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]

*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little Curlew, ''Numenius minutus'' '''prin'''
*[[Cwtiad y traeth]], Turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Cyffylog]], Woodcock, ''Scolopax rusticola''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach brongoch]], Short-billed dowitcher, ''Limnodromus griseus'' '''prin'''
*[[Gïach cyffredin]], Snipe, ''Gallinago gallinago''
*[[Gïach gylfinhir]], Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'' '''prin'''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago media'' '''prin'''
*[[Gïach Wilson]], Wilson's snipe, ''Gallinago delicata'' '''prin'''
*[[Gylfinir]], Curlew, ''Numenius arquata''
*[[Gylfinir y Gogledd]], Eskimo curlew, ''Numenius borealis'' '''prin'''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes'' '''prin'''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'' '''prin'''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii'' '''prin'''
*[[Pibydd bronllwyd]], Buff-breasted sandpiper, ''Tryngites subruficollis''
*[[Pibydd brych]], Spotted sandpiper, ''Actitis macularius'' '''prin'''
*[[Pibydd bychan]], Least sandpiper , ''Calidris minutilla'' '''prin'''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidirs ferruginea''
*[[Pibydd coesgoch]], Redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted redshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonfain]], Sharp-tailed sandpiper, ''Calidris acuminata'' '''prin'''
*[[Pibydd cynffonhir]], Upland sandpiper, ''Bartramia longicauda'' '''prin'''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Heteroscelus brevipes'' '''prin'''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd gwyrdd]], Green sandpiper, ''Tringa ochropus''
*[[Pibydd gyddfgoch]], Red-necked stint, ''Calidris ruficollis'' '''prin'''
*[[Pibydd hirfys]], Long-toed stint, ''Calidris subminuta'' '''prin'''
*[[Pibydd hirgoes]], Stilt sandpiper, ''Calidris himantopus'' '''prin'''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla'' '''prin'''
*[[Pibydd llydanbig]], Broad-billed sandpiper, ''Limicola falcinellus'' '''prin'''
*[[Pibydd mawr yr aber]], Great knot, ''Calidris tenuirostris'' '''prin'''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd Terek]], Terek sandpiper, ''Xenus cinerea'' '''prin'''
*[[Pibydd tinwen]], White-rumped sandpiper, ''Calidris fuscicollis''
*[[Pibydd torchog]], Ruff, ''Philomachus pugnax''
*[[Pibydd unig]], Solitary sandpiper, ''Tringa solitaria'' '''prin'''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y Gorllewin]], Western Sandpiper, ''Calidris mauri'' '''prin'''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis'' '''prin'''
*[[Pibydd y graean]], Wood sandpiper, ''Tringa glareola''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]] (Sanderling, ''Calidris alba'')
*[[Pibydd yr aber]], Knot, ''Calidris canutus''
*[[Rhostog gynffonddu]], Black-tailed Godwit, ''Limosa limosa''
*[[Rhostog gynffonfraith]], Bar-tailed Godwit, ''Limosa lapponica''
*[[Rhostog Hudson]], Hudsonian Godwit, ''Limosa haemastica'' '''prin'''

==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]

*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''prin'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'')
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')

==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua (Stercorarius parasiticus) on an ice floe, Svalbard.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]

*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')

==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]

*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''prin'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Ylfinfain]] (Slender-billed Gull, ''Chroicocephalus genei'') '''prin'''
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''prin'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''prin'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''prin'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan Audouin]] (Audouin's Gull, ''Larus audouinii'') '''prin'''
*[[Gwylan Benddu Fwyaf]] (Great Black-headed Gull, ''Larus ichthyaetus'') '''prin'''
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan Caspia]] (Caspian Gull, ''Larus cachinnans'')
*[[Gwylan y Penwaig America]] (American Herring Gull, ''Larus smithsonianus'') '''prin'''
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''prin'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')

==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|de|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]

*[[Môr-wennol Aleutia]] (Aleutian Tern ''Onychoprion aleutica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''prin'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]]  (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''prin'''
*[[Môr-wennol fwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''prin'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'')
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Cabot]] (Cabot's Tern, ''Sterna acuflavida'') '''prin'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''prin'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')

==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]

*[[Gwylog]] neu Heligog  (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Gwylog Brünnich]] (Brünnich's Guillemot, ''Uria lomvia'') '''prin'''
*[[Llurs]] (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Carfil Mawr]] (Great Auk, ''Pinguinus impennis'') '''diflanedig'''
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Gwylog Hirbig]] (Long-billed Murrelet, ''Brachyramphus perdix'') '''prin'''
*[[Carfil Hynafol]] (Ancient Murrelet, ''Synthliboramphus antiquus'') '''prin'''
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')
*[[Pâl Pentusw]] (Tufted Puffin, ''Fratercula cirrhata'') '''prin'''

==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]

*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''prin'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')
*[[Turtur Ddwyreiniol]] (Oriental Turtle Dove, ''Streptopelia orientalis'') '''prin'''
*[[Colomen Alarus]] (Mourning Dove, ''Zenaida macroura'') '''prin'''

==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]

*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''prin'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigddu]] (Black-billed Cuckoo, ''Coccyzus erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''prin'''

==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]

*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''prin'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''prin'''
*[[Cudyll-dylluan]] (Hawk Owl, ''Surnia ulula'') '''prin'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')
*[[Tylluan Tengmalm]] (Tengmalm's Owl, ''Aegolius funereus'') '''prin'''

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]

*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Troellwr Gyddfgoch]], Troellwr Mawr Gyddfgoch (Red-necked Nightjar, ''Caprimulgus ruficollis'') '''prin'''
*[[Troellwr Mawr yr Aifft]] (Egyptian Nightjar, ''Caprimulgus aegyptius'') '''prin'''
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''prin'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]

*[[Coblyn Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''prin'''
*[[Llostfain gyddfwyn]] (White-throated Needletail, ''Hirundapus caudacutus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Coblyn gwelw]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''prin'''
*[[Coblyn y Môr Tawel]] (Pacific Swift, ''Apus pacificus'') '''prin'''
*[[Gwennol ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'')
*[[Gwennol ddu fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''prin'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')
*[[Pysgotwr Cylchog]] (Belted Kingfisher, ''Megaceryle alcyon'') '''prin'''

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]

*[[Gwenynysor Bochlas]] (Blue-cheeked Bee-eater, ''Merops persicus'') '''prin'''
*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')

==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]

*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''prin'''

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')

==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Pengam (aderyn)|Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Sugnwr Bolfelyn]] (Yellow-bellied Sapsucker, ''Sphyrapicus varius'') '''prin'''
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')

==[[Teyrnwybedog]]ion==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Tyrannidae]]

*[[Ffibi'r Dwyrain]] (Eastern Phoebe, ''Sayornis phoebe'') '''prin'''

==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]

*[[Fireo Melynfron]] (Yellow-throated Vireo, ''Vireo flavifrons'') '''prin'''
*[[Fireo Philadelphia]] (Philadelphia Vireo, ''Vireo philadelphicus'') '''prin'''
*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''prin'''

==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]

*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'')

==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]

*[[Cigydd Brown]] (Brown Shrike, ''Lanius cristatus'') '''prin'''
*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''prin'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'')
*[[Cigydd Cynffon-hir]] (Long-tailed Shrike, ''Lanius schach'') '''prin'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''prin'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'')
*[[Cigydd Mygydog]] (Masked Shrike, ''Lanius nubicus'') '''prin'''

==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]

*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''prin'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')

==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]

*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Fflamben]] (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')

==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]

*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''prin'''

==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]

*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Copog]] (Crested Tit, ''Lophophanes cristatus'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')

==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]

*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')

==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]

*[[Ehedydd Calandra]] (Calandra Lark, ''Melanocorypha calandra'') '''prin'''
*[[Ehedydd Deufannog]] (Bimaculated Lark, ''Melanocorypha bimaculata'') '''prin'''
*[[Ehedydd Asgell Wen]] (White-winged Lark, ''Melanocorypha leucoptera'') '''prin'''
*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''prin'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'')
*[[Ehedydd Llwyd Lleiaf]] (Lesser Short-toed Lark, ''Calandrella rufescens'') '''prin'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''prin'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'')
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'')

==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]

*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Coed]] (Tree Swallow, ''Tachycineta bicolor'') '''prin'''
*[[Gwennol Borffor]] (Purple Martin, ''Progne subis'') '''prin'''
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''prin'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'')
*[[Gwennol y Dibyn]] (Cliff Swallow, ''Petrochelidon pyrrhonota'') '''prin'''

==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]

*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')

==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]

*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')

==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]

*[[Telor Coronog Dwyreiniol]] (Eastern Crowned Warbler, ''Phylloscopus coronatus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrddlachar]] (Green Warbler, ''Phylloscopus nitidus'') '''prin'''
*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'')
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''prin'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'')
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'')
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'')
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''prin'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''prin'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')

==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]

*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'')
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Telor Orffeaidd]] (Orphean Warbler, ''Sylvia hortensis'') '''prin'''
*[[Telor Anialwch Asia]] (Asian Desert Warbler, ''Sylvia nana'') '''prin'''
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Sbectolog]] (Spectacled Warbler, ''Sylvia conspicillata'') '''prin'''
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''prin'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''prin'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'')
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''prin'''

==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]

*[[Troellwr Bach Pallas]] (Pallas's Grasshopper Warbler, ''Locustella certhiola'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''prin'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''prin'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''prin'''

==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]

*[[Telor Pigbraff]] (Thick-billed Warbler, ''Iduna aedon'') '''prin'''
*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''prin'''
*[[Telor Sykes]] (Sykes's Warbler, ''Iduna rama'') '''prin'''
*[[Telor Llwyd y Dwyrain]] (Eastern Olivaceous Warbler, ''Iduna pallida'') '''prin'''
*[[Telor yr Olewydd]], Telor Pren Olewydd (''Olive-tree Warbler, ''Hippolais olivetorum'') '''prin'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'')
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'')
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'')
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''prin'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''prin'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'')
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''prin'''

==[[Cisticolidae|Teloriaid cynffon wyntyll]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cisticolidae]]

*[[Telor Cynffon Wyntyll]], Telor Cynffondaen (Fan-tailed Warbler, ''Cisticola juncidis'') '''prin'''

==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]

*[[Cynffon Sidan y Cedrwydd]] (Cedar Waxwing, ''Bombycilla cedrorum'') '''prin'''
*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')

==[[Dringwr y Muriau]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Dringwr y Muriau|Tichodromadidae]]

*[[Dringwr y Muriau]] (Wallcreeper, ''Tichodroma muraria'') '''prin'''

==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]

*[[Delor Brongoch y Cnau]] (Red-breasted Nuthatch, ''Sitta canadensis'') '''prin'''
*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')

==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
[[Delwedd:Certhia familiaris -climbing tree-8 (cropped version).jpg|200px|de|bawd|Dringwr Bach]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]

*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')
*[[Dringwr Bach Bodiau Cwta]] (Short-toed Treecreeper, ''Certhia brachydactyla'') '''prin'''

==[[Troglodytidae|Drywod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]

*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')

==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]

*[[Dynwaredwr Gogleddol]] (Northern Mockingbird, ''Mimus polyglottos'') '''prin'''
*[[Tresglen Gynffonhir]] (Brown Thrasher, ''Toxostoma rufum'') '''prin'''
*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''prin'''

==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
[[Delwedd:European Startling (Sturnus vulgaris) RWD.jpg|200px|de|bawd|Drudwen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]

*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'')

==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]

*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')

==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]

*[[Brych White]] (White's Thrush, ''Zoothera dauma'') '''prin'''
*[[Brych Amrywiol]] (Varied Thrush, ''Ixoreus naevius'') '''prin'''
*[[Brych y Goedwig]] (Wood Thrush, ''Hylocochla mustelina'') '''prin'''
*[[Brych Meudwy]], Bronfraith Unig (Hermit Thrush, ''Catharus guttatus'') '''prin'''
*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''prin'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''prin'''
*[[Brych Llwyd Bach]] (Veery, ''Catharus fuscescens'') '''prin'''
*[[Brych Siberia]] (Siberian Thrush, ''Geokichla sibirica'') '''prin'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''prin'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''prin'''
*[[Brych Naumann]] (Naumann's Thrush, ''Turdus naumanni'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''prin'''
*[[Brych Gyddfgoch]] (Red-throated Thrush, ''Turdus ruficollis'') '''prin'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''prin'''

==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]

*[[Robin Gynffon-goch]] (Rufous-tailed Scrub-Robin, ''Cercotrichas galactotes'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brown Asia]] (Asian Brown Flycatcher, ''Muscicapa dauurica'') '''prin'''
*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Glas Siberia]] (Siberian Blue Robin, ''Larvivora cyane'') '''prin'''
*[[Robin Swinhoe]] (Rufous-tailed Robin, ''Larvivora sibilans'') '''prin'''
*[[Gyddfgoch Siberia]] (Siberian Rubythroat, ''Larvivora calliope'') '''prin'''
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''prin'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''prin'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''prin'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'')
*[[Bronlas]]  (Bluethroat, ''Luscinia svecica'')
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'')
*[[Gwybedog Brongoch y Taiga]] (Taiga Flycatcher, ''Ficedula albicilla'') '''prin'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''prin'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''prin'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''prin'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''prin'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''prin'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''prin'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''prin'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''prin'''
*[[Tinwen Ddu Goron-wen]] (White-crowned Wheatear, ''Oenanthe leucopyga'') '''prin'''

==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
[[Delwedd:Dunnock.jpg|200px|de|bawd|Llwyd y Gwrych]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]

*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''prin'''

==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]

*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''prin'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')
*[[Golfan y Graig]] (Rock Sparrow, ''Petronia petronia'') '''prin'''

==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]

*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''prin'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''prin'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''prin'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'')
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')
*[[Corhedydd Melynllwyd]] (Buff-bellied Pipit, ''Anthus rubescens'') '''prin'''

==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]

*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'')
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Llinos Sitron]], Serin Sitron (Citril Finch, ''Carduelis citrinella'') '''prin'''
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'')
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'')
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''prin'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Croesbig yr Alban]], Cambig yr Alban (Scottish Crossbill, ''Loxia scoticus'')
*[[Croesbig Fawr]] (Parrot Crossbill, ''Loxia pytyopsittacus'')
*[[Llinos Utgorn]] (Trumpeter Finch, ''Bucanetes githagineus'') '''prin'''
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'')
*[[Tewbig y Pinwydd]] (Pine Grosbeak, ''Pinicola enucleator'') '''prin'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')
*[[Tewbig y Cyfnos]] (Evening Grosbeak, ''Hesperiphona vespertina'') '''prin'''

==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]

*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')

==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]

*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''prin'''
*[[Tanagr Coch]] (Scarlet Tanager, ''Piranga olivacea'') '''prin'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''prin'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''prin'''

==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]

*[[Towhî Ystlys-goch]] (Eastern Towhee, ''Pipilo erythrophthalmus'') '''prin'''
*[[Golfan-ehedydd]] (Lark Sparrow, ''Chondestes grammacus'') '''prin'''
*[[Golfan Savannah]] (Savannah Sparrow, ''Passerculus sandwichensis'') '''prin'''
*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''prin'''
*[[Golfan Gorun-gwyn]] (White-crowned Sparrow, ''Zonotrichia leucophrys'') '''prin'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn  (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''prin'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''prin'''
*[[Bras Wynepddu]] (Black-faced Bunting, ''Emberiza spodocephala'') '''prin'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''prin'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'')
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''prin'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'')
*[[Bras Cretzschmar]] (Cretzschmar's Bunting, ''Emberiza caesia'') '''prin'''
*[[Bras Aelfelen]] (Yellow-browed Bunting, ''Emberiza chrysophrys'') '''prin'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'')
*[[Bras Clustgoch]] (Chestnut-eared Bunting, ''Emberiza fucata'') '''prin'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'')
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''prin'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Pallas]] (Pallas's Reed Bunting, ''Emberiza pallasi'') '''prin'''
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''prin'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'')

==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]

*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''prin'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''prin'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''prin'''

==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]

*[[Aderyn Ffwrn]] (Ovenbird, ''Sieurus aurocapilla'') '''prin'''
*[[Brych Dŵr y Gogledd]] (Northern Waterthrush, ''Parkesia noveboracensis'') '''prin'''
*[[Telor Adeinaur]] (Golden-winged Warbler, ''Vermivora chrysoptera'') '''prin'''
*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''prin'''
*[[Telor Tennessee]] (Tennessee Warbler, ''Oreothlypis peregrina'') '''prin'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''prin'''
*[[Telor Cycyllog]] (Hooded Warbler, ''Setophaga citrina'') '''prin'''
*[[Tingoch America]] (American Redstart, ''Setophaga ruticilla'') '''prin'''
*[[Telor Bronfraith]] (Cape May Warbler, ''Setophaga tigrina'') '''prin'''
*[[Pariwla'r Gogledd]] (Northern Parula, ''Setophaga americana'') '''prin'''
*[[Telor Magnolia]] (Magnolia Warbler, ''Setophaga magnolia'') '''prin'''
*[[Telor Bronwinau]] (Bay-breasted Warbler, ''Setophaga castanea'') '''prin'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''prin'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''prin'''
*[[Telor Ystlys-winau]] (Chestnut-sided Warbler, ''Setophaga pensylvanica'') '''prin'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''prin'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''prin'''
*[[Telor Wilson]] (Wilson's Warbler, ''Cardellina pusilla'') '''prin'''

==Gweler hefyd==
* [[Rhestr adar Cymru]]

==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}

===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T &amp; AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.bbrc.org.uk/index.htm British Birds Rarities Committee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070421182842/http://www.bbrc.org.uk/index.htm |date=2007-04-21 }}
* {{eicon en}} [http://www.bou.org.uk/recbrlst.html  British Ornithologists' Union] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060901222948/http://www.bou.org.uk/recbrlst.html |date=2006-09-01 }}

{{bathu termau|termau_bathedig = Môr-wennol Cabot|termau_gwreiddiol = Cabot's Tern}}

[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Prydain]]
[[Categori:Adar|*]]
[[Categori:Adareg]]</text>
      <sha1>0w1v1ook4mzx1zdka4mbyumgms4cii2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ffwng</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7814</id>
    <revision>
      <id>11101825</id>
      <parentid>11054630</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T15:56:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Geirdarddiad */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53017" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| lliw = lightblue
| enw = Ffyngau
| delwedd = Fungi_collage.jpg
| maint_delwedd = 225px
| neges_delwedd = Clocwedd o top chwith:
1. ''Amanita muscaria'', a basidiomycete;
2. ''Sarcoscypha coccinea'', ascomycete;
3. bara wedi llwydo; 
4. Cytrid;
5. ''Aspergilws'' [[conidiophor]].
| domain = [[Eukarya]]
| regnum = '''Fungi'''
| rhengoedd_israniadau = [[Ffylwm|Ffyla]]
| authority=([[Carl Linnaeus|L.]]) R.T.Moore&lt;ref name=Moore1980/&gt;
| subdivision_ranks=Isdeyrnass/Ffyla/Isffyla&lt;ref&gt;Y dosbarthiad a ddefnyddir yma yw'r un a gyflwynwyd yn 2007 gan Hibbett ''et al''.&lt;/ref&gt;

| subdivision =
* [[Rozellomyceta]]
** [[Rozellomycota]]
** [[Microsporidia]]
* [[Aphelidiomyceta]]
** [[Aphelidiomycota]]
*  [[Eumycota]]
** [[Chytridiomyceta]]
*** [[Neocallimastigomycota]]
*** [[Chytridiomycota]]
** [[Blastocladiomyceta]]
*** [[Blastocladiomycota]]
** [[Zoopagomyceta]]
*** [[Basidiobolomycota]]
*** [[Entomophthoromycota]]
*** [[Kickxellomycota]]
** [[Mortierellomycota]]
** [[Mucoromyceta]]
*** [[Calcarisporiellomycota]]
*** [[Mucoromycota]]
** [[Symbiomycota]]
*** [[Glomeromycota]]
*** [[Entorrhizomycota]]
*** [[Dikarya]]
****[[Basidiomycota]]
**** [[Ascomycota]]
}}

Grŵp o [[organeb]]au ewcaryotig [[Organeb ungellog|ungellog]] neu [[Organeb amlgellog|amlgellog]] sy'n perthyn i'r deyrnas ''Fungi'' yw '''ffwng''' (unigol) neu '''ffyngau''' (lluosog), ac sy'n cynnwys micro-organebau fel [[burum]], [[llwydni]], ffwng y gawod a ffwng y [[penddu]], yn ogystal ag organebau mwy o faint fel [[madarchen|madarch]], caws llyffant, codau mwg a'r [[cingroen|gingroen]]. Fe'u dosbarthwyd fel [[Planhigyn|planhigion]] yn wreiddiol ond maent yn perthyn yn nes at [[Anifail|anifeiliaid]]. Mae mwy na 70,000 o [[rhywogaeth|rywogaethau]] o ffwngau. O fewn tacsonomeg, maent yn ffurfio [[Parth (bioleg)|parth]] mawr o [[Meicro-organeb|ficro-organebau]] [[Procaryot|procaryotig]] a chant eu hastudio o fewn [[bioleg]]. O ran maint, mae'r rhan fwyaf ychydig o [[Micrometr|ficrometrau]] o hyd. Roedd bacteria ymhlith y ffurfiau bywyd cyntaf i ymddangos ar [[y Ddaear]], ac maent yn bresennol yn y rhan fwyaf o gynefinoedd. Gallant fyw mewn pridd, dŵr, ffynhonnau poeth asidig, [[Gwastraff niwclear|gwastraff ymbelydrol]], a biosffer dwfn cramen y [[Cramen y Ddaear|Ddaear]].

Mae pob ffwng yn heterotroff. Mae llawer o ffyngau yn saproffytig sy'n bwydo ar organebau marw, ac mae llawer o ffyngau eraill yn [[Parasit|barasytig]] sy'n bwydo ar organebau byw. Mae rhai ffyngau yn byw gydag [[alga|algâu]] mewn perthynas [[symbiosis|symbiotig]], ac yn ffurfio [[cen]]nau. 
[[Delwedd:Mycena inclinata, Clustered Bonnet, UK.jpg|bawd|chwith|''Mycena inclinata'' yn [[Enfield]], Lloegr]]

Mae ffyngau o bwysigrwydd economaidd yn cynnwys [[burum]] a ddefnyddir i wneud [[cwrw]] a [[bara]] a rhai rhywogaethau o [[llwydni|lwydni]] a ddefnyddir i wneud [[caws]].

Un nodwedd sy'n gosod ffyngau mewn teyrnas wahanol i blanhigion, bacteria, a rhai protistau yw'r [[Citin|chitin]] sydd yn eu [[Cellfur|cellfuriau]]. Mae ffyngau, fel anifeiliaid, yn heterotroffau; cael eu bwyd trwy amsugno moleciwlau toddedig, yn nodweddiadol trwy secretu ensymau treulio i'w hamgylchedd. Nid yw ffyngau yn [[Ffotosynthesis|ffotosyntheseiddio]]. Mae eu symudedd yn ddibynnol ar eu [[Sbôr|sborau]], a all deithio trwy'r awyr neu ddŵr. Ffyngau yw'r prif [[Dadgyfansoddwr|ddadelfenwyr]] mewn systemau ecolegol. Mae'r gwahaniaethau hyn a gwahaniaethau eraill yn gosod ffyngau mewn un grŵp o organebau perthynol, o'r enw yr ''Eumycota'' (y ''gwir ffyngau'' neu'r ''Eumycetes''), sy'n rhannu hynafiad cyffredin (hy maent yn ''ffurfio grŵp monoffyletig''), dehongliad sydd hefyd yn cael ei gefnogi'n gryf gan ffylogeneteg moleciwlaidd. Mae'r grŵp ffwngaidd hwn yn wahanol i'r mycsomysetau (llwydni llysnafeddog) ac öomysetau (llwydni'r dŵr) sy'n debyg o ran strwythur. Gelwir y ddisgyblaeth [[Bywydeg|fiolegol]] a neilltuir i astudio ffyngau yn [[Mycoleg|''mycoleg'']] (o'r [[Groeg (iaith)|Groeg]] μύκης ''{{Lang|grc-Latn|mykes}}'', madarch). Yn y gorffennol, roedd mycoleg yn cael ei ystyried yn gangen o [[Botaneg|fotaneg]], ond mae'n hysbys bellach bod ffyngau yn perthyn, yn enetig, yn nes at anifeiliaid nag at blanhigion.

Er eu bod yn doreithiog ledled y byd, mae'r rhan fwyaf o ffyngau yn anamlwg oherwydd maint eu strwythurau bychan, a'u ffordd o fyw yn y pridd neu ar bydredd marw. Mae ffyngau'n cynnwys symbionts o blanhigion, anifeiliaid, neu ffyngau eraill ac mae'n cynnwys [[Arfilyn|parasitiaid]]. Gallant ddod yn amlwg wrth [[Corff hadol|ffrwytho]], naill ai fel madarch neu fel mowldiau. Mae ffyngau'n chwarae rhan hanfodol yn y broses o bydru deunydd organig ac mae ganddynt rolau sylfaenol mewn cylchredeg a chyfnewid maethynnau yn yr amgylchedd. Fe'u defnyddiwyd ers amser maith fel ffynhonnell uniongyrchol o fwyd dynol, ar ffurf madarch a pherygl ; fel [[Bara|cyfrwng lefain]] ar gyfer bara; ac wrth eplesu amryw gynhyrchion bwyd, megys [[gwin]], [[cwrw]], a saws soi . Ers y 1940au, mae ffyngau wedi cael eu defnyddio ar gyfer cynhyrchu [[Gwrthfiotig|gwrthfiotigau]], ac, yn fwy diweddar, mae [[Ensym|ensymau]] amrywiol a gynhyrchir gan ffyngau yn cael eu defnyddio'n [[Ensym|ddiwydiannol]] ac mewn glanedyddion . Defnyddir ffyngau hefyd fel plaladdwyr biolegol i reoli chwyn, clefydau planhigion a phlâu pryfed. Mae llawer o rywogaethau'n cynhyrchu cyfansoddion bioactif o'r enw mycotocsinau, fel alcaloidau a pholyketidau, sy'n wenwynig i anifeiliaid gan gynnwys bodau dynol. Mae strwythurau ffrwytho [[Madarchen|rhai rhywogaethau yn]] cynnwys cyfansoddion seicotropig ac yn cael eu bwyta'n am hwyl neu mewn seremonïau neu ddefodau 'ysbrydol' traddodiadol. Gall ffyngau ddadelfennu deunyddiau ac adeiladau a gynhyrchwyd gan bobl, a dod yn bathogenau arwyddocaol i bobl ac anifeiliaid eraill. Gall colli cnydau oherwydd afiechydon ffwngaidd (ee, clefyd reis ) a difetha bwyd gael effaith fawr ar gadwyni a  chyflenwadau bwyd dynol ac economïau lleol.

Mae teyrnas y ffwng yn cwmpasu amrywiaeth enfawr o [[Tacson|dacsa]] (lluosog ''tacson'') gydag ecolegau amrywiol, strategaethau [[Cylchred bywyd|cylch bywyd]] niferus a morffolegau sy'n amrywio o chytridau ungellog i [[Madarchen|fadarch]] mawr. Fodd bynnag, ychydig a wyddys am wir [[Bioamrywiaeth|fioamrywiaeth]] Ffyngau'r Deyrnas yma,. Amcangyfrifwyd fod ynddi rhwng 2.2&amp;nbsp;miliwn a 3.8&amp;nbsp;miliwn o rywogaethau.  O’r rhain, dim ond tua 148,000 sydd wedi’u disgrifio,  gyda dros 8,000 o rywogaethau'n niweidiol i blanhigion ac o leiaf 300 a all fod yn wenwynig i fodau dynol.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Stop neglecting fungi|date=25 July 2017|journal=Nature Microbiology|volume=2|issue=8|pages=17120|doi=10.1038/nmicrobiol.2017.120|pmid=28741610}}&lt;/ref&gt; Byth ers gweithiau tacsonomaidd arloesol y [[18fed ganrif|18fed]] a'r [[19g]] gan [[Carolus Linnaeus|Carl Linnaeus]], [[Christiaan Hendrik Persoon]], ac Elias Magnus Fries, mae ffyngau wedi'u dosbarthu yn ôl eu morffoleg (ee, nodweddion megis lliw sborau neu nodweddion microsgopig) neu [[ffisioleg]]. Mae datblygiadau mewn geneteg foleciwlaidd wedi agor y ffordd i ddadansoddiad DNA gael ei ymgorffori mewn tacsonomeg, sydd weithiau wedi herio'r grwpiau hanesyddol. Mae astudiaethau ffylogenetig a gyhoeddwyd yn negawd cyntaf yr [[21g]] wedi helpu i ail-lunio'r dosbarthiad o fewn Ffyngau'r Deyrnas, sy'n cael ei rannu'n un [[Teyrnas (bioleg)|isdeyrnas]], saith [[Ffylwm|ffyla]], a deg isffyla .

==Gerdarddiad==
== Geirdarddiad ==
Mabwysiadwyd y gair Cymraeg ''ffwng'' yn anuniongyrchol o'r [[Lladin]] ''fungus'' ([[madarch]]), a ddefnyddir yn ysgrifau [[Horas|Horace]] a [[Plinius yr Hynaf|Pliny]].  Mae hyn yn ei dro'n deillio o'r gair [[Hen Roeg (iaith)|Groeg]] ''sphongos'' (σφόγγος 'sbwng'), sy'n cyfeirio at strwythurau macrosgopig a morffoleg madarch a llwydni;&lt;ref name=&quot;Ainsworth2&quot;&gt;Ainsworth, p. 2.&lt;/ref&gt; defnyddir gwraidd y gair (''sphongos'' mewn ieithoedd eraill hefyd, megis yr Almaeneg ''[[wiktionary:Schwamm#German|Schwamm]]'' ('sbwng') a ''[[wiktionary:Schwamm#German|Schimmel]]'' ('llwydni'). 

Daw'r gair ''[[mycoleg]]'' o {{Transl|grc|''mykes''}} (Groeg; μύκης 'madarch') a ''logos'' (λόγος 'araith; sgwrs').&lt;ref&gt;Alexopoulos et al., p. 1.&lt;/ref&gt; Mae'n dynodi astudiaeth wyddonol o ffyngau. Ymddangosodd y ffurf ansoddair Lladin ar &quot;mycoleg&quot; (sef ''mycologicæ'') mor gynnar â 1796 mewn llyfr ar y pwnc gan [[Christiaan Hendrik Persoon]].&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Persoon|first=Christiaan Hendrik|title=Observationes Mycologicae|date=1796|publisher=Peter Philipp Wolf|location=Leipzig, (Germany)|volume=Part 1|language=la|url=http://bibdigital.rjb.csic.es/ing/Libro.php?Libro=5680|access-date=30 March 2019}}&lt;/ref&gt; Ymddangosodd y gair yn Saesneg mor gynnar â 1824 mewn llyfr gan Robert Kaye Greville.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Greville|first=Robert Kaye|title=Scottish Cryptogamie Flora: Or Coloured Figures and Descriptions of Cryptogamic Plants, Belonging Chiefly to the Order Fungi|date=1824|publisher=Maclachland and Stewart|location=Edinburgh, Scotland|volume=2|page=65|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nyp.33433008943957;view=1up;seq=45}}&lt;/ref&gt; Ym 1836 cyhoeddodd y naturiaethwr Miles Joseph Berkeley ''The English Flora of Syr James Edward Smith, Vol. 5.'' hefyd yn cyfeirio at mycoleg fel yr astudiaeth o ffyngau.&lt;ref name=&quot;Ainsworth2&quot;&gt;Ainsworth, p. 2.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Smith|first=James Edward|editor-last=Hooker|editor-first=William Jackson|editor-last2=Berkeley|editor-first2=Miles Joseph|title=The English Flora of Sir James Edward Smith|date=1836|publisher=Longman, Rees, Orme, Brown, Green &amp; Longman|location=London, England|volume=5, part II: &quot;Class XXIV. Cryptogamia&quot;|page=7|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=msu.31293010136830;view=1up;seq=403}}&lt;/ref&gt; Ymddangosodd yn y Gymraeg yn yr 20g.&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=mycoleg |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

Gelwir grŵp o'r holl ffyngau sy'n bresennol mewn un rhanbarth penodol yn ''mycobiota'' (enw lluosog, nid unigol).&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://glossary.lias.net/wiki/Mycobiota|title=LIAS Glossary|access-date=14 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131211113036/http://glossary.lias.net/wiki/Mycobiota|archivedate=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; Defnyddir y term ''mycota'' yn aml at y diben hwn, ond mae llawer o awduron yn ei ddefnyddio fel cyfystyr o'r term Ffyngau. Mae'r gair ''ffwng'' wedi'i gynnig fel term llai amwys sy'n debyg i ffawna a fflora.  Gofynnodd y [[Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur|Comisiwn Goroesi Rhywogaethau]] (SSC) (sy'n rhan o'r [[Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur]] (IUCN)) yn Awst 2021 am i'r ymadrodd ''ffawna a fflora'' gael ei ddisodli gan ''ffawna, fflora a ffwng''.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.iucn.org/sites/dev/files/statement-3f.pdf|title=IUCN SSC acceptance of Fauna Flora Funga|publisher=Fungal Conservation Committee, IUCN SSC|date=2021|quote=The IUCN Species Survival Commission calls for the due recognition of fungi as major components of biodiversity in legislation and policy. It fully endorses the Fauna Flora Funga Initiative and asks that the phrases '''animals and plants''' and '''fauna and flora''' be replaced with '''animals, fungi, and plants''' and '''fauna, flora, and funga'''.}}&lt;/ref&gt;

== Nodweddion ==
[[Delwedd:HYPHAE.png|bawd| '''Celloedd hyffae ffwngaidd''' {{Rhestr ddotiog|{{ordered list |Y Mur Hyphal |[[Septwm]] |[[Mitochondrion]] |[[Gwagolyn]] |Grisial ergosterol |[[Ribosom]] |Cnewyllyn |[[Reticwlwm endoplasmig]] |[[Lipid|Corff lipid]] |Pilen plasma |Spitzenkörper |Cyfarpar Golgi}}}}]]
Cyn cyflwyno dulliau moleciwlaidd ar gyfer dadansoddi ffylogenetig, roedd tacsonomegwyr yn ystyried bod ffyngau yn aelodau o [[Planhigyn|deyrnas y planhigion]] oherwydd tebygrwydd mewn ffordd o fyw: mae ffyngau a phlanhigion yn ansymudol yn bennaf, ac mae ganddynt debygrwydd mewn morffoleg gyffredinol a chynefin twf. Fel planhigion, mae ffyngau yn aml yn tyfu yn y pridd ac, yn achos [[Madarchen|madarch]], yn ffurfio [[Corff hadol|cyrff ffrwythau]] (corff hadol) amlwg, sydd weithiau'n debyg i blanhigion fel [[Mwsogl|mwsoglau]]. Mae'r ffyngau bellach yn cael eu hystyried yn deyrnas ar wahân, yn wahanol i blanhigion ac anifeiliaid, ac mae'n ymddangos eu bod wedi ymwahanu oddi wrthi tua biliwn o flynyddoedd yn ôl (tua dechrau'r Oes [[Neoproterosöig]]).   Rhennir rhai nodweddion morffolegol, biocemegol a genetig ag organebau eraill, tra bod nodweddion eraill yn unigryw i'r ffyngau, gan eu gwahanu'n glir oddi wrth y teyrnasoedd eraill:

Nodweddion a rennir:

* Gydag [[Ewcaryot|ewcaryotau]] eraill: Mae celloedd ffwngaidd yn cynnwys [[Cnewyllyn cell|cnewyll]] (lluosog y gair cnewyllyn) wedi'u amgylchynu â philenni gyda [[Cromosom|chromosomau]] sy'n cynnwys [[DNA]] gyda rhanbarthau digodio a elwir yn intronau a rhanbarthau codio a elwir yn ecsonau. Mae gan ffyngau organynnau sytoplasmig wedi'u rhwymo â [[Organyn|philen]] fel [[mitocondria]], pilenni sy'n cynnwys sterol, a [[Ribosom|ribosomau]] o'r math 80S.&lt;ref&gt;Deacon, p. 4.&lt;/ref&gt; Mae ganddynt ystod nodweddiadol o garbohydradau hydawdd a chyfansoddion storio, gan gynnwys alcoholau siwgr (ee, [[mannitol]]), deusacaridau, (ee, trehalose), a [[Polysacarid|polysacaridau]] (ee, [[glycogen]], sydd hefyd i'w gael mewn anifeiliaid&lt;ref name=&quot;Deacon4&quot;&gt;Deacon, pp. 128–129.&lt;/ref&gt;).
* Gydag anifeiliaid: Nid oes gan ffyngau [[Cloroplast|gloroplastau]] ac maent yn organebau heterotroffig ac felly mae angen [[Cyfansoddyn organig|cyfansoddion organig]] parod arnynt fel ffynonellau egni.&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., pp. 28–33.&lt;/ref&gt;
* Gyda phlanhigion:  Mae gan ffyngau gellfur&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., pp. 31–32.&lt;/ref&gt; a gwagolau (''vacuoles'').  Maent yn atgenhedlu trwy ddulliau rhywiol ac anrhywiol, ac fel grwpiau o blanhigion gwaelodol (fel [[Rhedynen|rhedyn]] a [[Mwsogl|mwsoglau]]) mae nhw'n cynhyrchu [[Sbôr|sborau]]. Yn debyg i [[Mwsogl|fwsoglau]] ac [[algâu]], mae gan ffyngau fel arfer niwclysau haploid.&lt;ref name=&quot;Deacon58&quot;&gt;Deacon, p. 58.&lt;/ref&gt;
* Gydag [[Euglenoid|ewglenoidau]] a [[bacteria]]:  Mae ffyngau uwch, ewglenoidau, a rhai bacteria'n cynhyrchu'r [[asid amino]] &lt;small&gt;L&lt;/small&gt; -lysin mewn camau biosynthesis penodol, a elwir yn llwybr α-aminoadipat.  
* Mae celloedd y rhan fwyaf o ffyngau yn tyfu fel strwythurau tiwbaidd, hirgul ac edau (ffilamentaidd) o'r enw [[hyffa]], a all gynnwys sawl cnewyllyn. Mae'r blaen sy'n tyfu yn cynnwys  set o fesiglau - strwythurau cellog sy'n cynnwys [[Protein|proteinau]], [[Lipid|lipidau]], a moleciwlau organig eraill - a elwir yn Spitzenkörper.&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., pp. 27–28.&lt;/ref&gt; Mae ffyngau ac oomysetau'n tyfu fel celloedd hyffal ffilamentaidd.&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., p. 685.&lt;/ref&gt; Mewn cyferbyniad, mae organebau sy'n edrych yn debyg, fel algâu gwyrdd ffilamentaidd, yn tyfu trwy gellraniad dro ar ôl tro o fewn cadwyn o gelloedd.&lt;ref name=&quot;Deacon4&quot; /&gt; Mae yna hefyd ffyngau ungell (ee [[burum]]) nad ydynt yn ffurfio hyffa, ac mae gan rai ffyngau ffurfiau hyffa a burum.&lt;ref name=&quot;Alexopoulos et al., p. 30&quot;&gt;Alexopoulos ''et al''., p. 30.&lt;/ref&gt;
* Yn gyffredin â rhai rhywogaethau o blanhigion ac anifeiliaid, mae mwy na 70 o rywogaethau ffwngaidd yn arddangos [[Bywoleuni|bioymoleuedd]]. 

Nodweddion unigryw:

* Mae rhai rhywogaethau'n tyfu fel burumau ungellog sy'n atgenhedlu trwy [[egin]] neu [[Ymholltiad deuaidd|ymholltiad]]. Gall ffyngau dwyffurf newid rhwng y cyfnod burum a'r cyfnod hyffaidd mewn ymateb i amodau amgylcheddol.&lt;ref name=&quot;Alexopoulos et al., p. 30&quot;&gt;Alexopoulos ''et al''., p. 30.&lt;/ref&gt;
* Mae'r cellfur ffwngaidd wedi'i wneud o gymhlyg chitin-glwcan ; tra bod glwcanau hefyd i'w cael mewn planhigion a chitin yn allsgerbwd [[Arthropod|arthropodau]];&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., pp. 32–33.&lt;/ref&gt; ffyngau, fodd bynnag, yw'r unig organebau sy'n cyfuno'r ddau foleciwl adeileddol hyn yn eu cellfur. Yn wahanol i blanhigion ac öomysetau, nid yw cellfuriau ffwngaidd yn cynnwys seliwlos.&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., p. 33.&lt;/ref&gt; 

[[Delwedd:Omphalotus_nidiformis_Binnamittalong_2_email.jpg|alt=A whitish fan or funnel-shaped mushroom growing at the base of a tree.|de|bawd| ''Omphalotus nidiformis'', madarch bio-ymoleuol]]
Nid oes gan y rhan fwyaf o ffyngau system effeithlon ar gyfer cludo dŵr a maetholion yn bell, fel y [[sylem]] a ffloem mewn llawer o blanhigion. Er mwyn goresgyn y cyfyngiad hwn, mae rhai ffyngau, megis ''Armillaria'', yn ffurfio rhisomorffau,  sy'n debyg ac yn cyflawni swyddogaethau tebyg i wreiddiau planhigion. Fel [[Ewcaryot|ewcaryotau]], mae gan ffyngau lwybr biosynthetig ar gyfer cynhyrchu terpenau sy'n defnyddio asid mefalonig a pyroffosffad fel blociau adeiladu cemegol.  Mae gan blanhigion a rhai organebau eraill lwybr biosynthesis terpenaidd ychwanegol yn eu cloroplastau, strwythur nad oes gan ffyngau nac anifeiliaid chwaith.  Mae ffyngau'n cynhyrchu sawl metabolyn eilaidd sy'n debyg neu'n union yr un fath (o ran strwythur) i'r rhai a wneir gan blanhigion.&lt;ref name=Keller2005&gt;{{cite journal | vauthors=Keller NP, Turner G, Bennett JW | s2cid=23537608 | title=Fungal secondary metabolism - from biochemistry to genomics | journal=Nature Reviews. Microbiology | volume=3 | issue=12 | pages=937–47 | date=December 2005 | pmid=16322742 | doi=10.1038/nrmicro1286 }}&lt;/ref&gt;

== Amrywiaeth ==
[[Delwedd:Fungus_in_a_Wood.JPG|bawd| Ffyngau cromfach ar fonyn coeden]]
Mae gan ffyngau ddosbarthiad byd-eang, ac maent yn tyfu mewn ystod eang o gynefinoedd, gan gynnwys amgylcheddau eithafol megis anialwch neu ardaloedd â chrynodiadau halen uchel  neu ymbelydredd ïoneiddio,  yn ogystal ag mewn gwaddodion moroedd dwfn.&lt;ref name=Vaupotic2008&gt;{{cite journal | vauthors=Vaupotic T, Veranic P, Jenoe P, Plemenitas A | title=Mitochondrial mediation of environmental osmolytes discrimination during osmoadaptation in the extremely halotolerant black yeast Hortaea werneckii | journal=Fungal Genetics and Biology | volume=45 | issue=6 | pages=994–1007 | date=June 2008 | pmid=18343697 | doi=10.1016/j.fgb.2008.01.006 }}&lt;/ref&gt;  Yn ystod teithiau i'r gofod goroesodd rhai ymbelydreddau [[Uwchfioled|UV]] a chosmig dwys iawn.  Mae'r rhan fwyaf yn tyfu mewn amgylcheddau daearol, er bod sawl rhywogaeth yn byw yn rhannol neu'n gyfan gwbl mewn cynefinoedd dyfrol, fel y ffyngau chytrid ''Batrachochytrium dendrobatidis'' a ''B. salamandrivorans'', [[Arfilyn|parasitiaid]] (arfilod) sydd wedi bod yn gyfrifol am ddirywiad byd-eang mewn poblogaethau o [[Amffibiad|amffibiaid]]. Mae'r organebau hyn yn treulio rhan o'u [[cylch bywyd]] fel sŵo-sbôr symudol, gan eu galluogi i yrru eu hunain trwy ddŵr a mynd i mewn i'w gwesteiwr amffibaidd.&lt;ref name=&quot;Fisher et al. 2020&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fisher |first1=Matthew C. |last2=Garner |first2=Trenton W. J. |title=Chytrid fungi and global amphibian declines |journal=Nature Reviews Microbiology |volume=18 |issue=6 |year=2020 |pages=332–343 |doi=10.1038/s41579-020-0335-x |pmid=32099078|hdl=10044/1/78596 |s2cid=211266075 |url=https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10092667/ |hdl-access=free }}&lt;/ref&gt;  Mae enghreifftiau eraill o ffyngau dyfrol yn cynnwys y rhai sy'n byw mewn ardaloedd hydrothermol o'r cefnfor.&lt;ref name=&quot;Vargas-Gastélum &amp; Riquelme 2020&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Vargas-Gastélum |first1=Lluvia |last2=Riquelme |first2=Meritxell |title=The mycobiota of the deep sea: What omics can offer |magazine=Life |volume=10 |issue=11 |year=2020 |pages=292 |doi=10.3390/life10110292 |pmid=33228036 |pmc=7699357|doi-access=free }}&lt;/ref&gt;

== Mycoleg ==
[[Delwedd:Pier_Antonio_Micheli.jpg|bawd| Ym 1729, cyhoeddodd Pier Antonio Micheli ddisgrifiadau o ffyngau am y tro cyntaf.]]
[[Mycoleg]] yw'r gangen o [[Bywydeg|fioleg]] sy'n ymwneud ag astudiaeth systematig o ffyngau, gan gynnwys eu priodweddau genetig a biocemegol, eu tacsonomeg, a'u defnydd i fodau dynol fel ffynhonnell o feddyginiaeth, bwyd, a sylweddau seicotropig a ddefnyddir at ddibenion crefyddol, yn ogystal â'u peryglon., megis gwenwyno neu haint. Mae cysylltiad agos rhwng maes ffytopatholeg, yr astudiaeth o glefydau planhigion, oherwydd bod llawer o bathogenau planhigion yn ffyngau.&lt;ref name=Struck2006&gt;According to one 2001 estimate, some 10,000 fungal diseases are known. {{cite book | vauthors=Struck C | veditors=Cooke BM, Jones DG, Kaye B |title=The Epidemiology of Plant Diseases |publisher=Springer |location=Berlin, Germany |year=2006 |page=117 |isbn=978-1-4020-4580-6 |chapter=Infection strategies of plant parasitic fungi}}&lt;/ref&gt;

Mae'r defnydd o ffyngau gan bobl yn dyddio'n ôl i'r cyfnod cynhanes; roedd Ötzi'r Dyn Rhew, dyn [[Oes Newydd y Cerrig|Neolithig]] 5,300 oed a ddarganfuwyd wedi rhewi yn Alpau Awstria, yn cario dwy rywogaeth o fadarch polypor a allai fod wedi cael eu defnyddio i gynnau tân (''[[Carn y fedwen|Fomes fomentarius]]''), neu at ddibenion meddyginiaethol (''[[Ysgwydd y fedwen|Piptoporus betulinus.]]''&lt;ref name=Peintner1998&gt;{{cite journal | vauthors=Peintner U, Pöder R, Pümpel T |title=The Iceman's fungi |journal=Mycological Research |volume=102 |issue=10 |pages=1153–1162 |year=1998 |doi=10.1017/S0953756298006546}}&lt;/ref&gt; Mae pobloedd hynafol wedi defnyddio ffyngau fel ffynonellau bwyd am filoedd o flynyddoedd, wrth baratoi bara lefain a sudd wedi'i eplesu. Mae rhai o'r cofnodion ysgrifenedig hynaf yn cynnwys cyfeiriadau at ddinistrio cnydau a achoswyd yn ôl pob tebyg gan ffyngau pathogenig.&lt;ref&gt;Ainsworth, p. 1.&lt;/ref&gt;

=== Hanes ===
Mae mycoleg yn [[Gwyddoniaeth|wyddoniaeth]] gymharol newydd a ddaeth yn systematig ar ôl datblygiad y [[microsgop]] yn yr [[17g]]. Er y gwelwyd sborau ffwngaidd am y tro cyntaf gan Giambattista della Porta ym 1588, ystyrir mai'r gwaith arloesol yn natblygiad mycoleg yw cyhoeddi gwaith 1729 Pier Antonio Micheli sef ''Nova plantarum genera.''&lt;ref&gt;Alexopoulos et al., pp. 1–2.&lt;/ref&gt; Sylwodd Micheli nid yn unig ar sborau ond dangosodd hefyd y gallent, o dan yr amodau priodol, gael eu hysgogi i dyfu i'r un rhywogaeth o ffyngau y maent yn tarddu ohonynt.&lt;ref&gt;Ainsworth, p. 18.&lt;/ref&gt; Gan ehangu'r defnydd o'r [[Enw deuenwol|system ddeuol o enwi]] a gyflwynwyd gan [[Carolus Linnaeus|Carl Linnaeus]] yn ei ''Species plantarum'' yn 1753, sefydlodd yr Iseldirwr [[Christiaan Hendrik Persoon]] (1761–1836) y dosbarthiad cyntaf o fadarch gyda'r fath sgil fel ei fod yn cael ei ystyried yn sylfaenydd mycoleg fodern. 

Yn ddiweddarach, ymhelaethodd Elias Magnus Fries (1794–1878) ddosbarthiad y ffyngau, gan ddefnyddio lliw sborau a nodweddion microsgopig, dulliau a ddefnyddir hyd heddiw gan dacsonomegwyr. Ymhlith y cyfranwyr cynnar nodedig eraill i fycoleg yn yr [[17eg ganrif|17eg]] – [[19g]] a dechrau’r [[20g]] mae Miles Joseph Berkeley, August Carl Joseph Corda, Anton de Bary, y brodyr Louis René a Charles Tulasne, Arthur HR Buller, Curtis G. Lloyd, a Pier Andrea Saccardo. Yn yr [[20fed ganrif|20fed]] a'r [[21g]], mae datblygiadau mewn [[biocemeg]], [[geneteg]], [[bioleg foleciwlaidd]], [[biotechnoleg]], [[Dilyniant DNA|dilyniannu DNA]] a dadansoddi ffylogenetig wedi rhoi mewnwelediadau newydd i berthnasoedd ffwngaidd a [[bioamrywiaeth]], ac wedi herio grwpiau traddodiadol sy'n seiliedig ar forffoleg mewn tacsonomeg ffwngaidd.&lt;ref name=Hawksworth2006&gt;{{cite journal | vauthors=Hawksworth DL | title=Pandora's mycological box: molecular sequences vs. morphology in understanding fungal relationships and biodiversity | journal=Revista Iberoamericana de Micología | volume=23 | issue=3 | pages=127–33 | date=September 2006 | pmid=17196017 | doi=10.1016/S1130-1406(06)70031-6 }}&lt;/ref&gt;

== Morffoleg ==

=== Strwythurau microsgopig  ===
[[Delwedd:Penicillium_labeled_cropped.jpg|alt=Monochrome micrograph showing ''Penicillium'' hyphae as long, transparent, tube-like structures a few micrometres across. Conidiophores branch out laterally from the hyphae, terminating in bundles of phialides on which spherical condidiophores are arranged like beads on a string. Septa are faintly visible as dark lines crossing the hyphae.|de|bawd| Ynysig amgylcheddol o ''[[Penicillium]]'' {{flatlist|{{ordered list |[[hypha]] |[[conidiophore]] |[[phialide]] |[[conidia]] |[[septum|septa]]}}}}]]
Mae'r rhan fwyaf o ffyngau'n tyfu fel [[hyffa]], sy'n strwythurau silindrog, tebyg i edau 2–10{{Spaces}}µm mewn diamedr a hyd at sawl centimetr o hyd. Mae Hypha yn tyfu o du blaen y tyfiant (yr ''apices''); mae hyffa newydd yn cael ei ffurfio fel arfer wrth i egin newydd ddod i'r amlwg ar hyd yr hyffa presennol trwy broses a elwir yn ''ganghennu'', neu weithiau dau hyffa cyfochrog.  Mae hyffa weithiau hefyd yn asio pan fyddant yn dod i gysylltiad, proses a elwir yn ymasiad hyffal (neu anastomosis). Mae'r prosesau twf yma'n arwain at ddatblygiad myseliwm, rhwydwaith rhyng-gysylltiedig o hyffa.&lt;ref name=&quot;Alexopoulos et al., p. 30&quot;&gt;Alexopoulos ''et al''., p. 30.&lt;/ref&gt; Gall hyffa fod naill ai'n septate neu'n goenocytig. Rhennir hyffa septaidd yn adrannau wedi'u gwahanu gan waliau croes (cellfuriau mewnol, a elwir yn septa, sy'n cael eu ffurfio ar [[ongl sgwâr]] i'r cellfur sy'n rhoi ei siâp i'r hyffa), gyda phob adran yn cynnwys un neu fwy o gnewyllynau; nid yw hyffa coenocytig yn cael eu rhannu.&lt;ref&gt;Deacon, p. 51.&lt;/ref&gt; Mae gan Septa mandyllau sy'n caniatáu i cytoplasm, [[Organyn|organynnau]], ac weithiau niwclysau basio trwodd; er enghraifft y septwm dolipore mewn ffyngau o'r ffylwm Basidiomycota.&lt;ref&gt;Deacon, p. 57.&lt;/ref&gt; Mae hyffa coenocytig yn eu hanfod yn uwchgelloedd amlniwclead. 

Mae llawer o rywogaethau wedi datblygu strwythurau hyffaidd arbenigol er mwyn cymeryd y maetholion o westeion byw; mae enghreifftiau'n cynnwys haustoria mewn rhywogaethau planhigion-parasitig o'r rhan fwyaf o ffyla ffwngaidd, ac arbuscules sawl ffwng [[Mycorhisa|mycorhisol]], sy'n treiddio i mewn i'r celloedd lletyol i fwyta maetholion. 

=== Strwythurau macrosgopig ===
[[Delwedd:Armillaria_ostoyae_MO.jpg|alt=A cluster of large, thick-stem, light-brown gilled mushrooms growing at the base of a tree|de|bawd| ''[[Ffwng melog tywyll|Armillaria solidipes]]'']]
Gall mycelia ffyngaidd ddod yn weladwy i'r llygad noeth, er enghraifft, ar wahanol arwynebau a swbstradau, megis waliau llaith a bwyd wedi'i ddifetha, lle cant eu galw'n [[Llwydni|''llwydni'']]. Cyfeirir at mycelia a dyfir ar gyfrwng agar solet mewn dysglau petri mewn labordy fel meithrinfeydd, fel arfer. Gall y meithrinfeydd hyn arddangos siapiau twf a lliwiau (oherwydd sborau neu bigmentiad) y gellir eu defnyddio fel nodweddion diagnostig wrth adnabod rhywogaethau neu grwpiau.&lt;ref&gt;Hanson, pp. 127–141.&lt;/ref&gt; Gall rhai ffwng unigol gyrraedd maint ac oedran rhyfeddol fel yn achos feithrinfa glonaidd o ''[[Ffwng melog tywyll|Armillaria solidipes]]'', sy'n ymestyn dros ardal o fwy na 900{{Spaces}}[[Hectr|ha]] (3.5 milltir sgwâr), gydag amcangyfrif oedran o bron i 9,000{{Spaces}}blynyddoedd. 

== Twf a ffisioleg ==
[[Delwedd:DecayingPeachSmall.gif|alt=Time-lapse photography sequence of a [[peach]] becoming progressively discolored and disfigured|chwith|frame| Twf [[Mold (fungus)|llwydni]] yn gorchuddio eirin [[Peach|gwlanog]] sy'n pydru. Cymerwyd y fframiau tua 12 awr ar wahân dros gyfnod o chwe diwrnod.]]
Mae twf ffyngau fel hyffa ar neu mewn swbstradau solet neu fel celloedd sengl mewn amgylcheddau dyfrol yn cael ei addasu ar gyfer echdynnu maetholion yn effeithlon, oherwydd bod gan y ffurfiau hyn gymarebau arwynebedd i gyfaint uchel.  Mae hyffa wedi'u haddasu'n benodol ar gyfer twf ar arwynebau solet, ac i oresgyn swbstradau a meinweoedd. Mae llawer o bathogenau planhigion, gan gynnwys ''Magnaporthe grisea'', yn ffurfio adeiledd o'r enw apresoriwm a ddatblygwyd i dyllu meinweoedd planhigion.  Gall y pwysau sy'n cael ei wthio gan yr apresoriwm, wedi'i gyfeirio yn erbyn epidermis y planhigyn, fod yn fwy na {{Convert|8|MPa}}   .  Mae'r ffwng ffilamentaidd ''Paecilomyces lilacinus'' yn defnyddio strwythur tebyg i dreiddio i wyau [[Llyngyren gron|nematodau]]. 

Mae'r ffyngau yn cael eu hystyried yn draddodiadol yn heterotroffau, organebau sy'n dibynnu'n gyfan gwbl ar garbon a sefydlogir gan organebau eraill ar gyfer [[metabolaeth]]. Mae ffyngau wedi [[Esblygiad|datblygu]] lefel uchel o amlbwrpasedd metabolaidd sy'n caniatáu iddynt ddefnyddio ystod amrywiol o swbstradau organig ar gyfer twf, gan gynnwys cyfansoddion syml fel [[nitrad]], [[amonia]], asetad, neu [[ethanol]].   Mewn rhai rhywogaethau gall y pigment melanin chwarae rhan mewn echdynnu egni o belydriad ïoneiddio, megis pelydriad gama. Mae'r math hwn o dwf &quot;radiotropig&quot; wedi'i ddisgrifio ar gyfer ychydig o rywogaethau yn unig, mae'r effeithiau ar gyfraddau twf yn fach, ac nid yw'r prosesau bioffisegol a biocemegol sylfaenol yn hysbys iawn.  Gall y broses hon fod yn debyg i osodiad CO &lt;sub id=&quot;mwAmQ&quot;&gt;2&lt;/sub&gt; trwy olau gweladwy, ond yn hytrach mae'n defnyddio ymbelydredd ïoneiddio fel ffynhonnell egni. 

== Atgynhyrchu ==
[[Delwedd:Polyporus_squamosus_Molter.jpg|alt=Two thickly stemmed brownish mushrooms with scales on the upper surface, growing out of a tree trunk|de|bawd| ''[[Cyfrwy cennog|Polyporus squamosus]]'']]
Mae [[atgenhedlu]] ffwngaidd yn gymhleth, gan adlewyrchu'r gwahaniaethau mewn ffyrdd o fyw a chyfansoddiad genetig o fewn y deyrnas amrywiol hon o organebau.&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., pp. 48–56.&lt;/ref&gt; Amcangyfrifir bod traean o'r holl ffyngau'n atgenhedlu gan ddefnyddio mwy nag un dull o luosogi; er enghraifft, gall atgenhedlu ddigwydd mewn dau gam sydd wedi'u gwahaniaethu'n dda o fewn [[Cylchred bywyd|cylch bywyd]] y rhywogaeth, y [[teleomorff]] (atgenhedlu rhywiol) a'r anamorff (atgenhedlu anrhywiol).&lt;ref&gt;Kirk ''et al''., p. 633.&lt;/ref&gt; Mae amodau amgylcheddol yn sbarduno cyflyrau datblygiadol a bennir yn enetig sy'n arwain at greu strwythurau arbenigol ar gyfer atgenhedlu rhywiol neu anrhywiol. Mae'r adeileddau hyn yn cynorthwyo atgenhedlu trwy wasgaru sborau neu ragolygon sy'n cynnwys sborau yn effeithlon.

=== Atgenhedlu anrhywiol ===
Mae atgenhedlu anrhywiol yn digwydd trwy sborau llystyfol ([[Conidiwm|conidia]]) neu drwy ymraniadau mycelaidd. Mae'r ymranu (neu'r darnio myselial) yn digwydd pan fydd myseliwm ffwngaidd yn gwahanu'n ddarnau, ac mae pob cydran yn tyfu'n fyseliwm ar wahân. Mae darnio mycelial a sborau llystyfol yn cynnal poblogaethau [[clon (geneteg)|clonal]] sydd wedi'u haddasu i ''niche'' benodol, ac yn caniatáu gwasgaru cyflymach nag atgenhedlu rhywiol. Mae'r &quot;Fungi imperfecti&quot; (ffyngau heb y cam perffaith, neu rywiol) neu Deuteromycota yn cynnwys yr holl rywogaethau sydd heb gylchred rhywiol gweladwy.  Nid yw Deuteromycota yn gytras tacsonomig a dderbynnir ac fe'i cymerir bellach i olygu ffyngau yn unig nad oes ganddynt gam rhywiol hysbys.

=== Atgenhedlu rhywiol ===
Ceir atgenhedlu rhywiol gyda [[meiosis]] ym mhob ffyla ffwngaidd ac eithrio Glomeromycota  (ond mae dadansoddiad genetig yn awgrymu meiosis yn Glomeromycota hefyd). Mae'n wahanol mewn sawl agwedd i atgenhedlu rhywiol mewn anifeiliaid neu blanhigion. Mae gwahaniaethau hefyd yn bodoli rhwng grwpiau ffwngaidd a gellir eu defnyddio i wahaniaethu rhwng rhywogaethau trwy wahaniaethau morffolegol mewn strwythurau rhywiol a strategaethau atgenhedlu.  Gall arbrofion paru rhwng unigolion ffwngaidd nodi rhywogaethau ar sail cysyniadau rhywogaethau biolegol. Mae'r prif grwpiau ffwngaidd wedi'u hamlinellu i ddechrau ar sail morffoleg eu strwythurau rhywiol a'u sborau; er enghraifft, gellir defnyddio'r strwythurau sy'n cynnwys sborau, asci a basidia, i adnabod ascomycetes a basidiomycetes, yn y drefn honno. Mae ffyngau'n defnyddio dwy system baru: mae rhywogaethau heterothalaidd yn caniatáu paru rhwng unigolion o'r math paru arall yn unig, tra bod rhywogaethau homothalaidd yn gallu paru, ac atgenhedlu'n rhywiol, ag unrhyw unigolyn arall neu ei hun. 

Mae gan y rhan fwyaf o ffyngau gam [[haploid]] a [[diploid]] yn eu cylchoedd bywyd. Wrth atgynhyrchu ffyngau'n rhywiol, gall unigolion cydnaws gyfuno trwy asio eu hyffa i mewn i rwydwaith rhyng-gysylltiedig; mae angen y broses hon, anastomosis, ar gyfer cychwyn y cylch rhywiol. Mae llawer o ascomycetes a basidiomycetes yn mynd trwy gyfnod dicaryotig, lle nad yw'r cnewyllyn a etifeddwyd gan y ddau riant yn cyfuno yn syth ar ôl ymasiad celloedd, ond yn parhau i fod ar wahân yn y celloedd hyffal.&lt;ref&gt;Jennings and Lysek, pp. 107–114.&lt;/ref&gt;

=== Gwasgaru sborau ===
Mae sborau'r rhan fwyaf o ffyngau yr ymchwiliwyd iddynt yn cael eu cludo gan y gwynt.&lt;ref name=&quot;botany.hawaii&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.botany.hawaii.edu/faculty/wong/BOT135/Lect05_b.htm|title=Spore Dispersal in Fungi|website=botany.hawaii.edu|access-date=2018-12-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117180734/http://www.botany.hawaii.edu/faculty/wong/BOT135/Lect05_b.htm|archivedate=17 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://herbarium.usu.edu/fun-with-fungi/dispersal|title=Dispersal|website=herbarium.usu.edu|language=en|access-date=2018-12-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181228223648/https://herbarium.usu.edu/fun-with-fungi/dispersal|archivedate=28 December 2018}}&lt;/ref&gt; Mae rhywogaethau o'r fath yn aml yn cynhyrchu sborau sych neu hydroffobig nad ydynt yn amsugno dŵr ond sy'n cael eu gwasgaru'n hawdd gan ddiferion glaw, er enghraifft.&lt;ref name=&quot;botany.hawaii&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Hassett|first=Maribeth O.|last2=Fischer|first2=Mark W. F.|last3=Money|first3=Nicholas P.|title=Mushrooms as Rainmakers: How Spores Act as Nuclei for Raindrops|journal=PLOS ONE|date=28 October 2015|volume=10|issue=10|pages=e0140407|doi=10.1371/journal.pone.0140407|pmid=26509436|pmc=4624964|bibcode=2015PLoSO..1040407H|language=en|issn=1932-6203}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Kim|first=Seungho|last2=Park|first2=Hyunggon|last3=Gruszewski|first3=Hope A.|last4=Schmale|first4=David G.|last5=Jung|first5=Sunghwan|title=Vortex-induced dispersal of a plant pathogen by raindrop impact|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|date=12 March 2019|volume=116|issue=11|pages=4917–4922|doi=10.1073/pnas.1820318116|pmid=30804195|pmc=6421443|bibcode=2019PNAS..116.4917K|language=en|issn=0027-8424}}&lt;/ref&gt; Mewn rhywogaethau eraill, mae sborau anrhywiol a rhywiol neu sborangiosborau yn aml yn cael eu gwasgaru trwy alldaflu gorfodol o'u strwythurau atgenhedlu. Mae'r alldafliad hwn yn sicrhau bod y sborau'n gadael y strwythurau atgenhedlu yn ogystal â theithio drwy'r aer dros gryn bellter.
[[Delwedd:Cyathus_stercoreus_Fruchtkörper.JPG|alt=A brown, cup-shaped fungus with several greyish disc-shaped structures lying within|de|bawd| Ffwng 'nyth yr aderyn' ''[[Nyth aderyn y dom|Cyathus stercoreus]]'']]
Mae mecanweithiau mecanyddol a ffisiolegol arbenigol, yn ogystal â strwythurau arwyneb sborau (fel hydroffobinau), yn gwneud alldaflu sborau yn bur effeithlon. Er enghraifft, mae strwythur y celloedd sy'n cynnal sborau mewn rhai rhywogaethau ascomycet yn golygu bod y cronni sylweddau sy'n effeithio ar gyfaint celloedd a chydbwysedd hylif yn galluogi gollwng sborau i'r aer yn ffrwydrol.  Mae gollyngiad grymus o sborau sengl o'r enw ''balistosborau'' yn golygu ffurfio diferyn bach o ddŵr (diferyn Buller), sydd wrth ddod i gysylltiad â'r sbôr yn arwain at ei ryddhau gyda chyflymiad cychwynnol o fwy na 10,000.{{Spaces}}g;  y canlyniad net yw bod y sbôr yn cael ei daflu allan 0.01–0.02{{Spaces}}cm, pellter digonol iddo ddisgyn trwy'r tagellau neu'r mandyllau i'r awyr oddi tano.&lt;ref&gt;Kirk ''et al''., p. 495.&lt;/ref&gt; Mae ffyngau eraill, fel y [[codau mwg]], yn dibynnu ar fecanweithiau amgen i ryddhau sborau, megis grymoedd mecanyddol allanol. Cynhyrcha'r ffyngau hydnoid (ffwng dannedd) sborau ar dafluniadau crog, megis rhanau daneddog neu'n debyg i siap asgwrn cefn.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hampshirebiodiversity.org.uk/pdf/PublishedPlans/ToothFungiSAPfinal.pdf|title=Stipitate hydnoid fungi, Hampshire Biodiversity Partnership|access-date=13 November 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304034104/http://www.hampshirebiodiversity.org.uk/pdf/PublishedPlans/ToothFungiSAPfinal.pdf|archivedate=4 March 2016}}&lt;/ref&gt; Mae ffyngau nyth yr aderyn (Nidulariaceae) yn defnyddio grym diferion dŵr yn disgyn i ryddhau'r sborau o gyrff hadol siâp cwpan.  Ceir strategaeth arall yn y cingroeniaid, grŵp o ffyngau gyda lliwiau bywiog a [[Aroglau|gwynt drwg]] sy’n denu pryfed i wasgaru eu sborau.&lt;ref&gt;Alexopoulos ''et al''., p. 545.&lt;/ref&gt;

== Esblygiad ==
Mewn cyferbyniad â [[Planhigyn|phlanhigion]] ac &lt;a href=&quot;./Anifeiliaid&quot; rel=&quot;mw:WikiLink&quot; data-linkid=&quot;undefined&quot; data-cx=&quot;{&amp;amp;quot;userAdded&amp;amp;quot;:true,&amp;amp;quot;adapted&amp;amp;quot;:true}&quot;&gt;anifeiliaid&lt;/a&gt;, prin yw'r cofnod ffosil cynnar o ffyngau. Ymhlith y ffactorau sy'n debygol o gyfrannu at hyn mae natur [[Corff hadol|cyrff hadol]] ffwngaidd, sef meinweoedd meddal, cigog, sy'n pydru'n hawdd a dimensiynau microsgopig y rhan fwyaf o strwythurau ffwngaidd, nad ydynt felly'n amlwg iawn. Mae'n anodd gwahaniaethu rhwng ffosiliau ffwngaidd a rhai microbau eraill, a gellir eu hadnabod yn haws pan fyddant yn debyg i ffyngau sy'n bodoli heddiw.  Yn aml maent i'w gweld ar blanhigyn neu anifail ac mae'r samplau hyn fel arfer yn cael eu hastudioa'u harchwilio gyda microsgop electron.&lt;ref&gt;Taylor and Taylor, p. 19.&lt;/ref&gt; Mae ymchwilwyr yn astudio ffosiliau trwy hydoddi'r matrics amgylchynol ag asid ac yna defnyddio microsgop electron ysgafn neu sgan i archwilio manylion yr arwyneb.&lt;ref&gt;Taylor and Taylor, pp. 7–12.&lt;/ref&gt;
[[Delwedd:Prototaxites_milwaukeensis.jpg|chwith|bawd| ''Prototacsites milwaukeensis'' (Penhallow, 1908) - ffwng [[Defonaidd]] Canol o [[Wisconsin]]]]
Mae'r ffosilau cynharaf sydd â nodweddion y ffyngau'n dyddio o'r cyfnod [[Paleoproterozoic|Paleoproterosöig]], tua 2,400 miliwn o flynyddoedd yn ôl ([[CP]]); roedd gan yr organebau amlgellog hyn adeileddau ffilamentaidd a oedd yn medru anastomosis.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bengtson|first=Stefan|last2=Rasmussen|first2=Birger|last3=Ivarsson|first3=Magnus|last4=Muhling|first4=Janet|last5=Broman|first5=Curt|last6=Marone|first6=Federica|last7=Stampanoni|first7=Marco|last8=Bekker|first8=Andrey|title=Fungus-like mycelial fossils in 2.4-billion-year-old vesicular basalt|journal=Nature Ecology &amp; Evolution|date=24 April 2017|volume=1|issue=6|pages=0141|doi=10.1038/s41559-017-0141|pmid=28812648|url=https://escholarship.org/uc/item/4883d4qh|access-date=15 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190715234418/https://escholarship.org/uc/item/4883d4qh|archive-date=15 July 2019}}&lt;/ref&gt; Amcangyfrifa astudiaethau eraill (2009) fod dyfodiad organebau ffwngaidd tua 760-1060{{Spaces}}miliwn CP ar sail cymariaethau o gyfradd esblygiad mewn grwpiau perthynol agos.  Am lawer o'r Oes [[Paleosöig]] (542-251{{Spaces}}miliwn CP), mae'n ymddangos bod y ffyngau yn ddyfrol ac yn cynnwys organebau tebyg i'r cytridau sy'n bodoli oherwydd bod ganddynt sborau â fflangell. Roedd yr addasiad esblygiadol o ffordd o fyw dyfrol i fywyd daearol yn golygu bod angen arallgyfeirio strategaethau ecolegol ar gyfer cael maetholion drwy [[Arfilyn|arfilod]], saprobiaeth, a datblygu perthnasoedd cydfuddiannol megis [[mycorhisa]] a chenhedlu.&lt;ref&gt;Taylor and Taylor, pp. 84–94 and 106–107.&lt;/ref&gt; Mae astudiaethau'n awgrymu mai saprobiaeth oedd cyflwr ecolegol hynafiadol yr Ascomycota, a bod digwyddiadau cenau (''lichenization events'') annibynnol wedi digwydd sawl gwaith. 

Ychydig amser ar ôl y [[Permian-Digwyddiad difodiant Triasig|digwyddiad difodiant Permaidd-Triasig]] (251.4{{Spaces}}miliwn CP), sef pigyn ffwngaidd (y tybiwyd yn wreiddiol ei fod yn doreth anhygoel o sborau ffwngaidd mewn gwaddodion) a ffurfiwyd, sy'n awgrymu mai ffyngau oedd y prif ffurf bywyd ar yr adeg hon, gan gynrychioli bron i 100% o'r [[Ffosil|cofnod ffosil a]] oedd ar gael ar gyfer y cyfnod hwn. Fodd bynnag, mae'n anodd asesu cyfran gymharol y sborau ffwngaidd o'i gymharu â sborau a ffurfiwyd gan rywogaethau [[Algâu|algaidd]],  ni ymddangosodd y pigyn ledled y byd, ac mewn llawer o leoedd ni ddisgynnodd ar y ffin Permaidd-Triasig. Tipyn o ddirgelwch, felly! 

Chwe deg pum miliwn o flynyddoedd yn ôl, yn union ar ôl y [[Digwyddiad difodiant Cretasaidd-Paleogenaidd|difodiant Cretasaidd-Paleogene]] a laddodd y rhan fwyaf o [[Deinosor|ddeinosoriaid]], bu cynnydd dramatig yn y dystiolaeth o ffyngau; mae'n debyg bod marwolaeth y rhan fwyaf o rywogaethau planhigion ac anifeiliaid wedi arwain at ffyngau'n llewyrchu ar &quot;domen compost enfawr&quot; y blaned.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Casadevall|first=Arturo|last2=Heitman|first2=Joseph|title=Fungi and the Rise of Mammals|journal=PLOS Pathogens|date=16 August 2012|volume=8|issue=8|pages=e1002808|doi=10.1371/journal.ppat.1002808|pmid=22916007|pmc=3420938|quote=That ecological calamity was accompanied by massive deforestation, an event followed by a fungal bloom, as the earth became a massive compost.}}&lt;/ref&gt;

Er eu bod yn cael eu cynnwys yn gyffredin mewn cwricwla [[botaneg]] a gwerslyfrau, mae ffyngau yn perthyn yn agosach i [[Anifail|anifeiliaid]] nag i blanhigion ac yn cael eu gosod gyda'r anifeiliaid yn y grŵp monoffyletig opisthokonts.  Mae dadansoddiadau gan ddefnyddio ffylogen moleciwlaidd yn cefnogi tarddiad monoffyletig o ffyngau.   Mae [[tacsonomeg (bioleg)|tacsonomeg]] ffyngau yn newid o ddydd i ddydd, yn enwedig oherwydd ymchwil yn seiliedig ar gymaru [[DNA]]. Mae'r dadansoddiadau ffylogenetig cyfredol hyn yn aml yn gwrthdroi dosbarthiadau sy'n seiliedig ar ddulliau hŷn ac weithiau'n llai gwahaniaethol yn seiliedig ar nodweddion morffolegol a chysyniadau rhywogaethau biolegol a gafwyd o baru arbrofol.

Nid oes system unigryw, safonol a dderbynnir yn gyffredinol ar y lefelau tacsonomig uwch a cheir newid enwau yn aml ar bob lefel. Ceisia'r ymchwilwyr sefydlu ac annog y defnydd o drefn enwau unedig a mwy cyson. Hyd at newidiadau cymharol ddiweddar (2012) i’r Cod Enwebu Rhyngwladol ar gyfer algâu, ffyngau a phlanhigion, gallai fod gan rywogaethau ffwngaidd hefyd enwau gwyddonol lluosog yn dibynnu ar eu cylch bywyd a’r modd (rhywiol neu anrhywiol) o atgenhedlu. Mae gwefannau fel yr ''Index Fungorum'' a MycoBank yn gadwrfeydd o enwau a gydnabyddir yn swyddogol ac yn rhestru enwau cyfredol rhywogaethau ffwngaidd (gyda chroesgyfeiriadau at [[Cyfystyr (tacsonomeg)|gyfystyron]] hŷn). 

Mae dosbarthiad 2007 o Ffyngau'r Deyrnas yn ganlyniad i ymdrech ymchwil gydweithredol ar raddfa fawr sy'n cynnwys dwsinau o fycolegwyr a gwyddonwyr eraill yn gweithio ar dacsonomeg ffwngaidd.  Mae'n cydnabod saith [[Ffylwm|ffyla]], y mae dau ohonynt - yr Ascomycota a'r Basidiomycota - wedi'u cynnwys o fewn cangen sy'n cynrychioli'r [[Teyrnas (bioleg)|is]]-deyrnas Dikarya, y grŵp mwyaf cyfoethog a chyfarwydd o rywogaethau, gan gynnwys yr holl fadarch, y rhan fwyaf o lwydni sy'n byw ar fwyd pydredig, y rhan fwyaf o ffyngau pathogenig planhigion, a'r burum hynny sy'n creu cwrw, gwin, a bara. Mae'r cladogram sy'n cyd-fynd ag ef yn darlunio'r [[Tacson|tacsa]] ffwngaidd mawr a'u perthynas ag organebau opisthocont ac unicont, yn seiliedig ar waith Philippe Silar,  &quot;The Mycota: A Comprehensive Treatise on Fungi as Experimental Systems for Basic and Applied Research&quot;  a Tedersoo et al. 2018.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Tedersoo|first=Leho|last2=Sanchez-Ramırez|first2=Santiago|last3=Koljalg|first3=Urmas|last4=Bahram|first4=Mohammad|last5=Doring|first5=Markus|last6=Schigel|first6=Dmitry|last7=May|first7=Tom|last8=Ryberg|first8=Martin|last9=Abarenkov|first9=Kessy|title=High-level classification of the Fungi and a tool for evolutionary ecological analyses|journal=Fungal Diversity|date=22 February 2018|volume=90|issue=1|pages=135–159|doi=10.1007/s13225-018-0401-0}}&lt;/ref&gt; Nid yw hyd y canghennau'n gymesur â phellteroedd [[Esblygiad|esblygiadol]]. xxx
   

== Ecoleg ==
Er eu bod yn aml yn anamlwg, mae ffyngau i'w cael ym mhob amgylchedd ar [[y Ddaear]] ac yn chwarae rhan bwysig iawn yn y rhan fwyaf o [[Ecosystem|ecosystemau]]. Ynghyd â bacteria, ffyngau yw'r prif [[Dadgyfansoddwyr|ddadelfenyddion]] yn y rhan fwyaf o ecosystemau daearol (a rhai dyfrol), ac felly maent yn chwarae rhan hanfodol mewn cylchoedd biogeocemegol  ac mewn llawer o weoedd bwyd. Fel dadelfenyddion, maent yn chwarae rhan hanfodol mewn ailgylchu maetholion, yn enwedig [[Saprotroph|saprotroffau'r]] a symbiontau, gan ddiraddio mater organig i foleciwlau anorganig, a all wedyn ail-ymuno â llwybrau metabolaidd anabolig mewn planhigion neu organebau eraill.  

=== Symbiosis ===
Mae gan lawer o ffyngau berthynas symbiotig bwysig ag organebau o'r rhan fwyaf os nad pob [[Teyrnas (bioleg)|teyrnas]].&lt;ref name=Perotto1997&gt;{{cite journal | vauthors=Perotto S, Bonfante P | title=Bacterial associations with mycorrhizal fungi: close and distant friends in the rhizosphere | journal=Trends in Microbiology | volume=5 | issue=12 | pages=496–501 | date=December 1997 | pmid=9447662 | doi=10.1016/S0966-842X(97)01154-2 }}&lt;/ref&gt; Gall y rhyngweithiadau hyn fod yn gydfuddiannol neu'n elyniaethus eu natur, neu yn achos ffyngau cymesurol nid ydynt yn amlwg o unrhyw fudd nac anfantais i'r gwesteiwr.&lt;ref name=Hube2004&gt;{{cite journal | vauthors=Hube B | title=From commensal to pathogen: stage- and tissue-specific gene expression of ''Candida albicans'' | journal=Current Opinion in Microbiology | volume=7 | issue=4 | pages=336–41 | date=August 2004 | pmid=15288621 | doi=10.1016/j.mib.2004.06.003 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Paszkowski2006&gt;{{cite journal | vauthors=Paszkowski U | title=Mutualism and parasitism: the yin and yang of plant symbioses | journal=Current Opinion in Plant Biology | volume=9 | issue=4 | pages=364–70 | date=August 2006 | pmid=16713732 | doi=10.1016/j.pbi.2006.05.008 }}&lt;/ref&gt;

==== Gyda phlanhigion ====
Ceir symbiosis [[Mycorhisa|mycorhisaol]] rhwng [[Planhigyn|planhigion]] a ffyngau, sy'n un o'r cysylltiadau planhigion-ffwng mwyaf adnabyddus ac mae'n bwysig iawn ar gyfer twf planhigion a dyfalbarhad mewn llawer o ecosystemau; mae dros 90% o'r holl rywogaethau o blanhigion yn ymwneud â pherthnasoedd mycorhisol â ffyngau ac maent yn dibynnu ar y berthynas hon i oroesi. 
[[Delwedd:Neotyphodium_coenophialum.jpg|alt=A microscopic view of blue-stained cells, some with dark wavy lines in them|chwith|bawd| Y ffilamentau tywyll yw [[hyffa]] o'r ffwng endoffytig ''Epichloë coenophiala'' yng ngofodau rhynggellog meinwe dail [[peiswellt tal]]]]
Mae'r symbiosis mycorhisol yn hynafol, yn dyddio'n ôl i o leiaf 400&amp;nbsp;miliwn o flynyddoedd [[CP]]. Mae'n aml yn cynyddu cymeriant y planhigyn o gyfansoddion anorganig, fel [[nitrad]] a [[ffosffad]] o briddoedd â chrynodiadau isel o'r maetholion planhigion allweddol hyn. Gall y partneriaid ffwngaidd hefyd gyfryngu trosglwyddo carbohydradau a maetholion eraill o blanhigyn i blanhigyn.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Heijden|first=Marcel G. A. van der|date=2016-04-15|title=Underground networking|journal=Science|language=en|volume=352|issue=6283|pages=290–291|doi=10.1126/science.aaf4694|issn=0036-8075|pmid=27081054|bibcode=2016Sci...352..290H}}&lt;/ref&gt; Gelwir cymunedau mycorhisol o'r fath yn &quot;rhwydweithiau mycorhisol cyffredin&quot;. &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.theatlantic.com/science/archive/2016/04/the-wood-wide-web/478224/|title=Trees Have Their Own Internet|last=Yong|first=Ed|date=2016-04-14|website=The Atlantic|language=en-US|access-date=2019-03-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190328164827/https://www.theatlantic.com/science/archive/2016/04/the-wood-wide-web/478224/|archivedate=28 March 2019}}&lt;/ref&gt; Achos arbennig o mycorhisa yw myco-heterotroffi, lle mae'r planhigyn yn parasiteiddio'r ffwng, gan gael ei holl faetholion o'i symbiont ffwngaidd.  Mae rhai rhywogaethau ffwngaidd yn byw yn y meinweoedd y tu mewn i wreiddiau, coesynnau a dail, ac os felly fe'u gelwir yn endoffytau.  Yn debyg i mycorhisa, gall meithrinfa endoffytig o ffyngau fod o fudd i'r ddau symbiont; er enghraifft, mae endoffytau glaswellt yn cyfrannu at eu hymwrthedd cynyddol i lysysyddion a phwysau amgylcheddol eraill ac yn derbyn bwyd a lloches rhag y planhigyn yn gyfnewid. 

==== Gyda algâu a syanobacteria ====
[[Delwedd:Lobaria_pulmonaria_010108a.jpg|alt=A green, leaf-like structure attached to a tree, with a pattern of ridges and depression on the bottom surface|de|bawd| Y cen ''Lobaria pulmonaria'', symbiosis o rywogaethau ffwngaidd, algaidd, a syanobacteria]]
Mae cennau yn berthynas symbiotig rhwng ffyngau ac algâu [[Ffotosynthesis|ffotosynthetig]] neu syanobacteria . Cyfeirir at y partner ffotosynthetig yn y berthynas mewn terminoleg cen fel &quot;ffotobiont&quot;. Mae rhan ffwngaidd y berthynas yn cynnwys yn bennaf rywogaethau amrywiol o ascomysetau ac ychydig o fasidiomysetau .  Mae cennau i'w cael ym mhob ecosystem ar bob cyfandir, yn chwarae rhan allweddol mewn ffurfio pridd a chychwyn olyniaeth fiolegol,  ac maent yn amlwg mewn rhai amgylcheddau eithafol, gan gynnwys rhanbarthau anialwch [[Pegynau'r Ddaear|pegynol]], alpaidd, a lletgras.&lt;ref&gt;Deacon, p. 267.&lt;/ref&gt; Gallant dyfu ar arwynebau digroeso, gan gynnwys pridd moel, creigiau, rhisgl coed, pren, cregyn, gwichiaid a dail. Fel [[Mycorhisa|gyda mycorhisa]], mae'r ffotobiont yn darparu siwgrau a charbohydradau eraill trwy [[ffotosynthesis]] i'r ffwng, tra bod y ffwng yn darparu mwynau a dŵr i'r ffotobiont. Mae swyddogaethau'r ddwy organeb symbiotig wedi'u cydblethu mor agos fel eu bod yn gweithredu bron fel un organeb; yn y rhan fwyaf o achosion mae'r organeb sy'n deillio o hyn yn wahanol iawn i'r cydrannau unigol.&lt;ref&gt;Kirk ''et al''., p. 378.&lt;/ref&gt; Mae cenhedlu yn ddull cyffredin o faethu ffyngau; mae tua 27% o'r ffyngau hysbys—mwy na 19,400 o rywogaethau—yn gennog.  Ymhlith y nodweddion sy'n gyffredin i'r rhan fwyaf o gennau mae cael carbon organig trwy ffotosynthesis, tyfiant araf, maint bach, oes hir, strwythurau atgenhedlu llystyfiant hirhoedlog (tymhorol), maethiad mwynau a geir yn bennaf o ffynonellau yn yr awyr.&lt;ref&gt;Deacon, pp. 267–276.&lt;/ref&gt;
{{clirio}}
 
=== Llenyddiaeth yn y ffynhonnell ===
 {{refbegin}}
* {{cite book | vauthors=Ainsworth GC |title=Introduction to the History of Mycology |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, UK |year=1976 |isbn=978-0-521-11295-6}}
* {{cite book | vauthors=Alexopoulos CJ, Mims CW, Blackwell M |title=Introductory Mycology | year=1996 |publisher=John Wiley and Sons |isbn=978-0-471-52229-4}}
* {{cite book | vauthors=Deacon J |title=Fungal Biology |publisher=Blackwell Publishers |location=Cambridge, Massachusetts |year=2005 |isbn=978-1-4051-3066-0}}
* {{cite book | vauthors=Hall IR |title=Edible and Poisonous Mushrooms of the World |publisher=Timber Press |location=Portland, Oregon |year=2003 |isbn=978-0-88192-586-9}}
* {{cite book | vauthors=Hanson JR | title=The Chemistry of Fungi | year=2008 |publisher=Royal Society of Chemistry |isbn=978-0-85404-136-7}}
* {{cite book | vauthors=Jennings DH, Lysek G |title=Fungal Biology: Understanding the Fungal Lifestyle |year=1996 |publisher=Bios Scientific Publishers Ltd |location=Guildford, UK |isbn=978-1-85996-150-6}}
* {{cite book | vauthors=Kirk PM, Cannon PF, Minter DW, Stalpers JA |title=Dictionary of the Fungi |edition=10th |publisher=CAB International |location=Wallingford, UK |year=2008 |isbn=978-0-85199-826-8}}
* {{cite book | vauthors =Taylor EL, Taylor TN |title=The Biology and Evolution of Fossil Plants |publisher=Prentice Hall |location=Englewood Cliffs, New Jersey |year=1993 |isbn=978-0-13-651589-0}}
{{refend}}

== Llyfryddiaeth ==

* {{Cite book|last=Clark|first=David|title=Germs, Genes, &amp; Civilization : how epidemics shaped who we are today|publisher=FT Press|year=2010|isbn=978-0-13-701996-0|oclc=473120711}}
* {{Cite book|last=Crawford|first=Dorothy|title=Deadly Companions : how microbes shaped our history|publisher=Oxford University Press|year=2007|isbn=978-0-19-956144-5|oclc=183198723}}
* {{Cite book|last=Hall|first=Brian|title=Strickberger's Evolution : the integration of genes, organisms and populations|publisher=Jones and Bartlett|year=2008|isbn=978-0-7637-0066-9|oclc=85814089}}
* {{Cite book|last=Krasner|first=Robert|title=The Microbial Challenge : a public health perspective|publisher=Jones &amp; Bartlett Learning|year=2014|isbn=978-1-4496-7375-8|oclc=794228026}}
* {{Cite book|title=Fundamentals of Microbiology|edition=10th|publisher=Jones and Bartlett|location=Boston|year=2014|isbn=978-1-284-03968-9}}
* {{Cite book|last=Wheelis|first=Mark|title=Principles of modern microbiology|publisher=Jones and Bartlett Publishers|year=2008|isbn=978-0-7637-1075-0|oclc=67392796}}


==Cyfeiriadau== 
{{cyfeiriadau}}

== Dolenni allanol ==
* [http://www.aber.ac.uk/fungi/ffyngau/index.htm Bioleg Ffyngau] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090607101234/http://www.aber.ac.uk/fungi/ffyngau/index.htm |date=2009-06-07 }} Canolfan Edward Llwyd, Prifysgol Cymru
* [http://tolweb.org/fungi Prosiect gwe Coeden Fywyd: Ffyngau]
* Mushroom Observer ( [https://mushroomobserver.org mushroomobserver.org] ), prosiect cofnodi ac adnabod ffwng ar y cyd
* [http://www.botanical-dermatology-database.info/BotDermFolder/FUNGI.html FUNGI] in [http://www.botanical-dermatology-database.info/index.html BoDD - Cronfa Ddata Dermatoleg Fotanegol]

{{Rheoli awdurdod}}
[[Categori:Ffyngau| ]]
[[Categori:Mycoleg]]
[[Categori:Prosiect Wici-Iechyd]]</text>
      <sha1>dh53u2ilobvax8lt1b6uvl53a7kjg5p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach fawr gopog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8442</id>
    <revision>
      <id>11101853</id>
      <parentid>10955611</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:52:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2267" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach fawr gopog
| delwedd = Podiceps cristatus 3 (Marek Szczepanek).jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = 
| delwedd2 = Great Crested Grebe (Podiceps cristatus) (W1CDR0001488 BD4).ogg
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Podiceps]]''
| species = '''''P. cristatus'''''
| enw_deuenwol = ''Podiceps cristatus''
| awdurdod_deuenwol = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
[[Delwedd:Great crested grebe (Podiceps cristatus) in the wild.webm |bawd|Podiceps cristatus]]
[[Delwedd:Podiceps cristatus MHNT.ZOO.2010.11.38.1.jpg|bawd|Wyau ''Podiceps cristatus'']]

Mae'r '''Wyach fawr gopog''', ''Podiceps cristatus'', yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae'n un o'r gwyachod mwyaf cyffredin, ac yn nythu ar draws [[Ewrop]] ac [[Asia]] yn unrhyw le lle mae llynyoedd gyda thipyn o dyfiant arnynt. Yn y rhannau oeraf mae'n symud tua'r de neu'r gorllewin yn y gaeaf, ond fel arall nid yw'n [[aderyn mudol]]. Mae'n casglu ar lynnoedd mawr neu ar rannau cysgodol o'r arfordir yn aml yn y gaeaf.

Mae tua 46–51&amp;nbsp;cm o hyd, a 59–73&amp;nbsp;cm ar draws yr adenydd. Pysgod bach yw ei fwyd fel rheol, ac mae'n medru nofio o dan y dŵr i'w dal. Oherwydd bod y coesau wedi eu gosod ymhell yn ôl ar y corff, ni all gerdded yn hawdd ar y tir.

Yn y tymor nythu, gellir gweld yr arddangosfa baru, lle mae'r ceiliog a'r iâr yn wynebu'i gilydd ac yn gwneud ystumiau gyda'u gyddfau, yn hanner codi o'r dŵr ac weithiau'n cynnig darn o blanhigyn i'w gilydd. Yn nes ymlaen, gellir gweld cyw, neu ddau gyw, yn cael eu cario ar gefn un o'r rhieni wrth iddynt nofio ar wyneb y dŵr.

Erbyn diwedd y [[19g]] roedd yr Wyach fawr gopog wedi mynd yn aderyn prin iawn ym [[Prydain|Mhrydain]] oherwydd ei bod yn cael ei hela, er mwyn defnyddio plu ei phen i addurno hetiau merched. I amddiffyn y rhywogaeth yma y sefydlwyd yr [[RSPB]] cyntaf. Gydag amddiffyniad cyfreithiol, mae niferoedd yr Wyach wedi cynyddu yn sylweddol iawn. Yng [[Cymru|Nghymru]] gellir gweld yr Wyach Fawr Gopog yn nythu ar bron unrhyw lyn o faint gweddol, ac yn yr hydref neu'r gwanwyn mae dros 300 ohonynt yn heidio i [[Afon Menai]] ar adegau.

[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>9vwstt6ges10gzrmpw0049a90hwdrsv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101856</id>
      <parentid>11101853</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:55:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Symudwyd y dudalen [[Gwyach Fawr Gopog]] i [[Gwyach fawr gopog]] gan Craigysgafn dros y ddolen ailgyfeirio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2267" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach fawr gopog
| delwedd = Podiceps cristatus 3 (Marek Szczepanek).jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = 
| delwedd2 = Great Crested Grebe (Podiceps cristatus) (W1CDR0001488 BD4).ogg
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Podiceps]]''
| species = '''''P. cristatus'''''
| enw_deuenwol = ''Podiceps cristatus''
| awdurdod_deuenwol = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
[[Delwedd:Great crested grebe (Podiceps cristatus) in the wild.webm |bawd|Podiceps cristatus]]
[[Delwedd:Podiceps cristatus MHNT.ZOO.2010.11.38.1.jpg|bawd|Wyau ''Podiceps cristatus'']]

Mae'r '''Wyach fawr gopog''', ''Podiceps cristatus'', yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae'n un o'r gwyachod mwyaf cyffredin, ac yn nythu ar draws [[Ewrop]] ac [[Asia]] yn unrhyw le lle mae llynyoedd gyda thipyn o dyfiant arnynt. Yn y rhannau oeraf mae'n symud tua'r de neu'r gorllewin yn y gaeaf, ond fel arall nid yw'n [[aderyn mudol]]. Mae'n casglu ar lynnoedd mawr neu ar rannau cysgodol o'r arfordir yn aml yn y gaeaf.

Mae tua 46–51&amp;nbsp;cm o hyd, a 59–73&amp;nbsp;cm ar draws yr adenydd. Pysgod bach yw ei fwyd fel rheol, ac mae'n medru nofio o dan y dŵr i'w dal. Oherwydd bod y coesau wedi eu gosod ymhell yn ôl ar y corff, ni all gerdded yn hawdd ar y tir.

Yn y tymor nythu, gellir gweld yr arddangosfa baru, lle mae'r ceiliog a'r iâr yn wynebu'i gilydd ac yn gwneud ystumiau gyda'u gyddfau, yn hanner codi o'r dŵr ac weithiau'n cynnig darn o blanhigyn i'w gilydd. Yn nes ymlaen, gellir gweld cyw, neu ddau gyw, yn cael eu cario ar gefn un o'r rhieni wrth iddynt nofio ar wyneb y dŵr.

Erbyn diwedd y [[19g]] roedd yr Wyach fawr gopog wedi mynd yn aderyn prin iawn ym [[Prydain|Mhrydain]] oherwydd ei bod yn cael ei hela, er mwyn defnyddio plu ei phen i addurno hetiau merched. I amddiffyn y rhywogaeth yma y sefydlwyd yr [[RSPB]] cyntaf. Gydag amddiffyniad cyfreithiol, mae niferoedd yr Wyach wedi cynyddu yn sylweddol iawn. Yng [[Cymru|Nghymru]] gellir gweld yr Wyach Fawr Gopog yn nythu ar bron unrhyw lyn o faint gweddol, ac yn yr hydref neu'r gwanwyn mae dros 300 ohonynt yn heidio i [[Afon Menai]] ar adegau.

[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>9vwstt6ges10gzrmpw0049a90hwdrsv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach fach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8683</id>
    <revision>
      <id>11101834</id>
      <parentid>10958748</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:28:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2095" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach fach
| delwedd = Little Grebe summer 300.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = 
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Tachybaptus]]''
| species = '''''T. ruficollis'''''
| enw_deuenwol = ''Tachybaptus ruficollis''
| awdurdod_deuenwol = ([[Peter Simon Pallas|Pallas]], 1764)
| cyfystyron = ''Podiceps ruficollis''
}}
[[Delwedd:Little grebe (Tachybaptus ruficollis) in Tokyo.webm|bawd|''Tachybaptus ruficollis'']]
[[Delwedd:Tachybaptus ruficollis MHNT.ZOO.2010.11.37.9.jpg|bawd|Wyau ''Tachybaptus ruficollis'']]

Mae'r '''Wyach fach''' (''Tachybaptus ruficollis'') yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae'n un o'r gwyachod mwyaf cyffredin, yn nythu ar draws [[Ewrop]] ac [[Asia]] cyn belled a [[Gini Newydd]] ac ar draws rhannau helaeth o [[Affrica]]. Yn y rhannau oeraf, lle mae'r dŵr yn rhewi yn y gaeaf, mae'n symud tua'r de neu'r gorllewin, ond fel arall nid yw'n [[aderyn mudol]]. Mae'n aml yn casglu ar lynnoedd mawr yn y gaeaf.

[[Delwedd:Tachybaptus ruficollis-map-distribution.svg|bawd|canol|400px|Dosbarthiad byd-eang yr Wyach fach]]

Mae'r Wyach fach rhwng 23 a 29&amp;nbsp;cm o hyd, y lleiaf o'r gwyachod yn [[Ewrop]]. Gall nythu yn unrhyw le lle mae dŵr croyw gyda digon o dyfiant, hyd yn oed ar byllau bychain. Adeiledir y nyth yn agos i'r dŵr, gan nad yw'n medru cerdded yn dda ar y tir. Mae'n dodwy 4 i 7 wy, ac wedi iddynt ddeor gellir weithiau gweld cyw yn cael ei gario ar gefn un o'r rhieni. Pysgod bychain yw ei brif fwyd, ac mae'n medru nofio o dan y dŵr i'w dal.

Gellir adnabod y Wyach fach yn weddol hawdd o'r maint; mae'n aderyn llawer llai na'r [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]]. Yn y tymor nythu mae'r bochau a'r gwddf yn frowngoch. Yn y gaeaf mae'n haws ei gymysgu gyda gwyachod eraill, gan eu bod yn fwy tebyg i'w gilydd yn eu plu gaeaf, ond heblaw y maint mae'r Wyach fach yn fwy brown lle mae'r rhan fwyaf o'r lleill yn ddu a gwyn. Mae'r alwad yn debyg i sŵn ceffyl yn gweryru.


[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>esd24r0a9frpyxquqxaykm1rt05coyx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101835</id>
      <parentid>11101834</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:29:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Symudwyd y dudalen [[Gwyach Fach]] i [[Gwyach fach]] gan Craigysgafn dros y ddolen ailgyfeirio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2095" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach fach
| delwedd = Little Grebe summer 300.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = 
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Tachybaptus]]''
| species = '''''T. ruficollis'''''
| enw_deuenwol = ''Tachybaptus ruficollis''
| awdurdod_deuenwol = ([[Peter Simon Pallas|Pallas]], 1764)
| cyfystyron = ''Podiceps ruficollis''
}}
[[Delwedd:Little grebe (Tachybaptus ruficollis) in Tokyo.webm|bawd|''Tachybaptus ruficollis'']]
[[Delwedd:Tachybaptus ruficollis MHNT.ZOO.2010.11.37.9.jpg|bawd|Wyau ''Tachybaptus ruficollis'']]

Mae'r '''Wyach fach''' (''Tachybaptus ruficollis'') yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae'n un o'r gwyachod mwyaf cyffredin, yn nythu ar draws [[Ewrop]] ac [[Asia]] cyn belled a [[Gini Newydd]] ac ar draws rhannau helaeth o [[Affrica]]. Yn y rhannau oeraf, lle mae'r dŵr yn rhewi yn y gaeaf, mae'n symud tua'r de neu'r gorllewin, ond fel arall nid yw'n [[aderyn mudol]]. Mae'n aml yn casglu ar lynnoedd mawr yn y gaeaf.

[[Delwedd:Tachybaptus ruficollis-map-distribution.svg|bawd|canol|400px|Dosbarthiad byd-eang yr Wyach fach]]

Mae'r Wyach fach rhwng 23 a 29&amp;nbsp;cm o hyd, y lleiaf o'r gwyachod yn [[Ewrop]]. Gall nythu yn unrhyw le lle mae dŵr croyw gyda digon o dyfiant, hyd yn oed ar byllau bychain. Adeiledir y nyth yn agos i'r dŵr, gan nad yw'n medru cerdded yn dda ar y tir. Mae'n dodwy 4 i 7 wy, ac wedi iddynt ddeor gellir weithiau gweld cyw yn cael ei gario ar gefn un o'r rhieni. Pysgod bychain yw ei brif fwyd, ac mae'n medru nofio o dan y dŵr i'w dal.

Gellir adnabod y Wyach fach yn weddol hawdd o'r maint; mae'n aderyn llawer llai na'r [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]]. Yn y tymor nythu mae'r bochau a'r gwddf yn frowngoch. Yn y gaeaf mae'n haws ei gymysgu gyda gwyachod eraill, gan eu bod yn fwy tebyg i'w gilydd yn eu plu gaeaf, ond heblaw y maint mae'r Wyach fach yn fwy brown lle mae'r rhan fwyaf o'r lleill yn ddu a gwyn. Mae'r alwad yn debyg i sŵn ceffyl yn gweryru.


[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>esd24r0a9frpyxquqxaykm1rt05coyx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30305</id>
    <revision>
      <id>11101861</id>
      <parentid>10953993</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:06:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1412" xml:space="preserve">{{Pethau| image = RSPBlogo.png | fetchwikidata = ALL}}

Cymdeithas er gwarchod [[adar]] a'u cynefinoedd yw '''Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar'''. Cyfeirir ati fel rheol fel yr '''RSPB''', o'i henw [[Saesneg]] ''The Royal Society for the Protection of Birds''.

Ffurfiwyd y Gymdeithas yn [[1889]] yn [[Didsbury]], Lloegr. Y symbyliad oedd fod niferoedd yr [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]] wedi disgyn i lefel beryglus o isel oherwydd hela, gan fod plu'r rhywogaeth yma yn boblogaidd iawn fel addurn i hetiau merched.

Ffurfiwyd y gwarchodfeydd cyntaf yn [[1932]] yn Dungeness ac East Wood, yna crewyd yr enwocaf o'u gwarchodfeydd, [[Minsmere]] ym [[1947]]. Ym [[1948]] daeth [[Ynys Gwales]] yn warchodfa, y gyntaf yng Nghymru. Yn [[1967]] dechreuwyd apêl am £100,000 i brynu tir ar gyfer tair gwarchodfa newydd, gan gynnwys [[RSPB Ynys-hir]] a [[Gwenffrwd]]. Symudasant i'w swyddfeydd presennol yn The Lodge, [[Sandy]] yn [[1961]], ac agorwyd y swyddfa Gymreig gyntaf yn [[1971]]. Prynwyd [[Ynys Dewi]] ym [[1992]], a chyrhaeddwyd miliwn o aelodau yn [[1997]].

==Dolenni allanol==
* [https://www.rspb.org.uk/cy/about-the-rspb/at-home-and-abroad/cymru/ RSPB Cymru]

{{eginyn aderyn}}

{{DEFAULTSORT:Cymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar}}
[[Categori:RSPB| ]]
[[Categori:Mudiadau gwirfoddol]]
[[Categori:Mudiadau cadwraethol]]
[[Categori:Sefydliadau 1889]]
[[Categori:Sefydliadau'r Deyrnas Unedig]]</text>
      <sha1>n53uj13zqceq9k1hza7ajw2qt8zgehj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mike Burrows</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32878</id>
    <revision>
      <id>11101864</id>
      <parentid>7884705</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:49:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A01:E0A:559:61E0:1D58:1AA0:5BD5:2C8E</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1955" xml:space="preserve">Seiclwr a dyluniwr beic ydy '''Mike Burrows''', (1943-2022) adnabyddir ef orau am ddyluniad beic treial amser a gynhyrchwyd gan [[Lotus Cars|Lotus]] ar gyfer [[Chris Boardman]], ond cyfranodd hefyd tuag at ddyluniad beic ar  gyfer [[Graeme Obree]].

Mae Burrows wedi ymwenud â byd beiciau a threiciau [[Beic gorweddol|gorweddol]] am rhai blynyddoed, gan ddylunio'r ''Speedy'' neu'r ''[[Windcheetah]]'' ac, yn fwy diweddar, y ''Ratcatcher''&lt;ref&gt;[http://www.bikefix.co.uk/index.php?unique=e1f115a7b99e2113c0f6e18709e6d1a6&amp;get_ol_id=4&amp;get_gl_id=5&amp;get_sgl_id=11#a5 Ratcatcher]&lt;/ref&gt;, ''Ratracer'' a'r ''Ratracer B''.

Mae hefyd wedi ymwneud â seiclo gwasanaethol, ac wedi dylunio beic plygu (y Giant 'Halfway'), peiriant arbennig o denau (y 2D) sy'n cymryd ychydig iawn o le yn y cyntedd, a beic llwytho (yr 8-Freight) ar gyfer eu defnyddio gan gwmnioedd [[tywyswyr beic]] megis Outspoken.&lt;ref&gt;[http://www.outspokendelivery.co.uk/?S=OurBicycles Outspoken]&lt;/ref&gt;

Yr yr [[1990au]], gweithiodd Mike dros gwmni [[Giant Bicycles]] a cynlluniodd ffram compact beic ffordd y TCR ymysg eraill.

Mae cynlluniau Burrows yn aml yn cynnwys nodwedd olwynion cantilifer ar grog. Cyflwynodd feic gyda fforch  llafn-mono i'r cyflwynwr teledu gwyddoniaeth [[Adam Hart-Davis]], roedd y beic yn ynddangos llawr yn ei reglenni. Roedd Hart-Davis hefyd yn berchen ar ''Speedy'', wedi ei baentio yn ei liwiau marc-masnech, pinc a melyn.
 
Mae Mike yn byw yn [[Norwich]], [[Lloegr]]. Mae hefyd wedi ysgrifennu llyfr, ''Bicycle Design: Towards the Perfect Machine'' (ISBN 1-898457-07-7).

==Dolenni Allanol==
*[http://www.windcheetah.co.uk/burrows.htm Windcheetah Mike Burrows]
*[http://www.outspokendelivery.co.uk/?S=OurBicycles Beic Dosbarthu Burrows]
*[http://www.velovision.com/mag/issue9/8freight.pdf Adolygiad Velovision o'r 8-Freight]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}

[[Categori:Seiclwyr Seisnig|Burrows, Mike]]
[[Categori:Dylunwyr beic|Burrows, Mike]]</text>
      <sha1>dsb2mlpg48a79106a7gbm8g1tr2924a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101880</id>
      <parentid>11101864</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T22:35:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dafyddt</username>
        <id>942</id>
      </contributor>
      <comment>cywiriadau</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2338" xml:space="preserve">{{Person
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no 
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Seiclwr a dyluniwr beiciau oedd '''Mike Burrows''' ([[1943]]–[[2022]])&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bailey |first=Mark |url=https://www.cyclist.co.uk/go/10866 |title=The bike man: Remembering Mike Burrows, 1943–2022 |work=Cyclist |access-date=15 August 2022}}&lt;/ref&gt;. Fe'i adnabyddir orau am ddyluniad beic treial amser a gynhyrchwyd gan [[Lotus Cars|Lotus]] ar gyfer [[Chris Boardman]], ond cyfranodd hefyd tuag at ddyluniad beic ar  gyfer [[Graeme Obree]].

Roeedd Burrows wedi ymwneud â byd beiciau a threiciau [[Beic gorweddol|gorweddol]] am amser hir, gan ddylunio'r ''Speedy'' neu'r ''[[Windcheetah]]'' ac yn fwy diweddar, y ''Ratcatcher''&lt;ref&gt;[http://www.bikefix.co.uk/index.php?unique=e1f115a7b99e2113c0f6e18709e6d1a6&amp;get_ol_id=4&amp;get_gl_id=5&amp;get_sgl_id=11#a5 Ratcatcher]&lt;/ref&gt;, ''Ratracer'' a'r ''Ratracer B''.

Roedd hefyd wedi ymwneud â seiclo gwasanaethol, ac wedi dylunio beic plygu (y Giant 'Halfway'), peiriant arbennig o denau (y 2D) sy'n cymryd ychydig iawn o le yn y cyntedd, a beic llwytho (yr 8-Freight) ar gyfer eu defnyddio gan gwmnioedd [[tywyswyr beic]] megis Outspoken.&lt;ref&gt;[http://www.outspokendelivery.co.uk/?S=OurBicycles Outspoken]&lt;/ref&gt;

Yn yr [[1990au]], gweithiodd Mike i gwmni [[Giant Bicycles]] a cynlluniodd ffram compact beic ffordd y TCR ymysg eraill.

Roedd cynlluniau Burrows yn aml yn cynnwys nodwedd olwynion cantilifer ar grog. Cyflwynodd feic gyda fforch  llafn-mono i'r cyflwynwr teledu gwyddoniaeth [[Adam Hart-Davis]], ac ymddangosodd y beic yn ei raglenni. Roedd Hart-Davis hefyd yn berchen ar ''Speedy'', wedi ei baentio yn binc a melyn.
 
Roedd Mike yn byw yn [[Norwich]]. Ysgrifennodd y llyfrau ''Bicycle Design: Towards the Perfect Machine'' ({{ISBN|1-898457-07-7}})  a ''From Bicycle to Superbike'' ({{ISBN|0953617459}}).

==Dolenni allanol==
*[http://www.windcheetah.co.uk/burrows.htm Windcheetah Mike Burrows]
*[http://www.outspokendelivery.co.uk/?S=OurBicycles Beic Dosbarthu Burrows]
*[http://www.velovision.com/mag/issue9/8freight.pdf Adolygiad Velovision o'r 8-Freight]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Burrows, Mike}}
[[Categori:Genedigaethau 1943]]
[[Categori:Marwolaethau 2022]]
[[Categori:Seiclwyr Seisnig]]
[[Categori:Dylunwyr Seisnig]]</text>
      <sha1>kwikj9zanypqwgmn6w6km3t9o7y9ig0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101881</id>
      <parentid>11101880</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T22:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dafyddt</username>
        <id>942</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2336" xml:space="preserve">{{Person
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no 
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Seiclwr a dyluniwr beiciau oedd '''Mike Burrows''' ([[1943]]–[[2022]])&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bailey |first=Mark |url=https://www.cyclist.co.uk/go/10866 |title=The bike man: Remembering Mike Burrows, 1943–2022 |work=Cyclist |access-date=15 August 2022}}&lt;/ref&gt;. Fe'i adnabyddir orau am ddyluniad beic treial amser a gynhyrchwyd gan [[Lotus Cars|Lotus]] ar gyfer [[Chris Boardman]], ond cyfranodd hefyd tuag at ddyluniad beic ar  gyfer [[Graeme Obree]].

Roedd Burrows wedi ymwneud â byd beiciau a threiciau [[Beic gorweddol|gorweddol]] am amser hir, gan ddylunio'r ''Speedy'' neu'r ''[[Windcheetah]]'' ac yn fwy diweddar, y ''Ratcatcher''&lt;ref&gt;[http://www.bikefix.co.uk/index.php?unique=e1f115a7b99e2113c0f6e18709e6d1a6&amp;get_ol_id=4&amp;get_gl_id=5&amp;get_sgl_id=11#a5 Ratcatcher]&lt;/ref&gt;, ''Ratracer'' a'r ''Ratracer B''.

Roedd hefyd wedi ymwneud â seiclo gwasanaethol, ac wedi dylunio beic plygu (y Giant 'Halfway'), peiriant arbennig o denau (y 2D) sy'n cymryd ychydig iawn o le yn y cyntedd, a beic llwytho (yr 8-Freight) ar gyfer eu defnyddio gan gwmnioedd [[tywyswyr beic]] megis Outspoken.&lt;ref&gt;[http://www.outspokendelivery.co.uk/?S=OurBicycles Outspoken]&lt;/ref&gt;

Yn yr [[1990au]], gweithiodd Mike i gwmni [[Giant Bicycles]] a cynlluniodd ffram compact beic ffordd y TCR ymysg eraill.

Roedd cynlluniau Burrows yn aml yn cynnwys nodwedd olwynion cantilifer ar grog. Cyflwynodd feic gyda fforch  llafn-mono i'r cyflwynwr teledu gwyddoniaeth [[Adam Hart-Davis]], ac ymddangosodd y beic yn ei raglenni. Roedd Hart-Davis hefyd yn berchen ar ''Speedy'', wedi ei baentio yn binc a melyn.

Roedd Mike yn byw yn [[Norwich]]. Ysgrifennodd y llyfrau ''Bicycle Design: Towards the Perfect Machine'' ({{ISBN|1-898457-07-7}})  a ''From Bicycle to Superbike'' ({{ISBN|0953617459}}).

==Dolenni allanol==
*[http://www.windcheetah.co.uk/burrows.htm Windcheetah Mike Burrows]
*[http://www.outspokendelivery.co.uk/?S=OurBicycles Beic Dosbarthu Burrows]
*[http://www.velovision.com/mag/issue9/8freight.pdf Adolygiad Velovision o'r 8-Freight]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Burrows, Mike}}
[[Categori:Genedigaethau 1943]]
[[Categori:Marwolaethau 2022]]
[[Categori:Seiclwyr Seisnig]]
[[Categori:Dylunwyr Seisnig]]</text>
      <sha1>c20a80qt3pzwttzagzxuzigxjoxbf9m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rhyfel Cartref Lloegr</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37590</id>
    <revision>
      <id>11101810</id>
      <parentid>11036152</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:07:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>gwrthdroi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5409" xml:space="preserve">{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= }}

[[Delwedd:The Execution of Charles I.jpg|bawd|de|300px|Print Almaenig o'r 17g yn dangos dienyddiad Siarl I]]

Ymladdwyd '''Rhyfel Cartref Lloegr''' rhwng [[1642]] a [[1651]]. Mewn gwirionedd roedd yn dri [[rhyfel cartref]]: [[Rhyfel Cartref Cyntaf Lloegr]] (1642–6), [[Ail Ryfel Cartref Lloegr]] (1648–9) a [[Trydydd Rhyfel Cartref Lloegr|Thrydydd Rhyfel Cartref Lloegr]] Rhyfel (1650–51). Roedd y rhyfeloedd yn Lloegr yn rhan o gyfres o ryfeloedd a elwir yn [[Rhyfeloedd y Tair Teyrnas]], yn cynnwys [[Rhyfel Cartref yr Alban]] (1644–1645) a [[Rhyfel Cyngheiriaid Iwerddon]] (1642–9).

Roedd [[Cymru]] wedi ei hymgorffori yn groes i'w hewyllys yn nheyrnas Lloegr ar y pryd, o ganlyniad i [[Deddfau'r Cyfreithiau yng Nghymru 1535 a 1542]] (a elwid ers talwm yn 'Ddeddfau Uno') ac ystyrir yr ymladd yng Nghymru yn rhan o Ryfel Cartref Lloegr.

Roedd y rhyfeloedd yn ganlyniad anghydfod rhwng y brenin [[Siarl I o Loegr a'r Alban]] (neu ''Charles'') a'i ddeiliaid, ynghylch crefydd ac ynghylch hawliau'r brenin. Ymladdwyd y rhyfel rhwng plaid y brenin a phlaid y Senedd. Y canlyniad oedd buddugoliaeth y blaid Seneddol yn Lloegr, dan [[Oliver Cromwell]] yn y pen draw, dros y Brenhinwyr yn Lloegr, yna yn yr Alban ac Iwerddon hefyd.

== Rhyfel Cartref Cyntaf Lloegr ==
{{prif|Rhyfel Cartref Cyntaf Lloegr}}
Ymladdwyd hwn rhwng 1642 a 1646, rhwng plaid y brenin a phlaid y Senedd. Y prif frwydrau oedd [[Brwydr Edgehill]], [[Brwydr Marston Moor]] a [[Brwydr Naseby]]. Wedi i'w fyddin gael ei dinistrio gan y Seneddwyr yn Naseby a Langport, ffôdd y brenin at y fyddin Albanaidd yn Southwell, [[Swydd Nottingham]] ym mis Mai 1646, a daeth y Rhyfel Catref Cyntaf i ben.

== Ail Ryfel Cartref Lloegr ==
{{prif|Ail Ryfel Cartref Lloegr}}
Ymladdwyd yr ail ryfel cartref yn 1648–1649, eto rhwng plaid y brenin a phlaid y Senedd. Dechreuodd hwn yng Nghymru yng ngwanwyn 1648, pan newidiodd milwyr y Senedd, oedd heb gael eu talu, i gefnogi'r brenin. Gorchfygwyd hwy gan y Cyrnol [[Thomas Horton]] ym [[Brwydr San Ffagan|Mrwydr San Ffagan]] ([[8 Mai]]), ac ildiodd yr arweinwyr i Oliver Cromwell ar [[11 Gorffennaf]] ar ôl [[gwarchae Penfro]]. Dienyddiwyd Siarl I ar [[30 Ionawr]] [[1649]].

== Trydydd Rhyfel Cartref Lloegr ==
{{prif|Trydydd Rhyfel Cartref Lloegr}}
Ymladdwyd y trydydd rhyfel cartref rhwng [[1649]] a [[1651]], rhwng cefnogwyr [[Siarl II o Loegr a'r Alban]] a'r Senedd. Diweddodd gyda [[Brwydr Caerwrangon]] yn [[1651]], pan fu'r Senedd yn fuddugol.

== Y Rhyfel Cartref yng Nghymru ==

Roedd boneddigion Cymry ar y dechrau'n cefnogi plaid y Brenin, er bod ambell eithriad megis [[John Jones, Maesygarnedd]], brawd-yng-nghyfraith [[Oliver Cromwell]], a'r llenor [[Morgan Llwyd]]. Ni fu unrhyw frwydrau ar raddfa fawr ar dir Cymru yn ystod y Rhyfel Cartref Cyntaf, ond roedd cyfran helaeth o fyddin y brenin yn rhai o'r brwydrau yn Lloegr yn Gymry; gelwid Cymru yn &quot;fagwrfa gwŷr traed y brenin&quot;.

Oherwydd fod arfordir Cymru mor agos i'r Iwerddon, roedd y boneddigion Cymreig yn fwy na pharod i dalu'r dreth longau er mwyn cryfhau'r llynges. Roeddynt hefyd yn gefnogol i ymdrechion yr Archesgob Laud i ddyrchafu rhwysg Eglwys Loegr. Ond erbyn diwedd y [[1630au]] newidiodd hyn:
*roedd yr Alban yn gwrthwynebu polisiau Siarl
*credid bod y brenin yn codi byddin o Babyddion yn Iwerddon ac
*yng Nghymru cododd yr amheuaeth ynghylch bwriadau pendefigion Paybyddol megis Somerset.

Yn Nhachwedd 1640 trwy gyfrwng y Senedd Hir, chwalwyd y fiwrocraiaeth frenhinol a diddymwyd Llys yr Uchel Gomisiwn (sef prif arf Laud) ac ymosodwyd ar yr esgobion a'u ''Llyfr Gweddi Gyffredin''. Yn ystod cyfnod y Llys Hir, yr unig Gymro a oedd yn deyrngar i'r brenin oedd [[Herbert Price]] (fl. 1615 - 1663), pendefig a noddwr llenyddiaeth o'r hen [[Sir Frycheiniog]] ac a gynrychiolai Aberhonddu. Er hyn, pan ddechreuodd y rhyfel yn Awst 1642, dim ond 5 o ASau o Gymru oedd yn driw i'r Senedd, a dim ond siroedd Penfro (oherwydd masnach) a Wrecsam (oherwydd pwer [[Thomas Myddelton]]). Erbyn 1646 roedd [[Castell Rhaglan]] wedi cwympo ac roedd lluoedd y Senedd yn rheoli'r cyfan o Dde Cymru. Ymestynodd grym Myddelton dros y Gogledd ac erbyn Mawrth 1647 ildiwyd [[Castell Harlech]] i'r Seneddwyr a daeth y Rhyfel Cartref Cyntaf i ben

Yn Sir Benfro y taniwyd gwreichionen gyntaf yr Ail Ryfel Cartref, yn dilyn codi trethi trwm, gan y Seneddwyr a chyda marwolaeth Essex, gwanhawyd dylanwad y Seneddwyr yng Nghymru. Datganodd John Poyer (llywiawdwr [[Castell Penfro]]) a Rice Powell (llywiawdwr [[Castell Dinbych-y-pysgod]]) eu cefnogaeth i'r brenin. Martsiodd y ddau i Gaerdydd ac ymuno gyda Laugharne (a oedd wedi newid ei got). Ar 8 Mai 1648 trechwyd Laugharne a'i griw brenhinol ym mrwydr bwysicaf y Rhyfel cartref yng Nghymru: [[Brwydr Sain Ffagan]]. Ysgubodd Cromwell drwy Dde Cymru ac i fyny i'r Gogledd; ym Môn yr ymladdwyd y frwydr olaf.

Arwyddwyd warant marwolaeth y brenin gan rai Cymry:
*[[John Jones (Maesygarnedd)]] (1597 – 17 Hydref 1660)
*[[Thomas Wogan]], aelod Bwrdeistrefi Sir Aberteifi.

== Dolen allanol ==
* [http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/STUwalesCW.htm Cymru a'r Rhyfel Cartref (yn Saesneg)]

[[Categori:Rhyfel Cartref Lloegr| ]]
[[Categori:17eg ganrif yng Nghymru]]
[[Categori:17eg ganrif yn Lloegr]]
[[Categori:Hanes milwrol Lloegr]]
[[Categori:Rhyfeloedd yr 17eg ganrif|Lloegr, Cartref]]
[[Categori:Rhyfeloedd cartref|Lloegr]]</text>
      <sha1>35w9mebxgo871dyq9mto29a6dsq4g5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Raffaello Sanzio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41361</id>
    <revision>
      <id>11101870</id>
      <parentid>9880541</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T18:19:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ham II</username>
        <id>133</id>
      </contributor>
      <comment>newid 6 llun ac ychwanegu [[Ysgol Athen]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2475" xml:space="preserve">{{Person
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no 
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Arlunydd a phensaer Eidalaidd oedd '''Raffaello Sanzio''', weithiau '''Raffaello Santi''', a adwaenir fel rheol fel '''Raffael''' ([[28 Mawrth]] neu [[6 Ebrill]] [[1483]] – [[6 Ebrill]], [[1520]]). Ystyrir ef, gyda [[Michelangelo]] a [[Leonardo da Vinci]], un un o'r triawd o feistri o'r cyfnod yma yn [[yr Eidal]]. Er iddo farw yn gynharol ieuanc, yn 37 oed, roedd yn arlunydd cynhyrchiol iawn, ac mae llawer o'i waith wedi ei gadw, yn enwedig yn y [[Fatican]].

Ganed ef yn [[Urbino]] yng nghanolbarth yr Eidal. Roedd ei dad, Giovanni Santi, yn arlunydd i Ddug Urbino. Bu farw ei fam, Màgia, yn [[1491]], a'i dad yn [[1494]]. Rhwng [[1504]] a [[1508]] bu'n astudio a gweithio yn [[Fflorens]], cyn treulio ei ddeuddeg mlynedd olaf yn [[Rhufain]], lle bu'n gweithio i ddau [[Pab|Bab]].

&lt;gallery&gt;
Delwedd:CrocefissioneRaffaello.jpg|''Croeshoeliad Gavari'' (1502–1503) 
Delwedd:Raffaello - Spozalizio - Web Gallery of Art.jpg|''Priodas y Forwyn Fair'' (''Lo Sposalizio'')
Delwedd:Raphael - Saint George Fighting the Dragon.jpg|''Sant Siôr a'r Ddraig''
Delwedd:PalaAnsidei.jpg|''Allor Ansidei'' (tua 1505)
Delwedd:Raphael - Madonna in the Meadow - Google Art Project.jpg|''Madonna y maes'' (tua 1506)
Delwedd:Raffael 020.jpg|''Santes Catrin o Alecsandria'' (1507)
Delwedd:3 Estancia del Sello (Escuela de Atenas).jpg|''[[Ysgol Athen]]'' (1509–1511), Stanza della Segnatura
Delwedd:11 Estancia de Heliodoro (Misa de Bolsena).jpg|''Yr offeren yn Bolsena'' (1514), Stanza di Eliodoro
Delwedd:13 Estancia de Heliodoro (Liberación de San Pedro).jpg|''Dihangfa Sant Pedr'' (1514), Stanza di Eliodoro
Delwedd:17 Estancia del Incendio del Borgo (Incendio del Borgo).jpg|''Tân yn y Borgo'' (1514), Stanza dell'incendio del Borgo
Delwedd:Raphael - The Miraculous Draft of Fishes - Google Art Project.jpg|''Gwyrth y Pysgod'' (1515)
Delwedd:Transfiguration Raphael.jpg|''Y Gweddnewidiad'' (1520) heb ei orffen pan fu farw
Delwedd:Raffaello - ElisabettaGonzaga.jpg|Portread o [[Elisabetta Gonzaga]] (tua 1504)
Delwedd:Pope_Julius_II.jpg|''[[Portrait of Pope Julius II (Raphael)|Portread o'r [[Pab Iŵl II]] (tua 1512)
Delwedd:Baldassare_Castiglione,_by_Raffaello_Sanzio,_from_C2RMF_retouched.jpg|Portread o [[Baldassare Castiglione]] (tua 1515)
&lt;/gallery&gt;

{{Rheoli awdurdod}}

[[Categori:Genedigaethau 1483]]
[[Categori:Marwolaethau 1520]]
[[Categori:Arlunwyr Eidalaidd]]</text>
      <sha1>qj80ma9y4sgj0i31yai1u9z5dqjlqly</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101871</id>
      <parentid>11101870</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T18:19:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ham II</username>
        <id>133</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>sillafu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2475" xml:space="preserve">{{Person
| fetchwikidata=ALL
| onlysourced=no 
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth
| dateformat = dmy
}}
Arlunydd a phensaer Eidalaidd oedd '''Raffaello Sanzio''', weithiau '''Raffaello Santi''', a adwaenir fel rheol fel '''Raffael''' ([[28 Mawrth]] neu [[6 Ebrill]] [[1483]] – [[6 Ebrill]], [[1520]]). Ystyrir ef, gyda [[Michelangelo]] a [[Leonardo da Vinci]], yn un o'r triawd o feistri o'r cyfnod yma yn [[yr Eidal]]. Er iddo farw yn gynharol ieuanc, yn 37 oed, roedd yn arlunydd cynhyrchiol iawn, ac mae llawer o'i waith wedi ei gadw, yn enwedig yn y [[Fatican]].

Ganed ef yn [[Urbino]] yng nghanolbarth yr Eidal. Roedd ei dad, Giovanni Santi, yn arlunydd i Ddug Urbino. Bu farw ei fam, Màgia, yn [[1491]], a'i dad yn [[1494]]. Rhwng [[1504]] a [[1508]] bu'n astudio a gweithio yn [[Fflorens]], cyn treulio ei ddeuddeg mlynedd olaf yn [[Rhufain]], lle bu'n gweithio i ddau [[Pab|Bab]].

&lt;gallery&gt;
Delwedd:CrocefissioneRaffaello.jpg|''Croeshoeliad Gavari'' (1502–1503) 
Delwedd:Raffaello - Spozalizio - Web Gallery of Art.jpg|''Priodas y Forwyn Fair'' (''Lo Sposalizio'')
Delwedd:Raphael - Saint George Fighting the Dragon.jpg|''Sant Siôr a'r Ddraig''
Delwedd:PalaAnsidei.jpg|''Allor Ansidei'' (tua 1505)
Delwedd:Raphael - Madonna in the Meadow - Google Art Project.jpg|''Madonna y maes'' (tua 1506)
Delwedd:Raffael 020.jpg|''Santes Catrin o Alecsandria'' (1507)
Delwedd:3 Estancia del Sello (Escuela de Atenas).jpg|''[[Ysgol Athen]]'' (1509–1511), Stanza della Segnatura
Delwedd:11 Estancia de Heliodoro (Misa de Bolsena).jpg|''Yr offeren yn Bolsena'' (1514), Stanza di Eliodoro
Delwedd:13 Estancia de Heliodoro (Liberación de San Pedro).jpg|''Dihangfa Sant Pedr'' (1514), Stanza di Eliodoro
Delwedd:17 Estancia del Incendio del Borgo (Incendio del Borgo).jpg|''Tân yn y Borgo'' (1514), Stanza dell'incendio del Borgo
Delwedd:Raphael - The Miraculous Draft of Fishes - Google Art Project.jpg|''Gwyrth y Pysgod'' (1515)
Delwedd:Transfiguration Raphael.jpg|''Y Gweddnewidiad'' (1520) heb ei orffen pan fu farw
Delwedd:Raffaello - ElisabettaGonzaga.jpg|Portread o [[Elisabetta Gonzaga]] (tua 1504)
Delwedd:Pope_Julius_II.jpg|''[[Portrait of Pope Julius II (Raphael)|Portread o'r [[Pab Iŵl II]] (tua 1512)
Delwedd:Baldassare_Castiglione,_by_Raffaello_Sanzio,_from_C2RMF_retouched.jpg|Portread o [[Baldassare Castiglione]] (tua 1515)
&lt;/gallery&gt;

{{Rheoli awdurdod}}

[[Categori:Genedigaethau 1483]]
[[Categori:Marwolaethau 1520]]
[[Categori:Arlunwyr Eidalaidd]]</text>
      <sha1>tntdwa9uull383e8as04af18ozz4n1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47969</id>
    <revision>
      <id>11101842</id>
      <parentid>11074842</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:40:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4249" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyachod
| delwedd = Podiceps cristatus 2 (Lukasz Lukasik).jpg
| maint_delwedd = 250px
| neges_delwedd = [[Gwyach Fawr Gopog]] (''Podiceps cristatus'')
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = '''Podicipediformes'''
| awdurdod_ordo = Max Fürbringer, 1888
| familia = '''Podicipedidae'''
| awdurdod_familia = Charles Lucien Bonaparte, 1831
| rhengoedd_israniadau = [[Genws|Genera]]
| israniad = 
''[[Tachybaptus]]''&lt;br /&gt;
''[[Podilymbus]]''&lt;br /&gt;
''[[Rollandia]]''&lt;br /&gt;
''[[Poliocephalus]]''&lt;br /&gt;
''[[Podiceps]]''&lt;br /&gt;
''[[Aechmophorus]]''
}}

Aelodau o [[urdd (bioleg)|urdd]] y '''''Podicipediformes''''', [[adar]] plymio a geir mewn sawl rhanbarth yn y byd, a rhai ohonyn nhw yn treulio amser ar y môr agored tra'n [[mudo]] ac yn ystod y gaeaf, yw'r '''gwyachod''' (unigol: '''gwyach'''). Mae'r urdd hon yn cynnwys un [[teulu (bioleg)|teulu]] yn unig, y ''Podicipedidae'', sy'n cynnwys 22 rhywogaeth mewn 6 genera.

Mae aelodau o'r urdd yn cynnwys y [[Gwyach Fawr Gopog]].

== Genera a rhywogaethau ==
* Genws ''[[Tachybaptus]]''
** [[Gwyach fach]], ''Tachybaptus  ruficollis''
** [[Gwyach Awstralasia]] ''Tachybaptus novaehollandiae''
** [[Gwyach Madagascar]], ''Tachybaptus pelzelnii ''
** [[Gwyach fach Delacour]], ''Tachybaptus rufolavatus''
** [[Gwyach leiaf]], ''Tachybaptus dominicus''
* Genws ''Podilymbus''
** [[Gwyach ylfinfraith]], ''Podilymbus podiceps'' (''Pied-billed Grebe'')
** [[Gwyach Atitlán]], ''Podilymbus gigas'' — wedi darfod (1989)
* Genws ''[[Rollandia (aderyn)|Rollandia]]''
** [[Gwyach Gudyn Gwyn]], ''Rollandia rolland ''
** [[Gwyach Titicaca]], ''Rollandia microptera ''
* Genws ''[[Poliocephalus]]''
** [[Gwyach Benllwyd]], ''Poliocephalus poliocephalus ''
** [[Gwyach Seland Newydd]], ''Poliocephalus rufopectus ''
* Genws ''[[Podiceps]]''
** [[Gwyach yddfgoch]], ''Podiceps grisegena''
** [[Gwyach fawr gopog]], ''Podiceps cristatus''
** [[Gwyach gorniog]], ''Podiceps auritus''
** [[Gwyach yddfddu]], ''Podiceps nigricollis''
** [[Gwyach Colombia]], ''Podiceps andinus'' — wedi darfod (1977)
** [[Gwyach fawr]], ''Podiceps major ''
** [[Gwyach Arianaidd]], ''Podiceps occipitalis ''
** [[Gwyach Junín]], ''Podiceps taczanowskii ''
** [[Gwyach Gycyllog]], ''Podiceps gallardoi''
* Genws ''[[Aechmophorus]]''
** [[Gwyach y Gorllewin]], ''Aechmophorus occidentalis''
** [[Gwyach Clark]], ''Aechmophorus clarkii''

==Teuluoedd==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432 . ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q21695 }
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:teulu,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! teulu
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Atitlan]]
| p225 = Podilymbus gigas
| p18 = [[Delwedd:Pato poc.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Clark]]
| p225 = Aechmophorus clarkii
| p18 = [[Delwedd:Clark's grebe2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Fach]]
| p225 = Tachybaptus ruficollis
| p18 = [[Delwedd:Zwergtaucher 060319 3.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Fawr Gopog]]
| p225 = Podiceps cristatus
| p18 = [[Delwedd:Haubentaucher (49) (34640834430).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Gorniog]]
| p225 = Podiceps auritus
| p18 = [[Delwedd:Podiceps auritus (13909575538) (cropped).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Yddfgoch]]
| p225 = Podiceps grisegena
| p18 = [[Delwedd:Podiceps grisegena (33665871935).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach fach Delacour]]
| p225 = Tachybaptus rufolavatus
| p18 = [[Delwedd:AlaotraGrebe.svg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach Yddfddu|Gwyach yddfddu]]
| p225 = Podiceps nigricollis
| p18 = [[Delwedd:Black-necked Grebe Schwarzhalstaucher.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Gwyach ylfinfraith]]
| p225 = Podilymbus podiceps
| p18 = [[Delwedd:Podilymbus-podiceps-001.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}

{{eginyn aderyn}}

[[Categori:Gwyachod| ]]
[[Categori:Podicipediformes]]</text>
      <sha1>ms2n55izg3z84qy7kyhc8kcwz5cs8e9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach gorniog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49409</id>
    <revision>
      <id>11101850</id>
      <parentid>10876131</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:50:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1306" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach gorniog
| delwedd = Horned Grebe.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = 
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Podiceps]]''
| species = '''''P. auritus'''''
| enw_deuenwol = ''Podiceps auritus''
| awdurdod_deuenwol = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
[[File:Podiceps auritus MHNT.ZOO.2010.11.39.7.jpg|thumb|''Podiceps auritus'']]

Mae'r '''Wyach gorniog''', ''Podiceps auritus'', yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae tipyn yn llai na'r [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]], tua 31–38&amp;nbsp;cm (12–15 modfedd) o hyd, a 46–55&amp;nbsp;cm ar draws yr adenydd. Yn yr haf, mae'n aderyn hawdd ei adnabod, gyda phen du a gwddf coch. Daw'r enw o'r cudynnau o blu hir ar y pen, sy'n edrych fel cyrn. Yn y gaeaf, collir y rhain, ac mae'r aderyn yn ddu a gwyn.

Mae'n nythu ar lynnoedd dŵr croyw ar draws [[Ewrob]] ac [[Asia]], a hefyd rhannau o'r [[Unol Daleithiau]] a [[Canada]]. Fel rheol, mae'n symud ymhellach i'r de yn y gaeaf. Pysgod yw ei bwyd arferol.

Nid yw'r Wyach gorniog yn nythu yng Nghymru fel rheol, ond ceir niferoedd bychain o gwmpas yr arfordir yn ystod y gaeaf, er enghraifft o gwmpas [[Traeth Lafan]].

[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>66yzsex2z9xz2wh7wvd9548utv7mlbc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101851</id>
      <parentid>11101850</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:50:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Symudwyd y dudalen [[Gwyach Gorniog]] i [[Gwyach gorniog]] gan Craigysgafn dros y ddolen ailgyfeirio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1306" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach gorniog
| delwedd = Horned Grebe.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = 
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Podiceps]]''
| species = '''''P. auritus'''''
| enw_deuenwol = ''Podiceps auritus''
| awdurdod_deuenwol = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
[[File:Podiceps auritus MHNT.ZOO.2010.11.39.7.jpg|thumb|''Podiceps auritus'']]

Mae'r '''Wyach gorniog''', ''Podiceps auritus'', yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae tipyn yn llai na'r [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]], tua 31–38&amp;nbsp;cm (12–15 modfedd) o hyd, a 46–55&amp;nbsp;cm ar draws yr adenydd. Yn yr haf, mae'n aderyn hawdd ei adnabod, gyda phen du a gwddf coch. Daw'r enw o'r cudynnau o blu hir ar y pen, sy'n edrych fel cyrn. Yn y gaeaf, collir y rhain, ac mae'r aderyn yn ddu a gwyn.

Mae'n nythu ar lynnoedd dŵr croyw ar draws [[Ewrob]] ac [[Asia]], a hefyd rhannau o'r [[Unol Daleithiau]] a [[Canada]]. Fel rheol, mae'n symud ymhellach i'r de yn y gaeaf. Pysgod yw ei bwyd arferol.

Nid yw'r Wyach gorniog yn nythu yng Nghymru fel rheol, ond ceir niferoedd bychain o gwmpas yr arfordir yn ystod y gaeaf, er enghraifft o gwmpas [[Traeth Lafan]].

[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>66yzsex2z9xz2wh7wvd9548utv7mlbc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Elena Puw Morgan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49412</id>
    <revision>
      <id>11101963</id>
      <parentid>9891349</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:10:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1733" xml:space="preserve">{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
[[Delwedd:Wisg Sidan, Y (llyfr).jpg|bawd|180px|Ailargraffiad o'i llyfr [[Y Wisg Sidan]].]]
[[Nofelydd]] Cymraeg oedd '''Elena Puw Morgan''' ([[1900]] - [[1973]]). Mae ei nofelau, ''[[Y Wisg Sidan]]'' ac ''[[Y Graith]]'' wedi eu hail-argraffu nifer o weithiau. Enillodd [[y Fedal Ryddiaith]] am ''Y Graith'' yn [[1938]]; ystyrir y nofel honno yn garreg filtir yn hanes datblygiad [[y nofel yn Gymraeg]]. Mae [[Catrin Puw Davies]] yn ferch iddi; Catrin oedd yn gyfrifol am ddiweddaru fersiwn o ''Y Graith'' (ISBN 9781859022658) yn 2000.

Ganed yr awdures yn nhref [[Corwen]], [[Meirionnydd]] lle ymgartrefodd. Priododd yn 1931 a daeth ei chartref yn amlwg ym mywyd llenyddol y cylch: un o'r ymwelwyr rheolaidd oedd y llenor [[John Cowper Powys]].

Yn ogystal â'i nofelau i oedolion ysgrifennodd straeon hanes i blant, e.e. ''Tan y Castell'' (1939). Ffilmiwyd ''[[Y Wisg Sidan (ffilm)|Y Wisg Sidan]]'' ar gyfer [[S4C]].

==Llyfryddiaeth==
* ''Angel y Llongau Hedd'' (1931). I blant.
* ''[[Nansi Lovell]]'' (1933). Nofel.
* ''[[Tan y Castell]]'' (1939). Nofel i blant.
* ''[[Y Wisg Sidan]]'' (Y Clwb Llyfrau Cymreig, 1939)
* ''[[Y Graith]]'' (Y Clwb Llyfrau Cymreig, 1943)

{{Rheoli awdurdod}}


{{eginyn llenor Cymreig}}

{{DEFAULTSORT:Morgan, Elena Puw}}
[[Categori:Elena Puw Morgan| ]]
[[Categori:Enillwyr y Fedal Ryddiaith]]
[[Categori:Genedigaethau 1900]]
[[Categori:Llenorion Cymraeg]]
[[Categori:Llenorion Cymreig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Llenorion plant Cymraeg]]
[[Categori:Marwolaethau 1973]]
[[Categori:Nofelwyr Cymraeg]]
[[Categori:Pobl o Gorwen]]
[[Categori:Merched yr 20fed ganrif]]</text>
      <sha1>sp830v6ivypmvonsf5l5cegowkdn2xq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach yddfddu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49421</id>
    <revision>
      <id>11101858</id>
      <parentid>6921959</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:57:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1606" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach yddfddu
| delwedd = Podiceps nigricollis (Marek Szczepanek)2.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = Gwyach Yddfddu mewn plu haf
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Podiceps]]''
| species = '''''P. nigricollis'''''
| enw_deuenwol = ''Podiceps nigricollis''
| awdurdod_deuenwol = [[Christian Ludwig Brehm|Brehm]], 1831
}}

Mae'r '''Wyach yddfddu''', ''Podiceps nigricollis'', yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae tipyn yn llai na'r [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]], tua 28–34&amp;nbsp;cm (12–14 modfedd) o hyd. Yn yr haf, mae'n aderyn hawdd ei adnabod, gyda gwddf du a chudynnau o blu hir euraid ar ochr y pen. Yn y gaeaf, collir y rhain, ac mae'r aderyn yn ddu a gwyn.

Mae'n nythu ar lynnoedd dŵr croyw ar draws [[Ewrob]], [[Asia]], [[Affrica]], yr [[Unol Daleithiau]] a rhan ogleddol Dde America. Ceir nifer o is-rywogaethau:

* ''P. n. nigricollis'', o orllewin Ewrop hyd orllewin Asia
* ''P. n. gurneyi'', de Affrica
* ''P. n. californicus'', o de-orllewin [[Canada]] trwy orllewin yr Unol Daleithiau.

Nid yw'r Wyach yddfddu yn nythu yng Nghymru fel rheol, er bod cofnodion o barau yn nythu ar [[Ynys Môn]] yn y gorffennol. Ceir ambell un o gwmpas yr arfordir ac ar lynnoedd yn ystod y gaeaf, er enghraifft o gwmpas [[Traeth Lafan]]

[[Delwedd:Podiceps nigricollis 001.jpg|bawd|250px|Gwyach yddfddu mewn plu gaeaf]]
[[Delwedd:Podiceps nigricollis MHNT.ZOO.2010.11.39.2.jpg|bawd|Wyau ''Podiceps nigricollis'']]

[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>ffhi7oqv93b7ai851d3kvlukd60g4yu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101859</id>
      <parentid>11101858</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:57:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Gwyach Yddfddu]] i [[Gwyach yddfddu]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1606" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = Gwyach yddfddu
| delwedd = Podiceps nigricollis (Marek Szczepanek)2.jpg
| maint_delwedd = 200px
| neges_delwedd = Gwyach Yddfddu mewn plu haf
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Podicipediformes]]
| familia = [[Podicipedidae]]
| genus = ''[[Podiceps]]''
| species = '''''P. nigricollis'''''
| enw_deuenwol = ''Podiceps nigricollis''
| awdurdod_deuenwol = [[Christian Ludwig Brehm|Brehm]], 1831
}}

Mae'r '''Wyach yddfddu''', ''Podiceps nigricollis'', yn aelod o deulu'r [[Podicipedidae]], y gwyachod.

Mae tipyn yn llai na'r [[Gwyach fawr gopog|Wyach fawr gopog]], tua 28–34&amp;nbsp;cm (12–14 modfedd) o hyd. Yn yr haf, mae'n aderyn hawdd ei adnabod, gyda gwddf du a chudynnau o blu hir euraid ar ochr y pen. Yn y gaeaf, collir y rhain, ac mae'r aderyn yn ddu a gwyn.

Mae'n nythu ar lynnoedd dŵr croyw ar draws [[Ewrob]], [[Asia]], [[Affrica]], yr [[Unol Daleithiau]] a rhan ogleddol Dde America. Ceir nifer o is-rywogaethau:

* ''P. n. nigricollis'', o orllewin Ewrop hyd orllewin Asia
* ''P. n. gurneyi'', de Affrica
* ''P. n. californicus'', o de-orllewin [[Canada]] trwy orllewin yr Unol Daleithiau.

Nid yw'r Wyach yddfddu yn nythu yng Nghymru fel rheol, er bod cofnodion o barau yn nythu ar [[Ynys Môn]] yn y gorffennol. Ceir ambell un o gwmpas yr arfordir ac ar lynnoedd yn ystod y gaeaf, er enghraifft o gwmpas [[Traeth Lafan]]

[[Delwedd:Podiceps nigricollis 001.jpg|bawd|250px|Gwyach yddfddu mewn plu gaeaf]]
[[Delwedd:Podiceps nigricollis MHNT.ZOO.2010.11.39.2.jpg|bawd|Wyau ''Podiceps nigricollis'']]

[[Categori:Gwyachod]]</text>
      <sha1>ffhi7oqv93b7ai851d3kvlukd60g4yu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Castell Llwydlo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56838</id>
    <revision>
      <id>11101866</id>
      <parentid>8477937</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:52:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="725" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}}| sir = [[Swydd Amwythig]]&lt;br /&gt;([[Swyddi seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]])}}

Mae '''Castell Llwydlo''' yn [[castell|gastell]] canoloesol mawr yn [[Llwydlo]], [[Swydd Amwythig]], [[Gorllewin Canolbarth Lloegr (rhanbarth)|Gorllewin Canolbarth Lloegr]], ar lannau'r [[Afon Teme]].
[[Delwedd:Ludlow Castle chapel, 1978.jpg|250px|chwith|bawd|chwith|Castell Llwydlo]]

Ymddiriedolaethwyr Ystad [[Castell Powis]] sy bia'r castell. Mae ar agor i'r cyhoedd.

Bu farw [[Arthur Tudur]], Tywysog Cymru, yng nghastell ar 2 Ebrill 1502.

{{eginyn Swydd Amwythig}}

[[Categori:Cestyll Swydd Amwythig|Llwydlo]]
[[Categori:Adeiladau rhestredig Gradd I yn Lloegr]]</text>
      <sha1>1268wut9m0lq7vn8xpbiz8ua4aa1ghw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rhestr adar Llydaw</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70655</id>
    <revision>
      <id>11101843</id>
      <parentid>11101754</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:42:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13934" xml:space="preserve">Yn y rhestr hon mae holl '''[[adar]] [[Llydaw]]''' wedi eu rhestru - yn [[Gymraeg]], [[Lladin]] ac yn [[Llydaweg]]. Mae hefyd yn nodi'r rhanbarthau ([[département]]) lle cawsant eu cofnodi: [[Aodoù-an-Arvor]] (A), [[Penn-ar-Bed]] (P), [[Il-ha-Gwilun]] (I), [[Liger-Atlantel]] (L) a [[Morbihan]] (M).

Enwir yn ei dro :
*enw cyffredin Cymraeg
*enw cyffredin Llydaweg
* yr enw gwyddonol
*enw cyffredin Llydaweg arall, (br.) neu [[Ffrangeg]] (ga.)
*statws y rhywogaeth:
: [[Adar sy'n bridio|nythio]] &quot;n&quot;
: [[Adar mudol|mudol]]
: haf
: gaeaf
Defnyddir y drefn [[Sibley, Monroe ac Ahlquist]].

==Rhestr yn ôl Teulu==
==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Petrisen goesgoch]], Klujar ruz (''[[Alectoris rufa]]'') - Nythio ('''A&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,I,L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Petrisen]], Klujar c'hris (''[[Perdix perdix]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''' - Teip cyffredin yn Llydaw o'r enw  (''Perdix perdix armoricana'')
*[[Sofliar]], Koailh (''[[Coturnix coturnix]]'') - mudol ('''A&lt;sub&gt;n?&lt;/sub&gt;,P,I,L,M''')
*[[Ffesant]], Fazan Kolc'his (''[[Phasianus colchicus]]'') - br. '''fesant'''- ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus olor 2 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|de|bawd|Gwyddau llwydion]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|de|bawd|Hwyaden wyllt]]
[[Delwedd:Somateria mollissima male..jpg|200px|de|bawd|Hwyaden fwythblu]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch dof]], Alarc'h roueel (''[[Cygnus olor]]'') - br. '''''sign''''' - nythio ('''A,L''')
*[[Alarch Bewick]], Alarc'h Bewick (''[[Cygnus bewickii]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Alarch y Gogledd]], Alarc'h kristilh (''[[Cygnus cygnus]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Corhwyaden]], Krag-goañv (''[[Anas crecca]]'') - nythio, mudol a gaeaf ('''P&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Chwiwell]], Houad penn ruz (''[[Anas penelope]]'') - ('''L''')
*[[Gŵydd dalcenwen]], Gwaz vailh (''[[Anser albifrons]]'')
*[[Gŵydd ddu]], Garreli du (''[[Branta bernicla]]'') - mudol a gaeaf, rheolaidd ('''A,P,I,L,M''')
*[[Gŵydd lwyd]], Gwaz louet (''[[Anser anser]]'') - mudol a gaeaf
*[[Hwyaden addfain]], Krag-hañv (''[[Anas querquedula]]'') - nythio a mudol ('''P&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Hwyaden benddu]], Morilhon louet (''[[Aythya marila]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Hwyaden bengoch]], Morilhon penn ruz (''[[Aythya ferina]]'') - nythio, mudol a gaeaf ('''A, P&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, I&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Hwyaden ddanheddog]], Heskenneg bras (''[[Mergus merganser]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Hwyaden frongoch]], Heskenneg kuch (''[[Mergus serrator]]'') - mudol a gaeaf ('''L''')
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider-dum (''[[Somateria mollissima]]'') - nythio ('''A&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,L''')
*[[Hwyaden gopog]], Morilhon kabellek (''[[Aythya fuligula]]'') - nythio ('''P&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Hwyaden gribgoch]], Penndog ruz (''[[Netta rufina]]'') - mudol ('''L''')
*[[Hwyaden gynffonhir]], Morhouad-kerregi (''[[Clangula hyemalis]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Hwyaden lostfain]], Houad lostek (''[[Anas acuta]]'') - mudol a gaeaf ('''I,L''')
*[[Hwyaden lwyd]], Houad louet (''[[Anas strepera]]'') - nythio, mudol a gaeaf ('''P&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,M''')
*[[Hwyaden lydanbig]], Houad beg-golvazh (''[[Anas clypeata]]'') - br. '''Houad beg-loa''' nythio, mudol a gaeaf ('''P&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,I,L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Hwyaden lygad-aur]], Garv lagad aour (''[[Bucephala clangula]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Hwyaden lygadwen]], Morilhon gellruz (''[[Aythya nyroca]]'') - mudol ('''L''')
*[[Hwyaden wyllt]], Houad-korz (''[[Anas platyrhynchos]])'' - nythio a gaeaf ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;
*[[Hwyaden yr eithin]], Tadorn roueel (''[[Tadorna tadorna]]'') - nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Lleian wen]], Heskenneg bihan (''[[Mergellus albellus]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Duanenn vras (''[[Melanitta fusca]]'') - gaeaf ('''L''')
*[[Môr-hwyaden ddu]], Duanenn voutin (''[[Melanitta nigra]]'') - gaeaf ('''L''')

==[[Cnocell]]od==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell fraith fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Cnocell benllwyd Asia]], Speg louet (''[[Picus canus]]'')
*[[Cnocell werdd]], Kazeg-koad (''[[Picus viridis]]'') - br. '''''speg gwer''''', ga. '''''vert-picoura''''' - nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Cnocell ddu]], Speg du (''[[Dryocopus martius]]'') - nythio ('''A''')
*[[Cnocell fraith fawr]], Speg brizh bras (''[[Dendrocopos major]]'') - br. '''''poker-koad''''', '''''pilkoad bras''''', '''''drailher-koad''''' - nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Cnocell Fraith Ganolig|Cnocell fraith ganolig]], Speg krenn (''[[Dendrocopos medius]]'') - nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Cnocell fraith fach]], Speg brizh bihan (''[[Picoides minor]]'') - br. '''''pilkoad bihan''''', '''''marc'h-koad bihan''''' - Neizher ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Pengam (aderyn)|Pengam]], Penngamm Eurazia (''[[Jynx torquilla]]'')

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]], Houperig (''[[Upupa epops]]'') - br. '''''kogenan''''', '''''toupenn''''' - nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]], Diredig boutin (''[[Alcedo atthis]]'') - br. '''''evn sant-Nikolaz''''', '''''diredig sant-Gwennole''''', '''''labous glas''''', '''''pesketaer''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]
*[[Gwybedog y Gwenyn]], Gwespetaer boutin (''[[Merops apiaster]]'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog]], Cwcw; Koukoug (''[[Cuculus canorus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]
*[[Gwennol Ddu]], Glaouer du (''[[Apus apus]]'') - br. '''''glaouer, perou''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Glustiog]], Toud-lann (''[[Asio flammeus]]'')
*[[Tylluan Gorniog]], Toud (''[[Asio otus]]'') - br. '''''penn-kazh''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Tylluan Fach]], Kaouenn vihan (''[[Athene noctua]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Tylluan Scops]], Toud korr (''[[Otus scops]]'')
*[[Tylluan Frech]], Kaouenn penn tev (''[[Strix aluco]]'') - br. '''''kaouenn''''', ga. '''''chouan''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Tylluan Wen]], Grell wenn (''[[Tyto alba]]'') - br. '''''labous an Ankoù''''', ga. '''''ferzaie''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]
*[[Troellwr Mawr]], Adren (''[[Caprimulgus europaeus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen Wyllt]], Koulm (''[[Columba oenas]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Ysguthan]], Kudon (''[[Columba palumbus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Turtur Dorchog]], Turzhunell durk (''[[Streptopelia decaocto]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Turtur]], Turzhunell ar c'hoadoù (''[[Streptopelia turtur]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]], Rakig-dour (''[[Rallus aquaticus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Rhegen Fach]], Rakig bihan (''[[Porzana parva]]'')
*[[Rhegen Fraith]], Rakig brizhellek (''[[Porzana porzana]]'')
*[[Rhegen Baillon]], Rakig korr (''[[Porzana pusilla]]'')
*[[Iâr Ddŵr]], Douryar (''[[Gallinula chloropus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Cwtiar]], Jualenn vailh (''[[Fulica atra]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Gwalch Marth]], Sparfell voan (''[[Accipiter gentilis]]'') - br. '''''Gwazsparfell''''' - Nythio ('''A&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, L, M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Gwalch Glas|Gwalch glas]], Sparfell c'hlas (''[[Accipiter nisus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Bwncath]], Baou voutin (''[[Buteo buteo]]'') - Nythio ('''A,I,L''')
*[[Eryr nadroedd cyffredin]], Eryr Nadroedd Cyffredin; Skoulerer-hañv (''[[Circaetus gallicus]]'') - Nythio hyd at XIX ganrif yn Liger-Atlantel
*[[Boda gwerni]], Bod y Gwerni; Skoul-korz (''[[Circus aeruginosus]]'') - Nythio ('''L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Boda Tinwyn|Boda tinwyn]], Bod Tinwen; Skoul louet (''[[Circus cyaneus]]'') - Nythio ('''A&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, I&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;, L''')
*[[Boda Montagu]], Skoul glas (''[[Circus pygargus]]'') - br. '''''sparfell al lannoù''''' - Nythio ('''A, P, I, L, M''')&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;
*[[Barcud du]], Barged du (''[[Milvus migrans]]'') - Nythio ('''L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Barcud Coch|Barcud coch]], Barged ruz (''[[Milvus milvus]]'') - Mudol ('''L''')
*[[Eryr y Môr|Eryr môr]], Morerer lost gwenn (''[[Haliaeetus albicilla]]'') - Gaeaf ('''L''')
*[[Boda'r Mêl|Boda'r mêl]], Bondrask (''[[Pernis apivorus]]'') - br. '''''Skilvaou-wesped''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''
*[[Gwalcheryr bacsiog]], Erer korr (''[[Hieraaetus pennatus]]'' neu ''Aquila pennata'') - Nythio hyd at XIX ganrif yn Liger-Atlantel
*[[Gwalch y Pysgod|Gwalch Pysgod]], Erer-spluj (''[[Pandion haliaetus]]'') - Mudol ('''L''')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Bach]], Falc'hun moan (''[[Falco columbarius]]'') - Mudol a gaeaf ('''L''')
*[[Hebog Tramor]], Falc'hun pirc'hirin (''[[Falco peregrinus]]'') - br. '''''falc'hun kantreat''''' - Tremeniad ('''L''')
*[[Hebog yr Ehedydd]], Falc'hun-gwez (''[[Falco subbuteo]]'') - Nythio ('''A,L''')
*[[Cudyll Coch]], Falc'hun logotaer (''[[Falco tinnunculus]]'') - br. '''''logotaer''''' - Nythio ('''A,P,I,L,M''')'''&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Plomerig rous (''[[Tachybaptus ruficollis]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')
*[[Gwyach fawr gopog]], Plomer-kuchenn (''[[Podiceps cristatus]]'') - Nythio ('''A,P,I,L,M''')&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;
*[[Gwyach gorniog]], Plomer bougennek (''[[Podiceps auritus]]'') - Gaeaf rheolaidd - ('''L''')
*[[Gwyach yddfddu]], Plomer gouzoug du (''[[Podiceps nigricollis]]'') - Gaeaf rheolaidd - ('''L''')
*[[Gwyach yddfgoch]] Plomer gouzoug ruz (''[[Podiceps grisegena]]'') - mudol, Gaeaf rheolaidd - ('''L''')

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Basstoelpel 13.jpg|200px|de|bawd|Huganod]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gwylanwydd, Mulfran Wen; Morskoul (''[[Morus bassanus]]'') - Nythio, mudol a haf ('''C''')

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]
*[[Mulfran werdd]], Morvran-guchenn (''[[Phalacrocorax aristotelis]]'') - Nythio a Gaeaf ('''A,L''')
*[[Mulfran]], Morfran, Bilidowcar; Morvran vras (''[[Phalacrocorax carbo]]'') - Nythio a Gaeaf ('''A,L''')

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|de|bawd|Crëyr Bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]
*[[Crëyr glas]], Crychydd; Kerc'heiz louet (''[[Ardea cinerea]]'') - br. '''''kerc'heiz''''', ga. '''''égron''''' - Nythio ('''P,L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;M&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Crëyr porffor]], Kerc'heiz rous (''[[Ardea purpurea]]'') - Nythio ('''L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Crëyr mawr gwyn]], Herlegon bras (''[[Ardea alba]]'') - Gaeaf ('''L''')
*[[Crëyr melyn]] (''[[Ardeola ralloides]]'') - Nythio (?) a haf ('''L''')
*[[Crëyr gwartheg]], Bugerc'heiz (''[[Bubulcus ibis]]'') - Nythio achlysurol ers 1981('''L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Crëyr bach]], Herlegon bihan (''[[Egretta garzetta]]'') - Nythio ('''L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')
*[[Crëyr traethau gorllewinol]], (''[[Egretta gularis]]'') - Mudol ond ar goll ( O gefnfor India) ('''L''')
*[[Aderyn y bwn]], Bongorz bras (''[[Botaurus stellaris]]'') - Nythio ('''L''')
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Bongorz bihan (''[[Ixobrychus minutus]]'') - Nythio ('''L''')
*[[Crëyr nos]], Kerc'heiz-noz kein du, (''[[Nycticorax nycticorax]]'') - Nythio ('''L&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''')

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Llwybig]], Spanell wenn (''[[Platalea leucorodia]]'') - Nythio a mudol ('''L''')
*[[Ibis cysegredig]], Ibiz sakr (''[[Threskiornis aethiopicus]]'') - yn ardal Morbihan yn y 1970au ('''I,L,M''')

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]
*[[Ciconia gwyn]], C'hwibon wenn (''[[Ciconia ciconia]]'') - br. '''''c'hwibon''''' - Nythio, mudol, haf ('''I&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;,L''')
*[[Ciconia du]], C'hwibon zu (''[[Ciconia nigra]]'') - mudol reolaidd ('''L''')

[[Categori:Adar|* Llydaw]]
[[Categori:Llydaw]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Llydaw]]</text>
      <sha1>7r1thasik2mwnslu8j78fexuoahsma3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Enfys</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70839</id>
    <revision>
      <id>11101827</id>
      <parentid>11012024</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T15:59:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6605" xml:space="preserve">[[Delwedd:Double-alaskan-rainbow.jpg|bawd|dde|400px|Enfys hanner-crwn ddwbl. Cysgod pen y ffotograffydd  yw 'pwynt canol' neu 'dardd' y cylchedd.]]
[[Delwedd:Rainbow formation.png|bawd|400px|Sut y ffurfir enfys sengl ac enfys ddwbwl (yr ail enfys):&lt;br /&gt;
1. Diferyn siap sffêr&lt;br /&gt;
2. Y mannau ble ceir [[adlewyrchiad]] mewnol y golau&lt;br /&gt;
3. Enfys sengl&lt;br /&gt;
4. Y mannau ble ceir [[plygiant]] golau&lt;br /&gt;
5. Enfys ddwbwl&lt;br /&gt;
6. Paladr o olau gwyn yn dod i fewn&lt;br /&gt;
7. Llwybr y golau sy'n creu'r enfys syml&lt;br /&gt;
8. Llwybr y golau sy'n creu'r ail enfys&lt;br /&gt;
9. Y gwyliwr&lt;br /&gt;
10. Y mannau ble ffurfir yr enfys syml&lt;br /&gt;
11. Y mannau ble ffurfir yr ail enfys&lt;br /&gt;
12. Y rhan o'r atmosffer ble y ceir llawer o ddiferion&lt;br /&gt;
]]

Rhyfeddod neu ffenomenon [[opteg]]ol a [[meteoroleg]]ol yw '''enfys''' ([[Llydaweg|Hen Lydaweg]]: ''envez''; 'cylch neu 'fodrwy'), pan fydd [[sbectrwm optegol|sbectrwm]] o [[golau|olau]] yn ymddangos yn yr awyr pan fo'r [[haul]] yn disgleirio ar ddiferion o leithder yn [[atmosffer|atmosffer y ddaear]]. Mae'n ymddangos ar ffurf bwa [[lliw|amryliw]], gyda [[coch|choch]] ar ran allanol y bwa, a [[dulas]] ar y rhan fewnol. Caiff ei greu pan fo golau o fewn diferion o ddŵr yn cael ei [[adlewyrchu]], ei [[Plygiant|blygu]] (neu ei wrthdori) a'i wasgaru.

Mae enfys yn ymestyn dros sbectrwm di-dor o liwiau; mae'r bandiau a welir yn ganlyniad i olwg lliw [[bod dynol|pobol]]. Disgrifir y gyfres o liwiau'n gyffredinol fel [[coch]], [[oren]], [[melyn]], [[gwyrdd]], [[glas]], [[indigo]] a [[fioled]]. Gellir eu dwyn i'r cof wrth adrodd y [[cofair]]:

'''C'''aradog '''o''''r '''m'''ynydd '''g'''afodd '''g'''ig '''i''''w '''f'''wyta&quot;.&lt;ref&gt;D. Geraint Lewis. ''[[Lewisiana]]'' (Aberystwyth, Cymdeithas Lyfrau Ceredigion Gyf., 2005), t. 44.&lt;/ref&gt;

neu

'''C'''ollodd ''' O'''wain '''M'''organ '''G'''ar '''G'''las '''P'''an '''F'''aglodd (coch oren melyn gwyrdd glas porffor fioled)&lt;ref&gt;Twm Elias, Am y Tywydd, Gwasg Carreg Gwalch&lt;/ref&gt;

Gall yr enfys fod ar ffurf cylch cyfan ond dim ond rhan ohoni mae'r gwyliwr cyffredin, fel arfer, yn gweld ohoni - bwa'n unig ac nid cylch.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Dr. Jeff Masters Rainbow Site|url= http://www.wunderground.com/blog/JeffMasters/the-360degree-rainbow}}&lt;/ref&gt;

Gall enfys gael ei achosi gan ffurfiau eraill o ddŵr heblaw [[glaw]], megis [[niwl]], [[olew]] a [[gwlithyn|gwlith]].

Nid yw enfys wedi'i leoli mewn un lle, ond mae'n ymddangos mewn rhith optegol i'r gwyliwr ei fod. Ongl y golau, wrth iddo blygu o fewn y diferion sy'n achosi hyn, mewn perthynas i ongl y gwyliwr a tharddiad y golau (yr haul yn yr achos hwn). Nid yw'r enfys felly'n wrthrych sy'n bodoli mewn un man, ac ni fedrir ei gyffwrdd. Dim ond ar ongl o 42 gradd o'r cyfeiriad dirgroes y gellir ei weld.

==Mathau o enfys==
*Enfys wen (dydd) 
:Wedi ei gymryd drwy niwl ar Lyn Tinaroo, Queensland yn ystod y dydd (bora) 21 Gorffennaf 2014. Y niwl sy’n gwanhau’r lliwiau fel ei bod yn ymddangos yn wen. (Enfys wen yn y nos = 1) cylch ymhell o gwmpas y lleuad, neu 2) enfys arferol yn y nos, fel cofnododd Ed. Llwyd.  Golau’r lleuad ddim digon cry’ i roi lliwiau, onibai dy fod yn gamera.)

*Enfys Wen (nos)
Dyma adroddiad Ifor Williams a dynnodd y llun hwn a'i gamera ar 1af Rhagfyr 2009:

:&quot;Gwelais hwn am bum munud wedi chwech nos Fawrth Rhagfyr y cyntaf 2009. Fel y tybiech roedd hi'n dywyll (yn wyntog ac yn glawio a’r lleuad y tu cefn i mi). Dydi’r llun ddim yn dangos y tywyllwch (y camera wedi ei osod ar 1600ISO 8 eiliad o noethiad ar f/3.5 +hanner stop) sydd yn golygu bod y camera wedi gweld hwn fel pe tai yng ngolau dydd. I'r llygad dim ond fel enfys lwyd oedd hi, ond mae'r lliwiau i'w gweld yn glir gan y camera. Rwyf wedi tywyllu'r llun hefyd!&quot;&lt;ref&gt;[https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn23.pdf Ifor Williams, Bwletin Llên Natur 23]&lt;/ref&gt;

Dyma gofnododd Edward Llwyd yn ei Parochialia yn 1699:
:''LHAN VAIR DYFFRYN CLWYD''
:''Y Kreigie: The Rocks''
:''A Rainbow was seen here in ye night July 27 [16]99''&lt;ref&gt;Parochialia Edward Llwyd (copi yn Archifdy Gwynedd)&lt;/ref&gt;

*Rhith y Brocken
Fe'i gelwir hefyd yn Fwa Brocken neu Rhith Fynydd: delwedd o fwa, gyda chysgod chwyddedig y sylwedydd ynddo, wedi ei fwrw ar y cymylau gyferbyn a chyfeiriad yr haul.

:Tynnwyd llun o rith y Brocken wrth edrych i lawr ar adeiladau uwchben San Francisco ar Awst 26, 2006 o ''sea-plane'' fechan i weld y ddinas o'r awyr; ein gobaith mwyaf oedd gweld y Golden Gate Bridge ond siom a gawsom, daeth niwl trwchus i'w gorchuddio - mae hyn yn beth arferol yn yr ardal, fel y gwyddoch. Yr oedd yr haul yn disgleirio `union` uwch ein pennau ac ymhen ychydig, sylwais ar y cwmwl oddi tanom - gwelwn gysgod yr awyren mewn cylch o enfys.&lt;ref&gt;[https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn30.pdf Brenda Jones, Llanwnda ym Mwletin Llên Natur rhifyn 30]&lt;/ref&gt;

* Cylch o gwmpas yr haul

Cylch haul 22°, a ffurfiwyd gan adlewyrchiad solar ar grisialau rhew yn y cymylau Cirrostratus sy’n ymledu o’r de orllewin. Mae’r cymylau Cs yn rhaflaenu ffrynt cynnes.&lt;ref&gt;Huw Jones ym Mwletin Llên Natur 49 (cyfieithiad)&lt;/ref&gt;

Cylch 28 Rhagfyr 2009:
:Am ychydig ar ôl 11 o'r gloch fore’r 28 Rhagfyr 2009 cefais alwad ffôn gan Twm Elias o gyffiniau Cwm Dulyn, Dyffryn Nantlle yn tynnu fy sylw at gylch o gwmpas yr haul. &quot;Dos allan&quot; meddai, &quot;a gyda dy fraich wedi ei ymestyn o'th flaen, dyro dy fawd dros yr haul a'th law ar led ac mi weli di gylch golau o'i gwmpas tua lle mae dy fys bach yn cyrraedd&quot;. Dyma fynd i edrych, ac, ia, dyna lle’r oedd o yn union fel y'i disgrifiodd.. &quot;Cylch yn bell - glaw yn agos&quot; yw'r arwydd meddai Twm. A do, cafwyd gwyntoedd mawr y noson honno.&lt;ref&gt;Mwy yn Elias (2008): Am y Tywydd. Gwasg Carreg Gwalch: llun Bwletin Llên Natur rhifyn 24 [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn24.pdf]&lt;/ref&gt;

==Geirdarddiad==
Mae'n debyg mai hen air Celtaidd yw enfys; gwyddys fod y gair [[Llydaweg]] ''envez'' ar gael cyn iddo gael ei gofnodi yn y Gymraeg am y tro cyntaf, sef yn 1346 (LlA 13): ''na bu dafyn glaw. ac na bu envys'' ac yna yn y [[14g]]: (DB 101): ''A’r envys (arcus) yn yr awyr, petwar lliwawc vyd''.&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=enfys |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

==Gweler hefyd==
*[[Opteg]]
*[[Gellesgen gellesg|Enfys y gors]] - ''Iris Pseudacorus'', blodyn bychan
*[[Trilliw ar ddeg|Blodau'r enfys]] ('seithliw'r enfys', neu'n safonol: 'Trilliw ar ddeg' - ''hydrangea'', ''Hydrangea macrophylla''; ''nasturtium'' 
*Enfys y llygad - 'iris' y [[llygad]]

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}

[[Categori:Ffenomenau optegol]]
[[Categori:Tywydd]]</text>
      <sha1>eff0uxnriazhvlkvnxoqk4tdgj1owm2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dover</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71222</id>
    <revision>
      <id>11101905</id>
      <parentid>10990754</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:00:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2192" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Tref, porthladd a phlwyf sifil yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], yw '''Dover'''&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/dover-kent-tr315417#.XrXRJq2ZMvA British Place Names]; adalwyd 8 Mai 2020&lt;/ref&gt; (neu '''Dofr''').  Fe'i lleolir yn ardal an-fetropolitan [[Ardal Dover|Dover]].

Yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan y plwyf sifil boblogaeth o 31,022&lt;ref&gt;[https://www.citypopulation.de/en/uk/southeastengland/admin/dover/E04004932__dover/ City Population]; adalwyd 9 Mai 2020&lt;/ref&gt; a chan yr ardal adeiledig Dover boblogaeth o 41,709.&lt;ref&gt;[https://www.citypopulation.de/en/uk/southeastengland/kent/E34004398__dover/ City Population]; adalwyd 9 Mai 2020&lt;/ref&gt;

Mae'n enwog am ei chlogwyni gwyngalch – a wnaed yn enwog yn y gân &quot;Bluebirds&quot; gan [[Vera Lynn]]. Mae'r pellter byraf rhwng Prydain a Ffrainc rhwng Dover a [[Calais]], pellter o tua 22 milltir, ac mae gwasanaeth fferi poblogaidd rhwng y ddwy borthladd. Yn [[Ffrainc|Ffrangeg]], gelwir y dref yn ''Douvres''.

Mae Caerdydd 314.9 [[cilometr|km]] i ffwrdd o Dover ac mae Llundain yn 107.7&amp;nbsp;km. Y ddinas agosaf ydy [[Caergaint]] sy'n 23.3&amp;nbsp;km i ffwrdd.

Dywedir fod y gair Saesneg Dover yn tarddu o'r hen [[Brythoneg|Frythoneg]] &quot;Dwfr&quot; neu &quot;ddŵr&quot;.

Afon Dour (River Dour) yw enw’r afon fach sy’n llifo trwy Dover ac yn aberu yno i’r môr.

Mae Dover un o'r [[Y Pum Porthladd|Pum Porthladd]] (''Cinque Ports'').

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr enwau Cymraeg ar drefi a llefydd eraill yn Lloegr]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{-}}
== Oriel ==
&lt;gallery heights=&quot;180px&quot; mode=&quot;packed&quot;&gt;
Dover from air.jpg|Dover o'r awyr
Dover Seafront And Castle.jpg|Traeth
Dover Castle 05.jpg|[[Castell Dover]]
White cliffs of dover 09 2004.jpg|[[Clogwyni Gwyn Dover]]
Dover Harbour panorama.jpg|Panorama o Borth Dover
&lt;/gallery&gt;

{{Trefi Caint}}
{{eginyn Caint}}
{{authority control}}

[[Categori:Ardal Dover]]
[[Categori:Dover| ]]
[[Categori:Plwyfi sifil Caint]]
[[Categori:Trefi Caint]]
[[Categori:Y Pum Porthladd]]</text>
      <sha1>gxyi7u6291zfwdno2vextw81vhf4960</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rhestr adar Cymru</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71679</id>
    <revision>
      <id>11101837</id>
      <parentid>11101756</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:33:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gwyachod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45607" xml:space="preserve">'''Rhestr [[adar]] [[Cymru]]''' yn eu trefn dacsonomegol.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/Welsh%20species%20list.pdf|teitl= Welsh species list|awdur= Prater, Tony &amp; Reg Thorpe|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling &amp; the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.&lt;/ref&gt; Mae '''P''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin ym Mhrydain&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; ac mae '''C''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin yng Nghymru.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/WRP%20scarce%20species.pdf|teitl= WRP scarce species|awdur= Welsh Records Panel|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;

__NOTOC__
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin:0 auto; width:55em; clear:both;&quot;
!Cynnwys
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] • 
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] • 
[[#Huganod|Huganod]] • 
[[#Mulfrain|Mulfrain]] • 
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] • 
[[#Crehyrod|Crehyrod]] • 
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] • 
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] • 
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] • 
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] • 
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] • 
[[#Rhegennod|Rhegennod]] • 
[[#Garanod|Garanod]] • 
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] • 
[[#Piod môr|Piod môr]] • 
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] • 
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] • 
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] • 
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] • 
[[#Pibyddion|Pibyddion]] • 
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] • 
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] • 
[[#Gwylanod|Gwylanod]] • 
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] • 
[[#Carfilod|Carfilod]] • 
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] • 
[[#Colomennod|Colomennod]] • 
[[#Parotiaid|Parotiaid]] • 
[[#Cogau|Cogau]] • 
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] • 
[[#Tylluanod|Tylluanod]] • 
[[#Troellwyr|Troellwyr]] • 
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] • 
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] • 
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] • 
[[#Rholyddion|Rholyddion]] • 
[[#Copog|Copog]] • 
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] • 
[[#Eurynnod|Eurynnod]] • 
[[#Cigyddion|Cigyddion]] • 
[[#Brain|Brain]] • 
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] • 
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] • 
[[#Titwod|Titwod]] • 
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] • 
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] • 
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] • 
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] • 
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] • 
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] • 
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] • 
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] • 
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] • 
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] • 
[[#Deloriaid|Deloriaid]] • 
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] • 
[[#Drywod|Drywod]] • 
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] • 
[[#Drudwennod|Drudwennod]] • 
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] • 
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] • 
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] • 
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] • 
[[#Golfanod|Golfanod]] • 
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] • 
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] • 
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] • 
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus olor 2 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Alarch ddof|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau llwydion]]
[[Delwedd:Somateria mollissima male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch Bewick]], Bewick's swan, ''Cygnus columbianus''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Corhwyaden]], Teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors'' '''P'''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas carolinensis'' '''C'''
*[[Chwiwell]], Wigeon, ''Anas penelope''
*[[Chwiwell America]], American wigeon, ''Anas americana'' '''C'''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], White-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus'' '''P'''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brent goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis'' '''P'''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis'' '''C'''
*[[Gŵydd yr Aifft]], Egyptian goose, ''Alopochen aegyptiaca''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden benddu fechan]], Lesser scaup, ''Aythya affinis'' '''P'''
*[[Hwyaden bengoch]], Pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris'' '''C'''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Goosander, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], Black duck, ''Anas rubripes'' '''P'''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis'' '''P'''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea'' '''P'''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden gynffonhir]], Long-tailed duck, ''Clangula hyemalis''
*[[Hwyaden lostfain]], Pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lydanbig]], Shoveler, ''Anas clypeata''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden lygadwen]], Ferruginous duck, ''Aythya nyroca'' '''C'''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergellus albellus''
*[[Môr-hwyaden America]], Black scoter, ''Melanitta americana'' '''P'''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata'' '''C'''

==[[Grugiar|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus lagopus scoticus 2.jpg|200px|bawd|Grugiar goch]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]

*[[Grugiar ddu]], Black grouse, ''Tetrao tetrix''
*[[Grugiar goch]], Red grouse, ''Lagopus lagopus scotica''
{{-}}

==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Ffesant]], Pheasant, ''Phasianus colchicus''
*[[Ffesant Amherst]], Lady Amherst's pheasant, ''Chrysolophus amherstiae''
*[[Ffesant euraid]], Golden pheasant, ''Chrysolophus pictus''
*[[Petrisen]], Grey partridge, ''Perdix perdix''
*[[Petrisen goesgoch]], Red-legged partridge, ''Alectorix rufa''
*[[Sofliar]], Quail, ''Coturnix coturnix''
{{-}}

==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]

*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii'' '''C'''
*[[Trochydd y Môr Tawel]], Pacific diver, ''Gavia pacifica'' '''P'''

==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]

*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Thalassarche melanophris'' '''P'''

==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|bawd|Aderyn drycin y graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]

*[[Aderyn drycin bach]], Macaronesian shearwater, ''Puffinus baroli'' '''P'''
*[[Aderyn drycin Balearig]], Balearic shearwater, ''Puffinus mauretanicus''
*[[Aderyn drycin Cory]], Cory's shearwater, ''Calonectris diomedea'' '''C'''
*[[Aderyn drycin du]], Sooty shearwater, ''Puffinus griseus''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis'' '''C'''
*[[Aderyn drycin y graig]], Fulmar, ''Fulmarus glacialis''

==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|bawd|Pedryn drycin. Mae'n nythu ar nifer o ynysoedd Cymru.]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]

*[[Pedryn drycin]], Storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn drycin Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus'' '''C'''
{{-}}

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Gannet (28048706485).jpg|bawd|Hugan]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gannet, ''Morus bassanus''
{{-}}

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
[[Delwedd:Phalacrocorax carbo ja01.jpg|bawd|Mulfran]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]

*[[Mulfran]], Cormorant, ''Phalacrocorax carbo''
*[[Mulfran werdd]], Shag, ''Phalacrocorax aristotelis''
{{-}}

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|bawd|Crëyr bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]

*[[Aderyn y bwn]], Bittern, ''Botaurus stellaris''
*[[Aderyn bwn America]], American bittern, ''Botaurus lentiginosus'' '''P'''
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Little bittern, ''Ixobrychus minutus'' '''P'''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crëyr glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea''
*[[Crëyr gwartheg]], Cattle egret, ''Bubulcus ibis'' '''C'''
*[[Crëyr gwyrdd]], Green heron, ''Butorides virescens'' '''P'''
*[[Crëyr mawr gwyn]], Great white egret, ''Ardea alba'' '''C'''
*[[Crëyr melyn]], Squacco heron, ''Ardeola ralloides'' '''P'''
*[[Crëyr nos]], Night heron, ''Nycticorax nycticorax'' '''C'''
*[[Crëyr porffor]], Purple heron, ''Ardea purpurea'' '''C'''

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]

*[[Ciconia du]], Black stork, ''Ciconia nigra'' '''P'''
*[[Ciconia gwyn]], White stork, ''Ciconia ciconia'' '''C'''

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus'' '''P'''
*[[Llwybig]], Spoonbill, ''Platalea leucorodia''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Slavonian grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps'' '''P'''

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud Du]] (Black Kite, ''Milvus migrans'') '''C'''
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'') '''C'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]] (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'') '''C'''
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'') '''C'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'') '''C'''

==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch y Pysgod|Pandionidae]]

*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'') '''C'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''P'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'') '''C'''
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''P'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''P'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''P'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'') '''C'''
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')

==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]

*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'') '''C'''

==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]

*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''P'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''P'''

==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|bawd|Pioden y môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]

*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')

==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]

*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''P'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')

==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]

*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'') '''C'''

==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]

*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''P'''

==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius hiaticula tundrae Varanger.jpg|200px|bawd|Cwtiad torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]

*[[Cornchwiglen]], Lapwing, ''Vanellus vanellus''
*[[Cwtiad aur]], Golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus'' '''C'''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus'' '''P'''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii'' '''P'''
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'') '''C'''
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''P'''
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''P'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')

==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y traeth]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Gïach cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y dorlan]]
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|bawd|Pibydd y tywod]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]

*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus'' '''P'''
*[[Coegylfinir Hudson]], Hudsonian whimbrel, ''Numenius hudsonicus'' '''P'''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Cwtiad y traeth]], Turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Cyffylog]], Woodcock, ''Scolopax rusticola''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach cyffredin]], Snipe, ''Gallinago gallinago''
*[[Gïach gylfinhir]] Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'' '''P'''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago minima'' '''P'''
*[[Gylfinir]], Curlew, ''Numenius arquata''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes'' '''P'''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'' '''P'''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii'' '''P'''
*[[Pibydd bronllwyd]], Buff-breasted sandpiper, ''Tryngites subruficollis'' '''C'''
*[[Pibydd brych]], Spotted sandpiper, ''Actitis macularius'' '''P'''
*[[Pibydd bychan]], Least sandpiper, ''Calidris minutilla'' '''P'''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos'' '''C'''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidirs ferruginea''
*[[Pibydd coesgoch]], Redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted tedshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonfain]], Sharp-tailed sandpiper, ''Calidris acuminata'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonhir]], Upland sandpiper, ''Bartramia longicauda'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Heteroscelus brevipes'' '''P'''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd gwyrdd]], Green sandpiper, ''Tringa ochropus''
*[[Pibydd hirgoes]], Stilt sandpiper, ''Calidris himantopus'' '''P'''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla'' '''P'''
*[[Pibydd llydanbig]], Broad-billed sandpiper, ''Limicola falcinellus'' '''P'''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii'' '''C'''
*[[Pibydd tinwen]], White-rumped sandpiper, ''Calidris fuscicollis'' '''C'''
*[[Pibydd torchog]], Ruff, ''Philomachus pugnax''
*[[Pibydd Terek]], Terek sandpiper, ''Xenus cinerea'' '''P'''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis'' '''P'''
*[[Pibydd y graean]], Wood sandpiper, ''Tringa glareola''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Knot, ''Calidris canutus''
*[[Rhostog gynffonddu]], Black-tailed godwit, ''Limosa limosa''
*[[Rhostog gynffonfrith]], Bar-tailed godwit, ''Limosa lapponica''

==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]

*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''P'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'') '''C'''
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')

==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua at svalbard norway.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]

*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')

==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]

*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''P'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''P'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''P'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''P'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''P'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''P'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')

==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]

*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''P'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''P'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]]  (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''P'''
*[[Môr-wennol gwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''P'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'') ''P'''
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''C'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''P'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''P'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')

==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]

*[[Gwylog]] neu Heligog  (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Llurs]], Gwalch y Pysgod (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')

==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]

*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''P'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen y Graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')

==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]

*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''P'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''P'''

==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]

*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''P'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''P'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]

*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''P'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]

*[[Coblyn y Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Gwennol Welw-ddu]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'') '''C'''
*[[Gwennol Ddu Fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''P'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]

*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')

==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]

*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''P'''

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')

==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')

==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]

*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''P'''

==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]

*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'') '''C'''

==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]

*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''P'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'') '''C'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''P'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'') '''C'''

==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]

*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''P'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')

==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]

*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Penfflamgoch]], Dryw Fflamben (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')

==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]

*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''P'''

==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]

*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')

==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]

*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')

==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]

*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''P'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'') '''C'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''P'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'') '''C'''
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'') '''C'''

==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]

*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''P'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'') '''C'''

==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]

*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')

==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]

*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')

==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]

*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'') '''C'''
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''P'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'') '''C'''
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Hume]] (Hume's Warbler, ''Phylloscopus humei'') '''P'''
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'') '''P'''
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'') '''P'''
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''P'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''P'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')

==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]

*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'') '''C'''
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''P'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''P'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'') '''C'''
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''P'''

==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]

*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''P'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''P'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''P'''

==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]

*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''P'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'') '''C'''
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'') '''C'''
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'') '''C'''
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''P'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''P'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'') '''C'''
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''P'''

==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]

*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')

==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]

*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')

==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]

*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')

==[[Troglodytidae|Drywod]]==
[[Delwedd:Zaunkoenig-photo.jpg|200px|de|bawd|Dryw]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]

*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')

==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]

*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''P'''

==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]

*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'') '''C'''

==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]

*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')

==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]

*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''P'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''P'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''P'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''P'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''P'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''P'''

==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]

*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''P'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''P'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''P'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'') '''C'''
*[[Bronlas]]  (Bluethroat, ''Luscinia svecica'') '''C'''
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'') '''C'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''P'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''P'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''P'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''P'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''P'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''P'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''P'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''P'''

==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]

*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''P'''

==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]

*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''P'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')

==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]

*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''P'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''P'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''P'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''P'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'') '''C'''
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')

==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]

*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'') '''C'''
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'') '''C'''
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'') '''C'''
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''P'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'') '''C'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')

==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]

*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')

==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]

*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''P'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''P'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''P'''

==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]

*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''P'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn  (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''P'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''P'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''P'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'') '''C'''
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''P'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'') '''C'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'') '''C'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'') '''C'''
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''P'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''P'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'') '''C'''

==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]

*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''P'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''P'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''P'''

==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]

*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''P'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''P'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''P'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''P'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''P'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''P'''

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain]]
*[[Rhestr adar Prydain]]
*[[Aderyn mudol|Adar mudol]]

==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}

===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T &amp; AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.birdsinwales.org.uk/ Cymdeithas Adaryddol Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120124060123/http://www.birdsinwales.org.uk/ |date=2012-01-24 }}

[[Categori:Adar yn ôl gwlad|Cymru]]
[[Categori:Adareg]]
[[Categori:Byd natur Cymru]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Cymru]]
[[Categori:Rhestrau Cymru|Adar Cymru]]</text>
      <sha1>mc38kepmub8bsiz7u8kj37p4auhi2c5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101840</id>
      <parentid>11101837</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:35:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gwyachod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45613" xml:space="preserve">'''Rhestr [[adar]] [[Cymru]]''' yn eu trefn dacsonomegol.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/Welsh%20species%20list.pdf|teitl= Welsh species list|awdur= Prater, Tony &amp; Reg Thorpe|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling &amp; the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.&lt;/ref&gt; Mae '''P''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin ym Mhrydain&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; ac mae '''C''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin yng Nghymru.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/WRP%20scarce%20species.pdf|teitl= WRP scarce species|awdur= Welsh Records Panel|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;

__NOTOC__
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin:0 auto; width:55em; clear:both;&quot;
!Cynnwys
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] • 
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] • 
[[#Huganod|Huganod]] • 
[[#Mulfrain|Mulfrain]] • 
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] • 
[[#Crehyrod|Crehyrod]] • 
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] • 
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] • 
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] • 
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] • 
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] • 
[[#Rhegennod|Rhegennod]] • 
[[#Garanod|Garanod]] • 
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] • 
[[#Piod môr|Piod môr]] • 
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] • 
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] • 
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] • 
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] • 
[[#Pibyddion|Pibyddion]] • 
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] • 
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] • 
[[#Gwylanod|Gwylanod]] • 
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] • 
[[#Carfilod|Carfilod]] • 
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] • 
[[#Colomennod|Colomennod]] • 
[[#Parotiaid|Parotiaid]] • 
[[#Cogau|Cogau]] • 
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] • 
[[#Tylluanod|Tylluanod]] • 
[[#Troellwyr|Troellwyr]] • 
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] • 
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] • 
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] • 
[[#Rholyddion|Rholyddion]] • 
[[#Copog|Copog]] • 
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] • 
[[#Eurynnod|Eurynnod]] • 
[[#Cigyddion|Cigyddion]] • 
[[#Brain|Brain]] • 
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] • 
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] • 
[[#Titwod|Titwod]] • 
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] • 
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] • 
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] • 
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] • 
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] • 
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] • 
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] • 
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] • 
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] • 
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] • 
[[#Deloriaid|Deloriaid]] • 
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] • 
[[#Drywod|Drywod]] • 
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] • 
[[#Drudwennod|Drudwennod]] • 
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] • 
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] • 
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] • 
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] • 
[[#Golfanod|Golfanod]] • 
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] • 
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] • 
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] • 
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus olor 2 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Alarch ddof|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau llwydion]]
[[Delwedd:Somateria mollissima male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch Bewick]], Bewick's swan, ''Cygnus columbianus''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Corhwyaden]], Teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors'' '''P'''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas carolinensis'' '''C'''
*[[Chwiwell]], Wigeon, ''Anas penelope''
*[[Chwiwell America]], American wigeon, ''Anas americana'' '''C'''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], White-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus'' '''P'''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brent goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis'' '''P'''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis'' '''C'''
*[[Gŵydd yr Aifft]], Egyptian goose, ''Alopochen aegyptiaca''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden benddu fechan]], Lesser scaup, ''Aythya affinis'' '''P'''
*[[Hwyaden bengoch]], Pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris'' '''C'''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Goosander, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], Black duck, ''Anas rubripes'' '''P'''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis'' '''P'''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea'' '''P'''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden gynffonhir]], Long-tailed duck, ''Clangula hyemalis''
*[[Hwyaden lostfain]], Pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lydanbig]], Shoveler, ''Anas clypeata''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden lygadwen]], Ferruginous duck, ''Aythya nyroca'' '''C'''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergellus albellus''
*[[Môr-hwyaden America]], Black scoter, ''Melanitta americana'' '''P'''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata'' '''C'''

==[[Grugiar|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus lagopus scoticus 2.jpg|200px|bawd|Grugiar goch]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]

*[[Grugiar ddu]], Black grouse, ''Tetrao tetrix''
*[[Grugiar goch]], Red grouse, ''Lagopus lagopus scotica''
{{-}}

==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Ffesant]], Pheasant, ''Phasianus colchicus''
*[[Ffesant Amherst]], Lady Amherst's pheasant, ''Chrysolophus amherstiae''
*[[Ffesant euraid]], Golden pheasant, ''Chrysolophus pictus''
*[[Petrisen]], Grey partridge, ''Perdix perdix''
*[[Petrisen goesgoch]], Red-legged partridge, ''Alectorix rufa''
*[[Sofliar]], Quail, ''Coturnix coturnix''
{{-}}

==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]

*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii'' '''C'''
*[[Trochydd y Môr Tawel]], Pacific diver, ''Gavia pacifica'' '''P'''

==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]

*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Thalassarche melanophris'' '''P'''

==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|bawd|Aderyn drycin y graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]

*[[Aderyn drycin bach]], Macaronesian shearwater, ''Puffinus baroli'' '''P'''
*[[Aderyn drycin Balearig]], Balearic shearwater, ''Puffinus mauretanicus''
*[[Aderyn drycin Cory]], Cory's shearwater, ''Calonectris diomedea'' '''C'''
*[[Aderyn drycin du]], Sooty shearwater, ''Puffinus griseus''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis'' '''C'''
*[[Aderyn drycin y graig]], Fulmar, ''Fulmarus glacialis''

==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|bawd|Pedryn drycin. Mae'n nythu ar nifer o ynysoedd Cymru.]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]

*[[Pedryn drycin]], Storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn drycin Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus'' '''C'''
{{-}}

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Gannet (28048706485).jpg|bawd|Hugan]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gannet, ''Morus bassanus''
{{-}}

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
[[Delwedd:Phalacrocorax carbo ja01.jpg|bawd|Mulfran]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]

*[[Mulfran]], Cormorant, ''Phalacrocorax carbo''
*[[Mulfran werdd]], Shag, ''Phalacrocorax aristotelis''
{{-}}

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|bawd|Crëyr bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]

*[[Aderyn y bwn]], Bittern, ''Botaurus stellaris''
*[[Aderyn bwn America]], American bittern, ''Botaurus lentiginosus'' '''P'''
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Little bittern, ''Ixobrychus minutus'' '''P'''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crëyr glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea''
*[[Crëyr gwartheg]], Cattle egret, ''Bubulcus ibis'' '''C'''
*[[Crëyr gwyrdd]], Green heron, ''Butorides virescens'' '''P'''
*[[Crëyr mawr gwyn]], Great white egret, ''Ardea alba'' '''C'''
*[[Crëyr melyn]], Squacco heron, ''Ardeola ralloides'' '''P'''
*[[Crëyr nos]], Night heron, ''Nycticorax nycticorax'' '''C'''
*[[Crëyr porffor]], Purple heron, ''Ardea purpurea'' '''C'''

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]

*[[Ciconia du]], Black stork, ''Ciconia nigra'' '''P'''
*[[Ciconia gwyn]], White stork, ''Ciconia ciconia'' '''C'''

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus'' '''P'''
*[[Llwybig]], Spoonbill, ''Platalea leucorodia''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Slavonian grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps'' '''P'''
{{-}}

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud Du]] (Black Kite, ''Milvus migrans'') '''C'''
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'') '''C'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]] (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'') '''C'''
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'') '''C'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'') '''C'''

==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch y Pysgod|Pandionidae]]

*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'') '''C'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''P'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'') '''C'''
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''P'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''P'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''P'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'') '''C'''
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')

==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]

*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'') '''C'''

==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]

*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''P'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''P'''

==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|bawd|Pioden y môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]

*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')

==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]

*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''P'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')

==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]

*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'') '''C'''

==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]

*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''P'''

==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius hiaticula tundrae Varanger.jpg|200px|bawd|Cwtiad torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]

*[[Cornchwiglen]], Lapwing, ''Vanellus vanellus''
*[[Cwtiad aur]], Golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus'' '''C'''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus'' '''P'''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii'' '''P'''
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'') '''C'''
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''P'''
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''P'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')

==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y traeth]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Gïach cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y dorlan]]
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|bawd|Pibydd y tywod]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]

*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus'' '''P'''
*[[Coegylfinir Hudson]], Hudsonian whimbrel, ''Numenius hudsonicus'' '''P'''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Cwtiad y traeth]], Turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Cyffylog]], Woodcock, ''Scolopax rusticola''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach cyffredin]], Snipe, ''Gallinago gallinago''
*[[Gïach gylfinhir]] Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'' '''P'''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago minima'' '''P'''
*[[Gylfinir]], Curlew, ''Numenius arquata''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes'' '''P'''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'' '''P'''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii'' '''P'''
*[[Pibydd bronllwyd]], Buff-breasted sandpiper, ''Tryngites subruficollis'' '''C'''
*[[Pibydd brych]], Spotted sandpiper, ''Actitis macularius'' '''P'''
*[[Pibydd bychan]], Least sandpiper, ''Calidris minutilla'' '''P'''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos'' '''C'''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidirs ferruginea''
*[[Pibydd coesgoch]], Redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted tedshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonfain]], Sharp-tailed sandpiper, ''Calidris acuminata'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonhir]], Upland sandpiper, ''Bartramia longicauda'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Heteroscelus brevipes'' '''P'''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd gwyrdd]], Green sandpiper, ''Tringa ochropus''
*[[Pibydd hirgoes]], Stilt sandpiper, ''Calidris himantopus'' '''P'''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla'' '''P'''
*[[Pibydd llydanbig]], Broad-billed sandpiper, ''Limicola falcinellus'' '''P'''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii'' '''C'''
*[[Pibydd tinwen]], White-rumped sandpiper, ''Calidris fuscicollis'' '''C'''
*[[Pibydd torchog]], Ruff, ''Philomachus pugnax''
*[[Pibydd Terek]], Terek sandpiper, ''Xenus cinerea'' '''P'''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis'' '''P'''
*[[Pibydd y graean]], Wood sandpiper, ''Tringa glareola''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Knot, ''Calidris canutus''
*[[Rhostog gynffonddu]], Black-tailed godwit, ''Limosa limosa''
*[[Rhostog gynffonfrith]], Bar-tailed godwit, ''Limosa lapponica''

==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]

*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''P'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'') '''C'''
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')

==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua at svalbard norway.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]

*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')

==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]

*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''P'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''P'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''P'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''P'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''P'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''P'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')

==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]

*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''P'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''P'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]]  (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''P'''
*[[Môr-wennol gwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''P'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'') ''P'''
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''C'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''P'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''P'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')

==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]

*[[Gwylog]] neu Heligog  (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Llurs]], Gwalch y Pysgod (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')

==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]

*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''P'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen y Graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')

==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]

*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''P'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''P'''

==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]

*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''P'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''P'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]

*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''P'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]

*[[Coblyn y Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Gwennol Welw-ddu]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'') '''C'''
*[[Gwennol Ddu Fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''P'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]

*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')

==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]

*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''P'''

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')

==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')

==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]

*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''P'''

==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]

*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'') '''C'''

==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]

*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''P'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'') '''C'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''P'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'') '''C'''

==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]

*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''P'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')

==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]

*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Penfflamgoch]], Dryw Fflamben (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')

==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]

*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''P'''

==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]

*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')

==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]

*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')

==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]

*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''P'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'') '''C'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''P'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'') '''C'''
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'') '''C'''

==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]

*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''P'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'') '''C'''

==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]

*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')

==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]

*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')

==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]

*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'') '''C'''
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''P'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'') '''C'''
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Hume]] (Hume's Warbler, ''Phylloscopus humei'') '''P'''
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'') '''P'''
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'') '''P'''
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''P'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''P'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')

==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]

*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'') '''C'''
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''P'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''P'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'') '''C'''
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''P'''

==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]

*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''P'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''P'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''P'''

==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]

*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''P'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'') '''C'''
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'') '''C'''
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'') '''C'''
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''P'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''P'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'') '''C'''
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''P'''

==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]

*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')

==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]

*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')

==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]

*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')

==[[Troglodytidae|Drywod]]==
[[Delwedd:Zaunkoenig-photo.jpg|200px|de|bawd|Dryw]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]

*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')

==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]

*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''P'''

==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]

*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'') '''C'''

==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]

*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')

==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]

*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''P'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''P'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''P'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''P'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''P'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''P'''

==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]

*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''P'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''P'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''P'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'') '''C'''
*[[Bronlas]]  (Bluethroat, ''Luscinia svecica'') '''C'''
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'') '''C'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''P'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''P'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''P'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''P'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''P'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''P'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''P'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''P'''

==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]

*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''P'''

==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]

*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''P'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')

==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]

*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''P'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''P'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''P'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''P'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'') '''C'''
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')

==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]

*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'') '''C'''
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'') '''C'''
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'') '''C'''
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''P'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'') '''C'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')

==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]

*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')

==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]

*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''P'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''P'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''P'''

==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]

*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''P'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn  (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''P'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''P'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''P'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'') '''C'''
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''P'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'') '''C'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'') '''C'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'') '''C'''
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''P'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''P'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'') '''C'''

==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]

*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''P'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''P'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''P'''

==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]

*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''P'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''P'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''P'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''P'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''P'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''P'''

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain]]
*[[Rhestr adar Prydain]]
*[[Aderyn mudol|Adar mudol]]

==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}

===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T &amp; AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.birdsinwales.org.uk/ Cymdeithas Adaryddol Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120124060123/http://www.birdsinwales.org.uk/ |date=2012-01-24 }}

[[Categori:Adar yn ôl gwlad|Cymru]]
[[Categori:Adareg]]
[[Categori:Byd natur Cymru]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Cymru]]
[[Categori:Rhestrau Cymru|Adar Cymru]]</text>
      <sha1>dbgq8okym3wcsoyifs2djohuxzrtoqs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101846</id>
      <parentid>11101840</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:46:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gwyachod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45613" xml:space="preserve">'''Rhestr [[adar]] [[Cymru]]''' yn eu trefn dacsonomegol.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/Welsh%20species%20list.pdf|teitl= Welsh species list|awdur= Prater, Tony &amp; Reg Thorpe|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling &amp; the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.&lt;/ref&gt; Mae '''P''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin ym Mhrydain&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; ac mae '''C''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin yng Nghymru.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/WRP%20scarce%20species.pdf|teitl= WRP scarce species|awdur= Welsh Records Panel|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;

__NOTOC__
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin:0 auto; width:55em; clear:both;&quot;
!Cynnwys
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] • 
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] • 
[[#Huganod|Huganod]] • 
[[#Mulfrain|Mulfrain]] • 
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] • 
[[#Crehyrod|Crehyrod]] • 
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] • 
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] • 
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] • 
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] • 
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] • 
[[#Rhegennod|Rhegennod]] • 
[[#Garanod|Garanod]] • 
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] • 
[[#Piod môr|Piod môr]] • 
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] • 
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] • 
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] • 
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] • 
[[#Pibyddion|Pibyddion]] • 
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] • 
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] • 
[[#Gwylanod|Gwylanod]] • 
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] • 
[[#Carfilod|Carfilod]] • 
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] • 
[[#Colomennod|Colomennod]] • 
[[#Parotiaid|Parotiaid]] • 
[[#Cogau|Cogau]] • 
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] • 
[[#Tylluanod|Tylluanod]] • 
[[#Troellwyr|Troellwyr]] • 
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] • 
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] • 
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] • 
[[#Rholyddion|Rholyddion]] • 
[[#Copog|Copog]] • 
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] • 
[[#Eurynnod|Eurynnod]] • 
[[#Cigyddion|Cigyddion]] • 
[[#Brain|Brain]] • 
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] • 
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] • 
[[#Titwod|Titwod]] • 
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] • 
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] • 
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] • 
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] • 
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] • 
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] • 
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] • 
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] • 
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] • 
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] • 
[[#Deloriaid|Deloriaid]] • 
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] • 
[[#Drywod|Drywod]] • 
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] • 
[[#Drudwennod|Drudwennod]] • 
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] • 
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] • 
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] • 
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] • 
[[#Golfanod|Golfanod]] • 
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] • 
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] • 
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] • 
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus olor 2 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Alarch ddof|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau llwydion]]
[[Delwedd:Somateria mollissima male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch Bewick]], Bewick's swan, ''Cygnus columbianus''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Corhwyaden]], Teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors'' '''P'''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas carolinensis'' '''C'''
*[[Chwiwell]], Wigeon, ''Anas penelope''
*[[Chwiwell America]], American wigeon, ''Anas americana'' '''C'''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], White-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus'' '''P'''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brent goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis'' '''P'''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis'' '''C'''
*[[Gŵydd yr Aifft]], Egyptian goose, ''Alopochen aegyptiaca''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden benddu fechan]], Lesser scaup, ''Aythya affinis'' '''P'''
*[[Hwyaden bengoch]], Pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris'' '''C'''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Goosander, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], Black duck, ''Anas rubripes'' '''P'''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis'' '''P'''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea'' '''P'''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden gynffonhir]], Long-tailed duck, ''Clangula hyemalis''
*[[Hwyaden lostfain]], Pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lydanbig]], Shoveler, ''Anas clypeata''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden lygadwen]], Ferruginous duck, ''Aythya nyroca'' '''C'''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergellus albellus''
*[[Môr-hwyaden America]], Black scoter, ''Melanitta americana'' '''P'''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata'' '''C'''

==[[Grugiar|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus lagopus scoticus 2.jpg|200px|bawd|Grugiar goch]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]

*[[Grugiar ddu]], Black grouse, ''Tetrao tetrix''
*[[Grugiar goch]], Red grouse, ''Lagopus lagopus scotica''
{{-}}

==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Ffesant]], Pheasant, ''Phasianus colchicus''
*[[Ffesant Amherst]], Lady Amherst's pheasant, ''Chrysolophus amherstiae''
*[[Ffesant euraid]], Golden pheasant, ''Chrysolophus pictus''
*[[Petrisen]], Grey partridge, ''Perdix perdix''
*[[Petrisen goesgoch]], Red-legged partridge, ''Alectorix rufa''
*[[Sofliar]], Quail, ''Coturnix coturnix''
{{-}}

==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]

*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii'' '''C'''
*[[Trochydd y Môr Tawel]], Pacific diver, ''Gavia pacifica'' '''P'''

==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]

*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Thalassarche melanophris'' '''P'''

==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|bawd|Aderyn drycin y graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]

*[[Aderyn drycin bach]], Macaronesian shearwater, ''Puffinus baroli'' '''P'''
*[[Aderyn drycin Balearig]], Balearic shearwater, ''Puffinus mauretanicus''
*[[Aderyn drycin Cory]], Cory's shearwater, ''Calonectris diomedea'' '''C'''
*[[Aderyn drycin du]], Sooty shearwater, ''Puffinus griseus''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis'' '''C'''
*[[Aderyn drycin y graig]], Fulmar, ''Fulmarus glacialis''

==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|bawd|Pedryn drycin. Mae'n nythu ar nifer o ynysoedd Cymru.]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]

*[[Pedryn drycin]], Storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn drycin Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus'' '''C'''
{{-}}

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Gannet (28048706485).jpg|bawd|Hugan]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gannet, ''Morus bassanus''
{{-}}

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
[[Delwedd:Phalacrocorax carbo ja01.jpg|bawd|Mulfran]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]

*[[Mulfran]], Cormorant, ''Phalacrocorax carbo''
*[[Mulfran werdd]], Shag, ''Phalacrocorax aristotelis''
{{-}}

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|bawd|Crëyr bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]

*[[Aderyn y bwn]], Bittern, ''Botaurus stellaris''
*[[Aderyn bwn America]], American bittern, ''Botaurus lentiginosus'' '''P'''
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Little bittern, ''Ixobrychus minutus'' '''P'''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crëyr glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea''
*[[Crëyr gwartheg]], Cattle egret, ''Bubulcus ibis'' '''C'''
*[[Crëyr gwyrdd]], Green heron, ''Butorides virescens'' '''P'''
*[[Crëyr mawr gwyn]], Great white egret, ''Ardea alba'' '''C'''
*[[Crëyr melyn]], Squacco heron, ''Ardeola ralloides'' '''P'''
*[[Crëyr nos]], Night heron, ''Nycticorax nycticorax'' '''C'''
*[[Crëyr porffor]], Purple heron, ''Ardea purpurea'' '''C'''

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]

*[[Ciconia du]], Black stork, ''Ciconia nigra'' '''P'''
*[[Ciconia gwyn]], White stork, ''Ciconia ciconia'' '''C'''

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus'' '''P'''
*[[Llwybig]], Spoonbill, ''Platalea leucorodia''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Slavonian grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps'' '''P'''
{{-}}

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Boda'r Mêl]], Bod y Mêl (Honey Buzzard, ''Pernis apivorus'')
*[[Barcud Du]] (Black Kite, ''Milvus migrans'') '''C'''
*[[Barcud Coch]] (Red Kite, ''Milvus milvus'')
*[[Eryr y Môr]] (White-tailed Eagle, ''Haliaaetus albicilla'') '''C'''
*[[Boda'r Gwerni]], Bod y Gwerni (Marsh Harrier, ''Circus aeruginosus'')
*[[Boda tinwen]] (Hen Harrier, ''Circus cyaneus'')
*[[Boda Montagu]], Bod Montagu (Montagu's Harrier, ''Circus pygargus'') '''C'''
*[[Gwalch Marth]] (Goshawk, ''Accipiter gentilis'')
*[[Gwalch Glas]] (Sparrowhawk, ''Accipiter nisus'')
*[[Bwncath]] (Buzzard, ''Buteo buteo'')
*[[Boda Bacsiog]], Bod Bacsiog (Rough-legged Buzzard, ''Buteo lagopus'') '''C'''
*[[Eryr Euraid]] (Golden Eagle, ''Aquila chrysaetos'') '''C'''

==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch y Pysgod|Pandionidae]]

*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'') '''C'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''P'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'') '''C'''
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''P'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''P'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''P'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'') '''C'''
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')

==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]

*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'') '''C'''

==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]

*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''P'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''P'''

==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|bawd|Pioden y môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]

*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')

==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]

*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''P'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')

==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]

*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'') '''C'''

==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]

*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''P'''

==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius hiaticula tundrae Varanger.jpg|200px|bawd|Cwtiad torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]

*[[Cornchwiglen]], Lapwing, ''Vanellus vanellus''
*[[Cwtiad aur]], Golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus'' '''C'''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus'' '''P'''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii'' '''P'''
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'') '''C'''
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''P'''
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''P'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')

==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y traeth]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Gïach cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y dorlan]]
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|bawd|Pibydd y tywod]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]

*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus'' '''P'''
*[[Coegylfinir Hudson]], Hudsonian whimbrel, ''Numenius hudsonicus'' '''P'''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Cwtiad y traeth]], Turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Cyffylog]], Woodcock, ''Scolopax rusticola''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach cyffredin]], Snipe, ''Gallinago gallinago''
*[[Gïach gylfinhir]] Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'' '''P'''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago minima'' '''P'''
*[[Gylfinir]], Curlew, ''Numenius arquata''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes'' '''P'''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'' '''P'''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii'' '''P'''
*[[Pibydd bronllwyd]], Buff-breasted sandpiper, ''Tryngites subruficollis'' '''C'''
*[[Pibydd brych]], Spotted sandpiper, ''Actitis macularius'' '''P'''
*[[Pibydd bychan]], Least sandpiper, ''Calidris minutilla'' '''P'''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos'' '''C'''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidirs ferruginea''
*[[Pibydd coesgoch]], Redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted tedshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonfain]], Sharp-tailed sandpiper, ''Calidris acuminata'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonhir]], Upland sandpiper, ''Bartramia longicauda'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Heteroscelus brevipes'' '''P'''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd gwyrdd]], Green sandpiper, ''Tringa ochropus''
*[[Pibydd hirgoes]], Stilt sandpiper, ''Calidris himantopus'' '''P'''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla'' '''P'''
*[[Pibydd llydanbig]], Broad-billed sandpiper, ''Limicola falcinellus'' '''P'''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii'' '''C'''
*[[Pibydd tinwen]], White-rumped sandpiper, ''Calidris fuscicollis'' '''C'''
*[[Pibydd torchog]], Ruff, ''Philomachus pugnax''
*[[Pibydd Terek]], Terek sandpiper, ''Xenus cinerea'' '''P'''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis'' '''P'''
*[[Pibydd y graean]], Wood sandpiper, ''Tringa glareola''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Knot, ''Calidris canutus''
*[[Rhostog gynffonddu]], Black-tailed godwit, ''Limosa limosa''
*[[Rhostog gynffonfrith]], Bar-tailed godwit, ''Limosa lapponica''

==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]

*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''P'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'') '''C'''
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')

==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua at svalbard norway.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]

*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')

==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]

*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''P'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''P'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''P'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''P'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''P'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''P'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')

==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]

*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''P'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''P'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]]  (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''P'''
*[[Môr-wennol gwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''P'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'') ''P'''
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''C'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''P'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''P'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')

==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]

*[[Gwylog]] neu Heligog  (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Llurs]], Gwalch y Pysgod (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')

==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]

*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''P'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen y Graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')

==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]

*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''P'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''P'''

==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]

*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''P'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''P'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]

*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''P'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]

*[[Coblyn y Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Gwennol Welw-ddu]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'') '''C'''
*[[Gwennol Ddu Fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''P'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]

*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')

==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]

*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''P'''

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')

==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')

==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]

*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''P'''

==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]

*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'') '''C'''

==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]

*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''P'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'') '''C'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''P'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'') '''C'''

==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]

*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''P'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')

==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]

*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Penfflamgoch]], Dryw Fflamben (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')

==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]

*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''P'''

==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]

*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')

==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]

*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')

==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]

*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''P'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'') '''C'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''P'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'') '''C'''
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'') '''C'''

==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]

*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''P'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'') '''C'''

==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]

*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')

==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]

*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')

==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]

*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'') '''C'''
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''P'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'') '''C'''
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Hume]] (Hume's Warbler, ''Phylloscopus humei'') '''P'''
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'') '''P'''
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'') '''P'''
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''P'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''P'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')

==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]

*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'') '''C'''
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''P'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''P'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'') '''C'''
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''P'''

==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]

*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''P'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''P'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''P'''

==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]

*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''P'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'') '''C'''
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'') '''C'''
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'') '''C'''
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''P'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''P'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'') '''C'''
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''P'''

==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]

*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')

==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]

*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')

==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]

*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')

==[[Troglodytidae|Drywod]]==
[[Delwedd:Zaunkoenig-photo.jpg|200px|de|bawd|Dryw]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]

*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')

==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]

*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''P'''

==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]

*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'') '''C'''

==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]

*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')

==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]

*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''P'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''P'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''P'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''P'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''P'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''P'''

==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]

*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''P'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''P'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''P'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'') '''C'''
*[[Bronlas]]  (Bluethroat, ''Luscinia svecica'') '''C'''
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'') '''C'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''P'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''P'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''P'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''P'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''P'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''P'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''P'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''P'''

==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]

*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''P'''

==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]

*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''P'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')

==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]

*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''P'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''P'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''P'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''P'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'') '''C'''
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')

==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]

*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'') '''C'''
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'') '''C'''
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'') '''C'''
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''P'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'') '''C'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')

==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]

*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')

==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]

*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''P'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''P'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''P'''

==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]

*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''P'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn  (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''P'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''P'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''P'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'') '''C'''
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''P'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'') '''C'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'') '''C'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'') '''C'''
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''P'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''P'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'') '''C'''

==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]

*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''P'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''P'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''P'''

==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]

*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''P'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''P'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''P'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''P'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''P'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''P'''

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain]]
*[[Rhestr adar Prydain]]
*[[Aderyn mudol|Adar mudol]]

==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}

===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T &amp; AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.birdsinwales.org.uk/ Cymdeithas Adaryddol Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120124060123/http://www.birdsinwales.org.uk/ |date=2012-01-24 }}

[[Categori:Adar yn ôl gwlad|Cymru]]
[[Categori:Adareg]]
[[Categori:Byd natur Cymru]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Cymru]]
[[Categori:Rhestrau Cymru|Adar Cymru]]</text>
      <sha1>2iidobtvfh04laxx2kyws3oqcz83sok</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101975</id>
      <parentid>11101846</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:14:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Eryrod a gweilch */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45553" xml:space="preserve">'''Rhestr [[adar]] [[Cymru]]''' yn eu trefn dacsonomegol.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/Welsh%20species%20list.pdf|teitl= Welsh species list|awdur= Prater, Tony &amp; Reg Thorpe|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; Mae'r drefn a'r enwau gwyddonol yn dilyn y ''British Ornithologist's Union (BOU)''.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bou.org.uk/thebritishlist/British-List-2011.pdf|teitl= The British List|awdur= BOU|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dudley, Steve P.; Mike Gee, Chris Kehoe, Tim M. Melling &amp; the British Ornithologists' Union Records Committee (2006) [http://www.doi.org/10.1111/j.1474-919X.2006.00603.x The British List: A Checklist of Birds of Britain (7th edition)], ''Ibis'' 148 (3), 526–563.&lt;/ref&gt; Mae '''P''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin ym Mhrydain&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.bbrc.org.uk/119|teitl= Current BBRC species and taxa|awdur= BBRC|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt; ac mae '''C''' yn dynodi rhywogaethau sy'n brin yng Nghymru.&lt;ref&gt;{{dyf gwe |url= http://www.birdsinwales.org.uk/downloads/WRP%20scarce%20species.pdf|teitl= WRP scarce species|awdur= Welsh Records Panel|blwyddyn= 2011|dyddiadcyrchiad=18 December 2011}}&lt;/ref&gt;

__NOTOC__
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin:0 auto; width:55em; clear:both;&quot;
!Cynnwys
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Elyrch, gwyddau a hwyaid|Elyrch, gwyddau a hwyaid]] •
[[#Grugieir|Grugieir]] •
[[#Petris a ffesantod|Petris a ffesantod]] •
[[#Trochyddion|Trochyddion]] •
[[#Albatrosiaid|Albatrosiaid]] •
[[#Adar drycin a phedrynnod|Adar drycin a phedrynnod]] •
[[#Pedrynnod drycin|Pedrynnod drycin]] • 
[[#Adar trofannol|Adar trofannol]] • 
[[#Huganod|Huganod]] • 
[[#Mulfrain|Mulfrain]] • 
[[#Adar ffrigad|Adar ffrigad]] • 
[[#Crehyrod|Crehyrod]] • 
[[#Ciconiaid|Ciconiaid]] • 
[[#Crymanbigau a llwybigau|Crymanbigau a llwybigau]] • 
[[#Gwyachod|Gwyachod]] •
[[#Eryrod a gweilch|Eryrod a gweilch]] • 
[[#Gwalch y Pysgod|Gwalch y Pysgod]] • 
[[#Hebogiaid|Hebogiaid]] • 
[[#Rhegennod|Rhegennod]] • 
[[#Garanod|Garanod]] • 
[[#Ceiliogod y waun|Ceiliogod y waun]] • 
[[#Piod môr|Piod môr]] • 
[[#Cambigau ac hirgoesau|Cambigau ac hirgoesau]] • 
[[#Rhedwyr y moelydd|Rhedwyr y moelydd]] • 
[[#Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid|Rhedwyr y twyni a chwtiadwenoliaid]] • 
[[#Cwtiaid|Cwtiaid]] • 
[[#Pibyddion|Pibyddion]] • 
[[#Adar llydandroed|Adar llydandroed]] • 
[[#Sgiwennod|Sgiwennod]] • 
[[#Gwylanod|Gwylanod]] • 
[[#Môr-wenoliaid|Môr-wenoliaid]] • 
[[#Carfilod|Carfilod]] • 
[[#Ieir y diffeithwch|Ieir y diffeithwch]] • 
[[#Colomennod|Colomennod]] • 
[[#Parotiaid|Parotiaid]] • 
[[#Cogau|Cogau]] • 
[[#Tylluanod gwynion|Tylluanod gwynion]] • 
[[#Tylluanod|Tylluanod]] • 
[[#Troellwyr|Troellwyr]] • 
[[#Gwenoliaid duon|Gwenoliaid duon]] • 
[[#Gleision y dorlan|Gleision y dorlan]] • 
[[#Gwybedogion y gwenyn|Gwybedogion y gwenyn]] • 
[[#Rholyddion|Rholyddion]] • 
[[#Copog|Copog]] • 
[[#Cnocellod|Cnocellod]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
[[#Teyrnwybedogion|Teyrnwybedogion]] •
[[#Fireoau|Fireoau]] • 
[[#Eurynnod|Eurynnod]] • 
[[#Cigyddion|Cigyddion]] • 
[[#Brain|Brain]] • 
[[#Drywod eurben|Drywod eurben]] • 
[[#Titwod pendil|Titwod pendil]] • 
[[#Titwod|Titwod]] • 
[[#Titw Barfog|Titw Barfog]] • 
[[#Ehedyddion|Ehedyddion]] •
[[#Gwenoliaid|Gwenoliaid]] •
[[#Teloriaid y llwyni|Teloriaid y llwyni]] • 
[[#Titwod cynffon-hir|Titwod cynffon-hir]] • 
[[#Teloriaid y dail|Teloriaid y dail]] • 
[[#Teloriaid nodweddiadol|Teloriaid nodweddiadol]] • 
[[#Teloriaid y gwair|Teloriaid y gwair]] • 
[[#Teloriaid y cyrs|Teloriaid y cyrs]] • 
[[#Teloriaid cynffon wyntyll|Teloriaid cynffon wyntyll]] • 
[[#Cynffonau sidan|Cynffonau sidan]] • 
[[#Dringwr y Muriau|Dringwr y Muriau]] • 
[[#Deloriaid|Deloriaid]] • 
[[#Dringwyr bach|Dringwyr bach]] • 
[[#Drywod|Drywod]] • 
[[#Adar gwatwar|Adar gwatwar]] • 
[[#Drudwennod|Drudwennod]] • 
[[#Bronwennod y dŵr|Bronwennod y dŵr]] • 
[[#Bronfreithod|Bronfreithod]] • 
[[#Gwybedogion a chlochdarod|Gwybedogion a chlochdarod]] • 
[[#Llwydiaid|Llwydiaid]] • 
[[#Golfanod|Golfanod]] • 
[[#Corhedyddion a siglennod|Corhedyddion a siglennod]] • 
[[#Llinosiaid neu bincod|Llinosiaid]] • 
[[#Breision y gogledd|Breision y gogledd]] •
[[#Cardinaliaid|Cardinaliaid]] •
[[#Breision a golfanod Americanaidd|Breision a golfanod Americanaidd]] •
[[#Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd|Eurynnod Americanaidd a mwyeilch Americanaidd]] • 
[[#Teloriaid Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]
|-
| style=&quot;padding:0 2% 0 2%; text-align:center;&quot;| 
'''[[#Gweler hefyd|Gweler hefyd]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Cyfeiriadau|Cyfeiriadau]]'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;
'''[[#Dolenni allanol|Dolenni allanol]]'''
|}

==[[Elyrch]], [[gŵydd|gwyddau]] a [[hwyaden|hwyaid]]==
[[Delwedd:Cygnus olor 2 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Alarch ddof|Elyrch dof]]
[[Delwedd:Greygoose.jpg|200px|bawd|Gwyddau llwydion]]
[[Delwedd:Somateria mollissima male..jpg|200px|bawd|Hwyaden fwythblu]]
[[Delwedd:Male mallard3.jpg|200px|bawd|Hwyaden wyllt]]
'''Urdd''': [[Anseriformes]]
'''Teulu''': [[Anatidae]]

*[[Alarch Bewick]], Bewick's swan, ''Cygnus columbianus''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Corhwyaden]], Teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors'' '''P'''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas carolinensis'' '''C'''
*[[Chwiwell]], Wigeon, ''Anas penelope''
*[[Chwiwell America]], American wigeon, ''Anas americana'' '''C'''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], White-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus'' '''P'''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brent goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis'' '''P'''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis'' '''C'''
*[[Gŵydd yr Aifft]], Egyptian goose, ''Alopochen aegyptiaca''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden benddu fechan]], Lesser scaup, ''Aythya affinis'' '''P'''
*[[Hwyaden bengoch]], Pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris'' '''C'''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Goosander, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], Black duck, ''Anas rubripes'' '''P'''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis'' '''P'''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea'' '''P'''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden gynffonhir]], Long-tailed duck, ''Clangula hyemalis''
*[[Hwyaden lostfain]], Pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lydanbig]], Shoveler, ''Anas clypeata''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden lygadwen]], Ferruginous duck, ''Aythya nyroca'' '''C'''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergellus albellus''
*[[Môr-hwyaden America]], Black scoter, ''Melanitta americana'' '''P'''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata'' '''C'''

==[[Grugiar|Grugieir]]==
[[Delwedd:Lagopus lagopus scoticus 2.jpg|200px|bawd|Grugiar goch]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Tetraonidae]]

*[[Grugiar ddu]], Black grouse, ''Tetrao tetrix''
*[[Grugiar goch]], Red grouse, ''Lagopus lagopus scotica''
{{-}}

==[[petrisen|Petris]] a [[ffesant]]od==
[[Delwedd:Phasianus colchicus 2 tom (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Ffesant]]
'''Urdd''': [[Aderyn helwriaeth|Galliformes]]
'''Teulu''': [[Phasianidae]]

*[[Ffesant]], Pheasant, ''Phasianus colchicus''
*[[Ffesant Amherst]], Lady Amherst's pheasant, ''Chrysolophus amherstiae''
*[[Ffesant euraid]], Golden pheasant, ''Chrysolophus pictus''
*[[Petrisen]], Grey partridge, ''Perdix perdix''
*[[Petrisen goesgoch]], Red-legged partridge, ''Alectorix rufa''
*[[Sofliar]], Quail, ''Coturnix coturnix''
{{-}}

==[[Trochydd]]ion==
'''Urdd''': [[Trochydd|Gaviiformes]]
'''Teulu''': [[Trochydd|Gaviidae]]

*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii'' '''C'''
*[[Trochydd y Môr Tawel]], Pacific diver, ''Gavia pacifica'' '''P'''

==[[Albatros]]iaid==
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Diomedeidae]]

*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Thalassarche melanophris'' '''P'''

==[[aderyn drycin|Adar drycin]] a [[pedryn|phedrynnod]]==
[[Delwedd:Northern-Fulmar.jpg|200px|bawd|Aderyn drycin y graig]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Procellariidae]]

*[[Aderyn drycin bach]], Macaronesian shearwater, ''Puffinus baroli'' '''P'''
*[[Aderyn drycin Balearig]], Balearic shearwater, ''Puffinus mauretanicus''
*[[Aderyn drycin Cory]], Cory's shearwater, ''Calonectris diomedea'' '''C'''
*[[Aderyn drycin du]], Sooty shearwater, ''Puffinus griseus''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis'' '''C'''
*[[Aderyn drycin y graig]], Fulmar, ''Fulmarus glacialis''

==[[Hydrobatidae|Pedrynnod drycin]]==
[[Delwedd:Hydrobates pelagicus.jpg|200px|bawd|Pedryn drycin. Mae'n nythu ar nifer o ynysoedd Cymru.]]
'''Urdd''': [[Procellariiformes]]
'''Teulu''': [[Hydrobatidae]]

*[[Pedryn drycin]], Storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn drycin Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus'' '''C'''
{{-}}

==[[Sulidae|Huganod]]==
[[Delwedd:Gannet (28048706485).jpg|bawd|Hugan]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Sulidae]]

*[[Hugan]], Gannet, ''Morus bassanus''
{{-}}

==[[Phalacrocoracidae|Mulfrain]]==
[[Delwedd:Phalacrocorax carbo ja01.jpg|bawd|Mulfran]]
'''Urdd''': [[Pelecaniformes]]
'''Teulu''': [[Phalacrocoracidae]]

*[[Mulfran]], Cormorant, ''Phalacrocorax carbo''
*[[Mulfran werdd]], Shag, ''Phalacrocorax aristotelis''
{{-}}

==[[Crëyr|Crehyrod]]==
[[Delwedd:Bristol.zoo.little.egret.arp.jpg|200px|bawd|Crëyr bach]]
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ardeidae]]

*[[Aderyn y bwn]], Bittern, ''Botaurus stellaris''
*[[Aderyn bwn America]], American bittern, ''Botaurus lentiginosus'' '''P'''
*[[Aderyn bwn lleiaf]], Little bittern, ''Ixobrychus minutus'' '''P'''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crëyr glas]], Crychydd (Grey Heron, ''Ardea cinerea''
*[[Crëyr gwartheg]], Cattle egret, ''Bubulcus ibis'' '''C'''
*[[Crëyr gwyrdd]], Green heron, ''Butorides virescens'' '''P'''
*[[Crëyr mawr gwyn]], Great white egret, ''Ardea alba'' '''C'''
*[[Crëyr melyn]], Squacco heron, ''Ardeola ralloides'' '''P'''
*[[Crëyr nos]], Night heron, ''Nycticorax nycticorax'' '''C'''
*[[Crëyr porffor]], Purple heron, ''Ardea purpurea'' '''C'''

==[[Ciconia]]id==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Ciconia|Ciconiidae]]

*[[Ciconia du]], Black stork, ''Ciconia nigra'' '''P'''
*[[Ciconia gwyn]], White stork, ''Ciconia ciconia'' '''C'''

==[[Crymanbig]]au a [[llwybig]]au==
'''Urdd''': [[Ciconiiformes]]
'''Teulu''': [[Threskiornithidae]]

*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus'' '''P'''
*[[Llwybig]], Spoonbill, ''Platalea leucorodia''

==[[Gwyach]]od==
[[Delwedd:Podiceps cristatus 1 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|bawd|Teulu o Wyachod mawr copog]]
'''Urdd''': [[Gwyach|Podicipediformes]]
'''Teulu''': [[Gwyach|Podicipedidae]]

*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Slavonian grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps'' '''P'''
{{-}}

==[[Eryr]]od a [[gwalch|gweilch]]==
[[Delwedd:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|200px|de|bawd|Barcud Coch]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Accipitridae]]

*[[Barcud coch]], Red kite, ''Milvus milvus''
*[[Barcud du]], Black kite, ''Milvus migrans'' '''C'''
*[[Boda bacsiog]], Rough-legged buzzard, ''Buteo lagopus'' '''C'''
*[[Boda gwerni]], Marsh harrier, ''Circus aeruginosus''
*[[Boda mêl]], Honey buzzard, ''Pernis apivorus''
*[[Boda Montagu]], Montagu's harrier, ''Circus pygargus'' '''C'''
*[[Boda tinwyn]], Hen harrier, ''Circus cyaneus''
*[[Bwncath]], Buzzard, ''Buteo buteo''
*[[Eryr euraid]], Golden eagle, ''Aquila chrysaetos'' '''C'''
*[[Eryr y môr]], White-tailed eagle, ''Haliaaetus albicilla'' '''C'''
*[[Gwalch glas]], Sparrowhawk, ''Accipiter nisus''
*[[Gwalch Marthin]], Goshawk, ''Accipiter gentilis''
{{-}}

==[[Gwalch y Pysgod]]==
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Gwalch y Pysgod|Pandionidae]]

*[[Gwalch y Pysgod]] (Osprey, ''Pandion haliaetus'')

==[[Hebog]]iaid==
[[Delwedd:PeregrineFalcon.jpg|200px|de|bawd|Hebog Tramor]]
'''Urdd''': [[Aderyn ysglyfaethus|Falconiformes]]
'''Teulu''': [[Hebog|Falconidae]]

*[[Cudyll Coch]] (Kestrel, ''Falco tinnunculus'')
*[[Cudyll Troetgoch]], Cudyll Troedgoch (Red-footed Falcon, ''Falco vespertinus'') '''C'''
*[[Cudyll Bach]] (Merlin, ''Falco columbarius'')
*[[Hebog yr Ehedydd]] (Hobby, ''Falco subbuteo'')
*[[Hebog y Gogledd]] (Gyr Falcon, ''Falco rusticolus'') '''P'''
*[[Hebog Tramor]] (Peregrine Falcon, ''Falco peregrinus'')

==[[Rhegen]]nod==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Rhegen|Rallidae]]

*[[Rhegen y Dŵr]] (Water Rail, ''Rallus aquaticus'')
*[[Rhegen Fraith]] (Spotted Crake, ''Porzana porzana'') '''C'''
*[[Rhegen Sora]] (Sora, ''Porzana carolina'') '''P'''
*[[Rhegen Fach]] (Little Crake, ''Porzana parva'') '''P'''
*[[Rhegen Baillon]] (Baillon's Crake, ''Porzana pusilla'') '''P'''
*[[Rhegen yr Ŷd]] (Corn Crake, ''Crex crex'') '''C'''
*[[Iâr Ddŵr]] (Moorhen, ''Gallinula chloropus'')
*[[Cwtiar]] (Coot, ''Fulica atra'')

==[[Gruidae|Garanod]]==
[[Delwedd:Grus grus 6 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Garan]]
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Gruidae]]

*[[Garan]] (Crane, ''Grus grus'') '''C'''

==[[Otididae|Ceiliogod y waun]]==
'''Urdd''': [[Gruiformes]]
'''Teulu''': [[Otididae]]

*[[Ceiliog y Waun Lleiaf]] (Little Bustard, ''Tetrax tetrax'') '''P'''
*[[Ceiliog y Waun]] (Great Bustard, ''Otis tarda'') '''P'''

==[[Haematopodidae|Piod môr]]==
[[Delwedd:Haematopus ostralegus -parent and chick -Scotland-8.jpg|200px|bawd|Pioden y môr a'i chyw.]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Haematopodidae]]

*[[Pioden y Môr]] (Oystercatcher, ''Haematopus ostralegus'')

==[[Recurvirostra|Cambig]]au ac [[hirgoes]]au==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Recurvirostridae]]

*[[Hirgoes]] (Black-winged Stilt, ''Himantopus himantopus'') '''P'''
*[[Cambig]] (Avocet, ''Recurvirostra avosetta'')

==[[Burhinidae|Rhedwyr y moelydd]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Burhinidae]]

*[[Rhedwr y Moelydd]] (Stone Curlew, ''Burhinus oedicnemus'') '''C'''

==[[Rhedwr y Twyni|Rhedwyr y twyni]] a [[cwtiadwennol|chwtiadwenoliaid]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Glareolidae]]

*[[Rhedwr y Twyni]] (Cream-coloured Courser, ''Cursorius cursor'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Dorchog]] (Collared Pratincole, ''Glareola pratincola'') '''P'''
*[[Cwtiadwennol Aden-ddu]] (Black-winged Pratincole, ''Glareola nordmanni'') '''P'''

==[[cwtiad|Cwtiaid]]==
[[Delwedd:Charadrius hiaticula tundrae Varanger.jpg|200px|bawd|Cwtiad torchog]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Cwtiad|Charadriidae]]

*[[Cornchwiglen]], Lapwing, ''Vanellus vanellus''
*[[Cwtiad aur]], Golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus'' '''C'''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus'' '''P'''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii'' '''P'''
*[[Corgwtiad Aur]] (American Golden Plover, ''Pluvialis dominica'') '''C'''
*[[Corgwtiad y Môr Tawel]] (Pacific Golden Plover, ''Pluvialis fulva'') '''P'''
*[[Cornchwiglen Heidiol]], Cwtiad Heidiol (Sociable Lapwing, ''Vanellus gregarius'') '''P'''
*[[Hutan y Mynydd]] (Dotterel, ''Charadrius morinellus'')

==[[Pibydd]]ion==
[[Delwedd:Arenaria interpres.jpg|200px|de|bawd|Cwtiad y traeth]]
[[Delwedd:Gallinago gallinago 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|bawd|Gïach cyffredin]]
[[Delwedd:Numenius arquata Reculver.jpg|200px|bawd|Gylfinir]]
[[Delwedd:Actitis hypoleucos0.jpg|200px|de|bawd|Pibydd y dorlan]]
[[Delwedd:Calidris-alba-001.jpg|200px|bawd|Pibydd y tywod]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Scolopacidae]]

*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus'' '''P'''
*[[Coegylfinir Hudson]], Hudsonian whimbrel, ''Numenius hudsonicus'' '''P'''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Cwtiad y traeth]], Turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Cyffylog]], Woodcock, ''Scolopax rusticola''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach cyffredin]], Snipe, ''Gallinago gallinago''
*[[Gïach gylfinhir]] Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus'' '''P'''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago minima'' '''P'''
*[[Gylfinir]], Curlew, ''Numenius arquata''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes'' '''P'''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca'' '''P'''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii'' '''P'''
*[[Pibydd bronllwyd]], Buff-breasted sandpiper, ''Tryngites subruficollis'' '''C'''
*[[Pibydd brych]], Spotted sandpiper, ''Actitis macularius'' '''P'''
*[[Pibydd bychan]], Least sandpiper, ''Calidris minutilla'' '''P'''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos'' '''C'''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidirs ferruginea''
*[[Pibydd coesgoch]], Redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted tedshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonfain]], Sharp-tailed sandpiper, ''Calidris acuminata'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonhir]], Upland sandpiper, ''Bartramia longicauda'' '''P'''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Heteroscelus brevipes'' '''P'''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd gwyrdd]], Green sandpiper, ''Tringa ochropus''
*[[Pibydd hirgoes]], Stilt sandpiper, ''Calidris himantopus'' '''P'''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla'' '''P'''
*[[Pibydd llydanbig]], Broad-billed sandpiper, ''Limicola falcinellus'' '''P'''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii'' '''C'''
*[[Pibydd tinwen]], White-rumped sandpiper, ''Calidris fuscicollis'' '''C'''
*[[Pibydd torchog]], Ruff, ''Philomachus pugnax''
*[[Pibydd Terek]], Terek sandpiper, ''Xenus cinerea'' '''P'''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis'' '''P'''
*[[Pibydd y graean]], Wood sandpiper, ''Tringa glareola''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Knot, ''Calidris canutus''
*[[Rhostog gynffonddu]], Black-tailed godwit, ''Limosa limosa''
*[[Rhostog gynffonfrith]], Bar-tailed godwit, ''Limosa lapponica''

==[[Llydandroed|Adar llydandroed]]==
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Phalaropidae]]

*[[Llydandroed Wilson]] (Wilson's Phalarope, ''Phalaropus tricolor'') '''P'''
*[[Llydandroed Gyddfgoch]] (Red-necked Phalarope, ''Phalaropus lobatus'') '''C'''
*[[Llydandroed Llwyd]] (Grey Phalarope, ''Phalaropus fulicarius'')

==[[Sgiwen (aderyn)|Sgiwennod]]==
[[Delwedd:Arctic skua at svalbard norway.jpg|200px|de|bawd|Sgiwen y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Stercorariidae]]

*[[Sgiwen Frech]] (Pomarine Skua, ''Stercorarius pomarinus'')
*[[Sgiwen y Gogledd]] (Arctic Skua, ''Stercorarius parasiticus'')
*[[Sgiwen Lostfain]] (Long-tailed Skua, ''Stercorarius longicaudus'')
*[[Sgiwen Fawr]] (Great Skua, ''Stercorarius skua'')

==[[Gwylan (aderyn)|Gwylan]]od==
[[Delwedd:Black-headed Gull - St James's Park, London - Nov 2006.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Benddu]]
[[Delwedd:Lesser black backed gull in flight.jpg|200px|de|bawd|Gwylan Gefnddu Leiaf]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Laridae]]

*[[Gwylan Ifori]] (Ivory Gull, ''Pagophila eburnea'') '''P'''
*[[Gwylan Sabine]] (Sabine's Gull, ''Xema sabini'')
*[[Gwylan Goesddu]] (Kittiwake, ''Rissa tridactyla'')
*[[Gwylan Bonaparte]] (Bonaparte's Gull, ''Chroicocephalus philadelphia'') '''P'''
*[[Gwylan Benddu]] (Black-headed Gull, ''Chroicocephalus ridibundus'')
*[[Gwylan Fechan]] (Little Gull, ''Hydrocoloeus minutus'')
*[[Gwylan Ross]] (Ross's Gull, ''Rhodostethia rosea'') '''P'''
*[[Gwylan Chwerthinog]] (Laughing Gull, ''Larus atricilla'') '''P'''
*[[Gwylan Franklin]] (Franklin's Gull, ''Larus pipixcan'') '''P'''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]] (Mediterranean Gull, ''Larus melanocephalus'')
*[[Gwylan y Gweunydd]] (Common Gull, ''Larus canus'')
*[[Gwylan Fodrwybig]] (Ring-billed Gull, ''Larus delawarensis'')
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]] (Lesser Black-backed Gull, ''Larus fuscus'')
*[[Gwylan y Penwaig]] (Herring Gull, ''Larus argentatus'')
*[[Gwylan Goesfelen]] (Yellow-legged Gull, ''Larus michahellis'')
*[[Gwylan yr Arctig]] (Iceland Gull, ''Larus glaucoides'')
*[[Gwylan Adeinlwydlas]] (Glaucous-winged Gull, ''Larus glaucescens'') ''''P'''
*[[Gwylan y Gogledd]] (Glaucous Gull, ''Larus hyperboreus'')
*[[Gwylan Gefnddu Fwyaf]] (Great Black-backed Gull, ''Larus marinus'')

==[[Môr-wennol|Môr-wenoliaid]]==
[[Delwedd:SternaParadisaeaSvalbard.jpg|200px|bawd|Môr-wennol y Gogledd]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Môr-wennol|Sternidae]]

*[[Môr-wennol fraith]] (Sooty Tern, ''Onychoprion fuscata'') '''P'''
*[[Môr-wennol ffrwynog]] (Bridled Tern, ''Onychoprion anaethetus'') '''P'''
*[[Môr-wennol fechan]] (Little Tern, ''Sternula albifrons'')
*[[Môr-wennol ylfinbraff]]  (Gull-billed Tern, ''Gelochelidon nilotica'') '''P'''
*[[Môr-wennol gwyaf]] (Caspian Tern, ''Hydroprogne caspia'') '''P'''
*[[Corswennol farfog]] (Whiskered Tern , ''Chlidonias hybrida'') ''P'''
*[[Corswennol ddu]] (Black Tern, ''Chlidonias niger'')
*[[Corswennol adeinwen]] (White-winged Black Tern, ''Chlidonias leucoptera'') '''C'''
*[[Môr-wennol bigddu]] (Sandwich Tern, ''Sterna sandvicensis'')
*[[Môr-wennol fawr]] (Royal Tern, ''Sterna maxima'') '''prin'''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]] (Lesser Crested Tern, ''Sterna bengalensis'') '''P'''
*[[Môr-wennol Forster]] (Forster's Tern, ''Sterna forsteri'') '''P'''
*[[Môr-wennol gyffredin]] (Common Tern, ''Sterna hirundo'')
*[[Môr-wennol wridog]] (Roseate Tern, ''Sterna dougallii'')
*[[Môr-wennol y Gogledd]] (Arctic Tern, ''Sterna paradisaea'')

==[[Carfil]]od==
[[Delwedd:Lundi2.jpg|200px|de|bawd|Pâl]]
'''Urdd''': [[Charadriiformes]]
'''Teulu''': [[Carfil|Alcidae]]

*[[Gwylog]] neu Heligog  (Guillemot, ''Uria aalge'')
*[[Llurs]], Gwalch y Pysgod (Razorbill, ''Alca torda'')
*[[Gwylog Ddu]] (Black Guillemot, ''Cepphus grylle'')
*[[Carfil Bach]] (Little Auk, ''Alle alle'')
*[[Pâl]], Aderyn Pâl (Puffin, ''Fratercula arctica'')

==[[Pteroclididae|Ieir y diffeithwch]]==
'''Urdd''': [[Pteroclididae|Pteroclidiformes]]
'''Teulu''': [[Pteroclididae]]

*[[Iâr y Diffeithwch]] (Pallas's Sandgrouse, ''Syrrhaptes paradoxus'') '''P'''

==[[Colomen]]nod==
[[Delwedd:Woodpigeoncloseup.jpg|200px|de|bawd|Ysguthan]]
'''Urdd''': [[Columbiformes]]
'''Teulu''': [[Colomen|Columbidae]]

*[[Colomen y Graig]] (Rock Dove, ''Columba livia'')
*[[Colomen Wyllt]] (Stock Dove, ''Columba oenas'')
*[[Ysguthan]] (Woodpigeon, ''Columba palumbus'')
*[[Turtur Dorchog]] (Collared Dove, ''Streptopelia decaocto'')
*[[Turtur]] (Turtle Dove, ''Streptopelia turtur'')

==[[Parot]]iaid==
'''Urdd''': [[Parot|Psittaciformes]]
'''Teulu''': [[Psittacidae]]

*[[Paracit Torchog]], Corbarot Torchog (Ring-necked Parakeet, ''Psittacula krameri'')

==[[Cuculidae|Cogau]]==
[[Delwedd:Kuckuck im Flug v. J. Schmidt.jpg|200px|de|bawd|Cog]]
'''Urdd''': [[Cuculiformes]]
'''Teulu''': [[Cuculidae]]

*[[Cog Frech]] (Great Spotted Cuckoo, ''Clamator glandarius'') '''P'''
*[[Cog]], Cwcw (Cuckoo, ''Cuculus canorus'')
*[[Cog Bigfelen]] (Yellow-billed Cuckoo, ''Coccyzus americanus'') '''P'''

==[[Tytonidae|Tylluanod gwynion]]==
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Tytonidae]]

*[[Tylluan Wen]] (Barn Owl, ''Tyto alba'')

==[[Tylluan]]od==
[[Delwedd:Strix aluco 3young.jpg|200px|de|bawd|Tylluanod Brych ifainc]]
'''Urdd''': [[Tylluan|Strigiformes]]
'''Teulu''': [[Strigidae]]

*[[Tylluan Scops]] (Scops Owl, ''Otus scops'') '''P'''
*[[Tylluan yr Eira]] (Snowy Owl, ''Bubo scandiaca'') '''P'''
*[[Tylluan Fach]] (Little Owl, ''Athene noctua'')
*[[Tylluan Frech]] (Tawny Owl, ''Strix aluco'')
*[[Tylluan Gorniog]] (Long-eared Owl, ''Asio otus'')
*[[Tylluan Glustiog]] (Short-eared Owl, ''Asio flammeus'')

==[[Caprimulgidae|Troellwyr]]==
[[Delwedd:Paukstelis.jpg|200px|de|bawd|Troellwr Mawr]]
'''Urdd''': [[Caprimulgiformes]]
'''Teulu''': [[Caprimulgidae]]

*[[Troellwr Mawr]] (Nightjar, ''Caprimulgus europaeus'')
*[[Cudyll-droellwr]] (Common Nighthawk, ''Chordeiles minor'') '''P'''

==[[Apodidae|Gwenoliaid duon]]==
'''Urdd''': [[Apodiformes]]
'''Teulu''': [[Apodidae]]

*[[Coblyn y Simdde]], Gwennol Ddu'r Simneiau (Chimney Swift, ''Chaetura pelagica'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu]] (Swift, ''Apus apus'')
*[[Gwennol Welw-ddu]], Gwennol Ddu Welw, Coblyn Gwelw (Pallid Swift, ''Apus pallidus'') '''P'''
*[[Gwennol Ddu'r Alpau]], Coblyn yr Alpau (Alpine Swift, ''Apus melba'') '''C'''
*[[Gwennol Ddu Fach]], Coblyn Bach (Little Swift, ''Apus affinis'') '''P'''

==[[Alcedinidae|Gleision y dorlan]]==
[[Delwedd:Alcedo atthis 2 (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Glas y Dorlan]]
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Alcedinidae]]

*[[Glas y Dorlan]] (Kingfisher, ''Alcedo atthis'')

==[[Meropidae|Gwybedogion y gwenyn]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Meropidae]]

*[[Gwybedog y Gwenyn]] (Bee-eater, ''Merops apiaster'')

==[[Coraciidae|Rholyddion]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Coraciidae]]

*[[Rholydd]] (Roller, ''Coracias garrulus'') '''P'''

==[[Copog]]==
'''Urdd''': [[Coraciiformes]]
'''Teulu''': [[Copog|Upupidae]]

*[[Copog]] (Hoopoe, ''Upupa epops'')

==[[Cnocell]]au==
[[Delwedd:Dendrocopos major 4 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cnocell Fraith Fwyaf]]
'''Urdd''': [[Piciformes]]
'''Teulu''': [[Cnocell|Picidae]]

*[[Pengam]] (Wryneck, ''Jynx tranquila'')
*[[Cnocell Werdd]] (Green Woodpecker, ''Picus viridis'')
*[[Cnocell Fraith Fwyaf]] (Great Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos major'')
*[[Cnocell Fraith Leiaf]] (Lesser Spotted Woodpecker, ''Dendrocopos minor'')

==[[Fireo]]au==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Vireonidae]]

*[[Telor Llygatgoch]], Fireo Llygatgoch (Red-eyed Vireo, ''Vireo olivaceus'') '''P'''

==[[Oriolidae|Eurynnod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Oriolidae]]

*[[Euryn]] (Golden Oriole, ''Oriolus oriolus'') '''C'''

==[[cigydd (aderyn)|Cigyddion]]==
[[Delwedd:Lanius excubitor 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Cigydd Mawr]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Laniidae]]

*[[Cigydd Gwdw]] (Isabelline Shrike, ''Lanius isabellinus'') '''P'''
*[[Cigydd Cefngoch]] (Red-backed Shrike, ''Lanius collurio'') '''C'''
*[[Cigydd Glas]] (Lesser Grey Shrike, ''Lanius minor'') '''P'''
*[[Cigydd Mawr]] (Great Grey Shrike, ''Lanius excubitor'')
*[[Cigydd Pengoch]] (Woodchat Shrike, ''Lanius senator'') '''C'''

==[[Brân|Brain]]==
[[Delwedd:CorvusMonedula.ws.JPG|200px|de|bawd|Jac-y-do]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Corvidae]]

*[[Brân Goesgoch]] (Chough, ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'')
*[[Pioden]] (Magpie, ''Pica pica'')
*[[Ysgrech y Coed]] neu Sgrech y Coed (Jay, ''Garrulus glandarius'')
*[[Malwr Cnau]] (Nutcracker, ''Nucifraga caryocatactes'') '''P'''
*[[Jac-y-do]] (Jackdaw, ''Corvus monedula'')
*[[Ydfran]] (Rook, ''Corvus frugilegus'')
*[[Brân Dyddyn]] (Carrion Crow, ''Corvus corone'')
*[[Brân Lwyd]] (Hooded Crow, ''Corvus cornix'')
*[[Cigfran]] (Raven, ''Corvus corax'')

==[[Regulidae|Drywod eurben]]==
[[Delwedd:Regulus regulus 1.jpg|200px|de|bawd|Dryw Eurben]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Regulidae]]

*[[Dryw Eurben]] (Goldcrest, ''Regulus regulus'')
*[[Dryw Penfflamgoch]], Dryw Fflamben (Firecrest, ''Regulus ignicapilla'')

==[[Remizidae|Titwod pendil]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Remizidae]]

*[[Titw Pendil]] (Penduline Tit, ''Remiz pendulinus'') '''P'''

==[[Titw]]od==
[[Delwedd:Blue Tit aka.jpg|200px|de|bawd|Titw Tomos Las]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw|Paridae]]

*[[Titw Tomos Las]] (Blue Tit, ''Cyanistes caeruleus'')
*[[Titw Mawr]] (Great Tit, ''Parus major'')
*[[Titw Penddu]] (Coal Tit, ''Periparus ater'')
*[[Titw'r Helyg]] (Willow Tit, ''Poecile montana'')
*[[Titw'r Wern]] (Marsh Tit, ''Poecile palustris'')

==[[Titw Barfog]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Titw Barfog|Panuridae]]

*[[Titw Barfog]] (Bearded Tit, ''Panurus biarmicus'')

==[[Alaudidae|Ehedyddion]]==
[[Delwedd:Alauda arvensis 2.jpg|200px|de|bawd|Ehedydd]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Alaudidae]]

*[[Ehedydd Du]] (Black Lark, ''Melanocorypha yeltoniensis'') '''P'''
*[[Ehedydd Llwyd]] (Short-toed Lark, ''Calandrella brachydactyla'') '''C'''
*[[Ehedydd Copog]] (Crested Lark, ''Galerida cristata'') '''P'''
*[[Ehedydd y Coed]] (Woodlark, ''Lullula arborea'') '''C'''
*[[Ehedydd]] (Skylark, ''Alauda arvensis'')
*[[Ehedydd y Traeth]] (Shore Lark, ''Eremophila alpestris'') '''C'''

==[[Hirundinidae|Gwenoliaid]]==
[[Delwedd:Landsvale.jpg|200px|de|bawd|Gwennol]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Hirundinidae]]

*[[Gwennol y Glennydd]] (Sand Martin, ''Riparia riparia'')
*[[Gwennol y Clogwyn]], Gwennol y Graig (Crag Martin, ''Ptyonoprogne rupestris'') '''P'''
*[[Gwennol]] (Swallow, ''Hirundo rustica'')
*[[Gwennol y Bondo]] (House Martin, ''Delichon urbicum'')
*[[Gwennol Dingoch]] (Red-rumped Swallow, ''Cecropis daurica'') '''C'''

==[[Cettiidae|Teloriaid y llwyni]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cettiidae]]

*[[Telor Cetti]] (Cetti's Warbler, ''Cettia cetti'')

==[[Aegithalidae|Titwod cynffon-hir]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Aegithalidae]]

*[[Titw Cynffon-hir]] (Long-tailed Tit, ''Aegithalos caudatus'')

==[[Phylloscopidae|Teloriaid y dail]]==
[[Delwedd:Phylloscopus collybita 1.jpg|200px|de|bawd|Siff-saff]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Phylloscopidae]]

*[[Telor Gwyrdd]] (Greenish Warbler, ''Phylloscopus trochiloides'') '''C'''
*[[Telor yr Arctig]] (Arctic Warbler, ''Phylloscopus borealis'') '''P'''
*[[Telor Pallas]] (Pallas's Warbler, ''Phylloscopus proregulus'') '''C'''
*[[Telor Aelfelen]] (Yellow-browed Warbler, ''Phylloscopus inornatus'')
*[[Telor Hume]] (Hume's Warbler, ''Phylloscopus humei'') '''P'''
*[[Telor Radde]] (Radde's Warbler, ''Phylloscopus schwarzi'') '''P'''
*[[Telor Tywyll]] (Dusky Warbler, ''Phylloscopus fuscatus'') '''P'''
*[[Telor Bonelli'r Gorllewin]] (Western Bonelli's Warbler, ''Phylloscopus bonelli'') '''P'''
*[[Telor y Coed]] (Wood Warbler, ''Phylloscopus sibalatrix'')
*[[Siff-saff]] (Chiffchaff, ''Phylloscopus collybita'')
*[[Siff-saff Iberia]] (Iberian Chiffchaff, ''Phylloscopus ibericus'') '''P'''
*[[Telor yr Helyg]] (Willow Warbler, ''Phylloscopus trochilus'')

==[[Sylviidae|Teloriaid nodweddiadol]]==
[[Delwedd:Currucarabilarga.JPG|200px|de|bawd|Telor Dartford]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sylviidae]]

*[[Telor Penddu]] (Blackcap, ''Sylvia atricapilla'')
*[[Telor yr Ardd]] (Garden Warbler, ''Sylvia borin'')
*[[Telor Rhesog]] (Barred Warbler, ''Sylvia nisoria'') '''C'''
*[[Llwydfron Fach]] (Lesser Whitethroat, ''Sylvia curruca'')
*[[Llwydfron]] (Whitethroat, ''Sylvia communis'')
*[[Telor Dartford]] (Dartford Warbler, ''Sylvia undata'')
*[[Telor Marmora]] (Marmora's Warbler, ''Sylvia sarda'') '''P'''
*[[Telor Rüppell]] (Rüppell's Warbler. ''Sylvia rueppelli'') '''P'''
*[[Telor Brongoch]] (Subalpine Warbler, ''Sylvia cantillans'') '''C'''
*[[Telor Sardinia]] (Sardinian Warbler, ''Sylvia melanocephala'') '''P'''

==[[Locustellidae|Teloriaid y gwair]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Locustellidae]]

*[[Troellwr Bach Rhesog]], Telor Gwaywog (Lanceolated Warbler, ''Locustella lanceolata'') '''P'''
*[[Troellwr Bach]], Telor y Gwair (Grasshopper Warbler, ''Locustella naevia'')
*[[Telor yr Afon]] (River Warbler, ''Locustella fluviatilis'') '''P'''
*[[Telor Savi]] (Savi's Warbler, ''Locustella luscinioides '') '''P'''

==[[Acrocephalidae|Teloriaid y cyrs]]==
[[Delwedd:Acrocephalus schoenobaenus 1 (Marek Szczepanek).jpg|200px|de|bawd|Telor yr Hesg]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Acrocephalidae]]

*[[Telor Bacsiog]] (Booted Warbler, ''Iduna caligata'') '''P'''
*[[Telor Aur]] (Icterine Warbler, ''Hippolais icterina'') '''C'''
*[[Telor Pêr]] (Melodious Warbler, ''Hippolais polyglotta'') '''C'''
*[[Telor y Dŵr]] (Aquatic Warbler, ''Acrocephalus paludicola'') '''C'''
*[[Telor yr Hesg]] (Sedge Warbler, ''Acrocephalus schoenobaenus'')
*[[Telor y Caeau Reis]] (Paddyfield Warbler, ''Acrocephalus agricola'') '''P'''
*[[Telor y Cyrs Blyth]] (Blyth's Reed Warbler, ''Acrocephalus dumetorum'') '''P'''
*[[Telor y Gwerni]] (Marsh Warbler, ''Acrocephalus palustris'') '''C'''
*[[Telor y Cyrs]] (Reed Warbler, ''Acrocephalus scirpaceus'')
*[[Telor Mawr y Cyrs]] (Great Reed Warbler, ''Acrocephalus arundinaceus'') '''P'''

==[[Bombycillidae|Cynffonau sidan]]==
[[Delwedd:BohemianWaxwings08.jpg|200px|de|bawd|Cynffonau Sidan]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Bombycillidae]]

*[[Cynffon Sidan]] (Waxwing, ''Bombycilla garrulus'')

==[[Delor]]iaid==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Delor|Sittidae]]

*[[Delor y Cnau]] (Nuthatch, ''Sitta europaea'')

==[[Certhidae|Dringwyr bach]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Certhidae]]

*[[Dringwr Bach]] (Treecreeper, ''Certhia familiaris'')

==[[Troglodytidae|Drywod]]==
[[Delwedd:Zaunkoenig-photo.jpg|200px|de|bawd|Dryw]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Troglodytidae]]

*[[Dryw]] (Wren, ''Troglodytes troglodytes'')

==[[aderyn gwatwar|Adar gwatwar]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Mimidae]]

*[[Cath-aderyn Llwyd]] (Grey Catbird, ''Dumetella carolinensis'') '''P'''

==[[Sturnidae|Drudwennod]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Sturnidae]]

*[[Drudwen]] neu Aderyn yr Eira, Drudwy (Starling, ''Sturnus vulgaris'')
*[[Drudwen Wridog]] (Rose-coloured Starling, ''Sturnus roseus'') '''C'''

==[[Cinclidae|Bronwennod y dŵr]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cinclidae]]

*[[Bronwen y Dŵr]] (Dipper, ''Cinclus cinclus'')

==[[Turdidae|Bronfreithod]]==
[[Delwedd:Turdus philomelos1.jpg|200px|de|bawd|Bronfraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Turdidae]]

*[[Corfronfraith]] (Swainson's Thrush, ''Catharus ustulatus'') '''P'''
*[[Bronfraith Fochlwyd]] (Grey-cheeked Thrush, ''Catharus minimus'') '''P'''
*[[Mwyalchen y Mynydd]] (Ring Ouzel, ''Turdus torquatus'')
*[[Mwyalchen]] neu Aderyn Du (Blackbird, ''Turdus merula'')
*[[Brych Aeliog]] (Eye-browed Thrush, ''Turdus obscurus'') '''P'''
*[[Brych Tywyll]] (Dusky Thrush, ''Turdus eunomus'') '''P'''
*[[Brych Gyddfddu]] (Black-throated Thrush, ''Turdus atrogularis'') '''P'''
*[[Socan Eira]] (Fieldfare, ''Turdus pilaris'')
*[[Bronfraith]] (Song Thrush, ''Turdus philomelos'')
*[[Coch Dan-aden]], Coch Dan Adain (Redwing, ''Turdus iliacus'')
*[[Brych y Coed]], Tresglen (Mistle Thrush, ''Turdus viscivorus'')
*[[Robin America]] (American Robin, ''Turdus viscivorus'') '''P'''

==[[Gwybedog]]ion a [[clochdar (aderyn)|chlochdarod]]==
[[Delwedd:ErithacusRubecula.jpg|200px|de|bawd|Robin Goch]]
[[Delwedd:Ficedula hypoleuca female.jpg|200px|de|bawd|Gwybedog Brith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Muscicapidae]]

*[[Gwybedog Mannog]] (Spotted Flycatcher, ''Muscicapa striata'')
*[[Robin Goch]] (Robin, ''Erithacus rubecula'')
*[[Robin Gyddfwyn]] (White-throated Robin, ''Irania gutturalis'') '''P'''
*[[Cynffonlas Ystlysgoch]] (Red-flanked Bluetail, ''Tarsiger cyanurus'') '''P'''
*[[Eos Fronfraith]] neu Eos Fraith (Thrush Nightingale, ''Luscinia luscinia'') '''P'''
*[[Eos]] (Nightingale, ''Luscinia megarhynchos'') '''C'''
*[[Bronlas]]  (Bluethroat, ''Luscinia svecica'') '''C'''
*[[Gwybedog Brongoch]] (Red-breasted Flycatcher, ''Ficedula parva'') '''C'''
*[[Gwybedog Torchog]] (Collared Flycatcher, ''Ficedula albicollis'') '''P'''
*[[Gwybedog Brith]] (Pied Flycatcher, ''Ficedula hypoleuca'')
*[[Tingoch Du]] (Black Redstart, ''Phoenicurus ochruros'')
*[[Tingoch]] (Redstart, ''Phoenicurus phoenicurus'')
*[[Tingoch Moussier]] (Moussier's Redstart, ''Phoenicurus moussieri'') '''P'''
*[[Bronfraith y Graig]], Brych y Graig (Rock Thrush, ''Monticola saxatilis'') '''P'''
*[[Bronfraith Las y Graig]], Brych Glas y Graig (Blue Rock Thrush, ''Monticola solitarius'') '''P'''
*[[Crec yr Eithin]] (Whinchat, ''Saxicola rubetra'')
*[[Clochdar y Cerrig]] (Stonechat, ''Saxicola rubicola'')
*[[Tinwen Isabella]] (Isabelline Wheatear, ''Oenanthe isabellina'') '''P'''
*[[Tinwen y Garn]] (Wheatear, ''Oenanthe oenanthe'')
*[[Tinwen Fraith]] (Pied Wheatear, ''Oenanthe pleschanka'') '''P'''
*[[Tinwen Glustiog Ddu]], Tinwen Glustddu (Black-eared Wheatear, ''Oenanthe hispanica'') '''P'''
*[[Tinwen y Diffeithwch]] (Desert Wheatear, ''Oenanthe deserti'') '''P'''

==[[Prunellidae|Llwydiaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Prunellidae]]

*[[Llwyd y Gwrych]] (Dunnock, ''Prunella modularis'')
*[[Llwyd y Mynydd]] (Alpine Accentor, ''Prunella collaris'') '''P'''

==[[Golfan]]od==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Golfan|Passeridae]]

*[[Aderyn y To]] (House Sparrow, ''Passer domesticus'')
*[[Golfan Sbaen]] (Spanish Sparrow, ''Passer hispaniolensis'') '''P'''
*[[Golfan y Mynydd]] (Tree Sparrow, ''Passer montanus'')

==[[Corhedydd]]ion a [[siglen]]nod==
[[Delwedd:Pied Wagtail rear view 700.jpg|200px|de|bawd|Siglen Fraith]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Motacillidae]]

*[[Siglen Felen]] (Yellow Wagtail, ''Motacilla flava'')
*[[Siglen Sitraidd]] (Citrine Wagtail, ''Motacilla citreola'') '''P'''
*[[Siglen Lwyd]] (Grey Wagtail, ''Motacilla cinerea'')
*[[Siglen Fraith]] (Pied Wagtail, ''Motacilla alba'')
*[[Corhedydd Richard]] (Richard's Pipit, ''Anthus richardi'')
*[[Corhedydd Blyth]] (Blyth's Pipit, ''Anthus godlewskii'') '''P'''
*[[Corhedydd Melyn]] (Tawny Pipit, ''Anthus campestris'')
*[[Corhedydd Gwyrddgefn]] (Olive-backed Pipit, ''Anthus hodgsoni'') '''P'''
*[[Corhedydd y Coed]] (Tree Pipit, ''Anthus trivialis'')
*[[Corhedydd Pechora]] (Pechora Pipit, ''Anthus gustavi'') '''P'''
*[[Corhedydd y Waun]] (Meadow Pipit, ''Anthus pratensis'')
*[[Corhedydd Gyddfgoch]] (Red-throated Pipit, ''Anthus cervinus'') '''C'''
*[[Corhedydd y Graig]] (Rock Pipit, ''Anthus petrosus'')
*[[Corhedydd y Dŵr]] (Water Pipit, ''Anthus spinoletta'')

==[[Fringillidae|Llinosiaid]] neu bincod==
[[Delwedd:AbelTasmanBird.jpg|200px|de|bawd|Ji-binc]]
[[Delwedd:Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg|200px|de|bawd|Nico]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Fringillidae]]

*[[Ji-binc]] neu Asgell Fraith (Chaffinch, ''Fringilla coelebs'')
*[[Pinc y Mynydd]] (Brambling, ''Fringilla montifringilla'')
*[[Llinos Frech]] (Serin, ''Serinus serinus'') '''C'''
*[[Llinos Werdd]] (Greenfinch, ''Chloris chloris'')
*[[Nico]] (Goldfinch, ''Carduelis carduelis'')
*[[Pila Gwyrdd]] (Siskin, ''Carduelis spinus'')
*[[Llinos]] (Linnet, ''Carduelis cannabina'')
*[[Llinos y Mynydd]] (Twite, ''Carduelis flavirostris'')
*[[Llinos Bengoch Leiaf]] (Lesser Redpoll, ''Carduelis cabaret'')
*[[Llinos Bengoch Gyffredin]] (Common Redpoll, ''Carduelis flammea'') '''C'''
*[[Llinos Bengoch yr Arctig]] (Arctic Redpoll, ''Carduelis hornemanni'') '''C'''
*[[Croesbig Wenaden]], Croesbig Adeinwen (Two-barred Crossbill, ''Loxia leucoptera'') '''P'''
*[[Gylfin Groes]] (Crossbill, ''Loxia curvirostris'')
*[[Llinos Goch]] (Common Rosefinch, ''Carpodacus erythrinus'') '''C'''
*[[Coch y Berllan]] (Bullfinch, ''Pyrrhula pyrrhula'')
*[[Gylfinbraff]] (Hawfinch, ''Coccothraustes coccothraustes'')

==[[Calcariidae|Breision y gogledd]]==
[[Delwedd:Snjótittlingur.jpg|200px|de|bawd|Bras yr Eira]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Calcariidae]]

*[[Bras yr Eira]] (Snow Bunting, ''Plectrophenax nivalis'')
*[[Bras y Gogledd]] (Lapland Bunting, ''Calcarius lapponicus'')

==[[Cardinalidae|Cardinaliaid]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Cardinalidae]]

*[[Euryn yr Haf]], Tanagr yr Haf (Summer Tanager, ''Piranga rubra'') '''P'''
*[[Gylfindew Brongoch]] (Rose-breasted Grosbeak, ''Pheucticus ludovicianus'') '''P'''
*[[Bras Dulas]] (Indigo Bunting, ''Passerina cyanea'') '''P'''

==[[bras|Breision]] a [[golfan Americanaidd|golfanod Americanaidd]]==
[[Delwedd:Gulspurv.jpg|200px|de|bawd|Bras Melyn]]
[[Delwedd:Emberiza schoeniclus M.jpg|200px|de|bawd|Bras y Cyrs]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Emberizidae]]

*[[Golfan Bersain]], Llwyd Persain (Song Sparrow, ''Melospiza melodia'') '''P'''
*[[Golfan Yddfwyn]], Llwyd Gyddfwyn  (White-throated Sparrow, ''Zonotrichia albicollis'') '''P'''
*[[Jynco Llygeitu]] (Dark-eyed Junco, ''Junco hyemalis'') '''P'''
*[[Bras y Pin]] (Pine Bunting, ''Emberiza leucocephalos'') '''P'''
*[[Bras Melyn]], Melyn yr Eithin (Yellowhammer, ''Emberiza citrinella'')
*[[Bras Ffrainc]] (Cirl Bunting, ''Emberiza cirlus'') '''C'''
*[[Bras y Graig]] (Rock Bunting, ''Emberiza cia'') '''P'''
*[[Bras y Gerddi]] (Ortolan Bunting, ''Emberiza hortulana'') '''C'''
*[[Bras Gwledig]] (Rustic Bunting, ''Emberiza rustica'') '''C'''
*[[Bras Lleiaf]] (Little Bunting, ''Emberiza pusilla'') '''C'''
*[[Bras Bronfelen]] (Yellow-breasted Bunting, ''Emberiza aureola'') '''P'''
*[[Bras y Cyrs]] (Reed Bunting, ''Emberiza schoeniclus'')
*[[Bras Penddu]] (Black-headed Bunting, ''Emberiza melanocephala'') '''P'''
*[[Bras yr Ŷd]] (Corn Bunting, ''Emberiza calandra'') '''C'''

==[[euryn Americanaidd|Eurynnod Americanaidd]] a [[mwyalchen Americanaidd|mwyeilch Americanaidd]]==
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Icteridae]]

*[[Bobolinc]] (Bobolink, ''Dolichonyx oryzivorus'') '''P'''
*[[Tresglen y Gwartheg]] (Brown-headed Cowbird, ''Molothrus ater'') '''P'''
*[[Euryn Baltimore]] (Baltimore Oriole, ''Icterus galbula'') '''P'''

==[[Telor Americanaidd|Teloriaid Americanaidd]]==
[[Delwedd:Dendroica-coronata-001.jpg|200px|de|bawd|Telor Tin-felen]]
'''Urdd''': [[Passeriformes]]
'''Teulu''': [[Parulidae]]

*[[Telor Brith]] (Black-and-white Warbler, ''Mniotilta varia'') '''P'''
*[[Gyddf-felyn]] (Common Yellowthroat, ''Geothlypis trichas'') '''P'''
*[[Telor Blackburn]] (Blackburnian Warbler, ''Setophaga fusca'') '''P'''
*[[Telor Melyn]] (Yellow Warbler, ''Setophaga petechia'') '''P'''
*[[Telor Tinwen]] (Blackpoll Warbler, ''Setophaga striata'') '''P'''
*[[Telor Tin-felen]] (Yellow-rumped Warbler, ''Setophaga coronata'') '''P'''

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain]]
*[[Rhestr adar Prydain]]
*[[Aderyn mudol|Adar mudol]]

==Cyfeiriadau==
===Cyffredinol===
{{cyfeiriadau}}

===Enwau Cymraeg===
*[http://www.avionary.info/ Avionary]
*Cymdeithas Edward Llwyd (1994) ''Creaduriaid Asgwrn-cefn''. Gwasg y Lolfa, Talybont. ISBN 0952226405
*Hayman, Peter a Rob Hume (2004) ''Llyfr Adar Iolo Williams''. Gwasg Carreg Gwalch, Pwllheli. ISBN 0863819079
*Hope Jones, Peter ac Edward Breeze Jones (1973) ''Rhestr o Adar Cymru''. Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. ISBN 0720000378
*Hope Jones, Peter a Paul Whalley (2004) ''Adar Môn'', Menter Môn, Llangefni.
*Lewis, Dewi E (1994) ''Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst. ISBN 0863812783
*Lewis, Dewi E (2006) ''Rhagor o Enwau Adar''. Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst.
*Lovegrove, Roger; Graham Williams a Iolo Williams (1994) ''Birds in Wales''. T &amp; AD Poyser Ltd, Llundain. ISBN 0856610690

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.birdsinwales.org.uk/ Cymdeithas Adaryddol Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120124060123/http://www.birdsinwales.org.uk/ |date=2012-01-24 }}

[[Categori:Adar yn ôl gwlad|Cymru]]
[[Categori:Adareg]]
[[Categori:Byd natur Cymru]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Adar Cymru]]
[[Categori:Rhestrau Cymru|Adar Cymru]]</text>
      <sha1>4j739mm4qovkwt3jv0d1hrodia240zz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nodyn:Adminstats/Llywelyn2000</title>
    <ns>10</ns>
    <id>90506</id>
    <revision>
      <id>11101888</id>
      <parentid>11101668</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:33:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyberbot I</username>
        <id>19483</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Diweddaru Ystadegau Gweinyddol ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" xml:space="preserve">{{Adminstats/Core
|edits=95859
|ed=97590
|created=2
|deleted=2060
|restored=28
|blocked=306
|protected=32
|unprotected=0
|rights=41
|reblock=29
|unblock=13
|modify=13
|rename=9
|import=0
|style={{{style|}}}}}</text>
      <sha1>106vea1xznmxcgfkvyc5h8932qdqu0d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ffiolredyn Brau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>90699</id>
    <redirect title="Ffiolredynen frau" />
    <revision>
      <id>11101970</id>
      <parentid>1783330</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:37:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Ffiolredynen Frau]] to [[Ffiolredynen frau]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ffiolredynen frau]]</text>
      <sha1>2y309ezwqvirkgggqvzfukumhzgb3n6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Defnyddiwr:Lesbardd</title>
    <ns>2</ns>
    <id>95513</id>
    <revision>
      <id>11101821</id>
      <parentid>11101503</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:46:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <comment>/* estyn Ynysoedd Toronto */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1217" xml:space="preserve">[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Oriel==
&lt;gallery&gt;
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
&lt;/gallery&gt;

=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=

=estyn Castell Whittington=

=estyn Thomas Brassey=

=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=

=estyn Camlas Trefaldwyn=

=lluniau=

=Gardd hen neuadd Wollerton=

=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]

&lt;gallery&gt;
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
&lt;/gallery&gt;

=estyn Faro=</text>
      <sha1>1ue8dm02kfmoqgtdtqyqc2wanoki16c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101822</id>
      <parentid>11101821</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:46:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <comment>/* estyn Faro */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1243" xml:space="preserve">[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Oriel==
&lt;gallery&gt;
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
&lt;/gallery&gt;

=estyn Gorsaf fysiau Amwythig=

=estyn Castell Whittington=

=estyn Thomas Brassey=

=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=

=estyn Camlas Trefaldwyn=

=lluniau=

=Gardd hen neuadd Wollerton=

=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]

&lt;gallery&gt;
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
&lt;/gallery&gt;

=estyn Faro=

=estyn Ynysoedd Toronto=</text>
      <sha1>iwrfg6f2kgogl9v1skk0azmgt94fgf1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101954</id>
      <parentid>11101822</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T09:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <comment>/* estyn Gorsaf fysiau Amwythig */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1211" xml:space="preserve">[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Oriel==
&lt;gallery&gt;
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
&lt;/gallery&gt;

=estyn Castell Whittington=

=estyn Thomas Brassey=

=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=

=estyn Camlas Trefaldwyn=

=lluniau=

=Gardd hen neuadd Wollerton=

=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]

&lt;gallery&gt;
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
&lt;/gallery&gt;

=estyn Faro=

=estyn Ynysoedd Toronto=</text>
      <sha1>2hu41jxs912bu04z3dekexzblncya5f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101957</id>
      <parentid>11101954</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T09:17:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <comment>/* estyn Ynysoedd Toronto */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1227" xml:space="preserve">[[Defnyddiwr:Lesbardd/Ffeiliau Dewi Humphreys]]: Hanes lleol Coedpoeth
Ââáàáä Êêëéè Îîï Ôôóòö üûÛ Ŵŵẅ ŷŶ
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Oriel==
&lt;gallery&gt;
Delwedd:PowysCastle01LB.jpg
Delwedd:PowysCastle02LB.jpg
Delwedd:PowysCastle03LB.jpg
Delwedd:PowysCastle04LB.jpg
&lt;/gallery&gt;

=estyn Castell Whittington=

=estyn Thomas Brassey=

=estyn Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian=

=estyn Camlas Trefaldwyn=

=lluniau=

=Gardd hen neuadd Wollerton=

=estyn Parc Natural de Ses Salines d’Eivissa i Formentera=
[[Delwedd:SesSalines06LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines07LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines08LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:Blackcap01LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines10LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines11LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines12LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines13LB.jpg|260px|chwith|bawd]]
[[Delwedd:SesSalines14LB.jpg|260px|chwith|bawd]]

&lt;gallery&gt;
Delwedd:SesSalines01LB.jpg|Fflamingod
Delwedd:SesSalines02LB.jpg|Chwibanogl ddu
Delwedd:SesSalines03LB.jpg|Y cerflun o Pedro Hormigo
Delwedd:SesSalines05LB.jpg|Madfall Pityusig
&lt;/gallery&gt;

=estyn Faro=

=estyn Ynysoedd Toronto=

=estyn Audlem=</text>
      <sha1>pf6x8mvhf1nk74xyhpnet7q7sm1mok8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Broadstairs and St Peter's</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103636</id>
    <revision>
      <id>11101897</id>
      <parentid>10290065</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:55:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="841" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Plwyf sifil yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Broadstairs and St Peter's'''.  Fe'i lleolir yn ardal an-fetropolitan [[Ardal Thanet|Thanet]]. Mae'n cynnwys aneddiadau [[Broadstairs]], [[St Peter's, Caint|St Peter's]] a [[Westwood, Caint|Westwood]], gan gynnwys y [[maelfa]] Westwood Cross.

Yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan y plwyf sifil boblogaeth o 24,903.&lt;ref&gt;[https://www.citypopulation.de/php/uk-parishes-southeastengland.php?adm2id=E04005082 City Population]; adalwyd 11 Mehefin 2019&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Ardal Thanet]]
[[Categori:Plwyfi sifil Caint]]</text>
      <sha1>9vknpbn31u7s8zsqqdyr1wrfabv846q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cranbrook, Caint</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103721</id>
    <revision>
      <id>11101891</id>
      <parentid>10267441</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:53:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="660" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Tref yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Cranbrook'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/cranbrook-kent-tq775360#.XrAVBK2ZMvA British Place Names]; adalwyd 4 Mai 2020&lt;/ref&gt;  Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Cranbrook &amp; Sissinghurst]] yn ardal an-fetropolitan [[Bwrdeistref Tunbridge Wells]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Trefi Caint}}
{{eginyn Caint}}

[[Categori:Bwrdeistref Tunbridge Wells]]
[[Categori:Trefi Caint]]</text>
      <sha1>alafzrs09p5emjy56d1rxa85yfyqc26</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gillingham, Caint</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103813</id>
    <revision>
      <id>11101894</id>
      <parentid>10992945</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:54:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="892" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

:''Am leoedd eraill o'r un enw gweler [[Gillingham]].''

Tref yn sir seremonïol [[Caint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Gillingham'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/gillingham-medway-tq795665#.XrM6c62ZMvA British Place Names]; adalwyd 6 Mai 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir mewn ardal ddi-blwyf yn awdurdod unedol [[Medway]]. Saif ar [[Afon Medway]].

Yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan ardal adeiledig Gillingham boblogaeth o 104,157.&lt;ref&gt;[https://www.citypopulation.de/en/uk/southeastengland/medway/E35000198__gillingham/ City Population]; adalwyd 6 Mai 2020&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Trefi Caint}}
{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Medway]]
[[Categori:Trefi Caint]]</text>
      <sha1>1mp1ukvub2bacvfhz51cebv9cc7i6eu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rochester, Caint</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104140</id>
    <revision>
      <id>11101892</id>
      <parentid>10782513</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:53:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="835" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Tref yn sir seremonïol [[Caint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Rochester'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/rochester-medway-tq737692#.Xra1tK2ZMvA British Place Names]; adalwyd 9 Mai 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir mewn ardal ddi-blwyf yn awdurdod unedol [[Medway]]. Saif ar [[Afon Medway]].

Yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan gan ardal adeiledig Rochester boblogaeth o 62,982.&lt;ref&gt;[https://www.citypopulation.de/en/uk/southeastengland/medway/E35001444__rochester/ City Population]; adalwyd 11 Mai 2020&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Trefi Caint}}
{{eginyn Caint}}

[[Categori:Medway]]
[[Categori:Trefi Caint]]</text>
      <sha1>6j7da24u8i1lnambe5cal2rnogyphl2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>No Place</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108443</id>
    <revision>
      <id>11101974</id>
      <parentid>10854960</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="701" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Swydd Durham]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentref yn [[Swydd Durham]], [[Gogledd-ddwyrain Lloegr]], ydy '''No Place'''.&lt;ref&gt;[https://www.britishplacenames.uk/no-place-county-durham-nz216531#.Yvt4ai8w1_g British Place Names]; adalwyd 16 Awst 2022&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Stanley, Swydd Durham|Stanley]] yn awdurdod unedol [[Swydd Durham (awdurdod unedol)|Swydd Durham]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Swydd Durham}}

[[Categori:Pentrefi Swydd Durham]]</text>
      <sha1>hjnsle92k7pbv6lt8e146hbkaso8hh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aldington Frith</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111889</id>
    <revision>
      <id>11101902</id>
      <parentid>10990987</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:57:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="651" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentref yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Aldington Frith'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/aldington-frith-kent-tr044368#.XqipC62ZM9s British Place Names]; adalwyd 28 Ebrill 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Aldington, Caint|Aldington]] yn ardal an-fetropolitan [[Bwrdeistref Ashford]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Bwrdeistref Ashford]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]</text>
      <sha1>p38a0soungbauxmr5yoayw7i2ai3iwz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bockhanger</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111934</id>
    <revision>
      <id>11101901</id>
      <parentid>10989874</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:56:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="635" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Maestref [[Ashford, Caint]] yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Bockhanger'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/bockhanger-kent-tr014445#.XqlDla2ZM9s British Place Names]; adalwyd 29 Ebrill 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir mewn ardal ddi-blwyf yn ardal an-fetropolitan [[Bwrdeistref Ashford]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Bwrdeistref Ashford]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]</text>
      <sha1>i7ceunotoln99y40etx0ksur1qce1t0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chillenden</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111983</id>
    <revision>
      <id>11101904</id>
      <parentid>10990986</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="759" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentref yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Chillenden'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/chillenden-kent-tr270535 British Place Names]; adalwyd 7 Mehefin 2019&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Goodnestone, Dover|Goodnestone]] yn ardal an-fetropolitan [[Ardal Dover|Dover]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolen allanol==
* {{eicon en}} [http://www.british-towns.net/england/local-communities Gwefan ''British Towns and Villages Network'']

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Ardal Dover]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]</text>
      <sha1>f4p86ja3hwkkaup551pjr0arq58al3y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dungeness</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112018</id>
    <revision>
      <id>11101896</id>
      <parentid>10277975</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:55:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1314" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentir ar arfordir deheuol [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Dungeness'''. Fe'i ffurfir o draeth graeanog ar ffurf trwyn o dir. Mae'n cysgodi ardal fawr o dir isel, [[Cors Romney]]. Saif ar y pentir mae [[Atomfa Dungeness]], goleudy, pentrefan Dungeness,&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/dungeness-kent-tr092175#.XqlE_62ZM9s British Place Names]; adalwyd 29 Ebrill 2020&lt;/ref&gt; a safle ecolegol.  Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Lydd]] yn ardal an-fetropolitan [[Ardal Folkestone a Hythe|Folkestone a Hythe]].

==Y pentrefan==
Mae'r pentrefan yn cynnwys casgliad rhydd o anheddau, y mwyafrif ohonynt yn cytiau glan môr o bren, ond mae tua 30 o dai hefyd wedi'u trosi o hen gerbydau rheilffordd. Pysgotwyr sy'n berchen ar y tai hyn ac y mae eu cychod yn gorwedd ar y traeth. Mae dau dafarn hefyd. Efallai mai'r tŷ mwyaf nodedig yw [[Prospect Cottage]], a oedd yn eiddo i'r diweddar arlunydd a chyfarwyddwr ffilm [[Derek Jarman]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Ardal Folkestone a Hythe]]
[[Categori:Daearyddiaeth Caint]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]</text>
      <sha1>qxn4v3ijlkfxvmhbyiikxxmhxn08kim</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Funton</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112059</id>
    <revision>
      <id>11101903</id>
      <parentid>10965914</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:57:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="780" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentref yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Funton''' neu '''Funton Creek'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/funton-creek-kent-tq875685#.XU8q1q2ZNlc British Place Names]; adalwyd 10 Awst 2019&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Lower Halstow]] yn ardal an-fetropolitan [[Bwrdeistref Swale]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolen allanol==
* {{eicon en}} [http://www.british-towns.net/england/local-communities Gwefan ''British Towns and Villages Network'']

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Bwrdeistref Swale]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]</text>
      <sha1>svwx6rwjmgj3yvvgkckccac7608gxij</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hacklinge</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112073</id>
    <revision>
      <id>11101900</id>
      <parentid>10991010</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="604" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentref yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Hacklinge'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/hacklinge-kent-tr342545 British Place Names]; adalwyd 7 Mai 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil [[Worth, Caint|Worth]] yn ardal an-fetropolitan [[Ardal Dover|Dover]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Ardal Dover]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]</text>
      <sha1>ff0ama3d4si23yzs2f51bxhwbeacdhw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mereworth</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112173</id>
    <revision>
      <id>11101898</id>
      <parentid>10934719</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:55:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="796" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pentref a phlwyf sifil yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Mereworth'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/mereworth-kent-tq659537#.XrCT3a2ZMvA British Place Names]; adalwyd 4 Mai 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir yn ardal an-fetropolitan [[Bwrdeistref Tonbridge a Malling]].

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolen allanol==
* {{eicon en}} [http://www.british-towns.net/england/local-communities Gwefan ''British Towns and Villages Network'']

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Bwrdeistref Tonbridge a Malling]]
[[Categori:Pentrefi Caint]]
[[Categori:Plwyfi sifil Caint]]</text>
      <sha1>cf5gdo3ua9k7kuhcagz4lb45ul96y2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ferwca</title>
    <ns>0</ns>
    <id>118131</id>
    <revision>
      <id>11101824</id>
      <parentid>10807847</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T15:48:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2391" xml:space="preserve">[[Delwedd:Plantarwartscluster.jpg|bawd|dde|Clwstwr o ferwca ar droed]]
Dafaden gwadnol a achosir gan y [[feirws papiloma dynol]] (HPV) ac sy'n ymddangos ar y [[sawdl]], ac ar waelod neu fysedd y traed ydy '''ferwca''' hefyd '''dafaden'''&lt;ref&gt;''[[Geiriadur yr Academi]]'', s.v. verruca&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=dafaden |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt; neu '''tafaden'''.&lt;ref&gt;https://www.thepodiatristaber.co.uk/consultationscd5d8e9b&lt;/ref&gt; Gan amlaf mae dafaennau gwadnol yn cyfyngu eu hunain ac nid ydynt yn lledu'n ormodol, ond yn gyffredinol argymhellir triniaeth i leihau'r symptomau (sy'n medru bod yn boenus), i'w gwaredu'n gynt, ac i osgoi eu trosglwyddo i bobl eraill.

Credir fod gan tua 10% o boblogaeth yr [[Deyrnas Unedig]] ferwca ar unrhyw adeg penodol.&lt;ref&gt;[http://www.patient.co.uk/health/warts-and-verrucas Warts and Verrucas] Gwefan Patient.co.uk 30 Awst 2013&lt;/ref&gt;

==Rhwystro'r feirws rhag lledu==
Lledir y feirws HPV trwy gysylltiad uniongyrchol ac anuniongyrchol gyda pherson sydd yn cario'r feirws. Gall osgoi cyswllt uniongyrchol gydag arwynebeddau heintiedig e.e. mewn ystafelloedd newid comunol, lloriau cawodydd, meinciau a.y.y.b. leihau'r siawns o gael eich heintio, yn ogystal ag osgoi rhannu esgidiau a sanau gyda rhywun sydd â ferwca. Hefyd, dylid osgoi cysylltiad rhwng y ferwca a rhannau eraill o'ch corff eich hun a chyrff pobl eraill. Mae heinitaidau'n fwy cyffredin ymysg oedolion na phlant.

Am fod pob dafaden yn heintus, dylid cymryd camau er mwyn osgoi eu lledaenu. Argymhella'r [[Gwasanaeth Iechyd Gwladol]] fod plant sydd â dafaden yn:
* eu gorchuddio gyda bandais gludog tra'n nofio
* gwisgo fflip-fflops pan yn defnyddio cawdoydd comunol
* osgoi rhannu tywelion.&lt;ref&gt;&quot;Clinical Knowledge Summaries: Previous version – Warts (including verrucas)&quot; (PDF). Gwasanaeth Iechyd Gwladol. Ionawr 2007. td. 2. Adalwyd ar 2010-12-05&lt;/ref&gt;

==Triniaeth==
Yn aml, mae triniaeth confensiynol yn effeithiol wrth ymdrin â ferwcas. Mae rhain yn cynnwys:

{| class=&quot;wikitable&quot; style = &quot;float: left; margin-left:15px; text-align:center&quot;
| Triniaeth gychwynnol || [[Asid salicylic]] o'r fferyllfa
|-
| Triniaeth eilradd || [[Cryofeddygaeth]], [[imiwnotherapi]] mewnanaf, neu therapi laser lliw curiadol
|-
| Triniaeth olaf  || [[Bleomycin]], toriad llawdriniaethol
|}
{{clear}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:Clefydau firaol]]
[[Categori:Troed]]</text>
      <sha1>dpj5dzi7i0qem1hk4r7oh6fuqy8bvtc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Non Stanford</title>
    <ns>0</ns>
    <id>119902</id>
    <revision>
      <id>11101947</id>
      <parentid>11100032</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T07:10:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Deb</username>
        <id>7</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2940" xml:space="preserve">{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
[[Triathlon|Triathletwraig]] proffesiynol [[Cymry|Cymreig]] yw '''Non Stanford''' (ganed [[8 Ionawr]] [[1989]]), a Phencampwraig Triathlon y Byd ITU 2013.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/triathlon/24090251| teitl=Britain's Non Stanford wins ITU World Triathlon | cyhoeddwr=bbc.co.uk| dyddiad=14 Medi 2013| dyddiadcyrchiad=14 Medi 2013}}&lt;/ref&gt;

==Bywgraffiad==
Ganed yn [[Abertawe]], a magwyd yng ngorllewin Cymru. Ei chlwb athletau cyntaf oedd y [[Swansea Harriers]].

Roedd Stanford yn rhedwraig traws gwlad lwyddianus cyn cychwyn astudio gwyddoniaeth chwaraeon ac ymarfer corff ym [[Prifysgol Birmingham|Mhrifysgol Birmingham]]. Yn ystod yr haf yn 2008, dechreuodd hyfforddi wrth nofio oherwydd anaf, ac yn dilyn hynny ymunodd â chlwb triathlon y brifysgol.

Daeth yn ail yn y British Triathlon Super Series yn 2009, ac enillodd Ysgoloriaeth Triathlon Paul Weston ar gyfer 2009/10 er mwyn iddi allu canolbwyntio ar y triathlon.&lt;ref&gt;{{dyf gwe| url=http://www.runnerslife.co.uk/Guest-Runners/non-stanford| cyhoeddwr=runnerslife.co.uk| dyddiadcyrchiad=28 Awst 2010| teitl=Non Stanford}}&lt;/ref&gt; Wedi iddi raddio yn 2010, enillodd fedal efydd yn y Premium European Cup yn [[Brasschaat]], a chystadlu yn y gystadleuaeth o fri y ''French Club Championship Series'' y ''Lyonnaise des Eaux'' gan gynrychioli Montpellier Agglo Tri.

Symudodd i Brifysgol Fetropolaidd Leeds, lleoliad pencadlys British Triathlon, ac mae'n hyfforddi gydag Alistair a Jonathan Brownlee. Yn 2012, enillodd Stanford Bencampwriaethau Triathlon y Byd ITU dan 23 yn [[Auckland]], [[Seland Newydd]]. Yn 2013, Stanford oedd y ferch gyntaf erioed i ddilyn ei llwyddiant yn y Bencampwriaeth dan 23 gyda theitl Pencampwraig y Byd hŷn, pan enillodd y ras yn [[Hyde Park, Llundain]].

Ar ôl ennill medal arian i Gymru yn y ras gyfnewid triathlon yng [[Gemau'r Gymanwlad 2022|Ngemau'r Gymanwlad 2022]], aeth ymlaen i ennill Pencampwriaethau Triathlon Ewrop, a chyhoeddi ei hymddeoliad.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.220triathlon.com/news/non-stanford-wins-munich-european-championships-and-announces-retirement/|title=Non Stanford wins Munich European Championships and announces retirement|language=en|date=13 Awst 2022|website=Triathlon|author=Kate Milsom|access-date=16 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

== Dolenni allanol ==
{{Comin|Category:Non Stanford|Non Stanford}}
* [http://britishtriathlonmedia.org/profiles/detail/non-stanford Proffil ar wefan British Triathlon]
{{Rheoli awdurdod}}

{{DEFAULTSORT:Stanford, Non}}
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau Olympaidd yr Haf 2016]]
[[Categori:Cystadleuwyr yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]
[[Categori:Genedigaethau 1989]]
[[Categori:Triathletwyr Cymreig]]
[[Categori:Pobl o Abertawe]]
[[Categori:Merched yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Merched yr 21ain ganrif]]</text>
      <sha1>2m4rgfcujj5twz8m4m40vghfs75016b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rectory Meadow - Rogiet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126979</id>
    <redirect title="Dolydd y Rheithordy - Rogiet" />
    <revision>
      <id>11101968</id>
      <parentid>1587380</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:34:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Dolydd y Rhgeithordy - Rogiet]] to [[Dolydd y Rheithordy - Rogiet]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#AILGYFEIRIO[[Dolydd y Rheithordy - Rogiet]]</text>
      <sha1>haitn0h58tkth3wadz8lrytg59skog6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135662</id>
    <revision>
      <id>11101844</id>
      <parentid>11101757</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:44:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23645" xml:space="preserve">Dyma restr o greaduriaid a ellir eu canfod ar arfordiroedd gwledydd Prydain; daw'r enwau Cymraeg o gronfa [[Cymdeithas Edward Llwyd]] o enwau. Gweler hefyd rhestr [https://llennatur.cymru/Y-Bywiadur ''Y Bywiadur''] Llên Natur.

&gt;&gt;trefn yr wyddor ... gwaith ar y gweill ...&lt;&lt;
;Cymraeg - Saesneg - Lladin
*[[Aderyn drycin bach]], Little shearwater, ''Puffinus assimilis''
*[[Aderyn drycin mawr]], Great shearwater, ''Puffinus gravis''
*[[Aderyn drycin Manaw]], Manx shearwater, ''Puffinus puffinus''
*[[Aderyn drycin y graig]], Northern fulmar, ''Fulmarus glacialis''
*[[Alarch dof]], Mute swan, ''Cygnus olor''
*[[Alarch y Gogledd]], Whooper swan, ''Cygnus cygnus''
*[[Albatros aelddu]], Black-browed albatross, ''Diomedea melanophris''
*[[Bonito]], Atlantic bonito, ''Sarda sarda''
*[[Brithyll]], Brown trout, ''Salmo trutta''
*[[Brwyniad]], European anchovy, ''Engraulis encrasicolus''
*[[Cambig]], Pied avocet, ''Recurvirostra avosetta''
*[[Carfil bach]], Little auk, ''Alle alle''
*[[Cegddu]], European hake, ''Merluccius merluccius''
*[[Cerpyn]], Common carp, ''Cyprinus carpio''
*[[Codyn Ebrill]], Poor cod, ''Trisopterus minutus''
*[[Coegleiddiad]], False killer whale, ''Pseudorca crassidens''
*[[Coegylfinir]], Whimbrel, ''Numenius phaeopus''
*[[Coegylfinir bach]], Little curlew, ''Numenius minutus''
*[[Congren]], European conger, ''Conger conger''
*[[Corhwyaden]], Eurasian teal, ''Anas crecca''
*[[Corhwyaden asgell-las]], Blue-winged teal, ''Anas discors''
*[[Corhwyaden asgellwerdd]], Green-winged teal, ''Anas crecca carolinensis''
*[[Corbennog]], European sprat, ''Sprattus sprattus''
*[[Cornbig (pysgodyn)|Cornbig]], Garfish, ''Belone belone''
*[[Corswennol adeinwen]], White-winged tern, ''Chlidonias leucopterus''
*[[Corswennol ddu]], Black tern, ''Chlidonias niger''
*[[Corswennol farfog]], Whiskered tern, ''Chlidonias hybrida''
*[[Crëyr bach]], Little egret, ''Egretta garzetta''
*[[Crychyn]], Ruffe, ''Gymnocephalus cernuus''
*[[Cwtiad aur]], European golden plover, ''Pluvialis apricaria''
*[[Cwtiad Caint]], Kentish plover, ''Charadrius alexandrinus''
*[[Cwtiad heidiol]], Sociable lapwing, ''Vanellus gregarius''
*[[Cwtiad llwyd]], Grey plover, ''Pluvialis squatarola''
*[[Cwtiad torchog]], Common ringed plover, ''Charadrius hiaticula''
*[[Cwtiad torchog bach]], Little ringed plover, ''Charadrius dubius''
*[[Cwtiad torchog mawr]], Killdeer, ''Charadrius vociferus''
*[[Cwtiad tywod mawr]], Greater sand plover, ''Charadrius leschenaultii''
*[[Cwtiad y traeth]], Ruddy turnstone, ''Arenaria interpres''
*[[Chwiwell]], Eurasian wigeon, ''Anas penelope''
*[[Darsen]], Common dace, ''Leuciscus leuciscus''
*[[Drymiwr]], Stone bass, ''Argyrosomus regius''
*[[Dwrgi]], European otter, ''Lutra lutra''
*[[Eog]], Atlantic salmon, ''Salmo salar''
*[[Fendas]], Vendace, ''Coregonus albula''
*[[Gïach bach]], Jack snipe, ''Lymnocryptes minimus''
*[[Gïach gylfinhir]], Long-billed dowitcher, ''Limnodromus scolopaceus''
*[[Gïach mawr]], Great snipe, ''Gallinago media''
*[[Gobi (pysgod)|Gobi]], Common goby, ''Pomatoschistus microps''
*[[Gobi Norwy]], Norway goby, ''Pomatoschistus norvegicus''
*[[Gobi tryloyw]], Transparent goby, ''Aphia minuta''
*[[Gorwyniad]], Common bleak, ''Alburnus alburnus''
*[[Gwangen]], Twait shad, ''Alosa fallax''
*[[Gweflogyn]], Viviparous eelpout, ''Zoarces viviparus''
*[[Gwrachen Baillon]], Baillon's wrasse, ''Crenilabrus bailloni''
*[[Gwyach fach]], Little grebe, ''Tachybaptus ruficollis''
*[[Gwyach fawr gopog]], Great crested grebe, ''Podiceps cristatus''
*[[Gwyach gorniog]], Horned grebe, ''Podiceps auritus''
*[[Gwyach yddfddu]], Black-necked grebe, ''Podiceps nigricollis''
*[[Gwyach yddfgoch]], Red-necked grebe, ''Podiceps grisegena''
*[[Gwyach ylfinfraith]], Pied-billed grebe, ''Podilymbus podiceps''
*[[Gŵydd Canada]], Canada goose, ''Branta canadensis''
*[[Gŵydd dalcenwen]], Greater white-fronted goose, ''Anser albifrons''
*[[Gŵydd dalcenwen fechan]], Lesser white-fronted goose, ''Anser erythropus''
*[[Gŵydd droedbinc]], Pink-footed goose, ''Anser brachyrhynchus''
*[[Gŵydd ddu]], Brant goose, ''Branta bernicla''
*[[Gŵydd frongoch]], Red-breasted goose, ''Branta ruficollis''
*[[Gŵydd lwyd]], Greylag goose, ''Anser anser''
*[[Gŵydd wyran]], Barnacle goose, ''Branta leucopsis''
*[[Gŵydd y llafur]], Bean goose, ''Anser fabalis''
*[[Gwylan Bonaparte]], Bonaparte's gull, ''Larus philadelphia''
*[[Gwylan Franklin]], Franklin's gull, ''Larus pipixcan
*[[Gwylan Ross]], Ross's gull, ''Rhodostethia rosea''
*[[Gwylan Sabine]], Sabine's gull, ''Larus sabini''
*[[Gwylog]], Common guillemot, ''Uria aalge''
*[[Gwylog ddu]], Black guillemot, ''Cepphus grylle''
*[[Gylfinir]], Eurasian curlew, ''Numenius arquata''
*[[Hadog]], Haddock, ''Melanogrammus aeglefinus''
*[[Herlyn]], Allis shad, ''Alosa alosa''
*[[Heulforgi]], Basking shark, ''Cetorhinus maximus''
*[[Honos]], Common ling, ''Molva molva''
*[[Howtin]], Houting, ''Coregonus oxyrinchus''
*[[Hugan]], Northern gannet, ''Sula bassana''
*[[Hwyaden addfain]], Garganey, ''Anas querquedula''
*[[Hwyaden benddu]], Greater scaup, ''Aythya marila''
*[[Hwyaden bengoch]], Common pochard, ''Aythya ferina''
*[[Hwyaden benwen]], White-headed duck, ''Oxyura leucocephala''
*[[Hwyaden dorchog]], Ring-necked duck, ''Aythya collaris''
*[[Hwyaden ddanheddog]], Common merganser, ''Mergus merganser''
*[[Hwyaden ddu]], American black duck, ''Anas rubripes''
*[[Hwyaden frongoch]], Red-breasted merganser, ''Mergus serrator''
*[[Hwyaden fwythblu]], Common eider, ''Somateria mollissima''
*[[Hwyaden fwythblu'r Gogledd]], King eider, ''Somateria spectabilis''
*[[Hwyaden goch]], Ruddy duck, ''Oxyura jamaicensis''
*[[Hwyaden goch yr eithin]], Ruddy shelduck, ''Tadorna ferruginea''
*[[Hwyaden gopog]], Tufted duck, ''Aythya fuligula''
*[[Hwyaden gribgoch]], Red-crested pochard, ''Netta rufina''
*[[Hwyaden gribog]], Mandarin duck, ''Aix galericulata''
*[[Hwyaden lostfain]], Northern pintail, ''Anas acuta''
*[[Hwyaden lwyd]], Gadwall, ''Anas strepera''
*[[Hwyaden lygad-aur]], Common goldeneye, ''Bucephala clangula''
*[[Hwyaden wyllt]], Mallard, ''Anas platyrhynchos''
*[[Hwyaden yr eithin]], Common shelduck, ''Tadorna tadorna''
*[[Hyrddyn aur]], Golden grey mullet, ''Liza aurata''
*[[Hyrddyn llwyd minfain]], Thinlip mullet, ''Liza ramada''
*[[Hyrddyn llwyd gweflog]], Thicklip grey mullet, ''Chelon labrosus''
*[[Ibis du]], Glossy ibis, ''Plegadis falcinellus''
*[[Lleden Ffrengig]], Atlantic halibut, ''Hippoglossus hippoglossus''
*[[Lleden Thor]], Thor's scaldfish, ''Arnoglossus thori''
*[[Lleden yr Ynys Las]], Greenland halibut, ''Reinhardtius hippoglossoides''
*[[Lleian wen]], Smew, ''Mergus albellus''
*[[Lleiddiad]], Killer whale, ''Orcinus orca''
*[[Llurs]], Razorbill, ''Alca torda''
*[[Llyfrothen]], Rock gunnel, ''Pholis gunnellus''
*[[Llyfrothen Montagu]], Montagu's blenny, ''Coryphoblennius galerita''
*[[Llymrïen]], Lesser sand eel, ''Ammodytes tobianus''
*[[Llysywen]], European eel, ''Anguilla anguilla''
*[[Macrell]], Atlantic mackerel, ''Scomber scombrus''
*[[Macrell Sbaen]], Chub mackerel, ''Scomber japonicus''
*[[Maelgi]], Angelshark, ''Squatina squatina''
*[[Marchfacrell]], Atlantic horse mackerel, ''Trachurus trachurus''
*[[Marlin]], Skipjack tuna, ''Euthynnus pelamis''
*[[Melyngoes bach]], Lesser yellowlegs, ''Tringa flavipes''
*[[Melyngoes mawr]], Greater yellowlegs, ''Tringa melanoleuca''
*[[Merfog]], Common bream, ''Abramis brama''
*[[Mingrwn]], Striped red mullet, ''Mullus surmuletus''
*[[Morflaidd]], Atlantic wolffish, ''Anarhichas lupus''
*[[Morflaidd brith]], Spotted wolffish, ''Anarhichas minor''
*[[Morgi]], Small-spotted catshark, ''Scyliorhinus canicula''
*[[Morgi'r Ynys Las]], Greenland shark, ''Somniosus microcephalus''
*[[Môr-hwyaden ddu]], Common scoter, ''Melanitta nigra''
*[[Môr-hwyaden y Gogledd]], Velvet scoter, ''Melanitta fusca''
*[[Môr-hwyaden yr ewyn]], Surf scoter, ''Melanitta perspicillata''
*[[Morlas]], Atlantic pollack, ''Pollachius pollachius''
*[[Môr-wennol fawr]], Royal tern, ''Sterna maxima''
*[[Môr-wennol fechan]], Little tern, ''Sterna albifrons''
*[[Môr-wennol Forster]], Forster's tern, ''Sterna forsteri''
*[[Môr-wennol fraith]], Sooty tern, ''Sterna fuscata''
*[[Môr-wennol ffrwynog]], Bridled tern, ''Sterna anaethetus''
*[[Môr-wennol gribog leiaf]], Lesser crested tern, ''Sterna bengalensis''
*[[Môr-wennol gawraidd]], Caspian tern, ''Sterna caspia''
*[[Môr-wennol gyffredin]], Common tern, ''Sterna hirundo''
*[[Môr-wennol wridog]], Roseate tern, ''Sterna dougallii''
*[[Môr-wennol y Gogledd]], Arctic tern, ''Sterna paradisaea''
*[[Mulfran]], Great cormorant, ''Phalacrocorax carbo''
*[[Mulfran werdd]], European shag, ''Phalacrocorax aristotelis''
*[[Orff]], Ide, ''Leuciscus idus''
*[[Pâl]], Atlantic puffin, ''Fratercula arctica''
*[[Pandora (pysgod)|Pandora]], Common pandora, ''Pagellus erythrinus''
*[[Pedryn Bulwer]], Bulwer's petrel, ''Bulweria bulwerii''
*[[Pedryn drycin]], European storm petrel, ''Hydrobates pelagicus''
*[[Pedryn drycin Leach]], Leach's storm petrel, ''Oceanodroma leucorhoa''
*[[Pedryn Wilson]], Wilson's storm petrel, ''Oceanites oceanicus''
*[[Penbwl môr]], Pogge, ''Agonus cataphractus''
*[[Pencath]], Wels catfish, ''Silurus glanis''
*[[Penfras y Gogledd]], Boreogadus saida, ''Boreogadus saida''
*[[Penhwyad]], Northern pike, ''Esox lucius''
*[[Penlletwad]], European bullhead, ''Cottus gobio''
*[[Pibydd Baird]], Baird's sandpiper, ''Calidris bairdii''
*[[Pibydd cambig]], Curlew sandpiper, ''Calidris ferruginea''
*[[Pibydd cain]], Pectoral sandpiper, ''Calidris melanotos''
*[[Pibydd coesgoch]], Common redshank, ''Tringa totanus''
*[[Pibydd coesgoch mannog]], Spotted redshank, ''Tringa erythropus''
*[[Pibydd coeswerdd]], Common greenshank, ''Tringa nebularia''
*[[Pibydd cynffonlwyd]], Grey-tailed tattler, ''Tringa brevipes''
*[[Pibydd du]], Purple sandpiper, ''Calidris maritima''
*[[Pibydd bach]], Little stint, ''Calidris minuta''
*[[Pibydd llwyd]], Semipalmated sandpiper, ''Calidris pusilla''
*[[Pibydd Temminck]], Temminck's stint, ''Calidris temminckii''
*[[Pibydd tinwen]], white-rumped sandpiper, ''Calidris fusicollis''
*[[Pibydd y dorlan]], Common sandpiper, ''Actitis hypoleucos''
*[[Pibydd y gors]], Marsh sandpiper, ''Tringa stagnatilis''
*[[Pibydd y mawn]], Dunlin, ''Calidris alpina''
*[[Pibydd y tywod]], Sanderling, ''Calidris alba''
*[[Pibydd yr aber]], Red knot, ''Calidris canutus''
*[[Pilcodyn]], Common minnow, ''Phoxinus phoxinus''
*[[Polan]], Arctic cisco, ''Coregonus autumnalis''
*[[Powan]], Lavaret, ''Coregonus lavaretus''
*[[Rhedwr moelydd]], Eurasian stone-curlew, ''Burhinus oedicnemus''
*[[Rhedwr twyni]], Cream-coloured courser, ''Cursorius cursor''
*[[Rhegen Baillon]], Baillon's crake, ''Porzana pusilla''
*[[Rhegen yr ŷd]], Corn crake, ''Crex crex''
*[[Rhufell]], Common roach, ''Rutilus rutilus''
*[[Salpa]], Salema porgy, ''Sarpa salpa''
*[[Sgipiwr]], Atlantic saury, ''Scomberesox saurus''
*[[Sgiwen fach]], Pomarine skua, ''Stercorarius pomarinus''
*[[Sgiwen fawr]], Great skua, ''Stercorarius skua''
*[[Sgiwen lostfain]], Long-tailed skua, ''Stercorarius longicaudus''
*[[Sgiwen Pegwn y De]], South Polar skua, ''Stercorarius maccormicki''
*[[Sgiwen y Gogledd]], Arctic skua, ''Stercorarius parasiticus''
*[[Sgreten]], Tench, ''Tinca tinca''
*[[Styrsiwn]], European sea sturgeon, ''Acipenser sturio''
*[[Swtan barfog bach]], Tadpole fish, ''Raniceps raninus''
*[[Swtan Norwy]], Norway pout, ''Trisopterus esmarkii''
*[[Tiwna]], Atlantic bluefin tuna, ''Thunnus thynnus''
*[[Torsg]], Cusk, ''Brosme brosme''
*[[Torbwt]], Turbot, ''Scophthalmus maximus''
*[[Trochydd gyddfddu]], Black-throated diver, ''Gavia arctica''
*[[Trochydd gyddfgoch]], Red-throated diver, ''Gavia stellata''
*[[Trochydd mawr]], Great Northern diver, ''Gavia immer''
*[[Trochydd pigwyn]], White-billed diver, ''Gavia adamsii''


*[[Gwrachen Gennog]], Scale-rayed wrasse, Acantholabrus palloni
*[[Llwynog Môr]], Common thresher, Alopias vulpinus
*[[Morflaidd Brith Danheddog]], Northern wolffish, Anarhichas denticulatus
*[[Pysgodyn Arian Mawr]], Greater argentine, Argentina silus
*[[Pysgodyn Arian Bach]], argentine, Argentina sphyraena
*[[Ysgyfarnog Fôr]], Red gurnard, Aspitrigla cuculus
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian Cennog]], Big-scale sand smelt, Atherina boyeri
*[[Pysgodyn Ystlys-Arian]], Sand smelt, Atherina presbyter
*[[Macrell Roche]], Bullet tuna, Auxis rochei
*[[Morfil Pigfain]], Common minke whale, Balaenoptera acutorostrata
*[[Morfil Asgellog Sei]], Sei whale, Balaenoptera borealis
*[[Morfil Asgellog Glas]], Blue whale, Balaenoptera musculus
*[[Morfil Asgellog Llwyd]], Fin whale, Balaenoptera physalus
*[[Pysgodyn Clicied]], Grey triggerfish, Balistes carolinensis
*[[Llyfrothen Adeiniog]], Butterfly blenny, Blennius ocellaris
*[[Merfog Gwyn]], Silver bream, Blicca bjoerkna
*[[Pysgodyn Llygad-Llo]], Boops boops, Boops boops
*[[Merfog Môr]], Atlantic pomfret, Brama brama
*[[Lleden Felen Fach]], Solenette, Buglossidium luteum
*[[Bwgan Dŵr]], Common dragonet, Callionymus lyra
*[[Bwgan Brith]], Spotted dragonet, Callionymus maculatus
*[[Crwban Môr Pendew]], Loggerhead sea turtle, Caretta caretta
*[[Pysgodyn Du]], Rudderfish, Centrolophus niger
*[[Crwban Môr Gwyrdd]], Green sea turtle, Chelonia mydas
*[[Cwningen Fôr]], Rabbit fish, Chimaera monstrosa
*[[Brithyll Mair Pum-Barf]], Fivebeard rockling, Ciliata mustela
*[[Hwyaden Gynffon-Hir]], Long-tailed duck, Clangula hyemalis
*[[Pennog (Neu Ysgadenyn)]], Atlantic herring, Clupea harengus
*[[Gwrachen Seithliw]], Mediterranean rainbow wrasse, Coris julis
*[[Cynffon Llygoden]], Coryphaenoides rupestris, Coryphaenoides rupestris
*[[Gwrachen Eurben]], Corkwing wrasse, Crenilabrus melops
*[[Gobi Gwydraidd]], Crystal goby, Crystallogobius linearis
*[[Gwrachen Fair]], Goldsinny wrasse, Ctenolabrus rupestris
*[[Iâr Fôr]], Cyclopterus lumpus, Cyclopterus lumpus
*[[Morlo Cycyllog]], Hooded seal, Cystophora cristata
*[[Morgath Ddu]], Common stingray, Dasyatis pastinaca
*[[Morfil Gwyn]], Beluga whale, Delphinapterus leucas
*[[Dolffin Cyffredin]], Short-beaked common dolphin, Delphinus delphis
*[[Merfog Ysgithrog]], Common dentex, Dentex dentex
*[[Crwban Môr Cefn-Lledr]], Leatherback sea turtle, Dermochelys coriacea
*[[Draenogyn Mor]], European seabass, Dicentrarchus labrax
*[[Môr-Wiber Fach]], Lesser weever, Echiichthys vipera
*[[Brithyll Mair Pedair-Barf]], Fourbeard rockling, Enchelyopus cimbrius
*[[Crwban Môr Gwalchbig]], Hawksbill sea turtle, Eretmochelys imbricata
*[[Morlo Barfog]], Bearded seal, Erignathus barbatus
*[[Morgi Seithliw]], Velvet belly lanternshark, Etmopterus spinax
*[[Tiwna Bach]], Little tunny, Euthynnus alletteratus
*[[Chwyrnwr Llwyd]], Grey gurnard, Eutrigla gurnardus
*[[Swtan Arian]], Silvery pout, Gadiculus argenteus
*[[Penfras (Neu Codyn)]], Atlantic cod, Gadus morhua
*[[Penfras Yr Ynys Las]], Greenland cod, Gadus ogac
*[[Brithyll Mair Tair-Barf]], Three-bearded rockling, Gaidropsarus vulgaris
*[[Ci Glas]], School shark, Galeorhinus galeus
*[[Morgi Cegddu]], Blackmouth catshark, Galeus melastomus
*[[Crothell Dri Phigyn]], Three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus
*[[Môr-Wennol Ylfinbraff]], Gull-billed tern, Gelochelidon nilotica
*[[Cwtiad-Wennol Adain-Ddu]], Black-winged Pratincole, Glareola nordmanni
*[[Cwtiad-Wennol Dorchog]], Collared pratincole, Glareola pratincola
*[[Morfil Pengrwn]], Long-finned pilot whale, Globicephala melas
*[[Lleden Wrach]], Witch (righteye flounder), Glyptocephalus cynoglossus
*[[Llyfrothen Dŵr Croyw]], Gobio gobio, Gobio gobio
*[[Gobi Mawr]], Giant goby, Gobius cobitis
*[[Gobi Couch]], Couch's goby, Gobius couchi
*[[Gobi Mingoch]], Red-mouthed goby, Gobius cruentatus
*[[Gobi Du]], Black goby, Gobius niger
*[[Bill Bigog]], Rock goby, Gobius paganellus
*[[Dolffin Risso]], Risso's dolphin, Grampus griseus
*[[Pioden Fôr]], Eurasian Oystercatcher, Haematopus ostralegus
*[[Eryr Môr]], White-tailed Eagle, Haliaeetus albicilla
*[[Eryr Moel]], Bald Eagle, Haliaeetus leucocephalus
*[[Morlo Llwyd]], Grey seal, Halichoerus grypus
*[[Hirgoes]], Black-winged stilt, Himantopus himantopus
*[[Morfil Trwyn Potel]], Northern bottlenose whale, Hyperoodon ampullatus
*[[Sgorpion Môr Deugorn]], Twohorn sculpin, Icelus bicornis
*[[Pysgodyn Hwyliog]], Indo-Pacific sailfish, Istiophorus platypterus
*[[Morfil Sberm Lleiaf]], Pygmy sperm whale, Kogia breviceps
*[[Cleiriach Y Gwymon]], Ballan wrasse, Labrus bergylta
*[[Gwrachen Resog]], Cuckoo wrasse, Labrus mixtus
*[[Dolffin Ystlyswyn]], Atlantic white-sided dolphin, Lagenorhynchus acutus
*[[Dolffin Pigwyn]], White-beaked dolphin, Lagenorhynchus albirostris
*[[Corgi Môr]], Porbeagle, Lamna nasus
*[[Llysywen Bendoll Yr Afon]], European river lamprey, Lampetra fluviatilis
*[[Gwylan Y Penwaig]], European herring gull, Larus argentatus
*[[Gwylan Chwerthinog]], Laughing gull, Larus atricilla
*[[Gwylan Y Gweunydd]], Common gull, Larus canus
*[[Gwylan Fodrwybig]], Ring-billed gull, Larus delawarensis
*[[Gwylan Gefnddu Leiaf]], Lesser black-backed gull, Larus fuscus
*[[Gwylan Yr Arctig]], Iceland gull, Larus glaucoides
*[[Gwylan y Gogledd]], Glaucous gull, ''Larus hyperboreus''
*[[Gwylan Môr y Canoldir]], Mediterranean gull, ''Larus melanocephalus''
*[[Gwylan Fechan]], Little gull, Larus minutus
*[[Gwylan Benddu]], Black-headed gull, Larus ridibundus
*[[Lleden Fair Bedwar-Smotyn]], Lepidorhombus boscii, Lepidorhombus boscii
*[[Gobi Fries]], Fries's goby, Lesuerigobius friesii
*[[Twb Y Dail]], European chub, Leuciscus cephalus
*[[Lleden Dywod]], Common dab, Limanda limanda
*[[Pibydd Llydanbig]], Broad-billed sandpiper, Limicola falcinellus
*[[Rhostog Gynffonfraith]], Bar-tailed godwit, Limosa lapponica
*[[Iâr Fôr Lysnafeddog]], Common seasnail, Liparis liparis
*[[Llyfrothen Benddu]], Lipophrys pholis, Lipophrys pholis
*[[Cythraul Y Môr]], Lophius piscatorius, Lophius piscatorius
*[[Penfras Dŵr Croyw]], Burbot, Lota lota
*[[Llyfrothen Fain]], snake blenny, Lumpenus lampretaeformis
*[[Caplan (pysgodyn)|Caplan]], Capelin, Mallotus villosus
*[[Morfil Cefngrwm]], Humpback whale, Megaptera novaeangliae
*[[Gwyniad Môr]], Merlangius, Merlangius merlangus
*[[Morfil Gylfinog Sowerby]], Sowerby's beaked whale, Mesoplodon bidens
*[[Morfil Gylfinog True]], True's beaked whale, Mesoplodon mirus
*[[Swtan Glas]], Blue whiting, Micromesistius poutassou
*[[Lleden Lefn]], Lemon sole, Microstomus kitt
*[[Pysgodyn Haul]], Ocean sunfish, Mola mola
*[[Honos Glas]], Blue ling, Molva dypterygia
*[[Morfil Uncorn]], Narwhal, Monodon monoceros
*[[Morgi Llyfn]], Starry smooth-hound, Mustelus asterias
*[[Morgi Serennog]], Common smooth-hound, Mustelus mustelus
*[[Sgorpion Môr Pedwar-Corn]], Fourhorn sculpin, Myoxocephalus quadricornis
*[[Safngrwn]], Myxine glutinosa, Myxine glutinosa
*[[Pibell Fôr Leiaf]], Worm pipefish, Nerophis lumbriciformis
*[[Pibell Fôr Drwynsyth]], Straightnose pipefish, Nerophis ophidion
*[[Morlo Ysgithrog]], Walrus, Odobenus rosmarus
*[[Eog Cefngrwm]], Pink salmon, Oncorhynchus gorbuscha
*[[Bonito Unlliw]], Orcynopsis unicolor, Orcynopsis unicolor
*[[Brwyniad Conwy]], European smelt, Osmerus eperlanus
*[[Merfog Coch]], Blackspot seabream, Pagellus bogaraveo
*[[Gwylan Ifori]], Ivory Gull, Pagophila eburnea
*[[Twmpot]], Tompot blenny, Parablennius gattorugine
*[[Lleden Wadn Y Tywod]], Sand sole, Pegusa lascaris
*[[Morfil Pen Pwmpen]], Melon-headed whale, Peponocephala electra
*[[&quot;Draenogyn Dŵr Croyw(G)]],  draenogiaid dŵr croyw&quot;, European perch
*[[Llysywen Bendoll Y Môr]], Sea lamprey, Petromyzon marinus
*[[Llydandroed Llwyd]], Red phalarope, Phalaropus fulicarius
*[[Llydandroed Gyddfgoch]], Red-necked phalarope, Phalaropus lobatus
*[[Llydandroed Wilson]], Wilson's Phalarope, Phalaropus tricolor
*[[Pibydd Torchog]], Ruff, Philomachus pugnax
*[[Morlo Cylchog]], Ringed seal, Phoca hispida
*[[Morlo Cyffredin]], Harbor seal, Phoca vitulina
*[[Llamhidydd]], Harbour porpoise, Phocoena phocoena
*[[Lleden Benglwm Norwy]], Norwegian topknot, Phrynorhombus norvegicus
*[[Lleden Benglwm Eckstrom]], , Phrynorhombus regius
*[[Morfil Sberm]], Sperm whale, Physeter macrocephalus
*[[Lleden Fwd]], European flounder, Platichthys flesus
*[[Lleden Goch]], European plaice, Pleuronectes platessa
*[[Corgwtiad Aur]], American golden plover, Pluvialis dominica
*[[Chwitlyn Glas]], Pollachius virens, Pollachius virens
*[[Pysgodyn Broc Môr]], Atlantic wreckfish, Polyprion americanus
*[[Gobi'r Tywod]], Sand goby, Pomatoschistus minutus
*[[Gobi Lliwgar]], Painted goby, Pomatoschistus pictus
*[[Rhegen Fraith]], Spotted crake, Porzana porzana
*[[Morgi Glas]], Blue shark, Prionace glauca
*[[Merfog Arian]], silver pomfret, Pterycombus brama
*[[Crothell Naw Pigyn]], Ninespine stickleback, Pungitius pungitius
*[[Morgath Wen]], white skate, Raja alba
*[[Morgath (Neu Cath Fôr)]], Common skate, Raja batis
*[[Morgath Drwynbwl]], cownose ray, Raja bonasus
*[[Morgath Styds]], Thornback ray, Raja clavata
*[[Morgath Gribog]], shagreen ray, Raja fullonica
*[[Morgath Lygaid-Bach]], Smalleyed ray, Raja microocellata
*[[Morgath Bigog]], Thorny skate, Raja radiata
*[[Morgath Donnog]], Undulate ray, Raja undulata
*[[Rhegen Ddŵr]], Water Rail, Rallus aquaticus
*[[Pysgodyn Haul Main]], Slender sunfish, Ranzania laevis
*[[Gwylan Goesddu]], Black-legged Kittiwake, Rissa tridactyla
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Brithyll Seithliw]], Rainbow trout, Salmo gairdneri
*[[Siwin (Neu Gwyniedyn)]], Brown trout, Salmo trutta
*[[Torgoch Afon]], Brook trout, Salvelinus fontinalis
*[[Pennog Mair]], European pilchard, Sardina pilchardus
*[[Pysgodyn Rhudd]], Common rudd, Scardinius erythrophthalmus
*[[Lleden Fannog]], Brill (fish), Scophthalmus rhombus
*[[Pysgodyn Safnlas]], Scorpaenidae, Scorpaenidae
*[[Morgi Brych]], Nursehound, Scyliorhinus stellaris
*[[Pysgodyn Coch]], Rose fish, Sebastes marinus
*[[Pysgodyn Coch Norwy]], Norway haddock, Sebastes viviparus
*[[Lleden Chwithig]], Common sole, Solea solea
*[[Morgi Pen Morthwyl]], Smooth hammerhead, Sphyrna zygaena
*[[Crothell Bymtheg-Pigyn]], Spinachia spinachia, Spinachia spinachia
*[[Merfog Du]], Black seabream, Spondyliosoma cantharus
*[[Ci Pigog]], Spiny dogfish, Squalus acanthias
*[[Dolffin Rhesog]], striped dolphin, Stenella caeruleoalba
*[[Draenogyn Cegfawr]], Zander, Stizostedion lucioperca
*[[Pibell Fôr Nilsson]], Lesser pipefish, Syngnathus rostellatus
*[[Pibell Fôr Drwynllydan]], Broadnosed pipefish, Syngnathus typhle
*[[Merfog Asgell-Hir]], Big-scale pomfret, Taractichthys longipinnis
*[[Sgorpion Môr]], Taurulus bubalis, Taurulus bubalis
*[[Sgorpion Môr Norwy]], Norway bullhead, Taurulus lilljeborgi
*[[Gobi Mannog]], Leopard-spotted goby, Thorogobius ephippiatus
*[[Tiwna Asgell-Hir]], Albacore, Thunnus alalunga
*[[Tiwna Melyn]], Yellowfin tuna, Thunnus albacares
*[[Cangen Las]], Grayling (species), Thymallus thymallus
*[[Morgath Drydan Fraith]], Marbled electric ray, Torpedo marmorata
*[[Morgath Drydan]], Atlantic torpedo, Torpedo nobiliana
*[[Môr-Wiber Fawr]], Greater weever, Trachinus draco
*[[Chwyrnwr Ysgithrog]], Piper gurnard, Trigla lyra
*[[Chwyrnwr Rhesog]], Streaked gurnard, Trigloporus lastoviza
*[[Codyn Llwyd]], Trisopterus luscus, Trisopterus luscus
*[[Dolffin Trwyn Potel]], Common bottlenose dolphin, Tursiops truncatus
*[[Pysgodyn Cleddyf]], Swordfish, Xiphias gladius
*[[Pysgodyn Darn Arian]], John Dory, Zeus faber
*[[Morfil Gylfinog Cuvier]], Cuvier's beaked whale, Ziphius cavirostris

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr adar Cymru]]

[[Categori:Creaduriaid arfordir Prydain| ]]
[[Categori:Rhestrau anifeiliaid|Creaduriaid morol gwledydd Prydain]]
[[Categori:Rhywogaethau o anifeiliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o famaliaid| *]]
[[Categori:Rhywogaethau o bysgod| *]]</text>
      <sha1>60hk736d5y9o5dp7bav787ihxbb12cv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gemau'r Gymanwlad 2018</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136862</id>
    <revision>
      <id>11101969</id>
      <parentid>11099042</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:37:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15551" xml:space="preserve">{{Commonwealth Games infobox
| Name = 21in Gemau'r Gymanwlad
| Logo = 2018 Commonwealth Games.svg
| Size = 150
| Host city = [[Gold Coast, Queensland|Arfordir Aur]], [[Awstralia]]
| Optional caption =
| Nations participating = 71
| Athletes participating = 
| Events = 19
| Opening ceremony = 4 Ebrill
| Closing ceremony = 14 Ebrill
| Officially opened by = [[Y Tywysog Siarl, Tywysog Cymru]]
| Queen's Baton = [[Sally Pearson]]
| Stadium = [[Stadiwm Carrara]]
| previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2014|XX]]
| next = [[Gemau'r Gymanwlad 2022|XXII]]
}}
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth yn_cynnwys}}
'''Gemau'r Gymanwlad 2018''' oedd yr unfed tro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. [[Gold Coast, Queensland|Arfordir Aur]], [[Queensland]], [[Awstralia]] oedd cartref y Gemau gafodd eu cynnal rhwng 4 - 15 Ebrill 2018. Cafwyd cyfarfod i ddewis y ddinas fyddai'n cynnal y Gemau yn ystod Cyfarfod Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad yn Basseterre, [[Sant Kitts-Nevis]] ym mis Tachwedd 2011 gyda Dinas Gold Coast yn ennill y bleidlais gyda 43 pleidlais a 27 pleidlais i Hambantota, [[Sri Lanca]] a ddaeth yn ail.

Dyma oedd y pumed tro i Awstralia gynnal Gemau'r Gymanwlad.

==Uchafbwyntiau'r Gemau==
Flora Duffy o [[Bermuda]] gipiodd fedal aur cyntaf y Gemau yn y [[Triathlon]] i ferched. Dyma oedd medal aur cyntaf Bermuda yng Ngemau'r Gymanwlad ers i Nick Saunders gipio aur yn y [[naid uchel]] yn [[Gemau'r Gymanwlad 1990|Auckland ym 1990]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/sports/flora-duffy-of-bermuda-wins-1st-commonwealth-games-gold/2018/04/04/bf6afa76-386a-11e8-af3c-2123715f78df_story.html?utm_term=.2217de93b13e |title=Flora Duffy of Bermuda wins 1st Commonwealth Games gold |publisher=The Washington Post |date=2018-04-04 }}{{Dolen marw|date=June 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://thecgf.com/results/games/3042/9/gold |title=Bermuda Gold medals Auckland 1990 |publisher=Commonwealth Games Federation}}&lt;/ref&gt;.

Llwyddodd [[Fanwatw]], [[Ynysoedd Cook]], [[Ynysoedd Solomon]], [[Dominica]], [[Ynysoedd Morwynol Prydain]] a [[Sant Lwsia]] i ennill medal am y tro cyntaf yn hanes [[Gemau'r Gymanwlad]]. 

Daeth medalau Fanwatw, Dominica, Ynysoedd Morwynol Prydain a Sant Lwsia yn yr [[athletau]] wrth i Kyron McMaster ennill aur yn y 400m dros y clwydi i'r Ynysoedd Morwynol Prydain&lt;ref&gt;{{cite web|date=2018-04-12|title=A year after Hurricane Irma, Kyron McMaster wins BVI's first Commonwealth medal|url=https://www.cnn.com/2018/04/12/sport/kyron-mcmaster-wins-british-virgin-islands-first-commonwealth-medal/index.html|publisher=CNN}}&lt;/ref&gt; a cipiodd Levern Spencer o Sant Lwsia yr aur yn y naid uchel&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://stluciatimes.com/2018/04/14/levern-spencer-wins-gold-at-commonwealth-games/ |title=Levern Spencer wins gold at Commonwealth Games |publisher=St Lucia Times |date=2018-04-14 }}{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Cafwyd medalau efydd i Friana Kwevira o Fanwatw yn y gwaywffon T36&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1063725/simbine-stuns-blake-to-win-commonwealth-games-100-metres-spoils|title=Simbine stuns Blake to win Commonwealth Games 100 metres|date=2018-4-09|publisher=Insidethegames.biz}}&lt;/ref&gt;, Thea Lafond o Dominica yn y [[naid driphlyg]] i ferched&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://dominicanewsonline.com/news/homepage/news/sports/breaking-news-thea-lafond-wins-bronze-for-dominica-at-commonwealth-games/ |title=Thea Lafond wins bronze for Dominica at Commonwealth Games |publisher=Dominica News Online |date=2018-0410}}&lt;/ref&gt;.

Llwyddodd Aidan Zittersteijn a Taiki Paniani o Ynysoedd Cook i drechu'r pâr o [[Malta]] er mwyn ennill medal efydd yng nghystadleuaeth parau [[bowlio lawnt]] a cipiodd Jenly Wini fedal efydd yng nghategori 58&amp;nbsp;kg [[codi pwysau]] i Ynysoedd Solomon&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://asiapacificreport.nz/2018/04/11/cook-islands-solomon-islands-and-vanuatu-win-medals-at-games/ |title=Cook Islands, Solomon Islands and Vanuatu win medals at games |publisher=Asia Pacific report}}&lt;/ref&gt;.

Y codwr pwysau o [[Seland Newydd]], [[David Liti]], gafodd ei urddo â [[Gwobr David Dixon]] yn ystod y Seremoni Cloi.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.stuff.co.nz/sport/commonwealth-games/103125831/david-liti-receives-the-david-dixon-award-for-outstanding-sporting-spirit-at-commonwealth-games|title=David Liti recieves the David Dixon Award for outstanding sporting spirit|publisher=Stuff.co.nz |date=2018-04-15}}&lt;/ref&gt;.

==Chwaraeon==
Dychwelodd [[Pêl-fasged]] i'r gemau ar draul [[Jiwdo]] gyda [[Rygbi Saith-bob-ochr yn Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi Saith-bob-ochr]] a [[Pel-foli Traeth]] yn cael eu cyflwyno am y tro cyntaf&lt;ref&gt;{{ cite web |url=https://www.goldcoastbulletin.com.au/sport/exclusive-beach-volleyball-to-be-played-at-the-2018-gold-coast-commonwealth-games/news-story/0e75284699bda7026d0f84fd14bd5a95 |title=Beach volleyball to be played at the 2018 Gold Coast Commonwealth Games |published=Gold Coast Bulletin |date=2016-03-08}}&lt;/ref&gt;

{{col-begin|width=75%}}
{{col-4}}
* [[Delwedd:Athletics pictogram.svg|20px]] [[Athletau yng Ngemau'r Gymanwlad|Athletau]]
* [[Delwedd:Badminton pictogram.svg|20px]] [[Badminton yng Ngemau'r Gymanwlad|Badminton]]
* [[Beicio]]
** [[Delwedd:Cycling (road) pictogram.svg|20px]] [[Beicio lôn|Lôn]]
** [[Delwedd:Cycling (track) pictogram.svg|20px]] [[Beicio trac|Trac]]
** [[Delwedd:Cycling (mountain biking) pictogram.svg|20px]] [[Beicio mynydd|Mynydd]]
* [[Delwedd:Boxing pictogram.svg|20px]] [[Bocsio]]
{{col-4}}
* [[Delwedd:Lawn bowls pictogram.svg|20px]]  [[Bowlio lawnt yng Ngemau'r Gymanwlad|Bowlio lawnt]]
*  [[Delwedd:weightlifting pictogram.svg|20px]]  [[Codi pwysau yng Ngemau'r Gymanwlad|Codi pwysau]]
* Dyfrol
** [[Delwedd:Swimming pictogram.svg|20px]] [[Nofio]]
** [[Delwedd:Synchronized swimming pictogram.svg|20px]] [[Nofio cydamseredig]]
** [[Delwedd:Diving pictogram.svg|20px]] [[Plymio]]
{{col-4}}
* [[Gymnasteg]]
** [[Delwedd:Gymnastics (artistic) pictogram.svg|20px]] [[Gymnasteg artistig|Artistig]]
** [[Delwedd:Gymnastics (rhythmic) pictogram.svg|20px]] [[Gymnasteg rhythmig|Rhythmig]]
*  [[Delwedd:Hockey pictogram.svg|20px]] [[Hoci]]
*  [[Delwedd:Basketball pictogram.svg|20px]] [[Pêl-fasged]]
* [[Delwedd:Volleyball (beach) pictogram.svg|20px]] [[Pêl-foli Traeth]]
*  [[Delwedd:Netball pictogram.svg|20px]] [[Pêl-rwyd yng Ngemau'r Gymanwlad|Pêl-rwyd]]
{{col-4}}
* [[Delwedd:Wrestling pictogram.svg|20px]] [[Reslo yng Ngemau'r Gymanwlad|Reslo]]
* [[Delwedd:Rugby pictogram.svg|20px]]  [[Rygbi saith-bob-ochr yng Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi saith-bob-ochr]]
* [[Delwedd:Shooting pictogram.svg|20px]] [[Saethu]]
* [[Delwedd:Squash pictogram.svg|20px]] [[Sboncen yng Ngemau'r Gymanwlad|Sboncen]]
* [[Delwedd:Table tennis pictogram.svg|20px]] [[Tenis bwrdd]]
* [[Delwedd:Triathlon pictogram.svg|20px]] [[Triathlon]]
{{col-end}}

==Timau yn cystadlu==
Roedd pob un o 71 o wledydd y [[Gymanwlad]] yn gyrru tîm i Gemau'r Gymanwlad, 2018 gyda [[Gambia]] yn dychwelyd i'r Gymanwlad ym mis Mawrth 2018&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1063321/gambia-to-compete-at-gold-coast-2018-after-being-readmitted-as-cgf-member |title=Gambia to compete at Gold Coast 2018 after readmitted as CGF member |published=InsideTheGames.biz |date=2018-03-31}}&lt;/ref&gt; ond ni fu y [[Maldives]] yn cystadlu ar ôl gadael y Gymanwlad yn 2016&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1042634/maldives-set-to-miss-gold-coast-2018-after-resigning-from-commonwealth |title=Maldives set to miss Gold Coast 2018 after resigning from Commonwealth |published=InsideTheGames.biz |date=2016-10-14}}&lt;/ref&gt;.

{|
|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Anguilla}} [[Anguilla]]
* {{baner|Antigwa a Barbiwda}} [[Antigwa a Barbiwda]]
* {{baner|Awstralia}} [[Awstralia]]
* {{baner|Bahamas}} [[Bahamas]]
* {{baner|Bangladesh}} [[Bangladesh]]
* {{baner|Barbados}} [[Barbados]]
* [[Delwedd:Flag of Belize.svg|21px]] [[Belîs]]
* {{baner|Bermiwda}} [[Bermiwda]]
* {{baner|Botswana}} [[Botswana]]
* {{baner|Brwnei}} [[Brwnei Darussalam]]
* {{baner|Camerŵn}} [[Camerŵn]]
* {{baner|Canada}} [[Canada]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Cymru}} [[Cymru]]
* {{baner|Cyprus}} [[Cyprus]]
* {{baner|De Affrica}} [[De Affrica]]
* {{baner|Dominica}} [[Dominica]]
* {{baner|Fanwatw}} [[Fanwatw]]
* {{baner|Gambia}} [[Gambia]]
* {{baner|Ghana}} [[Ghana]]
* {{baner|Gibraltar}} [[Gibraltar]]
* {{baner|Gogledd Iwerddon}} [[Gogledd Iwerddon]]
* {{baner|Grenada}} [[Grenada]]
* {{baner|Guernsey}} [[Guernsey]]
* {{baner|Gaiana}} [[Gaiana]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* [[Delwedd:Flag of Hong Kong.svg|21px]] [[Hong Cong]]
* {{baner|India}} [[India]]
* {{baner|Jamaica}} [[Jamaica]]
* {{baner|Jersey}} [[Jersey]]
* {{baner|Cenia}} [[Cenia]]
* {{baner|Ciribati}} [[Ciribati]]
* [[Delwedd:Flag of Lesotho (1987-2006).svg|21px]] [[Lesotho]]
* {{baner|Lloegr}} [[Lloegr]]
* {{baner|Malawi}} [[Malawi]]
* {{baner|Malaysia}} [[Maleisia]]
* {{baner|Malta}} [[Malta]]
* {{baner|Mawrisiws}} [[Mawrisiws]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Montserrat}} [[Montserrat]]
* [[Delwedd:Flag of Mozambique.svg|21px]] [[Mosambic]]
* {{baner|Namibia}} [[Namibia]]
* {{baner|Nawrw}} [[Nawrw]]
* {{baner|Nigeria}} [[Nigeria]]
* {{baner|Pacistan}} [[Pacistan]]
* {{baner|Papua Gini Newydd}} [[Papua Gini Newydd]]
* {{baner|Rwanda}} [[Rwanda]]
* {{baner|Samoa}} [[Samoa]]
* {{baner|Seland Newydd}} [[Seland Newydd]]
* {{baner|Seychelles}} [[Seychelles]]
* {{baner|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Singapôr}} [[Singapôr]]
* {{baner|Sri Lanca}} [[Sri Lanca]]
* {{baner|Saint Helena}} [[St Helena]]
* {{banergwlad|Sant Kitts-Nevis}}
* [[Delwedd:Flag of Saint Lucia (1967-1979).svg|21px]] [[Sant Lwsia]]
* [[Delwedd:Flag of Saint Vincent and the Grenadines.svg|21px]] [[Saint Vincent a'r Grenadines|St Vincent]]
* {{baner|Sambia}} [[Sambia]]
* [[Delwedd:Flag of Swaziland.svg|21px]] [[Gwlad Swasi]]
* {{baner|Tansanïa}} [[Tansanïa]]
* {{baner|Tonga}} [[Tonga]]
* {{baner|Trinidad_a_Tobago}} [[Trinidad a Thobago]]
* {{baner|Twfalw}} [[Twfalw]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Wganda}} [[Wganda]]
* {{flagcountry|CYM}}
* [[Delwedd:Flag of the Cook Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Cook]]
* [[Delwedd:Flag of the Falkland Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd y Falklands]]
* [[Delwedd:Flag of the Isle of Mann.svg|21px]] [[Ynys Manaw]]
* [[Delwedd:Flag of Norfolk Island.svg|21px]] [[Ynys Norfolk]]
* {{baner|Ynysoedd Solomon}} [[Ynysoedd Solomon]]
* {{baner|Ynysoedd Turks a Caicos}} [[Ynysoedd Turks a Caicos]]
* [[Delwedd:Flag of the British Virgin Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Morwynol Prydain]]
* {{baner|Yr Alban}} [[Yr Alban]]
|}

==Tabl medalau==
Roedd 275 o wahanol gampau  yn y Gemau a llwyddodd 43 o wledydd gwahanol i gipio medal gyda'r tîm cartref, Awstralia, yn gorffen ar frig y tabl medalau&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://results.gc2018.com/en/all-sports/medal-standings.htm |title=Official medal table |publisher=GC2018}}&lt;/ref&gt;

{| {{RankedMedalTable|caption=2018 Commonwealth Games medal table|team=CGA}}
|-bgcolor=&quot;#ccccff&quot;

| 1 || align=&quot;left&quot; | {{AUS}}* || 80 || 59 || 59 || 198
|-
| 2 || align=&quot;left&quot; | {{ENG}} || 45 || 45 || 46 || 136
|-
| 3 || align=&quot;left&quot; | {{IND}} || 26 || 20 || 20 || 66
|-
| 4 || align=&quot;left&quot; | {{CAN}} || 15 || 40 || 27 || 82
|-
| 5 || align=&quot;left&quot; | {{NZL}} || 15 || 16 || 15 || 46
|-
| 6 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|De Affrica}} || 13 || 11 || 13 || 37
|-
| 7 || align=&quot;left&quot; | {{CYM}} || 10 || 12 || 14 || 36
|-
| 8 || align=&quot;left&quot; | {{SCO}} || 9 || 13 || 22 || 44
|-
| 9 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nigeria}} || 9 || 9 || 6 || 24
|-
| 10 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Cyprus}} || 8 || 1 || 5 || 14
|-
&lt;/onlyinclude&gt;
| 11 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Jamaica}} || 7 || 9 || 11 || 27
|-
| 12 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malaysia}} || 7 || 5 || 12 || 24
|-
| 13 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Singapore}} || 5 || 2 || 2 || 9
|-
| 14 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Kenya}} || 4 || 7 || 6 || 17 
|-
| 15 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Uganda}} || 3 || 1 || 2 || 6
|-
| 16 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Botswana}} || 3 || 1 || 1 || 5
|-
| 17 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Samoa}} || 2 || 3 || 0 || 5
|-
| 18 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Trinidad a Tobago}} || 2 || 1 || 0 || 3
|-
| 19 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Namibia}} || 2 || 0 || 0 || 2
|-
| 20 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Gogledd Iwerddon}} || 1 || 7 || 4 || 12
|-
| 21 || align=&quot;left&quot; | {{baner|Bahamas}} [[Bahamas]] || 1 || 3 || 0 || 4
|-
| 22 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Papua Gini Newydd}} || 1 || 2 || 0 || 3
|-
| 23 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Fiji}} || 1 || 1 || 2 || 4
|-
| 24 || align=&quot;left&quot; | {{PAK}} || 1 || 0 || 4 || 5
|-
| 25 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Grenada}} || 1 || 0 || 1 || 2
|-
|rowspan=4| 26 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Bermuda}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Guyana}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of the British Virgin Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Morwynol Prydain]] || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of Saint Lucia.svg|21px]] [[Sant Liwsia]] || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| 30 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Bangladesh}} || 0 || 2 || 0 || 2
|-
| 31 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Sri Lanka}} || 0 || 1 || 5 || 6
|-
| 32 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Cameroon}} || 0 || 1 || 2 || 3
|-
| 33 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Dominica}} || 0 || 1 || 1 || 2
|-
|rowspan=3| 34 || align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of the Isle of Mann.svg|21px]] [[Ynys Manaw]] || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Mawrisiws}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nawrw}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|rowspan=2| 37 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malta}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Fanwatw}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
|rowspan=5| 39 || align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of the Cook Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Cook]] || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Ghana}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of Norfolk Island.svg|21px]] [[Ynys Norfolk]] || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Seychelles}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{baner|Ynysoedd Solomon}} [[Ynysoedd Solomon]] || 0 || 0 || 1 || 1
&lt;onlyinclude&gt;
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Cyfanswm (43 o wledydd) || 275 || 276 || 289 || 840
|}&lt;/onlyinclude&gt;

==Medalau'r Cymry==
{{main|Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2018}}

Llwyddodd athletwyr Cymru i ennill 36 o fedalau - 10 medal aur, 12 medal arian a 14 medal efydd - cyfanswm medalau sydd gystal â'r nifer uchaf erioed o'r Gemau yn [[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow yn 2014]], ond yr adeg hynny dim ond pum medal aur gafodd y tîm. Gyda 10 medal aur yn cael eu hennill yn 2018, mae'r Gemau yn cael eu hystyried fel y Gemau gorau erioed i Gymru&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/43774420 |title=Cymu yn gorffen yn y seithfed safle ar yr Arfordir Aur |publisher=BBC Cymru Fyw |date=2018-04-15}}&lt;/ref&gt;.

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad]
* {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru]

{{dechrau-bocs}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Arfordir Aur''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2022|Birmingham]]'' }}
{{diwedd-bocs}}


{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}


[[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2018]]
[[Categori:2018]]</text>
      <sha1>lc4etyqqikh4lj3s43lc66f8et2nyun</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101978</id>
      <parentid>11101969</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:37:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <comment>/* Chwaraeon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15551" xml:space="preserve">{{Commonwealth Games infobox
| Name = 21in Gemau'r Gymanwlad
| Logo = 2018 Commonwealth Games.svg
| Size = 150
| Host city = [[Gold Coast, Queensland|Arfordir Aur]], [[Awstralia]]
| Optional caption =
| Nations participating = 71
| Athletes participating = 
| Events = 19
| Opening ceremony = 4 Ebrill
| Closing ceremony = 14 Ebrill
| Officially opened by = [[Y Tywysog Siarl, Tywysog Cymru]]
| Queen's Baton = [[Sally Pearson]]
| Stadium = [[Stadiwm Carrara]]
| previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2014|XX]]
| next = [[Gemau'r Gymanwlad 2022|XXII]]
}}
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth yn_cynnwys}}
'''Gemau'r Gymanwlad 2018''' oedd yr unfed tro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. [[Gold Coast, Queensland|Arfordir Aur]], [[Queensland]], [[Awstralia]] oedd cartref y Gemau gafodd eu cynnal rhwng 4 - 15 Ebrill 2018. Cafwyd cyfarfod i ddewis y ddinas fyddai'n cynnal y Gemau yn ystod Cyfarfod Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad yn Basseterre, [[Sant Kitts-Nevis]] ym mis Tachwedd 2011 gyda Dinas Gold Coast yn ennill y bleidlais gyda 43 pleidlais a 27 pleidlais i Hambantota, [[Sri Lanca]] a ddaeth yn ail.

Dyma oedd y pumed tro i Awstralia gynnal Gemau'r Gymanwlad.

==Uchafbwyntiau'r Gemau==
Flora Duffy o [[Bermuda]] gipiodd fedal aur cyntaf y Gemau yn y [[Triathlon]] i ferched. Dyma oedd medal aur cyntaf Bermuda yng Ngemau'r Gymanwlad ers i Nick Saunders gipio aur yn y [[naid uchel]] yn [[Gemau'r Gymanwlad 1990|Auckland ym 1990]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/sports/flora-duffy-of-bermuda-wins-1st-commonwealth-games-gold/2018/04/04/bf6afa76-386a-11e8-af3c-2123715f78df_story.html?utm_term=.2217de93b13e |title=Flora Duffy of Bermuda wins 1st Commonwealth Games gold |publisher=The Washington Post |date=2018-04-04 }}{{Dolen marw|date=June 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://thecgf.com/results/games/3042/9/gold |title=Bermuda Gold medals Auckland 1990 |publisher=Commonwealth Games Federation}}&lt;/ref&gt;.

Llwyddodd [[Fanwatw]], [[Ynysoedd Cook]], [[Ynysoedd Solomon]], [[Dominica]], [[Ynysoedd Morwynol Prydain]] a [[Sant Lwsia]] i ennill medal am y tro cyntaf yn hanes [[Gemau'r Gymanwlad]]. 

Daeth medalau Fanwatw, Dominica, Ynysoedd Morwynol Prydain a Sant Lwsia yn yr [[athletau]] wrth i Kyron McMaster ennill aur yn y 400m dros y clwydi i'r Ynysoedd Morwynol Prydain&lt;ref&gt;{{cite web|date=2018-04-12|title=A year after Hurricane Irma, Kyron McMaster wins BVI's first Commonwealth medal|url=https://www.cnn.com/2018/04/12/sport/kyron-mcmaster-wins-british-virgin-islands-first-commonwealth-medal/index.html|publisher=CNN}}&lt;/ref&gt; a cipiodd Levern Spencer o Sant Lwsia yr aur yn y naid uchel&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://stluciatimes.com/2018/04/14/levern-spencer-wins-gold-at-commonwealth-games/ |title=Levern Spencer wins gold at Commonwealth Games |publisher=St Lucia Times |date=2018-04-14 }}{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Cafwyd medalau efydd i Friana Kwevira o Fanwatw yn y gwaywffon T36&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1063725/simbine-stuns-blake-to-win-commonwealth-games-100-metres-spoils|title=Simbine stuns Blake to win Commonwealth Games 100 metres|date=2018-4-09|publisher=Insidethegames.biz}}&lt;/ref&gt;, Thea Lafond o Dominica yn y [[naid driphlyg]] i ferched&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://dominicanewsonline.com/news/homepage/news/sports/breaking-news-thea-lafond-wins-bronze-for-dominica-at-commonwealth-games/ |title=Thea Lafond wins bronze for Dominica at Commonwealth Games |publisher=Dominica News Online |date=2018-0410}}&lt;/ref&gt;.

Llwyddodd Aidan Zittersteijn a Taiki Paniani o Ynysoedd Cook i drechu'r pâr o [[Malta]] er mwyn ennill medal efydd yng nghystadleuaeth parau [[bowlio lawnt]] a cipiodd Jenly Wini fedal efydd yng nghategori 58&amp;nbsp;kg [[codi pwysau]] i Ynysoedd Solomon&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://asiapacificreport.nz/2018/04/11/cook-islands-solomon-islands-and-vanuatu-win-medals-at-games/ |title=Cook Islands, Solomon Islands and Vanuatu win medals at games |publisher=Asia Pacific report}}&lt;/ref&gt;.

Y codwr pwysau o [[Seland Newydd]], [[David Liti]], gafodd ei urddo â [[Gwobr David Dixon]] yn ystod y Seremoni Cloi.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.stuff.co.nz/sport/commonwealth-games/103125831/david-liti-receives-the-david-dixon-award-for-outstanding-sporting-spirit-at-commonwealth-games|title=David Liti recieves the David Dixon Award for outstanding sporting spirit|publisher=Stuff.co.nz |date=2018-04-15}}&lt;/ref&gt;.

==Chwaraeon==
Dychwelodd [[Pêl-fasged]] i'r gemau ar draul [[Jiwdo]] gyda [[Rygbi Saith-bob-ochr yn Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi Saith-bob-ochr]] a [[Pel-foli Traeth]] yn cael eu cyflwyno am y tro cyntaf&lt;ref&gt;{{ cite web |url=https://www.goldcoastbulletin.com.au/sport/exclusive-beach-volleyball-to-be-played-at-the-2018-gold-coast-commonwealth-games/news-story/0e75284699bda7026d0f84fd14bd5a95 |title=Beach volleyball to be played at the 2018 Gold Coast Commonwealth Games |published=Gold Coast Bulletin |date=2016-03-08}}&lt;/ref&gt;

{{col-begin|width=65%}}
{{col-4}}
* [[Delwedd:Athletics pictogram.svg|20px]] [[Athletau yng Ngemau'r Gymanwlad|Athletau]]
* [[Delwedd:Badminton pictogram.svg|20px]] [[Badminton yng Ngemau'r Gymanwlad|Badminton]]
* [[Beicio]]
** [[Delwedd:Cycling (road) pictogram.svg|20px]] [[Beicio lôn|Lôn]]
** [[Delwedd:Cycling (track) pictogram.svg|20px]] [[Beicio trac|Trac]]
** [[Delwedd:Cycling (mountain biking) pictogram.svg|20px]] [[Beicio mynydd|Mynydd]]
* [[Delwedd:Boxing pictogram.svg|20px]] [[Bocsio]]
{{col-4}}
* [[Delwedd:Lawn bowls pictogram.svg|20px]]  [[Bowlio lawnt yng Ngemau'r Gymanwlad|Bowlio lawnt]]
*  [[Delwedd:weightlifting pictogram.svg|20px]]  [[Codi pwysau yng Ngemau'r Gymanwlad|Codi pwysau]]
* Dyfrol
** [[Delwedd:Swimming pictogram.svg|20px]] [[Nofio]]
** [[Delwedd:Synchronized swimming pictogram.svg|20px]] [[Nofio cydamseredig]]
** [[Delwedd:Diving pictogram.svg|20px]] [[Plymio]]
{{col-4}}
* [[Gymnasteg]]
** [[Delwedd:Gymnastics (artistic) pictogram.svg|20px]] [[Gymnasteg artistig|Artistig]]
** [[Delwedd:Gymnastics (rhythmic) pictogram.svg|20px]] [[Gymnasteg rhythmig|Rhythmig]]
*  [[Delwedd:Hockey pictogram.svg|20px]] [[Hoci]]
*  [[Delwedd:Basketball pictogram.svg|20px]] [[Pêl-fasged]]
* [[Delwedd:Volleyball (beach) pictogram.svg|20px]] [[Pêl-foli Traeth]]
*  [[Delwedd:Netball pictogram.svg|20px]] [[Pêl-rwyd yng Ngemau'r Gymanwlad|Pêl-rwyd]]
{{col-4}}
* [[Delwedd:Wrestling pictogram.svg|20px]] [[Reslo yng Ngemau'r Gymanwlad|Reslo]]
* [[Delwedd:Rugby pictogram.svg|20px]]  [[Rygbi saith-bob-ochr yng Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi saith-bob-ochr]]
* [[Delwedd:Shooting pictogram.svg|20px]] [[Saethu]]
* [[Delwedd:Squash pictogram.svg|20px]] [[Sboncen yng Ngemau'r Gymanwlad|Sboncen]]
* [[Delwedd:Table tennis pictogram.svg|20px]] [[Tenis bwrdd]]
* [[Delwedd:Triathlon pictogram.svg|20px]] [[Triathlon]]
{{col-end}}

==Timau yn cystadlu==
Roedd pob un o 71 o wledydd y [[Gymanwlad]] yn gyrru tîm i Gemau'r Gymanwlad, 2018 gyda [[Gambia]] yn dychwelyd i'r Gymanwlad ym mis Mawrth 2018&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1063321/gambia-to-compete-at-gold-coast-2018-after-being-readmitted-as-cgf-member |title=Gambia to compete at Gold Coast 2018 after readmitted as CGF member |published=InsideTheGames.biz |date=2018-03-31}}&lt;/ref&gt; ond ni fu y [[Maldives]] yn cystadlu ar ôl gadael y Gymanwlad yn 2016&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1042634/maldives-set-to-miss-gold-coast-2018-after-resigning-from-commonwealth |title=Maldives set to miss Gold Coast 2018 after resigning from Commonwealth |published=InsideTheGames.biz |date=2016-10-14}}&lt;/ref&gt;.

{|
|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Anguilla}} [[Anguilla]]
* {{baner|Antigwa a Barbiwda}} [[Antigwa a Barbiwda]]
* {{baner|Awstralia}} [[Awstralia]]
* {{baner|Bahamas}} [[Bahamas]]
* {{baner|Bangladesh}} [[Bangladesh]]
* {{baner|Barbados}} [[Barbados]]
* [[Delwedd:Flag of Belize.svg|21px]] [[Belîs]]
* {{baner|Bermiwda}} [[Bermiwda]]
* {{baner|Botswana}} [[Botswana]]
* {{baner|Brwnei}} [[Brwnei Darussalam]]
* {{baner|Camerŵn}} [[Camerŵn]]
* {{baner|Canada}} [[Canada]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Cymru}} [[Cymru]]
* {{baner|Cyprus}} [[Cyprus]]
* {{baner|De Affrica}} [[De Affrica]]
* {{baner|Dominica}} [[Dominica]]
* {{baner|Fanwatw}} [[Fanwatw]]
* {{baner|Gambia}} [[Gambia]]
* {{baner|Ghana}} [[Ghana]]
* {{baner|Gibraltar}} [[Gibraltar]]
* {{baner|Gogledd Iwerddon}} [[Gogledd Iwerddon]]
* {{baner|Grenada}} [[Grenada]]
* {{baner|Guernsey}} [[Guernsey]]
* {{baner|Gaiana}} [[Gaiana]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* [[Delwedd:Flag of Hong Kong.svg|21px]] [[Hong Cong]]
* {{baner|India}} [[India]]
* {{baner|Jamaica}} [[Jamaica]]
* {{baner|Jersey}} [[Jersey]]
* {{baner|Cenia}} [[Cenia]]
* {{baner|Ciribati}} [[Ciribati]]
* [[Delwedd:Flag of Lesotho (1987-2006).svg|21px]] [[Lesotho]]
* {{baner|Lloegr}} [[Lloegr]]
* {{baner|Malawi}} [[Malawi]]
* {{baner|Malaysia}} [[Maleisia]]
* {{baner|Malta}} [[Malta]]
* {{baner|Mawrisiws}} [[Mawrisiws]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Montserrat}} [[Montserrat]]
* [[Delwedd:Flag of Mozambique.svg|21px]] [[Mosambic]]
* {{baner|Namibia}} [[Namibia]]
* {{baner|Nawrw}} [[Nawrw]]
* {{baner|Nigeria}} [[Nigeria]]
* {{baner|Pacistan}} [[Pacistan]]
* {{baner|Papua Gini Newydd}} [[Papua Gini Newydd]]
* {{baner|Rwanda}} [[Rwanda]]
* {{baner|Samoa}} [[Samoa]]
* {{baner|Seland Newydd}} [[Seland Newydd]]
* {{baner|Seychelles}} [[Seychelles]]
* {{baner|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Singapôr}} [[Singapôr]]
* {{baner|Sri Lanca}} [[Sri Lanca]]
* {{baner|Saint Helena}} [[St Helena]]
* {{banergwlad|Sant Kitts-Nevis}}
* [[Delwedd:Flag of Saint Lucia (1967-1979).svg|21px]] [[Sant Lwsia]]
* [[Delwedd:Flag of Saint Vincent and the Grenadines.svg|21px]] [[Saint Vincent a'r Grenadines|St Vincent]]
* {{baner|Sambia}} [[Sambia]]
* [[Delwedd:Flag of Swaziland.svg|21px]] [[Gwlad Swasi]]
* {{baner|Tansanïa}} [[Tansanïa]]
* {{baner|Tonga}} [[Tonga]]
* {{baner|Trinidad_a_Tobago}} [[Trinidad a Thobago]]
* {{baner|Twfalw}} [[Twfalw]]

|valign=top width=&quot;230px&quot;|
* {{baner|Wganda}} [[Wganda]]
* {{flagcountry|CYM}}
* [[Delwedd:Flag of the Cook Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Cook]]
* [[Delwedd:Flag of the Falkland Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd y Falklands]]
* [[Delwedd:Flag of the Isle of Mann.svg|21px]] [[Ynys Manaw]]
* [[Delwedd:Flag of Norfolk Island.svg|21px]] [[Ynys Norfolk]]
* {{baner|Ynysoedd Solomon}} [[Ynysoedd Solomon]]
* {{baner|Ynysoedd Turks a Caicos}} [[Ynysoedd Turks a Caicos]]
* [[Delwedd:Flag of the British Virgin Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Morwynol Prydain]]
* {{baner|Yr Alban}} [[Yr Alban]]
|}

==Tabl medalau==
Roedd 275 o wahanol gampau  yn y Gemau a llwyddodd 43 o wledydd gwahanol i gipio medal gyda'r tîm cartref, Awstralia, yn gorffen ar frig y tabl medalau&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://results.gc2018.com/en/all-sports/medal-standings.htm |title=Official medal table |publisher=GC2018}}&lt;/ref&gt;

{| {{RankedMedalTable|caption=2018 Commonwealth Games medal table|team=CGA}}
|-bgcolor=&quot;#ccccff&quot;

| 1 || align=&quot;left&quot; | {{AUS}}* || 80 || 59 || 59 || 198
|-
| 2 || align=&quot;left&quot; | {{ENG}} || 45 || 45 || 46 || 136
|-
| 3 || align=&quot;left&quot; | {{IND}} || 26 || 20 || 20 || 66
|-
| 4 || align=&quot;left&quot; | {{CAN}} || 15 || 40 || 27 || 82
|-
| 5 || align=&quot;left&quot; | {{NZL}} || 15 || 16 || 15 || 46
|-
| 6 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|De Affrica}} || 13 || 11 || 13 || 37
|-
| 7 || align=&quot;left&quot; | {{CYM}} || 10 || 12 || 14 || 36
|-
| 8 || align=&quot;left&quot; | {{SCO}} || 9 || 13 || 22 || 44
|-
| 9 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nigeria}} || 9 || 9 || 6 || 24
|-
| 10 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Cyprus}} || 8 || 1 || 5 || 14
|-
&lt;/onlyinclude&gt;
| 11 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Jamaica}} || 7 || 9 || 11 || 27
|-
| 12 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malaysia}} || 7 || 5 || 12 || 24
|-
| 13 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Singapore}} || 5 || 2 || 2 || 9
|-
| 14 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Kenya}} || 4 || 7 || 6 || 17 
|-
| 15 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Uganda}} || 3 || 1 || 2 || 6
|-
| 16 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Botswana}} || 3 || 1 || 1 || 5
|-
| 17 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Samoa}} || 2 || 3 || 0 || 5
|-
| 18 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Trinidad a Tobago}} || 2 || 1 || 0 || 3
|-
| 19 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Namibia}} || 2 || 0 || 0 || 2
|-
| 20 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Gogledd Iwerddon}} || 1 || 7 || 4 || 12
|-
| 21 || align=&quot;left&quot; | {{baner|Bahamas}} [[Bahamas]] || 1 || 3 || 0 || 4
|-
| 22 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Papua Gini Newydd}} || 1 || 2 || 0 || 3
|-
| 23 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Fiji}} || 1 || 1 || 2 || 4
|-
| 24 || align=&quot;left&quot; | {{PAK}} || 1 || 0 || 4 || 5
|-
| 25 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Grenada}} || 1 || 0 || 1 || 2
|-
|rowspan=4| 26 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Bermuda}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Guyana}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of the British Virgin Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Morwynol Prydain]] || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of Saint Lucia.svg|21px]] [[Sant Liwsia]] || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| 30 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Bangladesh}} || 0 || 2 || 0 || 2
|-
| 31 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Sri Lanka}} || 0 || 1 || 5 || 6
|-
| 32 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Cameroon}} || 0 || 1 || 2 || 3
|-
| 33 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Dominica}} || 0 || 1 || 1 || 2
|-
|rowspan=3| 34 || align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of the Isle of Mann.svg|21px]] [[Ynys Manaw]] || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Mawrisiws}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nawrw}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|rowspan=2| 37 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malta}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Fanwatw}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
|rowspan=5| 39 || align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of the Cook Islands.svg|21px]] [[Ynysoedd Cook]] || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Ghana}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | [[Delwedd:Flag of Norfolk Island.svg|21px]] [[Ynys Norfolk]] || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Seychelles}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
| align=&quot;left&quot; | {{baner|Ynysoedd Solomon}} [[Ynysoedd Solomon]] || 0 || 0 || 1 || 1
&lt;onlyinclude&gt;
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Cyfanswm (43 o wledydd) || 275 || 276 || 289 || 840
|}&lt;/onlyinclude&gt;

==Medalau'r Cymry==
{{main|Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2018}}

Llwyddodd athletwyr Cymru i ennill 36 o fedalau - 10 medal aur, 12 medal arian a 14 medal efydd - cyfanswm medalau sydd gystal â'r nifer uchaf erioed o'r Gemau yn [[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow yn 2014]], ond yr adeg hynny dim ond pum medal aur gafodd y tîm. Gyda 10 medal aur yn cael eu hennill yn 2018, mae'r Gemau yn cael eu hystyried fel y Gemau gorau erioed i Gymru&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/43774420 |title=Cymu yn gorffen yn y seithfed safle ar yr Arfordir Aur |publisher=BBC Cymru Fyw |date=2018-04-15}}&lt;/ref&gt;.

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad]
* {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru]

{{dechrau-bocs}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2014|Glasgow]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Arfordir Aur''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2022|Birmingham]]'' }}
{{diwedd-bocs}}


{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}


[[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2018]]
[[Categori:2018]]</text>
      <sha1>0wrwzu29vp438hqx3fw4lfu47noflz4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Salix acutifolia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157096</id>
    <redirect title="Helygen borffor Siberia" />
    <revision>
      <id>11101934</id>
      <parentid>1783190</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Helygen borffor siberia]] to [[Helygen borffor Siberia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Helygen borffor Siberia]]</text>
      <sha1>gqhm2hzpoqwgvm5yhoiqpx676wjiw6c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw</title>
    <ns>3</ns>
    <id>157389</id>
    <revision>
      <id>11101847</id>
      <parentid>11101779</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:47:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dani di Neudo</username>
        <id>24553</id>
      </contributor>
      <comment>/* ynganiad Llan-arth, Sir Fynwy */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78986" xml:space="preserve">{{Croeso}}[[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 16:16, 26 Ionawr 2015 (UTC)
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metal trwm caled]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metal trwm caled]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}


== Misc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Feeder]]
| [[Delwedd:Grant Nicholas.jpg|center|50px]]
| [[Casnewydd]]
| [[:commons:Category:Feeder (band)|Feeder (band)]]
| ''[[:d:Q11365|grunge]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q11366|roc amgen]]''&lt;br/&gt;[[Cerddoriaeth roc caled|roc caled]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q189045|Britpop]]''&lt;br/&gt;[[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q379671|post-grunge]]''
| ''[[:d:Q1202628|JVC Kenwood Victor Entertainment]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q18628|Roadrunner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q7731485|Echo]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2996526|Cooking Vinyl]]''
| [[:d:Q1049555|Q1049555]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}


== Misc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Feeder]]
| [[Delwedd:Grant Nicholas.jpg|center|50px]]
| [[Casnewydd]]
| [[:commons:Category:Feeder (band)|Feeder (band)]]
| ''[[:d:Q11365|grunge]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q11366|roc amgen]]''&lt;br/&gt;[[Cerddoriaeth roc caled|roc caled]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q189045|Britpop]]''&lt;br/&gt;[[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q379671|post-grunge]]''
| ''[[:d:Q1202628|JVC Kenwood Victor Entertainment]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q18628|Roadrunner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q7731485|Echo]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2996526|Cooking Vinyl]]''
| [[:d:Q1049555|Q1049555]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}


== Misc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Feeder]]
| [[Delwedd:Grant Nicholas.jpg|center|50px]]
| [[Casnewydd]]
| [[:commons:Category:Feeder (band)|Feeder (band)]]
| ''[[:d:Q11365|grunge]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q11366|roc amgen]]''&lt;br/&gt;[[Cerddoriaeth roc caled|roc caled]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q189045|Britpop]]''&lt;br/&gt;[[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q379671|post-grunge]]''
| ''[[:d:Q1202628|JVC Kenwood Victor Entertainment]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q18628|Roadrunner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q7731485|Echo]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2996526|Cooking Vinyl]]''
| [[:d:Q1049555|Q1049555]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}


== Misc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Feeder]]
| [[Delwedd:Grant Nicholas.jpg|center|50px]]
| [[Casnewydd]]
| [[:commons:Category:Feeder (band)|Feeder (band)]]
| ''[[:d:Q11365|grunge]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q11366|roc amgen]]''&lt;br/&gt;[[Cerddoriaeth roc caled|roc caled]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q189045|Britpop]]''&lt;br/&gt;[[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q379671|post-grunge]]''
| ''[[:d:Q1202628|JVC Kenwood Victor Entertainment]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q18628|Roadrunner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q7731485|Echo]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2996526|Cooking Vinyl]]''
| [[:d:Q1049555|Q1049555]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}


== Misc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Feeder]]
| [[Delwedd:Grant Nicholas.jpg|center|50px]]
| [[Casnewydd]]
| [[:commons:Category:Feeder (band)|Feeder (band)]]
| ''[[:d:Q11365|grunge]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q11366|roc amgen]]''&lt;br/&gt;[[Cerddoriaeth roc caled|roc caled]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q189045|Britpop]]''&lt;br/&gt;[[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q379671|post-grunge]]''
| ''[[:d:Q1202628|JVC Kenwood Victor Entertainment]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q18628|Roadrunner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q7731485|Echo]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2996526|Cooking Vinyl]]''
| [[:d:Q1049555|Q1049555]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}


== Misc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Feeder]]
| [[Delwedd:Grant Nicholas.jpg|center|50px]]
| [[Casnewydd]]
| [[:commons:Category:Feeder (band)|Feeder (band)]]
| ''[[:d:Q11365|grunge]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q11366|roc amgen]]''&lt;br/&gt;[[Cerddoriaeth roc caled|roc caled]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q189045|Britpop]]''&lt;br/&gt;[[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q379671|post-grunge]]''
| ''[[:d:Q1202628|JVC Kenwood Victor Entertainment]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q18628|Roadrunner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q7731485|Echo]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2996526|Cooking Vinyl]]''
| [[:d:Q1049555|Q1049555]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px|]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px|]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px|]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px|]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px|]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop-punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px|]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px|]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px|]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px|]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px|]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px|]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop-punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px|]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}


== pync-roc ==
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! #
! enw
! delwedd
! y fan lle cafodd ei ffurfio
! categori Comin
! genre
! label recordio
! eitem ar WD
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Alffa]]
| 
| [[Caernarfon]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;[[y felan]]
| 
| [[:d:Q63535286|Q63535286]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Anhrefn]]
| [[Delwedd:Sion Sebon &amp; Rhys Mwyn - Anhrefn.jpg|center|50px|]]
| [[Bangor]]
| 
| [[pync-roc]]
| [[Recordiau Anhrefn]]
| [[:d:Q8059636|Q8059636]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Anterior]]
| 
| [[Tredegar]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q756320|Metal Blade Records]]''
| [[:d:Q4771317|Q4771317]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| ''[[:d:Q4952694|Boys With X Ray Eyes]]''
| 
| [[Casnewydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| 
| [[:d:Q4952694|Q4952694]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Bullet for my Valentine]]
| [[Delwedd:Bullet for My Valentine - Rock am Ring 2018-5008.jpg|center|50px|]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| [[:commons:Category:Bullet for My Valentine|Bullet for My Valentine]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q183387|Columbia Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q912649|Trustkill Records]]''
| [[:d:Q485385|Q485385]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Demented Are Go]]
| [[Delwedd:Dementedarego 1.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Demented Are Go|Demented Are Go]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q13627677|seicobili]]''
| ''[[:d:Q28372134|Crazy Love Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1543877|People Like You Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372174|Link Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28372213|ID Records]]''
| [[:d:Q494215|Q494215]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Fell on Black Days]]
| 
| [[Glynebwy]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372668|Brutal Elite Records]]''
| [[:d:Q5442437|Q5442437]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Foreign Legion]]
| [[Delwedd:1986 Foreign Legion live.jpg|center|50px|]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28372711|Aggrobeat]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373215|Rebel Sound]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373232|KB Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373245|Silver Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373258|Rusty Knife Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373271|Durty Mick Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373282|Dirty Faces]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373303|Upstart Productions]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373314|DSS Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373328|Schlawiner Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28373337|Rent a Racket]]''
| [[:d:Q5468287|Q5468287]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Hondo Maclean]]
| 
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q6844096|Mighty Atom Records]]''
| [[:d:Q5892885|Q5892885]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Icons of Filth]]
| [[Delwedd:Icons of filth live 1980's.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q18927272|Mortarhate Records]]''
| [[:d:Q3561041|Q3561041]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[Joanna Gruesome]]
| [[Delwedd:Joanna Gruesome in London, January 2014.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q7542310|Slumberland Records]]''
| [[:d:Q16850315|Q16850315]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Kids in Glass Houses]]
| [[Delwedd:Kids in Glass Houses (8508722133).jpg|center|50px|]]
| [[Pen-y-bont ar Ogwr]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q21077|Warner Music Group]]''
| [[:d:Q655446|Q655446]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Mclusky]]
| [[Delwedd:Andy 'falco' falkous mcLusky newport ky.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1456588|Too Pure]]''
| [[:d:Q1761282|Q1761282]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Neck Deep]]
| [[Delwedd:Neck Deep VIP Set 2.jpg|center|50px|]]
| [[Wrecsam]]&lt;br/&gt;[[Cymru]]
| [[:commons:Category:Neck Deep|Neck Deep]]
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q487914|pop-punk]]''
| ''[[:d:Q942820|Hopeless Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374380|We Are Triumphant]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q28374388|Pinky Swear Records]]''
| [[:d:Q16955493|Q16955493]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Shootin' Goon]]
| 
| [[Cymru]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373698|Good Clean Fun Records]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q615816|Moon Ska World]]''
| [[:d:Q7500541|Q7500541]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[The Blackout]]
| [[Delwedd:The Blackout.jpg|center|50px|]]
| [[Merthyr Tudful]]
| 
| [[pync-roc]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q377910|post-hardcore]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q183862|metalcore]]''
| ''[[:d:Q726153|Epitaph Records]]''
| [[:d:Q1590537|Q1590537]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[The Martini Henry Rifles]]
| 
| [[Caerdydd]]
| 
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q28373661|FF Vinyl]]''
| [[:d:Q7750462|Q7750462]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Young Marble Giants]]
| [[Delwedd:Ymg 001.jpg|center|50px|]]
| [[Caerdydd]]
| [[:commons:Category:Young Marble Giants|Young Marble Giants]]
| [[pync-roc]]
| ''[[:d:Q1238400|Domino Recording Company]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q385558|Rough Trade Records]]''
| [[:d:Q2164036|Q2164036]]
|}
|sparql=SELECT ?item WHERE { 
  ?item wdt:P31 wd:Q215380 .
  ?item wdt:P740/wdt:P131* wd:Q25 .
  ?item wdt:P136 wd:Q3071 .
}
|sort=label
|columns=number:#,label:enw,P18,P740,P373,P136,P264,item:eitem ar WD
|thumb=50
|links=all
|section=136
|min_section=3
}}
==Golygathon Gallipoli. RhBC==
S'mai Jason. Fyddai i ddim yn dod i'r golygathon hwn mae gennyf ofn, ond dymunaf pob llwyddiant iddo. O ran ei hyrwyddo ar y wici, ac efallai bod ti wedi gwneud hyn eisoes, mae'n werth postio ar dudalennau sgwrs prosiectau perthnasol e.e.:
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_Military_history
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_Turkey
+ fan hyn: https://outreach.wikimedia.org/wiki/GLAM/Calendar

Hefyd, at eto, dwi ddim yn siwr os mai ar is-dudalen dy broffil di ydy'r lle gorau i osod tudalen i hyrwyddo'r digwyddiad/cofrestru. Dwi ddim yn siwr beth yw'r rheolau/canllawiau, ond mae rhai yn is-dudalenan i brosiect (sydd gyda restr gwylio nifer o bobl - beryg dyw tudlen proffil jason.nlw ar restr gywlio llawer!) e.e.
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_Railways/National_Railway_Museum_editathon 
Wikipedia:Meetups/UK/National Maritime Museum April 2015

Yn olaf, wyt ti wedi gosod Geonotice? Hysbysu pawb yn ddiofyn mewn 'ardal' benodol (drwy eu cyfeiriad IS?)- falle mai lefel gwladwriaeth (DG) yw'r lleiaf posib https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Geonotice

Sori am fusnesa!

--[[Defnyddiwr:Rhyswynne|Rhyswynne]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Rhyswynne|sgwrs]]) 19:42, 15 Ebrill 2015 (UTC)
::Diolch yn fawr am yr holl awgrymiadau! Fi wedi gwneud rhai pethau yn barod, fel gadael neges fan hyn https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_Military_history ac yn sawl man arall, ond fi'n gweld nawr bod llawer mwy galla'i gwneud yn well tro nesaf.  Mae symud  tudalen y digwyddiad at dudalen y prosiect yn syniad da. Byddaf yn siŵr o wneud hwnna gyda'r digwyddiad nesaf.

::Mae Geonotices yn rhywbeth hollol newydd i fi! Mae'n debyg mae'n fach yn hwyr i wneud nawr am y digwyddiad yma ond bydd rhaid i fi ddefnyddio hwn tro nesaf.

::Gan gobeithio byddwn ni yn croesi llwybrau yn fuan, pob hwyl. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 09:06, 16 Ebrill 2015 (UTC)

== John Morgan Rees ==

Mae [https://en.wikisource.org/wiki/Author_talk:John_Morgan_Rees Charles ar WiciDestun en] yn gofyn a wyddom ddyddiadau John Morgan Rees. tybed a fedri ei helpu? Can diolch!

== John Morgan Rees ==

Mae [https://en.wikisource.org/wiki/Author_talk:John_Morgan_Rees Charles ar WiciDestun en] yn gofyn a wyddom ddyddiadau John Morgan Rees. tybed a fedri ei helpu? Can diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:20, 30 Ebrill 2015 (UTC)

==Golygathon Patagonia==
Falle bach yn fyr rybydd rwan, ond oes contacts gyda ti ym Mhatagonia - er mwyn cynnal digwyddiad paralel yno (yn amlwg mae gwahaniaeth amser)? Allaf ddim dod i Aber i hwn chwaith sori, er mae ddiddordeb mawr gennyf yn y pwnc - dwi wedi creu'r dudalen ganlynol i geisio ennyn diddordeb a syniadau golygu https://cy.wikipedia.org/wiki/Wicipedia:WiciBrosiect_Y_Wladfa
os edrychi di ar y gwaelod, mae boi o Drelew o'r enw Gaston wedi nodi ei enw a dangos diddordeb. Os edrychi di ar ei hanes golygu ar wikipedia Sbaeneg ac ar y Comin, fel weli di bod o'n ychwnaegu tipyn am y Wladfa.  Petai ti'n nabod rhywrai ym Mhatagonia sydd am gymryd rhan o bell, efallai byddai Gaston y fodlon helpu gyda'r ochr 'dechnegol' (hy sut i olygu).
--[[Defnyddiwr:Rhyswynne|Rhyswynne]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Rhyswynne|sgwrs]]) 21:19, 31 Mai 2015 (UTC)
:Diolch Rhys! mae'r tudalen prosiect yn ydrych yn grêt. Fi wedi ychwnegu adran efo linc i'r digwyddiad ni yn y Llyfrgell Gen, a wedi cysylltu efo Gaston i trafod cymrud rhan. Diolch eto am eich cefnogaeth. Bydd modd i chi dod i'r Golygathon? Bydd e'n grêt cael cwrdd a trafod syniadau ayyb. Ymlaen! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 11:07, 1 Mehefin 2015 (UTC)

[[File:Cacen ddu - Torta negra galesa 05.JPG|thumb|Cacen ddu (''Torta negra galesa'').]]
Hello! Thank you very very much!! Starting today, I'll be editing Wikipedia in Spanish in [https://es.wikipedia.org/wiki/Colonizaci%C3%B3n_galesa_en_Argentina the article of the colony]. I don't speak Welsh and unfortunately there are no other users of the area. I live in [[Trelew]] and I was born in [[Porth Madryn]]. I love the history of the Welsh in Patagonia and I will dedicate to expand the article in Spanish and upload more photos. Check [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Welsh_diaspora_in_Argentina Category:Welsh diaspora in Argentina] in Commons. There are categories of Landing Site Mimosa (''Punta Cuevas''), Welsh style buildings, chapels and famous people. Now, I will create a category for the cuisine (Welsh tea and [[Cacen ddu]]. I'm love it). Regards! --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 15:10, 9 Mehefin 2015 (UTC)
:: Hello [[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] Thank you so much for your contribution to these articles. We will definately try and make use of some of your images during our Edit-a-thon. If you don't mind I will add you as a remote contributor to the event. Keep up the good work! Diolch yn Fawr! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 15:23, 9 Mehefin 2015 (UTC)
::: I see that you have already added your name! Thanks again. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 15:27, 9 Mehefin 2015 (UTC)

:::: Yes, it is! :) I wonder what articles can be translated from cy.wiki to es.wiki and I will tell you what articles can be translated from es.wiki to cy.wiki. Thanks! --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 15:44, 9 Mehefin 2015 (UTC)
::::: Do you want a Spanish version of the event? --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 17:32, 9 Mehefin 2015 (UTC)
:::::: Bore da (good morning)[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] It would be great to have a spanish language event running at the same time as the event here in Wales, and if you think there would be other people in Patagonia interested in contributing then it would be worth advertising the event in Spanish. Let me know what you think. I have also created a space on the [https://wikimedia.org.uk/wiki/Expert_outreach/Wikipedian_in_Residence_at_the_National_Library_of_Wales/Wales-Patagonia_Event#How_Do_I_Prepare.3F English event page] for you, and others, to list any articles you have improved or created. People can also list suggested articles for the English and Welsh Wikipedia [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:27, 10 Mehefin 2015 (UTC)

:::::: ¡Buenas noches! (Good night) I didn't have enough free time to edit these days. I gave some advice to some users but they aren't interested. There are very few users of Patagonia in Wikipedia in Spanish, in fact I am the only in the valley of Chubut. I gave the notice in other places and people gave me material and photos. I have three books with old photos and material. My idea is to work throughout June and July because there I have vacations. In Facebook there are pages with old photos that I will upload (Examples: [https://www.facebook.com/pages/Archivo-Hist%C3%B3rico-Municipal-de-Gaiman/424293514247681?sk=photos_stream Historical Archives] of [[Gaiman]]; [https://www.facebook.com/groups/recuerdosdelvalleinferior/ Memories of the lower valley of the Chubut River]). Today I got more photos to Commons and created a category for the Patagonian Eisteddfod. Regards! --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 01:46, 15 Mehefin 2015 (UTC)
::::::: Thanks for all your work. Could i ask that you add this category to any images you upload so that we can track them as part of the event? '''Category:Images uploaded for Patagonia Edit-a-thon and Bring-a-Long Event''' All the best [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 11:31, 16 Mehefin 2015 (UTC)
:::::::: Hello! I categorize the photos and I upload new files. All the best to you :) --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 01:45, 18 Mehefin 2015 (UTC)
::::::::: Diolch yn Fawr [[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]]!!! Thank you very much! These pictures are great. Your contribution to the event and to Patagonia Content on Wikipedia in general is invaluable. Keep up the good work. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 07:24, 18 Mehefin 2015 (UTC)
:::::::::: You are welcome! :) How was everything? I will continue uploading photos several days more. Also I will try to translate into Spanish articles created. Will there another event? --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 21:39, 19 Mehefin 2015 (UTC)
:::::::::: Where I can enlist to translate articles from Spanish? I have more pictures of the Mercantile Company of Chubut and I will create a category about it. This weekend I can work hard ;) Cheers! --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 22:09, 19 Mehefin 2015 (UTC)
::::::::::: Thank you [[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]]. The Event was a success. about 400 images were donated and all will be added to Wiki Commons over the next few weeks. we also improved and created a number of articles. They are listed [https://wikimedia.org.uk/wiki/Expert_outreach/Wikipedian_in_Residence_at_the_National_Library_of_Wales/Wales-Patagonia_Event here] if you wanted to translate to Spanish.[[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:27, 22 Mehefin 2015 (UTC)
:::::::::::: Excellent and congratulations! Today I uploaded photos of the school [[Ysgol Yr Hendre]] and now I'm uploading photos of Hendre bridge and Moriah chapel. I am translating the articles created in the event. I give you a list of articles in Spanish to translate into Welsh and English:
* [[:es:Hendre]] ([[:en:Ysgol yr Hendre]], [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ysgol_yr_Hendre,_Trelew Commons]): the Spanish article covers a bridge, rural area and the school. 
* [[:es:Glyn Du]]: rural zone.
* [[:es:Bryn Crwn]]: rural zone and hill.
* [[:es:Azhabel P. Bell]]: British engineer who built the railroad Trelew-Madryn.
* [[:es:Capilla Bethel]]: Welsh chapel in Gaiman.
* [[:es:Capilla Bethel (Trevelin)]]: Welsh chapel in [[Trevelin]].
* [[:es:Capilla Moriah]]: Welsh chapel in Trelew.
* [[:es:Capilla Seion]]: Welsh chapel in [[Bryn Gwyn]].
* [[:es:Capilla Tabernacl]]: Welsh chapel in Trelew.
* [[:es:Anexo:Capillas Galesas del Valle inferior del río Chubut]]: list of Welsh chapels in Chubut valley.
* [[:es:Drofa Dulog]]: rural zone.
* [[:es:Escuela Nacional N.º 18 de Río Corintos]]: [[Ysgol Cwm Hyfryd]].
* [[:es:Eisteddfod del Chubut]]: [[Eisteddfod Y Wladfa]].
* [[:es:Fiesta del Desembarco]]: [[Gwyl Glaniad]].
* [[:es:Loma María]] (Welsh: Bryniau Meri??): hill named after María Humpherys born.
* [[:es:María Humphreys]]: firsh birth in the colony and first Welsh-Argentine.
* [[:es:Aaron Jenkins]]: pioneer. With his wife built the first irrigation canal in Chubut valley.
* [[:es:Museo del Desembarco]]: Welsh museum in Porth Madryn, near Mimosa landing site.
* [[:es:Punta Cuevas (Chubut)]] (Welsh: Penrhyn yr Ogofâu??): Mimosa landing site.
* [[:es:Museo regional Pueblo de Luis]]: museum of Trelew, old train station.
* [[:es:Museo histórico regional de Gaiman]]: museum of Gaiman, old train station.
* [[:es:Edward Owen &quot;Maes Llaned&quot;]]: pioneer.
* [[:es:Queso Chubut]]: cheese of Chubut valley.
* [[:es:Rifleros del Chubut]]: expedition.
* [[:es:Treorky]]: rural zone.
* [[:es:Valle de los Mártires]] (Welsh: ''Rhyd y Beddau'' or ''Dyffryn y Merthyron''??): valley in central Chubut.
* [[:es:Salón San David]]: building of ''Cymdeithas Dewi Sant'' and ''Eisteddfod Y Wladfa''.

I hope it's helpful for you and {{ping|Rhyswynne}}. :) --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 17:28, 28 Mehefin 2015 (UTC)

== Y Wladfa 150 ==
{{ping|Rhyswynne}} {{ping|Jason.nlw}} Bore da! Finally, today we commemorate the 150th anniversary of the colony. I went to the acts in Porth Madryn and Trelew. I have almost '''800 photos''' to upload. Here's a preview: [https://twitter.com/MarcosRizoli/status/626140901472137216] - [https://twitter.com/MarcosRizoli/status/626137811851325440]. Be patient. Hug! --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 21:54, 28 Gorffennaf 2015 (UTC)
:{{ping|Gastón Cuello}} Wow! That's fantastic. I hope the celebrations are going well over there. I can't wait to see more of your photographs. Your contribution to Wiki pages relating to the colony is invaluable. Thank you so much. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:32, 30 Gorffennaf 2015 (UTC)
::Thanks! [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sesquicentennial_of_Y_Wladfa First photos] :) Internet is very bad here, so I can't upload photos as fast. --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 17:16, 30 Gorffennaf 2015 (UTC)
:::I finished with photos of [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sesquicentennial_of_Y_Wladfa_in_Puerto_Madryn Porth Madryn]. --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 22:45, 2 Awst 2015 (UTC)
::::I finished with all! --[[Defnyddiwr:Gastón Cuello|Gastón Cuello]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Gastón Cuello|sgwrs]]) 15:57, 5 Awst 2015 (UTC)

== Wicibrosiect Wicipop ==

Manylion yn [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wicipedia:Wicibrosiect_Wicipop&amp;action=edit&amp;redlink=1 fama] o bosib? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:57, 23 Ionawr 2017 (UTC)
:Diolch! Ma fe ar y 'to do list' [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 11:01, 23 Ionawr 2017 (UTC)

Y lleoliad? Ble ym Mangor? Tecstia fi plis! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:58, 24 Chwefror 2017 (UTC)

==Caerdydd==
Sorry, Jason, I can't make it on Saturday. Pob hwyl. [[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 10:59, 20 Mawrth 2017 (UTC)

== Diolch! ==

Helo! Diolch yn fawr am y croesawiad! Edrychaf ymlaen i gydweithio hefo chi! Aaron ([[Sgwrs Defnyddiwr:Prosiect Wici Mon|sgwrs]]) 08:44, 23 Mawrth 2017 (UTC)

== Aber ==

Helo Jason! Tybed a oes modd cyfarfod yn ystod Pasg? Efallai yn ystod wythnos 18/4 i'r 22/4? Meddwl swni'n rhannu beth rydym yn neud ar hyn o bryd...syniadau a ballu. A chael cyfle i weld dy waith yn y Llyfrgell? Diolch [[Defnyddiwr:Prosiect Wici Mon|Prosiect Wici Mon]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Prosiect Wici Mon|sgwrs]]) 10:58, 5 Ebrill 2017 (UTC)
:Helo! Fi'n bwriadau dod lan am y cyfarfod efo Menter Mon/Eisteddfod ar 27/4 ond mae croeso i chi dod lawr y wythnos cynt am cyfarfod/sgwrs yn y Gen? Bydd dydd Gwener 21/4 yn siwtio fi, gan fy mhod i wedi bwcio rhyw faint o gwyliau dros y Pasg. Rowch gwybod beth si'n siwtio. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 14:48, 5 Ebrill 2017 (UTC)
: 21/4 yn swnio'n champion! Mi wnai dy ebostio di yn hwyrach ymlaen at yr amser! [[Defnyddiwr:Prosiect Wici Mon|Prosiect Wici Mon]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Prosiect Wici Mon|sgwrs]]) 08:27, 7 Ebrill 2017 (UTC)
:: Grét - edrych ymlaen i cwrdd a chi. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:43, 7 Ebrill 2017 (UTC)

== [[Lu Colombo]] ==

No problem, have a nice week end! [[Defnyddiwr:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Rei Momo|sgwrs]]) 12:21, 21 Gorffennaf 2017 (UTC)
: Please, a little ask: can you translate the last line I wrote in English? I'll be pleased to help you in Italian and Portuguese. See you [[Defnyddiwr:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Rei Momo|sgwrs]]) 13:50, 21 Gorffennaf 2017 (UTC)
:: Done - apart from 'Femicide' - there does not seem to be a Welsh word for this..yet! Thank you so much for your contribution to Welsh Wikipedia!
::: Grazie mille (thanks thousand)!!! Have a nice week end!!! [[Defnyddiwr:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Rei Momo|sgwrs]]) 14:50, 21 Gorffennaf 2017 (UTC)
:::: Sorry, I forgot to tell you a last little thing, donìt kill me! There are 2 words in ''Caneuon'', 2017, to translate. Just 2 words, please. DIOLCH for your precious help!!! [[Defnyddiwr:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Rei Momo|sgwrs]]) 22:00, 23 Gorffennaf 2017 (UTC)
::::: Done : ) [[Arbennig:Contributions/95.146.250.114|95.146.250.114]] 10:16, 24 Gorffennaf 2017 (UTC)

== [[Asbestos a’ch ysgyfaint]] ==

Erthygl dda! Whaw! Un peth bach - does dim angen yr ail gyfeiriad i WP Saesneg. Mae hyn yn arferol ym mhob wici (&quot;Peidiwch a defnyddio WP fel ffynhonnell&quot;) gan ei fod yn hunan-gyfeiriad mewn gwirionedd. Ac mae'r erthygl wreiddiol (y ''British Lung Foundation'') yn gyfeiriad dibynadwy, digonol, gwerth chweil! Bring em on! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 15:29, 6 Tachwedd 2017 (UTC)

: Diolch! Mae'r BLF wedi cytuno rhannu'r holl cynnwys Cymraeg sydd ar eu wefan ar trwydded CC-BY-SA felly enghraifft yw hwn i ddangos yddyn nhw. Ydy'r Templed yn iawn?. Fi wedi gofyn yddyn nhw nodi y trwydded newydd yn y PDF's er mwyn profi y caniatad. Gobaethio bydd eraill yn dylyn engraifft y BLF nawr! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 15:38, 6 Tachwedd 2017 (UTC)
::Ydy! Popeth yn edrych yn wych! 'Ysgrifennu' os wyt isio, ychydig yn fwy ffurfiol.  [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 16:24, 6 Tachwedd 2017 (UTC)

== Botio ==

Jason - Mae'r erthyglau ar genynnau'n cychwyn gyda'r linell: ''An Error has occurred retrieving Wikidata item for infobox''. Mae gennym [https://cy.wikipedia.org/wiki/Wicipedia:Botiau bolisi ynglyn a rhedeg BOT yn fama]. Yn sicr mae angen creu llond dwrn yn gyntaf ac yna gofyn caniatad y gymuned yn y Caffi, rhag ofn bod cangymeriadau ynddyn nhw. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:20, 30 Ionawr 2018 (UTC)
:Helo!Mae drwg da' fi am y negeseon 'Error'. Fi'n ychwanegu'r holl erthyglau i Wikidata trwy QS nawr. Mae tua 2000 o erthyglau i dod wedyn yn ystod y dydd heddiw. Fi wedi bod yn profi efo batshys bach dros y dyddiau diweddaf a mae na sgwrs am yr erthyglau yma yn [[Wicipedia:Y_Caffi#Erthyglau_am_Genynnau|Y Caffi]]. Cofwich roi wybod os wyt ti'n gweld unrhyw problemau arall yn codi. Diolch [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 09:39, 30 Ionawr 2018 (UTC)
::Dim probs; do ni (Llywelyn2000) heb ddeall fod y cais yn y caffi yn cyfeirio at yr erthyglau yma. Gwych iawn! Dw i wrthi'n [https://cy.wikipedia.org/wiki/Arbennig:Contributions/BOT-Twm_Crys dileu bylchau gwyn ac yn newid enw'r Nodyn i'r fersiwn Cymraeg] ar hyn o bryd. Mi redai o ar ol i ti orffen hefyd i gael y gweddill! Gwych iawn! Ymlaen! [[Defnyddiwr:BOT-Twm Crys|BOT-Twm Crys]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:BOT-Twm Crys|sgwrs]]) 09:51, 30 Ionawr 2018 (UTC)
:::[[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] Mae QS methu llwytho'r Wici Lincs cyn i mi creu'r erthyglau. Fi'n cael Error i pob un, felly mi wna'i ychwanegu nhw pnawn ma' ar ol i'r erthyglau llwytho. Bydd yr infoboxes yn ymddangos wedyn erbyn bore fori. Diolch! [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 09:57, 30 Ionawr 2018 (UTC)
::::Dyw chydig o ddyddiau hyd yn oed ddim problem (yn fy marn i)! Beth sy'n WYCH ydy fod gennym erthyglau gwyddonol ychwanegol - lot! Gwych iawn Jason! O.N. Mae BOT-Twm Crys yn dal i weithio yn y cefndir, felly fedra i ddim logo mlaen fel Llyw. Bron a chwpla! [[Defnyddiwr:BOT-Twm Crys|BOT-Twm Crys]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:BOT-Twm Crys|sgwrs]]) 13:29, 30 Ionawr 2018 (UTC)

== Geraint Vaughan Jones ==

Roedd dy [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Q13128620&amp;diff=prev&amp;oldid=1037669006 olygiad ar Wicidata'n cymysgu dau o'r un enw]; rydw i wedi dileu'r ddolen i'r erthygl anghywir. Mae [[Geraint Vaughan Jones]] (yr awdur o Flaenau Ffestiniog) yn dal yn fyw! Byddaf yn cywiro'r rhestr o lyfrau hefyd cyn bo hir. [[Defnyddiwr:Cell Danwydd|Cell Danwydd]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Cell Danwydd|sgwrs]]) 13:34, 23 Hydref 2019 (UTC)

: Diolch am y neges [[Defnyddiwr:Cell Danwydd|Cell Danwydd]], ond nid fi sydd wedi golygu'r eitem yma. Wrth edrych ar hanes yr eitem dw'i ddim yn credu bod fi erioed wedi golygu'r eitem? Cofion [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 19:20, 23 Hydref 2019 (UTC)
::Mae Jason yn gywir; bot uwchlwythodd y wybodaeth o'r LlGen. Mi wnai greu eitem newydd ar gyfer Geraint. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:56, 24 Hydref 2019 (UTC)
::: Diolch [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]]. Gyda llaw, dw'i wedi creu a cysylltu'r eitem Wikidata newydd yn barod. Cofion [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 07:16, 24 Hydref 2019 (UTC)
:::: Newydd weld! Gwych! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:36, 24 Hydref 2019 (UTC)
:::::{{Ping|Cell Danwydd}} {{Ping|Llywelyn2000}} Rwyf wedi bod yn ceisio datrys rhywfaint o'r dryswch yma. Fel cam cyntaf rwyf wedi rhoi [[Geraint V. Jones]] o dan y pennawd hwnnw, gan ei fod bob amser yn defnyddio'r ffurf honno o'r enw ar ei lyfrau. Ac rwyf wedi tynnu amryw deitlau anghywir o'r llyfryddiaeth yn ei erthygl. Ond rwy'n ei chael hi'n anodd datrys y GVJiaid eraill gyda sicrwydd. Mae angen mwy o erthyglau ar eu cyfer, ond mae'n waith anodd. Mae catalogau llyfrgell (gweler JISC) yn llanast llwyr ac yn cymysgu o leiaf 4 awdur. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 12:23, 3 Rhagfyr 2020 (UTC)

== Universal Code of Conduct ==

Hi Jason.nlw

I was asked by Wikimedia Foundation to promote this call for participation on the planned Universal Code of Conduct.

Best regards --[[Defnyddiwr:Holder|Holder]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Holder|sgwrs]]) 04:35, 14 Awst 2020 (UTC)

''At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us together create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. 

''There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. Recently, Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a Community Culture Statement, asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces]

''The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe.. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups.  
 
''This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues.

''In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about the universal code of conduct (UCoC) [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct] and then write down your opinions or feedback on the discussion page [https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Universal_Code_of_Conduct]. To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate the universal code of conduct english main page into your respective local language [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Universal+Code+of+Conduct&amp;language=en&amp;action=page&amp;filter=]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages.

== Luned Aaron ==

Hei Jason. Rwyf newydd ddod ar draws yr erthygl [[Luned Aaron]] gwnest ti ei chreu. Yn anffodus, mae'r testun yn sôn am Lowri Roberts, nid Luned Aaron. Sai'n gwybod dim byd am yr un ohonyn nhw, felly ni allwn i ddatrys y broblem. Falle pan fydd gen ti funud sbâr ... Hwyl. --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:59, 9 Chwefror 2021 (UTC)
: Diolch [[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]]. Dw'i wedi sortio hyn nawr ond rowch gwybod os ti'n dod ar draws unrhyw problemau eraill efo'r erthyglau yma. Cofion [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]])
::Diolch Jason. Erthygl daclus! --[[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 21:05, 10 Chwefror 2021 (UTC)

== Elfed ==

Helo Jason! Mae gen i ddiddordeb mawr mewn hanes lleol, ac roedd yr emynydd Elfed wedi cael ei eni yn agos iawn i ble rwy'n byw. Rwy'n edrych ar y Wikipedia Saesneg a does dim llun ar gael ohono fe. Rwy'n gweld bod y llyfrgell wedi rhoi llawer o luniau o bobl bwysig Cymru i fyny ar Commons. Odi hi'n bosib i chi rhoi llun (naill a'i yr un sydd ar y wici Cymraeg neu un arall sydd yn y casgliad) i fyny ar commons. Byddaf yn hynod o ddiolchgar. Diolch [[Defnyddiwr:Cwmcafit|Cwmcafit]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Cwmcafit|sgwrs]]) 11:41, 26 Awst 2021 (UTC)
: Helo [[Defnyddiwr:Cwmcafit|Cwmcafit]]. Dw'i wedi trosclwyddo'r delwedd o'r Wici Cymraeg [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ben_Davies_ac_Elfed_(enillwyr_y_goron_a%27r_gadair_Eisteddfod_1894.jpg i Comin] i ti, gan bod e allan o hawlfraint. Mi wna'i cael lwc am llun gwell yn ein casgliadau hefyd. Cofion gorau [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 12:36, 26 Awst 2021 (UTC)

Diolch! [[Defnyddiwr:Cwmcafit|Cwmcafit]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Cwmcafit|sgwrs]]) 13:26, 26 Awst 2021 (UTC)
:: [[Defnyddiwr:Cwmcafit|Cwmcafit]] Croeso! Mae nifer o lluniau efo ni mae'n debyg. Bydd rhaid llwytho'r cwbl lot rywbryd ond dyma un [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rev_J_Elvet_Lewis_(5185309).jpg bach yn well] am y tro. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 13:51, 26 Awst 2021 (UTC)

== Rhywun yn cymryd y pi-pi? ==

Haia. Ai teipio diniwed gen ti neu oes na rywun yn ceisio cymryd y pi-pi yn [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Cyfres_homologaidd&amp;diff=prev&amp;oldid=11063026 fama] (Defnyddiwr Jason.nsw) a [https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Rosa_Parks&amp;diff=next&amp;oldid=11064933 fama] (Defnyddiwr Jason.cyw23)? Mae [[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] wedi eu dadwneud, cyn i mi gael siwns. Os oes rhywbeth sinistr yn digwydd gallem flocio'r gwealch / gweilch. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 13:11, 10 Mehefin 2022 (UTC)
:: Helo! Diolch am tynny fy sylw at hyn. Galla'i cadarnhau, nid fi yw hyn. Rhyfedd iawn. [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 07:54, 13 Mehefin 2022 (UTC)
:::Angen bod yn wyliadwrus felly. Craiysgafn wedi ei rwystro. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 10:59, 14 Mehefin 2022 (UTC)

== ynganiad [[Llan-arth, Sir Fynwy]] ==

S'mae, Jason. Dwi'n dyfalu eich bod chi'n gallu cynghori neu drwsio hyn. Mae'r erthygl [[Llan-arth, Sir Fynwy]] yn cynnwys dolen i'r un recordiad sain o'r ynganiad fel [[Llanarth, Ceredigion]], a wnaed gennych chi, gyda phwyslais ar y sillaf gyntaf (tipyn o eithriad, o'i gymharu gyda lleoedd eraill sy'n cychwyn gyda &quot;Llan&quot;). Dwi'n dychmygu bod hyn yn anghywir ar gyfer Llan-arth (o achos y cysylltnod), ond dwi ddim yn gwybod sut i dynnu'r ddolen oddi wrth yr erthygl - mae'r data'n cael ei gynnwys o ffynhonnell wahanol i wici-destun y dudalen ei hun, mae'n debyg. Allech chi helpu os gwelwch yn dda? [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 17:43, 11 Awst 2022 (UTC)
:Helo [[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]]. Diolch yn fawr am y neges. Cytuno'n llwyr efo eich sylwadau. Yn delfrydol hoffwn i weld pobol lleol yn cyfrannu clipiau o'i ardaloedd nhw. Fel mae'n digwydd mi oedd na clip gan rhywun arall sy'n swnio'n well i mi, felly dw'i wedi newid i hynny am y tro. Mae'r clipiau yn cael i tynny mewn i'r gwybodlen o Wikidata, felly os wyt ti eisiau dileu, newid neu ychwanegu clip sain fel hyn ewch i'r cofnod Wikidata am y lle. Croeso i ti cysylltu unrhyw bryd am cymorth. Cofion gorau [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 08:20, 15 Awst 2022 (UTC)
::Diolch. Mae'n annhebygol y byddaf i'n ceisio gwneud pethau ar Wikidata, felly os oes modd i chi wahanu'r cofnod yn ddau er mwyn sicrhau bod y ffeil sain yn cael ei defnyddio ar gyfer y pentre yng Ngheredigion yn unig (dim yr un yn Sir Fynwy), byddai'n braf. Wedyn, effallai y bydd rhywun yn ychwanegu ffeil gydag ynganiad yr un arall yn y dyfodol. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 09:16, 15 Awst 2022 (UTC)
:::Wrth gwrs! Dim problem. Cofion, Jason [[Defnyddiwr:Jason.nlw|Jason.nlw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Jason.nlw|sgwrs]]) 09:51, 15 Awst 2022 (UTC)
::::Diolch yn fawr. --[[Defnyddiwr:Dani di Neudo|Dani di Neudo]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Dani di Neudo|sgwrs]]) 16:47, 15 Awst 2022 (UTC)</text>
      <sha1>2q2c2tkdr8qm1mmxushmp3ljycm96le</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bun-sgoil Taobh na Pàirce</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159559</id>
    <revision>
      <id>11101980</id>
      <parentid>10843110</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:51:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Petroc2</username>
        <id>1051</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ategu gwybodaeth hyd at 2021</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1267" xml:space="preserve">[[Delwedd:Bonnington Primary School - geograph.org.uk - 1778158.jpg|bawd|Bun-sgoil Taobh na Pàirce yng Nghaeredin]]

Ysgol gynradd cyfrwng [[Gaeleg yr Alban]] yn ninas [[Caeredin]], [[Yr Alban]] yw '''Bun-sgoil Taobh na Pàirce''' (&quot;Ysgol Gynradd Gaeleg Caeredin&quot;).  Sefydlwyd yr ysgol yn 2013. Yn 2015, roedd 250 o ddisgyblion yn yr ysgol.

Erbyn mis Mawrth 2021 mae gan Bun-sgoil Taobh na Pàirce 418 disgybl dros 16 dosbarth,[2] a meithrifa gyda  40:40 lle.

Mae cynllun ar y gweill am ysgol gyfun Gaeleg cyntaf Caeredin [2] i ddisodli’r “uned” eilradd presenol o fewn ysgol gyfun [[James Gillespie's High School|James Gillespie's High School.]] 


[1] &lt;nowiki&gt;http://www.taobhnapairce.edin.sch.uk/&lt;/nowiki&gt;

[2]. &lt;nowiki&gt;https://www.edinburgh.gov.uk/downloads/file/22447/primary-school-roll-projections&lt;/nowiki&gt;


[3] &quot;Police HQ and old hospital in running to be site of Edinburgh's new Gaelic school&quot;

==Dolen allanol==
{{Eicon gd}} [https://bunsgoiltaobhnapairce.wordpress.com/ Gwefan Swyddogol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150717114254/https://bunsgoiltaobhnapairce.wordpress.com/ |date=2015-07-17 }}

{{eginyn yr Alban}}

[[Categori:Adeiladau ac adeiladwaith yng Nghaeredin]]
[[Categori:Ysgolion Gaeleg yn yr Alban|Taobh na Pairce]]</text>
      <sha1>oyuuzcpwdb2vrsdh8fup48bn6kcm21a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101981</id>
      <parentid>11101980</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:53:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Petroc2</username>
        <id>1051</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1405" xml:space="preserve">[[Delwedd:Bonnington Primary School - geograph.org.uk - 1778158.jpg|bawd|Bun-sgoil Taobh na Pàirce yng Nghaeredin]]

Ysgol gynradd cyfrwng [[Gaeleg yr Alban]] yn ninas [[Caeredin]], [[Yr Alban]] yw '''Bun-sgoil Taobh na Pàirce''' (&quot;Ysgol Gynradd Gaeleg Caeredin&quot;).  Sefydlwyd yr ysgol yn 2013. Yn 2015, roedd 250 o ddisgyblion yn yr ysgol.

Erbyn mis Mawrth 2021 mae gan Bun-sgoil Taobh na Pàirce 418 disgybl dros 16 dosbarth,[2] a meithrifa gyda  40:40 lle.

Mae cynllun ar y gweill am ysgol gyfun Gaeleg cyntaf Caeredin [2] i ddisodli’r “uned” eilradd presenol o fewn ysgol gyfun [[James Gillespie's High School|James Gillespie's High School.]] 


[1] &lt;nowiki&gt;http://www.taobhnapairce.edin.sch.uk/&lt;/nowiki&gt;

[2]. &lt;nowiki&gt;https://www.edinburgh.gov.uk/downloads/file/22447/primary-school-roll-projections&lt;/nowiki&gt;

[3] &quot;Police HQ and old hospital in running to be site of Edinburgh's new Gaelic school&quot; https://www.edinburghnews.scotsman.com/education/police-hq-and-old-hospital-in-running-to-be-site-of-edinburghs-new-gaelic-school-3376156

==Dolen allanol==
{{Eicon gd}} [https://bunsgoiltaobhnapairce.wordpress.com/ Gwefan Swyddogol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150717114254/https://bunsgoiltaobhnapairce.wordpress.com/ |date=2015-07-17 }}

{{eginyn yr Alban}}

[[Categori:Adeiladau ac adeiladwaith yng Nghaeredin]]
[[Categori:Ysgolion Gaeleg yn yr Alban|Taobh na Pairce]]</text>
      <sha1>4d8oikca2v2krb2zwhy7aly0livzo28</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101982</id>
      <parentid>11101981</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:55:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Petroc2</username>
        <id>1051</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Dolen allanol */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1415" xml:space="preserve">[[Delwedd:Bonnington Primary School - geograph.org.uk - 1778158.jpg|bawd|Bun-sgoil Taobh na Pàirce yng Nghaeredin]]

Ysgol gynradd cyfrwng [[Gaeleg yr Alban]] yn ninas [[Caeredin]], [[Yr Alban]] yw '''Bun-sgoil Taobh na Pàirce''' (&quot;Ysgol Gynradd Gaeleg Caeredin&quot;).  Sefydlwyd yr ysgol yn 2013. Yn 2015, roedd 250 o ddisgyblion yn yr ysgol.

Erbyn mis Mawrth 2021 mae gan Bun-sgoil Taobh na Pàirce 418 disgybl dros 16 dosbarth,[2] a meithrifa gyda  40:40 lle.

Mae cynllun ar y gweill am ysgol gyfun Gaeleg cyntaf Caeredin [2] i ddisodli’r “uned” eilradd presenol o fewn ysgol gyfun [[James Gillespie's High School|James Gillespie's High School.]] 


[1] &lt;nowiki&gt;http://www.taobhnapairce.edin.sch.uk/&lt;/nowiki&gt;

[2]. &lt;nowiki&gt;https://www.edinburgh.gov.uk/downloads/file/22447/primary-school-roll-projections&lt;/nowiki&gt;

[3] &quot;Police HQ and old hospital in running to be site of Edinburgh's new Gaelic school&quot; https://www.edinburghnews.scotsman.com/education/police-hq-and-old-hospital-in-running-to-be-site-of-edinburghs-new-gaelic-school-3376156

==Dolen allanol==
{{Eicon gd}} [https://bunsgoiltaobhnapairce.wordpress.com/ Gwefan Swyddogol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150717114254/https://bunsgoiltaobhnapairce.wordpress.com/ |date=2015-07-17 }} dead link

{{eginyn yr Alban}}

[[Categori:Adeiladau ac adeiladwaith yng Nghaeredin]]
[[Categori:Ysgolion Gaeleg yn yr Alban|Taobh na Pairce]]</text>
      <sha1>1ssv3ul8foh1wt0n1ta03xy62a8kji3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Anas castanea</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172291</id>
    <redirect title="Corhwyaden winau Awstralia" />
    <revision>
      <id>11101939</id>
      <parentid>1784417</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:24:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Corhwyaden winau]] to [[Corhwyaden winau Awstralia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Corhwyaden winau Awstralia]]</text>
      <sha1>2ftqme961kuyce7h4vho8fqvjcqb3u6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Anas cyanoptera</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172295</id>
    <redirect title="Corhwyaden winau America" />
    <revision>
      <id>11101938</id>
      <parentid>1784421</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:23:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Corhwyaden winau]] to [[Corhwyaden winau America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Corhwyaden winau America]]</text>
      <sha1>0uzxwx086cs6vw378s5unwmy4hzi6yq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Amazilia cyanura</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172501</id>
    <redirect title="Emrallt cynffonlas y Gogledd" />
    <revision>
      <id>11101941</id>
      <parentid>1784628</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:26:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Emrallt cynffonlas]] to [[Emrallt cynffonlas y Gogledd]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Emrallt cynffonlas y Gogledd]]</text>
      <sha1>q83qhzcaje1byanmb3q8gyj4akkkrxn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chlorostilbon mellisugus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172598</id>
    <redirect title="Emrallt cynffonlas y De" />
    <revision>
      <id>11101940</id>
      <parentid>1784725</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Emrallt cynffonlas]] to [[Emrallt cynffonlas y De]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Emrallt cynffonlas y De]]</text>
      <sha1>380nlwk3e43gqg29tlu6y548kabhjlw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Basileuterus bivittatus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175422</id>
    <redirect title="Telor dwyres America" />
    <revision>
      <id>11101914</id>
      <parentid>1787555</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:56:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor dwyres]] to [[Telor dwyres America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor dwyres America]]</text>
      <sha1>ohd60aavhfyw1wkdljtyjbtxhr44fdm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Basileuterus cinereicollis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175424</id>
    <redirect title="Telor gyddflwyd y De" />
    <revision>
      <id>11101922</id>
      <parentid>1787557</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:02:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor gyddflwyd]] to [[Telor gyddflwyd y De]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor gyddflwyd y De]]</text>
      <sha1>esgooarc7sxfyaedbgwd1cwy8qqe1p6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Basileuterus coronatus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175426</id>
    <redirect title="Telor corun oren y Dwyrain" />
    <revision>
      <id>11101918</id>
      <parentid>1787559</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:58:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor corun oren]] to [[Telor corun oren y Dwyrain]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor corun oren y Dwyrain]]</text>
      <sha1>hcjq4xjmbxxcsof0ufyvfdnajye9xf1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Basileuterus signatus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175441</id>
    <redirect title="Telor coeswelw America" />
    <revision>
      <id>11101915</id>
      <parentid>1787574</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor coeswelw]] to [[Telor coeswelw America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor coeswelw America]]</text>
      <sha1>fdhxdfudxf9vhlzuai9t365fuktb5fu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Carduelis notata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175610</id>
    <redirect title="Pila penddu’r Gogledd" />
    <revision>
      <id>11101971</id>
      <parentid>1787743</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:39:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Pila penddu]] to [[Pila penddu’r Gogledd]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Pila penddu’r Gogledd]]</text>
      <sha1>4erx32kwz0u6yanhtr4ekkl0hemevsg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Charitospiza eucosma</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175766</id>
    <redirect title="Pila cribddu’r Dwyrain" />
    <revision>
      <id>11101936</id>
      <parentid>1787900</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:20:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Pila cribddu]] to [[Pila cribddu’r Dwyrain]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Pila cribddu’r Dwyrain]]</text>
      <sha1>cl2bjte9wbe2ggicn17bs4utq4lh2g2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ficedula zanthopygia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>176678</id>
    <redirect title="Gwybedog tinfelyn Asia" />
    <revision>
      <id>11101932</id>
      <parentid>1788815</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog tinfelyn]] to [[Gwybedog tinfelyn Asia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog tinfelyn Asia]]</text>
      <sha1>6hvpvptv14q3eoxvl1sewutp34d6ey4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Granatellus sallaei</title>
    <ns>0</ns>
    <id>176869</id>
    <redirect title="Telor gyddflwyd y Gogledd" />
    <revision>
      <id>11101911</id>
      <parentid>1789006</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:52:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor gyddflwyd]] to [[Telor gyddflwyd y Gogledd]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor gyddflwyd y Gogledd]]</text>
      <sha1>nqcov18kk67tdsh1j6vxiybadqhizu3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lophospingus pusillus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177387</id>
    <redirect title="Pila cribddu’r Gorllewin" />
    <revision>
      <id>11101937</id>
      <parentid>1789533</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:21:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Pila cribddu]] to [[Pila cribddu’r Gorllewin]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Pila cribddu’r Gorllewin]]</text>
      <sha1>h93wvv4vhw8yy6jqcagljkcymqfd51h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Melaeornis pammelaina</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177543</id>
    <redirect title="Gwybedog du&#039;r De" />
    <revision>
      <id>11101928</id>
      <parentid>1789728</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:09:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog du’r De]] to [[Gwybedog du'r De]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog du'r De]]</text>
      <sha1>8f805yy83p5sov9zkgth2j3em5z0e1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Meliphaga albonotata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177585</id>
    <redirect title="Melysor brithwyn y Gogledd" />
    <revision>
      <id>11101935</id>
      <parentid>1789770</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:17:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Melysor brithwyn]] to [[Melysor brithwyn y Gogledd]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Melysor brithwyn y Gogledd]]</text>
      <sha1>662s2u632rzuw59lfizue5dsubj9au3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mitrephanes olivaceus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177705</id>
    <redirect title="Gwybedog melynwyrdd cribog" />
    <revision>
      <id>11101929</id>
      <parentid>1789890</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:10:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog melynwyrdd]] to [[Gwybedog melynwyrdd cribog]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog melynwyrdd cribog]]</text>
      <sha1>1ffjpjrtc1gl5j41algizgtx5xk9h14</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Muscicapa olivascens</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177809</id>
    <redirect title="Gwybedog melynwyrdd Affrica" />
    <revision>
      <id>11101930</id>
      <parentid>1789994</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:11:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog melynwyrdd]] to [[Gwybedog melynwyrdd Affrica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog melynwyrdd Affrica]]</text>
      <sha1>krso5c2dhw8ltv4xlddv91st5xci2vg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Muscicapa ruficauda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177812</id>
    <redirect title="Gwybedog cynffonwinau Asia" />
    <revision>
      <id>11101923</id>
      <parentid>1789997</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog cynffonwinau]] to [[Gwybedog cynffonwinau Asia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog cynffonwinau Asia]]</text>
      <sha1>ta0uirawtepll6s75nvqv8coj1kzspi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Myiarchus tuberculifer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177880</id>
    <redirect title="Gwybedog melynwyrdd America" />
    <revision>
      <id>11101931</id>
      <parentid>1790065</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:12:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog melynwyrdd]] to [[Gwybedog melynwyrdd America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog melynwyrdd America]]</text>
      <sha1>tqkzxq832pc9kpmj8kmrdfrv3jzv04r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Myiarchus validus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177882</id>
    <redirect title="Gwybedog cynffonwinau Jamaica" />
    <revision>
      <id>11101924</id>
      <parentid>1790067</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:04:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog cynffonwinau]] to [[Gwybedog cynffonwinau Jamaica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog cynffonwinau Jamaica]]</text>
      <sha1>1swgnsc61eilw1mgivxthvq8zk8mj1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Myiobius barbatus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177886</id>
    <redirect title="Gwybedog tinfelyn America" />
    <revision>
      <id>11101933</id>
      <parentid>1790071</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:13:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwybedog tinfelyn]] to [[Gwybedog tinfelyn America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwybedog tinfelyn America]]</text>
      <sha1>fmoa1qzeqjfuwz61zky1rxr3ifjxoc4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Myioborus torquatus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177899</id>
    <redirect title="Tinwen dorchog America" />
    <revision>
      <id>11101909</id>
      <parentid>1790084</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:50:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Tinwen dorchog]] to [[Tinwen dorchog Affrica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Tinwen dorchog Affrica]]</text>
      <sha1>5p4358zg4pfaftzgk88mtextd2pg8di</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101910</id>
      <parentid>11101909</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:51:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Tinwen dorchog Affrica]] to [[Tinwen dorchog America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Tinwen dorchog America]]</text>
      <sha1>d8ihnxdbsiy6wtvi4r54rz53e4fe5m6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Oenanthe pileata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178246</id>
    <redirect title="Tinwen dorchog Affrica" />
    <revision>
      <id>11101907</id>
      <parentid>1790431</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:49:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Tinwen dorchog]] to [[Tinwen dorchog Affrica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Tinwen dorchog Affrica]]</text>
      <sha1>5p4358zg4pfaftzgk88mtextd2pg8di</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Phylloscopus davisoni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178756</id>
    <redirect title="Telor cynffonwyn Asia" />
    <revision>
      <id>11101920</id>
      <parentid>1790948</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:01:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor cynffonwyn]] to [[Telor cynffonwyn Asia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor cynffonwyn Asia]]</text>
      <sha1>6hl1qawy6deeivqcrcy8ek6dly2e4cl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Phylloscopus plumbeitarsus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178774</id>
    <redirect title="Telor dwyres Asia" />
    <revision>
      <id>11101913</id>
      <parentid>1790966</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor dwyres]] to [[Telor dwyres Asia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor dwyres Asia]]</text>
      <sha1>ouoo4d0ty3j5ra9bgo3l1pxzv25foxp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Phylloscopus tenellipes</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178788</id>
    <redirect title="Telor coeswelw Asia" />
    <revision>
      <id>11101917</id>
      <parentid>1790980</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:58:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor coeswelw]] to [[Telor coeswelw Asia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor coeswelw Asia]]</text>
      <sha1>drnpr48xs3nz95qq7phph7v99wt88em</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Poliolais lopezi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>179015</id>
    <redirect title="Telor cynffonwyn Affrica" />
    <revision>
      <id>11101921</id>
      <parentid>1791207</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:01:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor cynffonwyn]] to [[Telor cynffonwyn Affrica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor cynffonwyn Affrica]]</text>
      <sha1>t1e6fn3kt4bzyq2x648t24la0iyit5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vermivora celata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180291</id>
    <redirect title="Telor corun oren y Gorllewin" />
    <revision>
      <id>11101919</id>
      <parentid>1792501</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:00:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor corun oren]] to [[Telor corun oren y Gorllewin]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor corun oren y Gorllewin]]</text>
      <sha1>j23e03ziydho2muk1td8h5fdes6pi48</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dendropicos spodocephalus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180678</id>
    <redirect title="Cnocell benllwyd Affrica" />
    <revision>
      <id>11101967</id>
      <parentid>1792895</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Cnocell benllwyd]] to [[Cnocell benllwyd Affrica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Cnocell benllwyd Affrica]]</text>
      <sha1>nvdhevx6r5n4s1h8523bbn8ma0yz452</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Picus canus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180891</id>
    <redirect title="Cnocell benllwyd Asia" />
    <revision>
      <id>11101966</id>
      <parentid>1793109</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:32:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Cnocell benllwyd]] to [[Cnocell benllwyd Asia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Cnocell benllwyd Asia]]</text>
      <sha1>88n8aapzkx7mo00zgptk0bwewzk2ege</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Veniliornis dignus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180971</id>
    <redirect title="Cnocell dinfelen America" />
    <revision>
      <id>11101965</id>
      <parentid>1793189</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:31:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Cnocell dinfelen]] to [[Cnocell dinfelen America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Cnocell dinfelen America]]</text>
      <sha1>nq4i3u9evj62ls9gvck1xgek7jeks4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Podiceps auritus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180983</id>
    <redirect title="Gwyach gorniog" />
    <revision>
      <id>11101848</id>
      <parentid>1794355</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:48:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwyach Gorniog]] to [[Gwyach gorniog]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach gorniog]]</text>
      <sha1>m8o4yhx8gcfauoo34ifjukijj9nh7b8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Podiceps cristatus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180984</id>
    <redirect title="Gwyach fawr gopog" />
    <revision>
      <id>11101854</id>
      <parentid>1794356</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:53:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwyach Fawr Gopog]] to [[Gwyach fawr gopog]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach fawr gopog]]</text>
      <sha1>ctoguyjvf4p6nkngv84biwbyjhh5iqb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tachybaptus ruficollis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>181000</id>
    <redirect title="Gwyach fach" />
    <revision>
      <id>11101845</id>
      <parentid>1794372</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gwyach Fach]] to [[Gwyach fach]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach fach]]</text>
      <sha1>halaraofc1pb4vmxodoa6l0z1okwooh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwybedog du'r De</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187080</id>
    <revision>
      <id>11101925</id>
      <parentid>10948520</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:07:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Symudodd Craigysgafn y dudalen [[South African black flycatcher]] i [[Gwybedog du'r De]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2899" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}&lt;br /&gt;''Melaeornis pammelaina''

{{Blwch adar oto}}&lt;!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--&gt;

| delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| status             = 
| status_system      = 
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1  = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}

}}

| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad =  280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]

| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Passeriformes
| familia = Muscicapidae
&lt;!--Cadw lle 1--&gt;

| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =

}}

[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''South African black flycatcher''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gwybedogion duon y De) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Melaeornis pammelaina'''''; yr enw Saesneg arno yw ''South African black flycatcher''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Gwybedogion ([[Lladin]]: ''Muscicapidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.&lt;ref&gt;[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.&lt;/ref&gt;

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''M. pammelaina'', sef enw'r rhywogaeth.&lt;ref&gt;[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&amp;pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.&lt;/ref&gt;

&lt;!--Cadw lle4--&gt;
==Teulu==
Mae'r gwybedog du’r De yn perthyn i deulu'r Gwybedogion (Lladin: ''Muscicapidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q200989 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:teulu,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! teulu
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Bronlas]]
| p225 = Luscinia svecica
| p18 = [[Delwedd:Blåhake Bluethroat (20162398078).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Eos]]
| p225 = Luscinia megarhynchos
| p18 = [[Delwedd:Nachtigall (Luscinia megarhynchos)-2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Eos fraith]]
| p225 = Luscinia luscinia
| p18 = [[Delwedd:Luscinia luscinia vogelartinfo chris romeiks CHR3635.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}

[[Categori:Muscicapidae]]</text>
      <sha1>q5k9hmniwc0e39f8m9mu8yzgru668z1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101927</id>
      <parentid>11101925</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T02:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2885" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}&lt;br /&gt;''Melaeornis pammelaina''

{{Blwch adar oto}}&lt;!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--&gt;

| delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| status             = 
| status_system      = 
| statws = {{infobox
| label1 = Statws IUCN
| data1  = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}}

}}

| map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| maint_map_dosbarthiad =  280px
| neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]]

| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = Passeriformes
| familia = Muscicapidae
&lt;!--Cadw lle 1--&gt;

| genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}
| enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}''
| awdurdod_deuenwol =

}}

[[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Gwybedog du'r De''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gwybedogion duon y De) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Melaeornis pammelaina'''''; yr enw Saesneg arno yw ''South African black flycatcher''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Gwybedogion ([[Lladin]]: ''Muscicapidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.&lt;ref&gt;[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.&lt;/ref&gt;

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''M. pammelaina'', sef enw'r rhywogaeth.&lt;ref&gt;[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&amp;pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.&lt;/ref&gt;

&lt;!--Cadw lle4--&gt;
==Teulu==
Mae'r Gwybedog du’r De yn perthyn i deulu'r Gwybedogion (Lladin: ''Muscicapidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q200989 }
LIMIT 15
|sort=label
|columns=label:teulu,P225,P18:delwedd
|row_template=Zutabe formatoa/Familiak
|thumb=80
|links=local
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! teulu
! enw tacson
! delwedd
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Bronlas]]
| p225 = Luscinia svecica
| p18 = [[Delwedd:Blåhake Bluethroat (20162398078).jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Eos]]
| p225 = Luscinia megarhynchos
| p18 = [[Delwedd:Nachtigall (Luscinia megarhynchos)-2.jpg|center|80px]]
}}
|-
{{Zutabe formatoa/Familiak
| label = [[Eos fraith]]
| p225 = Luscinia luscinia
| p18 = [[Delwedd:Luscinia luscinia vogelartinfo chris romeiks CHR3635.jpg|center|80px]]
}}
|}
{{Wikidata list end}}

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr Goch yr IUCN]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Llen Natur}}

[[Categori:Muscicapidae]]</text>
      <sha1>0bhz02sklb2ke0y055ul85qo01pkebg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Telor Gyddflwyd</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192681</id>
    <redirect title="Telor gyddflwyd y Gogledd" />
    <revision>
      <id>11101912</id>
      <parentid>1852292</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:52:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor gyddflwyd]] to [[Telor gyddflwyd y Gogledd]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor gyddflwyd y Gogledd]]</text>
      <sha1>nqcov18kk67tdsh1j6vxiybadqhizu3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Telor Coeswelw</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192697</id>
    <redirect title="Telor coeswelw America" />
    <revision>
      <id>11101916</id>
      <parentid>1852309</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:57:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Telor coeswelw]] to [[Telor coeswelw America]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Telor coeswelw America]]</text>
      <sha1>fdhxdfudxf9vhlzuai9t365fuktb5fu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tinwen Dorchog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>196382</id>
    <redirect title="Tinwen dorchog Affrica" />
    <revision>
      <id>11101908</id>
      <parentid>1860998</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:49:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Tinwen dorchog]] to [[Tinwen dorchog Affrica]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Tinwen dorchog Affrica]]</text>
      <sha1>5p4358zg4pfaftzgk88mtextd2pg8di</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Branko Ilić</title>
    <ns>0</ns>
    <id>216972</id>
    <revision>
      <id>11101809</id>
      <parentid>4130859</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T13:09:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aderiqueza</username>
        <id>68199</id>
      </contributor>
      <comment>+image #WPWP #WPWPNG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1659" xml:space="preserve">{{Gwybodlen Pêl-droedwyr
|enw=Branko Ilić
|delwedd=Ukr-Slov (4).jpg
|enwllawn=Branko Ilić
|dyddiadgeni={{Dyddiad geni ac oedran|df=y|1983|2|6}}
|llegeni=[[Ljubljana]]
|gwladgeni=[[Slofenia]]
|clwbpresennol=
|rhifclwb=
|blynyddoedd=2001-2004&lt;br/&gt;2002&lt;br/&gt;2005-2007&lt;br/&gt;2007&lt;br/&gt;2007-2010&lt;br/&gt;2009&lt;br/&gt;2010-2011&lt;br/&gt;2012-2013&lt;br/&gt;2013-2014&lt;br/&gt;2014-2015&lt;br/&gt;2015&lt;br/&gt;2016-2017&lt;br/&gt;2017-
|clybiau=[[Olimpija Ljubljana]]&lt;br/&gt;[[NK Grosuplje|Grosuplje]]&lt;br/&gt;[[NK Domžale|Domžale]]&lt;br/&gt;[[Real Betis]]&lt;br/&gt;[[Real Betis]]&lt;br/&gt;[[FC Moscow|Moscow]]&lt;br/&gt;[[Lokomotiv Moscow]]&lt;br/&gt;[[Anorthosis Famagusta]]&lt;br/&gt;[[Hapoel Tel Aviv]]&lt;br/&gt;[[FK Partizan|Partizan]]&lt;br/&gt;[[FC Astana|Astana]]&lt;br/&gt;[[Urawa Reds]]&lt;br/&gt;[[Olimpija Ljubljana]]
|capiau(goliau)=
|blwyddyncenedlaethol=2004-2015
|tîmcenedlaethol=[[Tîm pêl-droed cenedlaethol Slofenia|Slofenia]]
|capiaucenedlaethol(goliau)=63 (1)
}}
[[Pêl-droed]]iwr o [[Slofenia]] yw '''Branko Ilić''' (ganed [[6 Chwefror]] [[1983]]). Cafodd ei eni yn [[Ljubljana]] a chwaraeodd 63 gwaith dros ei wlad.

==Tîm Cenedlaethol==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!colspan=3|[[Tîm pêl-droed cenedlaethol Slofenia|Tîm cenedlaethol Slofenia]]
|-
!Blwyddyn!!Ymdd.!!Goliau
|-
|2004||1||0
|-
|2005||6||0
|-
|2006||8||0
|-
|2007||10||0
|-
|2008||9||0
|-
|2009||1||0
|-
|2010||4||0
|-
|2011||3||0
|-
|2012||0||0
|-
|2013||9||0
|-
|2014||5||0
|-
|2015||7||1
|-
!Cyfanswm||63||1
|}

==Dolenni Allanol==
*[https://www.national-football-teams.com/player/8242/Branko_Ilic.html Timau Pêl-droed Cenedlaethol]

{{Rheoli awdurdod}}

{{DEFAULTSORT:Ilić, Branko}}
[[Categori:Genedigaethau 1983]]
[[Categori:Pêl-droedwyr Slofenaidd]]</text>
      <sha1>ocomgzjdc99ne4vf7fkjniwu9wuso4o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Twyni Deheuol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220809</id>
    <revision>
      <id>11101878</id>
      <parentid>10859612</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T20:33:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1878" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa |gwlad = {{banergwlad|Lloegr}}}}

Cadwyn o fryniau sialc sy'n ymestyn am tua 670&amp;nbsp;km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (260 milltir sgwâr) ar draws siroedd arfordirol [[De-ddwyrain Lloegr]] yw'r '''Twyni Deheuol'''&lt;ref&gt;''[[Geiriadur yr Academi]]'', down&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; ''n'' &gt; the South Downs.&lt;/ref&gt; (Saesneg: ''South Downs''). Mae'r Twyni yn ymestyn o [[Dyffryn Itchen|Ddyffryn Itchen]] yn [[Hampshire]] yn y gorllewin i [[Pentir Beachy|Bentir Beachy]] yn [[Dwyrain Sussex|Nwyrain Sussex]] yn y dwyrain. O'r [[sgarp]] serth ar yr ochr ogleddol mae golygfeydd helaeth ar draws y [[Weald]]. [[Butser Hill]] yw pwynt uchaf y Twyni,  gyda chopa 270 metr (890 troedfedd) uwchben lefel y môr. Nodweddir y dirwedd gan dwyndir tonnog, dyffrynnoedd sych, a tiroedd helaeth o laswellt byr.

Mae'r [[Twyni Gogleddol]] yn gadwyn arall o fryniau sialc sy'n rhedeg yn gyfochrog â'r Twyni Deheuol, tua 30 milltir (48&amp;nbsp;km) i'r gogledd, ar ymyl ogleddol y Weald.

{{clirio}}
==Oriel==
&lt;gallery heights=180px mode=packed&gt;
South downs.jpg|Tirwedd nodweddiadol y Twyni Deheuol: ger [[Arundel]], Gorllewin Sussex
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery heights=165px mode=packed&gt;
Firle Beacon - geograph.org.uk - 961577.jpg|Y sgarp serth ar ochr ogleddol y Twyni: &lt;br /&gt;Firle Beacon, Dwyrain Sussex
Devil's dyke coombe - geograph.org.uk - 387225.jpg|Dyffryn sych yn y Twyni: Devil's Dyke (&quot;Clawdd y Diafol&quot;), i'r gogledd o Brighton
Seven Sisters cliffs and the coastguard cottages, from Seaford Head showing Cuckmere Haven (looking east - 2003-05-26).jpg|Mae'r Twyni'n cyrraedd y môr yn eu pen dwyreiniol: Y Seven Sisters (&quot;Y Saith Chwaer&quot;), Dwyrain Sussex
&lt;/gallery&gt;

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Dwyrain Sussex]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Gorllewin Sussex]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Hampshire]]
[[Categori:Parciau Cenedlaethol Lloegr]]</text>
      <sha1>crjlny107zbmorg5pmtu9p8eonbyq6n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Twyni Gogleddol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220819</id>
    <revision>
      <id>11101877</id>
      <parentid>8659245</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T20:30:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1867" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa |gwlad = {{banergwlad|Lloegr}}}}

Cadwyn o fryniau sialc yn [[De-ddwyrain Lloegr|Ne-ddwyrain Lloegr]] yw'r '''Twyni Gogleddol'''&lt;ref&gt;''[[Geiriadur yr Academi]]'', down&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; ''n'' &gt; the North Downs.&lt;/ref&gt; (Saesneg: ''North Downs''). Mae'r Twyni yn ymestyn o [[Farnham]] yn [[Surrey]] yn y gorllewin i'r [[Clogwyni Gwyn Dover]] yng [[Caint|Nghaint]] yn y dwyrain. Mae'r rhan orllewinol, rhwng Farnham a [[Guildford]], yn gefn cul, a elwir yn The Hog's Back (&quot;Cefn y Twrch&quot;). Mae'r rhan ddwyreiniol ehangach yn gorffen yn y clogwyni rhwng [[Folkestone]] and [[Deal, Caint|Deal]]. Ar yr ochr ddeheuol mae [[sgarp]] serth; ar ochr ogleddol mae [[golethr]] ysgafn. [[Botley Hill]] yw pwynt uchaf y Twyni,  gyda chopa 267 metr (876 troedfedd) uwchben lefel y môr. Mae'r crib y Twyni'n cael ei groesi gan ddyffrynnoedd cyfres o afonydd: y [[Afon Wey|Wey]], [[Afon Mole|Mole]], [[Afon Darent|Darent]], [[Afon Medway|Medway]] a [[Afon Stour, Caint|Stour]], sy'n llifo i'r gogledd ac i'r gogledd-ddwyrain o'r [[Weald]].

Mae'r [[Twyni Deheuol]] yn gadwyn arall o fryniau sialc sy'n rhedeg yn gyfochrog â'r Twyni Gogleddol, tua 30 milltir (48 km) i'r de, ar ymyl ddeheuol y Weald.

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

{{-}}
==Oriel==
&lt;gallery heights=200px mode=packed&gt;
North Downs near Eynsford.JPG|Tirwedd nodweddiadol y Twyni Deheuol: &lt;br /&gt;ger [[Eynsford]], Caint
North Downs - panoramio.jpg|Y sgarp serth ar ochr ddeheuol y Twyni: &lt;br /&gt;ger [[Folkestone]], Caint
The Mole Gap - geograph.org.uk - 105007.jpg|Mae Afon Mole yn torri trwy'r Twyni: &lt;br /&gt;golygfa o [[Bryn Bocs, Surrey]]
Aerial photo showing Fan Bay, Dover Cliffs - geograph.org.uk - 1502151.jpg|Mae'r Twyni'n cyrraedd y môr yn eu pen dwyreiniol: Y Clogwyni Gwyn Dover
&lt;/gallery&gt;

[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Caint]]
[[Categori:Mynyddoedd a bryniau Surrey]]</text>
      <sha1>mjlyixsz04ss4idxs1vx8et2ctfgjq4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gemau'r Gymanwlad 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>225711</id>
    <revision>
      <id>11101976</id>
      <parentid>11101123</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:37:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6113" xml:space="preserve">{{Commonwealth Games infobox
| Name = 22in Gemau'r Gymanwlad
| Logo = Perry_and_Emma_Lou.png
| Size = 
| Host city = [[Birmingham]], [[Lloegr]]
| Optional caption =
| Nations participating = 
| Athletes participating = 
| Events = 
| Opening ceremony = 27 Gorffennaf
| Closing ceremony = 7 Awst
| Officially opened by = 
| Queen's Baton = 
| Stadium = 
| previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2018|XXI]]
| next = [[Gemau'r Gymanwlad 2026|XXIII]]
}}'''Gemau'r Gymanwlad 2022''' oedd yr ail dro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. Cafodd y gemau eu cynnal yn [[Birmingham]], [[Lloegr]] rhwng 28 Gorffennaf a 8 Awst 2022.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/42437441|title=Commonwealth Games: Birmingham announced as host of 2022 event|date=2017-12-21|publisher=BBC Sport}}&lt;/ref&gt; Dyma oedd y trydydd tro i'r Gemau cael eu cynnal yn Lloegr.

Roedd y gemau i fod i'w cynnal yn [[Durban]], [[De Affrica]] ond ym mis Chwefror 2017 cyhoeddwyd na fyddai'r ddinas yn gallu cynnal y Gemau wedi'r cwbwl oherwydd problemau ariannol&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-39116534|title=Commonwealth Games 2022: Durban 'may drop out as host'|date=2017-02-28|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt; ac ym mis Mawrth 2017 agorwyd y broses o geisio dod o hyd i leoliad newydd ar gyfer Gemau'r Gymanwlad 2022&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.smh.com.au/sport/commonwealth-games/durban-stripped-of-2022-commonwealth-games-20170313-guxc9d.html|title=Durban stripped of 2022 Commonwealth Games|date=2017-03-14|publisher=The Sydney Morning Herald}}&lt;/ref&gt;

==Chwaraeon==
Ym mis Ionawr 2018 cyhoeddwyd na fyddai [[Saethu yng Ngemau'r Gymanwlad|saethu]] yn rhan o'r Gemau yn 2022 - y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1970]] i'r gamp peidio a chael ei chynnwys&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://aroundtherings.com/site/A__62549/Title__Optional-Sports-at-2022-Commonwealth-Games/292/Articles|title=Optional Sports at 2022 Commonwealth Games|date=2018-01-18|work=Around the Rings|access-date=2018-01-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/sport/shooting/42753120|title=Birmingham 2022: Shooting dropped from Commonwealth Games|date=19 Ionawr 2018|publisher=BBC|language=en}}&lt;/ref&gt;.
Cyflwynwyd [[pêl-fasged]] 3x3 a phêl-fasged 3x3 cadair olwyn am y tro cyntaf erioed&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1126335/basketball-3x3-hesson-england|title=3x3 basketball set to make Commonwealth Games debut at Birmingham 2022|publisher=Inside the Games|language=en}}&lt;/ref&gt; a cafodd [[criced]] ei gynnwys am y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1998]] yn [[Kuala Lumpur]], [[Malaysia]] gyda twrnament Ugain Pelawd i Ferched yn rhan o'r Gemau.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/news/1744521 |title=Two years to go for Commonwealth Games, with women's cricket making debut |work=International Cricket Council |access-date=28 July 2020}}&lt;/ref&gt;

==Uchafbwyntiau'r Gemau==
Alex Yee o [[Lloegr|Loegr]] enillodd fedal aur cyntaf y gemau yn y [[triathlon]] i ddynion cyn i Flora Duffy o [[Bermuda]] amddiffyn ei choron yn y triathlon i ferched.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62346040|title=Commonwealth Games 2022: Alex Yee wins triathlon gold in Birmingham's first medal event|date=2022-07-29|publisher=BBC Sport|language=en}}&lt;/ref&gt;

Llwyddodd Duken Tutakitoa-Williams i ennill medal cyntaf yn hanes ynys [[Nuie]] yng Ngemau'r Gymanwlad wrth gipio medal efydd yn adran pwysau trwm y [[bocsio]] tra bod Alastair Chalmers wedi sicrhau medal cyntaf erioed i [[Guernsey]] ar y trac athletau wrth gipio medal efydd yn y [[440m dros y clwydi]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/commonwealth-games/boxing-medals-niue-island-duken-tutakitoa-williams-b2138769.html|title=Boxer wins first Commonwealth Games medal for tiny island nation of Niue |date=2022-08-05|publisher=The Independent|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.itv.com/news/channel/2022-08-06/chalmers-secures-guernseys-first-athletics-medal-at-the-commonwealth-games |title=Chalmers secures Guernsey's first athletics medal at the Commonwealth Games |publisher=ITV News |date=2022-08-07 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Y chwaraewr [[tenis bwrdd]] o Singapore, Feng Tianwei, enillodd fedal aur yn y senglau, dyblau ac fel aelod o dîm merched Singapore, gafodd ei gwobrwyo â [[Gwobr David Dixon]] yn ystod y seremon i cloi&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1126769/birmingham-2022-closing-black-sabbath|title=Birmingham 2022 goes out on a wonderful wall of sound as Black Sabbath provide coup de theatre|publisher=Inside the Games|language=en}}&lt;/ref&gt;.

==Tabl medalau==
{| {{RankedMedalTable|caption=2022 Commonwealth Games medal table|team=CGA}}
|-bgcolor=&quot;#ccccff&quot;

| 1 || align=&quot;left&quot; | {{AUS}} || 67 || 57 || 54 || 178
|-
| 2 || align=&quot;left&quot; | {{ENG}} || 57 || 66 || 53 || 176
|-
| 3 || align=&quot;left&quot; | {{CAN}} || 26 || 32 || 34 || 92
|-
| 4 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|India}} ||  22 || 16 || 23 || 61
|-
| 5 || align=&quot;left&quot; | {{NZL}} || 20 || 12 || 17 || 49
|-
| 6 || align=&quot;left&quot; | {{SCO}} || 13 || 11 || 27 || 51
|-
| 7 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nigeria}} || 12 || 9 || 14 || 35
|-
| 8 || align=&quot;left&quot; | {{CYM}} || 8 || 6 || 14 || 28
|-
| 9 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|De Affrica}} || 7 || 9 || 11 || 27
|-
| 19 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malaysia}} || 7 || 8 || 8 || 23
|-
&lt;onlyinclude&gt;
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Cyfanswm (29 o wledydd) || 280 || 282 || 315 || 877
|}&lt;/onlyinclude&gt;

==Ennillwyr o Gymru==
''Gweler'' [[Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad]
* {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru]

{{dechrau-bocs}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2018|Arfordir Aur]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Birmingham''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2026|I'w gadarnhau]]'' }}
{{diwedd-bocs}}

{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}

[[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2022]]
[[Categori:2022]]</text>
      <sha1>35dyqirqz36j5tpdkggwptk72k3bptt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101977</id>
      <parentid>11101976</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:37:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Uchafbwyntiau'r Gemau */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6113" xml:space="preserve">{{Commonwealth Games infobox
| Name = 22in Gemau'r Gymanwlad
| Logo = Perry_and_Emma_Lou.png
| Size = 
| Host city = [[Birmingham]], [[Lloegr]]
| Optional caption =
| Nations participating = 
| Athletes participating = 
| Events = 
| Opening ceremony = 27 Gorffennaf
| Closing ceremony = 7 Awst
| Officially opened by = 
| Queen's Baton = 
| Stadium = 
| previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2018|XXI]]
| next = [[Gemau'r Gymanwlad 2026|XXIII]]
}}'''Gemau'r Gymanwlad 2022''' oedd yr ail dro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. Cafodd y gemau eu cynnal yn [[Birmingham]], [[Lloegr]] rhwng 28 Gorffennaf a 8 Awst 2022.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/42437441|title=Commonwealth Games: Birmingham announced as host of 2022 event|date=2017-12-21|publisher=BBC Sport}}&lt;/ref&gt; Dyma oedd y trydydd tro i'r Gemau cael eu cynnal yn Lloegr.

Roedd y gemau i fod i'w cynnal yn [[Durban]], [[De Affrica]] ond ym mis Chwefror 2017 cyhoeddwyd na fyddai'r ddinas yn gallu cynnal y Gemau wedi'r cwbwl oherwydd problemau ariannol&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-39116534|title=Commonwealth Games 2022: Durban 'may drop out as host'|date=2017-02-28|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt; ac ym mis Mawrth 2017 agorwyd y broses o geisio dod o hyd i leoliad newydd ar gyfer Gemau'r Gymanwlad 2022&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.smh.com.au/sport/commonwealth-games/durban-stripped-of-2022-commonwealth-games-20170313-guxc9d.html|title=Durban stripped of 2022 Commonwealth Games|date=2017-03-14|publisher=The Sydney Morning Herald}}&lt;/ref&gt;

==Chwaraeon==
Ym mis Ionawr 2018 cyhoeddwyd na fyddai [[Saethu yng Ngemau'r Gymanwlad|saethu]] yn rhan o'r Gemau yn 2022 - y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1970]] i'r gamp peidio a chael ei chynnwys&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://aroundtherings.com/site/A__62549/Title__Optional-Sports-at-2022-Commonwealth-Games/292/Articles|title=Optional Sports at 2022 Commonwealth Games|date=2018-01-18|work=Around the Rings|access-date=2018-01-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/sport/shooting/42753120|title=Birmingham 2022: Shooting dropped from Commonwealth Games|date=19 Ionawr 2018|publisher=BBC|language=en}}&lt;/ref&gt;.
Cyflwynwyd [[pêl-fasged]] 3x3 a phêl-fasged 3x3 cadair olwyn am y tro cyntaf erioed&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1126335/basketball-3x3-hesson-england|title=3x3 basketball set to make Commonwealth Games debut at Birmingham 2022|publisher=Inside the Games|language=en}}&lt;/ref&gt; a cafodd [[criced]] ei gynnwys am y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1998]] yn [[Kuala Lumpur]], [[Malaysia]] gyda twrnament Ugain Pelawd i Ferched yn rhan o'r Gemau.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/news/1744521 |title=Two years to go for Commonwealth Games, with women's cricket making debut |work=International Cricket Council |access-date=28 July 2020}}&lt;/ref&gt;

==Uchafbwyntiau'r Gemau==
Alex Yee o [[Lloegr|Loegr]] enillodd fedal aur cyntaf y gemau yn y [[triathlon]] i ddynion cyn i Flora Duffy o [[Bermuda]] amddiffyn ei choron yn y triathlon i ferched.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62346040|title=Commonwealth Games 2022: Alex Yee wins triathlon gold in Birmingham's first medal event|date=2022-07-29|publisher=BBC Sport|language=en}}&lt;/ref&gt;

Llwyddodd Duken Tutakitoa-Williams i ennill medal cyntaf yn hanes ynys [[Nuie]] yng Ngemau'r Gymanwlad wrth gipio medal efydd yn adran pwysau trwm y [[bocsio]] tra bod Alastair Chalmers wedi sicrhau medal cyntaf erioed i [[Guernsey]] ar y trac athletau wrth gipio medal efydd yn y [[400m dros y clwydi]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/commonwealth-games/boxing-medals-niue-island-duken-tutakitoa-williams-b2138769.html|title=Boxer wins first Commonwealth Games medal for tiny island nation of Niue |date=2022-08-05|publisher=The Independent|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.itv.com/news/channel/2022-08-06/chalmers-secures-guernseys-first-athletics-medal-at-the-commonwealth-games |title=Chalmers secures Guernsey's first athletics medal at the Commonwealth Games |publisher=ITV News |date=2022-08-07 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Y chwaraewr [[tenis bwrdd]] o Singapore, Feng Tianwei, enillodd fedal aur yn y senglau, dyblau ac fel aelod o dîm merched Singapore, gafodd ei gwobrwyo â [[Gwobr David Dixon]] yn ystod y seremon i cloi&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1126769/birmingham-2022-closing-black-sabbath|title=Birmingham 2022 goes out on a wonderful wall of sound as Black Sabbath provide coup de theatre|publisher=Inside the Games|language=en}}&lt;/ref&gt;.

==Tabl medalau==
{| {{RankedMedalTable|caption=2022 Commonwealth Games medal table|team=CGA}}
|-bgcolor=&quot;#ccccff&quot;

| 1 || align=&quot;left&quot; | {{AUS}} || 67 || 57 || 54 || 178
|-
| 2 || align=&quot;left&quot; | {{ENG}} || 57 || 66 || 53 || 176
|-
| 3 || align=&quot;left&quot; | {{CAN}} || 26 || 32 || 34 || 92
|-
| 4 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|India}} ||  22 || 16 || 23 || 61
|-
| 5 || align=&quot;left&quot; | {{NZL}} || 20 || 12 || 17 || 49
|-
| 6 || align=&quot;left&quot; | {{SCO}} || 13 || 11 || 27 || 51
|-
| 7 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nigeria}} || 12 || 9 || 14 || 35
|-
| 8 || align=&quot;left&quot; | {{CYM}} || 8 || 6 || 14 || 28
|-
| 9 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|De Affrica}} || 7 || 9 || 11 || 27
|-
| 19 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malaysia}} || 7 || 8 || 8 || 23
|-
&lt;onlyinclude&gt;
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Cyfanswm (29 o wledydd) || 280 || 282 || 315 || 877
|}&lt;/onlyinclude&gt;

==Ennillwyr o Gymru==
''Gweler'' [[Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad]
* {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru]

{{dechrau-bocs}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2018|Arfordir Aur]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Birmingham''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2026|I'w gadarnhau]]'' }}
{{diwedd-bocs}}

{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}

[[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2022]]
[[Categori:2022]]</text>
      <sha1>n66hzdqs4xv4aoyc9315vx172ahcdtg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101979</id>
      <parentid>11101977</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T11:43:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <comment>/* Chwaraeon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8044" xml:space="preserve">{{Commonwealth Games infobox
| Name = 22in Gemau'r Gymanwlad
| Logo = Perry_and_Emma_Lou.png
| Size = 
| Host city = [[Birmingham]], [[Lloegr]]
| Optional caption =
| Nations participating = 
| Athletes participating = 
| Events = 
| Opening ceremony = 27 Gorffennaf
| Closing ceremony = 7 Awst
| Officially opened by = 
| Queen's Baton = 
| Stadium = 
| previous = [[Gemau'r Gymanwlad 2018|XXI]]
| next = [[Gemau'r Gymanwlad 2026|XXIII]]
}}'''Gemau'r Gymanwlad 2022''' oedd yr ail dro ar hugain i [[Gemau'r Gymanwlad]] gael eu cynnal. Cafodd y gemau eu cynnal yn [[Birmingham]], [[Lloegr]] rhwng 28 Gorffennaf a 8 Awst 2022.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/42437441|title=Commonwealth Games: Birmingham announced as host of 2022 event|date=2017-12-21|publisher=BBC Sport}}&lt;/ref&gt; Dyma oedd y trydydd tro i'r Gemau cael eu cynnal yn Lloegr.

Roedd y gemau i fod i'w cynnal yn [[Durban]], [[De Affrica]] ond ym mis Chwefror 2017 cyhoeddwyd na fyddai'r ddinas yn gallu cynnal y Gemau wedi'r cwbwl oherwydd problemau ariannol&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-39116534|title=Commonwealth Games 2022: Durban 'may drop out as host'|date=2017-02-28|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt; ac ym mis Mawrth 2017 agorwyd y broses o geisio dod o hyd i leoliad newydd ar gyfer Gemau'r Gymanwlad 2022&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.smh.com.au/sport/commonwealth-games/durban-stripped-of-2022-commonwealth-games-20170313-guxc9d.html|title=Durban stripped of 2022 Commonwealth Games|date=2017-03-14|publisher=The Sydney Morning Herald}}&lt;/ref&gt;

==Chwaraeon==
Ym mis Ionawr 2018 cyhoeddwyd na fyddai [[Saethu yng Ngemau'r Gymanwlad|saethu]] yn rhan o'r Gemau yn 2022 - y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1970]] i'r gamp peidio a chael ei chynnwys&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://aroundtherings.com/site/A__62549/Title__Optional-Sports-at-2022-Commonwealth-Games/292/Articles|title=Optional Sports at 2022 Commonwealth Games|date=2018-01-18|work=Around the Rings|access-date=2018-01-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/sport/shooting/42753120|title=Birmingham 2022: Shooting dropped from Commonwealth Games|date=19 Ionawr 2018|publisher=BBC|language=en}}&lt;/ref&gt;.
Cyflwynwyd [[pêl-fasged]] 3x3 a phêl-fasged 3x3 cadair olwyn am y tro cyntaf erioed&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1126335/basketball-3x3-hesson-england|title=3x3 basketball set to make Commonwealth Games debut at Birmingham 2022|publisher=Inside the Games|language=en}}&lt;/ref&gt; a cafodd [[criced]] ei gynnwys am y tro cyntaf ers [[Gemau'r Gymanwlad 1998]] yn [[Kuala Lumpur]], [[Malaysia]] gyda twrnament Ugain Pelawd i Ferched yn rhan o'r Gemau.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/news/1744521 |title=Two years to go for Commonwealth Games, with women's cricket making debut |work=International Cricket Council |access-date=28 July 2020}}&lt;/ref&gt;

{{col-begin|width=65%}}
{{col-4}}
* [[Delwedd:Athletics pictogram.svg|20px]] [[Athletau yng Ngemau'r Gymanwlad|Athletau]]
* [[Delwedd:Badminton pictogram.svg|20px]] [[Badminton yng Ngemau'r Gymanwlad|Badminton]]
* [[Beicio]]
** [[Delwedd:Cycling (road) pictogram.svg|20px]] [[Beicio lôn|Lôn]]
** [[Delwedd:Cycling (track) pictogram.svg|20px]] [[Beicio trac|Trac]]
** [[Delwedd:Cycling (mountain biking) pictogram.svg|20px]] [[Beicio mynydd|Mynydd]]
* [[Delwedd:Boxing pictogram.svg|20px]] [[Bocsio]]
{{col-4}}
* [[Delwedd:Lawn bowls pictogram.svg|20px]]  [[Bowlio lawnt yng Ngemau'r Gymanwlad|Bowlio lawnt]]
*  [[Delwedd:weightlifting pictogram.svg|20px]]  [[Codi pwysau yng Ngemau'r Gymanwlad|Codi pwysau]]
*  [[Delwedd:cricket pictogram.svg|20px]]  [[Criced yng Ngemau'r Gymanwlad|Criced]]
* Dyfrol
** [[Delwedd:Swimming pictogram.svg|20px]] [[Nofio]]
** [[Delwedd:Synchronized swimming pictogram.svg|20px]] [[Nofio cydamseredig]]
** [[Delwedd:Diving pictogram.svg|20px]] [[Plymio]]
{{col-4}}
* [[Gymnasteg]]
** [[Delwedd:Gymnastics (artistic) pictogram.svg|20px]] [[Gymnasteg artistig|Artistig]]
** [[Delwedd:Gymnastics (rhythmic) pictogram.svg|20px]] [[Gymnasteg rhythmig|Rhythmig]]
*  [[Delwedd:Hockey pictogram.svg|20px]] [[Hoci]]
*  [[Delwedd:Judo pictogram.svg|20px]] [[Judo]]

*  [[Delwedd:Basketball pictogram.svg|20px]] [[Pêl-fasged 3x3]]
* [[Delwedd:Volleyball (beach) pictogram.svg|20px]] [[Pêl-foli Traeth]]
{{col-4}}
*  [[Delwedd:Netball pictogram.svg|20px]] [[Pêl-rwyd yng Ngemau'r Gymanwlad|Pêl-rwyd]]
* [[Delwedd:Wrestling pictogram.svg|20px]] [[Reslo yng Ngemau'r Gymanwlad|Reslo]]
* [[Delwedd:Rugby pictogram.svg|20px]]  [[Rygbi saith-bob-ochr yng Ngemau'r Gymanwlad|Rygbi saith-bob-ochr]]
* [[Delwedd:Squash pictogram.svg|20px]] [[Sboncen yng Ngemau'r Gymanwlad|Sboncen]]
* [[Delwedd:Table tennis pictogram.svg|20px]] [[Tenis bwrdd]]
* [[Delwedd:Triathlon pictogram.svg|20px]] [[Triathlon]]
{{col-end}}

==Uchafbwyntiau'r Gemau==
Alex Yee o [[Lloegr|Loegr]] enillodd fedal aur cyntaf y gemau yn y [[triathlon]] i ddynion cyn i Flora Duffy o [[Bermuda]] amddiffyn ei choron yn y triathlon i ferched.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/commonwealth-games/62346040|title=Commonwealth Games 2022: Alex Yee wins triathlon gold in Birmingham's first medal event|date=2022-07-29|publisher=BBC Sport|language=en}}&lt;/ref&gt;

Llwyddodd Duken Tutakitoa-Williams i ennill medal cyntaf yn hanes ynys [[Nuie]] yng Ngemau'r Gymanwlad wrth gipio medal efydd yn adran pwysau trwm y [[bocsio]] tra bod Alastair Chalmers wedi sicrhau medal cyntaf erioed i [[Guernsey]] ar y trac athletau wrth gipio medal efydd yn y [[400m dros y clwydi]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/commonwealth-games/boxing-medals-niue-island-duken-tutakitoa-williams-b2138769.html|title=Boxer wins first Commonwealth Games medal for tiny island nation of Niue |date=2022-08-05|publisher=The Independent|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.itv.com/news/channel/2022-08-06/chalmers-secures-guernseys-first-athletics-medal-at-the-commonwealth-games |title=Chalmers secures Guernsey's first athletics medal at the Commonwealth Games |publisher=ITV News |date=2022-08-07 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Y chwaraewr [[tenis bwrdd]] o Singapore, Feng Tianwei, enillodd fedal aur yn y senglau, dyblau ac fel aelod o dîm merched Singapore, gafodd ei gwobrwyo â [[Gwobr David Dixon]] yn ystod y seremon i cloi&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1126769/birmingham-2022-closing-black-sabbath|title=Birmingham 2022 goes out on a wonderful wall of sound as Black Sabbath provide coup de theatre|publisher=Inside the Games|language=en}}&lt;/ref&gt;.

==Tabl medalau==
{| {{RankedMedalTable|caption=2022 Commonwealth Games medal table|team=CGA}}
|-bgcolor=&quot;#ccccff&quot;

| 1 || align=&quot;left&quot; | {{AUS}} || 67 || 57 || 54 || 178
|-
| 2 || align=&quot;left&quot; | {{ENG}} || 57 || 66 || 53 || 176
|-
| 3 || align=&quot;left&quot; | {{CAN}} || 26 || 32 || 34 || 92
|-
| 4 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|India}} ||  22 || 16 || 23 || 61
|-
| 5 || align=&quot;left&quot; | {{NZL}} || 20 || 12 || 17 || 49
|-
| 6 || align=&quot;left&quot; | {{SCO}} || 13 || 11 || 27 || 51
|-
| 7 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Nigeria}} || 12 || 9 || 14 || 35
|-
| 8 || align=&quot;left&quot; | {{CYM}} || 8 || 6 || 14 || 28
|-
| 9 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|De Affrica}} || 7 || 9 || 11 || 27
|-
| 19 || align=&quot;left&quot; | {{banergwlad|Malaysia}} || 7 || 8 || 8 || 23
|-
&lt;onlyinclude&gt;
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Cyfanswm (29 o wledydd) || 280 || 282 || 315 || 877
|}&lt;/onlyinclude&gt;

==Ennillwyr o Gymru==
''Gweler'' [[Cymru yng Ngemau'r Gymanwlad 2022]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* {{eicon en}} [http://www.commonwealthgames.com/ Gwefan swyddogol Gemau'r Gymanwlad]
* {{eicon en}} [http://www.teamwales.com/ Cyngor Gemau Gymanwlad Cymru]

{{dechrau-bocs}}
{{bocs olyniaeth| cyn=[[Gemau'r Gymanwlad 2018|Arfordir Aur]]| teitl= ''[[Gemau'r Gymanwlad]]'' | blynyddoedd='''Birmingham''' | ar ôl= ''[[Gemau'r Gymanwlad 2026|I'w gadarnhau]]'' }}
{{diwedd-bocs}}

{{Gemau'r Gymanwlad}}
{{Chwaraeon yng Ngemau'r Gymanwlad}}

[[Categori:Gemau'r Gymanwlad|2022]]
[[Categori:2022]]</text>
      <sha1>0nlzelgls58qoww343vap1qrby5j4tr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ynys Sheppey</title>
    <ns>0</ns>
    <id>226824</id>
    <revision>
      <id>11101895</id>
      <parentid>10316243</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:54:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1385" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Ynys oddi ar arfordir gogleddol [[Caint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], yn aber [[Afon Tafwys]], yw '''Ynys Sheppey''' (Saesneg: ''Isle of Sheppey'').&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/isle-of-sheppey-kent-tq967706#.Xr0nCq2ZMvA British Place Names]; adalwyd 14 Mai 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir tua 26 milltir (74&amp;nbsp;km) i'r dwyrain o [[Llundain|Lundain]] yn ardal an-fetropolitan [[Bwrdeistref Swale]].

Mae'r enw &quot;Sheppey&quot; yn deillio o'r [[Hen Sacsoneg]] ''Sceapige'', yn golygu &quot;ynys defaid&quot;, ac hyd yn oed heddiw mae'r morfeydd helaeth sy'n ffurfio cyfran fawr o'r ynys yn darparu porfa ar gyfer heidiau mawr o ddefaid.

Y dref fwyaf ar yr ynys yw [[Sheerness]] (poblogaeth 11,938).&lt;ref&gt;[https://www.citypopulation.de/php/uk-england-southeastengland.php?cityid=E34001491 City Population]; adalwyd 12 Mai 2018&lt;/ref&gt; Mae pentrefi eraill yn cynnwys [[Queenborough]], [[Halfway Houses]], [[Minster, Swale|Minster]], [[Eastchurch]], [[Warden, Caint|Warden]] a [[Leysdown-on-Sea]].

==Gweler hefyd==
* [[Rheilffordd ysgafn Sheppey]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Bwrdeistref Swale]]
[[Categori:Daearyddiaeth Caint]]
[[Categori:Ynysoedd Lloegr]]</text>
      <sha1>79yim9mssu0ibf0t87y8j6biar893fi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brechdan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>229805</id>
    <revision>
      <id>11101826</id>
      <parentid>10971226</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T15:57:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3582" xml:space="preserve">{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}}

Mae '''brechdan''' yn fwyd y gellir ei fwyta heb orfod aros am bryd mwy ffurfiol. Gall yr enw gyfeirio at naill ai tafell o [[bara|fara]] neu nifer o dafelli gyda bwyd mwy blasus rhyngddynt. Gellir sôn am  ''frechdan'' i olygu sleisen/tafell o fara menyn blaen. Os taenir rhywbeth ar frechdan blaen, cyfeirir at ''frechdan jam'', ''brechdan fêl'', ''brechdan [[Marmite]]'' ac ati. Gellir defnyddio tafelli o dorth fara brown neu wyn.

==Etymoleg==
Er i'r Saeson honni i'r Iarll Sandwich ddyfeisio'r frechdan, mae iddo hanes llawer hŷn, yn sicr yn y Gymraeg.

Yn ôl [[Geiriadur Prifysgol Cymru]] daw'r gair &quot;brechdan&quot; o'r gair [[Gwyddeleg|Wyddeleg]], ''brechtán'' yn golygu menyn neu saim ayyb.

Daw'r cyfeiriad ysgrifenedig cynharaf i'r gair o tua 1400; 
:''kymer vara arall, a chud bob wyneb y’r bara ac emenyn, ac ysgriuenna y wers honn ym pob wyneb y’r vrechdan honno a ro y’r ki&quot;.&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=brechdan |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

==Defnydd o'r Brechdan==
Y defnydd mwyaf cyffredin o'r gair, fodd bynnag, yn cyfeirio at ddwy dafell o fara, yn frown neu'n wyn, (yn arferol wedi cael [[menyn]] neu daeniad arall wedi taenu arnynt) gyda bwyd blasus rhngddynt. Ymysg y llenwadau mwyaf poblogaidd mai ham, wŷ wedi stwnsio gyda [[mayonnaise]], [[eog]], [[caws]] gyda (neu heb) [[siytni]]/[[catwad]], [[salad]] plaen, [[corgimwch|corgimychiaid]], neu diwna. Dros y blynyddoedd mae mathau mwy egsotig wedi dod i ffasiwn, megis [[cyw iar coroni]], [[cyw tikka]] a llysiau rhôst. Mae rhai pobl yn hoffi brechdan fwy melys gyda jam, mêl, [[menyn cnau mwnci]] neu fanana wedi'i stwnsio ymysg y ffefrynnau. Mae rhai mannau bwyta'n ychwanegu trydedd tafell i'r frechdan ac ail lenwad, a elwir y frechdan wedyn yn ''frechdan glwb'' neu ''frechdan ddwbl''.

Wedi gwneud y frechdan, arferir ei thorri ar ei hanner o gornel i gornel unwaith neu ddwy, ac ystyrir ei fod yn fwy crand torri'r crystiau i ffwrdd.

Yn gynyddol mae pobl yn defnyddio torthau gyda hadau ac ati ynddynt neu fathau mwy ecsotig o fara, ''baguette'' neu [[bara pita]]. Mae'n arferol erbyn hyn creu ''brechdanau wedi'u tostio'' gyda rhywbeth fel caws neu facwn y tu mewn iddynt.

Mae brechdan yn ffurfio rhan gyntaf hanfodol y [[te pnawn]] sydd yn ffasiynol erbyn hyn, ynghyd â [[sgon]]s a jam, cacennau bach a phaned o de.

Y frechdanau cyntaf oedd tafelli o gig eidion wedi'i halltu rhwng dwy dafell o dôst. Dywedir mai 4ydd Iarll Sandwich a grëodd y frechdan gyntaf er mwyn cario ymlaen gyda'i ddyletswyddau milwrol wrth fwyta, a dyna a roddodd yr enw Saesneg i'r saig - er mai rhai yn honni mai bwyta rhywbeth nad oedd yn ei orfodi i adael bwrdd gamblo oedd ei arfer - a phobl eraill wedyn yn ordro &quot;run peth ag y mae Iarll Sandwich yn ei fwyta&quot;!

Mae'r iaith [[Ffrangeg]] wedi mabwysiadu'r gair i ddisgrifio darn o ffon fara Ffrengig wedi ei sleisio trwy ei chanol, gyda menyn a naill ai ham neu gaws rhwng y ddau hanner. Gelwir hwn ''un sandwich'' (gyda'r 'w' yn cael ei ynghanu fel y 'f' Cymraeg). Dyna, ynghyd â [[croque Monsieur]] yw'r bwydydd sydd fel arfer ar gael mewn bariau cyffredin yn Ffrainc.

Yng Nghymru, cedwir y gair ''sandwich'', a ynghenir fel ''sangwidj'' i ddisgrifio cacel felen neu gacen sbwng siocled gyda jam neu hufen yn ei chanol.

Gellir hefyd defnyddio'r gair ''brechdan'' yn y dywediad ''teimlo fel bechdan'', sef teimlo'n wan a di-egni.

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:Bwyd a diod yn y Deyrnas Unedig]]
[[Categori:Bwyd a diod yn yr Unol Daleithiau]]
[[Categori:Coginiaeth Cymru]]</text>
      <sha1>s5y2lr89qpja10wayl71mguxfexlxxd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cored</title>
    <ns>0</ns>
    <id>244068</id>
    <revision>
      <id>11101828</id>
      <parentid>11004170</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4625" xml:space="preserve">[[Delwedd:Humber Weir.JPG|bawd|300px|Cored ar yr afon Humber, Тоrоntо, Canada]]
[[File:Cored yn cael ei osod yn Cil-y-coed a Gwynllwg.webmhd.webm|300px|de|Fideo treigl-amser o osod cored yng n[[gwlyptir]]oedd [[Cil-y-coed]] a [[Gwynllŵg, Casnewydd|Gwynllŵg]], [[Gwent]] gan [[Cyfoeth Naturiol Cymru]]]]

Mae '''cored''' yn rhan o strwythur hydrolig sy'n blocio nant neu [[afon]] lle mae hylif yn gorlifo o un lefel i'r llall. Defnyddir gorlifau yn helaeth mewn peirianneg hydrolig, yn ogystal ag mewn hydrometreg, lle cânt eu defnyddio i fesur y defnydd o ddŵr. Mae theori gorlifan yn sail i gyfrifiad hydrolig argaeau a sawl math o gwteri. Disgrifir yng [[Geiriadur Prifysgol Cymru|Ngheiriadur Prifysgol Cymru]] fel &quot;... argae i gronni dŵr...&quot;&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=cored |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt; Yn wahanol i [[Cronfa ddŵr|gronfa ddŵr]] dydy'r cored ddim am stopio'r dŵr yn gyfangwbl i greu llyn artiffial, ond yn hytrach eu arafu.

==Dosbarthiad goredau==
Yn ôl proffil wal y gored, gellir rhannu'r holl goredau yn dri math:

* '''cored waliau tenau'''
* '''cored proffiliau ymarferol'''
* '''cored trothwy uchel'''

Yn ôl natur cyfuniad y nant â'r afon i lawr yr afon, rhennir gorlifdiroedd yn ddi-lifogydd pan nad yw lefel y dŵr yn yr afon i lawr yr afon yn effeithio ar ollyngiad y gorlifan, ac yn gorlifo pan fydd lefel yr afon i lawr yr afon yn dylanwadu ar lif y dŵr trwy'r gorlifan, gan achosi ei ostyngiad. Yn ôl lleoliad y trothwy o ran gwahaniaethu:
[[Delwedd:Coburg Lake Wier.jpg|thumb|300px|Cored wedi llifogydd yn Llyn Coburg, [[Awstralia]]]]
: Cored uniongyrchol yn normal echel y llif
: Coreda ar osgo wedi'u lleoli ar ongl i echel y llif
: Cored ochrol yn gyfochrog ag echel y llif

Yn ôl siâp y toriad yn y wal, rhennir coredau â wal denau:&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20160730232103/http://www.openchannelflow.com/products/weirs/flow-characteristics&lt;/ref&gt;
: petryal
: trionglog
: trapesoid
: cromliniol (parabolig a rheiddiol)

==Defnyddio coredau mewn hydrometreg==
[[Delwedd:Голубой Дунай.jpg|thumb|300px|Cored y [[Afon Donaw]] yn Voronezh]]
Mae coredau hydrometrig yn cael eu gosod amlaf ar nentydd bach, yn ogystal ag mewn amodau labordy. Mae defnyddio gorlifan yn ei gwneud hi'n bosibl cynyddu cywirdeb mesuriadau hydrometrig o'i gymharu â dulliau eraill, yn benodol, i gyfrifo cyfradd llif y dŵr gan ddefnyddio'r dull “ardal cyflymder” wrth fesur cyflymder llif â throfwrdd hydromedr.

==Defnydd==
Gan fod cored yn arafu a chrynhoi llif dŵr mae'n cael ei ddefnyddio ar gyfer gwahanol bwrpasau:

* '''Melin ddŵr''' - creu corff o ddŵr lle gellir rheoli ei lif yn lled gyson er budd peiriant greu pŵer, megis melin
* '''Hwylio''' - wrth arafu llif dŵr mewn afon, gall cored greu corff o ddŵr tawel a dwfn ar gyfer cychod neu longau hwylio neu lanio'n saffach
* '''Cored Bysgod''' - defnyddiwyd rhain er mwyn crynhoi a dal pysgod. Esbonir y gair &quot;cored&quot; yn [[Geiriadur Prifysgol Cymru|Ngeiriadur Prifysgol Cymru]] yn benodol fel &quot;argae i ddal pysgod, eu pyst wedi eu gyrru i wely afon neu yn y môr a gwiail wedi eu plethu rhyngddynt; argae i gronni dŵr, cawell pysgod&quot;.&lt;ref name=&quot;welsh-dictionary.ac.uk&quot;/&gt; Gellir tybio mae esblygiad yw'r term daearyddol a pheirianyddol gyfoes o'r arfer gynharaf i ddal pysgod.

==Anfanteision==
Ceir rhan anfanteision i greu cored:
: '''Rhwystr i Bysgod Mudo''' - mae'r cored yn gallu bod yn rhwystr i bysgod symud ar hyd llwybr yr afon.&lt;ref&gt;Tummers, J. S., Winter, E., Silva, S., O’Brien, P., Jang, M. H., &amp; Lucas, M. C. (2016). Evaluating the effectiveness of a Larinier super active baffle fish pass for European river lamprey Lampetra fluviatilis before and after modification with wall-mounted studded tiles. Ecological Engineering, 91, 183-194.&lt;/ref&gt; O'r herwydd fel greir '[[grisiau pysgod]]' neu 'camfa bysgod' o fath o bysgod mudo yn erbyn llif yr afon ar gyfer [[silio]].
: '''Dŵr Llonnydd''' - Yn nodweddiadol gall arafu cyflymder yr afon arwain at siltio (dyddodiad gronynnau mân o silt a chlai ar waelod yr afon) sy'n lleihau cynnwys [[ocsigen]] yn y dŵr ac yn mygu cynefin [[infertebrat]]au a safleoedd i bysgod silio eu wyau. Mae'r cynnwys ocsigen fel arfer yn dychwelyd i normal ar ôl i ddŵr basio dros grib y gored (er y gall fod yn or-ocsigenedig), er y gall cyflymder cynyddol yr afon sgwrio gwely'r afon gan achosi erydiad a cholli cynefin.

==Dolenni==
* [https://www.youtube.com/watch?v=YkR79oDAgOg ''What is a Weir?'' ar Youtube]

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}

[[Categori:Adeiladau ac adeiladwaith]]
[[Categori:Afonydd]]
[[Categori:Cyrff dŵr]]
[[Categori:Daearyddiaeth]]</text>
      <sha1>fyd42takk4rxv4xohr3bg2jj9i75kgg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101829</id>
      <parentid>11101828</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:01:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4613" xml:space="preserve">[[Delwedd:Humber Weir.JPG|bawd|300px|Cored ar yr afon Humber, Тоrоntо, Canada]]
[[File:Cored yn cael ei osod yn Cil-y-coed a Gwynllwg.webmhd.webm|300px|de|Fideo treigl-amser o osod cored yng n[[gwlyptir]]oedd [[Cil-y-coed]] a [[Gwynllŵg, Casnewydd|Gwynllŵg]], [[Gwent]] gan [[Cyfoeth Naturiol Cymru]]]]

Mae '''cored''' yn rhan o strwythur hydrolig sy'n blocio nant neu [[afon]] lle mae hylif yn gorlifo o un lefel i'r llall. Defnyddir gorlifau yn helaeth mewn peirianneg hydrolig, yn ogystal ag mewn hydrometreg, lle cânt eu defnyddio i fesur y defnydd o ddŵr. Mae theori gorlifan yn sail i gyfrifiad hydrolig argaeau a sawl math o gwteri. Disgrifir yng [[Geiriadur Prifysgol Cymru|Ngheiriadur Prifysgol Cymru]] fel &quot;... argae i gronni dŵr...&quot;&lt;ref name=GPC&gt;{{dyf GPC |gair=cored |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt; Yn wahanol i [[Cronfa ddŵr|gronfa ddŵr]] dydy'r cored ddim am stopio'r dŵr yn gyfangwbl i greu llyn artiffial, ond yn hytrach eu arafu.

==Dosbarthiad goredau==
Yn ôl proffil wal y gored, gellir rhannu'r holl goredau yn dri math:

* '''cored waliau tenau'''
* '''cored proffiliau ymarferol'''
* '''cored trothwy uchel'''

Yn ôl natur cyfuniad y nant â'r afon i lawr yr afon, rhennir gorlifdiroedd yn ddi-lifogydd pan nad yw lefel y dŵr yn yr afon i lawr yr afon yn effeithio ar ollyngiad y gorlifan, ac yn gorlifo pan fydd lefel yr afon i lawr yr afon yn dylanwadu ar lif y dŵr trwy'r gorlifan, gan achosi ei ostyngiad. Yn ôl lleoliad y trothwy o ran gwahaniaethu:
[[Delwedd:Coburg Lake Wier.jpg|thumb|300px|Cored wedi llifogydd yn Llyn Coburg, [[Awstralia]]]]
: Cored uniongyrchol yn normal echel y llif
: Coreda ar osgo wedi'u lleoli ar ongl i echel y llif
: Cored ochrol yn gyfochrog ag echel y llif

Yn ôl siâp y toriad yn y wal, rhennir coredau â wal denau:&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20160730232103/http://www.openchannelflow.com/products/weirs/flow-characteristics&lt;/ref&gt;
: petryal
: trionglog
: trapesoid
: cromliniol (parabolig a rheiddiol)

==Defnyddio coredau mewn hydrometreg==
[[Delwedd:Голубой Дунай.jpg|thumb|300px|Cored y [[Afon Donaw]] yn Voronezh]]
Mae coredau hydrometrig yn cael eu gosod amlaf ar nentydd bach, yn ogystal ag mewn amodau labordy. Mae defnyddio gorlifan yn ei gwneud hi'n bosibl cynyddu cywirdeb mesuriadau hydrometrig o'i gymharu â dulliau eraill, yn benodol, i gyfrifo cyfradd llif y dŵr gan ddefnyddio'r dull “ardal cyflymder” wrth fesur cyflymder llif â throfwrdd hydromedr.

==Defnydd==
Gan fod cored yn arafu a chrynhoi llif dŵr mae'n cael ei ddefnyddio ar gyfer gwahanol bwrpasau:

* '''Melin ddŵr''' - creu corff o ddŵr lle gellir rheoli ei lif yn lled gyson er budd peiriant greu pŵer, megis melin
* '''Hwylio''' - wrth arafu llif dŵr mewn afon, gall cored greu corff o ddŵr tawel a dwfn ar gyfer cychod neu longau hwylio neu lanio'n saffach
* '''Cored Bysgod''' - defnyddiwyd rhain er mwyn crynhoi a dal pysgod. Esbonir y gair &quot;cored&quot; yn [[Geiriadur Prifysgol Cymru|Ngeiriadur Prifysgol Cymru]] yn benodol fel &quot;argae i ddal pysgod, eu pyst wedi eu gyrru i wely afon neu yn y môr a gwiail wedi eu plethu rhyngddynt; argae i gronni dŵr, cawell pysgod&quot;.&lt;ref name=GPC/&gt; Gellir tybio mae esblygiad yw'r term daearyddol a pheirianyddol gyfoes o'r arfer gynharaf i ddal pysgod.

==Anfanteision==
Ceir rhan anfanteision i greu cored:
: '''Rhwystr i Bysgod Mudo''' - mae'r cored yn gallu bod yn rhwystr i bysgod symud ar hyd llwybr yr afon.&lt;ref&gt;Tummers, J. S., Winter, E., Silva, S., O’Brien, P., Jang, M. H., &amp; Lucas, M. C. (2016). Evaluating the effectiveness of a Larinier super active baffle fish pass for European river lamprey Lampetra fluviatilis before and after modification with wall-mounted studded tiles. Ecological Engineering, 91, 183-194.&lt;/ref&gt; O'r herwydd fel greir '[[grisiau pysgod]]' neu 'camfa bysgod' o fath o bysgod mudo yn erbyn llif yr afon ar gyfer [[silio]].
: '''Dŵr Llonnydd''' - Yn nodweddiadol gall arafu cyflymder yr afon arwain at siltio (dyddodiad gronynnau mân o silt a chlai ar waelod yr afon) sy'n lleihau cynnwys [[ocsigen]] yn y dŵr ac yn mygu cynefin [[infertebrat]]au a safleoedd i bysgod silio eu wyau. Mae'r cynnwys ocsigen fel arfer yn dychwelyd i normal ar ôl i ddŵr basio dros grib y gored (er y gall fod yn or-ocsigenedig), er y gall cyflymder cynyddol yr afon sgwrio gwely'r afon gan achosi erydiad a cholli cynefin.

==Dolenni==
* [https://www.youtube.com/watch?v=YkR79oDAgOg ''What is a Weir?'' ar Youtube]

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}

[[Categori:Adeiladau ac adeiladwaith]]
[[Categori:Afonydd]]
[[Categori:Cyrff dŵr]]
[[Categori:Daearyddiaeth]]</text>
      <sha1>69oo2msc5ekei7yoliaxftheaiew5xb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Foxe's Book of Martyrs</title>
    <ns>0</ns>
    <id>244410</id>
    <revision>
      <id>11101882</id>
      <parentid>10966627</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T22:51:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>llun</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2608" xml:space="preserve">{{teitl italig}}
{{Pethau| fetchwikidata=ALL | image = Actes and Monuments.jpg | caption = Tudalen o'r argraffiad cyntaf o ''Actes and Monuments''. }}
{{Llên Lloegr yn yr 16g}}
[[Merthyroleg]] gan y pregethwr [[Piwritan]]aidd [[John Foxe]] yw '''''Actes and Monuments''''', a elwir gan amlaf yn '''''Foxe's Book of Martyrs''''', a gyhoeddwyd gyntaf yn 1563. Mae'n cynnwys hanesion y [[merthyr]]on [[Protestaniaeth|Protestannaidd]] a chyn-Brotestannaidd, gyda phwyslais arbennig ar Loegr a'r Alban.

Cyflawnwyd y gwaith yn ystod [[y Diwygiad Protestannaidd]] Seisnig, ar anterth erledigaeth yn erbyn y Protestannaidd yn ystod adferiad [[Catholig]] [[Mari I, brenhines Lloegr|y Frenhines Mari I]]. Ffoes Foxe i'r cyfandir ac yn [[Strasbwrg]] cyhoeddodd rhan o'i ferthyroleg yn [[Lladin]], dan y teitl ''Commentarii rerum in ecclesia gestarum'' (1554). Aeth Foxe i [[Frankfurt am Main]] a [[Basel]], a pharhaodd i weithio ar ei ferthyroleg gyda chymorth llawysgrifau a ddanfonesid iddo o Loegr, a chyhoeddodd ddiweddariad yn 1559. Yn sgil marwolaeth Mari yn 1558 a [[Deddf Goruchafiaeth 1559|ailsefydlogi Eglwys Loegr]] dan [[Elisabeth I, brenhines Lloegr|y Frenhines Elisabeth I]], dychwelodd Foxe i Lundain i orffen ei waith. Defnyddiodd gofrestri swyddogol ac atgofion gan dystion i ehangu ei hanes o'r erledigaeth yn ystod teyrnasiad Mari, ac aeth ati i drosi'r holl waith i'r Saesneg. Cyhoeddwyd ''Actes and Monuments of these Latter and Perillous Dayes'' ym Mawrth 1563 gan yr argraffydd John Day, ac yn fuan enillodd yr enw poblogaidd ''The Book of Martyrs''. Cyhoeddodd Foxe ail argraffiad o'i ferthyroleg yn 1570, a mân-ddiwygiadau yn 1576 a 1583.&lt;ref name=EB&gt;{{dyf Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/John-Foxe |teitl=John Foxe |dyddiadcyrchiad=17 Awst 2019 }}&lt;/ref&gt;

Cafodd y llyfr hwn ddylanwad pwysig ar hanes cynnar [[Eglwys Loegr]] a datblygiad yr hunaniaeth Brotestannaidd yn Lloegr a'r Alban. Am genedlaethau o Saeson, dyma un o'r tri llyfr a gedwid ar silff y teulu Anglicanaidd duwiol, ochr yn ochr â [[Beibl Saesneg y Brenin Iago]] (1611) a ''[[The Pilgrim's Progress]]'' (1678) gan [[John Bunyan]]. Câi'r ''Book of Martyrs'' hefyd ei feio am ennyn gwrth-Gatholigiaeth yn Lloegr.

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

== Darllen pellach ==
* William Haller, ''The Elect Nation: The Meaning and Relevance of Foxe's Book of Martyrs'' (Efrog Newydd: Harper &amp; Row, 1963).

[[Categori:Gwrth-Gatholigiaeth]]
[[Categori:Hanes crefydd yn Lloegr]]
[[Categori:Llyfrau 1563]]
[[Categori:Llyfrau hanes Saesneg gan awduron o Loegr]]
[[Categori:Merthyroleg]]
[[Categori:Protestaniaeth]]</text>
      <sha1>mgy3q71kjf7u5oxyhfe7ri0fmqmts19</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwarchodfa Natur Mere Sands</title>
    <ns>0</ns>
    <id>245623</id>
    <revision>
      <id>11101855</id>
      <parentid>11100629</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:54:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1668" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} | ynganiad  = {{wikidata|property|P443}} }}

Mae '''Gwarchodfa Natur Mere Sands''' yn warchodfa natur yn [[Rufford]], [[Swydd Gaerhirfryn]], sydd yn cynnwys coetir a llynnau, gyda chanolfan ymwelwyr, 6 cuddfan a maes parcio. Maint y warchodfa yw 42 hectar.&lt;ref name=&quot;lancswt.org.uk&quot;&gt;[https://www.lancswt.org.uk/nature-reserves/mere-sands-wood-nature-reserve Gwefan Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Swydd Gaerhirfryn]&lt;/ref&gt;
[[Delwedd:MereSands01LB.jpg|bawd|dim|260px|Gwyachod mawr copog]]
[[Delwedd:MereSands02LB.jpg|bawd|dim|260px|Hwyaden gopog]]

==Adar==
Gwelir [[Coch y Berllan]], [[Llwyd y Coed]], [[Cnocell Fraith Fwyaf]], [[Titw’r Helyg]], [[Titw Tomos Las]], [[Gwyach fawr gopog]], [[Corhwyaden]], [[Hwyaden gopog]], [[Llydanbig]], [[Hwyaden lostfain]], [[Glas y dorlan]], [[Aderyn y bwn]], [[Hwyaden ddanheddog]], [[Hwyaden lygad-aur]], [[Hwyaden wyllt]],  [[Hwyaden yr eithin]], [[Cwtiad Torchog Bach]], [[Llinos Bengoch]], [[Dringwr Bach]], [[Rhegen y Dŵr]], [[Bras y Cyrs]], [[Hwyaden bengoch]] a [[Hwyaden lwyd]].&lt;ref name=&quot;lancswt.org.uk&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Gwefan RSPB&quot;&gt;[https://ww2.rspb.org.uk/groups/Liverpool/places/341217/ Gwefan RSPB]&lt;/ref&gt;

Gwelir hefyd 15 math gwahanol o [[Gwas y Neidr|was y Neidr]]&lt;ref name=&quot;Gwefan RSPB&quot;/&gt;.

==Anifeiliaid==
Gwelir [[Iwrch]], [[Carlwm]], [[Llwynog]] [[Gwiwer Goch]] a [[Llygoden y Dŵr]].&lt;ref name=&quot;lancswt.org.uk&quot;/&gt;

==Oriel==
&lt;gallery&gt;
Delwedd:MereSands03LB.jpg
Delwedd:MereSands04LB.jpg
Delwedd:MereSands05LB.jpg
Delwedd:MereSands06LB.jpg
&lt;/gallery&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:Gwarchodfeydd natur yn Lloegr|Mere Sands]]
[[Categori:Swydd Gaerhirfryn]]</text>
      <sha1>ddzocjfeb12q2e9x7xcukej9tu8h0qi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Salem, Illinois</title>
    <ns>0</ns>
    <id>260577</id>
    <revision>
      <id>11101945</id>
      <parentid>11044973</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T06:52:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>34804</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7345" xml:space="preserve">&lt;!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--&gt;
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Illinois]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
&lt;!--Paragraff 1--&gt;
&lt;!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--&gt;
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Illinois]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
&lt;!-- Cadw lle 1--&gt;
&lt;!--Ffinio ac amser--&gt;
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt;{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}&lt;!-- Cadw lle 2--&gt;
==Poblogaeth ac arwynebedd==
&lt;!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--&gt;

{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.&lt;ref&gt;[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.&lt;/ref&gt;}} &lt;!-- Cadw lle 3--&gt;

&lt;!-- delwedd lleoli / map --&gt;
{|
|-
| &lt;!--delwedd map er lleoli (P242) --&gt;{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
|| 
|-
|  &lt;center&gt;Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}&lt;br /&gt;o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}&lt;/center&gt;
|| 
|}

&lt;!--    gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma     --&gt;

==Pobl nodedig==

Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Salem, gan gynnwys:

{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
  ?item wdt:P31 wd:Q5;
    wdt:P19 wd:Q120783.
      OPTIONAL {  ?item wdt:P569 ?dob.              BIND(YEAR(?dob) AS ?yob)           }      # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
  OPTIONAL {  ?item wdt:P570 ?dod.              BIND(YEAR(?dod) AS ?yod)           }      # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;cy,en&quot;. }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q205282|William Jennings Bryan]]''
| [[Delwedd:William Jennings Bryan.JPG|center|128px]]
| [[gwleidydd]]&lt;br/&gt;[[cyfreithiwr]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q193391|diplomydd]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q2516866|cyhoeddwr]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1607826|golygydd]]''&lt;br/&gt;[[ysgrifennwr]]&lt;ref name='ref_1ec849f68fa5eea6e8260ca99c248ab4'&gt;''[[:d:Q19098835|Library of the World's Best Literature]]''&lt;/ref&gt;
| [[Salem, Illinois]]
| 1860
| 1925
|-
| ''[[:d:Q887229|Charles Wayland Bryan]]''
| [[Delwedd:CharlesBryan.png|center|128px]]
| [[gwleidydd]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q193391|diplomydd]]''
| [[Salem, Illinois]]
| 1867
| 1945
|-
| ''[[:d:Q63197299|Erastus D. Telford]]''
| [[Delwedd:Erastus Dalson Telford.png|center|128px]]
| ''[[:d:Q47064|person milwrol]]''&lt;br/&gt;[[cyfreithiwr]]
| [[Salem, Illinois]]
| 1874
| 1936
|-
| ''[[:d:Q6224536|John C. Martin]]''
| [[Delwedd:JohnCMartin.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q806798|banciwr]]''
| [[Salem, Illinois]]
| 1880
| 1952
|-
| ''[[:d:Q5083276|Charles Wesley Vursell]]''
| [[Delwedd:Charles W. Vursell.jpg|center|128px]]
| [[gwleidydd]]&lt;br/&gt;''[[:d:Q2516866|cyhoeddwr]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q978044|executive]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q578478|sheriff]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q215536|masnachwr]]''
| [[Salem, Illinois]]
| 1881
| 1974
|-
| ''[[:d:Q8009544|William G. Kline]]''
| [[Delwedd:W. G. Kline.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''&lt;ref name='ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9'&gt;''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]''&lt;br/&gt;''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Salem, Illinois]]
| 1882
| 1942
|-
| ''[[:d:Q7185730|Phillip Leckrone]]''
| [[Delwedd:Air Ministry Second World War Official Collection CH1389.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q47064|person milwrol]]''
| [[Salem, Illinois]]
| 1912
| 1941
|-
| ''[[:d:Q15136094|Jess Marlow]]''
| 
| ''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''
| [[Salem, Illinois]]
| 1929
| 2014
|-
| ''[[:d:Q16105491|Morrie Steevens]]''
| 
| ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''&lt;ref name='ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27'&gt;''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''&lt;/ref&gt;
| [[Salem, Illinois]]
| 1940
| 
|-
| ''[[:d:Q552511|Bill Laswell]]''
| [[Delwedd:Bill-laswell.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q15981151|cerddor jazz]]''&lt;br/&gt;[[canwr]]&lt;br/&gt;[[cynhyrchydd recordiau]]&lt;br/&gt;[[cyfansoddwr]]
| [[Salem, Illinois]]
| 1955
| 
|}
{{Wikidata list end}}

&lt;!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --&gt;
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau 
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} &lt;!--P17 = Gwladwriaeth--&gt;
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
&lt;!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --&gt;
}}

{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Illinois
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}&lt;!-- Q-code y DALAITH --&gt;
}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}

[[Categori:Dinasoedd Marion County]]
[[Categori:Dinasoedd Marion County, Illinois]]</text>
      <sha1>je3xno0rkqz94qakv5b7wiudt2bcbz2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Salem, Ohio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>264644</id>
    <revision>
      <id>11101884</id>
      <parentid>11057206</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T22:52:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>34804</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7092" xml:space="preserve">&lt;!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--&gt;
{{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Ohio]]{{#invoke:wd|references|P131}} }}
&lt;!--Paragraff 1--&gt;
&lt;!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--&gt;
Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Ohio]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}}
&lt;!-- Cadw lle 1--&gt;
&lt;!--Ffinio ac amser--&gt;
{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt;{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}&lt;!-- Cadw lle 2--&gt;
==Poblogaeth ac arwynebedd==
&lt;!--Dymuno golygu'r darn canlynol?
Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--&gt;

{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}&lt;!--CYPLYSU--&gt; {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.&lt;ref&gt;[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.&lt;/ref&gt;}} &lt;!-- Cadw lle 3--&gt;

&lt;!-- delwedd lleoli / map --&gt;
{|
|-
| &lt;!--delwedd map er lleoli (P242) --&gt;{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]]
|| 
|-
|  &lt;center&gt;Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}&lt;br /&gt;o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}&lt;/center&gt;
|| 
|}

&lt;!--    gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma     --&gt;

==Pobl nodedig==

Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Salem, gan gynnwys:

{{Wikidata list
|sparql=
SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod
WHERE {
  ?item wdt:P31 wd:Q5;
    wdt:P19 wd:Q919402.
      OPTIONAL {  ?item wdt:P569 ?dob.              BIND(YEAR(?dob) AS ?yob)           }      # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
  OPTIONAL {  ?item wdt:P570 ?dod.              BIND(YEAR(?dod) AS ?yod)           }      # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn
SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;cy,en&quot;. }
}
ORDER BY DESC (?item)
LIMIT 10
|sort=P569
|references=all
|columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw
|links=local, text
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! enw
! delwedd
! galwedigaeth
! man geni
! Bl geni
! Bl marw
|-
| ''[[:d:Q939234|Jacob Hamblin]]''
| [[Delwedd:Jacobhamblin.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''
| [[Salem, Ohio]]
| 1819
| 1886
|-
| ''[[:d:Q94618984|Amasa B. Campbell]]''
| [[Delwedd:Amasa B. Campbell (1845–1912).png|center|128px]]
| ''[[:d:Q43845|person busnes]]''
| [[Salem, Ohio]]&lt;ref name='ref_815084ef24c3e7f91e95df3a971a03ea'&gt;https://books.google.com/books?id=M4EUAAAAYAAJ&amp;pg=PA84&lt;/ref&gt;
| 1845
| 1912
|-
| ''[[:d:Q6528923|Leroy D. Thoman]]''
| [[Delwedd:LeroyThoman.jpg|center|128px]]
| [[cyfreithiwr]]
| [[Salem, Ohio]]&lt;ref name='ref_e66e8fe483d68c3627a1e00106cb56b4'&gt;https://archive.org/details/biographicaldict00amer/page/326&lt;/ref&gt;
| 1851
| 1909
|-
| ''[[:d:Q84494713|Earl Cranston Sharp]]''
| 
| [[cyfansoddwr]]&lt;ref name='ref_028f19ab7811eb48949d4b03c6326f60'&gt;''[[:d:Q30500746|Carnegie Hall linked open data]]''&lt;/ref&gt;&lt;ref name='ref_b0a95c00e038801ffd548943ab54dbf6'&gt;https://www.google.com/books/edition/International_Who_s_who_in_Music_and_Mus/qIEFAAAAMAAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;bsq=earl%20cranston%20sharp%20&lt;/ref&gt;
| [[Salem, Ohio]]&lt;ref name='ref_b0a95c00e038801ffd548943ab54dbf6'&gt;https://www.google.com/books/edition/International_Who_s_who_in_Music_and_Mus/qIEFAAAAMAAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;bsq=earl%20cranston%20sharp%20&lt;/ref&gt;
| 1888
| 
|-
| ''[[:d:Q7408335|Sam Willaman]]''
| 
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Salem, Ohio]]
| 1891
| 1935
|-
| ''[[:d:Q6662828|Lloyd Yoder]]''
| 
| ''[[:d:Q189290|swyddog milwrol]]''
| [[Salem, Ohio]]
| 1903
| 1967
|-
| ''[[:d:Q7297412|Ray Dorr]]''
| 
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Salem, Ohio]]
| 1941
| 2001
|-
| ''[[:d:Q64667809|Tim Schuller]]''
| 
| [[ysgrifennwr]]
| [[Salem, Ohio]]
| 1949
| 2012
|-
| ''[[:d:Q783942|Paul Stamets]]''
| [[Delwedd:Paul Stamets with Agarikon.jpg|center|128px]]
| ''[[:d:Q2487799|mycolegydd]]''&lt;ref name='ref_ff79861855668e1176e7281824a8c8cf'&gt;https://www.scientificamerican.com/article/space-travels-most-surprising-future-ingredient-mushrooms&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;''[[:d:Q1650915|ymchwilydd]]''&lt;br/&gt;[[amgylcheddwr]]
| [[Salem, Ohio]]
| 1955
| 
|-
| ''[[:d:Q7323318|Rich Karlis]]''
| 
| ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''
| [[Salem, Ohio]]
| 1959
| 
|}
{{Wikidata list end}}

&lt;!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --&gt;
{{blwch llywio
| enw = Taleithiau 
| teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} &lt;!--P17 = Gwladwriaeth--&gt;
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q30}}
&lt;!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --&gt;
}}

{{blwch llywio
| enw = siroedd
| header = Siroedd
| teitl = Siroedd o fewn talaith Ohio
| rhestr-1 =
{{#statements:P150|from=Q1391}}&lt;!-- Q-code y DALAITH --&gt;
}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{#invoke:wd|references|P131}}

[[Categori:Dinasoedd Columbiana County, Ohio]]</text>
      <sha1>hbk7gjqqkf3wcv9sg3hapyeoso9nyb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Pentrefi Allegan County, Michigan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>279672</id>
    <revision>
      <id>11101867</id>
      <parentid>10153084</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:55:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" xml:space="preserve">[[Categori:Pentrefi Michigan]]
[[Categori:Allegan County, Michigan]]</text>
      <sha1>fo1kjo8farsqqk6esjxsuuna70yhkis</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Pentrefi Cattaraugus County, Efrog Newydd</title>
    <ns>14</ns>
    <id>279757</id>
    <revision>
      <id>11101973</id>
      <parentid>10153187</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T10:55:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80" xml:space="preserve">[[Categori:Pentrefi Efrog Newydd]]
[[Categori:Cattaraugus County, Efrog Newydd]]</text>
      <sha1>ng1ph83rrcdec3t5kox9sw6fjg034bo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rainham, Caint</title>
    <ns>0</ns>
    <id>281761</id>
    <revision>
      <id>11101893</id>
      <parentid>10788091</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:53:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="766" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Tref yn sir seremonïol [[Caint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], ydy '''Rainham'''.&lt;ref&gt;[https://britishplacenames.uk/rainham-medway-tq811658#.XrZ9kq2ZMvA British Place Names]; adalwyd 9 Mai 2020&lt;/ref&gt; Fe'i lleolir mewn ardal ddi-blwyf yn awdurdod unedol [[Medway]].

Mae'r [[Swyddfa Ystadegau Gwladol]] yn trin Rainham fel rhan o [[Gillingham, Caint|Gillingham]], ac mae ei ystadegau poblogaeth wedi'u cynnwys gydag ystadegau'r dref honno.

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Trefi Caint}}
{{Eginyn Caint}}

[[Categori:Medway]]
[[Categori:Trefi Caint]]</text>
      <sha1>7sbhj5c5g81vrtbo38zrtbsyhn4q1zd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Atomfa Dungeness</title>
    <ns>0</ns>
    <id>281824</id>
    <revision>
      <id>11101899</id>
      <parentid>10878520</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:56:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1293" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Pâr o orsafoedd [[ynni niwclear]] yng [[Caint|Nghaint]], [[De-ddwyrain Lloegr]], yw '''Atomfa Dungeness'''. Fe'i lleolir ar bentir [[Dungeness]] ar arfordir deheuol Lloegr. Dim ond un o'r orsafoedd sy'n dal i weithredu.

Atomfa Magnox oedd '''Dungeness A''', a gafodd ei chysylltu â'r [[Grid Trydan Cenedlaethol (gwledydd Prydain)|Grid Trydan Cenedlaethol]] ym 1965 a pheidiodd â gweithredu yn 2006. Mae wrthi'n cael ei ddigomisiynu.

Mae '''Dungeness B''' yn orsaf bŵer adweithydd nwy-oeredig uwch (Advanced Gas-cooled Reactor, AGR) sy'n cynnwys dau adweithydd a ddechreuodd weithredu ym 1983 a 1985. Disgwylir y bydd yr orsaf hon yn gweithredu tan 2028, er y cafwyd dau gyfnod estynedig yn 2009 a 2018 pan gafodd ei thynnu allan o weithredu am resymau diogelwch.
{{-}}
&lt;gallery heights=150px mode=packed&gt;
Dungeness Power Station - geograph.org.uk - 1244943 (cropped).jpg|Dungeness A
Dungenesspowerstation.JPG|Dungeness B
&lt;/gallery&gt;

[[Categori:Adeiladau ac adeiladwaith yng Nghaint]]
[[Categori:Ardal Folkestone a Hythe]]
[[Categori:Ynni niwclear yn y Deyrnas Unedig]]</text>
      <sha1>idrzqrunb439ghgf341ew1oqxvdex0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwarchodfa Natur Genedlaethol Caerlaverock</title>
    <ns>0</ns>
    <id>285793</id>
    <revision>
      <id>11101849</id>
      <parentid>11100894</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:49:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2765" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle| suppressfields = cylchfa|gwlad={{banergwlad|Yr Alban}}}}
[[File:Caerlaverock01LB.jpg|chwith|bawd|260px|Gwyddau gwyrain]]
[[File:Caerlaverock02LB.jpg|bawd|260px|Un o'r cuddfannau]]
Gwarchodfa Natur yn [[Dumfries a Galloway]], [[yr Alban]] yw '''Gwarchodfa Natur Genedlaethol Caerlaverock'''. Un o warchodfeydd yr [[Ymddiriodolaeth Adar Dŵr a Thiroedd Gwlybion]] yw hi. Maint y warchodfa yw 1400 erw.&lt;ref name=&quot;Gwefan y warchodfa&quot;&gt;[https://www.wwt.org.uk/wetland-centres/caerlaverock/ Gwefan y warchodfa]&lt;/ref&gt; Mae’r warchodfa’n nodedig am [[Gŵydd wyran|Gwyddau gwyrain]] ac [[Alarch y Gogledd|Elyrch y Gogledd]].&lt;ref&gt;[https://www.visitscotland.com/info/see-do/wwt-caerlaverock-wetland-centre-p251901 Gwefan visitscotland.com]&lt;/ref&gt; Mae dros 40,000 o wyddau gwyrain yn ymweld yn flynyddol o [[Sfalbard]]. Gwelir [[Hebog tramor]], [[Bod Tinwen]] a [[Bod y Gwerni]]’n hela. Mae [[Alarch dof]], [[Hwyaden wyllt]], [[Chwiwell]], [[Hwyaden gopog]], [[Llydanbig]], [[Corhwyaden]], [[Gŵydd lwyd]], [[Rhegen y dŵr]], [[Gwyach gorniog]], [[Rhostog Gynffonddu]], [[Gylfinir]], [[Cornchwiglen]], [[Bras y Cyrs]], [[Bras Melyn]], [[Dryw Eurben]], [[Dringwr Bach]], [[Llinos]],[[Coch y Berllan]], [[Hwyaden benddu]] ac [[Alarch Bewick]] hefyd, a gwelir [[Gwennol y Bondo]] dros yr haf, [[Socan Eira]] ac [[Adain Coch]] dros yr hydref.&lt;ref name=&quot;Gwefan y warchodfa&quot;/&gt; Mae pâr o [[Gwalch|weilch]] wedi nythu yn y warchodfa ers 2003. Gwelir y nyth trwy webcam yn ystod y tymor nythu (Ebrill i Awst).&lt;ref&gt;[https://www.wwt.org.uk/wetland-centres/caerlaverock/experience/ospreys/# Gwefan yr ymddiriedolaeth]&lt;/ref&gt; Cedwir [[Defaid Shetland]] i bori'r glaswellt.

Agorwyd canolfan addysg ym mis Ionawr 2002 gan [[Brenin Harald V o Norwy|Frenin Harald V o Norwy]].&lt;ref&gt;[https://www.ournorwegianstory.com/story-related-to/the-royal-visit/ Gwefan ournorwegianstory.com]&lt;/ref&gt;

===Oriel===
&lt;gallery&gt;
File:Caerlaverock03LB.jpg|Elyrch y gogledd
File:Caerlaverock04LB.jpg|Chwiwellau
File:Caerlaverock05LB.jpg|Gwyddau troedbinc
File:Caerlaverock06LB.jpg|Llwybr trwy'r warchodfa
delwedd:Caerlaverock07LB.jpg|Hwyaden wyllt
delwedd:Caerlaverock08LB.jpg|Chwiwell
Delwedd:Caerlaverock09LB.jpg
Delwedd:Caerlaverock10LB.jpg
Delwedd:Caerlaverock11LB.jpg
Delwedd:Caerlaverock12LB.jpg|Defaid Shetland
Delwedd:Caerlaverock13LB.jpg|Llydanbig
Delwedd:Caerlaverock14LB.jpg
Delwedd:Caerlaverock15LB.jpg|Buwch hirgorn
Delwedd:Caerlaverock16LB.jpg
Delwedd:Caerlaverock17LB.jpg|Ji-binc
Delwedd:Caerlaverock18LB.jpg
&lt;/gallery&gt;

==Gweler hefyd==
* [[Rhestr o warchodfeydd natur genedlaethol yr Alban]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolen allanol==
* [https://www.wwt.org.uk/wetland-centres/caerlaverock/ Gwefan y warchodfa]

[[Categori:Gwarchodfeydd natur yn yr Alban|Caerlaverock]]</text>
      <sha1>my0muztqurg825cbj7orke0slrh747m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brechlyn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>286677</id>
    <revision>
      <id>11101830</id>
      <parentid>11034465</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:05:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26918" xml:space="preserve">{{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= yn_cynnwys}}
{{Cyfoes}}{{Cyffuriau|image=COVID-19 vaccine AstraZeneca Jan 2021 (vial).jpg|image caption=Brechlyn COVID-19}}

Mae '''brechlyn''' yn baratoad biolegol y corff i ddarparu imiwnedd gweithredol i glefyd heintus penodol. Mae brechlyn yn feddyginiaeth a roddir gan feddyg neu nyrs ac mae'n gwneud person yn llai tebygol o gael clefyd. Mae'n rhoi imiwnedd i glefyd heintus a achosir gan germ penodol (bacteria neu firws). Er enghraifft, mae'r brechlyn ffliw yn ei gwneud hi'n llai tebygol y bydd person yn cael y ffliw.

Gwneir brechlynnau fel arfer o rywbeth sy'n fyw, neu oedd arfer fod yn fyw.

Ym 1796, defnyddiodd [[Edward Jenner]] fuchod a oedd wedi'u heintio â'r [[Brech wen|frech wen]] (variolae vacinae) i amddiffyn pobl rhag y frech wen.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=The History Of Vaccines And Immunization: Familiar Patterns, New Challenges|url=https://www.healthaffairs.org/doi/10.1377/hlthaff.24.3.611|journal=Health Affairs|date=2005-05-01|issn=0278-2715|pages=611–621|volume=24|issue=3|doi=10.1377/hlthaff.24.3.611|first=Alexandra Minna|last=Stern|first2=Howard|last2=Markel}}&lt;/ref&gt; Gelwir y driniaeth o frechlynnau yn '''brechu, frechiad''' neu yn '''bigiad'''.

== Geirdarddiad ==
Ceir y cyfeiriad cofnodedig cynharaf i'r gair ''brechlyn'' am ''vaccine'' yng nghyhoeddiad [[Gwyddor Gwlad]], ii 59 yn 1955.&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=brechlyn |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt; Mae ''brechlyn'' yn air cyfansawdd o ddau air: ''brech'' + ''llyn''. 

Mae ''[[brech]]'' yn golygu &quot;smotiau neu gochni ar y croen a achosir fel arfer gan afiechyd&quot;. Arddelwyd y gair 'brech' o leiaf cyn-belled yn ôl â'r [[15g]], ac fe'i defnyddir wrth gyfeirio at wahanol afiechydon e.e. [[Brech ieir|y Frech Ieir]], [[Brech goch|y Frech Goch]], y [[Frech Wen]] ayyb. Ceir y cofnod cynharaf o'r gair mewn cyd-destun; &quot;y defnydd er dodiad y frech (innoculation) a dylid ei gymmeryd ynghylch y seithfed dydd o'r tarddiad a fflaim neu nodwydd&quot; a hefyd yn yr un cyhoeddiad ceir, &quot;brech y fuwch&quot; (cow pox) a'i alluoedd tybiedig i attal haint y frech wen&quot;, yn 1816 yn '[[Yr Hyfforddwr Meddygol]]'. Yn '[[Y Gwyddonydd]]' 1963, cofnodir &quot;oni bai am y brechau modern ni fyddai llawer ohonom yn fyw heddiw&quot;. Mae dywediadau megis &quot;mynd â'r babi i gael ei frechu&quot; yn gyffredin.&lt;ref&gt;https://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?brech [gw. ''brech²'']&lt;/ref&gt; 

Mae'r gair ''llyn'', wrth gwrs, yn golygu ''lake'', ond mae hefyd yn &quot;dynodi diod, diodfeddwol, gwirod, cordial, sudd, hylif, gwlybr&quot; - h.y. natur hylifog y brechlyn. Ceir cofnod o 1651 yn llawysgrif [[Siôn Treredyn]] o'r gair ''llyn'' mwewn cyd-destun [[meddygol]]: &quot;... neu'r llynn y mae Physigwyr yn ei cyfarwyddo [sic.] i'r dyn claf&quot;.&lt;ref&gt;[https://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?llyn geiriadur.ac.uk]' [gw. ''llyn²'']; gol. [[Andrew Hawke]]&lt;/ref&gt;

== Hanes ==
[[Delwedd:Smallpox vaccine.jpg|bawd|Brechlyn y [[Brech wen|frech wen]] a'r offer ar gyfer ei weinyddu.]]
Creodd Edward Jenner y brechlyn cyntaf yn y 1770au. Ar yr adeg hon, roedd y [[Brech wen|frech wen]] yn glefyd marwol. Sylwodd Jenner nad oedd morwynion llaeth lleol, a phobl eraill oedd yn gweithio â gwartheg, oedd wedi cael brech y fuwch (clefyd sy'n gysylltiedig â'r frech wen) fel arfer yn cael y frech wen. Roedd yn credu bod cael y frech y fuwch yn amddiffyn pobl rhag y frech wen.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Diwedd y 18fed ganrif a dechrau’r 19eg ganrif - Ymdrechion i atal afiechydon a chlefydau - TGAU Hanes Revision|url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zgr24qt/revision/3|website=BBC Bitesize|access-date=2021-02-26|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

I brofi'r syniad hwn, rhoddodd Jenner frech y fuwch i fachgen o'r enw James Phipps. Yna heintiodd y bachgen â'r frech wen. Ni aeth y bachgen yn sâl oherwydd ei fod eisoes wedi cael brech y fuwch. Roedd Jenner yn iawn: roedd cael y frech y fuwch yn amddiffyn pobl rhag y frech wen.

Oherwydd bod brechiad y frech y fuwch wedi gwneud llai o bobl yn sâl na brechiad y frech wen, gwnaeth Lloegr frechiad y frech wen yn anghyfreithlon ym 1840. Ym 1853, gwnaethant gyfraith arall a ddywedodd fod yn rhaid i bob plentyn gael ei frechu rhag y frech wen gan ddefnyddio brechlyn Jenifer.

Yn y 19eg ganrif, gwnaeth Louis Pasteur frechlyn [[y gynddaredd]].

Yn yr 20g, creodd gwyddonwyr frechlynnau i amddiffyn pobl rhag difftheria, [[Brech goch|y frech goch]], [[clwy'r pennau]], [[Tetanws|thetanws]] a [[rwbela]]. Yn y 1950au, creodd [[Jonas Salk]] y brechlyn [[Poliomyelitis|polio]].

Fodd bynnag, nid yw brechlynnau'n bodoli o hyd ar gyfer llawer o afiechydon pwysig, fel malaria a HIV.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=HIV Vaccines|url=https://www.hiv.gov/hiv-basics/hiv-prevention/potential-future-options/hiv-vaccines|website=HIV.gov|date=2021-02-01|access-date=2021-02-26|language=en|first=Content Source: HIV govDate last updated:|last=February 01|last2=2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=CDC - Malaria - Malaria Worldwide - How Can Malaria Cases and Deaths Be Reduced? - Vaccines|url=https://www.cdc.gov/malaria/malaria_worldwide/reduction/vaccine.html|website=www.cdc.gov|date=2019-01-28|access-date=2021-02-26|language=en-us|first=CDC-Centers for Disease Control and|last=Prevention}}&lt;/ref&gt;

== Effeithiau andwyol ==
Yn gyffredinol, mae brechiadau a roddir i blant, pobl ifanc neu oedolion yng Nghymru'n ddiogel.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Dudley|first7=Daniel A|pmid=32278359|doi=10.1016/s1473-3099(20)30130-4|pages=e80–e89|issue=5|volume=20|journal=The Lancet Infectious Diseases|url=https://doi.org/10.1016/S1473-3099(20)30130-4|title=The state of vaccine safety science: systematic reviews of the evidence|date=May 2020|last7=Salmon|first=Matthew Z|first6=Rupali J|last6=Limaye|first5=Sean T|last5=O'Leary|first4=Walter A|last4=Orenstein|first3=Saad B|last3=Omer|first2=Neal A|last2=Halsey|issn=1473-3099}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Safety of vaccines used for routine immunization of U.S. children: a systematic review|journal=Pediatrics|volume=134|issue=2|pages=325–337|date=August 2014|pmid=25086160|doi=10.1542/peds.2014-1079|url=http://www.escholarship.org/uc/item/2f93s53t}}&lt;/ref&gt; Mae unrhyw effeithiau andwyol, os o gwbl, yn ysgafn ar y cyfan.&lt;ref name=&quot;CDC2013&quot;&gt;{{Cite web|title=Possible Side-effects from Vaccines|url=https://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=24 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170317050028/https://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm|archivedate=17 March 2017|date=2018-07-12}}&lt;/ref&gt; Mae cyfradd y sgîl-effeithiau yn dibynnu ar y brechlyn dan sylw.&lt;ref name=&quot;CDC2013&quot; /&gt; Mae rhai sgîl-effeithiau cyffredin yn cynnwys [[twymyn]], poen o amgylch lleoliad y pigiad ar y corff, a phoenau yn  y cyhyrau.&lt;ref name=&quot;CDC2013&quot; /&gt; Yn ogystal, gall rhai unigolion fod ag alergedd i gynhwysion yn y brechlyn.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/flu/about/qa/flushot.htm|title=Seasonal Flu Shot – Seasonal Influenza (Flu)|publisher=CDC|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151001040007/http://www.cdc.gov/flu/about/qa/flushot.htm|archivedate=2015-10-01|date=2018-10-02|access-date=2017-09-17}}&lt;/ref&gt; Anaml y cysylltir [[Brechlyn trifflyg MMR|brechlyn MMR]] â [[Atafaeliad twymynol|ffitiau twymyn]].&lt;ref name=&quot;Mag2014&quot; /&gt;

Ymhlith yr hyn sy'n gwneud person yn fwy agored i haint mae [[geneteg]], statws iechyd (clefydau gwaelodol, maeth, beichiogrwydd, sensitifrwydd neu [[Alergedd|alergeddau]]), imiwnedd, oedran, ac effaith economaidd neu amgylchedd diwylliannol yr unigolyn: rhain yw'r ffactorau sylfaenol neu eilaidd sy'n effeithio ar ddifrifoldeb yr haint a'r sgil-effeithiau i'r brechlyn.&lt;ref name=&quot;wied&quot;&gt;{{Cite journal|last=Wiedermann|first=Ursula|last2=Garner-Spitzer|first2=Erika|last3=Wagner|first3=Angelika|year=2016|title=Primary vaccine failure to routine vaccines: Why and what to do?|journal=Human Vaccines and Immunotherapeutics|volume=12|issue=1|pages=239–243|doi=10.1080/21645515.2015.1093263|issn=2164-554X|pmc=4962729|pmid=26836329}}&lt;/ref&gt; Mae pobl oedrannus (dros 60 oed), pobl sy'n orsensitif i alergenau, a phobl [[Gordewdra|ordew]] yn fwy tueddol o fod mewn peryg, gan fod y rhain yn atal effeithiolrwydd y brechlyn. Yn aml, ceir technolegau ar wahân ar gyfer y poblogaethau penodol hyn neu frechiadau atgyfnerthu ailadroddus i gyfyngu ymlediad y firws.&lt;ref name=&quot;wied&quot; /&gt;

Mae sgîl-effeithiau difrifol yn hynod o brin.&lt;ref name=&quot;Mag2014&quot;&gt;{{Cite journal|title=Safety of vaccines used for routine immunization of U.S. children: a systematic review|journal=Pediatrics|volume=134|issue=2|pages=325–337|date=August 2014|pmid=25086160|doi=10.1542/peds.2014-1079|url=http://www.escholarship.org/uc/item/2f93s53t}}&lt;cite class=&quot;citation journal cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFMaglioneDasRaaenSmith2014&quot;&gt;Maglione MA, Das L, Raaen L, Smith A, Chari R, Newberry S, Shanman R, Perry T, Goetz MB, Gidengil C (August 2014). [http://www.escholarship.org/uc/item/2f93s53t &quot;Safety of vaccines used for routine immunization of U.S. children: a systematic review&quot;]. ''Pediatrics''. '''134''' (2): 325–337. [[Adnabyddwr gwrthrychau digidol|doi]]:&lt;span class=&quot;cs1-lock-free&quot; title=&quot;Freely accessible&quot;&gt;[[doi:10.1542/peds.2014-1079|10.1542/peds.2014-1079]]&lt;/span&gt;. [[PubMed|PMID]]&amp;nbsp;[//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25086160 25086160].&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Anaml y cysylltir brechlyn varicella â chymhlethdodau mewn unigolion diffyg imiwnedd, ac mae brechlynnau rotafeirws yn gysylltiedigag intussusception, ond yn eithriad a geir yn bur anaml.&lt;ref name=&quot;Mag2014&quot; /&gt;

Mae gan o leiaf 19 o wledydd raglenni iawndal dim-bai i ddarparu iawndal i'r rhai sy'n dioddef effeithiau andwyol difrifol yn sgil brechu.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Looker|pages=371–378|pmid=21556305|doi=10.2471/BLT.10.081901|publisher=Word Health Organisation|archive-date=August 11, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130811171023/http://www.who.int/bulletin/volumes/89/5/10-081901/en/|url=https://www.who.int/bulletin/volumes/89/5/10-081901/en/|issue=5|first=Clare|volume=89|year=2011|journal=Bulletin of the World Health Organization|title=No-fault compensation following adverse events attributed to vaccination: a review of international programmes|first2=Kelly|last2=Heath|pmc=3089384}}&lt;/ref&gt; Gelwir rhaglen yr Unol Daleithiau yn ''Ddeddf Genedlaethol Anafiadau Brechlyn Plentyndod'', ac mae gwledydd Prydain yn cyflogi'r Taliad am Niwed trwy Frechiad (''Vaccine Damage Payment'').

== Mathau o frechlynau ==
Mae yna nifer o fathau o frechlynnau ar gael ar hyn o bryd.

Un math cyffredin o frechlyn yw'r &quot;frechlyn byw.&quot; Mae'r math hwn o frechlyn yn cynnwys ychydig bach o firws byw neu facteria. Cyn i'r brechlyn gael ei roi, mae gwyddonwyr yn gwanhau'r firws neu'r bacteria fel na all wneud person yn sâl. Pan fydd person yn cael brechlyn byw, mae ei system imiwnedd yn dysgu, adnabod ac ymladd yn erbyn y firws neu'r bacteria hynny. Yna, os yw'r person yn cael y firws neu'r bacteria yn y dyfodol, bydd ei system imiwnedd eisoes yn &quot;gwybod&quot; sut i frwydro yn erbyn. Mae enghreifftiau o frechlynnau byw yn cynnwys brechlynnau ar gyfer [[Brech goch|y frech goch]], [[clwy'r pennau]] a [[Brech ieir|brech yr ieir]].&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Vaccine Types {{!}} Vaccines|url=https://www.vaccines.gov/basics/types|website=www.vaccines.gov|access-date=2021-02-26}}&lt;/ref&gt;

Math cyffredin arall o frechlyn yw'r &quot;frechlyn anactif.&quot; Mae'r brechlynnau hyn yn cynnwys firysau neu facteria marw. Nid yw'r rhain yn achosi i'r system imiwnedd ymateb mor gryf â brechlynnau byw. Oherwydd hyn, efallai y bydd angen &quot;pigiad atgyfnerthu&quot; ar bobl - dosau ychwanegol o'r brechlyn, a roddir ar adegau penodol, fel y gall eu system imiwnedd &quot;ddysgu&quot; sut i ymladd yn erbyn yr haint. Mae enghreifftiau o frechlynnau anactif yn cynnwys brechlynnau ar gyfer [[y Pâs]], [[y gynddaredd]] a [[hepatitis B]].&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Mewn brechlynnau eraill, dim ond moleciwl protein o'r firws neu'r bacteriwm sy'n cael ei chwistrellu i'r claf. Mae'r protein yn ddigon i system imiwnedd y claf gydnabod y germ cyfan.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Gyda brechlynnau RNA negesydd, dim ond yr RNA negesydd (mRNA), sy'n gweithredu fel glasbrint neu rysáit ar gyfer y protein, sy'n cael ei chwistrellu i'r claf. Gwnaed y brechlynnau mRNA cyntaf yn y 1990au, ond ni wnaeth gwyddonwyr nifer fawr ohonynt tan y 2010au. Mae rhai brechlynnau mRNA yn gweithio yn erbyn canser a gallant wneud tiwmorau yn llai.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Is the Covid vaccine safe?|url=https://www.bbc.com/news/health-55056016|work=BBC News|date=2021-02-05|access-date=2021-02-26|language=en-GB}}&lt;/ref&gt; Cafodd brechlyn mRNA [[COVID-19]] Pfizer-BioNTech dod i'r amlwg ar ddiwedd 2020 ar ôl i'r awdurdodau yn y [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]] cymeradwyo fel y brechlyn cyntaf i'w ddefnyddio er mwyn ceisio gwaredu COVID-19 o'r gymdeithas.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Brechlyn Covid: “Bydd y gwaith o’i gyflwyno yn dechrau ymhen dyddiau”|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/cymru/2025825-brechlyn-covid-bydd-gwaith-gyflwyno-dechrau-ymhen|website=Golwg360|date=2020-12-02|access-date=2021-02-26|language=cy}}&lt;/ref&gt;

Mae brechlynnau fel arfer yn cynnwys organebau gwan, anactif neu farw neu gynhyrchion wedi'u puro sy'n deillio ohonynt. Mae sawl math o frechlynnau'n cael eu defnyddio.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.niaid.nih.gov/topics/vaccines/Pages/typesVaccines.aspx|title=Vaccine Types|publisher=[[NIAID|National Institute of Allergy and Infectious Diseases]]|date=2012-04-03|access-date=2015-01-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905205720/http://www.niaid.nih.gov/topics/vaccines/Pages/typesVaccines.aspx|archivedate=2015-09-05}}&lt;/ref&gt; Ar y naill law mae nhw'n cynrychioli gwahanol strategaethau a ddefnyddir i geisio lleihau'r risg o salwch tra, ar y llaw arall, mae nhw'n cadw'r gallu i ysgogi ymateb imiwn buddiol yn y corff. Dyma'r tri prif fath:

=== Gwanhau ===
Mae rhai brechlynnau'n cynnwys micro-organebau byw, gwan. Mae llawer o'r rhain yn [[Firws|firysau]] gweithredol sydd wedi'u tyfu o dan amodau sy'n gwanhau eu ffyrnigrwydd, neu sy'n defnyddio organebau sy'n perthyn yn agos, ond yn llai peryglus, i gynhyrchu ymateb imiwn eang. Er bod y rhan fwyaf o frechlynnau gwan yn [[Firws|firaol]], mae rhai yn [[facteriol]] eu natur. Ymhlith yr enghreifftiau'r clefydau firaol mae'r [[Y dwymyn felen|dwymyn felen]], y [[COVID-19|gofid mawr]] (COVID-19), y [[Brech goch|frech goch]], [[clwy'r pennau]], a [[rwbela]], a'r clefyd bacteriol [[teiffoid]]. Nid yw'r brechlyn ''[[Diciâu|twbercwlosis]] Mycobacterium'' byw a ddatblygwyd gan Calmette a Guérin wedi'i wneud o straen [[Haint|heintus]] ond mae'n cynnwys straen wedi'i addasu'n ffyrnig o'r enw &quot; BCG &quot; a ddefnyddir i ennyn ymateb imiwn i'r brechlyn yn y corff. Mae'r brechlyn gwan, byw sy'n cynnwys y straen ''[[Yersinia pestis]]'' EV yn cael ei ddefnyddio ar gyfer imiwneiddio pla. Mae gan frechlynnau gwan fanteision ac anfanteision: maent ar y naill law yn frechlynnau byw, gwan, fel arfer yn ysgogi ymateb imiwnolegol mwy parhaol. Ond efallai na fyddant yn ddiogel i'w defnyddio mewn unigolion ag imiwn-gyfaddawd, ac ar yr adegau prin hyn, maent yn mwtadu'n ffurf ffyrnig ac yn achosi afiechyd.&lt;ref name=&quot;Bhattacharya&quot;&gt;{{Cite book|title=A Text Book of Immunology|url=https://books.google.com/books?id=ytCNCbCWx8oC&amp;pg=PA318|format=Google Books Preview|publisher=Academic Publishers|isbn=978-81-89781-09-5|page=318|access-date=2014-01-09}}&lt;/ref&gt;

=== Anweithredol ===
Mae rhai brechlynnau'n cynnwys micro-organebau anweithredol, ond a fu gynt yn ffyrnig, sydd wedi'u dinistrio â chemegau, gwres neu ymbelydredd&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.vaccines.gov/basics/types/index.html|title=Types of Vaccines|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170729161636/https://www.vaccines.gov/basics/types/index.html|archivedate=2017-07-29|access-date=October 19, 2017}}&lt;/ref&gt; – fe'u gelwir yn &quot;ysbrydion&quot;, ac mae ganddynt amlenni celloedd bacteriol cyfan, ond gwag. Fe'u hystyrir yn gyfnod canolradd rhwng y brechlynnau anweithredol a'r rhai gwan (neu ''wanedig'').&lt;ref name=&quot;BatahAly2020&quot;&gt;{{Cite journal|last=Batah|first=Aly|last2=Ahmad|first2=Tarek|date=2020-06-15|title=The development of ghost vaccines trials|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14760584.2020.1777862|journal=Expert Review of Vaccines|language=en|volume=19|issue=6|pages=549–562|doi=10.1080/14760584.2020.1777862|pmid=32500816|issn=1476-0584}}&lt;/ref&gt; Ymhlith yr enghreifftiau mae IPV ([[Brechlyn polio|y brechlyn polio]]), brechlyn hepatitis A, brechlyn y [[Brechlyn y gynddaredd|gynddaredd]] a'r rhan fwyaf [[Brechlynnau ffliw|o frechlynnau ffliw]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.historyofvaccines.org/content/articles/different-types-vaccines|title=Different Types of Vaccines {{!}} History of Vaccines|website=www.historyofvaccines.org|access-date=2019-06-14}}&lt;/ref&gt;

=== Toxoid ===
Gwneir brechlynnau toxoid o gyfansoddion gwenwynig anweithredol sy'n achosi salwch yn hytrach na'r micro-organeb.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.historyofvaccines.org/content/articles/different-types-vaccines|title=Different Types of Vaccines {{!}} History of Vaccines|website=www.historyofvaccines.org|access-date=2019-05-03}}&lt;/ref&gt; Mae enghreifftiau o frechlynnau sy'n seiliedig ar docsoid yn cynnwys [[tetanws]] a [[difftheriam|difftheria]].&lt;ref name=&quot;historyofvaccines.org&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.historyofvaccines.org/content/articles/different-types-vaccines|title=Different Types of Vaccines {{!}} History of Vaccines|website=www.historyofvaccines.org|access-date=2019-06-14}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.historyofvaccines.org/content/articles/different-types-vaccines &quot;Different Types of Vaccines | History of Vaccines&quot;]. ''www.historyofvaccines.org''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;2019-06-14&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; Nid yw pob toxoid ar gyfer micro-organebau; er enghraifft, mae ''tocsoid atrox Crotalus'' yn cael ei ddefnyddio i frechu cŵn rhag brathiadau y neidr ruglo (''rattlesnake'').&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://coastalcarolinaresearch.com/types-of-vaccines/|title=Types of Vaccines|website=coastalcarolinaresearch.com|access-date=2019-05-03}}&lt;/ref&gt;

=== Enghraifft: Brechlyn COVID-19 ===
[[Delwedd:COVID-19 vaccine in NIAID lab freezer.jpg|bawd|Samplau ymchwil brechlyn COVID-19 mewn rhewgell labordy. (30 Ionawr 2020)]]Rhoddwyd gwaith aruthrol mewn i ddatblygu brechlyn COVID-19 o’r newyddion cyntaf bod yna feirws angheuol newydd yn Wuhan yn datblygu mewn i pandemig ar ddechrau Ionawr 2020.Cyhoeddwyd ddilyniant genetig y feirws ar 11 Ionawr 2020, gan sbarduno ymateb rhyngwladol brys i baratoi ar gyfer achosion a chyflymu datblygiad brechlyn yn erbyn COVID-19.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Covid-19 — Navigating the Uncharted|issue=13|first3=Robert R.|last2=Lane|first2=H. Clifford|last=Fauci|first=Anthony S.|doi=10.1056/NEJMe2002387|volume=382|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7121221/|pages=1268–1269|pmid=32109011|pmc=7121221|issn=0028-4793|date=2020-03-26|journal=The New England Journal of Medicine|last3=Redfield}}&lt;/ref&gt;

Ers dechrau 2020, mae datblygu brechlyn wedi cael ei gyflymu trwy gydweithrediad digynsail yn y diwydiant fferyllol rhyngwladol a rhwng llywodraethau.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Evolution of the COVID-19 vaccine development landscape|first=Tung Thanh|first4=Stephen|last3=Chen|first3=Robert|last2=Cramer|first2=Jakob P.|last=Le|language=en|url=https://www.nature.com/articles/d41573-020-00151-8|doi=10.1038/d41573-020-00151-8|issue=10|volume=19|pages=667–668|date=2020-09-04|journal=Nature Reviews Drug Discovery|last4=Mayhew}}&lt;/ref&gt; Erbyn Mehefin 2020, roedd corfforaethau, llywodraethau, sefydliadau iechyd rhyngwladol, a grwpiau ymchwil prifysgolion wedi buddsoddi degau o biliynau o ddoleri i ddatblygu dwsinau o ymgeiswyr brechlyn a pharatoi ar gyfer rhaglenni brechu byd-eang i imiwneiddio rhag haint COVID-19.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Responding to Covid-19 — A Once-in-a-Century Pandemic?|url=https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMp2003762|journal=New England Journal of Medicine|date=2020-02-28|doi=10.1056/NEJMp2003762|language=en|first=Bill|last=Gates}}&lt;/ref&gt;

Gan ddefnyddio technolegau newydd a gwneud nifer o gamau ar yr un pryd roedd yn bosib cael y brechlyn yn barod erbyn diwedd 2020 i gwledydd cyfoethog y byd. Brechlyn Pfizer (yn math mRNA o frechlyn) oedd y frechlyn cyntaf i'w ddefnyddio yn y byd gorllewinol. Ar 8 Rhagfyr 2020, derbyniodd Margaret Keenan, 90 oed, y brechlyn yn Ysbyty Athrofaol [[Coventry]], gan ddod y person cyntaf i gael ei frechu y tu allan i dreial, wrth i raglen frechu'r DU ddechrau.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Covid-19 vaccine: First person receives Pfizer jab in UK|url=https://www.bbc.com/news/uk-55227325|work=BBC News|date=2020-12-08|access-date=2021-02-26|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

Cafodd ail frechlyn ei gymerdwyo i gael ei ddefnyddio yn y Deyrnas Unedig ar y 30 Rhagfyr 2020 sef brechlyn [[Prifysgol Rhydychen]] ac AstraZeneca.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Cymeradwyo brechlyn AstraZeneca|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/prydain/2029581-cymeradwyo-brechlyn-astrazeneca|website=Golwg360|date=2020-12-30|access-date=2021-02-26|language=cy}}&lt;/ref&gt; Un oedd yn bwysig wrth ddatblygu'r brechlyn oedd [[Emma Bolam]] sy'n wyddonydd a Phennaeth Cynhyrchu yn Sefydliad Jenner (sefydliad sy'n ymchwilio brechlynnau newydd). Tyfwyd i fyny ym [[Pen-y-bont, ger Caerfyrddin|Mhen-y-bont]], Sir Gaerfyrddin, a chafwyd ei addysg yn [[Ysgol Gyfun Bro Myrddin|Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin]]. Mae'n rhugl yn y Gymraeg.&lt;ref&gt;{{Citation|title=Diwrnod Menywod mewn Gwyddoniaeth|url=https://www.facebook.com/HenoS4C/videos/diwrnod-menywod-mewn-gwyddoniaeth/260769395558754/|language=cy|access-date=2021-02-26}} Facebook Heno&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Interview with Welsh scientist running Oxford vaccine facility|url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/vaccine-carmarthenshire-coronavirus-news-bolam-19683198|website=WalesOnline|date=2021-01-25|access-date=2021-02-26|language=en|first=Richard|last=Youle}}&lt;/ref&gt;

Yn y misoedd ar ôl hynny roedd yna anogaeth gan lywodraethau ac awdurdodau yn y byd i bobl gael eu brechu, er mwyn ceisio adeiladu imiwnedd torfol a gwaredu COVID-19 o'r byd. Er hyn gwelwyd ofn mewn rhai cymunedau fel cymuned BAME oherwydd enw gwael y brechlyn.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=British Asian celebrities unite for video to dispel Covid vaccine myths|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-55809355|work=BBC News|date=2021-01-26|access-date=2021-02-26|language=en-GB}}&lt;/ref&gt; Yn ogystal roedd nifer o wledydd tlawd trydydd byd heb frechu llawer ar y dechrau gan arwain at [[y Cenhedloedd Unedig]] yn ymbil ar wledydd cyfoethog i ddosbarthu'n deg, neu bydden nhw'n arwain at amrywiolion yn datblygu mewn gwledydd tlawd, gydag imiwnedd i'r brechlyn neu'r posibilrwydd y byddai'n datblygu'n gryfach ac yn fwy peryglus.&lt;ref&gt;{{Cite web|title='Wildly unfair': UN says 130 countries have not received a single Covid vaccine dose|url=http://www.theguardian.com/world/2021/feb/18/wildly-unfair-un-says-130-countries-have-not-received-a-single-covid-vaccine-dose|website=the Guardian|date=2021-02-18|access-date=2021-02-26|language=en|first=Associated|last=Press}}&lt;/ref&gt; Felly fe wnaeth Sefydliad Iechyd y Byd, y gynghrair brechlynnau GAVI a chlymblaid ar gyfer arloesiadau epidemig o'r enw CEPI sefydlu COVAX. Nod COVAX yw dosbarthu brechlynnau i ardaloedd tlawd y byd.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=EXPLAINER: UN vaccine plan is underway, but problems remain|url=https://apnews.com/article/un-covax-vaccine-plan-explained-58217f01281f61faa1ffc3b07ab14edf|website=AP NEWS|date=2021-02-24|access-date=2021-02-26}}&lt;/ref&gt;

== Trwyddedu ==
Mae ''trwydded'' brechlyn yn digwydd ar ôl i'r cylch datblygu ddod i ben yn llwyddiannus ac yn hyrwyddo'r treialon clinigol a rhaglenni eraill gyda chamau I–III yn dangos diogelwch, imiwnactifedd, diogelwch imiwnogenetig ar ddogn penodol, effeithiolrwydd profedig o ran atal haint ar gyfer poblogaethau targed, ac effaith ataliol barhaus (rhaid amcangyfrif dygnwch amser neu'r angen i ail-frechu).&lt;ref name=&quot;who-vacc&quot;&gt;{{Cite web|date=1 April 2014|title=Principles and considerations for adding a vaccine to a national immunization programme|url=https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/111548/9789241506892_eng.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929164919/https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/111548/9789241506892_eng.pdf|archivedate=29 September 2020|access-date=17 August 2020|publisher=World Health Organization}}&lt;/ref&gt; Oherwydd bod brechlynnau ataliol yn cael eu gwerthuso'n bennaf mewn carfannau poblogaeth iach a'u dosbarthu ymhlith y boblogaeth gyffredinol, mae angen safon uchel o ddiogelwch.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bok|journal=Immunity|pmid=34348117|doi=10.1016/j.immuni.2021.07.017|pages=1636–1651|issue=8|volume=54|date=August 2021|title=Accelerated COVID-19 vaccine development: milestones, lessons, and prospects|first=Karin|first4=John R.|last4=Mascola|author-link4=John R. Mascola|first3=Barney S.|last3=Graham|first2=Sandra|last2=Sitar|pmc=8328682}}&lt;/ref&gt; Fel rhan o drwyddedu brechlyn rhyngwladol, datblygodd ''[[Sefydliad Iechyd y Byd|Pwyllgor Arbenigol Sefydliad Iechyd y Byd ar Safoni Biolegol]]'' ganllawiau safonau rhyngwladol ar gyfer gweithgynhyrchu a rheoli ansawdd brechlynnau, proses a fwriadwyd fel llwyfan i asiantaethau rheoleiddio cenedlaethol wneud cais am eu trwyddedu eu hunain.&lt;ref name=&quot;who-vacc&quot; /&gt; Nid yw gweithgynhyrchwyr brechlyn yn cael eu trwyddedu nes bod cylch datblygu clinigol cyflawn a threialon llwyddiannus yn profi bod y brechlyn yn ddiogel a bod ganddo effeithiolrwydd hirdymor, yn dilyn adolygiad gwyddonol gan sefydliad rheoleiddio rhyngwladol neu genedlaethol, fel yr Asiantaeth Meddyginiaethau Ewropeaidd (EMA) neu'r Unol Daleithiau neu Weinyddiaeth Bwyd a Chyffuriau (FDA).&lt;ref name=&quot;wijnans&quot;&gt;{{Cite journal|last=Wijnans|first=Leonoor|last2=Voordouw|first2=Bettie|date=11 December 2015|title=A review of the changes to the licensing of influenza vaccines in Europe|journal=Influenza and Other Respiratory Viruses|volume=10|issue=1|pages=2–8|doi=10.1111/irv.12351|issn=1750-2640|pmc=4687503|pmid=26439108}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chop&quot;&gt;{{Cite web|last=Offit|first=Paul A.|year=2020|title=Making vaccines: Licensure, recommendations and requirements|url=https://www.chop.edu/centers-programs/vaccine-education-center/making-vaccines/licensure-recommendations-and-requirements|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200908060918/https://www.chop.edu/centers-programs/vaccine-education-center/making-vaccines/licensure-recommendations-and-requirements|archivedate=8 September 2020|access-date=20 August 2020|publisher=Children's Hospital of Philadelphia}}&lt;/ref&gt;

== Gweli'r hefyd ==
* [[Brechlyn trifflyg MMR]]
* [[Brechlyn colera]]

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
[[Categori:Brechlynau]]
[[Categori:Meddygaeth ataliol]]
[[Categori:Firoleg]]
[[Categori:Brechlynau]]</text>
      <sha1>jx09cj9vnmjnkycwczz0j3726xno9m5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eisteddfod AmGen 2021</title>
    <ns>0</ns>
    <id>289631</id>
    <revision>
      <id>11101887</id>
      <parentid>11098021</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T23:07:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dafyddt</username>
        <id>942</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16003" xml:space="preserve">{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw= Eisteddfod AmGen 2021
|delwedd=Eisteddfod AmGen.png
|maintdelwedd=
|isdeitl=
|rhagflaenydd=Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Conwy 2019
|olynydd=Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022
|lleoliad=Cymru
|cynhaliwyd=31 Gorffennaf-8 Awst 2021
|archdderwydd=[[Myrddin ap Dafydd]]
|daliwr y cleddyf=[[Jamie Roberts]]
|cadeirydd=
|llywydd=
|cost= 
|ymwelwyr= 
|coron=[[Dyfan Lewis]]
|cadair=Gwenallt Llwyd Ifan
|owen=[[Lleucu Roberts]]
|ellis=
|llwyd=
|roberts=
|burton=
|rhyddiaith=[[Lleucu Roberts]]
|thparry=
|drama=Gareth Evans-Jones
|tlwseisteddfod= 
|dysgyflwy= David Thomas
|tlwscerddor=
|ysgrob=
|medalaurcelf= 
|medalaurcrefft= 
|davies=
|ybobl=Natalia Dias
|artistifanc= 
|medalaurpen=
|ysgpen=
|gwyddoniaeth=
|gwefan= [https://eisteddfod.cymru/amgen Eisteddfod AmGen 2021]
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod AmGen 2021''' rhwng 31 Gorffennaf – 8 Awst yn lle'r [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Eisteddfod Genedlaethol]] oedd fod ei chynnal yng Ngheredigion. Roedd yr ŵyl yn bartneriaeth rhwng yr Eisteddfod Genedlaethol, [[BBC Cymru]] ac [[S4C]] gyda chystadlaethau a seremonïau yn cael eu darlledu ar [[S4C]] a [[BBC Radio Cymru]]. Roedd nifer o ddigwyddiadau arferol y Maes yn cael eu cynnal yn rhithiol ac ar gael drwy sianel YouTube yr Eisteddfod.

Gohiriwyd Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion 2020 oherwydd y [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|pandemig coronafirws]] a cynhaliwyd [[Gŵyl AmGen]] yn ei le.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2020/gwyl-amgen|teitl=Cyhoeddi dwy brif gystadleuaeth Gŵyl AmGen Radio Cymru|cyhoeddwr=BBC|dyddiad=4 Gorffennaf 2020|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2020}}&lt;/ref&gt; Cafodd Eisteddfod Tregaron ei gohirio unwaith yn rhagor yn Ionawr oherwydd parhad y pandemig.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Gohirio Eisteddfod Genedlaethol Tregaron eto nes 2022|url=https://www.bbc.com/cymrufyw/55802579|work=BBC Cymru Fyw|date=2021-01-26|access-date=2021-08-05|language=cy}}&lt;/ref&gt; Roedd gŵyl 2021 yn ddatblygiad pellach drwy gynnal nifer fawr o gystadlaethau arferol yr Eisteddfod Genedlaethol.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/cyhoeddi-rhaglen-eisteddfod-amgen|teitl=Cyhoeddi Rhaglen Eisteddfod AmGen |cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=20 Gorffennaf 2021|dyddiadcyrchiad=2 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

Ar y penwythnos cyntaf cychwynodd yr ẃyl gydag Eisteddfod Gudd - &quot;gŵyl gerddoriaeth rithiol fwyaf erioed i'w chynnal yn y Gymraeg&quot; gyda bron i 15 awr o gerddoriaeth yn cael ei ffrydio'n fyw.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/58003943|teitl=Eisteddfod AmGen 2021 'fel Prifwyl arferol, ond heb gae'|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=31 Gorffennaf 2021|dyddiadcyrchu=3 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

Roedd bron i 200 o ddigwyddiadau a gweithgareddau yn cael eu cynnal yn ystod yr wythnos, gyda pob prif seremoni arferol yr Eisteddfod Genedlaethol yn cael ei chynnal. Darlledwyd rhaglenni'r Eisteddfod a'r prif seremonïau o [[Pencadlys BBC Cymru|bencadlys BBC Cymru]] yn Sgwâr Canolog, Caerdydd. Roedd dirprwyaeth o'r Orsedd, o dan arweiniad yr Archdderwydd Myrddin ap Dafydd, yn cynnal y seremonïau ar y nos Fercher, Iau a Gwener yng nghystadlaethau'r Goron, y Fedal Ryddiaith a'r Gadair.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/57949114|teitl=Sgwâr Canolog y BBC yw cartref yr Orsedd|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=28 Gorffennaf 2021|dyddiadcyrchu=3 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

== Prif gystadlaethau ==
[[Delwedd:BBC Cymru Wales (geograph 6226511) (cropped).jpg|bawd|[[Pencadlys BBC Cymru|Tŷ Darlledu Newydd BBC Cymru]] - lleoliad y brif seremonïau.]]

=== Medal Ddrama ===
Cyflwynwyd y Fedal Ddrama eleni am ddrama fer ar gyfer y llwyfan neu ddigidol, heb unrhyw gyfyngiad o ran hyd. Y beirniad oedd Gwennan Mair Jones, a chafwyd pum ymgais yn y gystadleuaeth eleni.

Yr enillydd oedd Gareth Evans-Jones, o Draeth Bychan ger Marian-glas, Ynys Môn. Ei ddrama oedd ''Cadi Ffan a Jan'', dan y ffugenw 'Mwgwd'.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/gareth-evans-jones-yn-ennill-y-fedal-ddrama|teitl=Gareth Evans-Jones yn ennill y Fedal Ddrama|cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=2 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Gwobr Goffa Daniel Owen ===
Datgelwyd yr enillydd fel [[Lleucu Roberts]] am ei nofel ''Hannah-Jane''. Mae Lleucu yn hannu o Lanfihangel Genau'r Glyn yw Lleucu Roberts, ond yn byw yn Rhostryfan ers bron i dri degawd. Roedd y trefnwyr wedi derbyn y beirniadaethau ar gyfer y wobr hwn ar ddechrau 2020, ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion arfaethedig. Penderfynwyd agor yr amlen a gwobrwyo'r enillydd yn yr Eisteddfod AmGen eleni.

Y beirniaid oedd Aled Islwyn, Gwen Pritchard Jones a Dafydd Morgan Lewis. Tradoddwyd y feirniadaeth gan Aled Islwyn a dyfarnwyd mai 'Ceridwen' oedd yn deilwng.

Mae'n derbyn Medal Goffa Daniel Owen, sy'n rhoddedig gan Gareth, Cerys a Betsan Lloyd, Talgarreg, a £5,000, yn rhoddedig gan Brifysgol Aberystwyth.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/58070480|teitl=Lleucu Roberts yw enillydd Gwobr Goffa Daniel Owen|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Y Goron ===
Yr enillydd oedd [[Dyfan Lewis]] (ffugenw &quot;Mop&quot;), sy'n wreiddiol o Graig-cefn-parc, ond yn byw yng Nghaerdydd. Y dasg oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn heb fod dros 250 o linellau ar y testun ''Ar Wahân''. Cystadlodd 19 eleni a traddodwyd y feirniadaeth gan [[Aled Lewis Evans,]] ar ran ei gyd-feirniaid [[Elan Grug Muse]] a [[Elinor Wyn Reynolds]].

Yn y feirniadiaeth dywedodd Aled Lewis Evans, &quot;Hoffais gynildeb y bardd hwn: emosiwn wedi ei ddal yn dynn a'i harneisio'n effeithiol. Gwelwn y gallu i grisialu rhin ac addewid a dirgelwch Caerdydd o oes i oes, ond hefyd i ddal ton newydd ei hyder. Mae'r bardd yn gafael ynom efo'r cysyniadau a'r naratif sydd yn y dilyniant hwn&quot;.

Dyluniwyd a chrëwyd y Goron gan swyddog technegol yr Eisteddfod, Tony Thomas.

=== Y Fedal Ryddiaith ===

Enillydd [[Medal Ryddiaith|y Fedal]] oedd [[Lleucu Roberts]] o Rhostryfan gyda'i nofel ''Y Stori Orau'' dan y ffugenw &quot;Cwmwl&quot;. Mae'n ennill y 'dwbl' rhyddiaith unwaith eto, yn dilyn ei buddugoliaeth ar y Daniel Owen deuddydd ynghynt. Hi oedd y cyntaf i ennill y dwbl yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Gâr 2014|Eisteddfod Genedlaethol 2014]].

Y dasg oedd cyfansoddi cyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y thema &quot;Clymau&quot;. Yn ogystal â derbyn y Fedal Ryddiaith roedd gwobr ariannol o £750, yn rhoddedig gan Gymdeithas Cyfeillion Llyfrgell Genedlaethol Cymru.

Derbyniwyd 16 o gyfrolau eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan Rhiannon Ifans ar ran ei chyd-feirniaid Elwyn Jones ac Elfyn Pritchard.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/58103613|teitl=Y dwbl i Lleucu Roberts wrth ennill y Fedal Ryddiaith|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=5 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Y Gadair ===
Enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] oedd Gwenallt Llwyd Ifan (ffugenw &quot;Gwyliwr&quot;). Enillodd y Gadair am y tro cyntaf yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ynys Môn 1999|Eisteddfod Genedlaethol 1999]]. Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Jim Parc Nest]], ar ran ei gyd-feirniaid [[Guto Dafydd]] a [[Caryl Bryn]]. Y dasg oedd llunio awdl ar fwy nag un o'r mesurau traddodiadol, heb fod yn fwy na 250 o linellau, ar y pwnc ''Deffro''. Dim ond tri ymgeisydd gystadlodd eleni a nid oedd un cynnig yn gymwys am nad oedd yn gynghanedd. Lluniwyd yr awdl buddugol yn y wers rydd gynganeddol a roedd y tri beirniaid yn gytun ei fod yn cyrraedd safon teilyngdod eleni.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/58118172|teitl=Gwenallt Llwyd Ifan yw enillydd Cadair Eisteddfod AmGen|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=6 Awst 2021}}&lt;/ref&gt;

Crëwyd y Gadair gan y crefftwr Tony Thomas allan o bren onnen. Noddir y Gadair gan gwmni J&amp;E Woodworks Ltd, Llanbedr Pont Steffan, a chafodd ei chreu o fewn ychydig filltiroedd i le syrthiodd y coed ychydig flynyddoedd yn ôl. Derbyniodd yr enillydd hefyd wobr ariannol o £750.

== Canlyniadau cystadlaethau ==

=== Dydd Llun, 2 Awst ===

'''66. Llefaru Unigol o dan 12 oed'''

1. Ela Mablen Griffiths-Jones
2. Begw Elain Roberts
3. Delun Aur Ebenezer

'''56. Unawd Alaw Werin dan 12 oed'''

1. Non Alaw Prys
2. Cari Lovelock
3. Trystan Bryn Evans

'''22. Unawd o dan 12 oed'''

1. Cari Lovelock
2. Tirion Fflur Stevens
3. Beca Fflur Hagan

'''26. Unawd Offerynnol o dan 16 oed'''

1. Erin Fflur Jardine
2. Bryn Richards
3. Macsen Wyn Stevens

'''12. Unawd Cerdd Dant o dan 12 oed'''

1. Ela Mablen Griffiths-Jones
2. Cari Lovelock
3. Anest Gwilym Jones

'''3. Bandiau Pres Dosbarth 4'''

1. Band Pres Porthaethwy

'''2. Bandiau Pres Dosbarth 2 a 3'''

1. Seindorf Beaumaris
2. Band Pres Llansawel
3. Band Awyrlu Sain Tathan

'''19. Unawd o gân gyfoes'''

1. Lili Mohammad
2. Glesni Rhys Jones
3. Lois Wyn

'''41. Dawns Gyfoes Unigol i rai o dan 18 oed mewn unrhyw arddull'''

1. Gwen Rowley
2. Nel Madrun Williams

'''37. Dawns Stepio Unigol i rai o dan 18 oed, gan ddefnyddio camau ac alawon Cymreig'''

1. Gwennan Staziker
2. Morus Caradog Jones
3. Erin Jones

'''87. Cyfansoddi dwy fonolog gyferbyniol hyd at 10 munud'''

Buddugol: ''Y Felin Bupur'' (Sian Northey, Penrhyndeudraeth, Gwynedd)

'''88. Trosi drama i’r Gymraeg: Visiting Katt and Freda, Ingeborg von Zadow'''

Buddugol: ''O’r ffynnon'' (Garry Nicholas, Llannon, Llanelli, Sir Gaerfyrddin)

=== Dydd Mawrth, 3 Awst ===

'''55. Unawd Alaw Werin 12 a than 16 oed'''

1. Efan Arthur Williams
2. Branwen Jones
3. Neli Rhys

'''11. Unawd Cerdd Dant 12 ac o dan 16 oed'''

1. Branwen Jones
2. Celyn Richards
3. Ela-Mai Williams

'''21. Unawd 12 ac o dan 16 oed'''

1. Efan Arthur Williams
2. Ela-Mai Williams
3. Georgia Williams

'''84. Perfformiad Theatrig Unigol 12 ac o dan 16 oed'''

1. Lois Gwyn Gwilym
2. Neli Rhys
3. Ela-Mai Williams

'''65. Llefaru Unigol rhwng 12 ac o dan 16 oed'''

1. Elin Williams
2. Nel Lovelock
3. Mari Fflur Thomas

'''8. Deuawd, Triawd neu Bedwarawd Cerdd Dant'''

1. Triawd Myrddin
2. Gwenan ac Ynyr

'''15. Ensemble Lleisiol Agored'''

1. Lili, Betsan a Nansi

'''20. Unawd 16 ac o dan 19 oed'''

1. Lili Mohammad
2. Erin Swyn Williams
3. Betsan Lees

'''64. Llefaru Unigol rhwng 16 ac o dan 21 oed'''

1. Mali Elwy
2. Mared Haf Vaughan
3. Morgan Sion Owen

'''62. Gwêd di a D'eud di'''

1. Morgan Sion Owen
2. Enfys Hatcher Davies
3.= Kelly Hanney
3.= Mared Haf Vaughan

'''83. Perfformiad Theatrig Unigol 16 ac o dan 19 oed'''

1. Nansi Rhys Adams
2. Heledd Wynn Newton

'''29. Emyn Dôn i eiriau Terwyn Tomos'''

Buddugol: ''Sara'' (Kim Lloyd Jones, Glanyfferi, Caerfyrddin, Sir Gaerfyrddin)

'''30. Trefniant i unrhyw Gôr o genre amrywiol hyd at 4 munud'''

Buddugol: ''Cariad'' (Ruth Lloyd Owen, Llanddoged, Llanrwst, Sir Conwy)

'''31. Cyfansoddi Deuawd a/neu gorws o arddull Sioe Gerdd hyd at 4 munud'''

Buddugol: 'Clarus'' (Ynyr Llwyd, Bodelwyddan, Sir Ddinbych)

'''32. Cyfansoddi darn o waith electroneg hyd at 5 munud o hyd'''

Buddugol: ''Ffrwd'' (Glyn Roberts, Caerdydd)

=== Dydd Mercher, 4 Awst ===

'''54. Unawd Alaw Werin 16 a than 21 oed'''

1. Elin Fflur Jones
2. Gwenan Mars Lloyd
3. Nansi Rhys Adams

'''44. Dysgwyr: Cân Unigol 16 oed a throsodd'''

1. Peter Lane
2. Alyson Jayne Crabb
3. Andrew Jones

'''25. Unawd Offerynnol 16 ac o dan 19 oed'''

1. Rufus Edwards
2. Catrin Roberts
3. Heledd Wynn Newton

'''43. Dysgwyr: Cân Unigol 16 oed a throsodd'''

1. Debra John
2. Tracey Williams
3. Adrian Byrne

'''63. Llefaru Unigol Agored'''

1. Ciarán Eynon
2. Seren Hâf MacMillan
3. Daniel O'Callaghan

'''10. Unawd Cerdd Dant 16 ac o dan 21 oed'''

1. Sophie Jones
2. Elin Fflur Jones
3. Gwenan Mars Lloyd

'''17. Unawd Gymraeg/Hen Ganiadau 19 ac o dan 25 oed''''''

1. Dafydd Allen
2. Llinos Hâf Jones
3. Lisa Dafydd

'''39. Dawns Gyfoes i bâr neu driawd'''

1. Elin a Caitlin

'''34. Dawns Stepio i Grŵp 4-16'''

1. Enlli, Lleucu, Daniel a Morus
2. Clocswyr Cowin

'''35. Dawns Stepio i bâr neu driawd'''

1. Daniel a Morus
2. Enlli a Lleucu
3.= Luned, Erin ac Esther
3.= Sam a Cadi

;Cyfansoddi - Adran Dysgwyr

'''45. Cystadleuaeth Barddoniaeth'''

Cerdd i godi calon (Lefel Agored)

Buddugol: ''Ewan'' (Ewan Smith, Bae Colwyn)

'''46. Cystadleuaeth Rhyddiaith'''

Blwyddyn Goll, dim mwy na 500 o eiriau. (Lefel Agored)

Buddugol: ''Martin'' (Martin Coleman, Clay Cross, Swydd Derby)

'''47. Sgwrs ar Zoom dim mwy na 100 o eiriau. (Lefel Mynediad)'''

Buddugol: ''Katrine'' (Catherine O’Keeffe, Llanfairpwyllgwyngyll, Ynys Môn)

'''48. Taswn i’n gallu troi’r cloc yn ôl dim mwy na 150 o eiriau. (Lefel Sylfaen)'''

Buddugol: ''Linda'' (Linda Masters, Simmondley, Glossop)

'''49. Llythyr at berson enwog yn ei berswadio/pherswadio i ddysgu Cymraeg, dim mwy na 200 o eiriau. (Lefel Canolradd)'''

Buddugol: ''Morgan Corsiva'' (Amanda King, Bettws, Casnewydd)

;Agored i ddysgwyr, tiwtoriaid a siaradwyr Cymraeg rhugl

'''51. Pennod Gyntaf Nofel i Ddysgwyr ar lefel Canolradd'''

Fe ddylai’r bennod fod rhwng 1,000-2,000 o eiriau. Gallwch ddewis unrhyw genre.
Ystyrir datblygu’r gwaith buddugol gyda chefnogaeth Canolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol.

Buddugol: ''Merch y Fferm'' (Shelagh Fishlock, Warmley, Bryste)

=== Dydd Iau, 5 Awst ===

'''53. Unawd Alaw Werin Agored'''

1. Robert John Roberts
2. Hannah Richards
3. Llinos Hâf Jones

'''61. Parti Llefaru 8-16 mewn nifer'''

1. Parti Marchan
2. Drudwns Aber
3. Aelwyd Cwm Rhondda

'''52. Parti Alaw Werin 8-16 mewn nifer'''

1. Côr Merched Canna
2. Merched Plastaf

'''24. Unawd Offerynnol 19 oed a throsodd'''

1. Elias John Ackerley
2. Aisha Palmer
3. Lleucu Parri

'''9. Unawd Cerdd Dant Agored'''

1. Lleucu Arfon
2. Owain Rowlands
3. Hannah Richards

'''23. Grŵp Offerynnol Agored 3-16 mewn nifer'''

1. Grŵp Offerynnol Ddoe a Heddiw Tryfan
2. Manon, Mared ac Erin
3. Dylan, Ela Haf a Lois

'''38. Dawns Gyfoes i Grŵp 4-16 mewn nifer'''

1. Carcharorion Ozz

'''36. Dawns Stepio Unigol i rai 18 oed a throsodd'''

1. Daniel Calan Jones
2. Lleucu Parri

'''77. Stori fer, hyd at 3,000 o eiriau: Silff'''

Buddugol: ''Monica'' (Menna Machreth, Caernarfon, Gwynedd)

'''78. Casgliad o 5 darn o lên micro, hyd at 150 o eiriau yr un: Bwlch neu Bylchau'''

Buddugol: ''Mafon'' (Meleri Davies, Llanllechid, Bethesda, Gwynedd)

'''79. Ysgrif, hyd at 2,000 o eiriau: Arloesi'''

Buddugol: ''Mojave'' ([[Morgan Owen (bardd a llenor)|Morgan Owen]], Caerdydd)

'''80. Erthygl wreiddiol ar gyfer Wicipedia, hyd at 1,000 o eiriau'''

Buddugol: ''Ben'' (Osian Wyn Owen, Twtil, Caernarfon, Gwynedd)

=== Dydd Gwener, 6 Awst ===

'''16. Unawd Gymraeg / Hen Ganiadau 25 oed a throsodd'''

1. Arfon Rhys Griffiths
2. Aurelija Stasiulytė
3. Rhodri Trefor

'''14. Côr o unrhyw gyfuniad o leisiau i ganu rhaglen adloniadol'''

1. Côr Merched Canna
2. Côr Cymunedol yr Ynys

'''27. Perfformiad unigol o gerddoriaeth electroneg'''

1. Efan Arthur Williams

'''13. Côr o unrhyw gyfuniad o leisiau i ganu dau ddarn cyferbyniol'''

1. Côrdydd
2. Bechgyn Bro Taf
3. Côr Meibion Taf

'''81. Perfformiad Theatrig i 2-4 mewn nifer'''

1. Betsan Gwawr ac Ela Williams

'''33. Parti Dawnsio Gwerin'''

1. Dawnswyr Talog

'''69. Englyn: Colli'''

Buddugol: ''Dai Pendre'' (Philippa Gibson, Llandysul, Ceredigion)

'''70. Cerdd gaeth: hyd at 20 o linellau: Aros'''

Buddugol: ''Orion'' (Aron Pritchard, Llanisien, Caerdydd)

'''71. Telyneg: Cyffwrdd'''

Buddugol: ''Yn y gwyll'' (Terwyn Tomos, Llandudoch, Aberteifi, Sir Benfro)

'''72. Cerdd rydd, hyd at 20 o linellau: Tonnau'''

Buddugol: ''Er cof am A.B.'' (Osian Wyn Owen, Twtil, Caernarfon, Gwynedd)

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [https://eisteddfod.cymru/amgen Eisteddfod AmGen 2021 ar wefan yr Eisteddfod Genedlaethol]
* [https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/eisteddfod Eisteddfod AmGen 2021 ar wefan BBC Cymru]
* [https://www.youtube.com/channel/UCvSCwaCjMNKYO0XVDtONmgQ Sianel YouTube yr Eisteddfod Genedlaethol]
{{Eisteddfod Genedlaethol}}

[[Categori:2021 yng Nghymru]]
[[Categori:Eisteddfod Genedlaethol Cymru|AmGen 2021]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl blwyddyn|2021]]</text>
      <sha1>dm41udht3hobv4r2q1ywhmxu1hv344a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Conffeti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>290530</id>
    <revision>
      <id>11101831</id>
      <parentid>11018255</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>/* Conffeti Eidalaidd */ &quot;Dragées&quot; yw'r melysion cyfatebol yn Ffrainc. Mae'n ddryslyd defnyddio'r gair mewn cyd-destun Eidalaidd.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8439" xml:space="preserve">[[Delwedd:Woman scatterering confetti at a party.jpg|bawd|300px|hochkant|Dynes yn taflu conffeti]]
Mae '''Conffeti''' yn ddarnau bach, lliwgar o [[papur|bapur]], sy'n boblogaidd gyda gorymdeithiau [[carnifal]], ond hefyd mewn eraill dathliadau - fel partïon pen-blwydd plant neu [[priodas|briodasau]] - i'w taflu yn yr awyr neu at bobl. Weithiau defnyddir canon conffeti hefyd. Sillefir y gair yn y Gymraeg gydag 'ff' ac ond un 't', tra mai un 'f' a dwy 't' sydd yn yr [[Eidaleg]] gwreiddiol, '''confetti''', ac arddelir yn y rhan fwyaf o ieithoedd megis y Saesneg.

==Etymoleg==
Benthycir y gair 'confetti', a ardystiwyd ers y 18g, o'r [[Eidaleg]] (lluosog: ''confetto''). Mae'n dynodi stwff siwgr wedi'i baratoi, wedi'i baratoi, yn ystyr melysion. Mae'r ddau air yn mynd yn ôl i'r enw Lladin ''confectum'', sy'n deillio o ''con-ficere'' yn yr ystyr o baratoi.&lt;ref&gt;Duden: ''Das Herkunftswörterbuch. Etymologie der deutschen Sprache.'' Mannheim 2007, Lemmata Konfetti und Konfekt.&lt;/ref&gt;  

Cyfeiriodd Confetti yn wreiddiol at y [[losin]] a daflodd cyfranogwyr carnifal at ei gilydd, sef [[almon]]au [[siwgr]]og, [[cnau]] a dynwarediadau [[hufen iâ]]. O ganlyniad, mae llawer o bobl yn cysylltu'r term conffeti â digwyddiadau carnifal, gwyliau a seremonïau gwobrwyo.

==Gweithgynhyrchu==
[[Delwedd:Offizielle Eröffnung Straßenparade - ColognePride 2011 (7771).jpg|thumb|300px|Confetti ffoil wedi'i daflu i'r awyr o [[taflwr conffeti]]]]
[[File:Bubbles confetti Dryham Park country club wedding.jpg|thumb|300px|Gwesteion yn chwythu swigod sebon yn hytrach na chonffeti mewn priodas]]
[[File:Amande-avolas-blanche.png|thumb|300px|Italian confetti]]
[[File:Apollo 11 ticker tape parade 1.jpg|thumb|300px|Parêd COnffeti yn [[Efrog Newydd (dinas)|Efrog Newydd]] i groesawu a dathlu [[gofodwr|gofodwyr]] [[Apollo 11]] yn 1969]]
Yn y diwydiant papur, mae conffeti yn gynnyrch gwastraff [[Tylliedydd|dtylliedyddion]] sy'n tyllu papur yn barhaus, ond mae hefyd yn cael ei gynhyrchu gan rai cwmnïau arbenigol fel cynnyrch annibynnol. Mae ffatri conffeti yn y [[Swistir]], Näfels; mae'n cynhyrchu 200 tunnell o gonffeti y flwyddyn.&lt;ref&gt;Markus Schneider: [https://archive.today/20190227232005/https://desktop.12app.ch/articles/25148505 ''Der Konfetti-König.''] In: ''[[Schweizer Familie (Zeitschrift)|Schweizer Familie]]'', Februar 2019 (Archiv)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140228155132/http://www.tagesanzeiger.ch/wissen/Der-suesse-Ursprung-der-Konfetti/story/10728408 Tages-Anzeiger online 27. Februar 2014] (Archiv)&lt;/ref&gt;

Ar gyfer y glaw conffeti, defnyddir conffeti arbennig, confetti cwymp araf fel y'i gelwir wedi'i wneud o bapur sidan neu ffoil, sy'n aros yn yr awyr hyd at ddeg gwaith yn hirach na chonffeti papur confensiynol. Weithiau defnyddir punch twll i ddyrnu conffeti a'i wneud eich hun.

==Mwy o ystyr gair==
* Mae gorymdaith conffeti Efrog Newydd (gorymdaith tâp ticio Saesneg) yn cymryd ei enw o'r stribedi o bapur gan deleprinters a'r conffeti sy'n cael eu taflu o'r skyscrapers ar hyd yr orymdaith gan y dunnell.
* Mewn priodasau Eidalaidd, mae conffeti ([[almon]]au wedi'u gorchuddio ag [[eisin]]) yn cael eu llenwi mewn bagiau bach a'u dosbarthu i'r gwesteion priodas.

==Dewisiadau amgen==
Datblygiad a ddefnyddir mewn priodasau yn lle conffeti papur yw conffeti [[petal]]au naturiol. Gwneir y rhain o betalau blodau wedi'u rhewi-sychu ac maent yn gwbl [[Bioddiraddio|bioddiraddadwy]]. Mewn gwirionedd, dim ond y fersiynau bioddiraddadwy hyn y gall lleoliadau eu caniatáu. Mae rhai lleoliadau priodas wedi penderfynu oherwydd y llanastr a'r anghyfleustra posibl a achosir gan ddefnyddio conffeti papur a naturiol i wahardd ei ddefnydd yn llwyr. Un ffordd y mae'r cyfyngiad hwn wedi'i osgoi yw defnyddio swigod [[sebon]] yn lle conffeti.&lt;ref&gt;{{Cite web|title = Wedding Confetti, where did it come from, and where is it going? Throwing it out there!{{!}} London Wedding Photographer|url = http://www.bigday-weddings.com/wedding-confetti-where-did-it-come-from-and-where-is-it-going-throwing-it-out-there/|website = Big Day Weddings Photography {{!}} London Wedding Photographer|access-date = 2015-12-03}}&lt;/ref&gt;

==Etymoleg a chonffeti Eidalaidd==
===Conffeti Eidalaidd===
Mabwysiadwyd y gair Saesneg ''confetti'' (i ddynodi [[almon]]au wedi ei gorchuddio â siwgr) o'r melysion Eidalaidd o'r un enw, a oedd yn felysyn bach a daflwyd yn draddodiadol yn ystod [[carnifal]]au.&lt;ref name=&quot;Etymology and Origin&quot;&gt;{{cite web|url=http://celebrationsandme.posterous.com/etymology |title=Etymology and Origin |publisher=Celebrationsandme.posterous.com |access-date=2014-07-21}}&lt;/ref&gt; Adwaenir hefyd fel ''dragée'' neu ''comfit'', mae conffeti Eidalaidd yn almonau â gorchudd siwgr caled; mae eu henw yn cyfateb i ''[[conffit|confit]]'' [[Ffrangeg|Ffrengig]]. Y gair [[Eidaleg]] am bapur confetti yw ''coriandoli'' sy'n cyfeirio at yr hadau [[coriander]] a gynhwyswyd yn wreiddiol yn y melysyn.&lt;ref name=&quot;Italian Confetti&quot;&gt;{{cite web |author=admin on June 29, 2011 |url=http://www.foodinitaly.org/a-brief-history-of-confetti/ |title=A Brief History of Confetti |publisher=Foodinitaly.org |date=2011-06-29 |access-date=21 Gorffennaf 2014 |url-status=dead |archive-url=https://archive.is/20130414183247/http://www.foodinitaly.org/a-brief-history-of-confetti/ |archive-date= 14 Ebrill 2013 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Yn ôl traddodiad, rhoddir y conffeti Eidalaidd ([[almon]]au wedi'u gorchuddio â siwgr) mewn priodasau a bedyddiadau (gyda chot wen), neu seremoni graddio (cot goch), yn aml wedi'u lapio mewn cwdyn [[tiwl]] bach fel anrheg i'r gwesteion. Ar gyfer priodas, dywedir eu bod yn cynrychioli'r gobaith y bydd y cwpl newydd yn cael priodas ffrwythlon. Addasodd y Prydeinwyr y taflegrau i briodasau (gan ddisodli'r grawn traddodiadol neu'r [[reis]] sy'n symbol o ffrwythlondeb rhywiol) ar ddiwedd y 19g, gan ddefnyddio rhwygiadau symbolaidd o bapur lliw yn hytrach na [[losin]] go iawn.&lt;ref name=&quot;Etymology and Origin&quot;/&gt;

===Conffeti mewn ieithoedd eraill===
Er mai conffeti (neu amrywiaethau ar y sillafiad fel a geir yn y Gymraeg) yw'r term a ddefnyddir mewn sawl iaith, ceir sawl gair gwahanol yn yr [[Almaeneg]]. Defnyddir''Räppli'' yn Basel yn y [[Swistir]]; ''Punscherli'' yn St. Galler Rheintal; ac yn [[Awstria]] defnyddir y term sy'n deillio o'r term 'cywir' yn yr [[Eidaleg]], 'coriandoli', sef ''Koriandoli''.&lt;ref&gt;[https://www.duden.de/rechtschreibung/Koriandoli Koriandoli] bei [[Duden]]. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2020. (Almaeneg)&lt;/ref&gt;

==Conffeti a Chymru==
Ceir y cofnod archifedig cynharaf o conffeti (ond wedi ei sillafu yn yr orgraff Eidaleg wreiddiol, confetti) yn y Gymraeg o 1892. Mae'n ymddangos ym mhapur [[Y Gwyliedydd]] &quot;Ar ôl y wasanaeth, gadawodd y cwmni y capel ... o dan gawodydd o 'rice' a ''confetti''ac aethpwyd i gyfranogi o'r boreufwyd priodasol.&quot; &lt;ref&gt;https://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?conffeti&lt;/ref&gt;

Ceir yr enghraifft cofnodedig cynharaf o'r gair wedi ei hysgrifennu yn yr [[orgraff]] y Gymraeg yn y [[cylchgrawn]] [[Heddiw (cylchgrawn)|Heddiw]] (Cyf. 1, rhifyn 1) yn 1936, mewn cerdd gan [[D. Gwenallt Jones]], 
&lt;poem&gt;
:''&quot;Gwae inni wybod y geiriau heb wybod y Gair 
:''A gwerthu ein henaid am doffi a chonffeti ffair.&quot;''
&lt;/poem&gt;

Mae cwmni cardiau cyfarch 'Cardiau Cymraeg', yn arddel y sillafiad yn eu casgliad o gardiau dathlu penblwydd.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cardiau-cymraeg.com/product/conffeti-penblwydd-gwyn/|title=Conffeti Penblwydd (Gwyn)|website=Cardiau Cymraeg|access-date=14 Hydref 2021}}&lt;/ref&gt; 'Conffeti' hefyd yw enw'r ferlen hud yn y llyfr i blant, 'Conffeti Merlen Hud y Briodas (Merlod Y Dywysoges Efa)'.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://arystrydfawr.com/storiau/2549-9781849673051-cyfresmerlodydywysogesefaconffetimerlenhudybriodas-9781849673051.html|title=Cyfres Merlod y Dywysoges Efa: Conffeti Merlen Hud y Briodas|website=Awen Menai|access-date=14 Hydref 2021|archive-date=2021-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210928162654/https://arystrydfawr.com/storiau/2549-9781849673051-cyfresmerlodydywysogesefaconffetimerlenhudybriodas-9781849673051.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==Dolenni==
{{Commonscat|Confetti|Confetti}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=15-vLIZ_2mU Cân ''Confetti''] gan [[Little Mix]] gyda Saweetie (2021)
* [https://www.facebook.com/watch/?v=2552372431650078 Tudalen ar greu conffeti naturiol o betalau blodau]

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau|2}}

[[Categori:Priodas]]
[[Categori:Chwaraeon]]
[[Categori:Carnifalau]]</text>
      <sha1>jkk9mb20lfvw6d8oxy7gzzo1krt0azw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101832</id>
      <parentid>11101831</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:16:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8480" xml:space="preserve">[[Delwedd:Woman scatterering confetti at a party.jpg|bawd|300px|hochkant|Dynes yn taflu conffeti]]
Mae '''Conffeti''' yn ddarnau bach, lliwgar o [[papur|bapur]], sy'n boblogaidd gyda gorymdeithiau [[carnifal]], ond hefyd mewn eraill dathliadau - fel partïon pen-blwydd plant neu [[priodas|briodasau]] - i'w taflu yn yr awyr neu at bobl. Weithiau defnyddir canon conffeti hefyd. Sillefir y gair yn y Gymraeg gydag 'ff' ac ond un 't', tra mai un 'f' a dwy 't' sydd yn yr [[Eidaleg]] gwreiddiol, '''confetti''', ac arddelir yn y rhan fwyaf o ieithoedd megis y Saesneg.

==Etymoleg==
Benthycir y gair 'confetti', a ardystiwyd ers y 18g, o'r [[Eidaleg]] (lluosog: ''confetto''). Mae'n dynodi stwff siwgr wedi'i baratoi, wedi'i baratoi, yn ystyr melysion. Mae'r ddau air yn mynd yn ôl i'r enw Lladin ''confectum'', sy'n deillio o ''con-ficere'' yn yr ystyr o baratoi.&lt;ref&gt;Duden: ''Das Herkunftswörterbuch. Etymologie der deutschen Sprache.'' Mannheim 2007, Lemmata Konfetti und Konfekt.&lt;/ref&gt;  

Cyfeiriodd Confetti yn wreiddiol at y [[losin]] a daflodd cyfranogwyr carnifal at ei gilydd, sef [[almon]]au [[siwgr]]og, [[cnau]] a dynwarediadau [[hufen iâ]]. O ganlyniad, mae llawer o bobl yn cysylltu'r term conffeti â digwyddiadau carnifal, gwyliau a seremonïau gwobrwyo.

==Gweithgynhyrchu==
[[Delwedd:Offizielle Eröffnung Straßenparade - ColognePride 2011 (7771).jpg|thumb|300px|Confetti ffoil wedi'i daflu i'r awyr o [[taflwr conffeti]]]]
[[File:Bubbles confetti Dryham Park country club wedding.jpg|thumb|300px|Gwesteion yn chwythu swigod sebon yn hytrach na chonffeti mewn priodas]]
[[File:Amande-avolas-blanche.png|thumb|300px|Italian confetti]]
[[File:Apollo 11 ticker tape parade 1.jpg|thumb|300px|Parêd Conffeti yn [[Efrog Newydd (dinas)|Efrog Newydd]] i groesawu a dathlu [[gofodwr|gofodwyr]] [[Apollo 11]] yn 1969]]
Yn y diwydiant papur, mae conffeti yn gynnyrch gwastraff [[Tylliedydd|dtylliedyddion]] sy'n tyllu papur yn barhaus, ond mae hefyd yn cael ei gynhyrchu gan rai cwmnïau arbenigol fel cynnyrch annibynnol. Mae ffatri conffeti yn y [[Swistir]], Näfels; mae'n cynhyrchu 200 tunnell o gonffeti y flwyddyn.&lt;ref&gt;Markus Schneider: [https://archive.today/20190227232005/https://desktop.12app.ch/articles/25148505 ''Der Konfetti-König.''] In: ''[[Schweizer Familie (Zeitschrift)|Schweizer Familie]]'', Februar 2019 (Archiv)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140228155132/http://www.tagesanzeiger.ch/wissen/Der-suesse-Ursprung-der-Konfetti/story/10728408 Tages-Anzeiger online 27. Februar 2014] (Archiv)&lt;/ref&gt;

Ar gyfer y glaw conffeti, defnyddir conffeti arbennig, confetti cwymp araf fel y'i gelwir wedi'i wneud o bapur sidan neu ffoil, sy'n aros yn yr awyr hyd at ddeg gwaith yn hirach na chonffeti papur confensiynol. Weithiau defnyddir punch twll i ddyrnu conffeti a'i wneud eich hun.

==Mwy o ystyr gair==
* Mae gorymdaith conffeti Efrog Newydd (gorymdaith tâp ticio Saesneg) yn cymryd ei enw o'r stribedi o bapur gan deleprinters a'r conffeti sy'n cael eu taflu o'r skyscrapers ar hyd yr orymdaith gan y dunnell.
* Mewn priodasau Eidalaidd, mae conffeti ([[almon]]au wedi'u gorchuddio ag [[eisin]]) yn cael eu llenwi mewn bagiau bach a'u dosbarthu i'r gwesteion priodas.

==Dewisiadau amgen==
Datblygiad a ddefnyddir mewn priodasau yn lle conffeti papur yw conffeti [[petal]]au naturiol. Gwneir y rhain o betalau blodau wedi'u rhewi-sychu ac maent yn gwbl [[Bioddiraddio|bioddiraddadwy]]. Mewn gwirionedd, dim ond y fersiynau bioddiraddadwy hyn y gall lleoliadau eu caniatáu. Mae rhai lleoliadau priodas wedi penderfynu oherwydd y llanastr a'r anghyfleustra posibl a achosir gan ddefnyddio conffeti papur a naturiol i wahardd ei ddefnydd yn llwyr. Un ffordd y mae'r cyfyngiad hwn wedi'i osgoi yw defnyddio swigod [[sebon]] yn lle conffeti.&lt;ref&gt;{{Cite web|title = Wedding Confetti, where did it come from, and where is it going? Throwing it out there!{{!}} London Wedding Photographer|url = http://www.bigday-weddings.com/wedding-confetti-where-did-it-come-from-and-where-is-it-going-throwing-it-out-there/|website = Big Day Weddings Photography {{!}} London Wedding Photographer|access-date = 2015-12-03}}&lt;/ref&gt;

==Etymoleg a chonffeti Eidalaidd==
===Conffeti Eidalaidd===
Mabwysiadwyd y gair Saesneg ''confetti'' (i ddynodi [[almon]]au wedi ei gorchuddio â siwgr) o'r melysion Eidalaidd o'r un enw, a oedd yn felysyn bach a daflwyd yn draddodiadol yn ystod [[carnifal]]au.&lt;ref name=&quot;Etymology and Origin&quot;&gt;{{cite web|url=http://celebrationsandme.posterous.com/etymology |title=Etymology and Origin |publisher=Celebrationsandme.posterous.com |access-date=2014-07-21}}&lt;/ref&gt; Adwaenir hefyd fel ''dragée'' neu ''comfit'', mae conffeti Eidalaidd yn almonau â gorchudd siwgr caled; mae eu henw yn cyfateb i ''[[conffit|confit]]'' [[Ffrangeg|Ffrengig]]. Y gair [[Eidaleg]] am bapur confetti yw ''coriandoli'' sy'n cyfeirio at yr hadau [[coriander]] a gynhwyswyd yn wreiddiol yn y melysyn.&lt;ref name=&quot;Italian Confetti&quot;&gt;{{cite web |author=admin on June 29, 2011 |url=http://www.foodinitaly.org/a-brief-history-of-confetti/ |title=A Brief History of Confetti |publisher=Foodinitaly.org |date=2011-06-29 |access-date=21 Gorffennaf 2014 |url-status=dead |archive-url=https://archive.is/20130414183247/http://www.foodinitaly.org/a-brief-history-of-confetti/ |archive-date= 14 Ebrill 2013 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Yn ôl traddodiad, rhoddir y conffeti Eidalaidd ([[almon]]au wedi'u gorchuddio â siwgr) mewn priodasau a bedyddiadau (gyda chot wen), neu seremoni graddio (cot goch), yn aml wedi'u lapio mewn cwdyn [[tiwl]] bach fel anrheg i'r gwesteion. Ar gyfer priodas, dywedir eu bod yn cynrychioli'r gobaith y bydd y cwpl newydd yn cael priodas ffrwythlon. Addasodd y Prydeinwyr y taflegrau i briodasau (gan ddisodli'r grawn traddodiadol neu'r [[reis]] sy'n symbol o ffrwythlondeb rhywiol) ar ddiwedd y 19g, gan ddefnyddio rhwygiadau symbolaidd o bapur lliw yn hytrach na [[losin]] go iawn.&lt;ref name=&quot;Etymology and Origin&quot;/&gt;

===Conffeti mewn ieithoedd eraill===
Er mai conffeti (neu amrywiaethau ar y sillafiad fel a geir yn y Gymraeg) yw'r term a ddefnyddir mewn sawl iaith, ceir sawl gair gwahanol yn yr [[Almaeneg]]. Defnyddir''Räppli'' yn Basel yn y [[Swistir]]; ''Punscherli'' yn St. Galler Rheintal; ac yn [[Awstria]] defnyddir y term sy'n deillio o'r term 'cywir' yn yr [[Eidaleg]], 'coriandoli', sef ''Koriandoli''.&lt;ref&gt;[https://www.duden.de/rechtschreibung/Koriandoli Koriandoli] bei [[Duden]]. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2020. (Almaeneg)&lt;/ref&gt;

==Conffeti a Chymru==
Ceir y cofnod archifedig cynharaf o conffeti (ond wedi ei sillafu yn yr orgraff Eidaleg wreiddiol, confetti) yn y Gymraeg o 1892. Mae'n ymddangos ym mhapur [[Y Gwyliedydd]] &quot;Ar ôl y wasanaeth, gadawodd y cwmni y capel ... o dan gawodydd o 'rice' a ''confetti''ac aethpwyd i gyfranogi o'r boreufwyd priodasol.&quot;&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=conffeti |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

Ceir yr enghraifft cofnodedig cynharaf o'r gair wedi ei hysgrifennu yn yr [[orgraff]] y Gymraeg yn y [[cylchgrawn]] [[Heddiw (cylchgrawn)|Heddiw]] (Cyf. 1, rhifyn 1) yn 1936, mewn cerdd gan [[D. Gwenallt Jones]], 
&lt;poem style=&quot;margin-left: 5em&quot;&gt;
''&quot;Gwae inni wybod y geiriau heb wybod y Gair 
''A gwerthu ein henaid am doffi a chonffeti ffair.&quot;''
&lt;/poem&gt;

Mae cwmni cardiau cyfarch 'Cardiau Cymraeg', yn arddel y sillafiad yn eu casgliad o gardiau dathlu penblwydd.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cardiau-cymraeg.com/product/conffeti-penblwydd-gwyn/|title=Conffeti Penblwydd (Gwyn)|website=Cardiau Cymraeg|access-date=14 Hydref 2021}}&lt;/ref&gt; 'Conffeti' hefyd yw enw'r ferlen hud yn y llyfr i blant, 'Conffeti Merlen Hud y Briodas (Merlod Y Dywysoges Efa)'.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://arystrydfawr.com/storiau/2549-9781849673051-cyfresmerlodydywysogesefaconffetimerlenhudybriodas-9781849673051.html|title=Cyfres Merlod y Dywysoges Efa: Conffeti Merlen Hud y Briodas|website=Awen Menai|access-date=14 Hydref 2021|archive-date=2021-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210928162654/https://arystrydfawr.com/storiau/2549-9781849673051-cyfresmerlodydywysogesefaconffetimerlenhudybriodas-9781849673051.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau|2}}

==Dolenni allanol==
{{Commonscat|Confetti|Confetti}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=15-vLIZ_2mU Cân ''Confetti''] gan [[Little Mix]] gyda Saweetie (2021)
* [https://www.facebook.com/watch/?v=2552372431650078 Tudalen ar greu conffeti naturiol o betalau blodau]

[[Categori:Carnifalau]]
[[Categori:Chwaraeon]]
[[Categori:Priodas]]</text>
      <sha1>0ksp2an5buvye8og8mvddjbhov1ogz3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101833</id>
      <parentid>11101832</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T16:19:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8492" xml:space="preserve">[[Delwedd:Woman scatterering confetti at a party.jpg|bawd|300px|hochkant|Dynes yn taflu conffeti]]
Mae '''Conffeti''' yn ddarnau bach, lliwgar o [[papur|bapur]], sy'n boblogaidd gyda gorymdeithiau [[carnifal]], ond hefyd mewn eraill dathliadau - fel partïon pen-blwydd plant neu [[priodas|briodasau]] - i'w taflu yn yr awyr neu at bobl. Weithiau defnyddir canon conffeti hefyd. Sillefir y gair yn y Gymraeg gydag 'ff' ac ond un 't', tra mai un 'f' a dwy 't' sydd yn yr [[Eidaleg]] gwreiddiol, '''confetti''', ac arddelir yn y rhan fwyaf o ieithoedd megis y Saesneg.

==Etymoleg==
Benthycir y gair 'confetti', a ardystiwyd ers y 18g, o'r [[Eidaleg]] (lluosog: ''confetto''). Mae'n dynodi stwff siwgr wedi'i baratoi, wedi'i baratoi, yn ystyr melysion. Mae'r ddau air yn mynd yn ôl i'r enw Lladin ''confectum'', sy'n deillio o ''con-ficere'' yn yr ystyr o baratoi.&lt;ref&gt;Duden: ''Das Herkunftswörterbuch. Etymologie der deutschen Sprache.'' Mannheim 2007, Lemmata Konfetti und Konfekt.&lt;/ref&gt;  

Cyfeiriodd Confetti yn wreiddiol at y [[losin]] a daflodd cyfranogwyr carnifal at ei gilydd, sef [[almon]]au [[siwgr]]og, [[cnau]] a dynwarediadau [[hufen iâ]]. O ganlyniad, mae llawer o bobl yn cysylltu'r term conffeti â digwyddiadau carnifal, gwyliau a seremonïau gwobrwyo.

==Gweithgynhyrchu==
[[Delwedd:Offizielle Eröffnung Straßenparade - ColognePride 2011 (7771).jpg|bawd|300px|Conffeti ffoil wedi'i daflu i'r awyr o [[taflwr conffeti]]]]
[[Delwedd:Bubbles confetti Dryham Park country club wedding.jpg|bawd|300px|Gwesteion yn chwythu swigod sebon yn hytrach na chonffeti mewn priodas]]
[[Delwedd:Amande-avolas-blanche.png|bawd|300px|''Confetti'' yn yr Eidal]]
[[File:Apollo 11 ticker tape parade 1.jpg|thumb|300px|Parêd Conffeti yn [[Efrog Newydd (dinas)|Efrog Newydd]] i groesawu a dathlu [[gofodwr|gofodwyr]] [[Apollo 11]] yn 1969]]

Yn y diwydiant papur, mae conffeti yn gynnyrch gwastraff [[Tylliedydd|dtylliedyddion]] sy'n tyllu papur yn barhaus, ond mae hefyd yn cael ei gynhyrchu gan rai cwmnïau arbenigol fel cynnyrch annibynnol. Mae ffatri conffeti yn y [[Swistir]], Näfels; mae'n cynhyrchu 200 tunnell o gonffeti y flwyddyn.&lt;ref&gt;Markus Schneider: [https://archive.today/20190227232005/https://desktop.12app.ch/articles/25148505 ''Der Konfetti-König.''] In: ''[[Schweizer Familie (Zeitschrift)|Schweizer Familie]]'', Februar 2019 (Archiv)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140228155132/http://www.tagesanzeiger.ch/wissen/Der-suesse-Ursprung-der-Konfetti/story/10728408 Tages-Anzeiger online 27. Februar 2014] (Archiv)&lt;/ref&gt;

Ar gyfer y glaw conffeti, defnyddir conffeti arbennig, confetti cwymp araf fel y'i gelwir wedi'i wneud o bapur sidan neu ffoil, sy'n aros yn yr awyr hyd at ddeg gwaith yn hirach na chonffeti papur confensiynol. Weithiau defnyddir punch twll i ddyrnu conffeti a'i wneud eich hun.

==Mwy o ystyr gair==
* Mae gorymdaith conffeti Efrog Newydd (gorymdaith tâp ticio Saesneg) yn cymryd ei enw o'r stribedi o bapur gan deleprinters a'r conffeti sy'n cael eu taflu o'r skyscrapers ar hyd yr orymdaith gan y dunnell.
* Mewn priodasau Eidalaidd, mae conffeti ([[almon]]au wedi'u gorchuddio ag [[eisin]]) yn cael eu llenwi mewn bagiau bach a'u dosbarthu i'r gwesteion priodas.

==Dewisiadau amgen==
Datblygiad a ddefnyddir mewn priodasau yn lle conffeti papur yw conffeti [[petal]]au naturiol. Gwneir y rhain o betalau blodau wedi'u rhewi-sychu ac maent yn gwbl [[Bioddiraddio|bioddiraddadwy]]. Mewn gwirionedd, dim ond y fersiynau bioddiraddadwy hyn y gall lleoliadau eu caniatáu. Mae rhai lleoliadau priodas wedi penderfynu oherwydd y llanastr a'r anghyfleustra posibl a achosir gan ddefnyddio conffeti papur a naturiol i wahardd ei ddefnydd yn llwyr. Un ffordd y mae'r cyfyngiad hwn wedi'i osgoi yw defnyddio swigod [[sebon]] yn lle conffeti.&lt;ref&gt;{{Cite web|title = Wedding Confetti, where did it come from, and where is it going? Throwing it out there!{{!}} London Wedding Photographer|url = http://www.bigday-weddings.com/wedding-confetti-where-did-it-come-from-and-where-is-it-going-throwing-it-out-there/|website = Big Day Weddings Photography {{!}} London Wedding Photographer|access-date = 2015-12-03}}&lt;/ref&gt;

==Etymoleg a chonffeti Eidalaidd==
===Conffeti Eidalaidd===
Mabwysiadwyd y gair Saesneg ''confetti'' (i ddynodi [[almon]]au wedi ei gorchuddio â siwgr) o'r melysion Eidalaidd o'r un enw, a oedd yn felysyn bach a daflwyd yn draddodiadol yn ystod [[carnifal]]au.&lt;ref name=&quot;Etymology and Origin&quot;&gt;{{cite web|url=http://celebrationsandme.posterous.com/etymology |title=Etymology and Origin |publisher=Celebrationsandme.posterous.com |access-date=2014-07-21}}&lt;/ref&gt; Adwaenir hefyd fel ''dragée'' neu ''comfit'', mae conffeti Eidalaidd yn almonau â gorchudd siwgr caled; mae eu henw yn cyfateb i ''[[conffit|confit]]'' [[Ffrangeg|Ffrengig]]. Y gair [[Eidaleg]] am bapur confetti yw ''coriandoli'' sy'n cyfeirio at yr hadau [[coriander]] a gynhwyswyd yn wreiddiol yn y melysyn.&lt;ref name=&quot;Italian Confetti&quot;&gt;{{cite web |author=admin on June 29, 2011 |url=http://www.foodinitaly.org/a-brief-history-of-confetti/ |title=A Brief History of Confetti |publisher=Foodinitaly.org |date=2011-06-29 |access-date=21 Gorffennaf 2014 |url-status=dead |archive-url=https://archive.is/20130414183247/http://www.foodinitaly.org/a-brief-history-of-confetti/ |archive-date= 14 Ebrill 2013 |language=en}}&lt;/ref&gt;

Yn ôl traddodiad, rhoddir y conffeti Eidalaidd ([[almon]]au wedi'u gorchuddio â siwgr) mewn priodasau a bedyddiadau (gyda chot wen), neu seremoni graddio (cot goch), yn aml wedi'u lapio mewn cwdyn [[tiwl]] bach fel anrheg i'r gwesteion. Ar gyfer priodas, dywedir eu bod yn cynrychioli'r gobaith y bydd y cwpl newydd yn cael priodas ffrwythlon. Addasodd y Prydeinwyr y taflegrau i briodasau (gan ddisodli'r grawn traddodiadol neu'r [[reis]] sy'n symbol o ffrwythlondeb rhywiol) ar ddiwedd y 19g, gan ddefnyddio rhwygiadau symbolaidd o bapur lliw yn hytrach na [[losin]] go iawn.&lt;ref name=&quot;Etymology and Origin&quot;/&gt;

===Conffeti mewn ieithoedd eraill===
Er mai conffeti (neu amrywiaethau ar y sillafiad fel a geir yn y Gymraeg) yw'r term a ddefnyddir mewn sawl iaith, ceir sawl gair gwahanol yn yr [[Almaeneg]]. Defnyddir''Räppli'' yn Basel yn y [[Swistir]]; ''Punscherli'' yn St. Galler Rheintal; ac yn [[Awstria]] defnyddir y term sy'n deillio o'r term 'cywir' yn yr [[Eidaleg]], 'coriandoli', sef ''Koriandoli''.&lt;ref&gt;[https://www.duden.de/rechtschreibung/Koriandoli Koriandoli] bei [[Duden]]. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2020. (Almaeneg)&lt;/ref&gt;

==Conffeti a Chymru==
Ceir y cofnod archifedig cynharaf o conffeti (ond wedi ei sillafu yn yr orgraff Eidaleg wreiddiol, confetti) yn y Gymraeg o 1892. Mae'n ymddangos ym mhapur [[Y Gwyliedydd]] &quot;Ar ôl y wasanaeth, gadawodd y cwmni y capel ... o dan gawodydd o 'rice' a ''confetti''ac aethpwyd i gyfranogi o'r boreufwyd priodasol.&quot;&lt;ref&gt;{{dyf GPC |gair=conffeti |dyddiadcyrchiad=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

Ceir yr enghraifft cofnodedig cynharaf o'r gair wedi ei hysgrifennu yn yr [[orgraff]] y Gymraeg yn y [[cylchgrawn]] [[Heddiw (cylchgrawn)|Heddiw]] (Cyf. 1, rhifyn 1) yn 1936, mewn cerdd gan [[D. Gwenallt Jones]], 
&lt;poem style=&quot;margin-left: 5em&quot;&gt;
''&quot;Gwae inni wybod y geiriau heb wybod y Gair 
''A gwerthu ein henaid am doffi a chonffeti ffair.&quot;''
&lt;/poem&gt;

Mae cwmni cardiau cyfarch 'Cardiau Cymraeg', yn arddel y sillafiad yn eu casgliad o gardiau dathlu penblwydd.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cardiau-cymraeg.com/product/conffeti-penblwydd-gwyn/|title=Conffeti Penblwydd (Gwyn)|website=Cardiau Cymraeg|access-date=14 Hydref 2021}}&lt;/ref&gt; 'Conffeti' hefyd yw enw'r ferlen hud yn y llyfr i blant, 'Conffeti Merlen Hud y Briodas (Merlod Y Dywysoges Efa)'.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://arystrydfawr.com/storiau/2549-9781849673051-cyfresmerlodydywysogesefaconffetimerlenhudybriodas-9781849673051.html|title=Cyfres Merlod y Dywysoges Efa: Conffeti Merlen Hud y Briodas|website=Awen Menai|access-date=14 Hydref 2021|archive-date=2021-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210928162654/https://arystrydfawr.com/storiau/2549-9781849673051-cyfresmerlodydywysogesefaconffetimerlenhudybriodas-9781849673051.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau|2}}

==Dolenni allanol==
{{Commonscat|Confetti|Confetti}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=15-vLIZ_2mU Cân ''Confetti''] gan [[Little Mix]] gyda Saweetie (2021)
* [https://www.facebook.com/watch/?v=2552372431650078 Tudalen ar greu conffeti naturiol o betalau blodau]

[[Categori:Carnifalau]]
[[Categori:Chwaraeon]]
[[Categori:Priodas]]</text>
      <sha1>9id16ov3lvk6eggj24c57bnn1nwommv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ynysoedd Toronto</title>
    <ns>0</ns>
    <id>293490</id>
    <revision>
      <id>11101819</id>
      <parentid>11100050</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <comment>/* Comuned */ artscape, traethau, hwylio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12533" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields= sir 
| gwlad={{banergwlad|Canada}}
}}
Mae '''Ynysoedd Toronto''' yn grwp o 15 ynys, agos at ei gilydd ac at ddinas [[Toronto]] ar [[Llyn Ontario|Lyn Ontario]].&lt;ref&gt;[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-islands Gwefan Gwyddoniadur Canada]&lt;/ref&gt; Mae’r ynysoedd yn rhoi lloches i Harbwr Toronto. Ar yr ynysoedd mae [[Parc Ynys Toronto]], [[Maes Awyr Billy Bishop]], marina, sawl clwb hwylio, Parc Centreville a sawl traeth. Does dim ceir ar yr ynysoedd.&lt;ref&gt;[https://www.openbookontario.com/explorer_tours/torontos-waterfront-island/ Gwefan Open Book Ontario]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.carbusters.org/wp-content/uploads/sites/5/2009/11/Carbusters-25.pdf Gwefan Carbusters]&lt;/ref&gt; Mae fferiau i’r ynysoedd o [[Terminal Fferi Jack Layton|Derminal Fferi Jack Layton]] a thacsis dŵr rhwng Mai a Medi.
[[Delwedd:WardsIsland01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Toronto o Ynys Ward]]
[[Delwedd:BillyBishopAirport01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Maes Awyr Billy Bishop]]
Ynys Ward yw'r mwyaf yn y grŵp.&lt;ref&gt;{{cite book | last = Filey | first = Mike | title = Discover &amp; explore Toronto's waterfront: a walker's, jogger's, cyclist's, boater's guide to Toronto's lakeside sites and history | publisher = Dundurn Press | location = Toronto | year = 1998 | isbn = 1550023047 | page=139 | language=en}}&lt;/ref&gt;

Mae’r ynysoedd y boblogaidd gyda thwristiaid ac ar gyfer amser hamdden. Does dim tal ar gyfer beiciau ar y fferi, ac mae’n bosibl eu llogi nhw ar Ynys Ganol. Mae caiacau, cychod a bwrddau padlo ar gael hefyd rhwng Mai a Medi.&lt;ref&gt;[https://www.torontoislandsup.com gwefan torontoislandsup]&lt;/ref&gt; Mae cwrs golff disg, ac mae traeth ar Ynys Ganol. Mar gerddi, parciau ac ardaloedd i chwarae, ac mae pobl yn sglefrio yn ystod y gaeaf.

==Hanes==
[[File:The harbours and ports of Lake Ontario (1857) (14770718161).jpg|260px|thumb|Map o’r harbwr, 1857.]]
[[File:First Royal Canadian Yacht Club clubhouse, Centre Island.jpg|260px|thumb|Tŷ gwreiddiol y Clwb Hwylio Brenhinol Canada ar Ynysoedd Toronto, cwblhawyd ym 1881.]]
[[File:Little Norway 1940.jpg|thumb|260px|upright|Ar ôl agor ym 1939, defnyddiwyd [[Maes Awyr Billy Bishop|Maes Awyr Porthladd Siors VI ]], gan bilotiaid o [[Norwy]] i hyfforddi yn ystod yr [[Air Ryfel Byd]] ]].
[[File:Swanboat Ride, Centreville.jpg|260px|thumb|Cychod alarch ym Mharc Centreville, 1984. Agorwyd y parc ym 1967]].
Defnyddiwyd yr ynysoedd gan bobl cynhenid, gan gynnwys y llwyth Mississauga, dros filoedd o flynyddoedd.&lt;ref&gt;’Sacred Feathers’ gan Donald B Smith, 1987; cyhoeddwyr Gwasg Prifysgol Toronto; isbn=0-8020-6732-8&lt;/ref&gt;.I’r llwyth Mississauga, mae’r ynysoedd yn dir cysegredig. Prynwyd yr ynysoedd gan Brydain oddi wrth y Mississauga fel rhan o Bwrcas Toronto ym 1787 a 1805 gyda nwyddau werth £1700.&lt;ref&gt;[https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/construction-new-facilities/parks-facility-plans-strategies/toronto-island-park-master-plan/ Gwefan toronto.ca]&lt;/ref&gt; Hawliodd y llwyth Mississauga ym 1986 nad oedd yr ynysoedd yn rhan o’r gytundeb, a nid oedd eu iawndal yn ddigonol. Derbynnodd y llwyth $145 miliwn o ddoleri yn 2010 i setlo’r fater&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130415004921/http://www.aadnc-aandc.gc.ca/eng/1100100016064/1100100016065 Gwefan llywodraeth Canada]&lt;/ref&gt;.

Arolygwyd y penrhyn a thraethellau ym 1792 gan is-gapten Joseph Bouchette o’r llynges frenhinol.
Ystyriwyd y penrhyn mor iach gan y bobl frodorol bod nhw wedi mynd yno pan oeddent yn sâl. Roedd nifer fawr o gomunedau brodorol rhwng y penrhyn ac [[Afon Don (Ontario)]]. Adeiladwyd Blockhouse Penrhyn Gibraltar ar yr ynys gan y Prydeinwyr ym 1794. Garsiwn Bae Blockhouse oedd enw eu garsiwn. Adeiladwyd garsiwn arall erbyn 1800, ond dinistrwyd yn ystod [[Brwydr York]]. Adeiladwyd un arall; gadawyd yr un newydd erbyn 1823, ac yn cael ei ddymchwel ym 1833.

Adeiladwyd [[Goleudy Penrhyn Gibraltar]] ym 1809. Honwyd bod ceidwad cyntaf y goleudy cafodd ei lofruddio ym 1815 gan filwyr o [[Fort York]].&lt;ref&gt;[http://www.toronto.ca/parks/island/lighthouse.htm Gwefan Dinas Toronto]&lt;/ref&gt;
Cyhuddwyd John Henry a John Blueman o lofruddio John Paul Radelmüller, ond rhyddfarnwyd y ddau.&lt;ref&gt;[https://1812andallthat.wordpress.com/gibraltarpointlighthousemurder/ Erthygl gan Eamonn O’Keefe ar achos Henry a Blueman]&lt;/ref&gt;

Gwahanwyd y penrhyn o’r tir mawr gan storm ym 1852, ond adeiladwyd morglawdd ac unodd penrhyn a thir mawr eto’n naturiol. Ond daeth y penrhyn yn ynys eto ar 13 Ebrill 1858 yn ystod storm arall a ddinistrwyd 2 westy hefyd.&lt;ref&gt;[https://torontoist.com/2008/07/historicist_goodbye_peninsula_hello/ Gwefan Torontoist]&lt;/ref&gt;

Daeth y teulu Hanlan i fyw ar Benrhyn Gibraltar ym 1862. Aeth perchnogaeth yr ynysoedd o lywodraeth Canada i ddinas Toronto ym 1867. Rhanwyd y tir i ganiatáu cread ardaloedd adloniant, bythynnod tymhorol a gwestai. Daeth gorllewin yr ynys yn lle poblogaidd, ac adeiladwyd comuned o fythynodd yno. Adeiladwyd gwesty gan John Hanlan ar Benrhyn Hanlan. Daeth ei fab Ned Hanlan yn rhwydwr enwog cyn iddo gymryd drosodd o’r gwesty. Teuluoedd eraill enwog yr ynysoedd oedd y teulu Durnan a theulu Ward.&lt;ref&gt;[https://www.thestar.com/article/107794 Gwefan y Star; erthygl am Bill Durnan ar 2 Mehefin 2003]&lt;/ref&gt;

Adeiladwyd cartrefi haf ar Ynys Canol gan deuluoedd cyfoethog Toronto, a symudodd Clwb Brenhinol Hwylio Canada i’r ynysoedd ym 1881. Datblygodd cymuned gwersylla ar Ynys Ward o gwmpas Gwesty Ward’s.

Roedd ysgol un ystafell ger Goleudy Penrhyn Gibraltar ym 1888, er nad oedd agor trwy’r flwyddyn tan 1896, er gyda ond un athro. Ar ôl tân, adeiladwyd ysgol newydd; roedd 52 disgybl ym 1909, a 654 erbyn 1954. Erbyn 2018 roedd dosbarthiadau o lefel meithrin i Radd 6, rhaglen wyddoniaeth naturiol i ddysgwyr gradd 5 a 6, a chanolfan ofal ddyddiol i blant rhwng 2 a 5 oed&lt;ref&gt;[https://schoolweb.tdsb.on.ca/island/About-Us/History-of-the-School Gwefan schoolweb; tudalen am yr ysgol]&lt;/ref&gt;

Ym 1899, roedd 8 tenant dros yr haf ar Ynys Ward, yn talu $10 yr un dros y tymor.&lt;ref&gt;Toronto Star, 3 Gorffennaf, 1983&lt;/ref&gt; Erbyn 1913 roedd cymaint o bebyll bod rhaid eu trefnu gyda heolydd.&lt;ref&gt;[http://www.torontoisland.org/Home/BriefIslandHistory/tabid/120/Default.aspx Gwefan torontoisland.org]&lt;/ref&gt; Oherwydd prosiect adennill tir gan Gwmni Fferri Toronto ym 1894, Roedd lle ar gael i greu parc adloniant Hanlan’s Point. Adeiladwyd Stadiwm Hanlan’s Point ar gyfer tîm pêl-bâs [[Toronto Maple Leafs]] ym 1897. Ail-adeiladwyd y stadiwm sawl gwaith cyn iddynt symud i stadiwm newydd ar y tir mawr.

Adeiladwyd hangar dros dro rhwng 1915 a 1916 ar y traeth gan Ysgol Hedfan Curtiss&lt;ref&gt;[http://www.heritagemississauga.com/assets/Curtiss%20Aviation%20School%20-%20Final%20Report%20-%20by%20Liwen%20Chen.pdf Gwefan heritagemississauga.com]&lt;/ref&gt; i greu maes awyr [[awyren-fôr]] lle hyfforddwyd pilotiaid ar gyfer y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dechreuwyd gwaith adeiladu maes awyr newydd ym 1937 ar safle’r parc a stadiwm. Fel rhan o’r broses, symudwyd y gymuned o Benrhyn Hanlan i [[Ynys Algonquin]]. Symudwyd 31 bwthyn a chrewyd strydoedd ar eu cyfer nhw. Agorwyd y mae awyr, gyda’r enw ‘Maes Awyr Ynys Porthladd George VI’ ym 1939. Defnyddiwyd y maes awyr i hyfforddi pilotiaid o [[Norwy]] yn gynnar yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Ar ôl sawl damwain, symudwyd yr ysgol i [[Muskoka, Ontario]].

Rhoddwyd caniatâd gan Gyngor Dinas Toronto i aros trwy’r flwyddyn i gyd ym 1947, oherwydd diffyg tai ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], y caniatâd i ddod i ben ym 1968.&lt;ref&gt;’For Them, Toronto's Islands Are No More ‘ gan Ron Haggart, Toronto Star, 16 Medi 1963&lt;/ref&gt; Erbyn y 1950au estynnodd tua 630 o dai o Ynys Ward i Benrhyn Hanlan, yn ogystal â theatr, neuadd bowlio, siopau,  gwestai a neuaddau dawns.&lt;ref&gt;[http://www.torontoisland.org Gwefan yr ynysoedd]&lt;/ref&gt;

Ym 1953, Penderfynnodd Cyngor Dinesig Toronto cael gwared o’r gomuned ar sail tir parc, a dechreuwyd dymchweliad tai a bythynnod. Agorwyd ‘Far Enough Farm’ gan Adran Parciau y ddinas ym 1959 a Parc Adloniant Centreville a Marina ym 1967. Agorwyd terminal fferri newydd ym 1971. Ffurfiwyd Cymdeithas Preswylwyr Ynysoedd Toronto ym 1969; erbyn 1970, roedd 250 o dai dal yn weddill ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Pleidleisodd Cyngor Dinas Toronto o flaid cadw comuned yr ynysoedd ac yn trosglwyddo’r ynysoedd yn ôl i’r ddinas.Ond roedd y Cyngor Metro dal yn awyddus i ddymchwel tai’r ynysoedd. Cytunodd Ontario y fod yn ganolydd rhyngddynt.

==Daearyddiaeth==
Maint yr ynysoedd yw tua 820 acer. Yr un fwyaf yw Central Island, sy’n siâp cilgant. Y 2 nesaf ar ran maint yw ynysoedd Algonquin ac Olympic. Mae tai ar Ynys Algonquin, ac mae mwyafrif Ynys Olympic yn barc cyhoeddus. Mae ‘Ward’s Island’ mewn gwirionedd yn rhan o Cetral Island, ac mae tai’n llenwi mwyafrif ei thir. Mae Doc Centre Island a Parc Adloniant Centreville ar Middle Island. Enw arall am ‘Centre Island’ yw ‘Toronto Island’.
&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20080411084823/http://www.toronto.ca/parks/brochures/explorers_guide.pdf  Gwefan www.toronto.ca]&lt;/ref&gt;
Mae ynysoedd llai:-
* Mugg's Island – lle mae’r clwb hwylio.
* Forestry Island – ynys coediog.
* Snake Island – coediog, gyda thraeth yn wynebu harbwr Toronto. Mae pont i gerddwyr rhwng yr ynys a Centre Island.
* North Chippewa Island – coediog, ac yn storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio.
* South Chippewa Island – coediog; rhwng Snake Island a South Island.
* South Island – mae storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio a chwrt tenis.
* RCYC Island – lle mae ‘Royal Canadian Yacht Club’ 
* Hanlan's Island – coediog.
* Senator Frank Patrick O'Connor Island – rhwng ynysoedd Chippewa a Snake.
* Doughnut Island ger Mugg's Island.
* Duckling Island) ger Middle Island.

Yn wreiddiol, roedd yr ynysoedd ond un penrhyn, 9 cilomedr o hyd, yn estyn o’r tit mawr, crewyd o lifwaddod o Glogwyni Scarborough gan lif o ddŵr gorllewinol. Crewyd sianel i’r dwyrain o Ynys Ward gan storm ym 1853, lledaenwyd gan storm arall ar 13 Ebrill 1858, a rhoddwyd yr enw Bwlch Dwyreiniol.&lt;ref&gt;[http://www.toronto.ca/parks/island/index.htm Gwefan www.toronto.ca]&lt;/ref&gt; Stopiwyd y twf o lifwaddod yn y 1960au, ac mae arfordiroedd caled yn amddiffyn yn erbyn erydiad. Mae adennill tir wedi cyfrannu at fwyhau maint yr ynysoedd, ac mae treillio wedi newid eu siâp rhywfaint.

==Diwylliant==
===Comuned===
Mae tua 300 o dai ar yr ynysoedd, y mwyafrif ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Mae rheolau llym dros brynu a gwerthu tai. Mae 2 ganolfan gofal dydd, ysgol ac eglwys anglicanaidd Saint Andrew-by-the-Lake. Mae Ysgol Gyhoeddus Ynys Toronto yn rhedeg cyrsiau ar gyfer trigolion yr ynysoedd, trigolion arfordir Toronto ac eraill. Mae cwrs preswyl gwyddoniaeth naturiol a meithrinfa.&lt;ref&gt;[http://torontoislandschool.com/ Gwefan Ysgol Ynys Toronto]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.gibraltarpointdaycare.com/ Gwefan Meithrinfa Pwynt Gibraltar]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ccma.ca/page.aspx?page=506 Gwefan Gofal Dydd Waterfront Montessori]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.torontoisland.org/Home/StAndrewbytheLakeChurch/StAndrewByTheLakeHome/tabid/157/Default.aspx Gwefan Eglwys Saint-Andrew-by-the-Lake]&lt;/ref&gt;Adeiladwyd yr eglwys ym 1884 a symudwyd yn hwyrach i’w lle presennol.&lt;ref&gt;[http://www.standrewbythelake.com/history.html Gwefan yr eglwys]&lt;/ref&gt;

Mae Artscape Gibraltar Point, sy’n defnyddio hen adeiladau Ysgol Cyhoeddus Ynys Toronto, yn ganolfan i artistiaid, gan gynnwys arlunwyr, cerflunwyr, cerddorion ac actorion.&lt;ref&gt;[http://www.torontoartscape.on.ca/places-spaces/artscape-gibraltar-point Gwefan Artscape]&lt;/ref&gt;

===Hamdden===
[[File:Centre Island Beach Toronto 2010.jpg|thumb|Traeth Ynys Canol]]
[[File:Boating in the Toronto Islands.jpg|thumb|cychod ar yr ynysoedd]]
Mae traethau, gan gynnwys Traeth Ynys Canol, Traeth Manitou, Traeth Pwynt Gibraltar, Traeth Pwynt Hanlan a Thraeth Ynys Ward.&lt;ref&gt;[http://www.torontotourism.com/DynamicContent/Members/17835-Toronto+Blue+Flag+Beaches.htm Gwefan Tourism Toronto]&lt;/ref&gt;

Mae pobl wedi defnyddio cychod o gwmpas yr ynysoedd ers dros ganrif. Ffurfiwyd Clwb Hwylio Ynys Toronto ym 1965. Mae hefyd Clwb Hwylio Harbour City, Clwb Hwylio’r Ynys a Clwb Hwylio Queen city, yn ogystal  a chlwbiau llai megis Clwb Hwylio Sunfish Cut a Clwb Canw Ynys Toronto.&lt;ref&gt;[http://torontoislandcanoeclub.org/about_us Gwefan Toronto Island Canoe Club]&lt;/ref&gt; Mae marina cyhoeddus a regata Cychod Draig.

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}


[[Categori:Toronto| Ynysoedd Toronto ]]
[[Categori:Ynysoedd Canada]]
[[Categori:Ontario]]</text>
      <sha1>kmvd75p7mmaipych7sd3cma2z2xi18g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101820</id>
      <parentid>11101819</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:45:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Hamdden */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12531" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| suppressfields= sir 
| gwlad={{banergwlad|Canada}}
}}
Mae '''Ynysoedd Toronto''' yn grwp o 15 ynys, agos at ei gilydd ac at ddinas [[Toronto]] ar [[Llyn Ontario|Lyn Ontario]].&lt;ref&gt;[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-islands Gwefan Gwyddoniadur Canada]&lt;/ref&gt; Mae’r ynysoedd yn rhoi lloches i Harbwr Toronto. Ar yr ynysoedd mae [[Parc Ynys Toronto]], [[Maes Awyr Billy Bishop]], marina, sawl clwb hwylio, Parc Centreville a sawl traeth. Does dim ceir ar yr ynysoedd.&lt;ref&gt;[https://www.openbookontario.com/explorer_tours/torontos-waterfront-island/ Gwefan Open Book Ontario]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.carbusters.org/wp-content/uploads/sites/5/2009/11/Carbusters-25.pdf Gwefan Carbusters]&lt;/ref&gt; Mae fferiau i’r ynysoedd o [[Terminal Fferi Jack Layton|Derminal Fferi Jack Layton]] a thacsis dŵr rhwng Mai a Medi.
[[Delwedd:WardsIsland01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Toronto o Ynys Ward]]
[[Delwedd:BillyBishopAirport01LB.jpg|260px|thumb|chwith|Maes Awyr Billy Bishop]]
Ynys Ward yw'r mwyaf yn y grŵp.&lt;ref&gt;{{cite book | last = Filey | first = Mike | title = Discover &amp; explore Toronto's waterfront: a walker's, jogger's, cyclist's, boater's guide to Toronto's lakeside sites and history | publisher = Dundurn Press | location = Toronto | year = 1998 | isbn = 1550023047 | page=139 | language=en}}&lt;/ref&gt;

Mae’r ynysoedd y boblogaidd gyda thwristiaid ac ar gyfer amser hamdden. Does dim tal ar gyfer beiciau ar y fferi, ac mae’n bosibl eu llogi nhw ar Ynys Ganol. Mae caiacau, cychod a bwrddau padlo ar gael hefyd rhwng Mai a Medi.&lt;ref&gt;[https://www.torontoislandsup.com gwefan torontoislandsup]&lt;/ref&gt; Mae cwrs golff disg, ac mae traeth ar Ynys Ganol. Mar gerddi, parciau ac ardaloedd i chwarae, ac mae pobl yn sglefrio yn ystod y gaeaf.

==Hanes==
[[File:The harbours and ports of Lake Ontario (1857) (14770718161).jpg|260px|thumb|Map o’r harbwr, 1857.]]
[[File:First Royal Canadian Yacht Club clubhouse, Centre Island.jpg|260px|thumb|Tŷ gwreiddiol y Clwb Hwylio Brenhinol Canada ar Ynysoedd Toronto, cwblhawyd ym 1881.]]
[[File:Little Norway 1940.jpg|thumb|260px|upright|Ar ôl agor ym 1939, defnyddiwyd [[Maes Awyr Billy Bishop|Maes Awyr Porthladd Siors VI ]], gan bilotiaid o [[Norwy]] i hyfforddi yn ystod yr [[Air Ryfel Byd]] ]].
[[File:Swanboat Ride, Centreville.jpg|260px|thumb|Cychod alarch ym Mharc Centreville, 1984. Agorwyd y parc ym 1967]].
Defnyddiwyd yr ynysoedd gan bobl cynhenid, gan gynnwys y llwyth Mississauga, dros filoedd o flynyddoedd.&lt;ref&gt;’Sacred Feathers’ gan Donald B Smith, 1987; cyhoeddwyr Gwasg Prifysgol Toronto; isbn=0-8020-6732-8&lt;/ref&gt;.I’r llwyth Mississauga, mae’r ynysoedd yn dir cysegredig. Prynwyd yr ynysoedd gan Brydain oddi wrth y Mississauga fel rhan o Bwrcas Toronto ym 1787 a 1805 gyda nwyddau werth £1700.&lt;ref&gt;[https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/construction-new-facilities/parks-facility-plans-strategies/toronto-island-park-master-plan/ Gwefan toronto.ca]&lt;/ref&gt; Hawliodd y llwyth Mississauga ym 1986 nad oedd yr ynysoedd yn rhan o’r gytundeb, a nid oedd eu iawndal yn ddigonol. Derbynnodd y llwyth $145 miliwn o ddoleri yn 2010 i setlo’r fater&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130415004921/http://www.aadnc-aandc.gc.ca/eng/1100100016064/1100100016065 Gwefan llywodraeth Canada]&lt;/ref&gt;.

Arolygwyd y penrhyn a thraethellau ym 1792 gan is-gapten Joseph Bouchette o’r llynges frenhinol.
Ystyriwyd y penrhyn mor iach gan y bobl frodorol bod nhw wedi mynd yno pan oeddent yn sâl. Roedd nifer fawr o gomunedau brodorol rhwng y penrhyn ac [[Afon Don (Ontario)]]. Adeiladwyd Blockhouse Penrhyn Gibraltar ar yr ynys gan y Prydeinwyr ym 1794. Garsiwn Bae Blockhouse oedd enw eu garsiwn. Adeiladwyd garsiwn arall erbyn 1800, ond dinistrwyd yn ystod [[Brwydr York]]. Adeiladwyd un arall; gadawyd yr un newydd erbyn 1823, ac yn cael ei ddymchwel ym 1833.

Adeiladwyd [[Goleudy Penrhyn Gibraltar]] ym 1809. Honwyd bod ceidwad cyntaf y goleudy cafodd ei lofruddio ym 1815 gan filwyr o [[Fort York]].&lt;ref&gt;[http://www.toronto.ca/parks/island/lighthouse.htm Gwefan Dinas Toronto]&lt;/ref&gt;
Cyhuddwyd John Henry a John Blueman o lofruddio John Paul Radelmüller, ond rhyddfarnwyd y ddau.&lt;ref&gt;[https://1812andallthat.wordpress.com/gibraltarpointlighthousemurder/ Erthygl gan Eamonn O’Keefe ar achos Henry a Blueman]&lt;/ref&gt;

Gwahanwyd y penrhyn o’r tir mawr gan storm ym 1852, ond adeiladwyd morglawdd ac unodd penrhyn a thir mawr eto’n naturiol. Ond daeth y penrhyn yn ynys eto ar 13 Ebrill 1858 yn ystod storm arall a ddinistrwyd 2 westy hefyd.&lt;ref&gt;[https://torontoist.com/2008/07/historicist_goodbye_peninsula_hello/ Gwefan Torontoist]&lt;/ref&gt;

Daeth y teulu Hanlan i fyw ar Benrhyn Gibraltar ym 1862. Aeth perchnogaeth yr ynysoedd o lywodraeth Canada i ddinas Toronto ym 1867. Rhanwyd y tir i ganiatáu cread ardaloedd adloniant, bythynnod tymhorol a gwestai. Daeth gorllewin yr ynys yn lle poblogaidd, ac adeiladwyd comuned o fythynodd yno. Adeiladwyd gwesty gan John Hanlan ar Benrhyn Hanlan. Daeth ei fab Ned Hanlan yn rhwydwr enwog cyn iddo gymryd drosodd o’r gwesty. Teuluoedd eraill enwog yr ynysoedd oedd y teulu Durnan a theulu Ward.&lt;ref&gt;[https://www.thestar.com/article/107794 Gwefan y Star; erthygl am Bill Durnan ar 2 Mehefin 2003]&lt;/ref&gt;

Adeiladwyd cartrefi haf ar Ynys Canol gan deuluoedd cyfoethog Toronto, a symudodd Clwb Brenhinol Hwylio Canada i’r ynysoedd ym 1881. Datblygodd cymuned gwersylla ar Ynys Ward o gwmpas Gwesty Ward’s.

Roedd ysgol un ystafell ger Goleudy Penrhyn Gibraltar ym 1888, er nad oedd agor trwy’r flwyddyn tan 1896, er gyda ond un athro. Ar ôl tân, adeiladwyd ysgol newydd; roedd 52 disgybl ym 1909, a 654 erbyn 1954. Erbyn 2018 roedd dosbarthiadau o lefel meithrin i Radd 6, rhaglen wyddoniaeth naturiol i ddysgwyr gradd 5 a 6, a chanolfan ofal ddyddiol i blant rhwng 2 a 5 oed&lt;ref&gt;[https://schoolweb.tdsb.on.ca/island/About-Us/History-of-the-School Gwefan schoolweb; tudalen am yr ysgol]&lt;/ref&gt;

Ym 1899, roedd 8 tenant dros yr haf ar Ynys Ward, yn talu $10 yr un dros y tymor.&lt;ref&gt;Toronto Star, 3 Gorffennaf, 1983&lt;/ref&gt; Erbyn 1913 roedd cymaint o bebyll bod rhaid eu trefnu gyda heolydd.&lt;ref&gt;[http://www.torontoisland.org/Home/BriefIslandHistory/tabid/120/Default.aspx Gwefan torontoisland.org]&lt;/ref&gt; Oherwydd prosiect adennill tir gan Gwmni Fferri Toronto ym 1894, Roedd lle ar gael i greu parc adloniant Hanlan’s Point. Adeiladwyd Stadiwm Hanlan’s Point ar gyfer tîm pêl-bâs [[Toronto Maple Leafs]] ym 1897. Ail-adeiladwyd y stadiwm sawl gwaith cyn iddynt symud i stadiwm newydd ar y tir mawr.

Adeiladwyd hangar dros dro rhwng 1915 a 1916 ar y traeth gan Ysgol Hedfan Curtiss&lt;ref&gt;[http://www.heritagemississauga.com/assets/Curtiss%20Aviation%20School%20-%20Final%20Report%20-%20by%20Liwen%20Chen.pdf Gwefan heritagemississauga.com]&lt;/ref&gt; i greu maes awyr [[awyren-fôr]] lle hyfforddwyd pilotiaid ar gyfer y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dechreuwyd gwaith adeiladu maes awyr newydd ym 1937 ar safle’r parc a stadiwm. Fel rhan o’r broses, symudwyd y gymuned o Benrhyn Hanlan i [[Ynys Algonquin]]. Symudwyd 31 bwthyn a chrewyd strydoedd ar eu cyfer nhw. Agorwyd y mae awyr, gyda’r enw ‘Maes Awyr Ynys Porthladd George VI’ ym 1939. Defnyddiwyd y maes awyr i hyfforddi pilotiaid o [[Norwy]] yn gynnar yn yr [[Ail Ryfel Byd]]. Ar ôl sawl damwain, symudwyd yr ysgol i [[Muskoka, Ontario]].

Rhoddwyd caniatâd gan Gyngor Dinas Toronto i aros trwy’r flwyddyn i gyd ym 1947, oherwydd diffyg tai ar ôl yr [[Ail Ryfel Byd]], y caniatâd i ddod i ben ym 1968.&lt;ref&gt;’For Them, Toronto's Islands Are No More ‘ gan Ron Haggart, Toronto Star, 16 Medi 1963&lt;/ref&gt; Erbyn y 1950au estynnodd tua 630 o dai o Ynys Ward i Benrhyn Hanlan, yn ogystal â theatr, neuadd bowlio, siopau,  gwestai a neuaddau dawns.&lt;ref&gt;[http://www.torontoisland.org Gwefan yr ynysoedd]&lt;/ref&gt;

Ym 1953, Penderfynnodd Cyngor Dinesig Toronto cael gwared o’r gomuned ar sail tir parc, a dechreuwyd dymchweliad tai a bythynnod. Agorwyd ‘Far Enough Farm’ gan Adran Parciau y ddinas ym 1959 a Parc Adloniant Centreville a Marina ym 1967. Agorwyd terminal fferri newydd ym 1971. Ffurfiwyd Cymdeithas Preswylwyr Ynysoedd Toronto ym 1969; erbyn 1970, roedd 250 o dai dal yn weddill ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Pleidleisodd Cyngor Dinas Toronto o flaid cadw comuned yr ynysoedd ac yn trosglwyddo’r ynysoedd yn ôl i’r ddinas.Ond roedd y Cyngor Metro dal yn awyddus i ddymchwel tai’r ynysoedd. Cytunodd Ontario y fod yn ganolydd rhyngddynt.

==Daearyddiaeth==
Maint yr ynysoedd yw tua 820 acer. Yr un fwyaf yw Central Island, sy’n siâp cilgant. Y 2 nesaf ar ran maint yw ynysoedd Algonquin ac Olympic. Mae tai ar Ynys Algonquin, ac mae mwyafrif Ynys Olympic yn barc cyhoeddus. Mae ‘Ward’s Island’ mewn gwirionedd yn rhan o Cetral Island, ac mae tai’n llenwi mwyafrif ei thir. Mae Doc Centre Island a Parc Adloniant Centreville ar Middle Island. Enw arall am ‘Centre Island’ yw ‘Toronto Island’.
&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20080411084823/http://www.toronto.ca/parks/brochures/explorers_guide.pdf  Gwefan www.toronto.ca]&lt;/ref&gt;
Mae ynysoedd llai:-
* Mugg's Island – lle mae’r clwb hwylio.
* Forestry Island – ynys coediog.
* Snake Island – coediog, gyda thraeth yn wynebu harbwr Toronto. Mae pont i gerddwyr rhwng yr ynys a Centre Island.
* North Chippewa Island – coediog, ac yn storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio.
* South Chippewa Island – coediog; rhwng Snake Island a South Island.
* South Island – mae storfa ar gyfer cychod y clwb hwylio a chwrt tenis.
* RCYC Island – lle mae ‘Royal Canadian Yacht Club’ 
* Hanlan's Island – coediog.
* Senator Frank Patrick O'Connor Island – rhwng ynysoedd Chippewa a Snake.
* Doughnut Island ger Mugg's Island.
* Duckling Island) ger Middle Island.

Yn wreiddiol, roedd yr ynysoedd ond un penrhyn, 9 cilomedr o hyd, yn estyn o’r tit mawr, crewyd o lifwaddod o Glogwyni Scarborough gan lif o ddŵr gorllewinol. Crewyd sianel i’r dwyrain o Ynys Ward gan storm ym 1853, lledaenwyd gan storm arall ar 13 Ebrill 1858, a rhoddwyd yr enw Bwlch Dwyreiniol.&lt;ref&gt;[http://www.toronto.ca/parks/island/index.htm Gwefan www.toronto.ca]&lt;/ref&gt; Stopiwyd y twf o lifwaddod yn y 1960au, ac mae arfordiroedd caled yn amddiffyn yn erbyn erydiad. Mae adennill tir wedi cyfrannu at fwyhau maint yr ynysoedd, ac mae treillio wedi newid eu siâp rhywfaint.

==Diwylliant==
===Comuned===
Mae tua 300 o dai ar yr ynysoedd, y mwyafrif ar ynysoedd Ward ac Algonquin. Mae rheolau llym dros brynu a gwerthu tai. Mae 2 ganolfan gofal dydd, ysgol ac eglwys anglicanaidd Saint Andrew-by-the-Lake. Mae Ysgol Gyhoeddus Ynys Toronto yn rhedeg cyrsiau ar gyfer trigolion yr ynysoedd, trigolion arfordir Toronto ac eraill. Mae cwrs preswyl gwyddoniaeth naturiol a meithrinfa.&lt;ref&gt;[http://torontoislandschool.com/ Gwefan Ysgol Ynys Toronto]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.gibraltarpointdaycare.com/ Gwefan Meithrinfa Pwynt Gibraltar]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ccma.ca/page.aspx?page=506 Gwefan Gofal Dydd Waterfront Montessori]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.torontoisland.org/Home/StAndrewbytheLakeChurch/StAndrewByTheLakeHome/tabid/157/Default.aspx Gwefan Eglwys Saint-Andrew-by-the-Lake]&lt;/ref&gt;Adeiladwyd yr eglwys ym 1884 a symudwyd yn hwyrach i’w lle presennol.&lt;ref&gt;[http://www.standrewbythelake.com/history.html Gwefan yr eglwys]&lt;/ref&gt;

Mae Artscape Gibraltar Point, sy’n defnyddio hen adeiladau Ysgol Cyhoeddus Ynys Toronto, yn ganolfan i artistiaid, gan gynnwys arlunwyr, cerflunwyr, cerddorion ac actorion.&lt;ref&gt;[http://www.torontoartscape.on.ca/places-spaces/artscape-gibraltar-point Gwefan Artscape]&lt;/ref&gt;

===Hamdden===
[[File:Centre Island Beach Toronto 2010.jpg|thumb|Traeth Ynys Canol]]
[[File:Boating in the Toronto Islands.jpg|thumb|cwch ar yr ynysoedd]]
Mae traethau, gan gynnwys Traeth Ynys Canol, Traeth Manitou, Traeth Pwynt Gibraltar, Traeth Pwynt Hanlan a Thraeth Ynys Ward.&lt;ref&gt;[http://www.torontotourism.com/DynamicContent/Members/17835-Toronto+Blue+Flag+Beaches.htm Gwefan Tourism Toronto]&lt;/ref&gt;

Mae pobl wedi defnyddio cychod o gwmpas yr ynysoedd ers dros ganrif. Ffurfiwyd Clwb Hwylio Ynys Toronto ym 1965. Mae hefyd Clwb Hwylio Harbour City, Clwb Hwylio’r Ynys a Clwb Hwylio Queen city, yn ogystal  a chlwbiau llai megis Clwb Hwylio Sunfish Cut a Clwb Canw Ynys Toronto.&lt;ref&gt;[http://torontoislandcanoeclub.org/about_us Gwefan Toronto Island Canoe Club]&lt;/ref&gt; Mae marina cyhoeddus a regata Cychod Draig.

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}


[[Categori:Toronto| Ynysoedd Toronto ]]
[[Categori:Ynysoedd Canada]]
[[Categori:Ontario]]</text>
      <sha1>coj7ozsmbsqy67esmoaqzlwgyo87pni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298326</id>
    <revision>
      <id>11101885</id>
      <parentid>11100061</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T22:58:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dafyddt</username>
        <id>942</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23975" xml:space="preserve">{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw= Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022
|delwedd=Eisteddfod-maes-awyr.jpg
|maintdelwedd=300px
|isdeitl=
|rhagflaenydd=Eisteddfod AmGen 2021
|olynydd=
|lleoliad=[[Tregaron]], Ceredigion
|cynhaliwyd=30 Gorffennaf–6 Awst 2022
|archdderwydd=[[Myrddin ap Dafydd]]
|cleddyf=[[Robin McBryde|Robin o Fôn]]
|cadeirydd=[[Elin Jones]]
|llywydd=[[Ben Lake]]
|cost= 
|ymwelwyr= 
|coron=[[Esyllt Maelor]]
|cadair=[[Llŷr Gwyn Lewis]]
|owen=[[Meinir Pierce Jones]]
|ellis=Ceri Haf Roberts
|llwyd=Siôn Jenkins
|roberts=Lisa Dafydd
|burton=Cedron Sion
|rhyddiaith=Sioned Erin Hughes
|thparry=Gwyn Nicholas&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/gwyn-nicholas-yn-ennill-medal-goffa-syr-th-parry-williams|teitl=Gwyn Nicholas yn ennill Medal Goffa Syr TH Parry-Williams|cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=20 Mai 2022|dyddiadcyrchiad=1 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;
|drama=Gruffydd Siôn Ywain
|tlwseisteddfod= 
|dysgyflwy=Joe Healy
|tlwscerddor=Edward Rhys-Harry
|ysgrob=Eiry Price
|medalaurcelf= Seán Vicary
|medalaurcrefft= Natalia Dias
|davies=
|ybobl=Natalia Dias
|artistifanc= Elin Hughes
|medalaurpen=
|ysgpen=Sonia Cunningham
|gwyddoniaeth=[[Robin Williams (ffisegydd)|Robin Williams]]
|gwefan= [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Gwefan 2022]
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022''' yn [[Tregaron|Nhregaron]], [[Ceredigion]], rhwng 30 Gorffennaf - 6 Awst 2022. Roedd y Brifwyl hon fod i'w chynnal yn 2020 ond fe'i gohiriwyd ddwywaith yn dilyn [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|pandemig COVID-19]], felly dyma'r Eisteddfod gyntaf nôl ar Faes ers 2019.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362547|teitl=Lluniau Dydd Sadwrn: Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

Cychwynnodd yr Eisteddfod gyda sioe gerdd yn y Pafiliwn ar y nos Wener. Ysgrifennwyd ''Lloergan'' gan [[Fflur Dafydd]] gyda chaneuon gan [[Griff Lynch]] a Lewys Wyn. Mae'r sioe wedi ei osod yn y flwyddyn 2050, lle mae'r ofodwraig Lleuwen Jones yn gwireddu breuddwyd oes o gael bod y ferch gyntaf ar y lleuad.

Dywedodd yr Eisteddfod bod nifer y cystadleuwyr ychydig i lawr yn 2022 - gyda chystadlaethau corau yn enwedig - ond bod y ffigyrau'n &quot;galonogol&quot;. Roedd cyfnod COVID wedi effeithio ar allu nifer o grwpiau i ymarfer.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362119|teitl=Eisteddfod: Covid 'wedi cael effaith' ar faint sy'n cystadlu|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=30 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

==Y Maes==
Lleolwyd y Maes i'r gogledd o Dregaron ar y tir rhwng yr [[A485]] a’r B4343 ({{coord| 52.226641|-3.934259}}). Roedd y maes carafanau ar ochr orllewinol yr A485.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/2022-cyrraedd-y-maes|teitl=Cyrraedd y Maes|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchiad=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt; Paratowyd cynllun y Maes mewn amser pan oedd cyfyngiadau COVID yn llymach felly roedd fwy o ofodau a mannau agored nag o'r blaen, yn cynnwys y brif fynedfa, i osgoi pobl gronni yn yr un lle.

Roedd cynllun arbennig yn cynnig 15,000 o docynnau mynediad am ddim i &quot;deuluoedd lleol sydd ddim fel arfer yn mynychu'r Eisteddfod&quot; yn cynnwys teuluoedd difreintiedig  a ffoaduriaid.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62207560|teitl='Siom' yr Eisteddfod Genedlaethol wedi 'twyll' tocynnau am ddim|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=18 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt; Daeth i'r amlwg wedyn bod nifer o bobl eraill anghymwys wedi hawlio'r tocynnau a byddai rhaid i'r Eisteddfod fynd drwy'r ceisiadau i'w annilysu. Dywedodd Cadeirydd Pwyllgor Gwaith Eisteddfod Tregaron, [[Elin Jones]], fod pobl &quot;farus&quot; wedi hawlio tocynnau &quot;ar draul plant mewn tlodi a ffoaduriaid&quot;. Fe setlwyd y mater erbyn dechrau'r Eisteddfod gyda chynllun newydd. &lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62345236|teitl=Elin Jones: 'Gorhawlio' tocynnau Eisteddfod 'wedi'i setlo'|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=29 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

Bythefnos cyn cychwyn yr Eisteddfod, nid oedd yr adeiladau wedi cyrraedd mewn pryd ar gyfer y Ganolfan Groeso, pafiliwn Maes B na'r Theatr, oherwydd problemau’n ymwneud â Brexit a COVID. Dywedodd [[Elin Jones]], cadeirydd y Pwyllgor Gwaith fod rhaid i'r trefnwyr fynd ar ofyn i ambell syrcas yng ngwledydd Prydain, drwy gyflenwi pabelli eraill yn eu lle.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/2101623-eisteddfod-wedi-mynd-ofyn-syrcas-sgil-diffyg|teitl= Yr Eisteddfod “wedi mynd ar ofyn” syrcas yn sgil diffyg adeiladau |cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

Daeth glaw trwm ar y nos Sadwrn cyntaf gan greu pyllau dŵr a mwd ar y Sul ond fe sychodd y maes yn gyflym, gyda tywydd braf weddill yr wythnos.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62369664|teitl='Mesurau mewn lle' i ddelio â glaw ar y maes|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

==Prif gystadlaethau==

=== Y Gadair ===
Enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] oedd [[Llŷr Gwyn Lewis]] (ffugenw &quot;Cnwt Gwirion&quot;). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Idris Reynolds]], ar ran ei gyd-feirniaid [[Emyr Lewis (bardd)|Emyr Lewis]] a [[Twm Morys]]. Roedd 14 ymgeisydd am y wobr eleni - y nifer fwyaf ers dros 30 mlynedd, a'r dasg oedd llunio awdl ar fwy nag un o'r mesurau traddodiadol, heb fod yn fwy na 250 o linellau, ar y teitl ''Traeth''. Dywedodd y beirniaid fod y &quot;safon gyffredinol drwyddi draw yn dipyn uwch na'r norm&quot; - er nad oedd y tri yn unfrydol yn eu penderfyniad terfynol.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62440383|teitl=Llŷr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=5 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

Noddwyd y Gadair gan Gylch Cinio Dynion Aberystwyth, a rhoddir y wobr ariannol er cof annwyl am Eluned ac W Ambrose Bebb, gan eu plant a’u hwyrion. 
Cynlluniwyd a chrëwyd y Gadair gan Rees Thomas, Bow Street - cyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth. Rees Thomas, Bow Street, sydd wedi cynllunio a chreu’r Gadair eleni.  Yn gyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/llyr-gwyn-lewis-yn-ennill-cadair-eisteddfod-ceredigion|teitl=Llyr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion |cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=5 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Y Goron ===
Enillydd [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] oedd [[Esyllt Maelor]] (ffugenw &quot;Samiwel&quot;). Traddodwyd y feirniadaeth gan Cyril Jones ar ran ei gyd-feirniaid Glenys Mair Roberts a Gerwyn Wiliams. Cystadlodd 24 eleni a'r dasg oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn, heb fod dros 250 o linellau ar y testun ''Gwres''. Dywedodd y beirniaid mai &quot;digon cyffredin oedd ei hansawdd at ei gilydd&quot; ond fod y dosbarth teilyngdod wedi eu &quot;plesio yn arw&quot;. Roedd y beirniaid yn unfrydol mai Esyllt Maelor oedd yn fuddugol. Hi oedd y fenyw gyntaf i ennill cadair Eisteddfod yr Urdd yn 1977 yn Y Barri.

Yn cloi ei feirniadaeth, dywedodd Ceri Wyn &quot;Ond yn gwbl annibynnol ar ein gilydd, cyn i ni drafod, roedd y tri ohonom yn gytûn taw eiddo Samiwel yw coron Ceredigion yma yn Nhregaron.&quot; Dywedodd ei bod hi'n &quot;fraint&quot; cael coroni &quot;dewin geiriau go iawn&quot;.

Dyluniwyd a chynhyrchwyd y goron gan yr artist, Richard Molineux ac mae'n ddathliad o ddiwylliant Ceredigion a Chymru mewn cyfres o 12 o ffasedau gwydr lliw. Mae'r elfennau diwylliannol yn cynnwys Castell Aberteifi, Cors Caron, y barcud coch, Afon Teifi, Abaty Ystrad Fflur a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Bridfa Ryngwladol Cobiau Cymreig Derwen oedd yn rhoi'r goron ac Ifor a Myfanwy Lloyd o'r fridfa sy'n rhoi'r wobr ariannol o £750.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62380432|teitl=Eisteddfod Genedlaethol 2022: Esyllt Maelor yn ennill y Goron|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=1 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Gwobr Goffa Daniel Owen ===
Yr enillydd oedd [[Meinir Pierce Jones]] o Nefyn, Llŷn. Traddodwyd y feirniadaeth gan Haf Llewelyn, ar ran ei chyd-feirniaid [[Dyfed Edwards]] a [[Llwyd Owen]]. Tasg y gystadleuaeth oedd creu nofel heb ei chyhoeddi gyda llinyn storïol cryf, heb fod yn llai na 50,000 o eiriau. Y wobr oedd Medal Goffa Daniel Owen, yn rhoddedig gan Gareth, Cerys a Betsan Lloyd, Talgarreg - a £5,000 gan Brifysgol Aberystwyth. Daeth 14 cynnig ar y gystadleuaeth eleni a dywedodd y beirniaid bod &quot;y safon yn gyffredinol yn uchel iawn eleni&quot; er nad oedd y tri yn gytûn ar yr enillydd.

Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Manon Steffan Ros]] ar ran ei chyd-feirnaid, Emyr Llywelyn ac Ioan Kidd. Er nad oedd y beirniad yn unfryd, roedd Manon Steffan Ros a Ioan Kidd yn credu mai nofel ''Capten'' gan &quot;Polly Preston&quot; oedd nofel orau'r gystadleuaeth eleni.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62392799|teitl=Meinir Pierce Jones yn ennill Gwobr Goffa Daniel Owen|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=2 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Y Fedal Ryddiaith ===
Enillydd [[Medal Ryddiaith|y Fedal]] oedd [[Sioned Erin Hughes]] o [[Boduan|Foduan]] gyda'i chyfrol ''Rhyngom'' dan y ffugenw &quot;Mesen&quot;. Y dasg eleni oedd ysgrifennu cyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y testun 'Dianc' gyda gwobr ariannol o £750 yn ogystal a'r Fedal. Roedd 17 o ymgeiswyr eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan [[Meg Elis]] ar ran ei chyd-feirniaid [[ Dylan Iorwerth]] ac [[Eurig Salisbury]]. Roedd y tri yn unfrydol mai Mesen oedd yn deilwng o'r Fedal Ryddiaith.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62412124|teitl=Sioned Erin Hughes yn ennill Medal Ryddiaith Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Tlws y Cerddor ===
Enillydd y tlws oedd Edward Rhys-Harry (ffugenw &quot;Picard&quot;) sy'n byw yn Llundain. Derbyniodd £750 ac ysgoloriaeth gwerth £2,000 i hyrwyddo'i yrfa. Y dasg oedd creu opera fer o un gân gorws a dwy gân i unawdwyr ynghyd ag amlinelliad cryno o'r opera gyfan, gan ddefnyddio geiriau Cymraeg gwreiddiol neu rhai sy'n bodoli eisoes.

Roedd 6 ymgais eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan Gwion Thomas ar ran ei gyd-feirniaid, John Metcalf a Patrick Young. Dywedodd fod yr Eisteddfod wedi gosod &quot;her hynod anodd i gyfansoddwyr ac i feirniaid&quot;. &lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62397046|teitl=Eisteddfod 2022: Edward Rhys-Harry yn ennill Tlws y Cerddor|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Y Fedal Ddrama ===
Enillydd [[Medal Ddrama|y Fedal]] oedd Gruffydd Siôn Ywain, sy'n wreiddiol o Ddolgellau ond sydd bellach yn byw yn Llundain, am ei ddrama ''Nyth'' (ffugenw &quot;Dy Fam&quot;). Hwn oedd y tro cyntaf iddo gystadlu am y Fedal Ddrama. Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Janet Aethwy]] ar ran ei chyd-feirniaid Sharon Morgan a Sera Moore Williams. Y dasg oedd ysgrifennu ddrama lwyfan heb unrhyw gyfyngiad o ran hyd.

Cyflwynwyd y Fedal er cof am Eiryth ac Urien Wiliam, rhoddedig gan eu plant, Hywel, Sioned a Steffan yn ogystal â gwobr o £750 (Cronfa Goffa Huw Roberts, Pwllheli). Cyflwynwyd rhan o’r gwaith buddugol yn Seremoni’r Fedal Ddrama gyda chefnogaeth Cronfa Goffa JO Roberts.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62424215|teitl=Eisteddfod 2022: Gruffydd Siôn Ywain yn ennill y Fedal Ddrama|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=4 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

==Canlyniadau cystadlaethau==
===Bandiau Pres===

'''1. Bandiau Pres Dosbarth 1'''
1. Band Arian Llaneurgain
2. Band Pres BTM
3. Band Markham a'r Cylch

'''2. Bandiau Pres Dosbarth 2'''
1. Seindorf Biwmares
2. Band Arian Tref Rhydaman

'''3. Bandiau Pres Dosbarth 3'''
1. Band Arian Cross Keys
2. Band RAF Sain Tathan
3. Seindorf Arian Crwbin

'''4. Bandiau Pres Dosbarth 4'''
1. Band Arian Cross Keys
2. Seindorf Arian Yr Oakeley
3. Band Arian Cwm Ogwr

===Cerdd Dant===

'''5. Côr Cerdd Dant dros 20 mewn nifer'''
1. Lleisiau Tywi, Dyffryn Tywi
2. Côr Merched Llangwm, Sir Conwy
3. Côr Merched Canna, Caerdydd

'''6. Parti Cerdd Dant hyd at 20 mewn nifer'''
1. Parti'r Gromlech
2. Parti'r Greal
3. Lodesi Dyfi

'''7. Parti Cerdd Dant o dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Adran Aberystwyth
2. Merched Plastaf

'''8. Triawd neu Bedwarawd Cerdd Dant'''
1. Triawd Aeron, Dyffryn Aeron
2. Elin, Lois, Catrin a Non, Ynys Môn

'''9. Deuawd Cerdd Dant 21 Oed a Throsodd'''
1. Ceri Haf a Ruth Erin, Caerdydd / Dinbych
2. Carys Griffiths-Jones a Dafydd Jones, Cwrt-newydd / Ciliau Aeron
3. Rhian a Rhonwen, Llanycil / Llandderfel

'''10. Deuawd Cerdd Dant o dan 21 oed'''
1. Gwenan ac Ynyr
2. Martha a Sophie
3. Fflur Davies a Leisa Gwenllian

'''11. Gwobr Aled Lloyd Davies - Unawd Cerdd Dant 21 oed a throsodd'''
1. Llio Meirion Rogers, Efenechtyd, Rhuthun
2. Siriol Elin, Abergele
3. Cai Fôn Davies, Bangor

'''12. Unawd Cerdd Dant 16 ac o dan 21 oed'''
1. Manw Robin
2. Gwenan Mars Lloyd
3. Fflur Davies

'''13. Unawd Cerdd Dant 12 ac o dan 16 oed'''
1. Branwen Medi Jones
2. Ela Mablen Griffiths-Jones
3. Ioan Joshua Mabbutt

'''14. Unawd Cerdd Dant o dan 12 oed'''
1. Cari Lovelock
2. Lili Myrddin
3. Anest Gwilym Jones

'''15. Cystadleuaeth Cyfeilio - i delynorion sydd heb gyfeilio mewn gwyliau cenedlaethol'''
1. Alwena Mair Owen
2. Emma Cerys Buckley

===Cerddoriaeth===

'''17. Côr Adloniant'''
1. Cywair
2. Côr Llanddarog
3. Côr Alawbama

'''18. Côr Cymysg heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Côrdydd
2. Côr Llundain

'''19. Côr Meibion heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Côr Meibion Ar Ôl Tri, Aberteifi
2. Côr Meibion Machynlleth, Machynlleth
3. Bechgyn Bro Taf, Caerdydd

'''21. Côr i rai 60 oed a throsodd'''
1. Côr Hen Nodiant
2. Encôr Ynys Môn
3. Côr Nefi Blws

'''20. Côr Merched heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Aelwyd y Neuadd Fach
2. Ysgol Gerdd Ceredigion

'''22. Côr Ieuenctid o dan 25 oed heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Ysgol Gerdd Ceredigion
2. Côr Bechgyn Plasmawr
3. Ysgol Penweddig

'''23. Cystadleuaeth Gorawl Eisteddfodau Cymru'''
1. Côr Caerdydd
2. Côr Dre
3. Côr Hafodwenog

'''25. Tlws Arweinydd Corawl yr Ŵyl, er cof am Sioned James'''
Islwyn Evans

'''26. Côr yr Wyl'''
Côrdydd

'''27. Ensemble Lleisiol Agored'''
1. Rhys Meilyr/Rhys Archer/Owain Rowlands
2. Criw COR
3. Adran Aberystwyth

'''28. Ysgoloriaeth W Towyn Roberts'''
1. Eiry Price
2. Rhys Meilyr
3. Robin Gruffudd Hughes

'''29. Unawd Soprano 25 oed a throsodd'''
1. Sara Davies, Llandysul
2. Joy Cornock, Talyllychau
3. Eiry Price, Pwllheli

'''30. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Uwchdenor 25 oed a throsodd'''
1. Ceri Haf Roberts, Dinbych
2. Helen Jones, Crai
3. Jennifer Parry, Aberhonddu

'''31. Unawd Tenor 25 oed a throsodd'''
1. Elis Jones, Rhuthun
2. Efan Williams, Lledrod
3. Aled Wyn Thomas, Llanwnnen

'''32. Unawd Bariton / Bas 25 oed a throsodd'''
1. Barry Powell, Llanfihangel-y-Creuddyn
2. Siôn Eilir Roberts, Rhuthun
3. Kees Huysmans, Llanbedr Pont Steffan

'''33. Gwobr Goffa David Ellis: Y Rhuban Glas'''
1. Ceri Haf Roberts, Dinbych

'''34. Canu Emyn i rai 60 oed a throsodd'''
1. Vernon Maher
2. Glynn Morris
3. Gwynne Jones

'''35. Unawd Lieder / Cân Gelf 25 oed a throsodd'''
1. Elis Jones, Rhuthun
2. Efan Williams, Lledrod
3. Peter Totterdale, Blaendulais, Castell-nedd

'''36. Unawd Lieder / Cân Gelf o dan 25 oed'''
1. Rhys Meilyr, Llangefni
2. Kathy Macaulay, Caerdydd
3. Llinos Haf Jones, Penarth

'''37. Unawd yr Hen Ganiadau 19 oed a throsodd'''
1. Owain Rowlands, Llandeilo
2. Barry Powell, Llanfihangel-y-Creuddyn
3. Gwyn Morris, Aberteifi

'''38. Unawd Soprano 19 ac o dan 25 oed'''
1. Lisa Dafydd, Rhuthun
2. Tesni Jones, Llanelwy
3. Glesni Rhys Jones, Bodedern

'''39. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Uwchdenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Llinos Haf Jones
2. Erin Swyn Williams

'''40. Unawd Tenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Rhys Meilyr, Llangefni
2. Rhys Archer, Y Fflint

'''41. Unawd Bariton / Bas 19 ac o dan 25 oed'''
1. Owain Rowlands
2. Tomos Heddwyn Griffiths
3. Daniel O'Callaghan

'''42. Gwobr Goffa Osborne Roberts - Y Rhuban Glas'''
1. Lisa Dafydd, Rhuthun
2. Owain Rowlands, Llandeilo
3. Llinos Haf Jones, Penarth
4. Rhys Meilyr, Llangefni

'''43. Unawd o Sioe Gerdd 19 oed a throsodd'''
1. Cai Fôn Davies
2. Fflur Davies
3. Taylah James

'''44. Ysgoloriaeth Goffa Wilbert Lloyd Roberts'''
1. Fflur Davies

'''45. Unawd o Sioe Gerdd o dan 19 oed'''
1. Lili Mohammad
2. Nansi Rhys Adams
3. Manw Robin

'''46. Unawd i Ferched 16 ac o dan 19 oed'''
1. Eiriana Jones-Campbell
2. Lea Morus Williams
3. Lili Mohammad

'''47. Unawd i Fechgyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Twm Tudor
2. Ynyr Lewys Rogers
3. Iolo Tomos Evans

'''48. Unawd i Ferched 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ela Mablen Griffiths-Jones
2. Branwen Medi Jones
3. Beca Marged Hogg

'''49. Unawd i Fechgyn 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ioan Joshua Mabbutt
2. Peredur Hedd Llywelyn
3. Trystan Bryn Evans

'''50. Unawd o dan 12 oed'''
1. Cari Lovelock
2. Lili Myrddin
3. Anest Gwilym Jones

'''51. Gwobr Goffa Eleri Evans Cystadleuaeth Cyfeilio ar y Piano'''
Enillydd: Joseph Cavalli-Price

'''52. Grŵp Offerynnol Agored'''
1. Ensemble Taf, Caerdydd
2. Parti'r Efail, Llanrhystud

'''53. Deuawd Offerynnol Agored'''
1. Aisha a Mared
2. Deuawd Taf
3. Soffia ac Elenor

'''54. Rhuban Glas Offerynnol 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans

'''55. Unawd Chwythbrennau 19 oed a throsodd'''
1. Mali Gerallt Lewis
2. Lleucu Parri

'''56. Unawd Llinynnau 19 oed a throsodd'''
1. Hannah Lowri Roberts

'''59. Unawd Telyn 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans
2. Aisha Gwyneth Palmer
3. Anwen Mai Thomas

'''61. Rhuban Glas Offerynnol 16 ac o dan 19 oed'''
1. Charlotte Kwok

'''62. Unawd Chwythbrennau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Chris Sabisky

'''63. Unawd Llinynnau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Soffia Nicholas
2. Rémy Segrott
3. Carwyn Lloyd

'''64. Unawd Piano 16 ac o dan 19 oed'''
1. Charlotte Kwok
2. Lefi Aled Dafydd
3. Beca Lois Keen
3. Lisa Morgan

'''65. Unawd Offerynnau Pres 16 ac o dan 19 oed'''
1. Glyn Porter

'''66. Unawd Telyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Efa Peak
2. Heledd Wynn Newton
3. Chris Sabisky
3. Emma Cerys Buckley

'''68. Rhuban Glas Offerynnol o dan 16 oed'''
1. Cerys Angharad

'''69. Unawd Chwythbrennau o dan 16 oed'''
1. Lea Mererid Roberts
2. Catrin Edwards

'''72. Unawd Offerynnau Pres o dan 16 oed'''
1: Ianto Caradog Evans

===Dawns===

'''83. Tlws Coffa Lois Blake'''
1. Dawnswyr Talog, Sir Gaerfyrddin
2. Dawnswyr Nantgarw, Pontypridd

'''85. Parti Dawnsio Gwerin o dan 25 oed'''
1. Dawnswyr Talwenog, Sir Gaerfyrddin
2. Bro Taf, Morgannwg Ganol
3. Dawnswyr Penrhyd, Rhydaman

'''86. Dawns Stepio i Grŵp'''
1. Bro Taf, Pontypridd
2. Dawnswyr Talwin, Sir Gaerfyrddin
3. Dawnswyr Seithenyn, Aberystwyth

'''87. Deuawd, Triawd neu Bedwarawd Stepio'''
1. Daniel a Morus,Creigiau, Caerdydd
2. Mared Esyllt Evans a Cadi Fflur Evans, Tre-lech
3. Enlli a Lleucu, Caerdydd

'''88. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn 18 oed a Throsodd'''
1. Daniel Calan Jones, Caerdydd
2. Elwyn Williams, Caerdydd
3. Ioan Wyn Williams, Caerdydd

'''89. Dawns Stepio Unigol i Ferched 18 oed a Throsodd '''
1. Lleucu Parri, Caerdydd
2. Cadi Fflur Evans, Tre-lech
3. Sara Brown, Llanpumsaint

'''90. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn o dan 18 oed'''
1. Morus Jones
2. Dion Jones
3. Abel Rees

'''91. Dawns Stepio Unigol i Ferched o dan 18 oed'''
1. Elen Morlais Williams
2. Erin Jones
3. Esther Defis

'''94. Dawns Greadigol/ Gyfoes Unigol'''
1. Elin Lloyd
2. Amy Morgan
3. Alisha Teasdale

'''95. Dawns Greadigol Gyfoes'''
1. The Studio

'''96. Dawns Aml-gyfrwng i Bâr neu Driawd mewn unrhyw arddull'''
1. Elin, Alisha a Rose
2. Anna ac Amy
3. Caitlin ac Asha

'''97. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd 12 oed a throsodd'''
1. Jessica Sier

'''98. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd o dan 12 oed'''
1. Olly Louis Fraser Jones
2. Francessca Cooper

'''99. Dawns Disgo/Hip Hop/Stryd i Bâr neu Driawd'''
1. Gwen Rowley ac Awen Pritchard

'''100. Dawns Disgo/Hip Hop/Stryd i Grŵp'''
1. Y Cellwair Gwyllt
2. Y Drych
3. Ysgol Bro Pedr

===Alawon Gwerin===

'''101. Côr Alaw Werin dros 20 mewn nifer'''
1. Côr yr Heli, Llyn, Eifionydd a Chaernarfon
2. Côr Merched Canna, Caerdydd
3. Côr Gwerin Ger y Lli, Aberystwyth

'''102. Parti Alaw Werin hyd at 20 mewn nifer'''
1. Merched Soar
2. Staff Ysgol Bro Teifi
3. Lodesi Dyfi

'''103. Parti Alaw Werin dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Adran Aberystwyth
2. Merched Plastaf
3. Aelwyd Yr Ynys

'''104. Gwobr Goffa y Fonesig Ruth Herbert Lewis 21 oed a throsodd'''
1. Llinos Haf Jones, Penarth
2. Cai Fôn Davies, Bangor
3. Carys Hâf, Caio

'''105. Unawd Alaw Werin 16 ac o dan 21 oed'''
1. Lili Mohammad
2. Sophie Jones
3. Cadi Gwen Williams

'''106. Unawd Alaw Werin 12 ac o dan 16 oed'''
1. Branwen Medi Jones
2. Ela Mablen Griffiths-Jones
3. Nia Menna Compton

'''107. Unawd Alaw Werin o dan 12 oed'''
1. Gwennan Lloyd Owen
2. Cari Lovelock
3. Nêst Mars-Lloyd

'''108. Perfformiad Gwreiddiol'''
1. Ysgol Glanaethwy

'''109. Grŵp Offerynnol neu offerynnol a lleisiol'''
Cydradd gyntaf: Parti'r Efail a Sesiynwyr Clera

'''110. Unawd ar unrhyw offeryn gwerin'''
1. Alwena Mair Owen
2. Heledd Davies
3. Angharad Fflur Thomas

'''111. Cyflwyno Cân Werin hunangyfeiliant'''
1. Rhiannon O'Connor

===Dysgwyr===

'''118. Côr Dysgwyr rhwng 13 a 40 mewn nifer'''
1. Côr Dysgwyr Ceredigion
2. Côr DAW (Dysgwyr Ardal Wrecsam)
3. Côr Dysgu Cymraeg Sir Benfro
4. Côr Cyd Aberystwyth

'''119. Parti Canu, hyd at 12 mewn nifer'''
1. Parti Cyd Aberystwyth
2. Côr Bach DAW

'''120. Ymgom'''
1. Grwp y Llannau
2. John Pearman

'''121. Cyflwyniad Grŵp, hyd at 5 munud ar destun 'Fy ardal i''''
1. Grwp Diane

'''123. Unawd lleisiol'''
1. Sarah Bee

===Llefaru===

'''132. Côr Llefaru dros 16 mewn nifer'''
1. Côr Sarn Helen,Llanbedr Pont Steffan, Llandysul ac Aberaeron
2. Côr Merched Tawe, Pontarddulais a'r Cyffiniau
3. Lleisiau Cafflogion, Efailnewydd a Llanaelhaearn

'''133. Parti Llefaru hyd at 16 mewn nifer'''
1. Aelwyd Cwm Rhondda
2. Parti Man a Man
3. Lleisiau RhymniCwm

'''134. Gwobr Goffa Llwyd o'r Bryn 21 oed a throsodd'''
1. Siôn Jenkins, Llandysilio, Sir Benfro

'''135. Llefaru Unigol Agored'''
1. Cai Fôn Davies, Bangor
2. Daniel O'Callaghan, Pwll-trap
3. Meleri Morgan, Bwlch-llan

'''136. Perfformio Darn Digri Agored'''
1. Gwion Dafydd Bowen
2. Mair Jones
3. Rhys Owen Jones

'''138. Llefaru Unigol 16 ac o dan 21 oed'''
1. Owain Siôn
2. Zara Evans
3. Erin Swyn Williams

'''139. Llefaru Unigol 12 ac o dan 16 oed'''
1. Beca Dwyryd
2. Erin Llwyd
3. Ela Mablen Griffiths-Jones

'''140. Llefaru Unigol o dan 12 oed'''
1. Awel Grug Lewis
2. Meia Elin Evans
3. Gwennan Lloyd Owen

'''141. Llefaru Unigol o'r Ysgrythur 16 oed a throsodd'''
1. Steffan Alun Leonard
2. Lisa Jones
3. Daniel O'Callaghan

'''142. Llefaru Unigol o'r Ysgrythur o dan 16 oed'''
1. Mai Owen
2. Olwen Roberts
3. Trystan Bryn Evans

===Theatr===

'''168. Actio Drama neu Waith Dyfeisiedig'''
1. Cwmni Drama'r Gwter Fawr
2. Cwmni Drama Licris Olsorts

'''169. Actor Gorau Cystadleuaeth 168'''
1. Gweni King

'''170. Cyfarwyddwr Gorau Cystadleuaeth 168'''
1. Mel Morgans

'''171. Gwobr Richard Burton 19 oed a throsodd'''
1. Cedron Sion

'''172. Deialog'''
1. Zara Evans a Megan Dafydd, Tregaron / Llangeitho
2. Ela Mablen Griffiths-Jones a Swyn Efa Tomos, Cwrt-newydd / Pencarreg

'''173. Monolog 16 ac o dan 19 oed'''
1. Owain Siôn
2. Manw Robin
3. Glain Llwyd Davies

'''174. Monolog 12 ac o dan 16 oed'''
1. Swyn Efa Tomos
2. Mai Owen
3. Neli Rhys


==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Eisteddfod 2022 ar wefan yr Eisteddfod Genedlaethol]
* [https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/eisteddfod Eisteddfod 2022 ar wefan BBC Cymru]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eisteddfod Genedlaethol}}

[[Categori:2022 yng Nghymru]]
[[Categori:Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl blwyddyn|2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl lleoliad|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Ceredigion]]
[[Categori:Tregaron]]</text>
      <sha1>3jidta1tyqa1mswnxs24xjsoejx6t18</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101886</id>
      <parentid>11101885</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T23:07:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dafyddt</username>
        <id>942</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23990" xml:space="preserve">{{Gwybodlen Eisteddfod
|enw= Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022
|delwedd=Eisteddfod-maes-awyr.jpg
|maintdelwedd=300px
|isdeitl=
|rhagflaenydd=Eisteddfod AmGen 2021
|olynydd=
|lleoliad=[[Tregaron]], Ceredigion
|cynhaliwyd=30 Gorffennaf–6 Awst 2022
|archdderwydd=[[Myrddin ap Dafydd]]
|cleddyf=[[Robin McBryde|Robin o Fôn]]
|cadeirydd=[[Elin Jones]]
|llywydd=[[Ben Lake]]
|cost= 
|ymwelwyr= 
|coron=[[Esyllt Maelor]]
|cadair=[[Llŷr Gwyn Lewis]]
|owen=[[Meinir Pierce Jones]]
|ellis=Ceri Haf Roberts
|llwyd=Siôn Jenkins
|roberts=Lisa Dafydd
|burton=Cedron Sion
|rhyddiaith=Sioned Erin Hughes
|thparry=Gwyn Nicholas&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/gwyn-nicholas-yn-ennill-medal-goffa-syr-th-parry-williams|teitl=Gwyn Nicholas yn ennill Medal Goffa Syr TH Parry-Williams|cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=20 Mai 2022|dyddiadcyrchiad=1 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;
|drama=Gruffydd Siôn Ywain
|tlwseisteddfod= 
|dysgyflwy=Joe Healy
|tlwscerddor=Edward Rhys-Harry
|ysgrob=Eiry Price
|medalaurcelf= Seán Vicary
|medalaurcrefft= Natalia Dias
|davies=Gwenllian Llwyd
|ybobl=Natalia Dias
|artistifanc= Elin Hughes
|medalaurpen=
|ysgpen=Sonia Cunningham
|gwyddoniaeth=[[Robin Williams (ffisegydd)|Robin Williams]]
|gwefan= [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Gwefan 2022]
}}
Cynhaliwyd '''Eisteddfod Genedlaethol Cymru Ceredigion 2022''' yn [[Tregaron|Nhregaron]], [[Ceredigion]], rhwng 30 Gorffennaf - 6 Awst 2022. Roedd y Brifwyl hon fod i'w chynnal yn 2020 ond fe'i gohiriwyd ddwywaith yn dilyn [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|pandemig COVID-19]], felly dyma'r Eisteddfod gyntaf nôl ar Faes ers 2019.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362547|teitl=Lluniau Dydd Sadwrn: Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

Cychwynnodd yr Eisteddfod gyda sioe gerdd yn y Pafiliwn ar y nos Wener. Ysgrifennwyd ''Lloergan'' gan [[Fflur Dafydd]] gyda chaneuon gan [[Griff Lynch]] a Lewys Wyn. Mae'r sioe wedi ei osod yn y flwyddyn 2050, lle mae'r ofodwraig Lleuwen Jones yn gwireddu breuddwyd oes o gael bod y ferch gyntaf ar y lleuad.

Dywedodd yr Eisteddfod bod nifer y cystadleuwyr ychydig i lawr yn 2022 - gyda chystadlaethau corau yn enwedig - ond bod y ffigyrau'n &quot;galonogol&quot;. Roedd cyfnod COVID wedi effeithio ar allu nifer o grwpiau i ymarfer.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62362119|teitl=Eisteddfod: Covid 'wedi cael effaith' ar faint sy'n cystadlu|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=30 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

==Y Maes==
Lleolwyd y Maes i'r gogledd o Dregaron ar y tir rhwng yr [[A485]] a’r B4343 ({{coord| 52.226641|-3.934259}}). Roedd y maes carafanau ar ochr orllewinol yr A485.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/2022-cyrraedd-y-maes|teitl=Cyrraedd y Maes|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchiad=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt; Paratowyd cynllun y Maes mewn amser pan oedd cyfyngiadau COVID yn llymach felly roedd fwy o ofodau a mannau agored nag o'r blaen, yn cynnwys y brif fynedfa, i osgoi pobl gronni yn yr un lle.

Roedd cynllun arbennig yn cynnig 15,000 o docynnau mynediad am ddim i &quot;deuluoedd lleol sydd ddim fel arfer yn mynychu'r Eisteddfod&quot; yn cynnwys teuluoedd difreintiedig  a ffoaduriaid.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62207560|teitl='Siom' yr Eisteddfod Genedlaethol wedi 'twyll' tocynnau am ddim|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=18 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt; Daeth i'r amlwg wedyn bod nifer o bobl eraill anghymwys wedi hawlio'r tocynnau a byddai rhaid i'r Eisteddfod fynd drwy'r ceisiadau i'w annilysu. Dywedodd Cadeirydd Pwyllgor Gwaith Eisteddfod Tregaron, [[Elin Jones]], fod pobl &quot;farus&quot; wedi hawlio tocynnau &quot;ar draul plant mewn tlodi a ffoaduriaid&quot;. Fe setlwyd y mater erbyn dechrau'r Eisteddfod gyda chynllun newydd. &lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62345236|teitl=Elin Jones: 'Gorhawlio' tocynnau Eisteddfod 'wedi'i setlo'|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=29 Gorffennaf 2022|dyddiad=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

Bythefnos cyn cychwyn yr Eisteddfod, nid oedd yr adeiladau wedi cyrraedd mewn pryd ar gyfer y Ganolfan Groeso, pafiliwn Maes B na'r Theatr, oherwydd problemau’n ymwneud â Brexit a COVID. Dywedodd [[Elin Jones]], cadeirydd y Pwyllgor Gwaith fod rhaid i'r trefnwyr fynd ar ofyn i ambell syrcas yng ngwledydd Prydain, drwy gyflenwi pabelli eraill yn eu lle.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/2101623-eisteddfod-wedi-mynd-ofyn-syrcas-sgil-diffyg|teitl= Yr Eisteddfod “wedi mynd ar ofyn” syrcas yn sgil diffyg adeiladau |cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

Daeth glaw trwm ar y nos Sadwrn cyntaf gan greu pyllau dŵr a mwd ar y Sul ond fe sychodd y maes yn gyflym, gyda tywydd braf weddill yr wythnos.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62369664|teitl='Mesurau mewn lle' i ddelio â glaw ar y maes|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=31 Gorffennaf 2022|dyddiadcyrchu=31 Gorffennaf 2022}}&lt;/ref&gt;

==Prif gystadlaethau==

=== Y Gadair ===
Enillydd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] oedd [[Llŷr Gwyn Lewis]] (ffugenw &quot;Cnwt Gwirion&quot;). Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Idris Reynolds]], ar ran ei gyd-feirniaid [[Emyr Lewis (bardd)|Emyr Lewis]] a [[Twm Morys]]. Roedd 14 ymgeisydd am y wobr eleni - y nifer fwyaf ers dros 30 mlynedd, a'r dasg oedd llunio awdl ar fwy nag un o'r mesurau traddodiadol, heb fod yn fwy na 250 o linellau, ar y teitl ''Traeth''. Dywedodd y beirniaid fod y &quot;safon gyffredinol drwyddi draw yn dipyn uwch na'r norm&quot; - er nad oedd y tri yn unfrydol yn eu penderfyniad terfynol.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62440383|teitl=Llŷr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=5 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

Noddwyd y Gadair gan Gylch Cinio Dynion Aberystwyth, a rhoddir y wobr ariannol er cof annwyl am Eluned ac W Ambrose Bebb, gan eu plant a’u hwyrion. 
Cynlluniwyd a chrëwyd y Gadair gan Rees Thomas, Bow Street - cyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth. Rees Thomas, Bow Street, sydd wedi cynllunio a chreu’r Gadair eleni.  Yn gyn-athro gwaith coed yn Ysgol Gyfun Penweddig, Aberystwyth.&lt;ref&gt;{{dyf gwe|url=https://eisteddfod.cymru/llyr-gwyn-lewis-yn-ennill-cadair-eisteddfod-ceredigion|teitl=Llyr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion |cyhoeddwr=Eisteddfod Genedlaethol|dyddiad=5 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Y Goron ===
Enillydd [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] oedd [[Esyllt Maelor]] (ffugenw &quot;Samiwel&quot;). Traddodwyd y feirniadaeth gan Cyril Jones ar ran ei gyd-feirniaid Glenys Mair Roberts a Gerwyn Wiliams. Cystadlodd 24 eleni a'r dasg oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn, heb fod dros 250 o linellau ar y testun ''Gwres''. Dywedodd y beirniaid mai &quot;digon cyffredin oedd ei hansawdd at ei gilydd&quot; ond fod y dosbarth teilyngdod wedi eu &quot;plesio yn arw&quot;. Roedd y beirniaid yn unfrydol mai Esyllt Maelor oedd yn fuddugol. Hi oedd y fenyw gyntaf i ennill cadair Eisteddfod yr Urdd yn 1977 yn Y Barri.

Yn cloi ei feirniadaeth, dywedodd Ceri Wyn &quot;Ond yn gwbl annibynnol ar ein gilydd, cyn i ni drafod, roedd y tri ohonom yn gytûn taw eiddo Samiwel yw coron Ceredigion yma yn Nhregaron.&quot; Dywedodd ei bod hi'n &quot;fraint&quot; cael coroni &quot;dewin geiriau go iawn&quot;.

Dyluniwyd a chynhyrchwyd y goron gan yr artist, Richard Molineux ac mae'n ddathliad o ddiwylliant Ceredigion a Chymru mewn cyfres o 12 o ffasedau gwydr lliw. Mae'r elfennau diwylliannol yn cynnwys Castell Aberteifi, Cors Caron, y barcud coch, Afon Teifi, Abaty Ystrad Fflur a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Bridfa Ryngwladol Cobiau Cymreig Derwen oedd yn rhoi'r goron ac Ifor a Myfanwy Lloyd o'r fridfa sy'n rhoi'r wobr ariannol o £750.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62380432|teitl=Eisteddfod Genedlaethol 2022: Esyllt Maelor yn ennill y Goron|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=1 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Gwobr Goffa Daniel Owen ===
Yr enillydd oedd [[Meinir Pierce Jones]] o Nefyn, Llŷn. Traddodwyd y feirniadaeth gan Haf Llewelyn, ar ran ei chyd-feirniaid [[Dyfed Edwards]] a [[Llwyd Owen]]. Tasg y gystadleuaeth oedd creu nofel heb ei chyhoeddi gyda llinyn storïol cryf, heb fod yn llai na 50,000 o eiriau. Y wobr oedd Medal Goffa Daniel Owen, yn rhoddedig gan Gareth, Cerys a Betsan Lloyd, Talgarreg - a £5,000 gan Brifysgol Aberystwyth. Daeth 14 cynnig ar y gystadleuaeth eleni a dywedodd y beirniaid bod &quot;y safon yn gyffredinol yn uchel iawn eleni&quot; er nad oedd y tri yn gytûn ar yr enillydd.

Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Manon Steffan Ros]] ar ran ei chyd-feirnaid, Emyr Llywelyn ac Ioan Kidd. Er nad oedd y beirniad yn unfryd, roedd Manon Steffan Ros a Ioan Kidd yn credu mai nofel ''Capten'' gan &quot;Polly Preston&quot; oedd nofel orau'r gystadleuaeth eleni.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62392799|teitl=Meinir Pierce Jones yn ennill Gwobr Goffa Daniel Owen|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=2 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Y Fedal Ryddiaith ===
Enillydd [[Medal Ryddiaith|y Fedal]] oedd [[Sioned Erin Hughes]] o [[Boduan|Foduan]] gyda'i chyfrol ''Rhyngom'' dan y ffugenw &quot;Mesen&quot;. Y dasg eleni oedd ysgrifennu cyfrol o ryddiaith greadigol heb fod dros 40,000 o eiriau ar y testun 'Dianc' gyda gwobr ariannol o £750 yn ogystal a'r Fedal. Roedd 17 o ymgeiswyr eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan [[Meg Elis]] ar ran ei chyd-feirniaid [[ Dylan Iorwerth]] ac [[Eurig Salisbury]]. Roedd y tri yn unfrydol mai Mesen oedd yn deilwng o'r Fedal Ryddiaith.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62412124|teitl=Sioned Erin Hughes yn ennill Medal Ryddiaith Eisteddfod Ceredigion|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Tlws y Cerddor ===
Enillydd y tlws oedd Edward Rhys-Harry (ffugenw &quot;Picard&quot;) sy'n byw yn Llundain. Derbyniodd £750 ac ysgoloriaeth gwerth £2,000 i hyrwyddo'i yrfa. Y dasg oedd creu opera fer o un gân gorws a dwy gân i unawdwyr ynghyd ag amlinelliad cryno o'r opera gyfan, gan ddefnyddio geiriau Cymraeg gwreiddiol neu rhai sy'n bodoli eisoes.

Roedd 6 ymgais eleni a thraddodwyd y feirniadaeth gan Gwion Thomas ar ran ei gyd-feirniaid, John Metcalf a Patrick Young. Dywedodd fod yr Eisteddfod wedi gosod &quot;her hynod anodd i gyfansoddwyr ac i feirniaid&quot;. &lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62397046|teitl=Eisteddfod 2022: Edward Rhys-Harry yn ennill Tlws y Cerddor|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=3 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

=== Y Fedal Ddrama ===
Enillydd [[Medal Ddrama|y Fedal]] oedd Gruffydd Siôn Ywain, sy'n wreiddiol o Ddolgellau ond sydd bellach yn byw yn Llundain, am ei ddrama ''Nyth'' (ffugenw &quot;Dy Fam&quot;). Hwn oedd y tro cyntaf iddo gystadlu am y Fedal Ddrama. Traddodwyd y feirniadaeth gan [[Janet Aethwy]] ar ran ei chyd-feirniaid Sharon Morgan a Sera Moore Williams. Y dasg oedd ysgrifennu ddrama lwyfan heb unrhyw gyfyngiad o ran hyd.

Cyflwynwyd y Fedal er cof am Eiryth ac Urien Wiliam, rhoddedig gan eu plant, Hywel, Sioned a Steffan yn ogystal â gwobr o £750 (Cronfa Goffa Huw Roberts, Pwllheli). Cyflwynwyd rhan o’r gwaith buddugol yn Seremoni’r Fedal Ddrama gyda chefnogaeth Cronfa Goffa JO Roberts.&lt;ref&gt;{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/62424215|teitl=Eisteddfod 2022: Gruffydd Siôn Ywain yn ennill y Fedal Ddrama|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=4 Awst 2022}}&lt;/ref&gt;

==Canlyniadau cystadlaethau==
===Bandiau Pres===

'''1. Bandiau Pres Dosbarth 1'''
1. Band Arian Llaneurgain
2. Band Pres BTM
3. Band Markham a'r Cylch

'''2. Bandiau Pres Dosbarth 2'''
1. Seindorf Biwmares
2. Band Arian Tref Rhydaman

'''3. Bandiau Pres Dosbarth 3'''
1. Band Arian Cross Keys
2. Band RAF Sain Tathan
3. Seindorf Arian Crwbin

'''4. Bandiau Pres Dosbarth 4'''
1. Band Arian Cross Keys
2. Seindorf Arian Yr Oakeley
3. Band Arian Cwm Ogwr

===Cerdd Dant===

'''5. Côr Cerdd Dant dros 20 mewn nifer'''
1. Lleisiau Tywi, Dyffryn Tywi
2. Côr Merched Llangwm, Sir Conwy
3. Côr Merched Canna, Caerdydd

'''6. Parti Cerdd Dant hyd at 20 mewn nifer'''
1. Parti'r Gromlech
2. Parti'r Greal
3. Lodesi Dyfi

'''7. Parti Cerdd Dant o dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Adran Aberystwyth
2. Merched Plastaf

'''8. Triawd neu Bedwarawd Cerdd Dant'''
1. Triawd Aeron, Dyffryn Aeron
2. Elin, Lois, Catrin a Non, Ynys Môn

'''9. Deuawd Cerdd Dant 21 Oed a Throsodd'''
1. Ceri Haf a Ruth Erin, Caerdydd / Dinbych
2. Carys Griffiths-Jones a Dafydd Jones, Cwrt-newydd / Ciliau Aeron
3. Rhian a Rhonwen, Llanycil / Llandderfel

'''10. Deuawd Cerdd Dant o dan 21 oed'''
1. Gwenan ac Ynyr
2. Martha a Sophie
3. Fflur Davies a Leisa Gwenllian

'''11. Gwobr Aled Lloyd Davies - Unawd Cerdd Dant 21 oed a throsodd'''
1. Llio Meirion Rogers, Efenechtyd, Rhuthun
2. Siriol Elin, Abergele
3. Cai Fôn Davies, Bangor

'''12. Unawd Cerdd Dant 16 ac o dan 21 oed'''
1. Manw Robin
2. Gwenan Mars Lloyd
3. Fflur Davies

'''13. Unawd Cerdd Dant 12 ac o dan 16 oed'''
1. Branwen Medi Jones
2. Ela Mablen Griffiths-Jones
3. Ioan Joshua Mabbutt

'''14. Unawd Cerdd Dant o dan 12 oed'''
1. Cari Lovelock
2. Lili Myrddin
3. Anest Gwilym Jones

'''15. Cystadleuaeth Cyfeilio - i delynorion sydd heb gyfeilio mewn gwyliau cenedlaethol'''
1. Alwena Mair Owen
2. Emma Cerys Buckley

===Cerddoriaeth===

'''17. Côr Adloniant'''
1. Cywair
2. Côr Llanddarog
3. Côr Alawbama

'''18. Côr Cymysg heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Côrdydd
2. Côr Llundain

'''19. Côr Meibion heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Côr Meibion Ar Ôl Tri, Aberteifi
2. Côr Meibion Machynlleth, Machynlleth
3. Bechgyn Bro Taf, Caerdydd

'''21. Côr i rai 60 oed a throsodd'''
1. Côr Hen Nodiant
2. Encôr Ynys Môn
3. Côr Nefi Blws

'''20. Côr Merched heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Aelwyd y Neuadd Fach
2. Ysgol Gerdd Ceredigion

'''22. Côr Ieuenctid o dan 25 oed heb fod yn llai nag 20 mewn nifer'''
1. Ysgol Gerdd Ceredigion
2. Côr Bechgyn Plasmawr
3. Ysgol Penweddig

'''23. Cystadleuaeth Gorawl Eisteddfodau Cymru'''
1. Côr Caerdydd
2. Côr Dre
3. Côr Hafodwenog

'''25. Tlws Arweinydd Corawl yr Ŵyl, er cof am Sioned James'''
Islwyn Evans

'''26. Côr yr Wyl'''
Côrdydd

'''27. Ensemble Lleisiol Agored'''
1. Rhys Meilyr/Rhys Archer/Owain Rowlands
2. Criw COR
3. Adran Aberystwyth

'''28. Ysgoloriaeth W Towyn Roberts'''
1. Eiry Price
2. Rhys Meilyr
3. Robin Gruffudd Hughes

'''29. Unawd Soprano 25 oed a throsodd'''
1. Sara Davies, Llandysul
2. Joy Cornock, Talyllychau
3. Eiry Price, Pwllheli

'''30. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Uwchdenor 25 oed a throsodd'''
1. Ceri Haf Roberts, Dinbych
2. Helen Jones, Crai
3. Jennifer Parry, Aberhonddu

'''31. Unawd Tenor 25 oed a throsodd'''
1. Elis Jones, Rhuthun
2. Efan Williams, Lledrod
3. Aled Wyn Thomas, Llanwnnen

'''32. Unawd Bariton / Bas 25 oed a throsodd'''
1. Barry Powell, Llanfihangel-y-Creuddyn
2. Siôn Eilir Roberts, Rhuthun
3. Kees Huysmans, Llanbedr Pont Steffan

'''33. Gwobr Goffa David Ellis: Y Rhuban Glas'''
1. Ceri Haf Roberts, Dinbych

'''34. Canu Emyn i rai 60 oed a throsodd'''
1. Vernon Maher
2. Glynn Morris
3. Gwynne Jones

'''35. Unawd Lieder / Cân Gelf 25 oed a throsodd'''
1. Elis Jones, Rhuthun
2. Efan Williams, Lledrod
3. Peter Totterdale, Blaendulais, Castell-nedd

'''36. Unawd Lieder / Cân Gelf o dan 25 oed'''
1. Rhys Meilyr, Llangefni
2. Kathy Macaulay, Caerdydd
3. Llinos Haf Jones, Penarth

'''37. Unawd yr Hen Ganiadau 19 oed a throsodd'''
1. Owain Rowlands, Llandeilo
2. Barry Powell, Llanfihangel-y-Creuddyn
3. Gwyn Morris, Aberteifi

'''38. Unawd Soprano 19 ac o dan 25 oed'''
1. Lisa Dafydd, Rhuthun
2. Tesni Jones, Llanelwy
3. Glesni Rhys Jones, Bodedern

'''39. Unawd Mezzo-Soprano / Contralto / Uwchdenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Llinos Haf Jones
2. Erin Swyn Williams

'''40. Unawd Tenor 19 ac o dan 25 oed'''
1. Rhys Meilyr, Llangefni
2. Rhys Archer, Y Fflint

'''41. Unawd Bariton / Bas 19 ac o dan 25 oed'''
1. Owain Rowlands
2. Tomos Heddwyn Griffiths
3. Daniel O'Callaghan

'''42. Gwobr Goffa Osborne Roberts - Y Rhuban Glas'''
1. Lisa Dafydd, Rhuthun
2. Owain Rowlands, Llandeilo
3. Llinos Haf Jones, Penarth
4. Rhys Meilyr, Llangefni

'''43. Unawd o Sioe Gerdd 19 oed a throsodd'''
1. Cai Fôn Davies
2. Fflur Davies
3. Taylah James

'''44. Ysgoloriaeth Goffa Wilbert Lloyd Roberts'''
1. Fflur Davies

'''45. Unawd o Sioe Gerdd o dan 19 oed'''
1. Lili Mohammad
2. Nansi Rhys Adams
3. Manw Robin

'''46. Unawd i Ferched 16 ac o dan 19 oed'''
1. Eiriana Jones-Campbell
2. Lea Morus Williams
3. Lili Mohammad

'''47. Unawd i Fechgyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Twm Tudor
2. Ynyr Lewys Rogers
3. Iolo Tomos Evans

'''48. Unawd i Ferched 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ela Mablen Griffiths-Jones
2. Branwen Medi Jones
3. Beca Marged Hogg

'''49. Unawd i Fechgyn 12 ac o dan 16 oed'''
1. Ioan Joshua Mabbutt
2. Peredur Hedd Llywelyn
3. Trystan Bryn Evans

'''50. Unawd o dan 12 oed'''
1. Cari Lovelock
2. Lili Myrddin
3. Anest Gwilym Jones

'''51. Gwobr Goffa Eleri Evans Cystadleuaeth Cyfeilio ar y Piano'''
Enillydd: Joseph Cavalli-Price

'''52. Grŵp Offerynnol Agored'''
1. Ensemble Taf, Caerdydd
2. Parti'r Efail, Llanrhystud

'''53. Deuawd Offerynnol Agored'''
1. Aisha a Mared
2. Deuawd Taf
3. Soffia ac Elenor

'''54. Rhuban Glas Offerynnol 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans

'''55. Unawd Chwythbrennau 19 oed a throsodd'''
1. Mali Gerallt Lewis
2. Lleucu Parri

'''56. Unawd Llinynnau 19 oed a throsodd'''
1. Hannah Lowri Roberts

'''59. Unawd Telyn 19 oed a throsodd'''
1. Mared Emyr Pugh-Evans
2. Aisha Gwyneth Palmer
3. Anwen Mai Thomas

'''61. Rhuban Glas Offerynnol 16 ac o dan 19 oed'''
1. Charlotte Kwok

'''62. Unawd Chwythbrennau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Chris Sabisky

'''63. Unawd Llinynnau 16 ac o dan 19 oed'''
1. Soffia Nicholas
2. Rémy Segrott
3. Carwyn Lloyd

'''64. Unawd Piano 16 ac o dan 19 oed'''
1. Charlotte Kwok
2. Lefi Aled Dafydd
3. Beca Lois Keen
3. Lisa Morgan

'''65. Unawd Offerynnau Pres 16 ac o dan 19 oed'''
1. Glyn Porter

'''66. Unawd Telyn 16 ac o dan 19 oed'''
1. Efa Peak
2. Heledd Wynn Newton
3. Chris Sabisky
3. Emma Cerys Buckley

'''68. Rhuban Glas Offerynnol o dan 16 oed'''
1. Cerys Angharad

'''69. Unawd Chwythbrennau o dan 16 oed'''
1. Lea Mererid Roberts
2. Catrin Edwards

'''72. Unawd Offerynnau Pres o dan 16 oed'''
1: Ianto Caradog Evans

===Dawns===

'''83. Tlws Coffa Lois Blake'''
1. Dawnswyr Talog, Sir Gaerfyrddin
2. Dawnswyr Nantgarw, Pontypridd

'''85. Parti Dawnsio Gwerin o dan 25 oed'''
1. Dawnswyr Talwenog, Sir Gaerfyrddin
2. Bro Taf, Morgannwg Ganol
3. Dawnswyr Penrhyd, Rhydaman

'''86. Dawns Stepio i Grŵp'''
1. Bro Taf, Pontypridd
2. Dawnswyr Talwin, Sir Gaerfyrddin
3. Dawnswyr Seithenyn, Aberystwyth

'''87. Deuawd, Triawd neu Bedwarawd Stepio'''
1. Daniel a Morus,Creigiau, Caerdydd
2. Mared Esyllt Evans a Cadi Fflur Evans, Tre-lech
3. Enlli a Lleucu, Caerdydd

'''88. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn 18 oed a Throsodd'''
1. Daniel Calan Jones, Caerdydd
2. Elwyn Williams, Caerdydd
3. Ioan Wyn Williams, Caerdydd

'''89. Dawns Stepio Unigol i Ferched 18 oed a Throsodd '''
1. Lleucu Parri, Caerdydd
2. Cadi Fflur Evans, Tre-lech
3. Sara Brown, Llanpumsaint

'''90. Dawns Stepio Unigol i Fechgyn o dan 18 oed'''
1. Morus Jones
2. Dion Jones
3. Abel Rees

'''91. Dawns Stepio Unigol i Ferched o dan 18 oed'''
1. Elen Morlais Williams
2. Erin Jones
3. Esther Defis

'''94. Dawns Greadigol/ Gyfoes Unigol'''
1. Elin Lloyd
2. Amy Morgan
3. Alisha Teasdale

'''95. Dawns Greadigol Gyfoes'''
1. The Studio

'''96. Dawns Aml-gyfrwng i Bâr neu Driawd mewn unrhyw arddull'''
1. Elin, Alisha a Rose
2. Anna ac Amy
3. Caitlin ac Asha

'''97. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd 12 oed a throsodd'''
1. Jessica Sier

'''98. Dawns Unigol Disgo, Hip Hop neu Stryd o dan 12 oed'''
1. Olly Louis Fraser Jones
2. Francessca Cooper

'''99. Dawns Disgo/Hip Hop/Stryd i Bâr neu Driawd'''
1. Gwen Rowley ac Awen Pritchard

'''100. Dawns Disgo/Hip Hop/Stryd i Grŵp'''
1. Y Cellwair Gwyllt
2. Y Drych
3. Ysgol Bro Pedr

===Alawon Gwerin===

'''101. Côr Alaw Werin dros 20 mewn nifer'''
1. Côr yr Heli, Llyn, Eifionydd a Chaernarfon
2. Côr Merched Canna, Caerdydd
3. Côr Gwerin Ger y Lli, Aberystwyth

'''102. Parti Alaw Werin hyd at 20 mewn nifer'''
1. Merched Soar
2. Staff Ysgol Bro Teifi
3. Lodesi Dyfi

'''103. Parti Alaw Werin dan 25 oed hyd at 20 mewn nifer'''
1. Adran Aberystwyth
2. Merched Plastaf
3. Aelwyd Yr Ynys

'''104. Gwobr Goffa y Fonesig Ruth Herbert Lewis 21 oed a throsodd'''
1. Llinos Haf Jones, Penarth
2. Cai Fôn Davies, Bangor
3. Carys Hâf, Caio

'''105. Unawd Alaw Werin 16 ac o dan 21 oed'''
1. Lili Mohammad
2. Sophie Jones
3. Cadi Gwen Williams

'''106. Unawd Alaw Werin 12 ac o dan 16 oed'''
1. Branwen Medi Jones
2. Ela Mablen Griffiths-Jones
3. Nia Menna Compton

'''107. Unawd Alaw Werin o dan 12 oed'''
1. Gwennan Lloyd Owen
2. Cari Lovelock
3. Nêst Mars-Lloyd

'''108. Perfformiad Gwreiddiol'''
1. Ysgol Glanaethwy

'''109. Grŵp Offerynnol neu offerynnol a lleisiol'''
Cydradd gyntaf: Parti'r Efail a Sesiynwyr Clera

'''110. Unawd ar unrhyw offeryn gwerin'''
1. Alwena Mair Owen
2. Heledd Davies
3. Angharad Fflur Thomas

'''111. Cyflwyno Cân Werin hunangyfeiliant'''
1. Rhiannon O'Connor

===Dysgwyr===

'''118. Côr Dysgwyr rhwng 13 a 40 mewn nifer'''
1. Côr Dysgwyr Ceredigion
2. Côr DAW (Dysgwyr Ardal Wrecsam)
3. Côr Dysgu Cymraeg Sir Benfro
4. Côr Cyd Aberystwyth

'''119. Parti Canu, hyd at 12 mewn nifer'''
1. Parti Cyd Aberystwyth
2. Côr Bach DAW

'''120. Ymgom'''
1. Grwp y Llannau
2. John Pearman

'''121. Cyflwyniad Grŵp, hyd at 5 munud ar destun 'Fy ardal i''''
1. Grwp Diane

'''123. Unawd lleisiol'''
1. Sarah Bee

===Llefaru===

'''132. Côr Llefaru dros 16 mewn nifer'''
1. Côr Sarn Helen,Llanbedr Pont Steffan, Llandysul ac Aberaeron
2. Côr Merched Tawe, Pontarddulais a'r Cyffiniau
3. Lleisiau Cafflogion, Efailnewydd a Llanaelhaearn

'''133. Parti Llefaru hyd at 16 mewn nifer'''
1. Aelwyd Cwm Rhondda
2. Parti Man a Man
3. Lleisiau RhymniCwm

'''134. Gwobr Goffa Llwyd o'r Bryn 21 oed a throsodd'''
1. Siôn Jenkins, Llandysilio, Sir Benfro

'''135. Llefaru Unigol Agored'''
1. Cai Fôn Davies, Bangor
2. Daniel O'Callaghan, Pwll-trap
3. Meleri Morgan, Bwlch-llan

'''136. Perfformio Darn Digri Agored'''
1. Gwion Dafydd Bowen
2. Mair Jones
3. Rhys Owen Jones

'''138. Llefaru Unigol 16 ac o dan 21 oed'''
1. Owain Siôn
2. Zara Evans
3. Erin Swyn Williams

'''139. Llefaru Unigol 12 ac o dan 16 oed'''
1. Beca Dwyryd
2. Erin Llwyd
3. Ela Mablen Griffiths-Jones

'''140. Llefaru Unigol o dan 12 oed'''
1. Awel Grug Lewis
2. Meia Elin Evans
3. Gwennan Lloyd Owen

'''141. Llefaru Unigol o'r Ysgrythur 16 oed a throsodd'''
1. Steffan Alun Leonard
2. Lisa Jones
3. Daniel O'Callaghan

'''142. Llefaru Unigol o'r Ysgrythur o dan 16 oed'''
1. Mai Owen
2. Olwen Roberts
3. Trystan Bryn Evans

===Theatr===

'''168. Actio Drama neu Waith Dyfeisiedig'''
1. Cwmni Drama'r Gwter Fawr
2. Cwmni Drama Licris Olsorts

'''169. Actor Gorau Cystadleuaeth 168'''
1. Gweni King

'''170. Cyfarwyddwr Gorau Cystadleuaeth 168'''
1. Mel Morgans

'''171. Gwobr Richard Burton 19 oed a throsodd'''
1. Cedron Sion

'''172. Deialog'''
1. Zara Evans a Megan Dafydd, Tregaron / Llangeitho
2. Ela Mablen Griffiths-Jones a Swyn Efa Tomos, Cwrt-newydd / Pencarreg

'''173. Monolog 16 ac o dan 19 oed'''
1. Owain Siôn
2. Manw Robin
3. Glain Llwyd Davies

'''174. Monolog 12 ac o dan 16 oed'''
1. Swyn Efa Tomos
2. Mai Owen
3. Neli Rhys


==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

==Dolenni allanol==
* [https://eisteddfod.cymru/eisteddfod-2022 Eisteddfod 2022 ar wefan yr Eisteddfod Genedlaethol]
* [https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/eisteddfod Eisteddfod 2022 ar wefan BBC Cymru]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Eisteddfod Genedlaethol}}

[[Categori:2022 yng Nghymru]]
[[Categori:Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl blwyddyn|2022]]
[[Categori:Eisteddfodau yn ôl lleoliad|Ceredigion 2022]]
[[Categori:Ceredigion]]
[[Categori:Tregaron]]</text>
      <sha1>8bu3lej2ygc6n2607060q2l2szr6i55</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gorsaf fysiau Amwythig</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298703</id>
    <revision>
      <id>11101951</id>
      <parentid>11100063</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T09:03:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lesbardd</username>
        <id>21509</id>
      </contributor>
      <comment>cwmniau bysiau, cyfleusterau</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1440" xml:space="preserve">[[Delwedd:ShrewsburyBusStation01LB.jpg|260px|chwith]]
[[Delwedd:ShrewsburyBusStation02LB.jpg|260px|de]]
Mae '''Gorsaf fysiau Amwythig''' yn orsaf fysiau yng nghanol [[Amwythig]]. Mae gan yr orsaf doiledau, siop coffi a maes parcio.&lt;ref&gt;[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&amp;venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]&lt;/ref&gt;

Mae nifer o wasanaethau’n mynd i Gymru, gan gynnwys:-
70/70A i [[Croesoswallt|Groesoswallt]] a [[Llanfyllin]].
X75 i’r [[Y Trallwng|Trallwng]], [[Y Drenewydd]] a [[Llanidloes]].
[[National Express]] 409 rhwng [[Llundain]], [[Birmingham]], Amwythig, Y Trallwng, Y Drenewydd, Llanidloes ac [[Aberystwyth]].&lt;ref&gt;[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&amp;venue=1161450 Gwefan visitmidwales.co.uk]&lt;/ref&gt; Mae Arriva yn trefnu mwyafrif y gwasanaethau, ond gwelir hefyd bysiau Lakeside, bysiau Dyffryn Tanat, Celtic Travel a Minsterley Motors.&lt;ref&gt;[https://www.arrivabus.co.uk/midlands/bus-travel-in-shrewsbury Gwefan Arriva]&lt;/ref&gt; Mae gan yr orsaf doiledau, maes parcio, siop papurau a chysylltiad i Ganolfan Siopa Darwin.&lt;ref&gt;[https://www.visitmidwales.co.uk/Welshpool-Shrewsbury-Bus-Station/details/?dms=3&amp;venue=1161450#:~:text=Shrewsbury%20Bus%20Station0800%20464,toilets%2C%20payphone%2C%20car%20park. Gwefan www.visitmidwales.co.uk]&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}


{{eginyn bws}}

[[Categori:Amwythig]]
[[Categori:Cludiant]]</text>
      <sha1>frtit8t9dwzr0pkeyvy30ab9bjlqoo3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Castell Whittington</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298787</id>
    <revision>
      <id>11101863</id>
      <parentid>11100270</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:48:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Deb</username>
        <id>7</id>
      </contributor>
      <comment>cyfeiriadau</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1003" xml:space="preserve">[[Delwedd:Whittington01LB.jpg|260px|chwith|bawd|Y llyn a'r pentref o'r castell]]
[[Delwedd:Whittington03LB.jpg|260px|de|bawd|Castell Whittington]]
Mae '''Castell Whittington''' yn gastell yn [[Swydd Amwythig]]. Perchnogion a rheolwyr y castell yw Cronfa Warchodaeth Castell Whittington.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://artsfundraising.org.uk/heritage-compass/partners/whittington-castle-preservation-trust|title=Whittington Castle Preservation Trust|language=en|access-date=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt; Roedd o’n [[Castell mwnt a beili|Gastell mwnt a beili]] yn wreiddiol, ond disodlwyd yn ystod 13eg ganrif gan un arall gyda adeiladau yn amgylchu iard. Mae’r castell yn agos i’r ffin rhwng Cymru a Lloegr, dim yn bell o gaer hynafol [[Croesoswallt]].&lt;ref&gt;{{cite book|author=Adrian Pettifer|title=English Castles: A Guide by Counties|publisher=Boydell Press|year=1995|language=en|ISBN=9780851157825|pages=218-219}}&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:Cestyll Lloegr]]
[[Categori:Swydd Amwythig]]</text>
      <sha1>qpm95i5ll8osxf1zevvwqk37ebz4du7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101865</id>
      <parentid>11101863</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T17:51:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>gwybodlen, categori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1135" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}}| sir = [[Swydd Amwythig]]&lt;br /&gt;([[Swyddi seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]])}}

Mae '''Castell Whittington''' yn gastell yn [[Swydd Amwythig]]. Perchnogion a rheolwyr y castell yw Cronfa Warchodaeth Castell Whittington.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://artsfundraising.org.uk/heritage-compass/partners/whittington-castle-preservation-trust|title=Whittington Castle Preservation Trust|language=en|access-date=15 Awst 2022}}&lt;/ref&gt; Roedd o’n [[Castell mwnt a beili|Gastell mwnt a beili]] yn wreiddiol, ond disodlwyd yn ystod 13eg ganrif gan un arall gyda adeiladau yn amgylchu iard. Mae’r castell yn agos i’r ffin rhwng Cymru a Lloegr, dim yn bell o gaer hynafol [[Croesoswallt]].&lt;ref&gt;{{cite book|author=Adrian Pettifer|title=English Castles: A Guide by Counties|publisher=Boydell Press|year=1995|language=en|ISBN=9780851157825|pages=218-219}}&lt;/ref&gt;

&lt;gallery heights=&quot;180px&quot; mode=&quot;packed&quot;&gt;
Whittington03LB.jpg|Castell Whittington
Whittington01LB.jpg|Y llyn a'r pentref o'r castell
&lt;/gallery&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:Cestyll Swydd Amwythig]]</text>
      <sha1>meewljm2tr6lb3nwvm1s90j0uh22e75</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nicholas Evans</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298869</id>
    <revision>
      <id>11101883</id>
      <parentid>11100742</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T22:52:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dafyddt</username>
        <id>942</id>
      </contributor>
      <comment>cywiriadau</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3032" xml:space="preserve">{{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}}
Arlunydd [[Cymru|Cymreig]] oedd '''Nicholas Evans''' ([[10 Ionawr]] [[1907]] – [[5 Chwefror]] [[2004]]) &lt;ref&gt;{{Cite book|editor-last=Frances Spalding|editor-last2=Judith Collins|title=20th century painters and sculptors|publisher=Antique Collectors' Club|year=1990|isbn=9781851491063|page=161}}&lt;/ref&gt;, yn fwyaf adnabyddus yn y byd celf fel '''Nick Evans'''. Roedd e'n beintiwr hunanddysgedig. Dylanwadwyd ei waith gan ei ddaliadau ysbrydol fel [[Pentecostiaeth|Pentecostiad]].&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Steven Felix|title=Pentecostal Aesthetics: Theological Reflections in a Pentecostal Philosophy of Art and Aesthetics|publisher=Brill|year=2015|isbn=9789004291621|page=85|language=en}}&lt;/ref&gt;

Cafodd Evans ei eni yn [[Aberdâr]], [[Rhondda Cynon Taf]].&lt;ref name=&quot;Wakelin&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/news/2004/mar/15/guardianobituaries.artsobituaries|title=Nicholas Evans|date=9 Chwefror 2004|last=Peter Wakelin|website=The Guardian|access-date=8 Awst 2022|language=en}}&lt;/ref&gt; Cydnabuwyd dawn Evans mewn arlunio gan un o'i athrawon ysgol gynradd. Rhoddodd y gorau iddi ar ôl ychydig, fodd bynnag, am nad oedd e'n gallu fforddio prynu papur.&lt;ref name=&quot;Obit&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/nicholas-evans-37962.html|title=Nicholas Evans|date=9 Chwefror 2004|website=The Independent|last=Meic Stephens|access-date=8 Awst 2022|language=en}}&lt;/ref&gt; Dechreuodd weithio fel glöwr,&lt;ref name=&quot;Wakelin&quot; /&gt; ond ni pharhaodd hyn ond am dair blynedd, yn dilyn marwolaeth ei dad yn 1923, a effeithiodd yn fawr ar Evans.&lt;ref name=&quot;Things&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/wales/radiowales/sites/allthingsconsidered/updates/20100613.shtml|title=Nicholas Evans - Pilgrim &amp; Painter|date=13 Mehefin 2010|website=BBC Wales - Radio Wales}}&lt;/ref&gt; Roedd ei fam hefyd wedi gweithio yn y pyllau glo.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Russell Davies|title=People, Places and Passions: A Social History of Wales and the Welsh 18701948 Volume 1|publisher=University of Wales Press|year=2015|isbn=9781783162383|page=151|language=en}}&lt;/ref&gt;

Dychwelodd Evans i hobi ei blentyndod o arlunio yn ei chwedegau, ar ôl ymddeol. Arddangoswyd ei waith yn 1972.&lt;ref name=&quot;Wakelin&quot;/&gt; Yn 1978, yn 71 oed, cynhaliodd arddangosfa unigol yn Oriel [[Caerdydd]]. Yn dilyn yr ymateb cadarnhaol arweiniodd hyn at arddangosfa arall, mewn oriel yn [[Mayfair]] [[Llundain]].  

Ceir ei luniau mewn sawl oriel gyhoeddus, gan gynnwys y [[Tate Modern]] ac [[Oriel Gelf Glynn Vivian]] [[Abertawe]]. Yn 1987 cydweithiodd gyda'i ferch, Rhoda, i gynhyrchu llyfr am ei gelfyddyd. &lt;ref&gt;''Symphonies in Black'' (1987) by Rhoda Evans. {{ISBN|978-0862431358}}&lt;/ref&gt;

Bu farw Evans yn 2004 yn 96 oed.&lt;ref name=&quot;Things&quot;/&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{DEFAULTSORT:Evans, Nicholas}}
[[Categori:Arlunwyr Cymreig yr 20fed ganrif]]
[[Categori:Genedigaethau 1907]]
[[Categori:Marwolaethau 2004]]
[[Categori:Pobl o Aberdâr]]</text>
      <sha1>5mpr45ejlldfvr3vysijon2joq1oj28</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Twrnamaint gron</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299051</id>
    <revision>
      <id>11101823</id>
      <parentid>11101792</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T15:27:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stefanik</username>
        <id>413</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rownd Sengl */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5017" xml:space="preserve">[[File:Round-robin tournament_10teams_en.png|bawd|upright=1.5|Enghraifft o dwrnamaint robin goch gyda deg tîm yn cymryd rhan]]
Mae'r system '''twrnamaint Gron''' neu '''gornest gron'''&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://geiriaduracademi.org/?roundrobin |publisher=[[Geiriadur yr Academi]] |title==Round Robin |year=2022}}&lt;/ref&gt;, '''twrnamaint pawb yn erbyn pawb''' neu'r '''system gynghrair''' yn system o gystadlu, fel arfer chwaraeon, lle mae'r holl gyfranogwyr yn wynebu ei gilydd ar nifer cyson o achlysuron (fel arfer un neu ddau) gêm.&lt;ref name=&quot;Webster&quot;&gt;''Webster's Third New International Dictionary of the English Language, Unabridged'' (1971, G. &amp; C. Merriam Co), p.1980.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ref-book|title = Official Lawn Tennis Bulletin|last = Orcutt|name = William Dana| publisher = The Editors|year = 1895|place = Nova York|pages = 1, 3|volum = 2|url = https://books.google.cat/books/about/Official_Lawn_Tennis_Bulletin.html?id=s7gsAAAAYAAJ}}&lt;/ref&gt; 

==Enwau amgen==
[[File:Premier League Trophy at Manchester's National Football Museum (Ank Kumar) 02.jpg|thumb|250px|Mae [[Uwch Gynghrair Lloegr]], y &quot;Premier League&quot; yn enghraifft enwog o dwrnamaint gron lle bydd pob tîm yn chwarae ei gilydd ddwy waith, cartref ac oddi cartref]]
Fe'i gelwir hefyd gan yr enwau [[Saesneg]] ''round-robin'' neu ''all-play-all''. Rhag ofn i'r cyfranogwyr wynebu ei gilydd ddwywaith, mae'n dwrnamaint rownd ddwbl. Mae'r term &quot;rownd-robin&quot; yn deillio o'r term [[Ffrangeg]] ''ruban'', sy'n golygu &quot;rhuban&quot;. Dros gyfnod hir o amser, cafodd y term ei lygru a'i idiomu i ''robin''.&lt;ref&gt;{{Cite book|title = Standardizing Terminology for Better Communication: Practice, Applied Theory, and Results|date = 1993|editor1-last = Strehlov|editor1-first = Richard A|editor2-last = Wright|editor2-first = Sue Ellen|volume = 1166|isbn = 0-8031-1493-1|pages = 336–337|publisher = ASTM}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title = [[Brewer's Dictionary of Phrase &amp; Fable]]|publisher = Harper &amp; Brother Publishers|location = New York|pages = 786}}&lt;/ref&gt;

==Defnydd==
Defnyddir y system hon mewn cynghreiriau pêl-droed cenedlaethol ac yn ystod camau rhagarweiniol cystadlaethau rhyngwladol megis [[Cwpan Pêl-droed y Byd]]. Mae hefyd yn gyffredin mewn [[gwyddbwyll]] lle cafodd ei ddefnyddio gyntaf&lt;ref&gt;''The Oxford Companion to Chess'', 1984, p. 10&lt;/ref&gt; yn ystod twrnameintiau a chwaraewyd yn Llundain yn 1851 a 1862. Yn ddiweddar, mae wedi cael ei ddefnyddio eto ym Mhencampwriaethau Gwyddbwyll y Byd 2005 a 2007.

Mae'r safle terfynol fel arfer yn seiliedig ar nifer yr enillion a'r gemau tynnu, er bod systemau eraill yn bosibl.

Mewn rhai cwpanau rhyngwladol pwysig - megis [[Cwpan Pêl-droed y Byd]] a [[Cynghrair y Pencampwyr UEFA|Chynghrair Pencampwyr UEFA]] - defnyddir system dau gam. Yn y cam gyntaf, rhennir y timau yn grwpiau o ychydig o aelodau, pedwar fel arfer, sy'n wynebu ei gilydd mewn system o bawb yn erbyn pawb. Mae'r timau gorau ym mhob grŵp yn symud ymlaen i'r ail gam, sydd fel arfer yn ddileu uniongyrchol.

==Labelau==
===Rownd Sengl===
Mewn un rownd, mae pob tîm yn chwarae pob gwrthwynebydd yn union unwaith. Ni fydd unrhyw gemau dychwelyd yn cael eu chwarae. 

Yn seiliedig ar ffurfio rownd syml gyda choes dychwelyd, mae chwaraeon amrywiol hefyd yn cyfeirio at ddull cystadleuaeth sy'n cynnwys coes dychwelyd fel rownd sengl.

Mae nifer y cyfranogwyr mewn un rownd yn aml yn od fel bod gan bob cyfranogwr hawliau cartref yr un nifer o weithiau. Yng ngham grŵp un rownd Cwpan UEFA tan 2009, roedd gan bob grŵp bum cyfranogwr felly. Os yw nifer y cyfranogwyr yn gyfartal, bydd hanner yn chwarae gartref yn amlach, tra bydd yr hanner arall yn chwarae i ffwrdd fwy nag unwaith. Eithriadau i hyn yw digwyddiadau fel Pencampwriaeth Pêl-droed Ewrop , lle mai dim ond un gwesteiwr sydd fel arfer ac mae nifer y cyfranogwyr yn y grŵp felly yn amherthnasol i gyfraith cartref.

===Rownd dwbl===
Mae rownd dyblau yn cynnwys dwy rownd sengl. Fel nad oes rhaid i un oedi ym mhob rownd, mae nifer y cyfranogwyr mewn twrnamaint rownd dwbl fel arfer yn gyfartal. Dyma'r drefn welir mewn cynghreiriau [[Pêl-droed|pêl-droed]] neu [[rygbi]] megis [[Uwch Gynghrair Cymru|Uwch Gynghrair Pêl-droed Cymru]].

Mewn rhai chwaraeon (e.e. [[hoci iâ]]), mae’r term yn cyfeirio at ddwy rownd sengl gyda gêm dychwelyd. Yna, mewn rownd dyblau, mae pob tîm yn chwarae pob gwrthwynebydd bedair gwaith , mewn dwy gêm gartref a dwy gêm oddi cartref. O hyn, gellir cyfrifo nifer y gemau fesul tîm mewn rownd dyblau trwy luosi nifer y gwrthwynebwyr â 4.

==Dolenni allannol==
*[https://www.devenezia.com/downloads/round-robin/index.html Round Robin Tournament Scheduling] dolen i amserlenni 
*[https://www.skakistis.gr/livegames/roundrobin.htm Tablau system twrnamaint gron (Sgorio - Rhaglennu)]
*[http://erasabletournamentbrackets.com/round-robin-tournament-brackets.htm Bracedi Twrnamaint Gron am ddim i'w hargraffu]

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau|2}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{eginyn chwaraeon}}

[[Categori:Chwraeon]]
[[Categori:Gemau]]</text>
      <sha1>qhnrw5qqyfq2tt8nwk9x6k3mxcg1d77</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kaakkum Karangal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299053</id>
    <revision>
      <id>11101812</id>
      <timestamp>2022-08-15T14:21:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}  Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]] a chyfansoddwyd y gerddoria...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2837" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd [[The Sound of Music]] sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. &lt;!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --&gt;&lt;br /&gt;Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:&lt;br /&gt; &lt;ul&gt;{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q4647628|P166|format=&lt;li&gt;%p[%r][&lt;ul&gt;&lt;li&gt;%q&lt;/li&gt;&lt;/ul&gt;]&lt;/li&gt;}}&lt;/ul&gt; 
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}

==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>enwsi4y6p5z80l0otb4amjaahh85tqg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101813</id>
      <parentid>11101812</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:23:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Dwylo'n Helpu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2857" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' (''Dwylo'n Helpu'') a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd [[The Sound of Music]] sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. &lt;!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --&gt;&lt;br /&gt;Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:&lt;br /&gt; &lt;ul&gt;{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q4647628|P166|format=&lt;li&gt;%p[%r][&lt;ul&gt;&lt;li&gt;%q&lt;/li&gt;&lt;/ul&gt;]&lt;/li&gt;}}&lt;/ul&gt; 
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}

==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>d8zdps5pv8mwg6vdhhnsvfb9pzpmyp3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101814</id>
      <parentid>11101813</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:23:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>34804</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3759" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' (''Dwylo'n Helpu'') a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd [[The Sound of Music]] sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. &lt;!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --&gt;&lt;br /&gt;Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:&lt;br /&gt; &lt;ul&gt;{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q4647628|P166|format=&lt;li&gt;%p[%r][&lt;ul&gt;&lt;li&gt;%q&lt;/li&gt;&lt;/ul&gt;]&lt;/li&gt;}}&lt;/ul&gt; 
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}

==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! Ffilm
! Delwedd
! Gwlad
! Iaith wreiddiol
! dyddiad
|-
| ''[[:d:Q4682521|Adhey Kangal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q4752500|Anbe Aaruyire]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1975-01-01
|-
| ''[[:d:Q4838034|Babu]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q4900548|Bhadrakali]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1976-12-10
|-
| ''[[:d:Q4901185|Bharatha Vilas]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1973-01-01
|-
| ''[[:d:Q5252603|Deiva Magan]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1969-01-01
|-
| ''[[:d:Q5285999|Do Dilon Ki Dastaan]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q6073977|Iru Malargal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q6735930|Main Bhi Ladki Hoon]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1964-01-01
|-
| ''[[:d:Q1567418|Teri Kasam]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1982-01-01
|}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>da975r7yqjcupbc4mfiyibsb4dhc8jo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101815</id>
      <parentid>11101814</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:24:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Cyfarwyddwr */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3394" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' (''Dwylo'n Helpu'') a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd [[The Sound of Music]] sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang.
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}

==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! Ffilm
! Delwedd
! Gwlad
! Iaith wreiddiol
! dyddiad
|-
| ''[[:d:Q4682521|Adhey Kangal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q4752500|Anbe Aaruyire]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1975-01-01
|-
| ''[[:d:Q4838034|Babu]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q4900548|Bhadrakali]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1976-12-10
|-
| ''[[:d:Q4901185|Bharatha Vilas]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1973-01-01
|-
| ''[[:d:Q5252603|Deiva Magan]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1969-01-01
|-
| ''[[:d:Q5285999|Do Dilon Ki Dastaan]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q6073977|Iru Malargal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q6735930|Main Bhi Ladki Hoon]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1964-01-01
|-
| ''[[:d:Q1567418|Teri Kasam]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1982-01-01
|}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>ivoxcfh9vackw77ahw37766sngrer5t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101816</id>
      <parentid>11101815</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:24:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>it</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3398" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' (''Dwylo'n Helpu'') a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Sound of Music]]'' sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang.
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}

==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! Ffilm
! Delwedd
! Gwlad
! Iaith wreiddiol
! dyddiad
|-
| ''[[:d:Q4682521|Adhey Kangal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q4752500|Anbe Aaruyire]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1975-01-01
|-
| ''[[:d:Q4838034|Babu]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q4900548|Bhadrakali]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1976-12-10
|-
| ''[[:d:Q4901185|Bharatha Vilas]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1973-01-01
|-
| ''[[:d:Q5252603|Deiva Magan]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1969-01-01
|-
| ''[[:d:Q5285999|Do Dilon Ki Dastaan]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q6073977|Iru Malargal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q6735930|Main Bhi Ladki Hoon]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1964-01-01
|-
| ''[[:d:Q1567418|Teri Kasam]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1982-01-01
|}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>ots7hb8m1hitpdsn8nx4zuhlb2aygif</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cecil Griffiths</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299054</id>
    <revision>
      <id>11101817</id>
      <timestamp>2022-08-15T14:36:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Infobox sportsperson | name           = Cecil Redvers Griffiths | image          = Cecil Griffiths 1922b.jpg | image_size     =  | caption        =  | fullname       =  | nickname       =  | nationality    =  | birth_date     = {{birth date|1910|02|18|df=y}} | birth_place    = [[Castell-nedd]], [[Cymru]] | death_date     = {{death date and age|1945|4|11|1910|2|18|df=yes}}&lt;ref&gt;{{cite web| url=https://www.olympedia.org/athletes/69093 |title=Cecil Gri...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4680" xml:space="preserve">{{Infobox sportsperson
| name           = Cecil Redvers Griffiths
| image          = Cecil Griffiths 1922b.jpg
| image_size     = 
| caption        = 
| fullname       = 
| nickname       = 
| nationality    = 
| birth_date     = {{birth date|1910|02|18|df=y}}
| birth_place    = [[Castell-nedd]], [[Cymru]]
| death_date     = {{death date and age|1945|4|11|1910|2|18|df=yes}}&lt;ref&gt;{{cite web| url=https://www.olympedia.org/athletes/69093 |title=Cecil Griffiths |website=Olympedia.org}}&lt;/ref&gt;
| death_place    = [[Llundain]], [[Lloegr]]
| height         =
| weight         = 
| country        = Cymru
| sport          = [[Athletau]]
| event          = [[400m]]
| club = Surrey Athletics Club
| medaltemplates =

{{MedalCountry|{{GBR}}}}
{{Medal|Gold|[[Gemau Olympaidd yr Haf 1920|Antwewrp 1920]]|4x400m}}
| updated        = 15 Awst 2022
}}
Athletwr o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Cecil Redvers Griffiths''' (18 Chwefror 1900 – 11 Ebrill 1945). Llwyddodd i ennill medal aur yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 1920|Ngemau Olympaidd yr Haf 1920]] ond cafodd ei wahardd rhag cystadlu yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924|Ngeamu Olympaidd yr Haf 1924]] yn dilyn dyfarniad ei fod wedi cystadlu yn broffesiynol yn gynharach yn ei yrfa.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/69093 |title=Cecil Griffiths |work=Olympedia |access-date=15 July 2021}}&lt;/ref&gt;

==Bywyd cynnar==
Griffiths oedd y pumed plentyn allan o chwech i Benjamin a Sarah Griffiths. Roedd Benjamin yn aelod o bwyllgor [[Clwb Rygbi Castell-nedd]] ac roedd Cecil yn asgellwr addawol i'r timau iau cyn dechrau'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]].&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hanna|first=John|title=Only Gold Matters: Cecil Griffiths, The Exiled Olympic Champion|year=2014|page=14|publisher=Chequered Flag Publishing|isbn=978-0-9569460-5-8}}&lt;/ref&gt;

Ar ôl gadael ysgol dechreuodd Griffiths weithio yng ngorsaf drennau Castell Nedd a phan gyrhaeddodd ei benblwydd yn 18 mlwydd oed ymunodd â'r Queen's Westminsters, catrawd [[Byddin Diriogaethol]] yn Llundain.

==Athletics career==
Dechreuodd Griffiths redeg mewn cystadlaethau athletau tra'n y fyddin gan ennill ras y 440 llath Rhyng-Wasanaethol ym 1918 yn Stadiwm Stamford Bridge &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hanna|first=John|title=Only Gold Matters: Cecil Griffiths, The Exiled Olympic Champion|year=2014|page=38|publisher=Chequered Flag Publishing|isbn=978-0-9569460-5-8}}&lt;/ref&gt;. Wedi diwedd y Rhyfel ymunodd Griffiths â Chlwb Athletau Surrey a gwnaeth ei ymddangosiad cyntaf ym Mhencampwriaethau'r Gymdeithas Athletau Amatur (AAA) ym 1919 gan orffen yn drydydd yn y ras dros 440 llath. Wedi gorffen yn drydydd eto ym 1920 cafodd ei ddewis ar gyfer tîm Prydain Fawr ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 1920|Ngemau Olympaidd yr Haf 1920]].

Gwnaeth ei unig ymddangosiad yn y [[Gemau Olympaidd]] ar y cymal agoriadol o'r Ras Gyfnewid 4x400 metr wrth i Brydain ennil y fedal aur.&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.olympic.org/content/olympic-athletes/generic-athlete-page/?athleteid=53283|title=Cecil Richmond Griffiths|publisher=Olympic Movement|access-date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt; Roedd hefyd wedi ei ddewis i gynrychioli Prydain yn y 400 metr ond bu rhaid iddo dynnu yn ôl oherwydd salwch.&lt;ref name=sr&gt;[https://web.archive.org/web/20200418040113/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/gr/cecil-griffiths-1.html Cecil Griffiths]. sports-reference.com&lt;/ref&gt;

Ym 1921 llwyddodd Griffiths i dorri'r record Gymreig yn y 220 llath a'r 440 llath&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.welshathletics.org/about-us/our-history/hall-of-fame/cecil-griffiths.aspx|title=Cecil Griffiths|publisher=Welsh Athletics|access-date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt; cyn troi ei sylw at redeg dros 880 llath y flwyddyn ganlynol. Torrodd y record Gymreig dros 880 llath ym 1922 a cipiodd Berncampwriaeth y AAA ym 1923 a 1925.&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.gbrathletics.com/bc/bc2.htm|title=British Athletics Championships 1919-1939|publisher=GBR Athletics|access-date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt;

Cafodd Griffiths ei wahardd gan y Ffederasiwn Athletau Amatur Rhyngwladol am hawlio arian gwobr mewn nifer o rasys yng Nghastell Nedd ac Abertawe ym 1917.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hanna|first=John|title=Only Gold Matters: Cecil Griffiths, The Exiled Olympic Champion|year=2014|page=153 | publisher=Chequered Flag Publishing|isbn=978-0-9569460-5-8}}&lt;/ref&gt; Fel athlwtwr proffesiynol cafodd ei wahardd rhag rhedeg mewn cystadlaethau rhyngwladol ac o'r herwydd nod oedd yn gymwys ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] lle byddai'n debygol o fod wedi cystadlu yn y 800 metr a'r ras gyfnewid 4x400.


==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}

[[Categori: Genedigaethau 1900]]
[[Categori: Marwolaethau 1945]]
[[Categori: Gemau Olympaidd yr Haf 1920| ]]</text>
      <sha1>6zi30ss8j2hqo39zafvmdlmn2vvmb8a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101818</id>
      <parentid>11101817</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T14:37:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blogdroed</username>
        <id>20543</id>
      </contributor>
      <comment>/* Athletics career */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4677" xml:space="preserve">{{Infobox sportsperson
| name           = Cecil Redvers Griffiths
| image          = Cecil Griffiths 1922b.jpg
| image_size     = 
| caption        = 
| fullname       = 
| nickname       = 
| nationality    = 
| birth_date     = {{birth date|1910|02|18|df=y}}
| birth_place    = [[Castell-nedd]], [[Cymru]]
| death_date     = {{death date and age|1945|4|11|1910|2|18|df=yes}}&lt;ref&gt;{{cite web| url=https://www.olympedia.org/athletes/69093 |title=Cecil Griffiths |website=Olympedia.org}}&lt;/ref&gt;
| death_place    = [[Llundain]], [[Lloegr]]
| height         =
| weight         = 
| country        = Cymru
| sport          = [[Athletau]]
| event          = [[400m]]
| club = Surrey Athletics Club
| medaltemplates =

{{MedalCountry|{{GBR}}}}
{{Medal|Gold|[[Gemau Olympaidd yr Haf 1920|Antwewrp 1920]]|4x400m}}
| updated        = 15 Awst 2022
}}
Athletwr o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Cecil Redvers Griffiths''' (18 Chwefror 1900 – 11 Ebrill 1945). Llwyddodd i ennill medal aur yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 1920|Ngemau Olympaidd yr Haf 1920]] ond cafodd ei wahardd rhag cystadlu yng [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924|Ngeamu Olympaidd yr Haf 1924]] yn dilyn dyfarniad ei fod wedi cystadlu yn broffesiynol yn gynharach yn ei yrfa.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/69093 |title=Cecil Griffiths |work=Olympedia |access-date=15 July 2021}}&lt;/ref&gt;

==Bywyd cynnar==
Griffiths oedd y pumed plentyn allan o chwech i Benjamin a Sarah Griffiths. Roedd Benjamin yn aelod o bwyllgor [[Clwb Rygbi Castell-nedd]] ac roedd Cecil yn asgellwr addawol i'r timau iau cyn dechrau'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]].&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hanna|first=John|title=Only Gold Matters: Cecil Griffiths, The Exiled Olympic Champion|year=2014|page=14|publisher=Chequered Flag Publishing|isbn=978-0-9569460-5-8}}&lt;/ref&gt;

Ar ôl gadael ysgol dechreuodd Griffiths weithio yng ngorsaf drennau Castell Nedd a phan gyrhaeddodd ei benblwydd yn 18 mlwydd oed ymunodd â'r Queen's Westminsters, catrawd [[Byddin Diriogaethol]] yn Llundain.

==Gyrfa athletau==
Dechreuodd Griffiths redeg mewn cystadlaethau athletau tra'n y fyddin gan ennill ras y 440 llath Rhyng-Wasanaethol ym 1918 yn Stadiwm Stamford Bridge &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hanna|first=John|title=Only Gold Matters: Cecil Griffiths, The Exiled Olympic Champion|year=2014|page=38|publisher=Chequered Flag Publishing|isbn=978-0-9569460-5-8}}&lt;/ref&gt;. Wedi diwedd y Rhyfel ymunodd Griffiths â Chlwb Athletau Surrey a gwnaeth ei ymddangosiad cyntaf ym Mhencampwriaethau'r Gymdeithas Athletau Amatur (AAA) ym 1919 gan orffen yn drydydd yn y ras dros 440 llath. Wedi gorffen yn drydydd eto ym 1920 cafodd ei ddewis ar gyfer tîm Prydain Fawr ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 1920|Ngemau Olympaidd yr Haf 1920]].

Gwnaeth ei unig ymddangosiad yn y [[Gemau Olympaidd]] ar y cymal agoriadol o'r Ras Gyfnewid 4x400 metr wrth i Brydain ennil y fedal aur.&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.olympic.org/content/olympic-athletes/generic-athlete-page/?athleteid=53283|title=Cecil Richmond Griffiths|publisher=Olympic Movement|access-date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt; Roedd hefyd wedi ei ddewis i gynrychioli Prydain yn y 400 metr ond bu rhaid iddo dynnu yn ôl oherwydd salwch.&lt;ref name=sr&gt;[https://web.archive.org/web/20200418040113/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/gr/cecil-griffiths-1.html Cecil Griffiths]. sports-reference.com&lt;/ref&gt;

Ym 1921 llwyddodd Griffiths i dorri'r record Gymreig yn y 220 llath a'r 440 llath&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.welshathletics.org/about-us/our-history/hall-of-fame/cecil-griffiths.aspx|title=Cecil Griffiths|publisher=Welsh Athletics|access-date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt; cyn troi ei sylw at redeg dros 880 llath y flwyddyn ganlynol. Torrodd y record Gymreig dros 880 llath ym 1922 a cipiodd Berncampwriaeth y AAA ym 1923 a 1925.&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.gbrathletics.com/bc/bc2.htm|title=British Athletics Championships 1919-1939|publisher=GBR Athletics|access-date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt;

Cafodd Griffiths ei wahardd gan y Ffederasiwn Athletau Amatur Rhyngwladol am hawlio arian gwobr mewn nifer o rasys yng Nghastell Nedd ac Abertawe ym 1917.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hanna|first=John|title=Only Gold Matters: Cecil Griffiths, The Exiled Olympic Champion|year=2014|page=153 | publisher=Chequered Flag Publishing|isbn=978-0-9569460-5-8}}&lt;/ref&gt; Fel athlwtwr proffesiynol cafodd ei wahardd rhag rhedeg mewn cystadlaethau rhyngwladol ac o'r herwydd nod oedd yn gymwys ar gyfer [[Gemau Olympaidd yr Haf 1924]] lle byddai'n debygol o fod wedi cystadlu yn y 800 metr a'r ras gyfnewid 4x400.

==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau}}

[[Categori: Genedigaethau 1900]]
[[Categori: Marwolaethau 1945]]
[[Categori: Gemau Olympaidd yr Haf 1920| ]]</text>
      <sha1>ce8h9tuqyhqy2x9wdqt9oca769lb6ih</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach Fach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299055</id>
    <redirect title="Gwyach fach" />
    <revision>
      <id>11101836</id>
      <timestamp>2022-08-15T16:29:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Symudwyd y dudalen [[Gwyach Fach]] i [[Gwyach fach]] gan Craigysgafn dros y ddolen ailgyfeirio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach fach]]</text>
      <sha1>halaraofc1pb4vmxodoa6l0z1okwooh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach Gorniog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299056</id>
    <redirect title="Gwyach gorniog" />
    <revision>
      <id>11101852</id>
      <timestamp>2022-08-15T16:50:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Symudwyd y dudalen [[Gwyach Gorniog]] i [[Gwyach gorniog]] gan Craigysgafn dros y ddolen ailgyfeirio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach gorniog]]</text>
      <sha1>m8o4yhx8gcfauoo34ifjukijj9nh7b8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach Fawr Gopog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299057</id>
    <redirect title="Gwyach fawr gopog" />
    <revision>
      <id>11101857</id>
      <timestamp>2022-08-15T16:55:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Symudwyd y dudalen [[Gwyach Fawr Gopog]] i [[Gwyach fawr gopog]] gan Craigysgafn dros y ddolen ailgyfeirio</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach fawr gopog]]</text>
      <sha1>ctoguyjvf4p6nkngv84biwbyjhh5iqb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gwyach Yddfddu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299058</id>
    <redirect title="Gwyach yddfddu" />
    <revision>
      <id>11101860</id>
      <timestamp>2022-08-15T16:57:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Gwyach Yddfddu]] i [[Gwyach yddfddu]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#ail-cyfeirio [[Gwyach yddfddu]]</text>
      <sha1>cwod5vu45kjhdru5ifhydw1kisd6fdo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tân Eglwys Abu Sefein</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299059</id>
    <revision>
      <id>11101868</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:15:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>#wici365</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2498" xml:space="preserve">{{Pethau| fetchwikidata=ALL }}
Ar [[14 Awst]] [[2022]], achoswyd [[tân]] gan ddiffyg trydanol yn [[Eglwys Goptaidd]] y Merthyr Abu Sefein, [[Giza]], ar gyrion [[Cairo]], [[yr Aifft]]. Bu farw 41 o bobl—gan gynnwys 18 o blant ac un o offeiriaid yr eglwys—ac anafwyd o leiaf 55 arall.&lt;ref name=ChristianPost/&gt;&lt;ref name=AJ-mourn/&gt; Bu farw'r mwyafrif o bobl o ganlyniad i anadlu mwg.&lt;ref name=AJ-killed/&gt;

Cychwynnodd y tân yn ystod gwasanaeth yr [[offeren]] ar fore'r Sul, tua 9 o'r gloch. Roedd tua 5,000 o [[Coptiaid|Goptiaid]] wedi ymgynnull i glywed y gwasanaeth.&lt;ref name=AJ-killed/&gt; Yn ôl Gweinyddiaeth Gartref yr Aifft, tarddiad y gwreichion a achosodd y tân oedd nam trydanol mewn [[peiriant tymheru]] ar lawr cyntaf yr eglwys.&lt;ref name=ChristianPost&gt;{{eicon en}} Anugrah Kumar, &quot;[https://www.christianpost.com/news/egypt-church-fire-kills-41-including-priest-and-children.html Fire at Coptic Church in Cairo kills at least 41, including priest and children]&quot;, ''The Christian Post'' (15 Awst 2022).&lt;/ref&gt; Datganodd offeiriad o eglwys gyfagos taw gorlwyth ar generadur yr eglwys, wedi [[toriad trydan]], a wnaeth achosi'r [[cylched pwt]].&lt;ref name=AJ-mourn/&gt; Yn ôl llygad-dystion, bu rhai pobl yn neidio allan o'r ffenestri ar loriau uchaf yr adeilad er mwyn dianc.&lt;ref name=AJ-killed&gt;{{eicon en}} &quot;[https://www.aljazeera.com/news/2022/8/14/several-killed-cairo-egypt-church-fire-health-ministry 41 killed in Egypt church fire, including many children]&quot;, [[Al-Jazeera]] (14 Awst 2022).&lt;/ref&gt;

Cyhuddwyd y gwasanaethau brys gan bobl leol o fod yn rhy hwyr i ymateb i'r argyfwng.&lt;ref name=ChristianPost/&gt; Ar nos y Sul, cafwyd [[angladd]]au mewn dwy eglwys arall yn Giza, ac ymgynulliodd cannoedd o bobl er cof am y meirw.&lt;ref name=AJ-mourn&gt;{{eicon en}} &quot;[https://www.aljazeera.com/news/2022/8/15/egyptians-mourn-41-killed-in-cairo-coptic-church-fire Egyptians mourn 41 killed in Cairo Coptic church fire]&quot;, [[Al Jazeera]] (15 Awst 2022).&lt;/ref&gt; Mynegwyd cydymdeimladau â'r gymuned Goptaidd gan [[Abdel Fattah el-Sisi]], Arlywydd yr Aifft; Ahmed el-Tayeb, Uchel Imam al-Azhar; ac [[António Guterres]], Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.&lt;ref name=AJ-mourn/&gt; Cyhoeddodd y llywodraeth byddai teuluoedd y meirw yn derbyn iawndal o 100,000&amp;nbsp;o&amp;nbsp;bunnoedd&amp;nbsp;Eifftaidd.&lt;ref name=AJ-killed/&gt;

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

[[Categori:2022 yn yr Aifft]]
[[Categori:Hanes y Coptiaid]]
[[Categori:Tanau]]
[[Categori:Trychinebau 2022]]
[[Categori:Trychinebau yn yr Aifft]]</text>
      <sha1>67637q5w48e1mg9m0yobi1iv4648nwe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Trychinebau 2022</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299060</id>
    <revision>
      <id>11101869</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:17:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>creu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="90" xml:space="preserve">[[Trychineb]]au [[2022]].

[[Categori:2022]]
[[Categori:Trychinebau yn ôl blwyddyn|2022]]</text>
      <sha1>g52d7im985jtj6xqj74e71d0fx0zibu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:2022 yn yr Aifft</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299061</id>
    <revision>
      <id>11101872</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>creu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="142" xml:space="preserve">{{prif-cat|2022 yn yr Aifft}}

[[Categori:2020au yn yr Aifft]]
[[Categori:2022 yn Affrica|Aifft, Yr]]
[[Categori:2022 yn ôl gwlad|Aifft, Yr]]</text>
      <sha1>1qfvs8ldvhp7fl9ovp61kmr76oq3ozl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Hanes y Coptiaid</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299062</id>
    <revision>
      <id>11101873</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:23:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>creu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="170" xml:space="preserve">Hanes y [[Coptiaid]].

[[Categori:Coptiaid]]
[[Categori:Hanes yr Aifft|Coptiaid]]
[[Categori:Hanes Cristnogaeth|Coptiaid]]
[[Categori:Hanes yn ôl grŵp ethnig|Coptiaid]]</text>
      <sha1>abb05t1or58o1k8nd4m2bhoqb2zf2ce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:2020au yn yr Aifft</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299063</id>
    <revision>
      <id>11101874</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>creu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="154" xml:space="preserve">{{prif-cat|2020au yn yr Aifft}}

[[Categori:2020au yn Affrica|Aifft, Yr]]
[[Categori:2020au yn ôl gwlad|Aifft, Yr]]
[[Categori:21ain ganrif yn yr Aifft]]</text>
      <sha1>5s4cii1os5qfhocqq8mdyz5gnwj22kh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:2022 yn Affrica</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299064</id>
    <revision>
      <id>11101875</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:39:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>creu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102" xml:space="preserve">{{prif-cat|2022 yn Affrica}}

[[Categori:2020au yn Affrica]]
[[Categori:2022 yn ôl cyfandir|Affrica]]</text>
      <sha1>ll2h02te36ajzi0xll7fryf7ebo3fnj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:2022 yn ôl cyfandir</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299065</id>
    <revision>
      <id>11101876</id>
      <timestamp>2022-08-15T18:40:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adda'r Yw</username>
        <id>251</id>
      </contributor>
      <comment>creu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="104" xml:space="preserve">{{gweler-cat|2022 yn ôl gwlad}}

[[Categori:2020au yn ôl cyfandir]]
[[Categori:2022| Cyfandir, yn ol]]</text>
      <sha1>45a1nmr3vrc3tc2vwbrt93l9rwaujc5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Triceratops</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299066</id>
    <revision>
      <id>11101879</id>
      <timestamp>2022-08-15T21:44:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2806:2F0:51C0:6AC3:18CB:2152:8F48:C167</ip>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Blwch tacson | name = ''Triceratops'' | amrediad_amseryddol = [[Cretasaidd]] Diweddar, {{Amrediad daearegol|68|66}} | delwedd = LA-Triceratops_mount-2.jpg | maint_delwedd = 245px | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Reptilia]]  | superordo = [[Dinosauria]] | ordo = [[Ornithischia]] | familia = [[Ceratopsidae]] | genus = '''''Triceratops''''' | species = '''''T. horridus''''' | enw_deuenwol = ''Triceratops horridus'' | awdur...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1201" xml:space="preserve">{{Blwch tacson
| name = ''Triceratops''
| amrediad_amseryddol = [[Cretasaidd]] Diweddar, {{Amrediad daearegol|68|66}}
| delwedd = LA-Triceratops_mount-2.jpg
| maint_delwedd = 245px
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Reptilia]] 
| superordo = [[Dinosauria]]
| ordo = [[Ornithischia]]
| familia = [[Ceratopsidae]]
| genus = '''''Triceratops'''''
| species = '''''T. horridus'''''
| enw_deuenwol = ''Triceratops horridus''
| awdurdod_deuenwol = ([[Othniel Charles Marsh|Marsh]], [[1889]])
}}

Genws o [[Deinosor|ddeinosor]] llysysol yw '''''Triceratops''''' a ymddangosodd gyntaf yn ystod cyfnod [[Maastrichtaidd]] hwyr y cyfnod [[Cretasaidd]] Diweddar, tua 68 miliwn o flynyddoedd yn ôl yn yr hyn sydd bellach yn [[Gogledd America|Ogledd America]]. Mae'n un o'r genera dinosoriaid di-adar olaf y gwyddys amdano, a daeth i ben yn nigwyddiad difodiant Cretasaidd-Paleogen 66 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Mae'r enw ''Triceratops'', sy'n llythrennol yn golygu 'wyneb tri chorn', yn deillio o'r geiriau [[Groeg]] tair- (τρί-) sy'n golygu 'tri', ''kéras'' (κέρας) sy'n golygu 'corn', a ''ṓps'' (ὤψ) sy'n golygu 'wyneb'.

{{eginyn deinosor}}

[[Categori:Deinosoriaid]]</text>
      <sha1>3c0bud9ixv3jjnn2szfliv13tnyfedd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Clogwyni Gwyn Dover</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299067</id>
    <revision>
      <id>11101889</id>
      <timestamp>2022-08-16T00:50:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} | sir = [[Swydd Caint]]&lt;br /&gt;([[Swyddi seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) }}  Rhan o arfordir [[Lloegr]] tua 8 milltir o hyd sy'n wynebu [[Culfor Dover]]  yw '''Clogwyni Gwyn Dover''' (Saesneg: '' White Cliffs of Dover'' ). Safant i'r dwyrain a'r gorllewin o ddinas [[Dover]] yng [[Caint|Nghaint]]. Maent yn 350 t...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1932" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} | sir = [[Swydd Caint]]&lt;br /&gt;([[Swyddi seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) }}

Rhan o arfordir [[Lloegr]] tua 8 milltir o hyd sy'n wynebu [[Culfor Dover]]  yw '''Clogwyni Gwyn Dover''' (Saesneg: '' White Cliffs of Dover'' ). Safant i'r dwyrain a'r gorllewin o ddinas [[Dover]] yng [[Caint|Nghaint]]. Maent yn 350 troedfedd (110m) o uchder ar eu pwynt uchaf. Fe'u ffurfiwyd lle mae'r [[Twyni Gogleddol]] wedi'u herydu gan y [[Môr Udd]].

Prynwyd darn o arfordir sy’n cwmpasu’r clogwyni gan [[yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol]] yn 2016. Mae’r clogwyni’n rhan o [[Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig]] ac yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]].

[[Delwedd:Dover cliffs, South Foreland Lighthouse (7961633780).jpg|bawd|350px|dim|Goleudy South Foreland ar ben y Clogwyni Gwyn i'r dwyrain o Dover]]

Mae gan y clogwyni olwg drawiadol. Maent wedi cael eu defnyddio'n aml fel symbol am [[Ynys Brydain]] fel cadarnle wrth iddynt edrych dros Gulfor Dover tuag at [[Ewrop|gyfandir Ewrop]]; maent yn ymddangos fel rhagfur yn erbyn goresgyniad. Yn y cyfnod cyn teithio awyr byddai'r fordaith o Dover y prif lwybr a ddefnyddid gan deithwyr i'r Cyfandir, a'r llinell wen o glogwyni oedd yr olygfa olaf  o'r hyn a gafodd teithwyr o Loegr, neu'r olygfa gyntaf a gawsant pan oeddynt yn dychwelyd.

[[Delwedd:Ford Madox Brown - The Last of England - Google Art Project.jpg|bawd|350px|dim|''The Last of England'' (&quot;Yr Olwg Olaf o Loegr&quot;, 1852/1855), paentiad gan Ford Madox Brown (1821–93). Mae pâr ifanc a’u plentyn yn ffarwelio â’u hen fywyd yn Lloegr wrth iddynt gychwyn ar y fordaith ansicr i Awstralia. Mae Clogwyni Gwyn Dover i'w gweld yn y cefndir.]]

[[Categori:Ardal Dover]]
[[Categori:Arfordiroedd Lloegr]]
[[Categori:Daearyddiaeth Caint]]
[[Categori:Symbolau cenedlaethol y Deyrnas Unedig]]</text>
      <sha1>jtfogspfoma4nhzdmy02zay72ixwz8z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101890</id>
      <parentid>11101889</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T00:51:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1927" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle | suppressfields = cylchfa | ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} | sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) }}

Rhan o arfordir [[Lloegr]] tua 8 milltir o hyd sy'n wynebu [[Culfor Dover]]  yw '''Clogwyni Gwyn Dover''' (Saesneg: '' White Cliffs of Dover'' ). Safant i'r dwyrain a'r gorllewin o ddinas [[Dover]] yng [[Caint|Nghaint]]. Maent yn 350 troedfedd (110m) o uchder ar eu pwynt uchaf. Fe'u ffurfiwyd lle mae'r [[Twyni Gogleddol]] wedi'u herydu gan y [[Môr Udd]].

Prynwyd darn o arfordir sy’n cwmpasu’r clogwyni gan [[yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol]] yn 2016. Mae’r clogwyni’n rhan o [[Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig]] ac yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]].

[[Delwedd:Dover cliffs, South Foreland Lighthouse (7961633780).jpg|bawd|350px|dim|Goleudy South Foreland ar ben y Clogwyni Gwyn i'r dwyrain o Dover]]

Mae gan y clogwyni olwg drawiadol. Maent wedi cael eu defnyddio'n aml fel symbol am [[Ynys Brydain]] fel cadarnle wrth iddynt edrych dros Gulfor Dover tuag at [[Ewrop|gyfandir Ewrop]]; maent yn ymddangos fel rhagfur yn erbyn goresgyniad. Yn y cyfnod cyn teithio awyr byddai'r fordaith o Dover y prif lwybr a ddefnyddid gan deithwyr i'r Cyfandir, a'r llinell wen o glogwyni oedd yr olygfa olaf  o'r hyn a gafodd teithwyr o Loegr, neu'r olygfa gyntaf a gawsant pan oeddynt yn dychwelyd.

[[Delwedd:Ford Madox Brown - The Last of England - Google Art Project.jpg|bawd|350px|dim|''The Last of England'' (&quot;Yr Olwg Olaf o Loegr&quot;, 1852/1855), paentiad gan Ford Madox Brown (1821–93). Mae pâr ifanc a’u plentyn yn ffarwelio â’u hen fywyd yn Lloegr wrth iddynt gychwyn ar y fordaith ansicr i Awstralia. Mae Clogwyni Gwyn Dover i'w gweld yn y cefndir.]]

[[Categori:Ardal Dover]]
[[Categori:Arfordiroedd Lloegr]]
[[Categori:Daearyddiaeth Caint]]
[[Categori:Symbolau cenedlaethol y Deyrnas Unedig]]</text>
      <sha1>nrtl5bkzg95eeyy6yx2d0sv12uzekgw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101906</id>
      <parentid>11101890</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T01:07:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1919" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle 
| suppressfields = cylchfa 
| ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} 
| gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} 
| sir = [[Caint]]&lt;br /&gt;([[Siroedd seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) 
}}

Rhan o arfordir [[Lloegr]] tua 8 milltir o hyd sy'n wynebu [[Culfor Dover]]  yw '''Clogwyni Gwyn Dover''' (Saesneg: '' White Cliffs of Dover'' ). Safant i'r dwyrain a'r gorllewin o ddinas [[Dover]] yng [[Caint|Nghaint]]. Maent yn 350 troedfedd (110m) o uchder ar eu pwynt uchaf. Fe'u ffurfiwyd lle mae'r [[Twyni Gogleddol]] wedi'u herydu gan y [[Môr Udd]].

Prynwyd darn o arfordir sy’n cwmpasu’r clogwyni gan [[yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol]] yn 2016. Mae’r clogwyni’n rhan o [[Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig]] ac yn [[Ardal Gadwraeth Arbennig]].

[[Delwedd:Dover cliffs, South Foreland Lighthouse (7961633780).jpg|bawd|350px|dim|Goleudy South Foreland ar ben y Clogwyni Gwyn i'r dwyrain o Dover]]

Mae gan y clogwyni olwg drawiadol. Fe'u defnyddir yn aml fel symbol am [[Ynys Brydain]] fel cadarnle wrth iddynt edrych dros Gulfor Dover tuag at [[Ewrop|gyfandir Ewrop]]; maent yn ymddangos fel rhagfur yn erbyn goresgyniad. Yn y cyfnod cyn teithio awyr byddai'r fordaith o Dover y prif lwybr a ddefnyddid gan deithwyr i'r Cyfandir, a'r llinell wen o glogwyni oedd yr olygfa olaf  o'r hyn a gafodd teithwyr o Loegr, neu'r olygfa gyntaf a gawsant pan oeddynt yn dychwelyd.

[[Delwedd:Ford Madox Brown - The Last of England - Google Art Project.jpg|bawd|350px|dim|''The Last of England'' (&quot;Yr Olwg Olaf o Loegr&quot;, 1852/1855), paentiad gan Ford Madox Brown (1821–93). Mae pâr ifanc a’u plentyn yn ffarwelio â’u hen fywyd yn Lloegr wrth iddynt gychwyn ar y fordaith ansicr i Awstralia. Mae Clogwyni Gwyn Dover i'w gweld yn y cefndir.]]

[[Categori:Ardal Dover]]
[[Categori:Arfordiroedd Lloegr]]
[[Categori:Daearyddiaeth Caint]]
[[Categori:Symbolau cenedlaethol y Deyrnas Unedig]]</text>
      <sha1>py57xguj6jhhqbz4i95i5ht3lcnz1m3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bangaru Manishi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299069</id>
    <revision>
      <id>11101942</id>
      <timestamp>2022-08-16T06:47:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>newydd</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2837" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]]. Cyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Sound of Music]]'' sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. &lt;!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --&gt;&lt;br /&gt;Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:&lt;br /&gt; &lt;ul&gt;{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q4647628|P166|format=&lt;li&gt;%p[%r][&lt;ul&gt;&lt;li&gt;%q&lt;/li&gt;&lt;/ul&gt;]&lt;/li&gt;}}&lt;/ul&gt; 
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}
==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>p6rllqppmo78k5zgjhkucnn21024txn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101943</id>
      <parentid>11101942</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T06:48:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>34804</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3739" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[A. C. Tirulokchandar]] yw '''''Kaakkum Karangal''''' a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1965. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd ''''' காக்கும் கரங்கள் ''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[India]]. Dosbarthwyd y ffilm gan AVM Productions. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Tamileg]]. Cyfansoddwyd y gerddoriaeth gan K. V. Mahadevan.

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw S. S. Rajendran. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1965. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Sound of Music]]'' sef ffilm fiwsical rhamantus a leolir yn [[Awstria]] yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], gan Robert Wise. Hyd at 2022 roedd o leiaf 6,100 o ffilmiau Tamileg wedi gweld golau dydd. 

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm A C Tirulokchandar ar 11 Mehefin 1930 yn Arcot a bu farw yn Chennai ar 2 Awst 1930. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1964 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. &lt;!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --&gt;&lt;br /&gt;Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:&lt;br /&gt; &lt;ul&gt;{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q4647628|P166|format=&lt;li&gt;%p[%r][&lt;ul&gt;&lt;li&gt;%q&lt;/li&gt;&lt;/ul&gt;]&lt;/li&gt;}}&lt;/ul&gt; 
{{clirio}}

==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}
==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd A. C. Tirulokchandar nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q4647628.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! Ffilm
! Delwedd
! Gwlad
! Iaith wreiddiol
! dyddiad
|-
| ''[[:d:Q4682521|Adhey Kangal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q4752500|Anbe Aaruyire]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1975-01-01
|-
| ''[[:d:Q4838034|Babu]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q4900548|Bhadrakali]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1976-12-10
|-
| ''[[:d:Q4901185|Bharatha Vilas]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1973-01-01
|-
| ''[[:d:Q5252603|Deiva Magan]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1969-01-01
|-
| ''[[:d:Q5285999|Do Dilon Ki Dastaan]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1985-01-01
|-
| ''[[:d:Q6073977|Iru Malargal]]''
| 
| [[India]]
| [[Tamileg]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q6735930|Main Bhi Ladki Hoon]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1964-01-01
|-
| ''[[:d:Q1567418|Teri Kasam]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1982-01-01
|}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
{{DEFAULTSORT:Kaakkum Karangal}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol o India]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Ffilmiau ffantasi canoloesol]]
[[Categori:Fflimiau 1965]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]</text>
      <sha1>g6n0yoqm0vo0s2p211m3firtezeq8ik</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101944</id>
      <parentid>11101943</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T06:50:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Wedi gwacáu'r dudalen yn llwyr</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aah (ffilm, 1953)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299070</id>
    <revision>
      <id>11101948</id>
      <timestamp>2022-08-16T08:34:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>newydd</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2723" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Raja Nawathe]] yw '''''Aah''''' a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1953. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd '''''आह''''' ac fe’i cynhyrchwyd gan Raj Kapoor yn India; y cwmni cynhyrchu oedd R. K. Films. Mae'n ffilm a ddosbarthwyd drwy [[fideo ar alwad]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Hindi]] a [[Tamileg]] a hynny gan Inder Raj Anand. Cyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Shankar–Jaikishan.
[[Delwedd:Aah (1953).webm|bawd|chwith|110px|Fideo o’r ffilm]]

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw Raj Kapoor, Nargis, Mukesh a Pran. Mae'r ffilm ''Aah (ffilm o 1953)'' yn 138 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. Gan fod y ffilm wedi ei chyhoeddi dros 95 mlynedd yn ôl, mae yn y [[parth cyhoeddus]].{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1953. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd [[Roman Holiday]] sy’n ffilm ramant Americanaidd gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] William Wyler. Hyd at 2022 roedd o leiaf wyth mil o ffilmiau Hindi wedi gweld golau dydd.

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Raja Nawathe ar 14 Hydref 1924 yn Ratnagiri a bu farw ym [[Mumbai]] ar 31 Gorffennaf 1988. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1948 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. 
{{clirio}}
==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}
==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd Raja Nawathe nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q7285507.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}

{{DEFAULTSORT:Aah (ffilm, 1953)}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Hindi]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Dramâu o India]]
[[Categori:Ffilmiau Hindi]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Dramâu]]
[[Categori:Fflimiau 1953]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]
[[Categori:Ffilmiau a ddosbarthwyd drwy fideo ar alwad]]</text>
      <sha1>kimwaebd66rx49ydnmf5o695if1f0y7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>11101949</id>
      <parentid>11101948</parentid>
      <timestamp>2022-08-16T08:35:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>34804</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3381" xml:space="preserve">{{Teitl italig}}
{{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }}

Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Raja Nawathe]] yw '''''Aah''''' a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1953. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd '''''आह''''' ac fe’i cynhyrchwyd gan Raj Kapoor yn India; y cwmni cynhyrchu oedd R. K. Films. Mae'n ffilm a ddosbarthwyd drwy [[fideo ar alwad]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol mewn [[Hindi]] a [[Tamileg]] a hynny gan Inder Raj Anand. Cyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Shankar–Jaikishan.
[[Delwedd:Aah (1953).webm|bawd|chwith|110px|Fideo o’r ffilm]]

Y prif actor/ion yn y ffilm hon yw Raj Kapoor, Nargis, Mukesh a Pran. Mae'r ffilm ''Aah (ffilm o 1953)'' yn 138 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. Gan fod y ffilm wedi ei chyhoeddi dros 95 mlynedd yn ôl, mae yn y [[parth cyhoeddus]].{{Cyfs ffilmiau}}

Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1953. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd [[Roman Holiday]] sy’n ffilm ramant Americanaidd gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] William Wyler. Hyd at 2022 roedd o leiaf wyth mil o ffilmiau Hindi wedi gweld golau dydd.

==Cyfarwyddwr==
Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Raja Nawathe ar 14 Hydref 1924 yn Ratnagiri a bu farw ym [[Mumbai]] ar 31 Gorffennaf 1988. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1948 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd bydeang. 
{{clirio}}
==Derbyniad==

{{Gwobrau ffilm ayb}}
{{Ffilmiau a enwebwyd}}
{{Incwm ffilmiau}}
{{clirio}}
==Gweler hefyd==
Cyhoeddodd Raja Nawathe nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol:
 
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?itemLabel  (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = &quot; &quot;) AS ?genres)
  (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication)
WHERE
{
  
  ?item wdt:P57 wd:Q7285507.                                                 # P57 =  film director
  OPTIONAL {
    ?item wdt:P136 ?genre.
    ?genre rdfs:label ?genre_label.
    FILTER((LANG(?genre_label)) = &quot;en&quot;)
  }
  OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. }
  SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language &quot;en&quot;. }
}
GROUP BY ?item ?itemLabel 
LIMIT 10
|sort=label
|columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad
|thumb=100
|links=
}}
{| class='wikitable sortable' style='width:100%'
! Ffilm
! Delwedd
! Gwlad
! Iaith wreiddiol
! dyddiad
|-
| [[Aah (ffilm, 1953)|Q300809]]
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]&lt;br/&gt;[[Tamileg]]
| 1953-01-01
|-
| ''[[:d:Q4866218|Basant Bahar]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1956-01-01
|-
| ''[[:d:Q4900721|Bhai-Bhai]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1970-01-01
|-
| ''[[:d:Q1554489|Gumnaam]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1965-01-01
|-
| ''[[:d:Q6747207|Manchali]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1973-01-01
|-
| ''[[:d:Q7148501|Patthar Ke Sanam]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1967-01-01
|-
| ''[[:d:Q7554738|Sohni Mahiwal]]''
| 
| [[India]]
| [[Hindi]]
| 1958-01-01
|}
{{Wikidata list end}}

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}

{{DEFAULTSORT:Aah (ffilm, 1953)}}
[[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Hindi]]
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] 
[[Categori:Ffilmiau du a gwyn o India]]
[[Categori:Dramâu o India]]
[[Categori:Ffilmiau Hindi]]
[[Categori:Ffilmiau Tamileg]]
[[Categori:Ffilmiau o India]]
[[Categori:Dramâu]]
[[Categori:Fflimiau 1953]]
[[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]]
[[Categori:Ffilmiau a ddosbarthwyd drwy fideo ar alwad]]</text>
      <sha1>gwj3o6fuzyphg9cf10tn5ethfh62miu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Ffilmiau du a gwyn yn ôl gwlad</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299071</id>
    <revision>
      <id>11101952</id>
      <timestamp>2022-08-16T09:09:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] [[Categori:Ffilmiau yn ôl gwlad]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">[[Categori:Ffilmiau du a gwyn]]
[[Categori:Ffilmiau yn ôl gwlad]]</text>
      <sha1>rvtulz0xva6qjn6arsbl57ek8fyw4fb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Ffilmiau du a gwyn o India</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299072</id>
    <revision>
      <id>11101953</id>
      <timestamp>2022-08-16T09:10:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ffilmiau du a gwyn yn ôl gwlad]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">[[Categori:Ffilmiau du a gwyn yn ôl gwlad]]</text>
      <sha1>p7stg533edq5jrn6k2z60uhxernrfgj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Ffilmiau yn ôl dull dosbarthu</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299073</id>
    <revision>
      <id>11101955</id>
      <timestamp>2022-08-16T09:14:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ffilmiau]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Categori:Ffilmiau]]</text>
      <sha1>q389z5uo51xzq2n1udpo5p6atvo17yu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categori:Ffilmiau a ddosbarthwyd drwy fideo ar alwad</title>
    <ns>14</ns>
    <id>299074</id>
    <revision>
      <id>11101956</id>
      <timestamp>2022-08-16T09:15:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Llywelyn2000</username>
        <id>796</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[Categori:Ffilmiau yn ôl dull dosbarthu]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">[[Categori:Ffilmiau yn ôl dull dosbarthu]]</text>
      <sha1>4agmhnyt8vu2re090p7952vigul77ad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Clawddponcen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299075</id>
    <revision>
      <id>11101964</id>
      <timestamp>2022-08-16T10:28:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Craigysgafn</username>
        <id>40536</id>
      </contributor>
      <comment>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '{{Gwybodlen lle | ynganiad  = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} | gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth | aelodcynulliad = {{Swits De Clwyd i enw'r AC}} | aelodseneddol = {{Swits De Clwyd i enw'r AS}} }}  Pentref yng [[Cymuned (Cymru)|nghymuned]] [[Corwen]], [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]] yw '''Clawddponcen'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://llyw.cymru/rhestr-o-enwau-lleoedd-safonol-cymru|title=Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru|date=13 H...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1620" xml:space="preserve">{{Gwybodlen lle
| ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}}
| gwleidyddiaeth = Gwleidyddiaeth
| aelodcynulliad = {{Swits De Clwyd i enw'r AC}}
| aelodseneddol = {{Swits De Clwyd i enw'r AS}}
}}

Pentref yng [[Cymuned (Cymru)|nghymuned]] [[Corwen]], [[Sir Ddinbych]], [[Cymru]] yw '''Clawddponcen'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://llyw.cymru/rhestr-o-enwau-lleoedd-safonol-cymru|title=Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru|date=13 Hydref 2021|website=Llywodraeth Cymru}}&lt;/ref&gt; neu '''Clawdd Poncen'''.&lt;ref&gt;[https://www.britishplacenames.uk/clawdd-poncen-denbighshire-sj074445#.Yvtsty8w1_g British Place Names]; adalwyd 16 Awst 2022&lt;/ref&gt; Saif tua 1.3 milltir (2.1 km) i'r gogledd-orllewin o dref Corwen, ar lan arall [[Afon Dyfrdwy]]. 

I'r gogledd o'r pentref mae stad ddiwydiannol Ty'n Llidiart, sy'n gartref i bencadlys [[Ifor Williams (Trelars)|Trelars Ifor Williams]], gwneuthurwr mawr o drelars a faniau ceffylau. Gwahanir ardal ddiwydiannol ac ardal breswyl y pentref gan ffordd y B5437, sy'n rhedeg tua'r gorllewin i groesffordd yr [[A5104]] am dref [[Rhuthun]] a phentref [[Llandegla]], ac i'r dwyrain tuag at bentref [[Carrog]].

Cynrychiolir yr ardal hon yn [[Senedd Cymru]] gan {{Swits De Clwyd i enw'r AC}}&lt;ref&gt;[https://senedd.cymru/dod-o-hyd-i-aelod-o-r-senedd/ Gwefan Senedd Cymru]&lt;/ref&gt; ac yn [[Senedd y Deyrnas Unedig|Senedd y DU]] gan {{Swits De Clwyd i enw'r AS}}.&lt;ref&gt;[https://members.parliament.uk//members/commons Gwefan Senedd y DU]&lt;/ref&gt;

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

{{Trefi Sir Ddinbych}}
{{eginyn Sir Ddinbych}}

[[Categori:Corwen]]
[[Categori:Pentrefi Sir Ddinbych]]</text>
      <sha1>827rrizo9l3e6rvtq4piq5c0nct5m8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Teyrnas Unedig</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299076</id>
    <redirect title="Y Deyrnas Unedig" />
    <revision>
      <id>11101972</id>
      <timestamp>2022-08-16T10:45:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mahagaja</username>
        <id>459</id>
      </contributor>
      <comment>Yn ailgyfeirio at [[Y Deyrnas Unedig]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Y Deyrnas Unedig]]</text>
      <sha1>qnk4ime632o98qc9gxsirpkccha5t8e</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>