Wicidestun cywikisource https://cy.wikisource.org/wiki/Hafan MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Arbennig Sgwrs Defnyddiwr Sgwrs Defnyddiwr Wicidestun Sgwrs Wicidestun Delwedd Sgwrs Delwedd MediaWici Sgwrs MediaWici Nodyn Sgwrs Nodyn Cymorth Sgwrs Cymorth Categori Sgwrs Categori Tudalen Sgwrs Tudalen Indecs Sgwrs Indecs TimedText TimedText talk Modiwl Sgwrs modiwl Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 2 3113 37539 37473 2022-08-03T19:24:32Z AlwynapHuw 1710 wikitext text/x-wiki Angen gwirio [[:Categori:Deleteme]] yn rheolaidd! ==Categoriau uwchlwytho comin== *Uploads by User:AlwynapHuw *Literature of Wales *Books from Wales *Poetry books from Wales *Poetry of Wales *History books from Wales *History of Wales by historic county‎ *Book covers from Wales‎ *Folklore of Wales *Mythology of Wales *Welsh National Assembly Acts *Welsh Parliament Acts *Biographical compilations *Christianity in Wales *Theologians from Wales *Undeb yr Annibynwyr Cymraeg *History of towns in Wales ==Cerdd== <nowiki><poem></nowiki></br> </br> <nowiki></poem></nowiki> <poem> Un dau tri Mam yn dal y pry </poem> ===Defnyddio Tabl === <nowiki>{| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:310px"</nowiki></br><nowiki>|<poem></nowiki><br>Text</br><nowiki></poem></nowiki></br> <nowiki>|}</nowiki> {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:350px" |<poem> Un dau tri Mam yn dal y pry </poem> |} ===Canoli=== <nowiki>{{center block|</nowiki><br><nowiki><poem></nowiki><br><nowiki></poem></nowiki><br><nowiki>}}</nowiki> <nowiki></br></nowiki> {{center block| <poem> Un dau tri Mam yn dal y pry </poem> }} ===Defnyddio indent i ganoli=== <nowiki>{{block indent|1=</nowiki><br> <nowiki><poem></nowiki></br> <nowiki></poem></nowiki> </br> <nowiki>}}</nowiki> {{block indent|1= <poem> Un dau tri Mam yn dal y pry </poem> }} Gwthio ymhellach i'r canol <nowiki>{{block indent|1=</nowiki></br> <nowiki>{{block indent|1=</nowiki></br> <nowiki><poem></nowiki> <nowiki>}}}}</nowiki> {{block indent|1= {{block indent|1= <poem> Un dau tri Mam yn dal y pry </poem> }}}} ac ati ==Canoli ac ati== <nowiki>{{Canoli| }}</nowiki> <nowiki>{{right|}}</nowiki> <nowiki>{{Underline|}}</nowiki> <nowiki>{{Div col}}</nowiki></br><nowiki>{{Div col end}}</nowiki> <nowiki>{{box|Fel y</br>gwelodd</br>Pwyll ryfeddod}}</nowiki> <nowiki>'''''</nowiki> <nowiki>{{Canoli|—————————————}}</nowiki> <nowiki>{{Canoli|——————}}</nowiki> <nowiki><s></nowiki><s>llinell</s><nowiki></s></nowiki> <nowiki>{{Sfrac|3|2}}</nowiki> yn rhoi {{Sfrac|3|2}} <nowiki>{{rule|height=4px}}</nowiki> {{rule|height=4px}} <nowiki>{{rule}}</nowiki> {{rule}} <nowiki>{{rule|height=4px}}{{rule}}</nowiki> {{rule|height=4px}}{{rule}} ==Priflythrenau == [[Defnyddiwr:AlwynapHuw/priflythrennau]] <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|55px]]}}LAIN o wlad ydyw yr hyn a elwir 'Rhwng y Ddwy Afon,' ar gwr De-Orllewinol Sir Feirionydd, oddentu deuddeng milldir o led, a deunaw neu ugain milldir o hyd, rhwng dwy afon, sef yr Afon Mawddach ac Afon Dyfi. Ymestyna o ran ei hyd o Lwyngwril i gwr uchaf Aberllyfeni, a'i lled o Arthog i Bennal. Amgylchynir y rhandir o du y Gorllewin gan ran o'r môr a elwir Cardigan Bay; o du y Dwyrain, gan Gadair Idris, a Llyn Tal-y-llyn; o du y Gogledd, gan yr Afon Mawddach, neu Afon yr Abermaw; o du y De, gan Afon Dyfi. Ac o'r tu arall i Afon Dyfi ==Linc i destun iaith arall== <nowiki>[[:en:The_Song_of_Hiawatha|Hiawatha'']]</nowiki> ==Cyfeiriadau== <nowiki>==Nodiadau==</nowiki> <nowiki><references/></nowiki> ==Dyfynnu== <nowiki>{{dyfyniad| }}</nowiki> {{dyfyniad|Yn golygu Defnyddiwr:AlwynapHuw}} neu <nowiki>{{quote| }}</nowiki> i hepgor y "" cyrliog glas {{quote|Yn golygu Defnyddiwr:AlwynapHuw}} ==Diwedd/Dechrau Adran== <nowiki>## Diwedd A ##</nowiki> <nowiki>## Dechrau B ##</nowiki> tosection="Diwedd A" fromsection="Dechrau B" <nowiki>==Nodiadau== <references/> </nowiki> ==Gorffen paragraff ar waelod tudalen== (ar linell newydd)¶ <br> ¶ <br> <nowiki>{{nop}}</nowiki> ===Gorffen pennill cerdd=== <nowiki></br></nowiki> ==Llyfrau i'w gwneud== Cyfeiriad at "Capelulo" a "Sioned” Winnie Parry yn [[Tudalen:William-Jones.djvu/114]] *[[Defnyddiwr:AlwynapHuw/Llyfrau]] ==Cynwys darlun o dudalen llyfr== [https://croptool.toolforge.org/? Crop Tool] <nowiki>[[File:image name|thumb|page=pageno]]</nowiki> <nowiki>[[File:Yn y Wlad.pdf|center|600px|page=36]]</nowiki> ==Ystadegau== [[https://phetools.toolforge.org/statistics.php]] 1 Chwef 2022 Rhif 44 4366 tud wedi eu prawf-ddarllen 5 Mawrth 2022 Rhif 41 5243 " 25 Ebrill 2022 Rhif 39 6985 " 13 Mai 2002 Rhif 39 7218 " 23 Mehefin Rhif 36 8379 " 5 Gorffennaf 2022 34 8877 ==Cyfieithiadau o waith Burns== {{center block| <poem> A Man’s a Man for a’ That Robert Burns Is there for honest Poverty That hings his head, an’ a’ that; The coward-slave, we pass him by, We dare be poor for a’ that! For a’ that, an’ a’ that. Our toils obscure an’ a’ that, The rank is but the guinea’s stamp, The Man’s the gowd for a’ that. What though on hamely fare we dine, Wear hoddin grey, an’ a that; Gie fools their silks, and knaves their wine; A Man’s a Man for a’ that: For a’ that, and a’ that, Their tinsel show, an’ a’ that; The honest man, tho’ e’er sae poor, Is king o’ men for a’ that. Ye see yon birkie ca’d a lord, Wha struts, an’ stares, an’ a’ that, Tho’ hundreds worship at his word, He’s but a coof for a’ that. For a’ that, an’ a’ that, His ribband, star, an’ a’ that, The man o’ independent mind, He looks an’ laughs at a’ that. A Prince can mak a belted knight, A marquis, duke, an’ a’ that! But an honest man’s aboon his might – Guid faith, he mauna fa’ that! For a’ that, an’ a’ that, Their dignities, an’ a’ that, The pith o’ Sense an’ pride o’ Worth Are higher rank than a’ that. Then let us pray that come it may, As come it will for a’ that, That Sense and Worth, o’er a’ the earth Shall bear the gree an’ a’ that. For a’ that, an’ a’ that, It’s comin yet for a’ that, That Man to Man the warld o’er Shall brithers be for a’ that. </poem> }} {{center block| <poem> MAE DYN YN DDYN, ER HYN OLL. Anhysbys A OES, am dlodi gonest bwn, Yn gwyro'i ben, a hyn oll? Y caethwas llwfr, awn heibio hwn, A meiddiwn fyw er hyn oll! Er hyn oll, a hyn oll, Ein lludded cudd, a hyn oll, Nid ydyw urdd ond argraff aur, Y dyn yw'r pwnc er hyn oll. Pa waeth, os cinio prin, yn flin, A siaced lwyd, a hyn oll; Caed ffol ei sidan, cnaf ei win, Mae'dyn yn ddyn er hyn oll; Er hyn oll, a hyn oll, Eu heurwe flug, a hyn oll; Y gonest ddyn, er pa mor dlawd, Yw brenin pawb er hyn oll. Chwi welwch draw'r ysgogyn balch, Yn syth ei drem, a hyn oll; Er cryma rhai wrth air y gwalch, Nid yw ond coeg, er hyn oll: Er hyn holl, a hyn oll, Ysnoden, aur, a hyn oll, Y dyn ag annibynol fryd, A syll a chwardd ar hyn oll. Geill brenin wneuthur marchog llawn, Ardalydd, dug, a hyn oll; Ond gonest ddyn, â chalon iawn, Sy fwy nas gall, er hyn oll! Er hyn oll, a hyn oll, Eu hurddas gwych, a hyn oll, Y synwyr cryf, a'r meddwl teg, Sy raddau uwch na hyn oll. Rho’wn lef y'nghyd, am ddod y pryd- A dod a wna, er hyn oll- Bydd synwyr clyd, tros wyneb byd, Yn dwyn y parch, a hyn oll; Er hyn oll, a hyn oll, Yn dod y mae, er hyn oll, Pan dros y byd, bydd dyn a dyn, Yn frawdol un, er hyn oll. </poem> }} </poem> }} {{center block| <poem> Auld Lang Syne — Robert Burns - 1759-1796 Should auld acquaintance be forgot, And never brought to mind? Should auld acquaintance be forgot, And auld lang syne! Chorus: For auld lang syne, my dear, For auld lang syne. We'll tak a cup o' kindness yet, For auld lang syne. And surely ye'll be your pint stowp! And surely I'll be mine! And we'll tak a cup o' kindness yet, For auld lang syne. Chorus We twa hae run about the braes, And pou'd the gowans fine; But we've wander'd mony a weary fit, Sin' auld lang syne. Chorus We twa hae paidl'd in the burn, Frae morning sun till dine; But seas between us braid hae roar'd Sin' auld lang syne. Chorus And there's a hand, my trusty fere! And gie's a hand o' thine! And we'll tak a right gude-willie waught, For auld lang syne. Chorus </poem> }} {{center block| <poem> HEN AMSER GYNT. Ieuan Glan Geirionydd Bu'n hoff i mi wrth deithio 'mhell, Gael groesaw âr fy hynt: Mil hoffach yw cael “henffych well,” Gan un fu'n Gyfaill gynt. BYRDON. Er mwyn yr amser gynt fy ffrynd, Yr hen amser gynt ; Cawn wydraid bach cyn canu'n iach Er mwyn yr amser gynt. Yn chwareu buom lawer tro, A'n penau yn. y gwynt, A phleser mawr yw cadw co' O'r hyfryd amser gynt.—Er mwyn, &c. Er dygwyddiadau fwy na rhi', Er gwario llawer punt, Er llawer coll ni chollais i Mo'r cof o'r amser gynt.—Er mwyn, &c. Tra curo'm calon dan fy mhron, Er mwyn ein hylon hynt, Tra carai'm gwlad, tra llygad llon,. Mi gofia'r amser gynt.— Er mwyn, &c. </poem> }} 83rnb22awndrw1fa8gkvsd301z7s1uz 0 3192 37512 13741 2022-08-03T16:21:02Z AlwynapHuw 1710 wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Iolo Morganwg, Bryn y Briallu.jpg|chwith|300px]] [[Delwedd:Proclaiming the 1941 National Eisteddfod, at Colwyn Bay (4365030641).jpg|bawd|300px]] {{center block| <poem> <big>Dyro Dduw dy nawdd,</big> <big>Ac yn nawdd, nerth,</big> <big>Ac yn nerth, deall,</big> <big>Ac yn neall, gwybod,</big> <big>Ac yng ngwybod, gwybod y cyfiawn,</big> <big>Ac yng ngwybod y cyfiawn, ei garu,</big> <big>Ac o garu, caru pob hanfod,</big> <big>Ac o bob hanfod caru Duw,</big> ::<big>Duw a phob daioni.</big> </poem> }} </br> [[Categori:Eisteddfod]] [[Categori:Iolo Morgannwg]] [[:en:Wikipedia:Druid's Prayer]] d7bxgecqbmurk1fz55o906yzfbv6gdz 104 10404 37542 19870 2022-08-03T19:32:39Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{Canoli|Rhagymadrodd}} {{Canoli|—————————————}} {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 7 crop).jpg|75px]]}} anwyd John Blackwell (Alun) mewn bwthyn ger y Wyddgrug yn 1797. Un o Langwm oedd ei fam—gwraig ddarbodus a meddylgar; a dilynai ei mab hi i'r seiat a'r Ysgol Sul, gan hynodi ei hun fel dysgwr adnodau ac adroddwr emynau. Mwnwr call, dwys, distaw, oedd ei dad, a pheth gwaed Seisnig ynddo; cydymdeimlai yntau â'i fachgen. Yn unarddeg oed, heb addysg ysgol ond yn awyddus am wybodaeth, prentisiwyd ef gyda chrydd oedd yn fardd. Pan yn ddwy ar bymtheg, wedi bwrw ei brentisiaeth, medrai fforddio prynnu llyfrau; a cherddai'n aml i Gaer i chwilio'r siopau. Derbyniai gylchgronau, prynnai lyfrau Cymraeg, chwiliai am feirdd. Llenorion yr ardal oedd ei gyfeillion, y gynghanedd ei hoffter. Yn 1823 disgleiriodd fel seren yn awyr Eisteddfod Cymru. Yn Eisteddfodau Rhuthyn, Caerwys a'r Wyddgrug tynnodd sylw; gyda'i awdl Genedigaeth Iorwerth II. yn y gyntaf, a chyda'i awdl Maes Garmon yn yr olaf. Yr oedd ei fryd erbyn hyn ar gymeryd urddau eglwysig, a chafodd noddwyr caredig. Yn 1824 aeth i'r Beriw, pentref hyfryd ger y fan yr abera afon Rhiw i afon Hafren. Yma dysgai Ladin a Groeg gyda'r ficer, y Parch. Thomas Richards. Yn y lle tawel Seisnig hwn, cymerodd ei awen edyn ysgafnach, cywreiniach. Clerigwyr pobtu'r Hafren oedd ei gyfeillion, ac yn eu<noinclude><references/></noinclude> ia81ma1sthawmgakka8mqfryfxpynfm 104 10563 37543 20136 2022-08-03T19:44:42Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{center block| <poem> Bu gannoedd drwy bob gweniaith,—addefent, ::Am ddifa'r Omeriaith; :Aent hwy i lawr i fynwent laith— :I fyny safai'r fwyn-iaith. Heddyw gwelaf na faidd gelyn—er gwŷn, ::Roi gair yn ei herbyn; :A dolef gref sy'n dilyn, :"A lwyddo Duw, ni ludd dyn." Cur llawer fu Caerlleon,—y gw'radwydd ::Sy'n gwrido hanesion; :Am groesi'r Clawdd hir i hon, :Brethid calonnau Brython. ::'Nawr Cymry gant wisgant wên, ::Chwarddu gânt a cherddi gwin, ::Ceir bri, a chwmni, a chân, ::O fewn Caer heb ofn y cwn. Byw undeb, gyda bendith,—a daenir ::O'ch doniawl athrylith :Gelyn breg, rhwyg rheg rhagrith :I chwerwi'ch plaid, na chaer i'ch plith. </poem> }} <section begin="pli"/><section end="pli"/> <section begin="dau"/>{{canoli|DAU ENGLYN}} {{canoli|Ar Briodas Mr. P. Williams â Miss Whitley, Broncoed.}} {{center block| <poem> {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 16 crop).jpg|30px]]}}an Naf eiddunaf i'r ddau—bob undeb, ::A bendith, a grasau, :I fyw'n hir, ac i fwynhau :Dedwyddwch hyd eu dyddiau. Eirchion y gwaelion heb gelu,—pur rad ::Parhaus fo'n defnynnu :Pob urddawl ollawl allu :Iddyn' ddel—medd Ioan Ddu. :::::Tach., 1812 </poem> }} <section end="dau"/><noinclude><references/></noinclude> 9lkujydzz5dkq44n65gfofej2pikww7 104 10564 37544 20137 2022-08-03T19:54:13Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|GENEDIGAETH IORWERTH II}} {{canoli|''Llais llid Iorwerth''}} {{center block| <poem> {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 17 crop).jpg|30px]]}}lywch! clywch! ar hyd lannau Clwyd Ryw swn oersyn o arswyd! Gorthaw'r donn, cerdda'n llonydd, Ust! y ffrwd,—pa sibrwd sydd? O Ruddlan daw'r ireiddlef Ar ael groch yr awel gref; Geiriau yr euog Iorwerth, O 'stafell y Castell certh; Bryd a chorff yn ddiorffwys,— Hunan-ymddiddan yn ddwys Clywch, o'r llys mewn dyrys dôn, Draw'n sisial deyrn y Saeson,— "Pa uffernol gamp ffyrnig? A pha ryw aidd dewraidd dig? Pa wrolwymp rialyd Sy'n greddfu trwy Gymru 'gyd? Bloeddiant, a llefant rhag llid, Gawrwaeddant am deg ryddid,— 'Doed chwerwder, blinder, i blaid Ystryw anwar estroniaid; Ein gwlad, a'n ffel wehelyth,— Hyd Nef,' yw eu bonllef byth; Ac adsain main y mynydd,— Och o'u swn!—yn gasach sydd; 'Ein gwlad lân amhrisiadwy,' Er neb, yw eu hateb hwy. "Pa les yw fod im' glod glân Am arswydo'r mawr Sawdan,— Pylu asteilch Palestin, Baeddu Tyrciaid, bleiddiaid blin; Troi Chalon wron i weryd, </poem> }}<noinclude><references/></noinclude> 5d9hy8fmr5zfo26tdarvycuipws4hk8 104 10584 37545 20166 2022-08-03T20:05:10Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|LLWYDD GROEG.}} {{canoli|Awdl ar fuddugoliaethau diweddar y Groegiaid ar y Tyrciaid.}} {{center block| <poem> {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 17 crop).jpg|30px]]}}lwydd, llwydd, fwyn arwydd, i fanerau—Groeg, ::Hir rwyged ei llongau :Bob rhes o lu gormes gau, :Drwy'r moroedd draw a'r muriau. </poem> }} </br> {{center block| <poem> "A llwydd gyfarwydd a fo I'w Rhyddid, yn eu rhwyddo Na lanwed yn oleuni, Cafn y Lloer<ref>Yr arwyddair dan Loer arian y Twrc yw,—"Nes llenwi hol ddaear."</ref> uwch cefn y lli'; Ond isel, isel eisoes Drwy gred ymgrymed i'r Groes. </poem> }} </br> {{center block| <poem> :A thra tonn, Marathon, a muriau, A rhin milwyr yr hen ymylau, A gaent ffyniant gynt a hoff enwau, O'u iawn barodrwydd, yn eu brwydrau, Gwasgarer, gyrrer dan gaerau,—yn haid, Weis Soldaniaid, isel eu doniau." </poem> }} </br> {{center block| <poem> Fal hyn o bob dyffryn deg, Ac ynys a gylch gwaneg; O'r tyrau muriau mawrion, Mannau dysg a min y donn,— Y glau Awen a glywodd Y llais, a'r adlais a rodd Groeg hen, yn gwiriaw cynnydd Ei golau ddawn ac ail ddydd. </poem> }} </br><noinclude><references/></noinclude> phzdlt9z87v1xfp2doctyns3jr8ijf6 37546 37545 2022-08-03T20:08:54Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|LLWYDD GROEG.}} {{canoli|Awdl ar fuddugoliaethau diweddar y Groegiaid ar y Tyrciaid.}} {{center block| <poem> {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 39 crop).jpg|30px]]}} lwydd, llwydd, fwyn arwydd, i fanerau—Groeg, :Hir rwyged ei llongau Bob rhes o lu gormes gau, Drwy'r moroedd draw a'r muriau. </poem> }} </br> {{center block| <poem> "A llwydd gyfarwydd a fo I'w Rhyddid, yn eu rhwyddo Na lanwed yn oleuni, Cafn y Lloer<ref>Yr arwyddair dan Loer arian y Twrc yw,—"Nes llenwi hol ddaear."</ref> uwch cefn y lli'; Ond isel, isel eisoes Drwy gred ymgrymed i'r Groes. </poem> }} </br> {{center block| <poem> :A thra tonn, Marathon, a muriau, A rhin milwyr yr hen ymylau, A gaent ffyniant gynt a hoff enwau, O'u iawn barodrwydd, yn eu brwydrau, Gwasgarer, gyrrer dan gaerau,—yn haid, Weis Soldaniaid, isel eu doniau." </poem> }} </br> {{center block| <poem> Fal hyn o bob dyffryn deg, Ac ynys a gylch gwaneg; O'r tyrau muriau mawrion, Mannau dysg a min y donn,— Y glau Awen a glywodd Y llais, a'r adlais a rodd Groeg hen, yn gwiriaw cynnydd Ei golau ddawn ac ail ddydd. </poem> }} </br><noinclude><references/></noinclude> 1q3aerefnxf2653kopoqhmlmp5eno7q 0 11210 37510 37506 2022-08-03T15:28:46Z AlwynapHuw 1710 wikitext text/x-wiki #[[Indecs:Traethawd ar enwogion Swydd Feirion etc.pdf]] #[[Indecs:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I.pdf]] #[[Indecs:Hynafiaethau Edeyrnion.pdf]] #[[Indecs:Robert Owen, Apostol Llafur, Cyf II.pdf]] #[[Indecs:Canmlwyddiant Wesleyaeth Gymreig.pdf]] #[[Indecs:Hanes Plwyf Llanegryn.pdf]] #[[Indecs:Hanes Mynachdai.pdf]] #[[Indecs:Cerddi Hanes.pdf]] #[[Indecs:Geiriadur Cymraeg a Saesneg Byr, Cyfres y Fil.pdf]] #[[Indecs:Wat Emwnt.pdf]]‎ #[[Indecs:Ystoriau Siluria..pdf]]‎ #[[Indecs:Y Geilwad Bach.pdf]] #[[Indecs:Tri chryfion byd.pdf]] #[[Indecs:Dewi Wyb (Ab Owen).pdf]] #[[Indecs:Brethyn Cartref.pdf]] #[[Indecs:Cantref Meirionydd.pdf]] #[[Indecs:Llyfr Gloywi Cymraeg.pdf]] #[[Indecs:Hynafiaethau Nant Nantlle.pdf]] #[[Indecs:Hynafiaethau Llandegai a Llanllechid.pdf]] #[[Indecs:Yr athrawes o ddifrif.pdf]] #[[Indecs:Gwaith Joshua Thomas.pdf]] #[[Indecs:Gwaith-Gwilym-Hiraethog-CyK.djvu]] #[[Indecs:Ap-Vychan-CyK.djvu]] #[[Indecs:Gwaith Gwilym Marles.pdf]] #[[Indecs:Ieuan Glan Geirionydd (Cyfres y Fil).pdf]] #[[Indecs:Caneuon Mynyddog.djvu]] #[[Indecs:Cofiant a gweithiau Risiart Ddu o Wynedd.djvu]] #[[Indecs:Cofiant James Davies Radnor O.djvu]] #[[Indecs:Cofiant y diweddar Barch Robert Everett.pdf]] #[[Indecs:Geiriadur bywgraffyddol o enwogion cymru 1867-Cyf I.djvu]] #[[Indecs:Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion cymru Cyf II.pdf]] #[[Indecs:Hunangofiant Rhys Owen, Gweinidog Bethel.pdf]] #[[Indecs:Oriau'r Hwyr.pdf]] #[[Indecs:Y tadau methodistaidd Cyf I.djvu]] #[[Indecs:Y tadau methodistaidd Cyf II.djvu]] #[[Indecs:Y trydydd cynyg Mynyddog.djvu]] #[[Indecs:Yr ail Gynnyg, Mynyddog.djvu]] #[[Indecs:Profedigaethau Enoc Huws.pdf]] #[[Indecs:Caniadau John Morris-Jones.djvu]] #[[Indecs:Gwaith barddonol Islwyn - 1832-1878 (IA gwaithbarddonoli00islw).pdf]] #[[Indecs:Methodistiaeth Cymru Cyfrol I.djvu]] #[[Indecs:Methodist Cymru Cyfrol II.djvu]] #[[Indecs:Methodistiaeth Cymru Cyfrol III.djvu]] #[[Indecs:Aleluia - neu, lyfr o hymnau (IA aleluianh00will).pdf]] #[[Indecs:Gweithiau William Pant-y-Celyn, cyfrol 1 (IA pantycelyn gweithiau1).pdf]] #[[Indecs:Gweithiau William Pant-y-Celyn, cyfrol 2 (IA pantycelyn gweithiau2).pdf]] #[[Indecs:Gweledigaethau y bardd cwsg (IA gweledigaethauy00wynn).pdf]] #[[Indecs:Llyfr emynau (IA llyfrem00jone).pdf]] #[[Indecs:Mabinogion - (o Lyfr coch Hergest) (IA mabinogionolyfrc00edwa).pdf|Mabinogion J M Edwards Cyf 2]] #[[Indecs:Mabinogion J M Edwards Cyf 1.pdf]] #[[Indecs:Eben Fardd (Ab Owen).pdf]] #[[Indecs:Methodistiaeth Dwyrain Meirionydd.pdf]] #[[Indecs:Cymru Owen Jones Cyf I.pdf]] #[[Indecs:Cymru Owen Jones Cyf II.pdf]] #[[Indecs:Beirdd y Bala.pdf]] #[[Indecs:Drych y Prif Oesoedd 1902.djvu]] #[[Indecs:Cwm Eithin.pdf]] #[[Indecs:Teithiau a Helyntion Meurig Ebrill.pdf]] #[[Indecs:Diliau Meirion Cyf II.pdf]] #[[Indecs:Clasuron Rhyddiaith Cymru.pdf]] #[[Indecs:Cofiant Dafydd Rolant Pennal.pdf]] #[[Indecs:Methodistiaeth Môn.pdf]] #[[Indecs:Cofiant am y Parch Richard Humphreys.djvu]] #[[Indecs:Gwaith Huw Morus.pdf]] #[[Indecs:Hanes Niwbwrch (IA hanes-niwbwrch001ro).pdf]] #[[Indecs:Hanes ac ystyr enwau lleoedd yn Môn.pdf]] #[[Indecs:Iolo Goch (Ab Owen).pdf]] #[[Indecs:Yr Ogof.pdf]] #[[Indecs:Taith y pererin darluniadol.pdf]] #[[Indecs:Seren Tan Gwmwl.pdf]] #[[Indecs:Llyfr Haf.pdf]] #[[Indecs:Tro Trwy'r Wig.pdf]] #[[Indecs:Gwreichion y Diwygiadau.pdf]] #[[Indecs:Tro i'r De.pdf]] #[[Indecs:Casgliad o ganeuon Cymru.pdf]] #[[Indecs:Wil Brydydd y Coed.pdf]] #[[Indecs:Hanes Morganwg (IA hanesmorganwg00morggoog).pdf]] #[[Indecs:Bywgraffiad y diweddar barchedig T. Price (IA bywgraffiadydiwe00evan).pdf]] #[[Indecs:Camrau mewn grammadeg Cymreig (IA camraumewngramma00apiw).pdf]] #[[Indecs:Hanes Cymru America.djvu]] #[[Indecs:Cofiant David Davies, Bermo.pdf]] #[[Indecs:Gwaith Sion Cent.pdf]] #[[Indecs:Prif Emynwyr Cymru.pdf]] #[[Indecs:Dafydd Jones o Drefriw (1708-1785).pdf]] #[[Indecs:Iolo Morganwg (Cadrawd).pdf]] #[[Indecs:Diwrnod yn Nolgellau.pdf]] #[[Indecs:Hanes Annibyniaeth ym Mhlwyf Ffestiniog.pdf]] #[[Indecs:Dechreuad a Chynydd y Methodistiaid Calfinaidd yn Abergele, Pensarn etc.pdf]] #[[Indecs:Emrys (Cyfres y Fil).pdf]] #[[Indecs:Cerrig y Rhyd.pdf]] #[[Indecs:Gwaith yr Hen Ficer.pdf]] #[[Indecs:Capelulo (Elfyn).pdf]] #[[Indecs:Dr W Owen Pughe.pdf]] n67xqk8apkep3su9irvem9srap1166q 104 19552 37525 37485 2022-08-03T17:55:00Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>[[File:Twm o'r Nant Cyf I.pdf|center|600px|page=1]] {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> b1jn1zjkkndljiaxuu0w26n7n2bim6c 104 19567 37559 37501 2022-08-03T21:03:52Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|<big>TRI CHRYFION BYD</big>.}} {{canoli|CARIAD, TYLODI, AC ANGAU.}} {{canoli|''Ymddengys Syr Tom Tell Truth''}} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:400px" |<poem> {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|35px]]}}RWY'ch cennad heb gynnen, â llawen ddull hoew, Dymuna yma ''silence'', ac i bawb ddal sylw; Chwi gewch ddifyrrwch yn ddi feth, :Os torrwch beth o'ch twrw. :Mae'n gofyn i bawb sy am wrando, :Roi pob ymddiddan heibio; Ni ddichon neb ddeall unrhyw ddawn, :Neu stori heb iawn ystyrio. :Cymysgedd ieithoedd Babel :Sydd yma fynycha'n uchel; Ni cheir, lle bo cynifer dyn, :Ond ychydig yr un chwedel. :Mae dyn wrth naturieth wedi torri'n druenus, :A'i feddylie'n anwadal, yn falch ac yn wawdus, Yn ymlid, fel canghenne pren ar wynt, :Ryw helynt afreolus. :Fe ddwedodd y sarff o'r dechre :Y bydde dynion megys duwie, A'r balchder hwnnw sy'n ffals ei wên :Yn glynu mewn hen galonne. :Can's fel hyn eto mae dyn wrth natur, :Yn dal yn arw am wneyd diawl yn eirwir, Am fod yn ddoeth yn ei olwg ei hun :Mae braidd bob dyn a adwaenir. </poem> |}<noinclude><references/></noinclude> sv0b8g5f8w3apzg0ai1257rehm2qxyx 37560 37559 2022-08-03T21:05:52Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|<big>TRI CHRYFION BYD</big>.}} {{canoli|CARIAD, TYLODI, AC ANGAU.}} {{canoli|''Ymddengys Syr Tom Tell Truth''}} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:400px" |<poem> {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|30px]]}}RWY'ch cennad heb gynnen, â llawen ddull hoew, Dymuna yma ''silence'', ac i bawb ddal sylw; Chwi gewch ddifyrrwch yn ddi feth, :Os torrwch beth o'ch twrw. :Mae'n gofyn i bawb sy am wrando, :Roi pob ymddiddan heibio; Ni ddichon neb ddeall unrhyw ddawn, :Neu stori heb iawn ystyrio. :Cymysgedd ieithoedd Babel :Sydd yma fynycha'n uchel; Ni cheir, lle bo cynifer dyn, :Ond ychydig yr un chwedel. :Mae dyn wrth naturieth wedi torri'n druenus, :A'i feddylie'n anwadal, yn falch ac yn wawdus, Yn ymlid, fel canghenne pren ar wynt, :Ryw helynt afreolus. :Fe ddwedodd y sarff o'r dechre :Y bydde dynion megys duwie, A'r balchder hwnnw sy'n ffals ei wên :Yn glynu mewn hen galonne. :Can's fel hyn eto mae dyn wrth natur, :Yn dal yn arw am wneyd diawl yn eirwir, Am fod yn ddoeth yn ei olwg ei hun :Mae braidd bob dyn a adwaenir. </poem> |}<noinclude><references/></noinclude> 0g796nmx0sip507k9vvfenv5qdw5s2s 37561 37560 2022-08-03T21:06:33Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|<big>TRI CHRYFION BYD</big>.}} {{canoli|CARIAD, TYLODI, AC ANGAU.}} {{canoli|''Ymddengys Syr Tom Tell Truth''}} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:400px" |<poem> {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|35px]]}}RWY'ch cennad heb gynnen, â llawen ddull hoew, Dymuna yma ''silence'', ac i bawb ddal sylw; Chwi gewch ddifyrrwch yn ddi feth, Os torrwch beth o'ch twrw. Mae'n gofyn i bawb sy am wrando, Roi pob ymddiddan heibio; Ni ddichon neb ddeall unrhyw ddawn, Neu stori heb iawn ystyrio. Cymysgedd ieithoedd Babel Sydd yma fynycha'n uchel; Ni cheir, lle bo cynifer dyn, Ond ychydig yr un chwedel. Mae dyn wrth naturieth wedi torri'n druenus, A'i feddylie'n anwadal, yn falch ac yn wawdus, Yn ymlid, fel canghenne pren ar wynt, Ryw helynt afreolus. Fe ddwedodd y sarff o'r dechre Y bydde dynion megys duwie, A'r balchder hwnnw sy'n ffals ei wên Yn glynu mewn hen galonne. Can's fel hyn eto mae dyn wrth natur, Yn dal yn arw am wneyd diawl yn eirwir, Am fod yn ddoeth yn ei olwg ei hun Mae braidd bob dyn a adwaenir. </poem> |}<noinclude><references/></noinclude> 95kcn57x7eihaei55ghzcjjadirphww 104 19573 37511 2022-08-03T15:33:52Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Cyfanswm y casgliad hwn pan y daeth y cwbl i law, yn ol cyfrifon manwl y Parch. Robert Roberts, Dolgellau—y pryd hwnw o Abergele—oedd £2001 18s. 7c. Ond chwanegwyd ato cyn hir symiau a adawyd gan ddwy foneddiges yn eu hewyllysiau, sef yr eiddo Mrs. Williams, Druggist, £500, a Mrs. Wynne, Post Office—cyn hyny o Ala Fowlia, Dinbych—£50. Nodwyd allan le yr adeilad yn Mawrth, 1867, dechreuwyd adeiladu ddydd Llun, Mai 13eg, a gorphenwyd yn Awst, 1868. Pregethwyd ynddo y waith gyntaf y Sabbath, Awst 9fed, gan y Parch. Henry Rees, Liverpool. Costiodd yr adeilad yn agos i bedair mil o bunau, heb gyfrif y gwaith a wnaed yn ddi—dâl gan gynifer âg wyth—ar—hugain o amaethwyr yr ardal. Ac er mor egniol oedd yr ymdrech a wnaed, yr oedd dyled o dros fil o bunau yn aros heb ei thalu. Am rai blynyddau gadawyd y ddyled hon heb wneyd un ymgais tuag at ei lleihau. Yn niwedd 1883, modd bynag. yn gyfamserol a dyfodiad y gweinidog presenol i gartrefu yma, penderfynwyd ei dileu. Ei swm y pryd hwnw oedd 1009, neu yn hytrach 1159 os cyfrifir y £150 a roddasai y diweddar Mr. John Lloyd yn fenthyg ar y capel, ond a adawsai yn ei ewyllys i dalu y ddyled ar ol marwolaeth ei briod, ar y dealltwriaeth ei bod hi i gael y llog am y swm tra y byddai byw. Ni chyfrifid y swm hwn, gan hyny, yn hollol fel dyled. Bu Mrs. Lloyd farw Medi 1, 1889. Yn ei awydd i gefnogi yr yspryd rhagorol a welai yn y frawdoliaeth, cynygiodd Mr. David Roberts, Tanyrallt, gyfarfod yr oll a wneid gan yr eglwys a'r gynulleidfa, bunt am bunt, hyd yn £500. Ar unwaith gwelwyd y lan. Daeth rhai yn mlaen gyda'u haner canoedd, ac eraill gyda symiau llai; ac erbyn diwedd 1887 yr oedd y cwbl o'r ddyled wedi ei chlirio. Rhagfyr yr 28ain y flwyddyn hono cynhaliwyd cyfarfod arbenig i ddathlu yr amgylchiad, pryd yr hysbysai Mr. Hugh Williams, 1, Sea View—casglydd diwyd a di-orphwys y<noinclude><references/></noinclude> ng6v6ravl19nb6egyehyv9v224ae8bd 104 19574 37513 2022-08-03T17:12:23Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19575 37514 2022-08-03T17:15:14Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 76 crop).jpg|700px|canol]] {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 6xvc4husim5yr1slttotgmjax7g5e5p 104 19576 37515 2022-08-03T17:16:41Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19577 37516 2022-08-03T17:18:57Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 94 crop).jpg|canol|700px]]<noinclude><references/></noinclude> tvaw7a5we12x25tqmtbo3jf763hrwy1 104 19578 37517 2022-08-03T17:20:14Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19579 37518 2022-08-03T17:22:57Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 112 crop).jpg|700px|canol]] {{nop}}' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude>[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 112 crop).jpg|700px|canol]] {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> qap90u5tl9vvvecpzjo11isacyio2nj 37519 37518 2022-08-03T17:23:10Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 112 crop).jpg|700px|canol]] {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 78qorathhab0vyvvyafdoe3h2ui65f6 104 19580 37520 2022-08-03T17:53:00Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude> {{canoli|<big><big>'''''CYFRES Y FIL'''''</big>.</big>}} {{canoli|Y mae y cyfrolau canlynol wedi eu cyhoeddi:}} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:700px" | {{Div col|3}} <poem> ::Cyfrol 1901. [[Gwaith Dafydd ap Gwilym|DAFYDD AP GWILYM.]] ::Cyfrolau 1902. GORONWY OWEN. Cyf. I. GORONWY OWEN. Cyf. II. [[Gwaith Ceiriog|CEIRIOG.]] HUW MORUS. ::Cyfrolau 1903. BEIRDD Y BERWYN. AP VYCHAN. [[Gwaith Islwyn (Cyfres y Fil)|ISLWYN.]] ::Cyfrolau 1904. OWEN GRUFFYDD. ROBERT OWEN. EDWARD MORUS. ::Cyfrolau 1905. [[Gwaith John Thomas|JOHN THOMAS]] GLAN Y GORS. GWILYM MARLES. [[Gwaith Ann Griffiths|ANN GRIFFITHS.]] ::Cyfrolau 1906. EBEN FARDD. [[Gwaith S.R.|SAMUEL ROBERTS (S.R.)]] DEWI WYN. ::Cyfrol 1907. JOSHUA THOMAS. Cyfrolau 1908. IEUAN GLAN GEIRIONYDD FICER PRICHARD. ::Cyfrol 1909. [[Gwaith Alun|ALUN]] TWM O'R NANT. Ereill i ddilyn. </poem> {{Div col end}} |} Pris 1/6 yr un; 1/1 i danysgrifwyr. Gellir cael yr olgyfrolau, neu ddechreu gyda'r gyfrol hon. I'w cael oddiwrth R. E. Jones a'i Frodyr, Conwy, Anfoner enwau tanysgrifwyr i O. M. Edwards, Llanuwchllyn, neu i R. E Jones a'i Frodyr, Conwy. {{canoli|Yn unffurf a'r clasuron, ac am yr un bris, cyhoeddir</br>GEIRIADUR CYMRAEG.}} Seiliedig ar waith y Dr. John Davies o Fallwyd a Thomas Jones.Amcan y gwaith hwn yw rhoddi cymhorth parod a hylaw i rai ddarllen a deall llenyddiaeth Gymreig. Ceir ynddo hen eiriau na cheir yn y geiriaduron cyffredin. Tybir mai ar gynllun y geiriadur hwn y ceir, ryw dro, Eiriadur Cymraeg perffaith.<noinclude><references/></noinclude> c2yd0mg16q77wreystmlzjq0hjlpiv0 104 19581 37521 2022-08-03T17:53:10Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19582 37522 2022-08-03T17:53:20Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19583 37523 2022-08-03T17:53:31Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19584 37524 2022-08-03T17:53:41Z AlwynapHuw 1710 /* Without text */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="AlwynapHuw" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> 10ansarm6f15g8ejc3xh9xlmnuxyjpz 104 19585 37526 2022-08-03T17:55:24Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>[[File:Twm o'r Nant Cyf I.pdf|center|600px|page=134]] {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> n5juw2i5ozlaofx5sx3229kh0lvblqq 104 19586 37527 2022-08-03T18:01:16Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{canoli|<big><big>'''Gwaith</br>Twm o'r Nant.'''</big></big>}} {{center block| <poem> I. AT Y CYFAILL MYFYR. II. TRI CHRYFION BYD. </poem> }} </br> {{Dyfyniad| "Da y dywedodd Thomas o'r Nant."</br>MARI LEWIS yn Rhys Lewis}} {{Dyfyniad| Edrychwch chwi ar ol y defaid, edrychaf finnau ar ol y bleiddiaid."</br>TWM O'R NANT wrth Charles o'r Bala}} {{Canoli|—————————————}} {{Canoli|Llanuwchllyn: AB OWEN}} {{Canoli|1900.}}<noinclude><references/></noinclude> j5568lzd5v4bdiwgxgvtwobdunydfo2 104 19587 37528 2022-08-03T18:06:04Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>ganu; mi wnaethum interliwd (ar y llyfyr elwir Priodas Ysbrydol," gan Bunyan) braidd i ben, a hynny heb wybod i neb; ond fe ddaeth rhyw lanc o sir Fon heibio y Nant, ac a gafodd lety; ac ef oedd ysgolhaig, a thipyn o'r natur ynddo, minnau mewn caredigrwydd yn dangos pob peth iddo ag oedd gennyf, yntau wrth fyned ymaith a ddygodd gan mwyaf o'm llyfyr. Braidd na ddigalonaswm y pryd hynny rhag prydyddu rhagor. Mi aethum gyda llanciau eraill o gylch Nantglyn i chwareu drachefn, pan oeddwn gylch 13 oed. Yr oeddwn erbyn hyn, os yr un, yn ddoethach na hwy oblegid y mater. Fe ddaeth fy natur yn rhy gref i'w gorchuddio; yr oedd hwn a'r llall yn dechreu taenu fy mod yn brydydd, a nhad a mam yn ysgyrnygu yn arw rhag fy mod yn fy ngwneyd fy hun yn bricsiwn. Ond pe buaswn fwy gwaradwydd neu bricsiwn, i'm fy hun a'm cenedl, hynny fu. Mi wnaethum interliwd cyn bod yn bedair-ar-ddeg oed yn lân i ben; a phan glybu nhad a mam nid oedd i mi ddim heddwch i'w gael; ond mi beidiais a'i llosgi; mi a'i rhoddais i Hugh o Langwm—prydydd enwog yr amser honno; yntau a aeth hyd yn Llandyrnog, ac a'i gwerthodd am chweugain i'r llanciau hynny, pa rai a'i chwareuasant yr haf canlynol. Ond ni chefais i ddim am fy llafur, oddi eithr llymaid o gwrw gan y chwareuyddion pan gwrddwn a hwynt. Yr oedd hyn, i ganlyn pethau eraill, yn anogaeth i'm dal yn ol rhag prydyddu, pe buasai ddim yn tycio.<ref>Mi a wnaethum ddwy interliwd, un i bobl Llanbedr, Dyflryn Clwyd, a'r llall i lanciau Llanarmon yn lal, un ar destyn "Gwahanglwyf Naaman." a'r llall ynghylch "Hypocrisia." megys ail wneuthuriad o waith Richard Parry o'r Ddiserth.</ref> —Pan oeddwn yn ieuanc, yr oedd cymaint o gynddaredd, neu<noinclude><references/></noinclude> jxj1day4rys0wixvxayu9otufo960t6 104 19588 37529 2022-08-03T18:11:21Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude><ref>Pan oeddwn yn ieuanc, yr oedd cymaint o gynddaredd, neu wylltineb ynof, am brydyddu, mi a ganwn braidd i bob peth a welwn; a thrugaredd fu i mi na buasai rhai yn fy lladd, neu yn fy llabyddio am fy nhafod ddrwg. Llawer a beryglodd fy rhieni arnaf, mai hynny a fyddai, oni chymerwn ofal rhag dilyn y ffordd honno. Rhyw dro yr oeddwn gyda chyfeillion drwg. fel fi fy hun, mi a ddigwyddais daflu gair penrhydd, lle yr oedd tri neu bedwar o garwyr, oedd yn arfer o gadw cwmpeini merch ieuanc o'm cymydogaeth, oedd yn byw mewn lle a elwid Ty Celyn. Minnau a ddywedais mewn dysgwrs mai carliaid y Ty Celyn oeddynt hwy. Fe glybu'r ferch, ac a gymerodd yn angharedig oblegid fy ngeiriau drwg; ac yr oedd iddi frawd o ymladdwr creulawn. Fe gymerodd hwnnw blaid neu bart ei chwaer i'm ceryddu; ac ryw nos Sul fe a'm gwaetiodd yn dyfod o Nantglyn ac yr oedd ffordd pob un i ddyfod gyda'n gilydd hyd y llwybr adref; ac ef oedd a'i fwriad ganddo am fy nghuro, ac yr oedd ganddo ddarn o bren derwen taclus at yr achos; ac ar ol ymdderu peth hyd y ffordd, fe daflodd y pren i lawr, ac a dynnod yn noeth lymun, minnau a dynnais fy nghwat a'm cadach, ac a gymerais ei bren ef yn fy llaw, yntau a aeth i'r gwrych ac a gymerodd bawl, a churo wnaethom yn ffyrnig iawn. Erbyn euro ennyd, yr oedd y prennau yn ddelft, ac yn lled. fyrion. Yr oeddem weithiau ar lawr, a dal i guro er hynny; ond fe ddaeth rhagor o edrychwyr i feddwl ein rhwystro; ac ni fynnai ef mo'i rwystro. Felly ni a gytunasom i dynnu polion ffres a churo a fu, hyd nes oni aeth i fethu sefyll: mae y creithiau arno ef a minnau hyd heddyw. Ond yn y diwedd, yn llawn o waed colledig, fe ddarfu i'w gymydogion ei gynllwyn ef adref, a sal iawn a fu, a rhai yn barnu y byddai farw; a thrannoeth fe ddaeth alarwm o'i blegid; minnau a ddiengais dros y mynydd i Bentre'r Foelas, at vr hen Sion Dafydd, i drin hen lyfrau. Ac wrth ddarllen rhyw bethau ar gist wrth y ffenestr, yr oeddwn yn arogli drewi mawr; meddwl weithiau fod gan yr hen wr ryw ffieidd-dra tu cefn i'r gist; ond erbyn chwilio'r mater, fy mraich i oedd yn drewi, ar ol cael ei bydru wrth ymladd. Oddivno, ar ol i ryw wraig ymgeleddu peth arnaf, mi a fum yn ffoadur bythefnos neu ragor, ym mhlwyf Bryneglwys yn fal, mewn lle a elwir Pennau'r Banciau, weithiau yn dyrnu, weithiau yn dal aradr a chloddio, a phob peth angenrheidiol, as yn cymeryd gofal o hyd rhag i neb wybod fy helynt. Ond o'r diwedd mi aethum adref; yr oedd yntau yn dechreu codi allan. Fe fynnwyd peth cyfraith arnaf, ond nid llawer. Ac yn ganlynol i'r cythrwfwl hwn, a dymuniad fy mam, mi a beidiais ag ymladd ar ol hynny, rhag digwydd ini beth a fyddai gwaeth.</ref> {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 07an4c11om2m2osce22ggbopcbseb1d 104 19589 37530 2022-08-03T18:13:59Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Ond yn ganlynol, fel yr oedd fy natur i yn anorchfygol, mi a wnaethum interliwd drachefn, ar y testyn "Jacob yn dwyn bendith Esau:" a honno a actiwyd gan lanciau Nantglyn a minnau. Ac yn ol hynny gwnaethum interliwd "Jane Shore." Honno a actiwyd yn gyntaf gan lanciau Llannefydd; ac yn ganlynol gan lanciau Llanbedr Dyffryn Clwyd. Ac yn ol hynny, pan oeddwn gylch 20 oed, gwnaethum interliwd ynghylch "Cain ac Abel," i'w hactio rhwng pedwar dyn; ac mi a fum yn bedwerydd gyda llanciau Llansannan—ac ni a ganlynasom arni am flwyddyn. Ac yn ol hynny, oblegid euogrwydd cydwybod, ac hefyd fy mod yn caru merch oedd yn tueddu at grefydd, wrth i mi ddyfod o le a elwir y Ro Wen, gerllaw Tal y Cafn, mi a daflais y cap. cybydd tros ochr yr ysgraff i afon Gonwy. Ac yn 24 o oedran mi a briodais fy ngwraig, ar y 19 ddydd o Chwefror, yn y flwyddyn 1763. A merch inni a anwyd yn yr un flwyddyn, Rhagfyr 26. Ni a gychwynasom sefydlu ein bywoliaeth yn y Bylchau, ar fin y ffordd o Nantglyn i Lansanan, tyddyn ag oedd yn perthyn i'r Nant; ond fy mhobl i, yn enwedig un chwaer, oedd yn erbyn i ni aros yno; a minnau a gymerais ryw le bach islaw tref Ddinbych, a elwid yn Ale Fowlio. Buom yno gylch dwy flynedd, yn cymeryd gwair a phorfa oddiamgylch, ac yn cadw tair buwch a phedwar ceffyl, a'm gwaith oedd cario coed o Waenynog i Ruddlan. Ac yr oeddwn yn rhagori ar bawb o'r cariwrs eraill ar lwytho ac ar bob triniogaeth oedd yn perthyn i drin coed; ac o ran hynny byddai rhaid i mi helpu a ffwndro<noinclude><references/></noinclude> po80r93zqltqk3he81rold2ln7kbtvy 104 19590 37531 2022-08-03T18:23:11Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>gyda hwynt yn y coed, hyd oni aeth fy ngwraig i rwgnach fy mod mor ffol a chadw y ceffylau oddi wrth eu bwyd, a'm poeni fy hunan gyda phobl eraill. Felly, fy ngwraig a'm cynghorodd i ddyfod i lwytho brydnawn, pryd na byddai neb arall, y deuai hi gyda myfi i'm helpu; ac felly fu. Ond wrth hir ddal at hynny, a hithau yn feichiog, ac yn anystwyth i droi yn rowl y creau gyda throsolion heieirn, mi a ddyfeisiais fachu y ceffylau wrth y rhaff i godi y coed i'w llwytho. Ac yn ol dysgu y ceffylau i dynnu ac i ddal, yr oedd llwytho yn dyfod yn esmwythach i'r wraig a minnau; a dyna'r bachu cyntaf wrth raff creau yng Nghymru nac yn Lloeger. Ac yn ganlynol yr oeddym yn cael llonyddwch a hwylustra, yn rhagor bod trafferthu ymysg y cariwrs eraill. Rhyw dro, ni a aethom i'r coed, ac a edrychasom am lwyth; beth a welwn yn ochr y nant Gwaenynog ond llawer o ol traed ceffylau, ac arwydd fod yno drafferth fawr yn ceisio pren i fynv, ac yn lle iddo ddyfod, fe aeth ymhellach i'r Nant nag oedd yn y dechreu: a bu gorfod i ddau gariwr, ac wyth o geffylau, ei adael yno. Minnau a synnais beth uwchben y pren; ac yna, gyda fy nhri ceffyl a pheth ysgil, mi a'i tynnais allan ac a'i llwythais,—dim ond y wraig, y ceffylau, a minnau. A Chalanmai, ymhen y ddwy flynedd, ni a ddaethom o'r Ale Fowlio i Ben Isa'r Dref, i ryw hen dŷ; ac mi ail adeiledais hwnnw, ac a wnaethum ystablau a chyfleustra yno. A'r haf canlynol, yr oedd coed Bachvmbyd i'w cario, a chyda rheiny y bum hyd ddiwedd y flwyddyn honno; ac yna fe ddaeth y clafr ar y<noinclude><references/></noinclude> n7lkn74b8pq9rvnvmybvvhg7vwpb0pi 104 19591 37532 2022-08-03T18:25:35Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>ceffylau, a'r rheiny yn meirw, a'r ''gusp'' neu'r ''staggers'' i orphen, a chwedi hynny y rhent, a'r merchant oedd arno arian gwedi myned i'r môr; ac yna fe redwyd arnaf am yr ardreth; a'r pryd hynny mi guddiais ddau geffyl, ac fe brynodd cyfaill y wagen, ac fe'm trystiodd am dani; ond fe werthwyd y cwbl oedd yn y tŷ; nid oedd gennyf un gwely i orwedd, ond gwellt, a rhyw faint o ddillad a brynnodd un o'r cymydogion, a'u benthyca i ni am dro. Yna nid oedd gennyf ddim i'w wneyd, ond cymeryd rhyw ddynan, ag oedd ganddo dri cheffyl, yn rhannog, ei dri ef a'r ddau oedd genyf finnau, a rhoi gwedd ar gerdded. ac efe yn dweyd mai efe oedd bia honno, ond ei fod ef yn talu i mi am help i lwytho, Felly cario yr oeddym i Dreffynnon a manoedd eraill; ac yr oedd yno walch o ŵr boneddig a elwid Mostyn o Galcoed, ac yr oeddwn yn ddyledus i hwnnw am beth rhent am borfa; ond nid oedd ef yn medru cael craff ar y wedd, gan ei bod yn enw un arall. O'r diwedd mi a drewais wrth finars o swydd Fflint, a hwy a'm denasant i wneyd interliwd, minnau a wnaethum ar "Weledigaeth Cwrs y Byd yn nechreu y Bardd Cwsg; a chwareu buom, bedwar ohonom; ac wrth chwareu, fe'm daliwyd yn y Brickill, tros Mostyn Calcoed, i fyned i'r jel. Minnau a roddais feichnafon tan y sesiwn; a rhwng hynny oedd y wedd yn ei ennill, a minnau wrth chwareu, mi a delais yr arian, gyda llawer o gost. A phan ddaeth hi yn ddiwedd blwyddyn, mi a gedwais y wagen, ac un ceffyl, ac mi roddais heibio chwareu gyda rhai hynny, ac a wnaethum interliwd i'w hactio rhwng dau, ac mi a ganlynais<noinclude><references/></noinclude> ll4cr99o4s1m8haml3nqkw2e6s14c25 104 19592 37533 2022-08-03T18:27:30Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>honno dros flwyddyn, ymhell ac yn agos, ac enillais lawer o arian. Ei thestyn oedd, "Ynghylch Cyfoeth a Thlodi." Ac yn ol hynny, mi a wnaethum un arall rhyngom ein dau, "Am Dri Chydymaith Dyn, sef y Byd, a Natur, a Chydwybod," ac a'i dilynasom mor ddyfal a'r llall. Ac wedi blino ar honno, mi a wnaethum un ar destun, "Y Brenin, a'r Ustus, a'r Esgob, a'r Hwsmon," ac ni a ganlynasom lawer ar honno. Mi a fyddwn yn arfer, pan ym min troi heibio chwareu, mi a'i hargraffwn, ac a'i gwerthwn; a gwerth hwylus oedd arnynt, a thâl da oddiwrthynt. Ac yn ol blino yn canlyn chwareu, mi a godais wedd, ac a aethum i gario o Gaer i dref Ddinbych, i siopwyr ac eraill. Yr oeddwn erbyn hyn yn lled gryno, gwedi cael pethau yn tŷ, a gwedd ganolig i gario. Ac felly dal at gario y bum hyd onid aeth y wagen sengl yn wagen ddwbl, a chwech o geffylau da yn ystlysau eu gilydd; phedwar o rai gweddol wrth y wagen gul. Fe dynnai y chwech bum tunell o bwysau; a'r wagen arall o gylch dwy dunell a hanner. Mi a fum felly yn dal i gario o Gaer cylch 12 mlynedd, nes y daeth rhyw genedl wenwynig o'r dref i ymryson ac i ostwng ar y cyflog, ac i wneyd pob cenfigen a ellynt. Yna mi a aethum yn lled ddifater am Gaer, ac a droais i gario coed. Mi a fum yn cario am hanner blwyddyn o Goed y Fron, sef coed Rug, oddiwrth Gorwen i Ruddlan, ac ambell waith i Gaer; ond yr oeddwn y pryd hynny, drwy pob peth, o gylch gwerth 300 o bunnoedd o'm heiddo fy hun. Ond fel yr oeddwn yn ffyrnig am wneyd fy ngoreu, mi a ymroddais i gario<noinclude><references/></noinclude> f8yn2faequusyac5yaurysf8h8utc0y 104 19593 37534 2022-08-03T18:35:36Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>coed o lawer o fannau pan aeth cario Caer yn waeth. Mi a fum yn cario coed mawr o Bathafarn, a Pharc Pysgodlyn, ac Euarth, a'r Plas Uchaf Llanfair, ac o'r Gyffylliog, ac o Fachymbyd Bach, a'r Fronheulog, a thrachefn o'r Waenynog a'r Segrwyd Uchaf, ac o'r Ty'n y Pwll, ac amryw fannoedd eraill. Ac ar ryw dro pan oeddwn, fel y brenin Dafydd ar nen ei dŷ, yn ysgafala gartref, fe ddaeth ewythr i mi frawd fy nhad, a'm tad bedydd innau, i'r dref, gwedi ei ddal i fyned i Ruthyn am £30 0 ddyled, ac yr oedd ef yn ddigon abl i dalu ond cael peth amser; felly fe yrwyd am danaf i fyned yn feichiau iddo ympirio y sesiwn. Felly yr aethum, a phan ddaeth yr amser mi a aethum ag ef at ei wr o gyfraith, yr hwn a'i daliasai, i Wrexham, a hwnnw a'i cynghorodd ef a minnau dalu iddo fel y gallai, y cymerai ef nhwy felly, yn swm bychan, a hynny a fu. Ond beth bynnag, yr hen wr oedd yn oedi talu, a'r cyfreithiwr yn rhoi cost bob tro hyd nes yr aeth yr arian yn fwy, ac o'r diwedd fe dorrodd fy ewythr i fyny: ac yna fe ddaeth ataf finnau dri o failiaid, minnau yn lled gyfrwysddrwg yn fy meddwl a ddywedais yn deg wrthynt, ac a'u meddwais, a'r un oedd a'r writ ganddo a ddaeth i'm gwely i at y gwas i gysgu; a phan gysgodd mi a hwyliais forwyn oedd gennyf i nol ei bocket book ef i gael i mi'r writ, ac felly fu. Ac ar fyrr mi a ofynnais i'r bailiaid pa le yr oedd eu pwer i aros yno; ac yna hwythau, gan edrych ar eu gilydd, a'r naill yn rhegi'r llall; a chwedi y cwbl, nid oedd ond troi cefnau y tro hwnnw. Minnau aethum at yr hwn yr oedd fy ewythr yn ddyledus, ac a gytunais i'm<noinclude><references/></noinclude> 386k1fpsq4z745jmkjnn8cpazjlh2wm 104 19594 37535 2022-08-03T18:59:24Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>hewythr a minnau dalu yr arian iddo ef fel y gallem; a hynny a fu. A'r cyfreithiwr a yrrodd gennad bwrpasol o hyd nos at y gofynnwr drachefn, yntau a roddes ei law wrth ryw bapur i'r atwrnai gyda'r gennad yn ol. Yna y cyf- reithiwr a wnaeth writ â'i law ei hun, heb un sirydd na debid wrthi, ond ei waith ef ei hun. Minnau a sistiais am gael ei gweled, ac adnabum, ac eraill gyda mi, a'r hen writ yn tystio llaw y sirydd. Beth bynnag, mi yrrais, gydrhyngwyf a'm cymdogion, chwech neu saith o geisbwliaid i ffwrdd ar unwaith. Beth bynnag, rhwng fod cario o Gaer wedi mynd yn waeth, a blinder ac ofn y gwalch hwnnw, mi a gymerais goed gan un Sion Stokes, o Groesoswallt, a'r coed oedd ar dir Dolobran, yn sir Drefaldwyn. Mi a gymerais y coed a'r ffarm hefyd, ac yno yr aethum. Yr oedd yno ffarm dda, a melin yn ei chanlyn, ac heb fod yn rhy ddrud. Mi a fum yno yn cario ac yn hwylio i drin y tir, a gosod llawer o hono. Ond yng nghanol y cwbl, yr oedd y diawl ar waith, a chanddo dwrnel i bobi i mi yno fara lefeinllyd. Fe gafwyd yno writ yn fy erbyn; minnau a ddeallais ac a ddaethum at gyfreithiwr Dinbych, i ddeisyf heddwch am amser—fy mod mewn cychwynfa bywoliaeth yn y wlad honno; yntau a ysgrifenodd i mi lythyr, ac yn bur fwyn wrthyf, a pheri imi ei roddi â'm llaw fy hun i'r twrne hwnnw, byddai pob peth yn burion. Minnau yn llawen aethum ar gefn fy merlen adref; ac yno mi a ystyriais beth a allai fod yn y llythyr ; cymerais goes pibell ac a'i dodais yn tân ac a chwythais trwyddi i egoryd y sel; a phan<noinclude><references/></noinclude> ac01k9y8gf3ldkw299436ncnado29np 104 19595 37536 2022-08-03T19:03:03Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>egorais yr oeddwn fel rheiny a'r arian yngenau'r ffetanau, yr oedd yno yn gynwysedig am i'r gwalch hwnnw ganlyn arnaf, mai goreu y cam cyntaf, fy mod yn ddigon abl i dalu. Pan welais beth oedd yno, mi losgais y llythyr, ac a gymerais y carnau i'r Deheudir, at wr o'r Eglwysfach oedd gwedi prynu coed Abermarlais yn swydd Gaerfyrddin. Yr oedd ym Meifod, y plwyf lle yr oeddwn, ''exciseman'' o'r wlad honno, cefais ''direction'' o'r ffordd, ac ymaith a mi. Cychwynais ddydd Sadwrn, ac yno nos Sul, heb son wrth neb o'm teulu ond wrth fy merch hynaf. Ac ar ol lled gytuno am waith cario, am 6ch. y droedfedd, o'r coed i Gaerfyrddin, daethum adre gynta gellais, ac a heliais y wagen ddwbl a'r ceffylau, wyth ohonynt, ac a wnaethym y goreu o'r ffordd. Ac mi adewais y wagen fach yno a'r teulu, dim ond y llanc a minnau aeth pryd hynny; yr oedd yn rhyhwyr gennyf gychwyn o sir Drefaldwyn. Ac yn ol cyrraedd yno, mi a gefais le da i'r ceffylau, a gadewais y llanc a hwythau yno, ac a ddaethum i nol fy ngwraig a'm tair geneth. Pacio rhyw betheuach i'w rhoi gyda cariwr i Fachynlleth; yr oedd gennyf lonaid cwd llestraid o lyfrau, a dillad hefyd mewn sachau. Ar ol i mi a'r merched ddyfod i ffordd, ni welais fyth ddim o'r eiddo, y wagon, na'r dillad, na'r llyfrau. Gyda llawer o flinder a thrymder calonnau, ni a ddaethum oll i ben ein siwrneu yn lled iach. Ni a fuom am ryw hyd heb gael lle i setlo i fyw heb- law ar aelwyd eraill; ond trwy ryw ragluniaeth fe ddarfu ein meistr, y timber merchant, gymeryd gate turnpike am gan punt ac wyth yn y flwyddyn o rent; y ni i gael arian y gate at ein bywoliaeth,<noinclude><references/></noinclude> 6igjkxysy18okyv6dfnm3p3ornrvn5d 104 19596 37537 2022-08-03T19:10:17Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>a setlo y rhent wrth gario. Buom felly yn dechreu bwrw ein henflew yn rhyfedd, a minnau yn cario coed mawr iawn, na welwyd ar olwynion yn y wlad honno mo'u cyffelyb, nac yn odid wlad arall, am a glywais i. Llawer o goed a lwythais, ac aethum a hwy i ben eu siwrneu; rhai yn gan troedfedd, a chant a hanner, a dau gant, yn un darnau; a'r mwyaf, oeddynt yn ei alw brenin- bren, oedd yn ddau gant a phedair troedfedd a deugain. Yr oedd gennyf dri phar o olwynion yn cario hwnnw; y wagen oedd a dau fraich cryfion ar ei hyd, a rowl ar y canol, a'r trydydd par o'r tu ol yn cydgario, fel pe buasai ond pedair olwyn. Ond wrth ddyfod i'r coed i lwytho y pren hwnnw fe gododd pobl y wlad, o'r llannau a'r ffyrdd, fel pe buaswn yn y wlad yma yn chwareu interliwd, a llawer o'r bobl gyfarwydd yn dywedyd na lwythwn byth mono, na ddaliai'r taclau ddim i godi y fath bwysau. Yr oedd ef 45 troedfedd o hyd, a chwedi ei ysgwario yn lân: minnau a godais y crean uwchben ei flaen ef, ac fe'i cododd y ceffylau ef yn esmwyth; ac yna rhedais y par olaf mor belled ag y medrwn dano; ac yna symud y crean at ei ben bôn, a deisif ar y segurwyr oedd yno neidio ar y gynffon; ac yna codi'r bôn a'i lwytho ar y wagan; ac yna gyrru ymlaen ac ail setlo yr olwynion olaf; yna myned i'r ffordd ac i Gaerfyrddin, heb gymaint a thorri linc tres. Ond gwedi myned i'r dref, at Borth Heol y Brenin, a'r ceffylau yn nwbl, ac yn llonaid y porth, a thalcen y pren yn taro yn yr arch; dyna luoedd o bobl y farchnad yn dechreu ymgasglu o'm cwmpas, ac yn tyngu nad awn byth ffordd honno; minnau, gwedi synnu peth, a gefais gan<noinclude><references/></noinclude> 16d9ldddhrh98vgusr1sijmtahjawc6 104 19597 37538 2022-08-03T19:12:30Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Tri o'r Hen Deulu. 19 rai oedd yno, trwy addo yfed atynt, fy helpu i facio yr olwynion yn eu holau; ac felly trwy fod amryw yn taro llaw ar y peth, mi a'i cefais hi yn ol; a chwedi hynny ni aethom, dri neu bedwar, i ''yard'' yr ''Ivy Bush'', tŷ tafarn, lle yr oedd crystiau coed (yslabs) ac a gawsom eu benthyg, ac mi a'u gosodais hwynt o flaen yr olwynion olaf, yn glwt i godi y rheiny, fel y byddai i'r pen arall ostwng tan y bwa maen, ac felly y bu, a'r edrychwyr a roddasant fonllef groch wrth weled y fath beth, ac amryw o honynt a yfodd at y llanc a minnau, am ein gwyrthiau. Gwedi yr holl bethau hyn, yr oedd yr hen gancr yn perthyn i mi eto. Beth a'm cyfarfu un diwrnod ond tri o'r hen deulu, ceisbyliaid sir Drefaldwyn; hwy a ddechreuasant ymaflyd yn y wedd, a myned a hi i'r ty tafarn yn Llandeilo Fawr, yn agos i'r lle yr oeddwn yn cadw'r gate; minnau a aethum yn greulawn am i'r ceffylau gael mynd i'w ystabl eu hunain, ac iddynt hwythau setlo drannoeth. Beth bynnag, yn ymrafael yr aeth hi, a dechreu ffusto a wnaethum, ac mi gefais ddau i lawr, ac a ddeliais i guro; gyda hynny, dyma'r trydydd yn dyfod. Pan welodd hwnnw ei gyfeillion ar lawr, fe ddaeth tu cefn i mi, ac a ddechreuodd fy mesur; ond digwyddodd i hen was Rice, o'r Drefnewydd, ddyfod yno, ac fe gafwyd heddwch; a'r bailiaid a fynasant gonstabliaid, a chyda hwy y bum i yn ddrwg fy nghwrs trwy'r nos. A chyfeillion i mi oedd o amgylch y drysau: pe cawsent ryw faint o gyfleustra, hwy a fuasent yn dibenu y tri cheisbwl maes o law; ond ustus heddwch yn y dref a ddeisyfodd arnaf fod mor heddychol ag y medrwn, y mynnai ef wastadhau<noinclude><references/></noinclude> kiit3z2dl0ddiiye2a1vrffq0flbteu 2 19598 37540 2022-08-03T19:26:02Z AlwynapHuw 1710 Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '==Llyfrau ab Owen== {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|40px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37).jpg|40px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|40px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|40px]]}}</nowiki> ==E W Evans Dolgelau== {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|File:Han...' wikitext text/x-wiki ==Llyfrau ab Owen== {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|40px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37).jpg|40px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|40px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|40px]]}}</nowiki> ==E W Evans Dolgelau== {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 22 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 22 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> mupplbha8pztyo4g9fmltwkppjxlk19 37541 37540 2022-08-03T19:26:42Z AlwynapHuw 1710 wikitext text/x-wiki ==Llyfrau ab Owen== {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|40px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37).jpg|40px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|40px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|40px]]}}</nowiki> ==E W Evans Dolgelau== {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 22 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 22 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> egznl7glmdtkoo555ywgerdi1e8xibu 37547 37541 2022-08-03T20:09:49Z AlwynapHuw 1710 wikitext text/x-wiki ==Llyfrau ab Owen== C {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 17 crop).jpg|30px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 17 crop).jpg|30px]]}}</nowiki> G {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 16 crop).jpg|30px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 16 crop).jpg|30px]]}}</nowiki> L {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 39 crop).jpg|30px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 39 crop).jpg|30px]]}}</nowiki> N {{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 15 crop).jpg|30px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Gwaith Alun (page 15 crop).jpg|30px]]}}</nowiki> T {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37 crop).jpg|30px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 37).jpg|30px]]}}</nowiki> Y {{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|30px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Twm o'r Nant Cyf I (page 9 crop 2).jpg|30px]]}}</nowiki> ==E W Evans Dolgelau== {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 13 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> {{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 22 crop).jpg|50px]]}} <nowiki>{{Initial|[[File:Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I (page 22 crop).jpg|50px]]}}</nowiki> 8qwel8ruq7dxods6eep24r8144wxyfn 104 19599 37548 2022-08-03T20:17:44Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:400px" |<poem> :Anfynych y clywir neb yn datgan :Histori neu hanes, heb ei ganmol ei hunan; Does dim yn derchafu ac yn clymu yn clèr :Mor sutiol a balchder Satan. :Mae balchder Cymry ffolion :I ymestyn ar ol y Saeson, Gan ferwi am fynd o fawr i fach :I ddiogi'n grach fon'ddigion. :Os cant hwy ryw esgus i fod yn 'r ysgol :Ni wiw am air o Gymraeg ymorol; ''They cannot talk Welsh, nor understand'', :Oni fyddir yn ''grand'' ryfeddol. :Y mae'n gywilyddus clywed carpie :Yn lladd ac yn mwmian ar iaith eu mame, Heb fedru na Chymraeg, na Saesneg chwaith— :Onid ydyw'n waith annethe? :Ac os bydd rhyw hogenig wedi bod yn gweini, :Yn Nghaer neu'r Amwythig, dyna'r cwbl yn methu ; 'Cheir gair o Gymraeg, ac os dwed hi beth, :O'r ledieth fydd ar mei ledi. :Chwedl mawr yw bod fis yn Lloeger, :Fe ddysg merch ifanc lawer o fedrusder; Siarad modest a phletio'i min, :'R'un fath a thwll y tanner. :Yn Nghymru mae llawer coegen :A roi goron i ''blayers'' Llunden, Ac ni all i Gymro fforddio o'i phwrs, :Un geiniog heb gwrs o gynnen. :Ac y mae llawer crach gynffongi :Na hidie fo gownen er taflu gini </poem> |}<noinclude><references/></noinclude> bu9pf7brv65l0712o23w68rmb4lsnnd 104 19600 37549 2022-08-03T20:18:47Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Tri Chryfion Byd. Am le i hwrio neu gamblo ar gais Yn nghwmni rhyw Sais lled sosi. A rhyfedd fel y dywed cwmni o Gymry, "O, the English song is very pretty!" Ac yn agor eu cege a'u clemie clws, Ar gorws yn gwehyru. Dyma fel y byddant yn canu ac yn bloeddio, Heb air o gysondeb, yn berwi ac yn sowndio; A phe baed am ganu Cymraeg yn son, Ni ddealle'r gwyr mwynion mono. Mae hyn yn helynt aflan Fynd o'r hen Gymraeg mor eg... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Tri Chryfion Byd. Am le i hwrio neu gamblo ar gais Yn nghwmni rhyw Sais lled sosi. A rhyfedd fel y dywed cwmni o Gymry, "O, the English song is very pretty!" Ac yn agor eu cege a'u clemie clws, Ar gorws yn gwehyru. Dyma fel y byddant yn canu ac yn bloeddio, Heb air o gysondeb, yn berwi ac yn sowndio; A phe baed am ganu Cymraeg yn son, Ni ddealle'r gwyr mwynion mono. Mae hyn yn helynt aflan Fynd o'r hen Gymraeg mor egwan ; Ni cheiff hi mo'i pherchi mewn bryn na phant Heno gan ei phlant ei hunan. Ymddengys Traethydd. Traethydd. What is this gibberish, foolish fellow? Dam i sil Satan, dyma Sais eto. Tom. Traeth. Do not talk nonsense. Tom. Taw, dacw Nansi, Siarad Gymraeg neu ddos i'th grogi, 'Does yma fawr o Saesneg glân Ond ychydig gan Sian a Chadi. 31 Traeth. Paham 'rwyt yn lladd ar Saesneg mor greulon ? Tom. Lladd yr wyf fi ar Gymry beilchion Sy'n ceisio gwneuthur pob dyfeis, I fod mor breseis a'r Saeson. Oni ellir dysgu Saesneg ar gore Ac heb fynd yn feilchion goegion gege- </poem><noinclude><references/></noinclude> 36mmz3ao5qrhbh4bz6zw0mh0hdvo4py 37574 37549 2022-08-04T02:48:19Z AlwynapHuw 1710 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:400px" |<poem> Am le i hwrio neu gamblo ar gais :Yn nghwmni rhyw Sais lled sosi. :A rhyfedd fel y dywed cwmni o Gymry, ''"O, the English song is very pretty!"'' Ac yn agor eu cege a'u clemie clws, :Ar gorws yn gwehyru. :Dyma fel y byddant yn canu ac yn bloeddio, :Heb air o gysondeb, yn berwi ac yn sowndio; A phe baed am ganu Cymraeg yn son, :Ni ddealle'r gwyr mwynion mono. :Mae hyn yn helynt aflan Fynd o'r hen Gymraeg mor egwan; Ni cheiff hi mo'i pherchi mewn bryn na phant :Heno gan ei phlant ei hunan. ''Ymddengys Traethydd.'' ''Traethydd. What is this gibberish, foolish fellow?'' ''Tom''. Dam i sil Satan, dyma Sais eto. ''Traeth. Do not talk nonsense.'' ''Tom''. Taw, dacw Nansi, ::Siarad Gymraeg neu ddos i'th grogi, :'Does yma fawr o Saesneg glân ::Ond ychydig gan Sian a Chadi. ''Traeth.'' Paham 'rwyt yn lladd ar Saesneg mor greulon ? ''Tom''. Lladd yr wyf fi ar Gymry beilchion ::Sy'n ceisio gwneuthur pob dyfeis, ::I fod mor breseis a'r Saeson. :Oni ellir dysgu Saesneg ar gore :Ac heb fynd yn feilchion goegion gege— </poem> |} {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> g9if3t3i1n7rmq9yd6vns485ei407ib 37575 37574 2022-08-04T02:48:34Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;width:400px" |<poem> Am le i hwrio neu gamblo ar gais :Yn nghwmni rhyw Sais lled sosi. :A rhyfedd fel y dywed cwmni o Gymry, ''"O, the English song is very pretty!"'' Ac yn agor eu cege a'u clemie clws, :Ar gorws yn gwehyru. :Dyma fel y byddant yn canu ac yn bloeddio, :Heb air o gysondeb, yn berwi ac yn sowndio; A phe baed am ganu Cymraeg yn son, :Ni ddealle'r gwyr mwynion mono. :Mae hyn yn helynt aflan Fynd o'r hen Gymraeg mor egwan; Ni cheiff hi mo'i pherchi mewn bryn na phant :Heno gan ei phlant ei hunan. ''Ymddengys Traethydd.'' ''Traethydd. What is this gibberish, foolish fellow?'' ''Tom''. Dam i sil Satan, dyma Sais eto. ''Traeth. Do not talk nonsense.'' ''Tom''. Taw, dacw Nansi, ::Siarad Gymraeg neu ddos i'th grogi, :'Does yma fawr o Saesneg glân ::Ond ychydig gan Sian a Chadi. ''Traeth.'' Paham 'rwyt yn lladd ar Saesneg mor greulon ? ''Tom''. Lladd yr wyf fi ar Gymry beilchion ::Sy'n ceisio gwneuthur pob dyfeis, ::I fod mor breseis a'r Saeson. :Oni ellir dysgu Saesneg ar gore :Ac heb fynd yn feilchion goegion gege— </poem> |} {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> kwqkka8xx8pz7fdj533j56vo016w2uz 104 19601 37550 2022-08-03T20:19:23Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> I wadu na fedront ddim yn faith, Mewn moment, o iaith eu mame? Traeth. Mae 'marferiad, oni chlywsoch, yn llawer achlysur. Tom. Wel ydyw, mi wn eto, lle bo duedd mewn natur, Ond am fod yn dduw, yn ol gair yr hen walch, A chodi, mae balch bechadur. Traeth. 'Does fai ar neb am godi'n raddol, Fel bo'u sefyllfa'n gyfatebol. Tom. Ym mhob sefyllfa fe ddylai dyn Adnabod ei hun yn wahanol. Traeth. Doethineb trwy degwch y'mhob... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> I wadu na fedront ddim yn faith, Mewn moment, o iaith eu mame? Traeth. Mae 'marferiad, oni chlywsoch, yn llawer achlysur. Tom. Wel ydyw, mi wn eto, lle bo duedd mewn natur, Ond am fod yn dduw, yn ol gair yr hen walch, A chodi, mae balch bechadur. Traeth. 'Does fai ar neb am godi'n raddol, Fel bo'u sefyllfa'n gyfatebol. Tom. Ym mhob sefyllfa fe ddylai dyn Adnabod ei hun yn wahanol. Traeth. Doethineb trwy degwch y'mhob galwed. igeth Sy'n tynnu'n gysonedd rai tan ei gwasaneth; Lleferydd a gwyneb sy'n dangos gwahanieth; Mae dynion yn dirwyn at ddull eu gwladwrieth. Tom. Wel, felly, nid celwydd caled Yw barn dostaf y Methodistied; Mae gwladwyr y cythrel yn hawdd eu cael, Wrth eu bywyd gwael, i'w gweled. Mae'r meddwon a'r lladron tan un llywodreth, Y tyngwr, a'r rhegwyr, a phob rhywogeth, Dilynwyr pechod yn gytun, Yn deulu o'r un gwaedolieth. Traeth. Mae pob rhyw fasweddwyr mewn pechod yn suddo. Tom. Wellbeth ydyw maswedd? rhag ofn mod i'n misio. Os oes gennyt reswm, dod yn ei le, Er undyn, mi wnaf finne wrando. </poem><noinclude><references/></noinclude> 3f6zqevxhewyptqcyyli2ktokoq8e81 104 19602 37551 2022-08-03T20:20:17Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Tri Chryfion Byd. 33 Traeth. Mae enw'r gair maswedd fel hyn i'w gymhwyso, Am bob pethe allanol eill natur eu llunio ; Gwagedd o wagedd, a maswedd mewn mesur, Heb waith y dyn newydd, yw popeth dan awyr. Maswedd cnawd esmwyth sy'n adwyth niweidiol, Yn suo rhai'n Sion ar foddion crefyddol, Canu a gweddio, a gweithio pregethe; Fe gyfrif Duw'n faswedd holl ffrwyth eu gwefuse. Tom. Os oes maswedd mewn pregethe, Ni waeth n... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Tri Chryfion Byd. 33 Traeth. Mae enw'r gair maswedd fel hyn i'w gymhwyso, Am bob pethe allanol eill natur eu llunio ; Gwagedd o wagedd, a maswedd mewn mesur, Heb waith y dyn newydd, yw popeth dan awyr. Maswedd cnawd esmwyth sy'n adwyth niweidiol, Yn suo rhai'n Sion ar foddion crefyddol, Canu a gweddio, a gweithio pregethe; Fe gyfrif Duw'n faswedd holl ffrwyth eu gwefuse. Tom. Os oes maswedd mewn pregethe, Ni waeth nyni na hwythe; Os gallwn gario cydwybod clir, I draethu'r gwir, bob geirie. O ran mae'r gair gwir, drwy gariad, Yn haeddu beunydd bob derbyniad, Mewn amser ac allan o amser llawn, Mae'n ddidwyll ac iawn ei ddwediad. Traeth. Ychydig o gariad sydd mewn geirie A draetho'r ynfydion ar flaene tafode; Murie sychion yw'r rhai hynny Heb ffydd, fel morter, i'w cyd-dymheru. Mae'r rhain yn debyg o ran eu diben, I fynediad y wenfol a'r gornchwiglen, Yn troi o gwmpas, er hynny eu cartre Sydd un yn y gors a'r llall yn y simne. Mae hithe'r 'sgyfarnog enwog union, Yn cnoi ei chil o egni ei chalon, Yr un droed â chi yw hi, er hynny, Felly mae buchedd rhai redant i bechu. Mae eraill o ryw'n fforchogi'r ewin, Hyd ffyrdd y duwiolion y byddant hwy'n dilyn, </poem><noinclude><references/></noinclude> lj00blowxcucx73a4ib640ym126v2hd 104 19603 37552 2022-08-03T20:24:38Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> 34 Twm o'r Nant. Heb ddim cnoi cnil yn eu gene na'u calon, I ddal neu fyfyrio ar dduwiol arferion. Tom. Wel son am greaduried 'rwyt ti rwan, A gwahanol gyflwr, glan ac aflan, Oni ddaeth llenlliain o'r nef i'r llawr, Mewn gafel ddirfawr gyfan ? Ac 'roedd pob creaduried yn hon yma, A glân oedd y cyfan, cofia; Ac yr oedd cyhoeddus weddus wadd, Heb atal, i ladd a bwyta. Traeth. Y llenlliain hon yw'r efengyl a'i rhyddid,... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> 34 Twm o'r Nant. Heb ddim cnoi cnil yn eu gene na'u calon, I ddal neu fyfyrio ar dduwiol arferion. Tom. Wel son am greaduried 'rwyt ti rwan, A gwahanol gyflwr, glan ac aflan, Oni ddaeth llenlliain o'r nef i'r llawr, Mewn gafel ddirfawr gyfan ? Ac 'roedd pob creaduried yn hon yma, A glân oedd y cyfan, cofia; Ac yr oedd cyhoeddus weddus wadd, Heb atal, i ladd a bwyta. Traeth. Y llenlliain hon yw'r efengyl a'i rhyddid, Ond rhaid yw lladd cyn bwyta er bywyd; 'Does cig na physgod na llafur yn fuddiol, Heb eu lladd a'u torri o'u cyflwr naturiol. A dyma'r porth cyfyng mae gafel y bywyd, Sef marweiddio gweithredoedd y cnawd trwy'r ysbryd, A dysgu croes Crist, egwyddor crefydd, Yn ysgol rad y creadur newydd. Tom. Gan dy fod mor ddoeth gad i mi glywed Pa foda 'roedd plant Israel yn ysbeilio'r Aifftied, Yn benthyca tlyse ac yn dwyn ar duth, Heb dalu byth mo'u dyled. Traeth. Yr aur a'r tlyse a'r gwisgoedd gwychion, Sydd deip o dalente a donie dynion, Rhai ddylid fenthyca oddiar naturieth, I ogoneddu'r Hwn sydd berffeth. Tom. Wel, os tâl benthyca felly, Gallwn ninne ddawnsio a chanu; Pe medrem ni ganmol Hwn sy'n llawn Yn rhoi rhinwedd a dawn i hynny. </poem><noinclude><references/></noinclude> gvc2hao7kq4mv6eogyc5dts26of65ni 104 19604 37553 2022-08-03T20:26:16Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Tri Chryfion Byd. 35 Traeth. Pob dysg a dawn, pob llawn gallineb, Mae gogoniant y Creawdwr trwyddo'n ateb, Ond natur dyn trwy falchder Satan, Sydd am ogoniant iddo'i hunan. Tom. Wel, ni waeth inni dewi'n ebrwydd, Na phe baem ni'n ymddiddan ddeuddydd, Profi pob peth, a dal yr hyn sy dda, Ydyw'r ffordd benna' beunydd. [Diflanna Syr Tom Tell Truth. MYNEGEIR Y CHWAREU. Traeth. Wel, bellach crybwyllaf, mi dystiaf am desty... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Tri Chryfion Byd. 35 Traeth. Pob dysg a dawn, pob llawn gallineb, Mae gogoniant y Creawdwr trwyddo'n ateb, Ond natur dyn trwy falchder Satan, Sydd am ogoniant iddo'i hunan. Tom. Wel, ni waeth inni dewi'n ebrwydd, Na phe baem ni'n ymddiddan ddeuddydd, Profi pob peth, a dal yr hyn sy dda, Ydyw'r ffordd benna' beunydd. [Diflanna Syr Tom Tell Truth. MYNEGEIR Y CHWAREU. Traeth. Wel, bellach crybwyllaf, mi dystiaf am destyn, O'r dull yn deg hylwydd mae'r trefniad yn canlyn, Am Dri Chryfion Byd, ddwys olud, mewn sylw,- Sef Tlodi, a Chariad, ac Ange tra chwerw. A Chariad yw'r hynaf, o chredir yr hanes, O ran, pan gadd gwrryw gu fenyw yn ei fynwes, Ac wedi iddi ei gwympo a'i rwydo ef o'i rydid, 'Roedd Cariad yn ddiau'n cywiro'r addewid. Ond melltith y pechod drwy hynod drueni, A'r noethni dyledus, wnaeth nyth i Dylodi, Na chaffai ddyn fara, heb chwysu'n llafurus, Ac Ange yn y diwedd, ac ing, yn ei dywys." Ond cryf iawn yw cledi Tylodi a dyledion, Yn boenus iawn beunydd, oer ddeunydd ar ddynion, Yn gwneyd i rai feddwl am waith a chelfyddyd, Fel mae gan bawb awydd i gynnal eu bywyd. Ac eirias o gariad, wir fwriad arferol, Yw elfen cenhedleth naturieth daearol, </poem><noinclude><references/></noinclude> j21lvd3zfrk7qg8oat26i5m64olkui9 104 19605 37554 2022-08-03T20:26:49Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> 36 Twm o'r Nant. A chariad cyflawndeg y deg waredigeth Sy'n gryfach nag ange'n rheole marwoleth. Ac yna'n ganlynol, allanol ddull hynod, Cewch beth o gwrs bywyd y byd a'i gybydd-dod, Drwy wraig afrywiogedd, flaen daeredd, flin- derus, A chanddi ddau feibion, yn ddigon eiddigus. Ac un mab oedd gartref, fel hithe yn ei heithaf, Yn gybydd rhy arw, a hwnnw oedd yr hynaf, A'r ail a gai'r ysgol, drwy rwysg a chymeriad, A'r... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> 36 Twm o'r Nant. A chariad cyflawndeg y deg waredigeth Sy'n gryfach nag ange'n rheole marwoleth. Ac yna'n ganlynol, allanol ddull hynod, Cewch beth o gwrs bywyd y byd a'i gybydd-dod, Drwy wraig afrywiogedd, flaen daeredd, flin- derus, A chanddi ddau feibion, yn ddigon eiddigus. Ac un mab oedd gartref, fel hithe yn ei heithaf, Yn gybydd rhy arw, a hwnnw oedd yr hynaf, A'r ail a gai'r ysgol, drwy rwysg a chymeriad, A'r peth a wneiff arian, fe'i rhoed yn offeiriad. 'Nol hyn, wedi'r cwbl, y fam a'i mab cybydd A gwympodd yn galed allan a'u gilydd, Ac at yr offeiriad hi a i fyw yn gorfforol, Bu yno nes marw mewn enw mwy unol. Hi drefnodd ei h'wyllys drwy hollol gydsyniad, Yn anwyl ei pherwyl, i'r mab oedd offeiriad, A'r ddau am yr eiddo mewn cyfreth ymroddodd, A'r cybydd gofidus, wr gwallus, a gollodd. Fe syrthiodd wrth erlid i lid a thylodi, Ac ar ei ddiweddiad fe gadd ei argyhoeddi ; Mae'n troi'n edifeiriol o'i farwol arferion, 'Rhyn fydde'n ddaionus i bob gradd o ddynion. Ac felly, 'r cwmpeini, mae pennaf gychwyniad Yr act wael sydd gennym, os rhowch chwi fwyn gennad, Gosodwn hi o'ch blaene ein gore drwy gariad, Na ddigiwch, cyd-ddygwch, lle ffaelio'n hym- ddygiad. [Diflanna Traethydd. </poem><noinclude><references/></noinclude> lp6ygf2qufnegmx4cdtuhvld613ax6t 104 19606 37555 2022-08-03T20:29:37Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>y mater y boreu—ac felly y bu. Fe roddwyd ar ddau wr, un o'u tu hwy, ac un o'm tu finnau; a gofyn yr oeddynt oedran y ceffylau, minnau yn eu rhoi yn hen iawn, a rhai yn ddeillion, fel y rhoid digon bychan o bris—ac felly fu. Mi a ddaethum yn well nag y disgwyliais; un yn prynnu a'r llall yn gwerthu, mi a'u cefais yn ol, trwy dalu ynghylch hanner canpunt. Ar ol hynny, mi a ddaethum yn fwy adnabyddus ac yn fwy fy mharch ymhlith estroniaid nag o'r blaen, trwy iddynt ddeall mai cam oeddwn yn ei gael. Y gate oedd y flwyddyn gyntaf yn lled gwla o ran proffit; yr oedd fy merch hynaf yn rhoi y cwbl i lawr a dderbynid ynddi; ond yr ail flwyddyn hi a dalodd yn bur dda; a'r drydedd fe godwyd arni 15 punt, ond nid drwg oedd hi yno. Ni a fyddem yn gweled llawer yn y nos yn myned trwodd heb dalu; sef y peth a fyddent hwy yn ei alw y Gyheureth neu ledrith; weithiau hersiau a mourning coaches, ac weithiau angladdau ar draed, i'w gweled mor amlwg ag y gellir gweled dim, yn enwedig liw nos. Mi welais fy hun, ryw noswaith, hers yn myned trwy'r gate, a hithau yng nghauad; gweled y ceffylau a'r harneis, a'r hogyn postilion a'r coachman, a'r siobau rhawn fydd ar dopiau hers, a'r olwynion yn pasio'r cerrig yn y ffordd fel y byddai olwynion eraill a'r claddedigaethau yr un modd, mor debyg, yn elor ac yn frethyn du, neu os rhyw un ieuanc a gleddid, byddai fel cynfas wen; ac weithiau yn gweled canwyll gref yn myned heibio. Unwaith pan alwodd rhyw drafaeliwr yn y gate,"Edrwch acw," eb ef, "dacw ganwyll<noinclude><references/></noinclude> 12zkhdgg47cj759bbgpc3wlm0fcycph 104 19607 37556 2022-08-03T20:31:37Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>gorff yn dyfod hyd y caeau o'r ffordd fawr gerllaw" felly ni a ddaliasom sylw arni yn dyfod, megis o'r tu arall i'r lan; weithiau yn agos i'r ffordd, waith arall ennyd yn y caeau; ac ymhen ychydig, bu raid i gorff ddyfod yr un ffordd ag yr oedd y ganwyll, oblegid fod yr hen ffordd yn llawn o eira. A thro arall rhyfedd am hen wr o Gaerfyrddin, a fyddai yn cario pysgod i Aberhonddu, a'r Fenni, a Monmouth, ac yn dyfod a glosterchus teneuon gantho yn ol; yr oedd fy mhobl i yn gwybod ei fod ef ar ei daith, ac yr oedd yr hin yn ddrycinog iawn, o wynt ac eira lluchio; a chanol y nos, fe glywai fy merch i lais yr hen wr yn y gate, a'u mam a'u galwodd hwynt i agor ar frys, ac erchi yr hen wr ddyfod i'r ty at y tân. Codi a wnaeth y ferch; erbyn myned allan nid oedd yno neb, a thrannoeth dyma gorff yr hen wr yn dyfod ar drol, gwedi marw yn yr eira ar fynydd Tre'r Castell, a dyna'r gwir am hwnnw. Llawer yn rhagor a ellid adrodd o'r fath bethau, ond nid ydynt ddim gwerth eu hadrodd, am nad oes fawr a'u coeliant. Ond ar ol y drydedd flwyddyn yn y gate, mi a gymerais lease yn Llandeilo Fawr, ac a wnaethum dy i'r merched gadw tafarn; a minnau o hyd yn cario coed. Fe ddarfu i'r merchant yn Abermarlais adeiladu llong fechan, a gariai gwmpas 30 neu 40 tunell; fe a'i gwnaeth hi yn y coed, cylch milltir a chwarter oddi wrth afon Tywi, pa un a fyddai yn cario llestri bychain ar lif i Gaerfyrddin; ond hon a wnaed yn rhy drom i'w llusgo at yr afon yn y dull yr oedd y gwr yn bwriadu, sef i bobl ei llusgo, o ran ysbort. Fe roes gri mewn pedair o lannau fod llong yn Abermarlais i gael ei lansio<noinclude><references/></noinclude> 033rsr4s7s08s28mwzh5l4hetb8ntdi 104 19608 37557 2022-08-03T20:43:01Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>ryw ddiwrnod penodol, ac y byddai fwyd a diod i bawb a ddelaii roi llaw at yr achos. Felly fe ddarllawodd 4 hobaid o'n mesur ni yn Ninbych, sef deudel yno; ac fe bobodd ffwrnaid fawr o fara, ac a brynwyd rhyw lawer o gaws a menyn, a chig i'r bobl orau. Ac yr oedd y llong gwedi rhoi pedair olwyn tani, fel pedair o fothau troliau mawr, a'u cylchu a haiarn, ac echelau mawr yn y bowliau hynny, a chwedi eu hiro erbyn y dydd cysegredig. Minnau oeddwn yn digwydd llwytho yn y coed y diwrnod hwnnw; ac ar ol gyrru y wedd yn ei blaen, mi arosais yno i weled yr helynt. A helynt fawr a fu,—bwyta yr holl fwyd ac yfed yr holl ddiod, a thynnu y llong o gylch pedwar rhwd o'i lle, a'i gollwng i ffos clawdd dwfn. Erbyn hynny yr oedd hi agos yn nos, ac ymaith a'r gynulleidfa, rhai yn o feddwon, a'r lleill ag eisiau bwyd, a llawer o chwerthin oedd ymhlith y dorf. A'r merchant a dorrodd i gwyno o ran ei ffolineb yn gwneyd y fath beth, ac yn dywedyd wrthyf y byddai raid ei thynnu oddi wrth ei gilydd cyn byth y ceid hi o'r clawdd. Minnau a ddywedais y medrwn fynd a hi i'r afon ond cael tri neu bedwar o ddynion i'm helpu; yntau a ddywedodd y cawn y peth a fynnwn os medrwn fynd a'r llong i'r afon. A deisyf yr oedd arnaf am ddyfod y boreu drannoeth, os y gallwn; minnau a ddaethum, a'r llanc, a phedwar o geffylau. A mi ddaethum o flaen y wedd, ac a rodd— ais y dynion ar waith i dorri twll mewn hen wal fawr oedd megis 'o flaen y llong; ac yna rhoi darn o bren ar draws y twll, y tu pellaf, i roi chain i fachu y tacl, sef rhaff a blociau, a bachu y pen arall wrth y llong, a rhoi y ceffylau wrth y rhaff i<noinclude><references/></noinclude> 8016bajdsag8s7tvxxolculzpq7ov9n 104 19609 37558 2022-08-03T20:45:30Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>dynnu. Felly hi ddaeth o'r clawdd yn lled hwylus. Ac yno bachu drachefn wrth bren yn tyfu, a dyfod ymlaen felly. Ond pan ddoed i dir meddal, yr oedd rhaid rhoi planciau tan yr olwynion o ran y pwysau, ac ar ol tynnu i ben blaen y planciau, symud y rhai olaf ymlaen, ac felly o hyd. Ac lle na byddai cyfle i fachu wrth bren yn tyfu, byddai rhaid rhoi post yn y llawr i fachu. Ac o bost i bared hi aeth i'r afon mewn ychydig ddyddiau. Ac addaw i minnau gyflog da, ond ni chefais i yn y diwedd un ddimai byth, ond addaw a'm canmawl. Rhai pobl a fyddai yn dyfod i edrych arnom, ac yn rhoi peth arian i ni geisio cwrw, a dyna y cwbl. A phan ddarfu hynny, cario 'ngorau a wneis i. Pan aeth coed Abermarlais yn wag, mi aethum i Daliaris, ac i Allt y Cadno, a Chil y Cwm, a Myddfai, Llangenyrch, a Gwal yr Hwch, a Llanedi. Mi a fum yn cario i Forge Llandyfan, ac i Bont ar Ddulas, ac i Abertawe, ac o Aberafan i Gastell Nedd, ac yn cario o le a elwir y Ffrwd i Gaerfyrddin, ac o Wenfra i Gaerfyrddin; ac o amryw leoedd eraill nad wyf ddim yn cofio. Fe fu farw i mi yn Ninbych gwmpas hanner cant o geffylau, ac yn swydd Gaerfyrddin saith ar ugain. Ac ar ol yr holl helyntion fe aeth y merchant coed yn ol llaw yn y byd, ac fe droes yn bur gnafus ac anonest yn ei gyfrif ac yn ei dâl. Fe aeth oddi arnaf ar unwaith, wrth geisio setlo, £54 6s. Fe fu llawer o'm ffrindiau yn y wlad honno yn ceisio ganddo beidio a gwneyd cam ag un oedd gwedi dyfod o'r un wlad ag yntau, ac wedi cario coed na chariasai neb yn y wlad honno mo'nynt. Gwedi yr holl gythryfwl nid<noinclude><references/></noinclude> jt5vv108v0kuygzaxp7ysxxfkpfsp0g 104 19610 37562 2022-08-04T01:25:35Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>oedd gennyf ond wylo weithiau, a chreuloni waith arall, a dywedyd wrtho ef un tro, nad oedd dim help, y byddwn i yn Dwm o'r Nant yn y North, pryd na byddai efe ddim yn Feistr Lewis nag yno nag yma; ac felly fu. Mi gefais yr anrhyd- edd o'i weled ef ar geffyl yn Ninbych gyda'r baili- aid yn myned i garchar Ruthyn, ac a ddywedais à llef uchel, mai dyna yr olwg oreu a ddymunwn weled arno, oni bai i mi gael yr olwg arno yn myned o'r jel i'r Gallegfa, lle byddid yn crogi lladron. Ond ymhen ennyd, fe ga'dd ef fyned yn fancrafft, i safio talu i neb; ac y mae efe yn awr, am wn i, mewn gwlad nad oes orffen talu byth. A rhyfedd mae pob peth yn tynnu i'w elfen; yr wyf yn cofio i mi setlo âg ef yn Llandeilo; ac yr oedd ganddo orders i ddal chweugain oedd arnaf yn fferi Talycafn pan fuaswn yn myned ag organ i Fangor. A minnau a setlais âg ef am hwnnw; mae y cyfrif i'w weled eto yn y llyfyr lle yr oeddym yn cyfrif. Ni thalodd ef ddim; fe fuwyd yn fy ngofyn ymhen y saith mlynedd. Minnau a ddanghosais y llyfyr, fy mod gwedi setlo iddo ef. A llawer o gyffelyb bethau a wnaeth ef â mi ac eraill. Ond ni waeth tewi-adref y daethum i o Ddeheubarth, heb na cheffyl na wagen; ac nid oedd dim gennyf i droi ato oddieithr gwneyd interliwd; a hynny a wnaethum. Yn gyntaf, mi aethum i Aberhonddu, ac a brintiais interliwd, y "Pedwar Pennaeth; sef Brenin, Ustus, Esgob, a Hwsmon," a dyfod at fy hen bartner i chwareu honno, a gwerthu y llyfrau, a chyda hynny yn cynull subscribers at argraffu llyfr caniadau, sef, Gardd o Gerddi." Fe argraffwyd hwnnw yn<noinclude><references/></noinclude> 3m9azu03hcsajk2b31cya03c77v03v8 104 19611 37563 2022-08-04T01:29:31Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Nhrefecca; mi a delais am hynny £52, ac a ymadewais a dwyfil o lyfrau. Ac yn ganlynol, mi a wnaethum interliwd "Pleser a Gofid," ac a chwarusom honno, a thrachefn interliwd ynghylch "Tri Chryfion Byd, Tylodi, Cariad, ac Angau." Canlyn hynny yr oeddwn i, a'm teulu yn Llandeilo yn gorffen cadw tafarn, a gorffen hefyd hynny oedd o eiddo. Mi a ddaethum â'r ferch ganol o'r tair gyda myfi i'r North yn gyntaf, ac a'i prentisiais yn Nghaer, yn filliner, ac a'i cedwais â chynaliaeth bwyd a dillad, wrth chwareu. Ac o'r diwedd fe ddaeth y wraig adref gyda'r ddwy ferch eraill, ac a baciasant ryw faint o bethau, gwely, a dillad, a llyfrau; ac fe aeth y pac trwy Lundain; fe gostiodd am eu cario ynghylch cymaint ag a dalent. Ond fe ddigwyddodd i mi gael arian oedd ar Cynfrig o Nantelwyd am gario coed o Ruddlan, pan oeddwn yn cario coed Rug; ac hefyd am gario centre pont Rhydlanfair o Gaer. Yr oedd hynny, gyda chwareu, yn dipyn o help at gynnal y teulu. Pan ddaethom i Ddinbych, nid oedd un ty, nes y digwyddodd i mi gael rhyw ddau dy bychan, a minnau a'u gwnaeth yn un, ac a'u teclais; a dyna lle yr wyf fi a'm gwraig eto. Ac yr oedd gan fy nhad dŷ a thipyn o dir, rhwng Nantglyn a Llansanan; ond pan fu nhad farw, fe aeth cyfreithiwr Dinbych am yr hen felltith, ac a droes fy mam i'r mynydd, ac a feddiannodd y tir; a chyda chwaer i mi wrth Lanelwy y bu fy mam farw. Ac ar fyrr gwedi hynny, fe ddaeth clefyd ar y cyfreithiwr; minnau a ysgrifenais ato yn lled erchyll, ac a ddechreuais osod rhai o ddychrynfeydd uffern ger ei fron; yn<noinclude><references/></noinclude> kqv79bchqnqn2exm2vwg8q9jjol9m63 104 19612 37564 2022-08-04T02:02:02Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>niffyg na byddai i mi gael fy nhir, y byddai fy melltith yn ei gnoi dros dragwyddoldeb; yntau oedd mewn cyflwr truenus yn yr ystafell lle yr oedd ei wely, yn gwaeddi, ac yn drewi gan ryw ffieidd—dra oedd yn dyfod allan o'i gorff; yr oedd yn gorfod i'r dyn ag oedd yn tendio arno daflu finegr hyd y llofft, cyn y gallai fyned yn agos ato. Nid oedd un forwyn na doctor yn myned ar ei gyfyl yn y diwedd; ac felly yr oedd ef yn ysgrechian yn ofnadwy, ac yn gwaeddi ar y mab i'w glyw, ac yn dywedyd,—"Ow! y tir i Dwm o'r Nant"; ac felly fu. Mae y tir gennyf drwy drugaredd, ac a brynais yleni werth cant punt a deunaw ato o'r mynydd. Ond fel y dywed Solomon, "Gwae y gwr a adeilado dŷ âg arian rhai eraill." Felly fe orfu i minnau fenthyca; ac eto mae arnaf ofid yn fy nghynnal fy hun, i walio a chloddio o'i amgylch; ond yn enw Duw mi wnaf hynny, os ca' i fywyd ac iechyd. Mi a ddaethum drwy'r byd yn rhyfedd hyd yn hyn. Mi a fum rhwng Sir Drefaldwyn a Deheubarth saith mlynedd. Myned o'm gwlad mewn ofn a phrudd-der, a dyfod yn ol dan chwareu, gwedi ymadel âg ofn a'r achos o hono, o ran y byd, ond bod achos pwysig i ofni a chrynu o herwydd pechod; ac fod achos mwy i ddiolch ei bod hi cystal arnaf, ac fel y gallasai hi fod yn waeth. Mi gefais fy iechyd yn rhyfedd, trwy bob troion hyd yma; ond yn unig pan aeth y wagen ar fy nhraws wrth bont Rhuddlan, lle cefais brofedigaeth fawr, a gwaredigaeth fwy. Pan godais ar ol i'r olwyn fyned trosof, mi a eisteddais ar ganllaw y bont, ac yna clywn lais eglur yn dywedyd,<noinclude><references/></noinclude> 6lj57kqsr4a35pigqlj17nycq3o129o 104 19613 37565 2022-08-04T02:05:00Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>—"Dos, ac na phecha mwyach, rhag digwydd iti beth a fyddo gwaeth": ac felly yn dal i ddywedyd hyd oni ddaeth pobl ataf Mi ofynais i rheiny a oeddynt hwy yn clywed dim llais? Hwythau a ddywedasant,—" Nag ydym ni." A phryd arall cefais waredigaeth neillduol wrth lwytho pren mawr yng nghoed Maes-y-plwm. Yr oedd cario y pryd hynny cyn uniawni y ffyrdd, a'u gwneyd yn durnpik, a'r wageni a ffrâm arnynt, a rowl ar y canol, tebyg i'r peth a elwir ''boulster''; minnau oeddwn yr ochr nesaf i nant ddofn, yn troi yn y rowl gyda throsol haiarn cryf ar olwg; fe dorrodd yn nhwll y rowl, onid oedd y dynion ag oedd yn edrych yn y ngweled yn troi fel mountebank, ac yn disgyn yn nghanol tomen o gordwd oedd gwedi eu taflu ar eu gilydd y'ngwaelod y nant. Mi a gefais beth dychryn, ond ni friwais i ddim, gymaint a thorri crimog. Felly trwy ryw ragluniaethau, mi a gefais fy achub hyd yn hyn. Hi a fu yn lled gyfing arnaf lawer gwaith; ond yr oedd imi beth ffafr mewn gweithio, pan flinais yn chwareu. Mi a fum, y blynyddoedd cyntaf ar ol dyfod o'r Deheudir, yn saer maen, yn cymeryd gweithiau, ac yn cadw gweithwyr; ac un hanner blwyddyn, mi aethum at y bricklayers i Lan y Wern i ddysgu peth o'r gelfyddyd honno; ac felly mi a ddysgais weithio yn lew ar briddfeini. Ac yn awr, er ys pump o flynyddoedd, fy ngwaith yw gosod ffyrnau o haiarn, neu bobtyau, medd rhai; ac hefyd gosod ffwrneisiau, at bob achos, a gratiau, a ''sloves'', a ''boilers''; ac aml iawn y byddaf yn ''smoak doctor''. Yr wyf yn ennill cyflog lled dda; ond yr ydwyf yn fwy methianllyd am weithio,<noinclude><references/></noinclude> qlne10xjsvpx8wtte8bxwjejf2cupiv 104 19614 37566 2022-08-04T02:07:18Z AlwynapHuw 1710 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>rhwng henaint ac argraff ambell godwm a gefais yn fy ngorff, i'm coffau yn fynych. Ymhen blwyddyn ar ol i mi ddyfod o'r Deheudir, mi a darewais wrth hen gariwr coed a fuasai gyda myfi lawer gwaith yn cydgario; ac yn yr ''Hand'' yn Rhuthin yr oeddym, gydag amryw eraill. Ond ar ryw ymddiddan, ebe fy nghyfaill wrthyf, Twm, yr wyt yn llawer gwannach nag oeddit pan oeddem yn cydgario coed." Minnau a atebais, fy mod yn meddwl nad oeddwn ddim gwannach; ac yn y cyfamser fe ddigwyddodd fod sacheidiau o wenith yn y neuadd honno, i fyned i Gaer gyda gwagen y cariwr; ac yr oeddynt â thri mesur ymhob sach. Mi a ddywedais os cawn dair sach ar y bwrdd, a'u clymu ynghyd, y cariwn hwynt yn ol ag ymlaen i'r ystryd; ac felly gwnaethum; ac fe ffaeliodd pob un arall oedd yno. A rhyw dro arall, pan oeddwn yng Nghaer, mi a godais faril o borter i ben ol y wagen o'r ystryd, o nerth cefn a breichiau. Mi a fum, dro arall, yn cario wyth droedfedd o bren derwen ar fy nghefn. A llawer o ryw wag wyrthiau felly a wnaethum, nad wyf ddim gwell heddyw. Mae achos mawr i mi ystyried fy ffyrdd, ac ymofyn am Waredwr, gan nad allaf mo'm gwared fy hun, heb gael adnabyddiaeth o deilyngdod y Cyfryngwr, yn yr hwn gobeithio, y bydd i mi derfynu fy amser byr ar y ddaiar, yn heddwch Duw i dragwyddoldeb. Amen. Hyn a ysgrifennais yn fy seithfed flwyddyn a thriugain oedran, Awst 1af, 1805. '''THOMAS EDWARDS'''.<noinclude><references/></noinclude> 4tznrj49w0cjbko5f7dkl466thihj1v 104 19615 37567 2022-08-04T02:24:31Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Tri Chryfion Byd. Ymddengys Syr Tom. Tom. Wel, gwir ddwedodd Satan, mae'n hysbys eto, Bydd dynion fel duwie er cael eu handwyo ; Mae ffrwyth pren gwybodaeth da a drwg Yn gwneyd cynnwr' amlwg heno. Mae swn am gyfoeth a mawrhydi, A swn diawledig ydyw son am dlodi, Heb fawr yn synied ar ferw saeth Y barieth sy'n ei beri. Heblaw'r hen felltith wreiddiol Sy'n peri tlodi'n wladol, Balchder gwyr mawr yn gwasgu'r gwan, Mae... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Tri Chryfion Byd. Ymddengys Syr Tom. Tom. Wel, gwir ddwedodd Satan, mae'n hysbys eto, Bydd dynion fel duwie er cael eu handwyo ; Mae ffrwyth pren gwybodaeth da a drwg Yn gwneyd cynnwr' amlwg heno. Mae swn am gyfoeth a mawrhydi, A swn diawledig ydyw son am dlodi, Heb fawr yn synied ar ferw saeth Y barieth sy'n ei beri. Heblaw'r hen felltith wreiddiol Sy'n peri tlodi'n wladol, Balchder gwyr mawr yn gwasgu'r gwan, Mae hyn yn rhan erwinol. 37 Balchder sy'n gyrru bon ddigion segurllyd Tua Ffrainc neu Loegr i rythu eu llygid, I ddysgu ffasiwne a gwario'n fall Ddau mwy mewn gwall nag ellid. Mae ganddynt yn Llunden lawer llawendy, I droi'r gath yn'r haul i fonddigion Cymru; Playhouses a lotteries, ffawdus ffull, Ac amryw ddull i ddallu. Ac yn y play y cant hwy eu pluo, Rhwng hwrs a licers y bydd eu haur yn slacio, Rhaid canlyn holl egni cwmpeini pur, 'Ran grandrwydd gwyr yn gwario. A dyna'r nod, fy 'neidie, Mae gwyr mawr stowt yn gwario statie, Wrth ddilyn balchder, a'u harfer fel hyn, Peth costus ydyw canlyn castie. </poem><noinclude><references/></noinclude> gvo3cdr8nsxpgdr3rdxveg3ja780ixz 104 19616 37568 2022-08-04T02:26:55Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Twm o'r Nant. Ond balchder cyn y collo Ei fywolieth wrth drafaelio, Nac y cym'ro fe ronyn llai na'i raid, Fe geiff y gweiniaid gwyno. Hel sgamers o Lunden, a llawer o helyntoedd, A land surveyors i reviwio'r tiroedd ; A'u mesur hwy drostynt, gwlyb a sych, Y caue'n grych a'r gwrychoedd. A mynd a map i'r gwr bonheddig, O bob cyrrau, y coed a'r cerrig, Pob cae a ffrith, pob acr a phren, A chodi cyn pen ychydig. Cyho... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Twm o'r Nant. Ond balchder cyn y collo Ei fywolieth wrth drafaelio, Nac y cym'ro fe ronyn llai na'i raid, Fe geiff y gweiniaid gwyno. Hel sgamers o Lunden, a llawer o helyntoedd, A land surveyors i reviwio'r tiroedd ; A'u mesur hwy drostynt, gwlyb a sych, Y caue'n grych a'r gwrychoedd. A mynd a map i'r gwr bonheddig, O bob cyrrau, y coed a'r cerrig, Pob cae a ffrith, pob acr a phren, A chodi cyn pen ychydig. Cyhoeddi, a galw'r tenantied i'r gole, A dwedyd mewn ecrwch fod hyn a hyn o acre, Ac y myn y meistr tir gael codi ar y rhent, Mae hyn yn gonsent i ddechre. A hwythe, tenantied y brynie a'r nentydd, Yn mynd yn anhyweth at y ffasiwn newydd, Wrth glywed eu Saesneg hwy'n hynny o fan, Yn mron gan anhapusrwydd. Ac yntau'r stiward, nid oedd dim stayo, Ond"Come forth, what ails ye, Cymro ? Your land will be let for better pris, Don't be a foolish fellow." Ac ynte'r hen denant bron a diwyno, Heb wybod be i'w ddwedyd, ond diodde'i wawdio, A begio ar un o wyr ei wlad, Mewn tristwch, siarad trosto. Ac fealle hwnnw, 'run fath a Haman, Yn cymryd y tyddyn iddo'i hunan; A'r dynan truan, gan ffalsder trwch, Yn ei dwllwch raid fynd allan. </poem><noinclude><references/></noinclude> j37k5x95oxwfowwp2uw4c4mmbw5nt92 104 19617 37569 2022-08-04T02:28:02Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Tri Chryfion Byd. Ac felly, dyna hwnnw'n gorfod myned, Wedi colli i fywolieth iddo'i hun a'i nifeilied, Ac fealle'r plant yn mynd ar y plwy, Yn bwyse mwy ar denantied. 39 Dyna'r meistr a'i denant heb gael dim daioni, Ond codi stiwardied yn falch ac ystwrdi, Does ryfedd beunydd yn y byd Fod cymaint o lid a thlodi. Ymddengys Gwiddanes Dlodi. Gwiddanes. Pwy sydd yma yn cadw'i lol, Fel gylfinir, a'i glol i fyny? Tom.... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Tri Chryfion Byd. Ac felly, dyna hwnnw'n gorfod myned, Wedi colli i fywolieth iddo'i hun a'i nifeilied, Ac fealle'r plant yn mynd ar y plwy, Yn bwyse mwy ar denantied. 39 Dyna'r meistr a'i denant heb gael dim daioni, Ond codi stiwardied yn falch ac ystwrdi, Does ryfedd beunydd yn y byd Fod cymaint o lid a thlodi. Ymddengys Gwiddanes Dlodi. Gwiddanes. Pwy sydd yma yn cadw'i lol, Fel gylfinir, a'i glol i fyny? Tom. Pwy ydech chwithe, ai merch y gwr drwg, A gadd yn y mwg ei magu? Gwidd. Myfi yw'r widdan sy'n gwneyd i ra waeddi, Rwy'n gryfa drwy wledydd, fe'm gelwir Tlodi. Tom. Braidd na waeddwn i fy hun Wrth edrych y fath un a thydi. Gwidd. Myfi yw'r hynaf ymhob trueni, Fe'm ganwyd yn nyth y newyn a'r noethni, Pan ddarfu i Adda lyncu ei damed, Myfi oedd y gyntaf a welodd e' â'i lyged. Ac fe'i rhoed ef dan berygl na chai ddim bara, Ond trwy chwys ei wyneb o'm hachos i yna; A byth yn fy magl 'rwy'n dal rhai a'm dwylo Mewn gofid ac angen, oni fyddant hwy'n gwingo. Ymffrostied gwyr mawrion yn eu parch a'u cymeriad, </poem><noinclude><references/></noinclude> iz9ohp3qbos2d55il3xrqjcpl0p9fjt 104 19618 37570 2022-08-04T02:29:10Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> 112 Twm o'r Nant. Ni roddest, Iesu tyner, Mo'th werthfawr waed yn ofer Dros fyd anafus ; D'efengyl sy'n rhoi galwad, I bob rhyw bechaduried, O'u beichie dyrus; 'Rwy'n un pechadur amhur wŷn, Nad oes mo'm dwysach, a ffyrdd ffieiddiach Ymhob cyfeddach, anuwiol afiach lun ; A chalon ddrwg yn wastad, Ddideimlad o Dduw a dyn; Bum hy', fel mab afradlon fry, Yn treulio famser, ymhob gwag bleser, 'Rwy'n awr mewn caethder, er... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> 112 Twm o'r Nant. Ni roddest, Iesu tyner, Mo'th werthfawr waed yn ofer Dros fyd anafus ; D'efengyl sy'n rhoi galwad, I bob rhyw bechaduried, O'u beichie dyrus; 'Rwy'n un pechadur amhur wŷn, Nad oes mo'm dwysach, a ffyrdd ffieiddiach Ymhob cyfeddach, anuwiol afiach lun ; A chalon ddrwg yn wastad, Ddideimlad o Dduw a dyn; Bum hy', fel mab afradlon fry, Yn treulio famser, ymhob gwag bleser, 'Rwy'n awr mewn caethder, er faint o falch- der fu Mae ngolwg ar fy ngwaeledd, Yn ofni dialedd du. Duw, gwna imi gan fy newyn, Gynhyrfu ymroi a chychwyn I'mofyn llunieth: Na ad im' siomi 'nghalon, Trwy 'mborthi ar gibe gweigion Gorwagedd barieth; O! Dduw, dod imi fanna i fyw, Dod olwg lliwgar i'th weld yn hawddgar, 'Rwy'n ddall, rwy'n fyddar, dod imi glaiar glyw, Wyt nefol fuddiol feddyg O'th wir garedig ryw; Pob syth oer drwst ragrithiol druth Dadwreiddia o'm hysbryd, a dysg fi'n astud Yn ffordd y bywyd, dda lwyrftyd yn ddi lyth; A dod, Amen, ddymuniant I ganu'th foliant fyth. </poem><noinclude><references/></noinclude> k7n1rxawcv68h6i4k9whj1o7g7odjqp 104 19619 37571 2022-08-04T02:29:46Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> 40 Twm o'r Nant. 'Roeddynt hwythe'n dylodion a gweinion pan 'u ganed; Oni pheidiant ag ymwychu, a gyrru, a gwario, Fel na allont hwy ateb, ânt felly eto. Tom. Oni ddarfu rhai brynnu tiroedd dan godi eu torre, Erbyn agor llyged, ni thelynt mo'r lloge? Achos enw mawr a bychan fudd, Mae'r aerod bob dydd yn diodde. Hwy aethant 'run fywolieth a Guto Felyn, Ychydig laeth a hynny'n enwyn; Oni cheir gwaith corddi, fel y dwed... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> 40 Twm o'r Nant. 'Roeddynt hwythe'n dylodion a gweinion pan 'u ganed; Oni pheidiant ag ymwychu, a gyrru, a gwario, Fel na allont hwy ateb, ânt felly eto. Tom. Oni ddarfu rhai brynnu tiroedd dan godi eu torre, Erbyn agor llyged, ni thelynt mo'r lloge? Achos enw mawr a bychan fudd, Mae'r aerod bob dydd yn diodde. Hwy aethant 'run fywolieth a Guto Felyn, Ychydig laeth a hynny'n enwyn; Oni cheir gwaith corddi, fel y dwedodd fy nain, Hi a fydd yn o fain am fenyn. Gwidd. Ond balchder yn ymgyrredd gormod, A melltith drygioni pechod A wneiff, yn ddwys, yn mhen oes neu ddwy, Feddianne mwy'n furddynod. Tom. Mae aml blas mawr yng Nghymru heno, Mae'n chwith i lawer un fynd heibio, Lle bydde fon'ddigion hardd eu drych, A gwein'dogion gwych yn trigo. Gwidd. Hwy lanwent folie gormeswyr ffeilsion, Yn lle rhoi elusen i bobl dlodion ; 'Does ryfedd fod melltith ar dir a thai I ddigwydd i rai bon'ddigion. Tom. Wel, mae nhw i'w canmol draw ac yma, Am roi cynhalieth i'w cwn hela; Maent yn llawnach o flawd, mi glywes son, Yn eu bolie na thylodion y Bala. Gwidd. Ond anllywodreth, mewn dull anfeidrol, Sy'n rhoi i mi le i feistroli pobol, </poem><noinclude><references/></noinclude> g7hp3rtjypuieaylhtw76e70bwudx0i 104 19620 37572 2022-08-04T02:35:19Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> Tri Chryfion Byd. Balchder ac oferedd sy'n cyfeirio, Yn tynnu 'neilied i tan fy nwylo. Rhyfedd heno i'w gofio ar gyfer Mor ddau wynebog ydyw balchder, Gyrru rhai i weithio, gyrru rhai'n lladron, Pob castie diawledig rhag mynd yn dlodion. Fy ofn i sy'n peri i rai godi'r bore, Rhai i'w gorchwylion, rhai i'w siwrneie, A'r plant bach fydd yn llefain rhag llafur fy ngafel, A'r hen bobl yn rhedeg, bron colli'r hoedel. Myfi... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> Tri Chryfion Byd. Balchder ac oferedd sy'n cyfeirio, Yn tynnu 'neilied i tan fy nwylo. Rhyfedd heno i'w gofio ar gyfer Mor ddau wynebog ydyw balchder, Gyrru rhai i weithio, gyrru rhai'n lladron, Pob castie diawledig rhag mynd yn dlodion. Fy ofn i sy'n peri i rai godi'r bore, Rhai i'w gorchwylion, rhai i'w siwrneie, A'r plant bach fydd yn llefain rhag llafur fy ngafel, A'r hen bobl yn rhedeg, bron colli'r hoedel. Myfi ydyw'r hynotaf mewn ffair a marchnad, Fe edrych pawb arna i à chornel eu llygad; Rhag fy ofn i y bydd y rhai cryfaf Yn cael bargeinion ar ddwylo'r rhai gwannaf. 41 O! meistres erwinol wyf fi ar weinied; Mi dorres hyd y Nentydd yma lawer o denant- ied, Rhai fydde'n meistroli mewn balchder ac oferedd, Ond myfi fydd eu meistres hwy yn y diwedd. Mi weles yma ftarmwyr yn byw'n drefnus Yn dilyn ceiliogod a chyffyle rasus; Ond pan ddown i atynt yn fy awdurdod, Fe fydde melus gael canlyn mulod. Ac mi weles rai yn rhwysg eu cyweth, Yn wyr synwyrolaf trwy'r gymdogeth; Ond pan ddown i unweth yn feistres arnyn' Ni fedde nhw synwyr un briwsionyn. Ac mi weles wyr gorchestol arw, Yn perchen tiroedd yn fawr iawn eu twrw, </poem><noinclude><references/></noinclude> o7lprivqfpvezs1hxbl6k59h99x2rm1 104 19621 37573 2022-08-04T02:36:08Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '<poem> 42 Twm o'r Nant. Yn mynd, rhai ar y plwyf, a'r lleill i'r ffatri, A'r lleill i'r jel i isel oesi. A'r merched mwyn gymen â'r llygad main gwamal, Sydd heddyw mor sosi yn caru ac yn sisial, Pan ddeloch i'r bwth bach, yn gwla'ch gwely, Chwi fyddwch yn llafar, na thalwch mo'ch llyfu. Yrwan mewn sadrwydd mae i chwi gonsidro, Os myfi fydd y feistres, mi wnaf i chwi fwstro, Heb ddim bycle plated, na gown brith plotiog, Na f... proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude><poem> 42 Twm o'r Nant. Yn mynd, rhai ar y plwyf, a'r lleill i'r ffatri, A'r lleill i'r jel i isel oesi. A'r merched mwyn gymen â'r llygad main gwamal, Sydd heddyw mor sosi yn caru ac yn sisial, Pan ddeloch i'r bwth bach, yn gwla'ch gwely, Chwi fyddwch yn llafar, na thalwch mo'ch llyfu. Yrwan mewn sadrwydd mae i chwi gonsidro, Os myfi fydd y feistres, mi wnaf i chwi fwstro, Heb ddim bycle plated, na gown brith plotiog, Na ffedoge gwynion, mi ddaliaf fi geiniog. Y glog sidan ddu, a'r wire capie, A'r balloon bonnets, a'r hetie rubane, A'r handcherchiefs mawr, a'r ruffles dwbwl, O, myfi yn y funud a'ch gwisgaf chi'n fanwl. Ac yn lle tê i'ch brecwast mi fyddaf fi'n eich procio, I gymryd potes gwyn bach, neu laeth wedi'i dwymo, Brywes dwr a halen neu gawl erfin, Bydd weithie'n anodd cael pen wnionyn. Tom. Wel, wfft i'ch calon, gyda'ch ceuled, Onid ych yn ddigywilydd yn rhoi ffår mor galed? Gwidd. Os daw ataf fi na mawr na mân, Yn waeledd hwy gan' weled. Tom. Mae'n dost i chwi'u bwlio hwy'n weigion eu bolie. Gwidd. Fealle y ca'n hwy fara os codan yn fore; Ond ni wiw i un o honynt edrych yn ddig, Ni cha'n hwy fawr gig i'w cege. </poem><noinclude><references/></noinclude> s2qo7isywfh8fv049dnrsgf7iq8swvz