Dagbani Wikipedia
dagwiki
https://dag.wikipedia.org/wiki/Sol%C9%94%C9%A3u
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
Miidiya
Diŋ'gahim
Yɛltɔɣa
Ŋun su
Ŋun su yɛltɔɣa
Wikipedia
Wikipedia yɛltɔɣa
Lahabali kɔligu
Lahabali kɔligu yɛltɔɣa
MiidiyaWiki
MiidiyaWiki yɛltɔɣa
Tɛmplet
Tɛmplet yɛltɔɣa
Sɔŋsim
Sɔŋsim yɛltɔɣa
Pubu
Pubu yɛltɔɣa
Salima
Salima yɛltɔɣa
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Miɔŋ District
0
5326
43966
40143
2022-08-20T22:33:17Z
IBS-Gh
84
/* Di Tarisi */ Mali niŋ
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Miɔŋ District'''<ref>https://www2.statsghana.gov.gh/docfiles/2010_District_Report/Northern/Mion.pdf</ref> nyɛla din pahi districts pishi ni ayobu la puuni din be [[Northern Region]] [[Ghana]] tiŋgbani ni. Miɔŋ daa na pahila Yendi District la puuni yuuni 1988, Ka gomdanti ti yina yuuni 2012 ni ditu ni Miɔŋ gba pa ze di gama zugu.
== Di Tarisi ==
{{Districts ni di tiŋ zuɣuri din be Northern Region, Ghana}}
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Districts]]
[[Pubu:Miɔŋ District tinsi]]
[[Pubu:Northern region districts]]
i0nuqhkyrqulnuqe5t6b18s3ddim13b
Naa Dataa Tuu
0
5531
43815
42500
2022-08-20T12:40:45Z
Adam Kamaldeen
1825
Added a content
wikitext
text/x-wiki
{{E-Class}}
'''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu.
[[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]]
== Kundivihira ==
Di yuli ŋɔ daliri.
[[Pubu:E-Class]]
knjsd7g73mzz0o1kmdjz6czt01qzd9v
43816
43815
2022-08-20T12:46:49Z
Adam Kamaldeen
1825
N kpehila bachinima
wikitext
text/x-wiki
{{E-Class}}
'''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu.
[[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]]
== Di yuli ŋɔ daliri ==
Di yuli ŋɔ daliri.
[[Pubu:E-Class]]
46qxexnxy74nuawyckac9zx2zxvsyrr
43817
43816
2022-08-20T13:16:05Z
Adam Kamaldeen
1825
Added a content
wikitext
text/x-wiki
{{E-Class}}
'''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu.
[[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]]
== Di yuli ŋɔ daliri ==
Naa dataa tua nyɛla ti' kurili din yuui pam. A yi chaŋ di gbuni, di malila tiyɔ' titali di zuɣusaa zaŋ ti siɣi di gbunni, ka kuɣ' titali do di gbuni.
Daliri din che ka bɛ ti booni tua ŋɔ naa dataa tua ka bo kuɣili din bi yoli ŋɔ n-sɔŋ di gbunni maa ni nyɛ shɛm m-bɔŋɔ. Yaa Naa daa yi ʒini Yani gbandi zuɣu, niriba tiri o la paɣiba. Napaɣiba gba daa yi kpe daa n ti nya paɣasaribil' viɛlli bɛ gbaari o mi kuli nti ti Naa, ka o gba leei napaɣa. Lala zuɣu daa min' che ka Yaa Naa mali paɣiba hali n ti miri kɔbiga. Bɛ galisim ŋɔ zuɣu daa min che ka dab' shɛba ban bi su bɛ tooni sɔɣiri bɔri napaɣiba maa.
[[Pubu:E-Class]]
tazj65c0mkf7qmxvesmn721zvzbk739
43818
43817
2022-08-20T13:43:21Z
Adam Kamaldeen
1825
Added a content
wikitext
text/x-wiki
{{E-Class}}
'''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu.
[[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]]
== Di yuli ŋɔ daliri ==
Naa dataa tua nyɛla ti' kurili din yuui pam. A yi chaŋ di gbuni, di malila tiyɔ' titali di zuɣusaa zaŋ ti siɣi di gbunni, ka kuɣ' titali do di gbuni.
Daliri din che ka bɛ ti booni tua ŋɔ naa dataa tua ka bo kuɣili din bi yoli ŋɔ n-sɔŋ di gbunni maa ni nyɛ shɛm m-bɔŋɔ. Yaa Naa daa yi ʒini Yani gbandi zuɣu, niriba tiri o la paɣiba. Napaɣiba gba daa yi kpe daa n ti nya paɣasaribil' viɛlli bɛ gbaari o mi kuli nti ti Naa, ka o gba leei napaɣa. Lala zuɣu daa min' che ka Yaa Naa mali paɣiba hali n ti miri kɔbiga. Bɛ galisim ŋɔ zuɣu daa min che ka dab' shɛba ban bi su bɛ tooni sɔɣiri bɔri napaɣiba maa. Bɛ daa yi ti gbaai so ka o bɔri napaɣa, bɛ zaŋdi o mi n-chaŋ lala tua maa gbuni n ti zaŋ o zuɣu pa kuɣ'titali maa zuɣu n-zaŋ sua che n-ŋmaai li. Bɛ daa yi ŋmaai zuɣu ŋɔ bɛ zaŋdi li mi m-bahi tua maa yɔɣu maa ni, di kpalimbu shee m-bala.
[[Pubu:E-Class]]
fi8ql5awdo0j4n91sky3fhond2kx60q
Jɛŋkuno
0
8618
43985
12224
2022-08-20T23:23:30Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard".
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
3t4j85yxpccd8r9g960jv48g12ia68u
43986
43985
2022-08-20T23:25:11Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
h289y4fvqmtftmdbz7eczzzawbzldmi
43987
43986
2022-08-20T23:28:36Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
o7qu8jnnql94knz7mqccyy1au0t4918
43988
43987
2022-08-20T23:30:40Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
0y1pkqt6rmuttklf1it1juvfqw883ev
43989
43988
2022-08-20T23:34:11Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
op5fu47oduoqcigwnob8er6y64xi2ce
43991
43989
2022-08-20T23:38:51Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
dxufen8sxd4qda4sfs3w73fxdfcipgu
43992
43991
2022-08-20T23:40:44Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
50py1nsznjefw4tgnr9clt6yy946ftp
43994
43992
2022-08-20T23:42:05Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
brhexrv88yqmxn92vaasjhhv708xrkk
43995
43994
2022-08-20T23:43:15Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
nysw4iqpq7s4yaqofi9jr6gbynj3o2k
43997
43995
2022-08-20T23:45:21Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
3ukzj0ud990n0m2i1hhaxov08tx3nji
43998
43997
2022-08-20T23:46:47Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
aourlzmesbpn8vzawtwzog62v0n7dir
44001
43998
2022-08-20T23:48:49Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
5k48w1ba0m3t6b6kw3rv8tetghv777c
44002
44001
2022-08-20T23:51:03Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa,
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
t7xlfpz7sgqe0d04ftaec9t6pwkzrcu
44003
44002
2022-08-20T23:52:42Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
jcdem8v4qk99du9ylcacionstczxd3y
44004
44003
2022-08-20T23:54:48Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni (bihim ) hali ti pili ba nima dihibu
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
auc42omwxb9sj4mriufsd5mpbgtijq5
44005
44004
2022-08-20T23:56:02Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni (bihim ) hali ti pili ba nima dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
q6axt76p6pyp99kybhdu4pp9prvf9ir
44006
44005
2022-08-20T23:58:20Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "[[leopard]]". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka [[viɣu]] nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni (bihim ) hali ti pili ba nima dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
gat07nqjhc6tq7x2rj0nyhe8ufy655e
44007
44006
2022-08-21T00:04:10Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "[[leopard]]". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka [[viɣu]] nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. [[Bihi]] kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni ([[bihim]] ) hali ti pili ba nima dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
33pmxwufv0zg7bnrah3hu5xad41rkv6
44008
44007
2022-08-21T00:06:18Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]]
'''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "[[leopard]]". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka [[viɣu]] nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi.
== jɛŋkuno anfaani nima ==
Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni.
== Jɛŋkuno balibu ==
Jɛŋkun nyaŋ
Jɛŋkun lɔɣu
Jɛŋkun birigu
== O zuliya nambu ==
Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. [[Bihi]] kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka [[Ninsala|ninsali]] baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni ([[bihim]] ) hali ti pili ba [[nima]] dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
qjk5w5e3lhvtyt7sm7s6nle9z7y8mbc
Noo
0
8701
43964
13754
2022-08-20T22:29:03Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
5jjkrcmni3znkujmyvj22f3z4wd0wxg
43965
43964
2022-08-20T22:32:17Z
Jahinfo
544
M Pahi la lahabali
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
6s051wx63fwmh3m96x6h76so1txlmtl
43967
43965
2022-08-20T22:34:56Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
jpfpffmo02d1emjmio0vflv52b2sb2v
43968
43967
2022-08-20T22:36:14Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
pckd7dcdqi4k1pgmpeckvjqboyy69l8
43969
43968
2022-08-20T22:38:53Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
os28vuye508e6hhgfzeehm1jz4crbt3
43970
43969
2022-08-20T22:44:49Z
Jahinfo
544
Added section and content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
6spcsnhxjjjb3a9wb0d90jgerepe8dy
43971
43970
2022-08-20T22:46:53Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
gxngey9v90m6wsm7lqeuwsxal7lxp14
43972
43971
2022-08-20T22:51:21Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
8hz9qcdttzkg917nl28z0u509aawjzh
43973
43972
2022-08-20T22:52:03Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
1jkyotu10579jtg8nm7kkbo3wguy8cr
43974
43973
2022-08-20T22:54:17Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga,
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
hzuv0mixlysqhqdwl6kkggvt2o39hbu
43975
43974
2022-08-20T22:56:26Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
acv7c3wscx0r0zcljlpa02jhvapx7m6
43976
43975
2022-08-20T22:58:01Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
l1h66hy4l0gmi5vmom7qy7sah3a6cwy
43977
43976
2022-08-20T23:02:22Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi
#
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
me3hfarmofru32r3ukk1nfzjaki6aq0
43978
43977
2022-08-20T23:04:09Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi.
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
iatp19f19ctv30yu3lljmcznc3odh93
43979
43978
2022-08-20T23:06:08Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noon balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi.
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
# No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
4bshguhpq1l29yo60aygk7cmbcvyldc
43980
43979
2022-08-20T23:07:02Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noo balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi.
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
# No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi.
# Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
dv9mn0vb540eo302z5dao2hnspv6q5o
43981
43980
2022-08-20T23:09:10Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noo balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi.
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
# No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi.
# Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
twc1yleckyewevtg6km6trmpkqmvecu
43982
43981
2022-08-20T23:12:21Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari [[noonsi]] pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noo balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee [[nolɔɣu]] n du (laɣim) [[Nɔnyaŋ|nonyaŋ]] ka o naan tooi nyɛ [[gala]]. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi.
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
# No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi.
# Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
1pdbcyvu59twvkuhy6enpusqzspv80z
43983
43982
2022-08-20T23:13:55Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari [[noonsi]] pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noo balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee [[nolɔɣu]] n du (laɣim) [[Nɔnyaŋ|nonyaŋ]] ka o naan tooi nyɛ [[gala]]. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# [[Ninsalinima]] korigiri noo niŋdi [[nimdi]].
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
# No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi.
# Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
b8x41w6457g6e6ureyh11y14gnqpyn8
43984
43983
2022-08-20T23:16:57Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
[[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]]
'''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari [[noonsi]] pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu.
== Noo balibu ==
# Nolɔɣu
# Nonyaŋ
# Nobila
# Nosaa
# Nokurigu
# Gbuŋgbuŋ
# Bab'li.
== No ni wɔɣiri sham ==
Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee [[nolɔɣu]] n du (laɣim) [[Nɔnyaŋ|nonyaŋ]] ka o naan tooi nyɛ [[gala]]. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu.
== Noo anfaani nima. ==
# [[Ninsalinima]] korigiri noo niŋdi [[nimdi]].
# No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri.
# [[No'guliba]] lan mali ba wumsiri kpaan bihi.
# [[Dagbamba]] lan mali noo chani ti puhiri bɛ [[diɛnnima]]
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Nooŋa]]
{{stub}}
m8pvhmgsufvljcp0ihze9cfw9y62oce
Yuɣu
0
9047
43990
12941
2022-08-20T23:36:56Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
1zjao4fmswv2y98y3q4h0n8j7kockey
44010
43990
2022-08-21T00:08:32Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee pori gari baŋlj
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
s25a9b6s8f19g5dxtaap6amoxr4o0jf
44011
44010
2022-08-21T00:10:13Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
h10irzgn5212hvxanrokskgb3inz6jf
44012
44011
2022-08-21T00:11:40Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
icq5dzbdegxd4phhkldreajbzmptiin
44013
44012
2022-08-21T00:13:13Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
j9rlpiuj65yqi8ppscuze7nxk7bcrfh
44014
44013
2022-08-21T00:14:46Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
j2f159w77jyd265o6x5eb9esa2ihrr0
44015
44014
2022-08-21T00:16:14Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
lbckuceb92v0bvbkoxbt0ntocyuusls
44016
44015
2022-08-21T00:17:34Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
hg4upxm5uz167gmr6234uqcge2saibc
44018
44016
2022-08-21T00:18:28Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
96092zs9826j76xjkwi71etl55x8dpu
44019
44018
2022-08-21T00:19:16Z
Jahinfo
544
Added section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa.
== Yuɣu biɛhigu shee ==
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
hpnxevb6d6k0645nb8o0azmbyb3lkir
44021
44019
2022-08-21T00:21:50Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa.
== Yuɣu biɛhigu shee ==
Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
eq2ybsfd3t3bffov5eyh52nv3ws106v
44022
44021
2022-08-21T00:22:59Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa.
== Yuɣu biɛhigu shee ==
Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
jnxpq6arb2oui2lu4433yt7x4bxu6yh
44024
44022
2022-08-21T00:25:21Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmani la [[baŋli]] bee [[wua]]. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o [[nimdi]] dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa.
== Yuɣu biɛhigu shee ==
Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
e3gw7me2r0nz9h7es9fmewcs7zilmah
44025
44024
2022-08-21T00:27:02Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmani la [[baŋli]] bee [[wua]]. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o [[nimdi]] dabisa. Yuɣu nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali [[zinli]] di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wua.
== Yuɣu biɛhigu shee ==
Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
367bcaazrtk2fqqerajxx2hlh5aw333
44026
44025
2022-08-21T00:28:21Z
Jahinfo
544
Added section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmani la [[baŋli]] bee [[wua]]. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o [[nimdi]] dabisa. Yuɣu nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali [[zinli]] di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wua.
== Yuɣu biɛhigu shee ==
Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni.
== O dɔɣibu/wɔɣibu ==
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Binvuhirigu]]
{{stub}}
m2peu7kcsdl9uume7m323nztd5brdw3
Nantariga
0
9104
43955
13156
2022-08-20T22:09:13Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
9mgfhlo9ws03to2qjzmhsh94z7smq6u
43956
43955
2022-08-20T22:10:36Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
s0hwuyy25esughswj8rg1d193479g8m
43957
43956
2022-08-20T22:11:46Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
3cdattq9fdcllp66kicp2bjzlw885mx
43958
43957
2022-08-20T22:14:15Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
96kh3jwgi0phc2eqvkk0vzuezoeu7tk
43959
43958
2022-08-20T22:17:03Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
j0ddedo83u8tegthqkt7pcjhgpk5ccs
43960
43959
2022-08-20T22:19:11Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla binniɛŋ ŋun mali bam pam.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
6blumy53ahmu0zz6uyygmlmedz2rw4a
43961
43960
2022-08-20T22:21:14Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla binniɛŋ ŋun mali bam pam. Ninsali yi be luɣili kam ka nantariga be ni a ni tooi taɣi o bam ŋɔ ʒiɛɣu.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
52fzk271ec271gx1gpdjfbtrh5rnue5
43962
43961
2022-08-20T22:24:41Z
Jahinfo
544
Added interlinks
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani [[sabili]] bee [[jangbariga]]. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali bam pam. Ninsali yi be luɣili kam ka nantariga be ni a ni tooi taɣi o bam ŋɔ ʒiɛɣu.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
f4zfnzarx4z8gwfq73inep921r4qeuc
43963
43962
2022-08-20T22:26:28Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani [[sabili]] bee [[jangbariga]]. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali bam pam. Ninsali yi be luɣili kam ka nantariga be ni a ni tooi taɣi o bam ŋɔ ʒiɛɣu.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. [[Nɔbihi]] leri dima n nyɛ nantariga. Dama [[noo]] yi waɣi [[bihi]] ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi.
==Kundivihira==
<references/>
[[Pubu:Biŋkɔbigu]]
{{stub}}
9tuli2xmvvrxi4czphhht1qf2f7ra5x
Ŋariŋ
0
9413
43820
40116
2022-08-20T14:50:29Z
Issahiddris
439
Editing
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Ŋariŋ''' nyɛla ninsalinima ni mali dari bee silivanima m-maani shɛli m-mali li pari kom zuɣu n-kpɛri chani luɣili kam bɛ ni bɔra. Bɛ mali ŋariŋ, bɛ maani la di ŋarimpaa. Lala ŋarimpaa maa ka bɛ yɛn zaŋ daari kom maa ka ŋariŋ maa chana. Ŋarimpaa maa zaɣ' bɔbigu nyɛla ŋarimpahi ka niriba ayi bee niriba anahi zaa ni tooi gbubi lala ŋarimpahi maa n-duhiri ŋariŋ yino.<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref>
==Kundivihira==
<references/>
{{stub}}
8rg3245tasljtrf045mxmeyktjq9cbs
Naa Abdulai Mahamadu
0
9737
43899
43779
2022-08-20T19:20:58Z
Basiru amina
465
Separate word,correct word spelling and introduction of comma in o ba nam dibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana, ndaa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya ni di daa ŋmanila din dɛima ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔha gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
2vs9vt9ko2hlsaqk2ak9n5ws26hbm5h
43900
43899
2022-08-20T19:27:02Z
Basiru amina
465
Correct word spelling in o dang
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana, ndaa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya ni di daa ŋmanila din dɛima ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
jm8kf0eovl2eyyd03cq6c0vwy0ixetu
43901
43900
2022-08-20T19:36:19Z
Basiru amina
465
Correct word spelling and introduction of comma in o ba nam dibu and add word to o ba kpibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana, ndaa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
ji1tprdcv2ljzgw7zsfp9klmnf6brnb
43904
43901
2022-08-20T19:47:13Z
Basiru amina
465
Add content to o ba nam dibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
gtldnddt37tvmdqkfejw4arbownslel
43907
43904
2022-08-20T19:53:30Z
Basiru amina
465
Correct words spelling in o dang
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
e0cbj2y43wo2880lq6kkfxkf4zyyfi1
43910
43907
2022-08-20T19:58:46Z
Basiru amina
465
Correct words spelling in o dang
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
pv0n2abfnje4807lke9h3q2yxhefcfp
43913
43910
2022-08-20T20:02:13Z
Basiru amina
465
Change word spelling in o nam dibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
bwbwftsrru2xltiizjddd12k7waxyzh
43916
43913
2022-08-20T20:05:01Z
Basiru amina
465
Correct words spelling in o ba bihi
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
tn077ymt4aqgpxii2y7m6hd1suf17jp
43918
43916
2022-08-20T20:07:58Z
Basiru amina
465
Add content to o pagiba
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
lle7ndwrhu0j4dncmci43ttwnz6oo17
43922
43918
2022-08-20T20:14:14Z
Basiru amina
465
Correct words spelling in Naa Abdulai Mahama
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
bt7q9v23nvq5tcz06bzhzpuqqtpp4ts
43927
43922
2022-08-20T20:31:16Z
Basiru amina
465
Add content to o ba nam dibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
bs3ofk6lzb7d522hmswwytbi1k2hovk
43928
43927
2022-08-20T20:31:25Z
Sir Amugi
124
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
g3xkga1m0ox3jihxmavsqgm8dxon1jt
43929
43928
2022-08-20T20:32:15Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
1yta5hvleo76zgd7nubpq1z7n3tg431
43930
43929
2022-08-20T20:32:56Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
n4zae0voi4tps5gvdavur62b9oan4ne
43931
43930
2022-08-20T20:33:25Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
fwhkjuz2bz68tlwwdpd4k4w3zdoxdru
43932
43931
2022-08-20T20:33:53Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
j30lpif34hqgy7bxpphdda8e803n8ge
43933
43932
2022-08-20T20:34:18Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
fuhq9avz8btm0fvqfj8bg2c03nwvscv
43934
43933
2022-08-20T20:34:50Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
hf8ugchkwropl7l9pduep6k9jg18x01
43935
43934
2022-08-20T20:35:20Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
k4j0fu6kc5dz192xy1c3563az86dlpl
43936
43935
2022-08-20T20:35:49Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
t5ediyfjssqurds1cxgh3aw8rigy32a
43937
43936
2022-08-20T20:36:12Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
tilffz42ltb84olk8gk790mluf62kck
43938
43937
2022-08-20T20:36:38Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
nws6owgfzwtjka4f7hcrlxl3be7xrr1
43939
43938
2022-08-20T20:37:04Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
5a0l9zq56c75gacykir9gmse1u6qnnr
43940
43939
2022-08-20T20:37:32Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
od01o0fhle9dds3m2shvzrxjhmxer9m
43941
43940
2022-08-20T20:38:03Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
24ymgnvk36ujqbyk2yl67gt4fhf39k1
43942
43941
2022-08-20T20:38:31Z
Basiru amina
465
Correct word spelling in o ba kpibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
7ukaikumm2d2c6phlsmgr6nim2u6j2d
43943
43942
2022-08-20T20:38:34Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
if34r1qev0rx4455gngu04n21gbnlov
43944
43943
2022-08-20T20:39:02Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
4n4r1jm1hk1exstd1mkhhep0r7c25sh
43945
43944
2022-08-20T20:40:48Z
Basiru amina
465
Add word to o ba kuli maalibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
fs7tzoa6cfj3jmlnmag95uhmdk0zoew
43946
43945
2022-08-20T20:42:49Z
Basiru amina
465
Add dash to word spelling in o ba bihi
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
e8xy4waxggh764rbry86lbrxlojk768
43947
43946
2022-08-20T20:42:53Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
bwimh0e3vybjmgldxtjfy8e03rmvy2a
43948
43947
2022-08-20T20:43:33Z
Sir Amugi
124
/* Nanima ban di mion */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
1pxkqhi0tforch12n58pm5wowikro5f
43949
43948
2022-08-20T20:45:21Z
Sir Amugi
124
/* Miɔn nanima ban di Yɛni */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
q7z6zq8wveg04jotkstmm2n9xwl3ynx
43950
43949
2022-08-20T20:45:50Z
Sir Amugi
124
/* Miɔn nanima ban di Yɛni */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
4433rkig6fwbp6kgmq55aiugtbqxgf5
43951
43950
2022-08-20T20:46:30Z
Sir Amugi
124
/* Miɔn nanima ban di Yɛni */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
r0hd0wvtqo10ggrj6z5kcahnio5njob
43952
43951
2022-08-20T20:50:16Z
Basiru amina
465
Correct word spelling in o dang
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
4jlrqfhcl6cne1tifeji70ib1p61siq
43954
43952
2022-08-20T21:11:44Z
Basiru amina
465
Add words and punctuations to o kpibu
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
nr5wsfn0rchfh2vnzhtm004ax4oyk47
43993
43954
2022-08-20T23:42:02Z
AFAIBRAHIM
1206
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
3iqgj0dqk9mypflslssko95cdwbrhp1
43996
43993
2022-08-20T23:44:01Z
AFAIBRAHIM
1206
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March da0ba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
q15syuyoiyu63rkwypjjbitu4ui0pxr
43999
43996
2022-08-20T23:46:56Z
AFAIBRAHIM
1206
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
esveaq7ougg7dtpccvqhoh8nzb0hc65
44000
43999
2022-08-20T23:48:23Z
AFAIBRAHIM
1206
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
tb2c9xe288esb0ydjh5bja73255woo2
44009
44000
2022-08-21T00:06:44Z
AFAIBRAHIM
1206
/* O Piligu */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
cnnkz3rtc89uzjaqs29e11q1jx1qxx8
44017
44009
2022-08-21T00:17:54Z
AFAIBRAHIM
1206
/* O Ba Nam dibu */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
3tm7p0rwru7ezqqx6ktabsipla1f545
44020
44017
2022-08-21T00:20:49Z
AFAIBRAHIM
1206
/* O Ba */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
g5tjsg73cqudyk37pk9o95g34weckv7
44023
44020
2022-08-21T00:23:41Z
AFAIBRAHIM
1206
/* O Ba */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni"
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
gqggjx5y4e8rqhg7vat1prrk0kqq8v9
44040
44023
2022-08-21T06:44:21Z
Sir Amugi
124
/* O Ba Nam dibu */
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu"
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu"
"Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni".
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
9swo4h1x1ljrxs5i0p0sl23bf8rsx3b
44051
44040
2022-08-21T07:26:09Z
Bashiru Nurideen Ponaa
437
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu"
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu"
"Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni".
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
2m9kwhnrti1uw2bwnp1pudhq8782afv
44052
44051
2022-08-21T07:27:29Z
Bashiru Nurideen Ponaa
437
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu"
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu"
"Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni".
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
pnsevjlprwdtcc8l0a7p1wl21w1lhwy
44053
44052
2022-08-21T07:28:56Z
Bashiru Nurideen Ponaa
437
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, 1949 yuuni n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu"
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu"
"Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni".
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
6x527g9ox5yjl0knt034pti9c3xrrvd
44072
44053
2022-08-21T09:30:31Z
Basiru amina
465
Correct word spelling in Naa Abdulai Mahama
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, 1949 yuuni n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu"
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu"
"Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni".
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
sgrcswodr77vy2wu3824vd6cju6fvgr
44076
44072
2022-08-21T09:37:12Z
Basiru amina
465
Add content to o ba
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
'''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu.
Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi.
== O Piligu ==
O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu.
== O Ba ==
O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣi o la silimiin-goli March, 1949 yuuni n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi.
=== O Ba Nam dibu ===
Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]]
ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu"
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu"
"Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni".
O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" />
Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa.
==== O Ba kpibu ====
Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" />
=== O Ba kuli maalibu ===
Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>.
=== O paɣiba ===
Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ;
# Gbanzaliŋ
# Galibaŋ
# Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
# Pariwaa
# Gasinaba
# Yibilana
# Batamgali
# Balchisu Limam
# Azara Sakpɛɣu
# Fati Sunsɔŋ
# Zuweira
# Aramatu
# Azara Bimbila
# Safiatu
# Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>
=== O Ba bihi ===
Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ;
# Abdulai Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Alhassan Mahamadu
# Yakubu Mahamadu
# Abdulai Mahamadu
# Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref>
# Suɣiri Mahamadu
# Samata Mahamadu
# Fati Mahamadu
# Zenabu Mahamadu
# Mariama Mahamadu
# Awabu Mahamadu
== O Nam dibu ==
Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li.
== O HaƷi Niŋbu ==
== Nanima ban di mion==
# Miɔŋlan "Sayɔra"
# Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia.
# Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia.
# Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia.
# Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia.
# Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia.
# Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia.
# Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia.
# Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia.
== Miɔn nanima ban di Yɛni ==
Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ:
# "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938.
# "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948.
# "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968.
== O daŋ ==
* Naa Yakubu Nantoo
" Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga"
" balim balim,kɔligu ku chei yom"
" Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni"
" Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani"
* Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I)
" kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili"
"Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa"
"Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu"
* Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga.
"Pakurugu bia"
" Tampima dundɔŋ ku zo saa"
"Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je"
"o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili:
"Zagbaŋ Sanatu bia"
" Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini "
"Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?"
* Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila:
"Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni"
"Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli"
"Kom dirila Saalan bia"
"Satim mi ku nyuui kuliga"
"Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara".
* Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ:
"Saa paɣa bia - Alizini"
"Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa"
"Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi"
* Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu:
"kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba"
"Daripaɣ'bi' mankaanu"
"ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu "
"Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu "
" Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni"
* Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai
" Binchɛra so gali".
Shɛli di kani n-diri Naa.
Amaa o saha n daa paai.
Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni.
== O kpibu ==
Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022.
Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
[[Pubu:Doo]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Nanima]]
[[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]]
fpx97hhmcqcdrxfeg1zwvcchhnwyrkb
Daba Kasitilinima
0
9796
44032
39156
2022-08-21T02:06:37Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[DABA KASITILINIMA.]] to [[Daba Kasitilinima]]: change case, remove punctuation
wikitext
text/x-wiki
Kasitinima dibaayi ŋan yuli su Ghana puuni n nyɛ Kɛbi koosi mini Elimina Kasitilinima. Kasitilinima ŋɔ daa malila daba sarikanima ka bɛ mali daba n-niŋdi ŋa ni. Dabili nyɛla ninvuɣ'so ŋun tu ni o tum ti so ka bi dee laɣ' shɛli. Dabili ka o yubu.
[[Pubu:Kasitilinima]]
qh98bhwuaycphf405xlil65hcn8zz6m
Gologo chuɣu
0
10409
43862
40043
2022-08-20T15:59:15Z
Alhassan Peter
36
Added edit
wikitext
text/x-wiki
gologo chuɣu nyala Boliganima yaɣili nima ni puhuri shɛli.
== Dini pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundi vihira ==
[[Pubu:Chuɣu]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
agprnidc5aiwfuax0tl7rfcvni7uamy
43863
43862
2022-08-20T16:00:34Z
Alhassan Peter
36
Added edit
wikitext
text/x-wiki
gologo chuɣu nyala Boliganima yaɣili nima ni puhiri shɛli.
== Dini pili shɛm ==
== Di Daanfaani ==
== Kundi vihira ==
[[Pubu:Chuɣu]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
kuzyr5ddew8psutmcxyg53xmso8nd8a
Gologo chʋɣʋ
0
10488
43864
40047
2022-08-20T16:03:57Z
Alhassan Peter
36
wikitext
text/x-wiki
'''Gologo chʋɣ'''ʋ nyɛla chuɣu shɛli frafranima ban be Upper East Boliga yaɣilinima ni puhiri shɛli.
== Dini pili shɛm ==
== Di Daanfaani ==
== Kundi vihira ==
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
[[Pubu:Chuɣu]]
im1u1pcbhjw5r82mo2tree46z8z7a3t
Daa Chuɣʋ
0
10526
43821
25168
2022-08-20T14:55:51Z
Issahiddris
439
Edit
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
{{E-Class}}
Daa chuɣʋ nyɛla yuuni palli chuɣʋ Talensi din be tudu wulin puhili yaɣili nima ni puhira. Ban kuli jɛndi puhirili n-nyɛ Baare mini Tong nayirinima. Silimin' golli October ni ka chuɣʋ ŋɔ tooi puhira.
== Di Anfaani. ==
Daa chuɣʋ nyɛla chuɣʋ shɛli Talensi yaɣili nima ni mali paɣiri Naawuni mini bi yaannima ni bɛ ni ko n-kpuɣi shɛm. Di lahi che ka tiŋ' bihi ban yi yaɣili maa na ka go ti be yaɣ' shɛŋa zaa nyɛla ban kun' na, n-ti pahiri gbaari ka lebgimsim kan' na bi yaɣili maa.
== Kundivihira ==
{{Reflist}}
{{chuɣu}}
[[Pubu:Chuɣu]]
qc7jnr7ziemb535dsperxbpu9blb9ll
Zupiligu
0
10711
44047
39775
2022-08-21T07:08:06Z
Bashiru Nurideen Ponaa
437
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila.
== Kundivihira ==
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
0cdb3dplycwtkg8dja009n5nngwbui1
44049
44047
2022-08-21T07:16:14Z
Bashiru Nurideen Ponaa
437
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli nam zuliya/nabia ni bee tarim n-nyɛ a.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila.
== Kundivihira ==
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
kyyostioq17luvfdlwe5y18f2c2lu9t
44050
44049
2022-08-21T07:23:45Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli nam zuliya/nabia ni bee tarim n-nyɛ a.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila.
== Zupiligu balibu ==
== Kundivihira ==
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
blhqzl98eqwrem1h5wek8mvaork5t7i
44054
44050
2022-08-21T07:30:04Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli nam zuliya/nabia ni bee tarim n-nyɛ a.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila.
== Zupiligu balibu ==
# kpaankb'ga zupili
# Mulifu
# Molifee
# Naa yum ma (zupili Saba)
== Kundivihira ==
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
py5bhe071l1eyqmlw2zx7ien2b136hz
Changli
0
10865
43953
42692
2022-08-20T20:58:57Z
Abubakari Khadijah
116
wikitext
text/x-wiki
{{Databox}}
'''Changli (Chaŋli)''', nyɛla fɔŋ shɛli din be [[Tamale Metropolitan Assembly|Tamale metropolitan assembly]] ka nyɛ fɔŋ kurili [[Ghana]] tuduu yaɣili be [[Northern Region]].
== Kundivihira ==
{{Tamale tinsi}}
6azxqrj6fulbzgt2flbqli69rf54ytg
Salatu Faatihi
0
12286
44029
42881
2022-08-21T01:55:24Z
Dcljr
154
all the same ref
wikitext
text/x-wiki
== Di Taarihi ==
Kutubu so ŋuni yuli booni "SIDI MUHAMMAD EL-BAKARI" - [[Naawuni]] yada be o zuɣu. o nyɛla ninvuɣu so ŋuni daa kpe Halwa yuuni pihinahi (40 years) makkah tingbanni. O niya daa nyɛmi ni [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔwuhi o aduɣa suma shɛŋa o ni yɛn mali suhiri tiri anabi Mahammaŋ- suhidoo ni naani be o zuɣu, din yɛn laɣim aduɣa kam din pahi ni di daa shiya. Lala zuɣu [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔ daa sheegi Salatul Faatihi ti o na: Di daa niŋmi ka malaika ka o na ni dapaɣinli din kuli nyɛɣisiri piɣipiɣi ka diɣi la, ka di nyɛla salatul Faatihi n-kuli sabi pa dizuɣu. Lala saha maa, o daa nyɛla bɛ ni yɛli so ni o di zaŋli wuhi bee n-ti so hali ka ŋuni suli maa ti yi polo. Lala ni ka o daa kuli be hali ka "SHEEHU AHMAD TIJJANI ABUL-ABBAS ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa ti yi polo.<ref name="Salatul">{{Cite web|title=Salatul Fatih {{!}} Durood Fatih {{!}} Sholawat Fatih - Prayer of the Opener|url=https://salawathub.com/salatul-fatih/|access-date=2022-08-16|website=Salawat Hub|language=en-US}}</ref>
== ŋun Deeli maa Taarihi ==
'''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa nyɛla bɛ ni booni so "Sharifi ". O daa yila anabi '''[[Muhammad]]''' zuliya shɛli din nyɛ [[Naawuni]] ni gahim ka paɣila ni na. Kutubu ŋɔ nyɛla anabi yaan'pali, ka lahi nyɛ anabi khalifa tuuli la yaanga - '''SAYYIDUNA [[Abubakar Ahmed|ABUBAKARI]] SIDDIQ''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ).<ref name="Salatul" />
O daa nyɛla [[Naawuni]] dabi gahindili ni yɛlimaŋli. O daa nyɛla ninvuɣiso ŋun zaŋ o maŋa zaa ti [[Naawuni]]. Lala zuɣu [[Naawuni]] gba daa ti o gulinsi ni bɛni shɛɣu kam zaa o ni bɔra.
O daa lan ku o yuŋ saha zaa n-niŋdi salatu tiri Jilima anabi ŋɔ- [[Annabi Muhammadu Suurili|Anabi Muhammad]] ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ).
Dii yi ti niŋ ka o be janaba puuni ka di nyɛla yuŋ tusuɣu ka o ku tooi niŋ o maŋa kasi ni ko mahim, [[Naawuni]] ŋun nam du ka galisi ŋɔ yɛn timla malaika so ŋun su saa fukumsi, ka o ti malimali [[Kom Bahibu|kɔm]] maa ka di niŋ subu ka '''[[Muhammad]] El- Bakari''' su n-niŋ kasi pɔi ka naan yi puhi subaahi jiŋli (Fajr prayers ).
'''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) o yaliya; Ni ninvuɣi so ŋun karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni, ni o nyɛla ninvuɣi so ŋun yi buɣim puuni.
O lahi yɛliya ; ni ninvuɣi so ŋun Karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni ka bɛ kpe Alijanda, ni chiyaama dali ŋun gbaai mo ka kpuɣi o pɔi ni [[Naawuni]].
== Di Laribuni ==
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ❁ الْفَاتِحِ لِمَا أُغْلِقَ ❁ وَالْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ ❁ نَاصِرِ الْحَقِّ بِالْحَقِّ ❁ وَالْهَادِي إِلَىٰ صِرَاطِكَ الْمُسْتَقِيمِ ❁ وَعَلَىٰ آلِهِ حَقَّ قَدْرِهِ وَمِقْدَارِهِ الْعَظِيمِ<ref name="Salatul" />
== Di gbunni ==
Yaa ti duuma [[Naawuni]], niŋmi aduɣa nti ti toon'dana [[Muhammad|Muhammadu]], ŋun nyɛ yoobu n-zaŋ ti binshɛɣu kam din daa kpari, ŋun nyɛ yɔrigu nti binshɛɣu kam din daa yoogi, ŋun nyɛ sɔŋda sɔŋdiba puuni yɛlimaŋli zaa ni ŋun nyɛ ŋun dolisiri a daba tamdi a so chib'ga la zuɣu. [[Naawuni]] niŋmi aduɣa nti o yiŋnima zaa dini leeigi ka o za safu gahindili puuni la zuɣu.<ref name="Salatul" />
== Di anfaaninima ==
Baŋdiba pam di alizama zaŋ dalim salatul faatihi anfaaninima galisim dii leei ka niri karimdili bee n-niŋli saha kam. Baŋdi so bɛ ni boli Sheehu Ahmad Al- Sawi (d. 1241AH/1825CE), ŋun lahi nyɛ goni Al-Azhar la. O di fiilanima Sheehu Ahmad al-Dardir (d.1204AH/1786CE). Al-Dardir nyɛ ninvuɣi so sani o ni deei adiini baŋsim : Anfaaninima maa puuni shɛŋa nyɛ ;<ref name="Salatul" />
1. Niri kam ŋuni Karim bee n-niŋ salatu ŋɔ yim dabisili puuni o bɛihigu beein n-kpe [[Buɣim Chuɣu|buɣum]] ni. Shɛba yɛliya ni di yim niŋbu bee karimbu chaŋmi nti maɣisi aduɣanima tuhi pia (10,000) ka shɛba yɛli ni di yim niŋbu ŋmanila aduɣa tuhi kɔbisiyɔbu niŋbu (600,000).<ref name="Salatul" />
2. Niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ m-pa taba biɛɣu pihinahi, [[Naawuni]] ni deei o taali champaŋ bɔbu.<ref name="Salatul" />
3. Yaha, niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ tuhili (1000) zuɣu [[Alaamishi]], [[Alizumma Dabsili Suurili|Alizumba]], bee [[Atani]] yuŋ nyɛla ŋuni yɛn laɣim ni anabi Mahammaŋ (suhidoo ni naani be o zuɣu).<ref name="Salatul" />
== Kundu Vihira ==
mvwtw2hcd6l6cjvez2ve5lmpgk77o6e
44030
44029
2022-08-21T01:56:05Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[SALATU FAATIHI]] to [[Salatu Faatihi]]: case
wikitext
text/x-wiki
== Di Taarihi ==
Kutubu so ŋuni yuli booni "SIDI MUHAMMAD EL-BAKARI" - [[Naawuni]] yada be o zuɣu. o nyɛla ninvuɣu so ŋuni daa kpe Halwa yuuni pihinahi (40 years) makkah tingbanni. O niya daa nyɛmi ni [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔwuhi o aduɣa suma shɛŋa o ni yɛn mali suhiri tiri anabi Mahammaŋ- suhidoo ni naani be o zuɣu, din yɛn laɣim aduɣa kam din pahi ni di daa shiya. Lala zuɣu [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔ daa sheegi Salatul Faatihi ti o na: Di daa niŋmi ka malaika ka o na ni dapaɣinli din kuli nyɛɣisiri piɣipiɣi ka diɣi la, ka di nyɛla salatul Faatihi n-kuli sabi pa dizuɣu. Lala saha maa, o daa nyɛla bɛ ni yɛli so ni o di zaŋli wuhi bee n-ti so hali ka ŋuni suli maa ti yi polo. Lala ni ka o daa kuli be hali ka "SHEEHU AHMAD TIJJANI ABUL-ABBAS ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa ti yi polo.<ref name="Salatul">{{Cite web|title=Salatul Fatih {{!}} Durood Fatih {{!}} Sholawat Fatih - Prayer of the Opener|url=https://salawathub.com/salatul-fatih/|access-date=2022-08-16|website=Salawat Hub|language=en-US}}</ref>
== ŋun Deeli maa Taarihi ==
'''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa nyɛla bɛ ni booni so "Sharifi ". O daa yila anabi '''[[Muhammad]]''' zuliya shɛli din nyɛ [[Naawuni]] ni gahim ka paɣila ni na. Kutubu ŋɔ nyɛla anabi yaan'pali, ka lahi nyɛ anabi khalifa tuuli la yaanga - '''SAYYIDUNA [[Abubakar Ahmed|ABUBAKARI]] SIDDIQ''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ).<ref name="Salatul" />
O daa nyɛla [[Naawuni]] dabi gahindili ni yɛlimaŋli. O daa nyɛla ninvuɣiso ŋun zaŋ o maŋa zaa ti [[Naawuni]]. Lala zuɣu [[Naawuni]] gba daa ti o gulinsi ni bɛni shɛɣu kam zaa o ni bɔra.
O daa lan ku o yuŋ saha zaa n-niŋdi salatu tiri Jilima anabi ŋɔ- [[Annabi Muhammadu Suurili|Anabi Muhammad]] ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ).
Dii yi ti niŋ ka o be janaba puuni ka di nyɛla yuŋ tusuɣu ka o ku tooi niŋ o maŋa kasi ni ko mahim, [[Naawuni]] ŋun nam du ka galisi ŋɔ yɛn timla malaika so ŋun su saa fukumsi, ka o ti malimali [[Kom Bahibu|kɔm]] maa ka di niŋ subu ka '''[[Muhammad]] El- Bakari''' su n-niŋ kasi pɔi ka naan yi puhi subaahi jiŋli (Fajr prayers ).
'''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) o yaliya; Ni ninvuɣi so ŋun karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni, ni o nyɛla ninvuɣi so ŋun yi buɣim puuni.
O lahi yɛliya ; ni ninvuɣi so ŋun Karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni ka bɛ kpe Alijanda, ni chiyaama dali ŋun gbaai mo ka kpuɣi o pɔi ni [[Naawuni]].
== Di Laribuni ==
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ❁ الْفَاتِحِ لِمَا أُغْلِقَ ❁ وَالْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ ❁ نَاصِرِ الْحَقِّ بِالْحَقِّ ❁ وَالْهَادِي إِلَىٰ صِرَاطِكَ الْمُسْتَقِيمِ ❁ وَعَلَىٰ آلِهِ حَقَّ قَدْرِهِ وَمِقْدَارِهِ الْعَظِيمِ<ref name="Salatul" />
== Di gbunni ==
Yaa ti duuma [[Naawuni]], niŋmi aduɣa nti ti toon'dana [[Muhammad|Muhammadu]], ŋun nyɛ yoobu n-zaŋ ti binshɛɣu kam din daa kpari, ŋun nyɛ yɔrigu nti binshɛɣu kam din daa yoogi, ŋun nyɛ sɔŋda sɔŋdiba puuni yɛlimaŋli zaa ni ŋun nyɛ ŋun dolisiri a daba tamdi a so chib'ga la zuɣu. [[Naawuni]] niŋmi aduɣa nti o yiŋnima zaa dini leeigi ka o za safu gahindili puuni la zuɣu.<ref name="Salatul" />
== Di anfaaninima ==
Baŋdiba pam di alizama zaŋ dalim salatul faatihi anfaaninima galisim dii leei ka niri karimdili bee n-niŋli saha kam. Baŋdi so bɛ ni boli Sheehu Ahmad Al- Sawi (d. 1241AH/1825CE), ŋun lahi nyɛ goni Al-Azhar la. O di fiilanima Sheehu Ahmad al-Dardir (d.1204AH/1786CE). Al-Dardir nyɛ ninvuɣi so sani o ni deei adiini baŋsim : Anfaaninima maa puuni shɛŋa nyɛ ;<ref name="Salatul" />
1. Niri kam ŋuni Karim bee n-niŋ salatu ŋɔ yim dabisili puuni o bɛihigu beein n-kpe [[Buɣim Chuɣu|buɣum]] ni. Shɛba yɛliya ni di yim niŋbu bee karimbu chaŋmi nti maɣisi aduɣanima tuhi pia (10,000) ka shɛba yɛli ni di yim niŋbu ŋmanila aduɣa tuhi kɔbisiyɔbu niŋbu (600,000).<ref name="Salatul" />
2. Niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ m-pa taba biɛɣu pihinahi, [[Naawuni]] ni deei o taali champaŋ bɔbu.<ref name="Salatul" />
3. Yaha, niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ tuhili (1000) zuɣu [[Alaamishi]], [[Alizumma Dabsili Suurili|Alizumba]], bee [[Atani]] yuŋ nyɛla ŋuni yɛn laɣim ni anabi Mahammaŋ (suhidoo ni naani be o zuɣu).<ref name="Salatul" />
== Kundu Vihira ==
mvwtw2hcd6l6cjvez2ve5lmpgk77o6e
Fils de pute
0
12293
44037
42977
2022-08-21T02:10:32Z
Dcljr
154
+ {delete}
wikitext
text/x-wiki
{{delete|vandalism}}
12exdgdfv89oqtfg2y8e8vpry3oikqv
Tace Dagbani Wikipedia Hub
0
12296
44034
43467
2022-08-21T02:07:17Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB]] to [[Tace Dagbani Wikipedia Hub]]: case
wikitext
text/x-wiki
"'''TACE DAGBANI [[WIKIPEDIA]] HUB'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbanli [[Added link|wikimedians]] ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n wuhi duniya zaa.Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni,2022 (14th,August,2022).Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbanli]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm).Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm).Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli.Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi,Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr.Sadik Shahadu mini Mr.Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi [[TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB]] ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
85ynsy506jk3775zj8hu2yrg5xrm1wy
44036
44034
2022-08-21T02:09:22Z
Dcljr
154
basic copyedit
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbanli wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbanli]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
3mek6myyaa59wc3jxngkqu0jfgmzlxw
44038
44036
2022-08-21T06:34:33Z
Sir Amugi
124
added [[Category:Lahabaya zaa]] using [[WP:HC|HotCat]]
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbanli wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbanli]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
tk3ejw7oo6per1vab0yps6ubcma708g
44039
44038
2022-08-21T06:40:14Z
Sir Amugi
124
Added content
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
6wpkw4dkhtk12wr5eijy05vw3nsjmv7
44041
44039
2022-08-21T06:52:53Z
Jahinfo
544
Added section
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani ==
#
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
mx3h8ich1cwxp2g9i3pbwjv6ec71wy8
44042
44041
2022-08-21T06:53:45Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani ==
#Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
8vscyhxpc6kqs64xcw114b9ltriyipt
44043
44042
2022-08-21T06:56:00Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani ==
#Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim.
#Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani bohambu niŋ bayana.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
cb0q0o2f6bjav9qpaoiasqo7tiiprdc
44044
44043
2022-08-21T06:59:03Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani ==
#Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim.
#Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani bohambu niŋ bayana.
#Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
lhx8kjwdrig23ar11p0txegfyas860u
44045
44044
2022-08-21T07:00:52Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani ==
#Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim.
#Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani bohambu niŋ bayana.
#Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa.
#Di lan nyɛla di yɛn kpaŋsi zosimli ni nangban yini ban be din ni sunsuni.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
bui7r3ve99rgul6xrph8tr6k7u6tlmi
44046
44045
2022-08-21T07:05:18Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani nima ==
#Di nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ziligi [[Karim bihi]] ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim.
#Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani [[Bɔhimbu|bohambu]] niŋ bayana.
#Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa.
#Di lan nyɛla di yɛn kpaŋsi [[zosimli]] ni nangban yini ban be din ni sunsuni.
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
t6eqhtjnpgkema0f3bofueo3v1j3qie
44048
44046
2022-08-21T07:09:06Z
Jahinfo
544
Added section
wikitext
text/x-wiki
"'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi.
== Di anfaani nima ==
#Di nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ziligi [[Karim bihi]] ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim.
#Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani [[Bɔhimbu|bohambu]] niŋ bayana.
#Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa.
#Di lan nyɛla di yɛn kpaŋsi [[zosimli]] ni nangban yini ban be din ni sunsuni.
== Kundivihira ==
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
t1wc0v8l2guheoic5okpv8zcher015n
Yirigintoli
0
12297
44027
43211
2022-08-21T01:51:23Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[YIRIGINTOLI]] to [[Yirigintoli]]: case
wikitext
text/x-wiki
Yirigintoli nyɛla bin niɛŋ ka o taɣ'malisi chaŋ ti ŋmani baŋli. Amaa yirigintoli pori gari baŋli.
cdze9k75540ixnk5ur6oy0v5gl1uvwd
Dɔkuliʒɛm
0
12308
43806
43805
2022-08-20T12:03:21Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Dɔkuliʒɛm''' nyɛla [[doo]] wɔlli. Dɔkuliʒɛm nyɛla bin wɔli kpuli li zaɣi ʒee n wɔndi doo zuɣu di yi ti niŋ ka dori yɛn wɔli saha shɛli. Dɔkuliʒɛm piini ni wɔli kpuli li zaɣi bila, ka naan yi bili [[zabiri]] laasabu. Lala zabiri laasabu ŋɔ piini mi ni nahangbaŋ vɔ'kahili hali ti naan yi mooi niŋ zaɣi ʒee. Dɔkuliʒɛm ŋɔ n yi ti mooi naagi zaa ka suui bahina tiŋa,ka sɔri mi naan to dɔkuliʒɛm zuɣiri la ni n lee dɔri.
== Di anfaani ==
1.Di sɔŋdi che ka dohi wɔndi dɔri ka daadama mali li kuri bukaata ʒileli.
519mrol4dvs1twty151y8q4kyiyksy7
43807
43806
2022-08-20T12:04:08Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Dɔkuliʒɛm''' nyɛla [[doo]] wɔlli. Dɔkuliʒɛm nyɛla bin wɔli kpuli li zaɣi ʒee n wɔndi doo zuɣu di yi ti niŋ ka dori yɛn wɔli saha shɛli. Dɔkuliʒɛm piini ni wɔli kpuli li zaɣi bila, ka naan yi bili [[zabiri]] laasabu. Lala zabiri laasabu ŋɔ piini mi ni nahangbaŋ vɔ'kahili hali ti naan yi mooi niŋ zaɣi ʒee. Dɔkuliʒɛm ŋɔ n yi ti mooi naagi zaa ka suui bahina tiŋa,ka sɔri mi naan to dɔkuliʒɛm zuɣiri la ni n lee dɔri.
== Di anfaani ==
1.Di sɔŋdi che ka dohi wɔndi dɔri ka daadama mali li kuri bukaata ʒileli.
2. Dɔkuliʒɛm yi niŋ ka dori wɔli mɔɣini binniɛma kamani dayuri diri li kariti kum.
j3iao4wubup68rgsxkh5d1rbg6419mh
43808
43807
2022-08-20T12:05:30Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Dɔkuliʒɛm''' nyɛla [[doo]] wɔlli. Dɔkuliʒɛm nyɛla bin wɔli kpuli li zaɣi ʒee n wɔndi doo zuɣu di yi ti niŋ ka dori yɛn wɔli saha shɛli. Dɔkuliʒɛm piini ni wɔli kpuli li zaɣi bila, ka naan yi bili [[zabiri]] laasabu. Lala zabiri laasabu ŋɔ piini mi ni nahangbaŋ vɔ'kahili hali ti naan yi mooi niŋ zaɣi ʒee. Dɔkuliʒɛm ŋɔ n yi ti mooi naagi zaa ka suui bahina tiŋa,ka sɔri mi naan to dɔkuliʒɛm zuɣiri la ni n lee dɔri.
== Di anfaani ==
1.Di sɔŋdi che ka dohi wɔndi dɔri ka daadama mali li kuri bukaata ʒileli.
2. Dɔkuliʒɛm yi niŋ ka dori wɔli mɔɣini binniɛma kamani dayuri diri li kariti kum.
== Kundivihira ==
kiwjd7pj4d03szypn6dpklv4mrb1r0e
Tuunbaŋsim
0
12309
43809
43804
2022-08-20T12:12:07Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li.
== Tuunbaŋsim balibu ==
Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi.
4fq7gwaixu8f03ldj3po97dp9hdittg
43810
43809
2022-08-20T12:13:55Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li.
== Tuunbaŋsim balibu ==
Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi.
== Tuunbaŋsim anfaani nima ==
aus8xmmb0uqndq7dzsfrtka75i6dpr4
43811
43810
2022-08-20T12:20:08Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li.
== Tuunbaŋsim balibu ==
Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi.
== Tuunbaŋsim anfaani nima ==
# Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri.
# Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni.
93a8bjylr3au8umv3fsnp79n47vqyqi
43812
43811
2022-08-20T12:21:32Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li.
== Tuunbaŋsim balibu ==
Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi.
== Tuunbaŋsim anfaani nima ==
# Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri.
# Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni.
# Salinima yuri tuuntudib' yɛlli.
# Tuma tumbu kpaŋsiri ninsali daa laafee.
3bf7h5sxpfnqwev2n70ybmq0wh4ldem
43813
43812
2022-08-20T12:23:10Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li.
== Tuunbaŋsim balibu ==
Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi.
== Tuunbaŋsim anfaani nima ==
# Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri.
# Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni.
# Salinima yuri tuuntudib' yɛlli.
# Tuma tumbu kpaŋsiri ninsali daa laafee.
# Tuma mɔŋdi nira ka cheri vun-nyaɣili biɛhiguu
#
20dulz40x3w5t5h6wmlt7cfd2zrsb43
43814
43813
2022-08-20T12:25:51Z
Jahinfo
544
N yihi la bachi
wikitext
text/x-wiki
Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li.
== Tuunbaŋsim balibu ==
Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi.
== Tuunbaŋsim anfaani nima ==
# Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri.
# Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni.
# Salinima yuri tuuntudib' yɛlli.
# Tuma tumbu kpaŋsiri ninsali daa laafee.
# Tuma mɔŋdi nira ka cheri vun-nyaɣili biɛhiguu
4wox64wfsf10z3mj7efe8dfqn3pmhgc
Yɛltɔɣa:Naa Dataa Tuu
1
12310
43819
2022-08-20T13:47:56Z
Adam Kamaldeen
1825
N kpehila bachinima
wikitext
text/x-wiki
Kundivihira
om1wl7rp9xpg8gs8zjxp65yudc807bd
Buglang
0
12311
43822
2022-08-20T15:03:57Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Buglang''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
lwsn0ka9qmfjm94bomn20hbvzd10uep
Buntanga
0
12312
43823
2022-08-20T15:04:53Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Buntanga''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
3hc32v6k7np6l9u8341te20jfe16mnp
Balinkpeng
0
12313
43824
2022-08-20T15:05:42Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Balinkpeng''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
3mmezm4lv4dq0hgrecsgua66e7a31w1
Bogu-palgu
0
12314
43825
2022-08-20T15:07:05Z
Issahiddris
439
Creation of a bee article
wikitext
text/x-wiki
'''Bogu-paligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
ppq8ezf4k70x08i8f7u42h8xyw7ckab
Dalun Kukoo
0
12315
43826
2022-08-20T15:08:48Z
Issahiddris
439
Creation of article
wikitext
text/x-wiki
'''Dalun-Kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
boztpn84cl5dc9rewjgr5mz6va1vy7v
Dalun Nawunni
0
12316
43827
2022-08-20T15:09:37Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Dalun-Nawunni''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
ci6makr5gdyaaiwredjdohqdta8ebyk
Dalun-Bihinaayili
0
12317
43828
2022-08-20T15:10:48Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Dalun-Bihinaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
9xzkcvs4nrttpjyb47wzvqu43zf24jn
Gbullung-Bihinaayili
0
12318
43829
2022-08-20T15:12:05Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Gbullung-Bihinaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
ohea9ic4od1bif2sanwx751r5fiu4ee
Chanzegwu
0
12319
43830
2022-08-20T15:12:55Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Chanzegu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
gi5kgdork2pp3suzmnv9f26h9x329n2
Dimanzugu
0
12320
43831
2022-08-20T15:13:54Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Dimanzugu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
c0hrutinidp76c62hkan0f2rayutudc
Bimbegu-Biayili
0
12321
43832
2022-08-20T15:14:48Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Bimbegu-Biayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
4oqipog8tf847pxuq28twhpcksoxayr
Cheyohi No.1
0
12322
43833
2022-08-20T15:15:45Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Chyohi No.1''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
dc4k14lhhguhtphgnfrlonhqkt38aea
Zangbalung kukuo
0
12323
43834
2022-08-20T15:17:01Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Zangbalung Kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
jgoj82qa7wo68zal8r1kmx0sn7thu8e
Zugu mablo
0
12324
43835
2022-08-20T15:18:09Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Zuɣu Mabilo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
d110ch8kgomkzekkua1919u1ayq262n
Kumbungu-Zoolanyili
0
12325
43836
2022-08-20T15:19:03Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kumbungu-Zoolanyili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
6q2o66f6aam0iiqsy96ev09cljzjceb
Gingaani-Yizehi
0
12326
43837
2022-08-20T15:20:19Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Gingaani yizehi''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
jbp54ygsrupwkmwfitynil22plrg37s
Kpulinyin
0
12327
43838
2022-08-20T15:21:23Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kpulinyin''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
qq4vcd3nxf48xy3t6tlofal0i19zap1
Kumbungu-Yipelnaayili
0
12328
43839
2022-08-20T15:22:40Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kumbugu-yipelinaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
5k5lmgj3un23vh0bh3l9mrwfme3ojsi
Kaanfihiyili
0
12329
43840
2022-08-20T15:24:11Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kaanfihiyili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
cm3fpv6nt0x8qim5o3rtt961cvj521t
Bontanga
0
12330
43841
2022-08-20T15:25:45Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Buntanga''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
3hc32v6k7np6l9u8341te20jfe16mnp
Nwodua
0
12331
43842
2022-08-20T15:27:09Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Nwodua''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
aaqabylim5dearav3msnlbihrmn26bq
Gizaa-Gundaa
0
12332
43843
2022-08-20T15:28:10Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Gizaa-Gundaa''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
dxeat9aez0h4sdv7qravex0qofqritk
Lugshegu
0
12333
43844
2022-08-20T15:29:24Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Lugshegu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
q7it006vet7h5ksj9tov35cr7xstqoq
Gbullung Buntaansi
0
12334
43845
2022-08-20T15:30:35Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Gbullung Buntaansi''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
r11d8j9z0eerla7funsm40kwk46g2gh
Fuu
0
12335
43846
2022-08-20T15:31:24Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Fuu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
rmr45ac142perw2henrirj9d9ku0f8s
Gbanjogla
0
12336
43847
2022-08-20T15:32:10Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Gbanjogla''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
gs9f84zrkx1400mnytf7imec7833ay3
Ganvuliga
0
12337
43848
2022-08-20T15:34:09Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Ganvuliga''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
8sqzezy0znaxl1ty6v5pdoim6q0r8h4
Kpegu Bagurugu
0
12338
43849
2022-08-20T15:35:12Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kpegu Bagurugu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
4xms1xsxnuo8zk8kjyizwdtt13xq526
Gbanzogu-kukuo
0
12339
43850
2022-08-20T15:36:25Z
Issahiddris
439
New article
wikitext
text/x-wiki
'''Gbanzogu-Kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
6ay9cldcjs3bt7kfn82ogge505oqba1
Kpurim Kpegu
0
12340
43851
2022-08-20T15:37:33Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kpurim Kpegu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
4xzpsimyn7f6nhd0492r452epieh8rh
Kpilo
0
12341
43852
2022-08-20T15:38:20Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kpilo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
7e0qjztorv7r3l9b015dfo2hi5xdght
Zugu-Yipelgu
0
12342
43853
2022-08-20T15:39:12Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Zugu-Yipeligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
99vz31v3qep2t2z4hl5ognynhl1ty3u
Mbnaayili
0
12343
43854
2022-08-20T15:40:12Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Mbanaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
8tne2xu7rymibyzvvsedo3ry5wyc8ea
Zangbalung Yipelgu
0
12344
43855
2022-08-20T15:41:34Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Zangbalung Yipeligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
b50mb8x0sqhbw4i5j7sfaqota4trrwg
Gbanzogu
0
12345
43856
2022-08-20T15:42:47Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Gbanzogu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
jhqaq44dio0q0to5xmv0vls4yce73ao
Kpegu-Yipelgu
0
12346
43857
2022-08-20T15:43:54Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kpegu Yipeligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
6d82x35mzpr31vx4jlbqx6ayuxjkdu9
Kumbungu-Kukuo
0
12347
43858
2022-08-20T15:45:34Z
Issahiddris
439
Creation of new article
wikitext
text/x-wiki
'''Kumbuŋ kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
69g6d8jw9bwopp4sslexpj687871068
Namdu-Wahini
0
12348
43859
2022-08-20T15:46:35Z
Issahiddris
439
New article
wikitext
text/x-wiki
'''Namdu-wahini''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
dyggujxya5tb3xyonekxnnlz2by0hxk
Voggu kushibo
0
12349
43860
2022-08-20T15:47:52Z
Issahiddris
439
Creation of a new article
wikitext
text/x-wiki
'''Voggu-Kushibo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
b77r11l5fxmz102zlinea3rzf2iszff
Zugu-Dabogni
0
12350
43861
2022-08-20T15:49:28Z
Issahiddris
439
Created page with "'''Zugu-Daboguni''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]]"
wikitext
text/x-wiki
'''Zugu-Daboguni''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam.
== Di ni pili shɛm ==
== Di anfaani ==
== Kundivihira ==
{{Kumbungu tinsi}}
[[Pubu:Kumbungu District Tinsi]]
[[Pubu:Kumbungu District]]
[[Pubu:Lahabaya zaa]]
7rc7kpmwz5moxxkjf8g5ktrh452zxyp
Buglan
0
12351
43865
2022-08-20T16:31:40Z
Jahinfo
544
M pili la lahabali
wikitext
text/x-wiki
Buglan nyɛla tiŋa n be Kumbungu district, Ghana tingbani ni.
jp0jxchjtmyof9mrtan8xyzi09s7wzi
43866
43865
2022-08-20T16:34:22Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Buglan nyɛla tiŋa n be northern region, Kumbungu district, Ghana tingbani ni. Buglan nyɛla pukpariba tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la shinkaafa nima.
cc9n8rk0r05evbai0nq1ugs6gfn6qts
43867
43866
2022-08-20T16:38:17Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], Ghana tingbani ni. Buglan nyɛla pukpariba tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la shinkaafa nima.
6pctdi7gi694po59hitb2qycnwvq09v
43868
43867
2022-08-20T16:40:06Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima.
shz3ewv05o5z31tcz4iufp4wkzy8g9e
43869
43868
2022-08-20T16:43:39Z
Jahinfo
544
Added sections
wikitext
text/x-wiki
'''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima.
== Di piligu ==
== Di naa leebu ==
== Di daanfaani ==
== Kundivihira ==
7z4ib1o19mw7628xe1c5i3q26txfvrk
43870
43869
2022-08-20T16:45:41Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima. Ka shinkaafa ŋɔ kɔ ka pukpariba ban be ni kora.
== Di piligu ==
== Di naa leebu ==
== Di daanfaani ==
== Kundivihira ==
6fwenw5c76oviis6vl3y9givvqr5t3e
43871
43870
2022-08-20T16:47:43Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima. Ka shinkaafa ŋɔ kɔ ka pukpariba ban be ni kora. Bɛ lahi nyɛla ban zooi ka bɛ kori kawana nima,banchi, nyuya, sima ni binbila di pahi ka pukpariba kori li.
== Di piligu ==
== Di naa leebu ==
== Di daanfaani ==
== Kundivihira ==
he966x9e6qgg7fdepfi8gdq0dinwp1w
Pukpariba
0
12352
43872
2022-08-20T16:50:35Z
Jahinfo
544
M pili la lahabali
wikitext
text/x-wiki
pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu.
bo90mrt6f26elcozst67tj46978r83t
43873
43872
2022-08-20T16:53:45Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim).
3q5quctm35q875cd87vtom0kl4rg7zc
43874
43873
2022-08-20T17:00:00Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni Ghana tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%)
e6hzf5j80tov28wmspqt54llffewrmp
43875
43874
2022-08-20T17:01:35Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni Ghana tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
l31p57d2ot4sp5vuc9fnkpd85oew9fi
43876
43875
2022-08-20T17:07:29Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni Ghana tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
fnfa7aa8a9lmjtk1g6igmc1rbc9lk4y
43877
43876
2022-08-20T17:10:19Z
Jahinfo
544
Added interlinks
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
r2mc0q9gu3df8pb8a11coy2moe3u1ja
43878
43877
2022-08-20T17:12:38Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
8jndmr30hvq0bb4d9ztdhsvkexhffox
43879
43878
2022-08-20T17:15:04Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
bvnrayrht3bf2c4ujilsydshiirgid8
43880
43879
2022-08-20T17:18:57Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
czrig83w10fvbisrbpeg1n49ozt561c
43881
43880
2022-08-20T17:21:15Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
8rnkw6q53tp7t289456u9uid7tqxovd
43882
43881
2022-08-20T17:23:39Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu.
gdc88nk1uckigunv93ht8r7du7nb5cd
43883
43882
2022-08-20T17:26:15Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora.
ne5tzd02lmii833k1vaip4y3ylnk695
43884
43883
2022-08-20T17:28:35Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba.
nly5vh9jt7zl8pgvqselae00vl6o7xo
43885
43884
2022-08-20T17:30:32Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba.
e9pr71ergoh7hilumn7mosrpwk6u20h
43886
43885
2022-08-20T17:34:09Z
Jahinfo
544
Added interlinks
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba.
4czi9fejhsqc0zfyh7ad7ore8fmkdi6
43887
43886
2022-08-20T17:36:56Z
Jahinfo
544
Added interlinks
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba.
09nw620d2oi4t57jp6m7tgdjobr8soq
43888
43887
2022-08-20T17:41:09Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba.
lem4w2mm303q8in78v5jk845z0i04y2
43889
43888
2022-08-20T17:43:13Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
73ahoil0sc7084xybkuz78ieuue3m7n
43890
43889
2022-08-20T17:46:25Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
cgjlvtoeez71bnt267rr3uytrp0kfi2
43891
43890
2022-08-20T18:05:39Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).
796og4m8rn6na70200pibg9lmdnakus
43892
43891
2022-08-20T18:07:16Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.
eyb8iu7qu85rvjk68flkjg0rjpq0vht
43893
43892
2022-08-20T18:10:14Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.
nv1g7xwjln6lw9rxfh4bhazvolwkv69
43894
43893
2022-08-20T18:12:47Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.
m4v6xticvkk1sn5zeffpwb7kfm381zf
43895
43894
2022-08-20T18:14:27Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.Binbira ŋɔ yi bili naai, pukpariba ŋɔ doli mi maani mɔri ka cheri bindira.
bus7hx439p5evf7fwbamkk8uvon0egb
43896
43895
2022-08-20T18:16:41Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.Binbira ŋɔ yi bili naai, pukpariba ŋɔ doli mi maani mɔri ka cheri bindira. Lala ka bu yɛn yuli binbila ŋɔ hali ka di ti kpaŋ n lee din ni tooi di, ka bɛ naan yi yihili kuli yiŋa ka sali nima ti di.
7ncikd6dpdak1l50w20a9rupotaxuk6
43897
43896
2022-08-20T18:18:20Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%).
== Pukpariba piligu ==
== Bɛ daanfaani ==
1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana.
2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga.
3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi.
== Pukpariba barina nima ==
Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba.
== Pukpariba ni kɔri sham ==
Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.Binbira ŋɔ yi bili naai, pukpariba ŋɔ doli mi maani mɔri ka cheri bindira. Lala ka bu yɛn yuli binbila ŋɔ hali ka di ti kpaŋ n lee din ni tooi di, ka bɛ naan yi yihili kuli yiŋa ka sali nima ti di.
== Kundivihira ==
0rgv8lm1jaa5hzftcrk9ef8zphgim31
Daabihi
0
12353
43898
2022-08-20T19:16:00Z
Jahinfo
544
N pili la lahabali
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma.
1bgcnrhlovbxwcvnevvj56gjqah6uai
43902
43898
2022-08-20T19:42:19Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira
sh18ovqozwenb7gqphgujzd3mqzxwzx
43903
43902
2022-08-20T19:45:16Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
fr4cmn41s1v2cqj1lem1svqv8g47jkf
43905
43903
2022-08-20T19:49:05Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni.
ojcd5tv9p0ojfbqjcp7ujdqq4rp36h5
43906
43905
2022-08-20T19:52:54Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira.
ppwc83us90pk559stvdesvzptttgt34
43908
43906
2022-08-20T19:54:47Z
Jahinfo
544
M Pahi la lahabali
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
iyxpybedzvk1k4hrcdocb7r7ed1bf16
43909
43908
2022-08-20T19:56:21Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
g7vpkbaqk3gt3qbuc2w6dl3ya2jeir9
43911
43909
2022-08-20T19:59:09Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
70p6bqpbg1tg46qenghs47zj8t1knh1
43912
43911
2022-08-20T20:00:47Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
n6mvq4arp67y1i7mpcfcl8q5cezu8zp
43914
43912
2022-08-20T20:02:31Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
o0erc6fb8k2ujf58ml53qgchoornwko
43915
43914
2022-08-20T20:04:30Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
p8mdfhrf53akidkd577gzs1j962yvpf
43917
43915
2022-08-20T20:06:26Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
at29n9fjmxxksslg61kb7b1u5qza7x9
43919
43917
2022-08-20T20:08:12Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi.
3plr7lgwqpvjkrk8cjqbf2f4fi4fqk5
43920
43919
2022-08-20T20:11:07Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi.
3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu.
nx5qyqx8uzmfg3ux7h4x85ndml7cya8
43921
43920
2022-08-20T20:13:12Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi.
3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu.
== Kundivihira ==
b94xypx6bzannkjiqh9zzej2gx8la2u
43923
43921
2022-08-20T20:16:51Z
Jahinfo
544
Added interlinks
wikitext
text/x-wiki
'''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi.
3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu.
== Kundivihira ==
228ntuwl01ap0tunc6yluwslsirgp4d
43924
43923
2022-08-20T20:20:59Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi [[gɔmnanti]] bee ŋun mali o zuɣu [[ariziki]] dari [[niɛma]] ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi.
3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu.
== Kundivihira ==
58l8akdo8npznh0u2ig11c8fbthk0te
43925
43924
2022-08-20T20:24:50Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi [[gɔmnanti]] bee ŋun mali o zuɣu [[ariziki]] dari [[niɛma]] ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi [[tinkpansi]] dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri [[tinduya]] dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi [[anfaani]] zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi.
3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu.
== Kundivihira ==
9sl4mavawxybsa2l85idpeorkpwfxmu
43926
43925
2022-08-20T20:29:27Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi [[gɔmnanti]] bee ŋun mali o zuɣu [[ariziki]] dari [[niɛma]] ti kohira.
== Bɛ kohimma ni damma shee. ==
Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi [[tinkpansi]] dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri [[tinduya]] dari niɛma bee n kohiri yɛha.
== Daabihi [[anfaani]] zaŋ ti ninsalinima ==
# Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba.
# Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi.
# Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni.
== Daabihi ni diri anfaani shɛŋa ==
1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni.
2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee [[situra]] suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ [[bihi]].
3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu.
== Kundivihira ==
rr3tqslqt7db9rksnbhktyqcbvfp8kr
YIRIGINTOLI
0
12354
44028
2022-08-21T01:51:23Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[YIRIGINTOLI]] to [[Yirigintoli]]: case
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Yirigintoli]]
omsbzmk7nhzjelvvw74ukvhtj083v0l
SALATU FAATIHI
0
12355
44031
2022-08-21T01:56:05Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[SALATU FAATIHI]] to [[Salatu Faatihi]]: case
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Salatu Faatihi]]
j4r5t64lpqkbe90yocbtqmfxsu9ueaz
DABA KASITILINIMA.
0
12356
44033
2022-08-21T02:06:37Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[DABA KASITILINIMA.]] to [[Daba Kasitilinima]]: change case, remove punctuation
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Daba Kasitilinima]]
oknfc81oxzzp9rfz533jjftzcngwdqh
TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB
0
12357
44035
2022-08-21T02:07:17Z
Dcljr
154
Dcljr chama yaɣili [[TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB]] to [[Tace Dagbani Wikipedia Hub]]: case
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Tace Dagbani Wikipedia Hub]]
m0ff899p7eezc93km34mcv77w001gik
Farida Bedwei
0
12358
44055
2022-08-21T08:27:11Z
Jahinfo
544
M pili li la lahabali
wikitext
text/x-wiki
Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979 .
izcaiwuy58bhejlf8flnfb314unet50
44056
44055
2022-08-21T08:40:40Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla compiuta tuun baŋda.
r62ab9qeokq2jl5nzn7ekm0ucuy30t3
44057
44056
2022-08-21T08:48:48Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla compiuta tuun baŋda. Ka lan nyɛ "cofounder" of Logiciel,
arivgvliexamcvseqve2fn2xf10wliw
44058
44057
2022-08-21T08:50:53Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla compiuta tuun baŋda. Ka lan nyɛ "cofounder" of Logiciel, fin-tech tuun zuɣu (company) din be Ghana la.
o9tltsuxzqs6fjhq0qqlu1q6g7l77d5
44059
44058
2022-08-21T08:54:19Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "cofounder" of Logiciel, fin-tech tuun zuɣu (company) din be Ghana la.
0oasdwuirfk0qx03elvyr4610bw7g6a
44060
44059
2022-08-21T08:56:04Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be Ghana la.
orhd0trl17y1a8qn1lve0camyec4yyx
44061
44060
2022-08-21T08:57:20Z
Jahinfo
544
Added a link
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.
0y2p7la1w3ruyd1w0t6zqrg5mzggbij
44062
44061
2022-08-21T08:58:46Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.
== Kundivihira ==
e1wvf4dj50sy2t3o8x7snv3fkyuitpd
44063
44062
2022-08-21T09:02:08Z
Jahinfo
544
Added reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== Kundivihira ==
deyklmftbz3bxboovfh9r7dcax7bk49
44064
44063
2022-08-21T09:06:10Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== Kundivihira ==
anj9q2fog8eojgyk3175v7togrr1dhz
44065
44064
2022-08-21T09:08:02Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== Kundivihira ==
6lmi3mp0skzgcb8bux6jy8fvrtongz8
44066
44065
2022-08-21T09:09:17Z
Jahinfo
544
Referencing
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== Kundivihira ==
3mju3nyp70fo278gnjtzkj2h2b60jyq
44067
44066
2022-08-21T09:13:52Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam,
== Kundivihira ==
mh626rut28h4mkug2utc9ewbufmdto7
44068
44067
2022-08-21T09:15:49Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo.
== Kundivihira ==
a9xh2kq6m89fg7cy7rjyzxuh6f1adoh
44069
44068
2022-08-21T09:18:51Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu
== Kundivihira ==
km6ghxvjkzw5as67pwjd34xnulhbcwy
44070
44069
2022-08-21T09:26:09Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla daabilim applications la zuɣu
== Kundivihira ==
a68jwpysud6tnzqlczgfbynbp1lmevc
44071
44070
2022-08-21T09:28:13Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla daabilim applications la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== Kundivihira ==
4o5a2hmfe2efzwpo00blqazvwuazehn
44073
44071
2022-08-21T09:31:22Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla daabilim applications la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== Kundivihira ==
b9j5hhkv04aqocm4qm0yhpswbuctd7u
44074
44073
2022-08-21T09:32:49Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== Kundivihira ==
lf4jx3aamc90gvhsu3a3cyztuhu043i
44075
44074
2022-08-21T09:36:24Z
Jahinfo
544
Added words
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ Lagos,Nigeria, silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== Kundivihira ==
f13yvji32ryb7gydewna5q06c0johbj
44077
44075
2022-08-21T09:37:51Z
Jahinfo
544
Added link
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== Kundivihira ==
9xax94ar6ynykqfc8zfvzmoji074k9n
44078
44077
2022-08-21T09:41:53Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya. ==
== Kundivihira ==
n7gejrv73869p216rjrz5nj2bsjvtnf
44079
44078
2022-08-21T09:42:46Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya. ==
O nyɛla Ghana bilichini.
== Kundivihira ==
htt4nxibcawwceqcnuvc75z7hblyng8
44080
44079
2022-08-21T09:46:11Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili shee nyɛ Ghana.
== Kundivihira ==
e1tr99si1e5q3cjr2f3kdttxpxylgz0
44081
44080
2022-08-21T09:49:06Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== Kundivihira ==
i9gb4gynn8gc03gr4qqd5bbcw897cqz
44082
44081
2022-08-21T09:58:21Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
== Kundivihira ==
4dmtdtsu395ri935iwl8sb25yvcrmje
44083
44082
2022-08-21T10:00:17Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
== O shikuru (Education) ==
== Kundivihira ==
hf9928db6n8wsodgf59i5j0yhfyeoxa
44084
44083
2022-08-21T10:01:53Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== Kundivihira ==
ry16x66kcvkcmdvgblyc3xlse52pzab
44085
44084
2022-08-21T10:05:07Z
Jahinfo
544
Added a section
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
buv7cr2v7k8kwqzgmem7iqmcvriyj5j
44086
44085
2022-08-21T10:09:16Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
4mhxd95w813mndcvlbj4qez25i2hemy
44087
44086
2022-08-21T10:11:37Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋsi ata
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
5ehn8ede3plbbrwfi4xhazex3ev0xbj
44088
44087
2022-08-21T10:17:01Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri ata. Dini n nyɛ (Dominica, Grenada, ni UK).
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
0cbkwpqsmpz4nt29jk9bwm674y0u1gf
44089
44088
2022-08-21T10:25:11Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]).
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
d9n3ub6tosp5774xhctqpmg75pjkfn8
44090
44089
2022-08-21T10:29:04Z
Jahinfo
544
Added words
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]).
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
2czphro2owmsp6929k6hk7bc8c3x2pz
44091
44090
2022-08-21T10:35:33Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "United Nations Development programme" la.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
ho9jg40v2l1r7slzvb0u1tfc5uslff5
44092
44091
2022-08-21T10:41:56Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
mq6sclmycsawsz89ca551nz0j0nda55
44093
44092
2022-08-21T10:46:53Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
oa8o11bhwcywzr8mx5uw9mkc4z66ltx
44094
44093
2022-08-21T10:48:52Z
Jahinfo
544
Added reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
7wnsrwspz7vxrw5iz0y995gz0klo4b8
44095
44094
2022-08-21T10:53:52Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
7yslnuymuxkzw860utl4d2mj490m0ki
44096
44095
2022-08-21T10:56:29Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
5utprp6i40qlg6ak90prks51t071sb5
44097
44096
2022-08-21T11:01:37Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
h3fytn2irhpdya4c528df49jp5f9gbz
44098
44097
2022-08-21T11:03:26Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
rjiyok3n3t67vf4gnqw01y6tn6dto7r
44099
44098
2022-08-21T11:05:53Z
Jahinfo
544
Added links
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
c6a98zp18obldjcfdx7t0inz43ne4bm
44100
44099
2022-08-21T11:13:24Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
kbgqwq5v8khlrg584p6rqtysxx5tw8n
44101
44100
2022-08-21T11:17:48Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi.
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
jhrwtovkcrccckdrfgndb50859792r9
44102
44101
2022-08-21T11:19:21Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
ca79p8wutrgfu75nyl2iqje6ic5f53q
44103
44102
2022-08-21T11:21:18Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
gl9pznw3j3xzjoc6f1dq60cwfh14i08
44104
44103
2022-08-21T11:27:51Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni,
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
ouakd17fn7r3md184i0i2jki773cux5
44105
44104
2022-08-21T11:32:24Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni.
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
0dp0cmouj6feuhiaf0ndyl85ib6zsc5
44106
44105
2022-08-21T11:37:21Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be shikuru ŋɔ ni.
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
6akulof0y6djvpsga5t9mhzglm1otmm
44107
44106
2022-08-21T11:39:35Z
Jahinfo
544
Added information
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be baŋsim ŋɔ bohimbu shee. Lala zuɣu daa che ka o bɛ chaŋ senior high shikuru.
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
mrq1dl213qea3239390qa8px5jrr8uq
44108
44107
2022-08-21T11:42:43Z
Jahinfo
544
Added a reference
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be baŋsim ŋɔ bohimbu shee. Lala zuɣu daa che ka o bɛ chaŋ senior high shikuru.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
875d5x5rbg7ilm7azj7bnncbcstmhjf
44109
44108
2022-08-21T11:49:48Z
Jahinfo
544
Added content
wikitext
text/x-wiki
'''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O ya (Nationality ). ==
O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim.
== O piligu (Early Life) ==
Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>.
== O shikuru (Education) ==
Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be baŋsim ŋɔ bohimbu shee. Lala zuɣu daa che ka o bɛ chaŋ senior high shikuru.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> Din nyaaŋa o daa lan zaŋ deei yuun yini degree din daa nyɛ Computer Science dini shikuru yuli booni University of Hertfordshire.
== O Tuma (Career) ==
== O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) ==
== Kundivihira ==
b4mv8fzp90rtci8qwy7ob7xs5ntr2aq