Dagbani Wikipedia dagwiki https://dag.wikipedia.org/wiki/Sol%C9%94%C9%A3u MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Miidiya Diŋ'gahim Yɛltɔɣa Ŋun su Ŋun su yɛltɔɣa Wikipedia Wikipedia yɛltɔɣa Lahabali kɔligu Lahabali kɔligu yɛltɔɣa MiidiyaWiki MiidiyaWiki yɛltɔɣa Tɛmplet Tɛmplet yɛltɔɣa Sɔŋsim Sɔŋsim yɛltɔɣa Pubu Pubu yɛltɔɣa Salima Salima yɛltɔɣa TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Miɔŋ District 0 5326 43966 40143 2022-08-20T22:33:17Z IBS-Gh 84 /* Di Tarisi */ Mali niŋ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Miɔŋ District'''<ref>https://www2.statsghana.gov.gh/docfiles/2010_District_Report/Northern/Mion.pdf</ref> nyɛla din pahi districts pishi ni ayobu la puuni din be [[Northern Region]] [[Ghana]] tiŋgbani ni. Miɔŋ daa na pahila Yendi District la puuni yuuni 1988, Ka gomdanti ti yina yuuni 2012 ni ditu ni Miɔŋ gba pa ze di gama zugu. == Di Tarisi == {{Districts ni di tiŋ zuɣuri din be Northern Region, Ghana}} == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Districts]] [[Pubu:Miɔŋ District tinsi]] [[Pubu:Northern region districts]] i0nuqhkyrqulnuqe5t6b18s3ddim13b Naa Dataa Tuu 0 5531 43815 42500 2022-08-20T12:40:45Z Adam Kamaldeen 1825 Added a content wikitext text/x-wiki {{E-Class}} '''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu. [[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]] == Kundivihira == Di yuli ŋɔ daliri. [[Pubu:E-Class]] knjsd7g73mzz0o1kmdjz6czt01qzd9v 43816 43815 2022-08-20T12:46:49Z Adam Kamaldeen 1825 N kpehila bachinima wikitext text/x-wiki {{E-Class}} '''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu. [[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]] == Di yuli ŋɔ daliri == Di yuli ŋɔ daliri. [[Pubu:E-Class]] 46qxexnxy74nuawyckac9zx2zxvsyrr 43817 43816 2022-08-20T13:16:05Z Adam Kamaldeen 1825 Added a content wikitext text/x-wiki {{E-Class}} '''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu. [[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]] == Di yuli ŋɔ daliri == Naa dataa tua nyɛla ti' kurili din yuui pam. A yi chaŋ di gbuni, di malila tiyɔ' titali di zuɣusaa zaŋ ti siɣi di gbunni, ka kuɣ' titali do di gbuni. Daliri din che ka bɛ ti booni tua ŋɔ naa dataa tua ka bo kuɣili din bi yoli ŋɔ n-sɔŋ di gbunni maa ni nyɛ shɛm m-bɔŋɔ. Yaa Naa daa yi ʒini Yani gbandi zuɣu, niriba tiri o la paɣiba. Napaɣiba gba daa yi kpe daa n ti nya paɣasaribil' viɛlli bɛ gbaari o mi kuli nti ti Naa, ka o gba leei napaɣa. Lala zuɣu daa min' che ka Yaa Naa mali paɣiba hali n ti miri kɔbiga. Bɛ galisim ŋɔ zuɣu daa min che ka dab' shɛba ban bi su bɛ tooni sɔɣiri bɔri napaɣiba maa. [[Pubu:E-Class]] tazj65c0mkf7qmxvesmn721zvzbk739 43818 43817 2022-08-20T13:43:21Z Adam Kamaldeen 1825 Added a content wikitext text/x-wiki {{E-Class}} '''Naa Dataa Tua''' nyɛla tu' titali m-be [[Naya]](Yendi) mini tiŋa yuli booni [[Kuɣu piligu|Kuɣu]] sunsuuni. Zamani shɛli ha, [[Yani]] kpamba yi daa zilisi doo ka o laɣira bee m-bɔri [[Ndan Yaa Naa]] paɣa, bɛ yɛn zaŋ o mi chaŋ lala tua maa gbuni n ti ŋma o zuɣu. [[Lahabali kɔligu:Naa Dataa tuwa.jpg|thumb|It the tree where heads of womanizers were kept]] == Di yuli ŋɔ daliri == Naa dataa tua nyɛla ti' kurili din yuui pam. A yi chaŋ di gbuni, di malila tiyɔ' titali di zuɣusaa zaŋ ti siɣi di gbunni, ka kuɣ' titali do di gbuni. Daliri din che ka bɛ ti booni tua ŋɔ naa dataa tua ka bo kuɣili din bi yoli ŋɔ n-sɔŋ di gbunni maa ni nyɛ shɛm m-bɔŋɔ. Yaa Naa daa yi ʒini Yani gbandi zuɣu, niriba tiri o la paɣiba. Napaɣiba gba daa yi kpe daa n ti nya paɣasaribil' viɛlli bɛ gbaari o mi kuli nti ti Naa, ka o gba leei napaɣa. Lala zuɣu daa min' che ka Yaa Naa mali paɣiba hali n ti miri kɔbiga. Bɛ galisim ŋɔ zuɣu daa min che ka dab' shɛba ban bi su bɛ tooni sɔɣiri bɔri napaɣiba maa. Bɛ daa yi ti gbaai so ka o bɔri napaɣa, bɛ zaŋdi o mi n-chaŋ lala tua maa gbuni n ti zaŋ o zuɣu pa kuɣ'titali maa zuɣu n-zaŋ sua che n-ŋmaai li. Bɛ daa yi ŋmaai zuɣu ŋɔ bɛ zaŋdi li mi m-bahi tua maa yɔɣu maa ni, di kpalimbu shee m-bala. [[Pubu:E-Class]] fi8ql5awdo0j4n91sky3fhond2kx60q Jɛŋkuno 0 8618 43985 12224 2022-08-20T23:23:30Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 3t4j85yxpccd8r9g960jv48g12ia68u 43986 43985 2022-08-20T23:25:11Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} h289y4fvqmtftmdbz7eczzzawbzldmi 43987 43986 2022-08-20T23:28:36Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} o7qu8jnnql94knz7mqccyy1au0t4918 43988 43987 2022-08-20T23:30:40Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 0y1pkqt6rmuttklf1it1juvfqw883ev 43989 43988 2022-08-20T23:34:11Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} op5fu47oduoqcigwnob8er6y64xi2ce 43991 43989 2022-08-20T23:38:51Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} dxufen8sxd4qda4sfs3w73fxdfcipgu 43992 43991 2022-08-20T23:40:44Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 50py1nsznjefw4tgnr9clt6yy946ftp 43994 43992 2022-08-20T23:42:05Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} brhexrv88yqmxn92vaasjhhv708xrkk 43995 43994 2022-08-20T23:43:15Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} nysw4iqpq7s4yaqofi9jr6gbynj3o2k 43997 43995 2022-08-20T23:45:21Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 3ukzj0ud990n0m2i1hhaxov08tx3nji 43998 43997 2022-08-20T23:46:47Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} aourlzmesbpn8vzawtwzog62v0n7dir 44001 43998 2022-08-20T23:48:49Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 5k48w1ba0m3t6b6kw3rv8tetghv777c 44002 44001 2022-08-20T23:51:03Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} t7xlfpz7sgqe0d04ftaec9t6pwkzrcu 44003 44002 2022-08-20T23:52:42Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} jcdem8v4qk99du9ylcacionstczxd3y 44004 44003 2022-08-20T23:54:48Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni (bihim ) hali ti pili ba nima dihibu ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} auc42omwxb9sj4mriufsd5mpbgtijq5 44005 44004 2022-08-20T23:56:02Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "leopard". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka viɣu nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni (bihim ) hali ti pili ba nima dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} q6axt76p6pyp99kybhdu4pp9prvf9ir 44006 44005 2022-08-20T23:58:20Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "[[leopard]]". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka [[viɣu]] nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. Bihi kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni (bihim ) hali ti pili ba nima dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} gat07nqjhc6tq7x2rj0nyhe8ufy655e 44007 44006 2022-08-21T00:04:10Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "[[leopard]]". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka [[viɣu]] nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. [[Bihi]] kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka ninsali baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni ([[bihim]] ) hali ti pili ba nima dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 33pmxwufv0zg7bnrah3hu5xad41rkv6 44008 44007 2022-08-21T00:06:18Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Cat November 2010-1a.jpg|thumb]] '''Jɛŋkuno'''<ref>Naden, Tony. 2020. [https://www.webonary.org/dagbani/pictures-and-words/ Pictures and words], ''Dagbani Dictionary''.</ref> biɛhigu ŋmani la "[[leopard]]". O mali la naba anahi,ka mali ninkpula ka [[viɣu]] nina la. Jɛŋkuno lahi mali nangban kobi waɣila ni zu waɣinli. Jɛŋkuno be yiŋa ka lan be mɔɣini. Yiŋ jɛŋkuno nyɛla ninsalinima ni mumsiri shɛba bɛ yiŋsi. == jɛŋkuno anfaani nima == Jɛŋkuno nyɛla ŋun gbahiri jangbara yili ni. == Jɛŋkuno balibu == Jɛŋkun nyaŋ Jɛŋkun lɔɣu Jɛŋkun birigu == O zuliya nambu == Jɛŋkuno dɔɣiri mi. Jɛŋkuno yi yɛn doɣi,o yɛn nyɛla zimsim shee n doɣi niŋ. Jɛŋkuno mi yi dɔɣi bihi, bɛ nina na bɛ niɛ. [[Bihi]] kuli yɛn bela zimsim ŋɔ ni hali ti nee zaa ka naan yi polo ni. Hali di yi niŋ daliri ka [[Ninsala|ninsali]] baŋ jɛŋkun bihi ŋɔ shee ka bɛ ma ŋɔ nyaa, o yɛn zaŋla o nɔli gbabi ba kahi ba taɣi sɔɣibu shee. Jɛŋkuno ŋɔ yɛn dihiri la bihi ŋɔ o biha ni ([[bihim]] ) hali ti pili ba [[nima]] dihibu ja bɛ gba naan ti saɣi bɛ zuɣu bo n di. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} qjk5w5e3lhvtyt7sm7s6nle9z7y8mbc Noo 0 8701 43964 13754 2022-08-20T22:29:03Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 5jjkrcmni3znkujmyvj22f3z4wd0wxg 43965 43964 2022-08-20T22:32:17Z Jahinfo 544 M Pahi la lahabali wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 6s051wx63fwmh3m96x6h76so1txlmtl 43967 43965 2022-08-20T22:34:56Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} jpfpffmo02d1emjmio0vflv52b2sb2v 43968 43967 2022-08-20T22:36:14Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} pckd7dcdqi4k1pgmpeckvjqboyy69l8 43969 43968 2022-08-20T22:38:53Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} os28vuye508e6hhgfzeehm1jz4crbt3 43970 43969 2022-08-20T22:44:49Z Jahinfo 544 Added section and content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 6spcsnhxjjjb3a9wb0d90jgerepe8dy 43971 43970 2022-08-20T22:46:53Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} gxngey9v90m6wsm7lqeuwsxal7lxp14 43972 43971 2022-08-20T22:51:21Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 8hz9qcdttzkg917nl28z0u509aawjzh 43973 43972 2022-08-20T22:52:03Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 1jkyotu10579jtg8nm7kkbo3wguy8cr 43974 43973 2022-08-20T22:54:17Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} hzuv0mixlysqhqdwl6kkggvt2o39hbu 43975 43974 2022-08-20T22:56:26Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} acv7c3wscx0r0zcljlpa02jhvapx7m6 43976 43975 2022-08-20T22:58:01Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} l1h66hy4l0gmi5vmom7qy7sah3a6cwy 43977 43976 2022-08-20T23:02:22Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi # ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} me3hfarmofru32r3ukk1nfzjaki6aq0 43978 43977 2022-08-20T23:04:09Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} iatp19f19ctv30yu3lljmcznc3odh93 43979 43978 2022-08-20T23:06:08Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noon balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. # No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 4bshguhpq1l29yo60aygk7cmbcvyldc 43980 43979 2022-08-20T23:07:02Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun mali naba ayi ka daadama bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la nooŋa ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noo balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. # No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi. # Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} dv9mn0vb540eo302z5dao2hnspv6q5o 43981 43980 2022-08-20T23:09:10Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari noonsi pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noo balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee nolɔɣu n du (laɣim) nonyaŋ ka o naan tooi nyɛ gala. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. # No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi. # Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} twc1yleckyewevtg6km6trmpkqmvecu 43982 43981 2022-08-20T23:12:21Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari [[noonsi]] pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noo balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee [[nolɔɣu]] n du (laɣim) [[Nɔnyaŋ|nonyaŋ]] ka o naan tooi nyɛ [[gala]]. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # Ninsalinima korigiri noo niŋdi nimdi. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. # No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi. # Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} 1pdbcyvu59twvkuhy6enpusqzspv80z 43983 43982 2022-08-20T23:13:55Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari [[noonsi]] pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noo balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee [[nolɔɣu]] n du (laɣim) [[Nɔnyaŋ|nonyaŋ]] ka o naan tooi nyɛ [[gala]]. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # [[Ninsalinima]] korigiri noo niŋdi [[nimdi]]. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. # No'guliba lan mali ba wumsi kpaan bihi. # Dagbama lan mali noo chani ti puhiri bɛ diɛnnima ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} b8x41w6457g6e6ureyh11y14gnqpyn8 43984 43983 2022-08-20T23:16:57Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Hen, Brenna, Poland July 2020.jpg|thumb|Noo]] '''Noo'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali naba ayi ka [[daadama]] bahiri o bee n wumsiri o. Noo ŋmani la [[nooŋa]] ka gbaali kobiri ka mani noonsi kobiri la. Noo lee galisi mi gari [[noonsi]] pam. Noo mali la kpunkpama ka mani binyiɣirisi zaa ni mali kpunkpama shɛm. Noo lee ku tooi yiɣila pam ka ti ni mi binyiɣiri shɛba. Amaa o ni tooi yiɣi tam gooni din bi du zuɣu, dapahi zuɣu, ni dari yi laɣisi doya be hali ti bihi ban bɛ waɣi zuɣu. == Noo balibu == # Nolɔɣu # Nonyaŋ # Nobila # Nosaa # Nokurigu # Gbuŋgbuŋ # Bab'li. == No ni wɔɣiri sham == Pɔi ka noo ti yɛn wɔɣi, shee [[nolɔɣu]] n du (laɣim) [[Nɔnyaŋ|nonyaŋ]] ka o naan tooi nyɛ [[gala]]. O yi yɛn nyɛ gala ŋɔ, o kuriti la boɣi bila n nyɛ gala ŋɔ niŋ. Noo nyɛrila gali yini dabisili puni. O yi nyɛ gala ŋɔ ti saɣi o yiko tariga, O yɛn kpalim mi ŋundi gala ŋɔ zuɣu hali ni bakɔi dibaata ka gala naan pili bihi waɣibu. == Noo anfaani nima. == # [[Ninsalinima]] korigiri noo niŋdi [[nimdi]]. # No'guliba kohiriba nyɛri liɣiri. # [[No'guliba]] lan mali ba wumsiri kpaan bihi. # [[Dagbamba]] lan mali noo chani ti puhiri bɛ [[diɛnnima]] ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Nooŋa]] {{stub}} m8pvhmgsufvljcp0ihze9cfw9y62oce Yuɣu 0 9047 43990 12941 2022-08-20T23:36:56Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} 1zjao4fmswv2y98y3q4h0n8j7kockey 44010 43990 2022-08-21T00:08:32Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee pori gari baŋlj ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} s25a9b6s8f19g5dxtaap6amoxr4o0jf 44011 44010 2022-08-21T00:10:13Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} h10irzgn5212hvxanrokskgb3inz6jf 44012 44011 2022-08-21T00:11:40Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} icq5dzbdegxd4phhkldreajbzmptiin 44013 44012 2022-08-21T00:13:13Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} j9rlpiuj65yqi8ppscuze7nxk7bcrfh 44014 44013 2022-08-21T00:14:46Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} j2f159w77jyd265o6x5eb9esa2ihrr0 44015 44014 2022-08-21T00:16:14Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} lbckuceb92v0bvbkoxbt0ntocyuusls 44016 44015 2022-08-21T00:17:34Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} hg4upxm5uz167gmr6234uqcge2saibc 44018 44016 2022-08-21T00:18:28Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} 96092zs9826j76xjkwi71etl55x8dpu 44019 44018 2022-08-21T00:19:16Z Jahinfo 544 Added section wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa. == Yuɣu biɛhigu shee == ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} hpnxevb6d6k0645nb8o0azmbyb3lkir 44021 44019 2022-08-21T00:21:50Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa. == Yuɣu biɛhigu shee == Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni, ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} eq2ybsfd3t3bffov5eyh52nv3ws106v 44022 44021 2022-08-21T00:22:59Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmali la baŋli bee wua. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o nimdi dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa. == Yuɣu biɛhigu shee == Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} jnxpq6arb2oui2lu4433yt7x4bxu6yh 44024 44022 2022-08-21T00:25:21Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmani la [[baŋli]] bee [[wua]]. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o [[nimdi]] dabisa. Yuɣu nyɛla binniɛŋ ŋun mali zinli di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wuwa. == Yuɣu biɛhigu shee == Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} e3gw7me2r0nz9h7es9fmewcs7zilmah 44025 44024 2022-08-21T00:27:02Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmani la [[baŋli]] bee [[wua]]. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o [[nimdi]] dabisa. Yuɣu nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali [[zinli]] di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wua. == Yuɣu biɛhigu shee == Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} 367bcaazrtk2fqqerajxx2hlh5aw333 44026 44025 2022-08-21T00:28:21Z Jahinfo 544 Added section wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Yuɣu'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ŋmani la [[baŋli]] bee [[wua]]. Yuɣi lee galisi gari baŋli ka lee pori gari wua. Yuɣu ningbunbaŋ kpem ka o [[nimdi]] dabisa. Yuɣu nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali [[zinli]] di waɣa. Ka o ningbungbaŋ pɔrisi pɔrisi. Yuɣu yi gɔri ti nyɛ ninsala o fahiri mi doni. Di zuɣu che mi ka o gbaabu bi tɔ kamani baŋli bee wua. == Yuɣu biɛhigu shee == Yuɣu soɣisinli shee nyɛla mɔri ni,kuɣa ni,tia yɔri ni, n ti pahi voya ni. == O dɔɣibu/wɔɣibu == ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Binvuhirigu]] {{stub}} m2peu7kcsdl9uume7m323nztd5brdw3 Nantariga 0 9104 43955 13156 2022-08-20T22:09:13Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 9mgfhlo9ws03to2qjzmhsh94z7smq6u 43956 43955 2022-08-20T22:10:36Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} s0hwuyy25esughswj8rg1d193479g8m 43957 43956 2022-08-20T22:11:46Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 3cdattq9fdcllp66kicp2bjzlw885mx 43958 43957 2022-08-20T22:14:15Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 96kh3jwgi0phc2eqvkk0vzuezoeu7tk 43959 43958 2022-08-20T22:17:03Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} j0ddedo83u8tegthqkt7pcjhgpk5ccs 43960 43959 2022-08-20T22:19:11Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla binniɛŋ ŋun mali bam pam.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 6blumy53ahmu0zz6uyygmlmedz2rw4a 43961 43960 2022-08-20T22:21:14Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> Nantariga nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani sabili bee jangbariga. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla binniɛŋ ŋun mali bam pam. Ninsali yi be luɣili kam ka nantariga be ni a ni tooi taɣi o bam ŋɔ ʒiɛɣu.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 52fzk271ec271gx1gpdjfbtrh5rnue5 43962 43961 2022-08-20T22:24:41Z Jahinfo 544 Added interlinks wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani [[sabili]] bee [[jangbariga]]. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali bam pam. Ninsali yi be luɣili kam ka nantariga be ni a ni tooi taɣi o bam ŋɔ ʒiɛɣu.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. Nɔbihi leri dima n nyɛ nantariga. Dama noo yi waɣi bihi ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} f4zfnzarx4z8gwfq73inep921r4qeuc 43963 43962 2022-08-20T22:26:28Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Nantariga'''<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> nyɛla binniɛŋ ŋun biɛhigu ŋmani [[sabili]] bee [[jangbariga]]. Nantariga mali la naba anahi,ka mali kobri din nyɛ zaɣi sabila. Ti ni tooi lan buɣisi nantariga ni o nyɛla zaɣi sabinli. Amaa nantariga lee nyɛla [[binniɛŋ]] ŋun mali bam pam. Ninsali yi be luɣili kam ka nantariga be ni a ni tooi taɣi o bam ŋɔ ʒiɛɣu.Nantariga nangbani nyɛla zaɣi choo /munli /waɣinli ka mali kobi waɣila. [[Nɔbihi]] leri dima n nyɛ nantariga. Dama [[noo]] yi waɣi [[bihi]] ka bɛ na bɛ kpaŋ, nantariga ni tooi gbahiba ŋubi. ==Kundivihira== <references/> [[Pubu:Biŋkɔbigu]] {{stub}} 9tuli2xmvvrxi4czphhht1qf2f7ra5x Ŋariŋ 0 9413 43820 40116 2022-08-20T14:50:29Z Issahiddris 439 Editing wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Ŋariŋ''' nyɛla ninsalinima ni mali dari bee silivanima m-maani shɛli m-mali li pari kom zuɣu n-kpɛri chani luɣili kam bɛ ni bɔra. Bɛ mali ŋariŋ, bɛ maani la di ŋarimpaa. Lala ŋarimpaa maa ka bɛ yɛn zaŋ daari kom maa ka ŋariŋ maa chana. Ŋarimpaa maa zaɣ' bɔbigu nyɛla ŋarimpahi ka niriba ayi bee niriba anahi zaa ni tooi gbubi lala ŋarimpahi maa n-duhiri ŋariŋ yino.<ref>Naden, Tony. 2014. [https://www.webonary.org/dagbani/download/ ''Dagbani dictionary'']. Webonary.</ref> ==Kundivihira== <references/> {{stub}} 8rg3245tasljtrf045mxmeyktjq9cbs Naa Abdulai Mahamadu 0 9737 43899 43779 2022-08-20T19:20:58Z Basiru amina 465 Separate word,correct word spelling and introduction of comma in o ba nam dibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana, ndaa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya ni di daa ŋmanila din dɛima ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔha gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 2vs9vt9ko2hlsaqk2ak9n5ws26hbm5h 43900 43899 2022-08-20T19:27:02Z Basiru amina 465 Correct word spelling in o dang wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana, ndaa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya ni di daa ŋmanila din dɛima ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] jm8kf0eovl2eyyd03cq6c0vwy0ixetu 43901 43900 2022-08-20T19:36:19Z Basiru amina 465 Correct word spelling and introduction of comma in o ba nam dibu and add word to o ba kpibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana, ndaa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] ji1tprdcv2ljzgw7zsfp9klmnf6brnb 43904 43901 2022-08-20T19:47:13Z Basiru amina 465 Add content to o ba nam dibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taaila kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] gtldnddt37tvmdqkfejw4arbownslel 43907 43904 2022-08-20T19:53:30Z Basiru amina 465 Correct words spelling in o dang wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi bɔl'o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti bɔl'o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] e0cbj2y43wo2880lq6kkfxkf4zyyfi1 43910 43907 2022-08-20T19:58:46Z Basiru amina 465 Correct words spelling in o dang wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bi daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] pv0n2abfnje4807lke9h3q2yxhefcfp 43913 43910 2022-08-20T20:02:13Z Basiru amina 465 Change word spelling in o nam dibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmalgi mi ka chɛ bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] bwbwftsrru2xltiizjddd12k7waxyzh 43916 43913 2022-08-20T20:05:01Z Basiru amina 465 Correct words spelling in o ba bihi wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] tn077ymt4aqgpxii2y7m6hd1suf17jp 43918 43916 2022-08-20T20:07:58Z Basiru amina 465 Add content to o pagiba wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piiya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Be daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] lle7ndwrhu0j4dncmci43ttwnz6oo17 43922 43918 2022-08-20T20:14:14Z Basiru amina 465 Correct words spelling in Naa Abdulai Mahama wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 nti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, suɣulo-lana, o Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] bt7q9v23nvq5tcz06bzhzpuqqtpp4ts 43927 43922 2022-08-20T20:31:16Z Basiru amina 465 Add content to o ba nam dibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] bs3ofk6lzb7d522hmswwytbi1k2hovk 43928 43927 2022-08-20T20:31:25Z Sir Amugi 124 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] g3xkga1m0ox3jihxmavsqgm8dxon1jt 43929 43928 2022-08-20T20:32:15Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 1yta5hvleo76zgd7nubpq1z7n3tg431 43930 43929 2022-08-20T20:32:56Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] n4zae0voi4tps5gvdavur62b9oan4ne 43931 43930 2022-08-20T20:33:25Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] fwhkjuz2bz68tlwwdpd4k4w3zdoxdru 43932 43931 2022-08-20T20:33:53Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] j30lpif34hqgy7bxpphdda8e803n8ge 43933 43932 2022-08-20T20:34:18Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] fuhq9avz8btm0fvqfj8bg2c03nwvscv 43934 43933 2022-08-20T20:34:50Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] hf8ugchkwropl7l9pduep6k9jg18x01 43935 43934 2022-08-20T20:35:20Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] k4j0fu6kc5dz192xy1c3563az86dlpl 43936 43935 2022-08-20T20:35:49Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] t5ediyfjssqurds1cxgh3aw8rigy32a 43937 43936 2022-08-20T20:36:12Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] tilffz42ltb84olk8gk790mluf62kck 43938 43937 2022-08-20T20:36:38Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] nws6owgfzwtjka4f7hcrlxl3be7xrr1 43939 43938 2022-08-20T20:37:04Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 5a0l9zq56c75gacykir9gmse1u6qnnr 43940 43939 2022-08-20T20:37:32Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] od01o0fhle9dds3m2shvzrxjhmxer9m 43941 43940 2022-08-20T20:38:03Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa sim so [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 24ymgnvk36ujqbyk2yl67gt4fhf39k1 43942 43941 2022-08-20T20:38:31Z Basiru amina 465 Correct word spelling in o ba kpibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 7ukaikumm2d2c6phlsmgr6nim2u6j2d 43943 43942 2022-08-20T20:38:34Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] if34r1qev0rx4455gngu04n21gbnlov 43944 43943 2022-08-20T20:39:02Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 4n4r1jm1hk1exstd1mkhhep0r7c25sh 43945 43944 2022-08-20T20:40:48Z Basiru amina 465 Add word to o ba kuli maalibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] fs7tzoa6cfj3jmlnmag95uhmdk0zoew 43946 43945 2022-08-20T20:42:49Z Basiru amina 465 Add dash to word spelling in o ba bihi wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] e8xy4waxggh764rbry86lbrxlojk768 43947 43946 2022-08-20T20:42:53Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] bwimh0e3vybjmgldxtjfy8e03rmvy2a 43948 43947 2022-08-20T20:43:33Z Sir Amugi 124 /* Nanima ban di mion */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 1pxkqhi0tforch12n58pm5wowikro5f 43949 43948 2022-08-20T20:45:21Z Sir Amugi 124 /* Miɔn nanima ban di Yɛni */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] q7z6zq8wveg04jotkstmm2n9xwl3ynx 43950 43949 2022-08-20T20:45:50Z Sir Amugi 124 /* Miɔn nanima ban di Yɛni */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 4433rkig6fwbp6kgmq55aiugtbqxgf5 43951 43950 2022-08-20T20:46:30Z Sir Amugi 124 /* Miɔn nanima ban di Yɛni */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Ablai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] r0hd0wvtqo10ggrj6z5kcahnio5njob 43952 43951 2022-08-20T20:50:16Z Basiru amina 465 Correct word spelling in o dang wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin yuuni 2022 Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara maa din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Sambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 4jlrqfhcl6cne1tifeji70ib1p61siq 43954 43952 2022-08-20T21:11:44Z Basiru amina 465 Add words and punctuations to o kpibu wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana.O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] nr5wsfn0rchfh2vnzhtm004ax4oyk47 43993 43954 2022-08-20T23:42:02Z AFAIBRAHIM 1206 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March daba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 3iqgj0dqk9mypflslssko95cdwbrhp1 43996 43993 2022-08-20T23:44:01Z AFAIBRAHIM 1206 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March da0ba ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] q15syuyoiyu63rkwypjjbitu4ui0pxr 43999 43996 2022-08-20T23:46:56Z AFAIBRAHIM 1206 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] esveaq7ougg7dtpccvqhoh8nzb0hc65 44000 43999 2022-08-20T23:48:23Z AFAIBRAHIM 1206 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale.]]Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] tb2c9xe288esb0ydjh5bja73255woo2 44009 44000 2022-08-21T00:06:44Z AFAIBRAHIM 1206 /* O Piligu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III ( ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] cnnkz3rtc89uzjaqs29e11q1jx1qxx8 44017 44009 2022-08-21T00:17:54Z AFAIBRAHIM 1206 /* O Ba Nam dibu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV, bɛ dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 3tm7p0rwru7ezqqx6ktabsipla1f545 44020 44017 2022-08-21T00:20:49Z AFAIBRAHIM 1206 /* O Ba */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti o ba Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] g5tjsg73cqudyk37pk9o95g34weckv7 44023 44020 2022-08-21T00:23:41Z AFAIBRAHIM 1206 /* O Ba */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni" O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] gqggjx5y4e8rqhg7vat1prrk0kqq8v9 44040 44023 2022-08-21T06:44:21Z Sir Amugi 124 /* O Ba Nam dibu */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib'tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu" "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu" "Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni". O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 9swo4h1x1ljrxs5i0p0sl23bf8rsx3b 44051 44040 2022-08-21T07:26:09Z Bashiru Nurideen Ponaa 437 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] piiya ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu" "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu" "Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni". O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 2m9kwhnrti1uw2bwnp1pudhq8782afv 44052 44051 2022-08-21T07:27:29Z Bashiru Nurideen Ponaa 437 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, yuuni 1949 n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu" "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu" "Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni". O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] pnsevjlprwdtcc8l0a7p1wl21w1lhwy 44053 44052 2022-08-21T07:28:56Z Bashiru Nurideen Ponaa 437 wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaa ata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, 1949 yuuni n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu" "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu" "Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni". O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] 6x527g9ox5yjl0knt034pti9c3xrrvd 44072 44053 2022-08-21T09:30:31Z Basiru amina 465 Correct word spelling in Naa Abdulai Mahama wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣila o ba silimiin-goli March, 1949 yuuni n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu" "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu" "Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni". O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] sgrcswodr77vy2wu3824vd6cju6fvgr 44076 44072 2022-08-21T09:37:12Z Basiru amina 465 Add content to o ba wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} '''Abdulai Mahamudu'''<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> nyɛla [[Miɛŋ|Miɛŋ-]]<nowiki/>lana. O daa ʒinila o ba gbaŋ saha shɛli Naawuni ni daa bɔhi [[Yaa Naa Mahamudu Abdulai IV]]<ref>{{Cite web|last=Online|first=Peace FM|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai Funeral Starts Today|url=https://www.peacefmonline.com/pages/local/news/201812/370341.php|access-date=2022-08-20|website=Peacefmonline.com - Ghana news}}</ref> zuɣu, ka daa lɛbi Boliŋ-lana. O yuum-piya ni anahi ni ka o daa ʒini gbaŋ maa. O nyɛla bidib' tuuli o ba bihi ni. Bɛ daa dihi o la lala nam ŋɔ Alahari dali silimin goli March dabaata dali, yuuni 2019 (Sunday March 3, 2019)<ref>{{Cite web|date=2019-03-04|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu outdoored|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mion-Lana-Abdulai-Mahamadu-outdoored-727862|access-date=2022-07-17|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. Yaa Naa n-daa nyɛ ŋun daa yɛli o kparigu ŋɔ Gbewaa yili. O daa chani la [[SDA primary|SDA Primary]] shikuru din be [[Tamali|Tamale]] saha shɛli [[Nawuni|Naawuni]] ni daa bɔhi o ba zuɣu. Saha ŋɔ Miɛŋlana malila [[paɣaba]] anahi ni [[bihi]] pia ni ayi. == O Piligu == O nyɛla Yaan-Naa Mahamadu IV bi'kpɛma. Yuuni 1974<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> ka bɛ dɔɣi o, ka o daa chaŋ SDA primary school din be [[Tamali|Tamale]]. Yuun'pia ni anahi ni ka o lɛbi Boliŋ-lana bɛ ni daa zaŋ o ba sɔɣi katini duu. == O Ba == O ba n-daa nyɛ Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV. Bɛ daa dɔɣi o la silimiin-goli March, 1949 yuuni n-ti Naa Abdulai III (ŋmarigɔŋ). Naa Mahamadu daa chaŋla [[Gbewaa Secondary school]] din pa nyɛ [[Tamale Senior High School|Tamale Senior High school]] saha ŋɔ, o daa bela kariŋ zɔŋ duri ayi ( SSS 2) ka o ba kpi. === O Ba Nam dibu === Naa Abdulai Mahamadu ba daa lɛbila o yaba [[Naa Abdulai ŋmarigɔŋ]] Gbaŋ-lana nti Dagbaŋ yuuni 1967. Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ʒini la Yani gbana zuɣu silimiin-goli September biɛɣu pia ni ata, yuuni 1969. O nyɛla [[Ndan Yaa Naa]] ŋun pahiri pihita ni anu Dagbaŋ bɛ ni daa zaŋ o kpehi Katini duu n yina. Taarihi wuhiya, ni o daa nyɛla Naa so ŋun bori suhudoo, ka lahi nyɛ suɣulo-lana. O Nam salima n-nyɛ: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu" "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu" "Buɣim datei baɣa ni gɔyuunsilan ni". O Nam dibu saha, [[Dagbaŋ]] daa niŋ abaraka ni taɣiri suŋ o tuuli yuma anu nam ni. O daa nyɛla [[Council of State]] puuni yino silimiin-goli September yuuni 1969<ref>{{Cite web|title=‘This an extremely difficult situation’ – Akufo-Addo on death of Yaa Naa’s heir apparent|url=https://www.modernghana.com/news/1178255/this-an-extremely-difficult-situation-akufo.html|access-date=2022-08-20|website=Modern Ghana|language=en}}</ref> Ghana.Di nyaaŋa o daa lɛbi Nanima [[jinaduu]] zuɣulana Tudu yaɣili ( President of Northern Regional House of Chiefs) silimiin-goli May, yuuni 1970.<ref name=":0" /> Taarihi wuhiya, ni di daa ŋmanila din diɛma ka o dimnima yiɣisi zani ni bi yihi o Nam ni, n ŋmari gbana ntiri Gɔbnanti ni o yihi o. Bɛla bɛla ka nyaan yibo mini noli naabu kpaŋsi. Silimiin-goli April biɛɣu pishi ni ata dali, yuuni 1974, ka lahabali wuligi gili Dagbaŋ zaa ni bi yihi Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV Nam ni ka di pala kali soli zuɣu, amaa Acheampong Gɔbnanti yaa. ==== O Ba kpibu ==== Silimiin-goli October biɛɣu pia ni anu dali, yuuni 1988, ka kom bori, Naa Mahamadu Abdulai IV daa zaŋ o nuu dihi buɣatiŋa. Silimiin-goli October biɛɣu pia ni ayopɔin dali yuuni 1988 ka bɛ daa simsi o [[Katini]].<ref name=":0" /> === O Ba kuli maalibu === Bɛ daa maali la o ba kuli silimiin-goli December biɛɣu pia ni anahi hali ti gbaai Silimiin-goli December biɛɣu pishi ni anii yuuni 2018<ref>{{Cite web|last=MyNewsGH|date=2018-12-12|title=Farouk Aliu Mahama makes huge donation towards funeral rites of Ya-Naa Mahamadu Abdulai|url=https://www.mynewsgh.com/farouk-aliu-mahama-makes-huge-donation-towards-funeral-rites-of-ya-naa-mahamadu-abdulai/|access-date=2022-08-20|website=MyNewsGh|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref>. === O paɣiba === Naa Mahamadu Abdulai IV daa mali la paɣiba pia ni anu , bɛ yuya n-nyɛ; # Gbanzaliŋ # Galibaŋ # Koyibiga<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> # Pariwaa # Gasinaba # Yibilana # Batamgali # Balchisu Limam # Azara Sakpɛɣu # Fati Sunsɔŋ # Zuweira # Aramatu # Azara Bimbila # Safiatu # Rahinatu<ref>{{Cite web|date=2018-12-28|title=Yaa-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|access-date=2022-08-20|website=GhanaWeb|language=en}}</ref> === O Ba bihi === Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV daa ŋmaligi mi ka che bihi pia ni anahi, bɛ yuya n-doya ŋɔ ; # Abdulai Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Alhassan Mahamadu # Yakubu Mahamadu # Abdulai Mahamadu # Sulemana Mahamadu<ref name=":0">{{Cite web|last=Naatogmah|first=Abdul Karim|date=Friday 28th December, 2018|title=Yaan-Naa Mahamadu Abdulai IV funeral rites climaxed|url=https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Yaa-Naa-Mahamadu-Abdulai-IV-funeral-rites-climaxed-711694|url-status=live|access-date=Saturday 20th August, 2022|website=GhanaWeb}}</ref> # Suɣiri Mahamadu # Samata Mahamadu # Fati Mahamadu # Zenabu Mahamadu # Mariama Mahamadu # Awabu Mahamadu == O Nam dibu == Bɛ daa dihi o mi Miɔŋlana silimin goli March dabaata yuuni 2019. Ka di nyɛla [[Gariba II|Naa Gariba II]] n-dihi o li. == O HaƷi Niŋbu == == Nanima ban di mion== # Miɔŋlan "Sayɔra" # Miɔŋlan "Mahamaru", "Naa Gungɔbli" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Miɔŋlan Mahamaru" bia. # Miɔŋlan "Imoro" "Naa Saalan Ziblim" bia. # Miɔŋlan "Simani" "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yiri", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Yissa", "Naa Andan Jangbariga" bia. # Miɔŋlan "Mahami", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Salifu", "Naa Yakubu Nantoo" bia. # Miɔŋlan "Kalim", "Naa Abla Naɣbiɛɣu" bia. # Miɔŋlan "Ablai I", "Naa Andan Jirilɔŋ" bia. # Miɔŋlan "Alásani", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Yakubu", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɛŋ Lan "Ziblim", "Naa Aburu Sataŋ" bia. # Miɔŋlan "Ablai II", "Naa Mahamaru" bia. == Miɔn nanima ban di Yɛni == Miɔn nanima ban di Yɛni zaŋ gbaai 1938 hali ni zuŋɔ n-nyɛ: # "Naa Mahamaŋ kpɛma" di la Yɛni in 1938. # "Naa Mahaman bila" di la Yɛni in 1948. # "Naa Andan Zolikuɣuli" di la Yɛni in 1968. == O daŋ == * Naa Yakubu Nantoo " Nantoo che biɛm ka mɔɣa gari kɔbiga" " balim balim,kɔligu ku chei yom" " Ninvuɣ'yino ku bahi mɔni" " Ninvuɣ'yino mi ku pa tantani" * Naa Yakubu Nantoo n-daa dɔɣi Naa Ablai Naɣbiɛɣu ( Naa Abudu I) " kambɔŋ dapuli Zaɣili kambɔŋ ʒibu, ka dabala ʒiri kambɔŋ bɔbili" "Gbungburima laɣim kɔbiga ku luhi ŋandaa" "Tiyɔɣu galim ʒiɛriga, ʒiɛriga biɛm zuɣu" * Naa Ablai Naɣbiɛɣu n-dɔɣi Naa Alaasan Tipariga. "Pakurugu bia" " Tampima dundɔŋ ku zo saa" "Zahim taala kuliga, ka chinchɛnsi wolim je" "o daa zaŋla o mayili m-puhiri jiŋli, ka naanyi zaŋ o ba yili n-di Nam" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Aburu Sataŋkuɣili: "Zagbaŋ Sanatu bia" " Ʒiri doori baŋa, yɛlimaŋli lan' bini " "Jɛrigu yɛli ni di yɛn niŋ, di yɛn niŋ ka nyin kpe ya?" * Naa Alaasan Tipariga n-dɔɣi Naa Mahanmaŋ bila: "Zambalan' dim kurugu, ka o nyina kabi niŋ kurugu ni" "Suɣulo bin din gbamda ku kpalim soli" "Kom dirila Saalan bia" "Satim mi ku nyuui kuliga" "Piɛri kɔbiga siɣiri kuliga, ka yu'bil kari kari na n-ti deei nasara". * Naa Mahanmaŋ bila n-dɔɣi Naa Abdulai ŋmarugɔŋ: "Saa paɣa bia - Alizini" "Bɛ daa yi boli o tiŋa, o saɣirila saa zuɣu, ka bɛ ti boli o saa zuɣu ka o saɣi tiŋa" "Ninsalinim di bɔri Naawuni nyabu, bɛ mi kutooi" * Naa Ablai ŋmarugɔŋ n-dɔɣi o ba Naa Mahamadu: "kuli noli din vɛila, ni laɣim nyuriba" "Daripaɣ'bi' mankaanu" "ŋun yaaŋa yɛlimma ku kpabi Mankaanu " "Chi ku bi ka lahi niŋ wurugu " " Buɣim datei baɣa ni goyuunsilan ni" * Ka Nawuni yiko ka Naa Mahamadu dɔɣi, Miɔŋlan Ablai " Binchɛra so gali". Shɛli di kani n-diri Naa. Amaa o saha n daa paai. Naawuni malimi tiŋ' ka Naa dɔni. == O kpibu == Naa Abdulai Mahamadu daa kpila<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Alaaba Silimin goli August biɛɣu pia ni ayopɔin, yuuni 2022. Korle-Bu<ref>{{Cite web|date=2022-08-17|title=Heir apparent to Yaa Naa Mahama Abubakari Mahama II passes on - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/heir-apparent-to-yaa-naa-mahama-abubakari-mahama-ii-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ashibiti din be Ankara din daa niŋ ka o nyɛ yuun pihinu ni ayi ka la<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Mion-Lana Abdulai Mahamadu passes on|url=https://gna.org.gh/2022/08/mion-lana-abdulai-mahamadu-passes-on/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. Ka bɛ daa zaŋ o kuna n-ti sɔɣi Saambu dindali maa yuŋ<ref>{{Cite web|last=GNA|date=2022-08-18|title=Late Mion-Lana was a unifier - Tributes|url=https://gna.org.gh/2022/08/late-mion-lana-was-a-unifier-tributes/|access-date=2022-08-20|website=Ghana News Agency|language=en-US}}</ref>. == Kundivihira == {{Reflist}} [[Pubu:Doo]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Nanima]] [[Pubu:Ninsala ŋun na be o nyɛvuli ni]] fpx97hhmcqcdrxfeg1zwvcchhnwyrkb Daba Kasitilinima 0 9796 44032 39156 2022-08-21T02:06:37Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[DABA KASITILINIMA.]] to [[Daba Kasitilinima]]: change case, remove punctuation wikitext text/x-wiki Kasitinima dibaayi ŋan yuli su Ghana puuni n nyɛ Kɛbi koosi mini Elimina Kasitilinima. Kasitilinima ŋɔ daa malila daba sarikanima ka bɛ mali daba n-niŋdi ŋa ni. Dabili nyɛla ninvuɣ'so ŋun tu ni o tum ti so ka bi dee laɣ' shɛli. Dabili ka o yubu. [[Pubu:Kasitilinima]] qh98bhwuaycphf405xlil65hcn8zz6m Gologo chuɣu 0 10409 43862 40043 2022-08-20T15:59:15Z Alhassan Peter 36 Added edit wikitext text/x-wiki gologo chuɣu nyala Boliganima yaɣili nima ni puhuri shɛli. == Dini pili shɛm == == Di anfaani == == Kundi vihira == [[Pubu:Chuɣu]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] agprnidc5aiwfuax0tl7rfcvni7uamy 43863 43862 2022-08-20T16:00:34Z Alhassan Peter 36 Added edit wikitext text/x-wiki gologo chuɣu nyala Boliganima yaɣili nima ni puhiri shɛli. == Dini pili shɛm == == Di Daanfaani == == Kundi vihira == [[Pubu:Chuɣu]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] kuzyr5ddew8psutmcxyg53xmso8nd8a Gologo chʋɣʋ 0 10488 43864 40047 2022-08-20T16:03:57Z Alhassan Peter 36 wikitext text/x-wiki '''Gologo chʋɣ'''ʋ nyɛla chuɣu shɛli frafranima ban be Upper East Boliga yaɣilinima ni puhiri shɛli. == Dini pili shɛm == == Di Daanfaani == == Kundi vihira == [[Pubu:Lahabaya zaa]] [[Pubu:Chuɣu]] im1u1pcbhjw5r82mo2tree46z8z7a3t Daa Chuɣʋ 0 10526 43821 25168 2022-08-20T14:55:51Z Issahiddris 439 Edit wikitext text/x-wiki {{Databox}} {{E-Class}} Daa chuɣʋ nyɛla yuuni palli chuɣʋ Talensi din be tudu wulin puhili yaɣili nima ni puhira. Ban kuli jɛndi puhirili n-nyɛ Baare mini Tong nayirinima. Silimin' golli October ni ka chuɣʋ ŋɔ tooi puhira. == Di Anfaani. == Daa chuɣʋ nyɛla chuɣʋ shɛli Talensi yaɣili nima ni mali paɣiri Naawuni mini bi yaannima ni bɛ ni ko n-kpuɣi shɛm. Di lahi che ka tiŋ' bihi ban yi yaɣili maa na ka go ti be yaɣ' shɛŋa zaa nyɛla ban kun' na, n-ti pahiri gbaari ka lebgimsim kan' na bi yaɣili maa. == Kundivihira == {{Reflist}} {{chuɣu}} [[Pubu:Chuɣu]] qc7jnr7ziemb535dsperxbpu9blb9ll Zupiligu 0 10711 44047 39775 2022-08-21T07:08:06Z Bashiru Nurideen Ponaa 437 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila. == Kundivihira == [[Pubu:Lahabaya zaa]] 0cdb3dplycwtkg8dja009n5nngwbui1 44049 44047 2022-08-21T07:16:14Z Bashiru Nurideen Ponaa 437 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli nam zuliya/nabia ni bee tarim n-nyɛ a.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila. == Kundivihira == [[Pubu:Lahabaya zaa]] kyyostioq17luvfdlwe5y18f2c2lu9t 44050 44049 2022-08-21T07:23:45Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli nam zuliya/nabia ni bee tarim n-nyɛ a.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila. == Zupiligu balibu == == Kundivihira == [[Pubu:Lahabaya zaa]] blhqzl98eqwrem1h5wek8mvaork5t7i 44054 44050 2022-08-21T07:30:04Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Zupiligu''' (Zipiligu/Zuɣupindigu) nyɛla ti ni zaŋdi shɛli mali pindi ti zuɣuri. Zupiligu nyɛla ti ni lahi pindi shɛli daliri nima pam zuɣu, di puuni shɛŋa n-nyɛ tulim bee maasim zuɣu, zama dali kamani kpariyɛli ni, bee suuna niŋbu shee, bee [[chuɣu]] puhibu ni, adiini zuɣu bee ti maŋ maŋa taɣibu.<ref>{{Cite web|date=2021-04-29|title=The Wearing of Hats {{!}} Hats and Hair|url=https://fashion-era.com/hats-hair/hats-wearing/|access-date=2021-11-07|website=Fashion-Era|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|last=Builders.|first=Communication Skill|title=Fashion.|date=1988|url=http://worldcat.org/oclc/22285472|publisher=Communication Skill Builders|oclc=22285472|access-date=2021-11-13}}</ref> Ʒiɛmana din garila puuni zipiligu daa nyɛla din wuhiri daadam zaashee biɛhigu puuni.<ref>{{Cite web|title=The Social Meanings of Hats and T-shirts, by Diana Crane, excerpted from Fashion and Its Social Agendas: Class, Gender, and Identity in Clothing|url=https://press.uchicago.edu/Misc/Chicago/117987.html|access-date=2021-11-13|website=press.uchicago.edu}}</ref> [[Linjimanima]] tuma puuni, zipiligu nyɛla din wuhiri tingbani shɛli puuni a ni yina, luɣushɛli a ni tumda, zaashee bee a kpamli ni nyɛ shɛli nam zuliya/nabia ni bee tarim n-nyɛ a.<ref>{{Cite web|date=2012-04-14|title=Defense.gov News Article: Insignia: The Way You Tell Who's Who in the Military|url=https://web.archive.org/web/20120414202044/http://www.defense.gov//News/NewsArticle.aspx?ID=42199|access-date=2021-11-13|website=web.archive.org}}</ref> [[Pirinsi]] gba mali la bɛ zipilisi ka di yi di ko ka che zupili shɛŋa bankpalim maa ni pinda, ka bɛ yi nya a ni lala zupiligu maa bɛ nyɛla ban yɛn che ka zaligu di a. Zupili shɛŋa taɣiri ti mi. Di shɛhiranima n-nyɛ zupili shɛŋa din taɣiri tam' mɛriba ni pukpariba ka chɛri tulim mini kpahi din lurina zuɣisaa, linjimanima gba pindi zupili' shɛŋa din taɣiri ba ka chɛri dansi bɛ zuɣiri polo, wuntaŋ' zupilisi gba taɣiri ti ka chɛri wuntaŋa di ti kpɛri ti nini ni bee ti bɔɣusapima, naɣikpara bee piɛkpara gba zupiligu taɣiri o mi ka chɛri [[Wuntaŋ' Suurili|wuntaŋa]] ni saa bubu, ka zupili shɛŋa mi che ka ti tiba kuli maha bom sahakam. Zupilishɛŋa nyɛla din pinda ka di nyɛla laɣingu bee zama shɛli zuɣu, kamani [[Mulifu]] mini [[Molifee]] [[File:Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg|Newly Enskined Chief In Dagbon Northern Ghana.jpg]] ni zupilisaba, ka bɛ tooi pindi li zama ni bee laɣingu shɛli puuni bee yɛltɔɣi' shɛli din kpɛma puuni. Tuma zupili' shɛŋa nyɛla din bi pindi yiriŋ naɣila ban be lala tuma maa puuni, kamani alikaale nima zupiligu, linjimanima zupiligu, afa nima zupili' shɛŋa nti pahi na' shɛba zupila. == Zupiligu balibu == # kpaankb'ga zupili # Mulifu # Molifee # Naa yum ma (zupili Saba) == Kundivihira == [[Pubu:Lahabaya zaa]] py5bhe071l1eyqmlw2zx7ien2b136hz Changli 0 10865 43953 42692 2022-08-20T20:58:57Z Abubakari Khadijah 116 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Changli (Chaŋli)''', nyɛla fɔŋ shɛli din be [[Tamale Metropolitan Assembly|Tamale metropolitan assembly]] ka nyɛ fɔŋ kurili [[Ghana]] tuduu yaɣili be [[Northern Region]]. == Kundivihira == {{Tamale tinsi}} 6azxqrj6fulbzgt2flbqli69rf54ytg Salatu Faatihi 0 12286 44029 42881 2022-08-21T01:55:24Z Dcljr 154 all the same ref wikitext text/x-wiki == Di Taarihi == Kutubu so ŋuni yuli booni "SIDI MUHAMMAD EL-BAKARI" - [[Naawuni]] yada be o zuɣu. o nyɛla ninvuɣu so ŋuni daa kpe Halwa yuuni pihinahi (40 years) makkah tingbanni. O niya daa nyɛmi ni [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔwuhi o aduɣa suma shɛŋa o ni yɛn mali suhiri tiri anabi Mahammaŋ- suhidoo ni naani be o zuɣu, din yɛn laɣim aduɣa kam din pahi ni di daa shiya. Lala zuɣu [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔ daa sheegi Salatul Faatihi ti o na: Di daa niŋmi ka malaika ka o na ni dapaɣinli din kuli nyɛɣisiri piɣipiɣi ka diɣi la, ka di nyɛla salatul Faatihi n-kuli sabi pa dizuɣu. Lala saha maa, o daa nyɛla bɛ ni yɛli so ni o di zaŋli wuhi bee n-ti so hali ka ŋuni suli maa ti yi polo. Lala ni ka o daa kuli be hali ka "SHEEHU AHMAD TIJJANI ABUL-ABBAS ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa ti yi polo.<ref name="Salatul">{{Cite web|title=Salatul Fatih {{!}} Durood Fatih {{!}} Sholawat Fatih - Prayer of the Opener|url=https://salawathub.com/salatul-fatih/|access-date=2022-08-16|website=Salawat Hub|language=en-US}}</ref> == ŋun Deeli maa Taarihi == '''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa nyɛla bɛ ni booni so "Sharifi ". O daa yila anabi '''[[Muhammad]]''' zuliya shɛli din nyɛ [[Naawuni]] ni gahim ka paɣila ni na. Kutubu ŋɔ nyɛla anabi yaan'pali, ka lahi nyɛ anabi khalifa tuuli la yaanga - '''SAYYIDUNA [[Abubakar Ahmed|ABUBAKARI]] SIDDIQ''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ).<ref name="Salatul" /> O daa nyɛla [[Naawuni]] dabi gahindili ni yɛlimaŋli. O daa nyɛla ninvuɣiso ŋun zaŋ o maŋa zaa ti [[Naawuni]]. Lala zuɣu [[Naawuni]] gba daa ti o gulinsi ni bɛni shɛɣu kam zaa o ni bɔra. O daa lan ku o yuŋ saha zaa n-niŋdi salatu tiri Jilima anabi ŋɔ- [[Annabi Muhammadu Suurili|Anabi Muhammad]] ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ). Dii yi ti niŋ ka o be janaba puuni ka di nyɛla yuŋ tusuɣu ka o ku tooi niŋ o maŋa kasi ni ko mahim, [[Naawuni]] ŋun nam du ka galisi ŋɔ yɛn timla malaika so ŋun su saa fukumsi, ka o ti malimali [[Kom Bahibu|kɔm]] maa ka di niŋ subu ka '''[[Muhammad]] El- Bakari''' su n-niŋ kasi pɔi ka naan yi puhi subaahi jiŋli (Fajr prayers ). '''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) o yaliya; Ni ninvuɣi so ŋun karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni, ni o nyɛla ninvuɣi so ŋun yi buɣim puuni. O lahi yɛliya ; ni ninvuɣi so ŋun Karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni ka bɛ kpe Alijanda, ni chiyaama dali ŋun gbaai mo ka kpuɣi o pɔi ni [[Naawuni]]. == Di Laribuni == اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ❁ الْفَاتِحِ لِمَا أُغْلِقَ ❁ وَالْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ ❁ نَاصِرِ الْحَقِّ بِالْحَقِّ ❁ وَالْهَادِي إِلَىٰ صِرَاطِكَ الْمُسْتَقِيمِ ❁ وَعَلَىٰ آلِهِ حَقَّ قَدْرِهِ وَمِقْدَارِهِ الْعَظِيمِ<ref name="Salatul" /> == Di gbunni == Yaa ti duuma [[Naawuni]], niŋmi aduɣa nti ti toon'dana [[Muhammad|Muhammadu]], ŋun nyɛ yoobu n-zaŋ ti binshɛɣu kam din daa kpari, ŋun nyɛ yɔrigu nti binshɛɣu kam din daa yoogi, ŋun nyɛ sɔŋda sɔŋdiba puuni yɛlimaŋli zaa ni ŋun nyɛ ŋun dolisiri a daba tamdi a so chib'ga la zuɣu. [[Naawuni]] niŋmi aduɣa nti o yiŋnima zaa dini leeigi ka o za safu gahindili puuni la zuɣu.<ref name="Salatul" /> == Di anfaaninima == Baŋdiba pam di alizama zaŋ dalim salatul faatihi anfaaninima galisim dii leei ka niri karimdili bee n-niŋli saha kam. Baŋdi so bɛ ni boli Sheehu Ahmad Al- Sawi (d. 1241AH/1825CE), ŋun lahi nyɛ goni Al-Azhar la. O di fiilanima Sheehu Ahmad al-Dardir (d.1204AH/1786CE). Al-Dardir nyɛ ninvuɣi so sani o ni deei adiini baŋsim : Anfaaninima maa puuni shɛŋa nyɛ ;<ref name="Salatul" /> 1. Niri kam ŋuni Karim bee n-niŋ salatu ŋɔ yim dabisili puuni o bɛihigu beein n-kpe [[Buɣim Chuɣu|buɣum]] ni. Shɛba yɛliya ni di yim niŋbu bee karimbu chaŋmi nti maɣisi aduɣanima tuhi pia (10,000) ka shɛba yɛli ni di yim niŋbu ŋmanila aduɣa tuhi kɔbisiyɔbu niŋbu (600,000).<ref name="Salatul" /> 2. Niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ m-pa taba biɛɣu pihinahi, [[Naawuni]] ni deei o taali champaŋ bɔbu.<ref name="Salatul" /> 3. Yaha, niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ tuhili (1000) zuɣu [[Alaamishi]], [[Alizumma Dabsili Suurili|Alizumba]], bee [[Atani]] yuŋ nyɛla ŋuni yɛn laɣim ni anabi Mahammaŋ (suhidoo ni naani be o zuɣu).<ref name="Salatul" /> == Kundu Vihira == mvwtw2hcd6l6cjvez2ve5lmpgk77o6e 44030 44029 2022-08-21T01:56:05Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[SALATU FAATIHI]] to [[Salatu Faatihi]]: case wikitext text/x-wiki == Di Taarihi == Kutubu so ŋuni yuli booni "SIDI MUHAMMAD EL-BAKARI" - [[Naawuni]] yada be o zuɣu. o nyɛla ninvuɣu so ŋuni daa kpe Halwa yuuni pihinahi (40 years) makkah tingbanni. O niya daa nyɛmi ni [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔwuhi o aduɣa suma shɛŋa o ni yɛn mali suhiri tiri anabi Mahammaŋ- suhidoo ni naani be o zuɣu, din yɛn laɣim aduɣa kam din pahi ni di daa shiya. Lala zuɣu [[naawuni]] ŋuni nam du ka galisi ŋɔ daa sheegi Salatul Faatihi ti o na: Di daa niŋmi ka malaika ka o na ni dapaɣinli din kuli nyɛɣisiri piɣipiɣi ka diɣi la, ka di nyɛla salatul Faatihi n-kuli sabi pa dizuɣu. Lala saha maa, o daa nyɛla bɛ ni yɛli so ni o di zaŋli wuhi bee n-ti so hali ka ŋuni suli maa ti yi polo. Lala ni ka o daa kuli be hali ka "SHEEHU AHMAD TIJJANI ABUL-ABBAS ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa ti yi polo.<ref name="Salatul">{{Cite web|title=Salatul Fatih {{!}} Durood Fatih {{!}} Sholawat Fatih - Prayer of the Opener|url=https://salawathub.com/salatul-fatih/|access-date=2022-08-16|website=Salawat Hub|language=en-US}}</ref> == ŋun Deeli maa Taarihi == '''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) daa nyɛla bɛ ni booni so "Sharifi ". O daa yila anabi '''[[Muhammad]]''' zuliya shɛli din nyɛ [[Naawuni]] ni gahim ka paɣila ni na. Kutubu ŋɔ nyɛla anabi yaan'pali, ka lahi nyɛ anabi khalifa tuuli la yaanga - '''SAYYIDUNA [[Abubakar Ahmed|ABUBAKARI]] SIDDIQ''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ).<ref name="Salatul" /> O daa nyɛla [[Naawuni]] dabi gahindili ni yɛlimaŋli. O daa nyɛla ninvuɣiso ŋun zaŋ o maŋa zaa ti [[Naawuni]]. Lala zuɣu [[Naawuni]] gba daa ti o gulinsi ni bɛni shɛɣu kam zaa o ni bɔra. O daa lan ku o yuŋ saha zaa n-niŋdi salatu tiri Jilima anabi ŋɔ- [[Annabi Muhammadu Suurili|Anabi Muhammad]] ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ). Dii yi ti niŋ ka o be janaba puuni ka di nyɛla yuŋ tusuɣu ka o ku tooi niŋ o maŋa kasi ni ko mahim, [[Naawuni]] ŋun nam du ka galisi ŋɔ yɛn timla malaika so ŋun su saa fukumsi, ka o ti malimali [[Kom Bahibu|kɔm]] maa ka di niŋ subu ka '''[[Muhammad]] El- Bakari''' su n-niŋ kasi pɔi ka naan yi puhi subaahi jiŋli (Fajr prayers ). '''SIDI [[Muhammad|MUHAMMAD]] EL-BAKARI''' ([[Naawuni]] yada be o zuɣu ) o yaliya; Ni ninvuɣi so ŋun karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni, ni o nyɛla ninvuɣi so ŋun yi buɣim puuni. O lahi yɛliya ; ni ninvuɣi so ŋun Karim bee n-niŋ salatul faatihi zaɣiyini dabisili puuni ka bɛ kpe Alijanda, ni chiyaama dali ŋun gbaai mo ka kpuɣi o pɔi ni [[Naawuni]]. == Di Laribuni == اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ❁ الْفَاتِحِ لِمَا أُغْلِقَ ❁ وَالْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ ❁ نَاصِرِ الْحَقِّ بِالْحَقِّ ❁ وَالْهَادِي إِلَىٰ صِرَاطِكَ الْمُسْتَقِيمِ ❁ وَعَلَىٰ آلِهِ حَقَّ قَدْرِهِ وَمِقْدَارِهِ الْعَظِيمِ<ref name="Salatul" /> == Di gbunni == Yaa ti duuma [[Naawuni]], niŋmi aduɣa nti ti toon'dana [[Muhammad|Muhammadu]], ŋun nyɛ yoobu n-zaŋ ti binshɛɣu kam din daa kpari, ŋun nyɛ yɔrigu nti binshɛɣu kam din daa yoogi, ŋun nyɛ sɔŋda sɔŋdiba puuni yɛlimaŋli zaa ni ŋun nyɛ ŋun dolisiri a daba tamdi a so chib'ga la zuɣu. [[Naawuni]] niŋmi aduɣa nti o yiŋnima zaa dini leeigi ka o za safu gahindili puuni la zuɣu.<ref name="Salatul" /> == Di anfaaninima == Baŋdiba pam di alizama zaŋ dalim salatul faatihi anfaaninima galisim dii leei ka niri karimdili bee n-niŋli saha kam. Baŋdi so bɛ ni boli Sheehu Ahmad Al- Sawi (d. 1241AH/1825CE), ŋun lahi nyɛ goni Al-Azhar la. O di fiilanima Sheehu Ahmad al-Dardir (d.1204AH/1786CE). Al-Dardir nyɛ ninvuɣi so sani o ni deei adiini baŋsim : Anfaaninima maa puuni shɛŋa nyɛ ;<ref name="Salatul" /> 1. Niri kam ŋuni Karim bee n-niŋ salatu ŋɔ yim dabisili puuni o bɛihigu beein n-kpe [[Buɣim Chuɣu|buɣum]] ni. Shɛba yɛliya ni di yim niŋbu bee karimbu chaŋmi nti maɣisi aduɣanima tuhi pia (10,000) ka shɛba yɛli ni di yim niŋbu ŋmanila aduɣa tuhi kɔbisiyɔbu niŋbu (600,000).<ref name="Salatul" /> 2. Niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ m-pa taba biɛɣu pihinahi, [[Naawuni]] ni deei o taali champaŋ bɔbu.<ref name="Salatul" /> 3. Yaha, niri kam ŋun niŋ salatu ŋɔ tuhili (1000) zuɣu [[Alaamishi]], [[Alizumma Dabsili Suurili|Alizumba]], bee [[Atani]] yuŋ nyɛla ŋuni yɛn laɣim ni anabi Mahammaŋ (suhidoo ni naani be o zuɣu).<ref name="Salatul" /> == Kundu Vihira == mvwtw2hcd6l6cjvez2ve5lmpgk77o6e Fils de pute 0 12293 44037 42977 2022-08-21T02:10:32Z Dcljr 154 + {delete} wikitext text/x-wiki {{delete|vandalism}} 12exdgdfv89oqtfg2y8e8vpry3oikqv Tace Dagbani Wikipedia Hub 0 12296 44034 43467 2022-08-21T02:07:17Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB]] to [[Tace Dagbani Wikipedia Hub]]: case wikitext text/x-wiki "'''TACE DAGBANI [[WIKIPEDIA]] HUB'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbanli [[Added link|wikimedians]] ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n wuhi duniya zaa.Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni,2022 (14th,August,2022).Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbanli]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm).Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm).Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli.Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi,Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr.Sadik Shahadu mini Mr.Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi [[TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB]] ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. 85ynsy506jk3775zj8hu2yrg5xrm1wy 44036 44034 2022-08-21T02:09:22Z Dcljr 154 basic copyedit wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbanli wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbanli]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. 3mek6myyaa59wc3jxngkqu0jfgmzlxw 44038 44036 2022-08-21T06:34:33Z Sir Amugi 124 added [[Category:Lahabaya zaa]] using [[WP:HC|HotCat]] wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbanli wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbanli]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. [[Pubu:Lahabaya zaa]] tk3ejw7oo6per1vab0yps6ubcma708g 44039 44038 2022-08-21T06:40:14Z Sir Amugi 124 Added content wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. [[Pubu:Lahabaya zaa]] 6wpkw4dkhtk12wr5eijy05vw3nsjmv7 44041 44039 2022-08-21T06:52:53Z Jahinfo 544 Added section wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani == # [[Pubu:Lahabaya zaa]] mx3h8ich1cwxp2g9i3pbwjv6ec71wy8 44042 44041 2022-08-21T06:53:45Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani == #Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim. [[Pubu:Lahabaya zaa]] 8vscyhxpc6kqs64xcw114b9ltriyipt 44043 44042 2022-08-21T06:56:00Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani == #Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim. #Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani bohambu niŋ bayana. [[Pubu:Lahabaya zaa]] cb0q0o2f6bjav9qpaoiasqo7tiiprdc 44044 44043 2022-08-21T06:59:03Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani == #Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim. #Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani bohambu niŋ bayana. #Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa. [[Pubu:Lahabaya zaa]] lhx8kjwdrig23ar11p0txegfyas860u 44045 44044 2022-08-21T07:00:52Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani == #Di nyɛla din yɛn tabi zɔŋ ziligi karimbihi ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim. #Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani bohambu niŋ bayana. #Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa. #Di lan nyɛla di yɛn kpaŋsi zosimli ni nangban yini ban be din ni sunsuni. [[Pubu:Lahabaya zaa]] bui7r3ve99rgul6xrph8tr6k7u6tlmi 44046 44045 2022-08-21T07:05:18Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani nima == #Di nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ziligi [[Karim bihi]] ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim. #Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani [[Bɔhimbu|bohambu]] niŋ bayana. #Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa. #Di lan nyɛla di yɛn kpaŋsi [[zosimli]] ni nangban yini ban be din ni sunsuni. [[Pubu:Lahabaya zaa]] t6eqhtjnpgkema0f3bofueo3v1j3qie 44048 44046 2022-08-21T07:09:06Z Jahinfo 544 Added section wikitext text/x-wiki "'''Tace Dagbani [[Wikipedia]] Hub'''" nyɛla [[dagbaŋ]] bilichini nima (ti ni boli shaba Dagbani wikimedians ban puu biɛri dagbaŋ zuɣu ka bɛ niya ni bɛ kohi Dagbanli nti duniya zaa ni daa yina ti gahim [[Tamale College Of Educaton]] [[shikuru]] karim bihi ban gba mali korisi ni bɛ zaŋ Dagbanli n-wuhi duniya zaa. Lala tabo Wikimedia hub ŋɔ nyɛla kpamba ni daa yina n-ti kpa ka saɣiti shɛli silimiin gɔli August biɛɣu pia ni anahi yuuni, 2022 (14th, August, 2022). Dabisili ŋɔ daa lu la alahari. [[Dagbani Wikimedians User Group|Dagbani]] wikimedians [[kpamba]] ni daa piigi lala dabisili ŋɔ, bɛ daa gbaa mi ni ʒia maa yɛn pili la asiba kurigaa awɔi (9am) n ti naai wuntaŋni agbaa zuɣuni (12pm). Tɔ amaa pirim la sali ni su buɣisibu ka Naawuni mi niŋdi la zuɣu, sa kurigu daa nyɛla ŋun luna asiba kurigaa anii (8am) zaŋ hali ni kurigi pia (10am) polo. Saa ŋɔ zuɣu daa che ka ʒia maa pili la wuntaŋni agbaa (12pm) n-ti naai zaawuni kurigaa ayi (2pm). Ʒia maa yɛlli kam daa pili mi ni aduwa suhubu. Din nyaaŋa Dagbanli wikimedians kpamba yino (DnShitobu) daa yɛli salo Dagbanli Wikimedia ni pili sham hali ti paai shɛli. Di daa bɛ zani ni, ka Mr. Yussif A. Rasheed gba daa Dagbanli Wikimedia nima ni mali niya shɛŋa. O ni daa naagi, Mrs. Ruki Wumpini mini Mr. Dnshitobu daa zaŋla salo maa wuhi Wikipedia ni mali yaɣ'shɛŋa. Karimbihi ŋɔ ni daa baŋ Wikipedia ni mali yaɣ'shaŋa n-naai, mba Achiri mini Mr. Darajaati daa le karimbihi ŋɔ baŋsim zaŋ chaŋ bɛ ni yɛn doli so shɛŋa n nam bɛ gba dahalali accounti nima din yɛn tabi soŋ ka bɛ gba sabi viɛnyɛla pohim (Wikimedia ) maa zuɣu ka dagbaŋ ti tooni. Din doya ŋɔ zaa nyaanŋa Mr. Sadik Shahadu mini Mr. Sibdow ŋun nyɛ Dagbanli [[karimba]] n zaŋti Tamale College of Education Karim zɔŋ ti tali la daa zani di shɛhira ka saɣi Tace Dagbani Wikipedia Hub ŋɔ nambu. Mr. Sibdow n-daa lahi nyɛ ŋun zaŋ saɣisigu n-ti Karimbihi ŋɔ mini ʒii maa kpamba poi, ka bɛ daa naan yi suhi aduwa ka ʒia maa yiɣisi. == Di anfaani nima == #Di nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ziligi [[Karim bihi]] ban be di ni mini ban ka ka din ni zaa baŋsim. #Di ni tooi tabi sɔŋ ka Dagbani [[Bɔhimbu|bohambu]] niŋ bayana. #Di lan nyɛla din yɛn tabi sɔŋ ka Dagbaŋ yuli chaŋ katiŋa. #Di lan nyɛla di yɛn kpaŋsi [[zosimli]] ni nangban yini ban be din ni sunsuni. == Kundivihira == [[Pubu:Lahabaya zaa]] t1wc0v8l2guheoic5okpv8zcher015n Yirigintoli 0 12297 44027 43211 2022-08-21T01:51:23Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[YIRIGINTOLI]] to [[Yirigintoli]]: case wikitext text/x-wiki Yirigintoli nyɛla bin niɛŋ ka o taɣ'malisi chaŋ ti ŋmani baŋli. Amaa yirigintoli pori gari baŋli. cdze9k75540ixnk5ur6oy0v5gl1uvwd Dɔkuliʒɛm 0 12308 43806 43805 2022-08-20T12:03:21Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Dɔkuliʒɛm''' nyɛla [[doo]] wɔlli. Dɔkuliʒɛm nyɛla bin wɔli kpuli li zaɣi ʒee n wɔndi doo zuɣu di yi ti niŋ ka dori yɛn wɔli saha shɛli. Dɔkuliʒɛm piini ni wɔli kpuli li zaɣi bila, ka naan yi bili [[zabiri]] laasabu. Lala zabiri laasabu ŋɔ piini mi ni nahangbaŋ vɔ'kahili hali ti naan yi mooi niŋ zaɣi ʒee. Dɔkuliʒɛm ŋɔ n yi ti mooi naagi zaa ka suui bahina tiŋa,ka sɔri mi naan to dɔkuliʒɛm zuɣiri la ni n lee dɔri. == Di anfaani == 1.Di sɔŋdi che ka dohi wɔndi dɔri ka daadama mali li kuri bukaata ʒileli. 519mrol4dvs1twty151y8q4kyiyksy7 43807 43806 2022-08-20T12:04:08Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Dɔkuliʒɛm''' nyɛla [[doo]] wɔlli. Dɔkuliʒɛm nyɛla bin wɔli kpuli li zaɣi ʒee n wɔndi doo zuɣu di yi ti niŋ ka dori yɛn wɔli saha shɛli. Dɔkuliʒɛm piini ni wɔli kpuli li zaɣi bila, ka naan yi bili [[zabiri]] laasabu. Lala zabiri laasabu ŋɔ piini mi ni nahangbaŋ vɔ'kahili hali ti naan yi mooi niŋ zaɣi ʒee. Dɔkuliʒɛm ŋɔ n yi ti mooi naagi zaa ka suui bahina tiŋa,ka sɔri mi naan to dɔkuliʒɛm zuɣiri la ni n lee dɔri. == Di anfaani == 1.Di sɔŋdi che ka dohi wɔndi dɔri ka daadama mali li kuri bukaata ʒileli. 2. Dɔkuliʒɛm yi niŋ ka dori wɔli mɔɣini binniɛma kamani dayuri diri li kariti kum. j3iao4wubup68rgsxkh5d1rbg6419mh 43808 43807 2022-08-20T12:05:30Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Dɔkuliʒɛm''' nyɛla [[doo]] wɔlli. Dɔkuliʒɛm nyɛla bin wɔli kpuli li zaɣi ʒee n wɔndi doo zuɣu di yi ti niŋ ka dori yɛn wɔli saha shɛli. Dɔkuliʒɛm piini ni wɔli kpuli li zaɣi bila, ka naan yi bili [[zabiri]] laasabu. Lala zabiri laasabu ŋɔ piini mi ni nahangbaŋ vɔ'kahili hali ti naan yi mooi niŋ zaɣi ʒee. Dɔkuliʒɛm ŋɔ n yi ti mooi naagi zaa ka suui bahina tiŋa,ka sɔri mi naan to dɔkuliʒɛm zuɣiri la ni n lee dɔri. == Di anfaani == 1.Di sɔŋdi che ka dohi wɔndi dɔri ka daadama mali li kuri bukaata ʒileli. 2. Dɔkuliʒɛm yi niŋ ka dori wɔli mɔɣini binniɛma kamani dayuri diri li kariti kum. == Kundivihira == kiwjd7pj4d03szypn6dpklv4mrb1r0e Tuunbaŋsim 0 12309 43809 43804 2022-08-20T12:12:07Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li. == Tuunbaŋsim balibu == Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi. 4fq7gwaixu8f03ldj3po97dp9hdittg 43810 43809 2022-08-20T12:13:55Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li. == Tuunbaŋsim balibu == Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi. == Tuunbaŋsim anfaani nima == aus8xmmb0uqndq7dzsfrtka75i6dpr4 43811 43810 2022-08-20T12:20:08Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li. == Tuunbaŋsim balibu == Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi. == Tuunbaŋsim anfaani nima == # Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri. # Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni. 93a8bjylr3au8umv3fsnp79n47vqyqi 43812 43811 2022-08-20T12:21:32Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li. == Tuunbaŋsim balibu == Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi. == Tuunbaŋsim anfaani nima == # Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri. # Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni. # Salinima yuri tuuntudib' yɛlli. # Tuma tumbu kpaŋsiri ninsali daa laafee. 3bf7h5sxpfnqwev2n70ybmq0wh4ldem 43813 43812 2022-08-20T12:23:10Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li. == Tuunbaŋsim balibu == Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi. == Tuunbaŋsim anfaani nima == # Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri. # Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni. # Salinima yuri tuuntudib' yɛlli. # Tuma tumbu kpaŋsiri ninsali daa laafee. # Tuma mɔŋdi nira ka cheri vun-nyaɣili biɛhiguu # 20dulz40x3w5t5h6wmlt7cfd2zrsb43 43814 43813 2022-08-20T12:25:51Z Jahinfo 544 N yihi la bachi wikitext text/x-wiki Tuunbaŋsim nyɛla tuun shɛli ninsalinima ni boham tum da, ka di mali anfaani ka sɔkam saɣiti li. == Tuunbaŋsim balibu == Tuubaŋsim balibu zooya pam. Di shɛŋa n-nyɛ kaapinta tali,teela shɛbu,nuche'bansi mali,zabiri malibu, anfooni nima peentibu mini di yaabu,tandi mebu, karachi tali ni din pahi. == Tuunbaŋsim anfaani nima == # Tuunbaŋsim tiri tuuntumdiba laɣiri. # Tuunbaŋsim boori zubu biɛhigu ni. # Salinima yuri tuuntudib' yɛlli. # Tuma tumbu kpaŋsiri ninsali daa laafee. # Tuma mɔŋdi nira ka cheri vun-nyaɣili biɛhiguu 4wox64wfsf10z3mj7efe8dfqn3pmhgc Yɛltɔɣa:Naa Dataa Tuu 1 12310 43819 2022-08-20T13:47:56Z Adam Kamaldeen 1825 N kpehila bachinima wikitext text/x-wiki Kundivihira om1wl7rp9xpg8gs8zjxp65yudc807bd Buglang 0 12311 43822 2022-08-20T15:03:57Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Buglang''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] lwsn0ka9qmfjm94bomn20hbvzd10uep Buntanga 0 12312 43823 2022-08-20T15:04:53Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Buntanga''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 3hc32v6k7np6l9u8341te20jfe16mnp Balinkpeng 0 12313 43824 2022-08-20T15:05:42Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Balinkpeng''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 3mmezm4lv4dq0hgrecsgua66e7a31w1 Bogu-palgu 0 12314 43825 2022-08-20T15:07:05Z Issahiddris 439 Creation of a bee article wikitext text/x-wiki '''Bogu-paligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] ppq8ezf4k70x08i8f7u42h8xyw7ckab Dalun Kukoo 0 12315 43826 2022-08-20T15:08:48Z Issahiddris 439 Creation of article wikitext text/x-wiki '''Dalun-Kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] boztpn84cl5dc9rewjgr5mz6va1vy7v Dalun Nawunni 0 12316 43827 2022-08-20T15:09:37Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Dalun-Nawunni''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] ci6makr5gdyaaiwredjdohqdta8ebyk Dalun-Bihinaayili 0 12317 43828 2022-08-20T15:10:48Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Dalun-Bihinaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 9xzkcvs4nrttpjyb47wzvqu43zf24jn Gbullung-Bihinaayili 0 12318 43829 2022-08-20T15:12:05Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Gbullung-Bihinaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] ohea9ic4od1bif2sanwx751r5fiu4ee Chanzegwu 0 12319 43830 2022-08-20T15:12:55Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Chanzegu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] gi5kgdork2pp3suzmnv9f26h9x329n2 Dimanzugu 0 12320 43831 2022-08-20T15:13:54Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Dimanzugu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] c0hrutinidp76c62hkan0f2rayutudc Bimbegu-Biayili 0 12321 43832 2022-08-20T15:14:48Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Bimbegu-Biayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 4oqipog8tf847pxuq28twhpcksoxayr Cheyohi No.1 0 12322 43833 2022-08-20T15:15:45Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Chyohi No.1''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] dc4k14lhhguhtphgnfrlonhqkt38aea Zangbalung kukuo 0 12323 43834 2022-08-20T15:17:01Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Zangbalung Kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] jgoj82qa7wo68zal8r1kmx0sn7thu8e Zugu mablo 0 12324 43835 2022-08-20T15:18:09Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Zuɣu Mabilo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] d110ch8kgomkzekkua1919u1ayq262n Kumbungu-Zoolanyili 0 12325 43836 2022-08-20T15:19:03Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kumbungu-Zoolanyili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 6q2o66f6aam0iiqsy96ev09cljzjceb Gingaani-Yizehi 0 12326 43837 2022-08-20T15:20:19Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Gingaani yizehi''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] jbp54ygsrupwkmwfitynil22plrg37s Kpulinyin 0 12327 43838 2022-08-20T15:21:23Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kpulinyin''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] qq4vcd3nxf48xy3t6tlofal0i19zap1 Kumbungu-Yipelnaayili 0 12328 43839 2022-08-20T15:22:40Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kumbugu-yipelinaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 5k5lmgj3un23vh0bh3l9mrwfme3ojsi Kaanfihiyili 0 12329 43840 2022-08-20T15:24:11Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Kaanfihiyili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] cm3fpv6nt0x8qim5o3rtt961cvj521t Bontanga 0 12330 43841 2022-08-20T15:25:45Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Buntanga''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 3hc32v6k7np6l9u8341te20jfe16mnp Nwodua 0 12331 43842 2022-08-20T15:27:09Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Nwodua''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] aaqabylim5dearav3msnlbihrmn26bq Gizaa-Gundaa 0 12332 43843 2022-08-20T15:28:10Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Gizaa-Gundaa''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] dxeat9aez0h4sdv7qravex0qofqritk Lugshegu 0 12333 43844 2022-08-20T15:29:24Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Lugshegu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] q7it006vet7h5ksj9tov35cr7xstqoq Gbullung Buntaansi 0 12334 43845 2022-08-20T15:30:35Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Gbullung Buntaansi''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] r11d8j9z0eerla7funsm40kwk46g2gh Fuu 0 12335 43846 2022-08-20T15:31:24Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Fuu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] rmr45ac142perw2henrirj9d9ku0f8s Gbanjogla 0 12336 43847 2022-08-20T15:32:10Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Gbanjogla''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] gs9f84zrkx1400mnytf7imec7833ay3 Ganvuliga 0 12337 43848 2022-08-20T15:34:09Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Ganvuliga''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 8sqzezy0znaxl1ty6v5pdoim6q0r8h4 Kpegu Bagurugu 0 12338 43849 2022-08-20T15:35:12Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kpegu Bagurugu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 4xms1xsxnuo8zk8kjyizwdtt13xq526 Gbanzogu-kukuo 0 12339 43850 2022-08-20T15:36:25Z Issahiddris 439 New article wikitext text/x-wiki '''Gbanzogu-Kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 6ay9cldcjs3bt7kfn82ogge505oqba1 Kpurim Kpegu 0 12340 43851 2022-08-20T15:37:33Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Kpurim Kpegu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 4xzpsimyn7f6nhd0492r452epieh8rh Kpilo 0 12341 43852 2022-08-20T15:38:20Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kpilo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 7e0qjztorv7r3l9b015dfo2hi5xdght Zugu-Yipelgu 0 12342 43853 2022-08-20T15:39:12Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Zugu-Yipeligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 99vz31v3qep2t2z4hl5ognynhl1ty3u Mbnaayili 0 12343 43854 2022-08-20T15:40:12Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Mbanaayili''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 8tne2xu7rymibyzvvsedo3ry5wyc8ea Zangbalung Yipelgu 0 12344 43855 2022-08-20T15:41:34Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Zangbalung Yipeligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] b50mb8x0sqhbw4i5j7sfaqota4trrwg Gbanzogu 0 12345 43856 2022-08-20T15:42:47Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Gbanzogu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] jhqaq44dio0q0to5xmv0vls4yce73ao Kpegu-Yipelgu 0 12346 43857 2022-08-20T15:43:54Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kpegu Yipeligu''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 6d82x35mzpr31vx4jlbqx6ayuxjkdu9 Kumbungu-Kukuo 0 12347 43858 2022-08-20T15:45:34Z Issahiddris 439 Creation of new article wikitext text/x-wiki '''Kumbuŋ kukuo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 69g6d8jw9bwopp4sslexpj687871068 Namdu-Wahini 0 12348 43859 2022-08-20T15:46:35Z Issahiddris 439 New article wikitext text/x-wiki '''Namdu-wahini''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] dyggujxya5tb3xyonekxnnlz2by0hxk Voggu kushibo 0 12349 43860 2022-08-20T15:47:52Z Issahiddris 439 Creation of a new article wikitext text/x-wiki '''Voggu-Kushibo''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] b77r11l5fxmz102zlinea3rzf2iszff Zugu-Dabogni 0 12350 43861 2022-08-20T15:49:28Z Issahiddris 439 Created page with "'''Zugu-Daboguni''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]]" wikitext text/x-wiki '''Zugu-Daboguni''' nyɛla tiŋ' shɛli din be [[Northern Region|Northern Region Ghana]] ka be [[Kumbungu]] district yaɣili. Bɛ nyɛla [[Dagbamba]] ka bɛ zinli zuɣu yɛltɔɣa nyɛ [[Dagbanli|Dagbani]]. Lala tiŋ' ŋɔ nima tooi zoola pukpariba pam. == Di ni pili shɛm == == Di anfaani == == Kundivihira == {{Kumbungu tinsi}} [[Pubu:Kumbungu District Tinsi]] [[Pubu:Kumbungu District]] [[Pubu:Lahabaya zaa]] 7rc7kpmwz5moxxkjf8g5ktrh452zxyp Buglan 0 12351 43865 2022-08-20T16:31:40Z Jahinfo 544 M pili la lahabali wikitext text/x-wiki Buglan nyɛla tiŋa n be Kumbungu district, Ghana tingbani ni. jp0jxchjtmyof9mrtan8xyzi09s7wzi 43866 43865 2022-08-20T16:34:22Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Buglan nyɛla tiŋa n be northern region, Kumbungu district, Ghana tingbani ni. Buglan nyɛla pukpariba tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la shinkaafa nima. cc9n8rk0r05evbai0nq1ugs6gfn6qts 43867 43866 2022-08-20T16:38:17Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], Ghana tingbani ni. Buglan nyɛla pukpariba tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la shinkaafa nima. 6pctdi7gi694po59hitb2qycnwvq09v 43868 43867 2022-08-20T16:40:06Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima. shz3ewv05o5z31tcz4iufp4wkzy8g9e 43869 43868 2022-08-20T16:43:39Z Jahinfo 544 Added sections wikitext text/x-wiki '''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima. == Di piligu == == Di naa leebu == == Di daanfaani == == Kundivihira == 7z4ib1o19mw7628xe1c5i3q26txfvrk 43870 43869 2022-08-20T16:45:41Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima. Ka shinkaafa ŋɔ kɔ ka pukpariba ban be ni kora. == Di piligu == == Di naa leebu == == Di daanfaani == == Kundivihira == 6fwenw5c76oviis6vl3y9givvqr5t3e 43871 43870 2022-08-20T16:47:43Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Buglan''' nyɛla tiŋa n be [[Northern Region|northern region]], [[Kumbungu District|Kumbungu district]], [[Ghana]] tingbani ni. Buglan nyɛla [[pukpariba]] tiŋa. Bɛ tooi zooi ka bɛ kori la [[shinkaafa]] nima. Ka shinkaafa ŋɔ kɔ ka pukpariba ban be ni kora. Bɛ lahi nyɛla ban zooi ka bɛ kori kawana nima,banchi, nyuya, sima ni binbila di pahi ka pukpariba kori li. == Di piligu == == Di naa leebu == == Di daanfaani == == Kundivihira == he966x9e6qgg7fdepfi8gdq0dinwp1w Pukpariba 0 12352 43872 2022-08-20T16:50:35Z Jahinfo 544 M pili la lahabali wikitext text/x-wiki pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu. bo90mrt6f26elcozst67tj46978r83t 43873 43872 2022-08-20T16:53:45Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). 3q5quctm35q875cd87vtom0kl4rg7zc 43874 43873 2022-08-20T17:00:00Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni Ghana tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) e6hzf5j80tov28wmspqt54llffewrmp 43875 43874 2022-08-20T17:01:35Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki pukpariba nyɛla ban tuma nyɛ kobu bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni Ghana tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). l31p57d2ot4sp5vuc9fnkpd85oew9fi 43876 43875 2022-08-20T17:07:29Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola tinpkpansi (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni Ghana tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). fnfa7aa8a9lmjtk1g6igmc1rbc9lk4y 43877 43876 2022-08-20T17:10:19Z Jahinfo 544 Added interlinks wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). r2mc0q9gu3df8pb8a11coy2moe3u1ja 43878 43877 2022-08-20T17:12:38Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == 8jndmr30hvq0bb4d9ztdhsvkexhffox 43879 43878 2022-08-20T17:15:04Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. bvnrayrht3bf2c4ujilsydshiirgid8 43880 43879 2022-08-20T17:18:57Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. czrig83w10fvbisrbpeg1n49ozt561c 43881 43880 2022-08-20T17:21:15Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == 8rnkw6q53tp7t289456u9uid7tqxovd 43882 43881 2022-08-20T17:23:39Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. gdc88nk1uckigunv93ht8r7du7nb5cd 43883 43882 2022-08-20T17:26:15Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. ne5tzd02lmii833k1vaip4y3ylnk695 43884 43883 2022-08-20T17:28:35Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. nly5vh9jt7zl8pgvqselae00vl6o7xo 43885 43884 2022-08-20T17:30:32Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi tingbani ka bindira niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka daa bilim chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba. e9pr71ergoh7hilumn7mosrpwk6u20h 43886 43885 2022-08-20T17:34:09Z Jahinfo 544 Added interlinks wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.Binniɛma ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali anfaani n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali barina tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba. 4czi9fejhsqc0zfyh7ad7ore8fmkdi6 43887 43886 2022-08-20T17:36:56Z Jahinfo 544 Added interlinks wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka kom ʒiri tankpapu chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari tihi ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "D.D.T" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba. 09nw620d2oi4t57jp6m7tgdjobr8soq 43888 43887 2022-08-20T17:41:09Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee nisalinima gba. Lala tima ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti kulibona gba. lem4w2mm303q8in78v5jk845z0i04y2 43889 43888 2022-08-20T17:43:13Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. 73ahoil0sc7084xybkuz78ieuue3m7n 43890 43889 2022-08-20T17:46:25Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == cgjlvtoeez71bnt267rr3uytrp0kfi2 43891 43890 2022-08-20T18:05:39Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni). 796og4m8rn6na70200pibg9lmdnakus 43892 43891 2022-08-20T18:07:16Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga. eyb8iu7qu85rvjk68flkjg0rjpq0vht 43893 43892 2022-08-20T18:10:14Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora. nv1g7xwjln6lw9rxfh4bhazvolwkv69 43894 43893 2022-08-20T18:12:47Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli. m4v6xticvkk1sn5zeffpwb7kfm381zf 43895 43894 2022-08-20T18:14:27Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.Binbira ŋɔ yi bili naai, pukpariba ŋɔ doli mi maani mɔri ka cheri bindira. bus7hx439p5evf7fwbamkk8uvon0egb 43896 43895 2022-08-20T18:16:41Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.Binbira ŋɔ yi bili naai, pukpariba ŋɔ doli mi maani mɔri ka cheri bindira. Lala ka bu yɛn yuli binbila ŋɔ hali ka di ti kpaŋ n lee din ni tooi di, ka bɛ naan yi yihili kuli yiŋa ka sali nima ti di. 7ncikd6dpdak1l50w20a9rupotaxuk6 43897 43896 2022-08-20T18:18:20Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''pukpariba''' nyɛla ban [[tuma]] nyɛ [[kobu]] bee ban tumdi pu tuma. Pukpariba tooi zoola [[Tinpkpansi|tinpkpaŋsi]] (tinsi din na dii ka leb'ginsim). Yuuni 2020 la, vihigu daa yina wuhi ni [[Ghana]] tuutumdiba ni pukpariba su la vaabu pihi nahi ni yini, tobu yim (41.1%) bee vaabu pihinu ni yini,tobu bu nu (51.5%). == Pukpariba piligu == == Bɛ daanfaani == 1.Pukpariba soŋdi [[tiŋgbani]] ka [[bindira]] niŋdi bayana. 2. Pukpariba lahi tabiri soŋdi biɛhiguni ni pu zuru ka [[daa bilim]] chani viɛnyɛlinga. 3.[[Binniɛma]] ban be yori ni gba diri la pukpari ni ko shɛli ka na bi kpuɣi. == Pukpariba barina nima == Pukpariba mali [[anfaani]] n ti tingbani,amaa bɛ tuma ŋɔ lahi shɛŋa lan nyɛla din mali [[barina]] tinŋgbani yaangi zuɣu. Barina nima ŋɔ shɛli n-nyɛ, di che ka [[kom]] ʒiri [[tankpaɣu]] chana, pukpariba lahi nyɛla ban ŋmari [[tihi]] ka polo niŋdi ka bɛ kora. Pukpariba ni lan mali ti shɛŋa kamani "[[D.D.T]]" ni tooi ku binkobiri bee [[nisalinima]] gba. Lala [[tima]] ŋɔ nyɛla din ni tooi saɣim ti [[kulibona]] gba. == Pukpariba ni kɔri sham == Pukpariba kori la saa yi ti mira (shɛɣu ni).Saha din gari pukpariba daa mali kuya kori viɛnyɛlinga.Amaa saha ŋɔ puuni tarata nima ka pukpariba pa mali kora.Pukpari yi ko ka Mahali be tiŋgbani ni, o biriti la o binbira ni nyɛ shɛli.Binbira ŋɔ yi bili naai, pukpariba ŋɔ doli mi maani mɔri ka cheri bindira. Lala ka bu yɛn yuli binbila ŋɔ hali ka di ti kpaŋ n lee din ni tooi di, ka bɛ naan yi yihili kuli yiŋa ka sali nima ti di. == Kundivihira == 0rgv8lm1jaa5hzftcrk9ef8zphgim31 Daabihi 0 12353 43898 2022-08-20T19:16:00Z Jahinfo 544 N pili la lahabali wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. 1bgcnrhlovbxwcvnevvj56gjqah6uai 43902 43898 2022-08-20T19:42:19Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira sh18ovqozwenb7gqphgujzd3mqzxwzx 43903 43902 2022-08-20T19:45:16Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == fr4cmn41s1v2cqj1lem1svqv8g47jkf 43905 43903 2022-08-20T19:49:05Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. ojcd5tv9p0ojfbqjcp7ujdqq4rp36h5 43906 43905 2022-08-20T19:52:54Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. ppwc83us90pk559stvdesvzptttgt34 43908 43906 2022-08-20T19:54:47Z Jahinfo 544 M Pahi la lahabali wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. iyxpybedzvk1k4hrcdocb7r7ed1bf16 43909 43908 2022-08-20T19:56:21Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == g7vpkbaqk3gt3qbuc2w6dl3ya2jeir9 43911 43909 2022-08-20T19:59:09Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. 70p6bqpbg1tg46qenghs47zj8t1knh1 43912 43911 2022-08-20T20:00:47Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. n6mvq4arp67y1i7mpcfcl8q5cezu8zp 43914 43912 2022-08-20T20:02:31Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. o0erc6fb8k2ujf58ml53qgchoornwko 43915 43914 2022-08-20T20:04:30Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == p8mdfhrf53akidkd577gzs1j962yvpf 43917 43915 2022-08-20T20:06:26Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. at29n9fjmxxksslg61kb7b1u5qza7x9 43919 43917 2022-08-20T20:08:12Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi. 3plr7lgwqpvjkrk8cjqbf2f4fi4fqk5 43920 43919 2022-08-20T20:11:07Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi. 3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu. nx5qyqx8uzmfg3ux7h4x85ndml7cya8 43921 43920 2022-08-20T20:13:12Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki Daabihi nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi kohimma ni damma. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi. 3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu. == Kundivihira == b94xypx6bzannkjiqh9zzej2gx8la2u 43923 43921 2022-08-20T20:16:51Z Jahinfo 544 Added interlinks wikitext text/x-wiki '''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi gɔmnanti bee ŋun mali o zuɣu ariziki dari niɛma ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi. 3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu. == Kundivihira == 228ntuwl01ap0tunc6yluwslsirgp4d 43924 43923 2022-08-20T20:20:59Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi [[gɔmnanti]] bee ŋun mali o zuɣu [[ariziki]] dari [[niɛma]] ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi tinkpansi dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri tin duya dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi anfaani zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi. 3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu. == Kundivihira == 58l8akdo8npznh0u2ig11c8fbthk0te 43925 43924 2022-08-20T20:24:50Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi [[gɔmnanti]] bee ŋun mali o zuɣu [[ariziki]] dari [[niɛma]] ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi [[tinkpansi]] dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri [[tinduya]] dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi [[anfaani]] zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee situra suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ bihi. 3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu. == Kundivihira == 9sl4mavawxybsa2l85idpeorkpwfxmu 43926 43925 2022-08-20T20:29:27Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Daabihi''' nyɛla ninvuɣi shɛba ban niŋdi [[kohimma]] ni [[damma]]. Daabihi tooi zoola fɔna ni. Daa bia ni tooi nyɛ ŋun kohiri sɔŋdi [[gɔmnanti]] bee ŋun mali o zuɣu [[ariziki]] dari [[niɛma]] ti kohira. == Bɛ kohimma ni damma shee. == Daabihi tooi niŋdi la kohimma ni damma la damma la daa ni. Amaa bɛ shɛba gba lahi nyɛla ban gindi [[tinkpansi]] dari niɛma bee n kohira. Daabihi shɛba lan nyɛla ban duri [[tinduya]] dari niɛma bee n kohiri yɛha. == Daabihi [[anfaani]] zaŋ ti ninsalinima == # Daabihi ʒiri niɛma yiri tin duya kperi bɛ ya nima n ti kohiri tiri niriba. # Daabihi lan nyɛla ban che ka leb'ginsim chani tiŋkpansi. # Daabihi ni gɔri chani tiŋkpansi la che ka zosimli kpaŋsiri bɛ mini niriba sunsuuni. == Daabihi ni diri anfaani shɛŋa == 1.Daabihi nyɛri laɣiri kohamma puuni. 2. Daabihi lan nyɛla ban nyɛri niɛnsuma bee [[situra]] suma dari maani bɛ maŋa ni bɛ [[bihi]]. 3.Daabihi ni nyɛri bɛ zuɣu laɣiri la zuɣu guri ba ka cheri zubu. == Kundivihira == rr3tqslqt7db9rksnbhktyqcbvfp8kr YIRIGINTOLI 0 12354 44028 2022-08-21T01:51:23Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[YIRIGINTOLI]] to [[Yirigintoli]]: case wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Yirigintoli]] omsbzmk7nhzjelvvw74ukvhtj083v0l SALATU FAATIHI 0 12355 44031 2022-08-21T01:56:05Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[SALATU FAATIHI]] to [[Salatu Faatihi]]: case wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Salatu Faatihi]] j4r5t64lpqkbe90yocbtqmfxsu9ueaz DABA KASITILINIMA. 0 12356 44033 2022-08-21T02:06:37Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[DABA KASITILINIMA.]] to [[Daba Kasitilinima]]: change case, remove punctuation wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Daba Kasitilinima]] oknfc81oxzzp9rfz533jjftzcngwdqh TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB 0 12357 44035 2022-08-21T02:07:17Z Dcljr 154 Dcljr chama yaɣili [[TACE DAGBANI WIKIPEDIA HUB]] to [[Tace Dagbani Wikipedia Hub]]: case wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tace Dagbani Wikipedia Hub]] m0ff899p7eezc93km34mcv77w001gik Farida Bedwei 0 12358 44055 2022-08-21T08:27:11Z Jahinfo 544 M pili li la lahabali wikitext text/x-wiki Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979 . izcaiwuy58bhejlf8flnfb314unet50 44056 44055 2022-08-21T08:40:40Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla compiuta tuun baŋda. r62ab9qeokq2jl5nzn7ekm0ucuy30t3 44057 44056 2022-08-21T08:48:48Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla compiuta tuun baŋda. Ka lan nyɛ "cofounder" of Logiciel, arivgvliexamcvseqve2fn2xf10wliw 44058 44057 2022-08-21T08:50:53Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki Farida Nana Efua Bedwei nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla compiuta tuun baŋda. Ka lan nyɛ "cofounder" of Logiciel, fin-tech tuun zuɣu (company) din be Ghana la. o9tltsuxzqs6fjhq0qqlu1q6g7l77d5 44059 44058 2022-08-21T08:54:19Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "cofounder" of Logiciel, fin-tech tuun zuɣu (company) din be Ghana la. 0oasdwuirfk0qx03elvyr4610bw7g6a 44060 44059 2022-08-21T08:56:04Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be Ghana la. orhd0trl17y1a8qn1lve0camyec4yyx 44061 44060 2022-08-21T08:57:20Z Jahinfo 544 Added a link wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la. 0y2p7la1w3ruyd1w0t6zqrg5mzggbij 44062 44061 2022-08-21T08:58:46Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la. == Kundivihira == e1wvf4dj50sy2t3o8x7snv3fkyuitpd 44063 44062 2022-08-21T09:02:08Z Jahinfo 544 Added reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == Kundivihira == deyklmftbz3bxboovfh9r7dcax7bk49 44064 44063 2022-08-21T09:06:10Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == Kundivihira == anj9q2fog8eojgyk3175v7togrr1dhz 44065 44064 2022-08-21T09:08:02Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == Kundivihira == 6lmi3mp0skzgcb8bux6jy8fvrtongz8 44066 44065 2022-08-21T09:09:17Z Jahinfo 544 Referencing wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == Kundivihira == 3mju3nyp70fo278gnjtzkj2h2b60jyq 44067 44066 2022-08-21T09:13:52Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, == Kundivihira == mh626rut28h4mkug2utc9ewbufmdto7 44068 44067 2022-08-21T09:15:49Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo. == Kundivihira == a9xh2kq6m89fg7cy7rjyzxuh6f1adoh 44069 44068 2022-08-21T09:18:51Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu == Kundivihira == km6ghxvjkzw5as67pwjd34xnulhbcwy 44070 44069 2022-08-21T09:26:09Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla daabilim applications la zuɣu == Kundivihira == a68jwpysud6tnzqlczgfbynbp1lmevc 44071 44070 2022-08-21T09:28:13Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) nuchebansi mini daabilim "application" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa tandi mɛbu polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla daabilim applications la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == Kundivihira == 4o5a2hmfe2efzwpo00blqazvwuazehn 44073 44071 2022-08-21T09:31:22Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali baŋsim pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla daabilim applications la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == Kundivihira == b9j5hhkv04aqocm4qm0yhpswbuctd7u 44074 44073 2022-08-21T09:32:49Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == Kundivihira == lf4jx3aamc90gvhsu3a3cyztuhu043i 44075 44074 2022-08-21T09:36:24Z Jahinfo 544 Added words wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ Lagos,Nigeria, silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == Kundivihira == f13yvji32ryb7gydewna5q06c0johbj 44077 44075 2022-08-21T09:37:51Z Jahinfo 544 Added link wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == Kundivihira == 9xax94ar6ynykqfc8zfvzmoji074k9n 44078 44077 2022-08-21T09:41:53Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya. == == Kundivihira == n7gejrv73869p216rjrz5nj2bsjvtnf 44079 44078 2022-08-21T09:42:46Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya. == O nyɛla Ghana bilichini. == Kundivihira == htt4nxibcawwceqcnuvc75z7hblyng8 44080 44079 2022-08-21T09:46:11Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili shee nyɛ Ghana. == Kundivihira == e1tr99si1e5q3cjr2f3kdttxpxylgz0 44081 44080 2022-08-21T09:49:06Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == Kundivihira == i9gb4gynn8gc03gr4qqd5bbcw897cqz 44082 44081 2022-08-21T09:58:21Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == == Kundivihira == 4dmtdtsu395ri935iwl8sb25yvcrmje 44083 44082 2022-08-21T10:00:17Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == == O shikuru (Education) == == Kundivihira == hf9928db6n8wsodgf59i5j0yhfyeoxa 44084 44083 2022-08-21T10:01:53Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == Kundivihira == ry16x66kcvkcmdvgblyc3xlse52pzab 44085 44084 2022-08-21T10:05:07Z Jahinfo 544 Added a section wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == buv7cr2v7k8kwqzgmem7iqmcvriyj5j 44086 44085 2022-08-21T10:09:16Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 4mhxd95w813mndcvlbj4qez25i2hemy 44087 44086 2022-08-21T10:11:37Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋsi ata == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 5ehn8ede3plbbrwfi4xhazex3ev0xbj 44088 44087 2022-08-21T10:17:01Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri ata. Dini n nyɛ (Dominica, Grenada, ni UK). == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 0cbkwpqsmpz4nt29jk9bwm674y0u1gf 44089 44088 2022-08-21T10:25:11Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]). == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == d9n3ub6tosp5774xhctqpmg75pjkfn8 44090 44089 2022-08-21T10:29:04Z Jahinfo 544 Added words wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]). == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 2czphro2owmsp6929k6hk7bc8c3x2pz 44091 44090 2022-08-21T10:35:33Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili (Citizenship) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "United Nations Development programme" la. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == ho9jg40v2l1r7slzvb0u1tfc5uslff5 44092 44091 2022-08-21T10:41:56Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == mq6sclmycsawsz89ca551nz0j0nda55 44093 44092 2022-08-21T10:46:53Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == oa8o11bhwcywzr8mx5uw9mkc4z66ltx 44094 44093 2022-08-21T10:48:52Z Jahinfo 544 Added reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 7wnsrwspz7vxrw5iz0y995gz0klo4b8 44095 44094 2022-08-21T10:53:52Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 7yslnuymuxkzw860utl4d2mj490m0ki 44096 44095 2022-08-21T10:56:29Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 5utprp6i40qlg6ak90prks51t071sb5 44097 44096 2022-08-21T11:01:37Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == h3fytn2irhpdya4c528df49jp5f9gbz 44098 44097 2022-08-21T11:03:26Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "cerebral palsy" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la Ghana n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == rjiyok3n3t67vf4gnqw01y6tn6dto7r 44099 44098 2022-08-21T11:05:53Z Jahinfo 544 Added links wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] n ti biɛni hali ni yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == c6a98zp18obldjcfdx7t0inz43ne4bm 44100 44099 2022-08-21T11:13:24Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == kbgqwq5v8khlrg584p6rqtysxx5tw8n 44101 44100 2022-08-21T11:17:48Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == jhrwtovkcrccckdrfgndb50859792r9 44102 44101 2022-08-21T11:19:21Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == ca79p8wutrgfu75nyl2iqje6ic5f53q 44103 44102 2022-08-21T11:21:18Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == gl9pznw3j3xzjoc6f1dq60cwfh14i08 44104 44103 2022-08-21T11:27:51Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == ouakd17fn7r3md184i0i2jki773cux5 44105 44104 2022-08-21T11:32:24Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 0dp0cmouj6feuhiaf0ndyl85ib6zsc5 44106 44105 2022-08-21T11:37:21Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be shikuru ŋɔ ni. == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 6akulof0y6djvpsga5t9mhzglm1otmm 44107 44106 2022-08-21T11:39:35Z Jahinfo 544 Added information wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be baŋsim ŋɔ bohimbu shee. Lala zuɣu daa che ka o bɛ chaŋ senior high shikuru. == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == mrq1dl213qea3239390qa8px5jrr8uq 44108 44107 2022-08-21T11:42:43Z Jahinfo 544 Added a reference wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be baŋsim ŋɔ bohimbu shee. Lala zuɣu daa che ka o bɛ chaŋ senior high shikuru.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == 875d5x5rbg7ilm7azj7bnncbcstmhjf 44109 44108 2022-08-21T11:49:48Z Jahinfo 544 Added content wikitext text/x-wiki '''Farida Nana Efua Bedwei''' nyɛla bɛ ni dɔɣi sɔ [[Lagos|Lagos,Nigeria]], silimiin gɔli 6th,April,1979. O nyɛla [[compiuta]] tuun baŋda. Ka lan nyɛ "[[cofounder]]" of [[Logiciel]], [[fin-tech]] tuun zuɣu (company) din be [[Ghana]] la.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. Farida Bedwei nyɛla ŋun mɛ (mali) [[nuchebansi]] mini daabilim "[[application]]" nima pam, ka lan nyɛ nivuɣiso ŋun mali [[baŋsim]] pam zaŋ kpa [[tandi mɛbu]] polo,niriba pam mi o baŋsim yɛla kadi nyɛla tandi ŋɔ mini nuchebansi malibu la zuɣu. Shɛba lan nyɛla ban mi o ka di ku nyɛla [[daabilim]] "applications" la zuɣu<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O ya (Nationality ). == O nyɛla Ghana bilichini. Ka o tiŋ bihili ([[Citizenship]]) sheei nyɛ Ghana. O tuma nyɛla compiuta tuunbaŋsim. == O piligu (Early Life) == Bɛ daa dɔɣila Farida Bedwei Lagos,Nigeria. Amaa o daa nyɛla nyɛla ŋun biɛhigu jandi tiŋzuɣiri (Countries) ata. Dini n nyɛ [[Dominica|(Dominica]], [[Grenada]], ni [[UK]]), di ni daa niŋ ka o ba nyɛ tuuntuda zaŋ ti "[[United Nations Development programme]]" la. Bipuɣingi ŋɔ ni daa ti nyɛ yuun yini o dɔɣibu nyaaŋa,dɔri shɛli di yuli booni "[[cerebral palsy]]" la daa gbaagi o<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. O mi ni o laamba daa kuna la [[Ghana]] o ni daa nyɛ yuma awɔi, bɛ daa lɛri o la shikuru baŋsim yiŋa hali ni o ni daa ti nyɛ yuun pia ni ayi<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref><ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref>. == O shikuru (Education) == Bɛ daa wuhiri o la shikuru karim yiŋa hali ka o ti paai yuun pia ni ayi. Pɔi, ka naan yi zaŋɔ n kpehi gɔmnanti shikuru Ghana.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> O ni daa paai yuun pia ni anu,o laamba daa nyɛ ka o zaŋsim be la compiuta nima yɛltɔɣa ni, ka bɛ daa zaŋɔ kpehi shikuru baŋsim bohimbu din niŋdi yuuni ka deeri shehira gbaŋ, St. Michael information and technology centre la ni. Farida daa nyɛla bia gari zaɣ'kura ni be baŋsim ŋɔ bohimbu shee. Lala zuɣu daa che ka o bɛ chaŋ senior high shikuru.<ref>{{Citation|title=Farida Bedwei|date=2022-05-28|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Farida_Bedwei&oldid=1090257432|work=Wikipedia|language=en|access-date=2022-08-21}}</ref> Din nyaaŋa o daa lan zaŋ deei yuun yini degree din daa nyɛ Computer Science dini shikuru yuli booni University of Hertfordshire. == O Tuma (Career) == == O ni ku bukaata shɛŋa ni o ni di kpaŋ maŋa pini shɛŋa (Achievements and awards) == == Kundivihira == b4mv8fzp90rtci8qwy7ob7xs5ntr2aq