Vikivojaĝo eowikivoyage https://eo.wikivoyage.org/wiki/Vikivoja%C4%9Do:%C4%88efpa%C4%9Do MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Aŭdvidaĵo Specialaĵo Diskuto Uzanto Uzanto-Diskuto Vikivojaĝo Vikivojaĝo-Diskuto Dosiero Dosiero-Diskuto MediaWiki MediaWiki-Diskuto Ŝablono Ŝablono-Diskuto Helpo Helpo-Diskuto Kategorio Kategorio-Diskuto TimedText TimedText talk Modulo Modulo-Diskuto Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 12 3624 65763 65760 2022-07-31T12:03:21Z Rdelre 27 Versiono 65760 de [[Special:Contributions/2001:16A2:C0B5:6405:19EE:C88E:FD3E:21E1|2001:16A2:C0B5:6405:19EE:C88E:FD3E:21E1]] ([[User talk:2001:16A2:C0B5:6405:19EE:C88E:FD3E:21E1|Diskuto]] | [[Special:Contributions/2001:16A2:C0B5:6405:19EE:C88E:FD3E:21E1|kontribuoj]]) nuligita wikitext text/x-wiki {{Helpa enhavo}} Ĉi tie legeblas ĝeneralaj konsiloj kaj temoj, pri kiuj ĉiu vojaĝanto konsciu por resti sendanĝera, sana kaj en bona humoro sur la vojo. Ili ne rilatas aparte al unu loko; ĉi tiuj konsilioj povas helpi vin senkonsidere kien vi veturas aŭ veturos. * [[Sano|Sano survoje: ĝeneralaj rimarkoj]] ** [[KOVIM-19|Informoj rilataj al la virusa krizo]] * [[Krimo|Krimo kaj danĝeraj situacioj]] * [[Pasportoj kaj vizoj]] * [[Mendi flugojn]] * [[Uzi publikan transporton en nekonata lando]] * [[Uzi monon internacie]] * [[Tranokti internacie]] * [[Esperanto-veturceloj]] {{-}} [[Kategorio:Vikivojaĝo:Helpo|Veturtemoj]] q5t1oe128y326jyvojtjd770g5f9oga 0 3645 65770 64728 2022-07-31T14:02:56Z 2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <!-- Attention all spammers: Don't bother editing this. Posting any link here will LOWER its Google ranking. Any changes will be quickly reverted (removed, deleted). The appropriate complaints WILL be made to your ISP. LEGU ĈI TION ANTAŬ OL REDAKTI LA ĈEFPAĜON! Bonvolu diskuti iun ajn ŝanĝon pri ĉi tiu paĝo sur sia diskutpaĝo [[Diskuto:Ĉefpaĝo]]!-->{{Bloko kun i.a. kontinentoj}} {{Bloko kun Bonvenon}} {{Bloko kun Monato, Lokoj, Malkovru, Envolviĝi}} {{Bloko kun fratinoj}} [[Kategorio:Ĉefpaĝo| ]] == Regionoj == Oficiale, Hungario entenas 19 {{W|Departementoj de Hungario|departementojn}} (hungare ''megyéi'') aŭ 7 regionojn (hungare ''régiói''), aldonendajn al la ĉefurbo. De la turisma vidpunkto estas pli simple konsideri la sekvantan liston: {{Listo de regionoj | mapo= Hungary colour.png | titolomapo= | tekstomapo= | grandecomapo= 400px | nomoregiono1= [[Centra Hungario]] | kolororegiono1= #a4c28d | elementojregiono1= | priskriboregiono1= La plej vizitata regio, entenanta la ĉefurbon [[Budapeŝto]]n, la antikvan ĉefurbon [[Esztergom]] kaj la norda valo de la Danubo. | nomoregiono2= [[Balatona Ĉirkaŭaĵo]] | kolororegiono2= #b383b3 | elementojregiono2= | priskriboregiono2= La regiono de la [[Balatono|Lago Balatono]] (''Balaton''), tre ŝatata de la hungaroj por banado kaj sunumado. | nomoregiono3= [[Transdanubo]] | kolororegiono3= #c8b7b7 | elementojregiono3= | priskriboregiono3= La nomo "Transdanubo" (hungare ''Dunántúl'') celas la landon okcidente de la Danubo (krom la ĉirkaŭaĵo de Balatono kaj la parto inkluzivata en Centra Hungario). | nomoregiono4= [[Norda Hungario]] | kolororegiono4= #6698bb | elementojregiono4= | priskriboregiono4= En Norda Hungario abundas montetoj, vitejoj (produktantaj famajn vinojn) kaj historiaj urbetoj. | nomoregiono5= [[Orienta Hungara Ebenaĵo]] | kolororegiono5= #c5995c | elementojregiono5= | priskriboregiono5= La '''{{W|pusto}}''' (hungare ''puszta'') estas ebena {{W|stepo}}, t.e. seka herbejo sen arboj. Oriente de Danubo tia estas la kutima aspekto de la Hungara Ebenaĵo. }} == Urboj == La ĉefurbo: * [[Budapeŝto]] (''Budapest''), historia urbego ĉe la Danubo Aliaj grandaj urboj (pli ol 100mil loĝantoj): * [[Debrecen]] (Debreceno) * [[Győr]] (Ĝoro) * [[Kecskemét]] (Keĉkemeto) * [[Miskolc]] * [[Nyíregyháza]] * [[Pécs]] (Peĉo) * [[Szeged]] (Segedo) * [[Székesfehérvár]] (kromnomoj: "Urbo de la Reĝoj", "''Alba Regia''") Kelkaj malpli grandaj urboj: * [[Eger]] * [[Esztergom]] (Estergomo) * [[Sátoraljaújhely]] * [[Szombathely]] (Sombatejo) === Esperantaj urboj === == Aliaj cellokoj == * Lago [[Balatono]] (''Balaton''), la plej granda lago en Hungario * [[Pannonhalma]], fama abatejo apud Győr * [[Tokaj]], vinregiono, montetoj kaj nomdoninta vilaĝo == Komprenu == === Tereno === === Historio === === Etnoj === === Klimato === == Eniri == Ekde la 21-a de decembro 2007 (en flughavenaj landlimaj trairejoj ekde la 30-a de marto 2008) en la ŝtato validas la Traktato de Schengen. Tiel forfalas la limkontroloj ene de la [[w:eo:Eŭropa Unio|Eŭropa Unio]] kaj civitanoj de la unio por vojaĝo al Hungario bezonas nur personan legitimilon, nek pasporton nek vizon. === Eniri avie === === Eniri trajne === === Eniri buse === === Eniri piede === == Transportiĝi == === Transportiĝi perpiede === === Publika transporto === ==== Transportiĝi trajne ==== ==== Transportiĝi buse ==== === Transportiĝi aŭte === == Vidi == == Fari == == Komuniki == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == === Tradiciaj manĝaĵoj === === Vegetarismo kaj veganismo === == Trinki == === Alkoholaĵoj === == Loĝi == === Esperanta loĝado === <!-- En (nomo de la lando) estas {{Pasporta Servo gastigantoj|loko= |nombro= |jaro= |monato=}}. --> === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Sano == == Respekto == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === === Esperantaj renkontiĝoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == == Rimarkoj == <references /> == Eksteraj ligiloj == {{Skizo}} {{Parto de|Mezeŭropo}} p52qr6nym8pevp62qhlu05d7rzb4e4f 65772 65770 2022-07-31T14:11:15Z Ameisenigel 185 Versiono 65770 de [[Special:Contributions/2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A|2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A]] ([[User talk:2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A|Diskuto]] | [[Special:Contributions/2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A|kontribuoj]]) nuligita wikitext text/x-wiki {{Rubando|Budaors_banner.jpg}} {{Informkesto lando | nomo= {{LANLIN-nomo-ligilo|1=europo|2=HU|3=Hungario}} | bildo= | bildotitolo= | flago = Image:Flag of Hungary.svg | situo = Image:Hungary in its region.svg | ĉefurbo = [[Budapeŝto]] | monunuo= | areo= | loĝantaro= | elektro= | antaŭkodo= | horzono= }} '''{{W|Hungario|Hungario}}''' aŭ '''Hungarujo''' (hungare: ''Magyarország /ˈmɒɟɒˌrorsaːɡ/'') estas lando en [[Mezeŭropo]]. == Regionoj == Oficiale, Hungario entenas 19 {{W|Departementoj de Hungario|departementojn}} (hungare ''megyéi'') aŭ 7 regionojn (hungare ''régiói''), aldonendajn al la ĉefurbo. De la turisma vidpunkto estas pli simple konsideri la sekvantan liston: {{Listo de regionoj | mapo= Hungary colour.png | titolomapo= | tekstomapo= | grandecomapo= 400px | nomoregiono1= [[Centra Hungario]] | kolororegiono1= #a4c28d | elementojregiono1= | priskriboregiono1= La plej vizitata regio, entenanta la ĉefurbon [[Budapeŝto]]n, la antikvan ĉefurbon [[Esztergom]] kaj la norda valo de la Danubo. | nomoregiono2= [[Balatona Ĉirkaŭaĵo]] | kolororegiono2= #b383b3 | elementojregiono2= | priskriboregiono2= La regiono de la [[Balatono|Lago Balatono]] (''Balaton''), tre ŝatata de la hungaroj por banado kaj sunumado. | nomoregiono3= [[Transdanubo]] | kolororegiono3= #c8b7b7 | elementojregiono3= | priskriboregiono3= La nomo "Transdanubo" (hungare ''Dunántúl'') celas la landon okcidente de la Danubo (krom la ĉirkaŭaĵo de Balatono kaj la parto inkluzivata en Centra Hungario). | nomoregiono4= [[Norda Hungario]] | kolororegiono4= #6698bb | elementojregiono4= | priskriboregiono4= En Norda Hungario abundas montetoj, vitejoj (produktantaj famajn vinojn) kaj historiaj urbetoj. | nomoregiono5= [[Orienta Hungara Ebenaĵo]] | kolororegiono5= #c5995c | elementojregiono5= | priskriboregiono5= La '''{{W|pusto}}''' (hungare ''puszta'') estas ebena {{W|stepo}}, t.e. seka herbejo sen arboj. Oriente de Danubo tia estas la kutima aspekto de la Hungara Ebenaĵo. }} == Urboj == La ĉefurbo: * [[Budapeŝto]] (''Budapest''), historia urbego ĉe la Danubo Aliaj grandaj urboj (pli ol 100mil loĝantoj): * [[Debrecen]] (Debreceno) * [[Győr]] (Ĝoro) * [[Kecskemét]] (Keĉkemeto) * [[Miskolc]] * [[Nyíregyháza]] * [[Pécs]] (Peĉo) * [[Szeged]] (Segedo) * [[Székesfehérvár]] (kromnomoj: "Urbo de la Reĝoj", "''Alba Regia''") Kelkaj malpli grandaj urboj: * [[Eger]] * [[Esztergom]] (Estergomo) * [[Sátoraljaújhely]] * [[Szombathely]] (Sombatejo) === Esperantaj urboj === == Aliaj cellokoj == * Lago [[Balatono]] (''Balaton''), la plej granda lago en Hungario * [[Pannonhalma]], fama abatejo apud Győr * [[Tokaj]], vinregiono, montetoj kaj nomdoninta vilaĝo == Komprenu == === Tereno === === Historio === === Etnoj === === Klimato === == Eniri == Ekde la 21-a de decembro 2007 (en flughavenaj landlimaj trairejoj ekde la 30-a de marto 2008) en la ŝtato validas la Traktato de Schengen. Tiel forfalas la limkontroloj ene de la [[w:eo:Eŭropa Unio|Eŭropa Unio]] kaj civitanoj de la unio por vojaĝo al Hungario bezonas nur personan legitimilon, nek pasporton nek vizon. === Eniri avie === === Eniri trajne === === Eniri buse === === Eniri piede === == Transportiĝi == === Transportiĝi perpiede === === Publika transporto === ==== Transportiĝi trajne ==== ==== Transportiĝi buse ==== === Transportiĝi aŭte === == Vidi == == Fari == == Komuniki == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == === Tradiciaj manĝaĵoj === === Vegetarismo kaj veganismo === == Trinki == === Alkoholaĵoj === == Loĝi == === Esperanta loĝado === <!-- En (nomo de la lando) estas {{Pasporta Servo gastigantoj|loko= |nombro= |jaro= |monato=}}. --> === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Sano == == Respekto == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === === Esperantaj renkontiĝoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == == Rimarkoj == <references /> == Eksteraj ligiloj == {{Skizo}} {{Parto de|Mezeŭropo}} b5e3mz5y0fooauhmsdtu0dsezq9fze2 0 4209 65778 63522 2022-07-31T21:48:28Z Venca24 36 wikitext text/x-wiki {{Rubando|Bratislava Banner.jpg}} {{Informkesto urbo | nomo= Bratislavo | flago= Image:Flag of Bratislava.svg | bildo= File:Bratislava Montage.jpg | bildotitolo= De maldekstre supre: Panoramo de la urbo, Bratislava burgo, fontano en Placo de Hodža, Michalská brána, Slavín kaj sunsubiro super Danubo | lando= Slovakio | regiono= | loĝantaro= 455 761 | alto= 152 }} '''{{W|Bratislavo}}''' estas la ĉefurbo de [[Slovakio]]. {{Situo sur mapo celloko Slovakio|Bratislavo}} == Kompreni == === Historio === === Klimato === == Eniri == === Eniri avie === En Bratislavo estas '''Flughaveno de Milan Rastislav Štefánik''' ({{IATA|BTS}}) ankaŭ nomata '''Flughaveno Bratislavo'''. En tre proksima [[Vieno]], Aŭstrio estas pli granda internacia flughaveno Vieno Schwechat ({{IATA|VIE}}), kiu servas pli multajn cellokojn. Rekte de la Viena flughaveno veturas regula (dumtage ĉiuhora) buso al Bratislavo. En sufiĉe proksime [[Brno]], Ĉeĥio estas flughaveno kun nemultaj tamen malmultekostaj flugoj. Flughavenoj en [[Prago]] (Ĉeĥio) kaj [[Budapeŝto]] (Hungario) estas en distanco 4-5 horoj. De ĉiuj tiuj urboj estas rektaj busaj kaj trajnaj konektoj al Bratislavo. === Eniri trajne === Bratislavo havas bonan konekton kun [[Prago]], [[Brno]], [[Vieno]] kaj [[Budapeŝto]]. El [[Hamburgo]] kaj [[Berlino]] eblas veturi rekte nur per trajno EC 173 Hungaria aŭ ŝanĝi trajnon en Prago aŭ Brno. La ĉefa stacidomo por enlanda kaj eksterlanda trajntransportado estas '''''Bratislava hlavná stanica''''' (aŭ '''''Bratislava hl.st.''''' - Ĉefstacidomo de Bratislavo). Tuj antaŭ ĝi troviĝas tramhaltejo kaj trolejbushaltejoj (haltejaro ''Hlavná stanica''). === Eniri buse === La ĉefa stacidomo por enlandaj kaj eksterlandaj busoj estas '''''Bratislava, Mlynské nivy''''' aŭ mallonge '''''Bratislava, AS'''''. == Transportiĝi == === Transportiĝi perpiede === La historia urbocentro kaj ĝia ĉirkaŭaĵo estas facile trairebla. Ankaŭ la ĉefa busstacidomo situiĝas proksime de ĝi. === Publika transporto === === Transportiĝi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Bratislavo" width="550" height="350" zoom="13" latitude="48.144" longitude="17.11" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Bratislava Burgo", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[17.1, 48.14222] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Katedralo Marteno de Tours", "marker-symbol": "2", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[17.10472, 48.14194] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Malnova Merkato", "marker-symbol": "3", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[17.11111, 48.14472] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Slovaka Radio", "marker-symbol": "4", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[17.11417, 48.15417] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Nacia Teatro", "marker-symbol": "5", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[17.10458, 48.13686] } } ] } </mapframe> [[Dosiero:Bratislava, Hrad, Slovensko.jpg|thumb|right|Bratislava burgo]] * '''{{W|Bratislava burgo}} (1)''' (slovake: ''Bratislavský hrad'') * '''{{W|Katedralo Marteno de Tours (Bratislavo)|Katedralo de Marteno de Tours}} (2)''' (slovake: ''Katedrála svätého Martina'' aŭ ''Dóm svätého Martina'') – kroniga {{W|Kristana preĝejo|kirko}} de hungariaj monarĥoj * '''Malnova Merkato (3)''' (slovake: ''Stará tržnica'') * Domo de '''Slovaka Radio (4)''' (slovake: ''Slovenský rozhlas'') – moderna konstruaĵo en formo de mala piramido * '''[https://www.u-f-o.sk/en/ufo-vyhliadka.html Most SNP] (5)''' – moderna ponto trans {{W|Danubo}} kun elvidejo en alteco de 95 metroj == Fari == == Lerni == == Labori == == Komuniki == {{Vidu ankaŭ|Slovaka frazlibro|Ĉeĥa frazlibro}} Oficiala lingvo de Slovakio estas [[Slovaka frazlibro|la slovaka]]. [[Ĉeĥa frazlibro|La ĉeĥa]] estas plejparte interkomprenebla kun ĝi. Bratislava estas urbo kun multaj vizitantoj de diversaj landoj, do ankaŭ surstrate (ĉefe en porturistaj lokoj) troviĝas skribaĵoj en [[Angla frazlibro|la angla]]. == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == === Manĝi malmultekoste === === Manĝi averaĝe === === Manĝi lukse === * '''[https://www.u-f-o.sk/en/ufo-restauracia-bar.html UFO watch.taste.groove.]''' – restoracio sur la ponto ''Most SNP'' == Trinki == == Loĝi == === Esperanta loĝado === <!-- En (nomo de la urbo) estas {{Pasporta Servo gastigantoj|loko= |nombro= |jaro= |monato=}}. --> === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == * [[Vieno]] – ĉefurbo de [[Aŭstrio]] * [[Prago]] – ĉefurbo de [[Ĉeĥio]] * [[Brno]] * [[Budapeŝto]] – ĉefurbo de [[Hungario]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Okcidenta Slovakio}} 9bk1xzgpdkzgfuygwia25hjyrmw6g3e 0 4483 65764 65747 2022-07-31T12:24:56Z Rdelre 27 /* Urboj */ wikitext text/x-wiki {{Rubando|Napoli.jpg}} {{Informkesto regiono | nomo= Kampanio<br/><small>(''Campania'')</small> | bildo= File:Amalfi Coast and Sicily Tour - Capri Coastal Hike.jpg | bildotitolo= | flago= | flagograndeco= | situo= | ĉefurbo = [[Napolo]] | ĉeflingvo = | areo = 13 671 | loĝantaro = 5 772 625 (2019) | monunuo = | elektro = | antaŭkodo = | horzono = }} '''[[w:eo:Kampanio|Kampanio]]''' (itale: ''Campania'', elp. /Kam'panja/; latine: ''Campania'') estas regiono de suda [[Italio]]. La nomo ''Campania'' estis jam uzata sub Romio sed tiam ĝi rilatis nur al la norda parto de la nuna regiono, ofte akompanata de la adjektivo ''felix'' (''Campania felix'' = feliĉa Kampanio, pro la fruktodoneco de tiu ebenaĵo (''campus'' = ebenaĵo, kamparo). Fakte, la norda parto estas tute malsama de la suda kaj de la plej ena centro, kiuj estas pli malriĉaj kaj malpli dense loĝataj. Inter la du estas la areo de la golfo de Napolo, kiuj allogas multegajn turistojn sed estis ekde la antikva tempo ankaŭ tre grava ekonomie. Elstaras en Kampanio la vulkano [[Vezuvio]] (''Vesuvio /ve'zuvi̯o/''), nuntempe dormanta, kaj la insuloj, inter kiuj tre fama estas [[Kaprio]] (''Capri /'kapri/''). Inter la multaj postrestaĵoj de la antikva tempo, tre fama estas [[Pompejo]] (''Pompei /po'mpɛi/''), la romia urbeto detruita de la kolero de Vezuvio. == Urboj == Ĉirkaŭ 1 miliono da loĝantoj: * [[Napolo]] (it. ''Napoli /'napoli/''), ĉefurbo de Kampanio kaj plej granda urbo de Suditalio Pli ol 100mil loĝantoj: * [[Salerno]] (it. ''Salerno /sa'lɛrno/''), duklanda ĉefurbo dum la Mezepoko * [[Giugliano]], antaŭurbo de Napolo (turisme ne grava) Kelkaj kun pli ol 50mil loĝantoj: * [[Avelino]] (it. ''Avellino'') * [[Battipaglia]] * [[Benevento]] (it. ''Benevento /bene'vɛnto/''), duklanda ĉefurbo dum la frua Mezepoko * [[Castellammare di Stabia]], ĉemara urbo kun kelkaj monumentoj, apud la antikva ''Stabia'' * [[Cava de' Tirreni]] (''/'kava deti'rrɛni/''), fama pro sia abatejo * [[Herkulano]] (itale ''Ercolano /Erko'lano/'', latine ''Herculaneum''), detruita de Vezuvio samtempe kiel Pompejo * [[Kaserto]] (it. ''Caserta /ka'zɛrta''), fama pro reĝa palaco kun vastaj ĝardenoj ** [[Portici]] (''/'pɔrtiĉi/'') ** [[Pozzuoli]] (''/po'dzwɔli''), en la vulkana areo de la Kampoj Flegreaj ** [[Torre del Greco]] * aliaj menciindaj urbetoj: ** [[Amalfi]], dum la Mezepoko mara respubliko ** [[Ariano Irpino]] ** [[Kapŭo]] (it. ''Capua /'kapŭa/''), mezepoka urbo ** [[Eboli]] ** [[Nola]] ** [[Padula]], kun fama abatejo ** [[Pertosa]], kun kaverno trairita de subtera rivero ** [[Pompejo]] (it. ''Pompei /pom'pɛi/'', latine ''Pompeii''), fama romia urbo periinta dum la erupcio de Vezuvio en la 1-a jarcento p.K. ** [[Sala Consilina]] ** [[Santa Maria Capua Vetere]] ** [[Sant'Agata dei Goti]] ** [[Sapri]] ** [[Sessa Aurunca]] ** [[Sorrento]] ** [[Teano]] ** [[Telese Terme]] == Aliaj cellokoj == * Insuloj: ** [[Kaprio]] (''Capri'') ** {{Li|Ischia}} ** {{Li|Procida}} * Naturaj vidindaĵoj: ** {{Li|Alburno}} (montaro) ** {{Li|Amalfa Marbordo}} (roka marbordo + historiaj urbetoj) ** {{Li|Cilento}} (nacia parko) ** {{Li|Flegreaj Kampoj}} (vulkana areo) ** {{Li|Matese}} (montaro) ** {{Li|Oazo de Serre-Persano}} (protektata areo) ** {{Li|Palinuro}} (roka marbordo) ** {{Li|Vezuvio}} (fama vulkano) * Restaĵoj de antikvaj urboj: ** {{Li|Elajo}} (''Elea/Velia'') ** {{Li|Kumo}} (''Kyme/Cuma'') ** {{Li|Paestum}} ** {{Li|Pompejo}} * Religiaj cellokoj: ** {{Li|Montevergine}} == Kompreni == Pluraj estas la allogoj de Kampanio por la turistoj: * la antikva historio, kiu lasis plenajn urbojn en [[Pompejo]], [[Herkolano]], ''[[Paestum]]'', [[Elajo]] ktp kaj individuajn monumentojn en aliaj lokoj; * la posta historio, kiu lasis vidindaĵojn precipe en [[Napolo]], [[Amalfi]], [[Salerno]], [[Caserta]], [[Capua]], [[Benevento]], sed ankaŭ aliloke; * la maro, danke al longaj sablaj plaĝoj (norde de Napolo kaj inter Salerno kaj Agropoli) kaj al sinsekvo de krutaĵoj kaj plaĝetoj en la plimulto de la ceteraj marbordoj (insuloj, [[Ĉilento]], marbordoj apud Amalfi kaj Sorrento); * la popolarto, al kiu estas aldoninda ankaŭ aparta popola kuirarto; * la vulkanaĵoj, inter kiu elstaras la fama vulkano [[Vezuvio]], sed menciindas ankaŭ malpli famaj lokoj (la ''Solfatara'' de [[Pozzuoli]], la vulkana lago ''Averno'' antikve taksata kiel la eniro al la lando de la mortintoj, la plaĝoj de [[Forio]] kun subakvaj varmaj fontoj). === Historio === === Klimato === == Eniri == <!-- <mapframe text="Mapo de Latio" width="450" height="500" zoom="8" latitude="41.9" longitude="12.8" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Flughaveno Fiumicino", "marker-symbol": "airport", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.239, 41.80] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Flughaveno Ciampino", "marker-symbol": "airport", "marker-size": "medium", "marker-color": "903090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.597, 41.80] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Fervoja Stacidomo Termini", "marker-symbol": "rail", "marker-size": "medium", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.50, 41.90] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Ŝosea Budo ''Roma Nord'', A1/E35", "marker-symbol": "car", "marker-size": "medium", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.6049, 42.1388] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Ŝosea Budo ''Roma Est'', A1/E35", "marker-symbol": "car", "marker-size": "medium", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.704, 41.926] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Ŝosea Budo ''Roma Sud'', A1/E35", "marker-symbol": "car", "marker-size": "medium", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.653, 41.833] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Haveno de Civitavecchia", "marker-symbol": "ferry", "marker-size": "medium", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[11.8, 42.1] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Haveno de Anzio", "marker-symbol": "ferry", "marker-size": "small", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.63, 41.45] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Haveno de Formia", "marker-symbol": "ferry", "marker-size": "small", "marker-color": "209090" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[13.6, 41.25] } }, ] } </mapframe> !--> === Eniri avie === === Eniri trajne === === Eniri buse === === Eniri piede === == Transportiĝi == === Piediri === === Publika transporto === ==== Transportiĝi trajne ==== ==== Transportiĝi buse ==== === Veturi aŭte === === Bicikli === == Vidi == == Fari == == Komuniki == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == === Tradiciaj manĝaĵoj === === Vegetarismo kaj veganismo === == Trinki == === Alkoholaĵoj === == Loĝi == === Esperanta loĝado === <!-- En (nomo de la lando) estas {{Pasporta Servo gastigantoj|loko= |nombro= |jaro= |monato=}}. --> === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === === Esperantaj renkontiĝoj === == Viziti plu == == Rimarkoj == <references /> == Eksteraj ligiloj == {{Skizo}} {{Parto de|Suda Italio}} dowx2go7tvbchrp23w9jtoa1vx2s7nu 0 5651 65765 64682 2022-07-31T13:22:06Z Rdelre 27 /* Aliri trajne */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano ('''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ci tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "21", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "22", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, kiun estigis la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Kampanio}} bj3nyfn6xb9qfgre4avaku3hhf74tju 65766 65765 2022-07-31T13:43:45Z Rdelre 27 /* Aliri trajne */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "21", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "22", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, kiun estigis la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Kampanio}} 03qduzh6n5ge02k4pki48xvyx3serqt 65767 65766 2022-07-31T13:48:14Z Rdelre 27 /* Vidi */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "2", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "5", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, estigita de la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Kampanio}} 9ecpl196kelsuqorhyzwdw989b6koxw 65768 65767 2022-07-31T13:52:15Z Rdelre 27 /* Vidi */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "2", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "5", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Stacidomo Herkulano", "marker-symbol": "6", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3549, 40.8087] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, estigita de la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Kampanio}} tvsln1qn6csx4smjhlm73g5cmkx8twd 65771 65768 2022-07-31T14:05:30Z Rdelre 27 /* Fari */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "2", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "5", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Stacidomo Herkulano", "marker-symbol": "6", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3549, 40.8087] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, estigita de la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == Estas pluraj piediraj vojoj tra la parko. Vidu la plej gravajn [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/visita-il-parco/i-sentieri-del-vesuvio/ ĉi tie] (itale kaj angle). == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Kampanio}} hwasssqt7jk5vlt2nut7aafnindplx9 65774 65771 2022-07-31T14:12:27Z Rdelre 27 /* Vidi */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "2", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "5", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Stacidomo Herkulano", "marker-symbol": "6", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3549, 40.8087] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, estigita de la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). Por viziti la krateron necesas antaŭaĉeti bileton, nur interrete ĉe [https://vesuviopark.vivaticket.it/ VesuvioPark] (itale kaj angle). Eniro eblas ekde 9:00 ĝis 15:00/18:00 depende de la monato. <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == Estas pluraj piediraj vojoj tra la parko. Vidu la plej gravajn [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/visita-il-parco/i-sentieri-del-vesuvio/ ĉi tie] (itale kaj angle). == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> {{Skizo}} {{Parto de|Kampanio}} gwej5dsx4a3zl51tm8o4pl9hs63s2fs 65775 65774 2022-07-31T14:13:40Z Rdelre 27 /* Rimarkoj */ Uzebla wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "2", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "5", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Stacidomo Herkulano", "marker-symbol": "6", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3549, 40.8087] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, estigita de la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). Por viziti la krateron necesas antaŭaĉeti bileton, nur interrete ĉe [https://vesuviopark.vivaticket.it/ VesuvioPark] (itale kaj angle). Eniro eblas ekde 9:00 ĝis 15:00/18:00 depende de la monato. <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == Estas pluraj piediraj vojoj tra la parko. Vidu la plej gravajn [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/visita-il-parco/i-sentieri-del-vesuvio/ ĉi tie] (itale kaj angle). == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> <br><br> {{Uzebla|Kampanio}} {{Parto de|Kampanio}} 2w0tl9ls0z80qjr8cgutet9narrxtf7 65776 65775 2022-07-31T14:17:20Z Rdelre 27 /* Rimarkoj */ wikitext text/x-wiki {{Rubando}} {{Informkesto urbo | nomo = Vezuvio<br><small>''(Vesuvio)''</small> | flago = | flagograndeco = | bildo = Dosiero:MountVesuvius.JPG | bildotitolo = | lando = Italio | regiono = [[Kampanio]] | loĝantaro = | alto = 1281m }} '''{{W|Vezuvio}}''' (itale ''Vesuvio /ve'zuvjo/'') estas vulkano en [[Kampanio]] en suda [[Italio]]. Fama pro la erupcio detruinta la romiajn urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n en 79 p.K., ĝi ne plu erupcias ekde 1944, sed sciencistoj taksas ĝin nur provizore kvieta, ne tute malaktiva. Pro sia situo en dense loĝata areo kaj la eblo de eksploda erupcio, tiu ĉi vulkano estas taksata unu el la plej danĝeraj en la mondo; danke tamen al la senĉesa kontrolado de la Vezuvia Observejo, okaze de venonta erupcio estos antaŭaverto de unu aŭ pli tagoj. Estas multaj turisme gravaj lokoj apud Vezuvio, do turistoj povas viziti ĝin dum vojaĝo inkluzivanta aliajn interesajn vizitojn, ekzemple al Napolo, al Pompejo, al Amalfi, al Sorrento. <br style="clear:both;" /> == Kompreni == [[Dosiero:Vesuvius_SRTM3.png|eta|dekstre|160px|Vezuvio (la izola monto en la centro) kaj la Golfo de Napolo]] Vezuvio estas {{W|stratovulkano}}, t.e. vulkano konsistanta el alternaj tavoloj el lafo solidiĝinta kaj el cindroj densiĝintaj. Stratovulkanoj kutime produktas densan lafon, kiu ne multe malproksimiĝas de la kratero, kaj grandajn cindronubojn, ofte rapidege kurantajn sur flanko de la vulkano. Ĝi aspektas de kelkaj lokoj kun du pintoj: unu estas la Monto ''Somma'', postrestaĵo de la antikva vulkano antaŭ la pompeja erupcio; kaj la alia estas la "Granda Konuso" (''Gran Cono''), la nuna kratero, pli alta ol la antaŭa sed ankaŭ pli malvasta. Multaj homoj loĝas apud la piedo de Vezuvio, eĉ en areoj kiujn venonta erupcio povas kunporti gravegajn domaĝojn, sed bonŝance neniu loĝas sur la flankoj de la vulkano. Grandparte ili aspektas nigraj aŭ malhelaj pro la cindroj amasiĝintaj; estas tamen plantoj kaj bestoj vivantaj tie, kaj estas ankaŭ areoj verdaj pro la abundo de vegetaĵoj. Ekde 1995 Vezuvio estas '''nacia parko'''.<ref>Oficiala retejo: [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/ Parco Nazionale del Vesuvio] (itale kaj angle)</ref> === Historio === Vezuvio ekaperis antaŭ 30-40mil jaroj kiel submara vulkano meze de golfo tiam pli vasta. Kreskinta pro sia daŭra aktiveco, ĝi atingis la maran surfacon kaj iĝis insulo; poste la cindroj eligitaj kunfandis la insulon kun la apuda firma grundo. La erupcioj de Vezuvioj ne okazas regule, sed inter ili estas kvietaj tempoj, longaj kelkfoje jarcentoj. Ne mirigas ke la tiamaj loĝantoj de la regiono taksis Vezuvion ordinara monto kovrita de arbaroj, kiam abrupte, en la jaro 79 p.K., varmegaj cindroj eliris rapidege de la supro kaj kovris Pompejon kaj la tuta suda flanko de la vulkano, mortigante ĉiujn homojn kaj bestojn atingitajn de ili; pli malrapide lafo detruis Herkulanon sur la okcidenta flanko; nova kratero (la "Granda Konuso") aperis ene de la malnova (hodiaŭ nomata "Monto Somma"). La forto de tiu erupcio estas komparebla kun tiu de {{W|Monto Saint Helens|Monto Sankta Helena}} en Usono (VEI 5, laŭ kelkaj fakuloj VEI 4). Fakte, aliaj pli gravaj erupcioj estis okazintaj antaŭ ĝi, kaj plurfoje atingis VEI 6, kiel {{W|Krakatoa}}, kun cindrokolonoj altaj 30km. La lasta de tiuj teruraj eventoj okazis ĉ. 1700 a.K. Post la detruo de Pompejo, pluaj erupcioj okazis, sed kutime pli malgravaj ol tiu de 79 p.K. (nur en la jaro 1631 estis simila eventoj). Inter erupcioj estis jardekoj aŭ eĉ jarcentoj kvietaj. Fumtufo ĉiam ŝvebis super la monto ankaŭ dum la kvietaj jaroj ĝis 1944, kiam, post lasta erupcio, ĝi malaperis. === Klimato === Apud la marnivelo la klimato estas simila al tiu de [[Napolo]] (vidu tie). Apud la supro oni devas antaŭvidi temperaturon pli malaltan je 5-10°C. == Aliri == === Aliri avie === La plej proksima flughaveno estas en [[Napolo]]. === Aliri trajne === La plej konvena fervoja stacidomo estas en Herkulano (''Ercolano Scavi'' sur la linio Napoli-Sorrento de ''Circumvesuviana'', ĉ. 15-20 min. de Napolo, vidu [https://www.eavsrl.it/web/orari-linee-ferroviarie ĉi tie]). Por viziti la krateron oni devas daŭrigi la vojaĝon per turisma buso ([https://www.vesuvioexpress.info/ Vesuvio Express], biletoj mendeblaj interrete [https://www.tiqets.com/it/attrazioni-ercolano-c71869/biglietti-per-vesuvio-express-p991601/ ĉi tie]) aŭ taksio. === Aliri buse === Estas rektaj turismaj busoj de Napolo al la enirejo de la vizito de la kratero. Aliaj turismaj busoj (pli oftaj) veturas de Herkulano; kelkaj ankaŭ de Pompejo. === Aliri taksie === Oni povas atingi la biletejo por la kratervizito per taksio de Herkulano aŭ aliaj lokoj. === Aliri aŭte === La plej kutima vojo por atingi Vezuvion estas la aŭtoŝoseo '''A3 Napolo-Pompejo-Salerno'''. Eblas uzi la elirojn ''Ercolano'' (Herkulano) aŭ, pli konsilinde, ''Torre del Greco''. La vojo de Herkulano estas pli mallarĝa, kvankam iom pli mallonga; ambaŭ vojoj kuniĝas post malmultaj kilometroj. De la aŭtoŝoseo A3 (eliro ''Torre del Greco'') al la parkumejo apud la Granda Konuso estas ĉ.12km de malrapida krute supreniranta vojo (konsideru 30min por tiuj 12km). Necesas antaŭaĉeti la biletojn por la parkumejo (retejo: [https://parkingsuvio.it/ parkingsuvio.it]), kaj oni rekomendas aĉeti ilin nur post la aĉeto de la biletoj por la vizito de la kratero. === Aliri bicikle === === Aliri piede === == Moviĝi == === Piediri === === Publika transporto === === Veturi aŭte === == Vidi == <mapframe text="Mapo de Vezuvio" width="500" height="550" zoom="12" latitude="40.81" longitude="14.43" align="right" > { "type": "FeatureCollection", "features": [ { "type": "Feature", "properties": { "title": "Kratero", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Biletejo", "marker-symbol": "2", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.43041, 40.82894] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Parkumejo", "marker-symbol": "3", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4151, 40.8281] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Monto Somma", "marker-symbol": "4", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4281, 40.8369] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Lafo de 1944", "marker-symbol": "5", "marker-size": "small", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3908, 40.8355] } }, { "type": "Feature", "properties": { "title": "Stacidomo Herkulano", "marker-symbol": "6", "marker-size": "small", "marker-color": "5000d0" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.3549, 40.8087] } }, ] } </mapframe> [[Dosiero:Vesuvius from plane.jpg|maldekstre|100px]] <maplink text="1" zoom="17" latitude="40.8213" longitude="14.4259" > { "type": "Feature", "properties": { "title": "Granda Konuso", "marker-symbol": "1", "marker-size": "medium", "marker-color": "f03030" }, "geometry": { "type":"Point", "coordinates":[14.4259, 40.8213] } }</maplink> - La '''Granda Konuso''' (''Gran Cono'') estas la nuntempa kratero, estigita de la erupcio detruinta Pompejon (79 p.K.). Por viziti la krateron necesas antaŭaĉeti bileton, nur interrete ĉe [https://vesuviopark.vivaticket.it/ VesuvioPark] (itale kaj angle). Eniro eblas ekde 9:00 ĝis 15:00/18:00 depende de la monato. <br style="clear:left;" /> <br style="clear:both;" /> == Fari == Estas pluraj piediraj vojoj tra la parko. Vidu la plej gravajn [https://www.parconazionaledelvesuvio.it/visita-il-parco/i-sentieri-del-vesuvio/ ĉi tie] (itale kaj angle). == Aĉeti == === Vendejaroj === == Manĝi == == Trinki == == Loĝi == === Kampadejoj === === Hosteloj === === Hoteloj === == Sekureco == == Esperanto == === Lokaj esperantistoj === == Konsulejoj == == Viziti plu == Urboj kun signoj de la erupcio de 79 p.K., tiamaj romiaj restaĵoj kaj pluaj vidindaĵoj: * [[Castellammare di Stabia]] * [[Herkulano]] * [[Pompejo]] * [[Torre del Greco]] Lokoj pli malprokismaj (kvankam ankoraŭ sufiĉe proksimaj): * [[Amalfi]] * [[Cava de' Tirreni]] * [[Napolo]] * [[Nola]] * [[Sorrento]] * [[Salerno]] == Rimarkoj == <references/> <br><br> {{Uzebla|Italio}} {{Parto de|Kampanio}} fltgfhnmbmi966i2j1s3kil2op9rojx 3 5820 65769 65762 2022-07-31T14:00:48Z 2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A wikitext text/x-wiki {{map|test page}} Sjja eizvstqa90wwxsutjoejvo3kccfgzvi 65773 65769 2022-07-31T14:11:49Z Ameisenigel 185 Versiono 65769 de [[Special:Contributions/2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A|2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A]] ([[User talk:2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A|Diskuto]] | [[Special:Contributions/2001:16A2:C0B5:6405:D46:AC12:5EB3:C15A|kontribuoj]]) nuligita wikitext text/x-wiki {{delete|test page}} Sjja pyoq7kapcajy6l4eq2155e8vajyu91n 65777 65773 2022-07-31T18:11:00Z 2001:16A2:C0B5:6405:FDA1:2E61:7960:49CE Forviŝis la tutan enhavon el la paĝo wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1